11 მაისი - 30 ნოემბერი, 2012

2012 წლის 11 მაისიდან 30 ნოემბრის ჩათვლით კავკასიის კვლევითი რესურსების ცენტრმა (CRRC) განახორციელა რამდენიმე სატელევიზიო არხის საღამოს მთავარი საინფორმაციო გამოშვებების მონიტორინგი, რომელიც დაყოფილი იყო ოთხ ეტაპად: 11 მაისი - 5 სექტემბერი¹, 6 სექტემბერი - 1 ოქტომბერი, 2 - 21 ოქტომბერი, 22 ოქტომბერი - 30 ნოემბერი. წინამდებარე ანგარიშში წარმოდგენილია შემდეგი სატელევიზიო არხების მონიტორინგის შედეგები: საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხი, რუსთავი 2, იმედი, მაესტრო, კავკასია, მეცხრე არხი, რეალ ტვ.

აღსანიშნავია, რომ არჩევნების შემდეგ დაკვირვების ქვეშ მყოფი ორი არხის საინფორმაციო გამოშვებებმა შეწყვიტა მაუწყებლობა. რეალ ტვ-ის საინფორმაციო გამოშვებები 8 ოქტომბრის, ხოლო იმედის - 17 ოქტომბრის შემდეგ ეთერში აღარ გასულა.

ტელევიზიების საღამოს მთავარი საინფორმაციო გამოშვებების მონიტორინგის შედეგად გამოვლინდა შემდეგი ძირითადი მიგნებები:

პირველი არხი

11 მაისიდან 30 ნოემბრამდე პერიოდში პირველი არხის საღამოს მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებში მონიტორინგის სუბიექტებს ჯამში 76 საათი და 18 წუთი დაეთმო. საინტერესოა, რომ, სხვა არხებთან შედარებით, მაისიდან ოქტომბრამდე პირველი არხი გამოირჩეოდა მონიტორინგის სუბიექტების სიმრავლით. დაკვირვების ქვეშ მყოფი სუბიექტების უმეტესობა თითქმის ყოველთვის შუქდებოდა საღამოს მოამბეში, განსაკუთრებით, სექტემბერში, როცა არჩევნებში მონაწილე ყველა პარტია იყო წარმოდგენილი საინფორმაციო ეთერში. არჩევნების შემდეგ გაშუქებული სუბიექტების რაოდენობა საგრძნობლად შემცირდა. ასევე, თუ არჩევნებამდე სუბიექტებისთვის დათმობილი დრო საკმაოდ თანაბრად ნაწილდებოდა, არჩევნების შემდეგ სურათი მკვეთრად შეიცვალა (იხ. დიაგრამა Time 3.1).

დიაგრამა Time 3.1

ამასთან, აღსანიშნავია, რომ, დათმობილი დროის მიხედვით, კოალიცია ქართული ოცნება ოქტომბრამდე პერიოდში პირველ ადგილზე იდგა. პრეზიდენტი მხოლოდ მაისიდან სექტემბრამდე პერიოდში იყო პირველ სამეულში და აქტიურად შუქდებოდა. სექტემბრიდან კი მისი გაშუქების წილმა საგრძნობლად იკლო. ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას კი პირიქით, პირველ პერიოდში შედარებით ნაკლები დრო ეთმობოდა, სექტემბრიდან კი ყოველთვის პირველ სამეულში ხვდებოდა.

პირდაპირი და ირიბი საუბრის განაწილება რაიმე ტენდენციის გამოყოფის საშუალებას არ იძლევა. ოთხივე პერიოდში სუბიექტებს პირდაპირი და ირიბი საუბრის, დაახლოებით, თანაბარი წილი ჰქონდათ.

პირველ არხზე ოთხივე პერიოდში ჭარბობდა სუბიექტების ნეიტრალური ტონით გაშუქება. თუმცა, სხვადასხვა პერიოდში სხვადასხვა ტენდენცია გამოიკვეთა. 19 ივნისიდან 5 სექტემბრამდე პერიოდში პრეზიდენტი, მისთვის დათმობილი დროის ნახევარზე მეტში, დადებითი ტონით გაშუქდა. პრეზიდენტის დადებითად წარმოჩენა შეიმჩნეოდა თავად ჟურნალისტის ტონშიც (32%25) (იხ. დიაგრამები Tone 1.1 და JTone 1.1). სექტემბერში დადებითი გაშუქების წილი თითქმის ყველა სუბიექტს ჰქონდა. უარყოფითი გაშუქების შედარებით დიდი წილი ხვდა მთავრობას და პრეზიდენტს, რაც, ძირითადად, სექტემბრის ბოლოს გამოქვეყნებული ციხის კადრებით აიხსნება. ახალი პარლამენტისა და ახალი მთავრობის დაკომპლექტების შემდეგ პირველ არხზე სამი ძირითადი სუბიექტი: მთავრობა, კოალიცია ქართული ოცნება და ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა, სხვა პერიოდებთან შედარებით, მეტწილად, უარყოფითად გაშუქდა. საინტერესოა, რომ იმავე პერიოდში პრეზიდენტს 30 პროცენტიანი დადებითი გაშუქება ჰქონდა. მონიტორინგის პე- რიოდში პირველ არხზე გასული სიუჟეტების სათაურები ნეიტრალური და აღწერილობითი ხასიათის იყო.

მონიტორინგის მთელი პერიოდის მანძილზე პირველი არხის სიუჟეტები, უმეტესად, ნეიტრალურ შთაბეჭდილებას ტოვებდა. თუმცა, მონიტორინგის დასაწყისში შეინიშნებოდა დადებითი შინაარსის სიუჟეტები პრეზიდენტისა და ხელისუფლების სხვა წარმომადგენლების მიმართ, რაც, ძირითადად, სუბიექტების პირდაპირ საუბარსა და ნაჩვენებ კადრებში ვლინდებოდა. პრეზიდენტის დადებითი გაშუქება ივნისიდან სექტემბრამდე 56 პროცენტს შეადგენდა სექტემბრის მეორე ნახევარში, ასევე, შეინიშნებოდა სხვადასხვა პოლიტიკური პარტიის ლიდერების ოჯახებისა და ცხოვრების შესახებ მომზადებული დადებითი სიუჟეტები რუბრიკიდან „პოლიტიკოსები პოლიტიკის მიღმა“. მაისიდან სექტემბრის პირველ ნახევრამდე პერიოდში შედარებით უფრო იშვიათად გვხვდება უარყოფითი შინაარსის სიუჟეტები. თუმცა, სექტემბრის გადაცემებში მეტი უარყოფითი სიუჟეტი გავიდა მთავრობასა და პრეზიდენტზე. ამ პერიოდს დაემთხვა პატიმრების წამების ამსახველი ვიდეოების გავრცელება 18 სექტემბერს. იმ დღეს პირველ არხზე მოამბესაერთოდ არ გასულა. ამ დროს პირდაპირ ეთერში პოლიტიკურ პარტიებს შორის წინასაარჩევნო დებატები მიმდინარეობდა. შესაბამისად, პირველ არხს იმდღევანდელ საღამოს ეთერში ეს მოვლენები არ გაუშუქებია. მომდევნო დღეებში ამ თემასთან დაკავშირებით მომზადდა სიუჟეტები, საიდანაც უარყოფითი შთაბეჭდილება რჩებოდა მთავრობის წარმომადგენლებზე და მას, ძირითადად, რესპონდენტების საუბარი ქმნიდა.

დიაგრამა Tone 1.1

დიაგრამა JTone 1.1

არჩევნების შემდეგ 22 ოქტომბრამდე ჭარბობდა ნეიტრალური ხასიათის სიუჟეტები და იშვიათი იყო დადებითი გაშუქება. უარყოფით საერთო შთაბეჭდილებას ქმნიდა არჩევნების შემდგომ დღეებში გასული სიუჟეტები, სადაც კოალიცია ქართული ოცნების წარმომადგენლები ფიგურირებდნენ და ნაჩვენები იყო კოალიციის წევრთა მიერ საარჩევნო კომისიისთვის ხელის შეშლის, კომისიის წარმომადგენლებზე ზეწოლისა და მათი ფიზიკური შეურაცხყოფის ფაქტები.

ნოემბერში პირველ არხზე გახშირდა უარყოფითი შინაარსის სიუჟეტები, რომელთა უმეტესობა ახალ მთავრობას, პრემიერ-მინისტრს, კოალიცია ქართულ ოცნებას და ადგილობრივ თვითმმართველობას ეხებოდა, დადებითი შინაარსის სიუჟეტები კი შედარებით იშვიათად გვხვდებოდა მონიტორინგის აღნიშნულ პერიოდში და, ისინი ძირითადად, საქართველოს პრეზიდენტს ეძღვნებოდა.

სიუჟეტში წარმოდგენილი რესპონდენტების მხრივ, პირველ არხზე სიუჟეტები, ძირითადად, დაბალანსებულია და წარმოდგენილია სხვადასხვა მოსაზრება გაშუქებული საკითხის გარშემო. თუმცა, ხანდახან შეიმჩნეოდა სიუჟეტები, სადაც სრული სურათის შესაქმნელად საჭირო იყო მეორე მხარის კომენტარებიც.

პირველ არხზე გასულ სიუჟეტებში ჟურნალისტის მიერ მოწოდებული ინფორმაცია თითქმის ყოველთვის გამყარებული იყო ფაქტებით (რესპონდენტის კომენტარი, კადრები, ინფორმაციის წყარო). იშვიათია სიუჟეტები, სადაც ჟურნალისტის დასკვნა არ შეესაბამებოდა წარმოდგენილ მასალას. ასეთი შემთხვევები უფრო მეტად ფიქსირდებოდა მაის-ივნისის პერიოდში.

საარჩევნო კამპანიის ფარგლებში საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა საინფორმაციო გადაცემებში დაიწყო პირდაპირი ჩართვები მოწვეულ პოლიტიკოსებთან, ძირითადად, ოპოზიციური პარტიების წევრებთან. ოქტომბრიდან ნოემბრის ბოლომდე პირდაპირ ჩართვებში მოწვეული იყვნენ როგორც კოალიცია ქართული ოცნების, ასევე, ნაციონალური მოძრაობის წარმომადგენლები. ჟურნალისტი ზომიერად მომთხოვნი იყო სტუმრებისადმი და, უმეტესწილად, აცდიდა მათ აზრის ბოლომდე გამოთქმას.

რუსთავი 2

მონიტორინგის პერიოდში რუსთავი 2-ის საღამოს მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში მონიტორინგის სუბიექტებს ჯამში 94 საათი და 50 წუთი დაეთმო. არჩევნებამდე ტელეარხზე სუბიექტების გაშუქება უფრო მრავალფეროვანი იყო, ვიდრე არჩევნების შემდეგ. თუმცა, ყველა პერიოდში, დათმობილი დროის მიხედვით, პირველ ხუთეულში ერთიდაიგივე სუბიექტები ხვდებოდნენ. საინტერესოა, რომ მონიტორინგის ოთხი პერიოდის განმავლობაში პრეზიდენტის გაშუქებამ ნელ-ნელა იკლო. თუ მაისიდან სექტემბრამდე მას, დათმობილი დროის მიხედვით, პირველი ადგილი ეჭირა (24 პროცენტი), ოქტომბერ-ნოემბრის პერიოდში მეხუთე ადგილზე გადაინაცვლა. კოალიცია ქართული ოცნება ყველა პერიოდში ან პირველ, ან მეორე ადგილზე იყო. რაც შეეხება დროის გადანაწილებას სუბიექტებს შორის, რუსთავი 2-ზე დრო მეტნაკლებად თანაბრადაა განაწილებული. ეს არ ეხება ოქტომბრის პერიოდს, როცა ყველა არხზე კოალიცია ქართულ ოცნებას 40 პროცენტზე მეტი დრო დაეთმო, დანარჩენ სუბიექტებს კი 20 პროცენტზე ნაკლები.

პირდაპირი და ირიბი საუბარი მაისიდან ოქტომბრამდე პერიოდში ასე გადანაწილდა: პრეზიდენტის საკმაოდ ხშირი და ვრცელი გაშუქებისას პირდაპირი საუბრის წილი 70 პროცენტს აღემატებოდა. ამასთან, პირველ პერიოდში (11 მაისი - 5 სექტემბერი) პრეზიდენტს დაეთმო თითქმის 12 საათი და, აქედან, 73 პროცენტი (8 საათნახევარი) მისი პირდაპირი საუბარი იყო (იხ. დიაგრამები Speech 1.2 და Speech 2.2). კოალიცია ქართული ოცნების გაშუქებისას პირდაპირი-ირიბი საუბრის განაწილება, ძირითადად, თანაბარი იყო, თუმცა პირველ პერიოდში, სხვა სუბიექტებთან შედარებით, ნაკლები ჰქონდა პირდაპირი საუბარი (41%25).

დიაგრამა Speech 1.2

დიაგრამა Speech 2.2

სუბიექტების გაშუქების ტონის თვალსაზრისით, მონიტორინგის მთელი პერიოდი შეიძლება გაიყოს ორად - მაისიდან არჩევნებამდე და ოქტომბრის დასაწყისიდან ნოემბრის ბოლომდე. მაისიდან სექტემბრის ბოლომდე პერიოდში კოალიცია ქართული ოცნება დათმობილი დროის თითქმის ნახევრის განმავლობაში უარყოფითად შუქდებოდა. პრეზიდენტს დადებითი ტონის გამორჩეულად დიდი წილი ჰქონდა: 19 ივნისიდან 5 სექტემბრამდე - 79 პროცენტი, ხოლო სექტემბრის განმავლობაში - 69 პროცენტი. მიუხედავად იმისა, რომ სექტემბრის პერიოდს დაემთხვა ციხეებში წამების კადრების გამოქვეყნება, რის გამოც რიგ არხებზე მთავრობისა და პრეზიდენტის უარყოფითი გაშუქების წილი გაიზარდა, რუსთავი 2 ზე სურათი არ შეცვლილა. დადებითი ტონის შედარებით დიდი წილი დაფიქსირდა მთავრობის, ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა და ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობის მიმართაც. ყველა ეს ტენდენცია მეორდება ჟურნალისტის ტონშიც (იხ. დიაგრამები Tone 1.2 და Tone 2.2)

დიაგრამა Tone 1.2

დიაგრამა Tone 2.2

რადიკალურად განსხვავებული სურათია ოქტომბერსა და ნოემბერში. სუბიექტების გაშუქება, უმეტესად, ნეიტრალურად ხდებოდა. მცირე უარყოფითი ტონი შეინიშნებოდა ძირითადი სუბიექტების მიმართ. რაც შეეხება პრეზიდენტს, მას შედარებით ნაკლები დრო ეთმობოდა, მაგრამ დათმობილი დროის 30 პროცენტზე მეტის განმავლობაში დადებითად იყო წარმოდგენილი (იხ. დიაგრამა Tone 4.2).

რუსთავი 2-ზე სიუჟეტების სათაურები, უმეტესად, ინფორმაციული და ნეიტრალურია. სათაურებში ზოგჯერ შეიმჩნეოდა მინიშნება უარყოფითი ან დადებითი ტონისკენ. თუმცა, მკვეთრად დადებითი ან უარყოფითი ტონის სათაურები თითქმის არ დაფიქსირებულა.

არჩევნებამდე გამოიკვეთა ტენდენცია, რომ სიუჟეტები, რომლებიც საერთო შთაბეჭდილებით დადებითი იყო, ეხებოდა, უმეტესად, პრეზიდენტს, მთავრობას, ერთიან ნაციონალურ მოძრაობასა და ქრისტიან-დემოკრატიულმოძრაობას. სიუჟეტებში პრეზიდენტის შესახებ ხშირად ისმოდა ტაში, სკანდირება და ზოგჯერ გამოყენებული იყო პოზიტიური ხასიათის მუსიკა, რაც დადებით ფონს ქმნიდა. რაც შეეხება უარყოფით სიუჟეტებს, ისინი, უმეტესად, კოალიცია ქართულ ოცნებას ეხებოდა. სიუჟეტებში ზოგჯერ გვხვდებოდა კადრებით მანიპულირების შემთხვევები, რაც ამძაფრებდა საერთო შთაბეჭდილებას.

დიაგრამა Tone 4.2

აღსანიშნავია, რომ სექტემბრის მეორე ნახევარში პატიმრების წამების ამსახველი კადრების გავრცელებასთან დაკავშირებით, რუსთავი 2-ზე მომზადებულ სიუჟეტებში ძირითადი აქცენტი იყო არა თვითონ წამების ფაქტებზე, არამედ კოალიცია ქართული ოცნების წევრების მიერ შემუშავებულ სქემაზე და მოქმედი ხელისუფლების მყისიერ რეაქციაზე, რაც უარყოფითად წარმოაჩენდა კოალიციას და დადებითად - ხელისუფლებას. ამას ემატებოდა დადებითი სიუჟეტები პრეზიდენტისა და პრემიერ-მინისტრის აქტივობების შესახებ. კოალიცია ქართული ოცნების შესახებ უარყოფით სიუჟეტებს კიდევ უფრო ამძაფრებდა აქცენტი გავრცელებულ ფარულ აუდიოჩანაწერებზე, სადაც ხაზი ესმებოდა კოალიციის წევრების მიერ ერთმანეთზე უარყოფითად საუბარს და მათ კავშირებს ე. წ. „კანონიერ ქურდებთან“.

არჩევნების შემდეგ, ოქტომბრის პირველ ნახევარში, რუსთავი 2-ზე იმატა ნეიტრალურმა სიუჟეტებმა. ოქტომბრის ბოლოდან კი ისევ გამოიკვეთა უარყოფითი შინაარსის სიუჟეტები ახალ მთავრობაზე, პრემიერ-მინისტრსა და კოალიცია ქართულ ოცნებაზე. სუბიექტების მიმართ დადებით და უარყოფით შთაბეჭდილებას ხშირად ამძაფრებდა ჟურნალისტის ტექსტი.

