ვინაიდან თვითმმართველი ერთეულები თავიანთი საქმიანობის განხორციელების პროცესში ხელმძღვანელობენ „ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ ორგანული კანონით, ხოლო თბილისი - „საქართველოს დედაქალაქის - თბილისის შესახებ“ საქართველოს კანონით, კონკრეტული დებულებების შესწავლამდე გავაანალიზეთ ზემოაღნიშნული კანონების მოთხოვნები ადგილობრივი თვითმმართველობების მიმართ, მათ საქმიანობაში საზოგადოების ჩართულობის, თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის საჯაროობისა და საზოგადოების წინაშე ანგარიშვალდებულების კუთხით.

„ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ ორგანული კანონის თანახმად, „ადგილობრივი თვითმმართველობა არის საქართველოს მოქალაქეთა უფლება და შესაძლებლობა, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების მეშვეობით, საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად მოაწესრიგონ და მართონ ადგილობრივი მნიშვნელობის საკითხები საკუთარი პასუხისმგებლობით დაადგილობრივი მოსახლეობის ინტერესების გათვალისწინებით“. გარდა ამ საკანონმდებლო განაცხადისა, რომელიც აწესებს მოსახლეობის უფლებას წარმართოს თვითმმართველი ერთეულის საქმიანობის პროცესი, ზემოხსენებულ კანონებში არის მუხლები, რომლებიც ეხება საჯაროობას, საზოგადოების ჩართულობას და თანამდებობის პირთა ანგარიშვალდებულების ფორმას და მეთოდებს.

საჯაროობა

„ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ ორგანული კანონის თანახმად, ადგილობრივი თვითმმართველობის განხორციელების ერთ-ერთი ძირითადი პრინციპია საჯაროობა. მისი განხორციელების საკანონმდებლო მექანიზმებია:

„საქართველოს დედაქალაქის - თბილისის შესახებ“ საქართველოს კანონის თანახმად, თბილისშიც თვითმმართველობის განხორციელების ერთ-ერთი პრინციპია - ქალაქ თბილისის თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის საჯაროობა, რაც იმავე კანონში განმტკიცებულია შემდეგი ნორმებით:

ბიუჯეტის შესრულების შესახებ ანგარიში არის საჯარო (მუხლი23¹).

მოსახლეობის ჩართულობა

„ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ ორგანული კანონის თანახმად, საქართველოს მოქალაქეებს უფლება აქვთ:

თვითმმართველი ერთეულის ტერიტორიაზე რეგისტრირებულ ამომრჩეველთა საერთო რაოდენობის არანაკლებ 3%25-მა მოითხოვოს საკრებულოს რიგგარეშე სხდომის მოწვევა (მუხლი 24).

„საქართველოს დედაქალაქის - თბილისის შესახებ“ საქართველოს კანონის თანახმად, საკრებულოს რიგგარეშე სხდომა მოიწვევა:

ქალაქ თბილისის არანაკლებ 10 000 ამომრჩევლის მოთხოვნით (მუხლი 14);

საკრებულოში სამართლებრივი აქტების ინიცირების უფლება აქვთ საკრებულოს წევრებს, კომისიებსა და ფრაქციებს, ქალაქ თბილისის მერს, აგრეთვე ქალაქ თბილისის არანაკლებ 3000 ამომრჩეველს, შესაბამის პეტიციაზე ხელმოწერით (მუხლი 16).

ასევე უნდა აღინიშნოს, რომ საკრებულოში დასაშვებია ლობისტური საქმიანობა „ლობისტური საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი წესით.

ანგარიშვალდებულება

ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების და თანამდებობის პირთა მოსახლეობის წინაშე ანგარიშვალდებულების ელემენტები მოცემულია გამგეობის (მერიის) ტერიტორიული ორგანოს ხელმძღვანელის - რწმუნებულის ფუნქციებში. კერძოდ, რწმუნებული ვალდებულია:

ანგარიშვალდებულების კომპონენტები მოცემულია ასევე „ადგილობრივი წარმომადგენლობითი ორგანოს - საკრებულოს წევრის სტატუსის შესახებ“ საქართველოს კანონში, რომლის თანახმად, საკრებულოს წევრი ვალდებულია:

ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები, როგორც ადმინისტრაციული ორგანოები, საჯარო სამართლებრივი უფლებამოსილების განხორციელების პროცესში ხელმძღვანელობენ ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის ნორმებით, რომლის თანახმად:

„ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის შესახებ“ საქართველოს კანონის თანახმად, ბიუჯეტის პროექტი საკრებულოს სხდომაზე განხილვის დაწყებიდან 1 თვით ადრე მაინც უნდა გამოქვეყნდეს საჯარო განხილვისთვის. ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანო საკრებულოს დებულებით (რეგლამენტით) დადგენილი წესით საჯაროდ იხილავს და იღებს გადაწყვეტილებას ახალი საბიუჯეტო წლისათვის ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტის დამტკიცების შესახებ (მუხლი 13).

ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის პროცესში საჯაროობის, საზოგადოების მონაწილეობის და ანგარიშვალდებულების მექანიზმები საკმაოდ კარგად არის გაწერილი გამგეობის (მერიის) და საკრებულოს სარეკომენდაციო დებულებებში, რომელიც, შემუშავებულია საქართველოს პარლამენტის რეგიონული პოლიტიკის, თვითმმართველობისა და მაღალმთიანი რეგიონების კომიტეტის მიერ.

მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნულ დებულებებს მხოლოდ სარეკომენდაციო ხასიათი აქვთ, ჩვენ მიზანშეწონილად მივიჩნიეთ, კვლევისთვის სწორედ აღნიშნული დებულებები დაგვედო საფუძვლად და მათთვის შეგვედარებინა საქართველოს თვითმმართველი ერთეულების გამგეობის (მერიის) და საკრებულოს მოქმედი დებულებები¹.

სარეკომენდაციო დებულებები გამგეობის (მერიის) დებულების ნაწილში, შეიცავს 12 მუხლს მოსახლეობის ჩართულობის, საჯაროობის და მათ წინაშე ანგარიშვალდებულების კუთხით, ხოლო საკრებულოს დებულების ნაწილში - 49 მუხლს.

სარეკომენდაციო დებულებების მიხედვით:

საკრებულოს მიერ გადასაწყვეტ ცალკეულ საკითხებზე, თვითმმართველ ერთეულში რეგისტრირებულ ამომრჩეველთა არა ნაკლებ 3%25-ის მოთხოვნით, შეიძლება მოეწყოს საჯარო განხილვა, რომლის დროსაც თვითმმართველ ერთეულში რეგისტრირებულ ამომრჩეველს, საზოგადოებრივ, პოლიტიკურ ორგანიზაციებს და მოქალაქეთა ჯგუფებს უფლება აქვთ საკრებულოს აპარატს მიაწოდონ თავიანთი წინადადებები პროექტთან დაკავშირებით და გამოყონ მომხსენებელი საკრებულოს სხდომაზე მონაწილეობის მისაღებად. სარეკომენდაციო დებულებები საკრებულოს სხდომის სხვადასხვა ფორმას ადგენს:

საკრებულოს მორიგი სხდომა;

საკრებულოს რიგგარეშე სხდომა, რომლის მოწვევის უფლება აქვს თვითმმართველ ერთეულში რეგისტრირებულ ამომრჩეველთა საერთო რაოდენობის არანაკლებ 3%25-ს;

საკრებულოს გამსვლელი სხდომა, რომლის მოწვევის უფლება აქვს თვითმმართველ ერთეულში შემავალ ადმინისტრაციულ ერთეულში რეგისტრირებულ ამომრჩეველთა 3%25-ს;

„ღია კარის სხდომა“, რომელიც უნდა გაიმართოს ყოველი მორიგი სხდომების ბოლო დღის პირველ ნახევარში და სადაც საკრებულოს წევრები ისმენენ თვითმმართველ ერთეულში რეგისტრირებულ ამომრჩეველთა გამოსვლებს.

საზოგადოების ჩართულობის კუთხით საინტერესოა, სარეკომენდაციო დებულების შემდეგი მუხლი:

საკრებულოს კომისიას უფლება აქვს მის მიერ განსახილველი საკითხების მოსამზადებლად გამგეობის (მერიის) შესაბამისი სამსახურების, სამეცნიერო დაწესებულებების, საზოგადოებრიობის წარმომადგენლებისაგან კონკრეტულ საკითხთა მოსამზადებლად შექმნას კომისიის სამუშაო ჯგუფი.

სარეკომენდაციო დებულებების მიხედვით, საკრებულოში სამართლებრივი აქტის ინიცირების უფლება აქვს შესაბამისი თვითმმართველი ერთეულის ტერიტორიაზე რეგისტრირებულ ამომრჩეველთა საერთო რაოდენობის 3%25-სპეტიციის წესით. სარეკომენდაციო დებულებების აღნიშნული მუხლები ძალზე კონკრეტულად აღწერენ ამომრჩეველთა მიერ სამართლებრივი აქტის ინიცირების წესის დეტალებს.

ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის საჯაროობას და საზოგადოების ჩართულობას ორგანიზებას უწევს და ტექნიკურად უზრუნველყოფს გამგეობის და საკრებულოს აპარატები, შესაბამისად, აღნიშნულ დებულებებში ძალზე კონკრეტულად არის ჩამოყალიბებული აპარატების ფუნქციები.

გამგეობის (მერიის) აპარატის ფუნქციაა:

უზრუნველყოს გამგეობის (მერიის) საქმიანობის შესახებ ოპერატიული ინფორმაციის მომზადება და გამოქვეყნება. საკრებულოს აპარატის ფუნქციაა:

ორგანიზება გაუწიოს საკრებულოს ურთიერთობას გამგეობასთან (მერიასთან), სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოებთან, დაწესებულებებთან, საწარმოებთან, საზოგადოებრივ ორგანიზაციებთან და მოქალაქეებთან;

უზრუნველყოს საკრებულოს სხდომის ოქმის შედგენა, საკრებულოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებების გაფორმება, გამოქვეყნება და დაგზავნა;

უზრუნველყოს საკრებულოს საქმიანობის შესახებ ოპერატიული ინფორმაციის მომზადება და გამოქვეყნება;

საკრებულოს აპარატი აცნობებს „ღია კარის სხდომის“ მონაწილე პირს მის მიერ დასმული საკითხის განხილვის მიმდინარეობის შესახებ და აკონტროლებს დასმული საკითხის კანონმდებლობით დადგენილ ვადებში გადაწყვეტას;

შეადგინოს საკრებულოს სხდომაზე მოწვეულ პირთა სია და უზრუნველყოს ამ პირთა გაფრთხილება;

უზრუნველყოს საკრებულოში და საკრებულოს თანამდებობის პირებთან მოქალაქეთა მიღების ორგანიზება, შესაბამისი მასალების მომზადება, დავალებათა აღრიცხვა და კონტროლი მათ შესრულებაზე. სარეკომენდაციო დებულებების თანახმად, გამგებლები (მერები) და საკრებულოს წევრები ანგარიშვალდებულები არიან მოსახლეობის წინაშე, კერძოდ:

_____________________

1. ჩვენი აზრით, არსებული რეალობის გათვალისწინებით, სწორედ ამ დებულებებშია მოცემული ანგარიშვალდებულების, ჩართულობის და საჯაროობის მეტ-ნაკლებად სრულყოფილი მექანიზმები.

ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულების მოქმედი დებულებების სარეკომენდაციო დებულებებთან შესაბამისობის დასადგენად გამგეობის (მერიის) და საკრებულოს სარეკომენდაციო დებულებებში მოცემული ნორმები დაიყო საჯაროობის, ჩართულობის და ანგარიშვალდებულების კრიტერიუმების მიხედვით. აქვე უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ დაყოფა საჯაროობის, ჩართულობის და ანგარიშვალდებულების მექანიზმებად, გარკვეულწილად პირობითია. რიგი მექანიზმებისა ორმაგი დატვირთვის მატარებელია, ამდენად მათი მიკუთვნება ამა თუ იმ ჯგუფთან პირობითობის ელემენტებს შეიცავს.

კლასიფიკაციის შედეგად დადგინდა, რომ გამგეობის (მერიის) სარეკომენდაციო დებულება შეიცავს: საჯაროობის შესახებ 6 მუხლს, ჩართულობის შესახებ 3 მუხლს, ხოლო ანგარიშვალდებულების შესახებ 3 მუხლს (იხ. დანართი 1). საკრებულოს სარეკომენდაციო დებულება შეიცავს: საჯაროობის შესახებ 19 მუხლს, ჩართულობის შესახებ 24 მუხლს, ხოლო ანგარიშვალდებულების შესახებ 6 მუხლს (იხ. დანართი 2). თვითმმართველობის ორგანოების მოქმედი დებულებების მუხლები შედარდა სარეკომენდაციო დებულებების მუხლებთან. ერთი ქულით შეფასდა ის მუხლები, რომლებიც შეესაბამებოდნენ სარეკომენდაციო დებულებების მსგავს მუხლებს, ხოლო ნული ქულით - ის მუხლები, რომლებიც თვითმმართველობის ორგანოების მოქმედ დებულებებში არ იყო გათვალისწინებული (იხ. დანართები 1, 2). მიღებული შედეგების საფუძველზე ყველა თვითმმართველი ერთეულისათვის გამოითვალა შესაბამისობის პროცენტული მაჩვენებელი თითოეული კრიტერიუმის მიხედვით. გამოთვლა მოხდა ცალკე საკრებულოსა და ცალკე გამგეობის/მერიისათვის. თვითმმართველი ერთეულის შესაბამისობის საბოლოო რეიტინგი დადგინდა ამ ორი მონაცემის საშუალო არითმეტიკულის გამოყვანით.

მიღებულმა შედეგებმა საშუალება მოგვცა ჩართულობის, საჯაროობისა და ანგარიშვალდებულების სპექტრში, დაგვენახა როგორც ცალ-ცალკე საკრებულოსა და გამგეობის მოქმედ დებულებებში არსებული სურათი (თითოეული კომპონენტის მიხედვით), ასევე საკვლევი თემიდან გამომდინარე, მთლიანად თვითმმართველ ერთეულებში არსებული მდგომარეობა (იხ. დანართი 3).

გარდა ამისა თვითმმართველობის ორგანოების დებულებები საბოლოო რეიტინგების მიხედვით დაჯგუფდა შემდეგ კატეგორიებად:

სრული შესაბამისობა (ნორმების 95-100 %25);
მაღალი ხარისხის შესაბამისობა (ნორმების 80-94%25);
ნაწილობრივი შესაბამისობა (ნორმების 50-79%25);
დაბალი ხარისხის შესაბამისობა (ნორმების 10-49%25);
შეუსაბამობა (ნორმების 10%25 ქვემოთ).

დიაგრამა №2. სარეკომენდაციო დებულებებთან შესაბამისობის კუთხით თვითმმართველი ერთეულების რაოდენობრივი განაწილება

რაც შეეხება თბილისს, როგორც თვითმმართველ ქალაქს, მერიის და საკრებულოს დებულებების სარეკომენდაციო დებულებებთან შედარებისას აღმოჩნდა, რომ სარეკომედაციო დებულებებში გაწერილი მუხლები დაბალი ხარისხით მოხვდნენ მერიის და საკრებულოს მოქმედ დებულებებში.

დიაგრამა №3. სარეკომენდაციო დებულებებთან შესაბამისობის კუთხით ქალაქ თბილისის მონაცემები

აჭარის ა/რ შესწავლილი ექვსი თვითმმართველი ერთეულის დებულებებიდან, ერთი (ხელვაჩაური) ნაწილობრივ შეესაბამება სარეკომენდაციო დებულებებს, ხოლო ხუთი (ბათუმი, ქობულეთი, ხულო, ქედა, შუახევი) - დაბალი ხარისხით.

დიაგრამა №4. სარეკომედაციო დებულებებთან შესაბამისობის კუთხით აჭარის ა/რ თვითმმართველი ერთეულების მონაცემები

გურიის რეგიონის სამი თვითმმართველი ერთეულიდან, ორი (ლანჩხუთი, ოზურგეთი) სრულად შეესაბამებიან სარეკომენდაციო დებულებებს, ხოლო ერთი (ჩოხატაური) - მაღალი ხარისხით.

დიაგრამა №5. სარეკომენდაციო დებულებებთან შესაბამისობის კუთხით გურიის რეგიონის თვითმმართველი ერთეულების მონაცემები

იმერეთის რეგიონში შესწავლილი თორმეტი თვითმმართველი ერთეულის დებულებებიდან ხუთი თვითმმართველი ერთეულის (ხარაგაული, ბაღდათი, ჭიათურა, წყალტუბო, ზესტაფონი) დებულებები სრულ შესაბამისობაშია სარეკომენდაციო დებულებებთან, სამი თვითმმართველი ერთეულის (ვანი, თერჯოლა, საჩხერე) - მაღალი ხარისხის შესაბამისობაში, სამი თვითმმართველი ერთეულის (ტყიბული, სამტრედია, ქუთაისი) - ნაწილობრივ შესაბამისობაში, ამასთან სამტრედიის ამ ჯგუფში მოხვედრა განპირობებულია გამგეობის დებულების უპირატესობით საკრებულოს დებულებასთან შედარებით. ერთი (ხონი) თვითმმართველი ერთეულის დებულებები დაბალი ხარისხის შესაბამისობაშია სარეკომენდაციო დებულებებთან.

