წინამდებარე ბროშურა განკუთვნილია საქართველოს სამხედრო ძალებში მომსახურე ოფიცერთა შემადგენლობისა და სხვა დაინტერესებულ პირთათვის. ასოციაცია „სამართალი და თავისუფლებამ“ თავი ვალდებულად ჩათვალა ხუთწლიანი მოღვაწეობის მანძილზე მიღებული გამოცდილებით დაემუშავებინა ისეთი საკითხი, როგორიცაა ოფიცრის უფლებები და წარმოდგენილ ბროშურაში დაწვრილებით განეხილა თითოეული მათგანი. საავტორო ჯგუფი მაქსიმალურად ეცადა თავი მოეყარა და სრულყოფილად გადმოეცა ის უფლებები და დაცვის გარანტიები, რომლებსაც სამხედრო ძალების ოფიცერთათვის საქართველოს კანონმდებლობა უზრუნველყოფს.

წინამდებარე ბროშურაში განხილულია ადამიანის ძირითად უფლებებთან და თავისუფლებებთან დაკავშირებული საკითხები, ასევე ის სპეციალური უფლებები, რომელსაც სახელმწიფო უზრუნველყოფს სამხედრო ძალების ოფიცრის განსაკუთრებული სტატუსიდან გამომდინარე. ბროშურას თან ერთვის ასევე საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის სამხედრო დანაშაულებები და დაავადებათა ცხრილი, რომლის მიხედვით განისაზღვრება ოფიცერთა ვარგისიანობის კატეგორიები.

ასოციაცია „სამართალი და თავისუფლებას“ დიდი სურვილი ჰქონდა დაწვრილებით განეხილა სამხედრო ძალების ოფიცრის ფულადი ანაზღაურების უფლება (ხელფასები, დანამატები და სხვ.), თუმცა აღნიშნული საკითხი საიდუმლო ნორმატიული აქტით რეგულირდება და მისი გაცნობა და დამუშავება ჩვენთვის შეუძლებელია. შესაბამისად, ესოდენ მნიშვნელოვანი უფლება წარმოდგენილ ბროშურაში განხილული არ არის.

იმედს ვიტოვებთ, წინამდებარე ბროშურაში განხილული საკითხები მნიშვნელოვნად დააკმაყოფილებს თქვენს ცნობისმოყვარეობას სამხედრო ძალების ოფიცერთა უფლებებთან დაკავშირებით და სამხედრო ძალების ოფიცრებს გაუადვილებს საკუთარი უფლებების დაცვას ადმინისტრაციულ ორგანოებთან ურთიერთობაში.

ასოციაცია „სამართალი და თავისუფლება“ ყოველთვის მზად არის გაგიწიოთ
სამართლებრივი დახმარება თქვენთვის საინტერესო საკითხებზე.

საქართველოს სამხედრო ძალები მსოფლიოს ყველა ქვეყანას, რომელიც დამოუკიდებლად გამოდის საერთაშორისო ურთიერთობებში და სარგებლობს სუვერენული სახელმწიფოს უფლება-მოვალეობებით, გააჩნია საკუთარი სამხედრო ძალები, რომელიც სახელმწიფოს უსაფრთხოების ერთ-ერთ ძირითად დასაყრდენს წარმოადგენს.

ქვეყნის დამოუკიდებლობის, სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის დასაცავად, აგრეთვე, საერთაშორისო ვალდებულებების შესასრულებლად, საქართველოს, როგორც სუვერენულ სახელმწიფოს, ჰყავს სამხედრო ძალები.

საქართველოს სამხედრო ძალები შედგება:

საქართველოს პრეზიდენტი არის სამხედრო ძალების უმაღლესი მთავარსარდალი.

საქართველოს შეიარაღებული ძალების მმართველობას ახორციელებს საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო, რომელიც პასუხისმგებელია მისი მომზადების, განვითარებისა და მასზე დაკისრებული თავდაცვითი ამოცანების შესრულებაზე.

საქართველოს შეიარაღებული ძალები, თავის მხრივ, შედგება:

სასაზღვრო ძალების მმართველობას ახორციელებს საქართველოს სახელმწიფო საზღვრის დაცვის სახელმწიფო დეპარტამენტი. იგი არის აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანო, რომელიც უზრუნველყოფს სახელმწიფო საზღვრის დაცვას და ხელშეუხებლობას ხმელეთზე, ზღვაზე, ტბებზე, მდინარეებსა და საერთაშორისო მიმოსვლის საერთო გზებზე.

საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შინაგანი ჯარი მოვალეა დანაშაულებრივი და სხვა კანონსაწინააღმდეგო ხელყოფისაგან დაიცვას საზოგადოებისა და სახელმწიფოს ინტერესები, მოქალაქეთა კანონიერი უფლებები და თავისუფლებები.

საქართველოს მოქალაქე ან საქართველოს მოქალაქეობის არმქონე პირი, რომელიც საქართველოს სამხედრო ძალებში გადის სამხედრო სამსახურს, ითვლება სამხედრო მოსამსახურედ.

სამხედრო სამსახური არის სახელმწიფო სამსახურის განსაკუთრებული სახე და მოიცავს:

სავალდებულო ვადიანი სამხედრო სამსახურის გავლა საამისო უნარის მქონე საქართველოს ყველა მოქალაქის კონსტიტუციური მოვალეობაა. პირი სამხედრო სავალდებულო სამსახურში გაწვევას ექვემდებარება 18-დან 27 წლამდე. სავალდებულო ვადიანი სამხედრო სამსახური სრული ან არასრული საშუალო განათლების პირთათვის შეადგენს 18 თვეს, ხოლო უმაღლესი განათლების პირთათვის - 12 თვეს. მიუხედავად მოქალაქის კონსტიტუციური მოვალეობისა, საქართველოს კანონმდებლობა განსაზღვრავს იმ პირთა ნუსხას, რომლებიც ექვემდებარებიან სავალდებულო ვადიანი სამხედრო სამსახურში გაწვევის გადავადებას ან გაწვევისაგან გათავისუფლებას („სამხედრო ვალდებულებისა და სამხედრო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 29-ე და 30-ე მუხლები). სამხედრო ვალდებულება შეიძლება მოხდილ იქნეს საკონტრაქტო (პროფესიული) სამხედრო სამსახურის სახითაც, რომლის ვადა არ უნდა იყოს სამ წელზე ნაკლები.

საკონტრაქტო (პროფესიულ) სამხედრო სამსახურს პირები გადიან ხელშეკრულების (კონტრაქტის) საფუძველზე, რომლებმაც მოიხადეს კანონით დადგენილი სამხედრო ვალდებულება ან ირიცხებოდნენ რეზერვში. მათი სამხედრო სამსახური განისაზღვრება ხელშეკრულებით (კონტრაქტით) ოთხ წლამდე ვადით, რომელიც შეიძლება რამდენჯერმე გაგრძელდეს ამავე ვადით. ოფიცრები საკონტრაქტო (პროფესიულ) სამსახურში დაინიშნებიან შტატით განსაზღვრულ თანამდებობებზე.

კადრის სამხედრო სამსახურს გადიან მხოლოდ უფროს ოფიცერთა შემადგენლობის ოფიცრები, რომლებმაც საკონტრაქტო (პროფესიული) სამსახურიდან კადრის სამხედრო სამსახურში ჩარიცხვისათვის ჩააბარეს საკვალიფიკაციო გამოცდები. კადრის ოფიცერთათვის სამხედრო სამსახურის ვადა შეადგენს არანაკლებ 10 წლისა.

მობილიზაციის ან ომის დროს საქართველოს სამხედრო ძალების დასაკომპლექტებლად იქმნება რეზერვი. რეზერვის შემადგენლობაში შედიან პირები:

საქართველოს სამხედრო ძალების რეზერვის შემადგენლობა იყოფა სამ თანრიგად.

საკონტრაქტო (პროფესიულ) და კადრის სამხედრო სამსახურში მყოფ ოფიცრებს უფლება აქვთ საკუთარი სურვილით, კონტრაქტის საფუძველზე, გადავიდნენ I თანრიგის რეზერვში.

I თანრიგის რეზერვისტები გათანაბრებული არიან სამხედრო მოსამსახურეებთან.

ზემოხსენებულიდან გამომდინარე, ნათლად ჩანს, რომ საქართველოს სახელმწიფო ხელისუფლების სამხედრო უწყებებს მიეკუთვნება:

სამინისტროების მმართველობას ახორციელებს მინისტრი, დეპარტამენტის მმართველობას თავმჯდომარე, ხოლო სამსახურისას - უფროსი.

საკონტრაქტო (პროფესიული) და კადრის სამხედრო სამ სახურის ძირითად ბირთვს წარმოადგენს ოფიცერთა შემადგენლობა. ოფიცერი (ლათ. officirius - თანამდებობის პირი) არის პირი, რომელიც სამხედრო ძალებში განეკუთვნება მეთაურთა და უფროსთა შემადგენლობას და მინიჭებული აქვს შესაბამისი სამხედრო წოდება.

საქართველოს სამხედრო ძალების ოფიცერთა შემადგენლობა არის საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი სახელმწიფო მოხელეთა ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი მდგომარეობა. ოფიცერი არის პირი, რომელსაც:

საქართველოს სამხედრო ძალების ოფიცერთა შემადგენლობის დაკომპლექტება ხდება იმ სამხედრო მოსამსახურეებით:

სამხედრო ძალებში ოფიცერთა შემადგენლობა იყოფა:

აღნიშნული დაყოფა ხორციელდება ოფიცერთა სამხედრო წოდებების გათვალისწინებით. ოფიცერთა სამხედრო წოდებები, თავის მხრივ, იყოფა ორ ძირითად ჯგუფად:

წარმოდგენილი ჯგუფების მიხედვით, ოფიცერთა თითოეულ შემადგენლობას მიეკუთვნება შესაბამისი სამხედრო წოდებები.

უმცროსი ოფიცრების შემადგენლობის საჯარისო სამხედრო წოდებებია:

ხოლო საზღვაო სამხედრო წოდებებია:

უფროსი ოფიცრების შემადგენლობის საჯარისო სამხედრო წოდებებია:

ხოლო საზღვაო სამხედრო წოდებებია:

III რანგის კაპიტანი;

II რანგის კაპიტანი;

I რანგის კაპიტანი;

უმაღლესი ოფიცრების შემადგენლობის საჯარისო სამხედრო წოდებებია:

ხოლო საზღვაო-სამხედრო წოდებები:

გვარდიის, ავიაციის, საინტენდანტო, იურიდიული, სამედიცინო ან ვეტერინალური სამსახურის ოფიცერთა სამხედრო წოდებას წინ ემატება, შესაბამისად, სიტყვა „გვარდიის“, „ავიაციის“, „საინტენდანტო სამსახურის“, „იუსტიციის“, „სამედიცინო სამსახურის“, „ვეტერინალური სამსახურის“. რეზერვში მყოფ სამხედრო მოსამსახურის სამხედრო წოდებას წინემატება სიტყვა „რეზერვის“.

სამხედრო მოსამსახურეს ოფიცრის პირველად სამხედრო წოდებას ანიჭებს შესაბამისი სამხედრო უწყების ხელმძღვანელი.

პირველადი სამხედრო წოდება - უმცროსი ლეიტენანტი - ენიჭებათ რეზერვისტთა მომზადების შესაბამისი პროგრამით უმაღლესი სასწავლებლის სამხედრო კათედრის კურსდამთავრებულებს, აგრეთვე, უმაღლესი განათლების მქონე საკონტრაქტო (პროფესიული) სამხედრო მოსამსახურეებს, რომლებმაც ჩააბარეს შესაბამისი გამოცდები.

პირველადი სამხედრო წოდება - ლეიტენანტი - ენიჭებათ უმაღლესი სამხედრო სასწავლებლის ან უმაღლესი საოფიცრო კურსის კურსდამთავრებულებს (კურსანტებს, მსმენელებს).

ოფიცრებისთვის მორიგი სამხედრო წოდების მისანიჭებლად, გარდა შესაბამისი თანამდებობისა, დადგენილია სამხედრო სამსახურის გავლის ვადები, რომლებზეც დაწვრილებით ქვემოთ ვისაუბრებთ (იხ. თავი: IV, გვ. 32).

სამხედრო ძალების ოფიცრები სარგებლობენ იმ უფლებებითა და თავისუფლებებით, რომლებიც საქართველოს ყოველი მოქალაქისთვის კონსტიტუციითა და საერთაშორისო ნორმატიული აქტებით არის გარანტირებული და უზრუნველყოფილი. სამხედრო სამსახურის განსაკუთრებულობიდან გამომდინარე, ამ უფლებებისა და თავისუფლებებიდან ოფიცრები ზოგიერთი მათგანით შეზღუდულად სარგებლობენ, რისი კომპენსირებაც სხვა უფლებებისა და თავისუფლებების ხარჯზე ხდება.

ადამიანის უფლებები და თავისუფლებები დაყოფილია სამ ძირითად ჯგუფად:

წარმოდგენილი ჯგუფები, თავის მხრივ, დაყოფილია ცალკეულ კატეგორიებად, რომლებიც ერთობლიობაში ქმნიან ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა ერთიან სისტემას. თვალსაჩინოებისათვის საჭიროა მივყვეთ აღნიშნული სისტემის დაწვრილებით განხილვას.

პირადი უფლებებისა და თავისუფლებების ჯგუფის შემადგენლობაში შედის:

ადამიანის უფლებათა შორის ძირითად უფლებას სიცოცხლის უფლება წარმოადგენს, რომელიც აღიარებულია და დაცულია როგორც საქართველოს კონსტიტუციით, ასევე საერთაშორისო სამართლის ნორმებით. საქართველო შეუერთდა იმ სახელმწიფოთა რიგს, რომლებმაც უარი თქვეს სიკვდილით დასჯაზე, როგორც სასჯელის სახეზე, რაც ნიშნავს იმას, რომ საქართველოში ვერც ერთ ადამიანს, როგორი ქმედებაც არ უნდა ჩაიდინოს მან, ვერავინ წაართმევს სიცოცხლის უფლებას.

ადამიანის თავისუფლების ხელშეუხებლობის უფლება გულისხმობს სახელმწიფოს თავშეკავებას არ დაუშვას ისეთი ქმედება, რომელიც ხელყოფს პიროვნების თავისუფლებას. ადამიანის თავისუფლების აღკვეთა ან პირადი თავისუფლების სხვაგვარი შეზღუდვა დაუშვებელია სახელმწიფოს შესაბამისი ორგანოს გადაწყვეტილების გარეშე. აგრეთვე დაუშვებელია დაკავებული თუ სხვაგვარად თავისუფლებაშეზღუდული პირის მიმართ ფიზიკური ან ფსიქიკური იძულება.

სასამართლო წესით დაცვის უფლება უმნიშვნელოვანეს კონსტიტუციურ უფლებას წარმოადგენს. იგი გულისხმობს მოქალაქის შესაძლებლობას გაასაჩივროს სასამართლოში სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოების, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების თანამდებობისა და ფიზიკური პირების ქმედებები.

სიტყვის, აზრის, სინდისის, აღმსარებლობის და რწმენის თავისუფლება, უპირველეს ყოვლისა, ნიშნავს ადამიანის თავისუფლებას ყოველგვარი იდეოლოგიური კონტროლისაგან. ეს არის თავისუფლება, რომლის ფარგლებში ადამიანი თავად განსაზღვრავს საკუთარ აზრს საზოგადოებრივ თუ სახელმწიფო საკითხებთან მიმართებაში, დამოკიდებულებას რელიგიურ მიმდინარეობებთან ან სხვა სულიერ ღირებულებებთან. დაუშვებელია ადამიანის დევნა სიტყვის, აზრის, აღმსარებლობის ან რწმენის გამო, აგრეთვე, მისი იძულება გამოთქვას თავისი შეხედულება მათ შესახებ. სიტყვის, აზრის, სინდისის, აღმსარებლობისა და რწმენის თავისუფლების შეზღუდვა დაუშვებელია, თუ მათი გამოვლენა არ ლახავს სხვის უფლებებს.

ოფიცერს უფლება აქვს აღიაროს ნებისმიერი რელიგია, აღასრულოს რელიგიური წეს-ჩვეულებები, თუ ეს ხელს არ უშლის სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებაში და არ უქმნის მას პირობებს დამატებითი შეღავათისათვის.

პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა გულისხმობს პირადი საქმიანობის ადგილის, პირადი ჩანაწერის, მიმოწერის, სატელეფონო და სხვა ტექნიკური საშუალებებით საუბრის, აგრეთვე ტექნიკური საშუალებებით მიღებული შეტყობინებების ხელშეუხებლობას. აღნიშნული უფლებიდან გამომდინარე, არ შეიძლება პირის ნების საწინააღმდეგოდ ჩხრეკის ჩატარება, თუ არ არის სახელმწიფოს შესაბამისი ორგანოს გადაწყვეტილება ან კანონით გათვალისწინებული გადაუდებელი აუცილებლობა.

თავისუფალი გადაადგილებისა და საცხოვრებელი ადგილის თავისუფალი არჩევის უფლებას განსაკუთრებული მნიშვნელობა მიენიჭა თანამედროვე პირობებში. ამჟამად არსებული რთული სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა აიძულებს ადამიანებს მათთვის ხელსაყრელი პირობების შესაქმნელად გადაადგილდნენ დედამიწის ნებისმიერ ადგილას. ამდენად, აღნიშნული უფლება აღიარებულია როგორც საქართველოს კონსტიტუციით, ასევე საერთაშორისო სამართლის ნორმებით. ყოველ ადამიანს უფლება აქვს თავისუფლად გადაადგილდეს და აირჩიოს თავისი საცხოვრებელი ადგილი ნებისმიერი სახელმწიფოს ფარგლებში.

უდანაშაულობის პრეზუმცია, ანუ პირის უფლება უდანაშაულოდ ითვლებოდეს მანამ, ვიდრე მისი დამნაშავეობა არ დასტურდება წესისა და რიგის დაცვით ჩატარებული საჯარო სასამართლო პროცესის შედეგად კანონიერ ძალაში შესული გამამტყუნებელი განაჩენით.

ინფორმაციის თავისუფლება აღიარებს საქართველოს მოქალაქის უფლებას ფლობდეს და იცნობდეს სახელმწიფო დაწესებულებაში მასზე არსებულ ინფორმაციას, აგრეთვე, იქ არსებულ ოფიციალურ დოკუმენტებს, თუ ისინი არ შეიცავენ სახელმწიფო, პროფესიულ ან კომერციულ საიდუმლოებას.

პოლიტიკური უფლებებისა და თავისუფლებების ჯგუფის შემადგენლობაში შედის:

ყოველ ადამიანს აქვს სახელმწიფო მართვაში მონაწილეობის მიღების უფლება, თუ იგი სავსებით აკმაყოფილებს იმ პირობებს, რომლებიც დადგენილია სახელმწიფოს შესაბამისი კანონმდებლობით. აღნიშნული უფლება აღიარებულია და გარანტირებულია საქართველოს კონსტიტუციით, რომლის მიხედვითაც, საქართველოს ხელისუფლების წყაროა ხალხი. ხალხი თავის ძალაუფლებას ახორციელებს რეფერენდუმის, დემოკრატიის სხვა ფორმებისა (არჩევნების) და თავისი წარმომადგენლების მეშვეობით.

საარჩევნო უფლება, ანუ უფლება აირჩიოს და არჩეულ იქნეს სახელმწიფო ხელისუფლების წარმომადგენლობით ორგანოებში, გულისხმობს ორ სახეს:

აქტიურ საარჩევნო უფლებას უწოდებენ მოქალაქის უფლებას ხმა მისცეს მისთვის სასურველ კანდიდატს წარმომადგენლობით ორგანოში. აქტიური საარჩევნო უფლებით სარგებლობს საქართველოს ყოველი მოქალაქე 18 წლის ასაკიდან, რომელიც აკმაყოფილებს საარჩევნო კანონის მოთხოვნებს.

პასიური საარჩევნო უფლება გულისხმობს პირის უფლებას არჩეულ იქნეს სახელმწიფო ან თვითმმართველობის ორგანოებში. პასიური საარჩევნო უფლების ფლობისათვის დაწესებულია ასაკობრივი ცენზები, კერძოდ, საქართველოს პარლამენტის წევრი შეიძლება გახდეს პირი 25 წლის ასაკიდან, საქართველოს პრეზიდენტი კი - 35 წლის ასაკიდან და სხვა.

გაერთიანებებისა და კავშირების შექმნის უფლება გულისხმობს ნებისმიერი საზოგადოებრივი გაერთიანების, პროფესიული კავშირების, პოლიტიკური პარტიებისა და გაერთიანებების შექმნის უფლებას, მაგრამ დაუშვებელია ისეთი საზოგადოებრივი და პოლიტიკური გაერთიანების შექმნა და საქმიანობა, რომლის მიზანია სახელმწიფოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობა ან ძალადობით შეცვლა, ქვეყნის დამოუკიდებლობის ხელყოფა, ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევა, ან რომელიც ეწევა ომის ან ძალადობის პროპაგანდას, აღვივებს ეროვნულ, კუთხურ, რელიგიურ ან სოციალურ შუღლს. პირი, რომელიც ჩაირიცხება სამხედრო ძალების, სახელმწიფო უშიშროების ან შინაგან საქმეთა ორგანოების პირად შემადგენლობაში, გამწესდება მოსამართლედ ან პროკურორად, ეკრძალება პოლიტიკური გაერთიანების წევრობა.

შეკრებისა და მანიფესტაციების თავისუფლება გულისხმობს მოქალაქეთა შეუზღუდავ უფლებას წინასწარი ნებართვის გარეშე შეიკრიბოს საჯაროდ და უიარაღოდ როგორც ჭერქვეშ, ისე გარეთ. ეს უფლება შეზღუდული აქვთ იმ პირებს, რომლებიც არიან სამხედრო ძალების, პოლიციისა და უშიშროების სამსახურის შემადგენლობაში. შეკრებებისა და მანიფესტაციების მოწყობისათვის შესაძლებელია დაწესდეს ხელისუფლების წინასწარი გაფრთხილების აუცილებლობა. შესაძლებელია შეკრების ან მანიფესტაციის შეწყვეტა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მან კანონსაწინააღმდეგო ხასიათი მიიღო.

სოციალურ-ეკონომიკური უფლებებისა და თავისუფლებების ჯგუფში შედიან:

საკუთრების უფლება ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი სოციალურ-ეკონომიკური ხასიათის უფლებაა. იგი გულისხმობს პიროვნების შესაძლებლობას საკუთრებაში გააჩნდეს გარკვეული ქონება, მისი მფლობელობის, სარგებლობისა და განკარგვის უფლებით. ამ უფლების აღიარებით, პირს შესაძლებლობა აქვს თავისუფლად გამოიყენოს თავისი ქონება სამეწარმეო ან სხვა სამეურნეო საქმიანობისათვის, რაც კანონით აკრძალული არ არის.

შრომის უფლების ფარგლებში პიროვნებას უფლება აქვს თავისუფლად აირჩიოს სამუშაო საკუთარი შეხედულების, ინტერესისა და შესაძლებლობის შესაბამისად. აკრძალულია იძულებითი შრომა. იძულებითი შრომა არ მოიცავს სამხედრო ხასიათის ყოველგვარ სამუშაოს ან სამსახურს, რომლის შესრულებაც ჩვეულებრივი სამოქალაქო ვალდებულებაა. ოფიცრის შრომის უფლებაზე დაწვრილებით ქვემოთ ვისაუბრებთ.

განათლების უფლება ერთ-ერთი უფლებაა, რომლის რეალიზაციაზე მნიშვნელოვნადაა დამოკიდებული არა მხოლოდ პიროვნების, არამედ მთელი საზოგადოების განვითარება. ყველას აქვს განათლების მიღებისა და მისი ფორმის არჩევის უფლება. დაწყებითი განათლება სავალდებულოა. სახელმწიფო თავის ხარჯზე უზრუნველყოფს სკოლამდელ აღზრდასა და საბაზო განათლებას.

ოფიცერს აქვს პროფესიული განათლების მიღების, სამხედრო-სასწავლო დაწესებულებაში შესვლის, მომზადების, გადამზადების, კვალიფიკაციის გადამზადების კურსებზე სწავლის უფლება. ოფიცერს სამსახურის პირობების გათვალისწინებით უფლება აქვს ისწავლოს სამოქალაქო უმაღლეს, საშუალო და პროფესიულ სასწავლო დაწესებულებაში.

ოფიცრები, რომლებიც სასწავლებლის საღამოს განყოფილებებზე სწავლობენ სამსახურისაგან მოუწყვეტლად, სამხედრო სამსახურისაგან თავისუფლდებიან გამოცდების მოსამზადებლად და ჩასაბარებლად წელიწადში 30 სამუშაო დღით, მათთვის ძირითადი სამუშაო ადგილის მიხედვით, საშუალო ხელფასის 50%-ის შენარჩუნებით.

ოფიცრები, რომლებიც დაშვებული არიან უმაღლეს და საშუალო სპეციალურ სასწავლებლებში, ეძლევათ უხელფასო შვებულება: უმაღლეს სასწავლებლებში მისაღებ გამოცდებზე - 15 კალენდარული დღით, ხოლო საშუალო სპეციალურ სასწავლებელში - 10 კალენდარული დღით.

საღამოს და დაუსწრებელ უმაღლესი სასწავლებლის სტუდენტს, საღამოს და დაუსწრებელ საშუალო სპეციალურ სასწავლებელთა მოსწავლეებს უფლება აქვთ სადიპლომო პროექტის (ნაშრომის) ან სახელმწიფო გამოცდების ჩაბარების დაწყებამდე 10 სასწავლო თვის განმავლობაში, თუ მათი სამუშაო კვირა ექვსდღიანია, მეცადინეობისათვის მიიღონ სამუშაოსაგან თავისუფალი ერთი დღე კვირაში ხელფასის 50%-ის ანაზღაურებით, მაგრამ არანაკლებ მინიმალური ოდენობისა. სამხედრო უწყების ადმინისტრაციას უფლება აქვს აღნიშნული 10 სასწავლო თვის განმავლობაში, სტუდენტთა ან მოსწავლეთა თხოვნით, დამატებით მისცეს მათ სამსახურისაგან თავისუფალი კვირაში ერთი ან ორი დღე უხელფასოდ.

უმაღლესი ან საშუალო-სპეციალური სამოქალაქო განათლების მქონე ოფიცერი, რომელიც მიღებული სპეციალობით გადის სამხედრო სამსახურს, თავისი განათლებით უთანაბრდება პირს, რომელმაც დაამთავრა უმაღლესი ან საშუალო სამხედრო სასწავლებელი.

ჯანმრთელობის დაცვის უფლება პიროვნებას აძლევს შესაძლებლობას ისარგებლოს ჯანმრთელობის დაზღვევით, როგორც ხელმისაწვდომი სამედიცინო დახმარების საშუალებით. ყველა პიროვნებას უფლება აქვს აირჩიოს ექიმი და სამედიცინო დაწესებულება სადაზღვევო ხელშეკრულების ფარგლებში.

ჯანმრთელობისათვის უვნებელ გარემოში ცხოვრების უფლება, გარკვეულწილად, ავალდებულებს ყოველ ფიზიკურ და იურიდიულ პირს გაუფრთხილდნენ და დაიცვან გარემო დაბინძურებისაგან. ამ უფლებას თან ახლავს პირის უფლება მიიღოს ობიექტური და დროული ინფორმაცია მისი სამუშაო და საცხოვრებელი გარემოს მდგომარეობის შესახებ.

ოფიცრის ჯანმრთელობის დაცვას მთლიანად უზრუნველყოფს სახელმწიფო, რის შესახებაც ქვემოთ დაწვრილებით ვისაუბრებთ (იხ. თავი: VIII, გვ. 40).

შემოქმედების თავისუფლება გულისხმობს შემოქმედებით პროცესში ჩაურევლობას, შემოქმედებითი საქმიანობის სფეროში ცენზურის დაუშვებლობას. აკრძალულია შემოქმედებითი ნაწარმოების დაყადაღება და გავრცელების აკრძალვა, თუ მისი გავრცელება არ ლახავს სხვა ადამიანის კანონიერ უფლებებს.

ოფიცრის სხვა უფლებებზე, რომლებიც ზემოთ წარმოდგენილ ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების სისტემაში არ შედის, დაწვრილებით ქვემოთ ვისაუბრებთ.

საქართველოს სამხედრო ძალების ოფიცერთა შემადგენლობის დაკომპლექტება ხდება იმ სამხედრო მოსამსახურეებით:

საკონტრაქტო (პროფესიულ) სამხედრო სამსახურში შეიძლება მიღებულ იქნეს საქართველოს ქმედუნარიანი მოქალაქე, რომელსაც აქვს ოფიცრის სამხედრო წოდება, სათანადო ცოდნა და გამოცდილება, მიაღწია 21 წლის ასაკს და ფლობს ქართულ ენას. სამსახურში მიღებისას აუცილებელია პირმა წარადგინოს სამედიცინო-ნარკოლოგიური შემოწმების ცნობა. თუმცა შესაძლებელია შესაბამისი სამხედრო უწყების ხელმძღვანელმა დაადგინოს სამსახურში მიღებასთან დაკავშირებული დამატებითი საკვალიფიკაციო მოთხოვნები.

თანამდებობაზე ოფიცრის დანიშვნის უფლება აქვს შესაბამისის სამხედრო უწყების ხელმძღვანელს ან მის მიერ ამისთვის უფლებამოსილ პირს. პირს, რომელსაც ოფიცრის თანამდებობაზე დანიშვნის უფლება აქვს, შეუძლია ოფიცრის თანამდებობაზე დანიშვნისას გამოიყენოს გამოსაცდელი ვადა არა უმეტეს 6 თვისა.

გამოსაცდელი ვადის განმავლობაში მოწმდება ოფიცრის პროფესიული ჩვევები, შესაძლებლობები და პირადი თვისებები დაკავებულ თანამდებობასთან მიმართებით. არადამაკმაყოფილებელი შედეგების გამოვლენისას ოფიცერი შეიძლება გათავისუფლდეს თანამდებობიდან.

გამოსაცდელ ვადაში არ ითვლება დროებითი შრომისუუნარობისა და სხვა საპატიო მიზეზის გამო გაცდენილი დრო. გამოსაცდელი ვადა ჩაითვლება ნამსახურების წლებში და შრომის სტაჟში.

გამოსაცდელი ვადა არ გამოიყენება:

სამხედრო სამსახურში მიღების მსურველმა თანამდებობაზე დანიშვნის უფლების მქონე პირს უნდა წარუდგინოს:

ზემოაღნიშნული დოკუმენტების წარუდგენლობა შეიძლება გახდეს ოფიცრის სამსახურში მიღებაზე უარის საფუძველი.

პატაკი (განცხადება) უნდა იყოს წერილობითი ფორმით და უნდა შეიცავდეს:

შესაბამისი სამხედრო უწყება ვალდებულია კანონმდებლობით დადგენილი წესით რეგისტრაციაში გაატაროს პატაკი (განცხადება) და დასვას მასზე რეგისტრაციის თარიღი და ნომერი, ხოლო ოფიცერს მოთხოვნისთანავე გადასცეს მისი პატაკის რეგისტრაციაში გატარების დადასტურება.

სამხედრო უწყება ვალდებულია ოფიცერს გააცნოს მისი უფლებები და მოვალეობები, პატაკის განხილვის წესი, წარმოების განხილვის ვადა, აგრეთვე მოთხოვნები, რომლებსაც უნდა აკმაყოფილებდეს პატაკი, მიუთითოს პატაკში დაშვებული შეცდომების შესახებ.

სამხედრო უწყების ხელმძღვანელი ან მის მიერ ამისათვის უფლებამოსილი პირი ვალდებულია პატაკის წარდგენიდან 15 დღის ვადაში განიხილოს იგი და მიიღოს შესაბამისი გადაწყვეტილება.

ოფიცერი თანამდებობაზე შეიძლება დაინიშნოს კონკურსის შედეგების გათვალისწინებით. კონკურსი საჯაროა. ოფიცრის ვაკანტური თანამდებობის დასაკავებლად კონკურსის თაობაზე ინფორმაცია ცხადდება გაზეთ „საქართველოს რესპუბლიკაში“ ან სხვა ოფიციალურ ბეჭდვით ორგანოში.

შეტყობინება კონკურსის შესახებ უნდა შეიცავდეს:

კანდიდატებს პატაკის შესატანად ეძლევათ შეტყობინების გამოყენების დღიდან ორკვირიანი ვადა, ხოლო საკონკურსო-საატესტაციო კომისიის სხდომა ტარდება კონკურსის შესახებ შეტყობინების გამოქვეყნების დღიდან არა უადრეს 3 კვირისა.

კონკურსში მონაწილეობის მისაღებად პატაკს თან უნდა ერთვოდეს:

საკონკურსო-საატესტაციო კომისია აფასებს კანდიდატის შესაძლებლობას ვაკანტური თანამდებობის დასაკავებლად დადგენილ მოთხოვნებთან და გამოაქვს გადაწყვეტილება. საკონკურსო-საატესტაციო კომისიის თავმჯდომარე გადაწყვეტილების გამოტანიდან არა უგვიანეს 2 დღისა წერილობით აცნობებს ყოველ კანდიდატს მის მიმართ გამოტანილ გადაწყვეტილებას.

გარდა ზემოხსენებული მოთხოვნებისა, ოფიცრები სამსახურში მიღებისას გაივლიან ფსიქოლოგიურ და სოციოლოგიურ ტესტებს. აღსანიშნავია ყურადღებისა და ინტელექტუალური პოტენციის ტესტები:

მაგალითი:

ყურადღების ტესტი:

ყურადღების შესწავლისას განსაკუთრებული პრაქტიკული მნიშვნელობა ენიჭება ისეთ ფაქტორს, როგორიცაა კონცენტრაცია. ყურადღების კონცენტრაციის შესწავლის დროს ცდისპირს ევალება რაც შეიძლება სწრაფად გადაშალოს მწკრივში ორი ან სამი ასო, დროის მოცემულ მონაკვეთში (1,5-2 წუთი). ტესტში სულ განსაზღვრული თანმიმდევრობით დალაგებული ასოების 25 მწკრივია. ქვემოთ მოცემულია ტესტის სამი მწკრივი.

ა ს მ ვ გ ტ ჟ ბ ა რ ს ც ა ლ კ დ ე უ ვ ჩ ფ შ ი ს ნ ვ მ
ჟ ს ტ ც მ ჟ რ ნ ვ ბ ლ ზ ნ ფ დ რ შ კ ი ლ ბ ნ ვ ე ფ მ
რ ი ხ ზ პ დ ო გ შ ჩ კ ლ ბ მ მ ნ ო პ ჟ მ ი ც ტ ს ც ვ

ინტელექტუალური პოტენციალის ტესტი:

ტესტი შედგება რამდენიმე ამოცანისაგან, რომელთა სამი ვარიანტი მაგალითისათვის ქვემოთ არის მოცემული. დააკვირდით მარცხნივ მოცემულ სამ სურათს, სადაც ფიგურებს შორის გარკვეული მიმართულებაა. მარჯვნივ მოცემული ექვსი ფიგურიდან უნდა აირჩიოთ ის, რომელიც ყველაზე უფრო შეესაბამება მარცხნივ არსებულ ფიგურათა მიმართებას. მაგალითად, პირველ ამოცანაში ასეთია მე-4 ნომერი, მეორე ამოცანაში - მე-6, ხოლო მესამეში მე-5 ნომერი.

ზემოხსენებული პროცედურების წარმატებით გავლის შემთხვევაში ოფიცერსა და შესაბამის სამხედრო უწყებას შორის იდება ხელშეკრულება (კონტრაქტი), რომელიც სამხედრო საკონტრაქტო (პროფესიული) სამსახურის გავლის საფუძველს წარმოადგენს.

ხელშეკრულება (კონტრაქტი) არის შეთანხმება სამხედრო უწყებასა და ოფიცერს შორის, რომლითაც, ერთი მხრივ, სამხედრო უწყების ადმინისტრაცია იღებს ვალდებულებას უზრუნველყოს ოფიცერი შრომის სათანადო პირობებით, გადაუხადოს ხელფასი იმ ოდენობით, რაც შრომის ხელშეკრულებით (კონტრაქტით) არის გათვალისწინებული, ხოლო,

მეორე მხრივ, ოფიცერი იღებს ვალდებულებას შეასრულოს გარკვეული სამუშაო სპეციალობის, კვალიფიკაციისა და თანამდებობის გათვალისწინებით, დაიცვას ხელშეკრულების (კონტრაქტის) პირობები, დაემორჩილოს სამხედრო წესდებებს.

საკონტრაქტო (პროფესიული) სამხედრო სამსახურის ვადა, ხელშეკრულების (კონტრაქტის) საფუძველზე, განისაზღვრება 4 წლამდე ვადით.

ხელშეკრულება (კონტრაქტი) იდება წერილობითი ფორმით და ძალაში შედის მხარეების მიერ ხელმოწერის დღიდან, თუ ხელშეკრულების (კონტრაქტის) პირობებში სხვა რამ არ არის მითითებული. გამოსაცდელი ვადის პირობები განისაზღვრება ხელშეკრულებით (კონტრაქტით).

სამხედრო სამსახურში მიღება ფორმდება ბრძანებით ან განკარგულებით. ბრძანება ან განკარგულება უნდა შეიცავდეს შემდეგ მონაცემებს:

თანამდებობაზე დანიშვნის უფლების მქონე პირს შეუძლია ბრძანების ან განკარგულების გაუქმება, თუ:

აკრძალულია დაუსაბუთებელი უარი სამხედრო სამსახურში ოფიცრის მიღებაზე. ასეთ შემთხვევაში ოფიცერი უფლებამოსილია გაასაჩივროს შესაბამისი სამხედრო უწყების გადაწყვეტილება როგორც ზემდგომ თანამდებობის პირთან, ისე სასამართლოში.

სამხედრო სამსახურში ოფიცერთა კადრების სწორი შერჩევისა და ქვედანაყოფებში განაწილების უზრუნველყოფის მიზნით იმართება ოფიცერთა ატესტაცია.

ოფიცერთა ატესტაციას წინ უძღვის მოსამზადებელი მუშაობა, როგორიცაა: საორგანიზაციო და აღმზრდელობითი ღონისძიებები, ინდივიდუალური საუბრები და სხვ.

მშვიდობიანობის დროს ატესტაცია ეწყობა სამ წელიწადში ერთხელ. თუმცა ოფიცერთა შემადგენლობის ან მისი ცალკეული კატეგორიების ატესტაცია შეიძლება გაიმართოს სხვა ვადებშიც.

უფროსები, რომლებიც აწყობენ თავიანთი ხელქვეითების ატესტაციას, პირადად აგებენ პასუხს ატესტაციის ობიექტურობაზე, მის დასკვნებსა და რეკომენდაციებზე.

ატესტაციის დროს ობიექტური შეფასება ეძლევა თითოეული ოფიცრის საქმიან და პიროვნულ თვისებებს, განისაზღვრება შესაბამისობა მის მიერ დაკავებულ თანამდებობასთან, აგრეთვე, მისი სამსახურებრივი პერსპექტივა. ატესტაციის დროს ხდება სამსახურში დასაწინაურებელ კანდიდატურათა გამოვლენა.

ატესტაციის ჩამტარებელი პირი ატესტაციის შემდეგ გამოტანილ გადაწყვეტილებებს უცხადებს იმ ოფიცრებს, ვისზედაც შედგენილია ეს ატესტაციები. საჩივარი ატესტაციის წესის დარღვევისა და მისი არაობიექტურობის გამო შეიძლება შეტანილ იქნეს დადგენილი წესით მისი გამოცხადებიდან არა უგვიანეს ერთი თვისა. საჩივრის საფუძვლიანობის შემთხვევაში ატესტაციის გადაწყვეტილებაში შეაქვთ შესაბამისი ცვლილებები ან იმართება ახალი ატესტაცია.

ატესტაციის წარმატებით გაუვლელობა შეიძლება გახდეს ოფიცრის სამსახურებრივი შეუსაბამობისათვის დათხოვნის საფუძველი.

ოფიცრები, გარდა ატესტაციებისა, ექვემდებარებიან სამედიცინო შემოწმებას. სამედიცინო შემოწმებას აწარმოებს სამხედრო-სამედიცინო კომისია, რომლის შემადგენლობაშიც შედიან: ქირურგი, თერაპევტი, ნევროპათოლოგი, ოკულისტი, ოტორინოლარინგოლოგი და საჭირო შემთხვევაში სხვა სპეციალობის ექიმები.

ოფიცრების სამედიცინო შემოწმებაზე გაგზავნა წარმოებს პირდაპირი უფროსების, ბრიგადის მეთაურის ან მასთან გათანაბრებული ზემდგომი თანამდებობის პირების, ხოლო ომიანობის დროს - გარნიზონების უფროსების ან სამხედრო-სამედიცინო დაწესებულების უფროსების მიერ.

შემოწმების მიმართვას შეიძლება ხელი მოაწეროს შტაბის უფროსმა (ცალკეული ბატალიონის შტაბის უფროსიდან და ზევით) ან საკადრო ორგანოს უფროსმა (ბრიგადის კადრების განყოფილებიდან და ზევით), შესაბამისი მეთაურის (უფროსის) გადაწყვეტილების საფუძველზე.

იმ ოფიცრებზე, რომლებიც მშვიდობიანობის დროს იგზავნებიან სამედიცინო შემოწმებაზე, სამხედრო-სამედიცინო კომისიას წარედგინება:

ოფიცერთა შემადგენლობა, სამხედრო-სამედიცინო შემოწმების მიხედვით, შეიძლება დავყოთ შემდეგ კატეგორიებად:

ზემოხსენებული თითოეული ოფიცრისათვის სამხედრო-სამედიცინო შემოწმება სხვადასხვა პერიოდულობითა და განსხვავებული სახით მიმდინარეობს. თვალსაჩინოებისათვის განვიხილოთ თითოეული მათგანი.

სამხედრო-სახმელეთო ძალების ოფიცერთა სამედიცინო შემოწმება ტარდება შემდეგი პერიოდულობით:

ოფიცერს სამედიცინო შემოწმების დროს უტარდება:

სიმაღლეზე მომუშავე ოფიცრებს დამატებით უტარდებათ ვესტიბულარული აპარატისა და მხედველობის ველის გამოკვლევა.

40 წლის ასაკზე უფროს პირებს უტარდებათ:

სამედიცინო ჩვენებების მიხედვით შეიძლება ჩატარდეს სხვა გამოკვლევებიც.

სპეციალურ ნაგებობებში მომსახურე ოფიცრები ექვემდებარებიან სავალდებულო სამედიცინო შემოწმებას სამხედრო-სამედიცინო კომისიის მიერ სპეციალურ ნაგებობებში სამსახურისათვის ვარგისიანობის დასადგენად.

სპეციალურ ნაგებობებში მომსახურე ოფიცერთა შემოწმება ტარდება ფსიქიატრის, სამხედრო ნაწილის ექიმისა და სამხედრო ნაწილის წარმომადგენლის სავალდებულო მონაწილეობით.

თუ ოფიცერს ამბულატორიული გამოკვლევის დროს გამოუვლინდა დაავადება, რომელიც აბრკოლებს სამხედრო სამსახურს სპეცნაგებობებში, ან თუ ამბულატორიული შემოწმების დროს სამხედრო-საექიმო კომისიას არ შეუძლია გამოიტანოს დასკვნა სპეცნაგებობებში სამსახურისათვის მისი ვარგისიანობის შესახებ, ოფიცერი ექვემდებარება სპეციალურ გამოკვლევას ჰოსპიტალის სამხედრო-საექიმო კომისიის მიერ.

სამხედრო-საზღვაო ძალების მოცურავეთა შემადგენლობის ოფიცერთა სამედიცინო შემოწმება ტარდება 12 თვეში ერთხელ:

წყალქვეშა ნავებზე მომსახურენი, წყალზედა ხომალდების ჰიდროაკუსტიკოსები და რადიოტელეგრაფისტები მშვიდობიანობის დროს ხანგრძლივი ცურვის (ორ თვეზე მეტი) წინ ექვემდებარებიან შემოწმებას, თუ მორიგი შემოწმების შემდეგ 6 თვეზე მეტი გავიდა.

საჰაერო-სადესანტო ჯარებში მომსახურე ოფიცრების ვარგისიანობის განსაზღვრისათვის სამედიცინო შემოწმება ტარდება ერთხელ სამსახურის პერიოდში; გარდა ამისა, შემოწმებას ექვემდებარებიან საჰაერო-სადესანტო ჯარების სამხედრო ნაწილებში სამხედრო სამსახურის გავლისათვის ჯარების სხვა სახეობებიდან, სამხედრო სასწავლებლიდან, დახელოვნების კურსებიდან ჩარიცხული ოფიცრები.

საჰაერო-სამხედრო ჯარების სამხედრო მოსამსახურეთა რიგგარეშე შემოწმება ტარდება მათი სამედიცინო დაწესებულებებიდან სტაციონალური მკურნალობის შემდეგ დაბრუნების შემთხვევაში (თუ ისინი ჰოსპიტალის სამხედრო-სამედიცინო კომისიის მიერ არ იყვნენ შემოწმებული), აგრეთვე, სამხედრო ნაწილის ექიმის, სამხედრო-სამედიცინო დაწესებულების ექიმის დასკვნის საფუძველზე, სამხედრო ნაწილის მეთაურის გადაწყვეტილებით.

საჰაერო-სადესანტო ჯარში მომსახურე ოფიცერთა სამსახურისათვის ვარგისიანობა, რომელთა სხეულის მასა 90 კგ-ს აღემატება, ინდივიდუალურად განისაზღვრება.

რადიაქტიურ ნივთიერებებთან, მაგნიტური გამოსხივებისა და ელექტრო მაგნიტური ველის წყაროებთან სამსახურისათვის შესარჩევი ოფიცრის სამედიცინო შემოწმება ტარდება თანამდებობაზე დანიშვნის წინ, ხოლო მომსახურეთა სამედიცინო შემოწმება - 2 წელიწადში ერთხელ, სამედიცინო ჩვენებების მიხედვით.

რადიაქტიურ ნივთიერებებთან, მაგნიტური გამოსხივებისა და ელექტრო მაგნიტური ველის წყაროებთან სამსახურისათვის შესარჩევ და მომსახურე პირებს შემოწმების დაწყების წინ უტარდებათ:

40 წლის ასაკზე უფროს ოფიცრებს უტარდებათ:

პათოგენობის I-II ჯგუფის მიკროორგანიზმებთან სამსახურისათვის შესარჩევ და მომსახურე ოფიცრებს სამედიცინო შემოწმების დაწყებამდე უტარდებათ ზემოხსენებული გამოკვლევები; ასევე, იმუნური სტატუსის, ანტიბიოტიკებისა და ქიმიოთერაპიული პრეპარატების ამტანიანობისა და უცხო ცილების მიმართ მგრძნობელობის გამოკვლევა. სამედიცინო ჩვენებების მიხედვით შეიძლება ჩატარდეს სხვა გამოკვლევები.

მაღალმთიან ადგილებში სამსახურისათვის სამედიცინო შემოწმება უტარდება არა მარტო ოფიცერთა შემადგენლობას, არამედ მათ ოჯახის წევრებს ამ ადგილებში საცხოვრებლად ვარგისიანობის განსაზღვრისათვის. მაღალმთიან ადგილებად იგულისხმება ადგილები, რომლებიც განლაგებულია ზღვის დონიდან 1500 მეტრის სიმაღლეზე და ზევით.

მაღალმთიან ადგილებში მომსახურე ოფიცერთა შემოწმება სამხედრო სამსახურისათვის ვარგისიანობის განსაზღვრისათვის (ოჯახის წევრებისათვის - საცხოვრებლად) ტარდება იმ სამხედრო ნაწილის მეთაურის მიმართვით, სადაც ოფიცერი მსახურობს.

მიმართვაში მიეთითება კონკრეტული ადგილი (ქალაქი, რაიონი), სადაც ოფიცერი სამხედრო სამსახურს გადის ან სამსახურისათვის იგზავნება.

სამედიცინო შემოწმებას ატარებენ შემდეგი სპეციალობის ექიმი-სპეციალისტები: ქირურგი, თერაპევტი, (15 წლამდე ბავშვის - პედიატრი), ნევროპათოლოგი, ოკულისტი, ოტორინოლარინგოლოგი, გინეკოლოგი. საჭიროების შემთხვევაში შემოწმებაში მონაწილეობენ სხვა სპეციალობის ექიმებიც.

სამედიცინო შემოწმების დაწყებამდე ტარდება:

40 წელზე უფროს ოფიცრებს ან მათ ოჯახის წევრებს უტარდებათ:

სამედიცინო ჩვენებების მიხედვით შეიძლება ჩატარდეს სხვა გამოკვლევებიც.

ოფიცრის ოჯახის წევრები სამხედრო-სამედიცინო კომისიის შემოწმებაზე იგზავნებიან იმ სამხედრო ნაწილის მეთაურის მიერ, სადაც ეს ოფიცერი მსახურობს.

სამხედრო-სამედიცინო შემოწმების შედეგად დასმული უარყოფითი დიაგნოზი წარმოადგენს ოფიცრის სამხედრო სამსახურიდან დათხოვნის საფუძველს.

საქართველოს სამხედრო ძალებში ოფიცერთა შემადგენლობისათვის დაწესებულია სამხედრო წოდებები, რომელთა შესახებ მე-2 თავში ვისაუბრეთ. ყოველი სამხედრო წოდებისათვის სამსახურის გავლისას დადგენილია გარკვეული ვადა.

ოფიცერს სამხედრო წოდება ენიჭება წინა სამხედრო წოდებიდან სამხედრო სამსახურის ვადის გასვლისას. სამხედრო სამსახურის ვადის გარდა, წოდების მისანიჭებლად აუცილებელია ოფიცერს ეკავოს ისეთი თანამდებობა, რომლისთვისაც შტატით გათვალისწინებულია მისანიჭებელი სამხედრო წოდების თანაბარი ან უფრო მაღალი სამხედრო წოდება.

უმაღლეს ოფიცრებს სამხედრო წოდებას ანიჭებს საქართველოს პრეზიდენტი; უმცროსი და უფროსი ოფიცრის წოდებას - შესაბამისი სამხედრო უწყების ხელმძღვანელი.

ოფიცერს სამხედრო წოდება ენიჭება თანმიმდევრობით, დაუშვებელია სამხედრო წოდების მინიჭება საფეხურგამოშვებით.

საკონტრაქტო (პროფესიული) სამხედრო სამსახურისა და კადრის ოფიცრებისათვის მორიგი სამხედრო წოდების მისანიჭებლად, გარდა შესაბამისი თანამდებობისა, დადგენილია სამხედრო სამსახურის გავლის შემდეგი ვადები:

უმაღლესი ოფიცრის სამხედრო წოდების მისანიჭებლად სამხედრო სამსახურის ვადა არ არის დაწესებული.

ბრიგადის გენერლის (კონტრ-ადმირალის) დროებითი სამხედრო წოდება ენიჭებათ უმაღლესი ოფიცრების საშტატო თანამდებობებზე დანიშნულ უფროს ოფიცრებს. თანამდებობიდან გათავისუფლების შემთხვევაში მათ უნარჩუნდებათ ძველი სამხედრო წოდება. ბრიგადის გენერლის (კონტრ-ადმირალის) დროებით სამხედრო წოდებას ანიჭებს საქართველოს პრეზიდენტი.

დასაშვებია საქართველოს პრეზიდენტის მიერ ბრიგადის გენერლის (კონტრ-ადმირალის) მუდმივი წოდების დამტკიცება, თუ ოფიცერმა პოლკოვნიკის (პირველი რანგის კაპიტანის) წოდებით იმსახურა არანაკლებ 5 წელი და ბრიგადის გენერლის თანამდებობაზე - არანაკლებ 3 წელი, ან ინიშნება უფრო მაღალ თანამდებობაზე.

სამხედრო-საზღვაო ძალების საბრძოლო გემების ოფიცერსა და სამხედრო-საჰაერო ძალების მფრინავ ოფიცერს მორიგი სამხედრო წოდება მიენიჭებათ დადგენილ ვადაზე 6 თვით ადრე.

ომის ან შეიარაღებული კონფლიქტის დროს ოფიცერს შემდგომი სამხედრო წოდება მიენიჭება დადგენილ ვადაზე არანაკლებ 6 თვით ადრე - დაკავებული თანამდებობის შესაბამისად.

ოფიცერს სამხედრო სამსახურის გავლის პერიოდში სამხედრო წოდება ვადაზე ადრე შეიძლება მიენიჭოს მხოლოდ ერთხელ, განსაკუთრებული დამსახურებისათვის.

სამხედრო წოდებას ვადამდე ანიჭებს:

არმიის გენერლისა და ადმირალის სამხედრო წოდებათა მინიჭება დაიშვება მხოლოდ ომის დროს განსაკუთრებული დამსახურებისათვის.

ოფიცერი, რომელსაც თანამდებობრივი მდგომარეობისა და სამსახურის ვადის გამო ეკუთვნის მომდევნო სამხედრო წოდება, პატაკით (განცხადებით) მიმართავს თავის უშუალო უფროსს, რათა მან სამხედრო სუბორდინაციის დაცვით შესაბამისი სამხედრო უწყების ხელმძღვანელთან შუამდგომლობა გაუწიოს მომდევნო სამხედრო წოდების მისანიჭებლად.

მეთაური შესაბამის სამხედრო უწყების საკადრო განყოფილებაში ოფიცრის სახელზე შეიტანს წარდგინებას, რომელშიც მოცემული უნდა იყოს ოფიცრის სამსახურებრივი დახასიათება, ბრძანების ნომერი და თარიღი, რომლითაც მას მიენიჭა წინა სამხედრო წოდება.

წოდების მინიჭების შესახებ გამოიცემა შესაბამისი სამხედრო უწყების ხელმძღვანელის ბრძანება. აღნიშნული ბრძანება უნდა გამოიცეს პატაკის შეტანიდან 15 დღის ვადაში. ბრძანებას, თუ იგი წოდების მისანიჭებლად დადენილ ვადაზე გვიან გამოიცა, უკუძალა უნდა მიენიჭოს, რათა დაცულ იქნეს წოდებებს შორის დადგენილი კალენდარული წლები.

შრომისა და დასვენების უფლება ყველა მოქალაქის კონსტიტუციითა და საერთაშორისო ნორმატიული აქტებით გარანტირებული უფლებაა. საქართველოს კონსტიტუციისა და საერთაშორისო ნორმატიული აქტების თანახმად, შრომა თავისუფალია და არავინ არ უნდა ასრულებდეს იძულებით ან სავალდებულო შრომას. აღნიშნულ შემთხვევაში ოფიცრის შრომის უფლება მეტნაკლებად შეზღუდულია, რადგან, იმავე საერთაშორისო აქტების თანახმად, ტერმინი - „იძულებითი ან სავალდებულო შრომა“ არ მოიცავს სამხედრო ხასიათის ყოველგვარ სამუშაოს. მიუხედავად ზემოხსენებულისა, ოფიცრის შრომის უფლების უგულებელყოფა შეუძლებელია, რადგან საქართველოს კანონმდებლობა შრომით ურთიერთობებს საკმაოდ მკაფიოდ არეგულირებს შეზღუდვების შემთხვევაში. მიზანშეწონილია უფრო დაწვრილებით განვიხილოთ აღნიშნული შეზღუდვები და მისგან გამოწვეული საკომპენსაციო გარანტიები.

ოფიცრის სამუშაო დრო წარმოადგენს კალენდარული დროის ნაწილს, რომლის განმავლობაშიც იგი ვალდებულია განახორციელოს თავისი სამსახურებრივი უფლებ-მოვალეობანი.

გამომდინარე იქედან, რომ სამხედრო სამსახური სახელმწიფო სამსახურის განსაკუთრებული სახეა და ოფიცერი განსაკუთრებული სტატუსის მქონე სახელმწიფო მოხელეა, მისი სამუშაო კვირა მშვიდობიანობის დროს შემოიფარგლება 5 დღით, ხოლო სამუშაო დროის ხანგრძლივობა არ უნდა აღემატებოდეს 40 საათს კვირაში. ხუთდღიანი სამუშაო კვირის დროს უქმე დღეების წინ ოფიცერთა მუშაობის ხანგრძლივობა მცირდება ერთი საათით.

საქართველოს კანონმდებლობის თანახმად, უქმე დღეებია:

გარდა უქმე დღეებისა, ოფიცრებს კვირაში ეძლევათ ორი დასვენების დღე. საერთო დასვენების დღე არის კვირა, ხოლო მეორე დასვენების დღე წესდება შესაბამისი სამხედრო უწყების მუშაობის განრიგით. როგორც წესი, ორივე დასვენების დღით ოფიცერი ერთად უნდა სარგებლობდეს.

ოფიცრებს კვებისა და დასვენებისათვის ეძლევათ შესვენება არა უმეტეს ოთხი საათის ხანგრძლივობისა, რომელსაც იგი იყენებს თავისი ნება-სურვილის მიხედვით. ამ ხნის განმავლობაში მას ეძლევა სამუშაოს შესრულების ადგილიდან წასვლის უფლებაც. შესვენების დაწყებისა და დამთავრების დრო განისაზღვრება შრომის შინაგანაწესით.

სამხედრო ძალების დანიშნულება, როგორც უკვე აღინიშნა, სახელმწიფოს დამოუკიდებლობის, სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის დაცვაა, რაც მუდმივ ყურადღებასა და კონკრეტული სამუშაოების შესრულებას მოითხოვს. ამიტომ, საქართველოს კანონმდებლობით, ზეგანაკვეთური მუშაობა დაშვებულია მხოლოდ გამონაკლის შემთხვევებში, სწორედ ამ გამონაკლისს სამხედრო ძალების მუშაობა წარმოადგენს.

ზეგანაკვეთურად ითვლება სამუშაო, რომელიც სრულდება დაწესებული ხანგრძლივობის სამუშაო დროის დამთავრების შემდეგ. თითოეული ოფიცრის ზეგანაკვეთური მუშაობა არუნდა აღემატებოდეს 4 საათს ზედიზედ ორი დღის განმავლობაში, მთელი წლის განმავლობაში კი - 120 საათს. ადმინისტრაცია ვალდებულია ზუსტად აღრიცხოს თითოეული ოფიცრის მიერ ნამუშევარი ზეგანაკვეთური საათები.

გარდა ზეგანაკვეთური მუშაობისა, სამხედრო სამსახურისათვის დამახასიათებელია ღამის მუშაობა. ღამის სამუშაოების ხანგრძლივობა გათანაბრებულია დღის სამუშაოსთან. ღამის დროდ ითვლება დრო საღამოს 10 საათიდან დილის 6 საათამდე.

ზემოხსენებულიდან გამომდინარე, სამხედრო სამსახურში ოფიცრებისათვის დამახასიათებელია შემდეგი სახის მუშაობა:

ღამის მუშაობა დღის მუშაობასთან არის გათანაბრებული და როცა ოფიცერი საღამოს 10 საათიდან დილის 6 საათამდე თავის სამსახურებრივ უფლება-მოვალეობას ახორციელებს, შესაბამისად, დღის საათებში იგი აღარ მუშაობს. რაც შეეხება დანარჩენი სახის მუშაობას, სწორედ ეს შეიძლება, გარკვეულწილად, ჩაითვალოს იძულებით ან სავალდებულო მუშაობად, თუმცა ამ შეზღუდვების კომპენსირებას საკმაოდ კარგად არეგულირებს საქართველოს კანონმდებლობა, კერძოდ: დასვენებისა და უქმე დღეებში ოფიცრების მუშაობის ფულადი ანაზღაურება მოხდება ორმაგი ოდენობით. ოფიცრებს, რომლებიც დასვენების ან უქმე დღეებში მუშაობენ, შეიძლება მათი სურვილის მიხედვით მიეცეთ სხვა დასვენების დღე. რაც შეეხება ზეგანაკვეთურ მუშაობას, შრომის ანაზღაურება ხდება პირველი ორი საათისათვის შრომის ანაზღაურების ერთნახევარი ოდენობით, მომდევნო საათებისათვის კი - ორმაგი ოდენობით. ზეგანაკვეთური მუშაობისათვის კომპენსაცია დაუშვებელია დღემაგიერის მიცემით.

სამხედრო სამსახურის გავლისას ოფიცერს ეძლევა ყოველწლიური შვებულება:

გარდა ზემოხსენებული შვებულების ვადებისა, ოფიცრებს, ოჯახური მდგომარეობის გამო ან სხვა მიზეზით, შეიძლება მიეცეს შვებულება 10 დღემდე ვადით, რომელიც მორიგი შვებულების ანგარიშში არ ჩაითვლება. იმ შემთხვევაში, თუ ოფიცერმა ყოველწლიური მორიგი შვებულებით ვერ ისარგებლა, მას, პირადი უფროსის ნებართვით, ეძლევა გასული წლის შვებულებით სარგებლობის უფლება მომდევნო წლის პირველ კვარტალში. ოფიცრის გამოძახება შვებულებიდან დასაშვებია მხოლოდ უკიდურესი სამსახურებრივი აუცილებლობით, პირდაპირი უფროსის ბრძანებით. ამ შემთხვევაში შვებულების გამოუყენებელი ნაწილი მას, როგორც წესი, მიმდინარე წელს მიეცემა.

ქალები, რომლებიც, როგორც ოფიცრები, სამხედრო სამსახურს გადიან საქართველოს სამხედრო ძალებში, ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლისათვის შვებულება ეძლევათ მშობიარობამდე 70 კალენდარული დღის ხანგრძლივობით და მშობიარობის შემდეგ 46 (გართულებული მშობიარობის ან ორი და მეტი ბავშვის შობის შემთხვევაში - 70) კალენდარული დღის ხანგრძლივობით. ორსულობისა და მშობიარობის გამო შვებულება გამოიანგარიშება შეჯამებულად და ოფიცერ ქალს მიეცემა მთლიანად.

თუ ოფიცერ ქალს აქვს არანაკლებ ერთი წლის მუშაობის საერთო სტაჟი, მას, სურვილისამებრ, მიეცემა ნაწილობრივ ანაზღაურებადი შვებულება ბავშვის მოვლის გამო, სანამ ბავშვი წლინახევრის გახდება. ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო შვებულების გარდა, ოფიცერ ქალს, განცხადების საფუძველზე, ეძლევა დამატებით უხელფასო შვებულება ბავშვის მოსავლელად, ვიდრე ის სამი წლის ასაკს მიაღწევს, და შვებულების განმავლობაში ენახება სამუშაო ადგილი (თანამდებობა).

შვებულება ავადმყოფობის გამო ოფიცერს ეძლევა სამხედრო-სამედიცინო კომისიის დასკვნის საფუძველზე. შვებულების ხანგრძლივობა ავადმყოფობის გამო დამოკიდებულია დაავადების ხასიათზე, მაგრამ არ უნდა აღემატებოდეს 4 თვეს. ეს ვადა შეიძლება 2 თვით გაგრძელდეს შესაბამისი სამხედრო უწყების ხელმძღვანელის ბრძანებით. ამ ვადის გასვლის შემ- დეგ სამხედრო-სამედიცინო კომისია წყვეტს სამხედრო სამსახურისთვის ოფიცრის ვარგისიანობის საკითხს. შვებულება ავადმყოფობის გამო მორიგი შვებულების ანგარიშში არ ჩაითვლება.

საომარი და საგანგებო მდგომარეობის დროს ოფიცრის ზემოხსენებული შრომისა და დასვენების უფლება მთლიანად იზღუდება, კერძოდ:

ამ შეზღუდვების პარალელურად, ოფიცერს საომარი მდგომარეობის დროს მოქმედ სამხედრო ნაწილში ყოფნის ან შეიარაღებულ კონფლიქტში უშუალო მონაწილეობის ერთი დღე ჩაეთვლება სამ დღედ, შესაბამისად, ყველა სახის ფულად სარგოს მიიღებს სამმაგი ოდენობით.

ოფიცერი, რომელიც უშუალოდ არ მონაწილეობს შეიარაღებულ კონფლიქტში და არის საბრძოლო მოქმედებისათვის მზადყოფნაში, უზრუნველყოფს სამხედრო მოქმედებებს, იმყოფება შეიარაღებული კონფლიქტის ზონაში სამშვიდობო ძალების შემადგენლობაში ან მშვიდობიანობის პერიოდში ასრულებს სპეციალურ დავალებას, რომელიც გათანაბრებულია საბრძოლო მოქმედებებთან, ნამსახურების ერთი დღე ეთვლება ორ დღედ, შესაბამისად, ყველა სახის ფულად სარგოს მიიღებს ორმაგი ოდენობით.

სამხედრო სამსახურისათვის დამახასიათებელია მაღალი რისკფაქტორები, რაც გულისხმობს ოფიცრის მიერ სახელმწიფოს ნებისმიერი აგრესიისაგან დაცვისათვის მასზე დაკისრებული ვალდებულებებით დასახული ამოცანების ყოველგვარ პირობებში შესრულებას, მაშინაც კი, თუ ოფიცრის ჯანმრთელობას ან სიცოცხლეს საფრთხე ემუქრება.

ოფიცერი იმყოფება სრულ სახელმწიფო კმაყოფაზე და მისი ჯანმრთელობის დაცვა უზრუნველყოფილი უნდა იყოს სამხედრო სამსახურის გავლისათვის ჯანსაღი საყოფაცხოვრებო პირობების შექმნით, სამხედრო სამსახურისათვის დამახასიათებელი რისკფაქტორების შემცირების ღონისძიებათა სისტემით.

ოფიცრის ჯანმრთელობის დაცვის ზემოხსენებულ უზრუნველყოფის საშუალებებს ახორციელებს მეთაური (უფროსი), სახელმწიფო ხელისუფლებისა და ადგილობრივი თვითმმართველობისა და მმართველობის ორგანოებთან ერთად.

ოფიცრის ჯანმრთელობის მდგომარეობის დაცვის მიზნით, სამხედრო სამსახურის გავლის, სამხედრო წვრთნის, საბრძოლო მომზადებისათვის მეცადინეობების ჩატარების, სამხედრო ტექნიკისა და იარაღის ექსპლუატაციისა და სხვა სამუშაოთა შესრულებისას უსაფრთხოების წესების დაცვას უზრუნველყოფს მეთაური (უფროსი).

ოფიცერი სამხედრო-სამედიცინო ქვედანაყოფში, სამხედრო ნაწილებსა და სამხედრო-სამედიცინო დაწესებულებებში სარგებლობს მკურნალობის უფლებით სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯზე.

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ოფიცრებს გარკვეული პერიოდულობით უტარდებათ უფასო სამედიცინო შემოწმება.

სამსახურებრივი მოვალეობების შესრულებისას სამხედრო მოსამსახურის დაჭრის ან დასახიჩრების შემთხვევაში მას სახელმწიფო ბიუჯეტიდან მიეცემა ერთჯერადი დახმარება 5 წლის თანამდებობრივი და სამხედრო წოდების სარგოების ოდენობით.

ყველა სამხედრო მოსამსახურე ექვემდებარება სახელმწიფოს მიერ სავალდებულო სახელმწიფო დაზღვევას. დაზღვევა ხორციელდება იმ სახსრების ხარჯზე, რომლებიც შესაბამის სამხედრო უწყებას სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოეყოფა.

ოფიცრების მიმართ დაზღვევის სახელმწიფო კომპანიის ორგანოები გასცემენ ერთჯერად სადაზღვევო თანხებს შემდეგი ოდენობით:

ოფიცრისათვის ინვალიდობის დადგენისას, რომელიც დაკავშირებულია მის მიერ სამხედრო სამსახურის გავლასთან, ერთი წლის გასვლამდე სამხედრო სამსახურიდან გათავისუფლების შემდეგ - დაწესებულ მინიმალურ ხელფასს:

√ I ჯგუფის ინვალიდზე - 150 ოდენობით (3000 ლარი);

√ II ჯგუფის ინვალიდზე - 100 ოდენობით (2000 ლარი);

√ III ჯგუფის ინვალიდზე - 50 ოდენობით (1000 ლარი);

√ სამხედრო სამსახურის გავლის პერიოდში ოფიცრის მიერ მძიმე ჭრილობის მიღების შემთხვევაში - 40 ოდენობით (800 ლარი);

√ მსუბუქი ჭრილობისას - 20 ოდენობით (400 ლარი).

სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებისას, ოფიცრის დაღუპვის ან ავადმყოფობით გარდაცვალების შემთხვევაში მისი ოჯახი სახელმწიფო ბიუჯეტიდან მიიღებს ერთჯერად დახმარებას 10 წლის თანამდებობრივი და სამხედრო წოდების სარგოების ოდენობით. გარდა ამისა, დაკრძალვასთან დაკავშირებულ ხარჯებს სახელმწიფო გაიღებს.

სამხედრო სამსახურის პერიოდში ან სამხედრო სამსახურიდან გათავისუფლების შემდეგ ერთი წლის გასვლამდე, სამხედრო სამსახურის გავლის პერიოდში მოვალეობის შესრულებისას მიღებული ჭრილობის, კონტუზიის, დაავადების შედეგად ოფიცრის დაღუპვის (გარდაცვალების) შემთხვევაში, მის მემკვიდრეებს სადაზღვევო თანხა მიეცემა დაწესებული მინიმალური ხელფასის 200 ოდენობით (4000 ლარი).

ზემოხსენებული ერთჯერადი და სადაზღვევო თანხები დაბეგვრას არ ექვემდებარება.

ოფიცრის საცხოვრებელი ბინით უზრუნველყოფის საკითხი სახელმწიფოს ვალდებულებაა. ოფიცრებს სამხედრო სამსახურის დაწყებისთანავე დადგენილი ნორმითა და წესით ეძლევათ სამსახურებრივი დანიშნულების სამხედრო ბინა.

ოფიცერს ან მის ოჯახის წევრებს საცხოვრებელი ბინის მიღებამდე უფლება აქვთ რეგისტრაციაში გატარდნენ სამხედრო ნაწილის მისამართზე. აღნიშნულ პირებს საცხოვრებელი ბინის მიღებამდე ეძლევათ დროებითი საცხოვრებელი სამსახურეობრივი შენობები ან ოთახები საერთო საცხოვრებელში.

უმაღლესი ოფიცრების შემადგენლობას ბინები ეძლევათ უვადო სარგებლობის უფლებით, დანარჩენ ოფიცერთა შემადგენლობას (უმცროსი და უფროსი ოფიცრები) კი - სამსახურებრივი დანიშნულებით. ოფიცრები ბინის მიღების აღრიცხვაზე აიყვანება და ბინა მიეცემა იმ დასახლებულ პუნქტში, რომლის ტერიტორიაზედაც მუდმივად არის დისლოცირებული სამხედრო ნაწილში, სადაც ის მსახურობს.

ოფიცერი ბინის მიღების აღრიცხვაზე აიყვანება:

ოფიცრის ბინის აღრიცხვაზე აყვანა ხდება შესაბამისი სამხედრო ნაწილის (ორგანიზაციის) მიერ, რისთვისაც სამხედრო ნაწილში (ორგანიზაციაში) იქმნება საბინაო კომისია. ოფიცერი, რომელიც საჭიროებს ბინას, მიმართავს საბინაო კომისიას პატაკით. საბინაო კომისია, შეტანილი პატაკის საფუძველზე, სწავლობს ოფიცრის საბინაო პირობებს და ადგენს შესაბამის აქტს, რომელშიც, ძირითადად, უნდა აისახოს:

- ოჯახის შემადგენლობა;

- დაკავებული ფართობი;

- მისი ტექნიკური დახასიათება და სხვა.

ამავე აქტში აგრეთვე უნდა აისახოს კომისიის დასკვნა აღრიცხვაზე აყვანის შესაძლებლობის შესახებ. საბინაო კომისიის აქტს იხილავს და ამტკიცებს სამხედრო ნაწილის (ორგანიზაციის) მეთაური, რაც ფორმდება შესაბამისი ბრძანებით. იმ სამხედრო ნაწილში (ორგანიზაციაში), სადაც საბინაო კომისია არ არის დანიშნული, ზემოთ ხსენებულ პროცედურას ატარებს სამხედრო გარნიზონის საბინაო კომისია.

აღრიცხვაზე აყვანილ სამხედრო მოსამსახურეებს ბინები მიეცემათ შემდეგი პირობების დაცვით:

ოფიცრის მონაცემებს, რომელსაც ეძლევა ბინა, ორდერის გამოსაწერად წარუდგენენ შესაბამის საქალაქო ან რაიონულ მმართველობის ორგანოს (გამგეობას). მმართველობის ორგანო (გამგეობა) იხილავს სამხედრო უწყებიდან მიღებულ დოკუმენტაციას და ორი კვირის ვადაში გასცემს ორდერს, რომლის საფუძველზედაც ხორციელდება ბინაში შესახლება.

ორდერში იწერება სამხედრო მოსამსახურის:

ორდერში ასევე აღინიშნება, რომ ბინა ეძლევა უვადო ან დროებითი სარგებლობისათვის.

უმაღლეს ოფიცრებს, რომლებმაც სამხედრო უწყებიდან ბინები მიიღეს უვადო სარგებლობის პირობით, უფლება აქვთ, თავიანთი სურვილის მიხედვით, მოახდინონ მათი პრივატიზაცია (უსასყიდლოდ საკუთრებაში გაფორმება). დანარჩენ ოფიცერთა შემადგენლობას, რომლებმაც ბინები მიიღეს სამსახურებრივი დანიშნულებით, უფლება აქვთ ბინის მიღებიდან და სამხედრო სამსახურში სულ ცოტა ათი წლის სამსახურის ვადის გასვლის შემდეგ მოახდინონ მათი პრივატიზაცია.

სამხედრო სამსახურისათვის დამახასიათებელია განსაკუთრებული დისციპლინა. სამხედრო დისციპლინა არის სამხედრო მოსამსახურის მიერ საქართველოს კანონმდებლობითა და სამხედრო წესდებებით გათვალისწინებული წესრიგისა და წესების მკაცრი და ზუსტი დაცვა.

სამხედრო დისციპლინა ეფუძნება სამხედრო მოსამსახურეების მიერ თავიანთი მოვალეობების განუხრელად შესრულებას, პირადი პასუხისმგებლობის მაღალ შეგნებას, მუდმივ საბრძოლო მზადყოფნას.

ოფიცრის მიერ სამხედრო დისციპლინისა და საზოგადოებრივი წესრიგის დარღვევის შემთხვევაში მეთაური ვალდებულია მას შეახსენოს სამსახურებრივი მოვალეობანი, ხოლო აუცილებლობის შემთხვევაში უფლებამოსილია დაადოს დისციპლინარული სასჯელი.

სასჯელები

სამხედრო დისციპლინარული სასჯელები, რომლებიც სამხედრო ძალების ოფიცერთა შემადგენლობის მიმართ გამოიყენება, ორი სახისაა:

უმცროს და უფროს ოფიცერთა შემადგენლობების ოფიცერს შეიძლება დაედოს შემდეგი დისციპლინარული სასჯელები:

უმაღლესი ოფიცრების შემადგენლობის ოფიცრის მიმართ გამოიყენება შემდეგი დისციპლინარული სასჯელები:

ოფიცრების დასჯის უფლება-მოსილებები შემდეგნაირად ნაწილდება:

ცალკეული ბატალიონის (II რანგის გემის), აგრეთვე ცალკეული ნაწილების მეთაურებს უფლება აქვთ გააფრთხილონ ოფიცრები არასრული სამსახურებრივი შესაბამისობის შესახებ.

შესაბამისი სამხედრო უწყების ხელმძღვანელს, მათ მოადგილეებს, ჯარების სახეობათა სარდლებს უფლება აქვთ გამოუცხადონ:

ყოველგვარი დისციპლინური სასჯელი, როგორც სამხედრო დისციპლინის განმტკიცებისა და სამხედრო მოსამსახურეების აღზრდის ღონისძიება, უნდა შეესაბამებოდეს ჩადენილი დისციპლინარული დარღვევის სიმძიმესა და ხარისხს.

სასჯელის სახისა და ზომის განსაზღვრისას, ყურადღება უნდა გამახვილდეს:

დისციპლინური სასჯელის დადების დროს მეთაური (უფროსი) არ უნდა აჩქარდეს სასჯელის სახისა და ზომის განსაზღვრაში, არ უნდა დაამციროს ხელქვეითი ოფიცრის პირადი ღირსება და არ დაუშვას უხეშობა მის მიმართ.

აკრძალულია ერთი და იმავე დისციპლინური დარღვევისათვის რამდენიმეჯერ დასჯა ან ერთი სასჯელის მეორესთან შეერთება, აგრეთვე დისციპლინარული დამრღვევის დასჯის მაგივრად ქვედანაყოფის მთელი პირადი შემადგენლობის დასჯა.

დისციპლინარული სასჯელის სიმკაცრე იზრდება, თუ:

ყოველგვარი დისციპლინური სასჯელი დადებულ უნდა იქნეს 10 დღე-ღამის განმავლობაში, იმ დღიდან, როდესაც უფროსისათვის ცნობილი გახდა დისციპლინური დარღვევის შესახებ, ხოლო, თუ ამ გადაცდომაზე დისციპლინურ დარღვევაზე მიმდინარეობს გამოძიება, მაშინ - გამოძიების დამთავრების დღიდან.

ოფიცერი, რომელსაც ჩადენილი ქმედებისათვის დისციპლინარული სასჯელი დაადეს, სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისაგან არ თავისუფლდება.

დისციპლინური სასჯელი სისრულეში უნდა იქნეს მოყვანილი, როგორც წესი, დაუყოვნებლივ, განსაკუთრებულ შემთხვევაში კი, - მისი გამოცხადებიდან არა უგვიანეს ერთი თვისა. ერთი თვის შემდეგ სასჯელი სისრულეში არ მოიყვანება, მაგრამ შეტანილი იქნება სამსახურებრივ ბარათში.

გასაჩივრების შემთხვევაში არ წყდება დისციპლინური სასჯელის სისრულეში მოყვანა, სანამ უფროსი მეთაური არ გასცემს განკარგულებას მისი გაუქმების შესახებ.

ოფიცრებს დისციპლინური სასჯელი გამოუცხადდებათ ბრძანებით, პირადად, მიწერილობით ან თათბირზე. აკრძალულია დისციპლინარული სასჯელის გამოცხადება მეთაურებისათვის (უფროსებისათვის) მათი ხელქვეითთა თანდასწრებით.

წახალისებები

სამხედრო დისციპლინის განმტკიცებისა და სამხედრო მოსამსახურეთა აღზრდის მნიშვნელოვან საშუალებას წარმოადგენს წახალისება.

ყოველი მეთაური (უფროსი) მისი უფლებამოსილების ფარგლებში ვალდებულია გონივრული ინიციატივისა და მხედრული შემართებისათვის წაახალისოს ხელქვეითი ოფიცერი. იმ შემთხვევაში, თუ მეთაურის (უფროსის) უფლებები ხელქვეითების წახალისებისათვის არ არის საკმარისი, მას შეუძლია უფროსი მეთაურის (უფროსის) წინაშე დააყენოს შუამდგომლობა, რათა მან თავისი უფლებებით წაახალისოს ოფიცერი.

წახალისების სახეობებია:

ოფიცრების წახალისების უფლება-მოსილებები ნაწილდება შემდეგნაირად:

ასეულის (IV რანგის გემის) გემის მეთაურს, ბატალიონის (III რანგის გემის) მეთაურს უფლება აქვს:

ცალკეულ ბატალიონის (II რანგის გემის) მეთაურს უფლება აქვს აგრეთვე სიგელებით, ფასიანი საჩუქრებით და ფულით დააჯილდოვოს ხელქვეითი ოფიცერი;

მეთაურებს (უფროსებს) შეუძლიათ წაახალისონ, მადლობა გამოუცხადონ და სიგელებით დააჯილდოვონ როგორც ცალკეული ოფიცრები, ისე ქვედანაყოფის ოფიცერთა მთელი შემადგენლობა.

წახალისების სახის განსაზღვრისას მხედველობაში მიიღება ოფიცრის დამსახურება, თავის გამოჩენის უნარი, აგრეთვე მისი წინანდელი დამოკიდებულება სამსახურისადმი.

წახალისებები ცხადდება ზეპირად ან ბრძანებით მწყობრის წინ ან სამხედრო მოსამსახურეების კრებაზე. წახალისების შესახებ ბრძანების გამოცხადება და ჯილდოს გადაცემა ხდება საზეიმო ვითარებაში.

თვალსაჩინოებისათვის განვიხილოთ წახალისების ზოგიერთი სახეობები:

ადრე დადებული დისციპლინური სასჯელის მოხსნის უფლება აქვს იმ მეთაურებს (უფროსებს), რომლებმაც გამოიყენეს სასჯელი, აგრეთვე სხვა პირდაპირ მეთაურებს (უფროსებს), რომელთაც აქვთ არანაკლები სადისციპლინო უფლება.

ოფიცერს ერთდროულად შეიძლება მოეხსნას მხოლოდ ერთი დისციპლინური სასჯელი. დისციპლინარული სასჯელი - სამხედრო წოდების ჩამორთმევა და თანამდებობიდან დაქვეითება - შეიძლება მოეხსნათ ოფიცრებს სამხედრო წოდებით ან თანამდებობიდან დაქვეითებიდან ერთი წლის შემდეგ.

სასჯელის მოხდასთან ერთად ოფიცრები აღდგენილი იქნებიან წინა სამხედრო წოდებაზე. თანამდებობრივი დაქვეითების სასჯელი ოფიცერს შეიძლება მოეხსნას აღნიშნულ თანამდებობაზე აღდგენის გარეშეც.

ოფიცერზე ჯილდოს სახით გადაცემული ფასიანი საჩუქრის ღირებულება ან ფულადი ჯილდოს ოდენობა არ შეიძლება აღემატებოდეს დაჯილდოებული ოფიცრის ერთი თვის შრომის ანაზღაურების ოდენობას.

ოფიცერს ვადაზე ადრე სამხედრო წოდება შეიძლება მიენიჭოს მხოლოდ ერთხელ, განსაკუთრებული დამსახურებისათვის; სამხედრო წოდება ენიჭება თანმიმდევრო-ბით. დაუშვებელია სამხედრო წოდების მინიჭება საფეხურგამოშვებით. სამხედრო წოდებას ვადამდე ანიჭებს:

ოფიცერი შეიძლება დაჯილდოვებულ იქნეს სახელობითი ცივი ან ცეცხლსასროლი იარაღით. სახელობით იარაღად ითვლება ყველა სისტემის პისტოლეტი, შაშხანა და ცივი იარაღი (ქორდიკი, ხმალი და სხვ.). სახელობითი იარაღით დაჯილდოვებას აწარმოებს პირადად სამხედრო უწყების ხელმძღვანელი. დაჯილდოების აქტი ფორმდება ბრძანებით.

სახელობითი იარაღით დაჯილდოებულ ოფიცერს არ გააჩნია იარაღის სხვა პირზე გაფორმების ან ანდერძით გადაცემის უფლება. იარაღით დაჯილდოებული ოფიცრის სახელმწიფო მოქალაქეობიდან გასვლის ან დაკარგვის, მისი დაღუპვის ან გარდაცვალების შემთხვევაში იარაღი უბრუნდება შესაბამის სამხედრო უწყებას და აღირიცხება განსაკუთრებულ ანგარიშზე.

სახელმწიფო ჯილდოები

სამხედრო მოვალეობის ან სპეციალური დავალების შესრულებისას გამოჩენილი ვაჟკაცობისა და მამაცობისათვის, საბრძოლო მომზადებაში მაღალი მაჩვენებლის მიღწევის, ახალი რთული საბრძოლო ტექნიკის წარმატებით დაუფლების, ჯარების სანიმუშო ხელმძღვანელობის, საქართველოსა და მისი სამხედრო ძალების წინაშე სხვა დიდი დამსახურებისათვის ბრიგადის (I რანგის გემის) მეთაურს, მასთან გათანაბრებულ და ზემდგომ მეთაურებს, ცალკეული ბატალიონის (II რანგის გემის) მეთაურებსა და სამხედრო უწყების ხელმძღვანელებს უფლება აქვთ წარადგინონ ხელქვეითი ოფიცრები საქართველოს ორდენებითა და მედლებით დასაჯილდოებლად.

ოფიცერთა დასაჯილდოებლად, რომელთაც გმირობა და მამაცობა გამოიჩინეს სამშობლოს დაცვისა და ერთიანობისათვის ბრძოლაში, განსაკუთრებული პირადი წვლილი მიუძღვით დამოუკიდებელი ქართული სახელმწიფოს მშენებლობაში, დაწესებულია საქართველოს სახელმწიფო ჯილდოები და მედლები:

დავით აღმაშენებლის ორდენით ჯილდოვდებიან ოფიცრები ქართველი ერის წინაშე უდიდესი ღვაწლის, საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლისა და აღორძინების, საზოგადოების კონსოლიდაციის, დემოკრატიის დამკვიდრების საქმეში შეტანილი თვალსაჩინო პირადი წვლილისათვის. დავით აღმაშენებლის ორდენზე ერთდროული ფულადი პრემია შეადგენს შრომის ანაზღაურების 200 მინიმალურ ოდენობას (4000 ლარი).

ვახტანგ გორგასლის ორდენით ჯილდოვდებიან ოფიცრები, რომლებმაც სამშობლოს დაცვისა და ერთიანობის ბრძოლაში გამოიჩინეს გმირული თავდადება და მამაცობა, უნარიანი ხელმძღვანელობით უზრუნველყვეს სამხედრო ნაწილებისა და ქვედანაყოფების წარმატება, შეიმუშავეს და განახორციელეს საბრძოლო ოპერაციები.

ვახტანგ გორგასლის ორდენი სამი ხარისხისაა. დაჯილდოება ხდება ასეთი თანმიმდევრობით:

„ღირსების“ ორდენით ჯილდოვდებიან ოფიცრები დამოუკიდებელი ქართული სახელმწიფოს მშენებლობაში - მმართველობის, თავდაცვის, კანონიერებისა და მართლწესრიგის განმტკიცების, ჯანმრთელობის დაცვის, მეცნიერების, განათლების დარგებში შეტანილი განსაკუთრებული პიროვნული წვლილისათვის, გმირობისა და თავდადებისათვის. ერთდროული ფულადი პრემია შეადგენს შრომის ანაზღაურების 30 მინიმალურ ოდენობას (600 ლარი);

„მხედრული მამაცობის“ მედლით ჯილდოვდებიან ოფიცრები მამულის დაცვისას პიროვნული მამაცობისა და მხედრული ვალის შესრულებისათვის, ვაჟკაცობისა და გაბედული მოქმედებისათვის. ერთდროული ფულადი პრემია შეადგენს შრომის ანაზღაურების 20 მინიმალურ ოდენობას (400 ლარი);

„საბრძოლო დამსახურებისათვის“ მედლით ჯილდოვდებიან ოფიცრები სამშობლოს დაცვისა და ერთიანობის უზრუნველყოფაში განსაკუთრებული პიროვნული დამსახურებისათვის. აღნიშნული მედალი ერთდროულ ფულად პრემიას არ ითვალისწინებს.

„ღირსების“ მედლით ჯილდოვდებიან ოფიცრები საქართველოს აღორძინების საქმეში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისა და ღირსეული სამსახურისათვის. ეს მედალიც ერთდროულ ფულად პრემიას არ ითვალისწინებს.

საქართველოს სახელმწიფო ორდენებითა და მედლებით ოფიცრებს აჯილდოებს საქართველოს პრეზიდენტი. ოფიცრები სახელმწიფო ჯილდოებით ჯილდოვდებიან მხოლოდ კონკრეტული დამსახურებისათვის. დაჯილდოებული პირები, ახალი დამსახურების გამო, შეიძლება კვლავ დაჯილდოვდნენ იმავე ან სხვა ორდენებითა და მედლებით.

საქართველოს სახელმწიფოს ჯილდოებით დაჯილდოება შეიძლება მოხდეს სიკვდილის შემდეგ, ასეთი დაჯილდოვების შემთხვევაში ჯილდო გადაეცემა დაჯილდოებულის ოჯახს, ხოლო ერთდროული ფულადი პრემია - დაჯილდოებული პირის მემკვიდრეს. მემკვიდრეთა თანხმობით ჯილდო და შესაბამისი დოკუმენტები შეიძლება გადაეცეს სახელმწიფოს ან მუზეუმს. თუ სიკვდილის შემდეგ დაჯილდოებულს არ ჰყავს მემკვიდრე, ჯილდო რჩება სახელმწიფოს.

ოფიცრების სახელმწიფო ორდენებითა და მედლებით დაჯილდოება ხდება შესაბამისი სამხედრო უწყების წარდგინებით. წარდგინების შეტანა ხდება როგორც აღნიშნული სამხედრო უწყების ინიციატივით, ისე დაქვემდებარებული სტრუქტურული ერთეულების შუამდგომლობით.

შუამდგომლობის აღძვრის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისას ივსება დაჯილდოების ფურცელი და ორი კვირის ვადაში წარედგინება ზემდგომ ორგანოს. ჯილდოზე წარდგინების უფლების მქონე ორგანო შესულ შუამდგომლობას იხილავს და თანხმობის შემთხვევაში დაჯილდოების ფურცელს წარუდგენს საქართველოს პრეზიდენტს.

სახელმწიფო ჯილდოზე წარდგენილი პირის დაჯილდოება ხდება საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულებით, რომელიც ქვეყნდება პრესაში. დაჯილდოების შესახებ ბრძანებულება არ გამოქვეყნდება, თუ ამას ეროვნული უშიშროების ინტერესები მოითხოვს.

დაჯილდოებულ პირს ჯილდოსა და შესაბამის მოწმობას საზეიმო ვითარებაში გადასცემს საქართველოს პრეზიდენტი ან, მისი დავალებით, სახელმწიფო მინისტრი, პარლამენტის თავმჯდომარე, პარლამენტის წევრები, მთავრობის წევრები, ავტონომიური რესპუბლიკისა და ადგილობრივი მმართველობის ორგანოების ხელმძღვანელები, სამხედრო ხელმძღვანელები და სხვა ოფიციალური პირები.

სახელმწიფო ორდენებითა და მედლებით დაჯილდოებულ ოფიცრებს უფლება აქვთ ატარონ ჯილდოები ან მათი აღმნიშვნელი ნიშნები.

იმ შემთხვევაში, თუ დაჯილდოებულ ოფიცერს სახელმწიფო ორდენი ანდა მედალი დაეკარგა ან დაუზიანდა და არ შეეძლო მათი დაკარგვისა და დაზიანების თავიდან აცილება, მაშინ, საქართველოს პრეზიდენტის განკარგულებით, მას გადაეცემა სახელმწიფო ორდენის ანდა მედლის დუბლიკატი.

საქართველოს სახელმწიფო ჯილდოს ჩამორთმევა შეუძლია მხოლოდ საქართველოს პრეზიდენტს დაჯილდოებულის მიერ ჯილდოს შეურაცხმყოფელი საქციელის ან კანონით განსაზღვრული სხვა სახის დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში, შესაბამისად, ჯილდოზე წარმდგენი სამხედრო უწყების ან სასამართლოს წარდგინების საფუძველზე.

ცეცხლსასროლია იარაღი, რომელშიც ჭურვი ბიძგს იღებს ფეთქებადი ნივთიერების აფეთქების შედეგად წარმოქმნილი აირის მოქმედებით და რომელიც განკუთვნილია ობიექტის მანძილიდან დაზიანებისა და განადგურებისათვის.

საქართველოს კანონმდებლობა, სახეობათა და დანიშნულების შესაბამისად, ადგენს იარაღების სამართლებრივ რეჟიმებს:

სამხედრო მოსამსახურე არის იარაღის მოსარგებლე პირი, რომელსაც თავისი სამსახურის ხასიათის გამო, საქართველოს კანონმდებლობით უფლება ეძლევა იქონიოს (შეინახოს, ატაროს და გამოიყენოს) სამხედრო-საბრძოლო, სამხედრო-საშტატო და ჯილდოდ მიღებული იარაღი.

სამხედრო-საბრძოლოა იარაღი, რომლებსაც დაკისრებული ფუნქცია-მოვალეობების შესასრულებლად დანიშნულებისამებრ იყენებენ საქართველოს თავდაცვის, შინაგან საქმეთა, სახელმწიფო უშიშროების სამინისტროებისა და დაზვერვის სახელმწიფო დეპარტამენტის ორგანოები და სხვა. სამხედრო-საბრძოლო იარაღის შენახვა და გამოყენება ხდება საქართველოს აღმასრულებელი ხელისუფლების სტრუქტურული ერთეულების ნორმატიული აქტების შესაბამისად.

სამსახურებრივ-საშტატოა იარაღი, რომელსაც საჯარო სამართლის იურიდიული პირები იყენებენ იმ მუშაკთა შესაიარაღებლად, რომელთაც, სამსახურის ხასიათის გამო, ნებართვა აქვთ შეინახონ ატარონ და გამოიყენონ ცეცხლსასროლი იარაღი.

სამსახურებრივ-საშტატო იარაღის შენახვისა და გამოყენების წესი განსაზღვრება შესაბამისი სამხედრო უწყების ნორმატიული აქტით. რაც შეეხება ცეცხლსასროლი იარაღის ტარების უფლებას, ეს ნიშნავს, რომ ამ უფლებით მოსარგებლეს შეუძლია თან იქონიოს იარაღი მუდმივად ან სამსახურებრივი დავალების შესრულების დროს საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე, გარდა განსაკუთრებული რეჟიმის ადგილებისა (პარლამენტის შენობა, ეროვნული ბანკი და სხვ.).

სამსახურებრივი საშტატო იარაღი პირს მიეცემა სარგებლობაში ტარების უფლებით, თუ მას გააჩნია აღნიშნული ინდივიდუალური ნებართვა, რომელსაც გასცემს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს ორგანოები შიდა ნორმატიული აქტების შესაბამისად იმ სამხედრო უწყების შუამდგომლობის საფუძველზე, სადაც ოფიცერი მსახურობს.

ჯილდოდ მიღებულია იარაღი, რომელიც წახალისების წესით გადაეცემა ოფიცერს განსაკუთრებული საბრძოლო დამსახურებისათვის. საქართველოს კანონმდებლობით აკრძალულია ავტომატური ცეცხლსასროლი იარაღის ჯილდოდ გადაცემა. იარაღით ოფიცრის დაჯილდოების უფლება აქვს შესაბამისი სამხედრო უწყების ხელმძღვანელს.

ოფიცრის მიერ ცეცხლსასროლი იარაღის გამოყენებად ითვლება გამიზნული გასროლა. ოფიცერს უფლება აქვს უკიდურესი ღონისძიების სახით გამოიყენოს ცეცხლსასროლი იარაღი:

ცეცხლსასროლი იარაღის გამოყენებას წინ უნდა უძღვოდეს სიტყვიერი გაფრთხილება მისი გამოყენების შესახებ. აუცილებელ შემთხვევაში შეიძლება გამაფრთხილებელი გასროლა.

გამაფრთხილებელი გასროლის გარეშე ცეცხლსასროლი იარაღის გამოყენება დაიშვება მხოლოდ შეიარაღებული, საბრძოლო ტექნიკით, ნებისმიერი სახის სატრანსპორტო ან მექანიკური საშუალებით მოულოდნელი თავდასხმისას.

აკრძალულია ცეცხლსასროლი იარაღის ისეთ ადგილებში გამოყენება, სადაც შესაძლებელია სხვა პირთა დაშავება, აგრეთვე ცეცხლსაშიშ და აფეთქებადსაშიშ ადგილებში.

ოფიცერი ვალდებულია ცეცხლსასროლი იარაღის გამოყენების შესახებ დაუყოვნებლივ აცნობოს თავის უშუალო უფროსს და შესაბამის სამხედრო პროკურატურას.

სამხედრო სამსახური სახელმწიფო სამსახურის განსაკუთრებულ სახეს წარმოადგენს, სამხედრო მოსამსახურე, შესაბამისად, სახელმწიფო მოხელის განსაკუთრებული სტატუსით სარგებლობს. ამ განსაკუთრებულობის წარმოსაჩენად საკმარისია განვიხილოთ სამხედრო მოსამსახურეთა შორის ურთიერთობები, რომლებიც აშკარად განსხვავდება არ მარტო სახელმწიფო მოსამსახურეებს შორის, არამედ საზოგადოების სხვა წევრებს შორის არსებული ურთიერთობებისგანაც.

სამხედრო მოსამსახურეებს შორის ურთიერთობებისგან, პირველ რიგში, აღსანიშნავია მისალმება. სამხედრო მოსამსახურეებს შორის მისალმებას მხედრული მისალმება ეწოდება. მხედრული მისალმება ორი სახისაა:

უიარაღოდ მხედრული მისალმება, თავის მხრივ, ორი სახისაა:

მხედრული მისალმებისას დიდი მნიშვნელობა ენიჭება სამხედრო მოსამსახურის ქუდით თუ უქუდოდ ყოფნას, რადგან უქუდოდ და ქუდით მხედრული მისალმება სხვადასხვა სახით სრულდება.

სამხედრო დისციპლინის თანახმად, ხელქვეითები და წოდებით უმცროსები პირველად იძლევიან მხედრულ სალამს.

მხედრული მისალმება სრულდება მკაფიოდ, სამწყობრო დგომისა და მოძრაობის წესების ზუსტი დაცვით. მწყობრის გარეთ ადგილზე უქუდოდ მისალმებისას უფროსამდე სამი-ოთხი ნაბიჯის დაშორებით ოფიცერი შემობრუნდება მისკენ დადგება „სმენაზე“ და უყურებს მას სახეში და თავს აბრუნებს უფროსის მოძრაობის მიმართულებით.

თუ ოფიცერი ქუდით არის, მარჯვენა ხელი მიაქვთ საფეთქელთან ისე, რომ თითები შეერთებული არის ხელის გულით ქვევით, ხელის მტევანი გამართულია, შუათითი ეხება საფეთქელს, ხოლო იდაყვი მხრის სიმაღლეზეა, უყურებს მას სახეში და თავს აბრუნებს უფროსის მოძრაობის მიმართულებით. უფროსისაკენ თავის მობრუნების დროს ხელის მდგომარეობა უცვლელი რჩება.

მწყობრის გარეთ მოძრაობის დროს უქუდოდ მისალმებისას უფროსამდე 5-6 ნაბიჯით მიახლოებისას ოფიცერი შეწყვეტს ხელების მოძრაობას, აბრუნებს თავს უფროსისაკენ და სახეში ყურებით აგრძელებს მოძრაობას, როდესაც უფროსს ჩაუვლის, თავს გაასწორებს და აგრძელებს ხელების მოძრაობას ჩვეულებრივ.

ოფიცრის ქუდით მოძრაობის დროს, ფეხის დადგომასთან ერთად, აბრუნებს თავს და მარჯვენა ხელი მიაქვს საფეთქელთან, მარცხენა კი უმოძრაოდ აქვს თეძოსთან, როდესაც უფროსს ჩაუვლის მარცხენა ფეხის მიწაზე დადგმასთან ერთად თავს აბრუნებს, პირდაპირ იყურება და მარჯვენა ხელს დაბლა დაუშვებს.

გასწრების დროს ოფიცერი უფროსს პირველ ნაბიჯზე ესალმება, მეორე ნაბიჯს თავს პირდაპირ აბრუნებს და მარჯვენა ხელს ქვევით ჩამოუშვებს.

ოფიცრები ვალდებული არიან შეხვედრისას (გასწრებისას) მიესალმონ ერთმანეთს ზემომოყვანილი წესების ზუსტი დაცვით.

გარდა აღნიშნულისა, ოფიცრები ვალდებული არიან მისცენ მხედრული სალამი:

ოფიცერთა შემადგენლობა სამხედრო ურთიერთობების თვალსაზრისით იყოფიან:

სამსახურებრივი მდგომარეობისა და სამხედრო წოდების მიხედვით, ოფიცრები სხვათა მიმართ შეიძლება იყვნენ უფროსები ან ხელქვეითები. უფროსებს უფლება აქვთ უბრძანონ ხელქვეითებს და შეამოწმონ ბრძანების შესრულება.

უფროსები, რომელთაც ოფიცრები ემორჩილებიან სამსახურებრივად, თუნდაც დროებით, არიან პირდაპირი უფროსები. ოფიცრების მიმართ თანამდებობრივად უახლოეს პირდაპირ უფროსს ეწოდება უშუალო უფროსი.

სამსახურებრივი საკითხების შესახებ ოფიცერი მიმართავს თავის უშუალო უფროსს, ხოლო მისი ნებართვით - ზემდგომ უფროსს (სამხედრო სუბორდინაცია).

სამხედრო წოდების მიხედვით, უფროსები არიან სამხედრო სამსახურში მყოფნი:

ოფიცრები, რომლებიც თავიანთი სამსახურებრივი მდგომარეობითა და სამხედრო წოდებით არ არიან სხვა ოფიცერთა უფროსები და ხელქვეითები, შეიძლება იყვნენ უფროსები და უმცროსები. უფროსობა განისაზღვრება სამხედრო მოსამსახურის სამხედრო წოდებით.

სამხედრო წოდებით უფროსებს აქვთ უფლება შენიშვნა მისცენ სამხედრო წოდებით უმცროსებს, მოსთხოვონ მათ დისციპლინის, საზოგადოებრივი წესრიგისა და ფორმის ტანსაცმლის ტარების, აგრეთვე ქცევისა და მხედრული მისალმების წესების დაცვა. სამხედრო წოდებით უმცროსები ვალდებული არიან უსიტყვოდ შეასრულონ უფროსის მოთხოვნები.

ერთმანეთის მიმართ დაუქვემდებარებელ ოფიცერთა მიერ სამხედრო სამსახურის ერთობლივად შესრულებისას, თუ მათი სამსახურებრივი ურთიერთდაქვემდებარება არ არის განსაზღვრული მეთაურის (უფროსის) მიერ, უფროსად ითვლება მათ შორის თანამდებობით უფროსი, ხოლო თანაბარი თანამდებობისას - სამხედრო წოდებით უფროსი პირი.

სამხედრო სამსახურში სამსახურებრივი მოვალეობების (დავალების) შესრულება უმეტესწილად ბრძანებების საფუძველზე ხორციელდება. ბრძანება, როგორც წესი, გაიცემა დაქვემდებარების მიხედვით. უკიდურესი საჭიროებისას, ზემდგომ უფროსს შეუძლია უბრძანოს ხელქვეითს მისი უშუალო უფროსის გარეშე.

ოფიცერი ბრძანების მიღებისას უპასუხებს „არის“ და შემდეგ ასრულებს მას. მიღებული ბრძანების შესრულების შესახებ ოფიცერი ვალდებულია მოახსენოს უფროსს, რომელმაც ბრძანება გასცა, აგრეთვე თავის უშუალო უფროსს.

ყველა ოფიცერი ვალდებულია სამხედრო მოსამსახურეებთან მიმართვისას ყოველთვის გამოიჩინოს თავაზიანობა და იყოს თავშეკავებული. სამსახურებრივ საკითხებზე სამხედრო მოსამსახურეები მიმართავენ ერთმანეთს თქვენობით.

სამხედრო მოსამსახურეები პირადი მიმართვისას სამხედრო წოდებას ასახელებენ ჯარების სახეობების ან სამსახურის აღნიშვნის გარეშე.

მეთაურები და უფროსები ხელქვეითებისა და უმცროსებისადმი სამსახურებრივი მიმართვისას ასახელებენ მათ წოდებას და გვარს ან მარტო წოდებას, ამ შემთხვევაში ემატება წინ სიტყვა „ბატონო“ მაგალითად: „სერჟანტო ჩომახიძე“; „ბატონო მაიორო“ და ა.შ.

ხელქვეითი პირები და უმცროსები უფროსებთან სამსახურებრივი მიმართვისას ასახელებენ მათ წოდებას, წოდების წინ ამატებენ სიტყვას „ბატონო“, ხოლო გვარდიის ნაწილებში -სიტყვას „ბატონო გვარდიის“. მაგალითად: „ბატონო პირველი რანგის კაპიტანო“, „ბატონო გვარდიის პოლკოვნიკო“ და ა.შ.