აღსანიშნავია, რომ 1 ოქტომბერს არჩევნების დღისადმი მიძღვნილი ვრცელი საინფორმაციო გამოშვების განმავლობაში 4-ჯერ გაიმეორეს ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის წარმომადგენლის, ჩიორა თაქთაქიშვილის განცხადება, რომ ნაციონალური მოძრაობა „მყარი უმრავლესობით“ იმარჯვებს, რაც მცდარ წარმოდგენას უქმნიდა მაყურებელს და დადებით შთაბეჭდილებას ტოვებდა პარტიაზე.

რუსთავი 2-ზე დაფიქსირდა სიუჟეტები, სადაც ჟურნალისტის დასკვნა არ შეესაბამებოდა სიუჟეტში წარმოდგენილ მასალას და გადმოცემული ინფორმაცია საკმარისად არ იყო გამყარებული ფაქტებით. ეს შემთხვევები განსაკუთრებით ხშირი იყო მაისიდან სექტემბრამდე პერიოდში.

რაც შეეხება სხვადასხვა მხარისა და მოსაზრების წარმოჩჩენას, მონიტორინგის მთელ პერიოდში სიუჟეტები, უმეტესად, დაბალანსებული იყო. თუმცა სიუჟეტებში კოალიცია ქართული ოცნების შესახებ შეინიშნებოდა კოალიციის წევრთა კომენტარების სიმცირე. ასევე, განსხვავებული მოსაზრებების ნაკლებობაა ხელისუფლების შესახებ მომზადებულ დადებით სიუჟეტებში. წინასაარჩევნო კამპანიის ფარგლებში იმატა ისეთმა სიუჟეტებმა, სადაც რთული იყო ბალანსზე საუბარი, რადგანაც გაშუქებული იყო ერთი კონკრეტული პარტიის/სუბიექტის წინასაარჩევნო აქტივობა.

აგვისტოდან რუსთავი 2-მა საინფორმაციო გადაცემაში დაიწყო პირდაპირი ჩართვები, სადაც იწვევდნენ ერთ ან რამდენიმე პოლიტიკოსს როგორც სახელისუფლებო, ასევე, ოპოზიციური პარტიებიდან. ასეთ ჩართვებს საკმაოდ დიდი დრო ეთმობოდა, ზოგჯერ 42 წუთიც კი. დაფიქსირდა შემთხვევები, როდესაც ჟურნალისტი მეტად მომთხოვნი იყო ზოგი სტუმრისადმი, უმეტესად, ოპოზიციური პარტიებიდან და ნაკლებ ოპონირებას უწევდა სახელისუფლებო სუბიექტებს.

იმედი

მონიტორინგის პერიოდში იმედზე საღამოს მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში მონიტორინგის სუბიექტებს ჯამში 74 საათი და 40 წუთი დაეთმო. აღსანიშნავია, რომ ბადრი პატარკაციშვილის ოჯახის მფლობელობაში ტელევიზიის დაბრუნების შემდეგ, 17 ოქტომბრიდან იმედის საინფორმაციო გამოშვებამ მაუწყებლობა შეწყვიტა, ამიტომ ამ არხის მონიტორინგის მეოთხე პერიოდის შედეგები ანგარიშში მოცემული არ არის.

მაისიდან არჩევნებამდე პერიოდში იმედზე გამოიკვეთა 5 სუბიექტი, რომლებსაც ყველაზე მეტი დრო დაეთმო: პრეზიდენტი, მთავრობა, კოალიცია ქართული ოცნება, ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა, ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა. თუმცა, პროცენტული განაწილება სხვადასხვაგვარია. პრეზიდენტი და კოალიცია ქართული ოცნება ყოველთვის პირველ სამეულში არიან, მათ შორის, არჩევნების შემდგომ პერიოდშიც. თუმცა ოქტომბერში, ისევე, როგორც სხვა არხებზე, ძირითადად, კოალიცია ქართული ოცნება შუქდებოდა. იმედზე მას დროის 64 პროცენტი დაეთმო.

არჩევნებამდე პერიოდში იმედზე, სხვა ძირითად სუბიექტებთან შედარებით, პრეზიდენტს პირდაპირი საუბრის ყველაზე მაღალი წილი ჰქონდა - 70 პროცენტზე მეტი, ხოლო კოალიცია ქართულ ოცნებას - ყველაზე დაბალი, 45 პროცენტი ან ნაკლები. დანარჩენ სუბიექტებს პირდაპირი საუბრის წილი, უმეტესად, 50 პროცენტზე მეტი ჰქონდათ.

სურათი გაშუქების ტონის მიხედვით არჩევნებამდე და არჩევნების შემდეგ ერთმანეთისგან მკვეთრად განსხვავდება. მაისიდან ოქტომბრამდე კოალიცია ქართულ ოცნებას უარყოფითი გაშუქების წილი ყველაზე მაღალი ჰქონდა (19 ივნისი-5 სექტემბერი - 40%25, 6 სექტემბერი - 1 ოქტომბერი - 55%25), პრეზიდენტს, მთავრობას, ერთიან ნაციონალურ მოძრაობასა და ქრისტიან-დემოკრატიულ მოძრაობას კი - დადებითი გაშუქების საკმაოდ დიდი წილი. ცალკე აღსანიშნავია პრეზიდენტი, რომელიც მაისიდან-სექტემბრამდე დათმობილი დროის 78 პროცენტის განმავლობაში დადებითად იყო წარმოჩენილი. სექტემბერში დადებითი გაშუქების წილი 68 პროცენტი იყო. ეს ტენდენციები ჟურნალისტის ტონშიც აშკარად გამოიკვეთა (იხ. დიაგრამა JTone 2.3). აქვე აღსანიშნავია, რომ სექტემბრის მეორე ნახევარში, ციხის კადრების გამოქვეყნების შემდეგ, რიგ არხებზე ხელისუფლების წარმომადგენლების უარყოფითი გაშუქების წილმა იმატა. თუმცა, იმედზე ეს ტენდენცია არ შეინიშნებოდა.მონიტორინგის პერიოდში იმედზე გასულ სიუჟეტებს ხშირად ჰქონდა არანეიტრალური სათაურები. სიუჟეტებში, რომლებიც კოალიცია ქართულ ოცნებას ეხებოდა, თითქმის ყოველთვის უარყოფითი ტონის დასათაურება შეინიშნებოდა.

დიაგრამა JTone 2.3

დადებითი შინაარსის სათაურები კი, ძირითადად, პრეზიდენტის, ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა და წინა ხელისუფლების წარმომადგენლების შესახებ მომზადებულ სიუჟეტებს ჰქონდა. შესაბამისად, სიუჟეტების უმრავლესობა უარყოფით შთაბეჭდილებას ქმნიდა კოალიცია ქართულ ოცნებაზე. მთელი მონიტორინგის მანძილზე ხაზგასმული იყო მისი წევრების კავშირი რუსეთთან და ქურდულ სამყაროსთან, მათი წარსული, შევარდნაძის დროინდელ მთავრობასთან თანამშრომლობა და კოალიციის არაერთსულოვნება. ასეთ სიუჟეტებში ხშირი იყო კადრებითა და მუსიკით მანიპულირება უარყოფითი შთაბეჭდილების გასამძაფრებლად.

პრეზიდენტსა და ერთიან ნაციონალურ მოძრაობაზე, მთელი წინასაარჩევნო პერიოდის განმავლობაში, კეთდებოდა სიუჟეტები, სადაც აქტიურად შუქდებოდა პარტიის წინასაარჩევნო კამპანიის ღონისძიებები და ეს სუბიექტები საკმაოდ დადებითად იყვნენ წარმოჩენილი. აღსანიშნავია, რომ სიუჟეტები პრეზიდენტის ვიზიტებზე სხვადასხვა რეგიონში დაამომრჩევლებთან შეხვედრებზე ერთმანეთს ჰგავდა. აჩვენებდნენ პრეზიდენტის ვრცელ გამოსვლებს, ბევრ ხალხს გაღიმებული სახეებითა და პარტიული ატრიბუტიკით, ისმოდა ტაში და სკანდირება, მადლობები და დადებითი შინაარსის შემცველი რეპლიკები. როგორც დადებით, ასევე, უარყოფით შთაბეჭდილებას აძლიერებდა ჟურნალისტების მიკერძოებული ტექსტები.

ეს ტენდენცია არჩევნების წინ კიდევ უფრო თვალსაჩინო გახდა მაშინაც კი, როდესაც გამოქვეყნდა პატიმრების წამების ამსახველი ვიდეომასალა. ამ თემასთან დაკავშირებულ სიუჟეტებში აქცენტი კეთდებოდა შსს-ს მიერ გახსნილ დანაშაულებრივ სქემაზე, რაც გულისხმობდა ამ ვიდეოების დაკვეთას კოალიციასთან დაკავშირებული პირების მიერ, აგრეთვე, ასახული იყო, როგორ ცდილობდა პრეზიდენტი და მთავრობა მდგომარეობის გამოსწორებას. თუმცა ზოგიერთ სიუჟეტში ხელისუფლების წარმომადგენლები შედარებით უარყოფითადაც წარმოჩინდნენ, უმეტესად, რესპონდენტების საუბრის ხარჯზე.

საინტერესოა, რომ ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობის შესახებ გასული მასალებიც წააგავდა პრეზიდენტსა და მთავრობაზე მომზადებულ დადებით სიუჟეტებს, განსაკუთრებით, ივლისიდან, როცა ქრისტიან-დემოკრატებმა აქტიური წინასაარჩევნო კამპანია წამოიწყეს, რაც იმედზე საკმაოდ ვრცლად შუქდებოდა.

წარმოდგენილი რესპონდენტების მიხედვით, სიუჟეტები მეტნაკლებად დაბალანსებულია. აგვისტოდან ოქტომბრამდე ჭარბობდა სიუჟეტები, რომელთა შეფასება ბალანსის მხრივ რთულია, რადგან გაშუქებულია სხვადასხვა პარტიის წინასაარჩევნო შეხვედრები ამომრჩეველთან. ამასთან, დაუბალანსებელი სიუჟეტების უმეტესობაში იგრძნობოდა კოალიცია ქართული ოცნების წარმომადგენლების კომენტარების საჭიროება.

მონიტორინგის პირველ პერიოდში ადგილი ჰქონდა შეუსაბამობას ჟურნალისტის დასკვნასა და სიუჟეტში წარმოდგენილ ფაქტებს შორის.

აგვისტოს მეორე ნახევარში პირველი არხისა და რუსთავი 2-ის მსგავსად, იმედმა საინფორმაციო გამოშვებებში დაიწყო პირდაპირი ჩართვები, რომლებსაც საკმაოდ დიდი დრო ეთმობოდა, დაახლოებით, 15-25 წუთი. პირდაპირი ჩართვის სტუმრები, უმეტესად, იყვნენ ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის, კოალიცია ქართული ოცნებისა და ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობის წარმომადგენლები. ჟურნალისტის შეკითხვები სტუმრებისადმი, უმეტესად, ნაკლებად მომთხოვნი იყო, თუმცა მეტი სიმკაცრე და ზოგჯერ ირონიული დამოკიდებულებაც შეინიშნებოდა კოალიცია ქართული ოცნების წარმომადგენლების მიმართ, განსაკუთრებით, სექტემბერში.

მაესტრო

11 მაისიდან 30 ნოემბრამდე პერიოდში მაესტროზე საღამოს მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში მონიტორინგის სუბიექტებს ჯამში 52 საათი და 24 წუთი დაეთმო. მონიტორინგის ყველა პერიოდში დათმობილი დროის მიხედვით კოალიცია ქართული ოცნება პირველ ადგილზე დგას. 22 ოქტომბრიდან ნოემბრის ბოლომდე კი პირველი ადგილი ახალმა მთავრობამ დაიკავა. მთელი 7 თვის განმავლობაში დათმობილი დროის სხვადასხვანაირი გადანაწილებით პირველ ოთხეულში ყოველთვის არიან: კოალიცია ქართული ოცნება, მთავრობა, პრეზიდენტი და ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა. ისევე როგორც სხვა არხებზე, მაესტროზეც 2-21 ოქტომბრის პერიოდში კოალიცია ქართულ ოცნებას განსაკუთრებით დიდი დრო დაეთმო - 47 პროცენტი, სხვა სუბიექტებს კი მხოლოდ 17 პროცენტი ან ნაკლები.

მაესტროზე პირდაპირი და ირიბი საუბრის დრო სუბიექტებს, ძირითადად, თანაბრად აქვთ გადანაწილებული და პირდაპირი საუბრის წილი თითქმის ყოველთვის ნახევარზე ნაკლებია. აღსანიშნავია სექტემბრის პერიოდის შედეგები, სადაც პრეზიდენტს დათმობილი დროის 67 პროცენტის განმავლობაში პირდაპირი საუბარი დაუფიქსირდა, რაც საკმაოდ მაღალი მაჩვენებელია და მაესტროზე იშვიათად გვხვდება (იხ. დიაგრამა Speech 2.4).

მონიტორინგის ოთხივე პერიოდში მაესტროზე ძირითადი სუბიექტების უარყოფითი გაშუქება შეინიშნებოდა. თუმცა, სხვა არხებისგან განსხვავებით, ასეთი გაშუქება უფრო კრიტიკული ხასიათისა იყო. აღსანიშნავია, რომ უარყოფითი გაშუქების უფრო მეტი წილი პრეზიდენტს, ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას და მთავრობას დაუფიქსირდა. დადებითი ტონი მაესტროზე უფრო ნაკლებად გვხვდებოდა. თუმცა, სექტემბერში ოთხი ძირითადი სუბიექტი უარყოფითთან ერთად დადებითადაც აქტიურად გაშუქდა (იხ. დიაგრამა Tone 2.4). უარყოფითი ტონი პროპორციულად აისახება ჟურნალისტის ტექსტში, რასაც ვერ ვიტყვით დადებითზე. ახალი პარლამენტისა და მთავრობის დაკომპლექტების შემდეგ უარყოფითად შუქდებოდნენ იგივე სუბიექტები, რაც მანამდე, მათ შორის, ახალი მთავრობაც (იხ. დიაგრამა Tone 4.4).

დიაგრამა Speech 2.4

დიაგრამა Tone 2.4

დიაგრამა Tone 4.4

მაესტროზე წარმოდგენილ სიუჟეტებს, უმეტესად, აღწერილობითი და ნეიტრალური სათაურები ჰქონდა. თუმცა, მთავრობის, პრეზიდენტის, ადგილობრივი თვითმმართველობისა და ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის შესახებ მომზადებულ მასალებს ერთვის კრიტიკული შინაარსის მქონე სათაურები, რაც უარყოფით შთაბეჭდილებას ტოვებს ამ სუბიექტებზე. არჩევნების შემდეგ ამ ტენდენციამ ნელ-ნელა იკლო.

საერთო ჯამში, მაესტროს სიუჟეტების უმეტესობა ნეიტრალურ საერთო შთაბეჭდილებას ქმნიდა სუბიექტებზე. თუმცა, ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის, პრეზიდენტის, მთავრობისა და ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენ- ლების გაშუქებისას შეინიშნებოდა უარყოფითი ტონი, ოღონდ უფრო მეტად კრიტიკულ ჭრილში. აქვე აღსანიშნავია, რომ, ხშირად უარყოფითი შთაბეჭდილება იქმნებოდა რესპონდენტების კომენტარებით და უფრო ნაკლებად - ჟურ- ნალისტის ტექსტებით და კადრებით. ამ ტენდენციამ იმატა უშუალოდ არჩევნების წინა პერიოდში, განსაკუთრებით, პატიმრების წამების ამსახველი კადრების გამოქვეყნების შემდეგ. სექტემბრის ბოლოს გასული სიუჟეტების უმეტესობა კრიტიკული და უარყოფითი შინაარსის შემცველი იყო მთავრობისა და ხელისუფლების მიმართ. არჩევნების შემდეგ ეს ტენდენცია გაგრძელდა და ახალი მთავრობის არჩევის შემდეგაც გადიოდა სიუჟეტები, სადაც ძველი მთავრობის წარმომადგენლები უარყოფითად იყვნენ წარმოჩინებული.

მაისიდან 1 ოქტომბრამდე პერიოდში მაესტროზე იყო სიუჟეტები, სადაც პრეზიდენტი დადებითად იყო წარმოდგენილი. რამდენჯერმე საკმაოდ ვრცლად გაშუქდა ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის საარჩევნო კამპანია. მაესტროზე სიუჟეტები, მათში წარმოდგენილი რესპონდენტებითა და განს

ხვავებული მოსაზრებებით, ძირითად შემ- თხვევებში, დაბალანსებული იყო. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ დაუბალანსებელი სიუჟეტები, უმეტესად, ისეთ საკითხებს ეხება, სადაც აშკარაა ხელისუფლების და ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის წარმომადგენლების კომენტარის საჭიროება. თუმცა, ჟურნალისტი ხშირად აღნიშნავს, რომ რესპონდენტებთან დაკავშირება სცადეს, მაგრამ კომენტარის მიღება ვერ მოხერხდა.

მონიტორინგის პერიოდში შეუსაბამობა ჟურნალისტის დასკვნასა და სიუჟეტში წარმოდგენილ მასალას შორის ძალიან იშვიათი იყო. ასევე იშვიათად გვხვდებოდა კადრებით მანიპულირებისა და ამ ხერხით სიუჟეტის შინაარსის დამძიმების შემთხვევები.

