ამასობაში წინასწარმეტყველი დაბრუნდა აბუ ბაქრთან და ისე, რომ დრო არ დაუკარგავთ, ისინი გავიდნენ სახლის უკანა ფანჯრით, სადაც უკვე ელოდებოდათ ორი შეკაზმული აქლემი. წინასწარმეტყველი ამხედრდა ერთ-ერთ მათგანზე, აბუ ბაქრი კი მეორეზე, თან უკან შემოისვა ვაჟიშვილი, ‛აბდ ალლაჰი. როგორც შეთანხმებულნი იყვნენ, ისინი წავიდნენ გამოქვაბულში სავრის მთაზე სამხრეთით, იემენის გზაზე, რადგნაც იცოდნენ, როგორც კი წინასწარმეტყველის წასვლა გამჟღავნდებოდა, მაძებართა და მდევნელთა ჯგუფები გაიგზავნებოდა ქალაქის მთელი ჩრდილოეთ შემოგარენის დასაკავებლად. ცოტა ხნის შემდეგ, რაც მექის წმინდა რკალს გასცდნენ, წინასწარმეტყველმა თავისი აქლემი შეაჩერა, უკან მიიხედა და თქვა: „ღმერთის მიერ შექმნილ დედამიწაზე შენ ხარ ყველაზე ძვირფასი ადგილი ჩემთვისაც და ღმერთისთვისაც და, ჩემს საკუთარ ხალხს რომ არ გამოვეძევებინე შენგან, არასოდეს არ დაგტოვებდი.“

‛ამირ იბნ ფუჰაირი, მწყემსი, რომელიც აბუ ბაქრმა იყიდა, როგორც მონა, და შემდეგ გაათავისუფლა და თავისი ცხვარი ჩააბარა, ახლა მათ მიჰყვებოდა ფარებით, რათა ნაკვალევი მოესპო. როდესაც გამოქვაბულამდე მიაღწიეს, აბუ ბაქრმა თავისი ვაჟი აქლემებიანად გაგზავნა სახლში და დაავალა, მოესმინა, რას იტყოდნენ მექაში მეორე დღეს, როდესაც აღმოაჩენდნენ წინასწარმეტყველის გაუჩინარებას, და მათთვის ამბავი მიეტანა ღამით. ‛ამირს თავისი ცხვარი ჩვეულებრივ უნდა ეძოვებინა სხვა მეცხვარეებთან ერთად მთელი დღის განმავლობაში და შემდეგ გამოქვაბულთან მიერეკა ღამით, რითაც დაფარავდა ‛აბდ ალლაჰის ნაკვალევს სავრსა და მექას შორის.

მეორე ღამეს ‛აბდ ალლაჰი დაბრუნდა გამოქვაბულში და მას თან მიჰყვა თავისი და ასმა'იც, რომელმაც საჭმელი მიუტანა წინასწარმეტყველსა და მამას. მათი ახალი ამბავი ის იყო, რომ კურეიშმა დააწესა ჯილდო ასი აქლემის სახით ნებისმიერისთვის, ვინც შეძლებდა მუჰამედის პოვნას და მის დაბრუნებას მექაში. ცხენოსნები უკვე გასულნი იყვნენ ყველა ჩვეულებრივ გზაზე, რომელიც მექიდან იასრიბისაკენ მიდიოდა, იმის იმედით, რომ ორივეს დაეწეოდნენ - რადგანაც ვარაუდობდნენ, აბუ ბაქრი წინასწარმეტყველთან იყო, ვინაიდან ისიც გამქრალიყო.

მაგრამ სხვები, ალბათ ისეთები, ვისაც ‛აბდ ალლაჰი არ იცნობდა, ფიქრობდნენ, ისინი დამალულები უნდა ყოფილიყვნენ მექის გარშემო გორაკებზე მდებარე უამრავ გამოქვაბულთაგან ერთ-ერთში. მეტიც, უდაბნოს არაბები ძალიან გამოცდილები არიან კვალის მიგნებაში, მაშინაც კი, როდესაც ცხვრის ფარამ მისდია ორი ან სამი აქლემის კვალს, საშუალო შესაძლებლობების მქონე ბედუინიც კი ადვილად, ერთი შეხედვით, დაინახავდა აქლემის ჩლიექების უფრო განიერ ნაკვალევს, რომელიც ცხვრის წვრილი ჩლიქების ნაკვალევით მხოლოდ ნაწილობრივ იქნებოდა ამოშლილი. არ იყო მოსალოდნელი, რომ გაქცეულნი ქალაქის სამხრეთში ყოფილიყვნენ, მაგრამ ასეთი უხვი ჯილდოსათვის ნებისმიერი საშუალება უნდა ეცადათ; და, რა თქმა უნდა, აქლემის ნატერფალი მაინც აღემატებოდა ცხვრებისას იმ ნაკვალევზე, რომელიც სავრის მიმართულებით მიდიოდა.

მეოთხე დღეს მუჰამედისა და აბუ ბაქრის მთის წმინდა თავშესაფრის სიჩუმე დაარღვია ჩიტების ხმამ - კლდის მტრედების ერთმა წყვილმა - როგორც ისინი ფიქრობდნენ - ღუღუნებდნენ და ფრთებს აფრთხიალებდნენ გამოქვაბულის გარეთ. ცოტა ხნის შემდეგ მათ გაიგეს კაცების ხმა ქვემოდან რაღაც დისტანციაზე, თუმცა ეს ხმა უფრო და უფრო ძლიერდებოდა, თითქოს და კაცები მაღლა მთისკენ მიცოცავდნენ. ისინი არ ელოდებოდნენ ‛აბდ ალლაჰს შემოღამებამდე, არა და მზის ჩასვლამდე კიდევ რამდენიმე საათი უნდა გასულიყო, თუმცაღა გამოქვაბულში გასაოცრად ცოტა სინათლე შედიოდა, ვიდრე მოსალოდნელი იყო დღის იმ მონაკვეთისათვის. ხმები ახლა სულ ახლოს იყო - სულ ცოტა ხუთი ან ექვსი კაცისა - და ისინი ისევ სულ უფრო და უფრო ახლოვდებოდნენ. წინასწარმტყველმა შეხედა აბუ ბაქრს და უთხრა: ნუ წუხხარ, რადგანაც, ჭეშმარიტად, ღმერთი ჩვენთანაა.¹ შემდეგ კი დაამატა: „რას ფიქრობ შენ ორის შესახებ, როდესაც ღმერთი მათთან ერთად მესამეა?“² ახლა მათ უკვე გარკვევით ესმოდათ ხმა და ნაბიჯებიც, რომლებიც სულ უფრო ახლოვდებოდა, შემდეგ შეჩერდა: კაცები გამოქვაბულთან იდგნენ. ისინი შეუპოვრად ლაპარაკობდნენ, ერთხმად თქვეს, რომ არ იყო საჭირო გამოქვაბულში შესვლა, რადგანაც არავინ არ იქნებოდა მასში. შემდეგ გაბრუნდნენ და იქით წავიდნენ, საიდანაც მოვიდნენ.

როდესაც მათი მიმავალი ნაბიჯებისა და ლაპარაკის ხმაც მიჩუმდა, წინასწარმეტყველი და აბუ ბაქრი გამოქვებულის პირთან გავიდნენ. მის წინ, ისე, რომ თითქმის ფარავდა შესასვლელს, აკაციის ხე ამოზრდილიყო, დაახლოებით ადამიანის სიმაღლისა, ხე, რომელიც იქ არ იდგა დილით; და იმ ნაპრალზე, რომელიც დარჩენილი იყო ხესა და გამოქვაბულის შესასვლელს შორის, ობობას გაება ქსელი. მათ გაიხედეს ამ აბლაბუდაში და კლდის ჩაღრმავებაში, სწორედ იქ, სადაც კაცს აუცილებლად უნდა დაებიჯებინა ფეხი, რათა გამოქვაბულში შესულიყო, კლდის მტრედს საბუდარი გაეკეთებინა და ისე იჯდა, თითქოს კვერცხები ჰქონდა, მისი მეწყვილე მტრედი კი მოშორებით კლდეზე შემომჯდარიყო.

როდესაც გაიგეს, რომ ‛აბდ ალლაჰი და მისი და მოდიოდნენ დათქმულ დროს, ფრთხილად გადასწიეს გვერდზე ქსელი, რომელიც მათი დამცველი იყო, და ისე გავიდნენ მოსულთა დასახვედრად, რომ არც მტრედი შეუწუხებიათ. ‛ამირიც მოსულიყო, ამჯერად თავის ფარის გარეშე. მან მოიყვენა ბედუინი, რომელსაც აბუ ბაქრმა ჩააბარა მათი მგზავრობისათვის ამორჩეული ორი აქლემი. ეს კაცი ჯერ არ იყო მორწმუნე, მაგრამ მასზე დაყრდნობა შეიძლებოდა, რადგანაც ის შეინახავდა მათ საიდუმლოს და მიიყვანდა თავიანთი მოგზაურობის მიზნამდე გზის მიღმა ისეთი ბილიკებით, რომლებიც მხოლოდ უდაბნოს ნამდვილ შვილს თუ ეცოდინებოდა. ის ქვემოთ, ველზე იცდიდა ორი აქლემით, მესამე კი თავისთვის მოეყვანა. აბუ ბაქრს ‛ამირი უკან უნდა შემოესვა და ისე წაეყვანა, რადგანაც იგი მათ საჭიროებებს მოაგვარებდა. ისინი წავიდნენ გამოქვაბულიდან და ფერდობზე დაეშვნენ. ასმა'მა მოიტანა საგზლის ჩანთა, მაგრამ დაავიწყდა თოკი. ამიტომაც მოიხსნა ქამარი და ორ სიგრძედ დაყო, ერთით ჩანთა კარგად მიამაგრა მამის უნაგირს, მეორე კი თავისთვის გამოიყენა. ასე ეწოდა მას ზედსახელი „ორქამრიანი.“

როდესაც აბუ ბაქრმა წინასწარმეტყველს შესთავაზა ორიდან უფრო კარგი აქლემი, მან თქვა: „მე არ წავიყვან აქლემს, რომელიც არ არის ჩემი საკუთარი.“ „კი მაგრამ ის შენია, ღმერთის მოციქულო,“ მიუგო აბუ ბაქრმა. „არა,“ თქვა წინასწარმეტყველმა, „რამდენი გადაიხადე ამ აქლემში?“ აბუ ბაქრმაც უთხრა. მაშინ წინასწარმეტყველმა თქვა: „მე მას იმავე ფასად ვყიდულობ.“ აბუ ბაქრსაც აღარ გაუგრძელებია თხოვნა, აქლემი ეჩუქებინა, მიუხედავად იმისა, რომ წინასწარმეტყველს მანამდე ბევრი საჩუქარი ჰქონდა მისგან მიღებული, მაგრამ ეს ერთადერთი განსხვავებული შემთხვევა იყო. ეს იყო წინასწარმეტყველის ჰიჯრა, როდესაც მან გაწყვიტა ყოველგვარი კავშირი სახლთან და სამშობლო მიწასთან ღმერთის გამო. მისი შეთავაზება, ემიგრაციის აქტი, მთლიანად მისი უნდა იყოს, არავისთან არ უნდა იყოს გაყოფილი რიმე თვალსაზრისით. ამიტომაც აქლემი, რომლითაც უნდა წასულიყო, მისი საკუთარი უნდა ყოფილიყო, რადგანაც ეს იყო ნაწილი მისი შეთავაზებისა. აქლემის სახელი გახლდათ კასვა'ი და ის მის საყვარელ აქლემად იქცა.

მათმა მეგზურმა ისინი მექიდან ჯერ დასავლეთით წაიყვანა, შემდეგ კი ცოტა სამხრეთით, სანამ წითელი ზღვის სანაპიროს არ მიაღწიეს. იასრიბი მექის ჩრდილოეთითაა, მაგრამ მხლოდ ახლა შეძლეს მათ, გეზი აეღოთ ჩრდილოეთისაკენ. სანაპირო გზა ჩრდილო-დასავლეთისაკენ მიდის, ამიტომაც რამდენიმე დღე ასე მიდიოდნენ. ამ პირველთაგან ერთ-ერთ საღამოს, როდესაც ისინი წყლის გადაღმა ნუბიის უდაბნოს გასცქეროდნენ, რაბი‛ ალ-ავვალის თვის ახალი მთვარე დაინახეს. „სიკეთისა და სისწორის გზაზე დამაყენებელო ნამგალა მთვარევ, მე მწამს ის, ვინც შეგქმნა შენ.“³ წინასწარმეტყველი ასე ამბობდა ხოლმე, როდესაც ახალ მთვარეს დაინახავდა.

ერთ დილას ცოტა შეშფოთდნენ, ვინაიდან შენიშნეს პატარა ქარავანი, რომელიც მათ საპირისპირო მხრიდან უახლოვდებოდა. მაგრამ მათი გრძნობები სასიხარულოდ შეიცვალა, როდესაც დაინახეს, რომ ეს იყო აბუ ბაქრის ბიძაშვილი, ტალჰა, რომელიც სირიიდან ბრუნდებოდა, სადაც ეყიდა ტანსაცმელი და სხვა საქონელი, რომლითაც თავისი აქლემები დაეტვირთა. ის გზად იასრიბში გაჩერდა და იქ ისევ მალე აპირებდა დაბრუნებას, როგორც კი თავის საქონელს გაანაწილებდა მექაში. მან თქვა, რომ წინასწარმეტყველის ჩასვლას ოაზისში მოუთმენლად ელოდნენ; დამშვიდობებისას აჩუქა გამოსაცვლელი ტანსაცმელი, რომელიც უძვირფასესი სირიული თეთრი ქსოვილებისაგან იყო დამზადებული და რომლის მიყიდვასაც ტალჰა აპირებდა კურეიშის ყველაზე მდიდარი კაცებისათვის.

ცოტა ხნის შემდეგ, რაც ტალჰას შეხვდნენ, მათ გეზი ჩრდილოეთისაკენ აიღეს, ახლა უკვე ცოტა დაშორდნენ სანაპიროს და კონტინენტის შიგნით შევიდნენ, შემდეგ ჩრდილო დასავლეთისაკენ გადაუხვიეს, ამჯერად საბოლოოდ პირდაპირ იასრიბისაკენ გაემართნენ. მგზავრობის ერთ მომენტში წინასწარმეტყველმა მიიღო გამოცხადება: ის, ვინც შენ დაგაკისრა ყურანი, ნამდვილად კიდევ ერთხელ დაგაბრუნებს შინ.⁴

განთიადამდე ცოტა ხნით ადრე, გამოქვაბულის დატოვებიდან მეთორმეტე დღეს, მათ მიაღწიეს ‛აკიკის ველს. გადაკვეთეს ეს ველი და მეორე მხარეს დაიწყეს სვლა ოღრო-ჩოღრო, უსწორმასწორო შავ ფერდობებზე. სანამ წვერზე ავიდოდნენ, მზე უკვე კარგად იყო აწეული და საკმაოდ ცხელოდა. სხვა დღეებში ისინი ჩერდებოდნენ დასასვენებლად, ვიდრე დღის დიდი სიცხე დაცხრებოდა; მაგრამ ახლა მათ გადაწყვიტეს, ასულიყვნენ თავიანთი აღმასვლის უმაღლეს წერტილამდე. და, როდესაც საბოლოოდ დაინახეს დაბლობი, რომელიც ქვემოთ ჩანდა, წარმოუდგენელი იყო, რომ სვლა შეეყოვნებინათ. ადგილი, რომელიც წინასწარმეტყველს ესიზმრა, „კარგად მორწყული მიწა შავი ქვებით მოფენილ ორ კრატერს შორის,“ ახლა მათ წინ იყო გდაშლილი, მონაცრისფრო მწვანედ მოჩანდა პალმის ხის კორომები, ხოლო ღია მწვანედ ხეხილის ბაღები, ბაღჩები და ყვავილნარები, რომლებიც გადაჭიმულიყო დაახლოებით სამი მილის მანძილზე იმ ფერდობის ძირიდან, რომელზეც ახლა ისინი ეშვებოდნენ.

ყველაზე ახლოს მდბარე ამწვანებული ადგილი იყო კუბა'ი, სადაც მექელ ემიგრანტთა უდიდესი ნაწილი პირველად გაჩერდა და სადაც ბევრი მათგანი ახლა ისევ იყო. წინასწარმეტყველმა თავიანთ გზამკვლევს უთხრა: „წაგვიყვანე პირდაპირ ბანუ ‛ამრთან კუბა'ში, შორს ნუ მოუვლი, არამედ ახლოს ქალაქთან,“ - ვიანიდან ასე იწოდებოდა ოაზისის ყველაზე მჭიდროდ დასახლებული ნაწილი. ის ქალაქი მალე ცნობილი გახდა მთელ არაბეთში და ასევე სხვაგანაც, როგორც „ქალაქი,“ არაბულად ალმადინა, შემდეგ სხვა ენებში წარმოთქმული, როგორც მედინა.

რამდენიმე დღის წინ ოაზისშიც ჩაეღწია იმ ამბავს, რომ წინასწარმეტყველი მექიდან გაქრა და მის პოვნაზე დიდი ჯილდო იყო დაწესებული. კუბა'ის ხალხი ყოველდღე მის მოლოდინში იყო, რადგანაც მისი ჩამოსვლის დრო უკვე კარგა ხნის წინ გასულიყო; ამიტომაც განთიადის ლოცვის შემდეგ ბანუ ‛ამრის ზოგიერთი წევრი გარეთ გადიოდა და ელოდა. მათთან ერთად გადიოდნენ სხვა კლანის კაცები, ვინც იმ სოფელში ცხოვრობდნენ, ასევე კურეიშელი ემიგრანტები, ვინც ჯერ კიდევ იქ სახლობდნენ და ჯერ არ გადასულიყვნენ მედინაში. ისინი გადაკვეთდნენ მინდვრებსა და პალმის კორომებს, გავიდოდნენ ლავიან კრატერთან, გაივლიდნენ გარკვეულ მანძილს და ჩერდებოდნენ მოლოდინში, სანამ შუადღის სიცხე ძალიან არ გაძლიერდებოდა. შემდეგ თავიანთ სახლებში ბრუნდებოდნენ. იმ დილასაც იყვნენ გასული, მაგრამ უკვე უკან დაბრუნებულიყვნენ, როდესაც ოთხმა მგზავრმა დაიწყო დაშვება კლდოვან ფერდობზე. მოლოდინით აღსავსე თვალები აღარ იცქირებოდა იმ მიმართულებით, მაგრამ მზე ანათებდა წინასწარმეტყველისა და აბუ ბაქრის ახალ თეთრ ტანსაცმელს მაშინ, როდესაც, მით უმეტეს, ისინი ჩამოდიოდნენ მოლურჯო შავი ვულკანური ქვებით მოფენილ ფერდობზე, და ერთმა ებრაელმა, რომელიც შემთხვევით თავისი სახლის სახურავზე იყო, ისინი შენიშნა. იგი მაშინვე მიხვდა, ვინ უნდა ყოფილიყვნენ, რადგანაც კუბა'ის ებრაელებმა იკითხეს და მათ უთხრეს, რატომ დაიწყო მათმა ბევრმა მეზობელმა ჯგუფებად გასვლა უდაბნოში ყოველ დილით, თანაც ისე, რომ არც ერთ დღეს არ ტოვებდნენ. ამიტომაც მან რაც შეიძლება ხმამაღლა დაიძახა: «კაილას ძენო, ის ჩამოვიდა, ის ჩამოვიდა!» მოწოდება მაშინვე აიტაცეს და კაცები, ქალები და ბავშვები სახლებიდან საჩქაროდ გამოვიდნენ და კიდევ ერთხელ ნაკადად წავიდნენ ამწვანებულ გზაზე, რომელიც ქვიან ადგილას მიდიოდა. მაგრამ ამჯერად მათ შორს წასვლა აღარ მოუხდათ, რადგანაც მგზავრები უკვე მოსულიყვნენ პალმების ყველაზე განაპირა კორომთან. ეს ყოველმხრივ დიდი სიხარულის შუადღე იყო და წინასწარმეტყველმა მათ მიმართა: „ხალხნო, მიეცით ერთმანეთს მშვიდობის მისალმება; გამოკვებეთ მშიერნი; პატივი ეცით ნათესაურ კავშირებს; ილოცეთ მაშინ, როდესაც ადამიანებს სძინავთ. აი, ასე მშვიდობით შეხვალთ სამოთხეში.“⁵

გადაწყდა, რომ ის ჩამოხდებოდა ქულსუმთან, კუბა'ის ერთ მოხუც კაცთან, რომელმაც მანამდე უმასპინძლა ჰამზასაც და ზეიდსაც თავის სახლში, როდესაც ისინი მედინაში ჩავიდნენ. ბანუ ‛ამრი, ქულსუმის კლანი, ავსს ეკუთვნოდა, ამიტომაც უეჭველია, ნაწილობრივ იმ მიზეზით, რომ იასრიბის ორსავე ტომს გაენაწილებინა ჩასულთათვის თავისი მასპინძლობა და სტუმართმოყვარეობა, აბუ ბაქრი დააბინავეს ხაზრაჯის კაცთან სოფელ სუნჰში, რომელიც ცოტა უფრო ახლოს იყო მედინასთან. ერთი თუ ორი დღის შემდეგ ‛ალი ჩამოვიდა მექიდან და იმავე სახლში გაჩერდა, რომელშიც წინასწარმეტყველი იყო. მას სულ სამი დღე დასჭირდა საიმისოდ, რომ ის ქონება დაებრუნებინა პატრონებისათვის, რომელიც მათთან ინახებოდა.

მაშინ ბევრი იყო ისეთი, ვინც წინასწარმეტყველთან მისასალმებლად მოვიდა, მათ შორის ზოგიერთი მედინელი ებრაელი. ისინი უფრო მეტად ინტერესის გამო მოვიდნენ, ვიდრე კეთილი ნებით. მაგრამ მეორე თუ მესამე საღამოს გამოჩნდა კაცი, რომელიც გარეგნობით განსხვავდებოდა ყველა დანარჩენისაგან, აშკარად არც არაბი იყო და არც ებრაელი. სალმანი, ასე ერქვა მას, დაიბადა სპარსელი ზოროასტრელების ოჯახში სოფელ ჯაჲჲიში ისპაჰანის მახლობლად, მაგრამ მან ქრისტიანობა მიიღო და სირიაში წავიდა ჯერ კიდევ მაშინ, როცა ძალიან ახალგაზრდა იყო. იქ თან ახლდა წმინდა ეპისკოპოსს, რომელმაც, სასიკვდილო სარეცელზე მწოლიარემ, ურჩია, წასულიყო მოსულის ეპისკოპოსთან. ისიც მასავით მოხუცი კაცი იყო, მაგრამ საუკეთესო ადამიანი მათ შორის, ვისაც კი იცნობდა. სალმანი გაემართა ერაყის ჩრდილოეთისაკენ და ეს იყო მისთვის დასაწყისი იმ პერიოდისა, როდესაც დიდი ხნით რჩებოდა ხოლმე უხუცეს ქრისტიან ბრძენ კაცებთან, სანამ ერთ-ერთმა მათგანმა ისევ სასიკვდილო სარეცელზე არ უთხრა, რომ სულ ახლოს იყო დრო და წინასწარმეტყველი გამოჩნდებოდა: „ის გამოიგზავნება აბრაამის სარწმუნოებით და მოვა არაბეთში, სადაც თავისი სახლიდან გადასახლდება იმ ადგილას, რომელიც მდებარეობს ორ ლავიან კრატერს შორის, პალმების მიწაზე. მისი ნიშნები, სასწაულები ხილულია: ის შეჭამს ისეთ რამეს, რასაც აჩუქებენ, მაგრამ არა იმას, რაც მოწყალებად მიეცემა; და მის მხრებს შორის არის წინასწარმეტყველის ნიშანი, რომელიც დაბადებიდან აქვს.“ სალმანმა გადაწყვიტა, რომ შეერთებოდა წინასწარმეტყველს, და ქალბის ტომის ვაჭრებს სთხოვა, თან წაეყვანათ არაბეთში. მაგრამ, როდესაც მათ მიაღწიეს ვადი ლ-კურას ‛აკაბას ყურესთან ახლოს წითელი ზღვის ჩრდილოეთით, მათ ის მიჰყიდეს, როგორც მონა, ერთ ებრაელს. მან დაინახა პალმები ვადი ლ-კურაში და დაინტერესდა, ეს ხომ არ იყო ის ქალაქი, რომელსაც ეძებდა, მაგრამ მაინც ეჭვობდა. დიდი ხანი არ გავიდა და ებრაელმა იგი მიჰყიდა თავის ერთ-ერთ ბიძაშვილს ბანუ კურაიზადან მედინაში; და, როგორც კი მან დაინახა, სად მდებარეობდა აღნიშნული ქალაქი, მიხვდა, რომ ეს უეჭველად ის ადგილი იყო, სადაც წინასწარმეტყველი უნდა გადასახლებულიყო.

სალმანის ახალ პატრონს ჰყავდა კიდევ სხვა ბიძაშვილი, რომელიც კუბა'ში ცხოვრობდა; წინასწარმეტყველის ჩამოსვლისთანავე ეს კუბა'ელი ებრაელი მადინისაკენ გაეშურა ახალი ამბითურთ. მან ნახა, რომ მისი ბიძაშვილი თავისი ერთ-ერთი პალმის ქვეშ იჯდა, და სალმანმა, რომელიც ხის კენწეროზე მუშაობდა, გაიგო, როგორ უთხრა მას: „ღმერთმა დასწყევლოს კაილას ხალხი! ახლა ისინი შეკრებილნი არიან კუბა'ში იმ კაცთან, რომელიც მათთან ჩამოვიდა დღეს მექიდან. ამტკიცებენ, წინასწარმეტყველიაო.“ ამ ბოლო სიტყვებმა სალმანი დაარწმუნა, რომ მისი იმედები ახდა, და ეს შთაბეჭდილება ისეთი ძლიერი იყო, რომ მთელი ტანი აუცახცახდა. შეეშინდა, ხიდან არ ჩავარდნილიყო, ამიტომაც დაბლა ჩაცოცდა; როგორც კი ძირს ჩავიდა, მაშინვე გაცხოველებით დაუწყო გამოკითხვა ამ ებრაელს კუბა'იდან, მაგრამ მისი პატრონი გაბრაზდა და უბრძანა, თავის სამუშაოს დაბრუნებოდა ხეზე. იმ ღამეს ის გაი პარა, თან წაიღო ცოტა საგზალი, რომელიც სპეციალურად დაეზოგა, და კუბა'ში წავიდა, სადაც ნახა წინასწარმეტყველი. იგი თავის ძველ და ახალ მეგობრებთან ერთად იჯდა. სალმანი უკვე დარწმუნებული იყო, მაგრამ მაინც მიუახლოვდა მას და შესთავაზა საკვები, რომელზეც უთხრა, რომ, როგორც მოწყალებას, ისე იძლეოდა. წინასწარმეტყველმა თავის მეგობრებს უთხრა, ეჭამათ, თვითონ კი საკვებს არ მიეკარა. სალმანს იმედი ჰქონდა, ოდესმე იხილავდა წინასწარმეტყველის ნიშანს, მაგრამ წინასწარმეტყველის წინაშე ყოფნა და მისი ლაპარაკის მოსმენა საკმარისი იყო ამ პირველი შეხვედრისათვის. ის მედინაში დაბრუნდა გახარებული და მადლობელი.

_______________________

1. IX, 40.

2. ბ.LVII, 5.

3. ა.ჰ. V, 329.

4. XXVIII, 85.

5. ი.ს. I/I, 159.

წინასწარმეტყველმა ოაზისამდე მიაღწია ქრისტეს შობიდან 622 წლის 27 სექტემბერს, ორშაბათს. სხვადასხვა სახის უწყებებმა მალე ნათელი გახადეს, რომ მედინის ხალხი მოუთმენლად ელოდა მის იქ ჩასვლას, ამიტომაც კუბა'ში მხოლოდ სამი სრული დღე დარჩა, რომელთა განმავლობაშიც საფუძველი ჩაუყარა მეჩეთს, პირველს, რომელიც ისლამში უნდა აშენებულიყო. პარასკევს დილით გაემგზავრა კუბა'იდან და შუადღისას იგი და მისი მეგობრები შეჩერდნენ რანუნა'ის ველზე, რათა ელოცათ ბანუ სალიმთან, ხაზრაჯის კლანთან, რომელიც იქ ელოდებოდა. ეს იყო პირველი პარასკევის ლოცვა, რაც მან ილოცა იმ მიწაზე, რომელიც ამიერიდან მისი სახლი უნდა ყოფილიყო. ზოგიერთი ნათესავი ბანუ ნაჯჯარიდან მოვიდა მის შესახვედრად და ბანუ ‛ამრის რამდენიმე წარმომადგენელიც თან გაჰყვა კუბა'იდან, რამაც მთელი კონგრეგაციის რაოდენობა დაახლოებით ასამდე აიყვანა. ლოცვის შემდეგ წინასწარმეტყველი ამხედრდა კასვა'ზე, აბუ ბაქრი და სხვა კურეიშელებიც ასევე ამხედრდნენ თავიანთ აქლემებზე და მუჰამედთან ერთად გაემგზავრნენ ქალაქისაკენ. მათ მარჯვნივ და მარცხნივ აბჯარასხმული და ხმალამოწვდილი ავსელი და ხაზრაჯელი კაცები მიდიოდნენ, როგორც საპატიო მცველები, იმის დასამტკიცებლად, რომ ფიცი, რომელიც დადეს, ცარიელი სიტყვები არ იყო, თუმცა ძალიან კარგად იცოდნენ, მაშინ, იმ ადგილას მას არავითარი დაცვა არ სჭირდებოდა. არასოდეს ყოფილა ასეთი სასიხარულო დღე. „ღმერთის მოციქული მოდის! ღმერთის მოციქული მოდის!“ ასეთი იყო მხიარული შეძახილი, რომელიც სულ უფრო მეტი ხმის მიერ წარმოითქმოდა და ვრცელდებოდა იმ კაცებს, ქალებსა და ბავშვებს შორის, ვინც გზის გასწვრივ იდგნენ. კასვა'ი ნელი და მედიდური ნაბიჯებით მიდიოდა ამ პროცესიაში, როდესაც ჩაუარეს სამხრეთ მედინის ბაღებსა და პალმის კორომებს. სახლები ჯერჯერობით ცოტა და შორი-შორს იყო, მაგრამ თანდათან შევიდნენ უფრო მჭიდროდ დასახლებულ უბნებში და ბევრი იყო მოწადინებული, მუჰამედი მიეწვია. „აი, აქ ჩამობრძანდი, ღმერთის მოციქულო, ჩვენ გვაქვს შენთვის ძლიერება, მფარველობა და სიუხვე.“ რამდენჯერმა ავლებდა ამა თუ იმ კლანის ერთი და იგივე კაცი თუ მთელი ჯგუფი ხელს კასვა'ის აღვირის თოკს. მაგრამ ყოველ ჯერზე წინასწარმეტყველი მათ აკურთხებდა და ეუბნებოდა: „გაუშვით, განაგრძოს თავისი გზა, ვინაიდან ის ღმერთის მბრძანებლობის ქვეშაა.“

ერთი მომენტი ასე ჩანდა, რომ აქლემი მიდიოდა ხაზრაჯის დიდი კლანის, ნაჯჯარის, ‛ადის შტოდან წინასწარმეტყველის უახლოესი ნათესავების, სახლებისაკენ, რადგანაც ქალაქის აღმოსავლეთ ნაწილისაკენ გადაუხვია, იქ კი ამ კლანის უმეტესობა ცხოვრობდა. მაგრამ ის გასცდა იმ ადგილს, სადაც მუჰამედი გაჩერებული იყო ბავშვობაში თავის დედასთან ერთად, ასევე ყველა სხვა სახლს, რომლებიც მის სიახლოვეს იდგა, მიუხედავად ხალხის უკიდურესად გულწრფელი თხოვნა-დარწმუნებისა, რომ იქ დაედო ბინა. წინასწარმეტყველმა მათაც იგივე პასუხი მისცა, რაც დანარჩენებს, და მათ სხვა არაფერი დარჩენოდათ გარდა იმისა, რომ დამორჩილებოდნენ. ახლა მან მიაღწია ბანუ მალიქის სახლებს, ესეც ნაჯჯარის შტოს კლანი იყო. ამ ქვეკლანს განეკუთვნებოდა ორი იმ ექვსი კაციდან, ვინც კავშირი შეკრა მასთან პირველი ‛აკაბას დროს წინა წელს. მათი სახელებია ას‛ადი და ‛ავფი; და აი, აქ კასვა'მა გზიდან გადაუხვია და შევიდა გალავანშემოვლებულ ეზოში, სადაც იდგა რამდენიმე ფინიკის პალმა და შენობის ნანგრევები. ერთი დაბოლოება ამ ადგილისა ადრე სასაფლაოდაც გამოიყენებოდა გარკვეული პერიოდი. იქ იყო ასევე ცალკე გამოყოფილი ადგილი ფინიკის გასაშრობად. აქლემი ნელ-ნელა წავიდა უხეშად შემოღობილი ადგილისაკენ, რომელიც ას‛ადს სალოცავად მოეწყო, და იქ შესასვლელთან დაიჩოქა. წინასწარმეტყველმა სადავეები მიუშვა, მაგრამ არ ჩამომხდარა; სულ ცოტა ხანში აქლემი წამოდგა და ნელ-ნელა უკან გამოსვლა დაიწყო, მაგრამ შორს არ იყო წასული, რომ ისევ იქ მიბრუნდა, სადაც პირველად დაიჩოქა. შემდეგ კვლავ დაიჩოქა და მკერდით მიწას გაერთხა. წინასწარმეტყველი ჩამოხდა და თქვა: „თუ ღმერთს სურს, ეს არის საცხოვრებელი.“¹

შემდეგ იკითხა, ვისი იყო ეზო, და მუ‛აზმა, ‛ავფის ძმამ, უთხრა, რომ ის ეკუთვნოდა ორ ობოლ ძმას, საჰლსა და სუჰაილს. მათ ას‛ადი მეურვეობდა და წინასწარმეტყველმა სთხოვა, ისინი მასთან მიეყვანა, მაგრამ ძმები უკვე იქ იყვნენ, ამიტომაც მივიდნენ და მუჰამედის წინაშე დადგნენ. მან ჰკითხა, თუ მიჰყიდდნენ ეზოს, და სთხოვა ფასის დასახელება, მაგრამ უთხრეს: „არა, ჩვენ ისე მოგცემთ მას, ღმერთის მოციქულო.“ მაგრამ მან არ მიიღო ეზო, როგორც საჩუქარი, ამიტომაც ფასი ას‛ადის დახმარებით დაფიქსირდა. ამასობაში აბუ აჲჲუბ ხალიდმა, რომელიც იქვე ახლოს ცხოვრობდა, შეაგროვა ბარგი და თავის სახლში შეიტანა. ახლა კლანის სხვა წარმომადგენლები მოვიდნენ და შეეხვეწნენ წინასწარმეტყველს, მათი სტუმარი ყოფილიყო, მაგრამ მან თქვა: „კაცი თავისი ბარგით უნდა იყოს.“ აბუ აჲჲუბი პირველი იყო ამ კლანიდან, ვინც ფიცი დადო მეორე ‛აკაბაზე. იგი თავის ცოლთან ერთად ახლა სახლის ზედა ნაწილში ავიდა, პირველი სართული კი წინასწარმეტყველს დაუთმო. ას‛ადმა კასვა'ი წაიყვანა თავისი საკუთარი სახლის ეზოში, რომელიც ასევე ახლოს იყო.

___________________

1. ბ. LXIII.

წინასწარმეტყველმა ბრძანა, მის მიერ ახლად შეძენილი ეზო მეჩეთის შიგნით მოქცეულიყო, ამიტომაც, როგორც კუბა'ში, მათ მაშინვე დაიწყეს მუშაობა. შენობის უდიდესი ნაწილი აგურით ააგეს, მაგრამ ჩრდილოეთის, ანუ იერუსალიმის, კედლის შუაში, ქვები ჩააყოლეს სალოცავი ნიშის ორივე მხარეს. ეზოს პალმები მოჭრეს და მათი ძირითადი ტანი გამოიყენეს, როგორც საყრდენები, რომელსაც ეფუძნებოდა პალმის ტოტებისაგან გაკეთებული სახურავი, თუმცა ეზოს უდიდესი ნაწილი ღიად, გადახურვის გარეშე, დატოვეს.

მედინის მუსლიმებს წინასწარმეტყველმა ანსარები უწოდა, რაც დამხმარეებს ნიშნავს, მაშინ, როდესაც კურეიშისა და სხვა ტომების წარმომადგენლებს, რომელთაც თავიანთი სახლი დატოვეს და ოაზისში გადასახლდნენ, მან შეარქვა მუჰაჯირები, ესე იგი ემიგრანტები. ყველამ მიიღო მონაწილეობა მშენებლობაში თვითონ წინასწარმეტყველის ჩათვლით. მუშაობის დროს თან გალობდნენ ორ სტროფს:

„ღმერთო, არ არსებობს არავითარი სიკეთე, გარდა საიქიოს სიკეთისა, მაშ, შეეწიე ანსარებსა და მუჰაჯირებს.“ ანდა: „არ არსებობს სიცოცხლე, გარდა საიქიოს სიცოცხლისა. შეიწყალე, ღმერთო, მუჰაჯირები და ანსარები.“

ასევე ჰქონდათ იმედი, რომ ეს ორი ჯგუფი გაძლიერდებოდა მესამითაც, ამიტომაც ახლა წინასწარმეტყველმა დადო შეთანხმება ორმხრივი მოვალეობების შესახებ თავის მიმდევრებსა და ოაზისის ებრაელებს შორის, რის თანახმადაც ისინი გააერთიანა მორწმუნეთა საერთო საზოგადოებაში, მაგრამ საშუალება მისცა, არსებულიყო განსხვავებები ამ ორ სარწმუნოებას შორის. მუსლიმებსა და ებრაელებს უნდა ჰქონოდათ ერთნაირი სტატუსი. თუ ებრაელი დაზარალდებოდა, მას ერთნაირად უნდა დახმარებოდა მუსლიმიცა და ებრაელიც, ანალოგიურად იქნებოდა მაშინაც, როცა მუსლიმი დაზარალდებოდა. პოლითეისტებთან ომის შემთხვევაში მათ ისე უნდა ებრძოლათ, როგორც ერთ ხალხს, არც ებრაელებსა და არც მუსლიმებს არ უნდა დაედოთ ზავი განცალკევებით, მშვიდობაც განუყოფელი და ერთიანი უნდა ყოფილიყო. აზრთა სხვადასხვაობის, დისპუტისა თუ პოლემიკის შემთხვევაში საკითხი უნდა გადასცემოდა ღმერთს თავისი მოციქულის მეშვეობით. არ არსებობდა პირდაპირი პირობა, რომ ებრაელებს ფორმალურად უნდა ეღიარებინათ მუჰამედი, როგორც ღმერთის მოციქული და წინასწარმეტყველი, თუმცაღა მთელ დოკუმენტში სწორედ ასე იყო განსაზღვრული მისი სტატუსი.

ებრაელებმა პოლიტიკური მიზეზების გამო მიიღეს ეს ხელშეკრულება. იმ დროისათვის წინასწარმეტყველი უკვე ყველაზე ძლიერი ადამიანი იყო მედინაში და, როგორც ჩანს, ეს ძალაუფლება კიდევ უფრო გაიზრდებოდა. მათ არჩევანი არ ჰქონდათ, უნდა დასთანხმებოდნენ, თუმცა მხოლოდ ძალიან ცოტას მათგან თუ შეეძლო ერწმუნა, რომ ღმერთი გამოგზავნიდა წინასწარმეტყველს, რომელიც არ იყო ებრაელი. თავდაპირველად ისინი გარეგნულად თავაზიანნი იყვნენ ნებისმიერ შემთხვევაში, რაც არ უნდა ეთქვათ ერთმანეთში და რაც არ უნდა მძაფრად ჰქონოდათ შეგრძნება თავიანთი აღმატებულებისა, რჩეული ხალხის უკიდეგანო და შეუდარებელი აღმატებულებისა ყველა დანარჩენ ხალხზე. მაგრამ, მიუხედავად იმისა, რომ მათი სკეპტიციზმი ახალი რელიგის მიმართ, როგორც წესი, შეფარული იყო, ისინი ყოველთვის მზად იყვნენ, ეს გაეზიარებინათ ნებისმიერი არაბისათვის, ვისაც კი ეჭვი გაუჩნდებოდა გამოცხადების ღვთიურობასთან დაკავშირებით.

ისლამის სწრაფი გავრცელება გრძელდებოდა ავსისა და ხაზრაჯის კლანებში და ზოგიერთი მორწმუნე მოუთმენლად ელოდა იმ დღეს, როდესაც, ებრაელებთან დადებული ხელშეკრულების წყალობით, ოაზისი იქნებოდა ერთი ჰარმონიული მთლიანობა. მაგრამ ახლა გამოცხადება გაფრთხილებას იძლეოდა უთანხმოების შეფარულ ელემენტებზე. სწორედ მაშინ იყო, რომ ყურანის ყველაზე გრძელი სურის გამოცხადება დაიწყო. ეს იყო ალ-ბაკარა (ძროხა/დეკეული), რომელიც მოთავსებულია წიგნის დასაწყისში, უშუალოდ ალ-ფათიჰას, ანუ გამხსნელი სურის, შვიდი აიის შემდეგ. ის იწყება იმის განმარტებით, თუ ვინ არის ჭეშმარიტ გზაზე მდგომი: ალიფ - ლამ - მიმ. უეჭველია, რომ ეს წიგნი არის გზამკვლევი (ჭეშმარიტ გზაზე დასადგომად) ღვთისმოშიშთათვის, რომლებსაც სწამთ უხილავი სამყარო, ლოცულობენ და გასცემენ იმას, რაც მათ ვუბოძეთ; და, რომელთაც სწამთ ის, რაც გარდმოგევლინა შენ და რაც გარდმოვლენილ იქნა შენამდე, და დარწმუნებულნი არიან საიქიოში. ესენი არიან თავიანთი უფლის მიერ მითითებულ ჭეშმარიტ გზაზე, ესენი არიან / იქნებიან წარმატებულნი/ნეტარნი.¹

შემდეგ, მოიხსენიებიან რა ურწმუნოები, რომელნიც ბრმა და ყრუ არიან ჭეშმარიტების მიმართ, საუბარია ხალხის მესამე ჯგუფზე: ადამიანთაგან არიან ისეთები, ვინც იტყვიან: ვირწმუნეთ ღმერთი და უკანასკნელი დღე; მაგრამ ისინი არ არიან მორწმუნენი... თუ შეხვდებიან მათ, ვისაც სწამთ, ამბობენ: ვირწმუნეთ; თუ განცალკევდებიან თავიანთ ეშმაკებთან, ამბობენ: ჩვენ, ჭეშმარიტად, თქვენთან ვართ, ჩვენ მხოლოდ დავცინით.² ესენი გახლდნენ ავსისა და ხაზრაჯის წარმომადგენელნი, ვინც ყოყმანში, ეჭვსა და თვალთმაქცობაში იყვნენ თავიანთი არაგულწრფელობის მთელი სხვადასხვა ხარისხით; მათი სატანები, ანუ მათი ბოროტების გამღვივებელნი, იყვნენ ურწმუნო კაცები და ქალები, რომლებიც ყველაფერს აკეთებდნენ, რაც შეეძლოთ, იმ მიზნით, რომ ეჭვის ღვარძლი დაეთესათ. წინასწარმეტყველმა აქ გაფრთხილება მიიღო პრობლემაზე, რომლითაც მექაში სრულებით არ იყო შეწუხებული. იქ იმ ადამიანთა გულწრფელობა, ვინც ისლამი მიიღო, არასოდეს ყოფილა საეჭვო. მოქცევის მიზეზები იქ შეიძლება მხოლოდ სულიერი ყოფილიყო, რადგანაც მიწიერ ამბებთან დაკავშირებით მოქცეული ვერაფერს მოიგებდა, პირიქით, უმეტესწილად წაგებული დარჩებოდა. მაგრამ ახლა უკვე არსებობდა გარკვეული ამსოფლიური მიზეზები ახალი რელიგიის მისაღებად და ეს მიზეზები სულ უფრო მატულობდა. ის დღეები, როდესაც თვალთმაქცები საერთოდ არ იყვნენ მუსლიმთა რიგებში, ისტორიას ჩაბარდა სამუდამოდ.

ზოგიერთი სატანა, რომელიც მოხსენიებულ იქნა, ებრაელი იყო. იგივე გამოცხადება ამბობს: წიგნის ხალხთაგან³ ბევრს ძლიერ სურს, რომ თქვენი რწმენიდან ისევ ურწმუნოებად გაქციოთ იმ შურით, რომელიც მათ გულშია.⁴ ებრაელები მოუთმენლად ელოდნენ წინასწარმეტყველს, რომლის მოსვლაც ნაწინასწარმეტყველები იყო, მაგრამ არა იმ სულიერი განათლებისათვის, რასაც ის მოიტანდა, არამედ იმიტომ, რომ მოეპოვებინათ ძველებური პრიორიტეტები ისარიბში; და ახლა ისინი აღშფოთებულნი უცქერდნენ იმას, რომ ეს ისმაელის და არა ისააკის შთამომავალი იყო, ვინც ერთი ღმერთის ჭეშმარიტებას ქადაგებდა ისეთი წარმატებით, რომ სავარაუდოდ მას, მართლაც, ღვთიური მხარდაჭერა უნდა ჰქონოდა. მათ ეშინოდათ, რომ მუჰამედი ნამდვილად ის წინასწარმეტყველი იყო, რომელიც დაპირებულ იქნა, და ძლიერ შურდათ იმ ხალხისა, ვისთანაც ის გამოიგზავნა. მაგრამ იმასაც იმედოვნებდნენ, რომ მუჰამედი არ იყო მოციქული, და გამუდმებით ცდილობდნენ, დაერწმუნებინათ საკუთარი თავი და სხვებიც, რომ მას არ გააჩნდა ზეციდან გამოგზავნილი მოციქულისათვის დამახასიათებელი ნიშნები. „მუჰამედი ამტკიცებს, რომ უწყებანი მასთან ზეციდან მოდის, მაგრამ მან ისიც კი არ იცის, სად არის მისი აქლემი,“ თქვა ერთმა ებრაელმა კაცმა იმ დღეს, როდესაც წინასწარმეტყველის ერთ-ერთი აქლემი დაიკარგა. „მე მხოლოდ ის ვიცი, რის ცოდნასაც ღმერთი მაძლევს,“ თქვა წინასწარმეტყველმა, როდესაც ეს გაიგო, „და მან ეს მიჩვენა: აქლემი არის მთის იმ ვიწრო ხეობაში, რომელსაც მე გეტყვით, იქ ხეს გამოსდებია თავისი აღვირის თოკით.“⁵ ზოგიერთი ანსარი წავიდა და აქლემი სწორედ იქ და ისე ნახა, როგორც მან თქვა.

თავიდან ძალიან ბევრი ებრაელი მიესალმა იმას, რაც მოასწავებდა ოაზისში სამოქალაქო ომის ხელახლა ატეხვის საშიშროების დასასრულს. თუმცაღა იმ საშიშროებაში არსებობდა გარკვეული დადებითი მხარეებიც, რადგანაც არაბთა დაქსაქსულობა მეტად აძლიერებდა არაარაბების სტატუსს, ვინაიდან მათზე იყო დიდი მოთხოვნილება, როგორც მოკავშირეებზე. მაგრამ ავსისა და ხაზრაჯის გაერთიანებამ ძველი მოკავშირეები არასაჭიროდ აქცია და იმავდროულად ისარიბის არაბებს ჯერ არნახული სიძლიერე მიანიჭა. წინასწარმეტყველთან ებრალების ხელშეკრულებამ მათ (ებრაელებს) საშუალება მისცა, გაეზიარებინათ ეს ძლიერება. მაგრამ ეს ამავე დროს ნიშნავდა არაბებზე გაცილებით უფრო ძლიერი ძალის წინააღმდეგ შესაძლო ომის ვალდებულების აღებასაც, იმ ძალისა, რომელიც ოაზისიდან გაცილებით უფრო შორს იყო; შეიძლება ყოფილიყო კიდევ ერთი მძიმე უარყოფითი მხარე მათთვის ამ ახალ წესრიგში, რომელიც ჯერ არც გამოეცადათ, მაშინ, როდესაც ძველი წსერიგი კარგად იცოდნენ და მასში ისე კარგად ერკვეოდნენ, რომ ბევრ მათგანს ისევ სურდა მისი დაბრუნება. ერთი ასაკოვანი ებრაელი პოლიტიკანი ბანუ კაინუა'იდან, კარგად დახელოვნებული იმაში, თუ როგორც უნდა დაეთესა შუღლი არაბულ ტომებს შორის, განსაკუთრებით გაღიზიანებული იყო ავსსა და ხაზრაჯს შორის ამ ახალი მეგობრობით. ამიტომაც ის თავისი ტომის ახალგაზრდებს, რომლებსაც ლამაზი ხმა ჰქონდათ, ავალებდა, წასულიყვნენ და და დამსხდარიყვნენ ანსარებთან, როდესაც ისინი ერთად იკრიბებოდნენ, და მათ წინაშე წარმოეთქვათ ის ლექსები, რომლებიც დაიწერა ორივე ტომის წარმომადგენელთა მიერ უშუალოდ ბუ‛ასის, სამოქალაქო ომის ყველაზე ბოლო ბრძოლის, შემდეგ - მტრის შეურაცხმყოფელი ლექსები, რომლებიც ადიდებდა გმირობას, მიცვალებულთა დატირებანი, შურისძიების მუქარა. ახალგაზრდები სწორედ ისე მოიქცნენ, როგორც მან დაარიგა, რამაც მალე გამოიღო შედეგი და მიი პყრო შეკრებილთა ყურადღება, რადგანაც ისინი აწმყოდან წარსულში გადაიყვანა. ავსის წარმომადგენლებმა მხურვალე ოვაციები არ დაიშურეს თავიანთი პოეზიისათვის, ხაზრაჯელებმა კი იგივე ენთუზიაზმი გამოავლინეს საკუთარი ლექსებისადმი. შემდეგ კამათი დაიწყეს, იკვეხნიდნენ, ერთმანეთს ლანძღავდნენ და ემუქრებოდნენ, სანამ საბოლოოდ არ ამოხეთქა შეძახილმა: „იარაღი! იარაღი!“ და ისინი წავიდნენ ლავიან კრატერში, რათა ხელმეორედ შებრძოლებოდნენ ერთმანეთს. როდესაც ეს ამბავი წინასწარმეტყველმა შეიტყო, მან სასწრაფოდ შეკრიბა ყველა მუჰაჯირი, ვისაც კი ხმა მიაწვდინა, და დაუყოვნებლივ გაეშურა იქ, სადაც მოშუღლენი უკვე საბრძოლოდ გამზადებულიყვნენ. „მუსლიმებო,“ მიმართა მათ, შემდეგ კი ორჯერ წარმოთქვა ღვთიური სახელი, ალლაჰ, ალლაჰ. „თქვენ ისე მოიქცევით,“ განაგრძო მან, „როგორც თქვენი უმეცრების დღეებში, მიუხედავად იმისა, რომ ახლა უკვე მე ვარ თქვენში, ღმერთმა გიჩვენათ ჭეშმარიტი გზა ისლამისაკენ და ამით პატივი დაგდოთ, ამიტომაც საშუალება მოგცათ, შეგეწყვიტათ თქვენი წარმართული წესები და ასე დაგეღწიათ თავი ურწმუნოებისათვის, ასე გააერთიანა თქვენი გულები?“ და, როგორც კი მიხვდნენ, რომ ისინი შეაცდინეს, მათ იტირეს, ერთმანეთს გადაეხვივნენ და წინასწარმეტყველთან ერთად ქალაქში დაბრუნდნენ, ახლა უკვე ყურადღებითა და მორჩილებით მისი სიტყვების მიმართ.⁶

იმ მიზნით, რომ მორწმუნეთა საზოგადოება კიდევ უფრო მყარად გაეერთიანებინა, ახლა წინასწარმეტყველმა დააწესა დაძმობილების პაქტი ანსარებსა და მუჰაჯირებს შორის, ასე რომ ყოველ ანსარს უნდა ჰყოლოდა მუჰაჯირი ძმა, რომელიც მასთან ყველაზე უფრო ახლოს იქნებოდა, ვიდრე ნებისმიერი ანსარი, და ყოველ მუჰაჯირს უნდა ჰყოლოდა ანსარი ძმა, რომელიც მასთან ყველაზე უფრო ახლოს იქნებოდა, ვიდრე ნებისმიერი მუჰაჯირი. მაგრამ მან გამონაკლისი დაუშვა თავისთვის და თავისი ოჯახისათვის, რადგანაც ძალიან შესაშური იქნებოდა და მტრულ გრძნობას გამოიწვევდა, რომ მას ძმად შეერჩია ერთ-ერთი ანსარი და უარი ეთქვა სხვების ძმობაზე, ამიტომაც მან ხელი წაავლო ‛ალის და თქვა: „ეს არის ჩემი ძმა“; ხოლო ჰამზა კი ზეიდს დაუძმობილა.

ისლამის მთავარ მოწინააღმდეგეთაგან იყო ორი პიროვნება, ისინი დეიდაშვილები იყვნენ, მაგრამ მამის მხრიდან ერთი ავსელი იყო, მეორე კი ხაზრაჯელი. ორივეს ძალინ დიდი გავლენა ჰქონდა თავის ტომში. ავსის კაცს, სახელად აბუ ‛ამირს, ხანდახან „ბერს“ ეძახდნენ, რადგანაც ის დიდი ხანია, რაც ასკეტურად ცხოვრობდა და ცნობილი იყო, რომ ატარებდა შალის ტანსაცმელს. ის ამტკიცებდა, აბაამის რელიგიის მიმდევარი ვარო, და მოი პოვა გარკვეული რელიგიური ავტორიტეტი იასრიბის ხალხში. იგი მივიდა წინასწარმეტყველთან საკმაოდ მალევე იასრიბში მისი ჩასვლიდან აშკარად იმიტომ, რომ უნდოდა ეკითხა ახალი სარწმუნოების შესახებ. მას პასუხი მიეცა გამოცხადების სიტყვებით, რომელმაც ეს ახალი რელიგია არაერთხელ განსაზღვრა, როგორც აბრაამის სარწმუნოება.⁷ „კი, მაგრამ მე აბრაამის რელიგიისა ვარ,“ თქვა აბუ ‛ამირმა და, მყარად დადგა რა ამ ახალი სარწმუნოების უარყოფის გზაზე, წინასწარმეტყველი დაადანაშაულა იმაში, რომ მან გააყალბა აბრაამის სარწმუნოება. „არ გამიყალბებია,“ თქვა წინასწარმეტყველმა, „არამედ მე ის მოვიტანე გამჭვირვალედ და წმინდად.“ „მაშ, ღმერთმა დაღუპოს მატყუარა მარტოდმარტო განდეგილობასა და ლტოლვილობაში!“ თქვა აბუ ‛ამირმა. „ასე იყოს!“ უპასუხა წინასწარმეტყველმაც, „სწორედ ასე დამართოს ღმერთმა მას, ვინც ცრუობს!“⁸

აბუ ‛ამირმა ნახა, რომ მისი ავტორიტეტი სწრაფად ეცემოდა; ის კიდევ უფრო გამწარდა იმით, რომ მისი ვაჟი, ჰანზალა, წინასწარმეტყველის ერთგული გახდა. ეს ცოტა ხნით ადრე მოხდა, სანამ გადაწყვეტდა, რომ თავისი დარჩენილი მიმდევარნი, სულ დაახლოებით ათი, წაეყვანა მექაში, ალბათ არ იცოდა, რომ სწორედ ეს იყო დასაწყისი მის საკუთარ წყევლაში გამოხატული დევნილობისა.

აბუ ‛ამირის ხაზრაჯელი დეიდაშვილი იყო ‛აბდ ალლაჰ იბნ უბაი, რომელიც ასევე გაღიზიანებული იყო წინასწარმეტყველის ჩამოსვლით, არა იმიტომ, რომ მან სულიერი ძალაუფლება დაკარგა, არამედ იმიტომ, რომ დაკარგა დროებითი მთავარი ძალაუფლება იასრიბის ოაზისში. ისიც გამწარებული იყო იმით, რომ ხედავდა, როგორ მიემხრო წინასწარმეტყველს მისი ვაჟი, ‛აბდ ალლაჰი, და ასევე ქალიშვილი ჯამილაც. მაგრამ, განსხვავებით აბუ ‛ამირისაგან, იბნ უბაი მზად იყო, მოეცადა, რადგანაც ფიქრობდა, ახლად მოსულის უსაზღვრო ზეგავლენა ოდესმე შესუსტდებოდა. პარალელურად მისი პოლიტიკა იყო, რაც შეიძლება, ნეიტრალური ყოფილიყო, მაგრამ ხანდახან ძალაუნებურად გასცემდა თავის გრძნობებს.

ერთ-ერთი ასეთი შემთხვევა იყო, როდესაც ხაზრაჯის სხვა ბელადი, სა‛დ იბნ ‛უბადა, ავად გახდა და წინასწარმეტყველი მის მოსანახულებლად წავიდა. ოაზისის ყველა მდიდარ კაცს თავისი სახლი ციხესიმაგრესავით ჰქონდა აშენებული. გზად მუჰამედმა ჩაუარა მუზაჰამს, იბნ უბაის ციხეს, რომლის კედელთა ჩრდილში თვითონ პატრონი იჯდა და გარს ეხვია თავისი კლანის რამდენიმე წევრი და ასევე სხვა ხაზრაჯელები. მისი ბელადობისადმი პატივისცემის ნიშნად წინასწარმეტყველი ჩამოხდა თავისი სახედრიდან, წავიდა და მიესალმა, მის საზოგადოებაში ჩამოჯდა, წარმოთქვა ყურანი და შესთავაზა, ისლამი მიეღო. როდესაც თქვა ყველაფერი, რის საჭიროებასაც გრძნობდა, იბნ უბაი მიუბრუნდა და უთხრა: „არაფერი იქნებოდა იმაზე უკეთესი, რომ შენი ეს მთელი სიტყვა სიმართლე იყოს. მაშ, დაჯექი შინ, შენს საკუთარ სახლში, და, ვინც შენთან მოვა, იმას უქადაგე ასე, მაგრამ, ვინც არ მოვა, იმას ნუ მოაბეზრებ თავს შენი საუბრით, ნურც მის კრებულში შეხვალ იმით, რაც მას არ მოსწონს.“ „არა,“ გაისმა ხმა, „მოდი ამითი ჩვენთან ჩვენს თავყრილობებზე და გვესტუმრე ჩვენს უბნებსა და სახლებში, რადგანაც ჩვენ ეს გვიყვარს, ის, რაც ღმერთმა მოგვცა თავისი სიუხვით, და ასე გაგვიძღვა ჭეშმარიტი გზისაკენ.“ ეს ‛აბდ ალლაჰ იბნ რავაჰა იყო, კაცი, რომელზეც იბნ უბაი ფიქრობდა, რომ შეეძლო, მისგან მხარდაჭერის იმედი ჰქონოდა ნებისმიერ მომენტში. იმედგაცრუებულმა ბელადმა ახლა განაწყენებით წარმოთქვა ლექსი იმასთან დაკავშირებით, რომ, როდესაც ვინმეს მეგობრები ტოვებენ, იგი თავს დათრგუნულად გრძნობს. ახლა მან გაცილებით უკეთ, ვიდრე ოდესმე, გაიგო, რომ წინააღმდეგობას აზრი არ ჰქონდა. რაც შეეხება წინასწარმეტყველს, იგი მას გაეცალა ღრმად დამწუხრებული, მიუხედავად ‛აბდ ალლაჰის მხურვალე ღვაწლისა; და, როდესაც ავადმყოფი კაცის სახლში შევიდა, კატეგორიული უარი, რომელიც ცოტა ხნის წინ მიეღო, ჯერ ისევ სახეზე ჰქონდა აღბეჭდილი. სა‛დმა მაშინვე ჰკითხა, რა აღელვებდა, და, როდესაც მუჰამედმა უთხრა იბნ უბაის შეუღწევადი ურწმუნოების შესახებ, მან თქვა: „მოთმინებით მოეპყარი მას, ღმერთის მოციქულო, რადგანაც, როდესაც ღმერთმა მოგიყვანა შენ ჩვენთან, თვით მაშინაც კი ჩვენ ვამზადებდით მისთვის დიადემას, რომელიც თავზე უნდა დაგვედგა; ახლა კი ხედავს, რომ შენ მას წაართვი მეფობა.“

წინასწარმეტყველი არასოდეს ივიწყებდა ამ სიტყვებს. რაც შეეხება იბნ უბაის, მან მალე დაინახა, რომ მისი გავლენა, ერთ დროს მეტად დიდი, ახლა სწრაფად იკლებდა და, თუ ის ისლამს არ მიიღებდა, საერთოდაც გაქრებოდა ეს გავლენა. მეორე მხრივ, მან იცოდა, რომ ისლამის ნომინალური მიღება მას განამტკიცებდა თავის ძალაუფლებაში, რადგანაც არაბებს არ სჩვეოდათ თავიანთი ძველი კავშირების გაწყვეტა, თუ ამის გასაკეთებლად რაიმე დიდად სერიოზული მიზეზი არ იქნებოდა. ასე რომ, იმ ამბის შემდეგ დიდი დრო არ გასულიყო, რომ მან გადაწყვიტა, ისლამი მიეღო; მაგრამ, მართალია, ფორმალური დაპირება მისცა წინასწარმეტყველს და შემდეგ რეგულარულად დადიოდა ლოცვებზეც, მორწმუნეები არასოდეს იყვნენ მასში დარწმუნებულნი. იყვნენ სხვებიც, რომლებზეც ასეთივე ეჭვები ჰქონდათ, მაგრამ იბნ უბაი მაინც განსხვავდებოდა მთელი იმ ინდიფერენტული თუ არაგულწრფელი მოქცეულიების უმეტესობისაგან იმ მიზეზით, რომ შორს მიმავალი გავლენა ჰქონდა, რაც მას ყველაზე უფრო საშიშად აქცევდა.

პირცველი თვეების განმავლობაში, როდესაც მეჩეთი ისევ შენდებოდა, მორწმუნეთა საზოგადოებამ დიდი დანაკლისი განიცადა ას‛ადის გარდაცვალებით. ეს იყო პირველი კაცი ოაზისიდან, ვინც ერთგულების ფიცი მისცა წინასწარმეტყველს. ეს ის იყო, ვინც უმასპინძლა მუს‛აბს და ვინც ესოდენ ახლოს ითანამშრომლა მასთან იმ ერთი წლის განმავლობაში, რომელიც იყო ორ ‛აკაბას შორის. წინასწარმეტყველმა თქვა: „ებრაელები და წარმართი არაბები აუცილებლად იტყვიან ჩემზე: `ის რომ წინსწარმეტყველი იყოს, მისი მეგობარი არ მოკვდებოდა.' და, მართლაც, ჩემი საკუთარი სურვილი არაფერს არ ამაცილებს არც მე და არც ჩემს მეგობარს ღმერთის ნების საწინააღმდეგოდ.“ ⁹

შესაძლოა, სწორედ ას‛ადის დაკრძალვაზე შედგა სალმან სპარსისა და წინასწარმეტყველის მეორე შეხვედრა, რადგანაც სალმანი თვითონ ასე აღუწერდა ამ შეხვედრას მოგვიანო წლებში ‛აბბასის ვაჟს: „მე წავედი ღმერთის მოციქულთან, როდესაც ის იყო ბაკი ალ-ღარკადში,¹⁰ სადაც ის მიჰყვებოდა ერთ-ერთი თავისი მეგობრის დამკრძალავ ეტლს.“ სალმანმა იცოდა, მუჰამედი იქ იქნებოდა, ამიტომაც მოახერხა სამუშაოდან წასვლა ისეთ დროს, რომ სასაფლაოზე მისულიყო დაკრძალვის შემდეგ, როდესაც წინასწარმეტყველი ჯერ კიდევ იჯდა იქ რამდენსამე ანსართან და მუჰაჯირთან ერთად. „მე მას მივესალმე,“ ყვებოდა სალმანი, „შემდეგ შემოვუარე, რათა დამენახა ნიშანი. მან იცოდა, რაც მსურდა, ამიტომაც მოეჭიდა თავის მოსასხამს და ზურგიდან მოიძრო, მე კი დავინახე წინასწარმეტყველის ნიშანი ზუსტად ისე, როგორც ეს ჩემმა ბატონმა აღმიწერა. მე მისკენ გადავიხარე, ვეამბორე და ვიტირე. შემდეგ ღმერთის მოციქულმა მითხრა, მის წინ დავბრუნებულიყავი. მე დავემორჩილე, წინ დავუჯექი და ჩემი ამბავი ვუამბე. იგი კმაყოფილი იყო, რომ ეს ესმოდათ მის მეგობრებსაც. შემდეგ ისლამი მივიღე.“¹¹ მაგრამ სალმანი ძალიან იყო დაკავებული სამუშაოთი, როგორც მონა, ბანუ კურაიზაში, ამიტომაც შემდეგი ოთხი წლის განმავლობაში მას მხოლოდ მცირე კონტაქტის საშუალება ჰქონდა თავის მოძმე მუსლიმებთან.