დიაგრამა №6. სარეკომენდაციო დებულებებთან შესაბამისობის კუთხით კახეთის რეგიონის თვითმმართველი ერთეულების მონაცემები

კვლევის შედეგების მიხედვით, კახეთის რეგიონის თვითმმართველ ერთეულებში შემდეგი სურათი მივიღეთ: რვა თვითმმართველი ერთეულის დებულებებიდან პროცენტული მაჩვენებლებით ერთი (ლაგოდეხი) სრულ შესაბამისობაშია სარეკომენდაციო დებულებებთან, ექვსი (სიღნაღი, დედოფლისწყარო, ყვარელი, გურჯაანი, ახმეტა, თელავი) - მაღალი ხარისხის შესაბამისობაშია, ხოლო ერთი (საგარეჯო) - ნაწილობრივ შესაბამისობაში. ამასთან საგარეჯოში მიღებული შედეგი გამოწვეულია გამგეობის დებულების უპირატესობით საკრებულოს დებულებასთან შედარებით.

დიაგრამა №7 სარეკომენდაციო დებულებებთან შესაბამისობის კუთხით კახეთის რეგიონის თვითმმართველი ერთეულების მონაცემები

მცხეთა-მთიანეთის რეგიონში წარმოდგენილი ოთხი თვითმმართველი ერთეულის დებულებებიდან, ორი (ყაზბეგი, დუშეთი) სრულ შესაბამისობაშია სარეკომენდაციო დებულებებთან, ხოლო ორი (მცხეთა, თიანეთი) - ნაწილობრივ შესაბამისობაში.

დიაგრამა №8 სარეკომენდაციო დებულებებთან შესაბამისობის კუთხით მცხეთა-მთიანეთის რეგიონის თვითმმართველი ერთეულების მონაცემები

რაჭა-ლეჩხუმის და ქვემო სვანეთის ოთხი შესწავლილი თვითმმართველი ერთეულის დებულებებიდან ერთი (ონი) თვითმმართველი ერთეულის, როგორც გამგეობის, ასევე საკრებულოს დებულებები სრულ შესაბამისობაშია სარეკომენდაციო დებულებებთან, ხოლო დანარჩენი სამის (ცაგერი, ლენტეხი, ამბროლაური) - მაღალი ხარისხის შესაბამისობაში.

დიაგრამა №9. სარეკომენდაციო დებულებებთან შესაბამისობის კუთხით რაჭა-ლეჩხუმის და ქვემო სვანეთის რეგიონის თვითმმართველი ერთეულების მონაცემები

სამეგრელო-ზემო სვანეთის ცხრა თვითმმართველი ერთეულის დებულებებიდან, სამი (ხობი, მარტვილი, აბაშა) ნაწილობრივ შეესაბამება სარეკომენდაციო დებულებებს, ხუთი (მესტია, ჩხოროწყუ, წალენჯიხა, ზუგდიდი, სენაკი) - დაბალი ხარისხით, ხოლო ერთი (ფოთი) შეუსაბამოა.

დიაგრამა №10 სარეკომენდაციო დებულებებთან შესაბამისობის კუთხით სამეგრელო-ზემო სვანეთის რეგიონის თვითმმართველი ერთეულების მონაცემები

სამცხე-ჯავახეთის რეგიონიდან ორი თვითმმართველი ერთეულის (ნინოწმინდა, ბორჯომი) დებულებები სრულად შეესაბამება სარეკომენდაციო დებულებებს, ხოლო ოთხის (ახალციხე, ახალქალაქი, ასპინძა, ადიგენი) - დაბალი ხარისხით.

დიაგრამა №11. სარეკომენდაციო დებულებებთან შესაბამისობის კუთხით სამცხე-ჯავახეთის რეგიონის თვითმმართველი ერთეულების მონაცემები

ქვემო ქართლის რეგიონში შესწავლილ იქნა შვიდი თვითმმართველი ერთეულის დებულებები და გამოიკვეთა შემდეგი სურათი: ექვსი თვითმმართველი ერთეულის (წალკა, თეთრიწყარო, დმანისი, მარნეული, ბოლნისი, გარდაბანი) დებულებები ნაწილობრივ შესაბამისობაშია სარეკომენდაციო დებულებებთან, ხოლო ერთის (რუსთავი) - დაბალი ხარისხის შესაბამისობაში.

დიაგრამა №12. სარეკომენდაციო დებულებებთან შესაბამისობის კუთხით ქვემო ქართლის რეგიონის თვითმმართველი ერთეულების მონაცემები

შიდა ქართლის ოთხი თვითმმართველი ერთეულის დებულებებიდან სამი (ქარელი, კასპი, გორი) ნაწილობრივ შეესაბამება სარეკომედაციო დებულებებს, ხოლო ერთი (ხაშური) - დაბალი ხარისხით.

დიაგრამა №12. სარეკომენდაციო დებულებებთან შესაბამისობის კუთხით შიდა ქართლის რეგიონის თვითმმართველი ერთეულების მონაცემები

კვლევის მეორე კომპონენტია საქართველოს თვითმმართველი ერთეულების საქმიანობაში საზოგადოების ჩართულობისა და საჯაროობის ხარისხის დადგენა ქვეყნის მოსახლეობის გამოკითხვის გზით.

ამ კომპონენტის ძირითადი მიზანია თვითმმართველი ერთეულების საქმიანობაში საზოგადოების ჩართულობის, მათი ინფორმირებულობის, აქტივობისა და თვითმმართველი ერთეულების საქმიანობის საჯაროობის ხარისხის შესწავლა. კვლევის მიზნიდან გამომდინარე, შემუშავებულ იქნა კვლევის ოპტიმალური დიზაინი, რომელიც გულისხმობდა 18 წლისა და უფროსი ასაკის მოქალაქეების რაოდენობრივ კვლევას. შესაბამისად, რაოდენობრივი კვლევის სამიზნე ჯგუფს წარმოადგენდა შერჩეული თვითმმართველი ერთეულების ტერიტორიებზე მცხოვრები ზრდასრული მოსახლეობა.

კვლევის არეალს წარმოადგენდა მთელი საქართველო (რიგი თვითმმართველი ერთეულების გარდა) კვლევის საველე სამუშაოები მიმდინარეობდა 2009 წლის მაისში.

კვლევის ამოცანები, მეთოდოლოგია, შედეგების ანალიზი, ინტერპრეტაცია და ძირითადი მიგნებები ქვემოთ არის წარმოდგენილი შესაბამის ქვეთავებში.

კვლევის ძირითადი მიზნის შესაბამისად კონკრეტული ამოცანებიც ამ მიმართულებების მიხედვით დაიყო:

1. მოქალაქეთა ინფორმირებულობის დონის განსაზღვრა:

2. მოქალაქეთა აქტივობის ხარისხის განსაზღვრა:

3. თვითმმართველობის ორგანოების მოქალაქეებთან კომუნიკაციის ხარისხის დონის დადგენა:

ბუნებრივია, რომ მცნებები „აქტივობის ხარისხი“ და „კომუნიკაციის ხარისხი“ მჭიდროდ არის ურთიერთდაკავშირებული, რადგან მოსახლეობის აქტივობის შედეგია თვითმმართველობებთან კომუნიკაცია. მათი გამიჯვნა მოხდა კომუნიკაციის ინიციატორი სუბიექტის მიხედვით. მოსახლეობის აქტივობაში შესწავლილ იქნა საზოგადოების სამოქალაქო აქტივობა, ანუ მათ მიერ თვითმმართველობასთან მიმართებაში არსებული უფლებების რეალიზაციის ხარისხი. ხოლო თვითმმართველობის ორგანოებთან კომუნიკაციაში - მოსახლეობასთან მათი ურთიერთობის ვალდებულებითი მხარე.

კვლევის მიზნებიდან გამომდინარე, შემუშავებულ იქნა კვლევის ოპტიმალური დიზაინი, რომელიც გულისხმობს რაოდენობრივი კვლევის ჩატარებას საქართველოს ზრდასრულ მოსახლეობასთან. რაოდენობრივი კვლევის ფარგლებში მონაცემთა შეგროვების ტექნიკად გამოყენებულ იქნა პირისპირ ინტერვიუები.

2.3.1. მეთოდი

რაოდენობრივი (დესკრიპტული) კვლევა - ეს არის კვლევითი მეთოდი, რომელიც სტატისტიკურად სანდო ინფორმაციას იძლევა. ამ მეთოდით, შესაძლებელი იქნება საკვლევი ინდიკატორების სტატისტიკური გაზომვა და ანალიზი (ცვლადები, პარამეტრები, კავშირები, კორელაციები).

2.3.2. ტექნიკა და ინსტრუმენტი

რაოდენობრივი კვლევისათვის შემუშავებულ იქნა ნახევრად სტრუქტურირებული კითხვარი. თვითმმართველობის მოწყობის სპეციფიკიდან გამომდინარე, კითხვარები განსხვავდებოდა თბილისსა და რეგიონებში.

კვლევაში გამოყენებულ იქნა პირისპირ ინტერვიუირების ტექნიკა. ინტერვიუ მიმდინარეობდა სპეციალური სტრუქტურირებული და ნახევრად სტრუქტურირებული კითხვარების მეშვეობით. ინტერვიუს ხანგრძლივობა დაახლოებით 15-20 წუთს შეადგენდა. კითხვარები შედგენილი იყო როგორც დახურული ტიპის, ისე ღია კითხვებისაგან, მოგვიანებით განხორციელდა ღია კითხვების კოდირება.

საველე სამუშაოების დამთავრების შემდგომ მიღებული შედეგები შეტანილ და დამუშავებულ იქნა სპეციალურ სტატისტიკურ პროგრამაში (შPშშ.13.0). შედეგების სტატისტიკური ანალიზის საფუძველზე მომზადდა კვლევის საბოლოო ანგარიში.

კითხვარის საბოლოო ვერსიის შემუშავების მიზნით ჩატარდა საპილოტაჟო კვლევა. იგი ჩატარდა ორივე ტიპის კითხვარისთვის: 5 კითხვარი დედაქალაქში, ხოლო 5 - რეგიონში, კერძოდ, მცხეთის რაიონში. აღნიშნული კვლევა განახორციელეს თბილისისა და მცხეთის რაიონის სუპერვაიზორებმა, რომლებსაც ჩაუტარდათ ტრენინგი კვლევის სპეციფიკასთან და ინსტრუმენტთან დაკავშირებით.

საპილოტაჟო მკვლევარებმა ინტერვიუირების პროცესში აქცენტი გააკეთეს კითხვარის ისეთ კომპონენტებზე, როგორიცაა:

- ესმის თუ არა კითხვის შინაარსი ერთნაირად ყველა რესპონდენტს;

- არის თუ არა კითხვარში რთულად გასაგები შეკითხვები (რომელიმე ფრაზა ან ტერმინი ბუნდოვანი ხომ არ არის რესპონდენტისთვის);

- არის თუ არა ამა თუ იმ კითხვის დახურვა ურთიერთგამომრიცხავი;

- არის თუ არა კითხვა ტექნიკურად მოწესრიგებული;

- არის თუ არა გადასვლები ზუსტად მითითებული;

- არის თუ არა ინსტრუქციები გასაგები და საკმარისი და სხვ.

საპილოტაჟო კვლევის დასრულების შემდეგ შედგა ჩატარებული ინტერვიუების დეტალური განხილვა, სადაც სუპერვაიზორებმა წარმოადგინეს საპილოტაჟო კვლევის შედეგად გამოვლენილი შენიშვნები. მათი შენიშვნებისა და კომენტარების საფუძველზე კითხვარში შევიდა მცირედი ცვლილებები. ამ ეტაპის შემდეგ ჩამოყალიბდა კვლევის საბოლოო ინსტრუმენტი. მოცემული კვლევის ფარგლებში განხორციელდა ინტერვიუერთა ორ ეტაპიანი ტრენინგი. პირველ ეტაპზე „სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის“ ცენტრალურ ოფისში ტრენინგი ჩაუტარდათ თბილისისა და რეგიონალურ სუპერვაიზორებს, მეორე ეტაპზე კი თითოეულ რეგიონში უშუალოდ ინტერვიუერთა ტრენინგი ჩატარდა.

როგორც სუპერვაიზორები, ასევე ინტერვიუერები ტრენინგზე დეტალურად გაეცნენ შემდეგ საკითხებს:

გარდა აღნიშნულისა, საველე სამუშაოების პარალელურად მიმდინარეობდა უკვე შევსებული კითხვარების რევიზია და ღია კითხვების კოდირება. რევიზიის დროს აქცენტი გაკეთდა კითხვარის შევსების სიზუსტეზე.

საველე სამუშაოების დასრულების შემდეგ განხორციელდა ველის ხარისხის სატელეფონო კონტროლი. მოცემული კვლევის ფარგლებში კონტროლს მიენიჭა ორი ფუნქცია: 1.კითხვარში ასახული პასუხების სისწორის დადგენა; 2.რევიზიის ეტაპზე გამოვლენილი ტექნიკური ხარვეზების შესწორება.

2.3.4. სამიზნე ჯგუფი და შერჩევის დიზაინი

კვლევის არეალი - 21 თვითმმართველი ერთეული;

შერჩევის ბაზა - 2002 წლის საყოველთაო აღწერის მონაცემები;

შერჩევის დიზაინი - ორსაფეხურიანი კლასტერული შერჩევა;

შერჩევის მოცულობა - 1449 დასრულებული ინტერვიუ;

შერჩევის მეთოდი - ალბათური შერჩევა.

კვლევის არეალი - კვლევის არეალად განისაზღვრა საქართველოს 21 თვითმმართველი ერთეული. მათ შორის არის თბილისი და ყოველ მხარეში/რეგიონში ორი თვითმმართველი ერთეული. რეგიონებში თვითმმართველი ერთეულები შეირჩა ამ კვლევის პირველ ნაწილში დადგენილი რეიტინგების მიხედვით. კერძოდ, 8 თვითმმართველი ერთეული 4 რეგიონში (გურია, კახეთი, მცხეთა-მთიანეთი, რაჭა-ლეჩხუმი და ქვემო სვანეთი) შეირჩა მაღალი რეიტინგით, 6 თვითმმართველი ერთეული 3 რეგიონში (აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა, იმერეთი და შიდა ქართლი) საშუალო რეიტინგით და 4 თვითმმართველი ერთეული 2 რეგიონში (სამეგრელო-ზემო სვანეთი და ქვემო ქართლი) დაბალი რეიტინგით.

შერჩეული თვითმმართველი ერთეულების ჩამონათვალი მოცემულია ცხრილში:

შემდგომში, მონაცემთა რეგიონალურ ჭრილში ანალიზისას, რეგიონის ან მხარის ქვეშ ნაგულისხმები იქნება მხოლოდ ზემოთ ჩამოთვლილი თვითმმართველი ერთეულები.

შერჩევის ბაზა

შერჩევის ბაზად გამოყენებულ იქნა 2002 წლის საყოველთაო აღწერის დროს ფორმირებული სააღწერო უბნების სია.

პირველადი შერჩევის ერთეული

პირველადი შერჩევის ერთეულს (PSU) წარმოადგენს სააღწერო უბანი.

მეორადი შერჩევის ერთეული

მეორადი შერჩევის ერთეულს (SSU) წარმოადგენს შინამეურნეობა.

საბოლოო შერჩევის ერთეული

საბოლოო შერჩევის ერთეულს (FSU) წარმოადგენს შინამეურნეობის ზრდასრული წევრი (18 წლის და უფროსი ასაკის). საბოლოო რესპონდენტის შერჩევა განხორციელდა ბოლო დაბადების დღის პრინციპით.

შერჩევის მოცულობა კლასტერში

ქალაქში, თითოეულ კლასტერში გამოიკითხა 10 რესპონდენტი (ერთადერთ გამონაკლის წარმოადგენს ქედა, სადაც შერჩევის ზომის პროპორციული გადანაწილებისას იმდენად მცირე იყო შერჩევის ზომა, რომ 5-მდე დავამრგვალეთ). ხოლო სოფლის კლასტერებში გამოიკითხა 15 რესპონდენტი.

