ჩადრი
ჩადრი - ("ჩადირ" (სპარს), აჯიღა, ზეწარი, თერისტო - ქალის მოსაბურავ-მოსაბლარდნელი.
მასალად გამოყენებული იყო ყალამქარი, ტილო, მიტკალი, მარმარი, მადარფაკი, ჩადრა და სხვა. ოთხკუთხა მოყვანილობის ჩადრი სწორი და გრძელი ქსოვილისგანაა დამზადებული. ამ ფართე მოსასხამის ქვედა ნაპირი გარკვეული წესით იყო შემომრგვალებული. შიგა თავსაბურავზე დამაგრებული და მთელი სხეულის დამფარავი ჩადრიდან ქალს მხოლოდ თვალები მოუჩანდა. პრაქტიკული თვალსაზრისით მისი გამოყენებით ტანსაცმელი დაცული იყო მტვრის, მზისა და წვიმისგანაც.
ჩადრის ტარების ძველი წესი არაბებს სპარსელთაგან გადმოუღიათ. შემდგომში მაჰმადს იგი გაუთხოვარი ქალისათვის სავალდებულო წესად უქცევია. აბასიდთა ხალიფობის ხანაში კი საბოლოოდ დამკვიდრდა ყველა მუსულმანი ქალისთვის. ქართული ისტორიული წყაროები და ლიტერატურული ძეგლები ადრეული პერიოდიდან გვაწვდიან ცნობებს ქალის მოსაბურავის შესახებ. წამოსასხამის მნიშვნელობით გვხვდება „ვისრამიანში“ და „ვეფხისტყაოსანში“. ამ უკანასკნელში „აჯიღაც“ არის ნახსენები. გვიანფეოდალურ ხანაში „ჩადრი“ გვხვდება ანა დოლენჯიშვილის მზითვის სიაში (1876წ.), ბარბარე მანუჩარ თუმანიშვილის ასულის მზითვის სიაში (1808წ.), „ყალამქრის ჩადრი“ მოხსენიებულია იოსებ ორბელიანის ასულის ნინოს მზითევში (1827წ.) და „მარმარის ჩადრი“ მჭედელ გოგია ხოსრუას შვილის მეუღლის ქონების ანგარიშში (1815წ.) და სხვა. ჩადრი საქართველოში გამოიყენებოდა, როგორც ჩვეულებრივითავსაბური და არა როგორც სახის დასაფარი საშუალება როგორც ეს მუსლიმებთან იყო მიღებული.
აჭარაში ჩადრის ტარების საწინააღმდეგო კამპანია XX საუკუნის 20-იანი წლებიდან დაიწყო, რომელიც საბჭოთა ხელისუფლების ანტირელიგიურ აგიტაციას დაუკავშირდა. თედო სახოკია: „ქალებს თავზე შემოკრული აქვთ თავის ჩითივით იაზმა, ზემოთ თავის გარშემო ლეჩაქი, რომლის ერთი ყური წელზეა გადაშვებული, წინ სახეზე შემოკრული აქვთ სინათლის სანახავად თხელი მანდილი, – ფეჩა. ყველა ამის გარეშე გადაფარებული აქვს თეთრი ჩადრი თავის დასამალავად”.
ლიტერატურა
ნ. გვათუა ჩაცმულობის ისტორიიდან, ქალის ქართული ჩაცმულობა XIX-XX სს. 1967. ც.ბ.