მწყობრის გარეთ ერთმანეთთან მიმართვის დროს, აგრეთვე ბრძანების გაცემისა და მიღებისას სამხედრო მოსამსახურეები ვალდებული არიან მიიღონ მდგომარეობა „სმენა“, ხოლო, როდესაც ქუდი ახურავთ, მიიტანონ ხელი საფეთქელთან და ჩამოუშვან იგი.

როდესაც უფროსის შეკითხვაზე ოფიცერი აძლევს დამადასტურებელ პასუხს, უპასუხებს „დიახ“, უარყოფითი პასუხის გაცემისას „არა ბატონო“.

ოფიცერს ეკრძალება ტანსაცმლის ჯიბეში ხელების ჩაწყობა, აგრეთვე ჯდომა ან თამბაქოს მოწევა უფროსის თანდასწრებით, მისი ნებართვის გარეშე.

ოფიცრებმა მკაცრად უნდა დაიცვან სამხედრო ფორმის ტანსაცმლის ტარების დადგენილი წესები. მათ სამსახურიდან თავისუფალ დროს სამოქალაქო ტანსაცმლის ტარება ნებადართული აქვს მხოლოდ სამხედრო ნაწილის გარეთ.

სამხედრო ძალების ოფიცერი სამსახურიდან შეიძლება დათხოვნილ იქნეს შემდეგ შემთხვევებში:

თვალსაჩინოებისათვის განვიხილოთ თითოეული შემთხვევა:

ოფიცრისათვის სამხედრო სამსახურის ზღვრული ასაკია:

პოლკოვნიკამდე - 50 წელი;

პოლკოვნიკისათვის - 55 წელი;

ამ ასაკს მიღწეული პირები ექვემდებარებიან სამხედრო სამსახურიდან დათხოვნას, გარდა გამონაკლისებისა, კერძოდ, ზღვრულ ასაკს მიღწეულ ოფიცრებს, ვიცე-პოლკოვნიკის (მეორე რანგის კაპიტნის) ჩათვლით, შეიძლება 5 წლამდე ვადით ერთჯერ სამხედრო სამსახური გაუგრძელდეს შესაბამისი უწყების ხელმძღვანელის ბრძანებით, ხოლო პოლკოვნიკს (პირველი რანგის კაპიტანს) და გენერალს (ადმირალს) 5 წლამდე ერთჯერ სამხედრო სამსახურს უგრძელებს საქართველოს სამხედრო ძალების უმაღლესი მთავარსარდალი - საქართველოს პრეზიდენტი, შესაბამისი სამხედრო უწყების ხელმძღვანელის მიერ ეროვნულ უშიშროების საბჭოში შეტანილი წარდგინების საფუძველზე.

შესაბამისი სამხედრო სპეციალობისა და სათანადო გამოცდილების ოფიცერთა ნაკლებობის გამო, საქართველოს შესაბამისი სამხედრო უწყების ხელმძღვანელებს აღნიშნული კატეგორიის ოფიცრების მომზადებამდე შეუძლიათ შეარჩიონ და გამონაკლისის წესით, ხელშეკრულების საფუძველზე, ოფიცერთა თანამდებობაზე დანიშნონ 2 წლამდე ვადით სამხედრო სამსახურის ზღვრულ ასაკს გადაცილებული მაღალკვალიფიციური ოფიცრები, რომელთაც სამეთაურო და საშტაბო თანამდებობებზე პრაქტიკული მუშაობის დიდი გამოცდილება აქვთ. აღნიშნული ოფიცრები, ხელშეკრულების საფუძველზე, მიიღებენ მხოლოდ თანამდებობრივ და სამხედრო წოდების ფულად სარგოებს, ასევე, უფლება აქვთ მიიღონ კუთვნილი პენსია.

გარდა ზემოაღნიშნულისა, სამხედრო მოსამსახურე, რომელმაც სამხედრო სამსახურში იმსახურა 20 და მეტი კალენდარული წელი, მიუხედავად სამხედრო სამსახურის ზღვრული ასაკისა, შეიძლება დათხოვნილ იქნეს სამხედრო სამსახურიდან რეზერვში ჩარიცხვით და სამხედრო პენსიის დანიშვნის უფლებით. ზღვრული ასაკის გამო ოფიცრის სამხედრო სამსახურიდან დათხოვნისას ოფიცრების უზრუნველყოფა ერთდროული გასასვლელი ფულადი დახმარებით ხორციელდება შემდეგი ოდენობით:

ავადმყოფობის გამო. სამხედრო მოსამსახურე თავისი სამსახურებრივი უფლება-მოვალეობების შესრულებისათვის საჭიროებს განსაკუთრებულ ჯანმრთელობას. ამდენად, სამსახურიდან დათხოვნის საფუძველს შეიძლება მისი ავადმყოფობა წარმოადგენდეს.

ოფიცრების სამედიცინო შემოწმებაზე გაგზავნა წარმოებს პირდაპირი უფროსის, ბრიგადის მეთაურის და მათთან გათანაბრებული თანამდებობის პირების მიერ. შემოწმების მიმართვას შეიძლება ხელი მოაწეროს შტაბის უფროსმა ან საკადრო ორგანოს უფროსმა, შესაბამისი მეთაურის (უფროსის) გადაწყვეტილების საფუძველზე.

ოფიცრის სამედიცინო შემოწმებას ატარებს სამხედრო-საექიმო კომისია, რომლის გადაწყვეტილებაც ოფიცრის სამხედრო სამსახურიდან დათხოვნის საფუძველს წარმოადგენს.

დანართი №2-ში ჩამოთვლილია იმ დაავადებათა ნუსხა, რომელიც განსაზღვრავს ოფიცრის სამხედრო სამსახურისათვის ვარგისიანობის კატეგორიებს ჯანმრთელობის მდგომარეობის მიხედვით.

რეორგანიზაციასა და შტატების შემცირებასთან დაკავშირებით ოფიცერი შეიძლება დათხოვნილ იქნეს სამსახურიდან. რეორგანიზაცია, როგორც ცალკე მოვლენა, არ ქმნის საფუძველს ოფიცრის სამხედრო სამსახურიდან გასათავისუფლებლად, მაგრამ, როდესაც დაწესებულების რეორგანიზაციას თან სდევს შტატების შემცირება, ოფიცერი შეიძლება გათავისუფლდეს სამხედრო სამსახურიდან საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესების დაცვით, კერძოდ, ოფიცერს ერთი თვით ადრე უნდა ეცნობოს დაწესებულების (ქვედანაყოფის) რეორგანიზაციისა და შტატების შემცირების გამო სამხედრო სამსახურიდან გათავისუფლების შესახებ.

დაწესებულების (ქვედანაყოფის) რეორგანიზაციისა და შტატე-ბის შემცირების გამო სამხედრო სამსახურიდან გათავისუფლებისას ოფიცერს კომპენსაციის სახით ეძლევა ორი თვის თანამდებობრივი სარგო.

სამსახურებრივი შეუსაბამობისათვის ოფიცრის სამხედრო სამსახურიდან დათხოვნა შესაძლებელია შემდეგ შემთხვევებში:

ოფიცერი თავისუფლდება დაკავებული თანამდებობიდან ატესტაციის შედეგებისა და დოკუმენტის არქონის საფუძველზე, თუ მას არ სურს გადავიდეს სხვა თანამდებობაზე. თვალსაჩინოებისათვის განვიხილოთ თითოეული მათგანი.

თანამდებობის პირს, რომელიც უფლებამოსილია სამსახურში მიიღოს ოფიცერი, შეუძლია ოფიცრის თანამდებობაზე დანიშვნისას გამოიყენოს გამოსაცდელი ვადა არა უმეტეს 6 თვისა.

გამოსაცდელი ვადა არ გამოიყენება:

სამხედრო მოსამსახურის ღირსების შემლახველი საქციელისათვის ოფიცერი სამხედრო სამსახურიდან დათხოვნას ექვემდებარება. უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოს სამხედრო ძალების სამხედრო-სადისციპლინო წესდებაში არ არსებობს კონკრეტული განსაზღვრება ისეთი ქმედებისა, რომელიც სახელმწიფოს მიერ აღიარებულია როგორც სამხედრო მოსამსახურის ღირსების შემლახველი საქციელი. ამდენად, ამ საკითხის გადაწყვეტა დამოკიდებულია უშუალოდ მეთაურის შინაგან რწმენაზე.

ზოგადად, ღირსება ასახავს ადამიანის ზნეობრივ დამოკიდებულება საკუთარი თავისა და საზოგადოებისადმი. ადამიანი ღირსებისა და სინდისის საშუალებით აცნობიერებს საზოგადოების წინაშე საკუთარ მოვალეობებსა და პასუხისმგებლობას. ღირსება აგრეთვე არეგულირებს ადამიანისადმი გარეშე მყოფთა და, მთლიანად, საზოგადოების დამოკიდებულებას, რაც გულისხმობს პიროვნებისადმი პატივისცემის მოთხოვნას, მისი უფლებების ცნობას და ა.შ.

ღირსეული საქციელი ითხოვს ადამიანის იმ რეპუტაციის შენარჩუნებას, რითაც სარგებლობს თვითონ ან საზოგადოების ნაწილი, რომელსაც ის მიეკუთვნება. ამდენად, თეორიულად ღირსება საკმაოდ დიდი ცნებაა და მისი გამოყენება სამხედრო სამსახურთან მიმართებაში განსაკუთრებულ მიდგომას საჭიროებს.

ჩადენილი სისხლის სამართლის მძიმე ან განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულისათვის სასამართლოს მიერ გადაწყვეტილების¹ გამოტანის შემდეგ სამხედრო უწყების ხელმძღვანელს ან მის მიერ ამისთვის უფლებამოსილ სახელმწიფო მოხელეს უფლება აქვს სამსახურიდან დაითხოვოს ოფიცერი.

სისხლის სამართლის მძიმე დანაშაულის კატეგორიას მიეკუთვნება ისეთი განზრახი დანაშაული, რომლის ჩადენისათვის საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული მაქსიმალური სასჯელი არ აღემატება ათი წლით თავისუფლების აღკვეთას, აგრეთვე გაუფრთხილებლობითი დანაშაული, რომლის ჩადენისათვის საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით სასჯელის სახით გათვალისწინებულია თავისუფლების აღკვეთა ხუთ წელზე მეტი ვადით.

სისხლის სამართლის განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულის კატეგორიას მიეკუთვნება ისეთი განზრახი დანაშაული, რომლის ჩადენისათვის საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებულია სასჯელის სახით თავისუფლების აღკვეთა ათ წელზე მეტი ვადით ან უვადო თავისუფლების აღკვეთით.

სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის საფუძველს წარმოადგენს დანაშაული, ე.ი. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული მართლსაწინააღმდეგო და ბრალეული ქმედება.

არსებობს დანაშაულის ორი სახე:

- განზრახი და

- გაუფრთხილებლობითი.

განზრახ დანაშაულად ითვლება ქმედება, რომელიც ჩადენილია პირდაპირი ან არაპირდაპირი განზრახვით. დანაშაული პირდაპირი განზრახვითაა ჩადენილი, თუ დანაშაულის ჩამდენ პირს გაცნობიერებული ჰქონდა თავისი ქმედების მართლსაწინააღმდეგობა, ითვალისწინებდა მართლსაწინააღმდეგო შედეგის დადგომის შესაძლებლობას და სურდა ეს შედეგი, ანდა ითვალისწინებდა ასეთი შედეგის განხორციელების გარდაუვალობას.

არაპირდაპირი განზრახვითაა დანაშაული ჩადენილი, თუ დანაშაულის ჩამდენ პირს გაცნობიერებული ჰქონდა თავისი ქმედების მართლსაწინააღმდეგობა, ითვალისწინებდა მართლსაწინააღმდეგო შედეგის დადგომის შესაძლებლობას და არ სურდა ეს შედეგი, მაგრამ შეგნებულად უშვებდა ან გულგრილად ეკიდებოდა მის დადგომას.

გაუფრთხილებლობით დანაშაულად ითვლება ქმედება, რომელიც ჩადენილია თვითიმედოვნებით ან დაუდევრობით. დანაშაული თვითიმედოვნებითაა ჩადენილი, თუ დანაშაულის ჩამდენ პირს გაცნობიერებული ჰქონდა აკრძალული ქმედება, ითვალისწინებდა მართლსაწინააღმდეგო შედეგის დადგომის შესაძლებლობას, მაგრამ უსაფუძვლოდ იმედოვნებდა, რომ ამ შედეგს თავიდან აიცილებდა.

დანაშაული დაუდევრობითაა ჩადენილი, თუ დანაშაულის ჩამდენ პირს გაცნობიერებული არ ჰქონდა აკრძალული ქმედება, არ ითვალისწინებდა მართლსაწინააღმდეგო შედეგის დადგომის შესაძლებლობას, თუმცა ამის გათვალისწინება მას ევალებოდა და შეეძლო კიდეც. გაუფრთხილებლობით ჩადენილი ქმედება დანაშაულად ჩაითვლება მხოლოდ მაშინ, თუ ამის შესახებ პირდაპირ არის მითითებული საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის შესაბამის მუხლში.

სასამართლოს განაჩენი ორი სახისაა:

გამამტყუნებელი განაჩენი შეიცავს სასამართლოს გადაწყვეტილებას განსასჯელის დამნაშავედ ცნობის შესახებ, ამ შემთხვევაში შესაბამის სამხედრო უწყების ხელმძღვანელს ან მის მიერ ამისთვის უფლებამოსილ სახელმწიფო მოხელეს უფლება აქვს სამსახურიდან დაითხოვოს ოფიცერი.

რაც შეეხება სასამართლოს გამამართლებელ განაჩენს იგი ნიშნავს განსასჯელის სრულ უდანაშაულობას მისთვის წაყენებულ ბრალდებაში.

გამამართლებელი განაჩენის საფუძველია:

ზემოხსენებულიდან გამომდინარე, სამხედრო უწყების ხელმძღვანელს ან მის მიერ ამისთვის უფლებამოსილ პირს უფლება არა აქვს დაითხოვოს ოფიცერი სამხედრო სამსახურიდან, რადგან ამისი საფუძველი არ არსებობს.

პირადი სურვილით, თუ მან, როგორც ოფიცერმა, იმსახურა არანაკლებ ათი წელი. აღნიშნული საფუძველი საკმაოდ გაუგებარია, რადგან ოფიცერი შეიძლება სამხედრო სამსახურს გადიოდეს რეზერვში სავალდებულო სახით, ნებაყოფლობით კონტრაქტის საფუძველზე და კადრში, რომლის ვადაც 10 წელს შეადგენს. სავალდებულო სამხედრო სამსახურში მყოფ ოფიცრებზე აღნიშნული პირობა არ ვრცელდება, რადგან მათი სამხედრო სამსახურიდან დათხოვნა ხორციელდება 24 თვის გასვლის შემდეგ. რაც შეეხება საკონტრაქტო (პროფესიული) სამხედრო სამსახურის ოფიცრებს, ისინი სამხედრო სამსახურს გადიან ადმინისტრაციასთან გაფორმებული ხელშეკრულების საფუძველზე და მათი სამსახურიდან დათხოვნის პირობები ხელშეკრულებაში უნდა იქნეს გათვალისწინებული.

კადრის ოფიცერი, მას შემდეგ, რაც მისი, როგორც ოფიცრის, წელთა ნამსახურობა შეადგენს 10 წელს, პირადი სურვილით შეიძლება დათხოვნილ იქნეს სამხედრო სამსახურიდან. მან ამის შესახებ სამხედრო სუბორდინაციის დაცვით პატაკით (განცხადებით) უნდა მიმართოს შესაბამისი სამხედრო უწყების ხელმძღვანელს ან მის მიერ ამისთვის უფლებამოსილ პირს.

პატაკი (განცხადება) უნდა იყოს წერილობითი ფორმით და უნდა შეიცავდეს:

შესაბამისი სამხედრო უწყება ვალდებულია კანონმდებლობით დადგენილი წესით რეგისტრაციაში გაატაროს პატაკი (განცხადება) და დასვას მასზე რეგისტრაციის თარიღი და ნომერი, ხოლო ოფიცერს, მოთხოვნის შემთხვევაში, გადასცეს მისი პატაკის (განცხადების) რეგისტრაციაში გატარების დადასტურება.

სამხედრო უწყება ვალდებულია ოფიცერს გააცნოს მისი უფლებები და მოვალეობები, პატაკის განხილვის წესი, წარმოების განხილვის ვადა, აგრეთვე მოთხოვნები, რომლებსაც პატაკი უნდა აკმაყოფილებდეს, მიუთითოს პატაკში დაშვებული შეცდომების შესახებ.

სამხედრო უწყების ხელმძღვანელი ან მის მიერ ამისთვის უფლებამოსილი პირი ვალდებულია პატაკის (განცხადების) წარდგენიდან 15 დღის ვადაში გამოსცეს ბრძანება ოფიცრის დათხოვნის შესახებ.

მხარეთა შეთანხმების საფუძველზე ან კონტრაქტის პირობების დარღვევის გამო. როგორც უკვე აღვნიშნეთ ოფიცრის ნებაყოფლობითი სამხედრო სამსახური მოიცავს საკონტრაქტო (პროფესიულ) და კადრის სამხედრო სამსახურს. სამხედრო საკონტრაქტო (პროფესიულ) სამხედრო სამსახურში მიიღებიან უმცროს ოფიცერთა შემადგენლობის სამხედრო მოსამსახურეები. მათი სამხედრო სამსახური განისაზღვრება ხელშეკრულებით (კონტრაქტით) ოთხ წლამდე ვადით, რომელიც შეიძლება რამდენჯერმე გაგრძელდეს ამავე ვადით, ხოლო კადრის სამხედრო სამსახურს გადიან მხოლოდ ოფიცრები, რომლებმაც საკონტრაქტო (პროფესიული) სამსახურიდან კადრის სამხედრო სამსახურში ჩარიცხვისათვის ჩააბარეს საკვალიფიკაციო გამოცდები. ამდენად, სამსახურიდან დათხოვნის

აღნიშნული საფუძველი მხოლოდ საკონტრაქტო (პროფესიული) სამხედრო სამსახურის ოფიცრებზე ვრცელდება.

პირადი განცხადებით, როგორც გამონაკლისი, დასაბუთებული და შესაბამისი დოკუმენტებით დადასტურებულ მიზეზთა გამო (მძიმე ოჯახური მდგომარეობა, სხვა სახელმწიფოში მუდმივსაცხოვრებლად გადასვლა, სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოში არჩევა ან დანიშვნა). აღნიშნული პირობა, განსხვავებით ზემოთ განხილულისა, გამონაკლისის სახით ვრცელდება როგორც საკონტრაქტო (პროფესიული) სამხედრო სამსახურის, ასევე კადრის ოფიცრებზე. ამ გამონაკლისს წარმოადგენს:

პატაკით მიმართვისა და მისი განხილვის წესი იგივეა, რაც ზემოთ განხილულ შემთხვევაში, მხოლოდ იმ განსხვავებით, რომ პატაკს თან უნდა ერთვოდეს გამონაკლისი მიზეზების დამადასტურებელი დოკუმენტები.

სამხედრო სამსახურიდან უსაფუძვლოდ და უკანონოდ დათხოვნილი ოფიცერი შესაბამისი სამხედრო უწყების ხელმძღვანელმა უნდა აღადგინოს იმავე თანამდებობაზე, ხოლო უმაღლესი სამხედრო წოდების ოფიცრებს წარადგენს საქართველოს სამხედრო ძალების უმაღლესი მთავარსარდალი - საქართველოს პრეზიდენტი. წინააღმდეგ შემთხვევაში ოფიცერი უფლებამოსილია მიმართოს სასამართლოს. ოფიცერს სამხედრო სამსახურიდან დათხოვნის შემდეგ იძულებით გაცდენილი დრო ჩაეთვლება ნამსახურების წლებში.

____________________________

1. საქართველოს კანონმდებლობაში, ჩვენი აზრით, მნიშვნელოვან ხარვეზს აქვს ადგილი, კერძოდ: სისხლის სამართლის საქმეზე სასამართლოს ადმინისტრაციულ აქტს წარმოადგენს ბრძანება, განჩინება (დადგენილება) და განაჩენი. კანონმდებელს კი საქართველოს კანონში ,,სამხედრო მოსამსახურის სტატუსის შესახებ“ 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტში გამოყენებული აქვს სიტყვა „გადაწყვეტილება“,რაც, სავარაუდოდ, სასამართლოს განაჩენს გულისხმობს.

საქართველოს კანონმდებლობის თანახმად, სამხედრო ძალების ოფიცრები დადგენილი პირობებით, ნორმებითა და წესებით ექვემდებარებიან საპენსიო უზრუნველყოფას. ოფიცრებისა და მათი ოჯახის წევრებისათვის დადგენილია შემდეგი საპენსიო უზრუნველყოფის სახეობანი:

ყველა სახის პენსიის გაანგარიშებისას მხედველობაში მიიღება ოფიცრის დათხოვნის დღისათვის არსებული თანამდებობრივი, სამხედრო ან სპეციალური წოდების, წელთა ნამსახურების პროცენტული დანამატისა და სასურსათო ულუფის ღირებულების ფულადი სარგოები. თვალსაჩინოებისათვის განვიხილოთ თითოეული მათგანი.