კავკასია

კავკასიის საღამოს მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებში მონიტორინგის პერიოდში სუბიექტებს ჯამში 50 საათი და 17 წუთი დაეთმო. მონიტორინგის ოთხივე პერიოდში დათმობილი დროის მიხედვით საკმაოდ დიდი (10-დან 30 პროცენტამდე) განსხვავება იყო პირველ ადგილზე მდგომ სუბიექტსა და დანარჩენ სუბიექტებს შორის. პირველ სამ პერიოდში, მაისიდან 21 ოქტომბრამდე, ეს სუბიექტი კოალიცია ქართული ოცნება იყო, ახალი მთავრობის დაკომპლექტების შემდეგ კი პირველ ადგილზე მთავრობამ გადაინაცვლა. მონიტორინგის ოთხივე პერიოდში დათმობილი დროის მიხედვით პირველ ოთხეულში ყოველთვის შედიოდნენ: კოალიცია ქართული ოცნება, მთავრობა, ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა და პრეზიდენტი დროის სხვადასხვაგვარი განაწილებით. ასევე აღსანიშნავია, რომ მონიტორინგის სამ პერიოდში ადგილობრივი არასამთავრობოები დათმობილი დროის მიხედვით მეხუთე ადგილს იკავებდნენ.

რაც შეეხება პირდაპირი და ირიბი საუბრის განაწილებას, 21 ოქტომბრამდე ე.წ. ძველ მთავრობას სხვა სუბიექტებთან შედარებით ყოველთვის დაბალი ჰქონდა პირდაპირი საუბრის წილი (მაქსიმუმ 36%25), ოქტომბრის ბოლოდან კი მთავრობის პირდაპირი საუბრის წილი გაიზარდა და პირდაპირი და ირიბი საუბრის განაწილება თითქმის გათანაბრდა. არჩევნების მოახლოებასთან ერთად, იზრდებოდა პრეზიდენტის პირდაპირი საუბრის წილი და მაქსიმუმ 57%25-ს მიაღწია, არჩევნების შემდეგ კი იკლო და ბოლო პერიოდში 35 პროცენტამდე ჩამოვიდა. კოალიცია ქართული ოცნება, რომელიც დათმობილი დროის მიხედვით მონიტორინგის პერიოდში, უმეტესად, პირველ ადგილზე იდგა, პირდაპირი და ირიბი საუბრის განაწილების მხრივ თითქმის ყოველთვის თანაბრად შუქდებოდა. მონიტორინგის პირველ პერიოდში პირდაპირი და ირიბი საუბრის წილი ზუსტად თანაბარი აქვს (50%25-50%25) ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას, თუმცა, მომდევნო პერიოდში, მაგ., სექტემბერსა და ოქტომბერში მისი პირდაპირი საუბარი უკვე 40 პროცენტზე ნაკლებია.

კავკასიის საინფორმაციო გამოშვება, ძირითადად, გამოირჩეოდა სუბიექტების ნეიტრალური გაშუქებით. თუმცა, ოთხივე პერიოდში იმ სუბიექტებს, რომლებსაც ყველაზე მეტი დრო დაეთმო, ყოველთვის ჰქონდათ უარყოფითიგაშუქების გარკვეული წილი, დადებითი ტონი შედარებით ნაკლებად გვხვდებოდა. ამ მხრივ აღსანიშნავია პრეზიდენტი, რომელსაც არჩევნებამდე ორივე პერიოდში 25 პროცენტზე მეტი დადებითი ტონი ჰქონდა, ძირითადად, კადრებისა და პირდაპირი საუბრის ხარჯზე. დადებითი და უარყოფითი ტონით გაშუქების სიმრავლე განსაკუთრებით შეინიშნება სექტემბერში, უშუალოდ არჩევნების წინა პერიოდში (იხ. დიაგრამა Tone 2.5). ჟურნალისტის ტონზე დაკვირვება ოთხივე პერიოდში უფრო მეტად ნეიტრალურ სურათს ქმნის, თუმცა, ძირითად ტენდენციებს იმეორებს.

დიაგრამა Tone 2.5

მონიტორინგის მთელი პერიოდის განმავლობაში კავკასიაზე სიუჟეტებს სათაურები არ ჰქონდა. ასევე, უმეტეს შემთხვევაში, სიუჟეტებში წარმოდგენილ რესპონდენტებს არ ეწერებოდა ვინაობა.

მონიტორინგის მთელ მანძილზე სიუჟეტებში სუბიექტებზე, ძირითადად, ნეიტრალური ზოგადი შთაბეჭდილება რჩება. თუმცა, ბევრია სიუჟეტი, სადაც საერთო შთაბეჭდილება ამა თუ იმ სუბიექტზე უფრო დადებითისკენ ან უფრო უარყოფითისკენ იხრება. ამ მხრივ აღსანიშნავია, რომ ზოგადი შთაბეჭდილების უარყოფითისკენ გადახრა უფრო მეტად შეინიშნებოდა ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის, ძველი მთავრობის, პრეზიდენტისა და ადგილობრივი თვითმმართველობის მიმართ. ამ შთაბეჭდილებას, უმეტესად, ქმნიდა სიუჟეტებში წარმოდგენილი რესპონდენტების კომენტარები. თუმცა, წინასაარჩევნოდ იყო სიუჟეტები, სადაც პრეზიდენტზე დადებითი შთაბეჭდილება რჩებოდა რეგიონებში მისი ვიზიტებისა და ღონისძიებების გაშუქების დროს. ზოგადად, დადებითი შთაბეჭდილებისკენ გადახრა იშვიათი იყო და, ძირითადად, კოალიცია ქართული ოცნებისა და ბიძინა ივანიშვილის მიმართ შეინიშნებოდა. არჩევნების მოახლოებასთან ერთად ამ ტენდენციებმა იმატა.

ყოფილი ხელისუფლების უარყოფითად წარმოჩენის შემთხვევები არჩევნების შემდეგაც დაფიქსირდა. ნოემბერში, ასევე, შედარებით მცირე რაოდენობით გამოვლინდა უარყოფითი შინაარსის სიუჟეტები კოალიცია ქართული ოცნების, ბიძინა ივანიშვილისა და ახალი ხელისუფლების მიმართ. ამ შთაბეჭდილებას ხშირად სიუჟეტებში წარმოდგენილი რესპონდენტების კომენტარები ქმნის.

სიუჟეტებში გამოყენებული წყაროებისა და წარმოდგენილ აზრთა სხვადასხვაობის მხრივ, კავკასიაზე მონიტორინგის პერიოდში სიუჟეტები მეტნაკლებად დაბალანსებულია. თუმცა, არის შემთხვევები, როცა სიუჟეტები მხოლოდ ერთ წყაროს ეფუძნება. დაუბალანსებელ სიუჟეტებში ხშირად იგრძნობა მთავრობის, ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა და ზოგჯერ ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლების კომენტარების ნაკლებობა. სხვა არხების მსგავსად, აგვისტოს მეორე ნახევრიდან კავკასიაზეც გვხვდება ისეთი სიუჟეტები საარჩევნო კამპანიის შესახებ, სადაც რთულია რაიმე ბალანსზე საუბარი.

სიუჟეტები, უმეტესად, გამყარებულია კადრებითა და რესპონდენტების კომენტარებით. შეუსაბამობა ჟურნალისტის დასკვნასა და სიუჟეტში წარმოდგენილ მასალას შორის ხშირი არ იყო და, შესაბამისად, ტენდენციის ხასიათი არ ჰქონდა, მაგრამ მონიტორინგის პერიოდში მაინც გვხვდებოდა.

მეცხრე არხი

11 მაისიდან 30 ნოემბრამდე პერიოდში მეცხრე არხის საღამოს მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებში მონიტორინგის სუბიექტებს ჯამში 42 საათი და 17 წუთი დაეთმო. მაისიდან ოქტომბრამდე ყველაზე დიდი დრო ეთმობოდა კოალიცია ქართულ ოცნებას. ამასთან, სექტემბერ-ოქტომბრის პერიოდში ამ სუბიექტისთვის დათმობილი დრო 37 პროცენტი და მეტი იყო. მონიტორინგის თითქმის ყველა პერიოდში დათმობილი დროის მიხედვით მინიმუმ 20-პროცენტიანი სხვაობაა პირველ ადგილზე მდგომ სუბიექტსა და დანარჩენ სუბიექტებს შორის. მხოლოდ პირველ პერიოდში, მაისიდან 5 სექტემბრამდე დათმობილი დროის მიხედვით პირველ და მეორე ადგილზე მდგომ სუბიექტებს (კოალიცია ქართულ ოცნებასა და მთავრობას) დროის მსგავსი განაწილება ჰქონდათ, ხოლო მესამე და მეოთხე ადგილზე მყოფთ (ერთიან ნაციონალურ მოძრაობასა და პრეზიდენტს) - ასევე, მსგავსი განაწილება (14 და 12 პროცენტი). ახალი პარლამენტისა და მთავრობის ჩამოყალიბების შემდეგ მეცხრე არხზე ყველაზე მეტი დრო (43%25) მთავრობას დაეთმო.

ძირითად სუბიექტებს შორის პირდაპირი და ირიბი საუბრის განაწილება საკმაოდ არათანაბარი იყო. განსაკუთრებით აღსანიშნავია სუბიექტი მთავრობა მაისიდან 21 ოქტომბრამდე პერიოდში, რადგანაც მისი პირდაპირი საუბრის წილი ყოველთვის 21 პროცენტი ან ნაკლები იყო. ასევე, შედარებით ნაკლები პირდაპირი საუბრის წილი აქვს ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას (მაქსიმუმ 37%25). მონიტორინგის პერიოდში პრეზიდენტს პირდაპირი საუბრის წილი, ასევე, შედარებით დაბალი აქვს (მაქსიმუმ 37%25). მხოლოდ სექტემბერში, არჩევნების წინა პერიოდში, პრეზიდენტის პირდაპირი და ირიბი საუბრის განაწილება თითქმის თანაბარი გახდა. ხოლო არჩევნების შემდეგ ამ მაჩვენებელმა 24 პროცენტამდე დაიწია.

მეცხრე არხი გამოირჩეოდა უარყოფითი გაშუქების მაღალი მაჩვენებლებით სახელისუფლებო სუბიექტების მიმართ (მთავრობა, ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა, პრეზიდენტი და ადგილობრივი თვითმმართველობა). სუბიექტების მიმართ უარყოფითი ტონი ჟურნალისტის მხრიდანაც ძალიან ხშირად ფიქსირდებოდა. ამასთან, უარყოფითი ტონი პროცენტულად ხშირად უფრო მეტი იყო, ვიდრე ნეიტრალურის, დადებითი ტონი კი თითქმის არ გვხვდებოდა. მხოლოდ არჩევნების წინ, 6 სექტემბრიდან 1 ოქტომბრამდე, კოალიცია ქართული ოცნება იყო ერთადერთი სუბიექტირომელსაც 30-პროცენტიანი დადებითი გაშუქება ჰქონდა. თანაც მას ამ პერიოდში ყველაზე მეტი დრო დაეთმო (3 საათზე მეტი). აღსანიშნავია, რომ ამავე პერიოდში პრეზიდენტსა და ერთიან ნაციონალურ მოძრაობასაც დადებითი ტონი დაუფიქსირდა (14%25 და 16%25) იმ განსხვავებით, რომ ამ სუბიექტების დადებითი გაშუქება არ აისახა ჟურნალისტის ტონში, ხოლო კოალიცია ქართულ ოცნებას სიუჟეტის ავტორიც დადებით ტონში მოიხსენიებდა (იხ. დიაგრამები Tone 2.6 და JTone 2.6).

დიაგრამა Tone 2.6

დიაგრამა JTone 2.6

მონიტორინგის დასაწყისში მეცხრე არხზე სიუჟეტებს, უმეტესად, ინფორმაციული ხასიათის სათაურები ჰქონდა. თუმცა, არჩევნების მოახლოებასთან ერთად, კრიტიკული და ირონიული შინაარსის სათაურებმა, პრეზიდენტისა და ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის მიმართ, იმატა. არჩევნების შემდეგაც, ოქტომბერ-ნოემბერში არც თუ ისე იშვიათად გვხვდებოდა უარყოფითი სათაურები ძველი მთავრობის წევრთა შესახებ მომზადებულ სიუჟეტებში. ასევე, მთელი მონიტორინგის განმავლობაში შეინიშნებოდა დადებითი შინაარსის სათაურები სიუჟეტებში, რომლებიც, ძირითადად, კოალიცია ქართულ ოცნებასა და ახალ მთავრობას ეხებოდა.

ზოგად შთაბეჭდილებაზე დაკვირვების შედეგად, გამოიკვეთა ტენდენცია, რომ მეცხრე არხის სიუჟეტებში პრეზიდენტი, მთავრობისა და ხელისუფლების სხვადასხვა წარმომადგენელი და ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა, უმეტეს შემთხვევებში, უარყოფით კონტექსტში არიან გაშუქებული, რასაც განაპირობებს როგორც რესპონდენტების კომენტარები, ასევე, საერთო კონტექსტი და ჟურნალისტის ტექსტი. სექტემბრის მეორე ნახევარში იმატა ამ სუბიექტების უარყოფითად წარმოჩენამ, განსაკუთრებით, პატიმრების წამების კადრების გამოქვეყნების შემდეგ. 19, 20 და 21 სექტემბრის გამოშვებები თითქმის მთლიანად ეხებოდა წამების ფაქტებთან დაკავშირებულ თემებს.

დადებითი საერთო შთაბეჭდილება შედარებით იშვიათად გვხვდებოდა, თითქმის ყოველთვის კოალიცია ქართულ ოცნებასთან. უშუალოდ არჩევნების წინა პერიოდში აქტიურად შუქდებოდა კოალიციის აქციები, შეკრებები და გამოსვლები. ასეთ სიუჟეტებში ჩანდა ბევრი ხალხი დროშებით, მაისურებით ან პარტიის სხვა ატრიბუტიკით, ისმოდა სკანდირება და ოვაციები, ყველა რესპონდენტი ყოველთვის დადებითად საუბრობდა კოალიციაზე. აღსანიშნავია, რომ მეცხრე არხზე მთავარი საინფორმაციო გამოშვების წამყვანის მიმიკა და ინტონაცია სიუჟეტის შესავალშივე დადებით ან უარყოფით შთაბეჭდილებას ტოვებდა ამა თუ იმ სუბიექტზე.

ასევე აღსანიშნავია, რომ მთელი მონიტორინგის მანძილზე რამდენიმე შემთხვევა დაფიქსირდა, როცა პრეზიდენტი დადებითად იყო წარმოდგენილი. ასეთ შემთხვევებში თავად მიხეილ სააკაშვილის საუბარი განაპირობებდა სიუჟე- ტების საერთო დადებით შთაბეჭდილებას.

სხვადასხვა მოსაზრება სიუჟეტებში მეტნაკლებად დაბალანსებული იყო. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ დაუბალანსებელ მასალებში, უმეტეს შემთხვევებში, არ იყო წარმოდგენილი მთავრობის, სხვადასხვა სახელმწიფო სტრუქტურისა და ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის წარმომადგენელთა კომენტარები. ასევე, არჩევნების მოახლოებასთან ერთად, გვხვდებოდა ისეთი სიუჟეტები, სადაც მოკლედაა გაშუქებული პარტიების წინასაარჩევნო ღონისძიებები და რთულია ბალანსის შეფასება.

მონიტორინგის ყველა პერიოდში გამოიკვეთა, რომ მეცხრე არხზე ჟურნალისტის ნათქვამი და სიუჟეტში წარმოდგენილი მასალა ერთმანეთს არ შეესაბამებოდა. ასევე დაფიქსირდა, რომ ზოგჯერ ჟურნალისტის ვარაუდი მოცემული იყო როგორც ფაქტი, რაც კონკრეტულ შემთხვევებში ამძიმებდა სურათს და მცდარ შთაბეჭდილებას უქმნიდა მაყურებელს.

რეალ ტვ

მონიტორინგის პერიოდში რეალ ტვ-ზე საღამოს მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში მონიტორინგის სუბიექტებს ჯამში 49 საათი და 44 წუთი დაეთმო. აღსანიშნავია, რომ არჩევნებიდან 1 კვირის შემდეგ რეალ ტვ-ის საინფორმაციო გამოშვებამ მაუწყებლობა შეწყვიტა, ამიტომ მონიტორინგის მესამე პერიოდის შედეგები მხოლოდ 2-5 ოქტომბრის მონაცემებს მოიცავს, ხოლო მეოთხე პერიოდის შედეგები, შესაბამისად, ანგარიშში საერთოდ არ არის ასახული.

მონიტორინგის ყველა პერიოდში რეალ ტვ-ზე დათმობილი დროის მიხედვით პირველ ადგილზე დგას კოალიცია ქართული ოცნება და საკმაოდ დიდი სხვაობით უსწრებს სხვა სუბიექტებს. კოალიცია ქართული ოცნებისთვის დათმობილი დროის მაჩვენებელი მინიმუმ 37 და მაქსიმუმ 52 პროცენტია. არჩევნებამდე პერიოდში მეორე და მესამე ადგილზეა პრეზიდენტი და მთავრობა თითქმის ერთნაირი პროცენტული მაჩვენებლებით (22-23%25 და 15-12%25) (იხ. დიაგრამები Time 1.7 და Time 2.7).

დიაგრამა Time 1.7

დიაგრამა Time 2.7

დიაგრამა Speech 2.7

არჩევნებამდე ორივე პერიოდში ძალიან დიდი განსხვავებაა კოალიცია ქართული ოცნებისა და პრეზიდენტის, ასევე, ნაციონალური მოძრაობის პირდაპირი საუბრის მაჩვენებლებს შორის. არჩევნების წინ პრეზიდენტს 80 პროცენტი პირდაპირი საუბარი ჰქონდა (დათმობილი 3 საათიდან) და ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას 72 პროცენტი (საათნახევრიდან), ხოლო კოალიცია ქართული ოცნების პირდაპირ საუბარს მისთვის დათმობილი თითქმის 5 საათიდან მხოლოდ 40 პროცენტი უჭირავს. რაც შეეხება მთავრობას, არჩევნებამდე პერიოდებში, პირდაპირი და ირიბი საუბრის განაწილება თითქმის თანაბარი ჰქონდა (იხ. დიაგრამა Speech 2.7).

გაშუქების ტონის მიხედვით, რეალ ტვ-ზე, სხვა არხებთან შედარებით, განსხვავებული სურათია. არჩევნებამდე პერიოდებში ყველაზე დიდი უარყოფითი ტონის მაჩვენებელი ჰქონდა კოალიცია ქართულ ოცნებას (69%25 და 74%25) და ძალიან მაღალი იყო პრეზიდენტის დადებითი ტონის წილი (72%25 და 76%25). ასევე, დადებითად, და თანაც, საკმაოდ ინტენსიურად, შუქდებოდა მთავრობა და ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა. განსაკუთრებით აღსანიშნავია, რომ რეალ ტვ-ზე ჟურნალისტის ტონის პროცენტული მაჩვენებლები (ტექსტები და სიუჟეტებში ნაჩვენები კადრები) იმეორებს ზოგადი ტონის სურათს და, ზოგ შემთხვევაში, მასზე მეტია (იხ. დიაგრამები Tone 2.7 და JTone 2.7).

დიაგრამა Tone 2.7

დიაგრამა JTone 2.7

რეალ ტვ-ზე სიუჟეტებს, უმეტესად, მოკლე, არანეიტრალური სათაურები ჰქონდა. უარყოფითი შინაარსის სათაურები, ძირითადად, კოალიცია ქართული ოცნების წარმომადგენლებს ეხებოდა, ხოლო დადებითი - პრეზიდენტსა და ნაციონალურ მოძრაობას. რეალ ტვ-ზე იშვიათი იყო ნეიტრალური საერთო შთაბეჭდილების მქონე სიუჟეტები. დადებითი სიუჟეტების უმეტესობა ეხებოდა პრეზიდენტს, მთავრობას, ერთიან ნაციონალურ მოძრაობასა და თბილისის მერს. აქვე აღსანიშნავია, რომ ტელეარხზე ძალიან დიდი დრო ეთმობოდა ბიძინა ივანიშვილისა და კოალიცია ქართული ოცნების გაშუქებას დასაერთო შთაბეჭდილება ყოველთვის მკვეთრად უარყოფითი რჩებოდა. ხშირი იყო მონტაჟი, კადრებითა და მუსიკით მანიპულირება, ოპოზიციის წარმომადგენლების ირონიული და ცინიკური ეპითეტებით მოხსენიება. შთაბეჭდილებას ხშირად ამძაფრებდა ჟურნალისტის ტექსტი. არჩევნების მოახლოებასთან ერთად ეს ტენდენციები უფრო გაძლიერდა. ხოლო არჩევნების შემდეგ ნეიტრალურმა სიუჟეტებმა იმატა. მართალია, კოალიცია ქართული ოცნების შესახებ უარყოფითი სიუჟეტები კვლავაც იყო, მაგრამ აღარ შეინიშნებოდა ჟურნალისტის ისეთი მკვეთრად უარყოფითი ტექსტი, როგორც მანამდე. რაც შეეხება პრეზიდენტსა და მთავრობას, მათ შესახებ რამდენიმე დადებითი სიუჟეტი ამ პერიოდშიც გავიდა, მაგრამ გაშუქების სტილში აქაც მნიშვნელოვანი ცვლილება დაფიქსირდა.

პატიმრების წამების ამსახველი ვიდეომასალა რეალ ტვ-მ, რუსთავი 2-ისა და იმედის მსგავსად, უფრო მეტად გააშუქა, როგორც კოალიცია ქართულ ოცნებასთან დაკავშირებული სქემის ნაწილი და ხაზი გაუსვა მთავრობისა და ხელისუფლების რეაქციას მიმდინარე მოვლენებზე.

რეალ ტვ-ზე სიუჟეტები ხან დაბალანსებული იყო, ხან - არა. ამასთან, დაუბალანსებელი სიუჟეტების უმეტესობა განპირობებული იყო კოალიცია ქართული ოცნების წარმომადგენლების კომენტარების ნაკლებობით. ასევე აღსანიშნავია, რომ გვხვდებოდა არა მხოლოდ დაუბალანსებელი სიუჟეტები, სადაც სხვადასხვა მხარის კომენტარების ნაკლებობა იგრძნობოდა, არამედ სიუჟეტები, სადაც რესპონდენტების მიკუთვნების მხრივ ბალანსი დაცული იყო, მაგრამ არ იყო წარმოდგენილი აზრთა მრავალფეროვნება.

მონიტორინგის მთელ პერიოდში რეალ ტვ-ზე ფიქსირდებოდა შეუსაბამობა ჟურნალისტის დასკვნასა და სიუჟეტში ნაჩვენებ კომენტარებსა თუ კადრებს შორის. ამასთან, ხშირი იყო კადრებითა და მუსიკით მანიპულირების მძაფრი შემთხვევები.

სექტემბრიდან პირველი არხის, რუსთავი 2-ისა და იმედის მსგავსად, რეალ ტვ-მ საინფორმაციო გამოშვებაში დაიწ- ყო პირდაპირი ჩართვები. ამ ჩართვებში მონაწილეობას იღებდნენ სახელისუფლებო და ოპოზიციური პარტიების წევრები, კოალიცია ქართული ოცნების წარმომადგენელთა გარდა.

დასკვნა

მონიტორინგის დაწყებისთანავე გამოვლინდა ორი ძირითადი სუბიექტი (ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა და კოალიცია ქართული ოცნება), რომელსაც ყველა არხი არჩევნების მთავარ მონაწილეებად მიიჩნევდა და ყველაზე მეტ დროს უთმობდა.

მონიტორინგის შედეგად გამოვლინდა, რომ არჩევნების პერიოდში სატელევიზიო მედია საკმაოდ პოლარიზებული იყო. გამოვლინდა არხები, რომლებიც მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებში, უფრო მეტად, ხელისუფლების დადებითად წარმოჩენაზე აკეთებდნენ აქცენტს; ასეთი იყო რუსთავი 2, იმედი და რეალ ტვ. ხელისუფლებას კრიტიკულად და უარყოფითად წარმოადგენდნენ მაესტრო და მე-9 არხი. თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ მაესტროს კრიტიკა მოვლენების გაშუქებისას რამდენიმე მხარესა და რესპონდენტების კომენტარებს ეფუძნებოდა, მე-9 არხზე კი კრიტიკასთან ერთად ყოფილი ხელისუფლების უარყოფითი წარდგენა ხდებოდა, ხშირად ჟურნალისტის ტექსტებისა და სიუჟეტების საერთო კონტექსტის ხარჯზე. პირველი არხისა და კავკასიის მთავარი საინფორმაციო გამოშვებები კი, ძირითადად, ნაკლებად მიკერძოებული იყო. თუმცა, ივნისიდან სექტემბრამდე პერიოდში პირველ არხზე შედარებით თვალში საცემი იყო პრეზიდენტის დადებითი წარმოჩენა.

არჩევნებში კოალიცია ქართული ოცნების გამარჯვების შემდეგ საინფორმაციო გამოშვებებში შეინიშნებოდა ცვლილებები სუბიექტების გაშუქებაში. სიუჟეტებში საგრძნობლად იკლო მონიტორინგის სუბიექტების რაოდენობამ. თუ არჩევნებამდე თითქმის ყველა სუბიექტი შუქდებოდა, ოქტომბრის დასაწყისიდან დრო, ძირითადად, სამ სუბიექტს ეთმობოდა: კოალიცია ქართულ ოცნებას, მთავრობასა და ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას. არჩევნებიდან ახალი პარლამენტის პირველ სხდომამდე იმატა ნეიტრალურმა ტონმა ყველა სუბიექტის მიმართ. თუმცა, პარლამენტის შეკრების შემდეგ საინფორმაციო გადაცემებში არჩევნებამდე გამოვლენილი ყველა ტენდენცია გაგრძელდა.

ძირითად სუბიექტებთან დამოკიდებულებიდან გამომდინარე, იყო შემთხვევები, როდესაც მონიტორინგის პერიოდში მომხდარი ფაქტები და მოვლენები სხვადასხვა არხზე განსხვავებულად შუქდებოდა. ზოგჯერ ისიც კი რთული დასა- დგენი იყო, რომელი არხის მიერ გადმოცემული ინფორმაცია შეესაბამებოდა სიმართლეს, რადგან ხშირი იყო კადრებითა და მუსიკით მანიპულირება, მონტაჟის გზით მოვლენების განსხვავებული ინტერპრეტაცია და მცდარი შთაბეჭდილების შექმნა ჟურნალისტის ტექსტებით.

__________________

1. ამ პერიოდისთვის სუბიექტების გაშუქების ტონი დათვლილია 19 ივნისიდან მეთოდოლოგიაში შეტანილი ცვლილებების გამო.

9 ივლისი - 30 ნოემბერი 2012

2012 წლის 9 ივლისიდან 30 ნოემბრის ჩათვლით კავკასიის კვლევითი რესურსების ცენტრმა (CRRC) საარჩევნო მონიტორინგი ჩაუტარა ოთხ სატელევიზიო არხზე (პირველი არხი, მაესტრო, კავკასია, მეცხრე არხი) პრაიმტაიმის დროს გასულ ყველა თოქშოუს, რომლებიც პოლიტიკურ თემებს ეძღვნებოდა.¹ თოქშოუების მონიტორინგი მოიცავდა მხოლოდ თვისებრივ კომპონენტს. ჟურნალისტებზე დაკვირვება ხდებოდა სხვადასხვა კრიტერიუმის მიხედვით: როგორი იყო მათი როლი და ჩართულობა, როგორ წარმართავდნენ პროცესს - უბრალოდ, მოდერატორები იყვნენ, თუ ცდილობდნენ საკუთარი პოზიციის დაფიქსირებას, რამდენად თანაბარ პირობებში აყენებდნენ სტუმრებს. მონიტორინგი, აგრეთვე, აკვირდებოდა თოქშოუებში სიძულვილის ენის (შეურაცხმყოფელი ან დამამცირებელი ფრაზებისა და განცხადებების) გამოყენებას ჟურნალისტების მიერ და მათ რეაგირებას სტუმრების არაკორექტულ გამონათქვამებზე.

მონიტორინგის შედეგად გამოვლინდა შემდეგი ძირითადი მიგნებები:

პირველი არხი

პირველ არხზე მონიტორინგს დაექვემდებარა ორი გადაცემა: დიალოგი დავით პაიჭაძესთან და აქცენტები ეკა კვესიტაძესთან ერთად. ორივე შოუში მიწვეული იყვნენ როგორც მმართველი გუნდისა და ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის წევრები, ასევე, ოპოზიციის წარმომადგენლები, ახალი ხელისუფლების წევრები და ექსპერტები. ორივე ჟურნალისტი საკმაოდ აქტიურად იყო ჩართული გადაცემაში, ცდილობდნენ, ამომწურავი პასუხების მიღებას დასმულ კითხვებზე და, ძირითადად, აძლევდნენ სტუმრებს საშუალებას, დაეფიქსირებინათ თავისი აზრი. ორივე ჟურნალისტზე შეიძლება ითქვას, რომ ხშირად, სტუმრების პოლიტიკურ კუთვნილებასთან ერთად, მათი დამოკიდებულებაც საგრძნობლად იცვლებოდა. ეს დასმულ კითხვებში, ირონიულ დამოკიდებულებასა და რეპლიკებში ჩანდა. ახალი ხელისუფლების წარმომადგენლებს წამყვანები უფრო აქტიურ ოპონირებას უწევდნენ და ხშირად ეძიებოდნენ, ხოლო ყოფილი ხელისუფლების წარმომადგენლებს ნაკლებად ეკამათებოდნენ და მათთან არც მომთხოვნი ტონით გამოირჩეოდნენ. თოქშოუები ყოველთვის ზომიერ და კორექტულ ფარგლებში მიმდინარეობდა და, შესაბამისად, არაკორექტულ გამონათქვამებსა და სიძულვილის ენის გამოყენებას ადგილი არ ჰქონდა არც წამყვანებისა და არც სტუმრების მხრიდან.

დიალოგი დავით პაიჭაძესთან

დიალოგი დავით პაიჭაძესთან კვირაში სამჯერ გადის პირველ არხზე, ყოველ სამშაბათს, ოთხშაბათსა და ხუთშაბათს, 22:00 სთ-ზე. ოქტომბრამდე თოქშოუ, ჩვეულებრივ, კვირაში ორჯერ გადიოდა, თუმცა შუა ოქტომბრიდან ერთი გადაცემა დაემატა. სტუდიაში, ჩვეულებრივ, ორი, იშვიათად კი ერთი ან სამი სტუმარი იყო მიწვეული. თითოეული თოქშოუს ხანგრძლივობა, საშუალოდ, 1 საათი იყო.

თემების თვალსაზრისით გადაცემები მრავალფეროვანი იყო. სტუდიაში განხილებოდა შემდეგი საკითხები:

მონიტორინგის პერიოდში გასულ გადაცემებში მიწვეული იყვნენ როგორც ოპოზიციის, ასევე, ძველი და ახალი მმართველი გუნდის წევრები, ექსპერტები, მთავრობის წევრები, საერთაშორისო და ადგილობრივი არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები, სახალხო დამცველობის კანდიდატები, უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე, ცესკოს თავმჯდომარე, საზოგადო მოღვაწეები, მედიის წარმომადგენლები და სხვა.

მთლიანობაში უნდა ითქვას, რომ თოქშოუ დიალოგი საკმაოდ დაბალანსებული გადაცემაა. თითქმის ყოველთვისაა დაცული პოლიტიკური ბალანსი მიწვეულ სტუმრებს შორის და მთავარ თემებზე საუბრისას ორი განსხვავებული პოზიცია ისმის.

თავად ჟურნალისტი ყოველთვის აქტიურად იყო ჩართული გადაცემის პროცესში და საკმაოდ ბევრ კითხვასაც სვამდა. ცდილობდა, მიეღო ამომწურავი ინფორმაცია სტუმრებისგან და იძლეოდა ვრცელ, მაგრამ განმარტებით შეკითხვებს, რათა მიეცა ცალსახა პასუხის გაცემის შესაძლებლობა. პაიჭაძე, ძირითადად, მოდერატორის როლს ასრულებდა და მაქსიმალურად ცდილობდა, თავი შეეკავებინა თავისი პოზიციის დაფიქსირებისგან. ამავე დროს, ოპონირებას უწევდა სტუმრებს. ხშირად მის კითხვებს საკმაოდ დიდი შესავალი უძღოდა, გარკვეულწილად, რიტორიკული. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ ჟურნალისტის აქტიურობის დონე და მის მიერ დასმული კითხვების ხასიათი განსხვავდებოდა მიწვეული სტუმრების მიხედვით. თუ მისი პოზიცია სტუმრისას არ ემთხვეოდა, პაიჭაძე უფრო მომთხოვნი ხდებოდა და აქტიურ დებატებს მართავდა, ამჟღავნებდა მეტ კრიტიკას, ირონიას და სარკაზმს. იყო შემთხვევა, როდესაც წამყვანმა რესპონდენტს ფაქტიურად არ მისცა საუბრის საშუალება.

მართალია, წამყვანი ღიად არ აფიქსირებდა თავის პოზიციას, თუმცა არჩევნებამდე იგი გამოკვეთილად კრიტიკული იყო სხვადასხვა ოპოზიციური პარტიის წარმომადგენლების მიმართ. ასევე, იჩენდა სკეპტიციზმს და კრიტიკულობასიმ არასამთავრობო ორგანიზაციებისადმი, რომლებიც აქტიურად აკრიტიკებდნენ ნაციონალურ მოძრაობას და მათ წინასაარჩევნო გარემოში „მოღვაწეობას“ უწუნებდნენ. თუმცა, პაიჭაძე მათ აზრის დაფიქსირებაში ხელს არ უშლიდა. წამყვანის კრიტიკულობა არ შეცვლილა არჩევნების შემდეგაც, უკვე სახელისუფლებო პარტიის მიმართ. ქართული ოცნების წარმომადგენლებს წამყვანი უკვე მთავრობის წევრების ამპლუაში აკრიტიკებდა და პასუხებს ითხოვდა მწვავე კითხვებზე მაშინ, როდესაც მათი ოპონენტებისადმი ასეთი სიმკაცრე კვლავაც არ გამოუჩენია.

დიალოგი ყოველთვის ზომიერ და კორექტულ ფარგლებში მიმდინარეობდა და, შესაბამისად, არაკორექტული გამონათქვამები და სიძულვილის ენის გამოყენება არ ყოფილა არც ჟურნალისტის და არც სტუმრების მხრიდან. გადაცემაში საუბარი ყოველთვის წინასწარ დაანონსებულ თემებზე მიმდინარეობდა და თემიდან გადაცდენის შემთხვევებს ადგილი არ ჰქონია. აღსანიშნავია, რომ ჟურნალისტი ყოველთვის ასახელებდა გადმოცემული ინფორმაციის კონკრეტულ წყაროს.

აქცენტები ეკა კვესიტაძესთან ერთად

აქცენტები პირველი არხის თოქშოუა, რომლის წამყვანიც ეკა კვესიტაძეა. გადაცემა ეთერში ყოველ სამშაბათსა და პარასკევს, 22:00 სთ-ზე გადის. აღსანიშნავია, რომ 14 ოქტომბრამდე გადაცემა კვირაში მხოლოდ ერთხელ, კვირა დღეს გადიოდა, ხოლო ოქტომბრის ბოლოდან მონიტორინგის დასრულებამდე კვირაში ორჯერ გავიდა ეთერში. აქცენტებში, ჩვეულებრივ, რამდენიმე სტუმარს იწვევენ, ხშირია პირდაპირი ჩართვებიც. მთლიანობაში გადაცემა, საშუალოდ, საათნახევარს გრძელდება. მონიტორინგის პერიოდში აქცენტებში განიხილეს შემდეგი თემები:

მონიტორინგის პერიოდში თოქშოუში საკითხის გარშემო თითქმის ყოველთვის წარმოდგენილი იყო ორივე მხარე:

როგორც მმართველი გუნდის, ისე, ოპოზიციის წევრები, ექსპერტები, მთავრობის, ადგილობრივი თვითმმართველობისა და მედიის წარმომადგენლები, სახალხო დამცველის კანდიდატები, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები, დიპლომატიური კორპუსის ყოფილი წევრები, სტუდენტები და სხვა. მიწვეულ ოპოზიციურ პარტიებს შორის ჭარბობდა კოალიცია ქართული ოცნება. არჩევნების შემდგომ პერიოდში ოპოზიცია წარმოდგენილი იყო ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის სახით.

თოქშოუში, უმეტესად, ისმოდა განსხვავებული მოსაზრებები განხილულ საკითხებთან დაკავშირებით. ხშირად იმართებოდა ცხარე დისკუსიები და წამყვანი აქტიურად ეკამათებოდა მიწვეულ სტუმრებს, მიუხედავად მათი პოლიტიკური კუთვნილებისა. მისი კითხვები საკმაოდ მწვავე იყო და, ხშირად, დაჟინებით ცდილობდა, მეტი ინფორმაცია მიეღო რესპონდენტისგან.

ძირითად შემთხვევებში, ჟურნალისტი აცდიდა სტუმრებს აზრის გამოთქმას. თუმცა, იყო შემთხვევები, როდესაც ის აქტიურად ეკამათებოდა სტუმარს და ეს უკანასკნელი ვერ ახერხებდა აზრის დასრულებას.

ჟურნალისტი ცდილობდა, მოერგო, უბრალოდ, მოდერატორის როლი, მაგრამ, ზოგ შემთხვევაში, პირდაპირ თუ ირიბად იგრძნობოდა, რომ წამყვანი არ იყო ბოლომდე ობიექტური. იგი მეტად კრიტიკული და მომთხოვნი ჩანდა ახალიმთავრობისა და კოალიცია ქართული ოცნების მიმართ და ნაკლებ კრიტიკული - ყოფილი ხელისუფლებისადმი. მისი პოზიცია გამოიხატებოდა შეკითხვებში, რომლებიც ყველა სტუმრისთვის თანაბრად მწვავე არ იყო, მის ოპონირებაში ზოგ სტუმართან, რიტორიკულ კითხვებში, მიმიკებსა და ირონიული ტონით საუბარში.

აქცენტების წამყვანი არ იყენებდა სიძულვილის ენას. ეს არც გადაცემის სტუმრების მხრიდან დაფიქსირებულა. ეკა კვესიტაძე ხშირად ასახელებდა გადმოცემული ინფორმაციის წყაროს და ცდილობდა, ესაუბრა ფაქტებზე დაყრდნობით.

მაესტრო

მაესტროზე მონიტორინგი ჩაუტარდა შემდეგ 5 თოქშოუს: სუბიექტური აზრი - შალვა რამიშვილისა და დიანა ტრაპაიძის ავტორობით, პოლიტმეტრი, რომელსაც ნინო ჟიჟილაშვილი უძღვება, არგუმენტები და კვირის არგუმენტები თეა სიჭინავასთან ერთად და ჩვენ, რომელიც თამარ ჩიქოვანს მიჰყავს. ჩამოთვლილთაგან პირველი ოთხი ყოველდღიურად გადიოდა მაესტროს ეთერში, გადაცემა ჩვენ კი - მხოლოდ კვირაში ერთხელ. სუბიექტურ აზრში წამყვანები უფრო ხშირად აფიქსირებდნენ საკუთარ აზრს და სტუმრებს არათანაბარ მდგომარეობაში აყენებდნენ. სტუმართა უმეტესობაც კოალიცია ქართული ოცნებისა და ახალი ხელისუფლებისადმი ლოიალურად განწყობილ ადამიანები იყვნენ. პოლიტმეტრსა და (კვირის) არგუმენტებში კი წამყვანები უფრო მეტად მოდერატორის როლს ასრულებდნენ, გადაცემაში სხვადასხვა მხარის წარმომადგენლებს იწვევდნენ და განსხვავებული მოსაზრებები გამოითქმებოდა. რაც შეეხება გადაცემას ჩვენ, მონიტორინგის პერიოდში მას არავინ სტუმრობდა ერთიანი ნაციონალური მოძრაობიდან და ყოფილი ხელისუფლებიდან. ჟურნალისტი და სტუმრები ხშირად ერთსა და იმავე პოზიციას იზიარებდნენ, რაც, უმეტესად, ყოფილი ხელისუფლებისადმი კრიტიკულ დამოკიდებულებაში გამოიხატებოდა. თუმცა, თავის შეფასებებსა და კრიტიკაში თამარ ჩიქოვანი რადიკალური არ იყო და მისი კომენტარები უფრო შენიშვნებისა და რეკომენდაციების ხასიათს ატარებდა.

სუბიექტური აზრი

სუბიექტური აზრი ორშაბათიდან პარასკევის ჩათვლით ყოველდღე გადის საღამოს ეთერში. თოქშოუ ორი ნაწილისგან შედგება. მონიტორინგის პერიოდში წამყვანები იყვნენ შალვა რამიშვილი და დიანა ტრაპაიძე. პირველ ნაწილს ჰყავს თანაწამყვანი და გადაცემა დიალოგის რეჟიმში მიმდინარეობს. ხოლო, მეორე ნაწილში სტუმარია მიწვეული. მონიტორინგის პერიოდში გასულ გადაცემებში განიხილეს შემდეგი თემები:

მთელი მონიტორინგის პერიოდში გადაცემას არავინ სტუმრობდა ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა და ძველი ხელისუფლებიდან. ეს ტენდენცია შეინიშნებოდა არჩევნებამდეც და არჩევნების შემდეგაც. არჩევნებამდე გადაცემაში ნაკლებად იყო წარმოდგენილი, კოალიცია ქართული ოცნების გარდა, სხვა ოპოზიციური პარტიები. არჩევნების შემდეგ კი, პრაქტიკულად, ოპოზიცია არ ყოფილა წარმოდგენილი.

წამმყვანების ტენდენციურობა არა ერთ ასპექტში გამოვლინდა. გადაცემაში, ძირითადად, ახალი ხელისუფლების წარმომადგენლებს ან ყოფილი მთავრობის მიმართ კრიტიკულად განწყობილ ადამიანებს იწვევდნენ, რომლებსაც წამყვანები არ უწევდნენ ოპონირებას. ისინი თავად იყვნენ აქტიურად ჩართულები მოვლენების შეფასებაში და, თოქშოუს სათაურის შესაბამისად, სუბიექტურ ანალიზს აკეთებდნენ.

მიუხედავად იმისა, რომ გადაცემაში მთავარი თემა წინასწარ იყო ხოლმე დაანონსებული, ერთ კონკრეტულ თემაზე საუბარი თითქმის არასდროს არ მიმდინარეობდა. წამყვანებიც და მათი სტუმრებიც რამდენიმე თემას განიხილავდნენ. იყო შემთხვევები, როდესაც გადაცემის მთავარი თემა იმ დღეს განვითარებული მოვლენების გამო იცვლებოდა. საუბარი, უმეტეს შემთხვევაში, ეხებოდა უფრო ფართო საკითხებს, ვიდრე ერთ კონკრეტულ შემთხვევას და ამიტომ ხშირად რთული ხდებოდა ერთი კონკრეტული თემის გამოყოფა. აქვე აღსანიშნავია, რომ მონიტორინგის მანძილზე, საკმაოდ ხშირად, გადაცემის თემა დაანონსებული საერთოდ არ იყო.

გადაცემის პირველ ბლოკში, სადაც თანაწამყვანთან ერთად საუბრობდნენ ჟურნალისტები, საუბარი, ხშირად, უფრო მშვიდად და დისკუსიების გარეშე მიმდინარეობდა. დიანა ტრაპაიძე თითქმის არ ერთვებოდა საუბარში და შეკითხვასაც არ სვამდა. აქ უფრო შალვა რამიშვილი აქტიურობდა. გადაცემაში დისკუსიებისა და დებატების წამომწყები, ძირითადად, სწორედ შალვა რამიშვილი იყო. იგი გადაცემაში ყოველთვის აქტიურობდა და მუდმივად აფიქსირებდა საკუთარ აზრს, განსაკუთრებით, თანაწამყვანის ბლოკში. აღსანიშნავია, რომ რამიშვილის მხრიდან წინასაარჩევნო პერიოდში ადგილი ჰქონდა აგიტაციას, სხვადასხვა სახის მოწოდებებსა თუ პიარ-კამპანიას, რაც, ძირითადად, მის მონოლოგებში იკვეთებოდა. ჟურნალისტი ღიად ამბობდა, რომ ის არის მხარე, ივანიშვილის მხარდამჭერი და ყოველთვის აკრიტიკებდა მიხეილ სააკაშვილს.

გადაცემის მეორე ბლოკში რამიშვილი იმდენად აღარ აფიქსირებდა თავის აზრს. მიწვეულ სტუმარს საშუალებას აძლევდა, თავისი აზრი გამოეთქვა და ამომწურავი პასუხი გაეცა დასმულ შეკითხვებზე. თუმცა, იყო შემთხვევები, როდესაც ტრაპაიძის დასმულ შეკითხვაზე, სტუმრის ნაცვლად, რამიშვილი პასუხობდა.

რაც შეეხება დიანა ტრაპაიძეს, ფორმატიდან გამომდინარე, ის უფრო მოდერატორის ფუნქციას ასრულებდა. მისი როლი, ძირითადად, კითხვების დასმით შემოიფარგლებოდა. თუმცა, მისი პოზიცია, ძირითადად, მის რიტორიკულ კითხვებში იკვეთებოდა. ტრაპაიძე უფრო ცდილობდა ჟურნალისტური სტანდარტების დაცვას და თავს იკავებდა საკუთარი მოსაზრებების დაფიქსირებისგან. იყო შემთხვევები, როდესაც იგი რამიშვილს უდანაშაულობის პრეზუმფციას ახსენებდა და კორექტულობისკენ მოუწოდებდა.

აღსანიშნავია, რომ მონიტორინგის პერიოდში დიანა ტრაპაიძე სხვადასხვა დროს სხვადასხვანაირად იქცეოდა. მაგალითად, ივლისში გასულ გადაცემებში იგი ძალიან პასიური იყო. აგვისტოს ბოლოდან არჩევნებამდე კი გააქტიურდა, უფრო ღიად მსჯელობდა ამა თუ იმ საკითხზე, აფიქსირებდა საკუთარ პოლიტიკურ პოზიციას და კითხვებსაც უფრო მეტს სვამდა. არჩევნების შემდგომ კი კვლავ მოდერატორის როლი შეითავსა.

დიანა ტრაპაიძე, შალვა რამიშვილისგან განსხვავებით, ცდილობდა, თითქმის ყველა შემთხვევაში მოეშველიებინა გარკვეული სახის დოკუმენტაცია და, აქედან გამომდინარე, გაევრცელებინა კონკრეტული ინფორმაცია ან დაესვა კითხვა. გადაცემებში, რომლებშიც მხოლოდ დიანა ტრაპაიძე იყო წამყვანი, ვნებათაღელვა ნაკლები იყო. შედარებით მშვიდი იყო შალვა რამიშვილიც, როდესაც მარტო უძღვებოდა გადაცემას.

წამყვანების კითხვები შედარებით ლმობიერი ჩანდა ქართული ოცნების წარმომადგენლების ან მათი მხარდამჭერებისადმი. ხოლო ამ პარტიისადმი არაკეთილგანწყობილი ადამიანების მიმართ წამყვანები მომეტებულ კრიტიკულობას იჩენდნენ. ეს, მეტწილად, შალვა რამიშვილს ეხება.

წამყვანები არ უწევდნენ ოპონირებას გადაცემის სტუმრებს, რომლებიც მათ მსგავს პოზიციას აფიქსირებდნენ და არც განსხვავებულ მოსაზრებებს აცნობდნენ მათ. ისინი, ძირითადად, ეთანხმებოდნენ სტუდიაში თქმულს და სტუმრის კრიტიკულ გამოსვლას გარკვეული მაგალითებითაც კი ამყარებდნენ.

გადაცემაში თითქმის არ გვხდება სიძულვილის ენის გამოყენება. თუმცა, შალვა რამიშვილი ხშირად იყენებს არაეთიკურ და არაკორექტულ სიტყვებსა და გამოთქმებს. ასეთი შემთხვევები განსაკუთრებით მრავლად იყო ციხეში პატიმრების წამებისთვის მიძღვნილ გადაცემაში.

პოლიტმეტრი

პოლიტმეტრი, ორშაბათიდან პარასკევის ჩათვლით, ყოველდღე გადის მაესტროს საღამოს ეთერში და მისი წამყვანია ნინო ჟიჟილაშვილი. მონიტორინგის პერიოდში თოქშოუში განიხილებოდა შემდეგი თემები:

მონიტორინგის პერიოდში პოლიტმეტრის სტუმრებს შორის იყვნენ როგორც მთავრობისა და უმრავლესობის, ასევე, ხელისუფლებისა და უმცირესობის წევრები და სხვა ოპოზიციური პარტიების წარმომადგენლები. პოლიტიკოსების გარდა, გადაცემას სტუმრობდნენ: ექსპერტები, სახალხო დამცველობის კანდიდატები, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის წარმომადგენლები, ბიზნესმენები, საზოგადო მოღვაწეები და სხვა.

თოქშოუ ყოველთვის ეხმიანებოდა არსებულ მომენტში პოლიტიკურად აქტიურ მოვლენებს. ჟიჟილაშვილი ცდილობდა, განსახილველ საკითხზე სამსჯელოდ სტუდიაში მოეწვია კომპეტენტური ადამიანები. სტუმრები ისე იყვნენ შერჩეული, რომ გადაცემაში წარმოდგენილიყო განსხვავებული მხარეები და, მომხდარ ფაქტთან დაკავშირებით, საზოგადოებას გაეგო ყველა არსებული მოსაზრება. თუ გადაცემაში არ იყო განსხვავებული აზრის მქონე სტუმარი, ჟურნალისტი ყოველთვის აღნიშნავდა, რომ მას უარი უთხრეს თოქშოუში მონაწილეობაზე. ასეთი შემთხვევები, ძირითადად, ნაციონალური მოძრაობის წევრების მხრიდან ფიქსირდებოდა.

გადაცემაში ხშირად იმართებოდა ცხარე დებატები საინტერესო საკითხებზე და ისმოდა განსხვავებული პოზიციები. მთლიანობაში შეიძლება ითქვას, რომ პოლიტმეტრში, პოლიტიკურად ერთ-ერთ ყველაზე დაბალანსებულ გადაცემაში, ჟურნალისტი, ძირითადად, მოდერატორის როლს ასრულებდა, თითქმის არასდროს აფიქსირებდა საკუთარ პოზიციებს და ობიექტური იყო. ჟიჟილაშვილი ყოველთვის ცდილობდა, ოპონირება გაეწია სტუმრებისთვის, მიუხედავად მათი პოლიტიკური კუთვნილებისა.

ჟურნალისტი ყოველთვის აქტიურად ერთვებოდა გადაცემის პროცესში, ინტენსიურად უსვამდა სტუმრებს კითხვებს და საშუალებას აძლევდა მათ, ბოლომდე გამოეხატათ საკუთარი პოზიცია ამა თუ იმ საკითხზე. დებატების დროს წამყვანი ობიექტურად ცდილობდა, ოპონენტებისთვის წარედგინა ერთმანეთის არგუმენტები და მათგანაც მოესმინა საპირისპირო მოსაზრებები. ცდილობდა, ამომწურავი პასუხები მიეღო დასმულ შეკითხვებზე და, ხშირად, ამის გამო, რამდენჯერმე უმეორებდა კითხვას. სვამდა როგორც მწვავე, ისე, შედარებით ლმობიერ კითხვებსაც. თუმცა, საერთო ჯამში, შეიძლება ითქვას, რომ ჟურნალისტის კითხვები უფრო მწვავე იყო, ვიდრე ლმობიერი. გადაცემაში სტუმრები თანაბარ მდგომარეობაში იყვნენ.

პირველ ბლოკში, სადაც ჟურნალისტი პირისპირ ზის რესპონდენტთან, ის ყოველთვის ჩართული იყო მასთან დიალოგში, იყო მომთხოვნიც და საკუთარი პოზიციის დაფიქსირების გარეშე უწევდა ოპონირებას, მიუხედავად სტუმრის პოლიტიკური შეხედულებებისა. მეორე ბლოკში, სადაც დისკუსიის რეჟიმში მიდის გადაცემა, უფრო ნაკლებად ერთვებოდა საუბარში, მოწინააღმდეგე მხარეებს აძლევდა საშუალებას, ერთმანეთისთვის ეპასუხათ და, უმეტესად, არ ავლენდა მხარდაჭერას რომელიმე მათგანის მიმართ.ჟურნალისტი ძალიან იშვიათად აფიქსირებდა საკუთარ მოსაზრებას. ძირითადად, არჩევნებამდე, ჟურნალისტებზე ზეწოლის, მაესტროს თეფშების დაყადაღებისა და ციხეში პატიმრების წამების თემების განხილვის დროს. უმეტესი თემების განხილვისას ჟიჟილაშვილი ინარჩუნებდა ნეიტრალურ პოზიციას. მონიტორინგის ბოლო პერიოდში ხანდახან შეიმჩნეოდა მისი კეთილგანწყობა ახალი მთავრობის მიმართ.

სიძულვილის ენას ან არაკორექტულ გამონათქვამებს წამყვანი არასოდეს იყენებდა. მეტიც, სტუმარს ყოველთვის შენიშვნას აძლევდა, თუ ისინი არაეთიკურად საუბრობდნენ. იყო შემთხვევები, როდესაც მსგავს სიტუაციაში ჟურნალისტმა სტუმრებს მიკროფონებიც კი გამოურთო.

ჟიჟილაშვილს არც ერთი ინფორმაცია არ გაუვრცელებია შესაბამისი წყაროს მითითების გარეშე და რესპონდენტებსაც იგივეს სთხოვდა. იგი ყოველთვს სვამდა დამატებით კითხვებს ინფორმაციის წყაროს დასაზუსტებლად.

