თათეშვილი მარიამ

მარიამ თათეშვილი

თათეშვილი მარიამ ლუკას ასული - (ფსევდ. გარიყული) (დ. - 20.III.1883, სოფ. პატარა გუბი - გ. - 09.II.1960, თბილისი) - მსახიობი, მწერალი.

ბიოგრაფია

სწავლობდა ქუთაისის ქალთა სასწავლებელში(1892). თბილისში საცხოვრებლად გადმოსვლის შემდეგ შედგა მისი სამსახიობო დებიუტი პიესაში „პარიზის ღარიბ-ღატაკნი“, რომელშიც ყვავილების გამყიდველი გოგონას როლს ასრულებდა (პარტნიორი ვასო აბაშიძე). 1901 მიიწვიეს ქუთაისის თეატრში. მისი მონაწილეობით დაიდგა სპექტაკლები: „ოტელო“ - დეზდემონა, „პატარა კახი“ - ტურფა, „და-ძმა “ - მარინე, „არსენა“ - ნინო.

1904 წელს დაბრუნდა თბილისში, მუშაობა დაიწყო სახალხო თეატრში. 1905 წელს შედგა ლიტერატურული დებიუტი მოთხრობით „ცხოვრების მსხვერპლი“. 1907 გამოიცა ცარიზმის მამხილებელი მოთხრობები: „ჯაშუში“, „ცხოვრების მსხვერპლი“, „ჩვეულებრივი ამბიდან“, „სოფლის მსუნაგები“. 1912 „საქართველოს მოამბეში“ დაიბეჭდა მოთხრობა „სარდაფში“.

1917 წლის 5 აპრილს გაზეთმა „ხმა ქართველი ქალისა“ გამოაქვეყნა სტატია „ქალებო, შევერთდეთ“ და ქალებს თანასწორობისათვის ბრძოლისკენ მოუწოდა. 1917 წლის 12 ოქტომბრს ამავე გაზეთის რედაქციამ (ავტ. კატო მიქელაძე) გამოაქვეყნა პუბლიკაცია „12 ოქტომბერი“, რომელშიც ავტორი საუბრობდა ქალთა მოძრაობაზე და წერდა, რომ პოეტი ქალებისგან არ მიუღია კალმით დახმარება, გარდა საფო მგელაძისა და მარიამ გარიყულისა. 1918-1921 წლებში მისი ნაწარმოებები იბეჭდებოდა პერიოდულ გამოცემებში.

საბჭოთა ხელისუფლების დამყარების შემდეგ აქტიურ მონაწილეობას იღებდა მუშათა ახლად ჩამოყალიბებული თეატრის მოწყობაში. მონაწილეობდა სპექტაკლებში: „ქრისტინე“, „მსხვერპლი“, „მოლიპულ გზაზე“ და სხვა. 1927- 1941 წლებში მუშაობდა თბილისის კინოსტუდიაში. 1930-იან წლებში დაწერა რომანი „ანარეკლი“. მას ეკუთვნის მემუარული ნაწარმოები „განვლილი გზა“. ჟურ. „ნაკადულსა“ და „ჯეჯილში“ აქვეყნებდა საბავშვო მოთხრობებს. 1941-1944 წლებში ჟურ. „მნათობმა“ დაბეჭდა სამამულო ომისადმი მიძღვნილი მოთხრობები: „შემთხვევა“, „დედა“, „დურგალი მიხეილი“.

დაკრძალულია დიდუბის მწერალთა და საზოგაადო მოღვაწეთა პანთეონში. (ეკა ჯავახიშვილი)

ლიტერატურა

• ზ. ბაბუნაშვილი, თ. ნოზაძე, „მამულიშვილთა სავანე“, თბ., 1994;
• ნ. ჩიხლაძე, „ქართველი მწერალი და საზოგადო მოღვაწე ქალები”, თბ., 1990;
• გაზ. „ხმა ქართველი ქალისა“, 5 აპრილი, 12 ოქტომბერი, 1917.

წყარო

საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი