ნარიბღეი

ნარიბღეჲ (ადიღ. Нэрыбгей) – ადიღური ნართული თქმულებების საშინლად მახინჯი, კაციჭამია დევ-ქალი, ინიჟ-ფიზის ქალიშვილი, ნართი კანჟის ცოლი, ეპოსის ერთ-ერთი ცენტრალური პერსონაჟის – შავაის, ბიოლოგიური დედა. კანჟის მიერ მოყვანილ უსახელო ქალს ნართები Нэрыбгей („ანჩხლი, ავიპერსონა, ავირძალი“) და Iэлыгуджэ-гуашэ („ველური, უგულო ქალი“) მეტსახელით უხმობენ. კანჟთან ქორწინებით გაჩენილ ბავშვებს იგი დაბადებისთანავე ჭამდა. ქმრის (ზოგო ვარიანტით, სათანაის) ეშმაკობით უკანასკნელი შვილი – შავაი, დედის მსხვერპლი არ ხდება. მას იალბუზზე მალავენ. შავაი სახლში უკვე ზრდასრული ბრუნდება. ვაჟის ძლიერებაში დარწმუნებული ნარიბგეი მას თავის შვილად აღიარებს. მაგრამ ქალში ველური, ბუნებითი ენერგია ბობოქრობას კვლავაც განაგრძობს, რის გამოც იგი შვილს განივ კოჭზე ჰყავს მიბმული. როცა შავაის სტუმარ ნართებს ნარიბგეი შეეცოდებათ და გაანთავისუფლებენ, ქალი რვა კასრ მახსიმას დალევს მთვრალი ნართებს დაასახიჩრებს – ზოგს ხელს მოსტეხს, ზოგსაც ნეკნებს ჩაუმტვრევს. შინმობრუნებული შავაი დედას კვლავ დააბამს და ასე დაამშვიდებს. უნდა ითქვას, რომ შავაი ეპოსში ხშირად დედის სახელით იწოდება (Шэуей, Нарыбгейми къуэ закуъэ – „შავაი, ნარიბგეის ერთადერთი ვაჟი“, – Нартхэр. V, 1970).

ლიტერატურა

• Куёк А. С. Мифические образы адыгского эпоса «Нартхэр» // Мир культуры адыгов (проблемы эволюции и целостности). Составитель и научный редактор Р. А. Ханаху. Майкоп, 2002;
• Хабекирова Х. А. Природа и характер некоторых мифологических персонажей в эпосе и бытовой культуре черкесов // Этнографическое обозрение. № 5, 2005.

წყარო

კავკასიის ხალხთა მითები და რიტუალები