არგუმენტები

არგუმენტები მაესტროს თოქშოუა, რომლის წამყვანია თეა სიჭინავა. ძირითადად, არგუმენტები დებატების ფორმატით გადის და სტუდიაში ორი სტუმარია მიწვეული. მონიტორინგის პერიოდში გადაცემას დაემატა ყოველკვირეული

გამოშვება კვირის არგუმენტები, სადაც სტუდიაში რამდენიმე სტუმარს იწვევენ და, ამასთანავე, იქ მყოფი აუდიტორიაც აქტიურადაა ჩართული თოქშოუში. არგუმენტებისა და კვირის არგუმენტების თითოეულ გადაცემას საშუალოდ 40-50 წუთი ეთმობა.

მონიტორინგის პერიოდში თოქშოუში საკმაოდ მრავალფეროვანი თემები განიხილებოდა:

არჩევნებამდეც და მას შემდეგაც, არგუმენტები და კვირის არგუმენტები სტუმრების მრავალფეროვნებით გამოირჩეოდა და პოლიტიკური ბალანსი, ხშირ შემთხვევაში, დაცული იყო. გადაცემას სტუმრობდნენ როგორც ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის, ასევე, კოალიცია ქართული ოცნების, ძველი და ახალი მთავრობისა და სხვა ოპოზიციური პარტიების წარმომადგენლები. თოქშოუს სტუმრები, ასევე, იყვნენ: ექსპერტები, მედიის, არასამთავრობო ორგანი- ზაციების, ადგილობრივი თვითმმართველობების წარმომადგენლები, სახალხო დამცველის კანდიდატები, სტუდენტები, საზოგადო მოღვაწეები და სხვა.

აღსანიშნავია, რომ მონიტორინგის დასაწყისში არგუმენტებში ბალანსი ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის თითქმის თანაბარი იყო. არჩევნების მოახლოებასთან ერთად, გახშირდა ქართული ოცნების წარმომადგენლებისა და მათდამი კეთილგანწყობილი პირების სტუმრობა. არჩევნების შემდეგ თოქშოუში კიდევ უფრო მეტი იყო კოალიციისა და ახალი ხელისუფლების წარმომადგენელთა რიცხვი. თუმცა, წამყვანი ყოველთვის აღნიშნავდა, რომგადაცემაში სტუმრობაზე უარს ეუბნებოდნენ ნაციონალური მოძრაობიდან და ყოფილი ხელისუფლების სხვადასხვა სტრუქტურიდან.

მთლიანობაში არგუმენტები და კვირის არგუმენტები ძალიან განსხვავდება ერთმანეთისგან, მიუხედავად იმისა, რომ ორივე თოქშოუს ერთიდაიგივე წამყვანი ჰყავს. ეს განსხვავება იგრძნობა არა მხოლოდ ფორმატში, არამედ ჟურნალისტის ქცევაში თოქშოუების მსვლელობისას. კვირის არგუმენტებში თეა სიჭინავა მხოლოდ მოდერატორია და გადაცემა დებატების ფორმატში, ინტენსიური კითხვა-პასუხის რეჟიმში მიმდინარეობს წამყვანსა და სტუმრებს, ასევე, ექსპერტებსა და დარბაზს შორის.

მართალია, არგუმენტებში თეა სიჭინავა ცდილობდა, ყოფილიყო დაბალანსებული და ღიად არ გამოეხატა თავისი მოსაზრებები, მაგრამ მისი პოზიცია, რიგ შემთხვევებში, მაინც იკვეთებოდა მის შეკითხვებში, კომენტარებსა და არავერბალურ გამოხატვაში. შეიმჩნევა ერთი ტენდენცია: არჩევნებამდე პერიოდში ჟურნალისტის კითხვები უფრო მწვავე იყო ნაციონალური მოძრაობის წევრებისა და მათდამი ლოიალურად განწყობილი პირებისადმი, ვიდრე ოპოზიციის წარმომადგენლებისადმი. არჩევნების შემდეგ კი ეს ტენდენცია შემცირდა და წამყვანიც უფრო დაბალანსებული გახდა, მათ შორის, ნაციონალური მოძრაობის წარმომადგენლების მიმართაც. აგრეთვე, ჟურნალისტი არჩევნებამდე პერიოდში უფრო ხშირად გამოთქვამდა საკუთარ მოსაზრებებს და აფიქსირებდა პოზიციას, რაც ძალიან შემცირდა არჩევნების შემდეგ.

თეა სიჭინავა ყოველთვის აქტიურად იყო ჩართული გადაცემაში, ხშირად ჩაძიებით ეკითხებოდა სტუმრებს და განსხვავებული პოზიციიდან უწევდა მათ ოპონირებას. თუმცა, ეს ოპონირება და მწვავე კითხვები ძველი ხელისუფლების წარმომადგენლების (ნაციონალური მოძრაობა) ან მათი მხარდამჭერების მიმართ უფრო შეინიშნებოდა. ჟურნალისტი სრულიად ნეიტრალური იყო ისეთ გადაცემებში, სადაც სამოქალაქო და არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლები ჰყავდა სტუმრად.

წამყვანს სიძულვილის ენა არ გამოუყენებია. მის გადაცემებში რამდენჯერმე დაფიქსირდა შემთხვევა, როცა სტუმრები არაკორექტული და შეურაცხმყოფელი გამოთქმებით მოიხსენიებდნენ სხვა პოლიტიკურ სუბიექტებს. ამაზე წამყვანს ზოგჯერ ჰქონდა რეაქცია და მოუწოდებდა სტუმარს, თავი შეეკავებინა, ზოგჯერ კი ყურადღებას არ აქცევდა ამას.

აღსანიშნავია, რომ თეა სიჭინავა თოქშოუს მსვლელობისას ძალიან მიმიკური იყო და ხშირად მიმართავდა არავერბალურ ენას საკუთარი უარყოფითი დამოკიდებულების უფრო მძაფრად გადმოსაცემად. მისი დამოკიდებულება იგრძნობა, ასევე, საუბრის სარკასტულ ტონსა და რიტორიკულ კითხვებში ნაციონალური მოძრაობის წარმომადგენლების მიმართ.

ჩვენ

ჩვენ მაესტროზე შაბათს, 23:00 სთ-ზე გადის ეთერში და მისი წამყვანია თამარ ჩიქოვანი. თითოეულ გადაცემას მხოლოდ ერთი სტუმარი ჰყავს.

მონიტორინგის პერიოდში გადაცემაში განხილულია შემდეგი თემები:

მონიტორინგის პერიოდში გასულ გადაცემებს არავინ სწვევია ერთიანი ნაციონალური მოძრაობიდან და ყოფილი ხელისუფლებიდან. თოქშოუს სტუმრობდნენ კოალიცია ქართული ოცნებისა და ცალკეული ოპოზიციური პარტიების წევრები. თუმცცა, გადაცემის სტუმრებს შორის ჭარბობდნენ ექსპერტები, ჟურნალისტები, საზოგადო მოღვაწეები და იურისტები.

ჩვენ მიმდინარეობს დიალოგის ფორმატში, სადაც წამყვანი მშვიდ და მყუდრო გარემოში საუბრობს გადაცემის სტუმრებთან. გადაცემაში საუბრის დროს უფრო აქტუალური საკითხების განზოგადებახდება, ვიდრე კონკრეტულ ფაქტზე მსჯელობა. შესაბამისად, ის უფრო ანალიტიკური და ინფორმაციულია, ვიდრე აქტიური.

წამყვანი ნაკლებად აფიქსირებდა თავის სუბიექტურ აზრს. თუმცა, მისი პოზიციები იკვეთებოდა მის კითხვებში, რომლებიც გარკვეული დოზით რიტორიკასაც შეიცავდა. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ მისი შეფასებები არ იყო რადიკალური და უფრო შენიშვნების ან რეკომენდაციების ხასიათს ატარებდა. ჟურნალისტის დამოკიდებულება ამა თუ იმ საკითხთან მიმართებაში ზოგჯერ ჩანდა არავერბალური ენის გამოყენების დროს: მიმიკა, ჟესტები და სხვა. არჩევნებამდე წამყვანის დამოკიდებულებაში იგრძნობოდა მეტი კრიტიკა ყოფილი ხელისუფლებისა და ნაციონალური მოძრაობის მიმართ და შედარებით ლოიალური დამოკიდებულება კოალიცია ქართული ოცნებისადმი. არჩევნების შემდეგ ეს ტენდენცია იმდენად თვალში საცემი აღარ იყო.

წამყვანი უფრო ნაკლებად ერთვებოდა გადაცემაში და სტუმრებს საუბარს არ აწყვეტინებდა. სტუმრების მიმართ ჟურნალისტი საკმაო კეთილგანწყობას იჩენდა. ხშირ შემთხვევაში, ისინი ერთ აზრს იზიარებდნენ განხილულ თემაზე. ჩიქოვანი, ძირითადად, არ ცდილობდა, ოპონირება გაეწია სტუმრისთვის და წარედგინა მისგან განსხვავებული პოზიცია.

ზოგჯერ გადაცემაში შეინიშნებოდა თემიდან გადახვევა. თამარ ჩიქოვანი მოზომილ შეფასებებს აკეთებდა, არ გამოუყენებია სიძულვილის ენა, შეურაცხმყოფელი, დამამცირებელი ფრაზები და არაკორექტული გამოთქმები.

კავკასია

კავკასიაზე მონიტორინგი ჩაუტარდა სამ თოქშოუს. ესენია: სტუდია სპექტრი, წამყვანი დავით აქუბარდია, ბარიერი, წამყვანები ალექსანდრე ელისაშვილი და ნინო ჯანგირაშვილი და ცხელი ხაზი, რომელსაც მონაცვლეობით სხვადასხვა წამყვანი ჰყავს: ალექსანდრე ელისაშვილი, ზვიად ქორიძე და ნათია ორველაშვილი.

სტუდია სპექტრი უფრო თავისუფალი ფორმატის თოქშოუა, სადაც საუბარი ძალიან „შინაურულად“ მიმდინარეობს წამყვანსა და სტუმარს შორის. დავით აქუბარდიას გადაცემის სტუმრები, ძირითადად, მისთვის მისაღებ მოსაზრებებს გამოთქვამენ და წამყვანიც ეთანხმება მათ. აქუბარდია ხშირად აფიქსირებს საკუთარ მოსაზრებებს, რომლებიც ხშირად არაეთიკური და სიძულვილის ენის შემცველია, განსაკუთრებით, როცა საუბარია პრეზიდენტზე, ყოფილ მინისტრებსა და ნაციონალურ მოძრაობაზე. მეორე მხრივ, აქუბარდია არ მალავს კეთილგანწყობას ახალი მთავრობის მიმართ.

ბარიერში ერთი შეხედვით ბალანსი დაცულია, რადგან ყოველთვის წარმოდგენილია ორი სხვადასხვა მხარე. თუმცა, ელისაშვილის ტენდენციურობა ძალიან თვალში საცემია. ის, ყოველთვის ცალსახად აკრიტიკებს ნაციონალურ მოძრაობას და ე.წ. ძველ ხელისუფლებას, ქართული ოცნების წარმომადგენლებს კი კრიტიკულ კითხვებს ხშირად არ უსვამს, ღიად გამოხატავს საკუთარ კრიტიკულ და ბევრჯერ არაკორექტულ შეფასებებს ამა თუ იმ საკითხთან დაკავშირებით. განსხვავებულია ის გადაცემები, რომლებიც ნინო ჯანგირაშვილს მიჰყავს. მისი ეთერი უფრო მშვიდად და დინამიკურად მიდის. ჟურნალისტი აქტიურადაა ჩართული გადაცემაში, მაგრამ ცდილობს, უფრო მეტად მოდერატორის როლი შეასრულოს.

ცხელი ხაზის ის გადაცემები, სადაც წამყვანი ალექსანდრე ელისაშვილია, ბარიერის მსგავსი ტენდენციებით მიმდინარეობს. ხოლო თოქშოუს დანარჩენი წამყვანები: ნათია ორველაშვილი, ზვიად ქორიძე და მერაბ მეტრეველი, უმეტესად, მოდერატორის როლს ასულებენ და თავის შეხედულებებს აშკარად არ აფიქსირებენ.

სტუდია სპექტრი

სტუდია სპექტრი კავკასიაზე ყოველდღე გადის და მისი წამყვანია დავით აქუბარდია. თოქშოუ 2-3 ნაწილისგან შედგება და სტუდიაში რამდენიმე სტუმარია მიწვეული.

მონიტორინგის პერიოდში სტუდია სპექტრი შეეხო შემდეგ თემებს:

მონიტორინგის პერიოდში მიწვეულ პოლიტიკურ პარტიებს შორის არჩევნებამდე და მის შემდეგაც ჭარბობდა კოალიცია ქართული ოცნება. შედარებით იშვიათად სტუმრობდნენ გადაცემას ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა და სხვა ოპოზიციური პარტიების წევრები. სტუმრებს შორის, ასევე, იყვნენ: ექსპერტები, მედიისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები, სახალხო დამცველობის კანდიდატები, საზოგადო მოღვაწეები, სტუდენტები და სხვა.

გადაცემის ფორმატი უფრო მეტად თავისუფალია. საუბარი საკმაოდ „შინაურულად“ მიმდინარეობდა. ჟურნალისტის და რესპონდენტის დიალოგი მიდიოდა არა კითხვა-პასუხის რეჟიმში, არამედ ორივე მხარე, უბრალოდ, საუბრობდა საკუთარ შეხედულებებზე. აქუბარდია თითქმის არასოდეს სვამდა კითხვებს, ის და მიწვეულისტუმარი ცვლიდნენ აზრებს და ერთმანეთს უზიარებდნენ საკუთარ მოსაზრებებს. თოქშოუში საუბარი, ძირითადად, სხვადასხვა თემაზე მიმდინარეობდა. ჟურნალისტი წინასწარ არ აანონსებდა განსახილველ თემას, თუმცა მათი უმეტესობა ყოფილი ხელისუფლებისა და სამთავრობო გუნდის კრიტიკას ეთმობოდა.

არჩევნებამდე გადაცემის სტუმრები, ძირითადად, ან ოპოზიციონერი პოლიტიკოსები იყვნენ, ან ის პირები სამოქალაქო და არასამთავრობო სექტორიდან, რომლებიც არალოიალურად იყვნენ განწყობილი ხელისუფლების მიმართ. აქუბარდია ხშირად ამბობდა, რომ ხელისუფლების წარმომადგენლებსაც იწვევდა სტუდიაში, მაგრამ ისინი არ მოდიოდნენ დებატებზე.

სტუმრების მიმართ ჟურნალისტის დამოკიდებულება ცალსახად კეთილგანწყობილი იყო და ამას ხშირად ხმამაღლაც აღნიშნავდა. იდენტური იყო მათი პოზიციებიც და პოლიტიკური ხედვებიც. შესაბამისად, ის ოპონირებას არ უწევდა სტუმრებს განსხვავებული პოზიციიდან და განსხვავებულ შეხედულებებს არ აფიქსირებდა. პირიქით, სტუმრებიც და ჟურნალისტიც გამუდმებით ეთანხმებოდნენ ერთმანეთს.

ჟურნალისტის ჩართულობა გადაცემაში დამოკიდებული იყო მიწვეულ სტუმარზე და მის აქტიურობაზე. ზოჯერ გადაცემებში ჟურნალისტი თითქმის არ ერთვებოდა და მხოლოდ სტუმარი საუბრობდა და იყო პირიქითაც, როდესაც აქუბარდია საუბარს არ აცდიდა სტუდიაში მიწვეულს და მეტწილად თავად საუბრობდა.

თუ სტუმრის აზრები სავსებით ემთხვეოდა წამყვანის აზრებს, მაშინ იგი აცდიდა სტუმარს ბოლომდე დაესრულებინა სიტყვა, თუმცა საუბარს მაინც აწყვეტინებდა, რათა საკუთარი მოსაზრებები ჩაერთო. თუ სტუმრის მოსაზრებები წამყვანს არ მოსწონდა და არ ეთანხმებოდა მას, ხშირად აწყვეტინებდა და საუბარს არ აცდიდა, არც აზრის გამოთქმას ამთავრებინებდა.

ზოგადი შეფასებით, გადაცემა ძალიან ტენდენციურია. ჟურნალისტი მთელი გადაცემის მანძილზე ყოველთვის, მონიტორინგის ყველა პერიოდში ღიად აფიქსირებდა საკუთარ უარყოფით დამოკიდებულებას ყოფილი ხელისუფლების მიმართ. ხშირად იყენებდა სიძულვილი ენას და იყო არაკორექტული ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა და მთავრობისადმი. ხშირად იყენებდა ისეთ სიტყვებსა და ეპითეტებს, როგორებიცაა: „კრეტინი“, „ჩმორი“, „იდიოტი“, „ვანიჩკა“, „საბჭოთა ხელისუფლება“, „კანტორა“, „მადამ მოგელაძე“, „რიჟა ბაზარი“ და ა.შ. აქუბარდია არც სტუმრებს მოუწოდებს, რომ არ გამოიყენონ უცენზურო და შეურაცხმყოფელი გამონათქვამები სხვების მიმართ. მეტიც, იგი ეთანხმება სტუმარს და ხშირად იმავეს იმეორებს. აღსანიშნავია, რომ უცენზურო გამონათქვამებს ასევე ხშირად იყენებენ მაყურებლები, რომლებიც სტუდიაში რეკავენ.

ციხის სკანდალის შემდეგ ჟურნალისტი საკუთარ შეფასებებში უფრო რადიკალური გახდა და ერთიორად გაიზარდა მისი მხრიდან მსგავსი შინაარსის განცხადებები. თუმცა, ვერანაირ კრიტიკას ვერ უძლებს აქუბარდიას საქციელი, როდესაც მან პირდაპირ ეთერში შეაგინა როლანდ ახალაიას.

