ანჩისხატის ეკლესია
(→ანჩისხატის ეკლესიის სიწმინდეები და ფრესკები) |
|||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
[[ფაილი:Anchsxatis eklesia.jpg|thumb|250პქ|ანჩისხატის ეკლესია]] | [[ფაილი:Anchsxatis eklesia.jpg|thumb|250პქ|ანჩისხატის ეკლესია]] | ||
| − | '''ანჩისხატის ეკლესია''' - | + | '''ანჩისხატის ეკლესია''' - თბილისის ღვთისმშობლის შობის ტაძარი (მცხეთა-თბილისის ეპარქია). მდებარეობს მტკვრის მარჯვენა ნაპირზე (ახლანდელი შავთელის ქ-ის №5/7). |
| − | ანჩისხატის ეკლესია | + | ანჩისხატის ეკლესია [[თბილისი]]ს ერთ-ერთი უძველესი ხუროთმოძღვრული ძეგლია. აგებულია VI ს. დასაწყისში მეფე დაჩი უჯარმელის დროს. გ. ჩუბინიშვილის აზრით, ახლანდ. ანჩისხატის ეკლესია უნდა იყოს „მოქცევაჲ ქართლისალში“ მოხსენიებული „მარიამ წმიდალ ეკლესიად“. არსებობს მოსაზრება, რომ ანჩისხატის ეკლესიას ძველ დროში „ზარის საყდარს“ უწოდებდნენ იმის გამო, რომ არაბთა ბატონობის დროს, მხოლოდ ამ ტაძარს, როგორც ქართლის [[კათოლიკოსი]]ს ეკლესიას, ჰქონდა [[ზარი]]ს რეკის უფლება. „ანჩისხატი“ ტაძარს ეწოდა მას შემდეგ, რაც ანჩის მონასტრიდან წამოღებული მაცხოვრის ხელთუქმნელი ხატი („[[ანჩის ხატი]]“) აქ დააბრძანეს (XVII ს.). ვახუშტი ბატონიშვილი მას საკათოლიკოსო ეკლესიად მოიხსენიებს: „არს კუალად ანჩისხატი დიდი უგუმბათო კათალიკოზისა...“. |
| + | ===აღწერილობა=== | ||
| + | ანჩისხატის ეკლესია თბილისის ერთ-ერთ იმ მცირერიცხოვან ხუროთმოძღვრულ ძეგლთა რიგშია, რომელმაც ჟამთა ვითარებას გაუძლო და, რიგი გადაკეთებების მიუხედავად, დღემდე შეინარჩუნა თვითმყოფადობა. მას დიდი მნიშვნელობა აქვს როგორც ქართული ხუროთმოძღვრების, ისე თბილისის ისტორიისთვის. „ანჩისხატი“ სამნავიან [[ბაზილიკა]]ს წარმოადგენს (ზომები: 22 X 13 მ). იგი მოყვითალო ტუფის კვადრებითაა აგებული. აქვს სამნავიანი ბაზილიკისთვის დამახასიათებელი პროფილი – ორქანობა სახურავით გადახურული შუა ამაღლებული ნავითა და დაბალი, ცალფერდა სახურავით გადახურული გვერდითი ნავებით. | ||
| − | + | ტაძრის ინტერიერი გარეგნული პროფილის ანალოგიურადაა დანაწევრებული: შუა ნავი გვერდითებზე მაღალი და ფართოა. იგი აღმოსავლეთით გეგმით [[ნალი|ნალისებური]] [[აფსიდი]]თ ბოლოვდება. აფსიდაში დიდი ზომის პარალელურწირთხლებიანი სარკმელია. აფსიდისგან გამოყოფილ პასტოფორიუმებს შესასვლელები გვერდითი ნავებიდან აქვს. სადიაკვნე გეგმით კვადრატულია, [[სამკვეთლო]] კი – წაგრძელებული. იგი ჩრდილოეთ ნავზე უფრო ფართოა და მისი გრძივი ღერძი ჩრდო-სამხრეთისკენაა მიმართული. ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფასადზე იგი კედლის საერთო აბრისიდან გამოსულია და ტეხილ კონტურს ქმნის. ძალზე მაღალი პასტოფორიუმები გაურკვეველი ფორმის კამარებითაა გადახურულთ რომლებიც ჯვრულ კამარებს მოგვაგონებს. ნავები ერთმანეთისგან [[აგური]]ს მრგვალი სვეტების ორი მწკრივითაა გაყოფილი. იმის გამო, რომ განივი კედლებიდან მათი დაშორება არათანაბარია, სვეტებზე დაყრდნობილ თაღებს განსხვავებული რადიუსი და მოყვანილობა აქვს. თაღების დასავლეთი წყვილი ყველაზე მცირე ზომის მალით ხასიათდება. მისი დასავლეთ მონაკვეთები ნალისებურია. თაღების ცენტრალური წყვილი ნახევარწრიული და ოდნავ დადაბლებულია, აღმოსავლეთ წყვილს კი აფსიდასთან ნალისებური მოყვანილობა აქვს და შემდეგ ნახევარწრიულ მოხაზულობაში გადადის. ნავები სიგრძეზე კამარებითაა გადახურული. ცენტრალური ნავის კამარა შეისრული ფორმისაა, გვერდითი კამარები კი – ნახევარწრიული. აფსიდა ცენტრალური ნავის კამარაზე გაცილებით დაბალია, ამის გამო ტრიუმფალური თაღის ზემოთ ვერტიკალური, მაღალი შუბლია აღმართული, რომლის უკან, [[კონქი]]ს თავზე, ბნელი სათავსი-სამალავის არსებობაა სავარაუდო. | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | [[ | + | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
== წყარო == | == წყარო == | ||
| − | + | [[საქართველოს მათლმადიდებელი ეკლესია:ენციკლოპედია]] | |
==იხილე აგრეთვე== | ==იხილე აგრეთვე== | ||
15:53, 23 თებერვალი 2021-ის ვერსია
ანჩისხატის ეკლესია - თბილისის ღვთისმშობლის შობის ტაძარი (მცხეთა-თბილისის ეპარქია). მდებარეობს მტკვრის მარჯვენა ნაპირზე (ახლანდელი შავთელის ქ-ის №5/7).
