მუხლი 1

მაღალი ხელშემკვრელი მხარეები ვალდებულებას კისრულობენ ნებისმიერ გარემოებაში შეასრულონ და უზრუნველყონ წინამდებარე კონვენციის შესრულება.

მუხლი 2

იმ დებულებათა გარდა, რომლებიც უნდა მოქმედებდეს მშვიდობიან დროს, წინამდებარე კონვენცია გამოიყენება გამოცხადებული ომის ყველა შემთხვევაში ან ნებისმიერი სხვა სახის შეიარაღებული კონფლიქტის დროს, რომელიც შეიძლება წარმოიშვას ორ ან რამდენიმე მაღალ ხელშემკვრელ მხარეს შორის, მაშინაც კი, როცა ერთ-ერთი მხარე არ ცნობს საომარ მდგომარეობას.

კონვენცია აგრეთვე გამოიყენება მაღალი ხელშემკვრელი მხარის ტერიტორიის ნაწილობრივი ან მთლიანი ოკუპაციის ყველა შემთხვევაში, მაშინაც კი, როცა აღნიშნულ ოკუპაციას შეიარაღებულ წინააღმდეგობას არ უწევენ.

თუ კონფლიქტის მონაწილე ერთ-ერთი სახელმწიფო არ არის წინამდებარე კონვენციის მხარე, ის სახელმწიფოები, რომლებიც კონვენციის მხარეები არიან, ერთმანეთს შორის ურთიერთობებში კვლავაც კონვენციით შეზღუდულნი რჩებიან. ამასთან, ისინი კონვენციით შეზღუდულნი იქნებიან ზემოაღნიშნული სახელმწიფოს მიმართაც, თუ ეს უკანასკნელი ცნობს და გამოიყენებს მის დებულებებს.

მუხლი 3

ერთ-ერთი ხელშემკვრელი მხარის ტერიტორიაზე მიმდინარე საერთაშორისო ხასიათის არმქონე შეიარაღებული კონფლიქტის დროს კონფლიქტის მონაწილე ყოველი მხარე ვალდებულია გამოიყენოს, სულ მცირე, შემდეგი დებულებანი:

(1) პირები, რომლებიც უშუალოდ არ მონაწილეობენ საომარ მოქმედებებში, შეიარაღებული ძალების წარმომადგენელთა ჩათვლით, რომლებმაც დაყარეს იარაღი და რომლებიც ავადმყოფობის, დაჭრის, დაკავების ან ნებისმიერი სხვა მიზეზის გამო აღარ მონაწილეობენ საომარ მოქმედებებში, ყველა შემთხვევაში უნდა სარგებლობდნენ ჰუმანური მოპყრობით რასის, კანის ფერის, რელიგიის ან რწმენის, სქესის, წარმომავლობის, ქონებრივი მდგომარეობის ან ნებისმიერ სხვა მსგავს კრიტერიუმზე დაფუძნებული ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე.

ამ მიზნით, აკრძალულია და ყველგან და ყოველთვის, აკრძალული იქნება ზემოაღნიშნულ პირთა მიმართ შემდეგი ქმედებების განხორციელება:

(ა) პირის სიცოცხლისა და ფიზიკური ხელშეუხებლობის ხელყოფა, კერძოდ, ნებისმიერი სახის მკვლელობა, დასახიჩრება, სასტიკი მოპყრობა და წამება;

(ბ) მძევლად აყვანა;

(გ) ღირსების შელახვა, კერძოდ, შეურაცხმყოფელი და დამამცირებელი მოპყრობა;

(დ) სამართალში მიცემა და სასჯელის აღსრულება სათანადო წესით დაფუძნებული სასამართლოს მიერ გამოტანილი წინასწარი სასამართლო გადაწყვეტილების გარეშე, ცივილიზებული თანამეგობრობის მიერ სავალდებულოდ აღიარებული სასამართლო გარანტიების გათვალისწინებით;

(2) დაჭრილებსა და ავადმყოფებს თავი უნდა მოუყარონ და აღმოუჩინონ სათანადო დახმარება.

მიუკერძოებელ ჰუმანიტარულ ორგანიზაციას, მაგალითად წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტს, შეუძლია კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შესთავაზოს თავისი სამსახური.

გარდა ამისა, კონფლიქტის მონაწილე მხარეები შეეცდებიან, სპეციალური შეთანხმებების გზით შეასრულონ წინამდებარე კონვენციის ყველა ან ცალკეული დებულება.

ზემოაღნიშნულ დებულებათა გამოყენებას არ ექნება გავლენა კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა სამართლებრივ სტატუსზე.

მუხლი 4

ნეიტრალური სახელმწიფოები წინამდებარე კონვენციის დებულებებს ანალოგიურად გამოიყენებენ კონფლიქტის მონაწილე მხარეების შეიარაღებული ძალების იმ დაჭრილებისა და ავადმყოფების, სამედიცინო და სასულიერო პერსონალის მიმართ, რომლებიც მიღებული ან ინტერნირებულნი არიან მათ ტერიტორიაზე, იგივე ვრცელდება ნაპოვნი ცხედრების მიმართაც.

მუხლი 5

მოწინააღმდეგის ხელში მოხვედრილი დაცვის ქვეშ მყოფი პირების მიმართ წინამდებარე კონვენცია მოქმედებს მათ საბოლოო რეპატრიაციამდე.

მუხლი 6

მე-10, მე-15, 23-ე, 28-ე, 31-ე, 36-ე, 37-ე და 52-ე მუხლებით საგანგებოდ გათვალისწინებული შეთანხმებების გარდა, მაღალ ხელშემკვრელ მხარეებს შეუძლიათ დადონ სხვა სპეციალური შეთანხმებები ნებისმიერ ისეთ საკითხზე, რომლის ცალკეულ მოგვარებასაც ისინი მიზანშეწონილად ჩათვლიან. არც ერთმა ასეთმა სპეციალურმა შეთანხმებამ ზიანი არ უნდა მიაყენოს ავადმყოფთა და დაჭრილთა, სამედიცინო პერსონალისა და სამხედრო სასულიერო პირების წინამდებარე კონვენციით განსაზღვრულ მდგომარეობას და არ უნდა შეზღუდოს მათთვის კონვენციით მინიჭებული უფლებები.

ავადმყოფები და დაჭრილები, აგრეთვე სამედიცინო და სასულიერო პერსონალი სარგებლობენ ამ შეთანხმებებით მინიჭებული უპირატესობებით მანამდე, სანამ მათზე ვრცელდება კონვენციის მოქმედება, გამონაკლისია შემთხვევები, როდესაც ზემოაღნიშნული ან მომდევნო შეთანხმებები შეიცავს მკაფიოდ გამოხატულ საპირისპირო დებულებებს, ან კონფლიქტის მონაწილე რომელიმე მხარის მიერ უფრო ხელსაყრელი ღონისძიებებია დაწესებული.

მუხლი 7

ავადმყოფებს და დაჭრილებს, აგრეთვე სამედიცინო და სასულიერო პერსონალს არავითარ შემთხვევაში არ შეუძლიათ მთლიანად ან ნაწილობრივ უარი თქვან იმ უფლებებზე, რომლებიც მათთვის წინამდებარე კონვენციით არის უზრუნველყოფილი ან, მათი არსებობის შემთხვევაში, გათვალისწინებულია წინა მუხლში მითითებული სპეციალური შეთანხმებებით.

მუხლი 8

წინამდებარე კონვენციის გამოყენება ეფუძნება იმ მაღალი ხელშემკვრელი მხარეების თანამშრომლობასა და კონტროლს, რომელთაც ეკისრებათ კონფლიქტის მონაწილე მხარეების ინტერესთა დაცვა. ამ მიზნით, მფარველ სახელმწიფოებს, თავიანთი დიპლომატიური ან საკონსულო პერსონალის გარდა, შეუძლიათ საკუთარი ან სხვა ნეიტრალური სახელმწიფოს მოქალაქეთაგან დელეგატების დანიშვნა. ამ დელეგატების დასანიშნად საჭიროა იმ ქვეყნის თანხმობა, სადაც მათ მისია უნდა შეასრულონ.

კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა მფარველი სახელმწიფოს წარმომადგენლებს ან დელეგატებს მუშაობის განხორციელებისას შესაძლებლობების ფარგლებში მაქსიმალურად უნდა შეუწყონ ხელი.

მფარველი სახელმწიფოების წარმომადგენლები ან დელეგატები არავითარ შემთხვევაში არ უნდა გასცდნენ მათი მისიის წინამდებარე კონვენციით განსაზღვრულ ფარგლებს. კერძოდ, მათ მხედველობაში უნდა მიიღონ იმ სახელმწიფოს უსაფრთხოების აუცილებელი მოთხოვნები, სადაც თავიანთ მისიას ასრულებენ.

მუხლი 9

წინამდებარე კონვენციის დებულებები დაბრკოლებას არ წარმოადგენს დაჭრილთა და ავადმყოფთა, ისევე როგორც სამედიცინო და სასულიერო პერსონალის დაცვისა და მათთვის დახმარების აღმოჩენის მიზნის მქონე ჰუმანიტარული საქმიანობისათვის, რომელიც, კონფლიქტის მონაწილე დაინტერესებული მხარეების თახმობით, შესაძლებელია განახორციელოს წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტმა ან ნებისმიერმა სხვა მიუკერძოებელმა ჰუმანიტარულმა ორგანიზაციამ.

მუხლი 10

მაღალ ხელშემკვრელ მხარეებს ნებისმიერ დროს შეუძლიათ შეთანხმდნენ და სრული მიუკერძოებლობის და ქმედითობის გარანტიის მიმცემ ორგანიზაციას ანდონ წინამდებარე კონვენციით მფარველი სახელმწიფოსათვის დაკისრებული მოვალეობების შესრულება.

თუ დაჭრილებსა და ავადმყოფებზე ან სამედიცინო პერსონალსა და სამხედრო სასულიერო პირებზე რაიმე მიზეზით არ ვრცელდება ან აღარ ვრცელდება მფარველი სახელმწიფოს ან პირველ პარაგრაფში მითითებული ორგანიზაციის საქმიანობა, სახელმწიფომ, რომლის ხელისუფლებაშიც იმყოფებიან დაცვის ქვეშ მყოფი პირები, თხოვნით უნდა მიმართოს ნეიტრალურ სახელმწიფოს ან ასეთ ორგანიზაციას, რათა მან თავის თავზე აიღოს კონფლიქტის მონაწილე მხარეების მიერ დასახელებული მფარველი სახელმწიფოს მიერ წინამდებარე კონვენციით გათვალისწინებული ფუნქციების შესრულება.

თუ ამგვარი გზით ვერ მოხერხდება მფარველობის განხორციელება, სახელმწიფომ, რომლის ხელისუფლებაშიც იმყოფებიან დაცვის ქვეშ მყოფი პირები, წინამდებარე მუხლის დებულებათა გათვალისწინებით, თხოვნით უნდა მიმართოს, ან მიიღოს რომელიმე ჰუმანიტარული ორგანიზაციის, მაგალითად ისეთის როგორიცაა წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტი, წინადადება თავის თავზე აიღოს წინამდებარე კონვენციის შესაბამისად, მფარველი სახელმწიფოებისათვის დაკისრებული ჰუმანიტარული ფუნქციების შესრულება.

ამ მიზნით დაინტერესებული სახელმწიფოს მიერ მოწვეული ან საკუთარი სამსახურის შემთავაზებელი ნებისმიერი ნეიტრალური სახელმწიფო ან ორგანიზაცია პასუხისმგებლობის გრძნობით უნდა მოქმედებდეს კონფლიქტის მონაწილე იმ მხარის მიმართ, რომელზეც დამოკიდებულნი არიან წინამდებარე კონვენციის დაცვის ქვეშ მყოფი პირები, და წარმოადგინოს სათანადო გარანტიები იმისა, რომ მას შეუძლია შესაბამისი ფუნქციების თავის თავზე აღება და მათი მიუკერძოებლად შესრულება.

დაუშვებელია ზემოთაღნიშნული დებულებების დარღვევა სახელმწიფოთა შორის დადებული სპეციალური შეთანხმებების საფუძველზე, როცა საომარი მდგომარეობის გამო თუნდაც დროებით შეზღუდულია ერთ-ერთი ამ სახელმწიფოს შესაძლებლობა თავისუფლად აწარმოოს მოლაპარაკება სხვა სახელმწიფოსთან ან მის მოკავშირეებთან, განსაკუთრებით, თუ ოკუპირებულია ამ სახელმწიფოს მთელი ტერიტორია ან მისი მნიშვნელოვანი ნაწილი.

წინამდებარე კონვენციაში მფარველი სახელმწიფოს სახელწოდებაში ყველგან იგულისხმება ზემოთხსენებული მუხლით გათვალისწინებული მისი შემცვლელი ორგანიზაციაც.

მუხლი 11

დაცვის ქვეშ მყოფი პირების ინტერესებიდან გამომდინარე, განსაკუთრებით კი კონფლიქტის მხარეთა შორის მოცემული კონვენციის დებულებათა გამოყენების ან განმარტების თაობაზე უთანხმოების არსებობის შემთხვევაში, მიზანშეწონილობიდან გამომდინარე, მფარველი სახელმწიფოები კეთილ სამსახურს გაუწევენ მხარეებს აღნიშნული უთანხმოებების მოსაგვარებლად.

ამ მიზნით, თითოეულ მფარველ სახელმწიფოს შეუძლია ერთ-ერთი მხარის თხოვნით თუ საკუთარი ინიციატივით შესთავაზოს კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს მათი წარმომადგენლების, კერძოდ კი დაჭრილებსა და ავადმყოფებზე, ისევე როგორც სამედიცინო და სასულიერო პერსონალზე პასუხიმგებელ ხელისუფალთა შეხვედრა სათანადოდ შერჩეულ ნეიტრალურ ტერიტორიაზე. კონფლიქტის მონაწილე მხარეები ვალდებულნი არიან შეასრულონ მიღებული შემოთავაზებები. საჭიროების შემთხვევაში, მფარველ სახელმწიფოებს შეუძლიათ კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს მხარდასაჭერად წარუდგინონ ნეიტრალური სახელმწიფოს წარმომადგენელი ან წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტის მიერ უფლებამოსილებით აღჭურვილი პირი, რომელიც მოწვეული იქნება აღნიშნულ შეხვედრაში მონაწილეობის მისაღებად.

მუხლი 12

შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობა და მომდევნო მუხლში მითითებული სხვა პირები, დაჭრის ან ავადმყოფობის შემთხვევაში, ყველა გარემოებაში უნდა სარგებლობდნენ მფარველობითა და დაცვით.

კონფლიქტის მონაწილე მხარე, რომლის ხელთაც იმყოფებიან აღნიშნული პირები, მათ უზრუნველყოფს ჰუმანური მოპყრობითა და მოვლით სქესის, რასის, ეროვნების, რელიგიის, პოლიტიკური შეხედულებებისა თუ სხვა მსგავს კრიტერიუმებზე დაფუძნებული ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე. მკაცრად იკრძალება მათი სიცოცხლისა და პიროვნების ხელყოფა; კერძოდ, მათი მოკვლა ან განადგურება, წამება ან მათზე ბიოლოგიური ექსპერიმენტების ჩატარება, წინასწარი განზრახვით სამედიცინო მომსახურებისა და მოვლის გარეშე მიტოვება, ასევე პირობების განზრახ შექმნა მათი დასნებოვანებისათვის.

სამედიცინო დახმარების აღმოჩენის თანმიმდევრობაში უპირატესობის მინიჭება დასაშვებია მხოლოდ გადაუდებელი ხასიათის სამედიცინო მიზეზებით.

ქალებს უნდა მოეპყრონ მათი სქესისათვის შესაფერისი განსაკუთრებული პატივისცემით.

კონფლიქტის მონაწილე მხარემ, რომელიც იძულებულია მოწინააღმდეგეს დაუტოვოს დაჭრილები და ავადმყოფები, მათი მოვლის მიზნით უნდა დატოვოს თავისი სამედიცინო პერსონალისა და ინვენტარის ნაწილი, იმდენად რამდენადაც აღნიშნულის საშუალებას იძლევა სამხედრო ინტერესები.

მუხლი 13

წინამდებარე კონვენცია გამოიყენება იმ დაჭრილებისა და ავადმყოფების მიმართ, რომლებიც შემდეგ კატეგორიებს განეკუთვნებიან:

(1) კონფლიქტის მონაწილე მხარის შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობა, ასევე ამ შეიარაღებული ძალების შემადგენლობაში შემავალი სახალხო ლაშქრისა და მოხალისეთა რაზმების პირადი შემადგენლობა.

(2) სხვა ლაშქრებისა და მოხალისეთა რაზმების პირადი შემადგენლობა, იმ ორგანიზებული წინააღმდეგობის მოძრაობების პირადი შემადგენლობის ჩათვლით, რომლებიც ეკუთვნიან კონფლიქტის მონაწილე მხარეს და მოქმედებენ საკუთარ ტერიტორიაზე ან მის გარეთ. აღნიშნული ვრცელდება იმ შემთხვევაშიც როდესაც ეს ტერიტორია ოკუპირებულია, იმ პირობით, რომ აღნიშნული ლაშქრები და რაზმები, ორგანიზებული წინააღმდეგობის მოძრაობების ჩათვლით, აკმაყოფილებენ შემდეგ მოთხოვნებს:

(ა) მათ ჰყავთ მეთაური, რომელიც პასუხს აგებს ხელქვეითებზე;

(ბ) აქვთ განსაზღვრული, შორიდან გასარჩევი განმასხვავებელი ნიშანი;

(გ) ღიად ატარებენ იარაღს;

(დ) თავიანთი ოპერაციების განხორციელებისას მოქმედებენ ომის კანონებისა და ჩვეულებების შესაბამისად.

(3) რეგულარული შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობა, რომელიც იმ მთავრობის ან ხელისუფლების დაქვემდებარებულად თვლის თავს, რომელსაც არ სცნობს მისი ტყვედ ამყვანი სახელმწიფო.

(4) შეიარაღებული ძალების თანმხლები, მაგრამ უშუალოდ მის შემადგენლობაში არმყოფი პირები, როგორებიც არიან სამხედრო თვითმფრინავების ეკიპაჟის სამოქალაქო წევრები, სამხედრო კორესპონდენტები, მომმარაგებლები, შეიარაღებული ძალების საყოფაცხოვრებო მომსახურებაზე პასუხისმგებელი სამუშაო ჯგუფებისა და სამსახურების წევრები, იმ პირობით, რომ მათ ამისათვის მიღებული აქვთ იმ შეიარაღებული ძალების ნებართვა, რომელსაც ისინი თან ახლავან.

(5) კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა სავაჭრო ფლოტის გემების ეკიპაჟის წევრები, კაპიტნების, ლოცმანებისა და იუნგების ჩათვლით, აგრეთვე სამოქალაქო ავიაციის ეკიპაჟი, რომლებიც საერთაშორისო სამართლის რაიმე სხვა დებულებათა ძალით მოპყრობის უფრო შეღავათიანი რეჟიმით არ სარგებლობენ.

(6) არაოკუპირებული ტერიტორიის მოსახლეობა, რომელიც მოწინააღმდეგის მოახლოებისას სტიქიურად იღებს ხელში იარაღს შემოჭრილი ძალებისთვის წინააღმდეგობის გაწევის მიზნით, მაგრამ ვერ ასწრებს რეგულარულ შეიარაღებულ შენაერთებად ფორმირებას, იმ პირობით, რომ ღიად ატარებს იარაღს და იცავს ომის კანონებსა და ჩვეულებებს.

მუხლი 14

მე-12 მუხლის დებულებათა გათვალისწინებით, მოწინააღმდეგის ხელში მოხვედრილი მეომარი მხარის დაჭრილები და ავადმყოფები სამხედრო ტყვეებად ჩაითვლებიან და მათ მიმართ გამოიყენება ტყვეებთან დაკავშირებული საერთაშორისო სამართლის ნორმები.

მუხლი 15

ნებისმიერ დროს, განსაკუთრებით კი ბრძოლის შემდეგ, კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა დაყოვნების გარეშე უნდა მიიღონ ყველა შესაძლებელი ზომა დაჭრილთა და ავადმყოფთა მოსაძებნად და გამოსაყვანად, რათა დაიცვან ისინი გაძარცვისა და უდიერად მოპყრობისაგან, უზრუნველყონ მათი სათანადო მოვლა, ასევე მოძებნონ გარდაცვლილები მათი გაძარცვის თავიდან ასაცილებლად.

ყოველთვის, როცა ამის შესაძლებლობა იქნება, უნდა დაიდოს შეთანხმება ზავის ან ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ, ან შედგეს ადგილობრივი შეთანხმებები, რათა შესაძლებელი გახდეს ბრძოლის ველზე დარჩენილი დაჭრილების გამოყვანა, გაცვლა და ტრანსპორტირება.

ანალოგიურად, კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შორის შეიძლება დაიდოს ადგილობრივი შეთანხმებები ალყაშემორტყმული ან გარშემორტყმული ზონიდან დაჭრილთა და ავადმყოფთა გაყვანის ან გაცვლის შესახებ, აგრეთვე ამ ზონაში მიმავალი სამედიცინო და სასულიერო პერსონალისა და აღჭურვილობის შეშვების თაობაზე.

მუხლი 16

კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა რაც შეიძლება უმოკლეს ვადაში უნდა განახორციელონ ყველა მონაცემის რეგისტრაცია, რომელიც ხელს შეუწყობს მათ ხელში ჩავარდნილი, მოწინააღმდეგე მხარის დაჭრილთა, ავადმყოფთა და გარდაცვლილთა ვინაობის დადგენას.

ამ ცნობებში, შეძლებისდაგვარად, უნდა შედიოდეს შემდეგი მონაცემები:

(ა) სახელმწიფო, რომელსაც ეკუთვნის ეს პირი;

(ბ) სამხედრო, დანაყოფის, პირადი ან სერიული ნომერი;

(გ) გვარი;

(დ) სახელი ან სახელები;

(ე) დაბადების თარიღი;

(ვ) ყველა სხვა ცნობა, რომელიც მის პირადობის მოწმობაში ან ამოსაცნობ მედალიონშია მოცემული;

(ზ) დატყვევების ან გარდაცვალების თარიღი და ადგილი;

(თ) მონაცემები დაჭრის, ავადმყოფობის ან გარდაცვალების მიზეზების შესახებ.

ზემოთაღნიშნული მონაცემები შეძლებისდაგვარად უმოკლეს ვადაში უნდა გადაეცეს სამხედრო ტყვეებთან მოპყრობის შესახებ ჟენევის 1949 წლის 12 აგვისტოს კონვენციის 122-ე მუხლით გათვალისწინებულ ცნობათა ბიუროს. მფარველი სახელმწიფოს ან სამხედრო ტყვეების საქმეთა ცენტრალური სააგენტოს მეშვეობით მიღებულ მონაცემებს ბიურო გადასცემს სახელმწიფოს, რომელსაც ეს პირები ეკუთვნიან.

კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა უნდა მოამზადონ და ამავე ბიუროს მეშვეობით ერთმანეთს გადაუგზავნონ გარდაცვალების მოწმობები ან გარდაცვლილთა სათანადოდ დამოწმებული სიები. ისინი აგროვებენ და იმავე ბიუროს მეშვეობით ერთმანეთს გადასცემენ ორმაგი ამოსაცნობი მედალიონების ნახევარს, ანდერძებს და სხვა დოკუმენტებს, რომლებსაც მნიშვნელობა აქვს გარდაცვლილთა ახლო ნათესავებისათვის, ასევე ფულს და ყველანაირი სუბიექტური ან ობიექტური ფასეულობის მქონე ნივთს, რომლებიც გარდაცვლილს უპოვეს. ეს და სხვა ამოუცნობი ნივთები გადაიგზავნება დალუქულ შეკვრაში, რომელთაც თან ერთვის გარდაცვლილთა ვინაობის დასადგენი აუცილებელი მონაცემებისა და ამანათის შემადგენლობის სრული ნუსხა.

მუხლი 17

კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა უნდა უზრუნველყონ, რომ გარდაცვლილთა დასაფლავება ან კრემაცია მოხდეს შეძლებისდაგვარად ინდივიდუალურად და მას წინ უძღოდეს საგულდაგულო, თუ შესაძლებელია, სამედიცინო გამოკვლევა სიკვდილის კონსტატაციის, ვინაობის დადგენისა და ამის შესახებ შესაძლო ანგარიშის წარდგენის მიზნით. ორმაგი ამოსაცნობი მედალიონის ერთი ნახევარი ან თავად მედალიონი, თუ ის განუყოფელია, სხეულზე უნდა დარჩეს.

ცხედრების კრემაცია დასაშვებია მხოლოდ სამედიცინო ჰიგიენის განსაკუთრებული მოსაზრებებით ან მიცვალებულთა რელიგიურ მრწამსთან დაკავშირებული მოტივებით. კრემაციის შემთხვევაში, ამ უკანასკნელის შესახებ დაწვრილებითი ინფორმაცია, მათ შორის კრემაციის მიზეზების მითითებით, უნდა იყოს აღნიშნული გარდაცვალების შესახებ ცნობაში ან მიცვალებულთა დამოწმებულ სიაში.

გარდა ამისა, კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა უნდა უზრუნველყონ მიცვალებულების ღირსეულად, შეძლებისამებრ მათი რელიგიური წესების დაცვით, დაკრძალვა, მათი საფლავებისათვის პატივის მიგება, შეძლებისდაგვარად გარდაცვლილთა საფლავების ნაციონალური კუთვნილების მიხედვით დაჯგუფება, მათი შესაბამისი მოვლა და იმგვარად აღნიშვნა, რომ ყოველთვის იყოს შესაძლებელი მათი მოძებნა. ამ მიზნით კონფლიქტის მონაწილე მხარეები საომარი მოქმედებების დაწყებისთანავე ქმნიან სასაფლაოთა რეგისტრაციის ოფიციალურ სამსახურს, რათა მომავალში შესაძლებელი გახდეს ექსჰუმაცია და უზრუნველყოფილი იყოს, საფლავების ადგილმდებარეობისდა მიუხედავად, ცხედართა ამოცნობა და სამშობლოში მათი შესაძლო გადასვენება. იგივე ეხება მიცვალებულთა ფერფლსაც, რომელსაც მიცვალებულთა სამშობლოს სურვილის მიხედვით, სათანადო განკარგულების გაცემამდე, სასაფლაოთა რეგისტრაციის ოფიციალური სამსახური ინახავს.

როგორც კი შესაძლებელი იქნება, მაგრამ არა უგვიანეს საომარი მოქმედებების დასრულებისა, აღნიშნული სამსახურები, მე-16 მუხლის მეორე პარაგრაფში მითითებული ცნობათა ბიუროს მეშვეობით გაცვლიან სიებს, რომლებშიც მითითებული იქნება საფლავთა ზუსტი ადგილმდებარეობა და ნიშანი, ისევე როგორც დაკრძალულთა შესახებ მონაცემები.

მუხლი 18

სამხედრო ხელისუფლებას შეუძლია კაცთმოყვარეობისაკენ მოუ-წოდოს ადგილობრივ მოსახლეობას და სთხოვოს, რომ მოხალისეებმა, მისივე ზედამხედველობის ქვეშ, შეაგროვონ დაჭრილები და მოუარონ ავადმყოფებს. ის პირები, რომლებიც ამ მოწოდებას გამოეხმაურებიან უზრუნველყოფილნი იქნებიან სათანადო დაცვითა და პირობებით. მოწინააღმდეგე მხარემ მოცემულ რაიონზე თავისი კონტროლის დადგენის ან აღდგენის შემთხვევაში აღნიშნულ პირებს უნდა მიანიჭოს მსგავსი დაცვა და უზრუნველყოს იგივე პირობებით.

სამხედრო ხელისუფლებამ მოსახლეობასა და საქველმოქმედო საზოგადოებებს მოწინააღმდეგის შემოჭრის ან ოკუპაციის რაიონებშიც კი უნდა მისცეს დაჭრილებისა და ავადმყოფების, თავის სურვილისამებრ შეგროვებისა და მოვლის ნებართვა მიუხედავად მათი ეროვნული კუთვნილებისა. სამოქალაქო მოსახლეობა პატივისცემით უნდა ეპყრობოდეს ამ დაჭრილებსა და ავადმყოფებს, კერძოდ, თავი შეიკავოს მათ მიმართ ძალადობის გამოვლენისგან.

დაუშვებელია ვინმეს დევნა ან გასამართლება იმის გამო, რომ იგი დაჭრილებს ან ავადმყოფებს უვლიდა.

წინამდებარე მუხლის დებულებები ოკუპანტ სახელმწიფოს არ ათავისუფლებს დაჭრილებისა და ავადმყოფებისათვის მორალური და ფიზიკური ზრუნვის ვალდებულებისაგან.

მუხლი 19

დაუშვებელია თავდასხმა მუდმივმოქმედ სანიტარულ დაწესებულებებსა და სამედიცინო სამსახურის მოძრავ სანიტარულ ფორმირებებზე. ისინი ყოველთვის უნდა სარგებლობდნენ კონფლიქტის მონაწილე მხარეების მხრიდან მფარველობითა და დაცვით. მოწინააღმდეგის ხელში ჩავარდნისას, სამედიცინო პერსონალი განაგრძობს საქმიანობას ანამდე, სანამ მათი ხელში ჩამგდები სახელმწიფო თავად არ უზრუნველყოფს აღნიშნულ დაწესებულებებსა და ფორმირებებში მყოფი დაჭრილებისა და ავადმყოფების სათანადო მოვლას.

პასუხისმგებელი ორგანოები იზრუნებენ იმაზე, რომ ზემოხსენებული სანიტარული დაწესებულებები და ფორმირებები შეძლებისამებრ ისე განლაგდნენ, რომ სამხედრო ობიექტებზე თავდასხმის შემთხვევაში მათ არ შეექმნათ საფრთხე.

მუხლი 20

დაუშვებელია ხმელეთიდან თავდასხმა ჰოსპიტალურ ხომალდებზე, რომლებიც სარგებლობენ საზღვაო შეიარაღებულ ძალებში დაჭრილთა, ავადმყოფთა და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილ პირთა მდგომარეობის გაუმჯობესების შესახებ ჟენევის 1949 წლის 12 აგვისტოს კონვენციის დაცვით.

მუხლი 21

დაცვა, რომლითაც მუდმივი სანიტარული დაწესებულებები და სამედიცინო სამსახურის მოძრავი სანიტარული ფორმირებები სარგებლობენ, მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება შეწყდეს, როდესაც მოცემული დაწესებულებები გამოიყენება მოწინააღმდეგისათვის ზიანის მისაყენებლად, მათი ჰუმანიტარული ვალდებულებების ფარგლებს მიღმა, გამოიყენება. ამასთანავე, დაცვა შეიძლება შეწყდეს მხოლოდ შესაბამისი გაფრთხილების შემდეგ, რომელიც, ყველა შესაბამის შემთხვევაში, გონივრულ ვადას აწესებს და მას შემდეგ მოქმედებს, რაც ამგვარი გაფრთხილება შედეგს არ გამოიღებს.

მუხლი 22

სანიტარული ფორმირებების ან დაწესებულებებისათვის მე-19 მუხლით გარანტირებული დაცვის შეწყვეტის საფუძვლად არ ჩაითვლება შემდეგი გარემოებები:

(1) სამედიცინო ფორმირების ან დაწესებულების პირადი შემადგენლობა შეიარაღებულია და თავისი იარაღით სარგებლობს თავდაცვის ან თავისი დაჭრილებისა და ავადმყოფების დასაცავად;

(2) შეიარაღებული სანიტრების არყოფნის გამო ფორმირებას ან დაწესებულებას იცავს პიკეტი, გუშაგი ან მცველთა რაზმი;

(3) სანიტარულ ფორმირებასა თუ დაწესებულებაში ნაპოვნი იქნება დაჭრილებისა და ავადმყოფებისათვის ჩამორთმეული სასროლი იარაღი და საბრძოლო მასალა, რომელიც ჯერ კიდევ არ არის შესაბამისი სამსახურისათვის გადაცემული;

(4) ფორმირებასა თუ დაწესებულებაში იმყოფება ვეტერინარული სამსახურის პირადი შემადგენლობა და ქონება, რომელიც არ არის მისი უშუალო შემადგენელი ნაწილი;

(5) სამედიცინო ფორმირებებისა და დაწესებულებების, ან მათი პერსონალის ჰუმანიტარული მოღვაწეობა ვრცელდება დაჭრილ და ავადმყოფ სამოქალაქო პირებზეც.

მუხლი 23

მშვიდობიან პერიოდში მაღალ ხელშემკვრელ მხარეებს, ხოლო საომარი მოქმედებების დაწყების შემდგომ - კონფლიქტის მონაწილემხარეებს, შეუძლიათ თავის ტერიტორიაზე, ხოლო საჭიროების შემთხვევაში ოკუპირებულ ტერიტორიაზეც, შექმნან სანიტარული ზონები და ადგილები, რომლებიც იმგვარად უნდა იყოს მოწყობილი, რომ საომარი მოქმედებებისაგან დაიცვას დაჭრილები და ავადმყოფები, ასევე პერსონალი, რომელსაც აკისრია ამ ზონებისა და ადგილების მოწყობა და მართვა, აგრეთვე მათში თავმოყრილ პირთა მოვლა.

საომარი მოქმედებების დაწყებისა და მიმდინარეობისას დაინტერესებულ მხარეებს შეუძლიათ დადონ შეთანხმებები მათ მიერ შექმნილი სანიტარული ზონებისა და ადგილების ურთიერთშეტყობინების შესახებ. ამ მიზნით, მათ შეუძლიათ ისარგებლონ წინამდებარე კონვენციაზე თანდართული შეთანხმების პროექტში მითითებული დებულებებით და იმ ცვლილებებით, რომელთა შეტანასაც აუცილებლად ჩათვლიან.

მფარველი სახელმწიფოები და წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტი მოწვეული იქნებიან კეთილი სამსახურის გასაწევად ასეთი სანიტარული ზონებისა და ადგილების შექმნისა და ცნობის გასაადვილებლად.

მუხლი 24

სამედიცინო პერსონალი, რომელიც დაჭრილთა და ავადმყოფთა მოძიების, შეგროვების, გადაყვანის ან მკურნალობის, ასევე დაავადებების თავიდან აცილების განსაკუთრებულ ფუნქციებს ასრულებს, აგრეთვე პერსონალი, რომელსაც გააჩნია სანიტარული ფორმირებებისა და დაწესებულებების მართვის განსაკუთრებული დანიშნულება, ისევე როგორც შეიარაღებულ ძალებს მიკუთვნებული სასულიერო პირები, ყველა გარემოებაში პატივისცემითა და დაცვით უნდა სარგებლობდნენ.

მუხლი 25

შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობა, რომელიც სპეციალურად არის მომზადებული, რათა საჭიროების შემთხვევაში იმსახუროს დამხმარე სანიტრებად ან მზიდავებად, დაჭრილებისა და ავადმყოფების მოძიების, შეგროვების, გადაყვანის ან მკურნალობის მიზნით, თანაბარი პატივისცემით და დაცვით სარგებლობენ მათ მიერ ამ მოვალეობათა განხორციელების მომენტში მოწინააღმდეგესთან უშუალო კონტაქტისას ან მის ხელში ჩავარდნისთანავე.

მუხლი 26

თავისი მთავრობის მიერ სათანადოდ აღიარებული და უფლებამოსილი წითელი ჯვრის ეროვნული საზოგადოებებისა და დახმარების სხვა ნებაყოფლობითი საზოგადოებების პირადი შემადგენლობა, რომელიც გამოიყენება 24-ე მუხლში მითითებული პირადი შემადგენლობის ფუნქციების ანალოგიური ფუნქციების განხორციელებისათვის, უთანაბრდება ზემოაღნიშნულ მუხლში მითითებულ პირად შემადგენლობას, სამხედრო კანონებისა და განკარგულებებისადმი დამორჩილების პირობით.

ზემოაღნიშნულ საზოგადოებათა ფაქტობრივად გამოყენების დაწყებამდე, თითოეული მაღალი ხელშემკვრელი მხარე, იქნება ეს მშვიდობიან დროს, საომარი მოქმედებების დაწყებისას თუ მიმდინარეობისას, მეორე მხარეს აცნობებს იმ საზოგადოებების დასახელებას, რომელთაც ის, საკუთარი პასუხისმგებლობით მიანიჭებს თავისი შეიარაღებული ძალების რეგულარული სანიტარული სამსახურისათვის დახმარების გაწევის უფლებამოსილებას.

მუხლი 27

ნეიტრალური ქვეყნის აღიარებულ საზოგადოებას კონფლიქტის მონაწილე მხარისათვის საკუთარი სანიტარული პერსონალით ან ფორმირებებით დახმარების გაწევა შეუძლია მხოლოდ თავისი მთავრობის წინასწარი თანხმობითა და საკუთრივ კონფლიქტის მონაწილე მხარის ნებართვით. აღნიშნული სანიტარული პერსონალი და ფორმირებები კონფლიქტის მონაწილე მხარის კონტროლის ქვეშ ექცევიან.

ნეიტრალური სახელმწიფოს მთავრობა მისი თანხმობის შესახებ აცნობებს დახმარების მიმღები სახელმწიფოს მოწინააღმდეგე მხარეს. კონფლიქტის მონაწილე მხარე, რომელიც დახმარების მიღებაზე თანხმდება, ვალდებულია შეატყობინოს ეს მოწინააღმდეგე მხარეს მანამდე, სანამ ამ დახმარებით სარგებლობას დაიწყებს.

აღნიშნული დახმარება არავითარ შემთხვევაში არ უნდა განიხილებოდეს როგორც კონფლიქტში ჩარევა.

პირველ პარაგრაფში აღნიშნული პერსონალი სათანადოდ უნდა იყოს უზრუნველყოფილი მე-40 მუხლით გათვალისწინებული პირადობის მოწმობებით მანამდე, სანამ დატოვებს იმ ნეიტრალური ქვეყნის ტერიტორიას, რომელსაც ის ეკუთვნის.

მუხლი 28

მოწინააღმდეგე მხარის ხელში მოხვედრილი 24-ე და 26-ე მუხლებში მითითებული პერსონალი დატოვებული იქნება მანამდე, სანამ ამას სამხედრო ტყვეთა სამედიცინო მდგომარეობა, სულიერი მოთხოვნილებები და რაოდენობა მოითხოვს.

ამგვარად დატოვებული პერსონალის წევრები სამხედრო ტყვეებად არ ჩაითვლებიან, მაგრამ ისინი, სულ მცირე, ისარგებლებენ სამხედრო ტყვეებთან მოპყრობის შესახებ ჟენევის 1949 წლის 12 აგვისტოს კონვენციით გათვალისწინებული ყველა დებულებით. ზემოაღნიშნული პერსონალის წევრები, მათი დამკავებელი ქვეყნის სამხედრო კანონებისა და განკარგულებების ფარგლებში, ამ ქვეყნის კომპეტენტური სამსახურის ხელმძღვანელობით და პროფესიული ეთიკის შესაბამისად აგრძელებენ თავიანთი სამედიცინო და სასულიერო ვალდებულებების შესრულებას უპირატესად იმ შეიარაღებული ძალების სამხედრო ტყვეების სასარგებლოდ, რომელთაც თავად ეკუთვნიან. გარდა ამისა, თავიანთი სამედიცინო და სასულიერო მოვალეობების შესრულების მიზნით, ისინი სარგებლობენ შემდეგი შეღავათებით:

(ა) უფლებამოსილი არიან პერიოდულად მოინახულონ ბანაკის გარეთ, სამუშაო ბანაკებსა და ჰოსპიტლებში მყოფი სამხედრო ტყვეები. ამ მიზნით, ტყვედ ამყვანი სახელმწიფო მათი სარგებლობისათვის გამოყოფს საჭირო სატრანსპორტო საშუალებებს.

(ბ) ყოველ ბანაკში რანგით და სტაჟით უფროსი სამხედრო ექიმი ბანაკის სამხედრო ხელისუფლების წინაშე პასუხისმგებელია დაკავებული სანიტარული პერსონალის პროფესიულ საქმიანობაზე. ამ მიზნით, საომარი მოქმედებების დაწყებისთანავე კონფლიქტის მონაწილე მხარეები ერთმანეთს უთანხმებენ სანიტარული პერსონალისა და 26-ე მუხლში მითითებულ საზოგადოებათა პერსონალის წოდებათა თანაფარდობას. აღნიშნულ ექიმს, ისევე როგორც სასულიერო პირებს, შესაძლებლობა ექნებათ ბანაკის სამხედრო და სამედიცინო ხელისუფლებას, რომელიც ამ უკანასკნელთ შეუქმნის ამ საკითხზე კორესპონდენციის საწარმოებლად სათანადო პირობებს, უშუალოდ მიმართონ საკუთარ პროფესიულ ვალდებულებებთან დაკავშირებულ ნებისმიერ საკითხზე.

(გ) მიუხედავად იმისა, რომ დაკავებული პერსონალი უნდა დაემორჩილოს ბანაკის შინაგანაწესს, დაუშვებელია მათი იძულება შეასრულონ ნებისმიერი სამუშაო, რომელიც არ არის დაკავშირებული მის სამედიცინო ან რელიგიურ მოვალეობებთან.

საომარი მოქმედებების დროს კონფლიქტის მონაწილე მხარეები თანხმდებიან დაკავებული პერსონალის შესაძლო გათავისუფლებაზე და ადგენენ გათავისუფლების პროცედურას.

არც ერთი ზემოაღნიშნული დებულება არ ათავისუფლებს ტყვედ ამყვან სახელმწიფოს მასზე დაკისრებული მოვალეობებისაგან სამხედრო ტყვეთა სამედიცინო და სულიერი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილებასთან დაკავშირებით.

მუხლი 29

25-ე მუხლში მითითებული პერსონალი მოწინააღმდეგის ხელში მოხვედრისას ისარგებლებს სამხედრო ტყვის სტატუსით, თუმცა, საჭიროების მიხედვით მოხდება მათი გამოყენება სანიტარული მოვალეობების შესასრულებლად.

მუხლი 30

პერსონალი, რომელთა დაკავება არ არის აუცილებელი 28-ე მუხლის მიხედვით, უნდა დაუბრუნდნენ კონფლიქტის მონაწილე იმ მხარეს, რომელსაც ისინი ეკუთვნიან, და ეს უნდა მოხდეს მაშინვე როგორც კი გაიხსნება მათ დასაბრუნებლად გზა და საომარი მდგომარეობა ამას შესაძლებელს გახდის.

დაბრუნების მოლოდინში ისინი არ ჩაითვლებიან სამხედრო ტყვეებად, თუმცა, მიუხედავად ამისა, ისარგებლებენ სულ მცირე, სამხედრო ტყვეებთან მოპყრობის შესახებ ჟენევის 1949 წლის 12 აგვისტოს კონვენციით გათვალისწინებული შეღავათებით. მოწინააღმდეგე მხარის ზედამხედველობით ისინი გააგრძელებენ თავიანთი მოვალეობების შესრულებას. მათ უპირატესად კონფლიქტის მონაწილე იმ მხარის დაჭრილთა და ავადმყოფთა მოსავლელად გამოიყენებენ, რომელსაც ისინი განეკუთვნებიან.

გამგზავრებისას მათ თან მიაქვთ კუთვნილი ნივთები, პირადი ქონება, ძვირფასეულობა და ინსტრუმენტები.

მუხლი 31

30-ე მუხლის თანახმად დასაბრუნებელი პერსონალის შერჩევა არ უნდა ემყარებოდეს რასობრივ, რელიგიურ ან პოლიტიკურ მოსაზრებებს, იგი უპირატესად მათი დაკავების ვადის ხანგრძლივობისა და მათი ჯანმრთელობის მდგომარეობიდან უნდა გამომდინარეობდეს.

სამხედრო მოქმედების დაწყებისთანავე მონაწილე მხარეებს სპეციალური შეთანხმებებით შეუძლიათ დაადგინონ დასაკავებელი პერსონალის პროცენტული რაოდენობა, რომელიც ტყვეთა რაოდენობისა და ბანაკებში მათი განაწილების პროპორციული იქნება.

მუხლი 32

მოწინააღმდეგის ხელში მოხვედრილი 27-ე მუხლში მითითებული პირების დაკავება დაუშვებელია.

სხვაგვარი შეთანხმების არარსებობის შემთხვევაში მათ ნებას დართავენ დაუბრუნდნენ საკუთარ ქვეყანას ან, თუ ეს შეუძლებელია, დაბრუნდნენ კონფლიქტის მონაწილე იმ მხარის ტერიტორიაზე, რომლის სამსახურშიც ისინი იმყოფებოდნენ; აღნიშნული უნდა მოხდეს მაშინვე, როგორც კი გაიხსნება დასაბრუნებელი გზა და სამხედრო თვალსაზრისით ეს შესაძლებელი გახდება.

გათავისუფლების მოლოდინში, მოწინააღმდეგე მხარის ზედამხედველობით, ისინი განაგრძობენ მუშაობას უპირატესად კონფლიქტის მონაწილე იმ მხარის დაჭრილებისა და ავადმყოფების მოსავლელად, რომლის სამსახურშიც ისინი იმყოფებოდნენ.

გამგზავრებისას აღნიშნული პირები თან წაიღებენ კუთვნილ ნივთებს, პირად ქონებას, ძვირფასეულობას, ინსტრუმენტებს, იარაღს და, თუ შესაძლებელია, მათ კუთვნილ გადაადგილების საშუალებებსაც.

კონფლიქტის მონაწილე მხარეები ამ პერსონალს, ვიდრე იგი მათი ზედამხედველობის ქვეშაა, ისევე უზრუნველყოფენ საკვებით, საბინაო პირობებით, ფინანსებითა და ხელფასებით, როგორც თავიანთი შეიარაღებული ძალების შესაბამის პერსონალს. საკვები თავისი რაოდენობით, ხარისხითა და მრავალფეროვნებით ისეთი უნდა იყოს, რომ უზრუნველყოს ამ პერსონალის ჯანმრთელობის ნორმალური მდგომარეობა.

მუხლი 33

შეიარაღებული ძალების მოძრავი სანიტარული ფორმირებების მოწინააღმდეგის ხელში ჩავარდნილი ქონება, შენარჩუნებული იქნება დაჭრილთა და ავადმყოფთა მოსავლელად.

მუდმივ სანიტარულ დაწესებულებათა შენობა-ნაგებობები, ქონება და საწყობები ომის კანონების რეგულრების საგნად რჩება. მანამდე, სანამ არსებობს მათი გამოყენების საჭიროება დაჭრილთა და ავადმყოფთა მოსავლელად, დაუშვებელია მათი გამოყენება სხვა დანიშნულებით. მიუხედავად ამისა, უკიდურესი სამხედრო აუცილებლობისას, მოქმედი ჯარის ნაწილების მეთაურებს შეუძლიათ აღნიშნული შენობა-ნაგებობებისა და ნივთების გამოყენება იმ პირობით, რომ მათ წინასწარ უზრუნველყონ სათანადო პირობები დაჭრილებისა და ავადმყოფებისათვის.

დაუშვებელია წინამდებარე მუხლში მითითებული ქონებისა და საწყობების წინასწარი განზრახვით განადგურება.

მუხლი 34

დახმარების აღმომჩენ საზოგადოებათა ის მოძრავი და უძრავი ქონება, რომლებზეც ვრცელდება ამ კონვენციით დაწესებული შეღავათები ითვლება კერძო საკუთრებად.

მებრძოლთათვის ომის კანონებითა და ჩვეულებებით გათვალისწინებული რეკვიზიციის უფლება მხოლოდ უკიდურესი აუცილებლობის შემთხვევაში შეიძლება განხორციელდეს, ისიც მას შემდეგ, რაც უზრუნველყოფილი იქნება დაჭრილთა და ავადმყოფთა კეთილდღეობა.

მუხლი 35

ტრანსპორტი, რომელშიც დაჭრილები და ავადმყოფები იმყოფებიან ან მოთავსებულია სამედიცინო აღჭურვილობა, ისეთივე მფარველობითა და დაცვით უნდა სარგებლობდეს, როგორითაც მოძრავი სანიტარული ფორმირებები.

ასეთი ტრანსპორტი და გადასაყვანი საშუალებები, მოწინააღმდეგის ხელში ჩავარდნის შემთხვევაში, დაექვემდებარება ომის კანონების მოქმედებას იმ პირობით, რომ მათი ხელში ჩამგდები, კონფლიქტის მონაწილე მხარე ყველა გარემოებაში იზრუნებს მასში მყოფ დაჭრილებსა და ავადმყოფებზე.

სამოქალაქო პერსონალი და რეკვიზიციის წესით მოპოვებული ყველა სატრანსპორტო საშუალება ექვემდებარება საერთაშორისო სამართლის ზოგად ნორმებს.

მუხლი 36

არ შეიძლება თავდასხმა სანიტარულ საჰაერო ხომალდებზე, ანუ აპარატებზე, რომლებიც გამოიყენება მხოლოდ დაჭრილთა და ავადმყოფთა ევაკუაციისათვის და სანიტარული პერსონალისა და აღჭურვილობის ტრანსპორტირებისათვის. ისინი უნდა სარგებლობდნენ მეომარი მხარეების პატივისცემით იმ პირობით, რომ ფრენას აწარმოებენ კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა შეთანხმების საფუძველზე სპეციალურად გათვალისწინებულ სიმაღლეზე, დროსა და მარშრუტებზე.

ეროვნული დროშის ფერებთან ერთად, ქვედა, ზედა და გვერდით სიბრტყეებზე მათ უნდა ჰქონდეთ 38-ე მუხლში მითითებული მკაფიოდ განსაზღვრული განმასხვავებელი ნიშანი. ამასთანავე, უნდა ჰქონდეთ საომარი მოქმედებების დასაწყისში ან მათი მიმდინარეობისას მეომარ მხარეთა შეთანხმებით დადგენილი ნებისმიერი სახის სხვა ნიშანი ან ამოსაცნობი საშუალებები. თუ სხვაგვარად არ არის შეთანხმებული, მოწინააღმდეგის ან მოწინააღმდეგის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიაზე ფრენა აკრძალულია.

სანიტარული საჰაერო ხომალდები უნდა დაემორჩილონ დაშვების ნებისმიერ მოთხოვნას. მოთხოვნის შედეგად დაშვების შემთხვევაში შესაძლო შემოწმების შემდეგ, საჰაერო ხომალდი თავისი მგზავრებითურთ შეძლებს ფრენის გაგრძელებას.

მოწინააღმდეგის ან მის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიაზე იძულებით დაშვების შემთხვევაში, ეკიპაჟი, ისევე როგორც დაჭრილები და ავადმყოფები სარგებლობენ სამხედრო ტყვის სტატუსით. სანიტარიულ პერსონალს უნდა მოეპყრონ. 24-ე და მომდევნო მუხლების შესაბამისად.

მუხლი 37

კონფლიქტის მონაწილე მხარეების სანიტარულ საჰაერო ხომალდებს, წინამდებარე მუხლის მეორე პარაგრაფში მითითებული პირობების მიხედვით, შეუძლიათ გადაიფრინონ ნეიტრალური ქვეყნების ტერიტორიაზე და დაფრინდნენ აუცილებლობის შემთხვევაში ან შუალედური შესვენებისათვის. მათ წინასწარ უნდა აცნობონ ნეიტრალურ სახელმწიფოებს მათ ტერიტორიაზე გადაფრენის შესახებ და დაემორჩილონ დაფრენის ან წყალზე დაშვების ყოველგვარ მოთხოვნას. ისინი თავდასხმისაგან დაცული იქნებიან მხოლოდ მაშინ, როდესაც დაინტერესებულ ნეიტრალურ სახელმწიფოებსა და კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა შორის შეთანხმებულ სიმაღლეზე, მარშრუტითა და საათებში იფრენენ.

თუმცა, ნეიტრალურ სახელმწიფოებს შეუძლიათ დააწესონ თავიანთ ტერიტორიებზე სანიტარული ხომალდის ფრენის ან დაფრენის პირობები ან შეზღუდვები, რომლებიც კონფლიქტის მონაწილე ყველა მხარის მიმართ თანაბრად იქნება გამოყენებული.

თუ ნეიტრალურ სახელმწიფოსა და კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შორის სხვაგვარად არ არის შეთანხმებული, ადგილობრივი ხელისუფლების თანხმობით, ნეიტრალურ ტერიტორიაზე სანიტარული საჰაერო ხომალდიდან გადმოყვანილი დაჭრილები და ავადმყოფები ნეიტრალურმა სახელმწიფომ, საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად, იმგვარად უნდა დააკავოს, რომ მათ ვეღარ შეძლონ საომარ მოქმედებებში მონაწილეობა. აღნიშნულ დაჭრილთა და ავადმყოფთა ჰოსპიტალიზაციასა და ინტერნირებასთან დაკავშირებულ ხარჯებს გაიღებს სახელმწიფო, რომელზეც ისინი დამოკიდებულნი არიან.

მუხლი 38

შვეიცარიის მიმართ პატივისცემის აღსანიშნავად, თეთრ ფონზე წითელი ჯვრის ჰერალდიკური ნიშანი, შედგენილი ფედერალურ ფერთა საპირისპირო განლაგებით, შენარჩუნებულია შეიარაღებული ძალების სამედიცინო სამსახურის ემბლემად და განმასხვავებელ ნიშნად.

ამასთანავე, იმ ქვეყნებთან მიმართებაში, რომლებიც განმასხვავებელი ნიშნის სახით წითელი ჯვრის მაგივრად უკვე იყენებენ თეთრ ფონზე გამოსახულ წითელ ნახევარმთვარეს ან წითელ ლომსა და მზეს, ეს ემბლემები ასევე აღიარებულია წინამდებარე კონვენციით.

მუხლი 39

კომპეტენტურ სამხედრო ხელისუფალთა კონტროლის ქვეშ, ემბლემა გამოსახული იქნება დროშებზე, სამკლაურებსა და სანიტარული სამსახურის კუთვნილ ყველა აღჭურვილობაზე.

მუხლი 40

24-ე, 26-ე და 27-ე მუხლებში აღნიშნული პერსონალი მარცხენა ხელზე ატარებს წყალგამძლე სამკლაურს, რომელზეც გამოსახულია განმასხვავებელი ემბლემა და რომელიც სამხედრო ხელისუფლების ორგანოების მიერ ბეჭდითაა დამოწმებული და გაცემული.

ამ პერსონალს, მე-16 მუხლში მითითებული პირადობის დამადასტურებელი მედალიონის გარდა, აქვს პირადობის სპეციალური მოწმობა განმასხვავებელი ემბლემით. ეს მოწმობა უნდა იყოს წყალგამძლე და ისეთი ზომის, რომ შეიძლებოდეს მისი ჯიბით ტარება. მოწმობა უნდა შეივსოს შესაბამისი ქვეყნის ენაზე და მასში, სულ მცირე, მითითებული უნდა იყოს მფლობელის გვარი და სახელი, დაბადების წელი, სამხედრო წოდება და ნომერი, ასევე, აღნიშნული უნდა იყოს თუ რა სტატუსით აქვს მას წინამდებარე კონვენციის დაცვით სარგებლობის უფლება. მოწმობაზე უნდა იყოს მფლობელის ფოტოსურათი, მისი ხელმოწერა ან თითების ანაბეჭდი, ან ორივე ერთად. მოწმობა სამხედრო ხელისუფლების რელიეფური ბეჭდით უნდა იყოს დამტკიცებული.

ჯარს შიგნით უნდა არსებობდეს ერთნაირი პირადობის დამადასტურებელი მოწმობები, შეძლებისამებრ, ერთი ტიპის უნდა იყოს მაღალი ხელშემკვრელი მხარეების შეიარაღებულ ძალებში არსებული მოწმობებიც. კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შეუძლიათ იხელმძღვანელონ წინამდებარე კონვენციაზე თანდართული ნიმუშით. საომარი მოქმედებების დაწყებისას ისინი ერთმანეთს აცნობებენ მათ მიერ გამოყენებულ ნიმუშს. ყოველი მოწმობა, შეძლებისდაგვარად, უნდა დამზადდეს არანაკლებ ორ ეგზემპლარად, რომელთაგან ერთს ის სახელმწიფო შეინახავს, რომელსაც ეს პირი ეკუთვნის.

ზემოაღნიშნულ პერსონალს არავითარ შემთხვევაში არ უნდა ჩამოერთვას განმასხვავებელი ნიშნები ან პირადობის მოწმობა, ისევე როგორც სამკლაურის ტარების უფლება. მათი დაკარგვის შემთხვევაში, მას უფლება აქვს მიიღოს მოწმობისა და განსხვავების ნიშნების დუბლიკატები.

მუხლი 41

25-ე მუხლში მითითებული პერსონალი მხოლოდ სამედიცინო მოვალეობების შესრულების დროს ატარებს თეთრ სამკლაურს, რომელსაც ცენტრში აქვს მცირე ზომის განმასხვავებელი ნიშანი. ეს სამკლაური სამხედრო ხელისუფალთა მიერ ბეჭდითაა დამოწმებული და გაცემული.

ამ პერსონალის სამხედრო მოწმობებში იქნება მითითება მფლობელის მიერ სამედიცინო მომზადების გავლის, მისი მოვალეობების დროებითი ხასიათის და სამკლაურის ტარების უფლების შესახებ.

მუხლი 42

კონვენციის განმასხვავებელი დროშა შეიძლება აღიმართოს მხოლოდ იმ სანიტარული ფორმირებებისა და დაწესებულებების თავზე, რომლებსაც იცავს კონვენცია და ისიც მხოლოდ სამხედრო ხელისუფლების თანხმობით.

მოძრავ ფორმირებებსა და მუდმივ დაწესებულებებზე კონვენციის დროშასთან ერთად შეიძლება აღიმართოს კონფლიქტის მონაწილე იმ ქვეყნის ეროვნული დროშა, რომელსაც მოცემული ფორმირება ან დაწესებულება ეკუთვნის.

მიუხედავად ამისა, მოწინააღმდეგის ხელში მოხვედრილი სანიტარუ-ლი ფორმირებები მხოლოდ კონვენციის დროშას აღმართავენ.

კონფლიქტის მონაწილე მხარეები, შესაძლებლობის ფარგლებში და სამხედრო მდგომარეობის გათვალისწინებით, მიიღებენ აუცილებელ ზომებს რათა თავიდან აიცილონ შესაძლებელი სამხედრო მოქმედები და შეძლებისდაგვარად უზრუნველყოფენ რომ სანიტარული ფორმირებებისა და დაწესებულებების აღმნიშვნელ განმასხვავებელ ემბლემებს მკაფიოდ არჩევდნენ მოწინააღმდეგის სახმელეთო, საზღვაო და საჰაერო ძალები.

მუხლი 43

ნეიტრალური ქვეყნების სანიტარულმა ფორმირებებმა, რომლებიც 27-ე მუხლის პირობების თანახმად დაშვებული არიან ერთ-ერთი მეომარი მხარისათვის დახმარების აღმოსაჩენად, კონვენციის დროშასთან ერთად ამ მეომარი მხარის ეროვნული დროშაც უნდა აღმართონ, თუკი ეს უკანასკნელი 42-ე მუხლით მინიჭებული უფლებებით სარგებლობს.

შესაბამისი სამხედრო ხელისუფლების საწინააღმდეგო ხასიათის ბრძანების არსებობის შემთხვევების გარდა, მათ ნებისმიერ გარემოებაში შეუძლიათ აღმართონ მათი ეროვნული დროშა, მაშინაც კი, თუ ისინი მოწინააღმდეგის ხელში აღმოჩნდებიან.

მუხლი 44

გარდა წინამდებარე მუხლის შემდგომ პარაგრაფებში მითითებული შემთხვევებისა, თეთრ ფონზე წითელი ჯვრის ემბლემა და სიტყვები „წითელი ჯვარი“ ან „ჟენევის ჯვარი“, მშვიდობიანობის ან ომის დროს შეიძლება გამოყენებული იყოს მხოლოდ წინამდებარე კონვენციით და ანალოგიური საკითხების შესახებ არსებული სხვა კონვენციებით დაცული სანიტარული ფორმირებების და დაწესებულებების, პერსონალის და ქონების აღსანიშნავად და დასაცავად. იგივე ეხება 38-ე მუხლის მეორე პარაგრაფში მითითებულ ემბლემებს იმ ქვეყნებთან მიმართებაში, რომლებიც იყენებენ მათ. წითელი ჯვრის ეროვნული საზოგადოებები და 26-ე მუხლში მითითებული სხვა საზოგადოებები წინამდებარე პარაგრაფის დებულებათა ფარგლებში უფლებამოსილი იქნებიან ისარგებლონ ამ კონვენციის დაცვის მიმნიჭებელი განმასხვავებელი ემბლემით.

გარდა ამისა, წითელი ჯვრის (წითელი ნახევარმთვარის, წითელი ლომისა და მზის) ეროვნულ საზოგადოებებს შეუძლიათ მშვიდობიან დროს, თავიანთი ეროვნული კანონმდებლობის შესაბამისად, ისარგებლონ წითელი ჯვრის ემბლემითა და სახელით იმ საქმიანობების განხორციელებისას, რომელიც შეესაბამება წითელი ჯვრის საერთაშორისო კონფერენციების მიერ ფორმულირებულ პრინციპებს. როდესაც ასეთი საქმიანობა ომის პერიოდში ხორციელდება, ემბლემა ისე უნდა იყოს გამოყენებული, რომ არ წარმოშვას კონვენციის დაცვის მინიჭების მიზნით მისი გამოყენების ვარაუდი; ემბლემა უნდა იყოს შედარებით მცირე ზომის და არ უნდა გამოისახოს სამკლაურებზე და შენობათა სახურავებზე.

წითელი ჯვრის საერთაშორისო ორგანიზაციებისა და მათი სათანადოდ უფლებამოსილი პერსონალისათვის ნებადართული იქნება თეთრ ფონზე გამოსახული წითელი ჯვრის ემბლემით ნებისმიერ დროს სარგებლობა.

გამონაკლისი ზომის სახით, ეროვნული კანონმდებლობის შესაბამისად და წითელი ჯვრის (წითელი ნახევარმთვარის, წითელი ლომისა და მზის) ერთ-ერთი ეროვნული საზოგადოების სპეციალური ნებართვით, კონვენციის ემბლემის გამოყენება შეიძლება მშვიდობიანობის პერიოდში სანიტარული სატრანსპორტო საშუალებებისა და დაჭრილთა და ავადმყოფთა უსასყიდლოდ დახმარებისათვის განკუთვნილი პუნქტების ადგილმდებარეობის აღსანიშნად.

მუხლი 45

კონფლიქტის მონაწილე თითოეულმა მხარემ თავისი მთავარსარდლობის მეშვეობით უნდა უზრუნველყოს ზემოაღნიშნული მუხლების ზედმიწევნით შესრულება და იზრუნოს გაუთვალისწინებელ შემთხვევებზე წინამდებარე კონვენციის ზოგადი პრინციპების შესაბამისად.

მუხლი 46

აკრძალულია რეპრესალიები კონვენციით დაცული დაჭრილების, ავადმყოფების, პერსონალის, შენობება-ნაგებობებისა და აღჭურვილობის წინააღმდეგ.

მუხლი 47

მაღალი ხელშემკვრელი მხარეები ვალდებულებას იღებენ, როგორც მშვიდობიან, ისე ომის დროს, რაც შეიძლება ფართოდ გაავრცელონ წინამდებარე კონვენციის ტექსტი თავიანთ ქვეყნებში და, კერძოდ, მისი სწავლება შეიტანონ სამხედრო და, შეძლებისამებრ, სამოქალაქო სასწავლო პროგრამებში, რათა მის პრინციპებს გაეცნოს მთელი მოსახლეობა და, კერძოდ, მებრძოლი შეიარაღებული ძალები, სამედიცინო და სამხედრო სასულიერო პერსონალი.

მუხლი 48

მაღალი ხელშემკვრელი მხარეები, შვეიცარიის ფედერალური საბჭოს მეშვეობით, ხოლო ომის დროს მფარველი სახელმწიფოების დახმარებით ერთმანეთს გადასცემენ წინამდებარე კონვენციის ოფიციალურ თარგმანთა ტექსტებს, ასევე კანონებსა და დადგენილებებს, რომელიც შესაძლოა მის განსახორციელებლად მიიღონ.

მუხლი 49

მაღალი ხელშემკვრელი მხარეები ვალდებულებას იღებენ შემოიღონ ისეთი კანონმდებლობა, რომელიც დააწესებს ეფექტურ სისხლისსამართლებრივ სასჯელებს მომდევნო მუხლში განსაზღვრული უხეში დარღვევების ჩამდენი ან ასეთი დარღვევის ჩადენის ბრძანების გამცემი პირების წინააღმდეგ.

თითოეული მაღალი ხელშემკვრელი მხარე ვალდებულია ეძებოს პირები, რომელთაც ასეთი უხეში დარღვევების ჩადენა ან მათი ჩადენის ბრძანების გაცემა ედებათ ბრალად და მათი მოქალაქეობის მიუხედავად, გადასცეს ისინი შესაბამის სასამართლოს. ამასთანავე, მას შეუძლია, საკუთარი სურვილით და თავისი კანონმდებლობის თანახმად, ამგვარი პირები სასამართლოს წინაშე წარსადგენად გადასცეს სხვა დაინტერესებულ მაღალ ხელშემკვრელ მხარეს, იმ შემთხვევაში, თუ ეს ხელშემკვრელი მხარე ფლობს ასეთი პირების ბრალდებისათვის საკმარის მტკიცებულებებს.

თითოეულმა მაღალმა ხელშემკვრელმა მხარემ აუცილებელი ზომები უნდა მიიღოს წინამდებარე კონვენციის დებულებების საწინააღმდეგო ყველა იმ ქმედების აღსაკვეთად, რომელიც არ წარმოადგენს მომდევნო მუხლში განსაზღვრულ უხეშ დარღვევებს.

ბრალდებული პირები ყველა გარემოებაში უნდა სარგებლობდნენ სათანადო სასამართლო გარანტიებით და დაცვის უფლებით, რომლებიც არ უნდა იყოს იმაზე ნაკლები უფლებების დამდგენი, ვიდრე ეს გათვალისწინებულია სამხედრო ტყვეებთან მოპყრობის შესახებ ჟენევის 1949 წლის 12 აგვისტოს კონვენციის 105-ე და მომდევნო მუხლებით.

მუხლი 50

წინა მუხლში აღნიშნულ უხეშ დარღვევათა რიცხვს მიეკუთვნება დარღვევები, რომლებიც დაკავშირებულია ქვემოთჩამოთვლილ რომელიმე ქმედებასთან, იმ შემთხვევაში, თუ ისინი მიმართულია კონვენციის დაცვის ქვეშ მყოფი პირების ან ქონების წინააღმდეგ: წინასწარ განზრახვით მკვლელობა, წამება ან არაადამიანური მოპყრობა, მათ შორის ბიოლოგიური ექსპერიმენტების ჩატარება, წინასწარი განზრახვით მძიმე ტანჯვის ან სერიოზული ზიანის მიყენება სხეულისთვის ან ჯანმრთელობისათვის, სამხედრო აუცილებლობის არ მქონე ფართო მასშტაბით წარმოებული უკანონო, თვითნებური ნგრევა და ქონების მითვისება.

მუხლი 51

არც ერთ მაღალ ხელშემკვრელ მხარეს არ შეუძლია თავისი თავის ან რომელიმე სხვა მაღალი ხელშემკვრელი მხარის გათავისუფლება პასუხისმგებლობისაგან, რომელიც მას ან სხვა მაღალ ხელშემკვრელ მხარეს ეკისრება წინა მუხლში მითითებულ დარღვევებთან მიმართებაში.

მუხლი 52

კონფლიქტის მონაწილე ერთ-ერთი მხარის თხოვნის საფუძველზე, დაინტერესებული მხარეების მიერ დაადგენილი პროცედურით, უნდა დაიწყოს გამოძიება კონვენციის სავარაუდო დარღვევების შესახებ.

თუ მხარეები ვერ შეთანხმდებიან გამოძიების პროცედურაზე, ისინი ურთიერთშეთანხმებით აირჩევენ არბიტრს, რომელიც გადაწყვეტს პროცედურის საკითხს.

როგორც კი დაადგენენ დარღვევის ფაქტს, კონფლიქტის მონაწილე მხარეები აღკვეთენ მას და შეძლებისამებრ უმოკლეს ვადაში მიიღებენ ზომებს მისი ჩამდენის დასასჯელად.

მუხლი 53

იმ კერძო პირების, საზოგადოებრივი თუ კერძო საზოგადოებების, ფირმების ან კომპანიების მიერ, რომელთაც წინამდებარე კონვენციის თანახმად საამისო უფლებამოსილება არ გააჩნიათ, ემბლემით ან „წითელი ჯვრის“ ან „ჟენევის ჯვრის“ ემბლემით სარგებლობა, აგრეთვე მათდამი მიმსგავსებული ყოველგვარი ნიშნის ან ემბლემის გამოყენება, იკრძალება ნებისმიერ დროს, სარგებლობის მიზნისა თუ გამოყენების დასაწყისის მიუხედავად.

ფედერალურ ფერთა საპირისპირო განლაგების მიღებით შვეიცარიის მიმართ გამოხატული პატივისცემის ნიშნად და შვეიცარიის გერბის კონვენციით დადგენილ განმასხვავებელ ნიშანთან აღრევის თავიდან ასაცილებლად, კერძო პირების, საზოგადოებების ან ფირმების მიერ შვეიცარიის კონფედერაციის გერბით ან მისდამი მიმსგავსებული ნიშნებით სარგებლობა საწარმოო ან სავაჭრო ნიშნებად, ან ამ ნიშანთა შემადგენელ ნაწილებად, ასევე კომერციული კეთილსინდისიერების საწინააღმდეგო მიზნებით, ან იმგვარ პირობებში სარგებლობა, რომლებმაც შეიძლება შელახოს შვეიცარიელთა ეროვნული გრძნობები, იკრძალება ნებისმიერ დროს. მიუხედავად ამისა, მაღალ ხელშემკვრელ მხარეებს, რომლებიც ადრე სარგებლობდნენ პირველ პარაგრაფში აღნიშნული ემბლემებით, დასახელებებით, ნიშნებით ან აღნიშვნებით და არ იყვნენ ჟენევის 1929 წლის 27 ივლისის კონვენციის მონაწილენი, შეიძლება დაუწესდეთ მაქსიმალური ვადა სამი წლის სახით რათა შეწყვიტონ მათი გამოყენება. შესაწყვეტად, ვადა აითვლება წინამდებარე კონვენციის ძალაში შესვლის დღიდან, იმ პირობით, რომ ამ ემბლემებით სარგებლობამ ომის დროს არ უნდა შექმნას კონვენციით გათვალისწინებული დაცვის მინიჭების შთაბეჭდილება.

წინამდებარე მუხლის პირველ პარაგრაფში გათვალისწინებული აკრძალვა, წინანდელი სარგებლობით მოპოვებულ უფლებებზე რაიმე ზეგავლენის მოხდენის გარეშე, მოქმედებს 38-ე მუხლის მეორე პარაგრაფში აღნიშნული ემბლემებისა და აღნიშვნების მიმართაც.

მუხლი 54

თუკი მაღალი ხელშემკვრელი მხარეების კანონმდებლობა აღარ შეესაბამება კონვენციას, ისინი ვალდებულნი არიან მიიღონ აუცილებელი ზომები, რათა ნებისმიერ დროს თავიდან აიცილონ და აღკვეთონ 53-ე მუხლში მითითებული ბოროტად გამოყენების შემთხვევები.

მუხლი 55

წინამდებარე კონვენცია შესრულებულია ინგლისურ და ფრანგულ ენებზე. ორივე ტექსტი თანაბრად ავთენტურია.

შვეიცარიის ფედერალური საბჭო უზრუნველყოფს კონვენციის ოფიციალური თარგმანის შესრულებას რუსულ და ესპანურ ენებზე.

მუხლი 56

მოცემული რიცხვით დათარიღებული წინამდებარე კონვენცია 1950 წლის 12 თებერვლამდე ღიაა ხელმოსაწერად ყველა სახელმწიფოსათვის, რომლებიც მონაწილეობდნენ ჟენევის 1949 წლის 21 აპრილს გახსნილ კონფერენციაში, აგრეთვე იმ სახელმწიფოებისათვის, რომლებიც ამ კონფერენციაში არ მონაწილეობდნენ, მაგრამ მოქმედ ჯარში დაჭრილთა და ავადმყოფთა დახმარების შესახებ ჟენევის 1864, 1906 ან 1929 წლების კონვენციების მხარეები არიან.

მუხლი 57

წინამდებარე კონვენციის რატიფიკაცია მოხდება შეძლებისამებრ უმოკლეს ვადაში და სარატიფიკაციო სიგელები დეპონირდება ბერნში.

თითოეული სარატიფიკაციო სიგელის გაცემის შესახებ შედგება ოქმი, რომლის დამოწმებულ ასლებს შვეიცარიის ფედერალური საბჭო გადასცემს ყველა სახელმწიფოს, რომლის სახელითაც ხელი მოეწერა კონვენციას ან რომელმაც თანხმობა განაცხადა მიერთების თაობაზე.

მუხლი 58

წინამდებარე კონვენცია ძალაში შევა ექვსი თვის შემდეგ იმ მომენტიდან, რაც მოხდება არანაკლებ ორი სარატიფიკაციო სიგელის დეპონირება. ამის შემდეგ, თითოეული მაღალი ხელშემკვრელი მხარისათვის იგი ძალაში შევა მისი სარატიფიკაციო სიგელის დეპონირებიდან ექვსი თვის შემდეგ.

მუხლი 59

წინამდებარე კონვენცია მაღალ ხელშემკვრელ მხარეთა შორის ურთიერთობისას ცვლის 1864 წლის 22 აგვისტოს, 1906 წლის 6 ივლისისა და 1929 წლის 27 ივლისის კონვენციებს.

მუხლი 60

წინამდებარე კონვენცია, ძალაში შესვლის დღიდანვე, ღიაა მიერთებისათვის ყველა სახელმწიფოსათვის, რომელსაც მასზე ხელი არ მოუწერია.

მუხლი 61

მიერთების შესახებ ყოველი შეტყობინება წერილობით უნდა ეცნობოს შვეიცარიის ფედერალურ საბჭოს. მიერთება ძალაში შევა საბჭოს მიერ წერილობითი ცნობის მიღებიდან 6 თვის შემდეგ.

შვეიცარიის ფედერალური საბჭო მიერთების შესახებ აცნობებს ყველა სახელმწიფოს, რომლის სახელითაც კონვენციას ხელი მოეწერა ან რომელმაც მიერთების თაობაზე განაცხადა.

მუხლი 62

დეპონირებული სარატიფიკაციო სიგელები მეორე და მესამე მუხლებში მითითებული შემთხვევებისას, ასევე განცხადებები მიერთების შესახებ, რომლებიც კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა საომარი მოქმედებების ან ოკუპაციის დაწყებამდე, ან მის შემდეგ გააკეთეს დაუყოვნებლივ შედის ძალაში. შვეიცარიის ფედერალური საბჭო სასწრაფოდ აცნობებს კონფლიქტის მონაწილე მხარეებისაგან მიღებულ სარატიფიკაციო სიგელებისა ან მიერთების შესახებ განცხადებების თაობაზე.

მუხლი 63

ყოველ მაღალ ხელშემკვრელ მხარეს შეუძლია მოახდინოს წინამდებარე კონვენციის დენონსირება.

დენონსაციის შესახებ წერილობით უნდა ეცნობოს შვეიცარიის ფედერალურ საბჭოს, რომელიც მას ყოველი მაღალი ხელშემკვრელი მხარის მთავრობას გადასცემს.

დენონსაცია ძალაში შევა შვეიცარიის ფედერალური საბჭოს წერილობითი შეტყობინებიდან ერთი წლის შემდეგ. თუმცა, დენონსაცია, რომლის შესახებაც განცხადება გაკეთდა მაშინ, როცა მოცემული ქვეყანა კონფლიქტში იყო ჩართული, ძალაში შევა მხოლოდ მშვიდობის დამყარებისა და ამ კონვენციის დაცვის ქვეშ მყოფი პირების გათავისუფლებასა და რეპატრიაციასთან დაკავშირებული ოპერაციების დასრულების შემდეგ.

დენონსაცია მოქმედებს მხოლოდ იმ სახელმწიფოსთან მიმართებაში, რომელმაც იგი მოახდინა. ამასთან, იგი არავითარ გავლენას არ მოახდენს ვალდებულებებზე, რომელთა შესრულება კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს კვლავაც ეკისრებათ საერთაშორისო სამართლის პრინციპების საფუძველზე, ვინაიდან ისინი ცივილიზებულ ხალხთა შორის დამყარებული ჩვეულებებიდან, ჰუმანურობის მოთხოვნებიდან გამომდინარეობს და საზოგადოებრივი სინდისითაა ნაკარნახევი.

მუხლი 64

შვეიცარიის ფედერალური საბჭო წინამდებარე კონვენციის რეგისტრაციას ახდენს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის სამდივნოში. შვეიცარიის ფედერალური საბჭო გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის სამდივნოს აწვდის მის მიერ მიღებულ ყველა ცნობას წინამდებარე კონვენციის რატიფიცირების, დენონსაციის ან მასთან მიერთების შესახებ.

ამის დასტურად, სათანადო რწმუნებების წარმდგენმა ქვემორე ხელის მომწერებმა, ხელი მოაწერეს ამ კონვენციას.

შესრულებულია ჟენევაში 1949 წლის 12 აგვისტოს, ინგლისურ და ფრანგულ ენებზე. ორიგინალი ინახება შვეიცარიის კონფედერაციის არქივებში, ხოლო დამოწმებულ ასლებს შვეიცარიის ფედერალური საბჭო გადასცემს თითოეულ სახელმწიფოს, რომელმაც კონვენციას ხელი მოაწერა ან მას მიუერთდა.

მუხლი 1

სანიტარული ზონები განკუთვნილია მოქმედ ჯარში დაჭრილთა და ავადმყოფთა მდგომარეობის გაუმჯობესების შესახებ ჟენევის 1949 წლის 12 აგვისტოს კონვენციის 23-ე მუხლში ნახსენები პირებისათვის, ასევე პერსონალისათვის, რომელსაც ამ ზონებისა და ადგილების ორგანიზება, მართვა და ამ ზონებში მყოფ პირთა მოვლა ევალება.

მიუხედავად ამისა, პირებს, რომელთაც მუდმივი საცხოვრებელი ადგილი ამგვარი ზონების ტერიტორიაზე აქვთ, მიეცემათ ამ ზონებში დარჩენის უფლება.

მუხლი 2

არც ერთი პირი, რომელიც რაიმე მიზეზით იმყოფება სანიტარულ ზონაში, არ უნდა ასრულებდეს სამუშაოს, რომელიც პირდაპირაა დაკავშირებული სამხედრო ოპერაციებთან ან სამხედრო მასალების დამზადებასთან, როგორც ზონის შიგნით, ისე მის ფარგლებს გარეთ.

მუხლი 3

სახელმწიფო, რომელიც ქმნის სანიტარიულ ზონას, მიიღებს ყველა შესაძლო ზომას, რათა ზონაში შესვლის ან ყოფნის უფლების არმქონე პირებს აეკრძალოთ იქ შესვლა.

მუხლი 4

სანიტარული ზონები უნდა აკმაყოფილებდნენ შემდეგ პირობებს:

(ა) ისინი უნდა შეადგენდნენ მხოლოდ მცირე ნაწილს იმ ტერიტორიისა, რომელზეც კონტროლს მათი შემქმნელი სახელმწიფო ახორციელებს.

(ბ) შემდგომი შესაძლო დასახლების გამო, ისინი არ უნდა იყოს მჭიდროდ დასახლებული.

(გ) ისინი უნდა მდებარეობდნენ ყოველგვარი სამხედრო ობიექტისაგან, მსხვილი სამრეწველო ან ადმინისტრაციული დაწესებულებებისაგან მოშორებით, რომლებიც ასევე არ უნდა შედიოდნენ მათ შემადგენლობაში.

(დ) ისინი არ უნდა მდებარეობდნენ იმ რაიონებში, რომელიც, სავარაუდოდ, შეიძლება საომარი მოქმედებების წარმართვისათვის მნიშვნელოვანი გახდეს.

მუხლი 5

სანიტარული ზონების მიმართ გამოიყენება შემდეგი მოთხოვნები:

(ა) არ შეიძლება მათ ტერიტორიაზე არსებული სავალი გზების და სატრანსპორტო საშუალებების გამოყენება შეიარაღებული ძალების გადასაყვანად და საბრძოლო მასალების გადასატანად, ტრანზიტითაც კი.

(ბ) სამხედრო საშუალებები მათ არავითარ შემთხვევაში არ დაიცავენ.

მუხლი 6

სანიტარული ზონები აღინიშნება თეთრ ფონზე გამოსახული წითელი ჯვრით (წითელი ნახევარმთვარით, წითელი ლომითა და მზით), რომლებიც განლაგებულია ზონის პერიმეტრზე და შენობებზე. ღამით შეიძლება მათი აღნიშვნა იგივე მეთოდითა და შესაბამისი განათების გამოყენებით.

მუხლი 7

მშვიდობიან დროს ან საომარი მოქმედებების დაწყებისას, ყოველი სახელმწიფო თითოეულ მაღალ ხელშემკვრელ მხარეს გადასცემს იმ სანიტარული ზონების სიას, რომლებიც განლაგებულია მათ იურისდიქციაში მყოფ ტერიტორიაზე. ასევე, ის შეატყობინებს მათ ომიანობის პერიოდში შექმნილი ყოველი ახალი ზონის შესახებ.

მოწინააღმდეგე მხარის მიერ ზემოაღნიშნული შეტყობინების მიღების მომენტიდან ეს ზონა კანონიერად არსებულად ჩაითვლება.

თუმცა, იმ შემთხვევაში, თუ მოწინააღმდეგე მხარე ჩათვლის, რომ ამ შეთანხმების პირობები არ იყო შესრულებული, მას შეუძლია უარი განაცხადოს ზონის აღიარებაზე იმ მხარისადმი სასწრაფო შეტყობინების გზით, რომლის განკარგულებაშიც იმყოფება ეს ზონა, ან შეუძლია აღიაროს ეს ზონა მე-8 მუხლით გათვალისწინებული კონტროლის დაწესების პირობით.

მუხლი 8

ყოველი სახელმწიფო, რომელმაც აღიარა მოწინააღმდეგე მხარის მიერ შექმნილი ერთი ან რამდენიმე სანიტარული ზონა, უფლებამოსილია მოითხოვოს, რომ ერთმა ან მეტმა სპეციალურმა კომისიამ განახორციელოს კონტროლი აღნიშნულ ზონებზე, რათა შემოწმდეს არსებული პირობებისა და ვალდებულებების შესრულება. ამ მიზნით, სპეციალური კომისიის წევრებს ექნებათ ნებისმიერ დროს ნებისმიერ ზონაში ყოველგვარი შეფერხების გარეშე შესვლისა და მათში მუდმივი ცხოვრების უფლებაც კი. მათ უნდა შეუქმნან კონტროლის განხორციელების სფეროში მოვალეობების შესრულების ყველა პირობა.

მუხლი 9

იმ შემთხვევაში, თუ სპეციალური კომისიები დაადგენენ ისეთ ფაქტებს, რომლებიც, მათი თვალსაზრისით, ეწინააღმდეგება წინამდებარე შეთანხმებით გათვალისწინებულ პირობებს, მათ ამის შესახებ დაუყოვნებლივ უნდა შეატყობინონ სახელმწიფოს, რომლის განკარგულებაშიც იმყოფება აღნიშნული ზონა, და დააწესონ ხუთდღიანი ვადა ამ საკითხის გადასაწყვეტად. მათ ამის შესახებ შესაბამისად უნდა აცნობონ იმ სახელმწიფოს, რომელმაც ეს ზონა ცნო.

თუ დადგენილი ვადის ამოწურვისას სახელმწიფო, რომლის განკარგულებაშიც იმყოფება ეს ზონა, არ დაემორჩილება გაფრთხილებას, მოწინააღმდეგე მხარეს შეუძლია განაცხადოს, რომ იგი აღარ არის შეზღუდული წინამდებარე შეთანხმების იმ ნაწილით, რომელიც აღნიშნულ სანიტარულ ზონას შეეხება.

მუხლი 10

ნებისმიერი სახელმწიფო, რომელიც ქმნის ერთ ან რამდენიმე სანიტარულ ზონას ან ადგილს, ასევე ყველა მოწინააღმდეგე მხარე, რომელსაც ეცნობება ამ ზონის არსებობის შესახებ, დანიშნავს ან ნეიტრალურ სახელმწიფოს სთხოვს დანიშნოს მე-8 და მე-9 მუხლებში მითითებული სპეციალური კომისიის წევრები.

მუხლი 11

დაუშვებელია თავდასხმა სანიტარულ ზონებზე. ისინი ყოველთვის კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა დაცვითა და პატივისცემით სარგებლობენ.

მუხლი 12

ტერიტორიის ოკუპაციის დროს, მასზე მდებარე სანიტარული ზონები განაგრძობენ დაცვით სარგებლობას და გამოიყენებიან დანიშნულებისამებრ.

მიუხედავად ამისა, ოკუპანტ სახელმწიფოს შეუძლია ამ ზონის დანიშნულების შეცვლა იმ პირობით, რომ ის უზრუნველყოფს მასში მყოფი პირების უსაფრთხოებას.

მუხლი 13

წინამდებარე შეთანხმება ასევე გამოიყენება იმ ადგილების მიმართ, რომლებსაც სახელმწიფო იმავე მიზნით იყენებს, რაც სანიტარულ ზონებს.

მუხლი 1

მაღალი ხელშემკვრელი მხარეები ვალდებულებას კისრულობენ ნებისმიერ გარემოებაში შეასრულონ და უზრუნველყონ წინამდებარე კონვენციის შესრულება.

მუხლი 2

იმ დებულებათა გარდა, რომლებიც უნდა მოქმედებდეს მშვიდობიან დროს, წინამდებარე კონვენცია გამოიყენება გამოცხადებული ომის ყველა შემთხვევაში ან ნებისმიერი სხვა სახის შეიარაღებული კონფლიქტის დროს, რომელიც შეიძლება წარმოიშვას ორ ან რამდენიმე მაღალ ხელშემკვრელ მხარეს შორის, მაშინაც კი, როცა ერთ-ერთი მხარე არ ცნობს საომარ მდგომარეობას.

კონვენცია აგრეთვე გამოიყენება მაღალი ხელშემკვრელი მხარის ტერიტორიის ნაწილობრივი ან მთლიანი ოკუპაციის ყველა შემთხვევაში, მაშინაც კი, როცა აღნიშნულ ოკუპაციას შეიარაღებულ წინააღმდეგობას არ უწევენ.

თუ კონფლიქტის მონაწილე ერთ-ერთი სახელმწიფო არ არის წინამდებარე კონვენციის მხარე, ის სახელმწიფოები, რომლებიც კონვენციის მხარეები არიან, ერთმანეთს შორის ურთიერთობებში კვლავაც კონვენციით შეზღუდულნი რჩებიან. ამასთან, ისინი კონვენციით შეზღუდულნი იქნებიან ზემოაღნიშნული სახელმწიფოს მიმართაც, თუ ეს უკანასკნელი ცნობს და გამოიყენებს მის დებულებებს.

მუხლი 3

ერთ-ერთი ხელშემკვრელი მხარის ტერიტორიაზე მიმდინარე საერთაშორისო ხასიათის არმქონე შეიარაღებული კონფლიქტის დროს კონფლიქტის მონაწილე ყოველი მხარე ვალდებულია გამოიყენოს, სულ მცირე, შემდეგი დებულებანი:

(1) პირები, რომლებიც უშუალოდ არ მონაწილეობენ საომარ მოქმედებებში, შეიარაღებული ძალების წარმომადგენელთა ჩათვლით, რომლებმაც დაყარეს იარაღი და რომლებიც ავადმყოფობის, დაჭრის, დაკავების ან ნებისმიერი სხვა მიზეზის გამო აღარ მონაწილეობენ საომარ მოქმედებებში, ყველა შემთხვევაში უნდა სარგებლობდნენ ჰუმანური მოპყრობით რასის, კანის ფერის, რელიგიის ან რწმენის, სქესის, წარმომავლობის, ქონებრივი მდგომარეობის ან ნებისმიერ სხვა მსგავს კრიტერიუმზე დაფუძნებული ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე.

ამ მიზნით, აკრძალულია და ყოველთვის, განურჩევლად ადგილისა, აკრძალული იქნება ზემოაღნიშნულ პირთა მიმართ შემდეგი ქმედებების განხორციელება:

(ა) პირის სიცოცხლისა და ფიზიკური ხელშეუხებლობის ხელყოფა, კერძოდ, ნებისმიერი სახის მკვლელობა, დასახიჩრება, სასტიკი მოპყრობა და წამება;

(ბ) მძევლად აყვანა;

(გ) ღირსების შელახვა, კერძოდ, შეურაცხმყოფელი და დამამცირებელი მოპყრობა;

(დ) სამართალში მიცემა და სასჯელის აღსრულება სათანადო წესით დაფუძნებული სასამართლოს მიერ გამოტანილი წინასწარი სასამართლო გადაწყვეტილების გარეშე, ცივილიზებული თანამეგობრობის მიერ სავალდებულოდ აღიარებული სასამართლო გარანტიების გათვალისწინებით;

(2) დაჭრილებსა და ავადმყოფებს თავი უნდა მოუყარონ და აღმოუჩინონ სათანადო დახმარება.

მიუკერძოებელ ჰუმანიტარულ ორგანიზაციას, მაგალითად წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტს, შეუძლია კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შესთავაზოს თავისი სამსახური.

კონფლიქტის მონაწილე მხარეები უნდა შეეცადონ, რომ სპეციალური შეთანხმებების გზით შეასრულონ წინამდებარე კონვენციის ყველა ან ცალკეული დებულებები.

ზემოაღნიშნულ დებულებათა გამოყენებას არ ექნება გავლენა კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა სამართლებრივ სტატუსზე.

მუხლი 4

კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა სახმელეთო და საზღვაო ძალებს შორის საომარი მოქმედებების შემთხვევაში წინამდებარე კონვენციის დებულებები მხოლოდ ხომალდის ბორტზე მყოფი შეიარაღებული ძალების მიმართ მოქმედებს.

ეს ძალები, ხმელეთზე გადმოსხმისთანავე მოექცევიან მოქმედ ჯარში დაჭრილთა და ავადმყოფთა მდგომარეობის გაუმჯობესების შესახებ ჟენევის 1949 წლის 12 აგვისტოს კონვენციის მოქმედების სფეროში.

მუხლი 5

ნეიტრალური სახელმწიფოები წინამდებარე კონვენციის დებულებებს ანალოგიურად გამოიყენებენ კონფლიქტის მონაწილე მხარეების შეიარაღებული ძალების იმ დაჭრილებისა და ავადმყოფების, სამედი-ცინო და სასულიერო პერსონალის მიმართ, რომლებიც მიღებული ან ინტერნირებულნი არიან მათ ტერიტორიაზე, იგივე ვრცელდება ნაპოვნი ცხედრების მიმართაც.

მუხლი 6

მე-10, მე-15, 23-ე, 28-ე, 31-ე, 36-ე, 37-ე და 52-ე მუხლებით საგანგებოდ გათვალისწინებული შეთანხმებების გარდა, მაღალ ხელშემკვრელ მხარეებს შეუძლიათ დადონ სხვა სპეციალური შეთანხმებები ნებისმიერ ისეთ საკითხზე, რომლის ცალკეულ მოგვარებასაც ისინი მიზანშეწონილად ჩათვლიან. არც ერთმა ასეთმა სპეციალურმა შეთანხმებამ ზიანი არ უნდა მიაყენოს ავადმყოფთა და დაჭრილთა, სამედიცინო პერსონალისა და სამხედრო სასულიერო პირების წინამდებარე კონვენციით განსაზღვრულ მდგომარეობას და არ უნდა შეზღუდოს მათთვის კონვენციით მინიჭებული უფლებები.

ავადმყოფები და დაჭრილები, აგრეთვე სამედიცინო და სასულიერო პერსონალი სარგებლობენ ამ შეთანხმებებით მინიჭებული უპირატესობებით მანამდე, სანამ მათზე ვრცელდება კონვენციის მოქმედება, გამონაკლისია შემთხვევები, როდესაც ზემოაღნიშნული ან მომდევნო შეთანხმებები შეიცავს მკაფიოდ გამოხატულ საპირისპირო დებულებებს, ან კონფლიქტის მონაწილე რომელიმე მხარის მიერ უფრო ხელსაყრელი ღონისძიებებია დაწესებული.

მუხლი 7

ავადმყოფებს და დაჭრილებს, აგრეთვე სამედიცინო და სასულიერო პერსონალს არავითარ შემთხვევაში არ შეუძლიათ მთლიანად ან ნაწილობრივ უარი თქვან იმ უფლებებზე, რომლებიც მათთვის წინამდებარე კონვენციით არის უზრუნველყოფილი ან, მათი არსებობის შემთხვევაში, გათვალისწინებულია წინა მუხლში მითითებული სპეციალური შეთანხმებებით.

მუხლი 8

წინამდებარე კონვენციის გამოყენება ეფუძნება იმ მაღალი ხელშემკვრელი მხარეების თანამშრომლობასა და კონტროლს, რომელთაც ეკისრებათ კონფლიქტის მონაწილე მხარეების ინტერესთა დაცვა. ამ მიზნით, მფარველ სახელმწიფოებს, თავიანთი დიპლომატიური ან საკონსულო პერსონალის გარდა, შეუძლიათ საკუთარი ან სხვა ნეიტრალური სახელმწიფოს მოქალაქეთაგან დელეგატების დანიშვნა. ამ დელეგატების დასანიშნად საჭიროა იმ ქვეყნის თანხმობა, სადაც მათ მისია უნდა შეასრულონ.

კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა მფარველი სახელმწიფოს წარმომადგენლებს ან დელეგატებს მუშაობის განხორციელებისას შესაძლებლობების ფარგლებში მაქსიმალურად უნდა შეუწყონ ხელი.

მფარველი სახელმწიფოების წარმომადგენლები ან დელეგატები არავითარ შემთხვევაში არ უნდა გასცდნენ მათი მისიის წინამდებარე კონვენციით განსაზღვრულ ფარგლებს. კერძოდ, მათ მხედველობაში უნდა მიიღონ იმ სახელმწიფოს უსაფრთხოების აუცილებელი მოთხოვნები, სადაც თავიანთ მისიას ასრულებენ.

მუხლი 9

წინამდებარე კონვენციის დებულებები დაბრკოლებას არ წარმოადგენს დაჭრილთა და ავადმყოფთა, ისევე როგორც სამედიცინო და სასულიერო პერსონალის დაცვისა და მათთვის დახმარების აღმოჩენის მიზნის მქონე ჰუმანიტარული საქმიანობისათვის, რომელიც, კონფლიქტის მონაწილე დაინტერესებული მხარეების თახმობით, შესაძლებელია განახორციელოს წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტმა ან ნებისმიერმა სხვა მიუკერძოებელმა ჰუმანიტარულმა ორგანიზაციამ.

მუხლი 10

მაღალ ხელშემკვრელ მხარეებს ნებისმიერ დროს შეუძლიათ შეთანხმდნენ და სრული მიუკერძოებლობის და ქმედითობის გარანტიის მიმცემ ორგანიზაციას ანდონ წინამდებარე კონვენციით მფარველი სახელმწიფოსათვის დაკისრებული მოვალეობების შესრულება.

თუ დაჭრილებსა და ავადმყოფებზე ან სამედიცინო პერსონალსა და სამხედრო სასულიერო პირებზე რაიმე მიზეზით არ ვრცელდება ან აღარ ვრცელდება მფარველი სახელმწიფოს ან პირველ პარაგრაფში მითითებული ორგანიზაციის საქმიანობა, სახელმწიფომ, რომლის ხელისუფლებაშიც იმყოფებიან დაცვის ქვეშ მყოფი პირები, თხოვნით უნდა მიმართოს ნეიტრალურ სახელმწიფოს ან ასეთ ორგანიზაციას, რათა მან თავის თავზე აიღოს კონფლიქტის მონაწილე მხარეების მიერ დასახელებული მფარველი სახელმწიფოს მიერ წინამდებარე კონვენციით გათვალისწინებული ფუნქციების შესრულება.

თუ ამგვარი გზით ვერ მოხერხდება მფარველობის განხორციელება, სახელმწიფომ, რომლის ხელისუფლებაშიც იმყოფებიან დაცვის ქვეშ მყოფი პირები, წინამდებარე მუხლის დებულებათა გათვალისწინებით, თხოვნით უნდა მიმართოს, ან მიიღოს რომელიმე ჰუმანიტარული ორგანიზაციის, მაგალითად ისეთის როგორიცაა წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტი, წინადადება, თავის თავზე აიღოს წინამდებარე კონვენციის შესაბამისად მფარველი სახელმწიფოებისათვის დაკისრებული ჰუმანიტარული ფუნქციების შესრულება.

ამ მიზნით დაინტერესებული სახელმწიფოს მიერ მოწვეული ან საკუთარი სამსახურის შემთავაზებელი ნებისმიერი ნეიტრალური სახელმწიფო ან ორგანიზაცია პასუხისმგებლობის გრძნობით უნდა მოქმედებდეს კონფლიქტის მონაწილე იმ მხარის მიმართ, რომელზეც დამოკიდებულნი არიან წინამდებარე კონვენციის დაცვის ქვეშ მყოფი პირები, და წარმოადგინოს სათანადო გარანტიები იმისა, რომ მას შეუძლია შესაბამისი ფუნქციების თავის თავზე აღება და მათი მიუკერძოებლად შესრულება.

დაუშვებელია ზემოთაღნიშნული დებულებების დარღვევა სახელმწიფოთა შორის დადებული სპეციალური შეთანხმებების საფუძველზე, როცა საომარი მდგომარეობის გამო თუნდაც დროებით შეზღუდულია ერთ-ერთი ამ სახელმწიფოს შესაძლებლობა თავისუფლად აწარმოოს მოლაპარაკება სხვა სახელმწიფოსთან ან მის მოკავშირეებთან, განსაკუთრებით, თუ ოკუპირებულია ამ სახელმწიფოს მთელი ტერიტორია ან მისი მნიშვნელოვანი ნაწილი.

წინამდებარე კონვენციაში მფარველი სახელმწიფოს სახელწოდებაში ყველგან იგულისხმება ზემოთხსენებული მუხლით გათვალისწინებული მისი შემცვლელი ორგანიზაციაც.

მუხლი 11

დაცვის ქვეშ მყოფი პირების ინტერესებიდან გამომდინარე, განსაკუთრებით კი კონფლიქტის მხარეთა შორის მოცემული კონვენციის დებულებათა გამოყენების ან განმარტების თაობაზე არსებული უთანხმოების არსებობისას, მიზანშეწონილობიდან გამომდინარე, მფარველი სახელმწიფოები კეთილ სამსახურს გაუწევენ მხარეებს აღნიშნული უთანხმოებების მოსაგვარებლად.

ამ მიზნით, თითოეულ მფარველ სახელმწიფოს შეუძლია ერთ-ერთი მხარის თხოვნით თუ საკუთარი ინიციატივით შესთავაზოს კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს მათი წარმომადგენლების, კერძოდ კი დაჭრილებსა და ავადმყოფებზე, ისევე როგორც სამედიცინო და სასულიერო პერსონალზე პასუხიმგებელ ხელისუფალთა შეხვედრა სათანადოდ შერჩეულ ნეიტრალურ ტერიტორიაზე. კონფლიქტის მონაწილე მხარეები ვალდებულნი არიან შეასრულონ მიღებული შემოთავაზებები. საჭიროების შემთხვევაში, მფარველ სახელმწიფოებს შეუძლიათ კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს მხარდასაჭერად წარუდგინონ ნეიტრალური სახელმწიფოს წარმომადგენელი ან წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტის მიერ წარგზავნილი პირი, რომელიც მოწვეული იქნება აღნიშნულ შეხვედრაში მონაწილეობის მისაღებად.

მუხლი 12

შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობა და მომდევნო მუხლში მითითებული სხვა პირები, დაჭრის ან ავადმყოფობის შემთხვევაში, ყველა გარემოებაში უნდა სარგებლობდნენ მფარველობითა და დაცვით.

კონფლიქტის მონაწილე მხარე, რომლის ხელთაც იმყოფებიან აღნიშნული პირები, მათ უზრუნველყოფს ჰუმანური მოპყრობითა და მოვლით სქესის, რასის, ეროვნების, რელიგიის, პოლიტიკური შეხედულებებისა თუ სხვა მსგავს კრიტერიუმებზე დაფუძნებული ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე. მკაცრად იკრძალება მათი სიცოცხლისა და პიროვნების ხელყოფა; კერძოდ, მათი მოკვლა ან განადგურება, წამება ან მათზე ბიოლოგიური ექსპერიმენტების ჩატარება, წინასწარი განზრახვით სამედიცინო მომსახურებისა და მოვლის გარეშე მიტოვება, ასევე პირობების განზრახ შექმნა მათი დასნებოვანებისათვის.

სამედიცინო დახმარების აღმოჩენის თანმიმდევრობაში უპირატესობის მინიჭება დასაშვებია მხოლოდ გადაუდებელი ხასიათის სამედიცინო მიზეზებზე დაფუძნებით.

ქალებს უნდა მოეპყრონ მათი სქესისათვის შესაფერისი განსაკუთრებული პატივისცემით.

მუხლი 13

წინამდებარე კონვენცია გამოიყენება იმ დაჭრილებისა და ავადმყოფების მიმართ, რომლებიც შემდეგ კატეგორიებს განეკუთვნებიან:

(1) კონფლიქტის მონაწილე მხარის შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობა, ასევე ამ შეიარაღებული ძალების შემადგენლობაში შემავალი სახალხო ლაშქრისა და მოხალისეთა რაზმების პირადი შემადგენლობა.

(2) სხვა ლაშქრებისა და მოხალისეთა რაზმების პირადი შე მადგენლობა, იმ ორგანიზებული წინააღმდეგობის მოძრაობების პირადი შემადგენლობის ჩათვლით, რომლებიც ეკუთვნიან კონფლიქტის მონაწილე მხარეს და მოქმედებენ საკუთარ ტერიტორიაზე ან მის გარეთ. აღნიშნული ვრცელდება იმ შემთხვევაშიც როდესაც ეს ტერიტორია ოკუპირებულია, თუმცა იმ პირობით, რომ აღნიშნული ლაშქრები და რაზმები, ორგანიზებული წინააღმდეგობის მოძრაობების ჩათვლით, აკმაყოფილებენ შემდეგ მოთხოვნებს:

(ა) მათ ჰყავთ მეთაური, რომელიც პასუხს აგებს ხელქვეითებზე;

(ბ) აქვთ განსაზღვრული, შორიდან გასარჩევი განმასხვავებელი ნიშანი;

(გ) ღიად ატარებენ იარაღს;

(დ) თავიანთი ოპერაციების განხორციელებისას მოქმედებენ ომის კანონებისა და ჩვეულებების შესაბამისად.

(3) რეგულარული შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობა, რომელიც იმ მთავრობის ან ხელისუფლების დაქვემდებარებულად თვლის თავს, რომელსაც არ სცნობს მისი ტყვედ ამყვანი სახელმწიფო.

(4) შეიარაღებული ძალების თანმხლები, მაგრამ უშუალოდ მის შემადგენლობაში არმყოფი პირები, როგორებიც არიან სამხედრო თვითმფრინავების ეკიპაჟის სამოქალაქო წევრები, სამხედრო კორესპონდენტები, მომმარაგებლები, შეიარაღებული ძალების საყოფაცხოვრებო მომსახურებაზე პასუხისმგებელი სამუშაო ჯგუფებისა და სამსახურების წევრები, იმ პირობით, რომ მათ ამისათვის მიღებული აქვთ იმ შეიარაღებული ძალების ნებართვა, რომელსაც ისინი თან ახლავან.

(5) კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა სავაჭრო ფლოტის გემების ეკიპაჟის წევრები, კაპიტნების, ლოცმანებისა და იუნგების ჩათვლით, აგრეთვე სამოქალაქო ავიაციის ეკიპაჟი, რომლებიც საერთაშორისო სამართლის რაიმე სხვა დებულებათა ძალით მოპყრობის უფრო შეღავათიანი რეჟიმით არ სარგებლობენ.

(6) არაოკუპირებული ტერიტორიის მოსახლეობა, რომელიც მოწინააღმდეგის მოახლოებისას სტიქიურად იღებს ხელში იარაღს შემოჭრილი ძალებისთვის წინააღმდეგობის გაწევის მიზნით, მაგრამ ვერ ასწრებს რეგულარულ შეიარაღებულ შენაერთებად ფორმირებას, იმ პირობით, რომ ღიად ატარებს იარაღს და იცავს ომის კანონებსა და ჩვეულებებს.

მუხლი 14

მეომარი მხარის ნებისმიერ სამხედრო ხომალდს შეუძლია, ეროვნული კუთვნილების მიუხედავად, მოითხოვოს სამხედრო-ჰოსპიტალურ ხომალ-დებზე, საქველმოქმედო საზოგადოებათა ან კერძო პირთა ჰოსპიტალურ გემებზე, ასევე სავაჭრო გემებზე, იახტებსა და მსუბუქ გემებზე მყოფი დაჭრილების, ავადმყოფებისა და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილი პირების გადაცემა, თუკი დაჭრილთა და ავადმყოფთა ჯანმრთელობის მდგომარეობა შესაძლებელს ხდის მათ გადაცემას და თუ სამხედრო ხომალდს შეუძლია სათანადო სამედიცინო მოვლისათვის ადეკვატური პირობების უზრუნველყოფა.

მუხლი 15

თუ დაჭრილები, ავადმყოფები და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილი პირები ნეიტრალურმა სამხედრო გემმა ან ნეიტრალურმა სამხედრო საჰაერო ხომალდმა აიყვანა, იმ შემთხვევებში, როდესაც ამას საერთაშორისო სამართალი მოითხოვს, საჭიროა იმის უზრუნველყოფა, რომ მათ სამხედრო მოქმედებებში მონაწილეობა ვეღარ შეძლონ.

მუხლი 16

მე-12 მუხლის დებულებათა გათვალისწინებით, მოწინააღმდეგის ხელში მოხვედრილი დაჭრილები, ავადმყოფები და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილი პირები სამხედრო ტყვეებად ჩაითვლებიან და მათ მიმართ გამოიყენება სამხედრო ტყვეებთან დაკავშირებული საერთაშორისო სამართლის ნორმები. ტყვედ ამყვანს უფლება აქვს, არსებული გარემოებების გათვალისწინებით გადაწყვიტოს მათი თავისთან დატოვება, გადაგზავნა საკუთარ პორტში, ნეიტრალურ პორტში ან დააბრუნოს თვით მოწინააღმდეგის პორტშიც კი. უკანასკნელ შემთხვევაში, ამ გზით საკუთარ ქვეყანაში დაბრუნებული სამხედრო ტყვეები ვეღარ შეძლებენ სამხედრო სამსახურის გაწევას ომის მიმდინარეობის მთელ პერიოდში.

მუხლი 17

ნეიტრალურ პორტში ადგილობრივი ხელისუფლების ორგანოების თანხმობით გადასხმული დაჭრილები, ავადმყოფები და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილი პირები, ნეიტრალურ სახელმწიფოსა და მეომარ მხარეებს შორის საწინააღმდეგო ხასიათის შეთანხმების არარსებობის შემთხვევაში, როდესაც ამას საერთაშორისო სამართალი მოითხოვს, იმგვარად იქნებიან დაცულნი, ნეიტრალური სახელმწიფოს მიერ, რომ ვეღარ შეძლონ სამხედრო მოქმედებებში ხელმეორედ მონაწილეობა.

ჰოსპიტალიზაციისა და ინტერნირების ხარჯები იმ სახელმწიფომ უნდა გაიღოს, რომელსაც ეკუთვნიან დაჭრილები, ავადმყოფები და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილი პირები.

მუხლი 18

თითოეული ბრძოლის შემდეგ კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა დაუყოვნებლივ უნდა მიიღონ ყველა შესაძლებელი ზომა დაჭრილთა, ავადმყოფთა და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილ პირთა მოსაძებნად და გამოსაყვანად, რათა დაიცვან ისინი გაძარცვისა და უდიერად მოპყრობისაგან, უზრუნველყონ მათი სათანადო მოვლა, ასევე მოძებნონ გარდაცვლილები და თავიდან აიცილონ მათი ძარცვა.

ყოველთვის, როცა ამის შესაძლებლობა იქნება, კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შორის დაიდება ადგილობრივი შეთანხმებები ალყაშემორტყმული ან გარემოცული ზონიდან დაჭრილთა და ავადმყოფთა საზღვაო გზით ევაკუაციის შესახებ და ამ ზონაში მიმავალი სამედიცინო და სამხედრო სასულიერო პერსონალისა და აღჭურვილობის დაშვების თაობაზე.

მუხლი 19

კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა რაც შეიძლება უმოკლეს ვადაში უნდა განახორციელონ ყველა მონაცემის რეგისტრაცია, რომელიც ხელს შეუწყობს მათ ხელში ჩავარდნილ, მოწინააღმდეგე მხარის დაჭრილთა, ავადმყოფთა და გარდაცვლილთა ვინაობის დადგენას.

ამ ცნობებში, შეძლებისდაგვარად, უნდა შედიოდეს შემდეგი მონაცემები:

(ა) სახელმწიფო, რომელსაც ეკუთვნის ეს პირი;

(ბ) სამხედრო, დანაყოფის, პირადი ან სერიული ნომერი;

(გ) გვარი;

(დ) სახელი ან სახელები;

(ე) დაბადების თარიღი;

(ვ) ყველა სხვა ცნობა, რომელიც მის პირადობის მოწმობაში ან ამოსაცნობ მედალიონშია მოცემული;

(ზ) დატყვევების ან გარდაცვალების თარიღი და ადგილი;

(თ) მონაცემები დაჭრის, ავადმყოფობის ან გარდაცვალების მიზეზების შესახებ.

ზემოთაღნიშნული მონაცემები შეძლებისდაგვარად უმოკლეს ვადაში უნდა გადაეცეს სამხედრო ტყვეებთან მოპყრობის შესახებ ჟენევის 1949 წლის 12 აგვისტოს კონვენციის 122-ე მუხლით გათვალისწინებულ ცნობათა ბიუროს. მფარველი სახელმწიფოს ან სამხედრო ტყვეების საქმეთა ცენტრალური სააგენტოს მეშვეობით მიღებულ მონაცემებს ბიურო გადასცემს სახელმწიფოს, რომელსაც ეს პირები ეკუთვნიან.

კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა უნდა მოამზადონ და ამავე ბიუროს მეშვეობით ერთმანეთს გადაუგზავნონ გარდაცვალების მოწმობები ან გარდაცვლილთა სათანოდოდ დამოწმებული სიები. ისინი აგროვებენ და იმავე ბიუროს მეშვეობით ერთმანეთს გადასცემენ ორმაგი ამოსაცნობი მედალიონების ნახევარს, ანდერძებს და სხვა დოკუმენტებს, რომლებსაც მნიშვნელობა აქვს გარდაცვლილთა ახლო ნათესავებისათვის, ასევე ფულს და ყველანაირი სუბიექტური ან ობიექტური ფასეულობის მქონე ნივთს, რომლებიც გარდაცვლილს უპოვეს. ეს და სხვა ამოუცნობი ნივთები გადაიგზავნება დალუქულ შეკვრაში, რომელთაც თან ერთვის გარდაცვლილთა ვინაობის დასადგენი აუცილებელი მონაცემებისა და ამანათის შემადგენლობის სრული ნუსხა.

მუხლი 20

კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა შეძლებისდაგვარად უნდა უზრუნველყონ, რომ გარდაცვლილთა ზღვაში დასაფლავება ინდივიდუალურად განხორციელდეს და მას წინ უძღოდეს ცხედართა საგულდაგულო გამოკვლევა და, თუ შესაძლებელია, სამედიცინო გამოკვლევა სიკვდილისა და ვინაობის დადგენისა და ამის შესახებ შესაძლო ანგარიშის წარდგენის მიზნით. იმ შემთხვევაში, როცა გამოიყენება ორმაგი ამოსაცნობი მედალიონი, მისი ერთი ნახევარი სხეულზე უნდა დარჩეს. თუ გარდაცვლილებს ხმელეთზე გადაიყვანენ, მათზე გავრცელდება მოქმედ ჯარში დაჭრილთა და ავადმყოფთა მდგომარეობის გაუმჯობესების შესახებ ჟენევის 1949 წლის 12 აგვისტოს კონვენციის დებულებები.

მუხლი 21

კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შეუძლიათ მოუწოდონ ნეიტრალური სავაჭრო გემების, იახტებისა და მსუბუქი გემების კაპიტნებს გამოიჩინონ კაცთმოყვარეობა, რათა მათ ბორტზე მიიღონ დაჭრილები, ავადმყოფები და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილი პირები და მოუარონ მათ, აგრეთვე შეაგროვონ გარდაცვლილები. ნებისმიერი სახის გემი, რომელიც ამ მოწოდებას გამოეხმაურება, ასევე ისინი, რომლებიც საკუთარი ინიციატივით აიყვანენ დაჭრილებს, ავადმყოფებსა და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილ პირებს, ამ დახმარების გაწევისათვის სპეციალური დაცვითა და ხელშეწყობით ისარგებლებენ.

დაუშვებელია აღნიშნული ხომალდების დაკავება ასეთი გადაყვანის განხორციელების გამო; თუმცა, მათთვის საწინააღმდეგო დაპირების არარსებობის შემთხვევაში, ისინი შეიძლება დაკავებულ იქნან ნეიტრალიტეტის შესაძლო დარღვევის გამო.

მუხლი 22

დაუშვებელია სამხედრო ჰოსპიტალურ ხომალდებზე, ანუ სახელმწიფოების მიერ დაჭრილების, ავადმყოფებისა და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილი პირების დახმარების, მათთვის სამედიცინო დახმარების გაწევის და მათი გადაყვანის სპეციალური და ერთადერთი მიზნით აგებულ ან აღჭურვილ ხომალდებზე თავდასხმა ან მათი შეპყრობა. ისინი ყოველთვის პატივისცემით და დაცვით უნდა სარგებლობდნენ იმ პირობით, რომ ამ ხომალდების გამოყენებამდე 10 დღით ადრე კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს აცნობებენ მათ დასახელებებსა და აღწერილობას.

შეტყობინება უნდა მოიცავდეს მონაცემებს სარეგისტრო ბრუტო-ტონაჟის, ცხვირიდან კიჩომდე ხომალდის სიგრძისა და ანძებისა და მილების რაოდენობის შესახებ.

მუხლი 23

დაუშვებელია მოქმედ ჯარში დაჭრილთა და ავადმყოფთა მდგომარეობის გაუმჯობესების შესახებ ჟენევის 1949 წლის 12 აგვისტოს კონვენციის დაცვის ქვეშ მყოფ სანაპირო დაწესებულებებზე ზღვიდან თავდასხმა ან ცეცხლის გახსნა.

მუხლი 24

ჰოსპიტალური ხომალდები, რომლებსაც იყენებენ წითელი ჯვრის ეროვნული საზოგადოებები, ოფიციალურად აღიარებული დახმარების აღმომჩენი საზოგადოებები ან კერძო პირები, სარგებლობენ სამხედრო ჰოსპიტალური გემების მსგავსი დაცვით და იკრძალება მათი შეპყრობა იმ პირობით, რომ მათ ოფიციალური დავალება აქვთ მიღებული კონფლიქტის მონაწილე იმ მხარისაგან, რომელზეც ისინი არიან დამოკიდებულნი და რომ შესრულებულია შეტყობინების შესახებ 22-ე მუხლით გათვალისწინებული მოთხოვნები.

ამ ხომალდებს უნდა ჰქონდეთ ხელისუფლების სათანადო ორგანოების მიერ გაცემული დოკუმენტი, რომელიც მოწმობს, რომ აღჭურვისა და გაგზავნის მომენტში ეს ხომალდები ამ უკანასკნელთა ზედამხედველობის ქვეშ იმყოფებოდნენ.

მუხლი 25

ჰოსპიტალური ხომალდები, რომლებსაც ნეიტრალური სახელმწიფოს წითელი ჯვრის ეროვნული საზოგადოებები, ოფიციალურად აღიარებული დახმარების აღმომჩენი საზოგადოებები ან ნეიტრალურ სახელმწიფოთა კერძო პირები იყენებენ, სარგებლობენ სამხედრო ჰოსპიტალური გემების მსგავსი დაცვით და იკრძალება მათი შეპყრობა იმ პირობით, რომ თავისი მთავრობის წინასწარი თანხმობით და კონფლიქტის მონაწილე დაინტერესებული მხარის ნებართვით, ისინი ერთ-ერთ მხარეს დაექვემდებარნენ და შესრულებულია შეტყობინების შესახებ 22-ე მუხლით გათვალისწინებული მოთხოვნები.

მუხლი 26

22-ე, 24-ე და 25-ე მუხლებით გათვალისწინებული დაცვა ვრცელდება ნებისმიერი ტონაჟის ჰოსპიტალურ ხომალდებსა და მათ სამაშველო ნავებზე მიუხედავად იმისა, თუ სად გამოიყენებიან ისინი. გარდა ამისა, მაქსიმალური მოხერხებულობისა და უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, კონფლიქტის მონაწილე მხარეები უნდა ეცადონ შორ მანძილზე და ღია ზღვაში დაჭრილთა, ავადმყოფთა და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილ პირთა გადასაყვანად გამოიყენონ მხოლოდ 2,000 ბრუტო-ტონაჟზე მეტი წყალწყვის მქონე ჰოსპიტალური ხომალდები.

მუხლი 27

სახელმწიფოს ან ოფიციალურად აღიარებული დახმარების აღმომჩენი საზოგადოების მიერ სანაპირო სამაშველო ოპერაციების შესასრულებლად გამოყენებული მცირე გემები პატივისცემითა და დაცვით ისარგებლებენ იმავე პირობებით, რომლებიც 22-ე და 24-ე მუხლებითაა გათვალისწინებული და იმდენად, რამდენადაც ეს ოპერატიული მოთხოვნების თვალსაზრისით იქნება შესაძლებელი.

იგივე ეხება მუდმივ სახმელეთო ნაგებობებს, რომლებითაც, თავიანთი ჰუმანიტარული მოვალეობების შესასრულებლად, ექსკლუზიურად სარგებლობენ აღნიშნული გემები.

მუხლი 28

სამხედრო ხომალდის ბორტზე ბრძოლის შემთხვევაში ლაზარეთები შეძლებისამებრ დაცული და დანდობილი უნდა იყოს. ლაზარეთები და მათი აღჭურვილობა ომის კანონების მიმართ დაქვემდებარებული რჩება, მაგრამ არ შეიძლება მათი დანიშნულებისაგან განსხვავებული მიზნისთვის გამოყენება, მანამდე სანამ ისინი დაჭრილებისა და ავადმყოფებისათვის იქნება საჭირო. მიუხედავად ამისა, უკიდურესი სამხედრო აუცილებლობის შემთხვევაში მეთაურს, რომლის ხელისუფლებაშიც ისინი აღმოჩნდებიან, შეუძლია მათი გამოყენება მას შემდეგ, რაც უზრუნველყოფილი იქნება ლაზარეთში მყოფი დაჭრილებისა და ავადმყოფებისათვის სათანადო მოვლა.

მუხლი 29

ნებისმიერ ჰოსპიტალურ ხომალდს, რომელიც მოწინააღმდეგის ხელში მოხვედრილ პორტში იმყოფება, უნდა მიეცეს აღნიშნული პორტის დატოვების უფლება.

მუხლი 30

22-ე, 24-ე, 25-ე და 27-ე მუხლებში მითითებული ხომალდები დახმარებას უწევენ დაჭრილებს, ავადმყოფებსა და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილ პირებს მათი ეროვნული კუთვნილების მიუხედავად.

მაღალი ხელშემკვრელი მხარეები ვალდებულებას იღებენ არ გამოიყენონ ეს ხომალდები რაიმე სამხედრო მიზნისათვის.

ამგვარმა ხომალდებმა არ უნდა შეზღუდონ მებრძოლთა მოძრაობა.

ბრძოლის დროს და ბრძოლის შემდეგ ისინი საკუთარი რისკით მოქმედებენ.

მუხლი 31

კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს აქვთ 22-ე, 24-ე, 25-ე და 27-ე მუხლებში მითითებული ხომალდების კონტროლისა და დათვალიერების უფლება. მათ შეუძლიათ უარი თქვან მათ დახმარებაზე, უბრძანონ წასვლა, გარკვეული კურსით სვლა, აკონტროლონ მათი რადიოაპარატურისა და კავშირის სხვა საშუალებების გამოყენება და, თუ მდგომარეობის სერიოზულობა ამას მოითხოვს, შეუძლიათ დააკავონ კიდეც ეს ხომალდები არა უმეტეს 7 დღის ვადით იმ მომენტიდან, როდესაც მოხდა ხომალდის დათვალიერება.

მხარეებს შეუძლიათ ხომალდზე დროებით დანიშნონ კომისარი, რომლის ერთადერთი მოვალეობაც იქნება წინა პარაგრაფში მითითებულ დებულებათა საფუძველზე გაცემული ბრძანებების აღსრულებისათვის თვალყურის დევნება.

რამდენადაც შესაძლებელი იქნება, კონფლიქტის მონაწილე მხარეები ჰოსპიტალური ხომალდის ჟურნალში ხომალდის მეთაურისათვის გასაგებ ენაზე ჩაწერენ მათ მიერ გაცემულ ბრძანებებს.

კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შეუძლიათ ცალმხრივი აქტის ან სპეციალური შეთანხმების ძალით საკუთარ ჰოსპიტალურ ხომალდებზე მოათავსონ ნეიტრალური დამკვირვებლები, რომლებიც დაამოწმებენ წინამდებარე კონვენციის დებულებათა მკაცრ შესრულებას.

მუხლი 32

22-ე, 24-ე, 25-ე და 27-ე მუხლებში აღნიშნული ხომალდები არ უთანაბრდება სამხედრო ხომალდებს ნეიტრალურ პორტში მათი ყოფნის თვალსაზრისით.

მუხლი 33

საომარი მოქმედებების მსვლელობის მთელ პერიოდში დაუშვებელია ჰოსპიტალურ ხომალდებად გადაკეთებული სავაჭრო გემების სხვა მიზნებისთვის გამოყენება.

მუხლი 34

დაცვა, რომლითაც ჰოსპიტალური გემები და ლაზარეთები სარგებლობენ, მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება შეწყდეს, როდესაც ისინი გამოიყენება, მათი ჰუმანიტარული ვალდებულებების ფარგლებს გარეთ, მოწინააღმდეგისათვის ზიანის მისაყენებლად. ამასთანავე, დაცვა შეი-ძლება შეწყდეს მხოლოდ შესაბამისი გაფრთხილების შემდეგ, რომელიც, ყველა შესაბამის შემთხვევაში გონივრულ ვადას აწესებს და მას შემდეგ, რაც ამგვარი გაფრთხილება შედეგს არ გამოიღებს.

კერძოდ, ჰოსპიტალური ხომალდები არ უნდა ფლობდნენ და არ უნდა სარგებლობდნენ საიდუმლო კოდით თავიანთი რადიოგადამცემის ან კავშირის სხვა საშუალებებისათვის.

მუხლი 35

ჰოსპიტალურ ხომალდებსა და ხომალდზე არსებულ ლაზარეთებზე დაწესებული დაცვის შეწყვეტის საფუძვლად არ ჩაითვლება შემდეგი გარემოებები:

(1) ის, რომ ხომალდის ეკიპაჟი ან ლაზარეთის პერსონალი შეიარაღებულია წესრიგის დაცვის, თავდაცვის, დაჭრილთა და ავადმყოფთა დაცვის მიზნით.

(2) ის, რომ ხომალდზე არის ექსკლუზიურად ნაოსნობისა და კავშირის უზრუნველყოფისათვის საჭირო აპარატურა.

(3) ის, რომ ჰოსპიტალურ ხომალდებზე ან ლაზარეთში აღმოჩენილია დაჭრილების, ავადმყოფებისა და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილი პირებისათვის ჩამორთმეული იარაღი და საბრძოლო მასალა, რომელიც სათანადო სამსახურს ჯერ არ ჩაბარებია.

(4) ის, რომ ჰოსპიტალური ხომალდებისა და ხომალდზე არსებული ლაზარეთების ჰუმანიტარული საქმიანობა ვრცელდება დაჭრილ, ავადმყოფ და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილ სამოქალაქო პირებზე.

(5) ის, რომ დადგინდა ჩვეულებრივად საჭიროზე მეტი რაოდენობის, ექსკლუზიურად სამედიცინო ფუნქციების მქონე პერსონალისა და აღჭურვილობის ტრანსპორტირების ფაქტი.

მუხლი 36

ჰოსპიტალური ხომალდების სასულიერო, სამედიცინო და სანიტარული პერსონალი და მათი ეკიპაჟი პატივისცემითა და დაცვით სარგებლობს; დაუშვებელია ჰოსპიტალურ ხომალდებზე სამსახურის დროს მათი შეპყრობა მიუხედავად იმისა, იმყოფებიან თუ არა ხომალდზე დაჭრილები და ავადმყოფები.

მუხლი 37

მე-12 და მე-13 მუხლებში ჩამოთვლილი პირების სამედიცინო და სასულიერო მომსახურებისათვის განკუთვნილი სასულიერო, სამედიცინო და სანიტარული პერსონალი მოწინააღმდეგის ხელში მოხვედრის შემთხვევაში პატივისცემითა და დაცვით სარგებლობს; მას შესაძლებლობა ექნება განაგრძოს თავისი პროფესიული მოვალეობების შესრულება მანამ, სანამ ეს საჭირო იქნება დაჭრილთა და ავადმყოფთათვის. ამის შემდეგ, პერსონალი უკან უნდა გაიგზავნოს, როგორც კი ამას შესაძლებლად ჩათვლის მთავარსარდალი, რომლის ხელისუფლებაშიც ის იმყოფება. ხომალდის დატოვებისას პერსონალს შეუძლია კუთვნილი ნივთები თან წაიღოს.

თუმცა, თუ სამხედრო ტყვეთა სამედიცინო და სასულიერო მოთხოვნილებების გამო აუცილებელი ხდება აღნიშნული პერსონალის ნაწილის დაკავება, ყველა ზომა უნდა იყოს მიღებული მისი უმოკლეს ვადაში ხმელეთზე დასაბრუნებლად.

ხმელეთზე გადასხმის შემდეგ დაკავებული პერსონალი მოხვდება მოქმედ ჯარში დაჭრილთა და ავადმყოფთა მდგომარეობის გაუმჯობესების შესახებ ჟენევის 1949 წლის 12 აგვისტოს კონვენციის დებულებათა მოქმედების სფეროში.

მუხლი 38

ამ მიზნით დაქირავებულ ხომალდებს აქვთ შეიარაღებული ძალების შემადგენლობიდან დაჭრილთა და ავადმყოფთა მკურნალობისათვის ან დაავადების გავრცელების აღსაკვეთად საჭირო საშუალებების ტრანსპორტირების უფლება, იმ პირობით, რომ მათი რეისების შესახებ მონაცემები ეცნობება მოწინააღმდეგე სახელმწიფოს და იგი თანხმობას განაცხადებს. მოწინააღმდეგე სახელმწიფოს უფლება აქვს დაათვალიეროს ხომალდები, მაგრამ არ შეუძლია ამ ხომალდების შეპყრობა ან მათ მიერ ტრანსპორტირებული საშუალებების დაყადაღება.

კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა შორის შეთანხმებით, გადასატან საშუალებათა კონტროლის განხორციელების მიზნით, ამ ხომალდების ბორტზე შესაძლებელია ნეიტრალურ მეთვალყურეთა განთავსება. ამ მიზნით, აღნიშნული საშუალებები მათთვის თავისუფლად ხელმისაწვდომი უნდა იყოს.

მუხლი 39

არ შეიძლება თავდასხმა სანიტარულ საჰაერო ხომალდებზე, ესე იგი აპარატებზე, რომლებიც მხოლოდ დაჭრილთა, ავადმყოფთა და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილ პირთა ევაკუაციის, სანიტარული პერსონალისა და აღჭურვილობის ტრანსპორტირებისათვის გამოიყენება. ისინი კონფლიქტის მონაწილე მხარეების პატივისცემით უნდა სარგებლობდნენ იმ პირობით, რომ ისინი ფრენას აწარმოებენ კონფლიქტის მონაწილე დაინტერესებულ მხარეთა შორის შეთანხმებით სპეციალურად გათვალისწინებულ სიმაღლეზე, დროსა და მარშრუტებზე.

ეროვნული დროშის ფერებთან ერთად, ქვედა, ზედა და გვერდით სიბრტყეებზე მათ უნდა ჰქონდეთ 41-ე მუხლში მითითებული მკაფიოდ განსაზღვრული განმასხვავებელი ნიშანი. ამასთანავე, უნდა ჰქონდეთ საომარი მოქმედებების დასაწყისში ან მათი მიმდინარეობისას კონფლიქტის მხარეთა შეთანხმებით დადგენილი ნებისმიერი სახის სხვა ნიშანი ან ამოსაცნობი საშუალებები.

თუ სხვაგვარად არ არის შეთანხმებული, მოწინააღმდეგის ან მის მიერ დაკავებულ ტერიტორიაზე ფრენა აკრძალულია.

სანიტარული საჰაერო ხომალდები უნდა დაემორჩილონ მიწაზე დაფრენის ან წყალზე დაშვების ნებისმიერ მოთხოვნას. მიწაზე ან წყალზე იძულებითი დაფრენის შემთხვევაში, შესაძლო შემოწმების შემდეგ, საჰაერო ხომალდი მგზავრებიანად შეძლებს ფრენის გაგრძელებას.

მოწინააღმდეგის ან მის მიერ დაკავებულ ტერიტორიაზე იძულებით დაშვების შემთხვევაში, ეკიპაჟი, ასევე დაჭრილები, ავადმყოფები და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილი პირები იძენენ სამხედრო ტყვის სტატუსს. სანიტარულ პერსონალს უნდა მოეპყრონ 36-ე და 37-ე მუხლების შესაბამისად.

მუხლი 40

კონფლიქტის მონაწილე მხარეების სანიტარულ საჰაერო ხომალდებს, წინამდებარე მუხლის მეორე პარაგრაფში მითითებული პირობების მიხედვით, შეუძლიათ გადაიფრინონ ნეიტრალური ქვეყნების ტერიტორიაზე, დაფრინდნენ აუცილებლობის შემთხვევაში ან შუალედური შესვენების მიზნით. მათ წინასწარ უნდა აცნობონ ნეიტრალურ სახელმწიფოებს მათ ტერიტორიაზე გადაფრენის შესახებ და დაემორჩილონ დაფრენის ან წყალზე დაშვების ყოველგვარ მოთხოვნას. ისინი თავდასხმისაგან დაცული იქნებიან მხოლოდ მაშინ, როდესაც დაინტერესებულ ნეიტრალურ სახელმწიფოებსა და კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა შორის შეთანხმებით დადგენილ სიმაღლეზე, მარშრუტითა და საათებში იფრენენ.

თუმცა, ნეიტრალურ სახელმწიფოებს, საკუთარ ტერიტორიებზე, შეუძლიათ დააწესონ სანიტარული ხომალდის ფრენის ან დაფრენის პირობები ან შეზღუდვები, რომლებიც კონფლიქტის მონაწილე ყველა მხარის მიმართ თანაბრად იქნება გამოყენებული.

თუ ნეიტრალურ სახელმწიფოებსა და კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შორის სხვაგვარად არ არის შეთანხმებული, ადგილობრივი ხელისუფლების თანხმობით ნეიტრალურ ტერიტორიაზე სანიტარული საჰაერო ხომალდიდან გადმოყვანილი დაჭრილები, ავადმყოფები და ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილი პირები ნეიტრალურმა სახელმწიფომ, როდესაც ამას საერთაშორისო სამართალი მოითხოვს, იმგვარად უნდა დააკავოს, რომ მათ აღარ მიიღონ მონაწილეობა საომარ მოქმედებებში. ამ დაჭრილთა და ავადმყოფთა ჰოსპიტალიზაციასა და ინტერნირებასთან დაკავშირებულ ხარჯებს გაიღებს სახელმწიფო, რომელზეც ისინი დამოკიდებულნი არიან.

მუხლი 41

კომპეტენტურ სამხედრო ხელისუფალთა კონტროლის ქვეშ, თეთრ ფონზე წითელი ჯვრის ემბლემა გამოსახული იქნება დროშებზე, სამკლაურებსა და სანიტარული სამსახურის კუთვნილ ყველა აღჭურვილობაზე.

ამასთანავე, ის ქვეყნები, რომლებიც განმასხვავებელი ნიშნის სახით წითელი ჯვრის ნაცვლად უკვე იყენებენ თეთრ ფონზე გამოსახულ წითელ ნახევარმთვარეს ან წითელ ლომსა და მზეს ისევე ისარგებლებენ დაცვით, რადგანაც აღნიშნული ემბლემებიც აღიარებულია წინამდებარე კონვენციით.

მუხლი 42

36-ე და 37-ე მუხლებში აღნიშნული პერსონალი მარცხენა ხელზე ატარებს წყალგამძლე სამკლაურს, რომელზეც გამოსახულია განმასხვავებელი ემბლემა და რომელიც სამხედრო ხელისუფლების ორგანოების მიერ ბეჭდითაა დამოწმებული და გაცემული.

ამ პერსონალს, მე-19 მუხლში მითითებული პირადობის დამადასტურებელი მედალიონის გარდა, აქვს პირადობის სპეციალური მოწმობა განმასხვავებელი ემბლემით. ეს მოწმობა უნდა იყოს წყალგამძლე და ისეთი ზომის, რომ შეიძლებოდეს მისი ჯიბით ტარება. მოწმობა უნდა შეივსოს შესაბამისი ქვეყნის ენაზე და მასში, სულ მცირე, მითითებული უნდა იყოს მფლობელის გვარი და სახელი, დაბადების წელი, სამხედრო წოდება და ნომერი, ასევე, აღნიშნული უნდა იყოს თუ რა სტატუსით აქვს მას წინამდებარე კონვენციის დაცვით სარგებლობის უფლება. მოწმობაზე უნდა იყოს მფლობელის ფოტოსურათი, მისი ხელმოწერა ან თითების ანაბეჭდი, ან ორივე ერთად. მოწმობა სამხედრო ხელისუფლების რელიეფური ბეჭდით უნდა იყოს დამტკიცებული.

ჯარს შიგნით უნდა არსებობდეს ერთნაირი პირადობის დამადასტურებელი მოწმობები, შეძლებისამებრ, ერთი ტიპის უნდა იყოს მაღალი ხელშემკვრელი მხარეების შეიარაღებულ ძალებში არსებული მოწმობებიც. კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შეუძლიათ იხელმძღვანელონ წინამდებარე კონვენციაზე თანდართული ნიმუშით. საომარი მოქმედებების დაწყებისას ისინი ერთმანეთს აცნობებენ მათ მიერ გამოყენებულ ნიმუშს. ყოველი მოწმობა, შეძლებისდაგვარად, უნდა დამზადდეს არანაკლებ ორ ეგზემპლარად, რომელთაგან ერთს ის სახელმწიფო შეინახავს, რომელსაც ეს პირი ეკუთვნის.

ზემოთაღნიშნულ პერსონალს არავითარ შემთხვევაში არ უნდა ჩამოერთვას განმასხვავებელი ნიშნები ან პირადობის მოწმობა, ისევე როგორც სამკლაურის ტარების უფლება. მათი დაკარგვის შემთხვევაში, მას უფლება აქვს მიიღოს მოწმობისა და განსხვავების ნიშნების დუბლიკატები.

მუხლი 43

22-ე, 24-ე, 25-ე და 27-ე მუხლებში მითითებული ხომალდები შემდეგი ნიშნებით უნდა გამოირჩეოდნენ:

(ა) გარეთა ზედაპირი მთლიანად უნდა იყოს თეთრი.

(ბ) რაც შეიძლება დიდი ზომის ერთი ან რამდენიმე მუქი წითელი ფერის ჯვარი გამოსახული უნდა იყოს კორპუსის ყველა მხარესა და ჰორიზონტალურ სიბრტყეებზე, რათა უზრუნველყოფილი იყოს საუკეთესო ხილვადობა ზღვაზე და ჰაერიდან.

ყველა ჰოსპიტალური ხომალდი ამოცნობისათვის აღმართავს თავის ეროვნულ დროშას. ამას გარდა, თუ ისინი ნეიტრალურ ქვეყანას ეკუთვნიან, აღმართავენ კონფლიქტის მონაწილე იმ სახელმწიფოს დროშასაც, რომლის ხელისუფლებაშიც იმყოფებიან. თეთრი დროშა წითელი ჯვრის გამოსახულებით მთავარ ანძაზე რაც შეიძლება მაღლა უნდა აღიმართოს.

სამედიცინო სამსახურის მიერ გამოყენებული ჰოსპიტალური ხომალდების სამაშველო ნავები, სანაპირო მაშველი გემები და ყველა პატარა გემი თეთრად უნდა შეიღებოს და მასზე მკვეთრად გამოისახოს მუქი წითელი ჯვრები. ზოგადად, დაცული უნდა იყოს ჰოსპიტალური ხომალდების დაცვისათვის ზემოთ დადგენილი ამოცნობის სისტემა.

თუ ზემოაღნიშნულ გემებს ღამისა და შეზღუდული ხილვადობის პირობებში მათთვის გათვალისწინებული დაცვის უზრუნველყოფა სურთ, მათ, კონფლიქტის მონაწილე იმ მხარის ნებართვით, რომლის ხელისუფლებაშიც ისინი იმყოფებიან, უნდა მიიღონ აუცილებელი ზომები, რათა მათი შეფერილობა და განმასხვავებელი ემბლემები საკმარისად კარგად გამოჩნდეს.

31-ე მუხლის შესაბამისად, მოწინააღმდეგის მიერ დროებით დაკავებულმა ჰოსპიტალურმა ხომალდებმა უნდა დაუშვან კონფლიქტის იმ მონაწილე მხარის დროშა, რომელსაც ეკუთვნიან ან რომლის სამსახურშიც იმყოფებიან.

სანაპირო მაშველმა გემებმა, თუ ისინი განაგრძობენ ოკუპირებული ბაზებიდან ოკუპანტი ქვეყნის თანხმობით მოქმედებას, შესაძლებელია განაგრძონ თეთრ ფონზე გამოსახული წითელი ჯვრის დროშასთან ერთად ეროვნული დროშის აღმართვა ზღვაში გასვლის დროს, კონფლიქტში მონაწილე ყველა დაინტერესებული მხარის მიმართ ამის წინასწარ შეტყობინების პირობით.

წითელი ჯვრის ემბლემასთან დაკავშირებული ამ მუხლის ყველა დებულება 41-ე მუხლში მითითებული ყველა ემბლემის მიმართ თანაბრად გამოიყენება.

კონფლიქტის მონაწილე მხარეები ყოველთვის ეცდებიან დადონ შეთანხმებები, რათა ჰოსპიტალური ხომალდების ამოცნობის ხელშესაწყობად ყველაზე თანამედროვე ხელმისაწვდომი მეთოდები გამოიყენონ.

მუხლი 44

43-ე მუხლში მითითებული ამოსაცნობი ნიშნების გამოყენება შეიძლება როგორც მშვიდობიან, ისე ომის დროს მხოლოდ 43-ე მუხლში მითითებული ხომალდების დაცვის ან აღნიშვნის მიზნით. გამონაკლისი შეიძლება განპირობებული იყოს რომელიმე სხვა საერთაშორისო კონვენციით ან კონფლიქტის მონაწილე ყველა დაინტერესებულ მხარეს შორის შეთანხმებით.

მუხლი 45

მაღალი ხელშემკვრელი მხარეები, თუ მათი კანონმდებლობა უკვე არ შეესაბამება კონვენციას, აუცილებელ ზომებს მიიღებენ, რათა ნებისმიერ დროს თავიდან აიცილონ და აღკვეთონ 43-ე მუხლში მითითებული განმასხვავებელი ნიშნების ბოროტად გამოყენების შემთხვევები.

მუხლი 46

კონფლიქტის მონაწილე თითოეულმა მხარემ, წინამდებარე კონვენციის ზოგადი პრინციპების შესაბამისად, თავისი მთავარსარდლობის მეშვეობით უნდა უზრუნველყოს ზემოაღნიშნული მუხლების ზედმიწევნით შესრულება და იზრუნოს გაუთვალისწინებელ შემთხვევებზე.

მუხლი 47

აკრძალულია რეპრესალიები კონვენციით დაცული დაჭრილების, ავადმყოფების, ხომალდის დაღუპვაში მოყოლილი პირების, პერსონალის, ხომალდებისა და აღჭურვილობის წინააღმდეგ.

მუხლი 48

მაღალი ხელშემკვრელი მხარეები ვალდებულებას იღებენ, როგორც მშვიდობიან, ისე ომის დროს, რაც შეიძლება ფართოდ გაავრცელონ წინამდებარე კონვენციის ტექსტი თავიანთ ქვეყნებში და, კერძოდ, მისი სწავლება შეიტანონ სამხედრო და, შეძლებისამებრ, სამოქალაქო სასწავლო პროგრამებში, რათა მის პრინციპებს გაეცნოს მთელი მოსახლება და, კერძოდ, მებრძოლი შეიარაღებული ძალები, სამედიცინო და სამხედრო სასულიერო პერსონალი.

მუხლი 49

მაღალი ხელშემკვრელი მხარეები, შვეიცარიის ფედერალური საბჭოს მეშვეობით, ხოლო ომის დროს მფარველი სახელმწიფოების დახმარებით ერთმანეთს გადასცემენ წინამდებარე კონვენციის ოფიციალურ თარგმანთა ტექსტებს, ასევე კანონებსა და დადგენილებებს, რომელიც შესაძლოა მის განსახორციელებლად მიიღონ.

მუხლი 50

მაღალი ხელშემკვრელი მხარეები ვალდებულებას იღებენ შემოიღონ ისეთი კანონმდებლობა, რომელიც დააწესებს ეფექტურ სისხლისსამართლებრივ სასჯელებს მომდევნო მუხლში განსაზღვრული უხეში დარღვევების ჩამდენი ან ასეთი დარღვევის ჩადენის ბრძანების გამცემი პირების წინააღმდეგ.

თითოეული მაღალი ხელშემკვრელი მხარე ვალდებულია ეძებოს პირები, რომელთაც ასეთი უხეში დარღვევების ჩადენა ან მათი ჩადენის ბრძანების გაცემა ედებათ ბრალად და მათი მოქალაქეობის მიუხედავად, გადასცეს ისინი შესაბამის სასამართლოს. ამასთანავე, მას შეუძლია, საკუთარი სურვილით და თავისი კანონმდებლობის თანახმად, ამგვარი პირები სასამართლოს წინაშე წარსადგენად გადასცეს სხვა დაინტერესებულ მაღალ ხელშემკვრელ მხარეს, იმ შემთხვევაში, თუ ეს ხელშემკვრელი მხარე ფლობს ასეთი პირების ბრალდებისათვის საკმარის მტკიცებულებებს.

თითოეულმა მაღალმა ხელშემკვრელმა მხარემ აუცილებელი ზომები უნდა მიიღოს წინამდებარე კონვენციის დებულებების საწინააღმდეგო ყველა იმ ქმედების აღსაკვეთად, რომელიც არ წარმოადგენს მომდევნო მუხლში განსაზღვრულ უხეშ დარღვევებს.

ბრალდებული პირები ყველა გარემოებაში უნდა სარგებლობდნენ სათანადო სასამართლო გარანტიებით და დაცვის უფლებით, რომლებიც არ უნდა იყოს იმაზე ნაკლები უფლებების დამდგენი, ვიდრე ეს გათვალისწინებულია სამხედრო ტყვეებთან მოპყრობის შესახებ ჟენევის 1949 წლის 12 აგვისტოს კონვენციის 105-ე და მომდევნო მუხლებით.

მუხლი 51

წინა მუხლში აღნიშნულ უხეშ დარღვევათა რიცხვს მიეკუთვნება დარღვევები, რომლებიც დაკავშირებულია ქვემოთჩამოთვლილ რომელიმე ქმედებასთან, იმ შემთხვევაში, თუ ისინი მიმართულია კონვენციის დაცვის ქვეშ მყოფი პირების ან ქონების წინააღმდეგ: წინასწარ განზრახვით მკვლელობა, წამება ან არაადამიანური მოპყრობა, მათ შორის ბიოლოგიური ექსპერიმენტების ჩატარება, წინასწარი განზრახვით მძიმე ტანჯვის ან სერიოზული ზიანის მიყენება სხეულისთვის ან ჯანმრთელობისათვის, სამხედრო აუცილებლობის არ მქონე ფართო მასშტაბით წარმოებული უკანონო, თვითნებური ნგრევა და ქონების მითვისება.

მუხლი 52

ერთ მაღალ ხელშემკვრელ მხარეს არ შეუძლია თავისი თავის ან რომელიმე სხვა მაღალი ხელშემკვრელი მხარის გათავისუფლება პასუხისმგებლობისაგან, რომელიც მას ან სხვა მაღალ ხელშემკვრელ მხარეს ეკისრება წინა მუხლში მითითებულ დარღვევებთან მიმართებაში.

მუხლი 53

კონფლიქტის მონაწილე ერთ-ერთი მხარის თხოვნის საფუძველზე, დაინტერესებული მხარეების მიერ დადგენილი პროცედურით, უნდა დაიწყოს გამოძიება კონვენციის სავარაუდო დარღვევების შესახებ.

თუ მხარეები ვერ შეთანხმდებიან გამოძიების პროცედურაზე, ისინი ურთიერთშეთანხმებით აირჩევენ არბიტრს, რომელიც გადაწყვეტს პროცედურის საკითხს.

როგორც კი დაადგენენ დარღვევის ფაქტს, კონფლიქტის მონაწილე მხარეები აღკვეთენ მას და შეძლებისამებრ უმოკლეს ვადაში მიიღებენ ზომებს მისი ჩამდენის დასასჯელად.

მუხლი 54

წინამდებარე კონვენცია შესრულებულია ინგლისურ და ფრანგულ ენებზე. ორივე ტექსტი თანაბრად ავთენტურია.

შვეიცარიის ფედერალური საბჭო უზრუნველყოფს კონვენციის ოფიციალური თარგმანის შესრულებას რუსულ და ესპანურ ენებზე.

მუხლი 55

მოცემული რიცხვით დათარიღებული წინამდებარე კონვენცია 1950 წლის 12 თებერვლამდე ღიაა ხელმოსაწერად ყველა სახელმწიფოსათვის, რომლებიც მონაწილეობდნენ ჟენევის 1949 წლის 21 აპრილს გახსნილ კონფერენციაში, აგრეთვე იმ სახელმწიფოებისათვის, რომლებიც ამ კონფერენციაში არ მონაწილეობდნენ, მაგრამ საზღვაო ომისათვის ჟენევის 1906 წლის კონვენციის პრინციპების გამოყენების შესახებ ჰააგის 1907 წლის 18 ოქტომბრის X კონვენციის ან მოქმედ ჯარში დაჭრილთა და ავადმყოფთა დახმარების შესახებ ჟენევის 1864, 1906 ან 1929 წლების კონვენციების მხარეები არიან.

მუხლი 56

წინამდებარე კონვენციის რატიფიკაცია მოხდება შეძლებისამებრ უმოკლეს ვადაში და სარატიფიკაციო სიგელები დეპონირდება ბერნში.

თითოეული სარატიფიკაციო სიგელის გაცემის შესახებ შედგება ოქმი, რომლის დამოწმებულ ასლებს შვეიცარიის ფედერალური საბჭო გადასცემს ყველა სახელმწიფოს, რომლის სახელითაც ხელი მოეწერა კონვენციას ან რომელმაც თანხმობა განაცხადა მიერთების თაობაზე.

მუხლი 57

წინამდებარე კონვენცია ძალაში შევა ექვსი თვის შემდეგ იმ მომენტიდან, რაც მოხდება არანაკლებ ორი სარატიფიკაციო სიგელის დეპონირება.

ამის შემდეგ, თითოეული მაღალი ხელშემკვრელი მხარისათვის იგი ძალაში შევა მისი სარატიფიკაციო სიგელის დეპონირებიდან ექვსი თვის შემდეგ.

მუხლი 58

წინამდებარე კონვენცია მაღალ ხელშემკვრელ მხარეთა შორის ურთიერთობისას ცვლის საზღვაო ომისათვის ჟენევის 1906 წლის კონვენციის პრინციპების გამოყენების შესახებ ჰააგის 1907 წლის 18 ოქტომბრის X კონვენციას.

მუხლი 59

წინამდებარე კონვენცია, ძალაში შესვლის დღიდანვე, ღიაა მიერთებისათვის ყველა სახელმწიფოსათვის, რომელსაც მასზე ხელი არ მოუწერია.

მუხლი 60

მიერთების შესახებ ყოველი შეტყობინება წერილობით უნდა ეცნობოს შვეიცარიის ფედერალურ საბჭოს. მიერთება ძალაში შევა საბჭოს მიერ წერილობითი ცნობის მიღებიდან 6 თვის შემდეგ.

შვეიცარიის ფედერალური საბჭო მიერთების შესახებ აცნობებს ყველა სახელმწიფოს, რომლის სახელითაც კონვენციას ხელი მოეწერა ან რომელმაც მიერთების თაობაზე განაცხადა.

მუხლი 61

დეპონირებული სარატიფიკაციო სიგელები მეორე და მესამე მუხლებში მითითებული შემთხვევებისას, ასევე განცხადებები მიერთების შესახებ, რომლებიც კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა საომარი მოქმედებების ან ოკუპაციის დაწყებამდე, ან მის შემდეგ გააკეთეს დაუყოვნებლივ შედის ძალაში. შვეიცარიის ფედერალური საბჭო სასწრაფოდ აცნობებს კონფლიქტის მონაწილე მხარეებისაგან მიღებულ სარატიფიკაციო სიგელების ან მიერთების შესახებ განცხადებების თაობაზე.

მუხლი 62

ყოველ მაღალ ხელშემკვრელ მხარეს შეუძლია მოახდინოს წინამდებარე კონვენციის დენონსირება.

დენონსაციის შესახებ წერილობით უნდა ეცნობოს შვეიცარიის ფედერალურ საბჭოს, რომელიც მას ყოველი მაღალი ხელშემკვრელი მხარის მთავრობას გადასცემს.

დენონსაცია ძალაში შევა შვეიცარიის ფედერალური საბჭოს წერილობითი შეტყობინებიდან ერთი წლის შემდეგ. თუმცა, დენონსაცია, რომლის შესახებაც განცხადება გაკეთდა მაშინ, როცა მოცემული ქვეყანა კონფლიქტში იყო ჩართული, ძალაში შევა მხოლოდ მშვიდობის დამყარებისა და ამ კონვენციის დაცვის ქვეშ მყოფი პირების გათავისუფლებასა და რეპატრიაციასთან დაკავშირებული ოპერაციების დასრულების შემდეგ.

დენონსაცია მოქმედებს მხოლოდ იმ სახელმწიფოსთან მიმართებაში, რომელმაც იგი მოახდინა. ამასთან, იგი არავითარ გავლენას არ მოახდენს ვალდებულებებზე, რომელთა შესრულება კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს კვლავაც ეკისრებათ საერთაშორისო სამართლის პრინციპების საფუძველზე, ვინაიდან ისინი ცივილიზებულ ხალხთა შორის დამყარებული ჩვეულებებიდან, ჰუმანურობის მოთხოვნებიდან გამომდინარეობს და საზოგადოებრივი სინდისითაა ნაკარნახევი.

მუხლი 63

შვეიცარიის ფედერალური საბჭო წინამდებარე კონვენციის რეგისტრაციას ახდენს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის სამდივნოში. შვეიცარიის ფედერალური საბჭო გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის სამდივნოს აწვდის მის მიერ მიღებულ ყველა ცნობას წინამდებარე კონვენციის რატიფიცირების, დენონსაციის ან მასთან მიერთების შესახებ.

ამის დასტურად, სათანადო რწმუნებების წარმდგენმა ქვემორე ხელის მომწერებმა, ხელი მოაწერეს ამ კონვენციას.

შესრულებულია ჟენევაში 1949 წლის 12 აგვისტოს, ინგლისურ და ფრანგულ ენებზე. ორიგინალი ინახება შვეიცარიის კონფედერაციის არქივებში, ხოლო დამოწმებულ ასლებს შვეიცარიის ფედერალური საბჭო გადასცემს თითოეულ სახელმწიფოს, რომელმაც კონვენციას ხელი მოაწერა ან მას მიუერთდა.

მუხლი 1

მაღალი ხელშემკვრელი მხარეები ვალდებულებას კისრულობენ ნებისმიერ გარემოებაში შეასრულონ და უზრუნველყონ წინამდებარე კონვენციის შესრულება.

მუხლი 2

იმ დებულებათა გარდა, რომლებიც უნდა მოქმედებდეს მშვიდობიან დროს, წინამდებარე კონვენცია გამოიყენება გამოცხადებული ომის ყველა შემთხვევაში ან ნებისმიერი სხვა სახის შეიარაღებული კონფლიქტის დროს, რომელიც შეიძლება წარმოიშვას ორ ან რამდენიმე მაღალ ხელშემკვრელ მხარეს შორის, მაშინაც კი, როცა ერთ-ერთი მხარე არ ცნობს საომარ მდგომარეობას.

კონვენცია აგრეთვე გამოიყენება მაღალი ხელშემკვრელი მხარის ტერიტორიის ნაწილობრივი ან მთლიანი ოკუპაციის ყველა შემთხვევაში, მაშინაც კი, როცა აღნიშნულ ოკუპაციას შეიარაღებულ წინააღმდეგობას არ უწევენ.

თუ კონფლიქტის მონაწილე ერთ-ერთი სახელმწიფო არ არის წინამდებარე კონვენციის მხარე, ის სახელმწიფოები, რომლებიც კონვენციის მხარეები არიან, ერთმანეთს შორის ურთიერთობებში კვლავაც კონვენციით შეზღუდულნი რჩებიან. ამასთან, ისინი კონვენციით შეზღუდულნი იქნებიან ზემოაღნიშნული სახელმწიფოს მიმართაც, თუ ეს უკანასკნელი ცნობს და გამოიყენებს მის დებულებებს.

მუხლი 3

ერთ-ერთი ხელშემკვრელი მხარის ტერიტორიაზე მიმდინარე საერთაშორისო ხასიათის არმქონე შეიარაღებული კონფლიქტის დროს კონფლიქტის მონაწილე ყოველი მხარე ვალდებულია გამოიყენოს, სულ მცირე, შემდეგი დებულებანი:

(1) პირები, რომლებიც უშუალოდ არ მონაწილეობენ საომარ მოქმედებებში, შეიარაღებული ძალების წარმომადგენელთა ჩათვლით, რომლებმაც დაყარეს იარაღი და რომლებიც ავადმყოფობის, დაჭრის, დაკავების ან ნებისმიერი სხვა მიზეზის გამო აღარ მონაწილეობენ საომარ მოქმედებებში, ყველა შემთხვევაში უნდა სარგებლობდნენ ჰუმანური მოპყრობით რასის, კანის ფერის, რელიგიის ან რწმენის, სქესის, წარმომავლობის, ქონებრივი მდგომარეობის ან ნებისმიერ სხვა მსგავს კრიტერიუმზე დაფუძნებული ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე.

ამ მიზნით, აკრძალულია და ყველგან და ყოველთვის, აკრძალული იქნება ზემოაღნიშნულ პირთა მიმართ შემდეგი ქმედებების განხორციელება:

(ა) პირის სიცოცხლისა და ფიზიკური ხელშეუხებლობის ხელყოფა, კერძოდ, ნებისმიერი სახის მკვლელობა, დასახიჩრება, სასტიკი მოპყრობა და წამება;

(ბ) მძევლად აყვანა;

(გ) ღირსების შელახვა, კერძოდ, შეურაცხმყოფელი და დამამცირებელი მოპყრობა;

(დ) სამართალში მიცემა და სასჯელის აღსრულება სათანადო წესით დაფუძნებული სასამართლოს მიერ გამოტანილი წინასწარი სასამართლო გადაწყვეტილების გარეშე, ცივილიზებული თანამეგობრობის მიერ სავალდებულოდ აღიარებული სასამართლო გარანტიების გათვალისწინებით;

(2) დაჭრილებსა და ავადმყოფებს თავი უნდა მოუყარონ და აღმოუჩინონ სათანადო დახმარება.

მიუკერძოებელ ჰუმანიტარულ ორგანიზაციას, მაგალითად წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტს, შეუძლია კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შესთავაზოს თავისი სამსახური.

გარდა ამისა, კონფლიქტის მონაწილე მხარეები შეეცდებიან, სპეციალური შეთანხმებების გზით, შეასრულონ წინამდებარე კონვენციის ყველა, ან ცალკეული დებულებები.

ზემოაღნიშნულ დებულებათა გამოყენებას არ ექნება გავლენა კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა სამართლებრივ სტატუსზე.

მუხლი 4

ა. წინამდებარე კონვენციის შესაბამისად, სამხედრო ტყვეებად ითვლებიან მოწინააღმდეგე მხარის ხელში მოხვედრილი პირები, რომლებიც ერთ-ერთ შემდეგ კატეგორიას მიეკუთვნებიან:

(1) კონფლიქტის მონაწილე მხარის შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობა, ასევე ამ შეიარაღებული ძალების შემადგენლობაში შემავალი სახალხო ლაშქრისა და მოხალისეთა რაზმების პირადი შემადგენლობა.

(2) სხვა ლაშქრებისა და მოხალისეთა რაზმების პირადი შემადგენლობა, ორგანიზებული წინააღმდეგობის მოძრაობების იმ პირადი შემადგენლობის ჩათვლით, რომლებიც კონფლიქტის მონაწილე მხარეს ეკუთვნიან და საკუთარ ტერიტორიაზე ან მის გარეთ მოქმედებენ. აღნიშნული ვრცელდება იმ შემთხვევაშიც, როცა ეს ტერიტორია ოკუპირებულია, თუმცა იმ პირობით, რომ ასეთი ლაშქრები ან რაზმები, ორგანიზებული წინააღმდეგობის მოძრაობების ჩათვლით, შემდეგ მოთხოვნებს აკმაყოფილებენ:

(ა) მათ მეთაურობს პირი, რომელიც პასუხს აგებს ხელქვეითებზე;

(ბ) აქვთ განსაზღვრული, შორიდან გასარჩევი განმასხვავებელი ნიშანი;

(გ) ღიად ატარებენ იარაღს;

(დ) თავიანთი ოპერაციების განხორციელებისას მოქმედებენ ომის კანონებისა და ჩვეულებების შესაბამისად.

(3) რეგულარული შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობა, რომელიც იმ მთავრობის ან ხელისუფლების დაქვემდებარებულად თვლის თავს, რომელსაც მისი ტყვედ ამყვანი სახელმწიფო არ ცნობს.

(4) შეიარაღებული ძალების თანმხლები, მაგრამ უშუალოდ მის შემადგენლობაში არმყოფი პირები, როგორებიც არიან სამხედრო თვითმფრინავების ეკიპაჟის სამოქალაქო წევრები, ომის კორესპონდენტები, მომმარაგებლები, შეიარაღებული ძალების საყოფაცხოვრებო მომსახურებაზე პასუხისმგებელი სამუშაო ჯგუფებისა და სამსახურების წევრები, იმ პირობით, რომ მათ ამისათვის მიღებული აქვთ იმ შეიარაღებული ძალების ნებართვა, რომელსაც ისინი თან ახლავან და რისთვისაც შეიარაღებული ძალები მათ უზრუნველყოფენ დანართში მოცემული ნიმუშის მსგავსი პირადობის მოწმობით.

(5) კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა სავაჭრო ფლოტის გემების ეკიპაჟის წევრები, კაპიტნების, ლოცმანებისა და იუნგების ჩათვლით, აგრეთვე სამოქალაქო ავიაციის ეკიპაჟი, რომლებიც საერთაშორისო სამართლის რაიმე სხვა დებულებათა ძალით მოპყრობის უფრო შეღავათიანი რეჟიმით არ სარგებლობენ.

(6) არაოკუპირებული ტერიტორიის მოსახლეობა, რომელიც მოწინააღმდეგის მოახლოებისას სტიქიურად იღებს ხელში იარაღს შემოჭრილი ძალებისთვის წინააღმდეგობის გაწევის მიზნით, მაგრამ ვერ ასწრებს რეგულარულ შეიარაღებულ შენაერთებად ფორმირებას, იმ პირობით, რომ ღიად ატარებს იარაღს და იცავს ომის კანონებსა და ჩვეულებებს.

ბ. წინამდებარე კონვენციის თანახმად, ქვემოთ ჩამოთვლილ პირებს მოეპყრობიან სამხედრო ტყვეების ანალოგიურად:

(1) პირები, რომლებიც ოკუპირებული ქვეყნის შეიარაღებულ ძალებს ეკუთვნიან ან ეკუთვნოდნენ, თუ ოკუპანტი ქვეყანა მათი ამ კუთვნილების გამო აუცილებლად მიიჩნევს მათ ინტერნირებას, მიუხედავად იმისა, რომ მან მანამდე გაათავისუფლა აღნიშნული პირები საომარი მოქმედებების ოკუპირებული ტერიტორიის მიღმა მიმდინარეობისას, განსაკუთრებით მაშინ, თუ მათ წარუმატებლად სცადეს შეერთებოდნენ შეიარაღებულ ძალებს, რომელთაც ისინი ეკუთვნიან და რომლებიც საომარ მოქმედებებში მონაწილეობენ, ან თუ არ დაემორჩილნენ მათი ინტერნირების მიზნით გამოძახებას.

(2) ნეიტრალური ან არამეომარი სახელმწიფოების მიერ თავიანთ ტერიტორიაზე მიღებული პირები, რომლებიც წინამდებარე მუხლში ჩამოთვლილ ერთ-ერთ რომელიმე კატეგორიას მიეკუთვნებიან და რომელთა ინტერნირებაც მათ საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად უნდა განახორციელონ, თუ მათთვის უფრო შეღავათიანი რეჟიმის შემოღებას არ მიანიჭებენ უპირატესობას; ამ პირებზე არ ვრცელდება მე-8, მე-10, მე-15 მუხლების, 30-ე მუხლის მეხუთე პარაგრაფის, 58-67-ე, 92-ე, 126-ე მუხლების დებულებები; აგრეთვე, კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს და დაინტერესებულ ნეიტრალურ ან არამეომარ სახელმწიფოს შორის დიპლომატიური ურთიერთობების არსებობის შემთხვევაში, იმ მუხლების დებულებები, რომელიც ეხება მფარველ სახელმწიფოებს. ასეთი დიპლომატიური ურთიერთობების არსებობისას, კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს, რომლებსაც ეკუთვნიან აღნიშნული პირები, უფლება აქვთ განახორციელონ მათ მიმართ წინამდებარე კონვენციით მფარველი სახელმწიფოსათვის დაკისრებული ფუნქციები იმ ვალდებულებებისათვის ზიანის მიუყენებლად, რომლებსაც ეს მხარეები ჩვეულებრივ დიპლომატიური და საკონსულო პრაქტიკისა და ხელშეკრულებების შესაბამისად ახორციელებენ.

გ. ეს მუხლი არავითარ ზეგავლენას არ მოახდენს წინამდებარე კონვენციის 33-ე მუხლით გათვალისწინებულ სამედიცინო და სამხედრო სასულიერო პერსონალის სტატუსზე.

მუხლი 5

წინამდებარე კონვენცია მე-4 მითითებული პირების მიმართ გამოიყენება მოწინააღმდეგის ხელში ჩავარდნის მომენტიდან მათ საბოლოო გათავისუფლებასა და რეპატრიაციამდე.

საომარ მოქმედებაში მონაწილე და მოწინააღმდეგის ხელში ჩავარდნილ პირთა მე-4 მუხლში ჩამოთვლილ კატეგორიათაგან ერთ-ერთისადმი კუთვნილების თაობაზე ეჭვის აღძვრის შემთხვევაში აღნიშნული პირები, უფლებამოსილი სასამართლოს მიერ მათი სტატუსის განსაზღვრამდე, წინამდებარე კონვენციის დაცვით ისარგებლებენ.

მუხლი 6

მე-10, 23-ე, 28-ე, 33-ე, მე-60, 65-ე, 66-ე, 67-ე, 72-ე, 73-ე, 75-ე, 109-ე, 110-ე, 118-ე, 119-ე, 122-ე და 132-ე მუხლებით გათვალისწინებული საგანგებო შეთანხმებების გარდა, მაღალ ხელშემკვრელ მხარეებს შეუძლიათ დადონ სხვა სპეციალური შეთანხმებები ნებისმიერ საკითხზე, რომლის განსაკუთრებულად მოგვარებასაც ისინი მიზანშეწონილად ჩათვლიან. არც ერთმა ასეთმა სპეციალურმა შეთანხმებამ ზიანი არ უნდა მიაყენოს სამხედრო ტყვეების წინამდებარე კონვენციით განსაზღვრულ მდგომარეობას, ასევე არ უნდა შეზღუდოს კონვენციით მათთვის მინიჭებული უფლებები.

სამხედრო ტყვეები სარგებლობენ ამ შეთანხმებებით მინიჭებული უპირატესობებით მანამ, სანამ მათზე ვრცელდება კონვენციის მოქმედება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ზემოაღნიშნული ან მომდევნო შეთანხმებები შეიცავს მკაფიოდ გამოხატულ საპირისპირო დებულებებს, ან მათ მიმართ კონფლიქტის მონაწილე რომელიმე მხარის მიერ უფრო ხელსაყრელი ღონისძიებებია გამოყენებული.

მუხლი 7

სამხედრო ტყვეებს არავითარ შემთხვევაში არ შეუძლიათ მთლიანად ან ნაწილობრივ უარი თქვან იმ უფლებებზე, რომლებიც მათთვის წინამდებარე კონვენციითა და წინა მუხლში გათვალისწინებული სპეციალური შეთანხმებების არსებობის შემთხვევაში - თუისინი ამგვარ დებულებებს შეიცავენ- არის უზრუნველყოფილი.

მუხლი 8

წინამდებარე კონვენციის გამოყენება ხორციელდება მფარველი სახელმწიფოს ხელშეწყობითა და კონტროლით, რომელსაც ეკისრება კონფლიქტის მონაწილე მხარეების ინტერესთა დაცვა. ამ მიზნით, მფარველ სახელმწიფოებს, თავიანთი დიპლომატიური ან საკონსულო პერსონალის გარდა, შეუძლიათ საკუთარი ან სხვა ნეიტრალური სახელმწიფოს მოქალაქეთაგან დელეგატების დანიშვნა. ამ დელეგატების დასანიშნად საჭიროა იმ ქვეყნის თანხმობა, სადაც მათ მისია უნდა შეასრულონ.

კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა მფარველი სახელმწიფოს წარმომადგენლებს ან დელეგატებს მუშაობის განხორციელებისას შესაძლებლობების ფარგლებში მაქსიმალურად უნდა შეუწყონ ხელი.