მეორე მხრივ, აქუბარდია ძალზე კეთილგანწყობილი იყო კოალიცია ქართული ოცნებისა და ბიძინა ივანიშვილისადმი და არც მალავდა ამას. ივანიშვილის განცხადებებს „პატრიოტულს“ და „გონივრულს“ უწოდებდა.

მონიტორინგის ბოლო ეტაპზე (ანუ არჩევნების შემდგომ პერიოდში) დავით აქუბარდია უფრო ხშირად უსვამდა კითხვებს მიწვეულ სტუმრებს. ასევე, შესამჩნევია, რომ იგი კრიტიკულ შეფასებებს აკეთებდა კოალიცია ქართული ოცნების მისამართითაც. დღის მანძილზე განვითარებული მოვლენებიდან თუ რაიმეთი უკმაყოფილო იყო, ამას ღიად ამბობდა და არც რჩევა-დარიგებებს იშურებდა.

მნიშვნელოვანია ისიც, რომ დავით აქუბარდია არასოდეს ასახელებს გადაცემაში მის მიერ გაცხადებული ინფორმაციის კონკრეტულ წყაროს. ხშირად ის არა მარტო გადაუმოწმებელ ინფორმაციას გვაწვდის, არამედ შემთხვევით გაგონილ ამბებს ყვება ინფორმაციის სახით.

ბარიერი

ბარიერი ყოველ სამშაბათსა და პარასკევს, 22:30 სთ-ზე გადის კავკასიის ეთერში და მისი წამყვანები მონაცვლეობით არიან ალექსანდრე ელისაშვილი და ნინო ჯანგირაშვილი. გადაცემას დებატების ფორმატი აქვს, სტუდიაში მიწვეულია რამდენიმე სტუმარი, რომლებიც ორ სხვადასხვა მხარეს წარმოადგენენ.

ბარიერში მონიტორინგის განმავლობაში განიხილეს შემდეგი თემები:

მონიტორინგის პერიოდში ბარიერში მიწვეულ სტუმრებს შორის იყვნენ როგორც კოალიცია ქართული ოცნების, ასევე, ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა და სხვა ოპოზიციური პარტიების წევრები. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ მათ შორის ქართული ოცნების წევრები ჭარბობდნენ. ბარიერს, აგრეთვე, სტუმრობდნენ: მედიისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები, ექსპერტები, სახალხო დამცველობის კანდიდატები, უფლებადამცველები, სა- ზოგადო მოღვაწეები და სხვა.

ბარიერი ყოველთვის ეხმიანება ქვეყანაში განვითარებულ აქტუალურ მოვლენებს. გადაცემა დებატების სტილისაა, სადაც ორი მხარეა მიწვეული და ბალანსი დაცულია. თუმცა, მონიტორინგის მანძილზე ხშირი იყო გადაცემები, სადაც ყველა სტუმარი ერთ მხარეს წარმოადგენდა. ასეთ დროს თემის განხილვაც ცალმხრივად მიმდინარეობდა.

როდესაც თოქშოუს ალექსანდრე ელისაშვილი უძღვებოდა, გადაცემა უფრო ტენდენციური იყო. ჟურნალისტი, ძირითადად, აქტიურობდა გადაცემის მსვლელობისას, ხშირად ღიად აფიქსირებდა საკუთარ პოზიციას სხვადასხვა საკითხთან დაკავშირებით: „უმრავლესობაზე ვისაუბროთ, ჩემი საყვარელი თემაა მათი კრიტიკა“. ჟურნალისტი სვამდა კითხვებს და წარმართავდა დებატებს მიწვეულ სტუმრებს შორის. აღსანიშნავია, რომ ამ დებატებში, ხშირად, თავადჟურნალისტიც აქტიურ მონაწილეობას იღებდა. სტუმრებს შორის ჭარბობდნენ არჩევნებამდელი ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი ადამიანები. ჟურნალისტი არ ზღუდავდა თავის სტუმრებს, ყოველთვის აძლევდა საშუალებას, ვრცლად ესაუბრათ განსახილველი თემის გარშემო. კითხვები, ძირითადად, მწვავე არ იყო და ელისაშვილი აკონტროლებდა, რომ ყველა სტუმარს მისცემოდა დასმულ კითხვებზე პასუხების გაცემის საშუალება. აღსანიშნავია, რომ წამყვანი კითხვის დასმასთან ერთად, თავიდანვე აფიქსირებდა თავის პოზიციას.

თუ გადაცემაში დაცული იყო ბალანსი, ჟურნალისტი იმ სტუმარს, რომელსაც მისგან განსხვავებული პოზიცია ჰქონდა, მეტ ოპონირებას უწევდა, ვიდრე სხვებს. ასეთ შემთხვევაში კითხვას რამდენჯერმე იმეორებდა და ხშირად ჩაეძიებოდა ხოლმე რესპონდენტს. ადვილი შესამჩნევია, რომ ჟურნალისტი სააკაშვილის ხელისუფლებისადმი ლოიალურად განწყობილი სტუმრების მიმართ მომთხოვნი და კრიტიკული იყო.

ცალსახად შეიძლება ითქვას, რომ ალექსანდრე ელისაშვილი მხოლოდ მოდერატორი არ იყო გადაცემის პროცესში და ყოველთვის ღიად აცხადებდა საკუთარ პოზიციას მთავარ თემებთან დაკავშირებით. ხშირად შედიოდა დებატებში სტუმრებთან და იცავდა საკუთარ არგუმენტებს, გამოთქვამდა შეშფოთებას, აღშფოთებას და აკრიტიკებდა ყოფილ ხელისუფლებას.

განსაკუთრებით ემოციური იყო წამყვანი არჩევნების წინ, ციხეში პატიმრების წამების ამსახველი ვიდეომასალის გამოქვეყნების შემდეგ. ხშირად იყენებდა სიტყვებს „სადისტი“ და „მკვლელი“ კონკრეტული პირების მიმართ.

გადაცემა ბარიერში გამართული ცხარე დებატების დროს, ხშირი იყო არა იმდენად სიძულვილის ენის გამოყენების, არამედ არაკორექტული გამოთქმების შემთხვევები, როგორც ჟურნალისტის, ისე, სტუმრების მხრიდანაც.

აღსანიშნავია ის გარემოება, რომ წამყვანის კრიტიკული განწყობა ნაციონალური მოძრაობის მიმართ ხელისუფლების შეცვლის შემდეგ შესუსტდა, თუმცა ეს არ მომხდარა ახალი მთავრობის კრიტიკის ფონზე. პირიქით, წინა ხელისუფლების შეცდომების წამოჭრის პარალელურად, შეინიშნება ახალი ხელისუფლების დადებით კონტექსტში მოხსენიების ტენდენცია.

ელისაშვილი ხშირად არ ასახელებდა მის მიერ გამჟღავნებული ინფორმაციის წყაროს. საუბრობდა საკუთარ მოსაზრებებზე დაყრდნობით და ყვებოდა დაუზუსტებელ ფაქტებს.

ზოგჯერ ბარიერს უძღვებოდა ნინო ჯანგირაშვილი. მონიტორინგის ბოლო პერიოდში კვირაში ერთხელ გადაცემა მას მიჰყავდა. ჯანგირაშვილი ყველა სტუმარს აძლევდა აზრის დაფიქსირების საშუალებას. ცდილობდა, არ დაეშვა სტუმრებს შორის მწვავე დისკუსიები და დებატები და გადაცემას დინამიკურად ჩაევლო. ჟურნალისტი დიდ ინტერესს იჩენდა თემისადმი და ყურადღებით უსმენდა სტუმრებს. იყო შემთხვევბი, როდესაც წამყვანი იზიარებდა სტუმრების პოზიციას, არც ოპონირებას უწევდა მათ და არც განსხვავებულ აზრს აფიქსირებდა. თუმცა, ასევე, გვხვდება შემთხვევები, როდესაც ჯანგირაშვილი ძალიან აქტიურად წარმოადგენდა სტუმრებისგან განსხვავებულ პოზიციას და სტუდიაში არმყოფი მხარის შეხედულებებს იცავდა. თუმცა, ბოლომდე ობიექტურობას ვერ ინარჩუნებდა და მაინც გამოთქვამდა საკუთარ მოსაზრებას, რომელიც ყოფილი ხელისუფლების წინააღმდეგ იყო მიმართული.

ბარიერში ორივე ჟურნალისტი ყოველთვის აღნიშნავდა, როდესაც რომელიმე მხარე არ იყო წარმოდგენილი და განმარტავდა ამის მიზეზს.

ცხელი ხაზი

კავკასიის თოქშოუ ცხელი ხაზი ორშაბათს, ოთხშაბათსა და ხუთშაბათს, 22:30 სთ-ზე გადის ეთერში და მისი წამყვანები მონაცვლეობით არიან: ალექსანდრე ელისაშვილი, ზვიად ქორიძე და ნათია ორველაშვილი. მონიტორინგის პერიოდში რამდენჯერმე გადაცემის თანაწამყვანები იყვნენ მერაბ მეტრეველი და დაჩი გრძელიშვილი. ჩვეულებრივ, გადაცემაში ერთი ან ორი სტუმარია. გადაცემის პირველი ნაწილი მთლიანად ეთმობა მაყურებლებისგან ზარების მიღებას. თოქშოუ, საშუალოდ, 1 საათს გრძელდება.

ცხელი ხაზი თავის გადაცემებში შეეხო შემდეგ თემებსა და საკითხებს:

ცხელ ხაზში მიწვეულ სტუმრებს შორის იყვნენ როგორც ახალი მთავრობისა და კოალიცია ქართული ოცნების, ასევე, ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა და სხვა ოპოზიციური გუნდების წარმომადგენლები. შესაბამისად, გადაცემაში, უმეტეს შემთხვევაში, წარმოდგენილი იყო ორი მხარე და განსხვავებული პოზიციები, რის გამოც, გადაცემას ხშირად დებატების ხასიათი ჰქონდა. თუმცა, მათ შორის ჭარბობდნენ ახალი მმართველი გუნდისა და ახალი ხელისუფლების წევრები. თოქშოუს სხვა სტუმრებს შორის იყვნენ: ექსპერტები, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის წარმომადგენლები, უფლებადამცველები, საზოგადო მოღვაწეები და სხვა.

გადაცემის წამყვანები განსხვავდებოდნენ ერთმანეთისგან. მათი შეხედულებები, ძირითადად, გადაცემის პირველ ნაწილში ვლინდებოდა, სადაც ახალი ამბების გაცნობასთან ერთად, აფასებდნენ მოვლენებს და საკუთარ მოსაზრებებს გამოთქვამდნენ. ალექსანდრე ელისაშვილი ღიად აფიქსირებდა საკუთარ შეხედულებებს და აქტიურად კამათობდა იმ სტუმრებთან, ვისი აზრიც მისთვის მიუღებელი იყო. ამას ვერ ვიტყვით ნათია ორველაშვილსა და ზვიად ქორიძეზე, რომლებიც ცდილობდნენ ობიექტურად წაეყვანათ გადაცემა. თუმცა, ნათია ორველაშვილის ელისაშვილთან ტანდემის დროს ხშირი იყო შემთხვევები, როდესაც ნათიაც იზიარებდა ელისაშვილის ირონიას. ზვიად ქორიძისა და ნათია ორველაშვილის ერთობლივი მუშაობის დროს მსგავსი შემთხვევები ნაკლები იყო. მერაბ მეტრეველიც ნაკლებად გამოირჩეოდა სუბიექტური აზრების დაფიქსირებით, თუმცა, გარკვეული შეხედულებები სხვადასხვა საკითხის მიმართ მაინც ვლინდებოდა მის რიტორიკულ კითხვებსა თუ რეპლიკებში. დაჩი გრძელიშვილიც ზოგჯერ აფიქსირებდა საკუთარ მოსაზრებებს რიტორიკული კითხვების დასმის დროს.

გადაცემის წამყვანების, განსაკუთრებით, ალექსანდრე ელისაშვილის მხრიდან საკმაოდ მწვავე იყო კრიტიკა ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის მიმართ წინასაარჩევნო პერიოდში. გადაცემაში მაშინდელი ოპოზიციის წარმომადგენლები აქტიურად აკრიტიკებდნენ ხელისუფლებას, ცდილობდნენ მათ დადანაშაულებას და, ხშირ შემთხვევაში, წამყვანების მხრიდან ოპონირებას არ აწყდებოდნენ.

არჩევნების შემდგომ პერიოდში მომრავლდა ისეთი შემთხვევები, როდესაც ზვიად ქორიძე და ნათია ორველაშვილი შედარებით მომთხოვნები გახდნენ ახალი ხელისუფლების წარმომადგენლებისადმი და ცდილობდნენ ქვეყანაში არსებული სხვადასხვა პრობლემის მოგვარების გზებზე მათგან ინფორმაციის მიღებას. მერაბ მეტრეველმა რამდენჯერმე დასვა შეკითხვები, რომლებიც საზოგადოების ინტერესიდან გამომდინარეობდა. ელისაშვილის დამოკიდებულება ნაციონალური მოძრაობის მიმართ არ შეცვლილა.

წამყვანების კითხვები ნეიტრალური იყო ქართული ოცნების წარმომადგენლებისა და ნაციონალური მოძრაობისადმი კრიტიკულად განწყობილი ადამიანების მიმართ. ხოლო ყოფილი ხელისუფლების წევრებსა და მათდამი ლოიალურად განწყობილ პირებს წამყვანები უფრო კრიტიკულ შეკითხვებს უსვამდნენ და მეტ ოპონირებასაც უწევდნენ. მიუხედავად ამისა, სტუმრები ყველა შემთხვევაში აფიქსირებდნენ საკუთარ მოსაზრებას და ჟურნალისტები დაბრკოლებებს არ უქმნიდნენ.

წამყვანებიდან მხოლოდ ალექსანდრე ელისაშვილი იყენებდა არაკორექტულ გამოთქმებს, ლანძღავდა კონკრეტულ ადამიანებს და აფიქსირებდა თავის პირად უარყოფით დამოკიდებულებებს. ელისაშვილის ირონიაც ხშირად ფონად გასდევდა მთლიანად გადაცემას.გადაცემაში თემიდან გადახვევა, უმეტესად, მხოლოდ ალექსანდრე ელისაშვილის მიერ ფიქსირდებოდა. ასევე, იგი ხშირად არ ასახელებდა ინფორმაციის წყაროს.

მეცხრე არხი

მეცხრე არხზე მონიტორინგი შეეხო სამ გადაცემას: ახალკაცის მატრიცა, კონსილიუმი ვასილ მაღლაფერიძესთან და ეკა ბერიძის მთავარი კითხვა. სამივე თოქშოუ ყოველ სამუშაო დღეს გადიოდა ეთერში. აღსანიშნავია, რომ მეცხრე არხზე მონიტორინგის ქვეშ მყოფ არც ერთ თოქშოუს არ სტუმრობდა ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის ან ყოფილი მთავრობის წარმომადგენელი. სამივე შემთხვევაში სტუმრები, ძირითადად, კოალიცია ქართული ოცნებისა და ხელისუფლებისადმი ლოიალურად განწყობილი ადამიანები იყვნენ. შესაბამისად, მონიტორინგის პერიოდში ამ არხზე პოლიტიკური ბალანსი დაცული არ იყო და გადაცემაში სტუმრად არ ჰყოლიათ ფუნდამენტურად განსხვავებული პოზიციისა და შეხედულებების მქონე პოლიტიკოსები და საზოგადოების სხვა წარმომადგენლები. ამასთან, გადაცემის წამყვანები თითქმის არასოდეს განმარტავდნენ, თუ რა მიზეზით არ ჰყავდათ ისინი სტუმრად - რესპონდენტები არ თანხმდებოდნენ მიწვევას, თუ რამე სხვა მიზეზი არსებობდა.

ახალკაცის მატრიცა

მეცხრე არხის თოქშოუ მატრიცა, ორშაბათიდან პარასკევის ჩათვლით, ყოველდღე გადის ეთერში საღამოს 7 საათზე და მისი წამყვანია გიორგი ახალკაცი. ჩვეულებრივ, მატრიცა ორ-სამ ნაწილადაა დაყოფილი, რომელიც ერთ კონკრეტულ თემას ეძღვნება და თითოეეულში მხოლოდ ერთი სტუმარია წარმოდგენილი. თოქშოუს საშუალოდ 40-45 წუთი ეთმობა.

მონიტორინგის პერიოდში გასული გადაცემები ეხებოდა შემდეგ თემებს:

მონიტორინგის მთელი პერიოდის განმავლობაში მატრიცაში ნაკლებად შეიმჩნეოდა სტუმრების მრავალფეროვნება. თოქშოუში არავინ ყოფილა წარმოდგენილი ერთიანი ნაციონალური მოძრაობიდან ან ყოფილი მთავრობიდან. არჩევნების შემდეგ გასულ გადაცემებშიც ნაკლებად ჩანდა ოპოზიცია. არჩევნებამდე თოქშოუში მიწვეულ ოპოზიციურ პარტიებს შორის ჭარბობდნენ კოალიცია ქართული ოცნების წარმომადგენლები. შესაბამისად, გადაცემაში, უმეტესად, წარმოდგენილი იყო მხოლოდ ერთი მხარე და ნაკლებად ხდებოდა საკითხის განსხვავებული პოზიციიდან წარმოჩენა. არჩევნებამდე წამყვანი გადაცემაში, ძირითადად, კოალიცია ქართული ოცნების წარმომადგენლებს იწვევდა და მათთან ერთად აკრიტიკიებდა მაშინდელ ხელისუფლებასა და მმართველ გუნდს. ეს, განსაკუთრებით, შეინიშნებოდა უშუალოდ არჩევნების წინა პერიოდში, პატიმრების წამების ვიდეოკადრების გამოქვეყნების შემდეგ. ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის კრიტიკა არჩევნების შემდეგაც გაგრძელდა. რაც შეეხება კოალიციას, მატრიცაში 1 ოქტომბრამდე ქართული ოცნების კრიტიკა, ფაქტობრივად, არ ყოფილა. თუმცა, წამყვანი შედარებით მკაცრიგახდა ახალი მმართველი გუნდის მიმართ ხელისუფლების ცვლილების შემდეგ და ახალი მინისტრებისგან საკმაოდ აქტიურად ითხოვდა სამოქმედო გეგმების სქემებსა და ინფორმაციას სხვადასხვა ცვლილების შესახებ.

