განუსაზღვრელი გამოსახულებები

NPLG Wiki Dictionaries გვერდიდან
გადასვლა: ნავიგაცია, ძიება

განუსაზღვრელი გამოსახულებებიმათემატიკაში – გამოსახულება, რომლის ზღვრის გამოთვლა არ ხერხდება ზღვართა შესახებ თეორემების უშუალოდ გამოყენებით.

ზოგჯერ F(x) ფუნქციაში x=a რიცხვის უშუალო ჩასმას და ფუნქციის მნიშვნელობის გამოთვლას მივყევართ შემდეგი სახის (სიმბოლურ) გამოსახულებებზე:

1) Wil001.png, 2) Ganu003.png 3) ∞ - ∞, 4) 00, 5) 1, 6) ∞0.

ალგებრის თვალსაზრისით ეს გამოსახულებები არიან უაზრო.

მათემატიკური ანალიზის თვალსაზრისით ზოგიერთ შემთხვევაში შეიძლება მათ მივცეთ გარკვეული აზრი. სახელდობრ, თუ F(x) ფუნქცია უწყვეტია x=a წერტილის რაიმე შუალედში, გარდა თვით a წერტილისა, მაშინ F(a) -ს ქვეშ გულისხმობენ ზღვარს Ganu007.png F(x).

ამ ზღვარის გამოთვლას, ანუ განუსაზღვრელი გამოსახულების ზღვრის პოვნას (როცა იგი არსებობს) ზოგჯერ „განუსაზღვრელობის გახსნას“ უწოდებენ.

x=a წერტილში F(x) ფუნქციის ყველა სახის განუსაზღვრელობა შეიძლება დავიყვანოთ Wil001.png სახის განუსაზღვრელობაზე.

განუსაზღვრელობის გახსნაზე პირველი გამოკვლევები აქვთ ლოპიტალს, იოჰან ბერნულის, დალამბერს და სხვ.


Wil001.png სახის განუსაზღვრელობას (აღნიშვნის გარეშე) შეისწავლიდა გ. ლოპიტალი (1696); სიმბოლო Wil001.png შემოიღო ი. ბერნულიმ (1730). 0·∞, ∞-∞ სახის განუსაზღვრელობებს იხილავდა ლ. ეილერი (1748), ხოლო ∞0, 1 – ო. კოში (1821, 1823).


წყარო

მათემატიკის ენციკლოპედიური ლექსიკონი

პირადი ხელსაწყოები
სახელთა სივრცე

ვარიანტები
მოქმედებები
ნავიგაცია
ხელსაწყოები