ანჩისხატის ეკლესია თბილისის ერთ-ერთი უძველესი ხუროთმოძღვრული ძეგლია. აგებულია VI ს. დასაწყისში მეფე დაჩი უჯარმელის დროს. გ. ჩუბინიშვილის აზრით, ახლანდ. ანჩისხატის ეკლესია უნდა იყოს „მოქცევაჲ ქართლისალში“ მოხსენიებული „მარიამ წმიდალ ეკლესიად“. არსებობს მოსაზრება, რომ ანჩისხატის ეკლესიას ძველ დროში „ზარის საყდარს“ უწოდებდნენ იმის გამო, რომ არაბთა ბატონობის დროს, მხოლოდ ამ ტაძარს, როგორც ქართლის კათოლიკოსის ეკლესიას, ჰქონდა ზარის რეკის უფლება. „ანჩისხატი“ ტაძარს ეწოდა მას შემდეგ, რაც ანჩის მონასტრიდან წამოღებული მაცხოვრის ხელთუქმნელი ხატი („ანჩის ხატი“) აქ დააბრძანეს (XVII ს.). ვახუშტი ბატონიშვილი მას საკათოლიკოსო ეკლესიად მოიხსენიებს: „არს კუალად ანჩისხატი დიდი უგუმბათო კათალიკოზისა...“.
აღწერილობა
ანჩისხატის ეკლესია თბილისის ერთ-ერთ იმ მცირერიცხოვან ხუროთმოძღვრულ ძეგლთა რიგშია, რომელმაც ჟამთა ვითარებას გაუძლო და, რიგი გადაკეთებების მიუხედავად, დღემდე შეინარჩუნა თვითმყოფადობა. მას დიდი მნიშვნელობა აქვს როგორც ქართული ხუროთმოძღვრების, ისე თბილისის ისტორიისთვის. „ანჩისხატი“ სამნავიან ბაზილიკას წარმოადგენს (ზომები: 22 X 13 მ). იგი მოყვითალო ტუფის კვადრებითაა აგებული. აქვს სამნავიანი ბაზილიკისთვის დამახასიათებელი პროფილი – ორქანობა სახურავით გადახურული შუა ამაღლებული ნავითა და დაბალი, ცალფერდა სახურავით გადახურული გვერდითი ნავებით.
ტაძრის ინტერიერი გარეგნული პროფილის ანალოგიურადაა დანაწევრებული: შუა ნავი გვერდითებზე მაღალი და ფართოა. იგი აღმოსავლეთით გეგმით ნალისებური აფსიდით ბოლოვდება. აფსიდაში დიდი ზომის პარალელურწირთხლებიანი სარკმელია. აფსიდისგან გამოყოფილ პასტოფორიუმებს შესასვლელები გვერდითი ნავებიდან აქვს. სადიაკვნე გეგმით კვადრატულია, სამკვეთლო კი – წაგრძელებული. იგი ჩრდილოეთ ნავზე უფრო ფართოა და მისი გრძივი ღერძი ჩრდო-სამხრეთისკენაა მიმართული. ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფასადზე იგი კედლის საერთო აბრისიდან გამოსულია და ტეხილ კონტურს ქმნის. ძალზე მაღალი პასტოფორიუმები გაურკვეველი ფორმის კამარებითაა გადახურულთ რომლებიც ჯვრულ კამარებს მოგვაგონებს. ნავები ერთმანეთისგან აგურის მრგვალი სვეტების ორი მწკრივითაა გაყოფილი. იმის გამო, რომ განივი კედლებიდან მათი დაშორება არათანაბარია, სვეტებზე დაყრდნობილ თაღებს განსხვავებული რადიუსი და მოყვანილობა აქვს. თაღების დასავლეთი წყვილი ყველაზე მცირე ზომის მალით ხასიათდება. მისი დასავლეთ მონაკვეთები ნალისებურია. თაღების ცენტრალური წყვილი ნახევარწრიული და ოდნავ დადაბლებულია, აღმოსავლეთ წყვილს კი აფსიდასთან ნალისებური მოყვანილობა აქვს და შემდეგ ნახევარწრიულ მოხაზულობაში გადადის. ნავები სიგრძეზე კამარებითაა გადახურული. ცენტრალური ნავის კამარა შეისრული ფორმისაა, გვერდითი კამარები კი – ნახევარწრიული. აფსიდა ცენტრალური ნავის კამარაზე გაცილებით დაბალია, ამის გამო ტრიუმფალური თაღის ზემოთ ვერტიკალური, მაღალი შუბლია აღმართული, რომლის უკან, კონქის თავზე, ბნელი სათავსი-სამალავის არსებობაა სავარაუდო.
წყარო
საქართველოს მათლმადიდებელი ეკლესია:ენციკლოპედია