კიდევ ერთი კაცი წიგნის ხალხიდან, ვინც ისლამი მიიღო იმ დროს, იყო რაბინი ბანუ კაინუკა'იდან, სახელად ჰუსაინ იბნ სალამი. ის საიდუმლოდ მივიდა წინასწარმეტყველთან და ერთგულების ფიცი მისცა. ამის შემდეგ წინასწარმეტყველმა მას დაარქვა ‛აბდ ალლაჰი. ახლად მოქცეულმა ურჩია, რომ, სანამ მისი ისლამი ცნობილი გახდებოდა, მისივე ხალხისათვის უნდა ეკითხათ მათ შორის მისი მდგომარეობის შესახებ. წინასწარმეტყველმა ის დამალა თავის სახლში და კაინუკა'ის რამდენსამე წარჩინებულ კაცს სთხოვა, მასთან მისულიყვნენ. „ის ჩვენი ბელადია,“ თქვეს მათ პასუხად მუჰამედის შეკითხვაზე, „და შვილი ჩვენი ბელადისა; ის არის ჩვენი რაბინი და სწავლული კაცი.“ შემდეგ ‛აბდ ალლაჰი გამოვიდა მათ წინაშე და თქვა: „ებრაელნო, გეშინოდეთ ღმერთის, მიიღეთ, რაც მან გამოგიგზავნათ, რადგანაც იცით, რომ ეს კაცი ღმერთის მოციქულია.“ შემდეგ დაადასტურა თავისი ისლამი და ასევე თავისი ოჯახისა; მისმა ხალხმა ის გალანძღა, უარყო მათ შორის მისი კარგი მდგომარეობა, რასაც მანამდე ადასტურებდნენ თვითონვე.

ისლამი უკვე მყარად დამკვიდრდა ოაზისში. გამოცხადებამ ახლა დაადგინა მოწყალების გაღება და მარხვა რამადანის თვეში, ასევე განმარტა, ზოგადად რა იყო აკრძალული და რა - ნებადართული. დღის ხუთი ლოცვა რეგულარულად სრულდებოდა კონგრეგაციაში, როდესაც ყოველი ლოცვის დრო დგებოდა, ხალხი იკრიბებოდა იმ ადგილას, სადაც მეჩეთი შენდებოდა. დროს ყველა განსაზღვრავდა ცაში მზის პოზიციიდან გამომდინარე, ან მისი სინათლის პირველი ნიშნების მიხედვით აღმოსავლეთის ჰორიზონტზე, ანდა მისი ელვარების გაფერმკრთალებით მზის ჩასვლის დროს დასავლეთის მხარეს; მაგრამ არსებობდა გარკვეული აზრთა სხვადასხვაობა, ამიტომაც წინასწარმეტყველმა იგრძნო აუცილებლობა იმისა, რომ უნდა მოეწოდებინა ხალხისათვის, რათა ელოცათ, როდესაც შესაბამისი დრო დადგებოდა. პირველად მან იფიქრა, დაედგინა კაცი, ვინც საყვირს ჩაჰბერავდა, როგორც ამას ებრელები აკეთებდნენ, მაგრამ შემდეგ უპირატესობა მიანიჭა ხის გონგს, ნაკუსს, როგორსაც აღმოსავლელი ქრისტიანები იყენებდნენ იმხანად. ამ მიზნით ხის ორი ნაჭერი ერთად დაამაგრეს. მაგრამ მათ არ ეწერათ გამოყენება, რადგანაც ერთ ღამეს ერთმა ხაზრაჯელმა, სახელად ‛აბდ ალლაჰ იბნ ზეიდმა, რომელიც მეორე ‛აკაბაზე იყო ნამყოფი, ნახა სიზმარი. მეორე დღეს წინასწარმეტყველს დაწვრილებით უამბო: „ვიღაც კაცმა ჩამიარა, მას ორმაგი მწვანე სამოსი ემოსა, თან ნაკუსი მოჰქონდა, და მე ვუთხარი: „ღვთის მონავ, მომყიდი მაგ გონგს?“ „რაში გჭირდება?“ მკითხა. „მისი გამოყენებით ხალხს სალოცავად მოვუწოდებთ,“ ვუპასუხე. „არ გინდა, უკეთესი გზა გიჩვენო?“ მკითხა. „და რაა ეს უკეთესი გზა?“ ვკითხე. მან მი პასუხა: „ის, რომ უნდა თქვათ: დიდ არს ალაჰი, ალლაჰუ აქბარ.“ მწვანეში ჩაცმულმა კაცმა ეს დიდებული სიტყვები ოთხჯერ გაიმეორა, შემდეგ კი მომდევნო სიტყვათაგან თითოეული ორ-ორჯერ თქვა: მე ვადასტურებ, რომ არ არსებობს ღმერთი, თვინიერ ალაჰისა:

მე ვადასტურებ, რომ მუჰამედი ღმერთის მოციქულია; მოდით სალოცავად, მოდით გადასარჩენად; დიდ არს ალაჰი; შემდეგ კი კიდევ ერთხელ: არ არსებობს ღმერთი, თვინიერ ალაჰისა. წინასწარმეტყველმა თქვა, რომ ეს იყო ჭეშმარიტი ხილვა, ამიტომაც ‛აბდ ალლაჰი გაგზავნა ბილალთან, რომელსაც შესანიშნავი ხმა ჰქონდა. დაავალა, მისთვის ესწავლებინა ეს სიტყვები ზუსტად ისე, როგორც სიზმრად მოისმინა. ყველაზე მაღალი სახლი მეჩეთის სიახლოვეს ეკუთვნოდა ნაჯჯარის კლანის ერთ ქალს. ბილალი იქ მიდიოდა ხოლმე ყოველი განთიადის წინ, სახურავზე ჯდებოდა და ელოდა, როდის ინათებდა. როდესაც მტრედისფერი სინათლე გამოჩნდებოდა აღმოსავლეთით, ის ხელებს გაშლიდა და ლოცვის ტონით ამბობდა: „ღმერთო, მე გადიდებ შენ და გთხოვ, დაეხმარო კურეიშელებს, რათა მათ მიიღონ შენი სარწმუნოება.“ შემდეგ დადგებოდა და ხმამაღლა მოუწოდებდა ლოცვისაკენ.

_____________________

1. II, 2-5.

2. II, 8, 14.

3. იგულისხმება ბიბლია.

4. II, 109.

5. ი.ი. 361.

6. ი.ი. 386.

7. ი.ი. 135.

8. ი.ი. 41-2.

9 ი.ი. 346.

10. სასაფლაო მედინის სამხრეთ-აღმოსავლეთ განაპირა ტერიტორიაზე.

11. ი.ი. 141; ი.ს. IV, 56.

როდესაც მეჩეთი თითქმის დასრულებული იყო, წინასწარმეტყველმა გასცა ბრძანება, ორი პატარა საცხოვრებელი მიეშენებინათ აღმოსავლეთის კედლისათვის, ერთი მისი ცოლის, სავდასათვის, მეორე კი მისი საცოლე ‛ა'იშასათვის. მთლიანად შენობის აგებას შვიდი თვე დასჭირდა და იმ დროის განმავლობაში მუჰამედი აბუ აჲჲუბთან ცხოვრობდა. მაგრამ, როდესაც სავდას სახლი თითქმის უკვე მზად იყო, მან გაგზავნა ზეიდი, რათა იგი მედინაში ჩამოეყვანა და მასთან ერთად უმმ ქულსუმი და ფატიმაც; აბუ ბაქრმა კი თავის ვაჟს, ‛აბდ ალლაჰს, შეუთვალა, რომ ჩამოეყვანა უმმ რუმანი, ასმა'ი და ‛ა'იშა. იმავე დროს ზეიდმა ჩამოიყვანა თავისი ცოლი, უმმ აიმანი, და პატარა ვაჟიშვილი, უსამა. ტალჰაც მათ გაჰყვა, გაყიდა მთელი თავისი უძრავი ქონება მექაში და ახლა აღასრულა ჰიჯრა. სულ ცოტა დრო იყო გასული ამ ჯგუფის ჩამოსვლიდან, რომ აბუ ბაქრმა ასმა'ი მიათხოვა ზუბაირს, რომელიც დედამის საფიჲჲასთან ერთად უკვე რამდენიმე თვე იყო, რაც მედინაში დამკვიდრებულიყო. აბუ ბაქრის და, კურაიბა, მექაში დარჩა, რათა მოევლო მამისათვის, აბუ კუჰაფასათვის, რომელიც მოხუცი და ბრმა იყო. კურაიბასაგან განსხვავებით, მას ჯერ არ ჰქონდა მიღებული ისლამი.

ახლა წინასწარმეტყველმა გადაწყვიტა, რომ, უმმ აიმანის გარდა, ზეიდს მეორე ცოლიც უნდა ჰყოლოდა, ისეთი, რომელიც უფრო ახლოს იქნებოდა მასთან ასაკით,ამიტომაც თავის ბიძაშვილ ‛აბდ ალლაჰს,ჯაჰშის ძეს,სთხოვა მისი ლამაზი დის, ზეინაბის, ხელი. პირველად ზეინაბი უარზე იყო და საამისო საფუძველიც ჰქონდა, როგორც გაირკვა. თუმცა მიზეზი, რომელსაც ასახელებდა, კერძოდ კი ის, რომ იგი კურეიშის ქალი იყო, არადამაჯერებელი ჩანდა. დედამისი, უმაიმა, კურეიშის პირდაპირი შათმომავალი ორივე მხრიდან, ცოლად გაჰყვა ასადის კაცს; და, არაფერი რომ ვთქვათ ზეიდის მიერ კურეიშში გადასვლაზე, ნამდვილად ვერავინ ვერ იტყოდა, რომ მისი მშობლების ტომები, ბანუ ქალბი და ბანუ ტაჲჲ, ნაკლები იყო ასადზე. თანაც, როდესაც დაინახა, რომ ეს წინასწარმეტყველის სურვილი იყო, ცოლად გაჰყოლოდა ზეიდს, თანხმობა განაცხადა და ქორწინებაც შედგა. დაახლოებით იმავე დროს ზეინაბის და, ჰამნა, მიათხოვეს მუს‛აბს. ცოტა ხნის შემდეგ კი უმაიმა ჩავიდა მედინაში და ერთგულების ფიცი მისცა წინასწარმეტყველს.

წინასწარმეტყველი და მისი ქალიშვილები ახლა საცხოვრებლად გადავიდნენ სავდასთან მის ახალ სახლში; ერთი თუ ორი თვის შემდეგ გადაწყდა, რომ ‛ა'იშას ქორწილიც უნდა შემდგარიყო. მაშინ ის მხოლოდ ცხრა წლის იყო, შთამბეჭდავი სილამაზის ბავშვი, რაც მოსალოდნელიც იყო, მისი მშობლების გარეგნობიდან გამომდინარე. კურეიშმა მამამისს შეარქვა ‛ათიკი და ზოგიერთი ამბობდა, რომ ეს მისი სახის სილამაზის გამო მოხდა.¹ დედამისის შესახებ კი წინასწარმეტყველმა თქვა: „ვისაც უნდა იხილოს, როგორები არიან სამოთხის დიდთვალება ჰურიები, შეხედოს უმმ რუმანს.“² ‛ა'იშასათვის წინასწარმეტყველი დიდი ხნის განმავლობაში მეტად ახლობელი და ძალიან ძვირფასი იყო. იგი მიჩვეული იყო, რომ მას ყოველდღიურად ხედავდა, გარდა იმ პერიოდისა, რომელიც რამდენიმე თვე გაგრძელდა და წინასწარმეტყველი და ‛ა'იშას მამა უკვე მედინაში გადასახლებულიყვნენ, გოგონა და დედამისი კი ჯერ ისევ მექაში იმყოფებოდნენ. თავისი უადრესი წლებიდან გოგონა ხედავდა, რომ მშობლები მუჰამედს ისეთი სიყვარულითა და მოწიწებით ექცეოდნენ, როგორც სხვა არავის. მათ არც ის გამორჩენიათ, ამის მიზეზი განემარტათ ქალიშვილისათვის: ბავშვმა კარგად იცოდა, რომ მუჰამედი ღმერთის მოციქული იყო, მას სისტემატურად ესაუბრებოდა ანგელოზი გაბრიელი, ის უნიკალური იყო ცოცხალ ადამიანთა შორის, რადგანაც ზეცად აიჭრა და იქიდან შემდგომ დედამიწაზე დაბრუნდა. უბრალოდ მისი ყოფნა, არსებობა მეტყველებდა ამ ამაღლებაზე, გარშემომყოფებს ამცნობდა სამოთხის სიხარულის რაღაც ნაწილს. მის სასწაულებრივ შეხებაში კი ეს სიხარული თვით მატერიალურადაც კი იქცეოდა. მაშინ, როდესაც სხვები სიცხისაგან იყვნენ გათანგულნი, მისი ხელი იყო «უფრო გრილი, ვიდრე თოვლი, და უფრო სურნელოვანი, ვიდრე მუშკი.“³ მეტიც, ასე ჩანდა, რომ დრო მასზე არ მეფობდა, თითქოს უკვდავი იყო. მის თვალებს ოდნავადაც არ მოჰკლებია ელვარება, შავ თმასა და წვერს ისევ ახალგაზრდული ბზინვარება ჰქონდა, ხოლო სხეულს შეენარჩუნებინა გრაციოზულობა კაცისა, რომლის ასაკიც შეიძლება ყოფილიყო მხოლოდ ნახევარი იმ ორმოცდაცამეტი წლისა, რაც სპილოს წლიდან გასულიყო.

ქორწილისათვის მცირე სამზადისი შედგა - ყოველ შემთხვევაში, არასაკმარისი საიმისოდ, რომ ‛ა'იშას ეგრძნო რაღაც დიდებული და საზეიმო მოვლენის მოახლოება, ამიტომაც ცოტა ხნით ადრე, სანამ სახლიდან გასვლის დრო დადგებოდა, იგი ეზოში გასხლტა, რათა იქ ეთამაშა გემვლელ მეგობართან. მისივე სიტყვებით: „მე ვთამაშობდი და გრძელი ტალღოვანი თმა ჩამოშლილი მქონდა. ისინი მოვიდნენ, თამაშისათვის თავი დამანებებინეს, წამიყვანეს და მომამზადეს.“ ⁴

აბუ ბაქრს ბაჰრეინში ეყიდა წითელზოლებიანი ძვირფასი მატერია და ახლა სწორედ ამ მატერიისაგან ‛ა'იშას გაუმზადეს საქორწინო კაბა. ასეთ სამოსში გამოაწყვეს. შემდეგ დადამისმა წაიყვანა ახლად აშენებულ სახლში, სადაც რამდენიმე ანსარი ქალი იცდიდა კარს გარეთ. ისინი გოგონას მიესალმნენ სიტყვებით: «სიკეთე და ბედნიერება - ყველაფერი კარგად იყოს!» შემდეგ წინასწარმეტყველთან შეიყვანეს. იგი იდგა და იღიმებოდა, სანამ ბავშვს ვარცხნიდნენ და კაზმავდნენ. განსხვავებით მისი სხვა ქორწინებებისაგან, ამჯერად არ იყო დაგეგმილი საქორწინო ნადიმი. მოვლენამ მაქსიმალურად სადად ჩაიარა. მოიტანეს რძით სავსე სასმისი, მუჰამედმა ჯერ თვითონ დალია, შემდეგ კი ‛ა'იშას შესთავაზა. გოგონამ მორცხვად განაცხადა უარი, მაგრამ, წინასწარმეტყველმა სასმისი ახლოს მიუტანა და აიძულა, დაელია, შემდეგ კი ჭურჭელი გადასცა მის დას, ასმა'ს, რომელიც იქვე გვერდით იჯდა. სხვებმაც დალიეს იმავე სასმისიდან; შემდეგ ყველანი თავიანთ სახლებში წავიდნენ, სიძე-პატარძალი კი მარტო დატოვეს.

ბოლო სამი წლის განმავლობაში იშვიათად თუ ჩაივლიდა დღე ისე, რომ ‛ა'იშას ერთი ან ორი მეგობარი არ მისულიყო მასთან იმ ეზოში, რომელიც მამამისის სახლს ეკვროდა. წინასწარმეტყველის სახლში გადასვლას არაფერი არ შეუცვლია ამ თვალსაზრისით. ახლა მეგობრები ყოველდღე მოდიოდნენ ‛ა'იშას სანახავად მის საკუთარ სახლში - ახალი მეგობრები, ვინც მედინაში ჩამოსვლის დღიდან შეიძინა, და ასევე ზოგიერთი ძველიც, რომელთა მშობლებიც, მისი დედ-მამის მსგავსად, მექიდან მედინაში გადასახლებულიყვნენ. „მე ვთამაშობდი თოჯინებით,“ ყვებოდა ‛ა'იშა, „გოგონებთან, რომლებიც ჩემი მეგობრები იყვნენ. როდესაც წინასწარმეტყველი შემოვიდოდა, ისინი სახლიდან იპარებოდნენ, ჩვენ კი გავდიოდით, მათ გავეკიდებოდით და უკან შემოგვყავდა, რადგანაც წინასწარმეტყველს უხაროდა, რომ ისინი ჩემთან იყვნენ.“⁵ ზოგჯერ მათ ვეუბნებოდი: „დარჩით, სადაც ხართ,“⁶ სანამ განძრევას მოასწრებდნენ. ხან წინასწარმეტყველიც ეთამაშებოდა მათ, რადგანაც უყვარდა ბავშვები და ხშირად უთამაშია თავის საკუთარ ქალიშვილებთან. თოჯინებს მრავალი განსხვავებული როლი ეკისრებოდათ. „ერთ დღეს,“ ყვებოდა ‛ა'იშა, „წინსაწარმეტყველი შემოვიდა, როდესაც მე თოჯინებით ვთამაშობდი, და მკითხა: „‛ა'იშა, ეს რა თამაშია?“ მე ვუპასუხე: „ეს სოლომონის ცხენებია“, და მან გაიცინა.“⁷ მაგრამ ზოგჯერ, როდესაც შემოვიდოდა, წინასწარმეტყველი მხოლოდ მოსასხამს შემოიხვევდა, რათა ხელი არ შეეშალა მათთვის.

‛ა'იშას ცხოვრებას ჰქონდა თავისი უფრო სერიოზული მხარეც. იასრიბი მთელ არაბეთში ცნობილი იყო ისეთ ადგილად, სადაც გარკვეულ სეზონებზე ციებ-ცხელების დიდი საშიშროება არსებობდა, განსაკუთრებით კი მათთვის, ვინც ოაზისის ადგილობრივი მკვიდრი არ იყო. თვითონ წინასწარმეტყველი გადაურჩა ამ ციებ-ცხელებას, მაგრამ ავადმყოფობა თავს დაატყდა მის ბევრ მეგობარს, მათ შორის, აბუ ბაქრსა და მის ორ ყოფილ მონას, ‛ამირსა და ბილალს, რომელთათვისაც თავისუფლება ებოძებინა და მაშინ ისინი მასთან ცხოვრობდნენ. ერთხელ დილით ‛ა'იშა წავიდა თავისი მამის მოსანახულებლად და დათრგუნული დარჩა, როდესაც სამი მწოლიარე კაცი ასე დასუსტებული და მიშვებული იხილა. „მამაჩემო, როგორა ხარ?“ ჰკითხა მან აბუ ბაქრს, მაგრამ ის ძალიან ცუდად იყო საიმისოდ, რომ სათანადო პასუხი გაეცა ცხრა წლის გოგონასათვის, ამიტომაც უპასუხა ლექსით:

„ყოველი კაცი ყოველ დილით თავის ახლობლებთან ერთად ესალმება კარგ დღეს, სიკვდილი კი იმაზე უფრო ახლოსაა, ვიდრე მისი სანდლის თასმა.“ გოგონამ იფიქრა, კაცს თვითონაც არ ესმოდა, რას ლაპარაკობდა, ამიტომაც მიუბრუნდა ‛ამირს, რომელმაც ასევე ლექსად უპასუხა, რადგანაც, მართალია, სინამდვილეში არ კვდებოდა, მაგრამ სიკვდილთან მაინც იმდენად ახლოს იყო, რომ უკვე კარგად იცოდა, როგორი იყო ის. ამასობაში სიცხემ გადაუარა ბილალს, თუმცაღა მაინც ძალიან ცუდად იყო და სხვა არაფერი შეეძლო, თუ არა სახლის ეზოში წამოწოლა. მაგრამ მის ხმას ჯერ კიდევ შერჩენოდა საკმარისი ძლიერება საიმისოდ, რომ ეგალობა:

„კიდევ გავათევ ოდესმე ღამეს იმ კვლიავებს შორის, რომლებიც მექის მახლობლად იზრდება, და დავლევ მაჯანნას⁸ წყალს და ჩემს წინაშე ვიხილავ შამასა და ტაფილს?“⁹

‛ა'იშა სახლში დიდად შეწუხებული დაბრუნდა. „ისინი ბოდავენ,“ თქვა მან, „ციებ-ცხელების სიცხისაგან ჭკუიდან გადასულან.“ მაგრამ მუჰამედი ცოტა დამშვიდდა, როდესაც ‛ა'იშამ თავისი ბავშვური მყარი მეხსიერების წყალობით თითქმის სიტყვასიტყვით გაუმეორა იმ ლექსების სტრიქონები. გოგონას ხომ კარგად არც ესმოდა, იქ რაზე იყო ლაპარაკი. სწორედ მაშინ ილოცა მუჰამედმა: „ღმერთო, აქციე ჩვენთვის მედინა ისევე ძვირფასად, როგორც მექა, თვით უფრო მეტადაც კი. და აკურთხე ჩვენთვის მისი წყლები და მარცვლეული, განაშორე მას თავისი ციებცხელება ისევე, როგორც მაჰჲა‛აა200 10 მისგან შორს.“¹¹ და ღმერთმა შეისმინა წინასწარმეტყველის ვედრება.

___________________________

1. ი.ჰ. 161.

2. ი.ს. VII, 202.

3. ბ.LXI, 22.

4. ი.ს. VIII, 40-1.

5. ი.ს. VIII, 42.

6. ი.ს. VIII, 41.

7. იქვე, 42.

8. ადგილი მექის მახლობლად.

9. მექის ორი გორაკი.

10. პუნქტი, რომელიც აქლემით დაახლოებით შვიდი დღის სავალზეა დაცილებული მედინიდან.

11. ი.ი. 414.

ბრძოლის უფლება ეძლევა მათ, რომელნიც იბრძვიან იმიტომ, რომ ცუდად მოეპყრნენ; და ღმერთს შეუძლია, მისცეს მათ გამარჯვება. ისინი, ვინც გამოიყვანეს თავიანთი სახლებიდან უსამართლოდ მხოლოდ იმიტომ, რომ ამბობდნენ: ჩვენი უფალი ღმერთია.¹ წინასწარმეტყველმა ეს გამოცხადება მიიღო მედინაში ჩასვლიდან მალევე. მეტიც, იცოდა, რომ ნებართვა ამ შემთხვევაში ბრძანებას უტოლდებოდა და ომის ვალდებულებები ხაზგასმული იყო ებრაელებთან დადებულ ხელშეკრულებაშიც. მაგრამ იმ მომენტში ლაპარაკი შეიძლება ყოფილიყო მხოლოდ მცირე თავდასხმებზე. კურეიშის სუსტი წერტილი იყო ქარავნები, ეს განსაკუთრებით ეხება გაზაფხულისა და ზაფხულის თვეებს, როდესაც ამ ტომის სავაჭრო ურთიერთობები სირიასთან მეტად აქტიურდებოდა. აღნიშნულ პერიოდში მათზე შესაძლო იყო ღია თავდასხმა მედინიდან. შემოდგომასა და ზამთარში კურეიში თავის ქარავნებს ძირითადად სამხრეთში გზავნიდა, უმეტესწილად იემენსა და აბისინიაში.

ინფორმაცია, რომელიც მედინაში მიდიოდა ქარავნების შესახებ, იშვიათად თუ იყო ზედმიწევნით ზუსტი და ამიტომაც ხშირად ხდებოდა საჭირო გეგმის შეცვლა საბოლოო მომენტში. პრინცი პში მექის ქარავნებმა აიცდინეს პირველი თავდასხმები მედინიდან, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, მუსლიმებმა ხელშეკრულება დადეს ბედუინ ტომებთან სტრატეგიულ პუნქტებში წითელი ზღვის სანაპიროს გაყოლებაზე.

როდესაც წინასწარმეტყველი თვითონ წავიდა, ერთ-ერთი მეგობარი დაადგინა მედინის გამგებლად თავისი არყოფნის პერიოდში. და პირველი, ვისაც ასეთი პატივი ხვდა წილად, იყო ხაზრაჯელი ბელადი, სა‛დ იბნ ‛უბადა. ეს მოხდა ჰიჯრიდან თერთმეტი თვის შემდეგ; მანამდე წინასწარმეტყველს არასოდეს მიუღია მონაწილეობა ექსპედიციებში (სამხედრო ოპერაციებში), ყოველთვის, როდესაც ის ზურგში რჩებოდა, ლიდერს აძლევდა თეთრ დროშას, რომელიც შუბზე იყო წამოცმული. პირველად მან ამ მიზნით დაიწყო მხოლოდ იმ მეგობრების გაგზავნა, ვინც მუჰაჯირები იყვნენ, მაგრამ, 623 წლის სექტემბერში მედინამდე მიაღწია ახალმა ამბავმა იმის შესახებ, რომ მექის ერთ-ერთი ქარავანი ბრუნდებოდა ჩრდილოეთიდან უმაიას, ჯუმაჰის ბელადის, ესკორტის თანხლებით, სადაც ასი შეიარაღებული კაცი იყო. უმაია ყოველთვის იყო ისლამის ერთ-ერთი ყველაზე სასტიკი მტერი; თავდასხმის მეორე მიზეზი ალაფი გახლდათ. ამბობდნენ, რომ საქონელი 2500 აქლემზე იყო დატვირთული. მხოლოდ მუჰაჯირები ვერ გაუმკლავდებოდნენ ას კურეიშელს, ამიტომაც ამ შემთხვევაში წინასწარმეტყველმა გამოიყვანა ორასი კაცი, რომელთაგან თითქმის ნახევარი ანსარები იყვნენ. თუმცა ინფორმაცია კიდევ ერთხელ არაზუსტი აღმოჩნდა და შეტაკება არ შედგა. დაახლოებით სამი თვის შემდეგ მათ ისევ გაუშვეს ხელიდან მდიდარი ქარავანი, რომელიც ნაკლებად დაცული იყო. ის შამსელ აბუ სუფიანს მიჰყავდა სირიაში. ამის შესახებ ცნობამ ძალიან დააგვიანა და, როდესაც წინასწარმეტყველმა და მისმა ხალხმა მიაღწიეს იანბუ‛ის ველამდე, რომელიც მედინის სამხრეთით წითელი ზღვის სანაპიროზე იშლება, ქარავანს უკვე ჩაევლო. მაგრამ აბუ სუფიანი მალე ისევ დაბრუნდებოდა სირიიდან, ალბათ, კიდევ უფრო მდიდარი ტვირთით და შემდეგ, თუ ღმერთი ინებებდა, ისინი აღარ გაუშვებდნენ ხელიდან და დროულად ჩასაფრდებოდნენ.

მართალია, ჯერ რაიმე ბრძოლა არ მომხდარიყო, მაგრამ კურეიში უკვე შეშფოთებული იყო, რომ მისი მტერი დამკვიდრდა იასრიბში. თუმცა მაინც დარწმუნებული იყვნენ, რომ ეს არანაირად არ მოახდენდა რაიმე ზეგავლენას სამხრეთთან მათ ვაჭრობაზე. მაგრამ მალევე გაუცრუვდათ იმედი, რადგანაც ახლა წინასწარმეტყველმა შეიტყო, რომ ერთი ქარავანი ბრუნდებოდა იემენიდან, და მან თავისი ბიძაშვილი, ‛აბდ ალლაჰ იბნ ჯაჰში, კიდევ სხვა რვა მუჰაჯირთან ერთად გაგზავნა, რათა დახვედროდნენ ამ ქარავანს ნახლასთან, ტა'იფსა და მექას შორის. რაჯაბი იდგა, წლის ოთხ წმინდა თვეთაგან ერთ-ერთი, ამიტომაც წინასწარმეტყველმა ‛აბდ ალლაჰს არ დაავალა, რომ თავს დასხმოდა ქარავანს, არამედ მხოლოდ მისი ამბები შეეტყო. უეჭველია, მას სურდა, გაეგო, რამდენად კარგად იყო დაცული სამხრეთის ქარავნები, რათა მათ წინააღმდეგ მომავალში სათანადოდ ემოქმედა.

სულ მალე, რაც მუჰაჯირებმა მიაღწიეს თავიანთი მოგზაურობის საბოლოო პუნქტს და ხელსაყრელ ადგილას ჩასაფრდნენ ძირითადი გზის შორიახლოს, კურეიშის პატარა ქარავანმა ჩაუარათ და იქვე დაბანაკდა, რადგანაც არაფერი არ იცოდნენ ჩასაფრებულების შესახებ. აქლემები დატვირთული იყო ქიშმიშით, ტყავითა და სხვა საქონლით. ‛აბდ ალლაჰი და მისი მეგობრები დილემის წინაშე დადგნენ: წინასწარმეტყველის ერთადერთი პირდაპირი მითითება იყო, მისთვის ამბავი ჩაეტანათ; მაგრამ მას არ აუკრძალავს მათთვის ბრძოლა, არც წმინდა თვე უხსენებია. ისინი ერთმანეთს შეეკითხნენ, ხომ არ ბოჭავდა მათ მხოლოდ წინაისლამური შეთანხმებები? გამოცხადებაზეც დაფიქრდნენ: ბრძოლის უფლება ეძლევა მათ, რომელნიც იბრძვიან იმიტომ, რომ ცუდად მოექცნენ . . . ვინც გამოიყვანეს თავიანთი სახლებიდან უსამართლოდ.² ისინი ომის მდგომარეობაში იყვნენ კურეიშთან და, სულ მცირე, ორი მახზუმელი მაინც იცნეს ქარავნის ვაჭართა შორის. მახზუმმა ხომ ყველა კლანზე მეტად მტრული დამოკიდებულება გამოამჟღავნა ისლამის მიმართ. რაჯაბის ბოლო დღის დილა გათენდა; მზის ჩასვლისას უკვე შა‛ბანი დადგებოდა, ის უკვე აღარ იყო წმინდა თვე, მაგრამ იმ დროისათვის მათ მტერს, მართალია, აღარ დაიცავდა კალენდარი, სამაგიეროდ, დაიცავდა დისტანცია, რადგანაც შევიდოდნენ მექის გარშემო მდებარე წმინდა სარტყელში; სწორედ ამიტომ მცირე ყოყმანის შემდეგ თავდასხმა გადაწყვიტეს. მათმა პირველმა ისარმა მოკლა ქინდას კაცი, ‛აბდუ შამსის კლანის მოკავშირე. შემდეგ ‛უსმანი, მახზუმის ერთ-ერთი წარმომადგენელი, და ჰაქამი, განთავისუფლებული მონა, ტყვედ ჩაბარდნენ, მაგრამ ‛უსმანის ძმამ, ნავფალმა, მოახერხა მექაში გაქცევა.

‛აბდ ალლაჰმა და მისმა ხალხმა თავიანთი ტყვეები და აქლემები მედინაში წაიყვანეს, ნავაჭრი საქონელიც თან წაიღეს. ნადავლის მეხუთედი ნაწილი მან წინასწარმეტყველისათვის გადადო, ხოლო დანარჩენი მეგობრებთან ერთად გაინაწილა. მაგრამ წინასწარმეტყველმა უარი განაცხადა რაიმეს მიღებაზე და თქვა: „მე თქვენთვის არ დამივალებია, წმინდა თვეში გებრძოლათ,“ რის გამოც მათ თავი განწირულად იგრძნეს. საძმომ ისინი გაკიცხა და დაადანაშაულა რაჯაბის დარღვევაში, ხოლო ებრაელებმა კი თქვეს, ეს იყო ცუდი ნიშანი წინასწარმეტყველისათვის, რადგანაც კურეიშმა დიდ ტერიტორიაზე ფართოდ დაიწყო იმ ამბის გვრცელება, რომ მუჰამედი დამნაშავე იყო მკრეხელობაში. მაშინ მოვიდა გამოცხადება: ისინი გეკითხებიან წმინდა თვისა და მასში ბრძოლის შესახებ. თქვი: მასში ბრძოლა მძიმე შეურაცხყოფაა; მაგრამ ხალხის გადაცდენა ღმერთის გზიდან, მის წინააღმდეგ მკრეხელობა და მისი წმინდა მეჩეთის წინააღმდეგ მკრეხელობა და იქიდან მისი ხალხის გაძევება უფრო მძიმეა ღმერთის წინაშე. და ტანჯვა უფრო მძიმეა, ვიდრე კვლა.³

წინასწარმეტყველმა ეს ისე განმარტა, როგორც ომიანობის ტრადიციული აკრძალვის დადასტურება წმინდა თვეში, მაგრამ გამონაკლისი ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, ამიტომაც მოახდინა ‛აბდ ალლაჰისა და მისი მეგობრების რეაბილიტაცია და გაათავისუფლა იმ შიშსაგან, რომელიც ასე მძიმედ ეწვათ გულზე. მან ასევე მიიღო ნადავლის მეხუთედი მთელი საზოგადოების სასარგებლოდ. მახზუმის კლანმა გამოსასყიდი გამოგზავნა ორი ტყვისათვის, მაგრამ ჰაქამმა, მათმა განთავისუფლებულმა მონამ, ისლამის მიღება არჩია და მედინაში დარჩა, ასე რომ ‛უსმანი მარტო დაბრუნდა მექაში.

სწორედ შა‛ბანის ამ მთვარის თვეში მოვიდა დიდი რიტუალური მნიშვნელობის მქონე გამოცხადებაც. მისი დასაწყისი სიტყვები მიემართება წინასწარმეტყველის განსაკუთრებულ ზრუნვას იმისათვის, რომ ლოცვისას სახე სწორი მიმართულებით ყოფილიყო მიქცეული. მეჩეთში ეს მიმართულება აღნიშნული იყო მიჰრაბით, ანუ სალოცავი ნიშით იერუსალიმის კედელში; მაგრამ, როდესაც ის ქალაქის გარეთ იყო, ამ მიმართულებას განსაზღვრავდა მზით დღის განმავლობაში, ხოლო ვარსკვლავებით, თუ დაღამდებოდა.

ჩვენ ვხედავდით შენი სახის ცვალებად მიქცევას ზეცისაკენ; და ჩვენ მიგაქცევთ შენ იმ კიბლაზე/მიმართულებით, რომელიც დიდად გესიამოვნება; მაშ მიმართე შენი სახე ხელშეუხებელი/წმინდა მეჩეთისაკენ; და, სადაც უნდა იყოთ, მიმართეთ თქვენი სახე მისკენ.⁴

ამის შემდეგ მიჰრაბი გაკეთდა მეჩეთის სამხრეთ კედელში, რომელიც მექისაკენ იყო მიმართული. ეს ცვლილება სიხარულით მიიღეს წინასწარმეტყველმა და მისმა მეგობრებმა. იმ დღიდან მოყოლებული, მუსლიმები ქა‛აბასკენ შებრუნდნენ თავიანთი სარიტუალო ლოცვების შესრულებისას, დამატებით ასევე სხვა რიტუალების დროსაც.

________________________

1. XXII, 39-40.

2 XXII, 39.

3. II, 217.

4. II, 144.

მოახლოვდა დრო, როდესაც აბუ სუფიანი უნდა დაბრუნებულიყო მთელი იმ საქონლით, რაც მან და მისმა მეგობრებმა შეიძინეს სირიაში. წინასწარმეტყველმა ტალჰა და ‛უმარის ბიძაშვილი, სა‛იდი, ზეიდ ჰანიფის ვაჟი, გაგზავნა ჰავრაში, საკმაოდ მოშორებით მედინის დასავლეთით ზღვის სანაპიროზე, რათა მისთვის ეცნობებინათ, როგორც კი ქარავანი ჩამოვიდოდა. ეს მას საშუალებას მისცემდა, სამხრეთ-დასავლეთისაკენ სწრაფი სვლით გადაესწრო და გზა მოეჭრა ქარავნისათვის სანაპიროზე ცოტა უფრო ქვემოთ. მისი ორი მსტოვარი სტუმართმოყვარეობით მიიღო ჯუჰაინას ბელადმა, რომელმაც ისინი თავის სახლში დამალა, სანამ ქარავანი ჩამოვიდოდა. მაგრამ მათი ძალისხმევა საჭირო აღარ აღმოჩნდა, რადგანაც მედინიდან ვიღაცამ, უეჭველია, ეს კერპთაყვანისმცემელი ან რომელიმე ებრაელი იქნებოდა, უკვე მოასწრო და აცნობა წინასწარმეტყველის გეგმების შესახებ აბუ სუფიანს, რომელმაც სასწრაფოდ დაიქირავა კაცი ღიფარის ტომიდან, სახელად დამდამი, და უბრძანა, მთელი სისწრაფით წასულიყო მექაში და კურეიშისათვის ეთქვა, დაუყოვნებლივ წასულიყვნენ ჯარით მათ გადასარჩენად, ხოლო თვითონ კი მაქსიმალურად სწრაფად წავიდა, დაადგა რა სანაპირო გზას, დღე და ღამე სვლას აგრძელებდა.

მაგრამ მხოლოდ აბუ სუფიანს არ მიუღია ასეთი სასწრაფო ზომები. მართალია, წინასწარმეტყველს თავისი მიზეზები გააჩნდა საიმისოდ, რომ მედინაში დარჩენილიყო, რაც შეიძლება, ხანგრძლივად, რადგანაც მისი საყვარელი ქალიშვილი, რუკაჲჲა, სარიოზულად ავად გახდა, მაგრამ პირადი მოტივები ახლა ვერ იქნებოდა მხედველობაში მიღებული, მან არ გარისკა იმის შიშით, რომ შეიძლება ძალიან დაჰგვიანებოდა, ამიტომაც გადაწყვიტა, არც კი დაეცადა თავისი მსტოვრების დაბრუნებისათვის. იმ დროისათვის, როცა მათ მედინას მიაღწიეს, იგი უკვე გზას გასდგომოდა მუჰაჯირებისა და ანსარების არმიითურთ, სულ სამასხუთი კაცით. მაშინ მედინაში ცხოვრობდა სამოცდაჩვიდმეტი ბრძოლისუნარიანი მუჰაჯირი და ყოველი მათგანი ამ შემთხვევაში ადგილზე იყო, გარდა სამისა: წინასწარმეტყველმა სიძეს, ‛უსმან სა‛იდს, უთხრა, სახლში დარჩენილიყო და მოევლო თავისი ავადმყოფი ცოლისათვის; დანარჩენი ორი კი იყვნენ ტალჰა და სა‛იდი, რომლებიც ძალიან გვიან დაბრუნდნენ სანაპიროდან საიმისოდ, რომ საბრძოლოდ გამზადებულიყვნენ და გზას გასდგომოდნენ.

პირველ ბანაკში, რომელიც ჯერ კიდევ ოაზისში გაშალეს, წინასწარმეტყველის ბიძაშვილმა, სა‛დმა ზუჰრადან, შენიშნა, რომ მისი თხუთმეტი წლის ძმა, ‛უმაირი, შეწუხებული და გულჩათხრობილი ჩანდა, და ამის მიზეზი ჰკითხა. „მეშინია,“ თქვა ‛უმაირმა, „ღმერთის მოციქული დამინახავს და იტყვის, რომ ძალიან ახალგაზრდა ვარ, და უკან გამაგზავნის. მე კი ძლიერ მსურს გზის გაგრძელება. იქნებ ღმერთს სურდეს, რომ მოწამეობა მომანიჭოს.“ და ზუსტად ისე, როგორც მას ეშინოდა, წინასწარმეტყველმა იგი შენიშნა, როდესაც ჯარს რიგებად აწყობდა, და თქვა, რომ ძალიან ახალგაზრდა იყო და სახლში უნდა დაბრუნებულიყო. მაგრამ ‛უმაირმა ტირილი დაიწყო, ამიტომაც წინასწარმეტყველმა ნება დართო, დარჩენილიყო და მონაწილეობა მიეღო სამხედრო ოპერაციაში. „ის ისეთი პატარა იყო,“ იგონებდა სა‛დი, „რომ მე იძულებული გავხდი, საგანგებოდ დამემოკლებინა ხმლის სარტყლის თასმები მისთვის.“

მუსლიმებს ჰყავდათ სამოცდაათი აქლემი, რომლებზეც კაცები რიგრიგობით მხედრდებოდნენ და ისე აგრძელებდნენ გზას, თითო აქლემს იყენებდა სამი ან ოთხი კაცი. ჰყავდათ ასევე სამი ცხენი, რომელთაგან ერთ-ერთი ეკუთვნოდა ზუბაირს. თეთრი დროშა მისცეს მუს‛აბს, უეჭველია, იმიტომ, რომ ის იყო ‛აბდ ად-დარის კლანიდან, რომელსაც წინაპართაგან ჰქონდა მიღებული უფლება, ეტარებინა კურეიშის დროშა ომის დროს. მოწინავე რაზმის შემდეგ თვითონ წინასწარმეტყველი იდგა, მას კი მოსდევდა ორი შავი ვიწრო ალამი, რომელთაგან ერთი მუჰაჯირებს მოჰქონდათ, მეორე კი ანსარებს. ეს დროშები, შესაბამისად, ეპყრათ ‛ალისა და სა‛დ იბნ მუ‛აზს ავსიდან. მედინაში წინასწარმეტყველის არყოფნის ამ პერიოდში ლოცვები უნდა ჩაეტარებინა იბნ უმმ მაქთუმს, ბრმა კაცს, რომელიც მოხსენიებულია გამოცხადებაში შემდეგნაირად: ის (მუჰამედი) მოიღუშა და შებრუნდა, როდესაც მას წამოადგა ბრმა კაცი.

ცოტა ხნით ადრე, სანამ დამდამი ჩავიდოდა, მექაში წინასწარმეტყველის მამიდამ, ‛ათიკამ, ნახა სიზმარი, რომელმაც შეაშინა და დაარწმუნა იმაში, რომ ეს კურეიშისათვის უბედურებას მოასწავებდა. მან თავისთან მიიხმო ძმა, ‛აბბასი, და უთხრა, რაც იხილა სიზმრად: „მე ვნახე კაცი, რომელიც აქლემით მოდიოდა. ის დაბლობზე შეჩერდა და მთელი ხმით დაიძახა: `მოღალატენო, მალე მოელოდეთ უბედურებას, რომელიც სამ დღეში მიწასთან გაგასწორებთ.' მის გარშემო ხალხი შეიკრიბა. შემდეგ მეჩეთში შევიდა, ხალხი კი უკან მიჰყვებოდა. მათი შუაგულიდან იმ აქლემმა იგი ქა‛აბას სახურავზე აიყვანა, მან კი იგივე სიტყვები დაიძახა. შემდეგ აქლემმა ის აიყვანა აბუ კუბაისის მთის მწვერვალზე და იქიდანაც ხალხს ისევე დაუძახა, როგორც მანამდე. შემდეგ კლდე მოგლიჯა, ხმაურით დააგორა ფერდობზე და, როდესაც ამ კლდის ნატეხმა მთის ძირამდე ჩამოაღწია, ნაწილებად დაიმსხვრა, მექაში ერთი სახლიც კი არ დარჩენილა, რომელსაც ამ ნამსხვრევებიდან რომელიმე არ მოხვდებოდა.“

‛აბბასმა დაწვრილებით უმაბო თავისი დის სიზმარი ‛უთბას ვაჟს, ვალიდს, რომელიც მისი მეგობარი იყო, ვალიდმა კი უთხრა მამამისს, შემდეგ ეს ამბავი მთელ ქალაქს მოედო. მეორე დღეს აბუ ჯაჰლმა ‛აბბასის თანდასწრებით დამცინავი ხუმრობით წამოიძახა: „‛აბდ ალმუტტალიბის ძენო, როდის აქეთაა, რომ ეს წინასწარმეტყველი ქალბატონი თავის წინასწარმეყველებებს წარმოთქვამს თქვენს შორის? აღარ გყოფნით, რომ თქვენი კაცები იბრალებენ წინასწარმეტყველობას? ახლა თქვენმა ქალებმაც იგივე უნდა აკეთონ?“ ‛აბბასმა ვერ მოახერხა პასუხის გაცემა, მაგრამ აბუ ჯაჰლმა თავისი პასუხი მეორე დღეს მიიღო, როდესაც აბუ კუბაისის კლდეებმა ექო მისცეს დამდამის ძლიერ ხმას. ხალხი ნაკადად გაედინა თავისი სახლებიდან და ასევე მეჩეთიდანაც, რადგანაც მისკენ მიმავალი მხედარი ჯერ ველად ჩამოხდა. აბუ სუფიანმა მას კარგად გადაუხადა, ამიტომაც ის საიმისოდ იყო განწყობილი, რომ თავისი როლი კარგად შეესრულებინა. უნაგირი შეატრიალა და აქლემის თავისაკენ ზურგით დაჯდა; უბედურების დამძიმებულ მომასწავებელ ნიშნად მან ისიც გააკეთა, რომ აქლემს ცხვირზე ჭრილობა მიაყენა, რათა იქიდან სისხლი წამოსულიყო, ხოლო საკუთარი პერანგი კი ტანზე ისე შემოეხია, რომ გრძელ ლენტებად ექცია. „კურეიშის კაცნო,“ გაჰყვიროდა ის, „სატვირთო აქლემები, სატვირთო აქლემები! თქვენი საქონელი, რომელიც აბუ სუფიანთანაა! მუჰამედი და მისი მეგობრები თავს ესხმიან მას! უშველეთ! უშველეთ!“

ქალაქი მალე აურზაურმა მოიცვა. ეს ქარავანი ყველაზე უფრო მდიდარი იყო მთელი წლის განმავლობაში და ბევრს ჰქონდა საიმისო მიზეზი, რომ შეშინებოდა მისი დაკარგვისა. დაახლოებით ათასკაციანი არმია სულ მალე შეიკრიბა. „მუჰამედი და მისი მეგობრები ფიქრობენ, რომ ახლაც ისე იქნება, როგორც იბნ ალ-ჰადრამის ქრავანს დაემართა?“ ამბობდნენ ისინი, გულისხმობდნენ ‛ამრს, ‛აბდუ შამსის მოკავშირეს, რომელიც ისრით იქნა განგმირული წმინდა თვეში ნახლასთან. ‛ადის კლანი ერთადერთი იყო, რომელიც მონაწილეობას არ იღებდა ამ ექსპედიციაში. ყველა კლანის ყოველმა ბელადმა წარადგინა კონტინგენტი, გარდა აბუ ლაჰაბისა, ვინც თავის მაგიერ გაგზავნა მახზუმის კაცი, რომელსაც მისი ფული ემართა. მაგრამ ბანუ ჰაშიმსა და ბანუ მუტტალიბს მაინც ჰქონდათ საკუთარი ინტერესები ამ ქრავნის მიმართ და პატივად მიაჩნდათ მისი დაცვის აღება თავიანთ თავზე, ამიტომაც ტალიბმა გაიყვანა კაცთა ჯგუფები ორივე კლანიდან, ‛აბბასიც მათ გაჰყვა, იქნებ იმიტომაც, რომ აპირებდა მშვიდობიან მოლაპარაკებაზე წასვლას. ჰაქიმი ასადიდან, ხადიჯას დისშვილი, იმავე მიზნით წავიდა. აბუ ლაჰაბის მსგავსად, უმაიამ ჯუმაჰიდან ასევე გადაწყვიტა, სახლში დარჩენილიყო, რადგანაც ის უაღრესად ჭარბწონიანი მოხუცი იყო; მაგრამ, როდესაც მეჩეთში იჯდა, ‛უკბა მასთან მივიდა საკმევლიანი საცეცხლურით, წინ დაუდო და უთხრა: „ამ სურნელებით გაპატიოსნდი, აბუ ‛ალი, რადგანაც შენ ქალთა შორის ხარ.“ „ღმერთმა დაგწყევლოს,“ თქვა უმაიამ და გაემზადა, რათა სხვებთან ერთად გასდგომოდა გზას.

ამასობაში წინასწარმეტყველს მედინიდან პირდაპირ სამხრეთისკენ აეღო გეზი და მიემართებოდა ბადრისაკენ, რომელიც მდებარეობდა სირიიდან მექისაკენ მიმავალი სანაპირო გზის დასავლეთით. ის იმედოვნებდა, რომ სწორედ ბადრში მოუჭრიდა გზას აბუ სუფიანს, და წინ გაგზავნა თავისი ორი ჯუჰაინელი მოკავშირე, ვინც ეს ზონა კარგად იცოდა, რათა მათ შეეტყოთ ქარავნის ამბები. ბადრში ისინი ჩამოხდნენ გორაკზე, რომელიც ჭასთან იყო, და, როდესაც წყალს იღებდნენ, გაიგონეს, იმ სოფლის ორი გოგონა როგორ საუბრობდა ერთმანეთში ვალის შესახებ და ერთმა მათგანმა მეორეს უთხრა: „ქარავანი ხვალ ან ზეგ ჩამოვა, მე მათთან ვიმუშავებ და გადაგიხდი, რაც მმართებს.“ როდესაც ეს სიტყვები გაიგეს, სასწრაფოდ გაბრუნდნენ წინასწარმეტყველთან და ახალი ამბავი ამცნეს. მაგრამ ისინი კიდევ ცოტახანს რომ გაჩერებულიყვნენ, აუცილებლად დაინახავდნენ მარტოხელა მხედარს, რომელიც დასავლეთიდან უახლოვდებოდა ჭას. ეს იყო თვით აბუ სუფიანი, ვინც ქარავნის წინ წამოსულიყო, რათა ენახა, უსაფრთხო იყო თუ არა მექისაკენ გზის გაგრძელება უახლოესი, ესე იგი ბადრის, გზით. როდესაც წყალთან მივიდა, იქ ნახა იმ სოფლის კაცი და ჰკითხა, ხომ არ უნახავს ვინმე უცნობები. მან უპასუხა, რომ დაინახა ორი მხედარი, რომელიც გორაკზე ჩამოხდა, შემდეგ ცოტა წყალი აიღო და თან წაიღო. აბუ სუფიანი ავიდა მათი გაჩერების ადგილას, აიღო აქლემის ნეხვი და ნაწილებად დაფშვნა. მათში ფინიკის კურკები იყო. „ღმერთმანი,“ თქვა მან, „ეს ხომ იასრიბის ფურაჟია.“ სასწრაფოდ გაბრუნდა უკან მათთან, ვინც უკან მოჰყვებოდა, და ქარავანს გადაახვევინა იმ გზიდან, რომელზეც მთელი სისწრაფით მიემართებოდნენ ზღვის სანაპიროს გასწვრივ, ბადრი კი მარცხნივ ჩამოიტოვეს.

ამასობაში ორი მსტოვარი დაბრუნდა წინასწარმეტყველთან ახალი ამბით, რომ ქარავანს ერთ ან ორ დღეში ელოდნენ ბადრში. ისინი აუცილებლად შეჩერდებოდნენ სწორედ ბადრში, რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე დიდი გაჩერება იყო მექასა და სირიას შორის არსებულ გზაზე. მუსლიმებს საკმარისი დრო ჰქონდათ საიმისოდ, რომ მტერი გაეკვირვებინათ მოულოდნელი თავდასხმით და დაემარცხებინათ კიდეც.

შემდეგ მოვიდა სხვა ამბავიც - კურეიში გზას გამოსდგომოდა ჯარითურთ, რათა დაეცვა თავისი ქარავანი. ეს ყოველთვის იყო განხილული, როგორც შესაძლებლობა, მაგრამ ახლა, როდესაც რეალობად იქცა, წინასწარმეტყველმა საჭიროდ ჩათვალა, მოთათბირებოდა თავის ხალხს და მათთვის მიენდო არჩევანი, წასულიყვნენ თუ უკან დაეხიათ. აბუ ბაქრმა და ‛უმარმა მუჰაჯირების სახელით წინსვლის სასარგებლოდ ილაპარაკეს და შემდეგ იმ მიზნით, რომ ის ყველაფერი, რაც მათ თქვეს, კიდევ ერთხელ დაედასტურებინა, ზუჰრელი მოკავშირე, რომელიც სულ ცოტა ხნის წინ მოსულიყო მედინაში, სახელად მიკდადი, ფეხზე წამოდგა და თქვა: „ღმერთის მოციქულო, გააკეთე ის, რის გაკეთებაც გიჩვენა ღმერთმა. ჩვენ არ გეტყვით შენ იმას, რაც ისრაელის შვილებმა უთხრეს მოსეს: წადით შენ და შენი ღმერთი და იომეთ; ჩვენ აქ ვისხდებით,¹ არამედ ჩვენ ვიტყვით: `წადით შენ და შენი ღმერთი და იომეთ და ჩვენც ვიომებთ თქვენთან ერთად, მარჯვნივ და მარცხნივ, შენს წინ და შენს უკან.'“ ‛აბდ ალლაჰ იბნ მას‛უდი წლების შემდეგ ყვებოდა იმ დიდი სინათლის შესახებ, რომელმაც გაანათა წინასწარმეტყველის სახე, როდესაც მან გაიგო ეს სიტყვები, და აკურთხა მათი მთქმელი. არა იმიტომ, რომ გაკვირვებული დარჩა - მან ხომ იცოდა, რომ მუჰაჯირები ულაპარაკოდ მასთან იყვნენ. მაგრამ ამასვე იტყოდა ყველა ანსარიც, ვინც ახლა იქ იყო? ჯარი მედინიდან იმ იმედით წამოვიდა, რომ ქარავანს უნდა დასხმოდა თავს. ახლა კი ასე ჩანდა, რომ ისინი გადაეყარნენ რაღაც გაცილებით უფრო რთულს. მეტიც, როდესაც ანსარებმა მას ერთგულების ფიცი მისცეს ‛აკაბაში, თქვეს, რომ არ იყვნენ პასუხისმგებელნი მის უსაფრთხოებაზე მანამდე, სანამ მათ ტერიტორიაზე არ შევიდოდა, მაგრამ, როდესაც უკვე მათთან იქნებოდა, ისე გადაეფარებოდნენ, როგორც საკუთარ ცოლებსა და შვილებს. მზად იქნებოდნენ ახლა მის დასაცავად, ის ხომ იასრიბში არ იყო? „კაცებო, მითხარით თქვენი რჩევა,“ თქვა წინასწარმეტყველმა, ასეთი ზოგადი ფრაზით გამოხატა სათქმელი, მაგრამ გულისხმობდა ანსარებს, რომელთაგან ზოგიერთი უკვე მიხვდა მის აზრებს, თუმცაღა არც ერთ მათგანს ჯერ ხმა არ ამოეღო. მაგრამ ახლა სა‛დ იბნ მუ‛აზი წამოდგა ფეხზე. „როგორც ჩანს,“ თქვა მან, „ჩვენ ვართ კაცები, ვისაც გულისხმობ, ღმერთის მოციქულო.“ და, როდესაც წიანსწარმეტყველმა კვერი დაუკრა, მან განაგრძო: „ჩვენ გვაქვს შენი რწმენა და იმისიც გვჯერა, რაც გვითხარი, და ვადასტურებთ, რომ ჭეშმარიტებაა, რაც მოგვიტანე, და ჩვენ მოგეცით აღთქმა, რომ მოგისმენთ და დაგემორჩილებით. მაშ, გააკეთე, რაც გსურს, ჩვენ შენთან ვართ. იმისი სახელით, ვინც შენ გამოგგზავნა ჭეშმარიტებით, თუ გვიბრძანებ, რომ, აი, იქ, ზღვაში, შევიდეთ, და შენ მასში ჩავარდები, ჩვენც შენთან ერთად ჩავცვივდებით წყალში. ჩვენგან ერთი კაციც კი არ დარჩება აქ. არც იმას ვარიდებთ თავს, რომ ხვალ ჩვენს მტერს შევხვდეთ. კარგად ვართ გამოცდილი ომში, ბრძოლაში სანდონი. ღმერთი ინებებს და გიჩვენებს ჩვენს ისეთ გმირობას, რომ შენს თვალებს სიმშვიდეს დაუბრუნებს.² მაშ, გაგვიძეხი ღვთის კურთხევით.“

წინასწარმეტყველმა ამ სიტყვებით გაიხარა; და ახლა მან იგრძნო დარწმუნებით, რომ მუსლიმები, მართლაც, იბრძოლებდნენ ან ჯართან ან ქარავანთან, მაგრამ არა ორივე მათგანთან. „წინ,“ თქვა მან, „და მხიარულად იყავით, რადგანაც ყოვლად მაღალი ღმერთი დამპირდა ორიდან ერთ-ერთ მეტოქე მახარეს, და ახლავე თითქოს უკვე ისეა, რომ მე ვხედავ მტერს, რომელიც განადგურებულია.“³

თუმცაღა ისინი უარესისათვის მზად იყვნენ, მაინც კიდევ ჰქონდათ იმედი, რომ შეძლებდნენ ქარავანზე თავდასხმას და მშვიდობით დაბრუნდებოდნენ მედინაში, ალაფითა და ტყვეებით გამდიდრებულნი, სანამ კურეიშის ჯარი ჩამოსვლას მოასწრებდა. მაგრამ, როდესაც მათ მიაღწიეს გასაჩერებელ ადგილს, რომელიც ერთი დღის სავალ მანძილზე უფრო ახლოს იყო ბადრთან, წინასწარმეტყველი აბუ ბაქრთან ერთად წავიდა და მოი პოვა ცნობები მოხუცი კაცისაგან, ვისგანაც შეიტყო, რომ მექელთა ჯარი უკვე ახლოს იყო. როდესაც ბანაკში დაბრუნდა, დაიცადა, სანამ დაღამდებოდა, და თავისი სამი ბიძაშვილი, ‛ალი, ზუბაირი და სა‛დი, რამდენსამე სხვა მეგობართან ერთად გაგზავნა ბადრის ჭასთან, რათა ენახათ, ჯარს ან ქარავანს ან ორივე მათგანს ხომ არ დაელია იქიდან წყალი, ანდა იქ ვინმეს ხომ არ ჰქონდა რაიმე ცნობა რომელიმე მხარის შესახებ. ჭასთან ისინი წააწყდნენ ორ კაცს, რომელიც აქლემებს ჰკიდებდა წყლის მარაგს კურეიშის ჯარისათვის. დაიჭირეს და წინასწარმეტყველს მიუყვანეს, რომელიც ლოცულობდა, როდესაც მასთან მივიდნენ. არ დააცადეს ლოცვის დამთავრება და პირდაპირ დაიწყეს ორი კაცის გამოკითხვა, რომლებმაც თქვეს, რომ წყლის მზიდავები იყვნენ კურეიშის ჯარში. მაგრამ კითხვის მიმცემთაგან ზოგიერთი ამჯობინებდა, ეფიქრა, რომ ისინი ტყუოდნენ, რადგანაც ძალიან დიდი იმედი ჰქონდათ, ეს აბუ სუფიანი იყო, ვინც ისინი გამოგზავნა თავისი ქარავნისათვის წყლის ასაღებად, ამიტომაც მათ ცემა დაუწყეს, სანამ არ უთხრეს: „ჩვენ აბუ სუფიანის კაცები ვართ,“ მათაც დაიჯერეს. წინასწარმეტყველმა გააკეთა დამაგვირგვინებელი თაყვანისცემა თავისი ლოცვის დასასრულს, მშვიდობის მისალმება წარმოთქვა და ბოლოს უთხრა: „როდესაც სიმართლეს გეუბნებოდნენ, მათ სცემდით, ხოლო, როდესაც ტყუილი თქვეს, თავი დაანებეთ. ისინი ნამდვილად კურეიშის ჯარიდან არიან.“ შემდეგ ორ ტყვეს მიუბრუნდა. „მითხარით, კურეიშელნო, თქვენების ამბები.“ „ამ გორაკის უკან არიან,“ მიუგეს მათ, ხელი გაიშვირეს რა ‛აკანკალისაკენ, „მის გადაღმა მდებარე ზეგანის მომდევნო ფერდობზე.“ „რამდენი არიან?“ იკითხა მუჰამედმა. „ბევრნი,“ უპასუხეს მათ, დაზუსტებით არ შეეძლოთ ციფრის დასახელება, ამიტომაც ჰკითხა, ყოველდღიურად რამდენ ცხოველს კლავდნენ. „ზოგ დღეს ცხრას და ზოგჯერაც ათს,“ ასეთი იყო პასუხი. „მაშინ მათი რიცხვი სადღაც ცხრაასსა და ათასს შორის მერყეობს,“ თქვა წინასწარმეტყველმა. „კურეიშის რომელი ლიდერები არიან იქ?“ მათ ჩამოთვალეს თხუთმეტი, მათ შორის: ‛აბდუ შამსიდან ძმები, ‛უთბა და შაიბა; ნავფალიდან ჰარისი და ტუ‛აიმა; ‛აბდ ად-დარიდან ნადრი, რომელმაც თავისი სპარსული ამბები ერთხელ ყურანს დაუპირისპირა; ასადიდან ხადიჯას ნახევარი ძმა, ნავფალი; მახზუმდან აბუ ჯაჰლი; ჯუმაჰიდან უმაია; ‛ამირიდან სუჰაილი. მოისმინა რა ეს გამორჩეული სახელები, როდესაც თავის კაცებს დაუბრუნდა, წინასწარმეტყველმა თქვა: „მექამ თქვენსკენ გადმოისროლა თავის მცხოვრებთა საუკეთესო ნაწილი.“

ეს ცოტა ხნით ადრე მოხდა, სანამ ათასკაციანი ჯარის ამბავს აბუ სუფიანი შეიტყობდა. იმ დროისათვის მან მიაღწია ადგილს, რომლიდანაც მისი მაშველნი მასსა და მტერს შორის იყვნენ მოქცეულნი. როდესაც მიხვდა, რომ ახლა ქარავანი უკვე გადარჩენილი იყო, მოციქული გაუგზავნა კურეიშს და შეუთვალა: „თქვენ გამოხვედით თქვენი აქლემების, კაცებისა და საქონლის დასაცავად; ღმერთმა დაიცვა ისინი, ამიტომაც უკან დაბრუნდით.“ ამ ცნობამ ჯარამდე მიაღწია, როდესაც ისინი უკვე დაბანაკებულნი იყვნენ უჰფასთან, ბადრის ცოტა სამხრეთით. თუმცა არსებობდა კიდევ ერთი მიზეზი, რის გამოც წინ აღარ უნდა წაეწიათ. მთელ ბანაკში მწუხარება ჩამოწვა ერთი სიზმრის, თითქმის ხილვის, გამო, რომელიც ჰქონდა ჯუჰაიმს მუტტალიბიდან. „ძილ-ღვიძილში,“ ყვებოდა ის, „მე ვიხილე კაცი, რომელიც ცხენზე ამხედრებული გვიახლოვდებოდა, აქლემს მოუძღვოდა წინ. შემდეგ ის ჩამოხდა და თქვა: „მოკვდნენ ‛უთბა, შაიბა, აბუ-ლ-ჰაქამი და უმაია,“ - და ასე განაგრძო კურეიშის სხვა ბელადების სახელების ჩამოთვლა. „შემდეგ,“ თქვა ჯუჰაიმმა, „დავინახე, რომ მან თავის აქლემს მკერდში ჭრილობა მიაყენა და ბანაკში არეულდარეულად სარბენად შეუშვა და ერთი კარავიც კი არ დარჩენილა, რომელსაც სისხლი არ მოხვდებოდა.“ როდესაც აბუ ჯაჰლს ეს უთხრეს, მან გამარჯვებული და დამცინავი ტონით აღნიშნა: „კიდევ ერთი წინასწარმეტყველი ყოფილა მუტტალიბის ძეთა შორის.“ ეს „კიდევ ერთი“ იმიტომ თქვა, რომ მუტტალიბი და ჰაშიმი ხშირად გაიაზრებოდა, როგორც ერთიანი კლანი. შემდეგ, იმ მიზნით, რომ უიმედობა გაეფანტა, მან ყველას მიმართა: „ჩვენ არ დავბრუნდებით მანამდე, სანამ ბადრში არ ჩავალთ. სამი დღე ვიქნებით იქ, დავკლავთ აქლემებს, ვიქეიფებთ, ვასხამთ ღვინოს და მომღერალი ქალები დაუკრავენ და იმღერებენ ჩვენთვის; და არაბები შეიტყობენ, როგორ წავედით წინ, გაიგებენ ჩვენი ძლიერი შეკრების შესახებ და სამუდამოდ მოწიწებით იქნებიან ჩვენს მიმართ, წინ ბადრისაკენ!“

ახნას იბნ შარიკი ზუჰრასთან ერთად გამოსულიყო, ვისი მოკავშირეც ის იყო. ახლა მან თავისიანები დაარწმუნა, რომ ყურადღება არ მიექციათ აბუ ჯაჰლისათვის, ასე რომ ისინი ჯუჰფადან მექაში წავიდნენ, ყოველი მათგანი. ტალიბიც დაბრუნდა თავისი კლანის ზოგიერთ წარმომადგენელთან ერთად, რადგანაც მასსა და კურეიშის სხვა წარმომადგენლებს შორის ასეთი სიტყვები ითქვა: „ჰაშიმის ძენო, ჩვენ ვიცით, რომ, მართალია, წამოხვედით, მაგრამ თქვენი გულები მაინც მუჰამედთანაა.“ ‛აბბასმა გადაწყვიტა ბადრში წასვლა დანარჩენ ჯართან ერთად და თან წაიყვანა თავისი სამი ძმისშვილი, აბუ სუფიანი და ნავფალი, ჰარისის ვაჟები, და ‛აკილი, აბუ ტალიბის ძე.

გორაკის გადაღმა, ცოტა ჩრდილო-აღმოსავლეთით, მუსლიმებს გაეშალათ თავიანთი კარავები. წინასწარმეტყველმა იცოდა, გადამწყვეტი იყო მათთვის, რომ ბადრის წყლებამდე უფრო ადრე მისულიყვნენ, ვიდრე მათი მტერი, ამიტომაც ბრძანა, დაუყოვნებლივ დაძრულიყვნენ. სულ მალე, რაც სვლა დაიწყეს, წვიმა წამოვიდა, რითაც დიდად გაიხარა, რადგანაც ღმერთის კეთილგანწყობის ნიშნად მიიღო, კურთხევად და დარწმუნებად. ამ წვიმამ კაცები გაახალისა, მტვერი გააქრო და იალიალის ველის რბილი სილა გაამყარა, რომელზეც ახლა ისინი მიდიოდნენ; მაგრამ ეს ხელს შეუშლიდა მტერს, ვინაიდან უნდა ამოსულიყო ‛აკანკალის ფერდობებზე, რომლებიც მუსლიმთაგან მარცხნივ ეშვებოდა, ბადრის ველის საპირისპირო მხარეს. ყველა ჭა მდებარეობდა უფრო ახლო მხარის შედარებით ერთგვაროვან ფერდობებზე და წინასწარმეტყველმა ბრძანა, გაჩერებულიყვნენ პირველსავე ჭასთან, რომელსაც მიადგებოდნენ. მაგრამ ხაზრაჯელი კაცი, სახელად ჰუბაბ იბნ ალ-მუნზირი, მასთან მივიდა და უთხრა: „ღმერთის მოციქული, ადგილი, სადაც ახლა ჩვენ ვართ, ღმერთმა გამოგიცხადა თუ ეს მოსაზრებაა და საომარი სტრატეგია?“ მუჰამედმა უპასუხა, რომ ეს უბრალოდ მოსაზრება იყო, რაზეც ჰუბაბმა უთხრა: „ეს არაა ის ადგილი, სადაც უნდა ჩამოვხდეთ, არამედ, ღმერთის მოციქულო, გაგვაგრძელებინე გზა, სანამ არ მივალთ ერთ-ერთ იმ დიდ ჭასთან, რომელიც ყველაზე უფრო ახლოსაა მტერთან. იქ ჩამოვხდეთ, დავლუქოთ ყველა სხვა ჭა და ჩვენთვის გავაკეთოთ ცისტერნა. შემდეგ ვებრძოლოთ მტერს, მთელი სასმელი წყალი ჩვენი იქნება, მათ კი არაფერი არ ექნებათ.“ წინასწარმეტყველი მაშინვე დასთანხმდა და ჰუბაბის გეგმა მცირე დეტალების ჩათვლითაც კი ზუსტად განხორციელდა. მომდევნო ჭები დალუქეს და ცისტერნა ააშენეს. ყოველმა კაცმა აავსო თავისი ჭურჭელი.

შემდეგ სა‛დ იბნ მუ‛აზი მივიდა წინასწარმეტყველთან და უთხრა: „ღმერთის მოციქულო, მოდი, შენთვის ავაშენოთ თავშესაფარი და შენი სარბენი აქლემები იქ დავაყენოთ მზადყოფნაში. შემდეგ ჩვენ შევხვდებით მტერს და, თუ ღმერთი გაგვაძლიერებს და გაგვამარჯვებინებს მათზე, ეს სწორედ ისაა, რაც ასე ძლიერ გვსურს. მაგრამ, თუ არა, მაშინ შენ შეგიძლია ამხედრდე და გაემგზავრო იმათთან, ვინც შინ დავტოვეთ. რადგანაც ზოგიერთი ჩვენგანი აქ არ გამოგყოლია, მაგრამ ჩვენი სიყვარული შენს მიმართ არაა უფრო დიდი, ვიდრე მათი, ისინი არც დარჩებოდნენ, რომ სცოდნოდათ, ომში წასვლა მოგიხდებოდა. მათი მეშვეობით დაგიცავს ღმერთი, ისინი მოგცემენ კარგ რჩევას და შენს გვერდით იბრძოლებენ.“ წინასწარმეტყველმა ის ადიდა, დალოცა და თავშესაფარი ააშენეს პალმის ტოტებისაგან.

იმ ღამეს ღმერთმა მშვიდობიანი ძილი მოუვლინა მორწმუნეებს და მათ დასვენებულებმა გაიღვიძეს.⁴ ეს იყო ქრისტეს შობიდან 623 წლის 17 მარტი, რაც შეესაბამება ჰიჯრის მე-2 წლის რამადანის თვის 17 რიცხვს.⁵ როგორც კი გათენდა, კურეიშმა წინ წაიწია და ავიდა ‛აკანკალის გორაკზე. მზე უკვე ამოსულიყო, როდესაც გორაკის წვერზე ავიდნენ. წინასწარმეტყველმა დაინახა, როგორ ჩამოდიოდნენ ფერდობებზე მტრები თავიანთ მდიდრულად შეკაზმულ ცხენებსა და აქლემებზე ამხედრებულნი და იალუალის ველისაკენ ეშვებოდნენ ბადრის მიმართულებით, მან ილოცა: „ღმერთო, აი, აქ არიან კურეიშელნი: ისინი მოვიდნენ თავიანთი ამპარტავნებითა და ამაოებით აღსავსენი, გეწინააღმდეგებიან და უარყოფენ შენს მოციქულს. უფალო, გვიბოძე შენი დახმარება, რომელსაც შეგვპირდი! უფალო, ამ დილით გაანადგურე ისინი!“

მექელებმა ბანაკი გაშალეს ფერდობის ძირში. მოეჩვენათ, რომ მუსლიმები უფრო ნაკლებნი იყვნენ, ვიდრე ამას მოელოდნენ, ამიტომაც გაგზავნეს ცხენზე ამხედრებული ‛უმაირი ჯუმაჰიდან, რათა გამოეთვალა, რამდენი იყვნენ, და ენახა, ხომ არ ჰყავდათ დამხმარე ძალა ზურგში. მან მოახსენა, რომ არ არსებობდა არავითარი ნიშანი, რომელიც მიუთითებდა რაიმე სხვა ჯარზე, გარდა იმისა, რაც ახლა მათ პირდაპირ იყო ველის მეორე მხარეს. „მაგრამ, კურეიშის კაცნო,“ დასძინა მან, „არა მგონია, რომელიმე მათგანი ისე მოკვდეს, რომ პირველად თქვენგან თითო მაინც არ მოკლას; და, თუ ისინი თქვენგან იმდენს მოკლავენ, რამდენიც არიან, მაშ რაღა დარჩება ჩვენთვის კარგი ამქვეყნად?“ ‛უმაირს ერთგვარი მისნის რეპუტაცუა ჰქონდა მთელ მექაში, რაც მის სიტყვებს წონას მატებდა. როგორც კი მან საუბარი დაამთავრა, ჰაქიმმა ასადიდან, ხადიჯას ძმისშვილმა, ეს შანსი გამოიყენა, ფეხით გადაჭრა მთელი ბანაკი, სანამ არ მივიდა ‛აბდუ შამსის კაცებთან. „ვალიდის მამავ,“ უთხრა მან ‛უთბას, „შენ ხარ ყველაზე დიდი კაცი კურეიშში, მათი მბრძანებელი, ის, ვისაც დაემორჩილებიან. არ გინდა, რომ დიდებით იყო მოხსენიებული მათ შორის სამარადისოდ?“ „ეს როგორ?“იკითხა ‛უთბამ. „უკან წაიყვანე ხალხი,“ უთხრა ჰაქიმმა, „და შენს თავზე აიღე შენი მოკავშირის, ‛ამრის, სიკვდილის გამოსასყიდი.“ იგი იმას გულისხმობდა, რომ ‛უთბას უნდა მოეხსნა ერთერთი ყველაზე მთავარი მიზეზი ბრძოლისა და გადაეხადა გამოსასყიდი იმ კაცის ნათესავებისათვის, ვინც ნახლაში იქნა მოკლული და ვისი ძმა ‛ამირიც ახლა იმისათვის მოსულიყო, რომ შური ეძია ბრძოლის ველზე. ‛უთბა დასთანხმდა, ყველაფერი ისე გაეკეთებინა, როგორც უთხრა, მაგრამ ურჩია, სასწრაფოდ დალაპარაკებოდა აბუ ჯაჰლს, კაცს, რომელსაც ყველაზე მეტად სურდა ომი. ამასობაში მან მიმართა ჯარს: „კურეიშის კაცებო, ვერაფერს მოიგებთ მუჰამედთან და მის ხალხთან ბრძოლით. თუ მათ დაამარცხებთ, ყოველმა თქვენგანმა ზიზღით უნდა უცქიროს თვალებში მეორეს, ვინც მოუკლა ბიძა, ბიძაშვილი ანდა უფრო ახლო ნათესავიც კი. ამიტომაც შებრუნდით და დაუთმეთ მუჰამედი დანარჩენ არაბებს. თუ ისინი მოკლავენ მას, ეს ის იქნება, რაც გსურთ; თუ არა და იგი დაინახავს, რომ თქვენ გამოავლინეთ თავშეკავებულობა მის მიმართ.“

‛უთბას, უეჭველია, განზრახული ჰქონდა, მაშინვე მისულიყო ‛ამირ ალჰადრამისთან იმ შეთავაზებით, რომ თვითონ გადაუხდიდა გამოსასყიდს ძმისათვის, მაგრამ აბუ ჯაჰლმა დაასწრო. მან ‛უთბას დაცინვა დაუწყო, რომ ის მშიშარა იყო, ეშინოდა, თვითონ არ მომკვდარიყო ანდა მისი შვილი, აბუ ჰუზაიფა, რომელიც მტრის რიგებში იყო. შემდეგ მიუბრუნდა ‛ამირს და დაჟინებით ურჩია, ხელიდან არ გაეშვა შესაძლებლობა, შური ეძია ძმის გამო. „ადექი,“ უთხრა, „და შეახსენე მათ შენი შეთანხმება და შენი ძმის დაღუპვის ამბავი.“ ‛ამირი ფეხზე წამოხტა, გააფთრებით შემოიხია ტანსაცმელი და მთელი ხმით დაიწყო მოთქმის მსგავსი შეძახილები: „ვაება ‛ამრის გამო! ვაება ‛ამრის გამო!» ასე რომ, ომის ცეცხლი ისევ გაღვივდა, კაცების სულები აღივსო ძალადობით და უკვე ამაო იყო, ‛უთბას ან ვინმე სხვას ეცადა მათი შემობრუნება.

ახლა ყველა ჩაფლული იყო ბრძოლისთვის მზადებაში, რამაც ერთ კაცს იმის გაკეთების საშუალება მისცა, რაც, დიდი ხანია, სურდა. იმის შიშით, რომ თავისი არყოფნის დროს ვაჟიშვილი გაეპარებოდა, სუჰაილმა ეს ვაჟი, ‛აბდ ალლაჰი, თან წამოიყვანა ბადრში. უმაიამ, ჯუმაჰის ბელადმაც, იგივე გააკეთა და თან წამოიყვანა ვაჟიშვილი ‛ალი, რომელიც ადრე ძალით აიძულა, ისლამზე უარი ეთქვა. მაგრამ, ‛ალისაგან განსხვავებით, რომელმაც მერყეობა გამოამჟღავნა, ‛აბდ ალლაჰი ურყევი აღმოჩნდა თავის რწმენაში; ის თვალს მიეფარა ბანაკიდან მახლობელი ბორცვის მიღმა და სწრაფად გაუდგა გზას უსწორმასწორო სილაზე მუსლიმთა ბანაკის მიმართულებით, სადაც პირდაპირ წინასწარმეტყველთან მივიდა და დიდი სიხარული აღიბეჭდა ორივე მათგანის სახეზე. შემდეგ იგი ასეთივე სიხარულით მიესალმა თავის ორ სიძეს, აბუ საბრასა და აბუ ჰუზაიფას.

_______________________

1. ყ. V, 24.

2. „თვალების სიმშვიდე“ არაბთა საყვარელი გამოთქმაა, როდესაც სიხარულისა და სხვა მსგავსი ემოციების გამოხატვა სურთ.

3. ი.ი. 435.

4. იხ. ყ. VIII, 11.

5. nno Hegirae. ისლამური წელთაღრიცხვა იწყება ჰიჯრით.

წინასწარმეტყველმა თავისი ჯარის მოწყობა დაიწყო, მან ჩაუარა ყოველ კაცს, რათა გაემხნევებინა და თავისი რიგები გაეძლიერებინა, თან ხელში ისარი ეჭირა. „რიგში ჩადექი, სავად,“ უთხრა მან ერთ-ერთ ანსარს, რომელიც საგრძნობლად წინ გამოსულიყო, და ისარი ოდნავ უჩხვლიტა მუცელში. „ღმერთის მოციქულო, შენ მე მატკინე“ თქვა სავადმა, „ღმერთმა ჭეშმარიტებითა და სიმართლით გამოგგზავნა, მაშ, მომეცი საზღაური.“ „აიღე,“ უთხრა წინასწარმეტყველმა და თავისი მუცელი გაიშიშვლა, ისარი კი სავადს გაუწოდა. სავადი დაიხარა და იმ ადგილას ეამბორა, სადაც უნდა ეჩხვლიტა. „რამ გაიძულა ამის გაკეთება?“ ჰკითხა წინასწარმეტყველმა. მან კი უპასუხა: „ღმერთის მოციქულო, ახლა ჩვენ იმის წინაშე ვდგავართ, რასაც შენ ხედავ; და ვისურვე, რომ ჩემი სიცოცხლის ბოლო წუთებში - თუ ეს ასე იქნება - ჩემი კანი შენსას შეხებოდა;“წინასწარმეტყველმა მისთვის ილოცა და აკურთხა იგი.

კურეიშს უკვე წინსვლა დაეწყო. უსწორმასწორო დიუნების გადასწვრივ მექის არმია გაცილებით უფრო მომცრო ჩანდა, ვიდრე სინამდვილეში იყო. მაგრამ წინასწარმეტყველმა ზუსტად იცოდა მათი ნამდვილი რიცხვი და დიდი არათანაბრობა ორ მოწინააღმდეგეს შორის. ახლა იგი აბუ ბაქრთან ერთად დაბრუნდა თავშესაფარში და ილოცა იმ დახმარებისათვის, რომელსაც მას ღმერთი შეჰპირდა.

მუჰამედს მსუბუქად ჩასთვლიმა და, როდესაც გაიღვიძა, თქვა: „გამხიარულდი, აბუ ბაქრ; ღმერთის დახმარება შენზე გადმოვიდა. აი, აქ არის გაბრიელი და მის ხელთაა სადავე იმ ცხენისა, რომელიც მოჰყავს, და ის საომრადაა შეიარაღებული.“ ¹

არაბთა ისტორიაში ბევრი ომი ყოფილა თავიდან აცილებული სულ ბოლო წუთში, თვით მაშინაც კი, როდესაც ორი მეტოქე უკვე პირისპირ იყო ერთმანეთთან მიმდგარი. მაგრამ ახლა წინასწარმეტყველი დარწმუნდა, ბრძოლა შედგებოდა, და ეს ძლიერი ჯარი იყო ორიდან ერთერთი პარტია, რომელიც მისდამი იქნა დაპირებული. სვავებმაც იცოდნენ, რომ გარდაუვალი სისხლისმღვრელი შეტაკება ახლოვდებოდა, და უკვე მზად იყვნენ, საკვების ძიებაში თავს დასცხრომოდნენ დახოცილთა სხეულებს, ზოგი ცაში დაფრინავდა წრიულად, ზოგი კი კლდოვან ფერდობზე ჩამომჯდარიყო ორივე ჯარის სიახლოვეს. მეტიც, კურეიშის მოძრაობებიდან ცხადი იყო, რომ ისინი თავდასხმას აპირებდნენ. უკვე ახლოს იყვნენ და გაჩერდნენ ისეთ წერტილში, საიდანაც ადვილად მიუდგებოდნენ ცისტერნას, რომელიც მუსლიმებმა გაკეთეს. ასე ჩანდა, რომ მათი პირველი ნაბიჯი გადადგმული იქნებოდა სწორედ ამ ცისტერნის ხელში ჩასაგდებად.

მახზუმელი ასვადი სხვებზე უფრო სწრაფად დიდი ნაბიჯებით მიდიოდა წინ აშკარად იმიტომ, რომ წყლის დალევა ჰქონდა განზრახული. ჰამზა გავიდა მის შესახვედრად, დაარტყა და დაჭრა ფეხში მუხლს ქვემოთ, მეორე დარტყმით კი მოკლა. შემდეგ ‛უთბა, რომელიც ჯერ ისევ გახელებული იყო აბუ ჯაჰლის დაცინვისაგან, თავისი რიგებიდან წინ გამოვიდა და მოწინააღმდეგეები ინდივიდუალურ ორთაბრძოლაში გამოიწვია. იმ მიზნით, რომ თავიანთი ოჯახისათვის კიდევ უფრო მეტი პატივი შეემატებინათ, მას აქეთ-იქით ამოუდგნენ ძმა, შაიბა, და ვაჟიშვილი, ვალიდი, რომლებიც ასევე წინ გავიდნენ. გამოწვევა მაშინვე მიიღო ‛ავფმა ნაჯჯარიდან, ხაზრაჯის კლანიდან, ის იყო ერთ-ერთი იმ პირველ ექვს ანსართაგან, ვინც ერთგულება შეჰფიცეს წინასწარმეტყველს; ‛ავფთან ერთად წინ გავიდა მისი ძმა, მუ‛ავვიზი. ეს სწორედ მათი უბანი იყო მედინაში, რომელიც კასვა'მა ამოარჩია, როგორც ჰიჯრის უკანასკნელი წერტილი. მესამე, ვინც გამოწვევა მიიღო, გახლდათ ‛აბდ ალლაჰ იბნ რავაჰა, რომელმაც ყური არ ათხოვა თავის ლიდერს, უბაის, როდესაც მან წარმოთქვა „კეთილი იყოს შენი მობრძანება“ მუჰამედის მიმართ, და მოისურვა, თავისთან მოეთავსებინა იგი პატივისცემასა და კომფორტში.

„ვინ ხართ თქვენ?“ იკითხეს კაცებმა გამომწვევი მხრიდან. როდესაც მოწინააღმდეგებმა უპასუხეს, ‛უთბამ თქვა: „დიდგვაროვნები ყოფილხართ და საბრძოლველად ჩვენი სწორი, მაგრამ თქვენგან არაფერი არ გვინდა. ჩვენი გამოწვევა მიმართულია სხვა არავის მიმართ, თუ არა ჩვენი საკუთარი ტომის კაცებისადმი.“ შემდეგ კურეიშის მაუწყებელმა დაიძახა: „მუჰამედ, გამოგზავნე ჩვენს წინააღმდეგ ჩვენი შესაფერისი მებრძოლები ჩვენივე ტომიდან.“ მუჰამედსაც სწორედ ეს სურდა, მაგრამ ანსარების მოწადინებულობას დაჰყვა. ახლა ის თავის საკუთარ ოჯახს მიუბრუნდა, ვინაიდან სწორედ მათი მოვალეობა იყო ბრძოლის დაწყება. გამომწვევთაგან ხომ ორი სიმწიფის ასაკში იყო, ერთი კი ახალგაზრდა. ამის შესაბამისად მუჰამედმა თქვა: „ადექი, ‛უბაიდა, ადექი, ჰამზა, ადექი, ‛ალი.“ ‛უბაიდა, მუტტალიბის შვილიშვილი, იყო ყველაზე დიდი და გამოცდილი კაცი მთელ ჯარში. იგი წარდგა ‛უთბას წინააღმდეგ, ჰამზა შაიბას დაუპირისპირდა, ‛ალი კი - ვალიდს. შერკინებები დიდხანს არ გაგრძელებულა: შაიბა და ვალიდი სულ მალევე განგმირულები ეყარნენ მიწაზე, ჰამზა და ‛ალი კი უვნებელნი დარჩნენ. მაგრამ იმ მომენტში, როდესაც უბაიდამ ‛უთბა მიწაზე დაანარცხა, ამ უკანასკნელისაგან მიიღო მახვილის დარტყმა, რომელმაც ფეხებში დაჭრა. ეს სამთა შეჯიბრი იყო, ამიტომაც ჰამზამ და ‛ალიმ თავიანთი მახვილები ‛უთბასაკენ მიმართეს და ჰამზამ მას სასიკვდილო დარტყმა მიაყენა. შემდეგ მათ თავიანთი დაჭრილი ბიძაშვილი ბანაკში შეიყვანეს. მას იმდენი სისხლი დაეკარგა, რომ სასიკვდილოდ იყო განწირული, მისი ფეხის ჭრილობებიდან უკვე ძვლის ტვინი წვეთავდა. მას მხოლოდ ერთი რამ აფიქრებდა. „მე მოწამე არ ვარ, ღმერთის მოციქულო?“ უთხრა წინასწარმეტყველს, რომელიც მიუახლოვდა. „ნამდვილად ხარ,“ მიუგო მუჰამედმა.

დაძაბული სიჩუმე ორ მოქიშპეს შორის ახლა დაარღვია ისრის ხმამ კურეიშის მხრიდან და ‛უმარის განთავისუფლებული მონა სასიკვდილოდ დაჭრილი დაეცა მიწაზე. მეორე ისარი ყელში მოხვდა ჰარისას, ხაზრაჯელ ახალგაზრდას, რომელიც წყალს სვამდა ცისტერნიდან. ახლა მუჰამედმა მოუწოდა თავის ხალხს: „იმისი სახელით, ვის ხელშიცაა მუჰამედის სული, დღეს არ მოკვდება ჩვენგან არც ერთი კაცი, რომელიც მათ წინააღმდეგ იბრძოლებს დიდი ჯილდოს იმედად, წინ წავა და უკან არ დაიხევს, ღმერთი შეიყვანს მას პირდაპირი გზით თავის სამოთხეში.“² მისი სიტყვები ახლოს მდგომებმა, ვისაც კარგად ესმოდა, შორს მდგომებს გადასცეს. იმ მომენტში ‛უმაირს ხაზრაჯის ერთ-ერთი კლანიდან, სალიმადან, ხელები სავსე ჰქონდა ფინიკით, რომელსაც ჭამდა. „სასწაული სასწაულთაგან!“ შეჰყვირა მან, „განა ჩემსა და სამოთხეში ჩემს შესვლას შორის მხოლოდ ის არაა, რომ ამ კაცებმა უნდა მომკლან?“ მოისროლა ფინიკის ნაყოფები და ხელი სტაცა მახვილს, რადგანაც მოუთმენლად ელოდა საბრძოლო ბრძანებას.

‛ავფი წინასწარმეტყველთან ახლოს იდგა, იმედგაცრუებული იმის გამო, რომ დაკარგა პატივი, პირველს მიეღო გამოწვევა, ამიტომაც ახლა მუჰამედს მიუბრუნდა და უთხრა: «ღმერთის მოციქულო, რა არის ის, რაც ღმერთს სიხარულით გააცინებს თავის მონაზე?» მაშინვე მოვიდა პასუხი: „როდესაც იგი ჯაჭვის პერანგის გარეშე შევარდება მოწინააღმდეგის რიგებში და აქეთ-იქით მიაწყდება“; ‛ავფი დაუყოვნებლივ შეუდგა ჯავშნის მოხსნას, წინასწარმეტყველმა კი აიღო მთელი მუჭა მოზრდილი ქვებისა და დაიწყო მათი სროლა კურეიშისაკენ, თან იძახდა: „წარხოცილ იქნას ეს სახეები!“ კარგად იცოდა, რომ წყევლა უბედურებას მოასწავებდა მათთვის. შემდეგ თავდასხმის ბრძანება გასცა. საბრძოლო შეძახილი, რომელიც მან მათთვის შექმნა, ჲა მანსურ ამით,³ ახლა ყველა იმ კაცის პირიდან ამოდიოდა, რომელიც დიდი მღელვარებით ნაკადად გაიჭრა წინ. ‛ავფი, თავისი ჯაჭვის პერანგის გარეშე, და ‛უმაირი იყვნენ იმ პირველთა შორის, ვინც მტერს წინა რიგებში შეხვდნენ, და ორივემ მანამდე იბრძოლა, სანამ არ დაიღუპა. მათმა სიკვდილმა, ასევე ‛უბაიდასა და იმ ორი კაცის დაცემამ, ვინც ისარმა იმსხვერპლა, მოწამეთა რიცხვი ხუთამდე გაზარდა. კიდევ მხოლოდ ცხრა ერთგული უნდა დაღუპულიყო იმ დღეს, მათ შორის - მეორე ‛უმაირი, სა‛დის უმცროსი ძმა, რომელსაც სახლში გაგზავნას უპირებდა წინასწარმეტყველი.

შენ არ გისვრია, როდესაც ისროლე, არამედ ღმერთმა ისროლა.⁴ ეს სიტყვები იყო ნაწილი გამოცხადებისა, რაც მოვიდა უშუალოდ ბრძოლის შემდეგ. იმ დღეს ქვები არ იყო ერთადერთი გამოვლინება ღვთიური ძლიერებისა, რომელიც წინასწარმეტყველის ხელიდან მოდიოდა. ერთ მომენტში, როდესაც კურეიშის წინააღმდეგობამ კულმინაციას მიაღწია, ერთ-ერთ მორწმუნეს ხმალი გადაუტყდა. მან მაშინვე ის იფიქრა, რომ წინასწარმეტყველთან წასულიყო და სხვა იარაღი ეთხოვა. ეს იყო ‛უქქაშა, ჯაჰშის ოჯახის ნათესავი. წინასწარმეტყველმა მას მისცა ხის ხელკეტი და უთხრა: „ამით იბრძოლე, ‛უქქაშა.“ მანაც გამოართვა და დაიწყო მისი მოქნევა. მის ხელში ის იქცა გრძელ, მაგარ და მოელვარე ხმლად. ამ იარაღით იბრძოლა მან ბადრში ბოლომდე და ასევე მონაწილეობა მიიღო წინასწარმეტყველის ყველა სხვა ბრძოლაში. მას დაარქვეს ალ-‛ავნ, რაც ღვთიურ შეწევნას ნიშნავს.

როდესაც მორწმუნეებს ბრძანება მიეცათ თავდასხმაზე, ისინი ამ თავდასხმაში მარტო არ წასულან, რადგანაც წინასწარმეტყველმა ისევ კარგად იცოდა, რომ მან დაპირება მიიღო: მე გაგაძლიერებთ ათასი ანგელოზით, რომლებიც წყებად წამოვლენ თქვენს უკან.⁵ და ანგელოზებთანაც მივიდა ღვთიური უწყება: როდესაც ღმერთი გამოუცხადებს ანგელოზებს: მე თქვენთან ვარ, მაშ, განამტკიცეთ ისინი, ვინც ირწმუნეს. მათ გულში, ვინც არ ირწმუნეს, შიშს შთავაგდებ, მოჰკვეთეთ თავები (დასცხეთ კისრებზე) და წააცალეთ ყოველი თითი.⁶

ანგელოზების ყოფნას ყველა გრძნობდა, ეს იყო ძალა მორწმუნეთათვის და შიში ურწმუნოთათვის, მაგრამ იმ ყოფნას მხოლოდ მცირედნი თუ ხედავდნენ, ასევე ცოტას ესმოდა, თანაც სხვადასხვა ხარისხით. მეზობელი არაბული ტომის ორი კაცი გორაკის თავზე ავიდა, რათა იქიდან დაენახა, რა მოხდებოდა, და მიეღო თავისი წილი ნადავლისა ბრძოლის შემდეგ, როგორც იმედოვნებდა. მათ ღრუბელმა ჩაუარა გვერდით, ღრუბელმა, რომელიც აღსავსე იყო ცხენების ჭიხვინით. იმ ორ კაცთაგან ერთ-ერთი მაშინვე მკვდარი დაეცა ძირს. „მას შიშისაგან გული გაუსკდა,“ თქვა მეორემ, რომელიც გადარჩა, გამოიტანა რა დასკვნა იქიდან, რაც საკუთარი გულით შეიგრძნო.

ერთ-ერთი მორწმუნე მტერს მისდევდა, როდესაც ამ მოწინააღმდეგის თავი მისი მხრებიდან მანამდე ჩამოვარდა ძირს, სანამ მორწმუნე მას დაეწეოდა, ეს უხილავი ხელის დარტყმა იყო. ზოგიერთმა სულ ხანმოკლედ დაინახა ანგელოზები, რომლებიც ცხენებზე ამხედრებულნი მოდიოდნენ, ეს ცხენები მიწას არ ეხებოდნენ თავიანთი ფლოქვებით. ანგელოზებს გაბრიელი მიუძღვოდა წინ, მას ყვითელი თავსაბურავი ჰქონდა, დანარჩენი ანგელოზების თავსაბურავები კი თეთრი იყო. თავსაბურავის მეორე ბოლო თავისუფლად გაეშვათ და ამიტომაც ისინი ფრიალებდა მათ უკან. კურეიშის რიგები სულ მალე მეტად აირ-დაირია და ისინი გაიქცნენ, გარდა რამდენიმე მცირე ჯგუფისა, სადაც ანგელოზებს ჯერ არ გაევლოთ. ერთ-ერთ ასეთ ჯგუფში დაუცხრომელი გააფთრებით იბრძოდა აბუ ჯაჰლი, სანამ ის მიწაზე არ დასცა მუ‛აზმა, ‛ავფის ძმამ. ამის შემდეგ ‛იქრიმამ, აბუ ჯაჰლის შვილმა, ჭრილობა მიაყენა მუ‛აზს, მაგრამ მხოლოდ ის მოახერხა, რომ მხარში დაეჭრა. მუ‛აზმა განაგრძო ბრძოლა თავისი ჯანსაღი ხელით, მეორე კი უღონოდ ეკიდა მხოლოდ კანის მეშვეობით. როდესაც ის ძალიან მტკივნეული გახდა, იგი დაიხარა, ფეხი დაიდგა თავის მკვდარ ხელზე, უეცრად წამოიწია, ასე მოიგლიჯა ხელისშემშლელი კიდური და განაგრძო მტრის დევნა. აბუ ჯაჰლი ჯერ კიდევ ცოცხალი იყო, მაგრამ მუ‛ავვიზმა, ‛ავფის მეორე ძმამ, იცნო იგი, როდესაც მიწაზე ეგდო, ამიტომაც ლახვარი ჩასცა, რათა განეგმირა. შემდეგ მუ‛ავვიზმა სვლა განაგრძო და მანამდე იბრძოლა, სანამ, ‛ავფის მსგავსად, ბრძოლის ველზე არ დაეცა.

კურეიშის უმეტესობა გადარჩა, მაგრამ დაახლოებით ორმოცდაათი სასიკვდილოდ დაიჭრა, უშუალოდ ბრძოლის ველზე დაეცა ანდა მაშინ დაიღუპა, როდესაც დევნის დროს წამოეწივნენ. დაახლოებით ამდენივე ტყვედ ჩავარდა. წინასწარმეტყველმა თავის მეგობრებს უთხრა: „მე ვიცი, რომ ჰაშიმის ძენი და ასევე სხვები წამოიყვანეს თავიანთი სურვილის გარეშე, მათ სრულიადაც არ უნდოდათ ჩვენთან ბრძოლა.“ მან დაასახელა რამდენიმე ისეთი კაცი, ვინც უნდა დაენდოთ, თუ მათ დაიჭერდნენ. მაგრამ მისი ჯარის უდიდესი ნაწილი ისედაც საიმისოდ იყო განწყობილი, რომ ტყვეების სანაცვლოდ გამოსასყიდი მოეთხოვა და არა ის, რომ ისინი მახვილით განეგმირა.

ვინაიდან კურეიში რაოდენობით ამდენად მეტი იყო მორწმუნეებზე, მაინც მხედველობაში უნდა მიეღოთ შესაძლებლობა მათი ხელახლა გაერთიანებისა და საბრძოლველად უკან დაბრუნებისა, ამიტომაც წინასწარმეტყველი დაარწმუნეს, უკან შესულიყო თავის თავშესაფარში აბუ ბაქრთან ერთად, ამ დროს კი რამდენიმე ანსარი ყურადღებით ათვალიერებდა გარემოს. სა‛დ იბნ მუ‛აზი შესასვლელთან ყარაულობდა ამოწვდილი მახვილით და, როდესაც მისმა მოძმე მეომრებმა თავიანთი ტყვეების შეყვანა დაიწყეს ბანაკში, წინასწარმეტყველი განცვიფრებული დარჩა მისი სახის უკმაყოფილო გამომეტყველებით. „სა‛დ,“თქვა მან, „როგორც ჩანს, რასაც ისინი აკეთებენ, საძულველია შენს თვალში.“ სა‛დმა ჯიქურ დაუკრა კვერი და დასძინა: „ეს პირველი დამარცხებაა, რომელიც ღმერთმა კერპთაყვანისმცემლებს აწვნია; მე უფრო ვისურვებდი, მენახა, როგორ ხოცავენ მათ კაცებს, და არა იმას, რომ მათ ცოცხლებს ტოვებდნენ.“‛უმარიც იმავე აზრზე იდგა, მაგრამ აბუ ბაქრი მომხრე იყო, ტყვეებისათვის სიცოცხლე ეჩუქებინათ იმის იმედად, რომ ადრე თუ გვიან ისინი მორწმუნეები გახდებოდნენ, და წინასწარმეტყველიც მისი აზრისაკენ იხრებოდა. მაგრამ მოგვიანებით იმავე დღეს, როდესაც ‛უმარი თავშესაფარში დაბრუნდა, მან ნახა, რომ წინასწარმეტყველი და აბუ ბაქრი თვალცრემლიანნი იყვნენ იმ გამოცხადების გამო, რომელიც მოსულიყო: წინასწარმეტყველს არ უნდა ჰყავდეს ტყვეები, სანამ იგი დედამიწაზე დიდ სისხლისღვრას არ მოიმოქმედებს.⁷ თქვენ თქვენთვის უნდა გქონდეთ სარგებელნი ამ ქვეყნისა და ღმერთს ექნება თქვენთვის სარგებელნი საიქიოსი; და ღმერთი ძლევამოსილია და ბრძენი. მაგრამ შემდეგ გამოცხადება ნათლად განმარტავდა, რომ ტყვეთა შეწყნარების გადაწყვეტილება მიიღო ღმერთმა და მისი უკან წაღება დაუშვებელი იყო. წინასწარმეტყველმა მიიღო უწყება თვით ამ ტყვეთა შესახებ: წინასწარმეტყველო, უთხარი იმ ტყვეებს, ვინც შენს ხელთ არიან: თუ ღმერთმა იცის რაიმე სიკეთე თქვენს გულში, უფრო უკეთესს მოგცემთ იმაზე, რომელიც წაღებულ იქნა თქვენგან, და შეგინდობთ თქვენ. ჭეშმარიტად, ღმერთი მიმტევებელია, მოწყალე. ⁸

თუმცა იყო ერთი კაცი, რომელიც ნამდვილად არ შეიძლებოდა, ცოცხალი დარჩენილიყო. ზოგადად მიაჩნდათ, რომ ის მოკლული იყო, და წინასწარმეტყველმა ბრძანა, მისი გვამი მოეძებნათ. ‛აბდ ალლაჰ იბნ მას‛უდი კიდევ ერთხელ წავიდა ბრძოლის ველზე და გააგრძელა ძებნა, ვიდრე არ მიაგნო იმ კაცს, რომელმაც ყველაზე მეტი გააკეთა იმისათვის, რომ მექის ხალხში ისლამის მიმართ სიძულვილი გაეღვივებინა. აბუ ჯაჰლს ჯერ კიდევ შერჩენოდა იმდენი სასიცოცხლო ძალა, რომ ეცნო ის მტერი, რომელიც ახლა თავზე წამოსდგომოდა. ‛აბდ ალლაჰი პირველი კაცი იყო, რომელმაც ხმამაღლა წარმოთქვა ყურანი ქა‛აბას წინ, და აბუ ჯაჰლმა მას ძლიერად გაარტყა და სახეში დაჭრა, რადგანაც მაშინ იგი მხოლოდ და მხოლოდ ზუჰრას მოკავშირე იყო და ღარიბი, დედამისი მონა გახლდათ. ახლა ‛აბდ ალლაჰმა მას ფეხი დააჭირა ყელზე. აბუ ჯაჰლმა კი უთხრა: „შენ, მართლაც, მაღლა აფოფხდი, პატარა ცხვარო.“ შემდეგ ჰკითხა, რა მიმართულებით შებრუნდა ომის იღბალი იმ დღეს, იმას გულისხმობდა, რომ შემდგომში ის საპირისპირო მხარეს შებრუნდებოდა. „ღმერთმა და მისმა მოციქულმა გაიმარჯვეს,“ უპასუხა ‛აბდ ალლაჰმა, შემდეგ მტერს თავი მოჰკვეთა და წინასწარმეტყველს წაუღო.

აბუ ჯაჰლი არ იყო კურეიშის ერთადერთი ლიდერი, რომელიც უნდა მოეკლათ ბრძოლის დამთავრების შემდეგ. ‛აბდ არ-რაჰმან იბნ ‛ავფს მიჰქონდა ჯაჭვის პერანგები, რომლებიც ნადავლის სახით მოეპოვებინა. ამ დროს მან ჩაუარა ზორბა უმაიას, რომელსაც თავისი ცხენი თუ აქლემი დაეკარგა და ამიტომაც გაქცევა ვერ მოეხერხებინა. მასთან იყო მისი ვაჟი, ‛ალი, რომლისთვისაც ხელი ჩაეჭიდა. უმაიამ დაუძახა ერთ დროს თავის მეგობარს: „ამიყვანე ტყვედ, რადგანაც მე უფრო მეტი ფასი მაქვს, ვიდრე ჯაჭვის პერანგებს.“ ‛აბდ არ-რაჰმანი დათანხმდა, ჯაჭვის პერანგები ძირს დაყარა და იგი ვაჟიშვილთან ერთად ტყვედ აიყვანა. მაგრამ, როდესაც ბანაკში მიჰყავდა, ბილალმა დაინახა ისინი და იცნო თავისი ყოფილი ბატონი და მტანჯველი. „უმაია,“ შესძახა მან, „ურწმუნოების თავი! ცოცხალიმც ნუ ვიქნები, თუ ის გადარჩა!“ უკმაყოფილო ‛აბდ არრაჰმანმა პროტესტი გამოთქვა და აღნიშნა, რომ ისინი მისი ტყვეები იყვნენ, მაგრამ ბილალმა კიდევ ერთხელ შეჰყვირა: „ცოცხალიმც ნუ ვიქნები, თუ ის გადარჩა!“ „გაიგებ თუ არა, რას გეუბნები, შავი დედის შვილო?“ ეუბნებოდა აღშფოთებული დამატყვევებელი, ამ დროს კი ბილალი მთელი ძალით გაჰყვიროდა იმ ხმით, რომელმაც ის მუეძინად აქცია: „ღმერთის ანსარებო, აი, ურწმუნოების თავი, უმაია! ცოცხალიმც ნუ ვიქნები, თუ ის გადარჩა!“ კაცები სირბილით მოვიდნენ ყველა მხრიდან და მჭიდროდ შემოერტყნენ გარს ‛აბდ არ-რაჰმანსა და მის ორ ტყვეს. შემდეგ ვიღაცამ ხმალი ამოიღო და ‛ალი ძირს დასცა, ოღონდ არ მოუკლავს. ‛აბდ არრაჰმანმა ხელი გაუშვა მამას. „შენ თვითონ ეცადე გადარჩენას,“ უთხრა მას, „მაგრამ არ არსებობს არავითარი გადარჩენა, რადგანაც, ღმერთმანი, მე აღარ შემიძლია შენთვის რაიმეს მოცემა!“ ‛აბდ არ-რაჰმანი კაცებმა გვერდით გასწიეს, თავს დააცხრნენ ორივე ტყვეს და სულ მალე ბოლო მოუღეს. მომდევნო წლებში ‛აბდ არ-რაჰმანი ამბობდა ხოლმე: „ღმერთმა შეიწყალოს ბილალი! ჩემი ჯაჭვის პერანგები ხომ დავკარგე, მან კი ჩემი ორი ტყვეც მომტაცა.“

წინასწარმეტყველმა გასცა ბრძანება, ყველა იმ ურწმუნოს გვამი, რომელიც ბრძოლის დროს იქნა მოკლული, ჩაეყარათ ორმოში. და, როდესაც ‛უთბას გვამს მიათრევდნენ, მისი ვაჟის, აბუ ჰუზაიფას, სახე გაფითრდა და მწუხარებით აღივსო. „ღმერთის მოციქულო, არ ჯერ არს, რომ მე რაიმე ვიკითხო შენი ბრძანების შესახებ მამაჩემის ანდა იმ ადგილის შესახებ, სადაც მისი გვამი ჩააგდეს. მაგრამ მე მას ვიცნობდი, როგორც კაცს ბრძნული რჩევებით, მომთმენსა და პატიოსანს, და იმედი მქონდა, რომ ეს თვისებები მას ისლამში შეიყვანდა, მაგრამ, როდესაც ვნახე, რა დაემართა, და როდესაც გამახსენდა, როგორ ურწმუნოებაში დაიღუპა იგი ამ ჩემი იმედების შემდეგ, ამან დამამწუხრა.“ შემდეგ წინასწარმეტყველმა აკურთხა აბუ ჰუზაიფა და მას კეთილი სიტყვები უთხრა.

ბანაკის მშვიდობა და სიწყნარე მალე დაარღვია სიბრაზისაგან აწეულმა ხმებმა, რადგანაც მათ, ვინც უკან იყვნენ დარჩენილი, რათა წინასწარმეტყველი დაეცვათ, მოითხოვეს ნადავლის განაწილება, ხოლო მათ კი, ვინც მტერს სდიეს, კაცები დაატყვევეს და იარაღი და აღჭურვილობა ჩაიგდეს, არ უნდოდათ გაეცათ ის, რაც საკუთარი ხელით მოი პოვეს. მაგრამ, სანამ წინასწარმეტყველი აღადგენდა ჰარმონიას და ბრძანებდა, რომ ის ყველაფერი, რაც მოპოვებულ იქნა, თანაბრად უნდა განაწილებულიყო, სასურველი შედეგი მიღწეულ იქნა უფრო იოლად და სწრაფად გამოცხადების მეშვეობით: ისინი გკითხავენ ომის ნადავლის შესახებ. თქვი: ომის ნადავლი არის ღმერთისა და მოციქულისათვის.⁹ ასე რომ, წინასწარმეტყველმა გასცა ბრძანება, ყველაფერი, რაც მოი პოვეს, მათ შორის ტყვეები, ერთად შეეკრიბათ და აღარ ეფიქრათ, რომ ეს რომელიმე ცალკე პიროვნების საკუთრება იყო. ამ ბრძანებას დაუყოვნებლივ უსიტყვოდ დაემორჩილა ყველა.

ყველაზე განთქმული ტყვეთა შორის იყო ‛ამირის ბელადი, სუჰაილი, სავდას ბიძაშვილი და მისი მაზლი (პირველი ქმრის ძმა). სხვა, კიდევ უფრო ახლობელნი წინასწარმეტყველისა, იყვნენ მისი ბიძა, ‛აბბასი, სიძე, ზეინაბის ქმარი, აბუ ლ-‛ასი, ბიძაშვილები, ‛აკილი და ნავფალი. მან გასცა ზოგადი ბრძანება, ყველა ტყვეს კარგად მოპყრობოდნენ, თუმცა ისინი აუცილებლად დაბმულნი უნდა ჰყოლოდათ. მაგრამ ფიქრებმა იმის შესახებ, რომ მისი ბიძა ასე იტანჯებოდა ამ დამწყვდევისაგან, იმ ღამეს წინასწარმეტყველი არ დააძინა და მან ბრძანება გასცა, მისი სარტყლები გაეხსნათ. სხვა ტყვეებმა უფრო ნაკლებად მოწყალე დამოკიდებულება მიიღეს უახლოესი ნათესავებისაგან. მუს‛აბმა ჩაუარა თავის ძმა აბუ ‛აზიზს, როდესაც მას აბამდა ანსარი, რომელმაც ის დაატყვევა, და მუს‛აბმა ამ ანსარს უთხრა: „ჩქარა დააბი, რადგანაც დედამისი მდიდარია და შესაძლოა, მისთვის გამოსასყიდი მოგცეს.“ „ძმაო,“ თქვა აბუ ‛აზიზმა, „ასეთი გზით უნდა გადამცე სხვებს?“ „ახლა ეს ანსარია შენს მაგიერ ჩემი ძმა,“მიუგო მუს‛აბმა. მიუხედავად ამისა, მომდევნო წლებში აბუ ‛აზიზი ყვებოდა, როგორ კარგად მოექცნენ მას ანსარები, რომლებმაც ის მედინაში წაიყვანეს, იქიდან კი დედამისმა გამოისყიდა 4 000 დირჰემად.

როგორც კი ნათელი გახდა, რომ მექის ჯერ კიდევ მაინც დიდი, რვაასკაციანი, ჯარის უკან მობრუნების შესაძლებლობა აღარ არსებობდა, წინასწარმეტყველმა ‛აბდ ალლაჰ იბნ რავაჰა სასიხარულო ამბის მაცნედ გაგზავნა ზემო მედინის ხალხთან, ანუ ქალაქის იმ ნაწილში, რომელიც უფრო სამხრეთით იყო, ხოლო ზეიდი გაუშვა ქვემო მედინაში. თვითონ თავის ჯართან დარჩა ბადრში; იმ ღამეს ის წავიდა იმ ორმოსთან, რომელშიც ისლამის მტრების გვამები იყო ჩაყრილი. „თხრილის კაცნო,“ თქვა მან, „წინასწარმეტყველის ნათესავნო, ბოროტი ნათესაობა გამიწიეთ მე. მატყუარას მეძახდით, როდესაც სხვებმა მიმიღეს; ჩემს წინააღმდეგ იბრძოდით, როდესაც სხვები გამარჯვებაში დამეხმარნენ. განა იხილეთ, რომ ჭეშმარიტება იყო ის, რასაც თქვენი უფალი დაგპირდათ თქვენ? მე ვნახე, რომ ჭეშმარიტება იყო ის, რასაც მე დამპირდა ჩემი უფალი.“ მისმა ზოგიერთმა მეგობარმა გაიგონა ეს ყველაფერი და გაიკვირვა, როგორ ელაპარაკებოდა იგი უსიცოცხლო სხეულებს. „თქვენს მიერ იმის მოსმენა, რასაც ვლაპარაკობ, არ არის უკეთესი მათ მიერ მოსმენილზე,“ თქვა მან, „მაგრამ მათ არ შეუძლიათ, პასუხი გამცენ.“¹⁰

მეორე დილით ადრე წინასწარმეტყველი მედინისაკენ გაემგზავრა თავის ჯართან და ნადავლთან ერთად. ორი ყველაზე ძვირი ტყვე, რომელთათვისაც მათ ოჯახებს დაეკისრებოდათ სრული გამოსასყიდი 4 000 დირჰემის სახით, იყვნენ ნადრი ‛აბდ ად-დარიდან და ‛უკბა ‛აბდუ შამსიდან. მაგრამ ესენი გახლდნენ ისლამის მტერთაგან ორი ყველაზე უარესი და მათთვის დაბრუნების უფლება რომ მიეცათ, აუცილებლად განაახლებდნენ თავიანთ ბოროტ მოღვაწეობას, თუ ბადრში მუსლიმთა გამარჯვება ამდენად მეტ მტერზე მათ არ დააფიქრებდა. წინასწარმეტყველი ახლა მათ მუდმივად ადევნებდა თვალყურს, მაგრამ არ ჩანდა არავითარი ნიშანი რაიმე ცვლილებისა რომელიმე მათგანის გულში, ამიტომაც მუჰამედისათვის ამ მგზავრობის დროს ნათელი გახდა, რომ ღმერთის სურვილს არ შესაბამებოდა, ისინი ცოცხლები დარჩენილიყვნენ. ერთერთი პირველი გაჩერების დროს მან ბრძანება გასცა, ნადრი მოეკლათ, და ეს ‛ალი იყო, ვინც მას თავი მოჰკვეთა. შემდეგ გაჩერებაზე იგივე ბედი ეწია ‛უკბას ერთ-ერთი ავსელის ხელით. წინასწარმეტყველმა გაანაწილა დანარჩენი ტყვეები და ნადავლი იმ გაჩერებაზე, რომელიც სამი დღის სავალ მანძილზე იყო მედინიდან. მან სცადა, რაც შეიძლება თანაბარი წილი მიეცა ყველასთვის, ვინც ექსპედიციაში მიიღო მონაწილეობა.

იმ დროისათვის ზეიდმა და ‛აბდ ალლაჰ იბნ რავაჰამ უკვე მიაღწიეს მედინას და იქ დიდმა სიხარულმა დაისადგურა ყველასთვის, გარდა ებრაელებისა და კერპთაყვანისმცემლებისა. მაგრამ ზეიდს იმ სასიხარულო უწყების სანაცვლოდ, რომელიც თვითონ ჩაიტანა მედინაში, ცუდი ამბავი მიაგებეს, კერძოდ, რუკაჲჲა გარდაცვლილიყო. ‛უსმანი და უსამა ეს-ეს იყო, რაც დაკრძალვიდან დაბრუნებულიყვნენ. გოდება ქალაქის იმ ნაწილში კიდევ უფრო გაძლიერდა მას შემდეგ, რაც ზეიდმა ‛აფრას უთხრა, რომ მისი ორი ვაჟი, ‛ავფი და მუ‛ავვიზი, დაიღუპნენ. სავდა თავისი სახლიდან მათთან წავიდა, რათა ორივე მათგანის გლოვა გაეზიარებინა. მაგრამ ზეიდს ასევე უნდა ეთქვა რუბაჲჲი‛ისათვის თავისი სრულიად ახალგაზრდა ვაჟის, ჰარისა იბნ სურაკას, დაღუპვის ამბავი, იმ ჭაბუკისა, რომლის ყელიც მტრის ისარმა გააპო, როდესაც იგი წყალს სვამდა მუსლიმების მიერ გაკეთებული ცისტერნიდან. როგორც კი წინასწარმეტყველი მედინაში დაბრუნდა რამდენიმე დღის შემდეგ, ქალი თვითონ წავიდა მასთან, რათა ეკითხა თავისი ვაჟიშვილის შესახებ. დედა შეწუხებული იყო იმის გამო, რომ მისი შვილი მანამდე დაიღუპა, სანამ ბრძოლა დაიწყებოდა, და ისლამისათვის ხმლის მოქნევა ვერ მოასწრო. „ღმერთის მოციქულო,“თქვა მან, „განა არაფერს მეტყვი ჰარისას შესახებ, თუ ის სამოთხეშია, ჩემს დანაკარგს უფრო იოლად გადავიტან, თუ არა და ჩემი გოდება იყოს სასჯელის საფასური.“ წინასწარმეტყველს ასსეთ კითხვებზე ზოგადად უკვე გაცემული ჰქონდა პასუხი, რადგანაც ის პირობას იძლეოდა, რომ მორწმუნე იმის მიხედვით დაჯილდოვდებოდა, რაც მისი განზრახვა იყო, თუნდაც მისი განხორციელება ვერ მოესწრო: „ქმედებანი აღინუსხება განზრახვათა შესაბამისად.“¹¹ მაგრამ ახლა ამ ქალს კონკრეტულად უპასუხა: ჰარისის დედაო, სამოთხეში ბევრი ბაღია და, ჭეშმარიტად, შენმა ვაჟმა მიაღწია ყველაზე მაღალს, ფირდაუსს.¹²

_________________________

1. ბ. XIV, 10.

2. ი.ი. 445.

3. ეს შეძახილი მოკლეა არაბულად, მაგრამ არა სხვა ენებზე: „თქვენ, ვინც ღმერთმა გამარჯვებულებად გაქციათ, მოკალით!“

4. VIII, 17.

5. VIII, 9.

6. VIII, 12.

7. ტყვის არასწორად დანდობისათვის დაკარგა საულმა თავისი მეფობა (I სამუელი, 15).

8. VIII, 70.

9. VIII, 1.

10. ი.ი. 454.

11. ბ. I, 1.

12. ბ.LVI, 14.

კურეიშის ჯარი მექისაკენ წავიდა პატარ-პატარა ჯგუფებად, მათ წინ მიუძღოდნენ ან უკან მიჰყვებოდნენ ცალკეული პირები. ერთ-ერთი პირველი, ვინც ახალი ამბით დაბრუნდა, იყო ჰაშიმელი აბუ სუფიანი, რომლის ძმა ნავფალიც ტყვედ ჩავარდა. აბუ სუფიანს მეტად მტრული დამოკიდებულება ჰქონდა ახალი სარწმუნოებისადმი, რაც ბიძგს აძლევდა, თვით ამ რელიგიისა და აგრეთვე თავისი ბიძაშვილისა და ძუძუმტის, მუჰამედ წინასწარმეტყველის, წინააღმდეგ ლექსები შეეთხზა. მაგრამ იმან, რაც ბადრში განიცადა, დიდად შეძრა. მისი პირველი აზრი გახლდათ, ქა‛აბაში წასულიყო, და მოხდა ისე, რომ მისი ბიძა, აბუ ლაჰაბი, იჯდა დიდ კარავში, რომელიც ცნობილი იყო, როგორც ზამზამის კარავი. როდესაც თავისი ძმისშვილი დაინახა, აბუ ლაჰაბმა დაუძახა, მასთან დამჯდარიყო და მოეყოლა, რაც მოხდა. „მეტი არაფერია, თუ არა ის,“ უპასუხა აბუ სუფიანმა, „რომ ჩვენ შევხვდით მტერს და უკან გამოვიქეცით, მათ გვდიეს და ისე აიყვანეს ტყვეები, როგორც სურდათ. მე ვერ დავადანაშაულებ ჩვენს ხალხს, რადგანაც დავუპირისპირდით არა მხოლოდ მტერს, არამედ თეთრებში ჩაცმულ კაცებს, რომლებიც ამხედრებულნი იყვნენ ამლაყ ცხენებზე ზეცასა და დედამიწას შორის, ვინც თავიანთი რიგებიდან არავის კარგავდნენ და რომელთაც ვერავინ ვერ აღუდგებოდა წინ.“

იმ მომენტში კარვის კუთხეში იჯდა უმმ ალ-ფადლი და მასთან იყო აბუ რაფი‛ი, ‛აბბასის ერთ-ერთი მონა, რომელიც ისრებს აკეთებდა. ამ ქალის მსგავსად, ისიც მუსლიმი იყო და ისინი თავიანთ ისლამს საიდუმლოდ ინახავდნენ და არავის უმხელდნენ, გარდა რამდენიმე ადამიანისა. მაგრამ ახლა აბუ რაფი‛მა თავის თავში ვეღარ დამალა სიხარული, როდესაც შეიტყო ამბავი წინასწარმეტყველის გამარჯვებისა; როდესაც მან გაიგო „თეთრებში ჩაცმული კაცების შესახებ ზეცასა და დედამიწას შორის,“ აღფრთოვენაბითა და ტრიუმფით შესძახა: „ეს ანგელოზები იყვნენ!“ აბუ ლაჰაბს მაშინვე რისხვის „შეტევა“ დაეწყო და მან აბუ რაფი‛ს ისე დაარტყა, რომ სახეში დაჭრა. მონა ცდილობდა, წინააღმდეგობა გაეწია, მაგრამ ის გამხდარი და სუსტი იყო, მსუქანმა და ზორბა აბუ ლაჰაბმა კი წამოდგომის საშუალება არ მისცა, დაიხარა და კიდევ და კიდევ ურტყამდა. შემდეგ უმმ ალ-ფადლმა აიღო ხის ძელი, რომელსაც ხანდახან იყენებდნენ კარვის საყრდენების გასამყარებლად, და მთელი ძალით დასცხო თავის სიძეს თავში და ყვრიმალზე კანიცა და ხორციც წააცალა, იქ ისეთი ჭრილობა მიაყენა, რომელიც არასოდეს არ განიკურნებოდა. „ასე ანგარიშმიუცემლად მოეპყრობი მას,“ ყვიროდა ქალი, „ახლა, როდესაც მისი პატრონი აქ არ არის, რომ იგი დაიცვას?“ ჭრილობამ გახრწნა დაიწყო და ერთ კვირაში აბუ ლაჰაბის მთელი სხეული დაიფარა ჩირქიანი წყლულებით, რისგანაც სულ მალე გარდაიცვალა.

როდესაც ბრძოლის ამებები კიდევ უფრო დაწვრილებით გავრცელდა და დაღუპულების ოჯახებმა გლოვა დაიწყეს, საკრებულოში სასწრაფოდ იქნა მიღებული გადაწყვეტილება, რომ მათ თავი უნდა შეეკავებინათ. „მუჰამედი და მისი მეგობრები,“ უთხრეს მათ, „გაიგებენ თქვენს ამბავს და გაიხარებენ.“ რაც შეეხება ტყვეთა ნათესავებს, მათ დაავალეს, დაეყოვნებინათ იასრიბში რაიმე გამოსასყიდის გაგზავნის შეთავაზება. ამდენი გამოჩენილი კაცის სიკვდილის შემდეგ უმაიანი აბუ სუფიანი ბევრის თვალში ახლა კურეიშის წამყვან პიროვნებად იქცა; თითქოს იმისათვის, რომ მაგალითი ეჩვენებინა სხვებისათვის, მან ასეთი რამ თქვა თავისი ორი ვაჟის, ჰანზალასა და ‛ამრის, შესახებ, რომელთაგან ერთი დაღუპულიყო, მეორე კი ტყვედ ჩავარდნილიყო: „განა უნდა ვიტანჯო ორმაგი დანაკარგით ჩემი სისხლისა და სიმდიდრისა? მათ მოკლეს ჰანზალა და ახლა ‛ამრი უნდა გამოვისყიდო? დატოვეთ ის მათთან. ჰყავდეთ, რამდენი ხანიც უნდათ!“

აბუ სუფიანის მღელვარე ცოლი, ჰინდი, არც ჰანზალას დედა იყო და არც ‛ამრისა, მაგრამ ბადრის ბრძოლაში მან დაკარგა მამა, ‛უთბა, ბიძა, შაიბა, და ძმა, ვალიდი. და, მართალია, ახლა იკავებდა თავის მოთქმას, მან დაიფიცა, რომ, როდესაც კურეიში რევანშს აიღებდა მუსლიმთა ჯარზე - რაც აუცილებლად უნდა გაეკეთებინათ - ის უმად შეჭამდა ჰამზას ღვიძლს, ჰამზასი, რომელმაც მოკლა მისი ბიძა და რომელმაც სასიკვდილო დარტყმა მიაყენა მამამისსაც.

რაც შეეხება იმ ქარავნის მდიდარ ტვირთს, რომელიც აბუ სუფიანმა უვნებლად ჩაიყვანა მექაში, საკრებულოში ერთხმად შეთანხმდნენ, რომ მთელი მისი სარგებელი უნდა მოხმარებოდა ისეთი დიდი და ძლიერად აღჭურვილი ჯარის შექმნას, რომ მას შეძლებოდა, ფეხქვეშ გაეთელა ნებისმიერი წინააღმდეგობა, რომელსაც მედინა წამოაყენებდა მის წინაშე; ახლა უკვე ქალებიც უნდა გასულიყვნენ კაცების გვერდით, რათა გაემხნევებინათ ისინი და და ბიძგი მიეცათ საგმირო საქმეების ჩასადენად. ასევე შეთანხმდნენ, რომ იმავე მიზნით მოციქულები გაეგზავნათ მთელ არაბეთში თავიანთ მოკავშირეებთან და დაერწმუნებინათ, მათ შეერთებოდნენ ამ თავდასხმაში, და დაესახელებინათ მათთვის ნებისმიერი დამაჯერებელი მიზეზი, რასაც საჭიროდ ჩათვლიდნენ, იმისათვის, თუ რატომ უნდა ყოფილიყვნენ მიჩნეული ახალი სარწმუნოების მიმდევარნი საერთო მტრად.

მაშინ, როდესაც პატივი სცეს და დაემორჩილნენ საკრებულოს დადგენილებას გლოვის თაობაზე, კურეიშელებმა იმავდროულად ყურადღება არ მიაქციეს იმას, რაც ითქვა გამოსყიდვის შესახებ, ამიტომაც სულ მალე თითქმის ყველა კლანიდან მედინის გზას დაადგნენ კაცები, რათა მოლაპარაკებოდნენ დამატყვევებლებს და გაეთავისუფლებინათ ერთი ან ორი თავიანთ ნათესავთაგან თუ მოკავშირეთაგან. აბუ სუფიანმა შეასრულა საკუთარი სიტყვა, მაგრამ მომდევნო პილიგრიმობის დროს დაიჭირა ერთ-ერთი მომლოცველი ოაზისიდან, ავსელი მოხუცი, და თქვა, რომ არ გაათავისუფლებდა მას, სანამ მისი ვაჟიშვილი, ‛ამრი, მასთან არ დაბრუნდებოდა; და პილიგრიმის ოჯახმა წინასწარმეტყველი დაარწმუნა, ამ გაცვლას დათანხმებოდა.

ტყვეები მედინაში მცველებმა ჩაიყვანეს წინასწარმეტყველის ჩასვლიდან მეორე დღეს. სავდა, რომელიც კიდევ ერთხელ წასულიყო ‛აფრას მოსანახულებლად, განცვიფრებული დარჩა, როდესაც სახლში დაბრუნებისას იხილა ბიძაშვილი და სიძე, სუჰაილი, თავისი კლანის ბელადი. იგი კისერზე ხელებმიბმული ოთახის კუთხეში მიმჯდარიყო. ამ სანახაობამ გამოაღვიძა კარგა ხნის წინ მივიწყებული გრძნობები და ქალს ერთი წუთით დაავიწყა ყველაფერი, რამაც ერთმანეთს დააშორა ეს ორი ახლობელი ადამიანი. „აბუ იაზიდ,“ თანაგრძნობით შესძახა სავდამ, „ძალიან იოლად ჩაბარდი. ღირსეული სიკვდილით უნდა მომკვდარიყავი!“ „სავდა!“ მიმართა მას წინასწარმეტყველმა, რომლის იქ ყოფნაც უეცრად ქალმა ვერ შენიშნა. საყვედურის ტონმა მუჰამედის ხმაში სავდა მაშინვე დააბრუნა თავისი წინაისლამური წარსულიდან ისლამურ აწმყოში, თანაც სირცხვილის ერთგვარი შეგრძნებით. ჯერ ისევ არსებობდა იმედი, რომ სუჰაილი ისლამს მიიღებდა და, რა თქმა უნდა, უკვე ძლიერი და აყვავებული თეოკრატია თავის ზეგავლენასა და შთაბეჭდილებას მოახდენდა მასზეც და სხვა ტყვეებზეც. მაგრამ წინასწარმეტყველმა თავის მეგობრებს მიანდო, რომ მათ თავში შეეყვანათ ისლამური და არა წარმართული იდეები. ის ისევ მიუბრუნდა მონანიე სავდას: „შენ რაიმე ცუდს მოიმოქმედებ ღმერთისა და მისი მოციქულის წინააღმდეგ?“

სუჰაილის გამორჩეულობამ, ისევე, როგორც აბუ სუფიანისამ, დიდად მოიმატა ამდენი ლიდერის სიკვდილის გამო. ამ კაცის გავლენის გამოყენება შესაძლებელი იყო საიმისოდ, რომ მოექციათ ბევრი მერყევი ადამიანი არა მხოლოდ მისი, არამედ სხვა კლანებიდანაც; მაგრამ სუჰაილის ყოფნა მედინაში ხანმოკლე აღმოჩნდა, რადგანაც ბანუ ‛ამირმა სასწრაფოდ გაგზავნა თავისი ერთ-ერთი კლანი მის გამოსასყიდად, და ამ კაცმა თანხმობა განაცხადა, მედინაში დარჩენილიყო მძევლად მანამდე, სანამ მისი ბელადი მექაში ჩავიდოდა და მოაგვარებდა იმ თანხის გადახდის საქმეს, რომელზეც შეთანხმდნენ.

თითოეული ტყვე გაინაწილეს სამმა ან მეტმა მებრძოლმა და ახლა ის ჯგუფი ანსარებისა, ვისიც იყო ‛აბბასი, წინასწარმეტყველთან მივიდა თავის ტყვესთან ერთად და უთხრა: „ღმერთის მოციქულო, უფლება მოგვეცი, უარი ვთქვათ გამოსასყიდ თანხაზე, რომელსაც გვთავაზობენ ჩვენი დის ვაჟისათვის.“ „დაში“ გულისხმობდნენ სალმას. მაგრამ წინასწარმეტყველმა უთხრა: „ერთ დირჰემსაც კი არ გაუშვებთ ხელიდან.“ შემდეგ მიუბრუნდა თავის ბიძას და უთხრა: „გამოისყიდე შენი თავი, ‛აბბას, და შენი ორი ძმისშვილი, ‛აკილი და ნავფალი, და შენი მოკავშირე ‛უთბა, რადგანაც შენ მდიდარი კაცი ხარ.“ ‛აბბასმა გააპროტესტა: „მე უკვე მუსლიმი ვიყავი, მაგრამ ხალხმა მაიძულა, მათთან ერთად წამოვსულიყავი საბრძოლველად.“ წინასწარმეტყველმა უთხრა: „რაც შეეხება შენს ისლამს, ღმერთმა უკეთ იცის. თუ მართალია, რასაც ამბობ, იგი შენ დაგაჯილდოებს. მაგრამ გარეგნულად შენ ჩვენს წინააღმდეგ იყავი, მაშ, გადაგვიხადე გამოსასყიდი.“ ‛აბბასმა უპასუხა, რომ ფული არ ჰქონდა, მაგრამ წინასწარმეტყველმა უთხრა: „მაშინ სად არის ის ფული, რომელიც დაუტოვე უმმ ალ-ფადლს? თქვენ ორნი მარტონი იყავით, როდესაც მას უთხარი: „თუ მე მომკლავენ, ამდენია ფადლისათვის, ამდენი ‛აბდ ალლაჰისათვის, კისამისა და ‛უბაიდ ალლაჰისათვის.“ სწორედ მაშინ იყო, რომ რწმენა ნამდვილად შევიდა ‛აბბასის გულში. „იმის სახელით, ვინც შენ გამოგგზავნა ჭეშმარიტებით,“ თქვა მან, „არავინ არ იცოდა ამის შესახებ, გარდა უმმ ალ-ფადლისა და ჩემი. ახლა მე ვიცი, რომ შენ ღმერთის მოციქული ხარ.“¹ და იგი დათანხმდა, რომ გამოისყიდდა თავის ორ ძმისშვილს, მოკავშირეებსა და საკუთარ თავსაც.

ერთ-ერთი ტყვე, ვინც წინასწარმეტყველთან ცხოვრობდა, იყო მისი სიძე, აბუ ლ-‛ასი, რომლის ძმა ‛ამრიც ჩამოვიდა მექიდან ფულით, რაც ზეინაბს გამოეგზავნა მის გამოსასყიდად; ფულისათვის მას მოეყოლებინა ონიქსის ყელსაბამი, რომელიც დედამისმა აჩუქა ქორწილის დღეს. როდესაც წინასწარმეტყველმა ყელსაბამი დაინახა, გაფითრდა, რადგანაც მყისვე იცნო, რომ ერთ დროს ის ხადიჯას ეკუთვნოდა. იგი ძლიერ აღელდა და მათ, ვისაც ტყვე ერგებოდა, უთხრა: „იქნებ მოიფიქროთ და გაათავისუფლოთ მისი დატყვევებული ქმარი და თან გამოსასყიდიც უკან დაუბრუნოთ, ეს თქვენი გადასაწყვეტია.“ მათ მაშინვე თანხმობა განუცხადეს, ფულიცა და ყელსაბამიც აბუ ლ-‛ასთან ერთად დააბრუნეს. არსებობდა დიდი იმედი, რომ აბუ ლ-‛ასი ისლამს მიიღებდა მედინაში, მაგრამ ის ასე არ მოიქცა და, როდესაც მექაში მიდიოდა, წინასწარმეტყველმა უთხრა, როგორც კი იქ ჩავიდოდა, ზეინაბი მედინაში გამოეგზავნა. სიძემ დიდად დამწუხრებულმა მისცა ამის პირობა. გამოცხადებამ ნათელი გახადა, რომ მუსლიმი ქალი არ შეიძლება წარმართი კაცის ცოლი ყოფილიყო.

‛აბდ ალლაჰ იბნ ჯაჰშს წილი ჰქონდა ვალიდზე, ახლა უკვე დაღუპული ვალიდის, მახზუმის ყოფილი ბელადის, ყველაზე უმცროს ვაჟზე. ჭაბუკის ორი ძმა, ხალიდი და ჰიშამი, მოვიდნენ მის გამოსასყიდად. ‛აბდ ალლაჰს უნდოდა, რომ 4000 დირჰემზე ნაკლები არ აეღო, და ხალიდს, ტყვის ნახევარ ძმას, არ უნდოდა ამდენის გადახდა, მაგრამ ღვიძლმა ძმამ, ჰიშამმა, უსაყვედურა და უთხრა: „ის ხომ ნამდვილად დედაშენის შვილია,“ რის შემდეგაც ხალიდი დათანხმდა. მაგრამ წინასწარმეტყველი ამ გარიგების წინააღმდეგი იყო და ‛აბდ ალლაჰს უთხრა, რომ მას მხოლოდ და მხოლოდ მათი მამის იარაღი და აბჯარი უნდა ეთხოვა. ხალიდმა ისევ უარი განაცხადა, მაგრამ ჰიშამმა კიდევ ერთხელ დაითანხმა იგი. და, როდესაც მათ თავიანთი რელიკვია მედინაში ჩაიტანეს, თავიანთ ძმასთან ერთად ისევ მექის გზას გაუდგნენ. მაგრამ ერთ-ერთი პირველი შესვენების დროს იგი ძმებს გაუსხლტა და დაბრუნდა მედინაში, სადაც წინასწარმეტყველთან მივიდა და ფორმალურად მიიღო ისლამი, მას კავშირი აღუთქვა. ძმები მას სწრაფად გაეკიდნენ და, როდესაც ნახეს, რაც მოხდა, გაბრაზებულმა ხალიდმა უთხრა: „რატომ არ გააკეთე ეს მანამდე, სანამ გამოგისყიდდით და მამაჩვენის მიერ ბოძებულ განძს ხელიდან გავუშვებდით? რატომ მაშინ არ გახდი მუჰამედის მიმდევარი, თუ ეს შენი მიზანი იყო?“ ვალიდმა უპასუხა, რომ იგი არ იყო ის კაცი, რომლიც კურეიშს თავის თავზე ათქმევინებდა: „ის მუჰამედს მხოლოდ იმიტომ გაჰყვა, რომ გამოსასყიდი არ გადაეხადა.“ შემდეგ ძმებთან ერთად მექაში წავიდა, რათა აეღო თავისი ნივთები, და ეჭვი არ ჰქონია, რომ ისინი რაიმეს მოიმოქმედებდნენ მის წინააღმდეგ. მაგრამ, როგორც კი ჩავიდნენ, იგი მაშინვე დააპატიმრეს და ჩასვეს ‛აჲჲაშთან და სალამასთან ერთად, რომლებიც აბუ ჯაჰლის ნახევარი ძმები იყვნენ და ისინი ‛იქრიმას, აბუ ჯაჰლის ვაჟს, მამამისის სიკვდილის შემდეგ ისევ ყარაულობის ქვეშ ჰყავდა. წინასწარმეტყველი ხშირად ლოცულობდა, რათა სამივეს თავი დაეღწია პატიმრობისათვის, ის აგრეთვე ლოცულობდა ჰიშამისათვის საჰმიდან და ყველა იმ სხვა ადამიანისათვის, ვინც ძალით იყო დაკავებული მექაში.

ჯუბაირი, მუტ‛იმის ძე, ჩამოვიდა, რათა გამოესყიდა თავისი ბიძაშვილი და ორი მოკავშირე, წინასწარმეტყველმა ის თავაზიანად მიიღო. მოსულს უთხრა, რომ, თუ მუტ‛იმი ცოცხალი იყო და მასთან მოვიდოდა პატიმართა სახელით, მაშინ მათ მას გამოსასყიდის გარეშე მისცემდა. ჯუბაირზე შთაბეჭდილება მოახდინა იმ ყველაფერმა, რაც მედინაში ნახა; ერთ საღამოს, მზის ჩასვლისას, ის მეჩეთის გარეთ იდგა და ლოცვას უსმენდა. წინასწარმეტყველმა წარმოთქვა სურა, რომელსაც ჰქვია ატ-ტურ, მთა. ის გაფრთხილებას იძლევა დიდ სამსჯავროსა და ჯოჯოხეთზე, შემდეგ კი საუბრობს სამოთხის საკვირველებებზე. ასეთი სიტყვებით მთავრდება: მოთმინებით ელოდე შენი უფლის გადაწყვეტილების აღსრულებას, რადგანაც შენ, ჭეშმარიტად, ჩვენი მხედველობის არეში ხარ; და ადიდე შენი უფალი ქებით, როდესაც დგები, და ადიდე ღამე და მაშინაც, როდესაც ვარსკვლავები ქრებიან. ²

„მაშინ იყო,“ ყვებოდა ჯუბაირი, „რომ რწმენა დაფუძნდა ჩემს გულში.“³ მაგრამ მან ჯერ ყური არ ათხოვა გულის კარნახს, რადგანაც მთლიანად მოეცვა ფიქრებს ბადრში თავისი საყვარელი ბიძის ამასწინანდელი დაღუპვის შესახებ. ტუ‛აიმი, მუტ‛იმის ძმა, იყო ერთ-ერთი მათგანი, ვინც ჰამზამ მოკლა, და ჯუბაირი თავის საპატიო მოვალეობად მიიჩნევდა მისი სიკვდილის გამო შურისძიებას; იმის შიშით, რომ ეს განზრახვა არ შესუსტებულიყო, იგი სასწრაფოდ გაემგზავრა მექაში, როგორც კი შეთანხმებას მიაღწია გამოსასყიდებთან დაკავშირებით.

გამომსყიდველთა უმეტესობა, სულ მცირე, თავაზიანი მაინც იყო წინასწარმეტყველთან. გამონაკლისი გახლდათ უბაი ჯუმაჰიდან, უმაიას ძმა და ‛უკბას გულითადი მეგობარი; ორივე მათგანი ბრძოლის შემდეგ იქნენ მოკლულნი. როდესაც ის თავის გამოსყიდულ ვაჟთან ერთად ბრუნდებოდა, თქვა, „მუჰამედ, მე მყავს ცხენი, სახელად ‛ავდი, და მას ყოველდღე უხვად ვკვებავ ხორბლით. მოგკლავ, როდესაც მასზე ამხედრებული ვიქნები.“ „არა,“ მიუგო წინასწარმეტყველმა, „ეს მე ვარ, ვინც შენ მოგკლავს, თუ ღმერთს სურს.“⁴

იმავდროულად მექაში უბაის ორი ძმისშვილი, საფვანი და ‛უმაირი, დიდი სიმწრით ლაპარაკობდა აუნაზღაურებელ დანაკარგზე, რაც კურეიშს იმ ლიდერების დაღუპვამ მიაყენა, რომლებიც ბადრში ორმოში იქნენ ჩაყრილნი. საფვანი უმაიას ვაჟი იყო და ასე ჩანდა, რომ ახლა, როდესაც მამამისი ცოცხლებში აღრ ერია, იგი უნდა გამხდარიყო ჯუმაჰის ლიდერი. მისი ბიძაშვილი, ‛უმაირი, ის კაცი, იყო, ვინც გარშემო შემოუარა მუსლიმთა ჯარს ბადრში და შეაფასა მისი ძლიერება. „ღმერთმანი, აღარ არის არავითარი სიკეთე ცხოვრებაში მას შემდეგ, რაც ისინი წავიდნენ, დაიღუპნენ,“ ამბობდა საფვანი. ‛უმაირი ეთანხმებოდა და გულწრფელობასთან ყველაზე მეტად ახლოს ის გახლდათ, ვიდრე თანამოსაუბრე (ე.ი. საფვანი). მისი ვაჟი ერთ-ერთი ტყვეთაგანი იყო, მაგრამ მამას ვალი ჰქონდა და გამოსყიდვას ვერ ახერხებდა, თანაც ისე დათრგუნულად გრძნობდა თავს საკუთარი სიცოცხლითაც კი, რომ მზად იყო მის მსხვერპლად გასაღებად ზოგადი საჭიროებისათვის. „ვალის გამო ვერ გადავიხდი გამოსასყიდს,“ ამბობდა იგი, „მეორეც, არ მინდა, ოჯახი მიუხედავად დავაგდო, თორემ წავიდოდი მუჰამედთან და მას მოვკლავდი.“ „ჩემზე იყოს შენი ვალი,“ ეუბნებოდა საფვანი, „შენი ოჯახი კი ისე იყოს, როგორც ჩემი! მე ვიზრუნებ მათზე მანამდე, სანამ იცოცხლებენ. მათ არაფერი არ დასჭირდებათ, რადგანაც ყველაფერს მე მივცემ.“ ‛უმაირმა მაშინვე მიიღო ეს შეთავაზება და მათ ფიცი დადეს, რომ საიდუმლოდ შეინახავდნენ ამას მანამდე, სანამ საბოლოო მიზანს არ მიაღწევდნენ. შემდეგ მან გალესა თავისი მახვილი, საწამლავი წაუსვა და იასრიბისაკენ გაემართა თითქოსდა იმ მიზეზით, რომ შვილის გამოსყიდვა უნდოდა.

როდესაც ‛უმაირმა ქვემო მედინას მიაღწია, წინასწარმეტყველი მეჩეთში იჯდა. ‛უმარმა დაინახა, რომ ‛უმაირს თავისი ხმალი ზედ ერტყა, შეაჩერა და შიგნით არ უშვებდა, მაგრამ წინასწარმეტყველმა დაუძახა, ჯუმაჰელისათვის უფლება მიეცა, მას მიახლოევბოდა. ასე რომ, ‛უმარმა უთხრა რამდენსამე ანსარს, ვინც მასთან იყვნენ: „შედით და დასხედით ღმერთის მოციქულთან და ყურადღებით იყავით ამ ბოროტმოქმედთან მიმართებაში, რადგანაც არ იქნებოდა გონივრული მისი ნდობა.“ ‛უმაირმა მათ კარგი დღე უსურვა, რაც წარმართული მისალმებაა, და წინსწარმეტყველმა უთხრა: „ღმერთმა ჩვენ უკეთესი მისალმება მოგვცა, ვიდრე ეს შენი მისალმებაა, ‛უმაირ. მშვიდობაა სამოთხის ხალხთა მისალმება.“ შემდეგ ჰკითხა, რატომ მისულიყო მათთან. ‛უმაირმა მიზეზად თავისი ვაჟი დაასახელა. „მაშ, ეს მახვილი რად გინდა?“ უთხრა წინასწარმეტყველმა. „ღმერთმა დასწყევლოს მახვილები!“ თქვა ‛უმაირმა, „განა მათ რაიმე კარგი სამსახური გაგვიწიეს?“ „სიმართლე მითხარი,“ თქვა წინასწარმეტყველმა, „რა მიზნით მოხვედი აქ?“ და, როდესაც ‛უმაირმა გაიმეორა თავისი ვაჟის ამბავი, წინასწარმეტყველმა მას სიტყვა-სიტყვით გაუმეორა ის საუბარი, რომელიც ჰიჯრში ჰქონდა საფვანთან. „მაშ, საფვანმა თავის თავზე აიღო შენი ვალი და შენს ოჯახზე ზრუნვა,“ დაასკვნა მან, «რათა შენ მე მოგეკალი; მაგრამ ღმერთი წინ აღუდგა ამას (ღმერთი ჩადგა ჩემსა და ამ საქმეს შორის.)“ „ვინ გითხრა შენ ეს?“ შესძახა ‛უმაირმა, „რადგანაც, ღმერთმანი, მესამე კაცი არ ყოფილა ჩვენთან.“ „გაბრიელმა მითხრა,“ მიუგო წინასწარმეტყველმა. „ჩვენ მატყუარას გეძახდით,“ თქვა ‛უმაირმა, «როდესაც კეთილი უწყება მოგვიტანე ზეციდან. მაგრამ დიდ არს ღმერთი, რომელმაც ახლა მე ისლამში შემიყვანა. ვადასტურებ, რომ არ არსებობს არავითარი ღმერთი, თვინიერ ალაჰისა, და რომ მუჰამედი მისი მოციქულია.“ წინასწარმეტყველი ზოგიერთ იქ მყოფთაგანს მიუბრუნდა და უთხრა: „ასწავლეთ თქვენს ძმას თავისი სარწმუნოება, წაუკითხეთ ყურანი და გაათავისუფლეთ მისი ტყვე ვაჟიშვილი.“⁵ ‛უმაირს ძალიან უნდოდა მექაში დაბრუნება, რათა ეცადა, სხვებიც მოექცია ისლამზე, მათ შორის საფვანი. წინასწარმეტყველმა მას უფლება მისცა, წასულიყო, და მან ბევრი ხალხი მოაქცია. მაგრამ საფვანმა ის მოღალატედ მიიჩნია და გადაჭრით განაცხადა უარი მასთან საუბარზე და საერთოდ, რაიმე საერთოს ქონაზე. რამდენიმე თვის შემდეგ ‛უმაირი მედინაში დაბრუნდა, როგორც ემიგრანტი, ანუ მუჰაჯირი.

როდესაც აბუ ლ-‛ასი მექაში ჩავიდა, მან ზეინაბს უთხრა, რომ მამამისს შეჰპირდა მის გაგზავნას მედინაში. ისინი შეთანხმდნენ, მათი პატარა ქალიშვილი, უმამა, დედასთან ერთად წასულიყო. ვაჟიშვილი, ‛ალი, მცირეწლოვანი გარდაეცვალათ და ახლა ზეინაბი მესამე ბავშვს ელოდებოდა. როდესაც ყოველგვარი სამზადისი მგზავრობისათვის დამთავრდა, აბუ ლ-‛ასმა მათ გააყოლა თავისი ძმა, ქინანა, როგორც თანმხლები. თავიანთი გეგმები საიდუმლოდ შეინახეს, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, დღისით გაემგზავრნენ და მექაში ამის შესახებ დიდი მითქმა-მოთქმა და ლაპარაკი ატყდა, სანამ საბოლოოდ კურეიშმა არ გადაწყვიტა, უკან გაჰყოლოდა და ზეინაბი ‛აბდუ შამსის კლანის წიაღში დაებრუნებინა, რომელსაც იგი ქორწინების საფუძველზე ეკუთვნოდა. როდესაც მიუახლოვდნენ, კაცი, სახელად ჰაბბარი, გაჭენდა და ძალიან ახლოს მივიდა მათთან, თან ხელკეტი მოუღერა ზეინაბს, რომელიც უმამასთან ერთად იჯდა, შემდეგ კი ისევ თავისიანებს შეუერთდა, ვინც ახლა უკვე წამოსწეოდნენ მგზავრებს. ქინანა ჩამოხდა, აიღო მშვილდი, მათკენ შებრუნებული დაიხარა, კაპარჭიდან ყველა ისარი ძირს, სილაზე, წამოყარა თავის წინ. „ერთი თგვენგანიც რომ მომიახლოვდეს,“ თქვა მან, „ღმერთმანი, მე მას ისარს ვესვრი.“ კაცებმა უკან დაიხიეს, როდესაც მან თავისი მშვილდი მოზიდა. მოკლე თათბირის შემდეგ მისი ბელადი, აბუ სუფიანი, და კიდევ ერთი-ორი სხვა ძირს ჩამოხდა და ფეხით წავიდა მისკენ. მან სთხოვა, მშვილდი მოეშვა და საკითხი მათთან ერთად განეხილა. ქინანა დათანხმდა და აბუ სუფიანმა მას უთხრა: „დიდი შეცდომა იყო ქალის ასე საჯაროდ გამოყვანა ხალხის თავკაცების წინაშე მაშინ, როდესაც შენ იცი ის უბედურება, რომელიც თავს დაგვატყდა, და ყველაფერი, რაც მუჰამედმა გააკეთა ჩვენს საწინააღმდეგოდ. ეს მიღებული იქნება იმის ნიშნად, რომ ჩვენ შევეგუეთ, და ადამიანები იტყვიან, ეს სხვა არაფერია, თუ არა უძლურება ჩვენი მხრიდან. ჩემს სიცოცხლეს ვფიცავარ, მე არ მინდა, ქალი მამამისს წავართვა, ეს არც გამოგვადგება შურისძიებად. მაგრამ წაიყვანე იგი უკან მექაში და, როდესაც ენების ტრიალი შეწყდება ჩვენი უძლურების შესახებ და გავრცელდება ის ამბავი, რომ გამოგეკიდეთ და ქალი უკან დავაბრუნეთ, შემდეგ ჩუმად გაიყვანე, რათა მამამისთან იყოს.“ ქინანამ მიიღო შეთავაზება და ყველა ერთად დაბრუნდა მექაში. ცოტა ხნის შემდეგ ზეინაბს მუცელი მოეშალა, რაც დაკავშირებული იყო იმ შიშთან, რმელიც მასში ჰაბბარმა აღძრა. როდესაც გამოჯანმრთელდა და საკმარისი დრო გავიდა, ქინანამ ის უმამასთან ერთად ღამით წაიყვანა და გაჰყვა იაჯაჯის ველამდე, მედინიდან რვა მილის მოშორებით. იქ მათ ზეიდი დახვდა, როგორც წინასწარ იყვნენ შეთანხმებულნი, და მან ისინი უსაფრხოდ ჩაიყვანა მედინაში.

_______________________

1. ტაბ. 1344.

2. II, 48-9.

3. ბ. LII, 25.

4. ვ. 251.

5. ი.ს. IV, 147.

უკვე დიდი ხანია, რაც ცხადი გახდა, რომ ებრაელები წინასწარმეტყველთან დადებული ხელშეკრულების შესრულებას საჭიროდ აღარ თვლიდნენ და მათი უმრავლესობა უპირატესობას ანიჭებდა წარმართ კერპთაყვანისმცემლებს ერთი ღმერთის თაყვანისმცემელ მუსლიმებთან შედარებით. თუ ადრე გამოცხადებები ადასტურებდნენ ერთგულებას ანდა არასანდოობას ებრაელთა შორის გარკვეული ცალკეული პირებისას, ახლა უკვე სრულ გაფრთხილებებს იძლეოდნენ მათი უმრავლესობის შესახებ. წინასწარმეტყველსა და მის მიმდევრებს მიეცათ რჩევა, თავი შორს დაეჭირათ მათგან: ისინი გააკეთებენ ყველაფერს საიმისოდ, რომ გაგანადგურონ, და მათ მოსწონთ შენთვის უსიამოვნების შემთხვევა. მათი ზიზღი ცხადია იქიდან, რასაც მათი პირი წარმოთქვამს, და, რასაც მათი გული იტევს, ის კიდევ უფრო დიდია.¹

უეჭველია, ახლა ებრაელთა იმედები სულ უფრო და უფრო მეტად იყო მიქცეული თვით წინასწარმეტყველის ტომისაკენ, როგორც ძირითადი საშუალებისაკენ ახალი რელიგიის გასანადგურებლად და, აქედან გამომდინარე, იასრიბის ოაზისის იმად გადაქცევაში, რაც ის მანამდე იყო. წინასწარმეტყველის ქმედებების შესახებ რეგულარულად აწვდიდნენ ინფორმაციას მექაში; და, კურეიშს მის წინააღმდეგ რომ გამოელაშქრებინა და მედინის სამხრეთში ებრაელთა ციხესიმაგრემდე მოეღწია, ანუ მისი მეჩეთიდან სულ ნახევარი დღის სავალ მანძილზე, ასე ჩანდა, რომ მექელთა ჯარი გადამწყვეტ მომენტში გაძლიერდებოდა სოლიდური ებრაული კონტინგენტით.

თუ რაიმე სიკეთეს შეხვდები, ეს ცუდია მათ თვალში და, თუ ბოროტება შეგემთხვევა, ამის გამო ისინი გაიხარებენ.² ეს მარტივად წარმოჩინდა ებრაელთა რეაქციით ბადრის გამარჯვებასთან დაკავშირებით. როდესაც ამ ამბავმა მედინაში ჩააღწია, კაინუკა‛ის, ნადირისა და კურაიზას ტომებმა ვერ დამალეს თავიანთი უკმაყოფილება. განსაკუთრებით გასაოცარი იყო აშრაფის ძის, ქა‛ბის, შემთხვევა. მამამისი იყო არაბი ტაის ტომიდან, მაგრამ ქა‛ბი თავის თავს დედის შტოს გამო ბანუ ნადირის წევრად თვლიდა და თვით ეს ტომიც მას თავისიანად მიიჩნევდა, რადგანაც დედამისი ებრაელი იყო. პრინცი პში ის ხსენებული ტომის გამორჩეულ წევრად იქცა, ნაწილობრივ თავისი სიმდიდრისა და ძლიერი პიროვნების წყალობით, აგრეთვე იმიტომაც, რომ გარკვეულწილად ცნობილი პოეტი იყო. როდესაც მან გაიგო ზეიდისა და ‛აბდ ალლაჰის მიერ მოტანილი ახალი ამბები, ასევე სახელები კურეიშის იმ სახელგანთქმული კაცებისა, ვინც დაიღუპნენ, შესძახა: „ღმერთმანი, თუ მუჰამედმა ეს კაცები დახოცა, მაშინ ის, რაც დედამიწის შიგნითაა, უკეთესია იმაზე, რაც მის გარეთაა“; და, როდესაც დარწმუნდა, რომ ეს ამბები სიმართლეს შეესაბამებოდა, დაუყოვნებლივ, მუჰამედის ჩასვლამდე, დატოვა მედინა და გაემგზავრა მექაში, სადაც შეთხზა აბუ ჯაჰლის, ‛უთბას, შაიბასა და სხვა დაღუპულების დატირება. იმავდროულად მან კურეიში შეაგულიანა, თავისი ღირსება აღედგინა და რევანში აეღო, შეაგროვებდა რა ჯარის დაუძლეველ რაოდენობას და მას გაუძღვებოდა (თვით კურეიში) იასრიბის წინააღმდეგ.

ქა‛ბის მოღვაწეობის შესახებ ცნობებმა მედინაში ჩააღწია; მაგრამ იმ მომენტში ქა‛ბი მიუწვდომელი იყო და უფრო სასწრაფო ზომები იქნა მიღებული სხვა ებრაული ტომის მიმართ. წინასწარმეტყველმა განსაკუთრებით კარგად იცოდა ბანუ კაინუკა‛ის მოღალატეობისა და სიძულვილის შესახებ, რადგანაც ‛აბდ ალლაჰ იბნ სალლამი ერთ-ერთი წამყვანი კაცი იყო მათ შორის და კარგად უწყოდა მათი საქმეები. მეტიც, სწორედ ისინი იყვნენ მოკავშირეები ხაზრაჯელი იბნ უბაჲჲისა, წარმართების ლიდერისა; მათი ყოფნა უფრო მეტად იგრძნობოდა, ვიდრე სხვა ებრაული ტომებისა, რადგანაც ისინი უფრო ახლოს იყვნენ თვითონ ქალაქთან, ბანუ ნადირი და კურაიზა, ავსის მოკავშირენი, კი გარკვეულწილად მოშორებით ცხოვრობდნენ ქალაქგარეთ.

წინასწარმეტყველმა ცოტა ხნის წინ მიიღო ბრძანება: თუ გეშინია ღალატისა რომელიმე ხალხის მხრიდან, მაშინ უკან დაუბრუნე ხალშეკრულება. ჭეშმარიტად, ღმერთს არ უყვარს მოღალატენი.³ მაგრამ გამოცხადება ასევე ამბობდა: თუ ისინი განწყობილნი არიან სამშვიდობოდ, შენც საიმისოდ განეწყვე და გწამდეს ღმერთისა.⁴ ამიტომაც არ უნდოდა, გადამწყვეტი ზომები მიეღო, თუ შესაძლებელი იყო რაიმეს მიღწევა უფრო რბილი მეთოდებით, ასე რომ ბადრიდან დაბრუნების შემდეგ ერთერთ პირველ დღეს იგი წავიდა ბანუ კაინუკა‛თან შესახვედრად მათ ბაზარზე მედინის სამხრეთით. იმსჯელა რა იმაზე, რომ, შესაძლოა, ბადრის სასწაულმა ისინი აიძულა, გული შეეცვალათ, გააფრთხილა, თავის თავზეც არ გამოეწვიათ ღმერთის რისხვა, რომელიც თავს დაატყდა კურეიშს. „მუჰამედ,“ უპასუხეს მათ, „მხედველობიდან ნუ გამოგრჩება, რომ შენ იმ კაცთა წინააღმდეგ იყავი, ვინც არ იციან ომი, ამიტომაც აჯობე მათ. მაგრამ, თუ ჩვენ გეომებით, მაშინ გაიგებ, რომ ჩვენ ის კაცები ვართ, ვისიც უნდა გეშინოდეს.“ წინასწარმეტყველი გაბრუნდა და წავიდა, იმ მომენტში მათ ეგონათ, რომ გაიმარჯვეს.

რამდენიმე დღის შემდეგ იმავე ბაზარში მოხდა ინციდენტი, რომელმაც საქმე კულმინაციამდე მიიყვანა: ერთი მუსლიმი ქალი, ვინც იქ რაღაც საქონლის გასაყიდად თუ გადასაცვლელად მივიდა, საშინლად შეურაცხყო ებრაელმა ოქრომჭედელმა. ანსარმა, რომელიც შემთხვევით შეესწრო ამ ამბავს და ქალის დასაცავად მივიდა, ატეხილი ჩხუბის დროს მოკლა შეურაცხმყოფელი, რის გამოც მას თავს დაესხნენ ებრაელები და ახლა ეს მუსლიმი მოკლეს. მისმა ოჯახმა შურისძიება მოითხოვა და საქმე იქამდე მიიყვანა, რომ ანსარები დარაზმა კაინუკა‛ის წინააღმდეგ. მაგრამ სისხლი ორივე მხარეს იყო დაღვრილი, ამიტომაც საქმის მოგვარება იოლად შეიძლებოდა და მისი დაყვანა ნამდვილ პროპორციებამდე, ებრაელებს მუჰამედის მიერ საქმის განსჯა რომ მოეთხოვათ, შეთანხმების თანახმად. მაგრამ მათ ეს შესაძლებლობა ზიზღით უარყვეს. გადაწყვიტეს რა, რომ დადგა დრო, დაუპატიჟებელი სტუმრებისათვის ჭკუა ესწავლებინათ, გაძლიერება ითხოვეს თავიანთი ორი ყოფილი ხაზრაჯელი

მოკავშირისაგან, იბნ უბაისა და ‛უბადა იბნ სამითისაგან, ხოლო თვითონ უკან დაიხიეს - მხოლოდ დროებით, როგორც ფიქრობდნენ - თავიანთ კარგად გამაგრებულ და უზრუნველყოფილ სიმაგრეებში. მათ შეეძლოთ შეეგროვებინათ შვიდიათასკაციანი არმია, რაც ორჯერ იმაზე უფრო მეტი იყო, ვიდრე მუსლიმთა ჯარი ბადრში. სულ მცირე, ამდენივე კაცის იმედი ჰქონდათ იბნ უბაისა და ‛უბადასაგან. როდესაც ისინი გამოჩნდნენ, უეჭველია, იმიტომ გადაწყვიტეს, თავიანთი ციხესიმაგრეებიდან გამოსვლა, რომ წინასწარმეტყველისათვის ეჩვენებინათ, მათი ამასწინანდელი მუქარა ცარიელი სიტყვები არ ყოფილა.

მაგრამ, სინამდვილეში, მუქარა მათი თვითდარწმუნება აღმოჩნდა; და რამდენიმე საათში ისინი განცვიფრდნენ და დამწუხრდნენ, როდესაც იხილეს, რომ ალყაშემორტყმულნი იყვნენ ყოველი მხრიდან ისეთი ჯარით, რომელიც მათსას ბევრად აღემატებოდა რიცხვობრივად, რაც თავისთავად ითხოვდა უპირობო კაპიტულაციას.

იბნ უბაი ‛უბადასთან სათათბიროდ წავიდა, მაგრამ ‛უბადა მტკიცედ დადგა იმაზე, რომ მანამდე არსებული არც ერთი შეთანხმება არ შეიძლება დაპირისპირებოდა მუჰამედთან დადებულ ხელშეკრულებას, და მთელი პასუხისმგებლობა თვითონ კაინუკა‛ს დააკისრა. რაც შეეხება უბაის, მას არ სჩვეოდა, რომ ერთ წუთში მოეჭრა კავშირები, რომლებსაც ასე შეგნებულად ავითარებდა წლების განმავლობაში თავისსა და ასე ძლიერ მოკავშირეთა შორის. მაგრამ შეუძლებელი იყო, რომ ბრმა ყოფილიყო, როგორც ებრაელები იყვნენ ბრმები, და ვერ დაენახა, რომ მის თანამოქალაქეთა უმრავლესობა წინასწარმეტყველის ერთგული გახდა. მას საკმაოდ ხშირად გამოუცდია სიმწარე იმისა, რომ ნათლად ხედავდა, როგორ ამჟღავნებდნენ ერთ დროს მისი მოკავშირეები გაცილებით უფრო მეტ ერთგულებას სხვა მოკავშირეობაში. ორი წლის წინ, თვითონ ალყაშემორტყმულთა დახმარებით, ის გატეხდა გაცილებით უფრო დიდი არმიის ალყას. მაგრამ ახლა იცოდა, რომ, რადგანაც თვითონ წინასწარმეტყველი მოქმედებდა, მის წინააღმდეგ ვერ წავიდოდა. ასე რომ, ბანუ კაინუკა‛ი ამაოდ იცდიდა თავისი სიმაგრეების მიღმა და მისი იმედები თანდათან სასოწარკვეთილებად გადაიქცა, რაც დღეები გადიოდა დახმარების რაიმე ნიშნის გარეშე. მათ ორი კვირა გაუძლეს ამ მდგომარეობას, მაგრამ შემდეგ უპირობოდ ჩაბარდნენ.

ახლა იბნ უბაი გამოვიდა ბანაკში, წინასწარმეტყველს მიუახლოვდა და უთხრა: „მუჰამედ, ჩემს მოკავშირეებს კარგად მოექეცი.“ წინასწარმეტყველმა ის თავიდან მოიშორა, მაგრამ, შემდეგ, როდესაც მოთხოვნა გამეორებულ იქნა, იგი გატრიალდა, რის გამოც იბნ უბაიმ ხელი სტაცა აბჯარზე და კისერთან მოქაჩა. წინასწარმეტყველს სახე დაუბნელდა სიბრაზისაგან. „ხელი გამიშვი,“ უთხრა. „ღმერთმანი, არ გაგიშვებ,“ უპასუხა იბნ უბაიმ, „სანამ არ დამპირდები, რომ მათ კარგად მოექცევი. ოთხასი კაცი უაბჯროდ და სამასი აბჯრით - ისინი მიცავდნენ მე წითლებისა და შავებისაგან. განა ერთ დილას ამოწყვეტ მათ?“ „მე შენ გჩუქნი მათ სიცოცხლეს,“ უთხრა წინასწარმეტყველმა. მაგრამ, იმათთან მიმართებაში, ვინც ხელშეკრულება დაარღვია, გამოცხადება ბრძანებდა: თუ შენ ომში მოერევი მათ, მაშინ მაგალითად აქციე ისინი, რათა გააოგნო, ვინც მათ უკან არიან, რათა ყურადღება მიაქციონ ამას; ⁵ და, გადაწყვიტა რა, რომ ბანუ კაინუკა‛ს უნდა ჩამორთმეოდა მთელი ქონება და გადასახლებულიყო, მან ‛უბადას უთხრა, თან ხლებოდა, როდესაც ოაზისიდან წავიდოდნენ. განდევნილებმა თავი შეაფარეს მონათესავე ებრალების დასახლებას ჩრდილო-დასავლეთით, ვადი ლ-კურაში, და მათი დახმარებით საბოლოოდ სირიის საზღვრებზე დასახლდნენ.

გადასახლებული ებრაელები მჭედლები იყვნენ და თავიანთი საქონლით ვაჭრობდნენ. მუჰაჯირები და ანსარები დიდად გამდიდრდნენ იმ იარაღითა და აღჭურვილობით, რომელიც მათ შორის განაწილდა მას შემდეგ, რაც წინასწარმეტყველმა კანონით კუთვნილი მეხუთედი აიღო თავისთვის და საკუთარი თეოკრატიული სახელმწიფოსთვის.

_______________________

1. III, 118.

2. III, 120.

3. VIII, 58.

4. VIII, 61.

5. VIII, 57.

ერთ-ერთი პირველი რამ, რაც წინასწარმეტყველმა გააკეთა ბადრიდან დაბრუნების შემდეგ, იყო თავისი ქალიშვილის, რუკაჲჲას, საფლავის მონახულება. ფატიმაც თან გაჰყვა. ეს იყო პირველი დიდი დანაკარგი, რომელიც მათ განიცადეს თავიანთ უახლოეს ოჯახურ წრეში ხადიჯას გარდაცვალების შემდეგ. ფატიმა დიდად დამწუხრებული იყო დის დაკარგვის გამო. მას თვალებიდან ცრემლი სდიოდა, მამამისის გვერდით იჯდა საფლავის კიდეზე. მამა ანუგეშებდა და ცდილობდა, ცრემლები საკუთარი მოსასხამის ბოლოთი შეემშრალებინა მისთვის. მანამდე მუჰამედი მიცვალებულთა დატირების წინააღმდეგ გამოდიოდა, მაგრამ ამან გაუგებრობა გამოიწვია. როდესაც ისინი სასაფლაოდან დაბრუნდნენ, გაიგონეს,რომ ‛უმარს გაბრაზებით აემაღლებინა ხმა იმ ქალთა წინააღმდეგ, ვინც რუკაჲჲასა და ბადრის მოწამეებს დასტიროდნენ. „‛უმარ, მიეცი ნება, იტირონ,“ უთხრა მან. შემდეგ დასძინა: „ის, რაც გულიდან და თვალიდან მოდის,ღმერთისა და მისი მოწყალებისგანაა,ხოლო,რაც ხელიდან და ენიდან მოდის, ის სატანისგანაა.“¹ ხელში გულისხმობდა გულ-მკერდში ცემასა და ლოყების ხოკვას, ენაში კი - ხმამაღალ წივილ-კივილს, რომელშიც, როგორც სოციალურ ქმედებაში, ყველა ქალი ჩაებმებოდა ხოლმე.

ფატიმა წინასწარმეტყველის ქლიშვილთა შორის ყველაზე ახალგაზრდა იყო, იმ დროისათვის დაახლოებით ოცი წლის. თავის ოჯახში მუჰამედს უკვე ნათქვამი ჰქონდა, რომ ‛ალი იქნებოდა ფატიმასათვის ყველაზე შესაფერისი ქმარი, მაგრამ ეს ოფიციალური შეთანხმება არ ყოფილა. აბუ ბაქრმაცა და ‛უმარმაც ითხოვეს მისი ხელი, წინასწარმეტყველმა ჯერ თავი შეიკავა, თუმცა მათთვის არ უთქვამს, თუ გოგონას მითხოვებას უკვე შეჰპირდა სხვა კაცს, არამედ აუხსნა, რომ უნდა მოეცადა სათანადო დროისათვის, რომელიც ზეციდან იქნებოდა მითითებული. მხოლოდ იმ კვირების განმავლობაში, რომლებიც მოჰყვა ბადრიდან დაბრუნებას, იგი დარწმუნდა, რომ დრო დადგა. მაშინ წინასწარმეტყველმა გაამხნევა ‛ალი, ოფიციალურად ეთხოვა ფატიმას ხელი. ‛ალი თავდაპირველად მერყეობდა, რადგანაც ძალიან ღარიბი იყო. მას მემკვიდრეობით არაფერი არ მიუღია მამისაგან, რადგანაც ახალი რელიგიის კანონი მორწმუნეს უკრძალავდა რაიმეს მიღებას მემკვიდრეობით ურწმუნოსაგან. მაგრამ მან შეიძინა მოკრძალებული საცხოვრებელი მეჩეთთან ახლოს და, რადგანაც არავითარი ეჭვის შეტანა არ შეიძლებოდა წინასწარმეტყველის სურვილებში, იგი დათანხმდა. მას შემდეგ, რაც ოფიციალური ხელშეკრულება შედგა, წინასწარმეტყველმა კატეგორიულად მოითხოვა, საქორწინო ზეიმის გადახდა. ვერძი შესწირეს მსხვერპლად და ზოგიერთმა ანსარმა მარცვლეული მიიტანა ძღვენის სახით. აბუ სალამას, რომელიც სიძის ბიძაშვილიც იყო და პატარძლისაც, ძლიერ სურდა, დახმარება გაეწია მათთვის, რადგანაც იგი ძალიან იყო დავალებული ‛ალის მამისაგან, რომელმაც მას მისცა მფარველობა აბუ ჯაჰლისა და მისი კლანის სხვა მტრულად განწყობილი წევრებისაგან თავდასაცავად. ასე რომ, უმმ სალამა ‛ა'იშასთან ერთად წავიდა, რათა სახლი გაემზადებინა ახალდაქორწინებული წყვილისათვის და საჭმელიც მიეტანა. მდინარის მიერ დალექილი პლასტებიდან მოაგროვეს რბილი სილა და მოაბნიეს სახლის მიწურ იატაკზე. საქორწინო საწოლი ცხვრის ტყავისაგან იყო გაკეთებული და ზედ იდო ზოლიანი იემენური ნაჭრისაგან შეკერილი თხელი გადასაფარებელი. ბალიში ტყავისა გააკეთეს და პალმის ბოჭკოებით ამოავსეს. შემდეგ მათ დაალაგეს ფინიკი და ლეღვი, რათა ისინი სტუმრებს მიერთვათ ძირითადი კერძის შემდეგ, ტიკიც აავსეს წყლით, რომელსაც სურნელება შეურიეს. ყველა ერთხმად მიიჩნევდა, რომ ეს საქორწინო დღესასწაული იყო ერთ-ერთი ულამაზესი, რომელიც ბოლო ხანებში გამართულიყო მედინაში.

როდესაც წინასწარმეტყველი წავიდა და სტუმრებს ნიშანი მისცა, ახლად დაქორწინებული წყვილი მარტო დაეტოვებინათ, ‛ალის უთხრა, არ მიჰკარებოდა თავის ცოლს მანამდე, სანამ თვითონ უკან არ მობრუნდებოდა. იგი სულ მალე დაბრუნდა კიდეც მას შემდეგ, რაც ბოლო სტუმარიც წავიდა. უმმ აიმანი ჯერ კიდევ იქ იყო, რათა დახმარებოდა, სახლი წესრიგში მოეყვანათ ზეიმის შემდეგ. წინასწარმეტყველს თავის ცხოვრებაში ჰქონდა ბევრი განსაკუთრებული კავშირი, რომელსაც არავიან არ იზიარებდა, გარდა თვითონ მისი და იმ პიროვნებისა, ვინც ამ კავშირში იყო. ერთ-ერთი ასეთი გახლდათ უმმ აიმანი. როდესაც მან ითხოვა შესვლის ნებართვა, სწორედ უმმ აიმანი გამოვიდა ზღურბლზე. „სად არის ჩემი ძმა?“ იკითხა მუჰამედმა. „მამაჩემი და დედაჩემი გენაცვალოს (იყოს შენი გამოსასყიდი), ღმერთის მოციქულო, ვინ არის შენი ძმა?“ „აბუ ტალიბის ვაჟი, ‛ალი,“ მიუგო მან. „როგორ შეიძლება, ის შენი ძმა იყოს,“ თქვა ქალმა, „როდესაც სულ ახლა ქალიშვილი მიათხოვე?“ „ის ისაა, რაც მე ვთქვი,“ უპასუხა წინასწარმეტყველმა და სთხოვა, ცოტაოდენი წყალი მოეტანა, უმმ აიმანი ასეც მოიქცა. წინასწარმეტყველმა ერთი ყლუპი პირში ჩაიყენა, შემდეგ კი ისევ უკან ჩააფურთხა ჭურჭელში. როდესაც ‛ალი გამოვიდა, მუჰამედმა უთხრა, მის წინ დამჯდარიყო; მცირედი წყალი ხელით ამოიღო და ‛ალის მიასხურა მხრებზე, მკერდსა და მკლავებზე. შემდეგ ფატიმას მოუხმო, ის გამოვიდა, თან კაბაზე ფეხს იდგამდა იმ მოწიწებისა და პატივისცემის გამო, რომელიც მამის მიმართ ჰქონდა. მუჰამედმა მასაც ისე გაუკეთა, როგორც ‛ალის, აკურთხა ორივე და აკურთხა მათი შთამომავლობაც. ²

იმ წელს, რომელიც ბადრიდან დაბრუნებას მოჰყვა, ‛უმარის ოჯახმა განიცადა ორი დიდი დანაკლისი. პირველი მათგანი იყო გარდაცვალება მისი სიძის, ხუნაისისა, მისი ქალიშვილის, ჰაფსას, ქმრისა. ის იყო ერთერთი ემიგრანტი აბისინიაში და დაბრუნებისას შედგა მათი ქორწილი. ჰაფსა მხოლოდ თვრამეტი წლის იყო, როდესაც დაქვრივდა. ის იყო ლამაზიცა და განათლებულიც, მამამისის მსგავსად, წერა-კითხვა ჰქონდა ნასწავლი. ხედავდა რა, რომ რუკაჲჲას სიკვდილმა უნუგეშოდ დატოვა ‛უსმანი, ‛უმარმა მას ცოლად შესთავაზა ჰაფსა. ‛უსმანმა უპასუხა, ამაზე ვიფიქრებო, მაგრამ რამდენიმე დღის შემდეგ ‛უმართან მივიდა და უთხრა, რომ მიაჩნდა, უკეთესი იქნებოდა, თუ ჯერ-ჯერობით არ დაქორწინდებოდა. ‛უმარი ძალიან იმედგაცრულებული დარჩა და ერთგვარად ნაწყენიც ‛უსმანის უარის გამო. მაგრამ მას გადაწყვეტილი ჰქონდა, თავისი ქალიშვილისათვის კარგი ქმარი ეპოვა, ამიტომაც წავიდა აბუ ბაქრთან, რომელსაც საუკეთესო მეგობრად თვლიდა, და ქორწინება ახლა მას შესთავაზა. აბუ ბაქრმა თავის არიდებით უპასუხა, რამაც კიდევ უფრო მეტად ატკინა გული ‛უმარს, ვიდრე ‛უსმანის გადაჭრითმა უარმა, თუმცა ამ შემთხვევაში ეს უფრო გასაგები იყო, რადგანაც აბუ ბაქრს უკვე ჰყავდა ერთი ცოლი, რომელიც ძალიან უყვარდა მაშინ, როდესაც ‛უსმანი უცოლო იყო. იქნებ მისთვის აზრი შეეცვლევინებინათ? ამიტომაც შემდეგ, როდესაც ‛უმარი წინასწარმეტყველთან იყო, მან გამოხატა თავისი უკმაყოფილება. „აი, ნახავ,“ უპასუხა წინასწარმეტყველმა, „მე შენ გიჩვენებ უკეთეს სიძეს, ვიდრე ‛უსმანი, ხოლო მას ვუჩვენებ უკეთეს სიმამრს, ვიდრე შენ.“ „ასე იყოს!“ თქვა ‛უმარმა ბედნიერი ღიმილით, როდესაც, ერთი წამით დაფიქრების შემდეგ, მიხვდა, რომ უკეთესი კაცი, რომელზეც ლაპარაკი იყო, სხვა არავინ გახლდათ, თუ არა წინასწარმეტყველი, ვინც თვითონ შეირთავდა ცოლად ჰაფსას და რომელიც მეორედ გახდებოდა ‛უსმანის სიმამრი, რადგანაც მას რუკაჲჲას დას, უმმ ქულსუმს, მიათხოვებდა. სწორედ ამის შემდეგ იყო, რომ აბუ ბაქრმა ‛უმარს აუხსნა თავისი დუმილის მიზეზი, კერძოდ კი ის, რომ წინასწარმეტყველს მისთვის განდობილი ჰქონდა თავისი გადაწყვეტილება, ეთხოვა ჰაფსას ხელი, ოღონდ ეს ჯერ არ უნდა გამჟღავნებულიყო.

თავდაპირველად უმმ ქულსუმისა და ‛უსმანის ქორწილი შედგა; და, როდესაც კანონის თანახმად დადგენილი ოთხი თვე გავიდა ხუნაისის სიკვდილის შემდეგ და კიდევ ერთი ბინა მიაშენეს მეჩეთს, გარდა უკვე არსებული ბინებისა, რომლებიც სავდასა და ‛ა'იშას ეკუთვნოდა, წინასწარმეტყველის ქორწილიც აღნიშნეს, დაახლოებით ერთი წელი გასულიყო ბადრის ბრძოლიდან. ჰაფსას მისვლას არ დაურღვევია ოჯახური ჰარმონია. ‛ა'იშა გახარებული იყო, რომ ასაკით უფრო ახლობელი მეგობარი შეიძინა, და სულ მალე, მართლაც, ხანგრძლივი და ღრმა მეგობრობა აღმოცენდა ორ უფრო ახალგაზრდა ცოლს შორის, ხოლო სავდამ კი, რომელიც ერთგვარად დედასავით იყო ‛ა'იშასათვის, ახლა თავისი დედობრივი მზრუნველობა განავრცო ახლად მოსულზეც, ვინც თითქმის ოცი წლით იყო მასზე უმცროსი.

დაახლოებით ამ ქორწინების პერიოდში მოხდა, რომ გარდაიცვალა ‛უმარის ცოლის ძმა, ჰაფსას ბიძა დედის მხრიდან, ‛უსმან იბნ მაზ‛უნი. ორივე, ისიცა და მისი ცოლი ხავლაც, ყოველთვის ძალიან ახლოს იყვნენ წინასწარმეტყველთან და ‛უსმანი იყო ერთგვარი ასკეტი მუჰამედის მეგობართა შორის. ის ასეთივე ასკეტურობით გამოირჩეოდა ისლამის გამოცხადებამდეც. მედინაში გადასვლის შემდეგ კიდევ უფრო მეტად განეწყო მიწიერი სურვილების დასათრგუნად და წინასწარმეტყველისაგან ითხოვა ნებართვა დასაჭურისებაზე, უნდოდა, მთელი თავისი დარჩენილი სიცოცხლე გაეტარებინა, როგორც მოხეტიალე გლახაკს. „განა კარგი მაგალითი არ გაქვს ჩემი სახით?“ ჰკითხა მას წინასწარმეტყველმა და განაგრძო: „მე ვუერთდები ქალებს, ვჭამ ხორცს, ვმარხულობ და შემდეგ ვხსნი ამ მარხვას, ის, ვინც სხვას ასაჭურისებს ან თვითონ საჭურისდება, არ არის ჩემი ხალხისაგან.“ მაგრამ წინასწარმეტყველს ჰქონდა საიმისო მიზეზი, ეფიქრა, რომ ‛უსმანმა ბოლომდე ვერ გაუგო, ამიტომაც სხვა დროს ისევ დაუსვა შეკითხვა: „განა შენ ჩემი სახით კარგი მაგალითი არ გაქვს?“ ‛უსმანი მხურვალე შემართებით წამოდგა და იკითხა, რას აკეთებდა ცუდად. „შენ მარხულობ ყოველდღე,“ უთხრა წინასწარმეტყველმა, „და მღვიძარებაში ხარ ყოველ ღამე და ლოცულობ.“ „დიახ, ეს ნამდვილად ასეა,“ მიუგო ‛უსმანმა, რადგანაც მას სულ უფრო ხშირად ესმოდა, როგორ საუბრობდა მუჰამედი მარხვისა და ღამის ლოცვების მადლზე. „ნუ აკეთებ ასე,“ უთხრა წინასწარმეტყველმა, „რადგანაც, ჭეშმარიტად, შენს თვალებს თავისი უფლებები აქვთ შენზე, სხეულსაც თავისი უფლებები აქვს, ოჯახსაც თავისი უფლებები აქვს. მაშ, ილოცე, იძინე, იმარხულე და გახსენი მარხვა.“³

როგორც გამოხატულება პირველადი სარწმუნოებისა, გამოცხადება მუდმივად უსვამდა ხაზს იმის მნიშვნელობას, რომ საჭირო იყო ღმერთისათვის მადლობის გადახდა ცხოვრების თვით ყველაზე ელემენტარულ კურთხევათა, სიკეთეთა გამოც კი. მან მოგცათ თქვენ სმენა და მხედველობა და გულის ცოდნა (ინტუიცია), რათა მადლობელნი იყოთ.⁴

მის სასწაულთაგანაა ის, რომ შეგიქმნათ ცოლები თქვენგან, რათა იცხოვროთ მათთან, და ქმნა თქვენს შორის სიყვარული და მოწყალება. ჭეშმარიტად, ამაშია სასწაულები იმ ხალხისათვის, ვინც ფიქრობს/აზროვნებს. ⁵

თქვი: გიფიქრიათ, თუ ღმერთი ღამეს უსასრულოდ აქცევდა თქვენზე აღდგომის დღემდე, ვინ არის ღმერთი, თუ არა ალაჰი, რომ სინათლე მოგივლინოთ? მერე არ გაიგებთ? თქვი: გიფიქრიათ, თუ ღმერთი დღეს უსასრულოდ აქცევს თქვენზე აღდგომის დღემდე, ვინ არის ღმერთი, თუ არა ალაჰი, რომ ღამე მოგივლინოთ, რომელშიც დაისვენებთ? მერე ვერ გაიგებთ? და თავისი მოწყალებისაგან ქმნა მან თქვენთვის ღამე და დღე, რათა დაიძინოთ და შეძლოთ მის სიკეთეთა ძიება, და იქნებ მადლობელნი იყოთ.⁶ პირველყოფილი (ფუნდამენტურ რელიგიასთან ახლოს მყოფი) ადამიანისათვის ბუნებრივი სიამოვნებანი, ღმერთის მიმართ მადლიერებით ნაკურთხი, თაყვანისცემის გამოვლინებაა; და თავის თავზე მითითებით წინასწარმეტყველი საუბრობდა გრძნობად სიამეებსა და ლოცვაზე ერთსა და იმავე კონტექსტში: „მე მებოძა ის, რომ მყვარებოდა სურნელება და ქალები, და სიმშვიდე მოევლინა ჩემს თვალებს ლოცვის დროს.“⁷ ‛უსმანის გარდაცვალებისთანავე, ისე, რომ ჯერ დაკრძალვაც არ შემდგარიყო, წინასწარმეტყველი ‛ა'იშასთან ერთად წავიდა ხავლას მოსანახულებლად. შემდგომში ‛ა'იშა ყვებოდა: „წინასწარმეტყველმა მიცვალებულ ‛უსმანს აკოცა და დავინახე, როგორ დასდიოდა ‛უსმანს ლოყაზე მისი ცრემლები.“ დასაფლავებაზე წინასწარმეტყველმა გაიგო, როგორ მიმართა მიცვალებულ ‛უსმანს ერთმა მოხუცმა ქალმა ასეთი სიტყვებით: „გაიხარე, სა'იბის მამავ, რადგანაც სამოთხე შენია.“ წინასწარმეტყველი ერთგვარად უხეშად მიუბრუნდა და უთხრა: „საიდან იცი?“ „ღმერთის მოციქულო,“ შეედავა ქალი, „ეს ხომ აბუ ს-სა'იბია!“

„ღმერთმანი,“ თქვა მუჰამედმა, „ჩვენ მასზე მხოლოდ კარგი ვიცით.“ შემდეგ, იმის საჩვენებლად, რომ პირველი შენიშვნა თვითონ ‛უსმანისწინააღმდეგ კი არ იყო მიმართული, არამედ იქითკენ, რომ ამ ქალმა იმაზეუფრო მეტი თქვა, რის უფლებაც ჰქონდა, დასძინა: „საკმარისი იქნებოდა,გეთქვა: `მას უყვარდა ღმერთი და მისი მოციქული.'“ ⁸

‛უმარმა აღიარა, რომ ერთგვარად შეერყა ის პატივისცემა, რომელიცთავისი მძახლის მიმართ ჰქონდა, იმ ფაქტის გამო, რომ ის არ იქნანაკურთხი მოწამის სიკვდილით. იგი ამბობდა: „როდესაც ‛უსმან იბნმაზ‛უნი გარდაიცვალა და არაბუნებრივი სიკვდილით არ აღესრულა, მისიღირსება ჩემს თვალში მნიშვნელოვანწილად დაეცა და ვთქვი: `უყურეთამ კაცს, რომელიც ყველაზე უფრო მკაცრი იყო ჩვენს შორის ამქვეყნიურსიამეთაგან თავშეკავებაში, ახლა კი ის უბრლოდ გარდაიცვალა, კი არმოიკლა.“ და ასე დარჩა ეს პიროვნება ‛უმარის გონებაში მანამდე,სანამ წინასწარმეტყველიცა და აბუ ბაქრიც ბუნებრივი სიკვდილით არგარდაიცვალნენ. და ის საკუთარ თავს კიცხავდა იმის გამო,რომ ჯეროვნადვერ შეიგრძნო ნამდვილი ფასეულობანი, და თავის თავს ეუბნებოდა: „როგორ შეცდი, ჩვენს შორის საუკეთესონი ხომ გარდაიცვლებიან ხოლმე!“- გარდაცვალებაში ის ბუნებრივ სიკვდილს გულისხმობდა. ასე რომ,‛უსმანის მიმართ მას იგივე პატივისცემა დაუბრუნდა, რაც მანამდე ჰქონდადა რასაც გარეგნულად მაინც ყოველთვის ინარჩუნებდა.

________________________

1. ი.ს. VII, 24.

2. ი.ს. VIII, 12-15.

3. ი.ს. III/I, 289.

4. XVI, 68.

5. XXX, 21.

6. XXVIII, 71-3.

7. ი.ს. I/2, 112.

8. ი.ს. III/I, 289-90.

ერთ-ერთი გრძელი კოლონადის ნაწილი მეჩეთში განკუთვნილი იყო იმ ახლად მოსულებისათვის, რომლებსაც საცხოვრებელი არ გააჩნდათ და არც საარსებო საშუალება. ისინი ცნობილი იყვნენ, როგორც „ქვის სკამის ხალხი,“ აჰლ ას-სუფფა, ქვის იმ გრძელი დასაჯდომის გამო, რომელიც იქ მოთავსდა მათთვის; და, ვინაიდან მეჩეთი იყო გაგრძელება წინასწარმეტყველის საკუთარი საცხოვრებლისა, ის და მისი ოჯახი განსაკუთრებულ პასუხისმგებლობას გრძნობდნენ ამ გაღატაკებული ლტოლვილების მიმართ, რომელთა რიცხვიც სულ უფრო იზრდებოდა და ვინც პირდაპირ მათ კართან ცხოვრობდნენ. ისინი ყოველდღიურად ხედავდნენ მათ რთულ მდგომარეობას. ეს ის ხალხი იყო, რომელიც ცალკე ან ჯგუფებად ყოველი მხრიდან მოდიოდა, მათ იზიდავდა ისლამის უწყება და ამბები, რაც ესმოდათ მუჰამედსა და მის საზოგადოებაზე. ეს ამბები ახლა მთელ არაბეთს მოედო. ამ საქმეში გარკვეული როლი შეასრულა ბადრის გამარჯვებამ. შესაბამისად, იშვიათად იყო, რომ მათ, ვინც მეჩეთის მომიჯნავე საცხოვრებლებში იყვნენ, შეძლებოდათ ბოლომდე მიეღოთ ულუფა რომელიმე ჭამის დროს. წინასწარმეტყველი იტყოდა ხოლმე: „ერთის საკვები საკმარისია ორისათვის, ორისა - ოთხისათვის, და ოთხისა - რვისათვის.“¹

ისევე, როგორც უყვარდა ტკბილი ნელსაცხებლები და სურნელება ზოგადად, მუჰამედი ანალოგიურად უაღრესად მგრძნობიარე იყო სუნის ოდნავი არასასიამოვნობის მიმართაც კი, განსაკუთრებით ეს პირის სუნს ეხება, როგორც თავისას, ისე სხვებისას. ‛ა'იშა ყვებოდა, პირველი, რასაც იგი სახლში შესვლისთანავე აკეთებდა, იყო ის, რომ ხელში იღებდა კბილის საჩიჩქნ ჯოხს, რომელიც პალმის მწვანე ხისაგან იყო გაკეთებული. როდესაც მოგზაურობდა, ‛აბდ ალლაჰ იბნ მას‛უდს ანდობდა, უეჭველად ჰქონოდა გამზადებული ასეთი ჯოხები მისთვის. მეგობრები წინასწარმეტყველის მაგალითს ბაძავდნენ და ასევე ხმარობდნენ კბილის საჩიჩქნ ჯოხს, თანაც პირში წყალს ივლებდნენ ყოველი ჭამის შემდეგ.

შიმშილს არავითარი ზეგავლენა არ ჰქონდა მის ასეთ განსაკუთრებულ მგრძნობიარობაზე, რასაც სხვებისაგან სულ არ ითხოვდა. არსებობდა გარკვეული ტი პები საჭმლისა, რომლის მიღებასაც კანონი ნებადართულად მიიჩნევდა და მუჰამედი საშუალებას აძლევდა თავის მეგობრებს, ამგვარი კერძები ეჭამათ, მაგრამ თვითონ არასოდეს არ მიეკარებოდა. მაგალითად, ასეთი იყო დიდი ხვლიკები, რომლებიც არ მოი პოვებოდა მექაში, მაგრამ გავრცელებული იყო იასრიბსა და მიმდებარე ტერიტორიებზე. ზოგჯერ იგი რაიმე კერძზე უარს ამბობდა უფრო მეტად სხვებზე ზრუნვის გამო. ერთხელ ერთმა ანსარმა მას მოხრაკული ხორცი მიართვა და წინასწარმეტყველი ის-ის იყო, აღებას აპირებდა, რომ შენიშნა, როგორი ძლიერი სუნი ჰქონდა ნივრისა, ამიტომაც ხელი უკან წაიღო. მათ, ვინც მასთან ერთად იყვნენ, სასწრაფოდ იგივე გააკეთეს. „რა მოხდა?“ იკითხა წინასწარმეტყველმა. „შენ ხელი უკან გამოსწიე,“ უპასუხეს მათ, „ჩვენც ამიტომ გამოვწიეთ.“ „ჭამეთ, ღმერთის სახელით,“ მიუგო, „მე ახლო საუბარი მაქვს მასთან, ვისთანაც თქვენ არ საუბრობთ.“² იცოდნენ, რომ ანგელოზს გულისხმობდა. იმ შემთხვევაში კერძი უკვე გაკეთებული იყო და ის არ უნდა დაკარგულიყო, მაგრამ ზოგადად ურჩია, რომ შემდგომში არ ეჭამათ ისეთი საკვები, რომელიც ზედმეტად იყო შეკმაზული ნივრით ანდა ხახვით, გასაკუთრებით კი მეჩეთში წასვლის წინ^.3

გათხოვებამდე ფატიმა იყო ერთგვარი მასპინძელი ქვის სკამის ხალხისა. მაგრამ, მიუხედავად იმ მსხვერპლშეწირვებისა, რომლებიც ყოველდღიურად სრულდებოდა წინასწარმეტყველის ოჯახში, მისი ცხოვრება გათხოვების შემდეგ კიდევ უფრო მკაცრი გახდა იმ გაჭირვების გამო, რაც მანამდე არ გამოეცადა. მას არასოდეს ჰკლებია დამხმარე. გარდა თავისი დის, უმმ ქულსუმისა, უმმ აიმანიც იქ იყო, ყოველთვის მზად იმის გასაკეთებლად, რაც შეეძლო. უმმ სულაიმმა თავისი ათი წლის ვაჟიშვილი,ანასი,მსახურად მისცა წინასწარმეტყველს, იგი ბეჯითი და დინჯი იყო თავის ასაკთან შედარებით. იმავდროულად დედამისი და აბუ ტალჰა, მისი მეორე ქმარი, ყოველთვის ახლოს იყვნენ, უკანა სახლში, მზად დახმარებისათვის. იბნ მას‛უდი ისე დაუახლოვდა წინასწარმეტყველს, რომ თითქმის მისი ოჯახის წვრად იქცა; ცოტა ხნის წინ მექიდან დაბრუნებისას ‛აბბასმა თავისი მონა, აბუ რაფი‛ი, წინასწარმეტყველს საჩუქრად გაუგზავნა. წინასწარმეტყველმა ის გაათავისუფლა, მაგრამ ამ თავისუფლებას არ შეუმცირებია მისი სურვილი მსახურებისა. იყო ასევე ხავლაც, ‛უსმან იბნ მაზ‛უნის ქვრივი, რომელიც დიდი ხანია, რაც მათ მსახურად თვლიდა თავს. მაგრამ ახლა ფატიმას არავინ ჰყავდა სახლში დამხმარედ. იმ მიზნით, რომ დაეძლიათ თავიანთი უაღრესი სიღარიბე, ‛ალი ცოტაოდენ ფულს გამოიმუშავებდა, როგორც თულუხჩი, წყლის მზიდავი, ფატიმა კი - როგორც მარცვლეულის დამფქველი. „იმდენი ვფქვი, სანამ ხელები დამიწყლულდებოდა,“ უთხრა მან ‛ალის ერთ დღეს. „იმდენი წყალი ვხაპე და ვზიდე, სანამ მკერდი არ ავიტკიე,“ მიუგო ‛ალიმ, „ღმერთმა მისცა მამაშენს ტყვეები, მაშ, წადი და სთხოვე, მოგცეს მათგან მსახური.“ არც თუ დიდი მონდომებით ფატიმა წავიდა წინასწარმეტყველთან, რომელმაც უთხრა: „რამ მოგიყვანა აქ, პატარა ქალიშვილო?“ „იმისთვის მოვედი, რომ მშვიდობის სალამი მოგცე,“ უპასუხა მან, რადგანაც მორიდების გამო ვერ გაბედა იმის თხოვნა, რასაც აპირებდა. „რა ქენი?“ ჰკითხა ‛ალიმ, როდესაც ქალი ხელცარიელი დაბრუნდა. „შემრცხვა, მეთხოვა,“ უთხრა ფატიმამ, ამიტომაც ორივე ერთად მივიდა წინასწარმეტყველთან, მაგრამ იგი გრძნობდა, რომ ისინი უფრო ნაკლებად გაჭირვებულები იყვნენ, ვიდრე სხვები. „მე თქვენ არ მოგცემთ,“ თქვა მან, „და იტანჯოს ქვის სკამის ხალხმა შიმშილით. არ გამაჩნია საკმარისი სახსარი მათ შესანახად, მაგრამ მე მათზე დავხარჯავ იმას, რაც შეიძლება შემოვიდეს ტყვეთა გაყიდვის შედეგად.“

ცოლ-ქმარი სახლში ერთგვარად იმედგაცრუებული დაბრუნდა, მაგრამ იმ ღამეს, მას შემდეგ, რაც დასაძინებლად წავიდნენ, გაიგონეს წინასწარმეტყველის ხმა. იგი შესვლის ნებართვას ითხოვდა. „კეთილი იყოს შენი მობრძანება,“ უთხრეს და ორივემ წამოდგომა დაიწყო, მაგრამ მან მიუგო: „იყავით, სადაც ხართ,“ და გვერდით მოუჯდა. „არ გითხრათ რაღაც უფრო კარგი, ვიდრე ის, რაც მთხოვეთ?“ ჰკითხა მან და, როდესაც დაეთანხმნენ, განაგრძო: „სიტყვები, რომლებიც გაბრიელმა მასწავლა, თქვენ უნდა თქვათ; დიდება ალაჰს წარმოთქვით ათჯერ ყოველი ლოცვის შემდეგ, და კიდევ ათჯერ - ქება ალაჰს, და ათჯერ - დიდ არს ალაჰი. ხოლო დაწოლის წინ თქვენ თითოეული ეს ფრაზა ოცდაცამეტჯერ უნდა წარმოთქვათ.“ მომდევნო წლებში ‛ალი ამბობდა: „მე ერთხელაც კი არ დამვიწყებია ამ სიტყვების წარმოთქმა მას შემდეგ, რაც ღმერთის მოციქულმა ჩვენ ისინი გვასწავლა.“ ⁴

ახალგაზრდა წყვილის სახლი არ იყო შორს მეჩეთიდან, მაგრამ წინასწარმეტყველს გაუხარდებოდა, მის ქალიშვილს კიდევ უფრო ახლოს რომ ეცხოვრა მასთან. ქორწინებიდან რამდენიმე თვის შემდეგ ხაზრაჯელი ჰარისა,წინასწარმეტყველის შორეული ნათესავი,მასთან მივიდა და უთხრა: „ღმერთის მოციქულო, გავიგე, გაგიხარდება, თუ ფატიმას შენთან ახლოს გადმოიყვან. აი, ეს ჩემი სახლია და ყველაზე უფრო ახლოსაა ნაჯჯარის ძეთა საცხოვრებელთაგან შენს სახლთან, და ის შენია. მე და ჩემი ქონება ღმერთისა და მისი მოციქულისათვის ვართ, და მე უფრო ძვირფასად მიმაჩნია ის, რასაც ჩემგან აიღებ, და არა ის, რასაც დამიტოვებ.“ წინასწარმეტყველმა აკურთხა და მიიღო მისი საჩუქარი, შემდეგ კი ქალიშვილი და სიძე გადაიყვანა საცხოვრებლად თავისთან ახლოს, როგორც მეზობლები.

მუჰამედი დიდად გახარებული იყო ჰარისას, აგრეთვე სხვა მედინელთა გულუხვობის გამო როგორც მის, ასევე სხვათა მიმართ. თუმცაღა ერთერთი ქმედება, რომელიც იმავე პერიოდში მოხდა, აღსავსე აღმოჩნდა იმედგაცრუებით. წინასწარმეტყველს კარგი წარმოდგენა ჰქონდა ავსელ აბუ ლუბაბაზე და, როდესაც ბადრში მიდიოდნენ, მუჰამედმა ის უკან გაგზავნა რავჰა'იდან, რათა მისი არყოფნის დროს მედინისათვის მიეხედა. იმავე წელს უფრო მოგვიანებით აბუ ლუბაბას მეურვეობის ქვეშ მყოფი ობოლი წინასწარმეტყველთან მივიდა და პრეტენზია განაცხადა, რომ ერთი პალმის ხე, რომელიც უხვად ისხამდა ნაყოფს, მას ეკუთვნოდა, და ამტკიცებდა, რომ ის მისმა მეურვემ შეცდომით მიისაკუთრა. მათ დაიბარეს აბუ ლუბაბა, რომელმაც თქვა, რომ პალმის ხე მას ეკუთვნოდა, რაც ნამდვილად სიმართლეს შეესაბამებოდა. წინასწარმეტყველმა მოისმინა ეს შემთხვევა, განსაჯა და საქმე მეურვის სასარგებლოდ და ობლის საწინააღმდეგოდ გადაწყვიტა. ობოლი ძალიან დამწუხრდა ამ ხის დაკარგვის გამო, რადგანაც ყოველთვის მიაჩნდა, რომ ის მისი იყო. ეს რომ დაინახა, წინასწარმეტყველმა პალმის ხე საჩუქრად ითხოვა იმ მიზნით, რომ შემდეგ ის ობლისათვის ეჩუქებინა, მაგრამ აბუ ლუბაბამ უარი უთხრა. „აბუ ლუბაბა,“ თქვა მან, „მაშინ ის ობოლს მიეცი და ზუსტად მისი მსგავსი შენი იქნება სამოთხეში.“ მაგრამ აბუ ლუბაბას იმ მომენტში ზედმეტად ჰქონდა გამძაფრებული სამოქალაქო სამართლის პრინცი პების შეგრძნება, გამომდინარე საქმის ზოგადი ვითარებიდან, ამიტომაც ვერ დათანხმდა და ისევ უარი განაცხადა. ამის შემდეგ ერთერთმა ანსარმა, საბით იბნ ად-დაჰდაჰამ, წინასწარმეტყველს უთხრა: „ღმერთის მოციქულო, მე რომ ეს პალმა ვიყიდო და ობოლს მივცე, ასეთივე ხე ჩემი იქნება სამოთხეში?“ „ნამდვილად შენი იქნება,“უპასუხა მუჰამედმა. ანსარი აბუ ლუბაბასთან წავიდა და მას ერთ ხეში პალმების მთელი ბაღი შესთავაზა. აბუ ლუბაბამ ეს შეთავაზება მიიღო და იბნ ად-დაჰდაჰამ პალმა ობოლს აჩუქა.⁵ წინასწარმეტყველი უაღრესად გახარებული იყო ამის გამო, მაგრამ დამწუხრდა აბუ ლუბაბაზე.

_________________________

1. მ. XXXVI, 176.

2. ი.ს. I/2, 110.

3. ბ. XჩVI, 24.

4. ი.ს. VIII, 16.

5. ვ. 505.

ბადრის ბრძოლის მნიშვნელოვანი მეორეული შედეგი, აგრეთვე იმ ექსპედიციებისა, რომლებიც მანამდე შედგა, იყო ის, რომ ჯუჰაინა და სხვა მეზობელი ტომები წითელი ზღვის სანაპიროდან ახლა მტკიცედ იყვნენ შეკავშირებული მედინასთან. ეს იმას ნიშნავდა, რომ სანაპირო გზა სირიისაკენ პრაქტიკულად ბლოკირებული იყო მექის ქარავნებისათვის; და ეს ბადებდა კითხვას: არსებობდა შესაძლებლობა, კურეიშის ძალა კიდევ უფრო შეესუსტებინათ, თუ მათ ყოველგვარ გზას მოუჭრიდნენ ჩრდილოეთისაკენ, ასევე აღმოსავლეთისა და დასავლეთისაკენ? ეს შეფარული საშიშროება სულაც არ გამორჩენიათ მხედველობიდან თვითონ კურეიშელებს. მათ უკვე გადადგეს გარკვეული ნაბიჯები, რათა გაეძლიერებინათ თავიანთი ალიანსები სულაიმთან და ღატაფანთან, ვის ტერიტორიებზეც უნდა გაევლოთ ქარავნებს, თუ ჩრდილო-აღმოსავლეთის გზას დაადგებოდნენ სპარსეთის ყურის თავისა და იქიდან კი ერაყისაკენ. ეს ტომები ცხოვრობდნენ ნაჯდის დიდ დაბლობზე მექისა და მედინის აღმოსავლეთით. მექის ქარავნების მეშვიდე გაჩერება უწევდა იმ ნაყოფიერი ტერიტორიის შუაგულში, რომელიც დაკავებული იყო სულაიმის მიერ; და ახლა სწორედ ეს ტომი აიძულა სასწრაფოდ კურეიშმა, ხელიდან არ გაეშვა შესაძლებლობა და მძარცველური თავდასხმები განეხორციელებინა იასრიბის შემოგარენზე, იქ, სადაც ყველაზე მეტად მგრძნობიარე იქნებოდა ეს ქალაქი.

მომდევნო თვეებში წინასწარმეტყველს ჰქონდა გაფრთხილება სამ დაგეგმილ რეიდზე ოაზისის აღმოსავლეთ გარეუბნებში, ორი სულაიმის და ერთი ღატაფანის მიერ უნდა განხორციელებულიყო. ყველა ამ შემთხვევაში მან დაასწრო, დაუყოვნებლივ გავიდა რა მათ ტერიტორიაზე. მათაც ჰქონდათ ცნობა მისი მოახლოების შესახებ და მანამდე გაუჩინარდნენ, სანამ შეკრების ადგილს მიაღწევდნენ. მაგრამ ერთ-ერთი ასეთი ექსპედიცია მაინც შთამბეჭდავად წარმატებული აღმოჩნდა. ეს იყო ღატაფანური ტომების, სა‛ლაბასა და მუჰარიბის, წინააღმდეგ და ამჯერად წინასწარმეტყველმა გადაწყვიტა, მიჰყოლოდა მოუხელთებელ ბედუინებს თავიანთ ნახევრად დამალულ სიმაგრეებში ნაჯდის ჩრდილოეთით მდებარე გორაკებზე. მას ერთი სა‛ლაბელი კაცი ეხმარებოდა, რომელმაც ისლამი მიიღო და მუჰამედს გზამკვლევობა შესთავაზა. დაბლობიდან ისინი მუჰარიბის ტერიტორიაზე ავიდნენ, იქ უეცარმა წვიმამ დაასველა ზოგიერთი კაცი, მათ შორის წიანსწარმეტყველი, სანამ ისინი შეფარებას მოასწრებდნენ. წინასწარმეტყველი სხვებისაგან ცოტა გვერდით გავიდა, თავისი ორი სველი სამოსი გაიხადა და ხეზე დაკიდა გასაშრობად, თვითონ კი ძირს დაწვა ხის ძირას და სულ მალე ჩაეძინა. მაგრამ მათ ყველა მოძრაობას, განსაკუთრებით კი მუჰამედისას, ბევრი უხილავი თვალი უცქერდა. მან გამოიღვიძა და დაინახა, რომ თავზე წამოსდგომოდა ხმალამოწვდილი კაცი. ეს სხვა არავინ იყო, თუ არა დუ‛სური, მუჰარიბის ბელადი, რომელიც გახლდათ ძირითადი პასუხისმგებელი განზრახული რეიდის დაგეგმვაზე, რეიდისა, რომლის შესახებაც წინასწარმეტყველმა გაფრთხილება მიიღო. „მუჰამედ,“თქვა მან, „ვინ დაგიცავს შენ ჩემგან ამ დღეს?“ „ღმერთი,“ უპასუხა წინასწარმეტყველმა. მაშინვე გამოჩნდა მათ შორის თეთრებში ჩაცმული გაბრიელი, კაცს მკერდზე ხელი დაადო და უკან გასწია. დუ‛სურს ხმალი ხელიდან გაუვარდა და ის მუჰამედმა აიღო. გაბრიელი ბედუინის მზერის არიდან გაქრა და იგი მიხვდა, რომ ანგელოზი იხილა. „ვინ დაგიცავს შენ ჩემგან?“ თქვა წინასწარმეტყველმა. „არავინ,“ მიუგო დუ‛სურმა, „მე ვადასტურებ, რომ არ არსებობს ღმერთი, თვინიერ ალაჰისა, და მუჰამედი მისი მოციქულია.“ წინასწარმეტყველმა მას უკან მიაწოდა თავისი ხმალი, რამაც დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა ბედუინზე. ისინი ერთად წავიდნენ ბანაკში და დუ‛სურს მითითება მიეცა სარწმუნოებაში. შემდეგ იგი დაბრუნდა თავის ხალხთან და დაიწყო მათი მოქცევა ისლამზე.

იმ დროისათვის, როდესაც ჯარი ნაჯდიდან დაბრუნდა, ქა‛ბ იბნ ალაშრაფს მექა დაეტოვებინა და ჩასულიყო თავის ციხე-სიმაგრეში ბანუ ნადირთან, არც თუ შორს მედინის გარეუბნებიდან. გარდა იმ ლექსებისა, სადაც ის კურეიშს ბადრისათვის რევანშის აღებისაკენ მოუწოდებდა, მან დაწერა კიდევ სხვებიც, რომლებშიც აქილიკებდა წინასწარმეტყველსა და მის მეგობრებს; და არაბთა შორის ნიჭიერი პოეტი ბევრ კაცს უდრიდა, რადგანაც მისი ლექსები პირიდან პირში გადადიოდა. თუ ეს კარგი ადამიანი იყო, ის სიკეთის იარაღს წარმოადგენდა, ხოლო, თუ ცუდი, ბოროტების ძალად იქცეოდა, რომელიც ნებისმიერ ფასად უნდა აღკვეთილიყო. წინასწარმეტყველმა ილოცა: „უფალო, რამენაირად მომაშორე თავიდან ალ-აშრაფის ძე იმ ბოროტების გამო, რომელსაც ის აცხადებს, და იმ ლექსების გამო, რომლებსაც წარმოთქვამს.“ შემდეგ მათ, ვინც იქ იყვნენ, უხრა: „ვინ არის ჩემთან ერთად ალ-აშრაფის ძის წინაღმდეგ, რადგანაც მან დიდი დარტყმა მომაყენა?“ პირველი, ვინც მოხალისეობა გამოამჟღავნა, იყო ავსელი კაცი, მუჰამედ იბნ მასლამა, სა‛დ იბნ მუ‛აზის კლანიდან. წინსწარმეტყველმა მას უთხრა, სა‛დისაგან ეთხოვა რჩევა. კიდევ ოთხი მოხალისე გამოჩნდა. მაგრამ მიხვდნენ, ვერაფერს მიაღწევდნენ ტყუილებისა და ჭორების გარეშე, მაგრამ მათ ასევე იცოდნენ, რომ წინასწარმეტყველს სძულდა ტყუილი, ამიტომაც წავიდნენ მასთან და უთხრეს, რასაც ფიქრობდნენ. წინასწარმეტყველმა უპასუხა, რომ თავისუფალნი იყვნენ და შეეძლოთ ის ელაპარაკათ, რაც მიზნის მიღწევაში დაეხმარებოდა, რადგანაც ამგვარი ხრიკები კანონიერი იყო ომის წარმოებისას, როგორც მისი სტრატეგიის ნაწილი, ხოლო ქა‛ბს ნამდვილად ომი ჰქონდა გამოცხადებული მათ წინააღმდეგ.

ქა‛ბი ყალბი საბაბით იქნა გატყუებული ციხესიმაგრის გარეთ და იქ მოკლული. აღშფოთებითა და პანიკით მოცული ნადირელი ებრაელები წინასწარმეტყველთან წავიდნენ და იჩივლეს, რომ მათი ერთ-ერთი მთავარი კაცი მოღალატეობრივად მოიკლა ყოველგვერი მიზეზის გარეშე. წინასწარმეტყველმა კარგად იცოდა, რომ მათი უმრავლესობა ისევე მტრულად იყო განწყობილი ისლამის მიმართ, როგორც ქა‛ბი. იგი დიდად იმედგაცრუებული გახლდათ ამის გამო, თუმცა უკვე შეეგუა ამ ფაქტს. მაგრამ სასიცოცხლო მიშვნელობისა იყო იმის ჩვენება მათთვის, რომ მხოლოდ მტრული აზრების მოთმენა შეიძლებოდა, მაგრამ არა ქმედებისა. „ისევე რომ დარჩენილიყო, როგორც მსგავსი აზრის მქონე სხვა ხალხი,“ თქვა მან, „ასე ეშმაკურად არ იქნებოდა მოკლული. მაგრამ ის ზიანს გვაყენებდა და ჩვენს წინააღმდეგ ლექსებს თხზავდა. თუ რომელიმე თქვენგანი ასევე მოიქცევა, ანალოგიურად აღესრულება.“¹ შემდეგ შესთავაზა, სპეციალური მემორანდუმი დაედოთ იმ ხელშეკრულებაზე დამატებით, რომელიც უკვე ჰქონდათ. ასეც მოიქცნენ.

____________________

1. ვ. 192.

მექელები მწვავედ გრძნობდნენ თავიანთი საქარავნო გზის დაკარგვას წითელი ზღვის სანაპიროს გასწვრივ. ერთ-ერთი უარყოფითი მხარე იმ ერთადერთი ალტერნატივისა, რაც გააჩნდათ, ის იყო, რომ ნაჯდის დაბლობზე ჭები შედარებით მოშორებით იყო ერთმანეთისაგან განლაგებული. მაგრამ ახლა, როდესაც ზაფხულის თვეები ახლოვდებოდა, მგზავრობის მოწყობა თავისუფლად შეიძლებოდა აქლემების გარკვეული რაოდენობის დამატებით, რომლებიც წყალს გადაზიდავდნენ. მათ გადაწყვიტეს, მდიდარი ქარავანი გაეგზავნათ ერაყში. იგი შედგებოდა ძირითადად ვერცხლის ზოდებისა და ჭურჭლისაგან, რის ფასიც დაახლოებით ასი ათას დირჰემს შეადგენდა, და საფვანს უნდა წაეყვანა. მედინის ზოგიერთ ებრაელს საიდუმლო ინფორმაცია ჰქონდა ქარავნის შესახებ და ერთ-ერთმა ანსარმა გაიგო, როგორ მსჯელობდნენ ამის თაობაზე. წინასწარმეტყველმა იცოდა, რომ ზეიდი წინამძღოლობის ნიჭით იყო დაჯილდოებული, და ახლა მან იგი გაგზავნა ცხნეოსანთა ასეულის სათავეში, რათა ქარავანს ჩასაფრებოდა კარადაში, რომელიც წყლით მოსამარაგებელი ერთ-ერთი მთავარი ადგილი იყო მთელ გზაზე. შედარებით მცირე, მაგრამ უფრო მოქნილმა სამხედრო ძალამ ზეიდს საშუალება მისცა, გაეთვალისწინებინა ეფექტური საფარის ყოველი ძირითადი დეტალი. მათი უეცარი გააფთრებული თავდასხმის შედეგად, რომელიც სრულიად მოულოდნელი აღმოჩნდა, საფვანი და მისი მეგობრები გაიქცნენ, ხოლო ზეიდი თავის ცხენოსნებთან ერთად ტრიუმფით დაბრუნდა მედინაში, რადგანაც თვითონ იქცა მექის სატვირთო აქლემების თანმხლებად, იმ აქლემებისა, რომლებიც დატვირთული იყო ძვირფასი საქონლით, ვერცხლეულითა და სხვა სავაჭრო ნივთებით. მუსლიმებმა ასევე რამდენიმე ტყვეც იგდეს ხელთ.

კარადას უბედურებამ უფრო გაამძაფრა და დააჩქარა მექაში ის მზადება, რომელიც ჯერ კიდევ ბადრის შემდეგ დაწყებულიყო იმ მიზნით, რომ მოუგერიებელი თავდასხმა მოეწყოთ მედინაზე. რაჯაბის წმინდა თვემ ჩაიარა და მასთან ერთად შუა ზამთარმა და ახალმა წელმა (625 ქრისტეს შობიდან). მომდევნო თვეში შედგა ჰაფსას ქორწილი. შემდეგ დადგა რამადანი და ამ მარხვის თვეში ყველა მორწმუნისათვის სასიხარულოდ ფატიმამ შვა ვაჟი. წინასწარმეტყველმა ახალშობილს ყურში ჩასჩურჩულა ლოცვისაკენ მოწოდების სიტყვები და სახელად დაარქვა ალ-ჰასანი, რაც ლამაზს ნიშნავს. მთვარე აივსო, რის შემდეგაც, ერთ თუ ორ დღეში, დადგა ბადრის იუბილე. თვის ბოლო დღეებში წინასწარმეტყველს დაბეჭდილი წერილი მოუტანა ცხენოსანმა, რომელიც მექიდან მედინაში სამ დღეში ჩავიდა. ეს მისი ბიძის, ‛აბბასისაგან, იყო და აფრთხილებდა, რომ სამიათასკაციანი ჯარი უკვე გასვლას აპირებდა მედინაზე თავდასასხმელად. შვიდასი მეომარი აბჯრიანი იყო, ხოლო ცხენოსანთა ნაწილის რიცხვი ორასს აღწევდა. აქლემებიც ისევე ბევრნი იყვნენ, როგორც კაცები, თუ მხედველობაში არ მივიღებთ კიდევ დამატებით სატვირთო აქლემებსა და აგრეთვე იმ აქლემებს, რომლებსაც ქალები გადაჰყავდათ.

როდესაც წერილმა მუჰამედამდე ჩააღწია, კურეიში უკვე გზას გასდგომოდა. აბუ სუფიანმა, მთავარსარდალმა, თან წაიყვანა ჰინდი და ასევე მეორე ცოლიც. შაფვანსაც მიჰყავდა ორი ცოლი, დანარჩენ ბელადებს - მხოლოდ თითო. ჯუბაირი, მუტ‛იმის ძე, მექაში დარჩა, მაგრამ მან არმიას გააყოლა თავისი აბისინიელი მონა, სახელად ვაჰში, რომელიც, ბევრი თანამემამულის მსგავსად, დაოსტატებული იყო შუბის ტყორცნაში. ვაჰში ძალიან იშვიათად თუ აცდენდა თავის ნატყორცნს მიზანს, ამიტომაც ჯუბაირმა უთხრა: „თუ მოკლავ ჰამზას, მუჰამედის ბიძას, ჩემს გამო შურის საძიებლად, შენ თავისუფალი კაცი ხარ.“ ჰინდმა ეს შეიტყო და გაჩერებების დროს, რამდენჯერაც ვაჰშის ჩაუვლიდა ბანაკში ან ის ჩაუვლიდა ქალს, აუცილებლად ეტყოდა: „მიდი, სიბნელის მამაო, ჩააქრე და იხარე!“ მან უკვე განუმარტა მონას, რომ, მისი ბატონის მსგავსად, ამ ქალსაც კლავდა წყურვილი, რომელიც უნდა დაეოკებინა, ჩაექრო, რის სანაცვლოდაც უხვი იქნებოდა ჯილდო.

მუჰაჯირებსა და ანსარებს ჯერ კიდევ ჰქონდათ ერთი კვირა, სანამ მტერი მიადგებოდათ; მაგრამ ამასობაში შესაბამისი ადგილი უნდა გამოეყოთ მედინის კედლებს შიგნით მათთვის და ასევე მათი საქონლისათვის, ვინც ოაზისის გარე ნაწილებში ცხოვრობდნენ. ეს გაკეთდა და არ დარჩენილა არც ერთი ცხენი, აქლემი, ძროხა, ცხვარი ან თხა კედლებს გარეთ. მექელთა გეგმები ცხადი იყო. ამბები მოდიოდა, რომ ისინი დაადგნენ დასავლეთის გზას სანაპიროს მახლობლად. სათანადო დროს გადაუხვიეს უფრო შიგნით კონტინენტისაკენ და მცირე ხნით ჩამოხდნენ დაახლოებით ხუთი მილის მოშორებით მედინის დასავლეთით. შემდეგ რამდენიმე მილი გაიარეს ჩრდილო-დასავლეთისაკენ და დაბანაკდნენ დამუშავებული მიწის ზოლში უჰუდის მთის ძირას. ეს მთა ჩრდილოეთიდან გადაჰყურებს მედინას.

წინსწარმეტყველმა მზვერავები გაგზავნა, რომლებიც მეორე დილით დაბრუნდნენ იმ ცნობით, რომ მტრის რიცხვი სწორედ ისე დიდი აღმოჩნდა, როგორც ეს წერილში იყო აღნიშნული. კურეიშს თან მოეყვანა ასი კაცი საკიფიდან, აგრეთვე ქინანასა და სხვა მოკავშირეთა კონტინგენტები. სამი ათასი და მეტი აქლემი, ასევე ორასი ცხენი ძოვდა მთელ ბალახს და ჯერ კიდევ მოუკრეფავი მარცვლეულის ყანებს ქალაქის ჩრდილოეთით, სულ მალე სიმწვანის მცირედი ნატამალიც კი აღარ დარჩებოდა იქ. ჯარი არ უჩვენებდა იმის ნიშნებს, რომ რაიმე უცაბედ მოქმედებას აპირებდა. მიუხედავად ამისა, იმ ღამეს ქალაქს განსაკუთრებულად იცავდნენ და ორმა სა‛დმა ავსიდან და ხაზრაჯიდან, ანუ იბნ მუ‛აზმა და იბნ ‛უბადამ, კატეგორიულად მოითხოვეს, ეყარაულათ წინასწარმეტყველის კართან, მათ ახლდათ უსაიდი და ერთი ძლიერი მცველი.

წინასწარმეტყველი ჯერ არ იყო შეიარაღებული, მაგრამ მან სიზმრად იხილა, რომ შეუვალი ეცვა აბჯარი და ამხედრებული იყო ვერძზე. ხელში ხმალი ეჭირა და მასში ამოტეხილი ადგილი შენიშნა; ასევე დაინახა ძროხები, რომლებიც, იცოდა, რომ მისი იყო, და ისინი მის თვალწინ მსხვერპლად შესწირეს.

მეორე დილით წინასწარმეტყველმა თავის მეგობრებს უთხრა, რაც ნახა, და განმარტა კიდეც სიზმარი: „შეუვალი ჯავშანი მედინაა, ხმლის ამოტეხილი ადგილი ის დარტყმაა, რომელსაც მე მივიღებ, ხოლო შეწირული ძროხები არიან ჩემი მეგობრები, რომლებიც დაიღუპებიან; რაც შეეხება ვერძს, რმელზეც ამხედრებული ვიყავი, ეს ამ ჯარის ლიდერია, რომელსაც მოვკლავთ, თუ ღმერთი ინებებს.“¹ წინასწარმეტყველის პირველი აზრი იყო, რომ მედინიდან არ გასულიყო და ალყაში ჩამდგარიყო ქალაქის კედლებს შიგნით. მიუხედავად ამისა, უნდოდა, სხვებსაც დაედასტურებინათ მისი აზრი, რადგანაც ბოლომდე არ იყო დარწმუნებული, ამიტომაც ბჭობა გამართა, უნდა გასულიყვნენ თუ არა. იბნ უბაი პირველი იყო, ვინც ილაპარაკა: „ჩვენი ქალაქი,“ თქვა მან, „უბიწო ქალწულია, რომლის წინააღმდეგაც არავის არ უქმნია ძალადობა. არასოდეს არ გავსულვართ მის გარეთ მტერზე თავდასასხმელად მძიმე დანაკარგების გარეშე; და არავინ არ შემოსულა მასში ჩვენი ნების საწინააღმდეგოდ, პირიქით, ისინი რჩებოდნენ დაზარალებულნი. მაშ, იყვნენ, ღმერთის მოციქულო, საცოდავი იქნება მათი მდგომარეობა, რაც მეტ ხანს დარჩებიან, და, როდესაც დაბრუნდებიან, ისინი დაბრუნდებიან დამწუხრებულნი და განაწყენებულნი, რადგანაც ვერ მიაღწევენ თავიანთ მიზანს და ვერაფერ კარგს ვერ მიიღებენ.“

ასაკოვან მეგობართა დიდი ნაწილი, როგორც მუჰაჯირები, ისე ანსარები, იხრებოდა იბნ უბაის აზრისაკენ. ამიტომაც წინასწარმეტყველმა თქვა: „დარჩით მედინაში, ქალები და ბავშვები ციხესიმაგრეში შეიყვანეთ.“ მხოლოდ მაშინ, როდესაც ასე ილაპარაკა, გახდა ნათელი, რომ ახალგაზრდათა უმრავლესობა ანთებული იყო სურვილით, მტრის წინაღმდეგ გასულიყო. „ღმერთის მოციქულო,“ თქვა ერთ-ერთმა მათგანმა, „წარგვიძეხი მტრის წინააღმდეგ. ნუ აფიქრებინებ, რომ ჩვენ ძალიან სუსტები ვართ მათ წინაშე.“ ამ სიტყვებს თანხმობის ჩურჩული მოჰყვა საკრებულოს სხვადასხვა მხრიდან, სხვებმაც იგივე თქვეს იმ დამატებითი არგუმენტით, რომ მათი უმოქმედობა და რეპრესალიის უქონლობა თავიანთი განადგურებული მარცვლეულის გამო მხოლოდ და მხოლოდ გაამხნევებდა კურეიშს მათ წინააღმდეგ მომავალში, აღარაფერი რომ ვთქვათ ნაჯდის ტომებზე. ჰამზამ, სა‛დ იბნ ‛უბადამ და სხვებმა, კიდევ უფრო გამოცდილებმა, ახლა დაიწყეს ამ აზრისაკენ გადახრა. „ბადრში,“ თქვა ერთმა მათგანმა, „შენ გყავდა მხოლოდ სამასი კაცი და ღმერთმა მაინც მოგცა მტერზე გამარჯვება. ახლა ჩვენ ბევრნი ვართ და იმედით ველოდით ამ შემთხვევას, ღმერთის წინაშე ვლოცულობდით ამისთვის და მანაც კარს მოგვაყენა ეს შესაძლებლობა.“² შემდეგ ერთ-ერთი იმ უხუცესთაგანი, რომლებიც იქ იყვნენ, წამოდგა სალაპარაკოდ, ეს იყო ავსის კაცი, სახელად ხაისამა. მან ჩამოთვალა ბევრი არგუმენტი, რომლებიც უკვე დასახელებული იყო თავდაცვაში დარჩენის საწინააღმდეგოდ. შემდეგ უფრო პირადულ საკითხზეც ისაუბრა. მისი ვაჟი იყო ერთ-ერთი იმ მცირე მუსლიმთაგანი, რომელიც ბადრის ბრძოლაში მოკლეს. „წუხელ ძილში,“ თქვა მან, „მე ვიხილე ჩემი ვაჟი. მისი გარეგნობა ულამაზესი იყო და მე გავხდი იმის მოწმე, თუ როგორ აუხდა მას ყველა სურვილი სამოთხის ხილის ბაღებსა და მდინარეებს შორის. და მითხრა: „მოდი ჩვენთან და იყავი ჩვენი მეგობარი სამოთხეში. ყველაფერი, რასაც ჩემი უფალი დამპირდა, ვნახე, რომ მართალი ყოფილა. „მე მოხუცი ვარ და ძალიან მინდა, შევხვდე ჩემს უფალს, მაშ, ილოცე ღმერთის მოციქულო, რათა მან მიბოძოს მოწამეობა და სა‛დთან ერთად ყოფნა სამოთხეში.“³ წინასწარმეტყველმა ილოცა ხაისამასთვის, უეჭველია, ჩუმად, გულში, რადგანაც სიტყვები არ შემონახულა. შემდეგ სხვა ანსარი წამოდგა, ამჯერად ხაზრაჯელი მალიქ იბნ სინანი, და თქვა: „ღმერთის მოციქულო, ჩვენს წინაშეა ორი კარგი რამ: ღმერთი ან მათზე გამარჯვებას გვიბოძებს, ან მოწამეებად გვაქცევს. მე არ მადარდებს, რომელი იქნება, რადგანაც, ჭეშმარიტად, სიკეთე ორივეშია.“

ახლა ცხადი გახდა არა მხოლოდ გამომსვლელთა სიტყვებიდან, არამედ ამ გამოსვლებით გამოწვეული საზოგადო თანხმობითაც, რომ უმრავლესობა წინააღმდეგი იყო ქალაქის კედლების შიგნით დარჩენისა და წინასწარმეტყველმაც თავდასხმა გადაწყვიტა. შუადღისას ისინი შეიკრიბნენ პარასკევის ლოცვისათვის და მისი ქადაგების თემა იყო წმინდა ომი და მთელი ის გულწრფელობა და ძალისხმევა, რასაც ის მოითხოვს. წინასწარმეტყველმა თქვა, რომ გამარჯვება მათი იქნებოდა, თუ ურყევად დადგებოდნენ. შემდეგ კი დაავალა, მომზადებულიყვნენ მტერთან შესახვედრად.

ლოცვის შემდეგ ორი კაცი იცდიდა უკან, რათა წინასწარმეტყველს დალაპარაკებოდა, რადგანაც ორივეს სასწრაფო გადაწყვეტილება უნდა მიეღო. ერთ-ერთი მათგანი იყო ჰანზალა, ვაჟი თვითმარქვია აბრაამისტის, აბუ ‛ამირისა, რომელიც ახლა მტრის ბანაკში იმყოფებოდა უჰუდის ძირას, რაც მისმა ვაჟიშვილმა არც იცოდა. ჰანზალას ქორწინების დღე იყო, დღე, რომელიც რამდენიმე კვირით ადრე შეირჩა. ის დანიშნული გახლდათ თავის ბიძაშვილ ჯამილაზე, იბნ უბაის ქალიშვილზე, და ახლა არ უნდოდა ქორწინების გადადება, თუმცა მას ბრძოლაც გადაწყვეტილი ჰქონდა. წინასწარმეტყველმა უთხრა, ქორწილი გადაეხადა და ღამეც მედინაში გაეთია. ბრძოლა მაინც არ დაიწყებოდა მზის ამოსვლამდე და ჰანზალას საკმარისი დრო ექნებოდა საიმისოდ, რომ წინასწარმეტყველს შეერთებოდა მეორე დილით. მას შეეძლო გამოერკვია, რა მიმართულებით წავიდოდა ჯარი.

მეორე კაცი იყო ‛აბდ ალლაჰ იბნ ‛ამრი ბანუ სალიმადან, ხაზრაჯის ერთ-ერთი კლანიდან. ის დაახლოებით სამი წლის წინ საპილიგრიმოდ წავიდა, როგორც წარმართი, და ისლამი მიიღო მინას ველზე, სადაც უყოყმანოდ მისცა კავშირის ფიცი წინასწარმეტყველს მეორე ‛აკაბას დროს. და ახლა, ორი თუ სამი ღამის წინ, მასაც უნახავს ისეთი სიზმარი, რომელიც ძალიან ჰგავდა იმას, რაც ხაისამამ მოახსენა საკრებულოს. როდესაც მას ეძინა, იხილა, რომ მასთან მივიდა ერთი კაცი, რომელშიც შეიცნო ანსარი, სახელად მუბაშშირი. მან უთხრა: „რამდენსამე დღეში შენ ჩვენთან მოხვალ.“ „და სად ხართ თქვენ?“ იკითხა ‛აბდ ალლაჰმა. „სამოთხეში,“ მიუგო მუბაშშირმა, „ჩვენ იქ ვაკეთებთ იმ ყველაფერს, რაც სიამოვნებას გვანიჭებს.“ „შენ ბადრის ბრძოლაში არ მოგკლეს?“ „სწორედ ასეა,“ უთხრა მუბაშშირმა, „მაგრამ შემდეგ მე დამიბრუნდა სიცოცხლე.“ „ჯაბირის მამავ,“ უთხრა წინასწარმეტყველმა ‛აბდ ალლაჰს, როდესაც ამ სიზმრის შინაარსი მოისმინა, „ეს მოწამეობაა.“⁴ ‛აბდ ალლაჰმა ეს უკვე იცოდა თავის გულში, მაგრამ მაინც უნდოდა წინასწარმეტყველისაგან დადასტურება მიეღო. შემდეგ იგი წავიდა სახლში, რათა ომისათვის მომზადებულიყო და თავის შვილებს გამომშვიდობებოდა. მისი ცოლი ცოტა ხნის წინ გარდაცვლილიყო. მისგან დარჩა ვაჟიშვილი, ჯაბირი, რომელიც ეს- ესაა, კაცობაში შესულიყო, და შვიდი ქალიშვილი, გაცილებით უფრო პატარები, ვიდრე მათი ძმა. ჯაბირი უკვე დაბრუნებულიყო მეჩეთიდან და დაკავებული იყო თავისი იარაღითა და აღჭურვილობით. იმის გამო, რომ ბადრში არ ყოფილა, უფრო მეტად იყო მოწადინებული, წინასწარმეტყველთან ერთად წასულიყო ამჯერად. მაგრამ მამამისი სხვაგვარად ფიქრობდა. „ჩემო ვაჟო,“ თქვა მან, „არ იქნება გამართლებული, რომ ისინი მივატოვოთ - ქალიშვილებს გულისხმობდა - და კაცის გარეშე დავტოვოთ. ძალიან ახალგაზრდები არიან და დახმარება სჭირდებათ და ამის გამო მეშინია. მაგრამ მე უნდა წავიდე ღმერთის წინასწარმეტყველთან ერთად, შესაძლოა, ვეწამო, თუ ღმერთი ამას მიბოძებს, ამიტომაც მათ შენი ზრუნვის ქვეშ ვტოვებ.“

ყველანი ისევ შეიკრიბნენ შუადღის შემდგომი ლოცვისათვის და იმ დროისათვის კაცები ზემო მედინიდან შეგროვდნენ და მეჩეთშო მივიდნენ. ლოცვის შემდეგ წინასწარმეტყველმა აბუ ბაქრი და ‛უმარი თან წაიყვანა სახლში და ისინი მას დაეხმარნენ, საბრძოლველად გამოწყობილიყო. კაცები გარეთ მოეწყვნენ რიგებად, სა‛დ იბნ მუ‛აზი და მისი კლანის წარმომადგენლები მათ საყვედურობდნენ: „თქვენ აიძულეთ ღმერთის წინასწარმეტყველი, გარეთ გასულიყო თავისი ნების საწინააღმდეგოდ, მიუხედავად იმისა, რომ ბრძანებები მას ზეციდან მოსდის. უკან წაიღეთ ეს გადაწყვეტილება და მიეცით საშუალება, ხელახლა მოიფიქროს.“ როდესაც წინასწარმეტყველი გამოვიდა, მას თავისი ჩალმა მუზარადის ზევიდან ჰქონდა შემოხვეული და სამკერდული ეკეთა, რომლის ქვეშაც ეცვა აბჯარი ტყავის სარტყლით, რაზეც ხმალი ეკიდა. მას მოსართავიც კი გაეკეთებინა ხმალზე, ხოლო ფარი ზურგზე გადაეკიდა. მანამდე ბევრი მათგანი ნანობდა იმ გადაწყვეტილებასა და ორიენტაციას, რომელიც აიღეს, მაგრამ, როგორც კი იგი გამოჩნდა, თქვეს: „ღმერთის მოციქულო, ჩვენ არ გვაქვს უფლება, რაიმეში შეგეწინააღმდეგოთ, მაშ, ის გააკეთე, რაც სწორად მიგაჩნია.“ მაგრამ მან უპასუხა: „წინასწარმეტყველმა არ უნდა გაიხადოს თავისი აღჭურვილობა მანამდე, სანამ ღმერთი არ განსჯის მასა და მის მტრებს. მაშ, ყურადღებით უსმინეთ იმას, რის გაკეთებასაც დაგავალებთ, და წინ წადით ღმერთის სახელით. გამარჯვება თქვენია, თუ მტკიცედ იდგებით.“⁵ შემდეგ მოითხოვა სამი შუბი და მათ თვალწინ ამ შუბებზე სამი საბრძოლო დროშა დაამაგრა. ავსის დროშა მისცა უსაიდს, ხაზრაჯისა - ჰუბაბს, რომელმაც მას რჩევა მისცა ბადრის ჭებთან დაკავშირებით, ხოლო მუჰაჯირებისა - მუს‛აბს. ისევ ბრმა ‛აბდ ალლაჰ იბნ უმმ მაქთუმს დაავალა ლოცვების ჩატარება თავისი არყოფნის პერიოდში. შემდეგ ამხედრდა საკუთარ ცხენზე, რომელსაც საქბი⁶ ერქვა, და მოითხოვა მშვილდი, რომელიც მხარზე გადაიკიდა, ხელში კი შუბი აიღო. სხვა არც ერთი კაცი არ იყო ამხედრებული. ორი სა‛დი წინასწარმეტყველის წინ მიდიოდა, კაცები ედგნენ ასევე ორივე მხარეს. მთლიანად ისინი დაახლოებით ათასი იყვნენ.

_______________________

1. ვ. 209.

2. ვ. 210-11.

3. ვ. 212-13.

4. ვ. 266.

5. ვ. 214.

6. მჩქეფარე წყალი; ამ ცხენს ასე იმიტომ ერქვა, რომ თოხარიკით მსუბუქად სიარული შეეძლო.

მზე უკვე ჩადიოდა, როდესაც მუსლიმები მივიდნენ შაიხაინამდე, რომელიც მედინასა და უჰუდს შორის გზის შუაში მდებარეობდა. ბილალმა ხალხს ლოცვისაკენ მოუწოდა და ილოცეს, რის შემდეგაც წინასწარმეტყველმა თავის ჯარს გადახედა. მაშინ იყო, რომ მან შენიშნა რვა ბიჭი, რომლებსაც, მიუხედავად თავიანთი ასაკისა, იმედი ჰქონდათ, ბრძოლაში მიიღებდნენ მონაწილეობას. მათ შორის იყვნენ ზეიდის ვაჟი, უსამა, და ‛უმარის ვაჟი, ‛აბდ ალლაჰი, ორივე მათგანი მხოლოდ ცამეტი წლის გახლდათ. წინასწარმეტყველმა მათაც და მათ ექვს მეგობარსაც უბრძანა, სასწრაფოდ სახლში დაბრუნებულიყვნენ. ყმაწვილებმა წინააღმდეგობა გაუწიეს და ერთ-ერთმა ანსარმა წინასწარმეტყველი დაარწმუნა, რომ თხუთმეტი წლის რაფი‛ი თავისი კლანიდან, ჰარისადან, უკვე გაცილებით უკეთესი მშვილდოსანი დამდგარიყო, ვიდრე ზოგიერთი უფროსი. ამიტომაც რაფი‛ს უფლება მისცეს, დარჩენილიყო, რის შემდეგაც სამურამ, ობოლმა ნაჯდის ერთ-ერთი ტომიდან, რომლის დედაც ცოლად გაჰყვა ანსარს რაფი‛ის კლანიდან, პრეტენზია განაცხადა, რომ რაფი‛ს არ ჩამოუვარდებოდა ბრძოლაში. წინასწარმეტყველმა ორივე ბიჭს უთხრა, ეჩვენებინათ, რის გაკეთება შეეძლოთ, ამიტომაც ისინი რამდენჯერმე შეეჯიბრნენ ერთმანეთს და სამურამ დაამიტკიცა, რომ მართალი იყო, რასაც ამბობდა. მასაც დართეს ომში წასვლის ნება. დანარჩენი ბიჭები კი თავიანთ ოჯახებში გაგზავნეს.

მექელები იმედოვნებდნენ, რომ მუსლიმები მათ წინააღმდეგ გავიდოდნენ და საშუალებას მისცემდნენ, გამოეყენებინათ თავიანთი ძირითადი ძალა, განსაკუთრებით კავალერია, რაც მათ დიდ უპირატესობას წარმოადგენდა. წინასწარმეტყველმა ეს იცოდა, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, მაინც გადაწყვიტა ქალაქიდან გასვლა. განზრახული ჰქონდა, ამ როცხვობრივი უპირატესობის კომპენსაცია მოეხდინა ისეთი პოზიციის დაკავებით, რომელიც მის ჯარს უკეთეს მდგომარეობაში ჩააყენებდა, იმავდროულად მოულოდნელიც იქნებოდა და, შესაბამისად, მტრისთვის დამაბნეველი. მაგრამ მიზნის განსახორციელებლად მას გზამკვლევი სჭირდებოდა, ამის შესახებ გაიკითხა და, როდესაც ბანუ ჰარისას ტერიტორიაზე გაიარა, აღნიშნული კლანის ერთ-ერთი წრმომადგენლის მიერ გაკეთებულ შეთავაზებაზე თანხმობა განაცხადა. ამ კაცმა ძალიან კარგად იცოდა ის მიდამოები.

მედინაში ჰანზალამ და ჯამილამ აღასრულეს თავიანთი ქორწინება; იმ ღამეს, სულ რამდენიმე საათის განმავლობაში, ჯამილამ სიზმარი ნახა. იხილა, რომ მისი ქმარი ზეცის კიდესთან იდგა, მას კარი გაუღეს და ისიც შევიდა, კარი კი მის ზურგს უკან დაიხურა. როდესაც გაიღვიძა, თავისთვის თქვა: „ეს მოწამეობაა.“ მათ განწმენდის რიტუალი შეასრულეს და განთიადის ლოცვა ერთად ილოცეს. ამის შემდეგ კაცი ცოლს დაემშვიდობა, მაგრამ ქალი ჩაეჭიდა და არ გაუშვა, იგი კიდევ დაწვა მასთან. შემდეგ უეცრად თავი გამოჰგლიჯა ჯამილას ხვევნას და თვით განწმენდის რიტუალის გარეშე ჰანზალამ ჩაიცვა თავისი აბჯარი, დაავლო ხელი იარაღს და საჩქაროდ გავიდა სახლიდან.¹

წინასწარმეტყველმა გასცა ბრძანება, რომ გათენებამდე ჯარი მზად უდა ყოფილიყო შაიხაინიდან დასაძვრელად. მაგრამ იბნ უბაი იმ ღამეს ელაპარაკა თავის უახლოეს მიმდევრებს და, როდესაც ბანაკის აშლის დრო დადგა, ის მედინისაკენ შებრუნდა უკან და თან გაიყოლა დაახლოებით სამასი კაცი, წარმართები და მერყევი ადამიანები. ამის გამო დიდად შერცხვენილი იყო იბნ უბაის ვაჟი, ‛აბდ ალლაჰი, რომელიც ჯართან ერთად დარჩა. იბნ უბაი არც კი დალაპარაკებია წინასწარმეტყველს და, როდესაც ამის თაობაზე ზოგიერთმა ანსარმა ჰკითხა, მიუგო: „მან მე არ დამიჯერა, სამაგიეროდ, დაუჯერა უმწიფრებსა და ისეთ კაცებს, ვისაც არა აქვთ განსჯის უნარი. არ მესმის, რატომ უნდა დავკარგოთ ჩვენი სიცოცხლე ამ ცუდად შერჩეულ ადგილას.“ მეორე ‛აბდ ალლაჰი, ჯაბირის მამა, მათ გამოუდგა და დაუძახა: „ღმერთმანი, გაფიცებთ, ნუ მიატოვებთ თქვენს ხალხსა და წინასწარმეტყველს უშუალოდ მტრის წინაშე.“ მაგრამ მათ მხოლოდ ეს უპასუხეს: „ჩვენ რომ ვიცოდეთ, თქვენ იბრძოლებთ, არ დაგტოვებდით, მაგრამ გვგონია, ბრძოლა არ შედგება.“ „ღვთის მტრებო,“ უთხრა მათ, „ღმერთი დაეხმარება თავის წინასწარმეტყველს თქვენს გარეშეც.“

ახლა უკვე შვიდას კაცზე ჩამოვიდა ჯარის რიცხვი. მცირე მანძილზე წავიდნენ წინ მტრის მიმართულებით და შემდეგ, ჯერ კიდევ ისე, რომ ბნელოდა, მარჯვნივ გადაუხვიეს და დაადგნენ გზას ვულკანური ტრაქტის გადასწვრივ, სანამ უჰუდის ხეობის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ბოლოსთან არ მივიდნენ. მათ ისევ გადაუხვიეს და ხეობას ჩრდილო-დასავლეთისაკენ აუყვნენ, გარიჟრაჟის მკრთალ შუქზე გაარჩიეს მექელთა ბანაკი, რომელიც მათ წინაშე გადაიშალა მარცხნივ, ცოტა დაბლა. სვლა განაგრძეს, სანამ უშუალოდ უჰუდსა და მტერს შორის არ აღმოჩნდნენ. წინასწარმეტყველმა მიაღწია იმ ადგილს, სადაც უნდოდა მისვლა. აქ დაღმართი ფერდობი იწყებოდა, რაც მათთვის სასარგებლო იყო. წინასწარმეტყველმა ჯარი გააჩერა და ჩამოხდა. ბილალმა დილის ლოცვისაკენ მოუწოდა, ისინიც, რიგებად მოწყობილნი, ზურგით შებრუნდნენ მთისაკენ. ეს აგრეთვე მათი საბრძოლო წყობაც იყო, რადგანაც მტერი ახლა მუსლიმთა ჯარსა და მექას შორის მოექცა. წინასწარმეტყველი ჯერ ლოცვას წარუძღვა, შემდეგ კი მებრძოლებს მიუბრუნდა და გაამხნევა: „ჭეშმარიტად, დღევანდელ დღეს თქვენ იმ ადგილას დგახართ, რომელიც მდიდარია განძეულობით მისთვის, ვინც კარგად იცის, რასაც აპირებს, და ამ საქმეს უძღვნის თავის სულს მოთმინებით, დარწმუნებით, გულწრფელობითა და ძალისხმევით.“² როდესაც სიტყვა დაამთავრა, ჰანზალა წინ გამოვიდა, რათა მას მისალმებოდა, რადგანაც ის-ის იყო, რაც მედინიდან ჩამოსულიყო.

წინასწარმეტყველმა ახლა ამოირჩია საუკეთესო მშვილდოსნები: თავისთან დატოვა ზეიდი, სა‛დი, საკუთარი ბიძაშვილი ზუჰრადან, და სა'იბი, ‛უსმან იბნ მაზ‛უნის ვაჟი, აგრეთვე სხვები; მაგრამ მათგან ორმოცდაათს უთხრა, პოზიცია დაეკავებინათ ცოტა უფრო მაღლა მთავარი ძალის მარცხენა მხარეს. მათ უფროსად ‛აბდ ალლაჰ იბნ ჯუბაირი, ავსელი კაცი, დაადგინა და ასეთი ბრძანება მისცა: «შეაკავეთ მათი კავალერია თქვენი ისრებით. ნუ მისცემთ საშუალებას, ჩვენამდე ამოაღწიონ უკანა მხარეს. ბრძოლა ჩვენს სასარგებლოდ წავა თუ საწინაღმდეგოდ, მაინც იდექით ამ ადგილას! თუ დაინახავთ, რომ ჩვენ მტერს ვანადგურებთ და ალაფი მოგვაქვს, ნუ ეცდებით ამაში მონაწილეობას წილის მისაღებად და, თუ დაინახავთ, რომ გვკლავენ, დასახმარებლად ნუ მოხვალთ.“³

წინასწარმეტყველმა სხვა აბჯარი ჩაიცვა, ხმალი აიღო, მაღლა ასწია და თქვა: „ვინ აიღებს ამ ხმალსა და მის სამართლიან მოთხოვნას?“ ‛უმარი მაშინვე გაემართა მის ასაღებად, მაგრამ წინასწარმეტყველი მისგან შებრუნდა და ისევ დაიძახა: „ვინ აიღებს ამ ხმალსა და მის სამართლიან მოთხოვნას?“ ზუბაირმა, თქვა, რომ ის აიღებდა, მაგრამ წინასწარმეტყველმა მასაც ზურგი აქცია და თავისი კითხვა მესამედ გაიმეორა. „რა არის მისი სამართლიანი მოთხოვნა, ღმერთის მოციქულო?“ იკითხა აბუ დუჯანამ, ხაზრაჯელმა კაცმა. „მისი უფლება ისაა,“ თქვა წინასწარმეტყველმა, „რომ შენ მანამდე უნდა აჩეხო მტერი მისი გამოყენებით, სანამ არ დაბლაგვდება და გადაიღუნება.“ „მე ვიღებ მას თავის სამართლიან მოთხოვნასთან ერთად,» უთხრა მან წინასწარმეტყველს და წინასწარმეტყველმაც მისცა ხმალი. მისი წითელი ჩალმა კარგად იყო ცნობილი და ხაზრაჯელებში მას სიკვდილის ჩალმა ერქვა. როდესაც ის მას იხვევდა თავის მუზარადზე, ისევე, როგორც ახლა, იცოდნენ, მტრის უმოწყალოდ ამოხოცვას აპირებდა; და ვერავინ ვერ შეიტანდა ეჭვს იმაში, რომ ეს მისი მტკიცე გადაწყვეტილება იყო, როდესაც ხმალს ხელი დასტაცა და საბრძოლო რიგებს ჩაუქროლა. წინასწარმეტყველმა ეს დაინახა და თქვა: „სიარულის ისეთი მანერაა, რომელიც ღმერთს სძულს, მაგრამ არა ასეთ დროსა და ადგილას (გარდა ასეთი დროისა და ადგილისა).“⁴

_______________________

1. ვ. 273.

2. ვ. 221.

3. ი.ი. 560.

4. ი.ი. 561.

მზე ახლა უკვე ამოსულიყო და კურეიშელებიც რიგებად მოწყობილიყვნენ, ორივე ფრთაზე ას-ასი ცხენოსანი ეყენათ, მარჯვენა ფლანგს ხალიდი, ვალიდის ძე, ხელმძღვანელობდა, ხოლო მარცხენას - ‛იქრიმა, აბუ ჯაჰლის ვაჟი. ცენტრიდან აბუ სუფიანმა ბრძანება გასცა, დაძრულიყვნენ. მის წინ ‛აბდ ად-დარელ ტალჰას მიჰქონდა კურეიშის დროშა, იქვე ახლოს იყო ტალჰას ორი ძმა და ოთხი ვაჟიშვილი, ისინი მზად იყვნენ, მისი ადგილი დაეკავებინათ, თუ ამას საჭიროება მოითხოვდა. ტალჰასა და მის ძმებს გადაწყვეტილი ჰქონდათ, იმ დღეს დიდება მოეტანათ თავიანთი კლანისათვის. ბადრში მათმა ორმა მედროშემ თავს ნება მისცა, პატივის გარეშე ტყვედ ჩავარდნილიყო, და აბუ სუფიანსაც არ დავიწყებია, ეს ფაქტი შეეხსენებინა მათთვის, როდესაც უჰუდისაკენ მიემართებოდნენ. მუს‛აბმა იცნო თავისი კლანი საპირისპირო მხრიდან, სადაც იგი წინასწარმეტყველის წინ იდგა მუჰაჯირების დროშით ხელში.

როგორც კი ორი მეტოქე ერთმანეთს ისე მიუახლოვდა, რომ ხმის მიწვდენა შეიძლებოდა, აბუ სუფიანი ცოტა წინ გამოვიდა და დაიძახა: „ავსისა და ხაზრაჯის კაცნო, გაეცალეთ ამ ველს და დამიტოვეთ ჩემი ბიძაშვილი. მაშინ ჩვენც წავალთ, რადგანაც არ გვაქვს რაიმე საჭიროება, თქვენ გებრძოლოთ.“ მაგრამ ანსარებმა მას გრგვინვასავით დაატეხეს თავს შეურაცხყოფათა კორიანტელი. შემდეგ სხვა გამოვიდა მექელთა რიგებიდან და ჰანზალა დიდად დამწუხრდა, როდესაც ამ კაცში მამა შეიცნო, რომელიც ახლა თავის იქ ყოფნას ამჟღავნებდა: „ავსის კაცნო, მე აბუ ‛ამირი ვარ!“ ვერ წარმოედგინა, რომ მისი გავლენა, ერთ დროს ასეთი დიდი, უკვე ნულზე ჩამოსულიყო, და, ამის არ მცოდნემ, მანამდე კურეიშს პირობა მისცა, რომ, როგორც კი ის თავის სახელს იტყოდა, მისი კლანის ბევრი კაცი მისკენ გადავიდოდა. პასუხად მხოლოდ წყევლა კი არ მიიღო, არამედ ქვებიც, რამაც იმედგაცრუებული შეაბრუნა უკან.

მექელებს ისევ მიეცათ ბრძანება, მეტოქისკენ წასულიყვნენ, და არც თუ შორს წინა რიგებიდან ქალებიც მიდიოდნენ, რომლებსაც ჰინდი ჩასდგომოდა სათავეში. ისინი თავიანთ დაირებსა და დოლებს სცემდნენ და მღეროდნენ :

წინ, ‛აბდ ად-დარის ძენო; წინ, ვინც ჯარის ზურგს ჰყარაულობთ; დაჰკარით, ყოველი ალესილი მახვილით დაჰკარით.

შემდეგ, როდესაც ქალებმა იგრძნეს, რომ მტერთან უკიდურესად ახლოს მივიდნენ და წინ წასვლა უკვე აღარ შეეძლოთ, მათ დროის ათვლა დაიწყეს დაფდაფების ცემით და კაცებმა გზა განაგრძეს, ჰინდმა კი დაიწყო სიმღერა. ამ სიმღერას ადრე სხვა ჰინდი მღეროდა ერთ-ერთი ძველი ომის დროს:

წადით წინ და ჩვენ მოგეხვევით, რბილ ხალიჩებს დაგიფენთ. მაგრამ, თუ შემობრუნდებით, მიგატოვებთ, მიგატოვებთ და აღარ გვეყვარებით.

როდესაც ორი ჯარი პრაქტიკულად ერთმანეთს უკვე შეერწყა, წინასწარმეტყველის მშვილდოსნებმა ისრების ნაკადი სტყორცნეს ხალიდის კავალერიას და ცხენების ჭიხვინმა ჩაახშო ქალებისა და მათი დაირების ხმა. მექის ჯარის შუაგულიდან ტალჰა გამოიჭრა და მტრის რიგებიდან გამოიწვია კაცი ცალკე შერკინებისათვის. ‛ალი გავიდა მის შესახვედრად, მათ იბრძოლეს და საბოლოოდ ‛ალიმ მეტოქე ძირს დასცა, ხმალი მუზარადზე დაჰკრა, რომელიც გაუტეხა და ყვრმალი გაუხეთქა. წინასწარმეტყველი მაშინვე მიხვდა, რომ ეს იყო „ჯარის უფროსი“ - ვერძი, რომელიც სიზმრად იხილა - და ხმამაღლა ადიდა ღმერთი, ალლაჰუ აქბარ, და ეს დიდება ექოდ გავარდა მთელ ჯარში, რადგანაც ის მებრძოლებმა გაიმეორეს. მაგრამ ვერძი მხოლოდ ერთი მსხვერპლის სიმბოლო არ იყო, რადგანაც ახლა ტალჰას ძმამ აიღო მისი დროშა და ის ჰამზამ მოკლა. შემდეგ ზუჰრელმა სა‛დმა ისარი მოარტყა ყელში ტალჰას მეორე ძმას, ხოლო მისი ოთხი შვილი ერთმანეთის მიყოლებით დახოცეს ‛ალიმ, ზუბაირმა და ‛ასიმ იბნ საბითმა ავსიდან. ორი მათგანი მომაკვდავი მიიყვანეს თავიანთ დედასთან, სულაფასთან, რომელიც ახლა ზურგში იყო; და, როდესაც ვაჟებმა უთხრეს, ვინ მიაყენა მათ სასიკვდილო ჭრილობები, ქალმა დაიფიცა, რომ ერთ დღესაც ის ღვინოს დალევდა ‛ასიმის თავის ქალიდან.

არც ერთ ქალს არ ჰქონდა უფლება, მუსლიმებს ბრძოლაში გაჰყოლოდა. მაგრამ ნუსაიბა, ხაზრაჯელი ქალი, გრძნობდა, რომ, მიუხედავად ამისა, მისი ადგილი მაინც ჯართან იყო. მისი ქმარი, ღაზია, და ორი ვაჟი იქ იყვნენ, მაგრამ ეს არ იყო მიზეზი. სხვა ქალების ქმრები და ვაჟებიც ომში იყვნენ, მაგრამ ისინი სახლში დარჩნენ სიამოვნებით. ნუსაიბა იყო იმ ორ ქალთაგან ერთ-ერთი, რომლებიც სამოცდაათ მედინელ კაცთან ერთად გავიდნენ მეორე ‛აკაბაზე, მას, თავისი ბუნებიდან გამომდინარე, არც შეეძლო შინ დარჩენა. ამიტომაც იმ დილას ადრე ადგა, ტიკი წყლით აავსო და ბრძოლის ველისაკენ გაეშურა, სადაც იმას მაინც შეძლებდა, რომ დაჭრილებისათვის მოევლო და მწყურვალთათვის წყალი მიეწოდებინა. მიუხედავად ამისა, თან წაიღო ხმალი, აგრეთვე მშვილდი და კაპარჭი. კითხვა-კითხვით გაჰყვა იმ გზას, რომელიც ჯარმა გაიარა, და რაიმე დიდი სირთულის გარეშე მივიდა მთის ძირას მდებარე ცოტა მაღალ ადგილას, სადაც ახლა წინასწარმეტყველს დაეკავებინა თავისი პოზიცია, ბრძოლა კი სულ ცოტა ხნის დაწყებული იყო. წინასწარმეტყველთან იყვნენ აბუ ბაქრი, ‛უმარი და სხვა უახლოესი მეგობრები. ანასის დედაც, უმმ სულაიმი, ასევე ფიქრობდა, ამიტომაც სულ მალე ისიც მივიდა თავისი ტიკით, რომელიც წყლით აევსო. რიგებს უკან მდგომ ჯგუფს მალე ასევე შეუერთდა ორი კაცი მუზაინადან, ერთ-ერთი მომთაბარე ტომიდან, რომელიც ოაზისის დასავლეთით ცხოვრობდა. ორივე მათგანი ახლად მოქცეული მუსლიმი იყო. მათ არ იცოდნენ მექელთა თავდასხმის შესახებ და მედინაში წასულიყვნენ, მაგრამ ქალაქი ნახევრად დაცარიელებული დახვდათ. როდესაც მიზეზი შეიტყვეს, სასწრაფოდ გაემართნენ უჰუდისაკენ, მიესალმნენ წინასწარმეტყველს, აიღეს ხმლები და ბრძოლაში შეცვივდნენ.

აბუ დუჯანამ, რომელიც წითელ ჩალმას ატარებდა, შეასრულა თავისი დაპირება. შემდგომში ზუბაირმა აღიარა: „ჩემი სულის სიღრმეში ჩააღწია ტკივილმა იმის გამო, რომ ღმერთის მოციქულმა, როდესაც მას ხმალი ვთხოვე, ის ჩემგან გასწია და აბუ დუჯანას გადასცა. მაშინ ჩემთვის ვთქვი: `მე ვარ მამამისის დის, საფიჲჲას, ვაჟი და მე კურეიშელი ვარ; და მე მასთან მივედი და მანამდე ვთხოვე ეს ხმალი, სანამ მას სხვა კაცები მოინდომებდნენ, მან კი ის სხვას მისცა და გვერდით გამწია. ღმერთმანი, წავალ და ვნახავ, რის გამკეთებელია აბუ დუჯანა!' და მას გავყევი.“ შემდეგ იგი ყვებოდა, როგორ კლავდა აბუ დუჯანა ყოველ კაცს და ამას ისე იოლად აკეთებდა, თითქოს მთიბავი ყოფილიყოს, მისი ხმალი კი ცელი, ამიტომაც ზუბაირმა გაიზიარა წინასწარმეტყველის გადაწყვეტილება და თავისთვის თქვა: „ღმერთმა და მისმა მოციქულმა უკეთ იციან.“

ჰინდი, დიდი ქალი შთამბეჭდავი გარეგნობით, ჯერ კიდევ კაცებს შორის იდგა და მათ საბრძოლველად აგულიანებდა. ბეწვზე გადაურჩა იმას, რომ აბუ დუჯანას ხმალი არ მოხვედროდა, რადგანაც აბუ დუჯანას ეგონა, ის კაცი იყო. ხმალი აღმართა მის თავზე და, როდესაც მან დაიკივლა, აბუ დუჯანა მიხვდა, რომ ის ქალი იყო. ჰინდის გვერდით მდგომი კაცისაკენ შებრუნდა სასწრაფოდ და დარტყმაც მას მოხვდა. ამის შემდეგ ქალი წავიდა სხვა ცოლებთან და დედებთან, რომლებიც ზურგში იყვნენ. იქ მონები ჰყარაულობდნენ ბანაკს. როდესაც ჰინდი უკან ბრუნდებოდა, მას შეხვდა წინ მიმავალი აბისინიელი ვაჰში. განსხვავებით ველზე მყოფი სხვა მებრძოლებისაგან, ის მხოლოდ ერთი კაცით იყო დაინტერესებული და, ამ დანარჩენების საპირისპიროდ, მშვიდად გამოიყურებოდა, როგორც ცივსისხლიანი. ჰამზას აღრევა ვინმე სხვაში შეუძლებელი იყო, რადგანაც ის გამოირჩეოდა განსაკუთრებულად ძლიერი აღნაგობით, ბრძოლის მანერითა და სირაქლემის ბუმბულით. ვაჰში მას შორიდან ხედავდა, ბრძოლის კიდეს მიუყვებოდა და მიაღწია შედარებით უსაფრთხო ადგილს, რომელიც მაინც ახლოს იყო შუბის მტყორცნელისათვის, რათა ესროლა. ჰამზა ახლა პირისპირ იდგა ‛აბდ ად-დარის უკანასკნელ მედროშესთან და, როდესაც ხმალი აღმართა, სულ ერთი წამით გამოუჩნდა ნახვრეტი თავის აბჯარში. ვაჰშიმ უეცრად შენიშნა ეს შესაძლებლობა, შუბი მოიმარჯვა და ისე ისროლა, რომ მიზანს ზუსტად მოარტყა. ჰამზა რამდენიმე ნაბიჯით წინ წაბარბაცდა, მას უკვე მოეკლა თავისი მეტოქე, მაგრამ ახლა თვითონ დაეცა ძირს, სასიკვდილო აგონიაში მყოფი. ვაჰში უცდიდა, სანამ მისი სხეული მოძრაობას შეწყვეტდა, შემდეგ მასთან მივიდა, შუბი ამოაძრო და მთელი სისწრაფით გაბრუნდა ბანაკისაკენ. როგორც თვითონ ყვებოდა: „გავაკეთე ის, რის გასაკეთებლადაც მოვედი, მე ის მოვკალი ჩემი თავისუფლებისათვის.“

ჰამზას სიკვდილმა მცირედ შეცვალა თავდაცვაზე გადასვლის ის შეგრძნება, რომელიც თანდათან უკვე გავრცელებას იწყებდა მექის ჯარში. ერთმა სხვა აბისინიელმა, შვიდი დაღუპულის ოჯახის მონამ, ახლა თვითონ აიღო დროშა, მაგრამ მალე ისიც მოკლეს. ცოტა ხანს ის შეუმჩნევლად ეგდო მიწაზე (იგულისხმება, რომ დროშაც ძირს იყო). მართალია, ჰამზას სირაქლემის ბუმბული აღარ ჩანდა, მაგრამ აბუ დუჯანა, ზუბაირი და სხვა მუჰაჯირები თუ ანსარები ისე იბრძოდნენ, როგორც განხორციელება მუსლიმური საბრძოლო მოწოდებისა იმ დღეს: ამით, ამით, რაც ნიშნავს: „მოკალით, მოკალით/მოაკვდინეთ, მოაკვდინეთ.“ ასე ჩანდა, რომ მათ ვერავინ ვერ აღუდგებოდა წინ: ‛ალის თეთრი ბუმბული, აბუ დუჯანას წითელი ჩალმა, ზუბაირის ღია ყვითელი ჩალმა და ჰუბაბის მწვანე ჩალმა გამარჯვების დროშებივით იყო, რომლებიც უკან მყოფ რიგებს აძლიერებდნენ. აბუ სუფიანი ძლივს გადაურჩა ჰანზალას ხმალს. იგი გმირულად იბრძოდა ცენტრთან ახლოს და ის-ის იყო, აბუ სუფიანისათვის უნდა დაერტყა, რომ ერთი ლაისელი კაცი გვერდიდან მოვიდა და ჰანზალას ხელკეტი დაარტყა. ჰანზალა ძირს დაეცა და მტერმა მას უკვე სასიკვდილო დარტყმა მიაყენა.

ბრძოლა თანდათან ძირს წავიდა, ფერდობზე დაეშვა და წინასწარმეტყველს დაშორდა, მექელებმა უკან დახიეს თავიანთი ბანაკისაკენ. ის უკვე დეტალურად ვეღარც არჩევდა, რა ხდებოდა, მაგრამ ხედავდა, მისი კაცები იმ დღეს იგებდნენ. თუმცა ახლა მისი ყურადღება რაღაცამ მიი პყრო მაღლა, ის ბრძოლას აღარ უყურებდა, თითქოს ჩიტების გადაფრენას უცქერდა. ერთ წამში მან უკან მდგომებს მიმართა: „თქვენი მეგობარი - იგი ჰანზალას გულისხმობდა - ანგელოზები განბანენ მას.“ და შემდგომში ჯამილას უთხრა, თითქოს რაიმე ახსნის ძიებაში: „მე დავინახე, რომ ანგელოზები წყლით განბანდნენ ჰანზალას ზეცასა და დედამიწას შორის, იმ წყლით, რომელიც ღრუბლებიდან მოედინებოდა ვერცხლის ჭურჭელში.“ ქალმა წინასწარმეტყველს უამბო თავისი სიზმრის შესახებ და ისიც უთხრა, რომ მის ქმარს შეეშინდა, ბრძოლაში არ დაჰგვიანებოდა, ამიტომაც ქორწინების ღამის შემდეგ ტრადიციული განწმენდის გარეშე წავიდა.

მუსლიმები განაგრძობდნენ წინსვლას მანამდე, სანამ ერთ წერტილში მტრის რიგები მთლად არ აირია. ამდენად, გზა გაიხსნა მათი ბანაკისაკენ და დაიძრა უზარმაზარი ტალღა ალაფს მოწადინებული ხალხისა. ახლა ორმოცდაათი ნარჩევი მშვილდოსანი გარკვეულწილად მოშორებით იყო წინასწარმეტყველისაგან მარცხნივ. მასა და მათ შორის მიწა ძირს ეშვებოდა ფერდობის სახით დაბლობზე, შემდეგ კი მაღლა იწევდა იმ ხელსაყრელი ადგილისაკენ, სადაც მან ისინი დააყენა. ხედავდნენ პირველ რიგებს და, როდესაც შენიშნეს, რომ მათი მეგობრები ის-ისაა, უნდა გამდიდრებულიყვნენ, როგორც ისინი ფიქრობდნენ, მტრის ქონებით, უმრავლესობისათვის ძალიან მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა ნადავლი. მათი წინამძღოლი, ‛აბდ ალლაჰ იბნ ჯუბაირი, ამაოდ ახსენებდა წინასწარმეტყველის ბრძანებას, არ დაეტოვებინათ თავიანთი პოზიცია არც ერთ შემთხვევაში. უპასუხეს, წინასწარმეტყველს მათთვის არ უბრძანებია, რომ იქ მთელი სიცოცხლე დარჩენილიყვნენ. ახლა ბრძოლა დამთავრებული იყო, როგორც ისინი ამბობდნენ, ურწმუნონი კი - განდევნილნი. დაახლოებით ორმოცი მათგანი ძირს დაეშვა ფერდობზე და გეზი აიღო ბანაკისაკენ, ‛აბდ ალლაჰი კი დატოვეს ერთგული, მაგრამ უაღრესად გადაღლილი მშვილდოსნების მთავარ ჯგუფთან ერთად.

აქამდე მექის კავალერიამ დიდი სარგებლობა ვერ მოიტანა. ცენტრში ორი არმია ისე იყო ერთმანეთს შებმული, რომ იქ ცხენების შესვლა ერთნაირად გადათელავდა ორივე მხარის წარმომადგენლებს, მეორე მხრივ, ისინი ვერც მტრის ზურგამდე მიაღწევდნენ ისე, რომ არ გადაევლოთ გრძელი მონაკვეთი, სადაც ისრების წვიმა წამოვიდოდა მათი გამოჩენისთანავე. მაგრამ ხალიდმა დაინახა, რაც მოხდა, და მიხვდა, რომ მისი დრო დადგა, იგი უსწრაფესი ჭენებით გაუძღვა თავის კაცებს იმ ადგილისაკენ, სადაც მშვილდოსნები იდგნენ. ‛აბდ ალლაჰი და მისი მებრძოლები ამაოდ ცდილობდნენ მათ შეჩერებას ისრებით, შემდეგ დაუშვეს თავიანთი მშვილდები და სამკვდრო-სასიცოცხლო ბრძოლა გამართეს მტერთან ხმლებითა და ხელკეტებით. არც ერთი არ გადარჩა ამ ერთგული ათი კაციდან. ხალიდმა უკან შემოუარა და მტრის ჯარის მთავარ ნაწილს ზურგში დაესხა თავს. ‛იქრიმამ მას მიბაძა და მექელმა ცხენოსნებმა დიდი ზარალი მიაყენეს მორწმუნეთა არეულ რიგებს. ‛ალი და მისი მეგობრები ახლა ახალი საშიშროებისაკენ შებრუნდნენ და ამიტომაც ბევრი კერპთაყვანისმცემელი, რომელიც უკვე გაქცეული იყო, მობრუნდა და ხელახლა ჩაერთო ომში. ბრძოლის ბედი უეცრად შეიცვალა და კურეიშის შეძახილი - „ჰოი, ‛უზზა! ჰოი, ჰუბალ!“ - ახლა უკვე მთელ ველს მოედო. ბევრი მუსლიმი, რომელიც ზურგში ცხენოსნებისაგან დაღუპვას გადაურჩა, შეშინებული იყო და ამიტომაც მთისკენ გაიქცა. იცოდნენ, რომ იქ პოვებდნენ თავშესაფარს. წინასწარმეტყველმა მათ დაუძახა, დაბრუნებულიყვნენ, მაგრამ მათი ყურები დახშული იყო მისი ხმის გასაგებად, მათი გონება ახლა სხვა ვერაფერზე ფიქრობდა, გარდა გაქცევისა. მუსლიმთა უმრავლესობა ბრძოლას აგრძელებდა, მაგრამ ახლა თავდაპირველი შემართება ჩამქრალიყო და რიცხვობრივი განსხვავებაც მათ წინააღმდეგ იყო. მათ უკან დახიეს თანდათან და ბრძოლამ ახლა უჰუდის მიმართულებით გადანაცვლება დაიწყო, იქითკენ, სადაც თვითონ წინასწარმეტყველი იყო.

წინასწარმეტყველი და მისი მეგობრები, მათ შორის, ორი ქალიც, ისრის ნაკადებს მიჯრით ესროდნენ მტერს, ეს ჯგუფი ძლიერდებოდა სხვა ადამიანებით მთავარი ძალიდან. მათი ლიდერი ფიქრობდა, რომ დღე მათ საწინააღმდეგოდ შებრუნდა და ახლა საჭირო იყო წინასწარმეტყველის დაცვა. პირველები, ვინც მათ შეუერთდნენ, იყო ორი კაცი მუზაინადან, ვაჰბი და ჰარისი. მტრის ცხენოსანთა ერთი ჯგუფი წინასწარმეტყველს მარცხნიდან მიუახლოვდა. „ვინ ითავებს ამ განაყოფს?“ იკითხა წინასწარმეტყველმა. „მე, ღმერთის მოციქულო,“ ასეთი იყო დაუყოვნებელი პასუხი ვაჰბისა და მან ისეთი სისწრაფითა და მოქნილობით დაუწყო მათ სროლა, რომ ისრები თითქოს მშვილდოსანთა მთელი ჯგუფიდან მიდიოდა, ამიტომაც უკან დაიხიეს. „ვინ არის ამ ესკადრის წინააღმდეგ?“ თქვა წინასწარმეტყველმა, როდესაც ცხენოსნების კიდევ ერთი ჯგუფი გამოჩნდა და მათკენ წამოვიდა. „მე ვარ, ღმერთის მოციქულო,“ თქვა ვაჰბმა და მანაც ისე იბრძოლა, თითქოს ერთი კაცი კი არ ყოფილიყოს, არამედ რამდენიმე, და მტერი უკუიქცა. შემდეგ მესამე ჯგუფიც გამოჩნდა მტრის რიგებდან. „ვინ შეაჩერებს მათ?“ თქვა წინასწარმეტყველმა. „მე შევაჩერებ,“ მიუგო ვაჰბმა. „მაშ, ადექი,“ უთხრა წინასწარმეტყველმა, „და გაიხარე, რადგანაც სამოთხე შენია.“ ვაჰბიც სიხარულით დაემორჩილა და, როდესაც ხმალი ამოიწვდინა, თქვა: „მე არ ვიძლევი შეწყალებას და არც ვითხოვ შეწყალებას.“ შემდეგ იგი მტრის წიაღში შეიჭრა, ბრძოლით მიიკვლევდა გზას და ისე გააღწია მეორე მხარეს. ამ დროს აღფრთოვანებულმა წინასწარმეტყველმა და მისმა მეგობრებმა სროლა შეწყვიტეს, რათა ეცქირათ მისი გმირობისა და მამაცობისათვის. „ღმერთო, შეიწყალე ის!“ თქვა წინასწარმეტყველმა, როდესაც ვაჰბი ისევ შემობრუნდა მტრის შუაგულში და მანამდე იბრძოდა, სანამ ყველა მხრიდან არ შემოერტყნენ გარს და არ მოკლეს. შემდეგ ის იპოვეს, მას ხელკეტებისაგან ოცი ჭრილობა ჰქონდა მიყენებული, რომელთაგან თვით ერთიც კი საკმარისი იქნებოდა მის მოსაკლავად, აღარაფერი რომ ვთქვათ იმ ზიანზე, რაც მას ხმლებით მიაყენეს. ვინც კი მისი ბრძოლა იხილა, მთელი ცხოვრების განმავლობაში ახსოვდა ეს. ‛უმარი მომდევნო წლებში ამბობდა: „ყველა იმ სიკვდილთაგან, რომელიც მინახავს, სიამოვნებით მოვკვდებოდი იმ მუზაინელის სიკვდილით.“¹ და ზუჰრელი სა‛დი ამბობდა, რომ ათი წლის შემდეგ მას ისევ ყურებში ჩაესმოდა წინასწარმეტყველის ხმა, რომელიც ვაჰბს სამოთხის კეთილ უწყებას გადასცამდა.

ბრძოლის მთავარი ნაწილი თანდათან ახლოვდებოდა და მუსლიმები უკან იხევდნენ, ისინი ისევ ფერდობზე ადიოდნენ. საბრძოლო მოწოდებების გვერდით ორივე მხრიდან ისმოდა ინდივიდუალური შეძახილებიც მებრძოლებისაგან - გამოწვევები ცალკე ბრძოლაზე, ანდა სხვა სახის შერკინებაზე, მაგალითად, ისრით ერთმანეთზე დამიზნებაში. „გამოდით, მე ვარ ძე მავანისა.“ აბუ დუჯანა ამბობდა, რომ ის იყო ძე ხარაშისა, რომელიც პაპამისი იყო. საკმაოდ ხშირად გამომწვევის ვინაობა არაზუსტი იყო. ერთ-ერთმა ანსარმა, როგორც გაიგეს, დაიძახა: „გამოდით, მე ვარ ანსარი ჭაბუკი.“ იმ დღეს თვითონ წინსაწარმეტყველმა, სულ მცირე, ერთხელ თქვა: „მე ვარ იბნ ალ-‛ავათიკი,“² რაც ნიშნავს: „მე ვარ ძე მრავალი ‛ათიკასი,“ მუჰამედი გულისხმობდა თავის ბევრ წინაპარ ქალს³ იმ სახელით. მაგრამ ახლა გამოწვევა წამოვიდა ისეთი პიროვნებისაგან, რომლის ვინაობაც ეჭვს არ იწვევდა. ცხენოსანი გამოვიდა წინ მექელთა რიგებიდან და დაიძახა: „ვინ გამოვა ჩემს წინააღმდეგ? მე ვარ ძე ‛ათიკისა.“ ეს იყო ‛აბდ ალ-ქა'ბა, აბუ ბაქრის უფროსი ვაჟიშვილი, ‛ა'იშას ერთადერთი ღვიძლი ძმა, მათი ოჯახის ერთადერთი წევრი, რომელმაც ისლამი არ მიიღო. აბუ ბაქრმა ძირს დახარა თავისი მშვილდი და ხმალამოწვდილი გასვლას აპირებდა, მაგრამ წინასწარმეტყველმა მას სასწრაფოდ უთხრა: „ჩააგე ხმალი, დაბრუნდი შენს ადგილას და მოგვეცი სიკეთე შენი არსებობისა და აქ ყოფნისა.“ ⁴

მუსლიმებს ზურგში თავს დაესხა ცხენოსანთა მეორე ნაკადი, რომელსაც ‛აბდ ალ-ქა'ბა მოუძღოდა, ზემოთ ნახსენები გამოწვევის შემდეგ ის უკან შებრუნებულიყო ჯარის რიგებში. „რომელი თქვენგანი გასწირავს თავს ჩვენთვის?“ თქვა წინასწარმეტყველმა. ხუთმა ანსარმა ხმალი ამოიწვდინა და მტერს დაესხა თავს. ისინი მანამდე იბრძოდნენ, სანამ არ დაიხოცნენ, გარდა ერთისა, რომელიც დაიჭრა, მაგრამ მაინც სასიკვდილოდ. დახმარება მალე მოვიდა, რადგანაც ‛ალი, ზუბაირი, ტალჰა, აბუ დუჯანა და სხვები, რომლებიც ბრძოლის წინა რიგებში იყვნენ გაჭრილნი, ახლა ბრძოლით უკანვე გამობრუნებულიყვნენ მტრის ჯარის გამორღვევით, რათა მუჰამედთან ახლოს მისულიყვნენ. მათ უკვე მიაღწიეს წინასწარმეტყველის მხარეს, მაგრამ მასთან მანამდე ვერ მივიდნენ, სანამ ბასრი ქვა არ მოარტყა მტერმა პირში. მას ქვედა ტუჩი გაუსკდა და ერთი კბილიც მოსტყდა. სახიდან სისხლი მოსდიოდა, მაგრამ მის დასაშრობად ყველა ღონეს ხმარობდა. იგი ‛ალის არწმუნებდა, ასევე სხვებსაც, რომ სერიოზულად არ იყო დაშავებული, ამიტომაც ისინი ბრძოლას დაუბრუნდნენ, გარდა ტალჰასი, რომელიც ძალიან დასუსტებულიყო, რადგანაც სისხლი ჰქონდა დაკარგული, და გული წაუვიდა. „შეხედე შენს ბიძაშვილს,“ უთხრა წინასწარმეტყველმა აბუ ბაქრს, მაგრამ ტალჰას თითქმის იმავე წამს დაუბრუნდა ცნობიერება, ხოლო ზუჰრელი სა‛დი და ხაზრაჯელი ჰარის იბნ სიმმა მის მაგიერ გავიდნენ ბრძოლის ველზე. ახლად შემატებულ ძალებთან ერთად ისეთი გააფთრებული თავდასხმა განახორციელეს მტრის წინააღმდეგ, რომ რაღაც მომენტში მათმა რიგებმა უკან დაიხია იმ ხუთი ანსარისაგან, რომლებიც მზად იყვნენ თავიანთი სიცოცხლის გასაწირად. წინასწარმეტყველი მათ შესცქეროდა და ლოცავდა. იმ ხუთიდან ერთმა, რომელიც ჯერ კიდევ ცოცხალი იყო, დაიწყო მისკენ ხოხვა. მან ორი კაცი გაგზავნა, რათა ის მასთან მიეყვანათ, როდესაც მიიყვანეს, მან თავი ფეხზე დაადებინა, როგორც ბალიშზე, და არ განძრეულა, სანამ კაცი არ გარდაიცვალა.

„იცოდეთ, სამოთხე ხმლების ჩრდილქვეშაა,“⁵ თქვა წინასწარმეტყველმა; და მომდევნო წლებში ის იხსენებდა ამ განსაკუთრებულ დროსა და ადგილს, რომელიც ისე უხვად იყო კურთხეული, რომ ერთხელ შესძახა: „განა მე ოდესმე მიმატოვებდნენ ჩემი მეგობრები მთის ძირისა!“ ⁶

მტერმა თანდათან დაიწყო იმ პოზიციების უკან დაბრუნება, რაც დაკარგა. პატარა ჯგუფში, რომელიც წინაწარმეტყველის გარშემო იყო, მალე გათავდებოდა ისრების მარაგი და ზოგადადაც ასე ჩანდა, რომ მშვილდოსნობის დრო დასრულდა. თუ მტერი ასე გააგრძელებდა წინსვლას, მაშინ ყველა ხმალი სულ მალე ქარქაშში უნდა ჩაეგოთ და ხელჩართულ ბრძოლაზე გადასულიყვნენ, სადაც ერთი მორწმუნის წინააღმდეგ საშუალოდ ოთხი ურწმუნო იქნებოდა. შემდეგ უეცრად ერთი ცხენოსანი გამოვიდა წინ, პირდაპირ იქითკენ წავიდა, სადაც მუჰამედი იყო, და დაიძახა: „სად არის მუჰამედი? ნუ გადავრჩები, თუ ის გადარჩება!“ ეს იყო იბნ კამი'ა, კურეიშის ერთ-ერთი შორეული კლანის წარმომადგენელი, რომელსაც უკვე ბევრი მუსლიმი დაეხოცა. მან სწრაფი მზერა შეავლო ჯგუფს და თავისი მახვილი თვალით იცნო სასურველი მსხვერპლი, ცხენს დეზი ჰკრა და ხმალი ისე მოუქნია წინასწარმეტყველს, რომ უეჭველია, მას ვერვითარი მუზარადი ვერ გაუძლებდა. მაგრამ ტალჰა, რომელიც წინასწარმეტყველის გვერდით იდგა, მისკენ გადაიხარა და შეძლო რაღაცნაირად შეემცირებინა ამ დარტყმის ძალა, თუმცა ამის შედეგად თვითონ მთელი ცხოვრების განმავლობაში შეგრძნება დაკარგა რამდენსამე თითზე. ხმლის პირი ოდნავ ასცდა წინასწარმეტყველის მუზარადის გვირგვინს, გვერდზე ჩამოსხლტა, ცოტათი შეეხო საფეთქელზე, მუზარადის ორი რგოლი ლოყასთან ჩაუგდო და საბოლოოდ მოხვდა მის ორმაგად დაჯავშნილ მხარს. თავში მიყენებულმა დარტყმამ ის ერთი წუთით გააოგნა, ამიტომაც ძირს დაეცა, თავდამსხმელი კი ისევე სწრაფად გაბრუნდა, როგორც მოვიდა. მაგრამ ახლა სხვები ჩაერთნენ თავდასხმაში, მახზუმელი შამმასი წინასწარმეტყველის წინაშე წამოიმართა და წარმოუდგენელი შთაგონებით იბრძოდა - წინასწარმეტყველი მას ახასიათებდა, როგორც ცოცხალ ფარს - მანამდე, სანამ არ დაეცა, მაშინ მისი ადგილი სხვა კაცმა დაიკავა, რომელსაც უკან ნუსაიბა ედგა. ახლა უკვე ქალსაც ამოეღო ხმალი.

გაისმა ხმა, შესაძლოა, თვით იბნ კამი'ასი: „მუჰამედი მოკლეს!“ შეძახილი მთელ ბრძოლის ველს მოედო, რასაც მოჰყვა ალ-‛უზზასა და ჰუბალის დიდება. უჰუდის კლდოვანი ფერდობები ექოს გამოსცემდა და ის მუსლიმები, ვინც იქ შეაფარეს თავი, თვითგვემასა და დარდს მიეცნენ, ხოლო მათ კი, ვინც ისევ ბრძოლას აგრძელებდნენ, შემართება დაკარგეს და ბრძოლიდან უკან გამოვიდნენ თავის გადარჩენის მიზნით. მაგრამ იყო ბევრი გამონაკლისიც, ერთი მათგანი გახლდათ ანასი, ნადრის ძე, რომლის მიხედვითაც სახელი ეწოდა მის დისშვილს, წინასწარმეტყველის მსახურ ანასს. ეს მისი და იყო, ნადრის ქალიშვილი, ვისაც წინასწარმეტყველმა უთხრა, რომ მისი ვაჟი, რომელიც ისრით განიგმირა ბადრში, ფირდაუსში, უმაღლეს სამოთხეში იყო. ანასი მივიდა თავის ორ მეგობართან, რომელთათვისაც, როგორც ჩანს, ცხოვრებამ აზრი დაკარგა, ამიტომაც ვეღარ ახერხებდნენ ვერც ბრძოლის გაგრძელებას და ვერც თავის შველას. „რას უზიხართ აქ?“ შესძახა მან. „ღმერთის მოციქული მოკლეს,“ მიუგეს მათ. „მაშ რაღაში გჭირდებათ თქვენი სიცოცხლე ამის შემდეგ?“ თქვა ანასმა, „ადექით და მოკვდით, როგორც ის მოკვდა!“⁷ შემდეგ წავიდა, სადაც ყველაზე სასტიკი ბრძოლა იყო გაჩაღებული. იქ ის შეხვდა სა‛დ იბნ მუ‛აზს, რომელმაც შემდგომში წინასწარმეტყველს უთხრა, რომ ანასი მას ეძახდა: „სამოთხე! მე ვგრძნობ მის სურნელს, რომელიც უჰუდის მეორე მხრიდან უბერავს.“ „ღმერთის მოციქულო,“ ამბობდა სა‛დი, „მე ისე ვერ ვიბრძოდი, როგორც ის.“ შემდეგომში მათ ი პოვეს მისი უსიცოცხლო სხეული, მას ოთხმოცზე მეტი ჭრილობა ჰქონდა მიყენებული და ისე იყო დამახინჯებული, რომ ვეღარავინ იცნობდა. იგი მხოლოდ მისმა დამ ამოიცნო თითების ფორმის მიხედვით.⁸

რაც შეეხება მორწმუნეებს, ვინც თავშესაფარი იმ მაღლობებზე პოვეს, რომლებიც დაბლობს გადმოჰყურებდა, მათთვის უკან დახევა უფრო ადვილი იყო, რადგანაც მტრის უმეტესობა გრძნობდა, რომ ბრძოლა ახლა უკვე დამთავრებულიყო და მათაც შეასუსტეს თავიანთი ძალისხმევა. რამდენი კაცი დაიღუპა, ჯერ არ ჰქონდათ დათვლილი, მაგრამ ცხადი იყო, რომ უხვად იძიეს შური მათთვის, ვინც ბადრში დაეცა. თანაც ახლა, როდესაც მოკლეს (როგორც ეგონათ) ის კაცი, ვინც იყო ერთადერთი მიზეზი მთელი ამ შეხლა-შემოხლისა, მათ ნამდვილად დაასამარეს ახალი რელიგია და ფაქტობრივად აღადგინეს ძველი წესრიგი. ჲა ლალ-‛უზზა, ჲა ლა-ჰუბალ! ძალისხმევის ასეთი შესუსტება კურეიშის მხრიდან არსად არ იყო ისეთი საგრძნობი, როგორც მათ შორის, ვინც გარს შემორტყმოდა დაახლოებით ოცკაციან ჯგუფს იმ ადამიანებისას, რომლებიც წინასწარმეტყველის მცველების ფუნქციას ასრულებდნენ. ნათელი იყო, რომ ეს ის მებრძოლები იყვნენ, რომლებიც არასოდეს ჩაბარდებოდნენ ტყვედ და სიკვდილამდე იბრძოლებდნენ, რაც, რა თქმა უნდა, გამოიწვევდა ბევრი მათი მოწინააღმდეგის სიკვდილსაც. ამიტომაც მექელებისათვის უკეთესი იყო, მიაღწიეს რა თავიანთ მთავარ მიზანს, სიცოცხლე შეენარჩუნებინათ და გამარჯვება ეზეიმათ.

წინასწარმეტყველს თითქმის მომენტალურად დაუბრუნდა ცნობიერება და, როდესაც მტერი იქაურობას გაეცალა, ის ფეხზე წმოდგა და თავის მეგობრებს ანიშნა, გაჰყოლოდნენ. ერთი ზეგანის გასასვლელისაკენ წარუძღვა, საიდანაც, როგორც ჩანს, ადვილი იყო უსაფრთხო ადგილას ასვლა, იქიდან კი შეძლებდნენ თვალი ედევნებინათ მტრის მოძრაობისათვის. მაგრამ ახლა მას ძლიერ სტკიოდა ლოყა: მეტალის რგოლები ღრმად ჰქონდა ჩასობილი ხორცში, ამიტომაც ცოტა ხნით ჩამოხდნენ და აბუ ‛უბაიდამ ჯერ ერთ, მერე კი მეორე რგოლს პირი ჩაავლო და ისინი წინასწარმეტყველს ლოყიდან ამოუღო. ჭრილობიდან ისევ სისხლის დენა დაიწყო, ხაზრაჯელმა მალიქმა პირი მიადო ჭრილობას, სისხლი ამოწოვა და გადაყლაპა. ეს ის იყო, რომელმაც მედინაში თქვა: „ჩვენ წინ გვაქვს ორიდან ერთი სიკეთე“; და, შამმასის გარდა, რომელიც გარდაცვლილიყო, ის იყო ყველაზე უფრო მძიმედ დაჭრილი იქ მყოფთა შორის. წინასწარმეტყველმა თქვა: „ვისაც უნდა, იხილოს კაცი, რომლის სისხლიც ჩემსას შეერია, შეხედოს მალიქს, სინანის ვაჟს.“ აბუ ‛უბაიდაც მათ შორის იყო, რადგანაც, როდესაც რგოლების ამოღებას ცდილობდა, ორი კბილი მოსძვრა და პირიდან სისხლი მოსდიოდა. წინასწარმეტყველმა მათ უთხრა: „ვისი სისხლიც ჩემსას შეეხო, მას ცეცხლი ვერ შეეხება.“⁹

როდესაც ეს პატარა ჯგუფი ზეგანის გასწვრივ დაიძრა, ისინი შეამჩნია ზოგიერთმა მათგანმა, ვისაც უკვე მოესწრო უჰუდისათვის თავის შეფარება, და ისინი მათ შესახვედრად ჩამოვიდნენ. ქა‛ბ იბნ მალიქი ყველაზე წინ მოდიოდა და იგი გაკვირვებული დარჩა, როდესაც დაინახა კაცი, რომელიც თავისი აღნაგობით ზუსტად ისეთი იყო, როგორც წინასწარმეტყველი, მხოლოდ იმ განსხვავებით, რომ უფრო ნელი სიარული ჰქონდა. შემდეგ, ახლოს მისვლისას, ქა‛ბმა დაინახა მისი თვალების შეუდარებელი ბრწყინვალება, რომელიც არავის მზერაში არ აგერეოდა, და ის უკან მომავალ ადამიანებს მიუბრუნდა და დაუძახა: „მუსლიმებო, გიხაროდეთ! ეს ღმერთის მოციქულია!“ წინასწარმეტყველმა ანიშნა, ჩუმად ყოფილიყო, ამიტომაც მას აღარ წამოუძახია კარგი ახალი ამბავი, მაგრამ ის გავრცელდა პირიდან პირში და კაცები ჩქარა მორბოდნენ, რათა დარწმუნებულიყვნენ, რომ ეს მართალი იყო. იმედნად დიდი იყო სიხარული, რომ თითქოს დამარცხება უეცრად გამარჯვებამ შეცვალა.

მაგრამ ქა‛ბის სასიხარულო შეძახილი გაიგო ერთმა განმარტოებულმა მხედარმა კურეიშიდან, ის ზუსტად იმ ადგილას ჩამომხდარიყო , რომელიც მათ სულ ცოტა ხნის წინ დატოვეს. ეს იყო უბაი , უმაიას ძმა , რომელმაც დაიფიცა , რომ თავის ცხენზე , „ავდზე, ამხედრებული - და ახლა სწორედ ამ ცხენზე იჯდა - წინასწარმეტყველს მოკლავდა. როდესაც შეიტყო, რომ მისი სასურველი მსხვერპლი მკვდარი იყო, ბუნებრივია, იგი მოვიდა მისი გვამის მოსაძებნად, რათა შეემოწმებინა, სიცოცხლის რაიმე ნატამალი ხომ არ დარჩენილიყო მასში; და, გაიგონა რა ქა‛ბის შეძახილი, მან გაქუსლა ზეგანზე, სანამ მუსლიმებს არ წამოეწია. ისინი მისკენ შებრუნდნენ. „მუჰამედ,“ დაიძახა, „თუ შენ გადარჩები, მაშ, მე ნუ გადავრჩენილვარ!“ ზოგიერთი მეგობარი წინასწარმეტყველთან ახლოს მივიდა, სხვები კი უბაიზე თავდასხმას აპირებდნენ, როდესაც წინასწარმეტყველმა მათ უბრძანა, ხელი გაეშვათ; ისინი, ვინც მის გარშემი იყვნენ, შემდგომში ყვებოდნენ, რომ მან ისინი ისე ჩამოიცილა, თითქოს ბუზები ყოფილიყვნენ აქლემის ზურგზე. შემდეგ ჰარის იბნ ას-სიმმას ხელკეტი გამოართვა და მათგან ყველასაგან წინ გამოვიდა. ისინი განძრევას ვერ ბედავდნენ და შიშით შესცქეროდნენ მის სასტიკ და შეუბრალებელ, მოღუშულ სახეს. როგორც ერთ-ერთი მათგანი ყვებოდა: „როდესაც წინასწარმეტყველმა ეს გადაწყვეტილება მიიღო, არ არსებობს იმაზე უფრო დიდი რისხვა , ვიდრე ის, რამაც იგი მოიცვა.“¹⁰ უბაი ამოწვდილი ხმლით მიუახლოვდა, მაგრამ სანამ მოიქნევდა, წინასწარმეტყველმა მას ხელკეტი დაარტყა კისერში. მან ხარივით დაიღრიალა, შემდეგ შეტორტმანდა და კინაღამ გადმოვარდა თავისი ცხენიდან, მაგრამ წონასწორობა აღიდგინა, შებრუნდა და ჭენებით ჩაუყვა ფერდობს, არ შეჩერებულა მანამდე, სანამ მექელთა ბანაკს არ მიაღწია. იქ მისი ძმისშვილი, საფვანი, და მისი კლანის სხვა წევრები შეკრებილიყვნენ. „მუჰამედმა მომკლა,“ თქვა აკანკალებული ხმით. მათ ნახეს მისი ჭრილობა და სერიოზულად არ მოეკიდნენ, მაგრამ თვითონ დარწმუნებული იყო, რომ ეს სასიკვდილო იყო, და, მართლაც, მალე გამომჟღავნდა, რომ არ ცდებოდა. „მან მითხრა, რომ მომკლავდა,“ თქვა უბაიმ, „და, ღმერთმანი, თავს რომ დამსხმოდა, აუცილებლად მომკლავდა.“ ბოლოს და ბოლოს მუჰამედი მკვდარი არ იყო? - შეფიქრიანდნენ მექელები, მაგრამ უბაი ნამდვილად სრულ ჭკუაზე აღარ იყო და თანაც ნებისმიერ შემთხვევაში ადვილი იყო მუზარადიანი ერთი კაცის აღრევა მეორეში.

როდესაც წინასწარმეტყველმა და მისმა მეგობრებმა ზეგანის უმაღლეს წერტილს მიაღწიეს, ‛ალი წავიდა, რათა კლდიდან გამომავალი წყლით აევსო თავისი ტიკი. მან ის წინასწარმეტყველს მიაწოდა, მაგრამ მას არ მოეწონა მისი სუნი, რადგანაც წყალი შეგუბებული, მდორედ მდინარი იყო, და ვერაფრით აიძულა თავი, დაელია, მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან სწყუროდა, მაგრამ ცოტა მაინც იხმარა ეს წყალი - სახიდან სისხლი ჩამოიბანა. შემდეგ, რადგანაც მათი მიწვდომა ისევ იოლად შეიძლებოდა ველიდან, ბრძანა, კიდევ უფრო მაღლა ასულიყვნენ, და თვითონ სცადა, აცოცებულიყო ერთ კლდოვან ადგილას, საიდანაც კიდევ უფრო მაღლა შეიძლებოდა ასვლა. მაგრამ ის ძალიან დასუსტებული იყო, ამიტომაც ტალჰა ჩაიკუნტა მიუხედავად იმისა, რომ თავისი ჭრილობები საშინლად სტკიოდა, და წინასწარმეტყველს საშუალება მისცა, მისთვის ზურგზე დაებიჯებინა, შემდეგ წამოიწია და ისე აიყვანა მუჰამედი საჭირო სიმაღლეზე. იმ დღეს წინასწარმეტყველმა მასზე თქვა: „ვისაც სურს, იხილოს მიწაზე გართხმული მოწამე, შეხედოს ტალჰას, ‛უბაიდ ალლაჰის ძეს.“¹¹ დროისათვის, როდესაც მათ მიაგნეს ადგილს, რომელიც დროებითი ბანაკისათვის გამოდგებოდა, მზემ თავის ზენიტს მიაღწია და მათ შუადღის ლოცვა ილოცეს. წინასწარმეტყველი ამ ლოცვას უძღვებოდა, თან სულ იჯდა და ყველამ მას მიბაძა. შემდეგ დასასვენებლად წამოწვნენ, ბევრმა მათგანმა ღრმა ძილით დაიძინა და ძალები აღიდგინა, ამ დროს მეთვალყურეები მორიგეობდნენ ხელსაყრელ პოზიციაზე და დაბლობს გადასცქეროდნენ.

______________________

1. ვ. 275.

2. ვ. 280.

3. ი.ს. I/I, 32-4, ასახელებს ათზე მეტს, მათ შორის ჰაშიმის დედასა და ლუ'აჲჲის დედას. სახელი ‛ათიკა მნიშვნელობით ახლოსაა ტაჰირასთან და წმინდას ნიშნავს.

4. ვ. 257.

5. ბ. LII, 22.

6. ვ. 256.

7. ვ. 280.

8. ბ. LVI, 12.

9. ვ. 247.

10 ვ. 152.

11. ი.ჰ. 571.

კურეიშელნი ახლა დაკავებულნი იყვნენ თავიანთი დაღუპულებითა და დაჭრილებით. დანაკარგები დიდი არ იყო: მხოლოდ ოცი მკვდარი სამიათასიდან. შემდეგ მათ დათვალეს მტრის დანაკარგები და ი პოვეს დაახლოებით სამოცდახუთი მკვდარი, რომელთა უმრავლესობას არ იცნობდნენ. მხოლოდ სამი იყო მუჰაჯირი: ჰამზა ჰაშიმიდან, მუს‛აბი ‛აბდ ად-დარიდან და ‛აბდ ალლაჰი ჯაჰშიდან. რამდენიმე სხეული ბრძოლის ცენტრალური ადგილიდან ცოტა უფრო მოშორებით, როგორც დაღუპულების, ისე დაჭრილებისა, ვერ შეამჩნიეს. მათ შორის იყო შამმასი, ჯერ კიდევ ცოცხალი, მაგრამ მას მოძრაობა არ შეეძლო. ისინი ამაოდ ეძებდნენ მუჰამედის გვამს და, როდესაც ამას აკეთებდნენ, ვაჰში დაბრუნდა ჰამზას სხეულთან, მუცელი გაუფატრა, ღვიძლი ამოკვეთა და ჰინდს მიუტანა. „რა იქნება ჩემი მამაშენის მკვლელის მოკვლისათვის?“ იკითხა მან. „ნაალაფარის მთელი ჩემი წილი,“ იყო ქალის პასუხი. „აი, ჰამზას ღვიძლი,“ უთხრა კაცმა. ჰინდმა გამოართვა, ერთი ადგილი კბილებით ამოაგლიჯა, დაღეჭა და ლუკმა გადაყლაპა, რათა თავისი ფიცი შეესრულებინა, დანარჩენი კი გადააფურთხა. „მაჩვენე, სად არის თვითონ ის,“ თქვა მან და, როდესაც გვამთან მივიდნენ, ჰამზას მოაჭრა ცხვირი, ყურები და ხორცის სხვადასხვა ადგილები. მოიხსნა თავისი ყელსაბამები, კულონები, სამაჯურები და ისინი ვაჰშის მისცა. შემდეგ კი იქ მყოფ ქალებს უთხრა, დაემახინჯებინათ სხვა დაღუპულთა გვამები. ყველამ ასეთი შურისძიების მძივები და მორთულობები გაიკეთეს მიცვალებულებისათვის მოჭრილი ნაწილებისაგან. ჰინდი კლდეზე ავიდა და გამარჯვების სიმღერა შეასრულა. კიდევ იყო ერთი-ორი კურეიშელი, ვისაც სურდა, შურისძიების მიზნით მუსლიმთა გვამები დაესახიჩრებინა, მაგრამ ამან ბედუინ მოკავშირეთა დიდი აღშფოთება გამოიწვია. აბუ სუფიანი ჰამზას პირში ურტყამდა თავის ხელკეტს და ამბობდა: „აი, ეს იგემე, მეამბოხევ!» ამ დროს ჩაიარა ჰულაისმა, ქინანას ერთ-ერთი კლანის ლიდერმა. ხმამაღლა, ისე, რომ აბუ სუფიანს გაეგო, მან თქვა: «ქინანას ძენო, განა შეიძლება, კურეიშის უფროსი იყოს ეს კაცი, რომელიც თავისი მკვდარი ბიძაშვილის სხეულს იმას უკეთებს, რასაც თქვენ ხედავთ?“«ეშმაკმა დალახვროს,“ თქვა აბუ სუფიანმა, „არავის არ უთხრა. ეს მხოლოდ შეცდომა იყო, მეტი არაფერი.“¹

ამასობაში აბუ ‛ამირი მივიდა თავისი ვაჟის, ჰანზალას, გვამთან და დიდი მწუხარებით დაიტირა: „განა არ გაფრთხილებდი ამ კაცის შესახებ?“ - წინასწარმეტყველს გულისხმობდა - „მაგრამ შენ ხომ მამის დამჯერი შვილი იყავი, კეთილზნიანი შენს ცხოვრებაში, ახლა კი მკვდარი წევხარ მეგობრებთან ერთად. თუ ღმერთი რაიმე სიკეთეს მისცემს ამ დაღუპულს“ - და მან ჰამზაზე მიუთითა - „ან მუჰამედის რომელსამე მიმდევარს, შენც მოგცეს ეს სიკეთე!“² შემდეგ მკაცრად შეხედა ჰინდსა და სხვა ქალებსაც და ხმამაღლა თქვა: „კურეიშელნო, არ გაბედოთ ჰანზალას დამახინჯება მიუხედავად იმისა, რომ ის ჩემი მტერი იყო და თქვენიც!“ მათაც პატივი სცეს მის სურვილს.

ახლა მიიჩნევდნენ, რომ უბაი არ შემცდარა და წინასწარმეტყველი თავის ჯართან ერთად იყო სადღაც მაღალ ადგილას ველის ზემოთ. მაგრამ ბრძოლა დამთავრდა: შეუძლებელი იყო იერიშის მიტანა მთაზე და მონებს უკვე ნაბრძანები ჰქონდათ, ბანაკის კარვები აეშალათ. როდესაც მათ თავიანთი მიცვალებულები დამარხეს და მტრის მიცვალებულებზე შურისძიებით გული იჯერეს, ის აღჭურვილობა და სერთოდ ყველაფერი, რაც კი გვამებს წააძრეს, აქლემებს აჰკიდეს და წასასვლელად მოემზადნენ. მაგრამ, სანამ გზას გაუდგებოდნენ, აბუ სუფიანი თავის წაბლისფერ ფაშატზე ამხედრდა, მთის ძირისაკენ გაქუსლა, იმ ადგილთან ახლოს მივიდა, სადაც წინასწარმეტყველი და მისი მეგობრები იყვნენ, და, რაც შეეძლო, ხმამაღლა დაიძახა: „ომი რიგ-რიგობით მიდის, ეს არის დღე დღის წილ. ქება შენ, ჰოი, ჰუბალ! განამტკიცე შენი სარწმუნოება!“ წინასწარმეტყველმა ‛უმარს უთხრა, წასულიყო და პასუხი გაეცა ასეთი სიტყვებით: „ღმერთი ყველაზე მაღალია, აღმატებული თავისი დიდებულებით. ჩვენ არა ვართ თანაბარ მდგომარეობაში: ჩვენი მიცვალებულები სამოთხეში არიან, თქვენები კი - გეენაში.“ ასე რომ, ‛უმარი მივიდა იმ უფსკრულის პირას, რომლის ძირშიც აბუ სუფიანი იდგა, და ისე უპასუხა, როგორც წინასწარმეტყველმა დაავალა. აბუ სუფიანმა მისი ხმა იცნო და დაუძახა: „გაფიცებ, მითხარი, ღმერთმანი, ჩვენ მოვკალით მუჰამედი?“ „არა, ღმერთმანი,“ უპასუხა ‛უმარმა, „ის ახლაც უსმენს იმას, რასაც ამბობ.“ „მე ვიცი, რომ შენი სიტყვები შეესაბამება სიმართლეს და არა იბნ კამი'ასი,“ თქვა აბუ სუფიანმა. შემდეგ წასასვლელად შებრუნდა, მაგრამ დასძინა: „ზოგიერთი თქვენი მიცვალებული დაასახიჩრეს. ღმერთმანი, სულაც არ მსიამოვნებს ეს, არც აღშფოთებული ვარ ამის გამო. მე ეს არც ამიკრძალავს და არც მიბრძანებია.“ შემდეგ კიდევ თქვა: „ბადრი იყოს თქვენი შეხვედრის ადგილი ჩვენთან მომავალ წელს!“ ეს რომ გაიგო, წინასწარმეტყველმა ახლა სხვა მეგობარი გაგზავნა კლდის პირას, რათა ასეთი პასუხი დაეძახა: „ეს არის შეხვედრის დათქმული ადგილი ჩვენს შორის.“ ³

აბუ სუფიანი იქით წავიდა, სადაც მისი ჯარი იცდიდა, ცოტა უფრო მოშორებით დაბლობზე, და ისინი სამხრეთისაკენ გაემართნენ. ძალიან შორი იყო საიმისოდ, რომ ‛უმარს ნათლად გაერჩია მათი რიგები, ამიტომაც წინასწარმეტყველმა ზუჰრელი სა‛დი ძირს ჩაგზავნა, რათა მტერს გაჰყოლოდა და ენახა, როგორ მდგომარეობაში იყვნენ. «თუ ისინი მიუძღვიან თავიანთ ცხენებს და ამხედრებულნი არიან აქლემებზე,“ ამბობდა წინასწარმეტყველი, „მექაში მიდიან, მაგრამ, თუ აქლემებს მიუძღვიან და ცხენებზე სხედან, მაშინ მედინისკენ აქვთ გეზი აღებული. და იმის სახელით, ვისაც ეკუთვნის ჩემი სული, თუ მათ ასეთი განზრახვა აქვთ, მე დავეწევი და შევებრძოლები.“ სა‛დი ძირს ჩავიდა იმ ხევში, სადაც წინასწარმეტყველის ულაყი, საქბი, იყო დაბმული მას შემდეგ, რაც უჰუდში ჩამოვიდნენ. ამ ცხენით გაჰყვა მექელებს, სანამ კარგად არ გაარჩია ისინი, შემდეგ საჩქაროდ უკან გამობრუნდა კარგი ახალი ამბით, რომ მათი ცხენოსნები ახლა აქლებემზე ისხდნენ, ხოლო ცხენები გვერდით მიჰყავდათ. როგორც ერთ-ერთი მათგანი ამბობდა მომდევნო წლებში, კერძოდ, ‛ამრი, რომელმაც მონაწილეობა მიიღო ხალიდთან ერთად კავალერიის მხრიდან გადამწყვეტ თავდასხმაში: „ჩვენ შევიტყვეთ, რომ იბნ უბაი მედინაში დაბრუნდა ჯარის ერთი მესამედით, და ისიც, რომ ავსისა და ხაზრაჯის ზოგიერთი კაცი ქალაქში იყო დარჩენილი. არც იმაში ვიყავით დარწმუნებულნი, რომ ისინი, ვინც უკან დაიხიეს, ისევ არ წამოვიდოდნენ თავდასხმაზე; ბევრი ჩვენგანი დაჭრილი იყო და თითქმის ყველა ჩვენი ცხენი ისრებს დაეკაწრა, ამიტომაც მექის გზას გავუდექით.“

____________________

1. ი.ი. 582.

2. ვ. 274.

3. ვ. 299.

ახლა წინასწარმეტყველი თავის მეგობრებს ძირს, ველისაკენ, ჩაუძღვა. ჰარის იბნ ას-სიმმა გაგზავნეს წინ, რათა ჰამზას გვამი მოეძებნა, მაგრამ, როდესაც მან ის ი პოვა, უაღრესად თავზარდაცემული დარჩა ამ სანახაობისაგან და, ვინაიდან ასეთი საშინელება უნდა ეთქვა წინასწარმეტყველისათვის, მაშინვე ვერ დაბრუნდა, ამიტომაც მის შემდეგ ‛ალიც გაგზავნეს. მან ნახა, რომ ჰარისი გაოგნებული იდგა დასახიჩრებულ გვამთან, და ისინი ერთად დაბრუნდნენ. წინასწარმეტყველმა იხილა, რაც მომხდარიყო, და თქვა: „არასოდეს ვყოფილვარ ისეთი გაბრაზებული, როგორც ახლა; ამიტომაც, როდესაც ღმერთი მომცემს გამარჯვებას კურეიშზე, მე დავამახინჯებ ოცდაათს მათი მიცვალებულებიდან.“¹ მაგრამ ამის შემდეგ სულ მალე მოვიდა გამოცხადება: თუ შენ სჯი, მაშინ იმდენად დასაჯე, რამდენადაც დაზარალდი; მაგრამ, თუ მოითმენ, ეს უკეთესია მომთმენისათვის.² აქედან გამომდინარე, მან არა მხოლოდ თავისი მუქარა არ შეასრულა, არამედ აკრძალა გვამების დასახიჩრება ყოველი ბრძოლის შემდეგ. მეტიც, თვითონ ბრძოლის დროსაც თავისიანებს უთხრა, რომ დაენდოთ ადამიანის სახე, როგორც სხეულის ის ნაწილი, რომელიც ყველაზე მეტად ჰგავდა ღმერთს: „როდესაც რომელიმე თქვენგანი დაარტყამს, ეცადოს, არ დაარტყას სახეს. . . რადგანაც ღმერთმა ადამი თავისი ხატის მიხედვით შექმნა.“³

‛აბდ ალლაჰ იბნ ჯაჰში ჰამზასთან ახლოს დაეცა და მისი გვამიც დამახინჯებული იყო. მაგრამ, როდესაც წინასწარმეტყველი შებრუნდა მათგან, რათა სხვა მიცვალებულები ენახა, მის მზერას სრულიად განსხვავებული სანახაობა შერჩა. მისი ორი ნათესავის ახლოს მდებარე გვამებს შორის იყო ჰანზალას სხეული. ვერც ერთ კურეიშელ კაცსა და ქალს ვერ გაებედა მისთვის ხელის ხლება, იქ განისვენებდა ზუსტად ისე, როგორც ანგელოზებმა დააწვინეს, თმები ჯერ სველი ჰქონდა წყლით, რომლითაც განბანეს, და ისინი შუა დღის მშრალ მიწაზე ეფინა. არავის არ ჩაუვლია გვერდით ისე, რომ ღმერთისათვის მადლობა არ შეეწირა, რადგანაც მისი სილამაზე და სიმშვიდე ზეციური იყო და ჭირისუფლებს იმას ამცნობდა, რომ ასეთი იყო მათი ახლობელი მოწამეების ახლანდელი მდგომარეობა.

არც თუ მოშორებით იყო სხეულები ხაითამასი და იბნ ად-დაჰდაჰასი - ხაითამასი, რომელსაც თავისი წამებული შვილი გამოეცხადა სიზმარში, როდესაც სთხოვდა, მალე მისულიყო მასთან, და საბით იბნ-დაჰდაჰასი, ვინც პალმის ხე აჩუქა ობოლს. წინასწარმეტყველმა საბითი დაინახა და თქვა: „პალმები, ძირს ჩამოწეული მძიმე მტევნებით დახუნძლული, რამდენი ასეთი ხე აქვს დაჰდაჰას ძეს ახლა სამოთხეში!“⁴ როდესაც ავსის ერთ-ერთი კლანის წარმომადგენლები საკუთარ მიცვალებულებს ეძებდნენ, მათ თავიანთ გასაოცრად ი პოვეს კაცი, სახელად უსაირიმი, რომელსაც სულ წინა დღეს საყვედურობდნენ, რომ ისლამს არ იღებდა. ყოველთვის, როცა ისლამზე ელაპარაკებოდნენ, იგი იტყოდა ხოლმე: „მე რომ ვიცოდე, რომ მართალია, რასაც თქვენ ამბობთ, მაშინ აღარ ვიყოყმანებდი.“ მიუხედავად ამისა, ის ბრძოლის ველზე იყო, სასიკვდილოდ დაჭრილი, მაგრამ ჯერ კიდევ ცოცხალი. „აქ რამ მოგიყვანა?“ უთხრეს, „შენს ხალხზე ზრუნავდი თუ ისლამზე?“ „ისლამის გამო,“ მიუგო მან, „უეცრად ვიწამე ღმერთი და მისი მოციქული და მივიღე ისლამი. შემდეგ ავიღე ჩემი ხმალი და დილით ადრე გამოვედი, რათა ღმერთის მოციქულთან ვყოფილიყავი, და მანამდე ვიბრძოდი, სანამ არ დამარტყეს ისე, რომ ახლა აქ ვარ დაცემული.“ მან მეტის თქმა ვეღარ შეძლო და ისინი მასთან დარჩნენ, სანამ გარდაიცვლებოდა. შემდეგ ამის შესახებ წინასწარმეტყველს უამბეს და მანაც დაარწმუნა ისინი, რომ ეს კაცი სამოთხის ხალხთა შორის იყო, და მომდევნო წლებში უსაირიმი ცნობილი გახდა, როგორც კაცი, რომელიც სამოთხეში ისე შევიდა, რომ ერთხელაც კი არ ულოცია თანამიმდევრობით დღის ხუთი ლოცვა.

დახოცილებში ასევე ი პოვეს ერთი უცნობი, როგორც ეს თავიდან მოეჩვენათ, მაგრამ ერთ-ერთმა მუსლიმმა მასში ამოიცნო მუხაირიკი, სწავლული რაბი სა‛ლაბას ებრაული კლანიდან. იმ დილით ადრე, როგორც შემდგომში შეიტყვეს, მან შეკრიბა თავისი ხალხი, რათა მათ შეესრულებინათ თავიანთი ხელშეკრულების პირობა წინასწარმეტყველთან და მას შეერთებოდნენ წარმართებთან ბრძოლაში, მაგრამ ისინი შეედავნენ, რომ შაბათი იყო, რაზეც უპასუხა: „თქვენ, ჭეშმარიტად, არ იცავთ შაბათს.“ შემდეგ დააფიცა, დაედასტურებინათ, რომ, თუ იგი დაიღუპებოდა, მისი ერთადერთი მემკვიდრე მუჰამედი იქნებოდა. „თუ დღეს მომკლავენ,“ თქვა მან, „ჩემი ქონება მუჰამედს ერგება, რათა ისე გამოიყენოს, როგორც ამას ღმერთი უჩვენებს.“ შემდეგ აიღო თავისი ხმალი და სხვა იარაღები და უჰუდისაკენ წავიდა, სადაც მანამდე იბრძოლა, სანამ მოკლავდნენ. დიდი ნაწილი იმ მოწყალებისა, რომელიც მუჰამედმა გაანაწილა მედინაში, მოდიოდა ამ კაცის უხვი პალმის კორომებიდან, რომლებიც წინასწარმეტყველმა მემკვიდრეობით მიიღო მუხაირიკისაგან, „ებრაელთა შორის საუკეთესოსაგან,' როგორც მას ეძახდა.

როგორც კი ნათელი გახდა, რომ მექელები იმავე გზაზე დადგომას აპირებდნენ, საიდანაც მოვიდნენ, ამდენად, გვერდს უქცევდნენ მედინას, ქალებმა დაიწყეს ქალაქიდან გამოსვლა, რათა დაჭრილებისათვის მოევლოთ და საკუთარი თვალით ენახათ, მართალი იყო თუ ტყუილი ის მრავალრიცხოვანი ამბები, რომლებიც, უკვე შუადღიდან მოყოლებული, აღწევდა მათ ყურამდე. იმ ქალთა შორის, ვინც პირველები გავიდნენ, იყვნენ საფია, ‛ა'იშა და უმმ აიმანი. წინასწარმეტყველი მძიმე მდგომარეობაში ჩავარდა, როდესაც დაინახა, რომ საფია უახლოვდებოდა, ამიტომაც ზუბაირს დაუძახა: „დამეხმარე დედაშენთან მიმართებაში და ჰამზას საფლავი მის მოსვლამდე გათხარეთ. შენ წადი მასთან შესახვედრად და უკან წაიყვანე, რათა არ იხილოს, რაც დაემართა მის ძმას.“ ზუბაირი ქალს მიუახლოვდა და უთხრა: „დედა, ღმერთის მოციქული გავალებს, უკან დაბრუნდე.“ მაგრამ საფიას უკვე შეეტყო ეს ამბავი ბრძოლის ველის განაპირას. „რატომ უნდა დავბრუნდე?“ იკითხა მან, „გავიგე, რომ ჩემი ძმა დაასახიჩრეს, მაგრამ ეს ხომ ღმერთისათვის მოხდა, და ის, რაც ღმერთისათვის ხდება, ასევე უნდა მივიღოთ. გპირდებით, წყნარად და მოთმინებით მოვიქცევი, თუ ღმერთს სურს.“ ზუბაირი წინასწარმეტყველთან დაბრუნდა და ყველაფერი მოახსენა, მანაც ნება დართო ქალს, გზა გაეგრძელებინა. ის მივიდა, თავის ძმას დასცქეროდა, ილოცა მისთვის და წარმოთქვა დაბრუნების აია: ჭეშმარიტად, ჩვენ ღმერთისთვის ვართ და, ჭეშმარიტად, მას დავუბრუნდებით; და ყველა მათგანმა გაიხარა, როდესაც გაახსენდათ, როდის გამოვლინდა ეს აია იმ გამოცხადებიდან, რომელიც ბადრში მოვიდა: ჰოი, თქვენ, ვინც ირწმუნეთ, ეძიეთ ღვთის შეწევნა სიმტკიცესა და ლოცვაში. ჭეშმარიტად, ღმერთი მტკიცეებთანაა. და ნუ იტყვით „მკვდარს“ მათზე, ვინც მოიკლნენ ღმერთის გზაზე, რადგანაც ისინი ცოცხლობენ, მხოლოდ თქვენ ვერ ხედავთ ამას. და ჩვენ ნამდვილად გამოგცდით თქვენ შიშითა და შიმშილით, ქონების, სიცოცხლეთა და მოსავლის დაკარგვით. ჭეშმარიტად, ჩვენ ღმერთისთვის ვართ და, ჭეშმარიტად, მას დავუბრუნდებით. ამისთვისაა კურთხევანი მათი უფლისაგან და მოწყალება; და ესენი არიან ჭეშმარიტ გზაზე მდგომნი. ⁵

შემდეგ საფია ადგა და ილოცა თავისი დის, უმაიმას, ძის, ‛აბდ ალლაჰ იბნ ჯაჰშის, სხეულზე, და მას მალე შეუერთდა ფატიმა. ორი ქალი დასტიროდა თავიანთ მიცვალებულებს და წინასწარმეტყველისთვისაც შვება იყო მათთან ერთად ტირილი. ფატიმამ მამას ჭრილობები შეუხვია. მათი ბიძაშვილი, ჰამნა, ‛აბდ ალლაჰის და, გამოჩნდა და მათი დარდი კიდევ უფრო გაძლიერდა, რადგანაც მისთვის უნდა ეთქვათ, რომ დაეღუპა ქმარი, მუს‛აბი, ასევე ძმა და ბიძა. როდესაც ბრძოლა უკვე კარგა ხნის დაწყებული იყო, წინასწარმეტყველმა დაინახა, რომ მუს‛აბს, როგორც ეგონა, ისევ მიჰქონდა დროშა, და მას დაუძახა. მაგრამ კაცმა უპასუხა: „მე არა ვარ მუს‛აბი,“ და წინასწარმეტყველი მიხვდა, ეს ანგელოზი იყო, ხოლო თვითონ მუს‛აბი ან მოკული, ან დაუძლურებული უნდა ყოფილიყო. ახლა იგი გარდაცვლილის სხეულთან იდგა და აიას წარმოთქვამდა: მორწმუნეთაგან არიან კაცები, რომლებიც მართალნი რჩებიან ღმერთთან დადებული თავიანთი პირობისა. ზოგიერთმა მათგანმა თავისი ფიცი უკვე გაამართლა სიკვდილით, ზოგიერთი კი ელის, და ისინი არც მერყეობენ და არც იცვლებიან.⁶

წინასწარმეტყველმა ბრძანა, ყველა დაღუპილის გვამი მიეტანათ და ჰამზასთან ახლოს დაესვენებინათ, თან საფლავები გაეთხარათ. ჰამზა მოსასხამში გაახვიეს და წინასწარმეტყველმა მასზე წაიკითხა დაკრძალვის ლოცვა, შემდეგ ყოველ მიცვალებულზე ილოცა, სულ სამოცდათორმეტი ლოცვა. როგორც კი საფლავი გაითხრებოდა ხოლმე, მასში ერთად ჩაასვენებდნენ ორ ან სამ მორწმუნეს. ჰამზა და მისი ძმისშვილი, ‛აბდ ალლაჰი, ერთად ჩაასვენეს ერთ საფლავში. წინასწარმეტყველი თვითონ უძღვებოდა ყოველ დაკრძალვას. „მოძებნეთ ‛ამრი, ჯამუჰის ძე, და ‛აბდ ალლაჰი, ამრის ძე,“ თქვა მან, „ისინი ამქვეყნად განუყოფელი მეგობრები იყვნენ, ამიტომაც ერთ საფლავში ჩაასვენეთ.“ მაგრამ ჰინდს, ‛ამრის ცოლსა და ‛აბდ ალლაჰის, ჯაბირის მამის, დას, უკვე ორივეს სხეული მოეტანა და მათთან ერთად თავისი ვაჟის, ხალლადისაც. მან სცადა, გვამები მედინაში წაეღო, თუმცა, როდესაც მისმა აქლემმა ველის ნაპირს მიაღწია, ფეხი აღარ გადადგა წინ - ღმერთის ბრძანებით, როგორც წინასწარმეტყველმა უთხრა - ამიტომაც ქალი იძულებული გახდა, სხეულები უკან მიეტანა ბრძოლის ველზე. სამივე ერთ საფლავში ჩაასვენეს და წინასწარმეტყველი მათ დასცქეროდა, როდესაც მათ მარხავდნენ. „ჰინდ,“ თქვა მან, „ისინი ყველანი სამოთხეში არიან, ‛ამრი, შენი ვაჟი, ხალლადი, და ძმა, ‛აბდ ალლაჰი.“ „ღმერთის მოციქულო,“ მიუგო ჰინდმა, „ილოცე, რომ ოდესმე მეც მათთან მამყოფოს უფალმა.“

განსხვავებით გარდაცვლილთა უმრავლესობისაგან, მუზაინელ კაცს, რომელმაც ასე გმირულად იბრძოლა, თავისი ხალხიდან არავინ ახლდა, რაგანაც მისმა ძმისშვილმაც სიკვდილამდე იომა. ამიტომაც წინასწარმეტყველი მივიდა მის სხეულთან და უთხრა: „ღმერთი იყოს შენით ისეთი კმაყოფილი, როგორც მე ვარ.“⁷ მას გადააფარეს მწვანეზოლებიანი მოსასხამი, რომელსაც სიცოცხლეში თვითონვე ატარებდა, მაგრამ, როდესაც საფლავში ჩაასვენეს და წინასწარმეტყველმა ეს მოსასხამი მაღლა აუწია, რათა თავზე ჰქონოდა, ფეხები გამოუჩნდა. ამიტომაც დაავალა, ველზე მოეგროვებინათ და მოეტანათ ტეგანი, რასაც მიცვალებულს ფეხებზე დაალაგებდნენ. ასევე გააკეთებინა ბევრი სხვა მიცვალებულისათვის, რათა მათი სახეცა და ფეხებიც დაფარული ყოფილიყო, სანამ მიწა დაეყრებოდათ.

ბოლო საფლავიც დაიხურა, წინასწარმეტყელმა მოაყვანინა თავისი ცხენი, ამხედრდა და ყველანი წავიდნენ ხეობისაკენ, იქითკენ, საიდანაც განთიადისას მოვიდნენ. როდესაც ისინი ლავიან ზოლს მიადგნენ, უთხრა, რიგებად მოწყობილიყვნენ და ღმერთისადმი დიდება და მადლობა აღევლინათ. კაცები ორ რიგად განლაგდნენ, სახით მექისაკენ, უკან ქალები დაუდგნენ, სულ თოთხმეტი. შემდეგ მათ ადიდეს უფალი და ასე ილოცეს: „ღმერთო, ვითხოვ შენს კურთხევას, შენს მოწყალებას, შენს კეთილგანწყობას, შენს პატიებას. ღმერთო, შენგან ვითხოვ უსაფრთხოებას შიშის დღეს და სიუხვეს გაჭირვების დღეს.“⁸

____________________

1. ი.ი. 584.

2. XVI, 126.

3. ა.ჰ. I, 251; მ. XLV, 32.

4. ვ. 505.

5. II, 153-7.

6. XXXIII, 23.

7. ვ. 277.

8. ვ. 315.