შერჩვის ზომის გადანაწილება სტრატებში

სტრატიფიკაცია განხორციელდა მხარეებისა და ქალაქ/სოფლის მიხედვით. თითოეული რეგიონისათვის განსაზღვრული ჯამური შერჩევის ზომა თვითმმართველ ერთეულზე გადანაწილდა მათში მოსახლეობის რაოდენობის პროპორციულად. თითოეული თვითმმართველი ერთეულისათვის განსაზღვრული შერჩევის ზომა ქალაქსა და სოფელზე გადანაწილდა მათში არსებული მოსახლეობის პროპორციულად. თითოეული სტრატისათვის პირველადად მიღებული შერჩევის ზომები დაკორექტირდა ისე, რომ ქალაქში ყოფილიყო 10-ის ჯერადი, ხოლო სოფელში 15-ის ჯერადი. თითოეულ თვითმმართველ ერთეულში ქალაქ/სოფლის მიხედვით შერჩევის მოცულობები მოცემულია ქვემოთ მდებარე ცხრილში:

რეგიონების მიხედვით შერჩვის ჯამური ზომა მოცემულია ქვემოთ მდებარე ცხრილში:

შერჩევის ფორმირება

პირველადი შერჩევის ერთეულების (კლასტერები) ფორმირება მოხდა მარტივი შემთხვევითი შერჩევის მეთოდით. მეორადი შერჩევის ერთეულის ფორმირება კი განხორციელდა შემთხვევითი ხეტიალის პრინციპით (პირველ ეტაპზე მოხდება საწყისი წერტილის შერჩევა, ხოლო ყოველი მომდევნო რესპონდენტი შეირჩევა პირველისაგან ბიჯის დაშორებით). ინტერვიუერებს ჩაუტარდა ტრენინგი შემთხვევითი ხეტიალის პრინციპზე და დაურიგდათ დეტალური ინსტრუქციები საბოლოო რესპონდენტის შერჩევაზე. საბოლოო შერჩევის ერთეულს წარმოადგენს ოჯახის ზრდასრული წევრი (18 წლის და უფროსი ასაკის), რომლის შერჩევაც განხორციელდა ბოლო დაბადების დღის პრინციპით. სულ საველე სამუშაოებში ჩართული იყო:

მონაცემთა სტატისტიკური შეწონვა

მონაცემთა სტატისტიკური განზოგადების მიზნით განხორციელდა შეწონვა. შეწონვისათვის გამოყენებულ იქნა 2002 წლის საყოველთაო აღწერის შედეგები. კერძოდ, ჯამური ანალიზისთვის დათვლილი იქნა წონები, რომლებიც აღადგენს გენერალური ერთობლიობის პროპორციებს მხარის, სქესისა და ასაკობრივი შუალედების მიხედვით. ასევე გაანგარიშებულ იქნა ნორმირებული წონა, რომელიც საშუალებას გვაძლევს სტატისტიკური ტესტების შემოწმებისას დავიჭიროთ სანდო სხვაობები.

2.3.5. კვლევის გამოცდილება

წინამდებარე კვლევის მონაცემთა ანალიზის ეტაპზე საკრებულოების სხდომებზე დასწრების მაჩვენებელი გადაჭარბებულად მიიჩნიეს, რის გამოც სამ ყველაზე მაღალი მაჩვენებლების მქონე რეგიონში დამატებით განხორციელდა კონტროლი. ეს რეგიონებია: სამეგრელო-ზემო სვანეთი, მცხეთა-მთიანეთი და რაჭა. განსაკუთრებულად მაღალი მაჩვენებელი დაფიქსირდა რაჭის რეგიონში, რის გამოც აღნიშნულ რეგიონში ხელახალი ინტერვიუ შედგა ყველა იმ რესპონდენტთან, რომელთაც საკრებულოს სხდომაზე დასწრების გამოცდილება დააფიქსირეს (38 ინტერვიუ). სხვა რეგიონებისთვის კონტროლი განხორციელდა შერჩევითი გზით, კითხვართა მხოლოდ ნაწილზე, კერძოდ, სამეგრელო-ზემო სვანეთის შემთხვევაში, სატელეფონო კონტროლის საფუძველზე გადამოწმა 4 კითხვარი, ხოლო მცხეთა-მთიანეთის რეგიონში - 8. აღსანიშნავია, რომ დასახელებულ ორივე რეგიონში იმ რესპონდენტთა რაოდენობა, რომელთაც საკრებულოს სხდომებზე დასწრების პრაქტიკა დააფიქსირეს თანაბარი იყო და თითოეული რეგიონისათვის 12 კითხვარს შეადგენდა.

კონტროლის შედეგებმა ცხადყო, რომ კითხვა - დასწრებიხართ თუ არა როდესმე საკრებულოს სხდომას? - რესპონდენტთა მიერ არაერთგვაროვნად იქნა აღქმული. აღმოჩნდა, რომ ისინი ხშირად ერთმანეთში ურევდნენ საკრებულოსა და სხვა სახის (მაგ. სოფლის, ვეტერანთა და სხვ.) სხდომებს. სწორედ ამ ფაქტის გამო, საკრებულოს სხდომაზე დასწრების პრაქტიკის საკითხთან დაკავშირებით კონტროლის შედეგად, ადგილი ჰქონდა უზუსტობებს. სამივე რეგიონის კონტროლის შედეგებზე დაყრდნობით გათვლილ იქნა შესწორების კოეფიციენტი, რომელიც მოცემული კითხვისათვის - დასწრებიხართ თუ არა როდესმე საკრებულოს სხდომას? - შეადგენს 0,46. რაც იმას ნიშნავს, რომ საკრებულოს სხდომებზე დასწრების პრაქტიკის მქონეთა მაჩვენებლები ცალკეული რეგიონისათვის მნიშვნელოვნად დაბალია. უფრო ზუსტი მაჩვენებლის მისაღებად, რომელიც ითვალისწინებს და გამორიცხავს შეცდომისალბათობას, საჭიროა თითოეული რეგიონისათვის მოცემული მაჩვენებელი გამრავლდეს შესწორების კოეფიციენტზე - 0,46-ზე.

2.3.6. გამოყენებული სტატისტიკური ტესტები

საკვლევი ცვლადის მაჩვენებლების სიხშირეთა განაწილების სანდოობის დასადგენად გამოყენებულ იქნა პირსონის ხი-კვადრატი (Pearson Chi-Square). მონაცემთა სანდოობა შეფასებულია 0,05-იანი ასიმპტოტური მნიშვნელოვნების დონით - ანუ, მონაცემთა განაწილებებს შორის არსებული სხვაობა სტატისტიკურად მნიშვნელოვანია, თუ მონაცემთა შორის სხვაობის მნიშვნელობა 0,05-ზე ნაკლებია (P <0,05).

სტატისტიკურად მნიშვნელოვანი სხვაობა ნიშნავს იმას, რომ მოცემული კვლევის მონაცემებში მაჩვენებლებს შორის არსებული განსხვავებები 95%25-იანი სანდოობით შეიძლება განზოგადდეს გენერალურ ერთობლიობაზე (შერჩევის ცდომილებისა და ვარიაციის კოეფიციენტის გათვალისწინებით), ხოლო სტატისტიკურად უმნიშვნელო სხვაობა გულისხმობს იმას, რომ კვლევაში მიღებული ტენდენციები - სიხშირეთა განაწილება, ცენტრალური ტენდენციის საზომები (საშუალო, მოდა, მედიანა) და სხვ. - კონკრეტულ შერჩევას ახასიათებს (შემთხვევითია) და რეალობაში ასეთ განაწილებას შეიძლება ადგილი არ ჰქონდეს.

მოცემულ თავში წარმოდგენილია კვლევის შედეგები, მათი ანალიზი და ინტერპრეტაცია. ქვემოთ მოყვანილი თითოეული დასკვნა ეფუძნება კვლევის შედეგად მიღებულ სტატისტიკურ მონაცემებს.

2.4.1. რეგიონების ჯამური მონაცემები

ანგარიშის წინამდებარე თავში წარმოდგენილი იქნება ქვეყნის მასშტაბით ნაკვლევი თვითმმართველი ერთეულების ჯამური მონაცემები, გარდა თბილისისა.

მოქალაქეთა ინფორმირებულობა

ჩვენთვის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან საკვლევ საგანს თვითმმართველი ერთეულების საქმიანობასთან დაკავშირებით საზოგადოების ინფორმირებულობის ხარისხის შესწავლა წარმოადგენდა.

შესწავლილ იქნა საკრებულოს საქმიანობის, ბიუჯეტის პროექტის, რწმუნებულისა და თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობების შესახებ მოსახლეობის ინფორმირებულობა.

ის ფაქტი, რომ საკრებულოს სხდომები არის ღია და ნებისმიერ მოქალაქეს შეუძლია მათზე დასწრება, ხუთი მოსახლიდან მხოლოდ ორისთვის არის ცნობილი (42%25). ამ თვალსაზრისით, ტენდენციები განსხვავებულია როგორც ქალაქ-სოფლის მაცხოვრებლების, ასევე სქესისა და სხვადასხვა ასაკობრივი კატეგორიის მიხედვით. აღმოჩნდა, რომ სოფლებთან შედარებით ქალაქური ტიპის დასახლებების მკვიდრთა გაცილებით მცირე ნაწილმა იცის საკრებულოს სხდომების ღიაობის შესახებ (სოფელი - 50.5%25, ქალაქი - 32%25). ამ თვალსაზრისით, სტატისტიკურად მნიშვნელოვანი სხვაობა აღმოჩნდა ქალებსა და მამაკაცებს შორისაც. ქალების 39%25-მა, ხოლო მამაკაცთა 45%25-მა იცის რომ სხდომები ღიაა და მათზე დასწრება ნებისმიერ მოქალაქეს შეუძლია. რაც შეეხება ასაკობრივ კატეგორიებს, საკრებულოს სხდომის ღიაობის შესახებ ყველაზე ინფორმირებული 45-64 წლის ასაკში მყოფი მოსახლეობა აღმოჩნდა. (იხ. დიაგრამა №14)

დიაგრამა №14. საზოგადოების ინფორმირებულობის დონე საკრებულოს სხდომების ღიაობასთან დაკავშირებით

მართალია, ნაკვლევი თვითმმართველი ერთეულების მოსახლეობის ორმა მეხუთედმა იცის, რომ საკრებულოს სხდომები ღიაა და მათზე დასწრება ნებისმიერ მოქალაქეს შეუძლია, მაგრამ მოსახლეობის მხოლოდ 8.5%25-მა თუ იცის, კონკრეტულად როდის ტარდება სხდომები. აღნიშნული თვალსაზრისით, სტატისტიკური მონაცემები სქესის, ასაკობრივი ჯგუფებისა და ქალაქ/სოფლის მიხედვით არ აღმოჩნდა მკვეთრად განსხვავებული და ზოგად ტენდენციებს იმეორებს. რაც შეეხება საკრებულოს სხდომების ღიაობის შესახებ ინფორმაციის წყაროებს, მათ შორის ყველაზე გავრცელებული, როგორც მოსალოდნელი იყო, ტელევიზია აღმოჩნდა. მათ შორის, ვინც სხდომების ჩატარების თარიღი იცის, 40.7%25 ინფორმაციას სწორედ ტელევიზიის საშუალებით იღებს, 32.7%25 - ნაცნობ/მეგობრებისგან, ხოლო 30%25 - საკრებულოს/გამგეობის/მერიის თანამშრომლებისგან. მონაცემთა სიმცირის გამო აღნიშნული მაჩვენებლის სხვადასხვა ჭრილში გაანალიზება სტატისტიკურად არამართებულია. (იხ. დიაგრამა №15)

დიაგრამა №15. საკრებულოს სხდომების გამართვის შესახებ ინფორმაციის წყაროები

კვლევის ფარგლებში შესწავლილ იქნა მოსახლეობის ინფორმირებულობა თვითმმართველი ერთეულის ამომრჩეველთა ნაწილის მიერ (3%25) საკრებულოს სხდომის მოწვევის ინიცირების უფლების შესახებ. ვეკითხებოდით, რამდენად იყო ეს ფაქტი საზოგადოებისათვის ცნობილი. აღმოჩნდა, რომ მოსახლეობის მხოლოდ ერთი მეხუთედი ფლობს ამ ინფორმაციას (21.5%25). უნდა ითქვას, რომ ამის შესახებ ქალებისა და მამაკაცების თანაბარი წილისთვის არის ცნობილი. რაც შეეხება სხვადასხვა ასაკობრივ კატეგორიებს, ამ ჭრილშიც მნიშვნელოვანი სხვაობები გამოვლინდა. მოსახლეობის მიერ საკრებულოს სხდომის მოწვევის შესაძლებლობის შესახებ ყველაზე ინფორმირებული უფროსი ასაკის წარმომადგენლები არიან (45-64 წლის), მათი ერთი მეოთხედი (24.9%25) ფლობს აღნიშნულ ინფორმაციას, მაშინ, როდესაც ხანდაზმულთა შორის ეს მაჩვენებელი 13.2%25-ს არ აღემატება.

კვლევის შედეგების თანახმად, შეიძლება ითქვას, რომ ზემოხსენებული უფლების შესახებ, ქალაქის მოსახლეობასთან შედარებით სოფლის მოსახლეობის გაცილებით დიდი ნაწილია ინფორმირებული (შესაბამისად სოფელი - 26.9%25, ქალაქი - 15.5%25).

დიაგრამა №16. საკრებულოს სხდომის მოწვევის შესაძლებლობის შესახებ საზოგადოების ინფორმირებულობის დონე

საზოგადოების ინფორმირებულობის ხარისხი შესწავლილ იქნა თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებითაც. ნაკვლევი რეგიონების მოსახლეობის 39.5%25-მა იცის, რომ ნებისმიერ მოსახლეს უფლება აქვს გაეცნოს ბიუჯეტის პროექტს. ამ თვალსაზრისით სხვადასხვა სქესის წარმომადგენლები თანაბრად არიან ინფორმირებულები, თუმცა მნიშვნელოვანი სხვაობები გამოვლინდა ასაკობრივ სეგმენტებს შორის. აღმოჩნდა, რომ ახალგაზრდა თაობა (18-24 წლის) მეტადაა ინფორმირებული (47%25), ყველაზე ნაკლებად კი მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტთან დაკავშირებულ ინფორმაციას ხანდაზმულები (65+ წლის) ფლობენ (27%25).

ისევე როგორც საკრებულოს სხდომებთან, ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებითაც სოფლის მოსახლეობა მეტად არის ინფორმირებული, ვიდრე ქალაქის მაცხოვრებლები. სოფლის თითქმის ყოველმა მეორე მოსახლემ (44%25) იცის, რომ უფლება აქვს გაეცნოს თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტს, ქალაქში ეს მაჩვენებელი მხოლოდ 34%25-ს შეადგენს. (იხ. დიაგრამა №17)

დიაგრამა №17. თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტის ღიაობის შესახებ საზოგადოების ინფორმირებულობის დონე

მართალია, გამოკითხულთა მხოლოდ 39.5%25-მა იცის, რომ უფლება აქვს გაეცნოს თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტს, თუმცა პროექტის შესახებ ინფორმაციას მოსახლეობის ნახევარზე მეტი (53%25) იღებს, როგორც სოფელში, ისე ქალაქში მონაცემები თანაბარია.

რაც შეეხება ინფორმაციის წყაროებს, აქ ქალაქ-სოფლის მიხედვით განსხვავებული ტენდენციები გამოვლინდა. თუ ქალაქში ინფორმაციის წყაროებს ძირითადად ტელევიზია (41%25) და ბეჭდური მედია (20%25) წარმოადგენს, სოფელში ბიუჯეტის პროექტის შესახებ ინფორმაციის წყაროები საკმაოდ მრავალფეროვანია: ტელევიზია (27%25), ნაცნობ/ახლობლები (21%25), ბეჭდური მედია (12%25), საკრებულოს თანამშრომლები (10%25) და სხვ. (იხ. დიაგრამა №18)

დიაგრამა №18. თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტის შესახებ ინფორმაციის წყაროები

მიუხედავად იმისა, რომ მოსახლეობის ნახევარზე ოდნავ მეტი გარკვეულ ინფორმაციას იღებს მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტის პროექტის შესახებ, მათმა ერთ მესამედმა (31.2%25) თუ იცის, რომ უფლება აქვს აღნიშნულ ბიუჯეტთან დაკავშირებით შენიშვნები წარადგინოს საკრებულოში. რაც შეეხება რწმუნებულებს, როგორც კვლევამ ცხადყო, მათი ცნობადობის დონე საკმაოდ მაღალია (87.7%25). სასოფლო ტიპის დასახლებებში მცხოვრებთა თითქმის აბსოლუტურმა უმრავლესობამ (96%25) იცის, რომ მათ თემს/დაბას/სოფელს/უბანს ჰყავს რწმუნებული. ეს მაჩვენებელი ქალაქების მიხედვით შედარებით დაბალია და 79%25-ს არ აღემატება.

მიუხედავად ზემოთქმულისა, უნდა აღინიშნოს, რომ რწმუნებულებისაგან საზოგადოების ინფორმირების დონე საკმაოდ დაბალია. მოსახლეობის 81.2%25 აცხადებს, რომ რწმუნებული არ აწვდის მათ ინფორმაციას მერიის/გამგეობის/საკრებულოს საქმიანობის შესახებ. რწმუნებულებისაგან მოსახლეობის ინფორმირების დონე ქალაქებში ბევრად უფრო დაბალია, ვიდრე სოფლებში (სოფელი - 20%25, ქალაქი - 9%25).

ნაკვლევი რეგიონების მოსახლეობის მცირე ნაწილია ინფორმირებული ზოგადად თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებაც. მათი დაახლოებით ერთი მეოთხედი (22.9%25) აცხადებს, რომ ეცნობა თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობას, ხოლო დანარჩენი 77.1%25-სათვის ასეთი საქმიანობა უცნობია სხვადასხვა მიზეზების გამო. კერძოდ, 29.4%25 აცხადებს, რომ არ იცის სად და როგორ შეიძლება ამ ინფორმაციის მოპოვება, ხოლო ყოველი მეორე მოსახლე (47.7%25) ინდიფერენტულია თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის მიმართ.

თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ ინფორმირებულობის დონე ქალაქში უფრო მაღალია, ვიდრე სოფელში (ქალაქი - 28%25, სოფელი - 19%25). მათი წილი კი, ვინც განაცხადა, რომ არ აინტერესებს თვითმმართველი ორგანოების საქმიანობა, სოფლებშიც და ქალაქებშიც თითქმის თანაბარია (სოფელი - 47%25, ქალაქი - 49%25). მნიშვნელოვანი განსხვავებები გამოვლინდა ასაკობრივი ჯგუფების მიხედვითაც.

კერძოდ, ახალგაზრდები (18-24 წლის - 18%25) და ხანდაზმულები (65+წლის - 15%25) ამ თვალსაზრისით ნაკლებ ინტერესს იჩენენ, საშუალო ასაკის მოსახლეობა კი შედარებით მეტად არის ინფორმირებული (25-44 წლის - 27%25, ხოლო 45-64 წლის - 25%25).

თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ ინფორმირებულობა, როგორც მოსალოდნელი იყო, დამოკიდებული აღმოჩნდა მოსახლეობის განათლების დონესა და მათ დასაქმების სტატუსზეც. პროფესიული (27%25) და უმაღლესი (23%25) განათლების მქონე მოსახლეობის გაცილებით დიდმა ნაწილმა განაცხადა, რომ იღებს ინფორმაციას თვითმმართველი ორგანოს საქმიანობაზე, მაშინ როდესაც განათლების დაბალი დონის მქონე მოსახლეობაში ეს მაჩვენებელი 20.6%25-ს შეადგენს. რაც შეეხება დასაქმების სტატუსს, აქტიური საზოგადოებრივი მოღვაწეობიდან გამომდინარე, დასაქმებულები ყველაზე მეტად არიან ინფორმირებულები საკუთარი თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ (35%25). (იხ. დიაგრამა №19)

დიაგრამა №19. თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ მოსახლეობის ინფორმირებულობის დონე

როგორც ზემოთ აღინიშნა, მოსახლეობის დაახლოებით ერთი მეოთხედი იღებს ინფორმაციას თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ (22.9%25). მათი უმრავლესობისთვის მიღებული ინფორმაციის წყაროს ტელევიზიაწარმოადგენს (61.3%25). საკმაოდ ტიპიური აღმოჩნდა ინფორმაციის გავრცელება სოციალიზებული მოსაზრებების საშუალებითაც, 30.7%25 სწორედ ახლობლებისგან იგებს თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის თაობაზე. რაც შეეხება სხვა წყაროებს, მათ შორის დასახელდა: ბეჭდური მედია (22.6%25), საკრებულოს/გამგეობის/მერიის თანამშრომლები (15.8%25), გამგეობის/მერიის რწმუნებული (8.9%25) და სხვ. (იხ. დიაგრამა №20)

დიაგრამა №20. თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ ინფორმაციის წყაროები

მოქალაქეთა აქტივობა

ისევე როგორც მოსახლეობის ინფორმირებულობა, თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობასთან მიმართებაში მისი აქტივობაც სხვადასხვა მიმართულებებით იქნა შესწავლილი. კერძოდ, მათი აქტივობის დონე განისაზღვრა საკრებულოს სხდომებზე დასწრების, ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით საკუთარი წინადადებების მომზადებისა და თვითმმართველობის ორგანოებთან აქტიური ურთიერთობის გამოცდილების კუთხით.

ზოგადად შეიძლება ითქვას, რომ მოსახლეობის აქტივობა საკმაოდ დაბალია. მაგალითად, საკრებულოს სხდომებზე დასწრების გამოცდილება აქვს რეგიონების მოსახლეობის მხოლოდ 5.1%25-ს (თუ ამ მაჩვენებელს კვლევის 2.3.5. ქვეთავში გამოყვანილი კოეფიციენტით დავაკორექტირებთ, იგი კიდევ უფრო შემცირდება და 2.4%25-ს შეადგენს). ეს მაჩვენებელი ოდნავ მაღალია სოფლებში (სოფელი - 6.1%25, ქალაქი - 4.1%25). საზოგადოების აქტივობა მათ სქესსა და ასაკზე დამოკიდებული არ აღმოჩნდა, მაგრამ განათლების დონისა და დასაქმების სტატუსის მიხედვით მნიშვნელოვანი განსხვავებები გამოვლინდა. კერძოდ, საკრებულოს სხდომებზე დასწრების გამოცდილება აქვს განათლების დაბალი დონის მქონე მოსახლეობის მხოლოდ 4%25-ს, მაშინ, როდესაც, იგივე მაჩვენებელი უმაღლესი განათლების მქონეთა შორის 8%25-ს აღწევს. მოსახლეობის აქტივობა განსხვავებულია მოქალაქეთა დასაქმების სტატუსის მიხედვითაც: დასაქმებული მოსახლეობის 8%25 ერთხელ მაინც დასწრებია საკრებულოს სხდომას, ხოლო უმუშევრებში ეს მაჩვენებელი ყველაზე დაბალია და 4%25-ს შეადგენს.

თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობაში მოსახლეობის ჩართულობის დაბალ დონესა და პასიურობაზე მიუთითებს ის ფაქტიც, რომ მათ უმრავლესობას (81.5%25) საკრებულოს სხდომებზე დასწრების სურვილიც კი არ ჰქონია. უნდა აღინიშნოს, რომ ამ თვალსაზრისით, ქალაქის მოსახლეობა სოფლის მოსახლეობაზე უფრო პასიურია (ქალაქი - 88.4%25, სოფელი - 75.4%25). (იხ. დიაგრამა №21)

დიაგრამა №21. საკრებულოს სხდომებზე დასწრების პრაქტიკა

მათი წილი, ვისაც საკრებულოს სხდომაზე დასწრების სურვილი ჰქონდა, თუმცა ვერ მოახერხა, 13.3%25-ს შეადგენს. ხელისშემშლელ ფაქტორებად კი შემდეგი დასახელდა:

რაც შეეხება იმათ, ვინც საკრებულოს სხდომას დასწრებია, უმრავლესობას აღნიშნულ სხდომაზე დასასწრებად წინასწარ არავისთვის მიუმართავს (79.3%25). ხოლო 9.1%25-მა დასახმარებლად წინასწარ გამგეობის/მერიის რწმუნებულს, 2.1%25-მა საკრებულოს/გამგეობის/მერიის თანამშრომელს მიმართა.

საზოგადოების აქტივობა შესწავლილ იქნა მათ მიერ საკრებულოს სხდომის მოწვევის ინიცირებაში მონაწილეობის პრაქტიკის კუთხითაც. აღმოჩნდა, რომ მსგავს აქტივობაში მოსახლეობის 2.7%25-ს აქვს მონაწილეობა მიღებული. როგორც ზემოთ აღინიშნა, თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტის შესახებ ინფორმაციას მოსახლეობის 53%25 იღებს, მათგან მხოლოდ 4.3%25-ს წარუდგენია საკუთარი მოსაზრებები და წინადადებები ბიუჯეტის პროექტის შესახებ. შენიშვნების წარდგენა კი, ძირითადად, ზეპირი ფორმით ხდებოდა გამგეობის/მერიის რწმუნებულთან ან საკრებულოს რომელიმე თანამშრომელთან. მართალია, გამგეობის/მერიის რწმუნებულის ინსტიტუტის ცნობადობა საკმაოდმაღალია, მაგრამ საზოგადოების აქტივობა - გამგეობასთან/მერიასთან კომუნიკაციაში დახმარების მიზნით რწმუნებულისადმი მიმართვის თავლსაზრისით, შეიძლება ითქვას, რომ არ არის მაღალი. ნაკვლევი რეგიონების მოსახლეობის 13.5%25 აცხადებს, რომ მსგავსი გამოცდილება აქვს.

რწმუნებულისადმი მიმართვის პრაქტიკა განსაკუთრებით სოფლის მოსახლეობაშია (16%25), ქალაქის მოსახლეობა კი ამ მხრივ შედარებით პასიურია (11%25).

გამგეობის/მერიის რწმუნებულისადმი მიმართვის თვალსაზრისით, განსხვავებული ტენდენციები გამოვლინდა ასაკობრივი ჯგუფების მიხედვითაც. განსაკუთრებით მაღალი აქტივობით გამოირჩევა 25-44 წლის ასაკში მყოფი მოსახლეობა (18%25), ახალგაზრდა თაობა კი (18-24 წლის) ყველაზე პასიურია (2.3%25) (იხ. დიაგრამა №22)

დიაგრამა №22. გამგეობის/მერიის რწმუნებულისადმი მიმართვის პრაქტიკა

გამგეობის/მერიის რწმუნებულისადმი მიმართვის დაბალი მაჩვენებელი ძირითადად ორი ფაქტორით არის გამოწვეული. იმათი დიდი ნაწილი, ვისაც მსგავსი პრაქტიკა არა აქვს, ამას იმით ხსნის, რომ უბრალოდ არ დასჭირვებია რწმუნებულის დახმარება (72.9%25), ხოლო 25.7%25 მიიჩნევს, რომ რწმუნებულის ინსტიტუტი არ არის იმდენად ძლიერი, რომ მისი დახმარება შეძლოს. როგორც კვლევამ ცხადყო, თვითმმართველობის ორგანოებიდან გარკვეული სახის ინფორმაცია მოსახლეობის მხოლოდ 2.5%25-ს აქვს გამოთხოვილი. უნდა აღინიშნოს, რომ ამ მხრივ ქალები მამკაცებთან შედარებით უფრო მეტად აქტიურობენ (ქალები - 4.5%25, მამაკაცები - 0%25). რაც შეეხება ასაკობრივ ჯგუფებს, ამ კუთხითაც მნიშვნელოვანი განსხვავებები გამოვლინდა: ინფორმაციის გამოთხოვის პრაქტიკა ახალგაზრდების უფრო დიდ ნაწილს აქვს, ვიდრე უფროსი ასაკის მოსახლეობას. 18-24 წლის მოსახლეობის 5.8%25-ს მუნიციპალიტეტიდან გამოუთხოვია ინფორმაცია, ხოლო 45-64 წლის სეგმენტში ეს მაჩვენებელი მხოლოდ 1.4%25-ს შეადგენს, ხანდაზმულთა შორის კი ინფორმაციის გამოთხოვის გამოცდილება ფაქტობრივად არ დაფიქსირებულა (იხ. დიაგრამა №23).

დიაგრამა №23. თვითმმართველობის ორგანოებიდან ინფორმაციის გამოთხოვის პრაქტიკა

კვლევის შედეგად დადგინდა, რომ ადგილი აქვს თვითმმართველობის ორგანოების მიერ ინფორმაციის არასრულად გაცემის ფაქტებს. მათგან, ვისაც თვითმმართველობის ორგანოებიდან ინფორმაცია გამოუთხოვია, უმრავლესობა აცხადებს, რომ, მართალია, ინფორმაციის გამოთხოვაზე განაცხადს იტოვებენ, მაგრამ რიგ შემთხვევებში მას საერთოდ არ გასცემენ (7.4%25), ხშირად კი არასრულ ინფორმაციას (87.4%25) იძლევიან.

მოსახლეობა დაბალ აქტივობას იჩენს გამგეობის/მერიის წარმომადგენლებთან და საკრებულოს წევრებთან შეხვედრის მოთხოვნის თვალსაზრისითაც. ნაკვლევი რეგიონების მოსახლეობის მხოლოდ 3.3%25-მა განაცხადა, რომ გამგეობის/მერიის/საკრებულოს აპარატისთვის მოუთხოვია გამგეობის/მერიის წარმომადგენლებთან და საკრებულოს წევრებთან შეხვედრის ორგანიზება. საგულისხმოა, რომ აღნიშნულთაგან მხოლოდ 50%25-ის შემთხვევაში მოხდა შეხვედრის ორგანიზება.

მიღებულ შედეგებზე დაყრდნობით შეიძლება ითქვას, რომ ზოგადად მოსახლეობის აქტივობა საკმაოდ დაბალია, თუმცა ამ მხრივ ქალაქთან შედარებით, სოფელი უფრო აქტიურია. მოსახლეობის პასიურობას ძირითადად ის ფაქტი განაპირობებს, რომ მათ არა აქვთ თვითმმართველი ორგანოების მხრიდან პრობლემების მოგვარების მოლოდინი.

თვითმმართველობის ორგანოების კომუნიკაცია მოქალაქეეებთან თვითმმართველობის ორგანოების კომუნიკაცია მოსახლეობასთან შესწავლილ იქნა გამგეობის/მერიის რწმუნებულთან, საკრებულოს წევრებთან, გამგეობასთან/ მერიასთან კომუნიკაციის გამოცდილების კუთხით. გამოკითხული მოსახლეობის ერთ მესამედზე მეტმა აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული არ ატარებს მოსახლეობასთან პერიოდულ შეხვედრებს (35.9%25). დაახლოებით ერთი მეხუთედი არ არის ინფორმირებული საერთოდ ტარდება თუ არა ასეთი შეხვედრები (17.6%25). დანარჩენმა 46.5%25-მა კი განაცხადა, რომ რწმუნებული მოსახლეობასთან შეხვედრებს ატარებს. (იხ. დიაგრამა №24)

დიაგრამა №24. გამგეობის/მერიის რწმუნებულის მოსახლეობასთან კომუნიკაციის პრაქტიკა

მოსახლეობას ვეკითხებოდით იკვლევს თუ არა რწმუნებული თავისი ინიციატივით საზოგადოების საჭიროებებსა და პრობლემებს. ამ მხრივ რწმუნებულები არც თუ საკმარისად აქტიურები აღმოჩნდნენ. მოსახლეობის მხოლოდ 38%25-მა აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული საკუთარი ინიციატივით ინტერესდება მოსახლეობის პრობლემებით. (იხ. დიაგრამა №25)

დიაგრამა №25. იკვლევს თუ არა გამგეობის/მერიის რწმუნებული ადგილობრივ საჭიროებებს თავისი ინიციატივით

საგულისხმოა, რომ გამოკითხულთა 32.1%25-ის თქმით, გამგეობის/მერიის რწმუნებულთა ნაწილი მოსახლეობაში წამოჭრილი პრობლემების პრიორიტეტიზაციას ახდენს და მოსახლეობას ეკითხება, თუ რომელი საჭიროებაა მათთვის ყველაზე პრიორიტეტული. 58.9%25-მა კი აღნიშნა, რომ რწმუნებულის მსგავს ქმედებას ადგილი არ ჰქონია. (იხ. დიაგრამა №26)

დიაგრამა №26. გამგეობის/მერიის რწმუნებულის მიერ პრობლემების პრიორიტეტიზაციის პრაქტიკა

წინამდებარე ანგარიშის 2.4.3. ქვეთავში - მოქალაქეთა აქტივობა - აღნიშნული იყო, რომ მოსახლეობის 13.5%25-ს ერთხელ მაინც მიუმართავს რწმუნებულისთვის გამგეობასთან/მერიასთან კომუნიკაციაში დახმარების მიზნით. მათგან დიდ ნაწილს (66.5%25) რწმუნებულმა დახმარება გაუწია. ამ თვალსაზრისით, სოფლებში უკეთესი მდგომარეობაა: სოფლის მოსახლეობის აქტიური ნაწილის 69%25, ხოლო ქალაქის - 62%25 აცხადებს, რომ მიმართვის საფუძველზე რწმუნებულმა მათ დახმარება აღმოუჩინა.

კვლევაში ასევე შესწავლილ იქნა საკრებულოს წევრების, გამგეობის/მერიის წარმომადგენელთა მოსახლეობასთან შეხვედრების სიხშირე. მონაცემებზე დაყრდნობით შეიძლება ითქვას, რომ გამგეობას/მერიას უკეთესი კომუნიკაცია აქვს საზოგადოებასთან, ვიდრე საკრებულოს. მოსახლეობის 16%25-მა განაცხადა, რომ გამგეობა/მერია არ აწყობს შეხვედრებს მოსახლეობასთან, ხოლო 31.3%25-ს გაუჭირდა ამ კითხვაზე კონკრეტული პასუხის გაცემა. იგივე მაჩვენებლები კი საკრებულოს წევრების საზოგადოებასთან შეხვედრების საკითხთან დაკავშირებით მნიშვნელოვნად მაღალია: 51%25-ს თქმით, საკრებულოს წევრები არასდროს აწყობენ მოსახლეობასთან შეხვედრებს, ხოლო 17%25-ს გაუჭირდა პასუხის გაცემა.

საკრებულოს და გამგეობის აქტივობა და საზოგადოებასთან კომუნიკაციის ხარისხი სოფლებსა და ქალაქებში განსხვავებულია. ზოგადი ტენდენციის სახით შეიძლება ითქვას, რომ გამგეობაც და საკრებულოც სოფლად უფრო აქტიურია, ვიდრე ქალაქებში. სოფლის მოსახლეობის 38.3%25, ხოლო ქალაქის მოსახლეობის 24.8%25 აცხადებს, რომ საკრებულოს წევრები მათთან წელიწადში, მინიმუმ, ერთხელ მაინც აწყობენ შეხვედრებს. გამგეობისთვის კი იგივე მაჩვენებლები, როგორც სოფლებში, ასევე ქალაქებში მაღალია (სოფლები - 60.3%25, ხოლო ქალაქები - 41.8%25). (იხ. ცხრილი №1)

ცხრილი №1. საკრებულოს და გამგეობის/მერიის საზოგადოებასთან კომუნიკაციის სიხშირე

შესწავლილ იქნა საკრებულოებთან, გამგეობებთან/მერიებთან საზოგადოების კომუნიკაციის პრობლემები. გამოკითხულთა 60.2%25 აღნიშნავს, რომ ამ მხრივ რაიმე პრობლემა არ არის, ხოლო 17.4%25-მა საკრებულოსთან, გამგეობასთან/ მერიასთან კომუნიკაციის პრობლემები ვერ დაასახელა იმის გამო, რომ მათთან შეხება არ ჰქონია. კომუნიკაციის თვალსაზირისით, თვითმმართველობის ორგანოებთან მოსახლეობის დაბალი აქტივობა გვაფიქრებინებს, რომ მოსახლეობის ზემოაღნიშნული 60.2%25 ურთიერთობაში პრობლემას ვერ ხედავს კომუნიკაციის არარსებობის გამო.

კომუნიკაციის პრობლემებად კი შემდეგი დასახელდა:

დიაგრამა №27. საკრებულოსთან/გამგეობასთან/მერიასთან კომუნიკაციის პრობლემები

მოქალაქეთა ინფორმირებულობა

თბილისის მოსახლეობის ერთმა მეოთხედმა (25.6%25) იცის, რომ საკრებულოს სხდომები არის ღია და მათზე დასწრება ყველას შეუძლია, თუმცა ამ სხდომების გამართვის კონკრეტული თარიღი მხოლოდ 8.3%25-სთვის გახლავთ ცნობილი. აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით საინფორმაციო წყაროს კი ძირითადად ტელევიზია და ნაცნობები წარმოადგენენ.

რაც შეეხება მოსახლეობის ინფორმირებულობას თბილისის ამომრჩეველთა ნაწილის მიერ საკრებულოს სხდომის მოწვევის უფლების შესახებ, აღმოჩნდა, რომ თბილისში ამ უფლების შესახებ ძალიან ცოტამ (მხოლოდ 8.1%25-მა) თუ იცის. თბილისში მოსახლეობის ნახევარზე ნაკლებმა (45.7%25) იცის, რომ ნებისმიერ პირს უფლება აქვს გაეცნოს ქალაქის ბიუჯეტის პროექტს. მიუხედავად ამ მაჩვენებლისა, ქალაქის მოსახლეობის უმრავლესობა იღებს ინფორმაციას ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით (79.6%25). ინფორმაციის ძირითად წყაროებად კი დასახელდა ტელევიზია და ბეჭდური მედია. (იხ. დიაგრამა №28)

დიაგრამა №28. თბილისის ბიუჯეტის პროექტის შესახებ ინფორმაციის წყაროები

მიუხედავად იმისა, რომ თბილისის მოსახლეობის დიდი ნაწილი გარკვეულ ინფორმაციას იღებს თბილისის ბიუჯეტის პროექტის თაობაზე, მათმა მხოლოდ 15.8%25-მა იცის, რომ უფლება აქვს ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით წარადგინოს საკუთარი შენიშვნები/წინადადებები.

ქალაქში საკმაოდ მაღალია მოსახლეობის ინფორმირებულობის დონე თბილისის მერიის/საკრებულოს საქმიანობის შესახებ. მოქალაქეთა 66.1%25 აცხადებს, რომ ეცნობა მერიის/საკრებულოს საქმიანობას, ხოლო დარჩენილი 33.9%25-სთვის ასეთი საქმიანობა უცნობია სხვადასხვა მიზეზების გამო. კერძოდ, 8.7%25 ამბობს, რომ არ იცის სად და როგორ შეიძლება ამ ინფორმაციის მოპოვება, 25.2%25 კი ინდიფერენტული აღმოჩნდა თბილისის მერიის/საკრებულოს საქმიანობის მიმართ. (იხ. დიაგრამა №29)

დიაგრამა №29. თბილისის მერიის/საკრებულოს საქმიანობის შესახებ მოსახლეობის ინფორმირებულობის დონე

მათთვის კი, ვინც ეცნობა თბილისის მერიის/საკრებულოს საქმიანობას, ინფორმაციის წყაროს ძირითადად ტელევიზია წარმოადგენს (97.5%25). კანონმდებლობის თანახმად, თბილისის ამომრჩეველთა განსაზღვრულ რაოდენობას აქვს საკრებულოს რიგგარეშე სხდომის მოწვევის ინიცირების უფლება. კვლევის ფარგლებში შესწავლილ იქნა თუ რამდენად იცის მოსახლეობამ ზემოთ აღნიშნული უფლების შესახებ. აღმოჩნდა, რომ მის შესახებ თბილისის მოსახლეობის 8.1%25-ს სმენია. შესაბამისად, ეს არ იცის 91.9%25- მა.

მოქალაქეთა აქტივობა

ზოგადად შეიძლება ითქვას რომ, რეგიონების მსგავსად, თბილისის მოსახლეობაც საკმაოდ პასიურია საკრებულოსა და მერიასთან მიმართებაში. მაგ: საკრებულოს სხდომებზე დასწრების გამოცდილება ქალაქის მოსახლეობის მხოლოდ 2.2%25-ს აქვს. მოსახლეობის ჩართულობის დაბალ დონესა და მათ პასიურობაზე მიუთითებს ის ფაქტიც, რომ თბილისის მოსახლეობის დიდ უმრავლესობას (87.4%25) საკრებულოს სხდომებზე დასწრების სურვილიც კი არ ჰქონია, ხოლო 10.4%25-მა, სურვილის მიუხედავად, ვერ მოახერხა სხდომაზე დასწრება დროის უქონლობის გამო ან იმიტომ, რომ არ იცოდა სხდომაზე დასწრების უფლების შესახებ. (იხ. დიაგრამა №30)

დიაგრამა №30. საკრებულოს სხდომებზე დასწრების პრაქტიკა

აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ მოსახლეობა, რომლებსაც სხდომაზე დასწრების გამოცდილება აქვთ, ისე შევიდნენ სხდომათა დარბაზში, რომ არც ერთ მათგანს წინასწარ არავისთვის მიუმართავს.

საზოგადოების აქტივობა შესწავლილ იქნა მოსახლეობის მიერ საკრებულოს რიგგარეშე სხდომის მოწვევის ინიცირებაში მონაწილეობის პრაქტიკის კუთხითაც. აღმოჩნდა, რომ თბილისის არც ერთ მოსახლეს არ მიუღია მონაწილეობა საკრებულოს სხდომის მოწვევის ინიცირებაში. მიუხედავად იმისა, რომ ქალაქის მოსახლეობის საკმაოდ დიდი ნაწილი (79.6%25) გარკვეულ ინფორმაციას იღებს ბიუჯეტის პროექტის თაობაზე, არც ერთ მათგანს არ წარუდგენია საკუთარი წინადადებები/შენიშვნები ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით.

ქალაქის მაცხოვრებლები არც მერიიდან/საკრებულოდან ინფორმაციის გამოთხოვაში არიან აქტიურები. გამოკითხულთაგან მსგავსი აქტივობა არავის განუხორციელებია.

მოსახლეობა დაბალ აქტივობას იჩენს მერიის/საკრებულოს წევრებთან შეხვედრის მოთხოვნის თვალსაზრისითაც. მოსახლეობის მხოლოდ 2.9%25-მა განაცხდა, რომ მერიის/საკრებულოს აპარატისთვის მოუთხოვია მერიის წარმომადგენლებთან და საკრებულოს წევრებთან შეხვედრის ორგანიზება. საგულისხმოა, რომ აღნიშნულ მოთხოვნათაგან არც ერთი არ დაკმაყოფილებულა.

თვითმმართველობის ორგანოების კომუნიკაცია მოქალაქეეებთან მოსახლეობის ინფორმირებულობასა და აქტივობასთან ერთად, კვლევის ფარგლებში შესწავლილ იქნა თვითმმართველობის ორგანოებთან მათი კომუნიკაციის დონეც.

კვლევაში შესწავლილ იქნა მოსახლეობასთან საკრებულოს წევრების, მერიისა და თბილისის გამგეობის წარმომადგენელთა შეხვედრების სიხშირე. თბილისის მოსახლეობის 64.2%25 აცხადებს, რომ საკრებულო არ აწყობს შეხვედრებს მოსახლეობასთან. დაახლოებით იგივე ნაწილის თქმით, არც მერია და თბილისის გამგეობებია ამ მხრივ აქტიური (62.4%25). მოსახლეობის ერთი მეხუთედი კი არ არის ინფორმირებული არც საკრებულოს (20.4%25) და არც მერიის/გამგეობების (20.4%25) მიერ მსგავსი ქმედების განხორციელების შესახებ. (იხ. ცხრილი №2)

ცხრილი №2. საზოგადოებასთან საკრებულოს, მერიისა და თბილისის გამგეობების კომუნიკაციის სიხშირე

შესწავლილ იქნა საზოგადოების საკრებულოსთან, მერიასთან და თბილისის გამგეობებთან კომუნიკაციის პრობლემები. თბილისის მოსახლეობის მხოლოდ 16.6%25 აღნიშნავს, რომ ამ მხრივ არავითარი პრობლემა არ ჰქონია. საგულისხმოა, რომ მოსახლეობის უმრავლესობას საკრებულოსთან, მერიასთან და გამგეობებთან შეხება საერთოდ არ ჰქონია (72.2%25), შესაბამისად, მათთან კომუნიკაციის პრობლემები არ გამოკვეთილა.

როგორც ზემოთ აღინიშნა, კვლევა მიმდინარეობდა საქართველოს ყველა რეგიონში/მხარეში. ქვემოთ წარმოგიდგენთ მონაცემთა ანალიზს ცალკეული რეგიონების მიხედვით.

მოქალაქეთა ინფორმირებულობა

მოსახლეობის ერთმა მესამედმა (35%25) იცის, რომ საკრებულოს სხდომები ღიაა და მათზე დასწრება ყველას შეუძლია, თუმცა ამ სხდომების გამართვის კონკრეტული თარიღი მხოლოდ 1.6%25-სთვის არის ცნობილი. აჭარაში საკრებულოს სხდომების გამართვის თარიღის შესახებ ინფორმაციას ძირითადად სამი წყაროდან იღებენ: 1. საკრებულოს/გამგეობის თანამშრომელი; 2. გამგეობის რწმუნებული; 3. ნაცნობები.

კვლევის ფარგლებში შესწავლილ იქნა მოსახლეობის ინფორმირებულობა თვითმმართველი ერთეულის ამომრჩეველთა ნაწილის მიერ (3%25) საკრებულოს სხდომის მოწვევის ინიცირების უფლების შესახებ. გამოკითხვის შედეგად გაირკვა, რომ აჭარაში მოსახლეობის 28.9%25 ფლობს ამ ინფორმაციას. აჭარაში მნიშვნელოვნად მაღალია საზოგადოების ინფორმირებულობის ხარისხი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით. აქ მოსახლეობის სამმა მეოთხედმა იცის, რომ ნებისმიერ მოსახლეს უფლება აქვს გაეცნოს თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტს (74.5%25), რაც თითქმის ორჯერ მაღალია საშუალო რეგიონალურ მაჩვენებელზე (39.5%25). უნდა აღინიშნოს, რომ აჭარაში მოსახლეობის საკმაოდ დიდი ნაწილი იღებს ინფორმაციას ბიუჯეტის პროექტის შესახებ - ეს მაჩვენებელი 72.6%25-ს აღწევს. რაც შეეხება ინფორმაციის წყაროებს, მოსახლეობა ძირითადად ტელევიზიიდან (42%25) ნაცნობებისგან (35.6%25), საკრებულოს/გამგეობის თანამშრომლებისგან (30.8%25) და გამგეობის რწმუნებულისგან (24%25) იღებს ინფორმაციას. (იხ. დიაგრამა №31)

დიაგრამა №31. თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტის შესახებ ინფორმაციის წყაროები

აჭარის მოსახლეობის ნახევარზე მეტმა (53.2%25) იცის, რომ უფლება აქვს ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით საკუთარი შენიშვნები/წინადადებები წარადგინოს. ამ მაჩვენებლით აჭარა მხოლოდ მცხეთა-მთიანეთს ჩამორჩება. აჭარაში ათი მოსახლიდან მხოლოდ ერთმა არ იცის, რომ მათ თემს/დაბას/სოფელს ჰყავს რწმუნებული (9.6%25). აღსანიშნავია ისიც, რომ მოსახლეობის 28.8%25 აცხადებს, რომ მათ თავიანთი რწმუნებული აწვდის ინფორმაციას თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობასთან დაკავშირებით.

ამ მაჩვენებლით აჭარა თითქმის ორჯერ უსწრებს საშუალო რეგიონალურ მაჩვენებელს და მხოლოდ მცხეთა-მთიანეთს და რაჭას ჩამორჩება. მოსახლეობის მხოლოდ 3.6%25 აცხადებს, რომ ეცნობა ზოგადად თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობას. დარჩენილი 96.4%25-სთვის ეს საქმიანობა უცნობია სხვადასხვა მიზეზების გამო. კერძოდ, 19.8%25 ამბობს, რომ არ იცის სად და როგორ შეიძლება ამ ინფორმაციის მოპოვება, ხოლო ოთხიდან სამი მოსახლე (76.7%25) ინდიფერენტულია თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის მიმართ. (იხ. დიაგრამა №32)

დიაგრამა №32. თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ მოსახლეობის ინფორმირებულობის დონე

როგორც ზემოთ აღინიშნა, მოსახლეობის მხოლოდ 3.6%25 იღებს ინფორმაციას თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ. მათთვის თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობასთან დაკავშირებული ინფორმაციის ძირითად წყაროებს საკრებულოს/გამგეობის თანამშრომელი, გამგეობის რწმუნებული და ნაცნობები წარმოადგენენ.

მოქალაქეთა აქტივობა

ზოგადად შეიძლება ითქვას, რომ აჭარის მოსახლეობა, საკრებულოებთან კომუნიკაციის მხრივ, პასიურია. საკრებულოს სხდომებზე დასწრების გამოცდილება ნაკვლევი მოსახლეობის 3.5%25-ს აქვს. თვითმმართველი ორგანოების საქმიანობაში მოსახლეობის ჩართულობის დაბალ დონესა და მათ პასიურობაზე მიუთითებს ის ფაქტიც, რომ მათ დიდ უმრავლესობას (93.8%25) საკრებულოს სხდომებზე დასწრების სურვილიც კი არ ჰქონია, ხოლო 2.7%25-მა სურვილის მიუხედავად ვერ მოახერხა სხდომაზე დასწრება, რადგან ვერ გაიგო როდის იყო დანიშნული სხდომა. (იხ. დიაგრამა №33)

დიაგრამა №33. საკრებულოს სხდომებზე დასწრების პრაქტიკა

საზოგადოების აქტივობა შესწავლილ იქნა საკრებულოს რიგგარეშე სხდომის მოწვევის ინიცირებაში მონაწილეობის პრაქტიკის კუთხითაც. აღმოჩნდა, რომ მსგავს ინიციატივაში აჭარის არც ერთ მოსახლეს არ მიუღია მონაწილეობა შესწავლილ იქნა ასევე მოსახლეობის გამგეობის რწმუნებულთან მიმართვის სიხშირე გამგეობასთან კომუნიკაციაში დასახამარებლად. საზოგადოების აქტივობა ამ თვალსაზრისით საკმაოდ დაბალია. ეს ტენდენცია განსაკუთრებით დამახასიათებელი აღმოჩნდა აჭარისთვის, სადაც მოსახლეობის მხოლოდ 2.9%25 აცხადებს, რომ მსგავსი გამოცდილება აქვს.

გამგეობის რწმუნებულისადმი მიმართვის ასეთი დაბალი მაჩვენებელი ძირითადად ორი ფაქტორით არის გამოწვეული: მოსახლეობის დიდ ნაწილს უბრალოდ არ დასჭირვებია რწმუნებულის დახმარება (79.1%25), ხოლო 20.9%25 მიიჩნევდა, რომ რწმუნებული მას ვერ დაეხმარებოდა.

უნდა ითქვას, რომ აჭარის მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობა თვითმმართველობის ორგანოებიდან გარკვეული სახის ინფორმაციის გამოთხოვის პრაქტიკის თვალსაზრისითაც პასიურია და მსგავსი გამოცდილება არ გააჩნია.

მოსახლეობა დაბალ აქტივობას იჩენს ასევე გამგეობის/საკრებულოს წევრებთან შეხვედრის მოთხოვნის თვალსაზრისით. მოსახლეობის მხოლოდ 0.7%25-მა განაცხდა, რომ გამგეობის/საკრებულოს აპარატისთვის მოუთხოვია გამგეობის წარმომადგენლებთან და საკრებულოს წევრებთან შეხვედრის ორგანიზება (საშუალო რეგიონული მაჩვენებელია 3.3%25). საგულისხმოა, რომ ყველა აღნიშნული შემთხვევა დაკმაყოფილდა.

თვითმმართველობის ორგანოების კომუნიკაცია მოქალაქეებთან მოსახლეობის ინფორმირებულობასა და აქტივობასთან ერთად კვლევის ფარგლებში შესწავლილ იქნა თვითმმართველობის ორგანოების მოსახლეობასთან კომუნიკაციის დონეც. აჭარის რეგიონში გამოკითხული მოსახლეობის ერთ მეოთხედზე ოდნავ მეტმა აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული არ ატარებს პერიოდულ შეხვედრებს მოსახლეობასთან (28.7%25). დანარჩენმა 71.3%25-მა კი გვითხრა, რომ რწმუნებული ასეთ შეხვედრებს ატარებს (იხ. დიაგრამა №34)

დიაგრამა №34. გამგეობის რწმუნებულის მოსახლეობასთან კომუნიკაციის პრაქტიკა

მოსახლეობას ვეკითხებოდით, იკვლევს თუ არა თავისი ინიციატივით გამგეობის რწმუნებული ადგილობრივ საჭიროებებსა და პრობლემებს. ამ მხრივ აჭარის რეგიონში რწმუნებულები საკმაოდ აქტიურები აღმოჩნდნენ. Mოსახლეობის

ნახევარზე ოდნავ მეტმა (53.3%25) აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული საკუთარი ინიციატივით ინტერესდება მაცხოვრებელთა პრობლემებით. (იხ. დიაგრამა №35)

დიაგრამა №35. იკვლევს თუ არა გამგეობის რწმუნებული საზოგადოების საჭიროებებს თავისი ინიციატივით

საგულისხმოა, რომ გამგეობის რწმუნებულთა ნაწილი მოსახლეობაში წამოჭრილი პრობლემების პრიორიტეტიზაციას ახდენს და ეკითხება საზოგადოებას, თუ რომელი საჭიროებაა მათთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი. აჭარის რეგიონში მაცხოვრებელთა 34.8%25-მა აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული სწორედ ასე იქცევა, ხოლო დანარჩენ შემთხვევაში (65.2%25) მსგავს ქმედებას ადგილი არ ჰქონია. (იხ. დიაგრამა №36)

დიაგრამა №36. გამგეობის რწმუნებულის მიერ პრობლემების პრიორიტეტიზაციის პრაქტიკა

ზემოთ აღნიშნული იყო, რომ აჭარის მოსახლეობის 2.9%25-ს რწმუნებულისთვის მიუმართავს გამგეობასთან კომუნიკაციაში დახმარებისთვის. მათ ერთ ნაწილს რწმუნებულმა დახმარება გაუწია, ზოგ შემთხვევაში კი ეს ვერ მოხერხდა. მონაცემთა სიმცირის გამო რაოდენობრივი მაჩვენებლების წარმოდგენა არამიზანშეწონილია.

ასევე შესწავლილ იქნა მოსახლეობასთან საკრებულოს წევრებისა და გამგეობის წარმომადგენელთა შეხვედრების სიხშირე. მოსახლეობის 43.9%25 აცხადებს, რომ საკრებულო არ აწყობს შეხვედრებს მოსახლეობასთან. მაშინ როცა გამგეობა უფრო აქტიურია, ყველა მოსახლე აღნიშნავს, რომ იგი წელიწადში, მინიმუმ, ერთხელ მაინც აწყობს მოსახლეობასთან შეხვედრებს. როგორც ირკვევა, საკრებულოც და გამგეობაც მოსახლეობასთან შეხვედრებს ძირითადად წელიწადში ერთხელ აწყობენ. (იხ. ცხრილი №2)

ცხრილი №3. საკრებულოს და გამგეობის საზოგადოებასთან კომუნიკაციის სიხშირე

შესწავლილ იქნა საზოგადოების საკრებულოსთან და გამგეობასთან კომუნიკაციის პრობლემები. მოსახლეობის 85.7%25 აღნიშნავს, რომ ამ მხრივ არავითარი პრობლემა არ ჰქონია.

კომუნიკაციის პრობლემებად კი შემდეგი დასახელდა:

მოქალაქეთა ინფორმირებულობა

გურიის რეგიონის მოსახლეობის უმრავლსობამ (61.4%25) იცის, რომ საკრებულოს სხდომები ღიაა და მათზე დასწრება ყველას შეუძლია. სხდომების გამართვის კონკრეტული თარიღი მოსახლეობის 12%25-სთვის არის ცნობილი, რაც საშუალო რეგიონულ მაჩვენებელზე 3.5 პროცენტული ერთეულით მაღალია. გურიის რეგიონში საკრებულოს სხდომების გამართვის თარიღთან დაკავშირებულ ინფორმაციას ძირითადად ბეჭდური მედიიიდან, ტელევიზიიდან,

ნაცნობებისაგან და გამგეობის რწმუნებულისაგან იღებენ. რაც შეეხება მოსახლეობის ინფორმირებულობას თვითმმართველი ერთეულის ამომრჩეველთა ნაწილის მიერ (3%25) საკრებულოს რიგგარეშე სხდომის მოწვევის ინიცირების უფლების შესახებ, აღმოჩნდა, რომ გურიის მოსახლეობის უმრავლესობისთვის ეს ფაქტიც ცნობილია (64%25). ამ მაჩვენებლით გურია ყველა სხვა რეგიონს უსწრებს.

გურიის მოსახლეობა კარგად არის ინფორმირებული თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტთან დაკავშირებითაც. მათმა ნახევარმა იცის, რომ ნებისმიერ მოსახლეს უფლება აქვს გაეცნოს თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტს (52.2%25) და მხარის თითქმის ყველა მოსახლე (98.4%25) იღებს ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებულ ინფორმაციას. შესაბამისად, მხოლოდ 1.6%25 რჩება ამ ინფორმაციის გარეშე. რაც შეეხება ინფორმაციის წყაროებს, მოსახლეობა ძირითადად ბეჭდური მედიის (85.8%25), ნაცნობებისა (70.8%25) და ტელევიზიის (39.2%25) საშუალებით იღებს ინფორმაციას. (იხ. დიაგრამა №37)

დიაგრამა №37. თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტის შესახებ ინფორმაციის წყაროები

მიუხედავად იმისა, რომ გურიის მოსახლეობის თითქმის აბსოლუტური უმრავლესობა გარკვეულ ინფორმაციას იღებს თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით, მათმა მხოლოდ ნახევარმა (53.2%25) იცის, რომ უფლება აქვს ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით წინადადებები/შენიშვნები წარადგინოს. ამ მაჩვენებლით გურიას მხოლოდ მცხეთა-მთიანეთი უსწრებს.

გურიაში მაღალია გამგეობის რწმუნებულის ინსტიტუტის ცნობადობა. აქ თითქმის ყველა მოსახლემ იცის, რომ მათ თემს/დაბას/სოფელს ჰყავს რწმუნებული (98.3%25). მიუხედავად ამ მაჩვენებლისა, გურიის მოსახლეობის 78.4%25 აცხადებს, რომ მათი რწმუნებული მოსახლეობას არ აწვდის ინფორმაციას თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობაზე.

გურიის რეგიონის მოსახლეობის ორი მეხუთედია ინფორმირებული თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ. მათი 38%25 აცხადებს, რომ ეცნობა თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობას, ხოლო დარჩენილი 62%25-სთვის ეს საქმიანობა სხვადასხვა მიზეზების გამო უცნობია. კერძოდ, 53%25 აცხადებს, რომ არ იცის სად და როგორ შეიძლება ამ ინფორმაციის მოპოვება, ხოლო 9%25 ამ კუთხით ინდიფერენტული აღმოჩნდა. (იხ. დიაგრამა №38)

დიაგრამა №38. თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ მოსახლეობის ინფორმირებულობის დონე

როგორც ზემოთ აღინიშნა, მოსახლეობის 38%25 იღებს ინფორმაციას თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ. მათთვის ამ კუთხით ინფორმაციის წყაროებს ტელევიზია (87.5%25) და ბეჭდური მედია (76.9%25) წარმოადგენს.

მოქალაქეთა აქტივობა

ზოგადად შეიძლება ითქვას, რომ გურიის მოსახლეობა ბევრ სხვა რეგიონთან შედარებით აქტიურია საკრებულოებთან ურთიერთობაში. საკრებულოს სხდომებზე დასწრების გამოცდილება რეგიონის მოსახლეობის 8.1%25-ს აქვს. თუმცა, რეგიონის მოსახლეობის დიდ უმრავლესობას (91.4%25) საკრებულოს სხდომებზე დასწრების სურვილიც კი არ ჰქონია, ხოლო 0.5%25-მა, სურვილის მიუხედავად, დროის უქონლობის გამო სხდომაზე დასწრება ვერ მოახერხა. (იხ. დიაგრამა №39)

დიაგრამა №39. საკრებულოს სხდომებზე დასწრების პრაქტიკა

ასევე უნდა აღინიშნოს, რომ მათ შორის, ვისაც სხდომაზე დასწრების გამოცდილება აქვს, ნახევარი ისე შევიდა სხდომათა დარბაზში, რომ წინასწარ არავისთვის მიუმართავს. ნაწილმა კი ან გამგეობის რწმუნებულს, ან საკრებულოს წევრს მიმართა სხდომაზე დასასწრებად.

საზოგადოების აქტივობა შესწავლილ იქნა საკრებულოს რიგგარეშე სხდომის მოწვევის ინიცირებაში მათი მონაწილეობის პრაქტიკის კუთხითაც. აღმოჩნდა, რომ მსგავს ინიციატივებში მონაწილეობა მიღებული აქვს მოსახლეობის 3.9%25-ს. გურიაში, სხვა რეგიონებთან შედარებით, საკმაოდ მაღალია მოსახლეობის მიერ თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით საკუთარი წინადადებების/შენიშვნების წარდგენის პრაქტიკა. გამოკითხულთა 15.3%25 ადასტურებს, რომ მათ აქვთ ასეთი გამოცდილება. ამ მაჩვენებლით გურია მხოლოდ რაჭას ჩამორჩება. თუმცა, აქვე უნდა ითქვას, რომ წინადადებები/შენიშვნები აბსოლუტურად ყველა შემთხვევაში ზეპირად იყო წარმოდგენილი.

გურიის რეგიონის მოსახლეობა გამგეობის რწმუნებულისადმი მიმართვის თვალსაზრისითაც საკმაო აქტივობას იჩენს, ამ რეგიონის მოსახლეობის ერთ მეოთხედზე მეტი (27.2%25) აღნიშნავს, რომ ერთხელ მაინც მიუმართავსრწმუნებულისთვის გამგეობასთან ან საკრებულოსთან კომუნიკაციაში დახმარების თხოვნით, ხოლო 72.8%25-ს მსგავსი გამოცდილება არა აქვს, რის მიზეზადაც ძირითადად ორი ფაქტორი სახელდება. კერძოდ, მოსახლეობის დიდ ნაწილს უბრალოდ არ დასჭირვებია რწმუნებულის დახმარება (71.6%25), ხოლო 28.4%25 მიიჩნევდა, რომ რწმუნებული მას ვერ დაეხმარებოდა.

თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ გარკვეული სახის ინფორმაციის გამოთხოვის პრაქტიკა რეგიონის მოსახლეობის 2.1%25-ს აქვს. მათ ისიც აღნიშნეს, რომ თვითმმართველობის ორგანოების გამოთხოვილ ინფორმაციას სრულად არ იძლევიან.

მოსახლეობა დაბალ აქტივობას იჩენს გამგეობის წარმომადგენლებთან და საკრებულოს წევრებთან შეხვედრის მოთხოვნის თვალსაზრისით. რეგიონის მოსახლეობის 3.0%25-მა განაცხადა, რომ გამგეობის/საკრებულოს აპარატისთვის მოუთხოვია ასეთი შეხვედრის ორგანიზება. საგულისხმოა, რომ ყველა აღნიშნული შემთხვევა დაკმაყოფილდა.

მიღებულ შედეგებზე დაყრდნობით შეიძლება ითქვას, რომ თვითმმართველობის ორგანოებთან ურთიერთობის თვალსაზრისით, გურიის მოსახლეობა სხვა რეგიონებთან შედარებით აქტიურია, თუმცა, ამის მიუხედავად, მისი წილი ზოგადად მაინც დაბალია.

თვითმმართველობის ორგანოების კომუნიკაცია მოქალაქეებთან მოსახლეობის ინფორმირებულობასა და აქტივობასთან ერთად კვლევის ფარგლებში შესწავლილ იქნა თვითმმართველობის ორგანოების მოსახლეობასთან კომუნიკაციის დონეც. გურიის რეგიონში გამოკითხული მოსახლეობის ერთ მეოთხედზე ოდნავ მეტმა განაცხადა, რომ გამგეობის რწმუნებული არ ატარებს მოსახლეობასთან პერიოდულ შეხვედრებს (28.8%25). 69.9%25-მა კი აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული ამ მხრივ აქტიურია. (იხ. დიაგრამა №40)

დიაგრამა №40. გამგეობის რწმუნებულის მოსახლეობასთან კომუნიკაციის პრაქტიკა

მოსახლეობას ვეკითხებოდით, იკვლევს თუ არა გამგეობის რწმუნებული თავისი ინიციატივით ადგილობრივ საჭიროებებსა და პრობლემებს. ამ მხრივ, გურიის რეგიონში რწმუნებულები საკმაოდ აქტიურები აღმოჩნდნენ. მოსახლეობის უმრავლესობამ (64.1%25) აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული საკუთარი ინიციატივით ინტერესდება მაცხოვრებელთა პრობლემებით. (იხ. დიაგრამა №41)

დიაგრამა №41. იკვლევს თუ არა გამგეობის რწმუნებული საზოგადოების საჭიროებებს თავისი ინიციატივით

საგულისხმოა, რომ რწმუნებულთა ნაწილი მოსახლეობაში წამოჭრილი პრობლემების პრიორიტეტიზაციას ახდენს და ეკითხება საზოგადოებას თუ რომელი საჭიროებაა მათთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი. გურიის რეგიონში მაცხოვრებელთა უმრავლესობამ (71.7%25-მა) აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული სწორედ ასე იქცევა, ხოლო 27.5%25-ის თქმით, მსგავს ქმედებას ადგილი არ ჰქონია. (იხ. დიაგრამა №42)

დიაგრამა №42. გამგეობის რწმუნებულის მიერ პრობლემების პრიორიტეტიზაციის პრაქტიკა

ზემოთ აღნიშნული იყო, რომ გურიის რეგიონის მოსახლეობის 27.2%25-ს გამგეობის რწმუნებულისთვის მიუმართავს ადგილობრივ თვითმმართველობის ორგანოებთან კომუნიკაციაში დახმარებისათვის. მათ დიდ ნაწილს რწმუნებულმა დახმარება გაუწია (82.7%25), დანარჩენის დახმარება კი ვერ მოხერხდა (17.3%25). ასევე შესწავლილ იქნა საკრებულოს წევრებისა და გამგეობის წარმომადგენელთა მოსახლეობასთან შეხვედრების სიხშირე. გურიის რეგიონის მოსახლეობის 50.6%25 აცხადებს რომ საკრებულო მოსახლეობასთან შეხვედრებს არ აწყობს. მაშინ როცა გამგეობა უფრო აქტიურია, ყველა მოსახლე აღნიშნავს, რომ იგი წელიწადში, მინიმუმ, ერთხელ მაინც აწყობს მოსახლეობასთან შეხვედრებს. როგორც ირკვევა, საკრებულოც და გამგეობაც მოსახლეობასთან შეხვედრებს ძირითადად წელიწადში ერთხელ აწყობენ. (იხ. ცხრილი №4)

ცხრილი №4. საკრებულოს და გამგეობის საზოგადოებასთან კომუნიკაციის სიხშირე

შესწავლილ იქნა საზოგადოების საკრებულოსთან და გამგეობასთან კომუნიკაციის პრობლემები. გურიის მოსახლეობის 86%25 აღნიშნავს, რომ ამ მხრივ პრობლემა არ ჰქონია.

კომუნიკაციის პრობლემებად კი შემდეგი დასახელდა:

მოქალაქეთა ინფორმირებულობა

იმერეთის მოსახლეობის ორმა მეხუთედმა (38.1%25) იცის, რომ საკრებულოს სხდომები ღიაა და მათზე დასწრება ყველა მოსახლეს შეუძლია, ხოლო ამ სხდომების გამართვის კონკრეტული თარიღი 12.9%25-სთვის არის ცნობილი. იმერეთის რეგიონში საკრებულოს სხდომების გამართვის თარიღთან დაკავშირებულ ინფორმაციას ძირითადად შემდეგი წყაროებიდან იღებენ: ბეჭდური მედია, ტელევიზია, ნაცნობები.

რაც შეეხება მოსახლეობის ინფორმირებულობას თვითმმართველი ერთეულის ამომრჩეველთა ნაწილის მიერ (3%25) საკრებულოს რიგგარეშეE სხდომის მოწვევის ინიცირების უფლების შესახებ, აღმოჩნდა, რომ იმერეთის მოსახლეობის მხოლოდ 9.9%25-სთვის არის ეს ცნობილი.

იმერეთის რეგიონში მოსახლეობის დაახლოებით ერთმა მესამედმა (31.3%25) იცის, რომ ყველას აქვს უფლება გაეცნოს თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტს. მიუხედავად ამ მაჩვენებლისა, ამ მხარის მოსახლეობის ნახევარზე ოდნავ მეტი იღებს ინფორმაციას ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით (56.6%25). რაც შეეხება ინფორმაციის წყაროებს, აქ ისინი ძირითადად ტელევიზიისა (51.3%25) და ბეჭდური მედიის (16.5%25) სახით არის წარმოდგენილი. (იხ. დიაგრამა №43)

დიაგრამა №43. თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტის შესახებ ინფორმაციის წყაროები

მიუხედავად იმისა, რომ იმერეთის მოსახლეობის ნახევარზე მეტი გარკვეულ ინფორმაციას იღებს თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით, ამ მხარის მოსახლეობის მხოლოდ ერთმა მეოთხედმა (31.3%25) თუ იცის, რომ უფლება აქვს აღნიშნულ ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით წინადადებები/შენიშვნები წარადგინოს, ხოლო დარჩენილი 68.7%25-სთვის ეს ფაქტი უცნობია.