წელთა ნამსახურების პენსია. ოფიცრებს, რომელთაც სამხედრო სამსახურიდან დათხოვნის დღეს აქვთ წელთა ნამსახურობის 20 და მეტი კალენდარული წელი, ენიშნებათ წელთა ნამსახურების გამო პენსია ყოველთვიური თანამდებობრივი, სამხედრო ან სპეციალური წოდების, წელთა ნამსახურების პროცენტული დანამატისა და სასურსათო ულუფის ღირებულების ფულადი სარგოს 50 პროცენტი. 20 წელზე მეტი ნამსახურების ყოველ წელიწადზე პენსიას დაემატება ზემოხსენებული ფულადი სარგოს 3 პროცენტი. ამ გაანგარიშებით, პენსიის ოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს ფულადი სარგოს 85 პროცენტს.

წელთა ნამსახურების გამოანგარიშება ხდება ოფიცრის სამხედრო სამსახურში ჩარიცხვის დღიდან იმ დღემდე, როდესაც იგი, ბრძანების თანახმად, თადარიგში იქნა დათხოვნილი ან გადადგა სამსახურიდან.

ოფიცერს წელთა ნამსახურობისათვის პენსია მოემატება ინვალიდობისათვის, თუ მან სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულების დროს ჭრილობის, კონტუზიის ან დაავადების შედეგად მიიღო სამხედრო ტრავმა, რომლის გამოც დაინვალიდდა.

ინვალიდობის გამო ოფიცრებს წელთა ნამსახურების პენსიაზე ემატებათ საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი ასაკის გამო მინიმალური პენსიის შემდეგო ოდენობა (საქართველოს კანონმდებლობით ასაკის გამო მინიმალური პენსიის ოდენობა არ არის განსაზღვრული, მაგრამ პრაქტიკაში 14 ლარს შეადგენს.)

ოფიცრებს, რომლებიც დაინვალიდდნენ სამხედრო სამსახურის გავლისას, წელთა ნამსახურების პენსიაზე ემატებათ საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი ასაკის გამო მინიმალური პენსიის შემდეგი ოდენობა:

გარდა ზემოხსენებული დანამატებისა, ოფიცრებს წელთა ნამსახურების პენსიაზე დაერიცხებათ შემდეგი დანამატები:

ინვალიდობის პენსია. ოფიცერს ინვალიდობის პენსია დაენიშნებათ, თუ ის დაინვალიდდა სამხედრო ან ოპერატიული სამსახურის პერიოდში, თუმცა მას ინვალიდობა დაუდგინდა სამხედრო სამსახურიდან დათხოვნიდან არა უგვიანეს სამითვისა, ან თუ დაინვალიდდა ამ ვადაზე გვიან, მაგრამ სამსახურის დროს მიღებული ჭრილობის, კონტუზიის, დასახიჩრების ან დაავადების გამო.

ინვალიდია ადამიანი, რომელსაც დაავადების, ტრავმის, გონებრივი თუ ფიზიკური დეფექტის შედეგად დარღვეული აქვს ორგანიზმის სასიცოცხლო ფუნქციები, რაც განაპირობებს პროფესიული შრომის უნარის სრულ ან ნაწილობრივ დაკარგვას ანდა ყოფაცხოვრების არსებით გაძნელებას.

ადამიანის ორგანიზმის სასიცოცხლო შეზღუდვის სიმძიმის მიხედვით, სამედიცინო-სოციალური ექსპერტიზის კომისია განსაზღვრავს ინვალიდობის შესაბამის კატეგორიებს.

ინვალიდობის მიხედვით, დგინდება სამი ჯგუფი - I, II და III. ინვალიდობის მიზეზების გათვალისწინებით, ოფიცრები იყოფიან შემდეგ კატეგორიებად:

ინვალიდობის პენსიის გაანგარიშებისას მხედველობაში მიიღება ოფიცრის დათხოვნის დღისათვის არსებული თანამდებობრივი, სამხედრო ან სპეციალური წოდების, წელთა ნამსახურების პროცენტული დანამატისა და სასურსათო ულუფის ღირებულების ფულადი სარგოები.

ოფიცერთათვის დადგენილია ინვალიდობის პენსიის შემდეგი ოდენობა:

ოფიცრებს ინვალიდობის პენსიაზე დაერიცხებათ შემდეგი დანამატები:

პენსია მარჩენალის დაკარგვის გამო. ოფიცრის ოჯახის წევრების მარჩენალის დაკარგვის გამო პენსია დაენიშნებათ, თუ ოფიცერი დაიღუპა ან გარდაიცვალა სამხედრო სამსახურის დროს ან არა უმეტეს სამი თვისა სამხედრო სამსახურის გასვლის შემდეგ, ან ვადაზე გვიან სხვა დაავადებით, რომელიც ოფიცერმა მიიღო სამხედრო სამსახურის ან ოპერატიული მუშაობის დროს, ან თუ ოფიცერი გარდაიცვალა პენსიის მიღების პერიოდში ან პენსიის შეწყვეტის შემდეგ არა უგვიანეს 5 წლისა. ამ უფლებით სარგებლობენ ყოფილი სამხედრო ტყეების ოჯახის წევრები, რომლებიც ნებაყოფლობით არ ჩაბარდნენ ტყვედ და ტყვეობაში ყოფნის დროს არ ჩაიდინეს სამშობლოს წინააღმდეგ მიმართული ქმედება.

მარჩენალის დაკარგვის შემთხვევაში პენსიის მიღების უფლება აქვთ დაღუპული (გარდაცვლილი) ოფიცრის ოჯახის წევრებს, რომლებიც მის კმაყოფაზე იმყოფებოდნენ. კმაყოფაზე ყოფნის მიუხედავად, პენსია ენიშნებათ შრომისუუნარო შვილებს, მშობლებსა და მეუღლეს, თუ მათ მარჩენალის დაკარგვის შემდეგ არ გააჩნიათ საარსებო წყარო.

ოჯახის შრომისუუნარო წევრებად ითვლებიან:

შვილები, დები და ძმები, რომლებსაც არ მიუღწევიათ 18 წლის ასაკისათვის, ან ამ ასაკს ზევით, თუ ისინი დაინვალიდდნენ 18 წლის მიღწევამდე, ამასთან, დები, ძმები და შვილიშვილები - იმ პირობით, თუ მათ არ ჰყავთ შრომისუნარიანი მშობლები;

დედა, მამა, ცოლი, ქმარი, თუ მათ შეუსრულდათ საპენსიო ასაკი: ქალებს 60 წელი, მამაკაცებს 65 წელი ან არიან ინვალიდები.

ერთ-ერთი მშობელი ან მეუღლე, ან ბებია, პაპა, ძმა ანდა მეურვე, ასაკისა და შრომისუუნარობის მიუხედავად, თუ იგი უვლის გარდაცვლილი ოფიცრის შვილებს, დებს, ძმებს, რომლებსაც არ შესრულებიათ 14 წელი;

ბებიას და პაპას - თუ არ ჰყავთ კანონიერი მარჩენალი.

საშუალო სპეციალური, უმაღლესი და სხვა სასწავლებლის მოსწავლეებს, სწავლის ფორმის მიუხედავად, მარჩენალის დაკარგვის შემთხვევაში პენსიის მიღების უფლება აქვთ სასწავლებლის დამთავრებამდე, მაგრამ მხოლოდ 23 წლის ასაკის შესრულებამდე.

ოფიცრის მეუღლეს, მარჩენალის დაკარგვის გამო, 14 წლის ასაკამდე შვილების მოვლისათვის პენსიის მიღების უფლება აქვს ასაკის, შრომისუუნარობისა და მუშაობის მიუხედავად. აგრეთვე ოფიცრის დედას და მეუღლეს (თუ მეორედ არ დაქორწინებულა), მარჩენლის დაკარგვის გამო, პენსიის მიღების უფლება აქვთ 50 წლის ასაკის მიღწევის შემდეგ.

მარჩენალის დაკარგვის გამო პენსიის გაანგარიშებისას, როგორც ყველა სხვა შემთხვევაში, მხედველობაში მიიღება ოფიცრის დათხოვნის დღისათვის არსებული თანამდებობრივი, სამხედრო ან სპეციალური წოდების, წელთა ნამსახურების პროცენტული დანამატისა და სასურსათო ულუფის ღირებულების ფულადი სარგოები.

სამხედრო ტრავმის შედეგად დაღუპული (გარდაცვლილი) ოფიცრის ყოველ შრომისუუნარო წევრზე მარჩენალის დაკარგვის გამო პენსია შეადგენს ფულადი სარგოს 50 პროცენტს, ხოლო სამხედრო სამსახურის გავლისას დაღუპული (გარდაცვლილი) ოფიცრის ოჯახის ყოველ შრომისუუნარო წევრზე - ფულადი სარგოს 40 პროცენტს.

თუ საქართველოს ტერიტორიაზე ან მის ფარგლებს გარეთ მიმდინარე შეიარაღებულ კონფლიქტებში დაღუპულთა (გარდაცვლილთა, უგზო-უკვლოდ დაკარგულთა) შრომისუუნარო მშობლებსა და მეუღლეს აქვთ სხვადასხვა ორგანოებიდან ორი სახის პენსიის მიღების უფლება, დაენიშნებათ ორივე.

პენსიის მომატება. ზემოთ განხილული შემთხვევების შესაბამისად დანიშნული პენსიები გაუდიდდებათ პენსიონერთა შემდეგ კატეგორიებს:

პენსიის გადასინჯვა. ოფიცრის პენსიები გადაისინჯება შემდეგ შემთხვევებში:

იმ შემთხვევაში როდესაც წარმოიშობა პენსიების გადასინჯვის ორივე საფუძველი, პენსიათა გადასინჯვა შეიძლება მოხდეს მხოლოდ ერთ-ერთი საფუძველის გათვალისწინებით.

პენსიის დანიშვნა და გაცემა. სამხედრო ძალების ოფიცერს, რომელსაც საქართველოს კანონმდებლობით საპენსიო უზრუნველყოფის უფლება აქვს, პენსია მიეცემა სამსახურიდან თადარიგში გასვლის ან სამსახურიდან დათხოვნის შემდეგ.

ოფიცრებსა და მათი ოჯახის წევრებს, რომელთაც ერთდროულად რამდენიმე სახეობის სამხედრო პენსიის მიღების უფლება აქვთ, ენიშნებათ ერთი სახეობის პენსია - მათი სურვილის შესაბამისად.

ოფიცერთა და მათი ოჯახის წევრთა საპენსიო უზრუნველყოფის სამუშაოთა ორგანიზებას ახორციელებენ შესაბამისი სამხედრო უწყებების საპენსიო ორგანოები, რომელთაც ოფიცრები ანდა მათი ოჯახის წევრები პენსიის დასანიშნად განცხადებითა და შესაბამისი დოკუმენტებით მიმართავენ.

პენსიის დამნიშვნელი ორგანო დოკუმენტებს პენსიის დანიშვნის შესახებ განიხილავს მათი მიღებიდან 10 დღის ვადაში. თუ განცხადებას თანდართული არა აქვს პენსიის დანიშვნისათვის საჭირო ყველა დოკუმენტი, საპენსიო ორგანო ვალდებულია განმცხადებელს განუმარტოს, თუ რა დოკუმენტი უნდა წარადგინოს მან დამატებით.

პენსიები დაენიშნებათ:

ოფიცრებსა და მათი ოჯახის წევრებს პენსიებს აძლევს სახელმწიფო, საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროსა და შესაბამისი ბანკების მეშვეობით, პენსიონერთა საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით პენსიების ანაბრებზე ჩარიცხვით ან კავშირგაბმულობის დაწესებულებათა მეშვეობით საცხოვრებელ ბინაზე მიტანით. პენსიების გადაგზავნა ფოსტით და მათი მიტანა ბინაზე ხდება სახელმწიფო ხარჯზე.

სამხედრო სამსახურის გავლისას ოფიცრებს ეკისრებათ საკმაოდ სერიოზული და საპასუხისმგებლო მოვალეობები.

ოფიცერი ვალდებულია:

ოფიცერი პირადად აგებს პასუხს სამშობლოს დაცვაზე. იგი ვალდებულია დაიცვას საქართველოს ინტერესები, ხელი შეუწყოს მისი ძლიერებისა და ავტორიტეტის განმტკიცებას, შეასრულოს საქართველოს კონსტიტუცია, კანონმდებლობა და სამხედრო ფიცი; იყოს დისციპლინური, პატიოსანი, სამართლიანი, მამაცი; უსიტყვოდ დაემორჩილოს მეთაურს და დაიცვას იგი ბრძოლაში, გაუფრთხილდეს თავისი ნაწილის საბრძოლო დროშას.

ოფიცერი ვალდებულია მტკიცედ იცოდეს, მარჯვედ და კეთილსინდისიერად ასრულებდეს სამხედრო მოთხოვნებს და თავის მოვალეობებს, გამუდმებით სრულყოფდეს სამხედრო ცოდნას; სრულყოფილად ფლობდეს და უფრთხილდებოდეს მისთვის მინდობილ იარაღს, სამხედრო და სხვა ტექნიკას, უფრთხილდებოდეს სამხედრო და სახელმწიფო ქონებას;

იჩენდეს გონივრულ ინიციატივას, ეხმარებოდეს მეგობრებს, წინ აღუდგეს სამხედრო მოსამსახურეების მხრიდან უღირს საქციელს, მკაცრად დაიცვას სამხედრო და სახელმწიფო საიდუმლოება.

ოფიცერი ვალდებულია იყოს მაღალი კულტურისა და თავდაჭერილობის მაგალითი და ღირსეულად იქცეოდეს საზოგადოებაში.

ოფიცერთა შემადგენლობიდან მნიშვნელოვანი მოვალეობები გააჩნია მეთაურთა და სხვა პირდაპირ უფროსთა თანამდებობაზე მყოფ პირებს, რადგან სამხედრო ქვედანაყოფის მეთაური არის ერთმმართველი. იგი პირადად არის პასუხისმგებელი მისდამი დაქვემდებარებაში მყოფი ქვედანაყოფის მუდმივ საბრძოლო და სამობილიზაციო მზადყოფნისათვის.

მეთაური ან სხვა პირდაპირი უფროსი უშუალოდ აგებს პასუხს: პირადი შემადგენლობის საბრძოლო მომზადების, აღზრდის, სამხედრო დისციპლინასა და მის მორალურ მდგომარეობაზე; შეიარაღების, საბრძოლო და სხვა ტექნიკის, საბრძოლო მასალის, საცეცხლე და სხვა მატერიალური საშუალებების მდგომარეობასა და შენახვაზე; ქვედანაყოფის მატერიალურ, ტექნიკურ, სავაჭრო-საყოფაცხოვრებო და საფინანსო უზრუნველყოფაზე.

მეთაურმა ან პირდაპირმა უფროსმა ყოველთვის უნდა იცოდეს მისდამი დაქვემდებარებული ქვედანაყოფის მდგომარეობა და მიიღოს ყველა ზომა მათი საბრძოლო და სამობილიზაციო მზადყოფნის ამაღლებისა და ყოველგვარი საჭიროებით უზრუნველყოფისათვის.

მეთაური ან პირდაპირი უფროსი ვალდებულია იყოს ხელქვეითის აღზრდა-სწავლების ორგანიზატორი და ხელმძღვანელი; სრულყოს ქვედანაყოფის მართვის მეთოდები; სისტემატურად იმუშაოს თავისი ორგანიზატორული და მეთოდური ჩვევების განვითარებისათვის; შეისწავლოს და პრაქტიკაში დანერგოს ყველა სიახლე, რაც ხელს შეუწყობს ხელქვეითების აღზრდა-სწავლების ეფექტურობის ამაღლებას; იყოს მომთხოვნი და პრინციპული. იგი უნდა იყოს ქცევისა და ეთიკური ნორმების მკაცრი შესრულების მაგალითი ხელქვეითებისათვის.

მეთაური ან სხვა პირდაპირი უფროსი ვალდებულია უშუალოდ უხელმძღვანელოს საბრძოლო მომზადებას, განამტკიცოს სამხედრო დისციპლინა ქვედანაყოფში. პირადი გასაუბრებით ყოველმხრივ შეისწავლოს პირადი შემადგენლობა, როგორც სამსახურში, ისე ცხოვრებაში. მან უნდა იცოდეს მათი საქმიანი და მორალური თვისებები, ხელი შეუწყოს მათ საბრძოლო დახელოვნებას, ყოველგვარად იზრუნოს პირადი შემადგენლობის სამართლებრივ და სამხედრო აღზრდაზე.

მეთაური ან სხვა პირდაპირი უფროსი ვალდებულია მუდმივად სრულყოფდეს თავის სამხედრო ცოდნას, იცოდეს საბრძოლო და სხვა ტექნიკა, მათი ექსპლუატაციის, რემონტისა და ევაკუაციის წესები, უხელმძღვანელოს სამხედრო-სამეცნიერო, რაციონალიზატორულ და საგამომგონებლურ მუშაობას.

მეთაური ან სხვა პირდაპირი უფროსი ვალდებულია დაამყაროს და შეინარჩუნოს ქვედანაყოფში შინაგანი წესრიგი, დაუყონებლივ გამოასწოროს სამსახურის შესრულებაში აღმოჩენილი დარღვევები, აღკვეთოს ყოველგვარი მოქმედება, რომელმაც შეიძლება ზიანი მიაყენოს ქვედანაყოფია ბრძოლისუნარიანობას.

მეთაური ან სხვა პირდაპირი უფროსი მინიჭებული უფლებების ფარგლებში უნდა მოქმედებდეს დამოუკიდებლად, მოსთხოვოს ხელქვეითებს კონსტიტუციისა და კანონმდებლობის ზუსტი დაცვა, სამხედრო წესდებების, თავისი სამსახურებრივი მოვალეობებისა და ბრძანებების ზუსტად და დროულად შესრულება, წაახალისოს ხელქვეითები გამოვლენილი გონივრული ინიციატივისათვის, მონდომების, მამაცობისა და სამსახურში თავის გამოჩენისათვის და მკაცრად დასაჯონ დაუდევრები.

მეთაური ან სხვა პირდაპირი უფროსი ვალდებულია ხელქვეითებს განუვითაროს და შეუნარჩუნოს სამხედრო ფიცის სიწმინდისა და დაურღვევლობის შეგნება. მან უნდა გამოუმუშავოს პირად შემადგენლობას მაღალი მორალური და საბრძოლო თვისებები, სამშობლოსადმი უსაზღვრო ერთგულება, სამსახურისადმი პატიოსანი, გულმოდგინე მიდგომა, ინიციატივა, გაბედულობა, თავშეკავება, საზრიანობა და სიფხიზლე. ქვედანაყოფის ტრადიციების მხარდაჭერა, განვითარება და მოწინავე გამოცდილების გადაცემა ყველა მეთაურის უმნიშვნელოვანესი მოვალეობაა.

მეთაურმა ან სხვა პირდაპირმა უფროსმა უნდა იზრუნოს ხელქვეითების ფიზიკურ მომზადებაზე, მათი ჯანმრთელობის შენარჩუნებასა და გაკაჟებაზე, გაერკვეს მათ ყოფა-ცხოვრებასა და საჭიროებებში, გააკონტროლოს მათთვის კუთვნილი მომარაგების გაცემის სრულყოფა და ხარისხი; საჭიროების შემთხვევაში დაეხმაროს ხელქვეითებს და უშუამდგომლოს მათ უფროსი მეთაურის წინაშე.

სამხედრო მოსამსახურეთა პირადი საჭიროებისა და მოთხოვნილებების დროულად დასაკმაყოფილებლად მეთაურმა ან სხვა პირდაპირმა უფროსმა პირადად უნდა ჩაატაროს საუბრები თავის ხელქვეითებთან დღის განაწესით დადგენილ დროს, უნდა მიიღოს სამხედრო მოსამსახურეები და მათი ოჯახის წევრები პირადი საკითხების გადასაწყვეტად.

მეთაური ან სხვა პირდაპირი უფროსი ვალდებულია დაადგინოს საჭირო უსაფრთხოების ზომები იარაღთან, სამხედრო და სხვა ტექნიკასთან მუშაობის, მარშის, სწავლების (წვრთნის), საბრძოლო სროლების დროს, სპეციალურ მეცადინეობასთან მუშაობის, საყარაულო სამსახურის ან შინაგანი სამსახურის შესრულებისას, დროულად გააცნოს ეს ზომები ხელქვეითებს და მოითხოვოს მათი მკაცრი შესრულება.

მეთაურს ან სხვა პირდაპირ უფროსს უნდა ჰქონდეს ზუსტი მონაცემები ქვედანაყოფის სიით აღრიცხულ და სახეზე არსებულ შემადგენლობაზე, აგრეთვე შეიარაღების, საბრძოლო და სხვა ტექნიკის, საბრძოლო ჭურვების, საწვავისა და სხვა მატერიალური საშუალებების რაოდენობისა და მათი მდგომარეობის შესახებ.