მზე ჩადიოდა, როდესაც ქალაქს მიუახლოვდნენ, და მათ ილოცეს დაისის ლოცვა, როგორც კი მეჩეთთან მივიდნენ. შემდეგ წინასწარმეტყველი დასასვენებლად დაწვა და ისეთი ღრმა ძილით დაეძინა, რომ ვერ გაიგო, როგორ მოუწოდა ბილალმა ღამის ლოცვისაკენ, მაგრამ, როდესაც გაიღვიძა, მარტომ ილოცა სახლში. ორმა სა‛დმა, შესაბამისად ავსიდან და ხაზრაჯიდან, ღამე გაათენა მეჩეთის კართან, ისინი რიგ-რიგობით ჰყარაულობდნენ, რადგანაც მაინც რჩებოდა იმის შესაძლებლობა, რომ კურეიში მობრუნდებოდა. მეორე დილით ადრე, როდესაც ლოცვა უკვე ილოცეს, წინასწარმეტყველმა ბილალს უთხრა, გამოეცხადებინა მათთვის და სხვებისთვისაც, რომ მტერს უნდა გამოსდგომოდნენ. „მაგრამ არავინ გამოგვყვება,“ უთხრა მან, „გარდა იმათი, ვინც ჩვენთან ერთად იყო გუშინ ბრძოლის ველზე.“

როდესაც ბელადები თავიანთ კლანებს დაუბრუნდნენ, ნახეს, რომ მათი კაცების უმრავლესობა ჭრილობებს უვლიდა, ან მათი ქალები უვლიდნენ მათ ჭრილობებს, რადგანაც ძალიან მცირედი გადარჩა უჰუდში უვნებელი, უმრავლესობა კი მძიმედ იყო დაშავებული. მაგრამ, როდესაც წინასწარმეტყველის მოწოდება გაიგეს, რაც შეიძლება კარგად გადაიხვიეს თავიანთი ჭრილობები და გაემზადნენ ისევ გასასვლელად, გარდა მალიქისა და შამმასისა. მალიქი ძალიან იყო დასუსტებული და მას თავისი ოჯახი უვლიდა. შამმასი, რომლის არც ერთი ახლობელი მედინაში არ იყო, შეცდომით ბრძოლის ველიდან ‛ა'იშას ბინაში მიიყვანეს. მაგრამ უმმ სალამამ თქვა, რომ ის იღებდა თავის თავზე საკუთარი კლანის წარმომადგენლის მოვლას, ამიტომაც მას მიანდეს. რადგანაც მისი სიკვდილი გადრაუვალი ჩანდა, წინასწარმეტყველმა ბრძანა, რომ იგი არ უნდა დაეკრძალათ მედინაში, არამედ თავისი მეგობარი მოწამეების გვერდით უჰუდთან.

წინასწარმეტყველი ერთ-ერთი პირველი გაემზადა მიუხედავად იმისა, რომ ძნელად ამოძრავებდა თავის მარჯვენა მხარს, სადაც მიიღო დარტყმა, რომელიც მის მოსაკლავად იყო მოქნეული მისი თავის მიმართულებით. როდესაც ტალჰა მოვიდა იმის გასაგებად, თუ როდის უნდა გასულიყვნენ, იგი გაოცებული დარჩა, რადგანაც წინასწარმეტყველი ცხენზე ამხედრებული იხილა მეჩეთის კართან. ჩაფხუტი ძირს ჰქონდა ჩამოწეული და მხოლოდ თვალები უჩანდა. მართალია, თავს სუსტად გრძნობდა, მაგრამ ტალჰაც გაქანდა თავისი ცხენისაკენ, რათა წინასწარმეყველისათვის მიებაძა. ბანუ სალიმას იმ წარმომადგენელთაგან, ვინც წავიდნენ, ორმოცი დაჭრილი კაცი იყო, ზოგიერთ მათგანს ათზე მეტი ღრმა ჭრილობა, დაჟეჟილობა თუ ისრის ნაკაწრი ჰქონდა; და, როდესაც ისინი ერთ რიგში იდგნენ წინასწარმეტყველის მიერ დათქმულ ადგილას და მან იხილა, რა ერთგულად შეასრულეს სიტყვა, გაიხარა მათი სულის სიმტკიცის გამო, რომელიც სხეულის ძლიერებას აღემატებოდა, და ილოცა: „ღმერთო, შეიწყალე ბანუ სალიმა!“ მთელი ამ კლანებიდან მხოლოდ ერთი იყო ისეთი, რომელსაც უჰუდთან არ ებრძოლა, ეს ჯაბირი გახლდათ. როდესაც გაიგო დილის მოწოდება, იგი წინასწარმეტყველთან მივიდა და უთხრა: „ღმერთის მოციქულო, მე ძალიან მინდოდა, ბრძოლაში მონაწილეობა მიმეღო, მაგრამ მამაჩემმა დამადგინა ჩემი შვიდი პატარა დის პატრონად. ასე ამჯობინა ის ღმერთმა მოწამეობისათვის, რის დიდი იმედიც მე თვითონ მქონდა. მაშ, ახლა მაინც მომეცი უფლება, შენთან ერთად წამოვიდე, ღმერთის მოციქულო.“ და წინასწარმეტყველმაც მას ნება დართო, სხვებთან ერთად წასულიყო.

მუსლიმები პირველად მედინიდან რვა მილის მოშორებით შეჩერდნენ. იმ დროისათვის მტერი დაბანაკებული იყო რავჰასთან, რომელიც არც თუ შორს მდებარეობდა უფრო წინ. ეს რომ შეიტყო, წინასწარმეტყველმა თავის კაცებს დაავალა, ვრცელ ფართობზე გადანაწილებულიყვნან და თითოეულ მათგანს თავისთვის ბევრი შეშა მოემარაგებინა. მზის ჩასვლისათვის ყველაფერი მზად იყო ხუთასზე მეტი სასიგნალო კოცონისათვის და, როდესაც დაბინდდა, ყოველმა კაცმა ცეცხლი დაანთო. ალი შორიდან ჩანდა, თანაც ძალიან ფართო ტერიტორიაზე, თითქოს უზარმაზარი არმია დაბანაკებულიყო. ეს შთაბეჭდილება აბუ სუფიანს დაუდასტურა ერთმა კაცმა ხუზა‛ადან, რომელიც, მართალია, ჯერ კიდევ წარმართი იყო, მაგრამ მუსლიმებისადმი მეგობრულად განწყობილი. მტკნარი სიცრუე უთხრა, რომ მთელი მედინა მექელებს გამოეკიდა, მათ შორის ისინიც, ვინც უჰუდთან არ ყოფილან, და მათი ყველა მოკავშირეც. „ღმერთმანი,“თქვა მან, „თქვენ არ უნდა დაიძრათ მანამდე, სანამ მათი კავალერიის ცხენების შიბლის თმას არ იხილავთ.“ ზოგიერთ კურეიშელს უნდოდა, დაბრუნებულიყვნენ და თავს დასხმოდნენ მედინას, მაგრამ ახლა უყოყმანოდ გადაწყვიტეს, რაც შეიძლება სწრაფად მექისაკენ წასულიყვნენ. მიუხედავად ამისა, აბუ სუფიანმა საბოლოო სიტყვა შეუთვალა წინასწარმეტყველს იმ მგზავრების პირით, რომლებიც მედინაში მიდიოდნენ საკვების შესაძენად. „მუჰამედს ჩემგან გადაეცით,“ ქვა მან, „რომ ჩვენ გადაწყვეტილი გვაქვს, მოვბრუნდეთ და უკან გავაბრუნოთ, პირისაგან მიწისა აღვგაოთ ისიც და მისი მეგობრებიც, ვინც ჯერ კიდევ გადარჩა. უთხარით მას ეს და, როდესაც თქვენ ‛უქაზამდე ჩამოხვალთ დაბრუნებისას, მე თქვენს აქლემებს ქიშმიშით დავტვირთავ.“ ეს წინასწარმეტყველს გადასცეს, მან კი უპასუხა ცოტა ხნის წინ მიღებული გამოცხადების სიტყვებით: ღმერთი ჩვენი საკმარისობაა და, უპირველეს ყოვლისა, მისი უნდა გვწამდეს.¹

წინასწარმეტყველმა და მისმა მეგობრებმა ორშაბათი, სამშაბათი და ოთხშაბათი თავიანთ ბანაკში გაატარეს, კოცონს კი ყოველ ღამე ანთებდნენ. ეს იყო დრო დიდი დასვენებისა, რომელიც ესოდენ სჭირდებოდათ, და აგრეთვე სიუხვის დღეები. წინა ზაფხულს არაჩვეულებრივი ხილის მოსავალი მოვიდა და სა‛დ იბნ ‛უბადამ ცამეტი აქლემი დატვირთა ფინიკით, ზოგიერთი აქლემი შესწირეს. ხუთშაბათს ისინი მედინაში დაბრუნდნენ.

შამმასი მათი გამგზავრებიდან მალევე გარდაცვლილიყო და უჰუდში დაემარხათ. მალიქიც მუჰამედის არყოფნის პერიოდში აღსრულებულიყო და თავის ოჯახს მედინაში დაეკრძალა. მაგრამ წინასწარმეტყველმა ისიც უჰუდში გადაასვენებინა.

როდესაც უჰუდიდან დაბრუნდა, ‛აბდ ალლაჰმა, იბნ უბაის ვაჟმა, ბრძოლის შემდგომი ღამის ერთი ნაწილი გაატარა ჭრილობის მოწვაში გახურებული მეტალით, ამ დროს კი მამამისი მეტად თავშეუკავებლად კიცხავდა, რადგანაც მისი ძე წავიდა მტერზე თავდასასხმელად. „ღმერთმანი, თითქოს ყველაფერი ვიხილე,“ თქვა მან. „რაც ღმერთმა გააკეთა თავისი მოციქულისა და მუსლიმებისთვის, კარგი იყო,“ მიუგო შვილმა. მაგრამ იბნ უბაი არ იყო ღია ამ არგუმენტის მისაღებად. „დახოცილები ვინც არიან, ჩვენთან რომ ყოფილიყვნენ, ისინი არ დაიხოცებოდნენ,“ აგრძელებდა ის. არც მაშინ გაჩუმებულა, როდესაც მისი ვაჟი წასული იყო მედინიდან სხვა მებრძოლებთან ერთად, არც ებრაელებს შეუკავებიათ თავი იმისაგან რომ, გაცილებით უფრო მყარად, ვიდრე მანამდე, ამტკიცებდნენ: „მუჰამედი სხვა არავინაა, თუ არა მეფობის მაძიებელი. არც ერთ წინასწარმეტყველს არ შეხვედრია ასეთი წინააღმდეგობა და წარუმატებლობა. მას თვითონ დაარტყეს, ისევე როგორც მის მეგობრებს.“

ბევრი რამ, რაც თქვეს როგორც ებრაელებმა, ასევე წარმართებმა, გაუმეორეს ‛უმარს, როდესაც იგი კოცონთა ექსპედიციიდან ბრუნდებოდა. ის მაშინვე მივიდა წინასწარმეტყველთან და ნებართვა სთხოვა, მოეკლა ყველა, ვისაც ასეთ ცილისწამებაზე პასუხისმგებლობა ეკისრებოდა, მაგრამ წინასწარმეტყველმა აუკრძალა ამის გაკეთება. „ღმერთი გამარჯვებას მისცემს თავის სარწმუნოებას.“ შემდეგ დასძინა: „ხატტაბის ძეო, კურეიში ვეღარასოდეს მიიღებს ამის მსგავს დღეს კიდევ და ჩვენ ჩვენს სალამს მივცემთ კუთხეს,“² - იგი იმას გულისხმობდა, რომ მუსლიმები შევიდოდნენ მექაში და ემთხვეოდნენ შავ ქვას.

მართალია, ‛უმარს ხელი შეკრული ჰქონდა, მაგრამ იბნ უბაი დაუზარალებელი მაინც არ დარჩენილა. როგორც წესი, მას ეკავა საპატიო ადგილი მეჩეთში პარასკევ დღეს ლოცვის დროს და არავის არასოდეს არ უფიქრია, რომ მისთვის ეს პოზიცია წარმოეთქვა მედინაში. როდესაც წინასწარმეტყველი კათედრაზე ადიოდა, რათა ქადაგება წაეკითხა, იბნ უბაი დგებოდა და ამბობდა ხოლმე: „ხალხნო, ეს არის ღმერთის მოციქული. ღმერთი იყოს მისი შუამდგომლობით მრავალმოწყალე თქვენს მიმართ და მოგცეთ ძლიერება! მაშ, დაეხმარეთ მას, პატივი ეცით, მოუსმინეთ და დაემორჩილეთ.“ შემდეგ ისევ ჯდებოდა. მაგრამ ახლა, როდესაც, ტრადიციისამებრ, ადგა უჰუდის შემდეგ პირველ პარასკევს, ის ანსარები, ვინც ყველაზე ახლოს იყვნენ, ორივე მხრიდან მიადგნენ და უთხრეს: „ღმერთის მტერო, დაჯექი. შენ არ ხარ ღირსი, წინ წარდგე იმის შემდეგ, რაც გააკეთე.“ მან დატოვა საკრებულო, მიიკვლევდა რა გზას მჭიდროდ ჩამსხდარ კაცთა შორის. ერთ-ერთმა ანსარმა, რომელიც მეჩეთის კართან შეხვდა, უთხრა: „დაბრუნდი და საშუალება მიეცი ღმერთის მოციქულს, შენდობა ითხოვოს შენთვის.“ მაგრამ მან უპასუხა: „ღმერთმანი, არ მინდა, პატიება ითხოვოს ჩემთვის.“

უჰუდის შემდგომ დღეებში წინასწარმეტყველმა ბევრი გამოცხადება მიიღო, რომელიც ბრძოლას ეხებოდა. მათში ცხადი გახდა, რომ ორი კლანი, რომლისგანაც შედგებოდა ჯარის საკმაოდ სოლიდური ნაწილი და რომელიც უკან გაბრუნდა ბრძოლის დაწყებიდან სულ ცოტა ხნით ადრე, სერიოზულად ჩაფიქრდა. ახლა ისინი ღმერთმა გააძლიერა და გადაწყვეტილება მიაღებინა. ამ ორიდან ერთ-ერთი იყო ბანუ სალიმას კლანი ხაზრაჯის ტომიდან. მათი საქციელი ძალიან მოეწონა წინასწარმეტყველს, რადგანაც ისინი მტერს გამოედევნენ. როდესაც მათ და ავსის კლანმა, ბანუ ჰარისამ, გაიგეს ეს გამოცხადება,³ თქვეს, რომ ისინი იყვნენ, ვინც მოვლენილ აიებში იგულისხმებოდნენ. მათ აგრეთვე აღნიშნეს, არ ნანობდნენ, რომ რაღაც მომენტში სისუსტე გამოიჩინეს, რადგანაც ამან საბოლოო ჯამში მოუტანა ღვთიური ძლიერება, რაც უკეთესი იყო მათ საკუთარ ძლიერებაზე. სხვა აიები მიემართებოდა იმ გადარჩენილებს კავალერიის უცაბედი თავდასხმიდან, რომლებიც პანიკაში ჩაცვივდნენ და მთას შეაფარეს თავი, განსაკუთრებით კი მათ, ვინც მანამდე წინასწარმეტყველი აიძულა, თავდასხმაზე წასულიყო, რათა მოწამეობისათვის მიეღწიათ. ფიქრობდით, რომ სამოთხეში შეხვიდოდით მანამდე, სანამ ღმერთი შეიცნობდა თქვენგან იმათ, რომლებიც ნამდვილად იბრძვიან და მტკიცენი არიან? სიკვდილი ისურვეთ მანამდე, სანამ მას შეხვდებოდით; ახლა თქვენ უკვე პირისპირ იხილეთ ის!⁴

მაგრამ, მიუხედავად ყველაფრისა, გამოცხადება ნათელყოფდა, რომ მათ, ვინც თავიდან არ დაემორჩილნენ ბრძანებებს, გამოისყიდეს თავიანთი დანაშაული ბრძოლის ველზე, ამიტომაც შეწყნარებულ იქნენ. ნაწილი ამ გამოსყიდვისა გახლდათ მათი დიდი მწუხარება, როდესაც შეიტყვეს, რომ წინასწარმეტყველი მკვდარი იყო.⁵ ასევე დადასტურდა, მითითება გაკეთდა რა ძველი ცივილიზაციების ხილულ ნანგრევებზე, რომ არაბეთში ამჟამად დადგენილი წესრიგი მალე შეიცვლებოდა და ისლამი გაიმარჯვებდა: სიცოცხლის გზებმა ჩაიარა შენამდე. იმოგზაურე მიწაზე და ნახე, რა იყო აღსასრული იმათი, ვინც უარყოფდა ღმერთის წინასწარმეტყველებს. ეს არის ნათელი დადასტურება კაცობრიობისათვის, ჭეშმარიტი გზა და შეგონება მართალთათვის. ნუ წაბორძიკდებით და ნურც იდარდებთ, რადგანაც თქვენ მათ დაამარცხებთ, თუ ნამდვილი მორწმუნეები ხართ.⁶

იყო სხვა მითითებაც მომავალზე, ოღონდ განსხვავებული ხასიათისა: მუჰამედი მხოლოდ მოციქულია და მოციქულები გარდაიცვალნენ მასზე ადრეც. თუ ის გარდაიცვლება ან მას მოკლავენ, განა თქვენ უნდა შებრუნდეთ? ვინც შებრუნდება, ის არ არისხებს ღმერთს; ღმერთი დააჯილდოებს მადლობლებს.⁷

_________________________

1. III, 173.

2. ვ. 317.

3. III, 122.

4. III, 142-3.

5. III, 152-5.

6. III, 137-9.

7. III, 144.

ორი თვის განმავლობაში მშვიდობა არაფერს დაურღვევია. შემდეგ მოვიდა ამბავი, ბანუ ასად იბნ ხუზაიმა თავდასხმას გეგმავდა ოაზისზე. მიუხედავად იმისა, რომ ჯაჰშის ოჯახი და სხვა ასადელები, რომლებიც მანამდე მექაში ცხოვრობდნენ, მუსლიმები იყვნენ, უდიდესი ნაწილი ნაჯდის ამ ფართოდ გავრცელებული და ძლიერი ტომისა ჯერ კიდევ ახლო მოკავშირე იყო კურეიშისა, რომელმაც ახლა ისინი გააქეზა, ესარგებლათ უჰუდის დამაბრკოლებელი ფაქტორით. ამიტომაც საჭირო გახდა ეჩვენებინათ მათთვის და მთელი არაბეთისათვის, რომ მუსლიმებმა უჰუდში დამატებითი ძლიერება შეიძინეს და არა სისუსტე. ამ მიზნით წინასწარმეტყველმა გაგზავნა ასორმოცდაათი კარგად შეიარაღებული ცხენოსანი მებრძოლი მათ ტერიტორიაზე ცენტრალური უდაბნოს ჩრდილოეთით თავისი ბიძაშვილის, აბუ სალამას, ხელმძღვანელობით და დაავალა, გაეკეთებინა ყველაფერი, რაც მის ძალაში იყო, რათა მათი ბანაკი მოულოდნელად აეღო. მუსლიმებმა ეს წარმატებით გააკეთეს. ხანმოკლე შეტაკების შემდეგ, რასაც მცირე სისხლისღვრაც მოჰყვა ორივე მხარეს, ბედუინებმა უკან დაიხიეს და სხვადასხვა მიმართულებით გაიფანტნენ, ხოლო მუსლიმები კი თერთმეტი დღის შემდეგ მედინაში დაბრუნდნენ აქლემების დიდი რემითა და ასევე სამი მწყემსით. ექსპედიციამ თავისი მთავარი ამოცანა შეასრულა, კერძოდ კი ის, რომ დაადასტურა ისლამის ძალა, რომელიც სრულიადაც არ იყო შესუსტებული.

დაახლოებით იმავე დროს მოვიდა ცნობა სხვა თავდასხმის საშიშროების შესახებ უფრო სამხრეთიდან, მაგრამ ამ შემთხვევაში წინასწარმეტყველი მიხვდა, რომ ისლამის წინააღმდეგ მტრობა ძირითადად მომდინარეობდა ერთი განსაკუთრებით ბოროტი კაცისაგან. ეს გახლდათ ჰუზაილის ლიჰიანური შტოს ბელადი. თუ მას თავიდან მოიშორებდნენ, მაშინ საშიშროება იმ მიდამოებიდან სრულიად უმნიშვნელო გახდებოდა, ამიტომაც მუჰამედმა გაგზავნა ‛აბდ ალლაჰ იბნ უნაისი, ხაზრაჯელი კაცი, იმ დავალებით, რომ ის მოეკლა. „ღმერთის მოციქულო,“ უთხრა მან, „აღმიწერე მე იგი, რათა ვიცნო.“ „როდესაც მას დაინახავ,“ უთხრა წინასწარმეტყველმა, „სატანას მოგაგონებს. უტყუარი ნიშანი იმისა, რომ ეს ნამდვილად ის კაცია, შემდეგში მდგომარეობს: როდესაც შეხედავ, გაგაკანკალებს.“ ყველაფერი ისე იყო, როგორც მან თქვა. ‛აბდ ალლაჰმა მოკლა ის კაცი, თვითონ კი უვნებლად გაი პარა.

მედინის წინააღმდეგ თავდასხმების იდეას ახლა უკვე თავი დაანებეს, მაგრამ, უეჭველია, თავიანთი ერთ-ერთი მთავარი ბელადის მოკვლის გამო შურისძიების მიზნით მომდევნო თვეში ჰუზაილის რამდენიმე კაცი თავს დაესხა ექვს მუსლიმს, რომელიც მიდიოდა, რათა რელიგიური მითითებები მიეცა ორი შედარებით პატარა მეზობელი ტომისათვის. შეტაკება მოხდა რაჯი‛ში, სარწყავ ადგილას მექის მახლობლად. წინასწარმეტყველის სამი კაცი ამ ბრძოლაში დაიღუპა, ხოლო სამი ტყვედ ჩავარდა, რომელთაგან ერთი შემდეგ მაინც მოკლეს, რადგანაც გაპარვას ცდილობდა. მათ შორის, ვინც დაიღუპნენ, იყო ავსელი ‛ასიმი, რომელმაც ადრე მოკლა კურეიშის ორი მედროშე უჰუდთან. მათმა დედამ ხომ დაიფიცა, რომ მისი თავის ქალიდან ღვინოს დალევდა, ამიტომაც ჰუზაილის კაცები აპირებდნენ, მისთვის მიეყიდათ ‛ასიმის თავი. მაგრამ მიცვალებულს დაბინდებამდე მათგან იცავდა ფუტკრების ნაყარი, ხოლო ღამით ის წყლის ნაკადმა გაიტაცა, ამიტომაც გააფთრებული დედის ფიცი აღარასოდეს არ აღსრულებულა. რაც შეეხება ორ ტყვეს, ხუბაიბს ავსიდან და ზეიდს ხაზრაჯიდან, ისინი მიჰყიდეს კურეიშელებს, რომლებიც ჯერ კიდევ კმაყოფილნი იყვნენ იმით, რომ რაიმე გზით შურს იძიებდნენ ბადრში დაღუპულთა გამო. ხუბაიბი იყიდა ბანუ ნავფალის მოკავშირემ და მიჰგვარა ამ კლანის ერთ-ერთ წევრს, რათა მას ის მოეკლა მამამისის დაღუპვის წილ. საფვანმა ზეიდი იმავე მიზნით შეიძინა და ორივე კაცი დააპატიმრეს მექაში მანამდე, სანამ წმინდა თვეები გავიდოდა.

როდესაც დაინახეს საფარის ახალი მთვარე, ორივე პატიმარი წმინდა სარტყლის გარეთ, თან‛იმში, გაიყვანეს. იქ ისინი პირველად შეხვდნენ დაპატიმრების შემდეგ, გადაეხვივნენ და ერთმანეთი შეაგულიანეს, მოთმინებით მიეღოთ ტანჯვა. შემდეგ ბანუ ნავფალმა და სხვებმა, ვინც იქ იყვნენ, ხუბაიბი ცოტა მოშორებით გაიყვანეს და, როდესაც დაინახა, რომ ბოძზე მიკვრას უპირებდნენ, სთხოვა, უფლება მიეცათ, ჯერ ელოცა, და მან შეასრულა სარიტუალო ლოცვის ორი ციკლი. ამბობენ, მან შემოიღო ჩვეულება, რომ დასასჯელებს ასე უნდა ელოცათ სიკვდილამდე. შემდეგ ძელზე მიაბეს და უთხრეს: „უარყავი ისლამი და გაგათავისუფლებთ.“ „მე არასოდეს უარვყოფ ისლამს,“ მიუგო მან, „თუნდაც ამის გაკეთებით ის ყველაფერი მივიღო, რაც არსებობს დედამიწაზე.“ „განა არ გინდა, რომ მუჰამედი იყოს შენს ადგილას,“ უთხრეს მათ, „შენ კი შენს სახლში იჯდე?“ „არ მინდა, რომ მუჰამედი ერთი ეკლითაც კი გაიკაწროს, მე კი ჩემს სახლში ვიჯდე,“ უპასუხა მან. „უარყავი, ხუბაიბ,“ დაუწყეს მათ მტკიცება, „თორემ აუცილებლად მოგკლავთ.“ „ჩემი მოკვლა ღმერთის გამო უბრალო რამ არის, რადგანაც მე მასში ვკვდები,»“ თქვა მუსლიმმა, შემდეგ დასძინა: „რაც შეეხება იმას, რომ ჩემი სახე შემოაბრუნეთ სიწმინდიდან“ - ის მექას გულისხმობდა, რადგანაც მათ ის, მართლაც, სხვა მიმართულებით შეაბრუნეს - „ჭეშმარიტად, ღმერთმა თქვა: საითაც შებრუნდებით, იქაა ღმერთის სახე.“¹ ბოლოს აღნიშნა: „ღმერთო, აქ არ არის არც ერთი კაცი, რომელიც შენს მოციქულს მშვიდობის სალამს გადასცემდა ჩემგან, მაშ, შენ წაუღე მას მშვიდობის მოკითხვა ჩემგან.“ იმ მომენტში წინასწარმეტყველი იჯდა ზეიდთან და თავის სხვა მეგობრებთან ერთად მედინაში და უეცრად იგი ისეთ მდგომარეობაში გადავიდა, როდესაც გამოცხადებები გადმოდიოდა მასზე, და მათ გაიგეს, როგორ თქვა: „და მასზე იყოს მშვიდობა და ღმერთის მოწყალება!“ შემდეგ აუხსნა: „ეს გაბრიელია, რომელიც მე გადმომცემს მშვიდობის მისალმებას ხუბაიბისაგან.“²

კურეიშელებმა თან მოიყვანეს დაახლოებით ორმოცი ბიჭი, ვისი მამებიც ბადრში დაიღუპნენ. მათ თითოეულ ბიჭს ლახვარი მისცეს და უთხრეს: „ეს ის არის, ვინც თქვენი მამები მოკლა.“მათ მას ლახვრები შეურჭეს, მაგრამ არ მოუკლავთ, შემდეგ ერთ-ერთი კაცი მივიდა ერთერთ ბიჭთან, მას ხელი ხელზე დაადო და ხუბაიბისათვის სასიკვდილო ჭრილობა მიაყენებინა, სხვამაც ასე გააკეთა, მაგრამ ის კიდევ ერთი საათი იყო ცოცხალი და განუწყვეტლივ იმეორებდა ისლამის ორ მოწმობას: არ არსებობს არავითარი ღმერთი, თვინიერ ალაჰისა, და მუჰამედი მისი მოციქულია.

შემდეგ ხუბაიბის მეგობარი, ზეიდი, აწამეს. მანაც ლოცვის ორი ციკლი შეასრულა, სანამ ბოძზე მიაბამდნენ, და იგივე პასუხები გასცა იმავე კითხვებზე. ახნას იბნ აშ-შარიკმა, ზუჰრას მოკავშირემ, რომელიც სხვებთან ერთად გავიდა თან‛იმში, თავი ვერ შეიკავა და შენიშნა: „არც ერთ მამას არ უყვარს თავისი შვილი ისე, როგორც მუჰამედის მეგობრებს უყვართ მუჰამედი.“

როდესაც ‛უბაიდა დაიღუპა თავის ინდივიდუალურ ბრძოლაში ‛უთბასთან ბადრის ბრძოლის დასაწყისში, მას დარჩა ქვრივი, რომელიც ბევრად ახალგაზრდა იყო მასზე. ეს გახლდათ ზეინაბი, ქალიშვილი ხუზაიმასი ‛ამირის მომთაბარე ტომიდან. მას ძალიან მოწყალე ბუნება ჰქონდა და უკვე ისლამამდე ცნობილი იყო, როგორც „ღარიბთა დედა.“ ერთი წელი გასულიყო მისი დაქვრივებიდან და ჯერ გათხოვილი არ იყო. როდესაც მას წინასწარმეტყველმა ხელი სთხოვა, სიამოვნებით დასთანხმდა. მისთვის მეოთხე ბინა გაკეთდა წინასწარმეტყველის სახლში, რომელიც მეჩეთს ეკვროდა. უეჭველია, ამ ახალი კავშირის გამო წინასწარმეტყველს ესტუმრა აბუ ბარა'ი, უკვე ასაკში შესული ბელადი ზეინაბის ტომისა. როდესაც მას ისლამი შესთავაზეს, მოხუცმა კაცმა თქვა, რომ მის მიმართ უარყოფითად არ იყო განწყობილი, მაგრამ ის მაშინ ჯერ არ მიიღო, არამედ ითხოვა, ზოგიერთი მუსლიმი გაეგზავნათ, რათა მათ მითითება მიეცათ მისი მთელი ტომისათვის. წინასწარმეტყველმა უთხრა, რომ ეშინოდა, მათ თავს დაესხმებოდნენ სხვა ტომები. ბანუ ‛ამირი ჰავაზინის განშტოება იყო. მათი ტერიტორია მდებარეობდა სამხრეთით სულაიმისაგან, ასევე ღატაფანის სხვა ტომებისაგან, ვისთან მიმართებაშიც ოაზისი მუდმივად ყურადღებით უნდა ყოფილიყო. მაგრამ აბუ ბარა'ამ პირობა მისცა, არავინ არ დაარღვევდა ხელშეუხებლობის იმ გარანტიას, რომელსაც ის მისცემდა მათ, როგორც ‛ამირის ბელადი. წინასწარმეტყველმაც შეარჩია ორმოცი თავის მეგობართაგან, ვინც ისლამის შესანიშნავი წარმომადგენელნი იყვნენ როგორც სიწმინდით, ასევე ცოდნით, და მათ სათავეში ჩაუყენა ხაზრაჯელი კაცი, მუნზირ იბნ ‛ამრი. ერთ-ერთი მათგანი იყო ფუჰაირა, განთავისუფლებული მონა, რომელიც აბუ ბაქრმა ამოარჩია, რათა თან ხლებოდა წინასწარმეტყველსა და მას ჰიჯრის დროს.

მედინაში ცნობილი არ იყო, რომ აბუ ბარა'ის ლიდერობას ზოგიერთი სადავოდ ხდიდა მის ტომში. მისმა ძმისშვილმა, რომელიც ისწრაფოდა მის მაგიერ ბელადობისათვის, მოკლა წინასწარმეტყველის ერთ-ერთი მეგობარი, ვინც წინასწარ იქნა წარგზავნილი წერილით თვით წინასწარმეტყველისაგან, და თავის ტომს მოუწოდა, დანარჩენი მუსლიმებიც დაეხოცათ. როდესაც აღმოჩნდა, რომ ტომმა პრაქტიკულად უყოყმანოდ მიიღო აბუ ბარა'ის მიერ დაპირებული ხელშეუხებლობის გარანტია, გაბრაზებულმა ძმისშვილმა გამქეზებელი ცნობა გაუგზავნა სულაიმის ორ კლანს, რომლებიც ცოტა ხნის წინ იყვნენ ჩართულნი მედინის წინააღმდეგ მტრულ ქმედებაში. მათ სასწრაფოდ გაგზავნეს შეიარაღებული ცხენოსანი ჯგუფი და გულმშვიდად მყოფი მუსლიმები თავიანთსავე ბანაკში ამოხოცეს მა‛უნას ჭასთან, გარდა ორი კაცისა, რომლებიც გვერდით გასულიყვნენ, რათა თავიანთი აქლემებისათვის ცოტა ეძოვებინათ. ერთ-ერთი მათგანი იყო ჰარის იბნ ას-სიმმა, რომელმაც ასე გმირულად იბრძოლა უჰუდთან. მეორე გახლდათ ‛ამრი ქინანას ტომის დამრას კლანიდან. როდესაც ისინი საძოვრიდან დაბრუნდნენ, აღშფოთდნენ, ვინაიდან დაინახეს ამდენი სვავი, რომელიც თავს დასტრიალებდა მათ ბანაკს, როგორც ბრძოლის ველს შეტაკების დამთავრების შემდეგ; და ნახეს თავიანთი მეგობრები, რომლებიც დახოცილები იწვნენ თავიანთსავე სისხლში, ხოლო ახლოს სულაიმის ცხენოსნები იდგნენ, ვინც ისეთ სერიოზულ ბჭობაში იყვნენ ჩართულნი, რომ ამ ორის მოსვლა ვერ შენიშნეს. ‛ამრი ფიქრობდა, მედინაში გაპარულიყვნენ და ამბავი ჩაეტანათ, მაგრამ ჰარისმა თქვა: „მე არა ვარ ის, რომელიც ბრძოლას განშორდება იმ ველზე, სადაც მუნზირი მოკლეს,“ და მტერს თავს დაესხა. ორი წარმართი მოკლა, სანამ დანარჩენები მათ დაიჭერდნენ და ტყვედ წაიყვანდნენ. უცნაურია, მაგრამ ახლა სულაც არ უნდოდათ გადარჩენილი მუსლიმების მოკვლა, თვით ჰარისისაც კი, მიუხედავად იმისა, რომ მან ეს-ესაა, რაც ორი მათგანი მოკლა. ჰკითხეს, როგორ უნდოდა, რომ მას მოქცეოდნენ. მხოლოდ ის უთხრა, წაეყვანათ იქ, სადაც იყო მუნზირის გვამი, მიეცათ იარაღი და გაეთავისუფლებინათ, რათა მათ ყველას ერთად შებრძოლებოდა. მათ შეუსრულეს სურვილი და მან კიდევ ორი კაცი მოკლა მანამდე, სანამ საბოლოოდ თვითონ დაეცემოდა. ‛ამრი გაათავისუფლეს და სთხოვეს, ეთქვა ყველა თავისი დაღუპული მეგობრის სახელი. ის მათთან ერთად მივიდა თითოეულ მუსლიმთან და ცხენოსნებს უთხრა მათი სახელი და წარმოშობა. შემდეგ ჰკითხეს, რომელიმე მათგანი თუ ეკლდა. მე ვერ ვპოულობ აბუ ბაქრის განთავისუფლებულ მონას, უპასუხა ‛ამრმა, „მას ‛ამირ იბნ ფუჰაირა ერქვა.“ „რა მდგომარეობა ეჭირა თქვენში?“ იკითხეს მათ. „ერთ-ერთი საუკეთესო იყო ჩვენს შორის,“ თქვა ‛ამრმა, „ჩვენი წინასწარმეტყველის ერთ-ერთი პირველი მეგობარი.“ „გინდა გითხრა, რა დაემართა მას?“ უთხრა იმ კაცმა, რომელიც მანამდე კითხვებს უსვამდა. შემდეგ მათ დაუძახეს ერთ-ერთ ცხენოსანს თავიანთი ჯგუფიდან, სახელად ჯაბბარს. მას მოეკლა ‛ამირი. ჯაბბარმა იმაბო, როგორ წამოადგა მას უკანიდან და მხრებს შორის ჩასცა ლახვარი. ‛ამირს მკერდიდან სულის საბოლოოდ ამოსვლისას პირიდან აღმოხდა: „ღმერთმანი, მე გავიმარჯვე.“ „ეს რას უნდა ნიშნავდეს?“ ფიქრობდა ჯაბბარი, რადგანაც გრძნობდა, რომ თვითონ ჰქონდა ამ სიტყვების თქმის საფუძველი. მან გაოცებულმა ამოაძრო ლხვარი და კიდევ უფრო გაოცდა, როდესაც უხილავმა ხელებმა მულიმის სხეული მაღლა აიყვანეს ზეცაში, სანამ თვალს არ მიეფარა. ჯაბბარს აუხსნეს, „გამარჯვება“ სამოთხეს ნიშნავს, და მან ისლამი მიიღო. როდესაც წინასწარმეტყველმა ეს ამბავი შეიტყო, თქვა, რომ ანგელოზებმა ‛ამირი აიყვანეს ‛ილლიჲჲუნში,³ რომელიც არის ერთ-ერთი უმაღლესი შრე სამოთხისა.⁴

სულაიმის კაცები დაბრუნდნენ თავიანთ ტომში, სადაც ამბავი, რომელიც გადახდათ, სულ უფრო და უფრო გავრცელდა და ეს იყო დასაწყისი მათი მოქცევისა. რაც შეეხება განთავისუფლებულ გადარჩენილს, ‛ამრს, მას უთხრეს, რომ ეს ამოჟლეტა გაღვივებული იყო ბანუ ‛ამირის მიერ, ამიტომაც მედინაში დაბრუნებისას მათი ტომის ორი კაცი მოკლა იმ მიზნით, რომ შური ეძია თავისი დახოცილი მეგობრების გამო. მაგრამ ორივე მათგანი სრულიად უდანაშაულო იყო ლოიალური აბუ ბარა'ას წინაშე, თანაც აღიარებდნენ მორწმუნეების ხელშეუხებლობას, ამიტომაც წინასწარმეტყველმა მოითხოვა, რომ მათ გამო მათი უახლოესი ნათესავებისათვის კომპენსაცია გადაეხადათ.

________________________

1. II, 115.

2. ვ. 360.

3. ვ. 349.

4. ყ. XXXIII, 18-19.

ბანუ ნადირის ებრაული ტომი, უკვე დიდი ხანია, რაც ბანუ ‛ამირის მოკავშირე იყო, ამიტომაც წინასწარმეტყველმა გადაწყვიტა, მათთვის დახმარება ეთხოვა, რათა გამოსასყიდი გადაეხადა. მათ მიაშურა აბუ ბაქრთან, ‛უმართან და თავის სხვა მეგობრებთან ერთად და ყველაფერი განუმარტა. ისინი დასთანხმდნენ, რომ იმას გააკეთებდნენ, რასაც ითხოვდა, და თან დაპატიჟეს, დარჩენილიყვნენ, სანამ მათთვის საჭმელი გამზადდებოდა. წინასწარმეტყველმა მიიღო დაპატიჟება, ზოგიერთი ებრაელი წავიდა, მათ შორის ერთ-ერთი ბელადი, ჰუჲაი, ვითომ იმიტომ, რომ სტუმართა გასართობად მითითებები მიეცა. სანამ ისინი იქ ისხდნენ, ერთერთი ციხესიმაგრის წინ, გაბრიელი მივიდა წინასწარმეტყველთან. მას ვერვინ ხედავდა, გარდა თვით მუჰამედისა. ანგელოზმა წინასწარმეტყველს უთხრა, რომ ებრაელები მის მოკვლას გეგმავდნენ და სასწრაფოდ უნდა დაბრუნებულიყო მედინაში. ისიც ადგა და უსიტყვოდ დატოვა იქ მყოფი საზოგადოება, ამიტომაც ყველამ იფიქრა, მალევე უკან დაბრუნდებოდა და მათ შეუერთდებოდა. მაგრამ გავიდა დრო და არ ბრუდნებოდა. აბუ ბაქრმა სხვა მეგობრებს უთხრა, რომ ისინიც უნდა წასულიყვნენ, გამოემშვიდობნენ ებრაელებს და პირდაპირ წინასწარმეტყველის სახლში მივიდნენ. მან აუხსნა, რაც მოხდა, და შემდეგ მუჰამედ იბნ მასლამა გაგზავნა ბანუ ნადირთან და სათქმელიც დააბარა. იგი მთელი სისწრაფით წავიდა მათი ციხესიმაგრისაკენ და ზოგიერთი ლიდერი მას გამოეგება. „ღმერთის მოციქულმა გამომგზავნა თქვენთან,“ უთხრა, „რათა გადმომეცა ეს: `თქვენი იმ განზრახვით, რომ მოგეკალით, დაარღვიეთ ჩემთან დადებული ხელშეკრულება.'“ შემდეგ ასევე უთვლიდა თავიანთი ვერაგული გეგმის ზუსტ დეტალებს. წინასწარმეტყველმა მუჰამედს დაავალა, რომ ებრაელებისათვის საბოლოოდ ეს სიტყვები გადაეცა: „მე თქვენ გაძლევთ ათ დღეს, რათა ჩემი ქვეყნიდან წახვიდეთ. ამის შემდეგ თქვენგან ვისაც ვნახავთ, თავს მოვკვეთთ.“ „მასლამას ძეო,“ უთხრეს ებრაელებმა, „არასოდეს არ გვიფიქრია, რომ ავსის კაცი ასეთ უწყებას მოგვიტანდა.“ „გულები გადასხვაფერდა,“ უპასუხა მან.

ებრაელთა უმეტესობამ გასამგზავრებლად დაიწყო სამზადისი, მაგრამ იბნ უბაიმ მათ შეუთვალა და აიძულა, დარჩენილიყვნენ, და თავის დახმარებას დაჰპირდა. და ჰუჲაიმ, მართალია, გაჭირვებით, მაგრამ მაინც დაარწმუნა ისინი, არ წასულიყვნენ, რადგანაც სჯეროდა, ბედუინი მოკავშირეები მათ არ დატოვებდნენ კრიზისში, აქვე იყვნენ შინაური ძლიერი მოკავშირეებიც ბანუ კურაიზას ებრაელების სახით; მან სასწრაფოდ ითხოვა დახმარება ყველა მათგანისაგან, თავისი ძმა კი წინასწარმეტყველთან გაგზავნა ასეთი უწყებით: „ჩვენ არ დავტოვებთ ჩვენს საცხოვრებელსა და საკუთრებას, ისე მოიქეცი, როგორც გინდა.“ „ალლაჰუ აქბარ,“ თქვა წინასწარმეტყველმა, „დიდ არს ალაჰი,“ და მისმა მეგობრებმა, ვინც მასთან ერთად ისხდნენ, ექოდ გაიმეორეს ეს სადიდებელი სიტყვები. „ებრაელებმა ომი გამოაცხადეს,“ უთხრა მათ. მან სასწრაფოდ შეკრიბა ჯარი, დროშა ‛ალის გადასცა და გაემართა ნადირის დასახლებისაკენ, ქალაქიდან ცოტა სამხრეთით. მათ ილოცეს შუადღის შემდგომი (დღის მეორე ნახევრის) ლოცვა ვრცელ ეზოში, რომელიც ებრაელებს მიეტოვებინათ, რადგანაც ის მათი სიმაგრის გარეთ მდებარეობდა. ლოცვის შემდეგ წინასწარმეტყველი თავის ჯარს ციხესიმაგრისაკენ წარუძღვა.

ბასტიონებზე განლაგებულნი იყვნენ მშვილდოსნები და ქვის მსროლელები, რომლებსაც თავიანთ განკარგულებაში ჰქონდათ კლდის ნამტვრევებიც იმ შემთხვევისათვის, თუ ციხესიმაგრის კედლებზე მოხდებოდა თავდასხმა. ორი მხარე ერთმანეთს ისრებსა და ქვებს ესროდა დაბინდებამდე. ებრაელები გაოცდნენ თავიანთი მეტოქის თავდასხმის სისწრაფით, მაგრამ მეორე დღეს - როგორც ეგონათ - დახმარება მოვიდოდა კურაიზასა და იბნ უბაისაგან, შემდეგ ორ-სამ დღეში მათი მოკავშირეები ღატაფანიდანაც აქ იქნებოდნენ. ამასობაში მუსლიმთა ჯარი თანდათანობით ძლიერდებოდა მედინიდან მუდმივად მომავალი კაცებით, რომლებიც ამა თუ იმ მიზეზის გამო თავიდანვე ვერ გამოჰყოლოდნენ წინასწარმეტყველს. ღამის ლოცვის დრო რომ დადგა, დიდად გაზრდილი ჯარი უკვე საკმარისი იყო საიმისოდ, რომ მტრისათვის ალყა შემოერტყა ყველა მხრიდან. წინასწარმეტყველმა მათთან ერთად ილოცა, შემდეგ თავისი ათი მეგობრითურთ მედინაში დაბრუნდა, ბანაკი კი ‛ალის ჩააბარა. ისინი დიდების საგალობელს გალობდნენ მთელი ღამე, სანამ განთიადის ლოცვის დრო არ დადგა. წინასწარმეტყველი ისევ მათ შეუერთდა დილით.

დღეები გადიოდა და ბანუ ნადირმა უკვე იმედი დაკარგა იმ დახმარებისა, რომელიც მათგან ბევრს უტყუარი ეგონა. ბანუ კურაიზამ უარი თქვა წინასწარმეტყველთან დადებული ხელშეკრულების დარღვევაზე, ბანუ ღატაფანი კი სიჩუმეს ინარჩუნებდა, რაც გაუგებარი იყო. იბნ უბაი კიდევ ერთხელ გახდა იძულებული, ეღიარებინა, რომ ვერაფერს გახდებოდა. ალყაში მოქცეულთა იმედები გაქრა, სამაგიეროდ, მათ შორის მტრული დამოკიდებულება გაღვივდა. ამ ტომში, უკვე დიდი ხანია, რაც უარყოფითი გრძნობები და სიმწარე დაგროვდა, და ახლა, როდესაც ისინი მთლიანად მოწყვეტილნი იყვნენ გარე სამყაროს, დახმარება კი არსაიდან ჩანდა, მდგომარეობა გაუსაძლისი გახდა. ამან კულმინაციას მიაღწია მაშინ, როდესაც ათი თუ მეტი დღის შემდეგ წინასწარმეტყველმა ბრძანება გასცა, მოეჭრათ პალმის რამდენიმე ხე, რომელიც კედლებიდან კარგად ჩანდა. ეს მსხვერპლშეწირვა იყო, რადგანაც იცოდა, აღნიშნული ტერიტორია ნამდვილად უკვე მას ეკუთვნოდა, მაგრამ ეს ღვთიური ნებართვით მოხდა,¹ რაც მიღებულ იქნა, როგორც ბრძანება, რადგანაც ამან დაუყოვნებლივ გამოიწვია მტრის წინააღმდეგობის რღვევა. ისინი ადიდებდნენ თავიანთ პალმებს, რომლებიც მათი შემოსავლის ერთ-ერთი მთავარი წყარო იყო. თუნდაც იძულებულნი რომ ყოფილიყვნენ, დაეტოვებინათ თავიანთი მიწა, ამ პალმებს მაინც თავისად ჩათვლიდნენ, რადგანაც ჰქონდათ იმის საფუძველი, რომ ეფიქრათ, ახლო მომავალში დაკარგულის დაბრუნების შანსი მიეცემოდათ. კურეიშმა პირობა დადო, რომ ისლამს ამოძირკვავდა ოაზისიდან. მაგრამ, თუ პალმები მოიჭრებოდა, მრავალი წელი იქნებოდა საჭირო ახლების გასამრავლებად. მხოლოდ რამდენიმე მოიჭრა, მაგრამ სადამდე გასტანდა ეს ჭრა? ჰუჲაიმ წიანასწარმეტყველს შეუთვალა, რომ ისინი დატოვებდნენ ტერიტორიას, მაგრამ წინასწარმეტყველმა უპასუხა, იგი უკვე აღარ იყო თანახმა იმაზე, რომ მათ თან წაეღოთ თავიანთი საკუთრება ლტოლვილობაში. „დატოვეთ თქვენი მიწა,“ თქვა მან, „და თან წაიღეთ ის, რაც აქლემებზე დაგეტევათ, გარდა იარაღისა და აღჭურვილობისა.“

ჰუჲაიმ თავიდან უარი განაცხადა, მაგრამ მისი ტომის კაცებმა აიძულეს, დასთანხმებოდა, და მათ განაახლეს მზადება, რომელიც ორი კვირით ადრე შეწყვეტილ იქნა. სახლის კარები და ფანჯრების ტიხრებიც კი აჰკიდეს თავიანთ აქლემებს და, როდესაც ყველაფერი მზად იყო, ჩრდილოეთისაკენ, სირიის მიმართულებით გაემართნენ. არავის არასოდეს უნახავს ასეთი დიდებული ქარავანი. როდესაც მათ მედინის ხალხმრავალ ბაზარში გაიარეს, აქლემები ერთ რიგად მიდიოდნენ. თითოეული მათგანი ჩავლისას დიდი ინტერესის საგანს წარმოადგენდა როგორც მდიდარი აღკაზმულობის, ასევე უხვი ტვირთის გამო. შესანიშნავი ფარდები უკან გადაეწიათ, რათა გამოეჩინათ თავიანთი ქალები, რომლებსაც აბრეშუმი, ფარჩა და ხავერდი ემოსათ, მწვანე ან წითელი, უმრავლესობა ოქრომკერდით იყო ნაქარგი. ქალებს თან ბაჯაღლო ოქროს სამკაულები აესხათ, ამ ოქროში ჩასმული იყო ლალის, ზურმუხტისა და სხვა ძვირფასი ქვები. ბანუ ნადირი ცნობილი იყო, როგორც წარმატებული და აყვავებული ტომი, მაგრამ აქამდე მათი სიმდიდრის მხოლოდ მცირე ნაწილს თუ ხედავდნენ სხვები. ისინი დაფდაფებისა და სალამურების დაკვრით მიდიოდნენ ისე ამაყად, თითქოს იმ პალმების სანაცვლოდ, რომლებიც უკან ჩამოიტოვეს, ასეთივე კარგი ბევრი სხვაც ჰქონდათ და ახლა იქითკენ მიდიოდნენ. ბევრი მათგანი გაჩერდა და დამკვიდრდა იმ მიწაზე, რომელსაც ისინი ხაიბარში ფლობდნენ, მაგრამ სხვებმა გზა განაგრძეს ჩრდილოეთისაკენ და დასახლდნენ იერიქონში ან სირიის სამხრეთში. გამოცხადების მიხედვით, ბანუ ნადირის მიწა და ის ყველაფერი, რაც მათ დატოვეს, წინასწარმეტყველის საკუთრებას წარმოადგენდა, რათა მიეცა ღატაკებისა და გაჭირვებულებისათვის, განსაკუთრებით კი ღარიბი მუჰაჯირებისათვის, რომლებიც თავიანთი სახლებიდან გამოაძევეს.² მხოლოდ ორ ანსარს მიეცა წილი და ეს მათი უკიდურესი სიღარიბის გამო მოხდა. მაგრამ, უბოძა რა მუჰაჯირებს უდიდესი ნაწილი, ამით ისინი დამოუკიდებელი გახადა და ამგვარად ანსარებიც გაათავისუფლა მათზე ზრუნვის მძიმე მოვალეობისაგან.

_________________________

1. ყ.LIX, 5.

2. IX, 8.

მომდევნო თვეებში, ახალი წლის (626 ქრისტეს შობიდან) შემდეგ ფატიმამ კიდევ ერთი ვაჟი შვა. წინასწარმეტყველს ისე მოსწონდა სახელი ალ-ჰასანი, რომ ახლა უმცროს ძმას ალ-ჰუსაინი (ჰუსეინი) დაარქვა, რაც „პატარა ჰასანს“ ნიშნავს, ანუ „პატარა ლამაზს.“დაახლოებით იმავე დროს მისი ახალი ცოლი, ზეინაბი, „ღარიბთა დედა,“ ავად გახდა და გარდაიცვალა. რვა თვეც კი არ გასულიყო, რაც წინასწარმეტყველს გაჰყვა. იგი თვითონ მიუძღვოდა ცოლის გასვენებას, შემდეგ დაკრძალვის ლოცვა ჩაატარა და ზეინაბი დაასაფლავა თავის ქალიშვილის, რუკაჲჲას, მახლობლად ბაკი‛ში. მომდევნო თვეში მისი ბიძაშვილი, აბუ სალამა, გარდაიცვალა იმ ჭრილობისაგან, რომელიც უჰუდში ჰქონდა მიღებული. ეს ჭრილობა თავიდან ძალიან მალე შეუხორცდა, მაგრამ ახლა ხელმეორედ გაეხსნა. წინასწარმეტყველი მასთან იყო ბოლომდე და ლოცულობდა, როდესაც სული ამოსდიოდა; წინასწარმეტყველმა დაუხურა თვალები გარდაცვალებისას.

აბუ სალამა და მისი ცოლი უაღრესად ერთგული წყვილი იყვნენ, ამიტომაც ქალს ქმართან ხელშეკრულების დადება სურდა, რომ, თუ ერთერთი მათგანი გარდაიცვლებოდა, მეორე აღარ უნდა დაქორწინებულიყო ან გათხოვილიყო ხელმეორედ. მაგრამ ქმარმა უთხრა, თუ მოკვდებოდა, უნდოდა, რომ იგი კიდევ გათხოვილიყო, და ილოცა: „ღმერთო, ჩემს შემდეგ უმმ სალამას მიეცი ისეთი კაცი, რომელიც ჩემზე უკეთესია და არ დაასევდიანებს მას, არც რაიმეს ავნებს.“ აბუ სალამას გარდაცვალებიდან ოთხი თვის შემდეგ წინასწარმეტყველი ქალთან მივიდა და ხელი სთხოვა. მან უპასუხა, რომ ეშინოდა, მისთვის შესაფერისი არ იყო. „მე ის ქალი ვარ, რომლის საუკეთესო დროც გარდახდა,“ თქვა, „და ობლების დედა ვარ. მეტიც, დიდად ეჭვიანი ბუნება მაქვს და შენ, ღმერთის მოციქულო, უკვე ერთ ცოლზე მეტი გყავს.“ წინასწარმეტყველმა მიუგო: „ასაკით შენზე ბევრად დიდი ვარ. რაც შეეხება ეჭვიანობას, ვილოცებ, რომ ღმერთმა გაგათავისუფლოს მისგან. ხოლო შენს ობოლ შვილებზე ღმერთი და მისი მოციქული იზრუნებენ.“ აი, ასე დაქორწინდნენ და მან იგი დაამკვიდრა იმ სახლში, რომელიც მანამდე ზეინაბს ეკუთვნოდა.

მიუხედავად იმისა, რომ უმმ სალამა თავის ასაკზე ლაპარაკობდა, ჯერ კიდევ სრულიად ახალგაზრდა იყო, სულ ოცდაცხრა წლის. იგი მხოლოდ თვრამეტის შესრულებულიყო, როდესაც აბუ სალამასთან ერთად აბისინიაში წავიდა. რაც შეეხება ეჭვიანობას, სამართლიანად ეშინოდა, რომ მუჰამედთან ქორწინება მისთვის გამოცდა იქნებოდა. და ეს მხოლოდ მისი გამოცდა არ ყოფილა. ‛ა'იშამ იოლად მიიღო ჰაფსა, ასევე ზეინაბიც, მაგრამ ამ ახალ ცოლთან მიმართებაში ყველაფერი სხვაგვარად მოხდა, ნაწილობრივ, უეჭველია, იმიტომ, რომ ახლა ‛ა'იშა უკვე მეთოთხმეტე წელში გადადგა. მანამდე ხშირად ხვდებოდა უმმ სალამას, მასთან ერთად მოამზადა ყველაფერი ფატიმას ქორწილისათვის. ამ ქალისათვის არასოდეს შეუხედავს, როგორც მეტოქისათვის, მაგრამ ახლა, როდესაც ყველა ლაპარაკობდა წინასწარმეტყველის ახალ ქორწინებასა და პატარძლის დიდ სილამაზეზე, ის შეწუხებული და შეშინებული ჩანდა. „მე ძალიან დადარდიანებული ვიყავი,“ ყვებოდა იგი, „იმის გამო, რომ მის სილამაზეზე მელაპარაკებოდნენ. გადავწყვიტე, ახლოდან მენახა, და ვიხილე, რომ გაცილებით უფრო ლამაზი იყო, ვიდრე ამბობდნენ. ამის შესახებ ჰაფსას ვუთხარი, რაზეც მიპასუხა: „რა, ეს მხოლოდ შენი ეჭვიანობის გამოა, იგი არც ისეთი ლამაზია, როგორც ამბობენ.“შემდეგ ისიც წავიდა უმმ სალამას ახლოდან დასათვალიერებლად და მითხრა: „ე ვნახე და ისე არ არის, როგორც შენ ამბობ, მაგრამ, რა თქმა უნდა, ლამაზია.“მე ისევ წავედი უმმ სალამას სანახავად და დავრწმუნდი, რომ ჰაფსა მართალი იყო, მაგრამ მაინც ვეჭვიანობდი.“

ბადრში ხელმეორედ შეტაკების დრო ახლოვდებოდა, რადგანაც სწორედ ასეთი გამოწვევა გააკეთა აბუ სუფიანმა უჰუდის შემდეგ, გამოწვევა, რომელიც წინასწარმეტყველმა მიიღო. მაგრამ გვალვიანი წელი იდგა და აბუ სუფიანმა იცოდა, სიმწვანე საერთოდ არ იქნებოდა, რათა აქლემებსა და ცხენებს გზაში ეძოვათ. მთელი ფურაჟი ექსპედიციისათვის თან უნდა წაეღოთ მექიდან, მათი მარაგი კი უკვე საგრძნობლად შემცირებულიყო. მაგრამ ის სირცხვილისაგან დაიწვებოდა, რომ არ მისულიყო დათქმულ ადგილას, რომელიც თვითონვე შესთავაზა მოწინააღმდეგეს. სასურველი იყო, მუჰამედს დაერღვია ეს პირობა, მაგრამ ისარიბიდან მოდიოდა ამბები, რომ მას უკვე დაწყებული ჰქონდა მზადება და გასვლას აპირებდა. განა შეეძლოთ, მისთვის აზრი შეეცვლევინებინათ? აბუ სუფიანი მოსალაპარაკებლად წავიდა სუჰაილთან, ასევე კურეიშის რამდენსამე სხვა ლიდერთან. მათ გეგმა შეიმუშავეს. ისე მოხდა, რომ იმ დროს მექაში იმყოფებოდა სუჰაილის მეგობარი, სახელად ნუ‛აიმი, ერთ-ერთი მოწინავე კაცი ბანუ აშჯა‛ისა, რომელიც ღატაფანის კლანი იყო. გრძნობდნენ მის სანდოობას და, რადგანაც იგი არ იყო კურეიშელი, შეეძლო, თავი წარმოეჩინა, როგორც ნეიტრალურ და ობიექტურ პირს, ვინც მოვლენებს გვერდიდან უცქერდა. მას ოცი აქლემი შესთავაზეს, თუ მოახერხებდა და მუსლიმებს დაარწმუნებდა, თავი შეეკავებინათ ბადრში გასვლისაგან. ნუ‛აიმი დასთანხმდა და მაშინვე გაემგზავრა ოაზისში, სადაც მან დახატა შემაფიქრიანებებლი სურათი იმ ძალებისა, რომლებსაც აბუ სუფიანი ამზადებდა ბადრში გასაყვანად. ის ესაუბრა საზოგადოების ყველა ნაწილს, მუჰაჯირებს, ანსარებს, ებრაელებსა და წარმართებს. საშიშროების შეფასების შემდეგ თავის რჩევას ასეთი სიტყვებით ამთავრებდა: „დარჩით აქ და მათ წინააღმდეგ ნუ გახვალთ. ღმერთმანი, არა მგონია, რომელიმე თქვენგანი იქ ცოცხალი გადარჩეს.“ ებრაელებსა და წარმართებს გაუხარდათ, როდესაც გაიგეს, რომ მექელები ომისათვის ემზადებოდნენ, და ეს ამბავი მთელ ქალაქში გაავრცელეს. ნუ‛აიმმა თვითონ მუსლიმებზეც მოახდინა შთაბეჭდილება, რომელთაგან ბევრი იხრებოდა იმ აზრისაკენ, რომ ძალიან არაგონივრული იქნებოდა ბადრში გასვლა. ამგვარი დამოკიდებულების შესახებ ხმებმა წინასწარმეტყველის ყურამდეც მიაღწია და ის შეშფოთდა, რომ მას არავინ აღარ გაჰყვებოდა. მაგრამ აბუ ბაქრმა და ‛უმარმა დაარწმუნეს, არავითარ შემთხვევაში არ დაერღვია კურეიშთან დათქმული სიტყვა. „ღმერთი დაიცავს თავის სარწმუნოებას,“ თქვეს მათ, „და ის მისცემს ძალას თავის მოციქულს.“ „მე წავალ,“ თქვა წინასწარმეტყველმა, „მაშინაც კი, სულ მარტო რომ მომიხდეს წასვლა.“

ეს რამდენიმე სიტყვა ნუ‛აიმს თავის აქლემებად დაუჯდა, რადგანაც სულ გააცამტვერა მისი ძალისხმევა სწორედ მაშინ, როდესაც ეგონა, რომ წარმატებას მიაღწია. მაგრამ საკუთარი თავისაგან დამოუკიდებლად მასზე შთაბეჭდილება მოახდინა ყოველივე ამან, ანუ როგორი ფუჭი აღმოჩნდა მისი მცდელობები: მედინაში რაღაც სხვა ძალა მოქმედებდა, რომელიც აღემატებოდა მის ზეგავლენებსა და გამოცდილებას, ამიტომაც გულში ისლამის თესლი ჩაუვარდა. როგორც ადრე იყო დათქმული, მუჰამედი გზას დაადგა ათასხუთას კაცთან ერთად, რომლებიც აქლემებზე ისხდნენ, გარდა ამისა, იყო კიდევ ათი ცხენოსანი. ბევრმა მათგანმა სავაჭროც წაიღო, რადგანაც ბადრის ბაზრობაზე საქმეთა გარიგებასაც აპირებდა.

ამასობაში აბუ სუფიანმა კურეიშელებს უთხრა: „მოდი, გავიდეთ და გავატაროთ ერთი ან ორი ღამე გზაზე, შემდეგ კი დავბრუნდეთ. თუ მუჰამედი ჯერ დაძრული არ არის, გაიგებს, რომ გამოვედით და დავბრუნდით, რადგანაც ის არ გამოვიდა ჩვენს შესახვედრად, რაც მის საწინააღმდეგოდ და ჩვენს სასარგებლოდ ჩაითვლება.“ მაგრამ სრულიად სხვაგვარად მოხდა: წინასწარმეტყველმა და მისმა მეგობრებმა რვა დღე გაატარეს ბადრში და ყველა, ვინც იქ იყო, შორს ავრცელებდა იმ ამბავს, რომ კურეიშმა დაარღვია თავისი სიტყვა, მუჰამედმა და მისმა მეგობრებმა კი შეასრულეს დანაპირები და კურეიშთან საბრძოლველად გამოვიდნენ, როგორც ადრევე თქვეს. როდესაც ეს ყველაფერი მექაში გახდა ცნობილი, რაც მუსლიმების დიდი მორალური გამარჯვება იყო, ხოლო კე რპთაყვანისმცემლებისათვის მეტად სასირცხვილო რამ მთელი არაბეთის თვალში, საფვანმა და სხვებმა მწარედ უსაყვედურეს აბუ სუფიანს, რადგანაც ბადრის ბრძოლა გადადო. მაგრამ ეს დამცირება იმას მაინც ემსახურებოდა, რომ გააორმაგა მათი მზადება საბოლოო რევანშისათვის, რომელიც მიმართული იყო ახალი სარწმუნოების დამაარსებლისა და მისი მიმდევრებისადმი.

ბადრიდან დაბრუნების შემდეგ წინასწარმეტყველს ერთი მშვიდობიანი თვე ჰქონდა მედინაში. ისლამური მეხუთე, ანუ ქრისტეს შობიდან 626 წლის ივნისში მოვიდა ამბავი, რომ ღატაფანის ზოგიერთი ტომი ისევ აპირებდა თავდასხმას ოაზისზე. მუჰამედი მაშინვე გავიდა ნაჯდის ველზე ოთხასი კაცით, მაგრამ მტერი უკან გაბრუნდა, როდესაც თითქმის უკვე მისული იყვენ მასთან. სწორედ ამ ექსპედიციის დროს, როცა ყველაზე ახლოს იყვნენ შეტაკებასთან, წინასწარმეტყველმა მიიღო გამოცხადება, სადაც იყო მითითება, როგორ უნდა ელოცათ „შიშის ლოცვა,“ ანუ რანაირად შეემოკლებინა ჯარს რიტუალური ლოცვა და ამ სიტუაციისათვის მოერგო მოძრაობები შიშის ჟამს. ზოგიერთი მათგანი კი იყარაულებდა, სანამ დანარჩენები ლოცულობდნენ.¹

ერთ-ერთი ანსარი, ვინც ამჯერად წინასწარმეტყველთან ერთად გავიდა, იყო ჯაბირი, ‛აბდ ალლაჰის ძე. მომდევნო წლებში იგი ასე იგონებდა იმ ინციდენტს, რაც მორიგი დაბანაკებისას მოხდა: «ჩვენ წინასწარმეტყველთან ვიყავით, როდესაც ერთმა მეგობარმა მოიყვანა ბარტყი, რომელსაც ახალი ამოსული ჰქონდა ბუმბული. იქვე დაეჭირა. ერთ-ერთი მშობელი ჩიტი მას გამოჰყოლოდა და კაცს ხელებში უვარდებოდა. მე ვხედავდი, ადამიანთა სახეები აღსავსე იყო ცნობისმოყვარეობით, და წინასწარმეტყველმა თქვა: „გაკვირვებული ხართ ამ ჩიტის გამო? თქვენ მისი ნაშიერი წამოიყვანეთ და ის თავისი მოწყალე სინაზით ხელში გივარდებათ. და ვფიცავარ ღმერთს, თქვენი უფალი უფრო მოწყალეა თავის ნაშიერთა მიმართ, ვიდრე ეს ჩიტი თავისი ბარტყის მიმართ.² და იმ კაცს უთხრა, პატარა ფრინველი იქვე დაესვა, სადაც ი პოვა.“

წინასწარმეტყველმა ასევე თქვა: „ღმერთს ასი წყალობა აქვს და ერთერთი მათგანი გარდმოუვლინა ჯინებსა და ადამიანებს, აგრეთვე საქონელსა და მხეცებსაც, რომლებზეც ვნადირობთ. ამიტომაც ისინი ერთმანეთის მიმართ კეთილი და მოწყალე არიან, ველური ქმნილებაც კი თავისი შთამომავლობის მიმართ სინაზითაა აღვსილი. და ოთხმოცდაცხრამეტი წყალობა ღმერთმა თავისთან დაიტოვა, რათა იქიდან უჩვენოს მოწყალება თავის მონებს დიდი აღდგომის დღეს.“³

ჯაბირი იხსენებდა, როგორ მიდიოდა ჯარი, როდესაც უკან ბრუნდებოდნენ, წინასწარმეტყველი კი რამდენიმე კაცთან ერთად ზურგში მიჰყვებოდათ. მაგრამ ჯაბირის აქლემი ბებერი და უძლური იყო, ამიტომაც იგი მთავარ ძალას ჩამორჩა. სულ მალე მას წინასწარმეტყველი წამოეწია და ჰკითხა, რატომ მიჩანჩალებდა ასე უკან. „ღმერთის მოციქულო,“ უპასუხა ჯაბირმა, „ჩემი ეს აქლემი უფრო სწრაფად ვერ მიდის.“ „დააჩოქე,“ თქვა წინასწარმეტყველმა, თან თავისი აქლემიც დააჩოქა. შემდეგ უთხრა: „მომეცი ეგ ჯოხი,“ და მანაც მისცა. ჯაბირის სიტყვებით: „წინასწარმეტყველმა გამომართვა და ეს ჯოხი ერთი-ორჯერ გადაუჭირა ჩემს აქლემს. შემდეგ მითხრა, ისევ შევმჯდარიყავი, და ერთად განვაგრძეთ გზა. იმის წყალობით, ვინც მოციქული გამოგზავნა, ჩემმა აქლემმა მისას გადაასწრო.