მატრიცის წამყვანი, ხშირ შემთხვევაში, არ იყო უბრალოდ მოდერატორი. მის შეკითხვებსა და მსჯელობაში იკვეთებოდა მისი პოზიცია: უარყოფითი დამოკიდებულება ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისადმი და ლოიალური მიდგომა ბიძინა ივანიშვილისა და კოალიციის მიმართ. წამყვანსა და გადაცემაში მიწვეულ სტუმრებს შორის ხშირად შეინიშნებოდა პოზიციების თანხმობა. აქედან გამომდინარე, წამყვანი ნაკლებად უწევდა ოპონირებას სტუმრებს, არ აწყვეტინებდა საუბარს და უთმობდა საკმაო დროს აზრის გამოსათქმელად. მისი კითხვებიც, უმეტეს შემთხვევაში, არ იყო კრიტიკული; იგი უფრო მოვლენების შეფასებას ითხოვდა. სტუმრები თანაბარ მდგომარეობაში იყვნენ, ვინაიდან სტუდიაში, საკითხებთან დაკავშირებით, ყოველთვის ფიგურირებდა ერთი აზრი, რომელსაც, ხშირ შემთხვევაში, ჟურნალისტი იზიარებდა.

მიუხედავად ასეთი ტენდენციისა, გიორგი ახალკაცი ზოგ გადაცემაში მთლიანად პასუხობდა ჟურნალისტურ სტანდარტებს და თავისი შეხედულებების დაფიქსირებისგან თავს იკავებდა, ცდილობდა სიღრმისეული ინფორმაციის მოპო- ვებას და პრობლემის რამდენიმე განსხვავებული კუთხით წარმოჩენას. ასეთი გადაცემები უფრო მეტად არჩევნების შემდეგ გავიდა.

წამყვანის მხრიდან სიძულვილის ენა არ შეინიშნებოდა. თუმცა, ზოგჯერ, არჩევნების წინა პერიოდში, მის მიმიკებში იგრძნობოდა ირონია ნაციონალური მოძრაობისა და ყოფილი მთავრობის მიმართ.

კონსილიუმი ვასილ მაღლაფერიძეთან

მონიტორინგის პერიოდში კონსილიუმი, ორშაბათიდან პარასკევის ჩათვლით, ყოველდღე, 20:00 სთ-ზე გადიოდა ეთერში და მისი წამყვანი იყო ვასილ მაღლაფერიძე. გადაცემა რამდენიმე ნაწილისგან, ე.წ. სეგმენტისგან შედგებოდა. ჩვეულებრივ, გადაცემას ერთი, ორი ან სამი რესპონდენტი სტუმრობდა. მონიტორინგის პერიოდში გასული გადაცემები ეხებოდა შემდეგ საკითხებს:

კონსილიუმის თავდაპირველი ფორმატი გულისხმობდა პპოლიტიკურ გადაცემას პოლიტიკოსების გარეშე, თუმცა, ეს ფორმატი არაერთხელ დაირღვა. თავიდან გადაცემაში, ძირითადად, ექსპერტებს, საზოგადო მოღვაწეებსა და სხვა ცნობილ ადამიანებს იწვევდნენ, თუმცა არჩევნების მოახლოებასთან ერთად იმატა კოალიცია ქართული ოცნების წევრების სტუმრობამ. არჩევნებამდე გადაცემაში არ ყოფილან ნაციონალური მოძრაობის წარმომადგენლები. ძალიან იშვიათად იწვევდნენ სხვა ოპოზიციური პარტიების წევრებსაც.

არჩევნების შემდეგ, გარკვეულწილად, შეიცვალა გადაცემის ფორმატი და რამდენჯერმე საეთერო დრო დაეთმო ყოფილ თანამდებობის პირებს, რომლებიც საუბრობდნენ სააკაშვილის ხელისუფლების მიერ მათზე განხორციელებულ ზეწოლაზე და მიყენებულ მორალურ თუ მატერიალურ ზიანზე.

ხშირი იყო გადაცემები, სადაც თემებიც აპოლიტიკური იყო. თუმცა, მაშინაც კი, გადაცემის ბოლოს ყოველთვის ჩნდებოდა და იკვეთებოდა გადაცემის პოლიტიკური ქვეტექსტი. ხშირად, ეს ნაციონალური მოძრაობისა და სააკაშვილის ხელისუფლების კრიტიკა იყო.

გადაცემის ფორმატი არ შეცვლილა არჩევნების შემდეგაც. 1 ოქტომბრის შემდეგ წამყვანი ცდილობდა, გადაცემა არ ყოფილიყო პოლიტიკური თოქშოუ. თუმცა, მის მიერ შერჩეული თემები ზოგჯერ პირდაპირ, ზოგჯერ კი ირიბად უკავშირდებოდა პოლიტიკას. თავად წამყვანიც აფიქსირებდა თავის პოლიტიკურ შეხედულებებს. არჩევნების შემდეგ წამყვანი ზოგიერთ შენიშვნასა თუ რეკომენდაციას ახალი ხელისუფლების მიმართაც გამოთქვამდა.

წამყვანი საკმაოდ აქტიურად იყო ჩართული გადაცემაში. იგი არ იყო, უბრალოდ, მოდერატორი, ხშირად ერეოდა სტუმრების საუბარში და აფიქსირებდა საკუთარ მოსაზრებებსა და შეხედულებებს. მის კითხვებსა და მონოლოგებშიც ხშირად იკვეთებოდა მისი პირადი შეხედულებები, უარყოფითი და კრიტიკული დამოკიდებულება ნაციონალური მოძრაობისა და პრეზიდენტის მიმართ და დადებითი განწყობა ქართული ოცნებისა და ბიძინა ივანიშვილის მიმართ. მაღლაფერიძე, როგორც წესი, არ ცდილობდა სტუმრის პოზიციისგან განსხვავებული მოსაზრების წარმოდგენას. იგი, ძირითადად, სტუმრებთან ერთად მსჯელობდა სხვადასხვა საკითხზე, აფიქსირებდა თავის პოზიციას, ეთანხმებოდა გადაცემის სტუმრებს და თითქმის არასდროს არ შედიოდა მათთან პოლემიკაში. ამასთან, როგორც უკვე აღინიშნა, სტუმრების უმრავლესობა არალოიალურად იყო განწყობილი ყოფილი ხელისუფლების მიმართ და არ გააჩნდა პრინციპულად განსხვავებული პოზიცია. შესაბამისად, გადაცემაში თითქმის არასოდეს არ იყო წარმოდგენილი განსხვავებული პოზიციები განხილული თემის გარშემო.

გადაცემაში სტუმრები ყოველთვის თანაბარ მდგომარეობაში იყვნენ. წამყვანი ცდილობდა, თანაბარი დრო დაეთმო მათთვის და ყველას მისცემოდა აზრის გამოთქმის საშუალება. თუმცა, ხშირად ჟურნალისტის საუბრისა და სტუმრისთვის დათმობილი დრო თანაბარი იყო. ზოგჯერ ჟურნალისტის დრო აღემატებოდა კიდეც სტუმრისას. ამას, გარკვეულწილად, ისიც იწვევდა, რომ ჟურნალისტი ყოველ კითხვას, რომელიც უნდა დაესვა, უკეთებდა ვრცელ შესავალს, სადაც საკუთარ პოზიციას აფიქსირებდა.

აღსანიშნავია წამყვანის ხშირი ირონიული ტონი მის მიერ გამოთქმულ აზრებსა და დასმულ კითხვებში. უმეტესად, ირონია ყოფილი ხელისუფლების მისამართით გამოითქმებოდა. ირონიული და ცინიკური ფონი მთელ გადაცემას მიჰყვებოდა. ამას კიდევ უფრო ამძაფრებდა თოქშოუს სხვადასხვა ბლოკის სათაურები. მიუხედავად ირონიული ფონისა, სიძულვილის ენა კონსილიუმში არ ფიქსირდება.

ეკა ბერიძის მთავარი კითხვა

მეცხრე არხის თოქშოუ მთავარი კითხვა, ორშაბათიდან პარასკევის ჩათვლით, ყოველდღე გადის 22:00 სთ-ზე და მისი წამყვანია ეკა ბერიძე. ჩვეულებრივ, მთავარი კითხვა ორ ნაწილადაა გაყოფილი, ორივე ერთ კონკრეტულ თემას ეძღვნება და თითოეულში მხოლოდ ერთი სტუმარია. გადაცემას, საშუალოდ, 40 წუთი ეთმობა.

მონიტორინგის პერიოდში გასული გადაცემები ეხებოდა შემდეგ თემებს:

მთავარ კითხვაში მიწვეული სტუმრები, არჩევნებამდე და მის შემდეგაც, ძირითადად, კოალიცია ქართულ ოცნებასა და ახალ მთავრობას წარმოადგენდნენ. მონიტორინგის მთელი პერიოდის განმავლობაში გადაცემას პრაქტიკულად არავინ სტუმრობდა ერთიანი ნაციონალური მოძრაობიდან ან ყოფილი ხელისუფლებიდან. რაც შეეხება მთავარი კითხვის სხვა სტუმრებს, ესენი იყვნენ: ექსპერტები, საზოგადო მოღვაწეები, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის წარმომადგენლები, იურისტები, სტუდენტები და სხვა.

აქედან გამომდინარე, გადაცემაში, უმეტესად, წარმოდგენილი იყო მხოლოდ ერთი პოზიცია. სტუმრების უმრავლესობა მხოლოდ ერთი პარტიის, ქართული ოცნების წარმომადგენელი ან მისდამი ლოიალურად განწყობილი პირი იყო. წამყვანი არ განმარტავდა, თუ რატომ არ იყვნენ გადაცემაში, მაგალითად, ნაციონალური მოძრაობის წარმომადგენლები. მიწვეული სტუმრების მხრიდან ხშირად ისმოდა ძველი სახელისუფლებო გუნდის და მათი პოლიტიკის კრიტიკა და შედარებით ლოიალური დამოკიდებულება კოალიცია ქართული ოცნების მიმართ.

ჟურნალისტი, ძირითად შემთხვევაში, მოდერატორი იყო და მის მიერ ღიად და მკაფიოდ არ იკვეთებოდა საკუთარი აზრი. თუმცა, ხშირად, შეკითხვის ფორმულირებით და იმით, რომ ოპონირებას არ უწევდა სტუმრების უმეტესობას, საკუთარ დამოკიდებულებასაც ამჟღავნებდა. არჩევნებამდე ის უფრო მეტად ერთვებოდა დიალოგში რომელიმე შედარებით უფრო პროსახელისუფლებო პოზიციის გამტარებელ სტუმართან და ნაკლებად აქტიურობდა, მაგალითად, ბიძინა ივანიშვილის, ეკა ბესელიასა და ქართული ოცნების სხვა წარმომადგენლების სტუმრობის დროს. ის მათ მხოლოდ რამდენიმე კითხვით მიმართავდა და ეთერს უთმობდა სასაუბროდ.

ზოგადად, არჩევნებამდე ჟურნალისტი შედარებით აქტიური იყო თოქშოუს მსვლელობისას, არჩევნების მოახლოებასთან ერთად და არჩევნების შემდეგ კი ძალიან პასიური გახდა და, ძირითადად, ეთერს სტუმრებს უთმობდა.

სტუმრები თანაბარ მდგომარეობაში იყვნენ დათმობილი დროისა და კითხვების სიმწვავის მიხედვით. ჟურნალისტის კითხვები საშუალო სიმწვავის იყო. თუმცა, იქიდან გამომდინარე, რომ გადაცემას არ სტუმრობდნენ განსხვავებული პოზიციის მქონე ადამიანები, რთულია მათი შეფასება, რადგან არ არის შედარების საშუალება. სხვა მხრივ, წამყვანი სვამდა, უმეტესად, ყველა კითხვას, რაც განხილული საკითხის გარშემო არსებობდა.

სიძულვილის ენა არ გამოყენებულა არც ჟურნალისტის და არც მიწვეული სტუმრების მხრიდან. საუბარი, როგორც წესი, ძალიან ზომიერ და კორექტულ ფარგლებში მიმდინარეობდა. გადაცემაში წინასწარ დაანონსებული თემიდან გადახვევას ადგილი არ ჰქონია. ასევე, ჟურნალისტი ყოველთვის ასახელებდა ამა თუ იმ ინფორმაციის წყაროს.

დასკვნა

მონიტორინგის ქვეშ მყოფ არხებზე, პრაიმტაიმის დროს გასულ პოლიტიკურ თოქშოუებში, საკმაოდ განსხვავებული სურათი გამოიკვეთა. გვხვდება რომელიმე პოლიტიკური მხარისადმი უფრო მეტად მიკერძოებული გადაცემები და წამყვანები და შედარებით უფრო ობიექტური გადაცემები, სადაც წამყვანები ცდილობენ, მოდერატორის როლით შემოიფარგლონ და საკუთარი მოსაზრებების გამოთქმისგან თავი შეიკავონ. ზოგადად, თოქშოუების სპექტრი საკმაოდ მრავალფეროვანია თავისი შინაარსითა და ფორმატით, ამიტომ რთული და ზოგჯერ შეუძლებელიც კია მათი ერთმანეთთან შედარება.

ძირითადად, თოქშოუ კონკრეტული არხის ზოგადი პოლიტიკის გამტარებელია. თუმცა ზოგიერთ არხზე გასული საავტორო გადაცემები საკმაოდ დაბალანსებული და ნეიტრალურია საინფორმაციო გადაცემებში გამოვლენილ ტენდენციებთან შედარებით; ზოგჯერ კი - პირიქით, დაუბალანსებელი და მიკერძოებული. მაგალითად, კავკასიაზე საღამოს მთავარი საინფორმაციო გამოშვებები საკმაოდ დაბალანსებულ სურათს ქმნის, ხოლო ამ არხის პოლიტიკურ თოქშოუებში, განსაკუთრებით კი სპექტრში, იკვეთება მხოლოდ ყოფილი ხელისუფლების საწინააღმდეგო და კოალიცია ქართული ოცნების სასარგებლო განწყობა და ფიქსირდება წამყვანის პირადი მოსაზრებები.

წამყვანების პოზიციის მიუხედავად, საინტერესოა, თოქშოუებში სტუმრების პოლიტიკური კუთვნილების ბალანსზე დაკვირვება. მეცხრე არხის არც ერთ თოქშოუში, ასევე, არც მაესტროს სუბიექტურ აზრსა და არც გადაცემაში ჩვენ მონიტორინგის პერიოდში სტუმრად არ ჰყოლიათ ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის ან ყოფილი ხელისუფლების წარმომადგენელი. ცალკე გამოსაყოფია თოქშოუ ჩვენ, საკმაოდ განსხვავებული ფორმატის გადაცემა, რომელსაც ხშირად სტუმრობდნენ არა პოლიტიკოსები, არამედ ექსპერტები და საზოგადოების სხვა წარმომადგენლები. რაც შეეხება სტუმრების პოლიტიკური კუთვნილების მიხედვით დაბალანსებულ გადაცემებს, ასეთებია დიალოგი და აქცენტები პირველ არხზე, პოლიტმეტრი და არგუმენტები მაესტროზე. კავკასიის სამივე თოქშოუში სტუმრად ჰყავდათ როგორც კოალიცია ქართული ოცნების, ასევე, ნაციონალური მოძრაობისა და ყოფილი ხელისუფლების წარმომადგენლები ან მათდამი ლოიალურად განწყობილი პირები, თუმცა, კოალიციის მხარე უფრო ჭარბობდა.

აქედან გამომდინარე, ზოგიერთი თოქშოუ ამომრჩევლისთვის ინფორმაციის მიწოდებასა და განსხვავებული მოსაზრებების მაყურებლამდე მიტანას ემსახურებოდა, ზოგიერთი კი გამიზნული იყო არჩევნებში მონაწილე კონკრეტული მხარის ან პიროვნების დისკრედიტაციისკენ.

საინტერესოა, რომ ისევე, როგორც საინფორმაციო გამოშვებებში, თოქშოუებშიც, არჩევნების მოახლოებასთან ერთად, გახშირდა წამყვანებისგან საკუთარი პოზიციის დაფიქსირება, განსაკუთრებით, სექტემბრის მეორე ნახევარში, როცა პატიმრების წამების თემა თოქშოუებში ვრცლად გაიშალა. თუმცა, არჩევნების შემდეგ ვნებათაღელვა შედარებით ჩაცხრა და თოქშოუების ნაწილი სტუმრებისთვის არა დებატების, არამედ, უბრალოდ, აზრის დაფიქსირების საშუალებად იქცა.

თოქშოუების წამყვანების მხრიდან სიძულვილის ენის გამოყენება ბევრ გადაცემაში არ შეინიშნება. სიძულვილის ენის ან შეურაცხმყოფელი და არაეთიკური გამონათქვამების შემთხვევები განსაკუთრებით ხშირად ისმოდა კავკასიის თოქშოუებში დავით აქუბარდიასა და ალექსანდრე ელისაშვილისგან, ხოლო მაესტროს სუბიექტურ აზრში შალვა რამიშვილისგან.

_____________________

1. მონიტორინგის პერიოდში რუსთავი 2-ზე, იმედსა და რეალ ტვ-ზე პრაიმტაიმის დროს არ გადიოდა პოლიტიკური თოქშოუები. შესაბამისად, თოქშოუების მონიტორინგში არ მოხვდა ყველა ის არხი, რომელიც საინფორმაციო გამოშვებების საარჩევნო მონიტორინგის დაკვირვების ქვეშ იყო.