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი

თავი XLV
დანაშაული დაქვემდებარების წესისა და სამხედრო ღირსების დაცვის წინააღმდეგ

მუხლი 382.
სამხედრო სამსახურის საწინააღმდეგო
დანაშაულის ცნება

1. სამხედრო სამსახურის საწინააღმდეგო დანაშაულად ითვლება ამ კარით გათვალისწინებული ქმედება, მიმართული საქართველოს სამხედრო ძალებში სამხედრო სამსახურის წესის წინააღმდეგ, ჩადენილი იმ სამხედრო მოსამსახურის მიერ, რომელიც საქართველოს სამხედრო ძალებში მსახურობს გაწვევით ან კონტრაქტის საფუძველზე, აგრეთვე რეზერვისტის მიერ სამხედრო შეკრებისას.

2. ომიანობის ან საომარი მდგომარეობის დროს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა სამხედრო სამსახურის საწინააღმდეგო დანაშაულისათვის განისაზღვრება საომარი მდგომარეობის შესახებ საქართველოს კანონმდებლობით.

მუხლი 383.
უფროსის ბრძანების შესრულება

1. დადგენილი წესით გაცემული უფროსის ბრძანების შეუსრულებლობა ხელქვეითის მიერ, რამაც არსებითად დააზიანა სამხედრო სამსახურის ინტერესი, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე ან ტუსაღობით ვადით ექვს თვემდე.

2. იგივე ქმედება:

ა) ჯგუფურად:

ბ) რამაც გამოიწვია მძიმე შედეგი, - ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთ წლამდე.

3. დადგენილი წესით გაცემული ბრძანებულების შეუსრულებლობა ხელქვეითის მიერ სამსახურისადმი დაუდევარი ან არაკეთილსინდისიერი დამოკიდებულების გამო, რამაც არსებითად დააზიანა სამხედრო სამსახურის ინტერესი, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ერთ წლამდე.

მუხლი 384.
უფროსისადმი წინააღმდეგობა ან მისი იძულება,
დაარღვიოს სამსახურებრივი მოვალეობა

1. ძალადობით ან ძალადობის მუქარით წინააღმდეგობის გაწევა უფროსისათვის ან იმისთვის, ვინც ასრულებს სამხედრო სამსახურის მოვალეობას, ანდა მისი იძულება, დაარღვიოს ეს მოვალეობა, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთ წლამდე.

2. იგივე ქმედება:

ა) ჯგუფურად;

ბ) იარაღის გამოყენებით;

გ) რამაც გამოიწვია ჯანმრთელობის ნაკლებად მძიმე ან მძიმე დაზიანება ანდა სხვა მძიმე შედეგი, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამიდან რვა წლამდე.

მუხლი 385.
უფროსის მიმართ ძალადობა

1. უფროსის ცემა ან მის მიმართ სხვაგვარი ძალადობა სამხედრო სამსახურის მოვალეობის შესრულებისას ან ამ მოვალეობის შესრულებასთან დაკავშირებით, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთ წლამდე.

2. იგივე ქმედება:

ა) ჯგუფურად;

ბ) იარაღის გამოყენებით;

გ) რამაც ჯანმრთელობის ნაკლებად მძიმე ან მძიმე დაზიანება ანდა სხვა მძიმე შედეგი გამოიწვია, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამიდან რვა წლამდე.

მუხლი 386.
ურთიერთდაუქვემდებარებელ სამხედრო
მოსამსახურეთა შორის დამოკიდებულების
წესის დარღვევა

1. ურთიერთდაუქვემდებარებელ სამხედრო მოსამსახურეთა შორის დამოკიდებულების წესის დარღვევა, რასაც თან ახლდა დაზარალებულის პატივის ან ღირსების დამცირება ანდა მისი იძულება, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე.

2.იგივე ქმედება:

ა) ჯგუფურად;

ბ) ორი ან მეტი პირის მიმართ;

გ) არაერთგზის;

დ) იარაღის გამოყენებით;

ე) რამაც ჯანმრთელობის ნაკლებად მძიმე დაზიანება გამოიწვია, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთ წლამდე.

3. ამ მუხლის პირველი ან მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული ქმედება, რამაც გამოიწვია მძიმე შედეგი, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ათ წლამდე.

მუხლი 387.
სამხედრო მოსამსახურის შეურაცხყოფა

1. სამხედრო მოსამსახურის მიერ სხვა სამხედრო მოსამსახურის შეურაცხყოფა სამხედრო სამსახურის მოვალეობის შესრულებისას ან ამ მოვალეობის შესრულებასთან დაკავშირებით, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ექვს თვემდე.

2. ხელქვეითის მიერ უფროსის ან უფროსის მიერ ხელქვეითის შეურაცხყოფა სამხედრო სამსახურის მოვალეობის შესრულებისას ან ამ მოვალეობის შესრულებასთან დაკავშირებით, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ერთ წლამდე.

მუხლი 388.
სამხედრო ნაწილის ან სამსახურის სხვა ადგილის
თვითნებურად დატოვება

1. გაწვეული სამხედრო მოსამსახურის მიერ სამხედრო ნაწილის ან სამსახურის სხვა ადგილის თვითნებურად დატოვება, აგრეთვე ნაწილში დანიშვნის, ნაწილიდან დათხოვნის ან გადაყვანის დროს, მივლინებიდან, შვებულებიდან ან სამკურნალო დაწესებულებიდან სამსახურში საპატიო მიზეზის გარეშე დროულად გამოუცხადებლობა ორ დღე-ღამეზე მეტი ხანგრძლივობით, მაგრამ არა უმეტეს ათი დღე-ღამისა, -

ისჯება ტუსაღობით ვადით ექვს თვემდე.

2. (ამოღებულია).

3. გაწვეული სამხედრო მოსამსახურის ან კონტრაქტით სამხედრო სამსახურში მყოფის მიერ სამხედრო ნაწილის ან სამსახურის სხვა ადგილის თვითნებურად დატოვება ანდა სამსახურის საპატიო მიზეზის გარეშე დროულად გამოუცხადებლობა ათ დღე-ღამეზე მეტი ხანგრძლივობით, მაგრამ არა უმეტეს ერთი თვისა, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე.

4. ამ მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული ქმედება, ჩადენილი ერთ თვეზე მეტი ხანგრძლივობით, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთ წლამდე.

შენიშვნა: სამხედრო მოსამსახურე, რომელიც პირველად ჩაიდენს ამ მუხლით გათვალისწინებულ ქმედებას, შეიძლება გათავისუფლდეს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისაგან, თუ სამხედრო ნაწილის ან სამსახურის სხვა ადგილის თვითნებურად დატოვება გამოწვეული იყო მძიმე ვითარებით.

მუხლი 389.
დეზერტირობა

1. დეზერტირობა, ესე იგი სამხედრო მოსამსახურის მიერ სამხედრო ნაწილის ან სამსახურის სხვა ადგილის თვითნებურად დატოვება სამხედრო სამსახურისათვის თავის არიდების მიზნით ანდა ამავე მიზნით სამსახურში გამოუცხადებლობა, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით შვიდ წლამდე.

2. იგივე ქმედება, ჩადენილი:

ა) სამსახურებრივი სარგებლობისთვის მინდობილი იარაღით;

ბ) ჯგუფურად, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამიდან ათ წლამდე.

შენიშვნა: სამხედრო მოსამსახურე, რომელიც პირველად ჩაიდენს ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ ქმედებას, შეიძლება გათავისუფლდეს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისაგან, თუ დეზერტირობა გამოწვეული იყო მძიმე ვითარებით.

მუხლი 390.
სამხედრო სამსახურისათვის თავის არიდება
ავადმყოფობის სიმულაციით ან სხვაგვარად მოტყუებით

სამხედრო მოსამსახურის მიერ სამხედრო სამსახურისათვის თავის არიდება ავადმყოფობის სიმულაციით, სხეულის თვითდაზიანებით, ყალბი დოკუმენტის გამოყენებით ან სხვა გვარად მოტყუებით,-

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე ან ტუსაღობით ვადით ექვს თვემდე.

მუხლი 391.
დასაღუპად განწირული სამხედრო
ხომალდის დატოვება

სამხედრო დასაღუპად განწირული სამხედრო ხომალდის დატოვება იმ მეთაურის მიერ, რომელსაც ბოლომდე არ შეუსრულებია სამსახურებრივი მოვალეობა, ან ეკიპაჟის წევრის მიერ მეთაურის სათანადო განკარგულების გარეშე, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთ წლამდე.

მუხლი 392.
საბრძოლო მორიგეობის (საბრძოლო სამსახურის)
წესის დარღვევა

1. საქართველოზე უეცარი თავდასხმის დროულად გამოვლენისა და მოგერიების ანდა მისი სახელმწიფო უშიშროების უზრუნველყოფის მიზნით დაწესებული საბრძოლო მორიგეობის (საბრძოლო სამსახურის) წესის დარღვევა, რამაც გამოიწვია ან შეეძლო გამოეწვია სახელმწიფო უშიშროების ინტერესის ხელყოფა, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთ წლამდე.

2. იგივე ქმედება, რამაც გამოიწვია მძიმე შედეგი, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ათ წლამდე.

საბრძოლო მორიგეობის (საბრძოლო სამსახურის) წესის დარღვევა მისდამი დაუდევარი ან არაკეთილსინდისიერი დამოკიდებულების გამო, რამაც გამოიწვია მძიმე შედეგი,-

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე.

მუხლი 393.
სასაზღვრო სამსახურის შესრულების წესის დარღვევა

1. სასაზღვრო სამსახურის შესრულების წესის დარღვევა იმის მიერ, ვინც სასაზღვრო განაწესის შემადგენლობაში შედის ან ასრულებს სასაზღვრო სამსახურის სხვა მოვალეობას, რამაც გამოიწვია ან შეეძლო გამოეწვია სახელმწიფო უშიშროების ინტერესის ხელყოფა, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე.

2. იგივე ქმედება, რამაც გამოიწვია მძიმე შედეგი, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთ წლამდე.

3. სასაზღვრო სამსახურის შესრულების წესის დარღვევა მისდამი დაუდევარი ან არაკეთილსინდისიერი დამოკიდებულების გამო, რამაც გამოიწვია მძიმე შედეგი, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით ორ წლამდე.

მუხლი 394.
საყარაულო სამსახურის წესის დარღვევა

1. საყარაულო სამსახურის წესის დარღვევა ყარაულის (ვახტიორის) მიერ, რამაც გამოიწვია ყარაულის (ვახტის) დასაცავი ობიექტის დაზიანება, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე ან ტუსაღობით ვადით ექვს თვემდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით ორ წლამდე.

2. იგივე ქმედება, რამაც გამოიწვია მძიმე შედეგი, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე.

3. საყარაულო სამსახურის წესის დარღვევა მისდამი დაუდევარი ან არაკეთილსინდისიერი დამოკიდებულების გამო, რამაც გამოიწვია მძიმე შედეგი, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ერთ წლამდე.

მუხლი 395.
საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვისა და საზოგადოებრივი
უსაფრთხოების უზრუნველყოფის დროს სამსახურის
შესრულების წესის დარღვევა

1. სამსახურის შესრულების წესის დარღვევა იმის მიერ, ვინც საზოგადოებრივი წესრიგის დამცველი ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველმყოფი სამხედრო განაწესის შემადგენლობაში შედის, რამაც გამოიწვია პირის უფლების ან კანონიერი ინტერესის დარღვევა, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე ან ტუსაღობით ვადით ექვს თვემდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით ორ წლამდე.

2. იგივე ქმედება, რამაც გამოიწვია მძიმე შედეგი, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ორიდან ხუთ წლამდე.

მუხლი 396.
შინაგანი სამსახურის წესდებისა და გარნიზონში
პატრულირების წესის დარღვევა

ნაწილის სადღეღამისო განაწესის შემადგენლობაში (ყარაულისა და ვახტის გარდა) შემავალი პირის მიერ შინაგანი სამსახურის წესდების დარღვევა, ანდა გარნიზონში პატრულირების წესის დარღვევა საპატრულო განაწესის შემადგენლობაში შემავალი პირის მიერ, რამაც გამოიწვია მძიმე შედეგი, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე ან ტუსაღობით ვადით ექვს თვემდე.

თავი XLVI
დანაშაული სამხედრო ქონების შენახვის ან
ექსპლუატაციის წესის წინააღმდეგ

მუხლი 397.
სამხედრო ქონების განზრახ დაზიანება ან
განადგურება

1. იარაღის, საბრძოლო მასალის, სატრანსპორტო საშუალების, სამხედრო ტექნიკის ან სხვა სამხედრო ქონების განზრახ დაზიანება ან განადგურება, -

ისჯება ჯარიმით ან სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე ან ტუსაღობით ვადით სამ თვემდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით ორ წლამდე.

2. იგივე ქმედება, რამაც გამოიწვია ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა ან სხვა მძიმე შედეგი, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთ წლამდე.

მუხლი 398.
სამხედრო ქონების გაუფრთხილებლობით
დაზიანება ან განადგურება

იარაღის, საბრძოლო მასალის, სატრანსპორტო საშუალების, სამხედრო ტექნიკის ან სხვა სამხედრო ქონების გაუფრთხილებლობით დაზიანება ან განადგურება, რამაც მძიმე შედეგი გამოიწვია, -

ისჯება ჯარიმით ან სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე ან ტუსაღობით ვადით ექვს თვემდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით ორ წლამდე.

მუხლი 399.
სამხედრო ქონების შენახვის წესის დარღვევა

სამსახურებრივი სარგებლობისათვის მინდობილი იარაღის, საბრძოლო მასალის, სატრანსპორტო საშუალების, სამხედრო ტექნიკის ან სხვა სამხედრო ქონების შენახვის წესის დარღვევა, რამაც გამოიწვია მისი დაკარგვა ან გაუვარგისება, - ისჯება ჯარიმით ან სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ექვს თვემდე ან ტუსაღობით ვადით სამ თვემდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით ორ წლამდე.

მუხლი 400.
მანქანის მართვის ან ექსპლუატაციის წესის დარღვევა

1. საბრძოლო სპეციალური ან სატრანსპორტო მანქანის მართვის ან ექსპლუატაციის წესის დარღვევა, რამაც გამოიწვია ადამიანის ჯანმრთელობის მძიმე ან ნაკლებად მძიმე დაზიანება, -

ისჯება ტუსაღობით ვადით ოთხიდან ექვს თვემდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით ორ წლამდე,თანამდებობის დაკავების ანდა საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით ვადით სამ წლამდე ან უამისოდ.

2. იგივე ქმედება, რამაც გამოიწვია ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა,-

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ორიდან შვიდ წლამდე, თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით ვადით სამ წლამდე ან უამისოდ.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ქმედება, რამაც გამოიწვია ორი ან მეტი ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ოთხიდან ათ წლამდე.

მუხლი 401.
საფრენი აპარატის მართვის ან
ექსპლუატაციის წესის დარღვევა

სამხედრო საფრენი აპარატის მართვის ან ფრენისათვის მზადების წესის ანდა მისი ექსპლუატაციის წესის დარღვევა, რამაც გამოიწვია ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა ან სხვა მძიმე შედეგი, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამიდან ათ წლამდე.

მუხლი 402.
ხომალდის მართვის ან ექსპლუატაციის
წესის დარღვევა

სამხედრო ხომალდის მართვის ან ექსპლუატაციის წესის დარღვევა, რამაც გამოიწვია ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა ან სხვა მძიმე შედეგი, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამიდან ათ წლამდე.

მუხლი 403.
გარშემომყოფისათვის მომეტებული საშიშროების
შემცველ იარაღთან მოპყრობის წესის დარღვევა

1. გარშემომყოფისათვის მომეტებული საშიშროების შემცველ იარაღთან, საბრძოლო მასალასთან, რადიაქტიურ, ფეთქებად ან სხვაგვარ ნივთიერებასთან ანდა საგანთან მოპყრობის წესის დარღვევა, რამაც გამოიწვია ჯანმრთელობის ნაკლებად მძიმე ან მძიმე დაზიანება, სამხედრო ტექნიკის განადგურება ან სხვა მძიმე შედეგი, -

ისჯება სამხედრო პირის სამსახურებრივი შეზღუდვით ვადით ორ წლამდე.

2. იგივე ქმედება, რამაც გამოიწვია ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთ წლამდე.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ქმედება, რამაც გამოიწვია ორი ან მეტი ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა, -

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ათ წლამდე.

დაავადებათა ქვემოთ მოტანილი ცხრილი შედის „საქართველოს სამხედრო ძალებში ექსპერტიზის ჩატარების წესის შესახებ” დებულებაში, რომელიც წარმოადგენს საქართველოს თავდაცვის მინისტრის 1996 წლის N360 ბრძანების დანართს და ძალაშია შესული 1997 წლის 1 თებერვალს.

საქართველოს თავდაცვის მინისტრის 1996 წლის N360 ბრძანებით მოქმედი დებულების 32-ე მუხლთან მოთხოვნები:

დაავადებათა ცხრილის გრაფები ითვალისწინებენ მოთხოვნებს შემდეგი კატეგორიის მოქალაქეთა ჯანმრთელობის მდგომარეობისათვის:

გრაფა - სამხედრო მოსამსახურეებს, ოფიცრებს, მიჩმანებს, ზემსახურებს;

II გრაფა - წყალზედა ხომალდებზე და წყალქვეშა ნავებზე სამხედრო სამსახურისათვის განკუთვნილ და წყალზედა ხომალდებზე და წყალქვეშა ნავებზე მომსახურე მოქალაქეებს.

ცხრილში მითითებულია სამხედრო სამსახურისათვის ვარგისიანობის შემდეგი კატეგორიები:

„ა” - ვარგისია სამხედრო სამსახურისათვის;

„ბ” - ვარგისია სამხედრო სამსახურისათვის უმნიშვნელო შეზღუდვით

(მოქალაქეებს სამხედრო აღრიცხვაზე აყვანის ან სამხედრო სამსახურში გაწვევის დროს დაუდგინდებათ სამხედრო სამსახურისათვის განკუთვნის მაჩვენებელი. სამხედრო მოსამსახურეები გადიან სამხედრო სამსახურს);

„გ” - შეზღუდულად ვარგისია სამხედრო სამსახურისათვის

(ჯარისკაცები, მეზღვაურები, სერჟანტები იცნობიან უვარგისად სამხედრო სამსახურისათვის მშვიდობიანობის დროს და ჩაირიცხებიან თადარიგში.

ოფიცრები, მიჩმანები, ზემსახურები იცნობიან უვარგისად სამხედრო სამსახურისათვის მშვიდობიანობის დროს და ჩაირიცხებიან თადარიგში);

„დ” - დროებით უვარგისია სამხედრო სამსახურისათვის

(მოქალაქეებს სამხედრო აღრიცხვაზე აყვანის ან სამხედრო სამსახურში გაწვევის დროს მიეცემათ გადავადება სამხედრო სამსახურში გაწვევისგან.

სამხედრო მოსამსახურეებს მიეცემათ შვებულება ავადმყოფობის გამო, ან გათავისუფლდება სამხედრო სამსახურის მოვალეობათა შესრულებისაგან);

„ე” - უვარგისია სამხედრო სამსახურისათვის

(ჯარისკაცები, მეზღვაურები, სერჟანტები იცნობიან უვარგისებად სამხედრო სამსახურისათვის, სამხედრო აღრიცხვიდან მოხსნით.

ოფიცრები, მიჩმანები, ზემსახურები დათხოვილი იქნებიან სამხედრო სამსახურიდან გადადგომით, სამხედრო აღრიცხვიდან მოხსნით).

დაავადებათა და მოქალაქეთა ჯანმრთელობის მდგომარეობისადმი დამატებით მოთხოვნათა ცხრილებში გამოყენებულია შემდეგი შემოკლებები:

ინდ - სამხედრო სამსახურისათვის, საქართველოს სამხედრო ძალების ჯარების სახეობებში სამსახურისათვის, ცალკეული სამხედრო-სააღრიცხვო სპეციალობების მიხედვით სამსახურისათვის, საქართველოს სამხედრო ძალების კადეტთა კორპუსებში და სამხედრო-სასწავლო დაწესებულებებში მისაღებად ვარგისიანობა ინდივიდუალურად განისაზღვრება;

მცშ - სამხედრო-საზღვაო ძალების მოცურავეთა შემადგენლობა;

სფ - საზღვაო ფეხოსნები;

სსჯ - საჰაერო-სადესანტო ჯარები;

სნ - სპეციალური ნაგებობები;

რნ - რადიაქტიული ნივთიერებები;

მგწ - მაიონიზირებელი გამოსხივების წყაროები;

ემვ - ელექტრომაგნიტური ველის სიხშირის დიაპაზონში 30 კჰც-იდან 300 კჰც-მდე ოპტიკური ქვანტური გენერატორები;

დმც - დამატებითი მოთხოვნათა ცხრილი მოქალაქეთა ჯანმრთელობის მდგომარეობისადმი.

დაავადებათა ცხრილი