მდინარე
მდინარე – წყლის ნაკადი, რომელიც ბუნებრივ კალაპოტში მიედინება და თავისი აუზის ზედაპირული და მიწისქვეშა ჩამონადენებით საზრდოობს.
მდინარეs აქვს სათავე და შესართავი, ერთვის შენაკადები და მიედინება ხეობაში. ხეობის ძირის ყველაზე დაბალი ნაწილია კალაპოტი, ხოლო ის ნაწილი, რომელიც მხოლოდ წყალდიდობის დროს იფარება წყლით – ჭალაა. სათავისა და შესართავის სიმაღლეთა სხვაობას მდინარის ვარდნა ეწოდება. მდინარის მნიშვნელოვანი ელემენტებია: სიგრძე, სიგანე, სიღრმე, წყლის დონე, დინების სიჩქარე, წყლისა და ნატანის ხარჯი. რელიეფის შესაბამისად არსებობს მთისა და ვაკის მდინარე. მისი ხასიათი და განვითარება დამოკიდებულია კლიმატზე, რელიეფზე, გეოლოგიურ სტრუქტურასა და აუზის სიდიდეზე. დედამიწის ზედაპირზე მდინარეები არათანაბრადაა განაწილებული. მდინარის ქსელი ხშირია ჭარბად ნესტიან მხარეებში და მეჩხერდება ჰავის სიმშრალის ზრდის შესაბამისად. უდაბნოში მხოლოდ დროებითი (ეპიზოდური) და ტრანზიტული მდინარეებია. დედამიწის მთავარი წყალგამყოფი კონტინენტების ზედაპირს ორ ძირითად აუზად ჰყოფს: ატლანტიკურ-არქტიკული აუზის წყალი ერთვის ატლანტისა და ჩრდილოეთის ყინულოვან ოკეანეებს, წყნაროკეანური აუზისა – წყნარსა და ინდოეთის ოკეანეებს. პირველი აუზის ჩამონადენი ბევრად მეტია, ვიდრე მეორისა. მდინარე საზრდოობს წვიმის, თოვლის, მყინვარული და მიწისქვეშა წყლით. საზრდოობის თავისებურების მიხედვით დადგენილია მდინარის წყლის რეჟიმის სამი ძირითადი ფაზა: წყალდიდობა, წყალმოვარდნა და წყალმცირობა. ზომიერი და ცივი სარტყლის მდინარეს ახასიათებს ყინულოვანი მოვლენები: გაძგიფვა, თოშხერგილი, ყინულსვლა და სხვ. მეტად დიდია მდინარის როლი სახალხო მეურნეობაში. ის არის სასმელი და ინდუსტრიული წყლის მომწოდებებელი, ბუნებრივი წყლის გზა, ჰიდროენერგიის წყარო, თევზებისა და სხვა ორგანიზმების საცხოვრებელი. მდინარის ალუვიონში ვხვდებით სასარგებლო წიაღისეულის ქვიშრობულ საბადოებს (ოქრო, პლატინა, ალმასი და სხვ.).
სარჩევი |
ვაკის მდინარე
მდინარის სახეობა, რომელიც მიედინება განიერ, კარგად გამომუშავებულ ხეობაში, კალაპოტი დაკლაკნილი და დატოტვილი აქვს, დახრილობა – უმნიშვნელო, დინება – წყნარი.
მთის მდინარე
მდინარის სახეობა, რომელიც მიედინება ვიწრო და ღრმა ხეობაში, გამოირჩევა მჩქეფარე დინებით, კალაპოტის ჭორომიანობითა და აჩენს ჩანჩქერებს.
სეზონური მდინარე
მდინარე, რომელიც სეზონურად შრება. ისინი მდებარეობენ საჰარაში და მსგავსი კლიმატური პირობების რეგიონებში. მათი კალაპოტები მშრალია, ივსება მხოლოდ დიდი წვიმების შემდეგ.