იმერეთში ათიდან ცხრა მოსახლემ იცის, რომ მათ თემს/დაბას/სოფელს/უბანს ჰყავს რწმუნებული (89.4%25). თუმცა მოსახლეობის 81%25 აცხადებს, რომ მათი რწმუნებული არ აწვდის მათ ინფორმაციას გამგეობის/მერიის საქმიანობაზე. იმერეთის მოსახლეობის ერთი მეოთხედია ინფორმირებული თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ. მათი 25.3%25 აცხადებს, რომ ეცნობა თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობას, ხოლო დარჩენილი 74.7%25-სთვის ასეთი საქმიანობა უცნობია სხვადასხვა მიზეზების გამო. კერძოდ, 25.3%25 აცხადებს, რომ არ იცის სად და როგორ შეიძლება ამ ინფორმაციის მოპოვება, ხოლო 49.5%25 ამ კუთხით ინდიფერენტულია. (იხ. დიაგრამა №44)

დიაგრამა №44. თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ მოსახლეობის ინფორმირებულობის დონე

როგორც ზემოთ აღინიშნა, მოსახლეობის მხოლოდ 25.3%25 იღებს ინფორმაციას თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ. მათთვის ამ საკითხზე ინფორმაციის წყაროებს ტელევიზია, ბეჭდური მედია, რადიო და ახლობლები წარმოადგენენ (მონაცემთა სიმცირის გამო პროცენტული მაჩვენებლების წარმოადგენა არ არის სტატისტიკურად მართებული).

მოქალაქეთა აქტივობა

იმერეთში საკრებულოს სხდომებზე დასწრების გამოცდილება აქვს რეგიონის მოსახლეობის 4.9%25-ს. რეგიონის მოსახლეობის დიდ უმრავლესობას (85.8%25) საკრებულოს სხდომებზე დასწრების სურვილიც კი არ ჰქონია, ხოლო 9.3%25-მა, სურვილის მიუხედავად, დროის უქონლობის გამო ვერ მოახერხა სხდომაზე დასწრება ან არ იცოდა როდის იყო სხდომა დანიშნული. (იხ. დიაგრამა №45)

დიაგრამა №45. საკრებულოს სხდომებზე დასწრების პრაქტიკა

საზოგადოების აქტივობა შესწავლილ იქნა საკრებულოს რიგგარეშე სხდომის მოწვევის ინიცირებაში მათი მონაწილეობის პრაქტიკის კუთხითაც. იმერეთის მოსახლეობის 5.3%25-ს ასეთ ინიციატივაში მონაწილეობა მიუღია.

მიუხედავად იმისა, რომ იმერეთის რეგიონის მოსახლეობის ნახევარზე ოდნავ მეტი (56.6%25) ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით გარკვეულ ინფორმაციას იღებს, მხოლოდ 2.7%25-ს აქვს წარდგენილი საკუთარი წინადადებები/შენიშვნები აღნიშნული საკითხის შესახებ. როგორც ყოველთვის, ამ შემთხვევაშიც შენიშვნები ზეპირად იყო გადმოცემული.

იმერეთის მოსახლეობა არც გამგეობის/მერიის რწმუნებულისადმი მიმართვის თვალსაზრისით გამოირჩევა აქტიურობით. ამ რეგიონის მოსახლეობის 16.1%25 აღნიშნავს, რომ ერთხელ მაინც მიუმართავს რწმუნებულისთვის გამგეობასთან/მერიასთან ან საკრებულოსთან კომუნიკაციაში დახმარების თხოვნით, ხოლო დიდ უმრავლესობას 83.9%25-ს მსგავსი გამოცდილება არ გააჩნია, ამის მიზეზად აქაც ძირითადად ორი ფაქტორი სახელდება: მოსახლეობის დიდ ნაწილს უბრალოდ არ დასჭირვებია რწმუნებულის დახმარება (73.4%25), ხოლო 26%25 მიიჩნევდა, რომ რწმუნებული მას ვერ დაეხმარებოდა.

თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ გარკვეული სახის ინფორმაციის გამოთხოვის პრაქტიკა იმერეთის მოსახლეობის 3.4%25-ს აქვს. აქაც აღინიშნა, რომ თვითმმართველობის ორგანოების გამოთხოვილ ინფორმაციას სრულად არ იძლევიან.

მოსახლეობა სხვა რეგიონებთან შედარებით უფრო მაღალ აქტივობას იჩენს გამგეობის/მერიის წარმომადგენლებთან და საკრებულოს წევრებთან შეხვედრის მოთხოვნის თვალსაზრისით.

მოსახლეობის 5.7%25-მა განაცხდა, რომ გამგეობის/მერიის/საკრებულოს აპარატისთვის მოუთხოვია შეხვედრის ორგანიზება, რაც თითქმის ორჯერ აღემატება საშუალო რეგიონულ მაჩვენებლს. საგულისხმოა, რომ აღნიშნულ შემთხვევათაგან მხოლოდ ნახევარი დაკმაყოფილდა.

თვითმმართველობის ორგანოების კომუნიკაცია მოქალაქეებთან მოსახლეობის ინფორმირებულობასა და აქტივობასთან ერთად კვლევის ფარგლებში შესწავლილ იქნა თვითმმართველობის ორგანოების მოსახლეობასთან კომუნიკაციის დონეც. იმერეთის რეგიონში გამოკითხული მოსახლეობის ერთმა მესამედმა აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული არ ატარებს პერიოდულ შეხვედრებს მოსახლეობასთან (33.5%25), ხოლო 41.7%25-ის თქმით კი, რწმუნებული ამ მხრივ აქტიურია. (იხ. დიაგრამა №46)

დიაგრამა №46. გამგეობის/მერიის რწმუნებულის მოსახლეობასთან კომუნიკაციის პრაქტიკა

მოსახლეობას ვეკითხებოდით, იკვლევს თუ არა რწმუნებული თავისი ინიციატივით ადგილობრივ საჭიროებებსა და პრობლემებს. ამ მხრივ იმერეთის რეგიონში რწმუნებულები არც თუ საკმარისად აქტიურები აღმოჩნდნენ. მოსახლეობის მხოლოდ ერთმა მეოთხედმა (26.1%25) აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული საკუთარი ინიციატივით ინტერესდება მაცხოვრებელთა პრობლემებით. (იხ. დიაგრამა №47)

დიაგრამა №47. იკვლევს თუ არა გამგეობის./მერიის რწმუნებული საზოგადოების საჭიროებებს თავისი ინიციატივით

საგულისხმოა, რომ რწმუნებულთა ნაწილი მოსახლეობაში წამოჭრილი პრობლემების პრიორიტეტიზაციას ახდენს და ეკითხება საზოგადოებას თუ რომელი საჭიროებაა მათთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი. იმერეთის რეგიონში მაცხოვრებელთა 20.7%25-მა აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული სწორედ ასე იქცევა, ხოლო 53.8%25-ის თქმით, მსგავს ქმედებას ადგილი არ ჰქონია. (იხ. დიაგრამა №48)

დიაგრამა №48. გამგეობის/მერიის რწმუნებულის მიერ პრობლემების პრიორიტეტიზაციის პრაქტიკა

ზემოთ აღნიშნული იყო, რომ იმერეთის რეგიონის მოსახლეობის 16.1%25-ს მიუმართავს გამგეობის/მერიის რწმუნებულისთვის თვითმმართველობის ორგანოებთან კომუნიკაციაში დახმარებისათვის. მათგან დიდ ნაწილს (75.5%25) რწმუნებულმა დახმარება გაუწია, ხოლო დანარჩენის დახმარება ვერ მოხერხდა. ასევე შესწავლილ იქნა მოსახლეობასთან საკრებულოს წევრებისა და გამგეობის/მერიის წარმომადგენელთა შეხვედრების სიხშირე. წარმოდგენილი რეგიონის მოსახლეობის 52.3%25 აცხადებს რომ საკრებულო არ აწყობს შეხვედრებს მოსახლეობასთან. მაშინ როცა გამგეობა/მერია უფრო აქტიურია. გამოკითხულთა მხოლოდ 4.4%25 აღნიშნავს, რომ გამგეობა/მერია არ აწყობს მოსახლეობასთან შეხვედრებს როგორც საკრებულოს, ასევე გამგეობის/მერიის შეხვედრები მოსახლეობასთან ძირითადად წელიწადში ერთხელ ხდება. (იხ. ცხრილი №5)

ცხრილი №5. საკრებულოს და გამგეობის საზოგადოებასთან კომუნიკაციის სიხშირე

შესწავლილ იქნა საზოგადოების საკრებულოსთან და გამგეობასთან/მერიასთან კომუნიკაციის პრობლემები. იმერეთის მოსახლეობის მხოლოდ 33.5%25 აღნიშნავს, რომ ამ მხრივ პრობლემა არ არსებობს, 37%25-ის თქმით, მათ საერთოდ არა აქვთ შეხება საკრებულოს, მერიასა და გამგეობასთან, შესაბამისად, თვითმმართველობის ორგანოებთან კომუნიკაციის პრობლემები არ გამოკვეთილა.

მოქალაქეთა ინფორმირებულობა

კახეთის რეგიონის მოსახლეობის მხოლოდ ერთმა მესამედმა (34.9%25) იცის, რომ საკრებულოს სხდომები ღიაა და მათზე დასწრება ყველას შეუძლია. სხდომების გამართვის კონკრეტული თარიღი კი მხოლოდ 2.8%25-სთვის არის ცნობილი, რაც საშუალო რეგიონულ მაჩვენებელზე 3-ჯერ დაბალია. კახეთის რეგიონში საკრებულოს სხდომების გამართვის თარიღთან დაკავშირებულ ინფორმაციას ძირითადად საკრებულოს/გამგეობის თანამშრომლისგან ან ტელევიზიიდან იღებენ.

რაც შეეხება მოსახლეობის ინფორმირებულობას თვითმმართველი ერთეულის ამომრჩეველთა ნაწილის მიერ (3%25) საკრებულოს რიგგარეშე სხდომის მოწვევის ინიცირების უფლების შესახებ, აღმოჩნდა, რომ ეს მოსახლეობის მხოლოდ 7.5%25- სთვის არის ცნობილი (საშუალო რეგიონული - 21.5%25).

კახეთის რეგიონში მოსახლეობის მხოლოდ ერთმა მეოთხედმა იცის, რომ ნებისმიერ მოსახლეს უფლება აქვს გაეცნოს თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტს (27.8%25). დაბალია მოსახლეობის მიერ თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით ინფორმაციის გაცნობის პრაქტიკაც. მოსახლეობის 77.5%25 საერთოდ არ იღებს ინფორმაციას ბიუჯეტის პროექტზე, ეს კი საკმაოდ მაღალი მაჩვენებელია (საშუალო რეგიონული - 47.1%25). ხოლო მათთვის, ვინც ბიუჯეტის პროექტს ეცნობა, ინფორმაციის წყაროებს ძირითადად ტელევიზია ან ბეჭდური მედია წარმოადგენს. (იხ. დიაგრამა №49)

დიაგრამა №49. თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტის შესახებ ინფორმაციის წყაროები

კახეთის რეგიონის მოსახლეობის ინფორმირებულობის დონე მათ მიერ ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით წინადადებების/შენიშვნების წარდგენის უფლების შესახებ ძალზე დაბალია. კახეთის მოსახლეობის მხოლოდ 18.1%25-მა იცის, რომ შეუძლია თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით წარადგინოს წინადადებები/შენიშვნები.

კახეთის რეგიონში მოსახლეობის 88.2%25-მა იცის, რომ მის თემს/დაბას/სოფელს ჰყავს რწმუნებული. მოსახლეობის დიდი უმრავლესობა (92%25) აცხადებს, რომმათი რწმუნებული მოსახლეობას არ აწვდის ინფორმაციას თვითმმართველი ერთეულის საქმიანობაზე.

წარმოდგენილი რეგიონის მოსახლეობის მხოლოდ ერთი მეათედია ინფორმირებული თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ. მათი 8.3%25 აცხადებს, რომ ეცნობა თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობას, რაც თითქმის სამჯერ დაბალია საშუალო რეგიონულ მაჩვენებელზე. დარჩენილი 91.7%25-სთვის თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობა უცნობია სხვადასხვა მიზეზების გამო. კერძოდ, 19.5%25 აცხადებს, რომ არ იცის სად და როგორ შეიძლება ამ ინფორმაციის მოპოვება, ხოლო 72.2%25 ამ კუთხით ინდიფერენტულია. (იხ. დიაგრამა №50)

დიაგრამა №50. თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ მოსახლეობის ინფორმირებულობის დონე

მათთვის, ვინც იღებს ინფორმაციას თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ, ინფორმაციის წყაროებს ტელევიზია, რადიო და საკრებულოს/გამგეობის თანამშრომლები წარმოადგენენ.

მოქალაქეთა აქტივობა

კახეთში საკრებულოს სხდომებზე დასწრების გამოცდილება აქვს ნაკვლევი რეგიონის მოსახლეობის მხოლოდ 4.5%25-ს. რეგიონის მოსახლეობის დიდ უმრავლესობას (88.2%25) საკრებულოს სხდომებზე დასწრების სურვილიც კი არ ჰქონია, ხოლო 7.3%25-მა სურვილის მიუხედავად ვერ მოახერხა სხდომაზე დასწრება, რადგან ვერ გაიგო როდის იყო დანიშნული სხდომა. (იხ. დიაგრამა №51)

დიაგრამა №51. საკრებულოს სხდომებზე დასწრების პრაქტიკა

ასევე უნდა აღინიშნოს, რომ მათ შორის, ვისაც სხდომაზე დასწრების გამოცდილება აქვს, უმეტესობას წინასწარ არავისთვის მიუმართავს, ნაწილმა კი (15.8%25) საკრებულოს/გამგეობის თანამშრომელს მიმართა. საზოგადოების აქტივობა შესწავლილ იქნა საკრებულოს რიგგარეშე სხდომის მოწვევის ინიცირებაში მათი მონაწილეობის პრაქტიკის კუთხითაც. აღმოჩნდა, რომ მსგავსი აქტივობა განხორციელებული აქვს კახეთის რეგიონის მოსახლეობის საკმაოდ დიდ ნაწილს - 15.9%25-ს.

როგორც ზემოთ აღინიშნა, კახეთის რეგიონის მოსახლეობის 22.5%25 გარკვეულ ინფორმაციას იღებს ბიუჯეტის პროექტის შესახებ, მათგან 5.9%25-ს ბიუჯეტის პროექტის შესახებ საკუთარი წინადადებები/შენიშვნები აქვს წარდგენილი, რაც თითქმის 2 პროცენტული ერთეულით მეტია საშუალო რეგიონულ მაჩვენებელზე. სხვა რეგიონებისაგან განსხვავებით, ყველა დასახელებულ შემთხვევაში შენიშვნები წერილობითი ფორმით იყო წარმოდგენილი.

კახეთის რეგიონის მოსახლეობა შედარებით აქტიურია გამგეობის რწმუნებულისადმი მიმართვის თვალსაზრისითაც, ამ რეგიონის მოსახლეობის ერთი მეხუთედი (20.9%25) აღნიშნავს, რომ ერთხელ მაინც მიუმართავს რწმუნებულისთვის თვითმმართველობის ორგანოებთან კომუნიკაციაში დახმარების თხოვნით, ხოლო 79.1%25-ს მსგავსი გამოცდილება არ გააჩნია. ამის მიზეზად კვლავ ორი ძირითადი ფაქტორი სახელდება. კერძოდ, მოსახლეობის დიდ ნაწილს უბრალოდ არ დასჭირვებია რწმუნებულის დახმარება (92.6%25), 5.8%25-ს მიაჩნდა, რომ რწმუნებული მას ვერ დაეხმარებოდა.

თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ გარკვეული სახის ინფორმაციის გამოთხოვის პრაქტიკა კახეთის რეგიონის არც ერთ მოსახლეს არ გააჩნია. მოსახლეობა შედარებით მაღალ აქტივობას იჩენს გამგეობის წარმომადგენლებთან და საკრებულოს წევრებთან შეხვედრის მოთხოვნის თვალსაზრისითაც. რეგიონის მოსახლეობის 6.5%25-მა განაცხდა, რომ გამგეობის/საკრებულოს აპარატისთვის მოუთხოვია შეხვედრის ორგანიზება, რაც ორჯერ აღემატება საშუალო რეგიონულ მაჩვენებელს. აღსანიშნავია, რომ ამ მოთხოვნათა მხოლოდ ნახევარი დაკმაყოფილდა.

თვითმმართველობის ორგანოების კომუნიკაცია მოქალაქეებთან მოსახლეობის ინფორმირებულობასა და აქტივობასთან ერთად კვლევის ფარგლებში შესწავლილ იქნა თვითმმართველობის ორგანოების მოსახლეობასთან კომუნიკაციის დონეც. კახეთის რეგიონში გამოკითხული მოსახლეობის ერთ მეხუთედზე ოდნავ მეტმა აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებულიარ ატარებს მოსახლეობასთან პერიოდულ შეხვედრებს (22%25), ხოლო 49.1%25-ის თქმით კი რწმუნებული ამ მხრივ აქტიურია. (იხ. დიაგრამა №52)

დიაგრამა №52. გამგეობის რწმუნებულის მოსახლეობასთან კომუნიკაციის პრაქტიკა

მოსახლეობას ვეკითხებოდით, იკვლევს თუ არა გამგეობის რწმუნებული თავისი ინიციატივით ადგილობრივ საჭიროებებსა და პრობლემებს. ამ მხრივ კახეთის რეგიონში რწმუნებულები საკმაოდ პასიურები აღმოჩნდნენ. მოსახლეობის მხოლოდ ერთმა მეოთხედმა (27%25) აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული საკუთარი ინიციატივით ინტერესდება მაცხოვრებელთა პრობლემებით. (იხ. დიაგრამა №53)

დიაგრამა №53. იკვლევს თუ არა გამგეობის რწმუნებული საზოგადოების საჭიროებებს თავისი ინიციატივით

საგულისხმოა, რომ რწმუნებულთა ნაწილი მოსახლეობაში წამოჭრილი პრობლემების პრიორიტეტიზაციას ახდენს და ეკითხება საზოგადოებას თუ რომელი საჭიროებაა მათთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი. კახეთის რეგიონში მაცხოვრებელთა 26.8%25-მა აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული სწორედ ასე იქცევა, ხოლო უმეტეს შემთხვევებში (69.7%25), მსგავს ქმედებას ადგილი არ ჰქონია. (იხ. დიაგრამა №54)

დიაგრამა №54. გამგეობის რწმუნებულის მიერ პრობლემების პრიორიტეტიზაციის პრაქტიკა

ზემოთ აღნიშნული იყო, რომ კახეთის რეგიონის მოსახლეობის 20.9%25-ს რწმუნებულისთვის მიუმართავს თვითმმართველობის ორგანოებთან კომუნიკაციაში დახმარებისთვის. მათგან დიდ ნაწილს რწმუნებულმა დახმარება გაუწია.

ასევე შესწავლილ იქნა საკრებულოს წევრებისა და გამგეობის წარმომადგენლების მოსახლეობასთან შეხვედრების სიხშირე. წარმოდგენილი რეგიონის მოსახლეობის მხოლოდ 8.9%25 აცხადებს რომ საკრებულო არ აწყობს შეხვედრებს მოსახლეობასთან. მაშინ როცა გამგეობა უფრო აქტიურია, რეგიონის არც ერთ მაცხოვრებელს არ აღუნიშნავს, რომ გამგეობა მოსახლეობასთან შეხვედრებს არ აწყობს. როგორც საკრებულოს, ასევე გამგეობის შეხვედრები მოსახლეობასთან ძირითადად წელიწადში ორჯერ ეწყობა. (იხ. ცხრილი №6)

ცხრილი №6. საკრებულოს და გამგეობის საზოგადოებასთან კომუნიკაციის სიხშირე

შესწავლილ იქნა საზოგადოების საკრებულოსთან და გამგეობასთან კომუნიკაციის პრობლემები. კახეთის მოსახლეობის თითქმის აბსოლუტური უმრავლესობა აცხადებს, რომ ამ მხრივ არავითარი პრობლემა არ არის (95.9%25). კომუნიკაციის ერთადერთ პრობლემად აქ მომსახურების მიღების პრობლემა დასახელდა.

მოქალაქეთა ინფორმირებულობა

მცხეთა-მთიანეთის მოსახლეობის უმრავლესობამ (75.4%25) იცის, რომ საკრებულოს სხდომები ღიაა და მათზე დასწრება ყველას შეუძლია. ამ პარამეტრით მცხეთა-მთიანეთი ლიდერობს სხვა რეგიონებთან მიმართებაში. სხდომების გამართვის კონკრეტული თარიღი 12.4%25-სთვის არის ცნობილი - ეს კი ყველაზე მაღალი მაჩვენებლია. საკრებულოს სხდომების გამართვის თარიღთან დაკავშირებულ ინფორმაციას რეგიონის მოსახლეობა ძირითადად შემდეგი წყაროებიდან იღებს: ნაცნობები/ახლობლები, საკრებულოს/გამგეობის თანამშრომლები, გამგეობის რწმუნებული.

რაც შეეხება მოსახლეობის ინფორმირებულობას თვითმმართველი ერთეულის ამომრჩეველთა ნაწილის მიერ (3%25) საკრებულოს რიგგარეშე სხდომის მოწვევის ინიცირების უფლების შესახებ, აღმოჩნდა, რომ მცხეთა-მთიანეთის მოსახლეობა გურიის შემდეგ ამ კუთხით ყველაზე ინფორმირებულია. ამ უფლების შესახებ მოსახლობის ნახევარზე ოდნავ მეტისათვის (58%25) არის ცნობილი.

მცხეთა-მთიანეთის რეგიონში მოსახლეობის უმეტესობამ იცის, რომ მათ უფლება აქვთ გაეცნონ თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტს (72.2%25). რეგიონის მოსახლეობა ამ მხრივაც ყველაზე ინფორმირებულია. ინფორმაციას თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით რეგიონის მოსახლეობის 66.1%25 იღებს. რაც შეეხება ინფორმაციის წყაროებს, მოსახლეობა ძირითადად ნაცნობებისგან, რწმუნებულისაგან და საკრებულოს/გამგეობის თანამშრომლებისგან იღებს ინფორმაციას. (იხ. დიაგრამა №55)

დიაგრამა №55. თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტის შესახებ ინფორმაციის წყაროები

მცხეთა-მთიანეთის მოსახლეობის უმრავლესობამ (68.6%25) იცის, რომ უფლება აქვს აღნიშნულ ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით საკუთარი წინადადებები/შენიშვნები წარადგინოს, ამ პარამეტრითაც მცხეთა-მთიანეთის პირველ ადგილზეა.

რეგიონში მაღალია ასევე გამგეობის რწმუნებულის ინსტიტუტის ცნობადობა. აქ თითქმის ყველა მოსახლემ იცის, რომ მათ თემს/დაბას/სოფელს ჰყავს რწმუნებული (98.7%25) და ნახევარზე მეტი (52.3%25) ადასტურებს, რომ რწმუნებული აწვდის მათ ინფორმაციას თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობაზე.

მცხეთა-მთიანეთის მოსახლეობის ერთი მესამედი ინფორმირებულია თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ. მათი 30.7%25 აცხადებს, რომ ეცნობა თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობას, ხოლო დარჩენილი 69.3%25 სთვის თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობა უცნობია სხვადასხვა მიზეზების გამო. კერძოდ, 19.6%25 ამბობს, რომ არ იცის სად და როგორ შეიძლება ამ ინფორმაციის მოპოვება, ხოლო 49.7%25 ამ კუთხით ინდიფერენტულია. (იხ. დიაგრამა №56)

დიაგრამა №56. თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ მოსახლეობის ინფორმირებულობის დონე

როგორც ზემოთ აღინიშნა, მოსახლეობის 30.7%25 იღებს ინფორმაციას თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ. მათთვის ამ საკითხზე ინფორმაციის წყაროებს წარმოადგენენ: რწმუნებული, საკრებულოს/გამგეობის თანამშრომლები, ახლობლები და ტელევიზია.

მოქალაქეთა აქტივობა

საკრებულოს სხდომებზე დასწრების გამოცდილება მცხეთა-მთიანეთის რეგიონის მოსახლეობის მხოლოდ 4%25-ს აქვს. რეგიონის მოსახლეობის უმრავლესობას (82.5%25) საკრებულოს სხდომებზე დასწრების სურვილიც კი არ ჰქონია, ხოლო 13.5%25-მა, სურვილის მიუხედავად, ვერ მოახერხა სხდომაზე დასწრება დროის უქონლობის გამო, ან იმ მიზეზით, რომ ვერ გაიგო როდის იყო სხდომა დანიშნული. (იხ. დიაგრამა №57)

დიაგრამა №57. საკრებულოს სხდომებზე დასწრების პრაქტიკა

საზოგადოების აქტივობა შესწავლილ იქნა საკრებულოს რიგგარეშე სხდომის მოწვევის ინიცირებაში მათი მონაწილეობის პრაქტიკის კუთხითაც. ასეთ ინიციატივებში მცხეთა-მთიანეთის მოსახლეობის 1.1%25-ს აქვს მიღებული მონაწილეობა.

მიუხედავად იმისა, რომ მცხეთა-მთიანეთის მოსახლეობის დიდი ნაწილი (69%25) თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებულ გარკვეულ ინფორმაციას იღებს, მათგან მხოლოდ 3.6%25-ს აქვს წარდგენილი საკუთარი წინადადებები და შენიშვნები აღნიშნული პროექტის შესახებ. შენიშვნები უმეტეს შემთხვევაში ზეპირად იყო ნათქვამი გამგებელთან ან საკრებულოს წევრთან. მათი მხოლოდ მეხუთედი იყო წერილობით წარდგენილი.

მცხეთა-მთიანეთის რეგიონის მოსახლეობა გამგეობის რწმუნებულისადმი მიმართვის თვალსაზრისითაც უფრო აქტიურია. ამ რეგიონის მოსახლეობის ერთ მეხუთედი (21%25) აღნიშნავს, რომ ერთხელ მაინც მიუმართავს რწმუნებულისთვის გამგეობასთან ან საკრებულოსთან კომუნიკაციაში დახმარების თხოვნით, ხოლო 79%25-ს მსგავსი გამოცდილება არ აქვს, რის მიზეზადაც ძირითადად ორი ფაქტორი სახელდება. კერძოდ, მოსახლეობის დიდ ნაწილს, უბრალოდ, არ დასჭირვებია რწმუნებულის დახმარება (78%25), ხოლო 21.2%25 მიაჩნია, რომ რწმუნებული მას ვერ დაეხმარებოდა.

თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ გარკვეული სახის ინფორმაციის გამოთხოვის პრაქტიკა რეგიონის მოსახლეობის 2.1%25-ს აქვს. მათ აღნიშნეს, რომ თვითმმართველობის ორგანოები გამოთხოვილ ინფორმაციას სრულად არ იძლევიან.

მოსახლეობა დაბალ აქტივობას იჩენს გამგეობის წარმომადგენლებთან და საკრებულოს წევრებთან შეხვედრის მოთხოვნის თვალსაზრისით. ნაკვლევი რეგიონის მოსახლეობის 1.8%25-მა განაცხდა, რომ გამგეობის/საკრებულოს აპარატისთვის მოუთხოვია შეხვედრის ორგანიზება, რაც თითქმის ორჯერ ნაკლებია საშუალო რეგიონულ მაჩვენებელზე. საგულისხმოა, რომ ყველა აღნიშნულ შემთხვევაში მათი თხოვნა დაკმაყოფილდა. თვითმმართველობის ორგანოების კომუნიკაცია მოქალაქეებთან მცხეთა-მთიანეთის რეგიონში გამოკითხული მოსახლეობის ერთმა მეოთხედმა განაცხადა, რომ მათი რწმუნებული არ ატარებს პერიოდულ შეხვედრებს მოსახლეობასთან (24.2%25). 72.3%25-მა კი აღნიშნა, რომ რწმუნებული ამ მხრივ აქტიურია. (იხ. დიაგრამა №58)

დიაგრამა №58. გამგეობის რწმუნებულის მოსახლეობასთან კომუნიკაციის პრაქტიკა

მოსახლეობას ვეკითხებოდით იკვლევს თუ არა რწმუნებული თავისი ინიციატივით ადგილობრივ საჭიროებებსა და პრობლემებს. ამ მხრივ მცხეთამთიანეთის რეგიონში რწმუნებულები საკმაოდ აქტიურები აღმოჩნდნენ მოსახლეობის უმრავლესობამ (71.3%25) აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული საკუთარი ინიციატივით ინტერესდება მაცხოვრებელთა პრობლემებით. (იხ. დიაგრამა №59)

დიაგრამა №59. იკვლევს თუ არა გამგეობის რწმუნებული საზოგადოების საჭიროებებს თავისი ინიციატივით

საგულისხმოა, რომ რწმუნებულთა ნაწილი მოსახლეობაში წამოჭრილი პრობლემების პრიორიტეტიზაციას ახდენს და ეკითხება საზოგადოებას თუ რომელი საჭიროებაა მათთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი. მცხეთა-მთიანეთის რეგიონში მაცხოვრებელთა ნახევარმა - 54.2%25-მა აღნიშნა, რომ მათი რწმუნებული სწორედ ასე იქცევა, ხოლო 33.1%25-ის თქმით, მსგავს ქმედებას ადგილი არ ჰქონია. (იხ. დიაგრამა №60)

დიაგრამა №60. გამგეობის რწმუნებულის მიერ პრობლემების პრიორიტეტიზაციის პრაქტიკა

ზემოთ აღინიშნა, რომ მცხეთა-მთიანეთის რეგიონის მოსახლეობის 21%25-ს მიუმართავს რწმუნებულისთვის თვითმმართველობის ორგანოებთან კომუნიკაციაში დახმარებისთვის. მათგან დიდ ნაწილს რწმუნებულმა დახმარება გაუწია, დანარჩენის დახმარება კი ვერ მოხერხდა.

ასევე შესწავლილ იქნა საკრებულოს წევრებისა და გამგეობის წარმომადგენლების მოსახლეობასთან შეხვედრების სიხშირე. ამ თვალსაზრისით, წარმოდგენილ რეგიონში საკრებულო და გამგეობა საკმაოდ აქტიური აღმოჩნდა. მოსახლეობის მხოლოდ 25.2%25-მა აღნიშნა, რომ საკრებულო არ აწყობს შეხვედრებს მოსახლეობასთან, ხოლო იგივე მაჩვენებელი გამგეობისათვის მხოლოდ 3%25-ს უდრის. როგორც საკრებულოს, ასევე გამგეობის მხრიდან მოსახლეობასთან შეხვედრები, უმეტეს შემთხვევაში, მინიმუმ, ყოველკვარტალურია. (იხ. ცხრილი №7)

ცხრილი №7. საკრებულოს და გამგეობის საზოგადოებასთან კომუნიკაციის სიხშირე

შესწავლილ იქნა საზოგადოების საკრებულოსთან და გამგეობასთან კომუნიკაციის პრობლემები. უნდა აღინიშნოს, რომ, მცხეთა-მთიანეთის მოსახლეობის თითქმის აბსოლუტური უმრავლესობის თქმით, მათ არავითარი პრობლემა არა აქვთ გამგეობასთან/საკრებულოსთან კომუნიკაციისას (97%25).

მოქალაქეთა ინფორმირებულობა

რაჭაში მოსახლეობის უმრავლესობამ (66.8%25) იცის, რომ საკრებულოს სხდომები ღიაა და მათზე დასწრება ყველას შეუძლია, მოსახლეობის ერთი მესამედი (31%25) აცხადებს, რომ იცის საკრებულოს სხდომების გამართვის კონკრეტული თარიღი, რაც სხვა რეგიონებთან შედარებით მაღალი მაჩვენებელია. ამ ინფორმაციის წყაროებად კი ისინი საკრებულოს თანამშრომლებსა და გამგეობას ასახელებენ. რაც შეეხება მოსახლეობის ინფორმირებულობას თვითმმართველი ერთეულის ამომრჩეველთა ნაწილის მიერ (3%25) საკრებულოს რიგგარეშე სხდომის მოწვევის ინიცირების უფლების შესახებ, აღმოჩნდა, რომ რაჭის მოსახლეობის ერთი მეხუთედისათვის (20.7%25) ეს ცნობილია. შესაბამისად, 79.3%25-მა არ იცის ამ უფლების შესახებ.

წარმოდგენილ რეგიონში მოსახლეობის ნახევარზე ოდნავ მეტმა (54%25) იცის, რომ ნებისმიერ მოსახლეს უფლება აქვს გაეცნოს თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტს. მიუხედავად ამ მაჩვენებლისა, ამ მხარის მოსახლეობის მხოლოდ ერთი მესამედი (35%25) იღებს ინფორმაციას ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით. შესაბამისად 65%25 საერთოდ არ იღებს ამგვარ ინფორმაციას. ინფორმაციის წყაროებად კი მოსახლეობა ძირითადად გამგეობის რწმუნებულსა და საკრებულოს/გამგეობის თანამშრომლებს ასახელებს. (იხ. დიაგრამა №61)

დიაგრამა №61. თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტის შესახებ ინფორმაციის წყაროები

რაჭის რეგიონის ხუთი მაცხოვრებლიდან ორმა იცის, რომ უფლება აქვს თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით წარადგინოს საკუტარი წინადადებები/შენიშვნები (43.3%25).

რაჭაში, ისევე როგორც სხვა რეგიონებში, მაღალია გამგეობის რწმუნებულის ინსტიტუტის ცნობადობა. აქ ათიდან ცხრა მოსახლემ იცის, რომ მათ თემს/დაბას/სოფელს ჰყავს რწმუნებული (93.3%25). მიუხედავად ამ მაჩვენებლისა, მოსახლეობის 46.1%25 აცხადებს, რომ მათი რწმუნებული არ აწვდის მოსახლეობას ინფორმაციას თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობაზე. წარმოდგენილი რეგიონის მოსახლეობის ერთი მესამედი ინფორმირებულია თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებაც. მათი 33.1%25 აცხადებს, რომ ეცნობა თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობას, ხოლო დარჩენილი 67.9%25-სთვის ინფორმაცია საქმიანობის შესახებ არ არის ცნობილი სხვადასხვა მიზეზების გამო. კერძოდ, 26.7%25 აცხადებს, რომ არ იცის სად და როგორ შეიძლება ამ ინფორმაციის მოპოვება, ხოლო 40.1%25 ინდიფერენტული აღმოჩნდა საკუთარი მუნიციპალიტეტის საქმიანობის მიმართ. (იხ. დიაგრამა №62)

დიაგრამა №62. თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის შესახებ მოსახლეობის ინფორმირებულობის დონე