„გზად მე ვსაუბრობდი ღმერთის წინასწარმეტყველთან და მან მითხრა: `მომყიდი ამ შენს აქლემს?' ვუთხარი: `ისე მოგცემ.' `არა,' მი პასუხა, `მომყიდე.'“ ჯაბირი წინასწარმეტყველის ტონიდან მიხვდა, რომ მას ვაჭრობა სურდა. „მე ვთხოვე,“ ყვებოდა ჯაბირი, „დაესახელებინა თავისი ფასი, და მან მითხრა: „მე მას დირჰემად გამოგართმევ.“ „არა,“ ვუპასუხე, „ეს ხომ ძალიან ცოტაა“. „მაშინ ორ დირჰემად,“ მითხრა მან. „არა,” მივუგე მე. და ასე გააგრძელა მან ფასის აწევა, სანამ ორმოც დირჰემამდე, ანუ ერთ უნცია ოქრომდე არ ავდა, რაზეც დავთანხმდი. შემდეგ მითხრა: „გყავს უკვე ცოლი, ჯაბირ?“ როდესაც ვუთხარი, რომ მყავდა, ისევ მკითხა: „უკვე განათხოვარი თუ ქალიშვილი?“ „ერთხელ უკვე განათხოვარი,“ ვუპასუხე. „`რატომ გოგონა არა,“ მითხრა, „შენ მასთან გაერთობოდი, ითამაშებდი, ის კი შენთან?“ „ღმერთის მოციქულო,“ ვუთხარი მე, „მამაჩემი უჰუდის ბრძოლაში დაიღუპა და შვიდი და დამიტოვა, ამიტომაც შევირთე ქალი, რომელიც უკვე დედაა, რათა გოგონები გარს შემოეკრიბა, მათთვის თმა დაევარცხნა და ყველაფერში დახმარებოდა.“ იგი დამეთანხმა, რომ სწორი არჩევანი გავაკეთე. შემდეგ მითხრა, როდესაც სირარს მივუახლოვდებოდით, რომელიც მედინიდან დაახლოებით სამი მილის მანძილზე იყო დაშორებული, ის მსხვერპლად შესწირავდა აქლემებს და მთელ დღეს იქ გაატარებდა, ჩემი ცოლი კი შეიტყობდა, რომ სახლში ვბრუნდებოდით, და დაიწყებდა მტვრის ბერტყვას თავისი მუთაქებიდან. „ჩვენ არა გვაქვს მუთაქები,“ მივუგე. „გექნებათ,“ მიპასუხა, „როდესაც დაბრუნდები, გააკეთე, რაც გასაკეთებელია.“

„ჩვენი დაბრუნებიდან მეორე დილას ჩემი აქლემი მივიყვანე და წინასწარმეტყველის კართან დავაჩოქე. იგი გამოვიდა და მითხრა, აქლემი იქ დამეტოვებინა და ლოცვის ორი ციკლი შემესრულებინა მეჩეთში. მეც ასე მოვიქეცი. შემდეგ ბილალს დაავალა, ჩემთვის ერთი უნცია ოქრო აეწონა, და მან ცოტა იმაზე უფრო მეტიც მომცა, რაც სასწორს გადახრიდა. ავიღე და წასასვლელად შევბრუნდი, მაგრამ წინასწარმეტყველმა უკან მიმიხმო. „წაიყვანე შენი აქლემი,“ მითხრა, „ის შენია, და ის საფასურიც შეინახე, რაც მისთვის გადაგეხადა.“ ⁴

სწორედ ამ თვეებში საბრძოლო ქმედებებს შორის სალმან სპარსი წინასწარმეტყველთან მივიდა რჩევისა და დახმარების სათხოვნელად. მისი პატრონი, ებრაელი ბანუ კურაიზადან, ისე მძიმედ ამუშავებდა მედინის სამხრეთით, რომ საერთოდ ვერ მოახერხა ახლო ურთიერთობა მუსლიმურ თემთან. მისთვის გამორიცხული იყო, ყოფილიყო ბადრში ან უჰუდთან ან მონაწილეობა მიეღო რომელსამე უფრო პატარა თაცდასხმაში, რომელთაგან ზოგიერთს თვითონ წინასწარმეტყველი ხელმძღვანელობდა, ზოგიერთი კი გაგზავნილი ჰყავდა. ეს ბოლო ოთხი წლის განმავლობაში ხდებოდა. ნუთუ არ არსებობდა რაიმე გზა, რომ მას თავი დაეღწია ასეთი მდგომარეობისაგან? პატრონს ჰკითხა, რას ითხოვდა მის გასათავისუფლებლად, მაგრამ მან ისეთი დიდი თანხა დაასახელა, რომ ის მიუწვდომელი ჩანდა. სალმანს უნდა გადაეხადა ორმოცი უნცია ოქრო და დაერგა სამასი ფინიკის პალმა. წინასწარმეტყველმა უთხრა, პატრონისათვის თანხმობა მიეწერა ამ ყველაფერზე. შემდეგ დაუძახა თავის მეგობრებს, რათა სალმანს დახმარებოდნენ პალმებით. ისინი ასეც მოიქცნენ, ზოგიერთმა ოცდაათი ნერგი მიიტანა, ზოგიერთმა ოცი და ა.შ., სანამ მთელი რიცხვი არ შეაგროვეს. „წადით და ამოთხარეთ ორმოები ამ ნერგებისათვის, სალმან,“ თქვა წინასწარმეტყველმა, „და მითხარით, როდესაც მორჩებით, რადგანაც ეს ხეები ჩემი საკუთარი ხელით უნდა დავრგო.“მეგობრები სალმანს მიწის მომზადებაში დაეხმარნენ და წინასწარმეტყველმა სამასი ძირი თვითონ დარგო. ყველა ნერგმა იხარა.

რაც შეეხება დანარჩენ ფასს, ადრე წინასწარმეტყველს აჩუქეს ქათმის კვერცხისოდენა ოქრო, რომელიც საბადოდან იყო მოპოვებული. მან ის სალმანს მისცა და უთხრა, მისი საშუალებით ეყიდა თავისუფლება. „რამდენად დაფარავს ეს თანხას, რაც უნდა გადავიხადო?“ იკითხა სალმანმა, რადგანაც ფიქრობდა, რომ ფასს ჯერ კიდევ ბევრი დააკლდებოდა. წინასწარმეტყველმა ოქრო გამოართვა, პირთან მიიტანა და ენა შემოუსვა. შემდეგ ისევ სალმანს დაუბრუნა და უთხრა: „აიღე ის და გადაუხადე მათ მთელი საფასური.“ სალმანმა ებრაელებს აუწონა ორმოცი უნცია იმ ოქროდან და ასე გახდა თავისუფალი კაცი.⁵

მედინაში კიდევ ერთმა მშვიდობიანმა თვემ ჩაიარა, შემდეგ კი წინასწარმეტყველი სწრაფად გაუძღვა ათას კაცს ჩრდილოეთით დაახლოებით ხუთი მილის მანძილზე დუმათ ალ-ჯანდალის კიდისაკენ. ეს იყო ოაზისი სირიის საზღვართან, რომელიც ყაჩაღებით აივსო, ძირითადად ბანუ ქალბიდან. მათ არაერთხელ მოიტაცეს ზეთისა და ფქვილის, ასევე სხვა საქონლის მარაგი, როდესაც ეს ყველაფერი მედინაში მიჰქონდათ. არსებობდა იმის ფიქრის გარკვეული საფუძველიც, რომ მათ კავშირი შეკრეს კურეიშთან, რაც შემდეგს ნიშნავდა: ისინი თავს დაესხმებოდნენ მედინას ჩრდილოეთიდან, როდესაც დადგებოდა ისლამზე საერთო გააფთრებული შეტევის დღე. წინასწარმეტყველსა და მის მეგობრებს მუდმივად მხედველობაში ჰქონდათ აღნიშნული დღე; და, მართალია, ამ ექსპედიციის უშუალო შედეგი მხოლოდ ის იყო, რომ ყაჩაღები განდევნეს და მათი ფარები და რემები, რომლებიც ოაზისის სამხრეთ საძოვრებზე ბალახობდნენ, მიითვისეს, ყოველივე ამან სასურველი შედეგი გამოიღო და შთაბეჭდილება მოახდინა ზოგადად ჩრდილოეთის ტომებზე იმ თვალსაზრისით, რომ უჩვენა არაბეთში არსებული ახალი მზარდი ძალის არსებობა. ისტორიას ჩაბარდა სამოქალაქო უთანხმოების დრო, რომელმაც მედინა ასე მგრძნობიარედ აქცია გარე თავდასხმების მიმართ. ახლა ეს უთანხმოება ჩაანაცვლა მჭიდროდ გაერთიანებულმა მზარდმა ძალამ, რომელსაც შორ მანძილზე ფართოდ შეეძლო დარტყმა, თანაც გასაოცარი სისწრაფით და, რაც მთავარია, ეს იყო ძალა, რომლისაც უნდა შინებოდათ, რადგანაც მან კარგად იცოდა, რომ თავდასხმა იყო თავდაცვის ყველაზე სანდო ხერხი.

ასეთი გახლდათ გარეგნული შთაბეჭდილება, მაგრამ მათთვის, ვისაც შეეძლო უფრო ახლოს მისვლა, ეს ძალა კიდევ უფრო დიდი იყო, ვიდრე შორიდან ჩანდა, რადგანაც ეფუძნებოდა ერთობას, რომელიც თავისთავად სასწაულია. გამოცხადებამ წინასწარმეტყველს აუწყა: შენ ყველაფერი რომ დაგეხარჯა, რაც კი დედამიწის ზურგზეა, ვერ გააერთიანებდი მათ გულებს. მაგრამ ღმერთმა გააერთიანა მათი გულები.⁶ თუმცა წინასწარმეტყველის ყოფნას მაინც უდიდესი მნიშვნელობა ჰქონდა ამ ერთობის გასაცნობიერებლად. საბედნიეროდ, მისი მიმზიდველობა იმდენად ძლიერი იყო, რომ ვერც ერთი ნორმალური კეთილი ნების კაცი მის მიმართ გულგრილი ვერ დარჩებოდა და წინააღმდეგობას ვერ გაუწევდა. „თქვენგან არავის არ ექნება რწმენა მანამდე, სანამ მე არ გავხდები მისთვის უფრო ძვირფასი, ვიდრე ვაჟი, მამა და, საერთოდ, ყველა ადამიანი ერთად.“⁷ მაგრამ წინასწარმეტყველის ეს სიტყვები იმდენად მოთხოვნა არ ყოფილა, რამდენადაც დადასტურება ნაბოძები სიყვარულის სისწორისა - სიყვარულისა, რომელიც თავის გამოხატულებას ასე ხშირად პოვებდა გამონათქვამში: „მამაჩემი და დედაჩემი იყვნენ შენი გამოსასყიდი.“

მშვიდობიანობის პერიოდი არ იყო დასვენების ჟამი წინასწარმეტყველისათვის. მან წამოაყენა იდეალი, რომ ოცდაოთხი საათის ყოველი მესამედი ციკლი განკუთვნილი უნდა ყოფილიყო ლოცვისათვის, მესამედი - საქმისათვის, ხოლო მესამედი - ოჯახისათვის. ეს ბოლო მესამედი შეიცავდა ძილის დროსა და იმ პერიოდებსაც, რომელსაც ოჯახი საკვების მიღებისას ატარებდა ერთად. რაც შეეხება თაყვანისცემას, მისი უდიდესი ნაწილი ღამით სრულდებოდა. გარდა საღამოსა და განთიადის ლოცვებისა, მუსლიმები იმავე თანამიმდევრობით ნებაყოფლობით ლოცვებს წარმოთქვამდნენ. ყურანი კრძალავდა თავისი აიების ხანგრძლივ დეკლამაციას, ამიტომაც წინასწარმეტყველმა დააწესა მთელი რიგი ლიტანიებისა მეტანიებითა და ქებით. ღამის გრძელი თაყვანისცემა დამკვიდრდა, როგორც ნორმა, პირველი გამოცხადებების მეშვეობით, მაგრამ საზოგადოება, რომელშიც ის მიღებულ იქნა, სულიერი რჩეულებისა იყო. მედინასაც ჰყავდა თავისი ასეთი თავდაპირველი რჩეული მორწმუნეები. მაგრამ ისლამის სწრაფმა გავრცელებამ ბოლო წლების განმავლობაში ეს საზოგადოება ერთგვარად უმცირესობად აქცია. ისინი მოხსენიებულნი არიან, როგორც ჯგუფი, რომელიც შენთანაა, იმ აიაში, რაც ახლა გამოცხადებულ იქნა იმ მიზნით, რომ შეემსუბუქებინა აუცილებლობა, რომელიც თან ახლდა გრძელ ღამისთევებს: ჭეშმარიტად, ღმერთმა იცის, რომ იცავ მღვიძარებას ღამის ორი მესამედის განმავლობაში, ხანდახან ნახევარი, ხანდახან კი მესამედი ღამის განმავლობაში, შენ და იმათი ჯგუფი, ვინც შენთანაა. ღმერთი გაზომავს ღამესა და დღეს. მან იცის, რომ ვერ შეძლებთ მის გაზომვას ზუსტად, ამიტომაც შეგიმსუბუქათ თქვენ, მაშ, წარმოთქვით ყურანიდან იმდენი, რამდენიც იოლია თქვენთვის. ⁸

მეგობართაგან რჩეულნი მაინც განაგრძობდნენ ხანგრძლივ ლოცვას ღამით, რომლის ბოლო მესამედიც, წინასწარმეტყველის თქმით, განსაკუთრებული მადლის მომცემი იყო: „ყოველ ღამეს, როდესაც ჯერ კიდევ არ დამდგარა მისი ბოლო მესამედი, ჩვენი უფალი - კურთხეული და დიდებული იყოს იგი - ძირს ჩამოდის ზეცის ყველაზე ქვედა შრეში და ამბობს: `ვინ მიხმობს მე, რომ მას პასუხი გავცე? ვინ აღავლენს ლოცვას ჩემს წინაშე, რომ ვუბოძო, რაც სურს? ვინ მთხოვს პატიებას, რომ მივუტევო?'“⁹ ამ დროსთან დაკავშირებით ასევე გამოცხადებულ იქნა: ისინი ტოვებენ თავიანთ საწოლებს, რათა მიმართონ უფალს შიშითა და ძლიერი სურვილით, და, რაც მათ ვუბოძეთ, იმას გასცემენ. და არც ერთმა სულმა არ იცის ის დამალული ნეტარება, რომელიც დაცულია მათთვის, როგორც ჯილდო იმისათვის, რის გაკეთებაც სურდათ.¹⁰

ყოველდღე ციკლთა ზუსტი განაწილება საათობრივად სამი მიზნით - ლოცვისათვის, საქმისა და ოჯახისათვის - მხოლოდ მიახლოებითი შეიძლებოდა ყოფილიყო. რაც შეეხება ოჯახს, წინასწარმეტყველს თავისი საკუთარი ოთახი არ გააჩნდა და ყოველ საღამოს იგი მიდიოდა იმ ცოლის ბინაში, რომლის ჯერიც იყო, მისთვის სახლი მიეცა მომდევნო ოცდაოთხი საათის განმავლობაში. დღისით მას ხშირად ნახულობდნენ ქალიშვილები და მამიდა, საფიჲჲა, ან ის მიდიოდა მათთან სტუმრად. ფატიმას მამასთან მიჰყავდა თავისი ორი ვაჟიშვილი. ჰასანი ახლა თითქმის წლინახევრის იყო, ხოლო რვა თვის ჰუსეინი უკვე სიარულს იწყებდა. წინასწარმეტყველს ასევე უყვარდა თავისი პატარა შვილიშვილი გოგონა, უმამა, რომელიც თითქმის ყოველთვის თან ახლდა თავის დედას, ზეინაბს. ერთხელ თუ ორჯერ წინასწარმეტყველმა ის მეჩეთში წაიყვანა, ხელში დაიჭირა და ასე ჰყავდა, როდესაც ყურანის აიებს წარმოთქვამდა. ძირს ჩამოსვამდა ხოლმე თავდახრისა და დაჩოქების დროს, შემდეგ კი ისევ ხელში იყვანდა, როგორც კი აღიმართებოდა.¹¹ კიდევ ერთი საყვარელი არსება იყო თხუთმეტი წლის უსამა, ზეიდისა და უმმ აიმანის ვაჟი, ძალიან ძვირფასი წინასწარმეტყველისათვის როგორც მშობლების, ასევე თავისთავად ამ ბიჭის პიროვნების გამო. იგი შვილიშვილად იყო მიჩნეული ოჯახში და ხშირად სახლში გახლდათ ან მის კართან იდგა.

შუადღის შემდეგ თითქმის ყოველთვის წინასწარმეტყველი მიდიოდა აბუ ბაქრთან, როგორც ამას მექაში აკეთებდა. გარკვეულწილად ოჯახის საჭიროებანი და საზოგადო საქმე ერთმანეთს ემთხვეოდა, რადგანაც მას ხშირად სურდა, აბუ ბაქრთან ესაუბრა არსებული მდგომარეობის შესახებ, ასევე იქცეოდა იგი ზეიდთან და თავის ორ სიძესთან, ‛ალისთან და ‛უსმანთან. მაგრამ არსებობდა საშიშროება, რომ საქმე მთლიანად მოიცავდა წინასწარმეტყველის ცხოვრებას, რადგანაც ვერც ერთი ხმა ვერ შეედრებოდა მთელ მედინაში მისას, როდესაც გადასაჭრელი ხდებოდა პრობლემა, ან პასუხი იყო გასაცემი კითხვაზე თუ კაზუსი მოსაგვარებელი. თვით ისინიც კი, ვისაც არ სჯეროდათ მისი წინასწარმეტყველობისა, საჭიროების შემთხვევაში მას მიმართავდნენ დახმარებისათვის, თუ განსაკუთრებულად ქედმაღალი არ იყო რომელიმე მათგანი. ჩხუბები მუსლიმებსა და ებრაელებს შორის არ იყო იშვიათი, როდესაც ხშირად ხდებოდა დასაგმობი უადგილო მხურვალე მონდომება, მაგალითად, იყო ერთი ასეთი შემთხვევა: ვიღაც ანსარმა ერთ ებრაელს მხოლოდ იმიტომ გაარტყა, რომ გაიგო, როგორ წარმოთქვამდა იგი ფიცს. „შენ კიდევ იმის სახელით იფიცებ,“ თქვა მუსლიმმა, „ვინც მოსე მთელ კაცობრიობაში გამოარჩია, მაშინ, როდესაც წინასწარმეტყველი ჩვენს შორისაა?“ ებრაელმა იჩივლა წინასწარმეტყველთან, რომლის სახეც აღსავსე იყო რისხვით, როდესაც ის კიცხავდა მოძალადე მუსლიმს. თვითონ ყურანში აღნიშნულია, რომ ღმერთმა ასე მიმართა მოსეს: მოსე, მე გამოგარჩიე შენ მთელ კაცობრიობაში ჩემი უწყებებითა და შენთან ჩემი საუბრით.¹² ყურანში აგრეთვე ნათქვამია: ჭეშმარიტად, ღმერთმა გამოარჩია ადამი, ნოე, აბრაამის ოჯახი და ‛იმრანის ოჯახი ყველა სამყაროდან.¹³ მაგრამ მიხვდა რა, რასაც ის კაცი ფიქრობდა, უთხრა: „ნუ იტყვი, რომ მე უკეთესი ვარ, ვიდრე მოსე.“ ¹⁴ როგორც ჩანს, მიუთითებდა რა უადგილო მოწადინების კიდევ ერთ სხვა შემთხვევაზე, მან თქვა: „ნურც ერთი თქვენგანი ნუ იტყვის, რომ მე უკეთესი ვარ, ვიდრე იონა.“¹⁵ გამოცხადებამ უკვე მოუვლინა სიტყვები, როგორც ნაწილი მათი კრედოსი: ჩვენ არ განვასხვავებთ ერთმანეთისაგან მის წინასწარმეტყველებს/არ გამოვარჩევთ რომელიმეს მის წინასწარმეტყველთაგან.¹⁶

რაც შეეხება საზოგადოების, როგორც ერთობის, კეთილდღეობას შინაგანი ჰარმონიის, ასევე დანარჩენ არაბეთთან და მის მიღმა ტერიტორიებთან ურთიერთობის თვალსაზრისით, იშვიათად თუ გავიდოდა დღე, რომ წინასწარმეტყველის რჩევა ან დახმარება არ დასჭირვებოდა ერთ ან მეტ მორწმუნეს სრულიად პირად საკითხში, ან მატერიალურში, მაგალითად, როგორც ეს მოხდა სალმანის შემთხვევაში, ან სულიერში, მაგალითად, როდესაც აბუ ბაქრმა მას მიუყვანა კაცი ბანუ თამიმიდან, სახელად ჰანზალა, ვინც მედინაში დასახლებულიყო. ჰანზალამ თავისი პრობლემით ჯერ აბუ ბაქრს მიმართა, მაგრამ აბუ ბაქრმა იგრძნო, რომ ამ შემთხვევაში პასუხი უმაღლესი ხელისუფლისაგან უნდა წამოსულიყო. კაცის სახე მწუხარებით იყო აღსავსე და, როდესაც წინასწარმეტყველმა ჰკითხა, რა სჭირდა, მან უპასუხა: „ჰანზალა წარმართია, ღმერთის მოციქულო.“ წინასწარმეტყველი ჩაეძია, რას გულისხმობდა. მან კი მიუგო: „ღმერთის მოციქულო, ჩვენ შენთან ვართ და შენ გველაპარაკები გეენასა და სამოთხეზე ისე, თითქოს ისინი ჩვენს თვალწინაა უშუალოდ. შემდეგ შენგან მივდივართ და ჩვენს გონებას მოიცავენ ჩვენი ცოლები და შვილები, საკუთრება, ამიტომაც ბევრი რამ გვავიწყდება.“ წინასწარმეტყველის პასუხმა ნათელი გახადა, იდეალი იყო, სულიერ რეალობათა შეგრძნება ისე შეენარჩუნებინათ, რომ თავიანთი ყოველდღიური ცხოვრების მიმდინარეობა არ შეეცვალათ: „იმის სახელით, ვის ხელშიც ჩემი სულია,“ თქვა მან, „თქვენ ისე ურყევნი რომ იყოთ, როგორც ჩემთან ერთად ყოფნისას, ან როდესაც გახსოვთ ღმერთი, მაშინ ანგელოზები მოვიდოდნენ თქვენს წასაყვანად ხელით, როდესაც თქვენ თქვენს საწოლებში წევხართ ან სადმე გზაში ხართ. მაგრამ, ჰანზალა, ხან ასეა, ხან - ისე, ხან - ასე, ხან - ისე, ხან - ასე, ხან - ისე!“¹⁷

ასეთი მოთხოვნები წინასწარმეტყველის დროზე, რა თქმა უნდა, არ უნდა ყოფილიყო თავიდან აცილებული; მაგრამ არსებობდა მზარდი საჭიროება იმისაც, რომ იგი დაცული ყოფილიყო სხვა სახით. და ეს დაცვა, რომელიც ახლა მოვიდა, არ იყო დაუკავშირებელი ერთ საკმაოდ მოულოდნელ მოვლენასთან, რომელმაც ხაზი გაუსვა მის სრულიად გამორჩეულ, პრივილეგირებულ მდგომარეობას. ერთ დღეს მოხდა ისე, რომ წინასწარმეტყველს უნდოდა რაღაცის შესახებ ესაუბრა ზეიდთან, და მის სახლში წავიდა. ზეინაბმა გააღო კარი და, როდესაც იდგა და ეუბნებოდა, რომ ზეიდი გასული იყო, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ეპატიჟებოდა, შინ შესულიყო, ორ ბიძაშვილს შორის ისეთმა მზერამ გაირბინა, რომ ორივე მათგანს აგრძნობინა, მათ შორის ღრმა და ხანგრძლივი სიყვარული არსებობდა. იმ წუთში წინასწარმეტყველისთვის ცხადი იყო, ზეინაბს უყვარდა, მასაც უყვარდა ზეინაბი და ქალმა იცოდა, რომ მუჰამედს უყვარდა. მაგრამ რას ნიშნავდა ეს? მას გაუკვირდა ამ გრძნობის სიძლიერე, ამიტომაც მი პატიჟებაზე უარი თქვა და, როდესაც წასასვლელად შებრუნდა, ქალმა გაიგო, როგორ ამბობდა: „დიდება უსასრულო ღმერთს! დიდება მას, ვნც განაგებს ადამიანთა გულებს!“ ზეიდი დაბრუნდა, ზეინამბა უთხრა, რომ წინასწარმეტყველი იყო მისული, და ასევე იმ დიდების შესახებაც მოუყვა, რომელიც მან წარმოთქვა და ქალმაც გაიგონა. ზეიდი მაშინვე წავიდა წინასწარმეტყველთან და უთხრა: „ზეინაბმა მაუწყა, რომ ჩემს სახლში მოსულხარ. რატომ არ შემოხვედი შენ, ვინც ჩემთვის იმაზე მეტი ხარ, ვიდრე მამა და დედა? იმიტომ, რომ ზეინაბმა შენი გული მოიგო? თუ ასეა, მე მას გავათავისუფლებ.“ „დატოვე შენი ცოლი შენთან და გეშინოდეს ღმერთის,“ ერთგვარი კატეგორიულობით მიუგო წინასწარმეტყველმა. ერთ სხვა შემთხვევაში მას ნათქვამი ჰქონდა: „კანონიერ მოვლენათა შორის ღმერთისათვის ყველაზე მეტად საძულველია გაყრა.“¹⁸ და, როდესაც მეორე დღეს ზეიდი იმავე წინადადებით მივიდა, წინასწარმეტყველმა ისევ კატეგორიულად მოსთხოვა, თავისთან დაეტოვებინა ცოლი. მაგრამ, ქორწინება ზეიდსა და ზეინაბს შორის არ ყოფილა ბედნიერი, ამიტომაც ზეიდმა ამის მოთმენა ვეღარ შეძლო და ზეინაბთან ერთობლივი შეთანხმების საფუძველზე მას გაეყარა. მაგრამ ამას ზეინაბი კანონიერ საცოლედ არ უქცევია წინასწარმეტყველისათვის მიუხედავად იმისა, რომ ყურანმა მხოლოდ შემდეგი დააკონკრეტა: კაცებს ეკრძალებოდათ, შეერთოთ ცოლები თავიანთი ვაჟებისა, რომლებიც უშუალოდ მათგან იყვნენ ნაშობნი. თუმცა მაინც მყარ სოციალურ პრინცი პად რჩებოდა, ერთმანეთისაგან არ განერჩიათ ნაშობი და ნაშვილები ძეები. არც თვითონ წინასწარმეტყველი იყო კანონიერი საქმრო, რადგანაც მას უკვე ჰყავდა ოთხი ცოლი, მაქსიმუმი იმისა, რის ნებასაც ისლამი რთავს.

გავიდა რამდენიმე თვე და ერთხელაც, როდესაც წინასწარმეტყველი ერთ-ერთ ცოლს ესაუბრებოდა, იგი გამოცხადების ძალამ მოიცვა. ცნობიერებაში დაბრუნებისთანავე პირველი სიტყვები, რაც თქვა, იყო: «ვინ წავა ზეინაბთან და აუწყებს კარგ ამბავს, რომ ღმერთმა მომცა ის ქორწინებაში თვით ზეციდან?» სალმა, საფიჲჲას მსახური, რომელიც, დიდი ხანია, რაც წინასწარმეტყველის ოჯახის წევრად თვლიდა თავს, იქვე იყო და სასწრაფოდ წავიდა ზეინაბის სახლში. როდესაც ქალმა ეს სასიხარულო ამბავი შეიყტო, ღმერთი ადიდა, ძირს დაეცა მუხლმოდრეკილი, სახით მექისაკენ. შემდეგ მოიხსნა თავისი ვერცხლის სამაჯურები და სალმას აჩუქა.

ზეინაბი ახალგაზრდა აღარ იყო, თითქმის ორმოცი წელი შესრულებოდა, მაგრამ შეენარჩუნებინა თავისი შთამბეჭდავი სილამაზე. გარდა ამისა, ის დიდად სათნო ქალი გახლდათ, მარხულობდა, იცავდა ხანგრძლივ მღვიძარებებს და ბევრს გასცემდა გლახაკებისათვის. იგი გამოცდილი იყო ტყავზე მუშაობაში და შეეძლო ფეხსაცმელებისა და სხვა საქონლის დამზადება. ყველაფერი, რასაც ასე გამოიმუშავებდა, განკუთვნილი ჰქონდა მოწყალებისათვის. მასთან მიმართებაში არ შეიძლება, ლაპარაკი ყოფილიყო რაიმე ფორმალურ ქორწინებაზე, რადგანაც გამოცხადებულ აიებში ეს ქორწინება აღნიშნულ იქნა, როგორც უკვე შემდგარი: ჩვენ ის შენ მოგათხოვეთ.¹⁹ მხოლოდ ისღა რჩებოდა, რომ პატარძალი სიძესთან მიეყვანათ, რაც დაუყოვნებლივ აღსრულდა.

აიები ასევე იძლეოდნენ მითითებას, ნაშვილები ვაჟები წოდებულნი ყოფილიყვნენ იმ მამათა მიხედვით, ვინც ისინი შვეს, ამიტომაც იმ დღიდან ზეიდი ცნობილი გახდა, როგორც ზეიდ იბნ ჰარისა, ნაცვლად ზეიდ იბნ მუჰამედისა, როგორც მანამდე ოცდათხუთმეტი წლის განმავლობაში ეძახდნენ. მაგრამ ყოველივე ამას არანაირად არ შეუცვლია ან გაუუქმებია თვითონ ეს შვილება, ან რაიმე ზეგავლენა მოუხდენია იმ სიყვარულსა და სიახლოვეზე, რომელიც იყო მშვილებელსა და ნაშვილებს შორის, ვინც ახლა თავიანთ მესამოცე და ორმოცდამეათე წლებს უახლოვდებოდნენ. ეს უბრალოდ იმას შეახსენებდა, რომ მათ შორის არ იყო სისხლით ნათესაობა, და, ამ თვალსაზრისით, გამოცხადება განაგრძობდა: მუჰამედი არ არის თქვენს შორის რომელიმე კაცის მამა, არამედ ის არის ღმერთის მოციქული და წინასწარმეტყველთა ბეჭედი.²⁰

ამავე პერიოდში გამოცხადებები ხაზს უსვამდა დიდ განსხვავებას წინასწარმეტყველსა და მის მიმდევართა შორის. მისთვის არ უნდა მიემართათ სახელით, როგორც ერთმანეთს მიმართავდნენ. უფლება, რომელიც ღმერთმა მისცა თავისი ახალი ქორწინების სახით, რომ ოთხზე მეტი ცოლი ჰყოლოდა, მხოლოდ მას ეხებოდა და არა დანარჩენ საზოგადოებას. უფრო მეტიც, მის ცოლებს მიეცათ ტიტული ერთგულთა დედებისა და მათი სტატუსი ისეთი იყო, რომ მკრეხელობა იქნებოდა ღმერთის თვალში, თუ წინასწარმეტყველზე ქორწინების შემდეგ ისინი ქორწინებაში მიეცემოდნენ სხვა კაცებს. თუ მორწმუნეები მათ დახმარებას სთხოვდნენ - ვინაიდან ხშირად ეძიებდნენ ცოლების შუამდგომლობას წინასწარმეტყველთან - ეს ფარდის მიღმა უნდა გაეკეთებინათ. მათ ასევე მიეცათ მითითება: თქვენ, ვისაც რწმენა გაქვთ, ნუ შეხვალთ წინასწარმეტყველის სახლში საჭმელად სათანადო დროის მოსვლამდე დაცდის გარეშე, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ამაის ნება მოგეცემათ. თუ თქვენ მი პატიჟებული ხართ, მაშინ შედით და, როდესაც შეჭამთ, შემდეგ წადით. ნუ დარჩებით საუბრის მოლოდინში. ჭეშმარიტად, ეს შემაწუხებელი იქნება წინასწარმეტყველისათვის და ის თავს აარიდებს, რომ ეს გითხრათ, მაგრამ ღმერთი თავს არ არიდებს სიმართლეს. ²¹

ასეთი მითითებები აუცილებელი იყო, ვინაიდან მუსლიმებს წინასწარმეტყველი ძალიან უყვარდათ და ძლიერ სურდათ, მასთან ყოფილიყვნენ მაქსიმალურად ხანგრძლივად და ხშირად. ისინი, ვინც მასთან რჩებოდნენ, ყოველთვის ამჟღავნებდნენ, რომ არ უნდოდათ მისი დატოვება. ამის გამო მორწმუნეებს ვერც დაადანაშაულებდნენ, რადგანაც, როდესაც წინასწარმეტყველი ვინმეს ესაუბრებოდა, მისკენ სრულად იყო მიქცეული და ისე ფართოდ აქცევდა მას თავისი ყურადღების საგნად, რომ ადამიანი დარწმუნებული იყო, მას პრივილეგია მიენიჭა და მიეცა გარკვეული თავისუფლებანი, რომლებითაც სხვები ვერ სარგებლობდნენ. როცა იგი ადამიანის ხელს იღებდა, თვითონ არასოდეს არ გაუშვებდა პირველი. მაგრამ, იცავდა რა წინასწარმეტყველს, იმხანად გამოცხადებამ ახალი ელემენტი შეიტანა ლიტურგიაში, რამაც მის ხალხს საშუალება მისცა, გამოეხატა თავისი სიყვარული მის მიმართ და ესარგებლა მისი სულიერი დიდებულებითა და გამოსხივებით არა აუცილებლად მასთან პირადად მისვლით: ჭეშმარიტად, ღმერთი და მისი ანგელოზები უხვად აძლევენ კურთხევას წინასწარმეტყველს. თქვენ, ვინც ირწმუნეთ, გაუგზავნეთ მას კურთხევა და მიეცით მშვიდობის მისალმება.²² ცოტა ხნის შემდეგ წინასწარმეტყველმა თავის ერთ-ერთ მეგობარს უთხრა: „ანგელოზი მოვიდა ჩემთან და მითხრა: „ერავინ ვერ გამოგიგზავნის შენ კურთხევას ერთხელ ისე, რომ ღმერთმა თვითონ მას ათმაგად არ გაუგზავნოს ეს კურთხევა.“ ²³

______________________

1. IV, 101-2.

2. ვ. 487.

3. მ. XLIX, 4.

4. ი.ი. 664.

5. ი.ი. 141-2.

6. VIII, 63.

7. მ. I, 16.

8. XXIII, 20.

9. ბ. XIX, 12.

10. XXXII, 16-17.

11. ი.ს. VII, 26.

12. VII, 144.

13. III, 33.

14. ბ.LXV, VII სურა.

15. ბ.LXI, სურა XXXVII.

16. II, 285.

17. მ. XLIX, 2.

18. ა.დ. XII, 3.

19. XXXIII, 40.

20. XXXIII, 37.

21. XXXIII, 53.

22. XXXIII, 56.

23. დ. XX, 58.

ბანუ ნადირის ლტოლვილი ებრაელები, რომლებიც ხაიბარში დასახლდნენ, განწყობილნი იყვნენ საიმისოდ, რომ დაკარგული დაებრუნებინათ. მათი იმედები მიმართული იყო კურეიშის მზადებისაკენ წინასწარმეტყველზე საბოლოოდ დასარტყმელად; ისლამის მეხუთე წლის ბოლოს - ეს იყო ქრისტეს შობიდან 627 წლის დამდეგს - აღნიშნული სამზადისი დაგვირგვინდა ჰუჲაისა და ხაიბარის სხვა ებრაელი ლიდერების საიდუმლო ვიზიტით მექაში. „ჩვენ შენთან ვართ,“ უთხრეს მათ აბუ სუფიანს, „რათა გავანადგუროთ მუჰამედი.“ ასე რომ, მან, საფვანმა და კურეიშის სხვა ბელადებმა ებრაელები ქა‛აბას შიგნით შეიყვანეს, სადაც ერთად დადეს მყარი ფიცი ღმერთის წინაშე, რომ ერთმანეთს არ უღალატებდნენ, სანამ დასახულ მიზანს არ მიაღწევდნენ. მაშინ კურეიშს საშუალება მიეცა, ახალი სარწმუნოების ფუძემდებელთან თავისი კონფლიქტის უფლებებისა და სამართლიანობის შესახებ ეკითხა. „ებრაელთა კაცნო,“ თქვა აბუ სუფიანმა, „თქვენ ხართ პირველი წერილის ხალხი და გაქვთ ცოდნა. გვითხარით, რა პოზიციაზე უნდა დავდგეთ მუჰამედთან მიმართებაში. ჩვენი რელიგია უკეთესია, ვიდრე მისი?“ მათ უპასუხეს: „თქვენი სარწმუნოება უკეთესია, ვიდრე მისი, და თქვენ უფრო ახლოს ხართ სიმართლესთან, ვიდრე ის.“

ამ შეთანხმების საფუძველზე მოკავშირეებმა შეიმუშავეს თავიანთი გეგმები. ებრაელებმა ითავეს, რომ აამხედრებდნენ ნაჯდის ველის ყველა მომთაბარეს, ვისაც კი რაიმე წყენა და პრეტენზია ჰქონდა მედინის წინააღმდეგ; სადაც შურისძიების სურვილი საკმარისი არ აღმოჩნდებოდა, საქმე საბოლოოდ ქრთამით უნდა მოეგვარებინათ. ბანუ ასადმა მზადყოფნა გამოხატა და დასთანხმდა დახმარებაზე, რაც შეეხება ბანუ ღატაფანს, მათ დაჰპირდნენ ხაიბარის ფინიკის მოსავლის ნახევარს, თუ ისინი მექელებს შეუერთდებოდნენ. ამ შეთანხმებამ მტრის არმია დაახლოებით ათასი კაცით გაზარდა ღატაფანის კლანებიდან, ესენი იყვნენ ფაზარა, მურრა და აშჯა‛ი. ებრაელებმა წარმატებით მოახერხეს ბანუ სულაიმიდან შვიდასკაციანი კონტინგენტის გადაბირება, მათი რიცხვი მეტიც იქნებოდა უეჭველად, მაგრამ მა‛ნუნას ჭასთან მოწყობილი ხოცვა-ჟლეტის შემდეგ ამ ტომის პატარა, მაგრამ მაინც მზარდი ჯგუფი ისლამის მიმართ კეთილად იყო განწყობილი. რაც შეეხება სულაიმის სამხრეთ მეზობელს, ბანუ ‛ამირს, ისინი ნებისმიერ შემთხვევაში წინასწარმეტყველთან დადებული შეთანხმების ერთგულნი დარჩნენ.

თვითონ კურეიში და მათი უახლოესი მოკავშირენი ოთხიათასი იყვნენ. რამდენსამე სხვა კონტინგენტთან ერთად ისინი უნდა წასულიყვნენ მექიდან მედინისაკენ დასავლეთის სანაპირო გზით, იმავე მარშრუტით, რომლითაც უჰუდისაკენ გაემართნენ. მეორე ჯარი, პირველზე საგრძნობლად მცირე, მედინას უნდა მისდგომოდა აღმოსავლეთიდან, ანუ ნაჯდის ველიდან. ორი არმია ერთად აღებული სამჯერ უფრო მეტად აღემატებოდა კურეიშის ძალებს უჰუდთან. იქ მუსლიმები დაამარცხეს სამიათასკაციანი ჯარით. ახლა რის გაკეთების იმედი უნდა ჰქონოდათ მათ ათიათასის წინააღმდეგ? მეტიც, ამჯერად ორასკაციანი კავალერიის მაგიერ კურეიშს სამასკაციანი ჰყავდა და კიდევ ერთი ამდენის იმედი თავისუფლად უნდა ჰქონოდა ღატაფანიდან.

გეგმის თანახმად, წარმართები გავიდნენ მექიდან. დაახლოებით ამავე დროს, შესაძლოა, ‛აბბასის ჩუმი მითითებითა და მხარდაჭერით, რამდენიმე ცხენოსანი ბანუ ხუზა‛ადან მთელი სისწრაფით გაემართა მედინისაკენ, რათა წინასწარმეტყველი გაეფრთხილებინა მოახლოებული თავდასხმის შესახებ და მისთვის ეცნობებინა მტრის ძალების დეტალები. მათ მასთან ოთხ დღეში ჩააღწიეს, ამდენად, მხოლოდ ერთი კვირა მიეცა მოსამზადებლად. სასწრაფოდ განგაში ატეხა მთელ ოაზისში, თავისი მიმდევარნი გაამხნევა და დაჰპირდა, რომ აუცილებლად გაიმარჯვებდნენ, თუ იქონიებდნენ მოთმინებასა და ღვთის შიშს, ასევე დაემორჩილებოდნენ ბრძანებებს. შემდეგ, როგორც ეს უჰუდის დროს გააკეთა, მორწმუნეები საბჭოზე შეკრიბა, რომელზეც მრავალი მოსაზრება გამოითქვა იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორი იქნებოდა მოქმედების საუკეთესო გეგმა. მაგრამ საბოლოოდ სალმანი წამოდგა ფეხზე და თქვა: «ღმერთის მოციქულო, სპარსეთში, როდესაც ჩნდებოდა კავალერიის თავდასხმის საშიშროება, ჩვენ გარშემო სანგარს შემოვივლებდით ხოლმე, მაშ, მოდი, გავაკეთოთ თხრილი ჩვენს გარშემო». ამ გეგმას ყველა ენთუზიაზმით დაეთანხმა, მათ სრულიადაც არ სურდათ, რომ უჰუდის სტრატეგია გაემეორებინათ.

დრო ცოტა ჰქონდათ და ყველანაირი ღონე უნდა ეხმარათ, რათა არ დარჩენილიყო რაიმე საშიში ცარიელი ადგილი დაცვის სისტემაში. მაგრამ არ იყო აუცილებელი, ეს თხრილი უწყვეტი ყოფილიყო, რადგანაც ბევრგან ციხესიმაგრის მსგავსი სახლების ერთობლიობა იდგა განივრად ქალაქის განაპირას, რაც საკმარის ფორტიფიკაციას წარმოადგენდა თავდასაცავად. ჩრდილო-დასავლეთით კი ეშვებოდა მასობრივი კლდეები, რომლებიც თავისთავად მიუდგომელი იყო და უბრალოდ ერთმანეთთან უნდა დაეკავშირებინათ. ამათგან ყველაზე ახლოს მდებარე, ცნობილი, როგორც სალ‛ის მთა, უნდა მოექციათ თხრილის შიგნით, რადგანაც მისი მიმდებარე ტერიტორია არაჩვეულებრივი ადგილი გახლდათ ბანაკისათვის. თვითონ თხრილი ჩრდილოეთის მხრიდან უნდა შემოვლებოდა ბანაკს ფართო რკალის სახით ერთ-ერთი კლდოვანი სიმაღლიდან ქალაქის კედლის აღმოსავლეთ ნაწილის გარკვეულ პუნქტამდე. ეს უნდა ყოფილიყო თხრილის ყველაზე გრძელი ნაწილი რაიმე დამატებითი ელემენტების გარეშე, ამავე დროს, იქნებოდა ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწილიც.

სალმანმა, რომელიც ამ სტრატეგიის ორგანიზატორი შეიქნა, ზუსტად იცოდა, რა სიგანისა და სიღრმისა უნდა ყოფილიყო თხრილი. მანამდე ბანუ კურაიზასთან მუშაობდა და ისიც კარგად უწყოდა, რომ მათ ჰქონდათ მთელი აღჭურვილობა, რაც საჭირო იყო. მათ არც უთქვამთ უარი, ისინი მუსლიმებისათვის ეთხოვებინათ საერთო საშიშროების დროს, მიუხედავად იმისა, რომ მაინცდამაინც არ უყვარდათ წინასწარმეტყველი. ებრაელთა უმრავლესობა ფიქრობდა, მასთან დადებულ ხელშეკრულებას უფრო პოლიტიკური მიზეზები ჰქონდა, თუმცა მიაჩნდათ, რომ ის არ უნდა დაერღვიათ. წერაქვები, თოხები და ნიჩბები ითხოვეს მათგან. მათ ასევე მისცეს ფინიკის კალათები, რომლებიც მჭიდროდ იყო მოქსოვილი პალმის ბოჭკოებისაგან და გამოდგებოდა ამოთხრილი მიწის გადასაზიდად.

წინასწარმეტყველმა თავისი საზოგადოების თითოეულ განსაზღვრულ ნაწილს დააკისრა პასუხისმგებლობა თხრილის გარკვეულ ნაწილზე და თვითონაც მიიღო სამუშაოებში მონაწილეობა. ისინი სამუშაოდ ყოველდღე განთიადის ჟამს გადიოდნენ ლოცვების შემდეგ და შინ ბრუნდებოდნენ შებინდებისას. ერთ-ერთ პირველ დილას, როდესაც მათ მიუძღვოდა, მან მათ შეახსენა სიმღერა-საგალობელი, რომელსაც მეჩეთის მშენებლობისას ასრულებდნენ:

„ღმერთო, არ არსებობს არავითარი სიკეთე, გარდა საიქიოს სიკეთისა, მაშ, შეეწიე ანსარებსა და მუჰაჯირებს.“ სტროფი მაშინვე აიტაცა ყველამ. ხან კი ასე მღეროდნენ: „არ არსებობს სიცოცხლე, გარდა საიქიოს სიცოცხლისა. შეიწყალე, ღმერთო, მუჰაჯირები და ანსარები.“

მუსლიმები გამუდმებით ახსენებდნენ ერთმანეთს, რომ დრო მცირე იყო. მტერი სულ მალე მათთან იქნებოდა და, თუ რომელიმე კაცი დაღლილობას ოდნავ მაინც გამოამჟღავნებდა, მაშინვე განკიცხვის საგნად იქცეოდა. მეორე მხრივ, სალმანი დიდი პატივისცემის ობიექტი გახდა, რადგანაც იგი მხოლოდ ძალიან ძლიერი და ახოვანი კი არ იყო, არამედ გამოწრთობილიც ბანუ კურაიზასათვის თხრასა და ზიდვაში. „იგი ათი კაცის საქმეს ასრულებს,“ ამბობდნენ და მათ შორის დაიწყო მეგობრული შეჯიბრი. «სალმანი ჩვენიანია,“ პრეტენზიას აცხადებდნენ მუჰაჯირები, მხედველობაში ჰქონდათ რა ის, რომ მან ბევრი ადგილი და სახლი მიატოვა ჭეშმარიტ გზაზე დასადგომად. „ის ერთ-ერთი ჩვენგანია,“ ამბობდნენ ანსარები, „ჩვენ უფრო მეტი უფლება გვაქვს მასზე. „მაგრამ წინასწარმეტყველმა თქვა: „სალმანი ერთი ჩვენგანია, სახლის ხალხთაგან ერთ-ერთი.“¹

ამოთხრილი კლდეები და ქვები, რომლებიც სატყორცნ მასალად გამოდგებოდა, ერთად დაახვავეს თხრილის გასწვრივ მედინის მხარეს. მიწა თავზე შემოდგმული კალათებით მიჰქონდათ, ყრიდნენ და იმავე კალათით ქვები მოჰქონდათ. საუკეთესო ქვები იყო სალ‛ის მთის ძირში. კაცებს წელს ზემოთ სამოსი გაეხადათ და მათ, ვისაც კალათაზე არ მიუწვდებოდათ ხელი, თავიანთი ტანსაცმლისაგან ტომრები გააკეთეს და მათი გამოყენებით გადაჰქონდათ მიწა და ქვებიც. პირველ დილას მათ ბევრი ბიჭი გაჰყვა, რადანაც ძლიერ სურდათ, სამუშაოში მონაწილეობა მიეღოთ. მათგან ყველაზე პატარები უკან გაგზავნეს სახლში, მაგრამ წინასწარმეტყველმა ბევრ ბიჭს მისცა უფლება, ამოეთხარათ და ეზიდათ, მაგრამ განუმარტა, რომ მაშინვე უნდა დაეტოვებინათ ბანაკი, როგორც კი მტერი მოახლოვდებოდა. რაც შეეხება მათ, რომლებიც უკან გააბრუნეს უჰუდიდან - უსამას, ‛უმარის ვაჟ ‛აბდ ალლაჰსა და მის მეგობრებს - ახლა ისინი უკვე თხუთმეტი წლისანი იყვნენ, ამიტომაც მათაც და მათი ასაკის სხვა ახალგაზრდებსაც მიეცათ უფლება, კაცების რიგებში ჩამდგარიყვნენ არა მხოლოდ მუშაობის დროს, არამედ მაშინაც, როდესაც ბრძოლა დაიწყებოდა. ერთ-ერთი მათგანი, ბარა'ი, ავსის ტომის კლანიდან, ჰარისადან, მომდევნო წლებში ყვებოდა, რაოდენ ლამაზი იყო წინასწარმეტყველი, რომელიც მას მეხსიერებაში აღებეჭდა თხრილზე მუშაობის დროს. წითელი მოსასხამი შემოერტყა წელზე, მკერდზე მტვერი დასდებოდა, შავი თმები კი იმდენად გრძელი ჰქონდა, რომ მხრებზე სცემდა. „მასზე უფრო ლამაზი არასოდეს არავინ მინახავს,“ ამბობდა იგი. ბარა'ი არ ყოფილა ერთადერთი, რომელიც ხედავდა მის სილამაზეს, ასევე მთელი იმ სცენის სილამაზეს. განსაკუთრებით თვითონ წინასწარმეტყველმა, როდესაც ის მათ უყურებდა, გაიხარა, რომ მუსლიმები ასე უბრალონი და ბუნებასთან ახლოს მყოფნი იყვნენ - ახლოს ადამიანის პირველყოფილ მემკვიდრეობასთან - და დაიწყო სიმღერა, რომელიც ყველამ აიტაცა:

„ეს სილამაზე არ არის ხაიბარის სილამაზე. ეს უფრო უმანკოა, ღმერთო, და წმინდა.“

წინასწარმეტყველი ხან მუჰაჯირებთან მუშაობდა, ხანაც ანსარებთან, ხან თოხით, ხან ბარით, ხან კი მიწას ეზიდებოდა. მაგრამ, სადაც არ უნდა ყოფილიყო, გასაგები იყო, რომ მისთვის უნდა ეცნობებინათ რაიმე უჩვეულო სირთულის შესახებ. თუმცა, მიუხედავად იმისა, რომ მთელი ეს საქმიანობა მეტად მძიმე იყო, მაინც ჩნდებოდა მხიარულების მომენტები. ახლად მოქცეული პიროვნება ბანუ დამრადან, ქვის სკამის ხალხთაგან ერთ-ერთი, ვინც მეჩეთში ცხოვრობდა, მეტად სათნო კაცი იყო, მაგრამ ფიზიკურად შეუხედავი, მეტიც, მშობლებს მისთვის დაერქმიათ ჯუ‛აილი, რომელსაც აქვს მეორეული მნიშვნელობა: „პატარა ხოჭო.“ ცოტა ხნით ადრე წინასწარმეტყველს მისთვის სახელი შეეცვალა და მიეცა ლამაზი სახელი ‛ამრი, რაც ნიშნავს ცხოვრებას, სულიერად კარგად ყოფნას, სარწმუნოებას. როდესაც ერთ-ერთმა მუჰაჯირმა ეს დამრელი თხრილთან მომუშავე დაინახა, ძალაუნებურად წარმოთქვა ლექსი:

„სახელი შეუცვალა ჯუ‛აილიდან ‛ამრად, იმ დღეს დაეხმარა საცოდავ კაცს.“

მუჰაჯირმა ლექსი ‛ამრს გაუმეორა, მათ კი, ვინც ეს გაიგეს, აქედან სიმღერა შექმნეს, თან იცინოდნენ. წინასწარმეტყველი მათ მხოლოდ მაშინ უერთდებოდა, როდესაც ამბობდნენ „‛ამრად“ და „დაეხმარა.“ ამ სიტყვებს იგი განსაკუთრებული ხაზგასმით წარმოთქვამდა. შემდეგ მან ისინი სხვა სიმღერაში აიყოლია:

„ღმერთო, მხოლოდ შენს გზაზე ვიდექით, მხოლოდ შენს გამო გავცემდით მოწყალებას და ვლოცულობდით. მაშ, მოგვივლინე სიმშვიდე და განგვამტკიცე ამ ბრძოლაში. მტრებმა შეგვავიწროვეს და სცადეს ჩვენი შეცდენა, მაგრამ ჩვენ უარი ვთქვით.“ ²

დახმარებისათვის პირველად დაიძახა ჯაბირმა, ვინც თხრისას დავიდა დიდ კლდემდე, რომელსაც ვერც ერთი იმ იარაღით ვერ იღებდნენ, რაც თან ჰქონდათ. წინასწარმეტყველმა მოატანინა ცოტა წყალი და მასში ჩააფურთხა. შემდეგ ილოცა, წყალი კლდეს მიასხურა და მათ ამის შემდეგ შეძლეს კლდის ამოღება ნიჩბით, თითქოს ის სილის გროვა ყოფილიყოს.³ მეორე დღეს ერთ მუჰაჯირს დასჭირდა დახმარება. მან რამდენჯერმე ამაოდ სცადა გაეპო ან გადაეადგილებინა კლდის ნამტვრევი, რომელიც თვითონ მოგლიჯა. ამის შემდეგ ‛უმარი წავიდა წინასწარმეტყველთან, რომელმაც წერაქვი აიღო და კლდის ნამტვრევს მთელი ძალით დაჰკრა. იმ მომენტში ელვის მსგავსი ძლიერი სინათლე გამოჩნდა ქალაქის თავზე და შემდეგ სამხრეთით. მან მეორედაც დაჰკრა და ისევ იყო ასეთი გაელვება, მაგრამ ამჯერად უჰუდის თავზე და მის გადაღმა ჩრდილოეთისაკენ. მესამე დარტყმაზე კლდე ნამსხვრევებად დაიშალა, ელვა კი გამოჩნდა აღმოსავლეთით. სალმანმა სამივე გაელვება დაინახა და მიხვდა, რომ ამას რაღაც მნიშვნელობა ჰქონდა, ამიტომაც განმარტება სთხოვა წინასწარმეტყველს, რომელმაც უთხრა: „შეამჩნიე ისინი, სალმან? პირველმა სინათლემ მიჩვენა იემენის ციხე-სიმაგრეები, მეორემ - სირიისა, მესამის მეშვეობით კი ვიხილე ქისრას⁴ თეთრი სასახლე მადა'ინში. პირველის მეშვეობით ღმერთმა მე გამიხსნა იემენი, მეორის მეშვეობით - სირია და დასავლეთი, ხოლო მესამის მეშვეობით - აღმოსავლეთი.“ ⁵

თხრილზე მომუშავეთა უმრავლესობას საკმარისი საკვები არ ჰქონდა, არა და მძიმე სამუშაო მათ შიმშილს უფრო აძლიერებდა. ჯაბირი განსაკუთრებით შეწუხდა იმის გამო, რომ წინასწარმეტყველი სულ უფრო ხდებოდა (წონაში იკლებდა), რაც მაშინ შეამჩნია, როდესაც მისი დახმარება დასჭირდა თხრილზე მუშაობის დროს. იმ საღამოს მან თავის ცოლს ჰკითხა, წინასწარმეტყველს რაიმე საჭმელს ხომ ვერ მოუმზადებდა. „ჩვენ არაფერი გვაქვს, მხოლოდ ეს ცხვარი გვყავს,“ თქვა ქალმა, „და კიდევ ცოტაოდენი ქერი გვაბადია.“ ჯაბირმა დაკლა/შესწირა ცხვარი. მეორე დღეს მისმა ცოლმა ის შეწვა, ქერი დაფქვა და პური გამოაცხო. შემდეგ, როდესაც უკვე დაღამდა და სიბნელის გამო მუშაობას ვეღარ გააგრძელებდნენ, ჯაბირი წინასწარმეტყველთან მივიდა და ვახშამზე მიიწვია, რათა ერთად ეჭამათ ცხვრის ხორცი და ქერის პური. „წინასწარმეტყველმა ხელი დამადო,“ ყვებოდა ჯაბირი, „თავისი თითები ჩემსას მჭიდროდ გადააჯაჭვა. მე მინდოდა, მხოლოდ ის გამომყოლოდა, მაგრამ მან მომწოდებელს უთხრა, რომ ხალხისათვის დაეძახა: „გაჰყევით ღმერთის მოციქულს ჯაბირის სახლში. გამოეხმაურეთ, რადგანაც ჯაბირი გიწვევთ.“ ჯაბირმა წარმოთქვა სიტყვები, რომლებიც მორწმუნეებმა სასოწარკვეთილების ჟამს უნდა წარმოთქვან: ჭეშმარირად, ჩვენ ღმერთისთვის ვართ და მას დავუბრუნდებით, შემდეგ კი წინ წავიდა, რათა თავისი ცოლი გაეფრთხილებინა. „შენ დაპატიჟე ისინი თუ მან?“ ჰკითხა ქალმა. ქმარმა მიუგო: „მან.“ „მაშ, მოვიდნენ,“ თქვა ჯაბირის ცოლმა, „რადგანაც წინასწარმეტყველმა უკეთ უწყის.“ საჭმელი წინ დაუდეს წინასწარმეტყველს, მან აკურთხა ის და მასზე ღმერთის სახელი წარმოთქვა, შემდეგ კი ჭამა დაიწყო. მასთან ერთად ათი კაცი იჯდა, როდესაც ისინი დანაყრდნენ, ადგნენ და სახლში წავიდნენ, მათ მაგიერ სხვა ათი კაცი შემოვიდა და ასე გაგრძელდა, სანამ თხრილზე მომუშავეებმა ყველამ არ დაიკმაყოფილეს შიმშილი. ამის შემდეგაც მაინც დარჩა ცოტაოდენი ცხვრის ხორცი და პური.⁶

მეორე დღეს წინასწარმეტყველმა დაინახა, გოგონა შევიდა მათ ბანაკში ისე, რომ ხელში რაღაც ეჭირა. მას დაუძახა. ეს იყო ‛აბდ ალლაჰ იბნ რავაჰას დისშვილი. როგორც თვითონ გოგონა ამბობდა: „როდესაც ღმერთის მოციქულს ვუთხარი, რომ ცოტაოდენი ფინიკი მიმქონდა მამაჩემთან და ბიძაჩემთან, მან მითხრა, ხილი მისთვის მიმეცა. მე ნაყოფები ხელში ჩავუყარე, იმდენად ცოტა იყო, რომ ხელის გული ვერც კი დაუფარა. შემდეგ მოატანინა მატერია და ფინიკები მასზე ისროლა, ნაყოფები ნაჭრის ზედაპირზე გაიფანტა. წინასწარმეტყველმა გვერდით მყოფებს დაავალა, მომუშავეთათვის დაეძახათ, რათა მათ სადილი ეჭამათ. ისინიც მოვიდნენ და დაიწყეს ჭამა, ამასობაში ფინიკთა რაოდენობა სულ იმატებდა და იმატებდა ისე, რომ როდესაც კაცები დანაყრდნენ და წავიდნენ, ნაჭრის კუთხეებიდან კიდევ ბევრი ნაყოფი იკრიფებოდა.“⁷

____________________

1. იგულისხმება წინასწარმეტყველის ოჯახი.

2. ვ. 448-9; ი.ს. II/I, 51.

3. ი.ი. 671.

4. ხოსრო, სპარსეთის მეფე.

5. ვ. 450.

6. ი.ი. 627; ვ. 452.

7. ი.ი. 672.

სანგრის თხრა ახალი დამთავრებული ჰქონდათ - ამას მხოლოდ ექვსი დღე მოანდომეს - როდესაც მოვიდა ამბავი, რომ კურეიშელები მათ უახლოვდებოდნენ ‛აკიკის ველის მხრიდან და ახლა ისინი ქალაქიდან სულ ახლოს, სამხრეთ-დასავლეთით, იყვნენ, იმავდროულად ღატაფანი და ნაჯდის სხვა ტომები უჰუდისაკენ მიემართებოდნენ აღმოსავლეთიდან. ოაზისის გარეთ მდებარე ყველა სახლიდან ხალხი უკვე გაყვანილი იყო და მოთავსებული თავდაცვითი სისტემის შიგნით. წინასწარმეტყველმა ყოველ ქალსა და ბავშვს მიუჩინა ადგილი ციხე-სიმაგრეთა ზედა სართულებზე. შემდეგ თავის კაცებთან ერთად დაბანაკდა, სულ სამიათასი იყვნენ. მათ ადგილი სპეციალურად შეარჩიეს. მისი კარავი წითელი ტყავისა იყო, იგი სალ‛ის მთის ძირას გაეშალათ. ‛ა'იშა, უმმ სალამა და ზეინაბი რიგრიგობით მიდიოდნენ, რათა წინასწარმეტყველთან ყოფილიყვნენ იქ.

მექელთა ჯარმა და მათმა მოკავშირეებმა ცალ-ცალკე ბანაკები გაშალეს უჰუდის მახლობლად. კურეიშს ძალიან ეწყინა, როდესაც ნახა, რომ ოაზისის მარცვლეულის მოსავალი უკვე აღებული იყო. მათი აქლემები ‛აკიკის ველის აკაციებით იკვებებოდნენ. იმავდროულად ღატაფანის აქლემები არსებობდნენ თაფლინდის ორ სახეობაზე, რაც დაბლობის ისეთ ადგილებში იზრდებოდა, რომლებიც უფრო მდიდარი იყო მცენარეული საფარით და ახლოს მდებარეობდა უჰუდთან. მაგრამ არაფერი არ იყო არც ერთი ჯარის ცხენებისათვის გარდა იმ ფურაჟისა, რაც თან ჰქონდათ წამოღებული. ამიტომაც გადამწყვეტი გახდა, რაც შეიძლება, სწრაფად მოეთავებინათ მტერთან საქმე. ამ მიზნით ორი ჯარი გაერთიანდა და ქალაქისაკენ დაიძრა. აბუ სუფიანი მთავარსარდალი გახლდათ, მაგრამ სხვადასხვა ლიდერთაგან თითოეულს თავისი საპატიო დღე ჰქონდა, როდესაც მეომრებს უნდა გასძღოლოდა ნამდვილი ბრძოლისაკენ. ხალიდი და ‛იქრიმა ისევ მექის კავალერიას ედგნენ სათავეში, ‛ამრი ხალიდის ნაწილში იყო. როდესაც ისინი ახლოს მივიდნენ, გამოცოცხლდნენ, ვინაიდან მტრის ბანაკი თავიანთ წინ დაინახეს ქალაქის გარეთ. მათ ეშინოდათ, რომ მტერი ციხეში გამაგრებული დახვდებოდათ, მაგრამ ახლა გარეთ მათ შეეძლოთ მათთვის ეჯობნათ უბრალოდ თავიანთი სიმრავლის გამო. თუმცა, როდესაც უფრო ახლოს მივიდნენ, გაოცდნენ, რადგანაც თავიანთსა და მტერს შორის ფართო თხრილი დაინახეს, მეორე მხარეს სულ მშვილდოსნები იყვნენ ჩამწკრივებულნი. ცხენები ძნელად თუ მიაღწევდნენ ამ თხრილამდე, შემდეგ კი უფრო რთული იქნებოდა მისი გადალახვა, თანაც ახლა უკვე წამოვიდა ისრების წვიმა და იგრძნეს, მტრისათვის მისაწვდომ ადგილას იყვნენ, ამიტომაც უკან დაიხიეს უსაფრთხო დისტანციაზე.

დანარჩენი დღე თათბირს დაეთმო და საბოლოოდ გადაწყდა: მათი იმედი, შეიძლება, დაკავშირებული ყოფილიყო იმასთან, რომ მტერი ეიძულებინათ, თავისი ჯარის უდიდესი ნაწილი მედინის ჩრდილოეთიდან გადაესროლა, რათა ქალაქი სხვა ადგილებში დაეცვა. თუ თხრილს კაცების საკმაო რაოდენობა დაშორდებოდა, მაშინ უკვე ისეთი რთული აღარ იქნებოდა მისი გადალახვა. ახლა მათი ფიქრები მიმართული იყო ბანუ კურაიზასაკენ, რომლის ციხე-სიმაგრეც მედინასთან მისასვლელს სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან კეტავდა. შეთანხმების თანახმად, ნადირელი ჰუჲაი იმიტომ ჩამოვიდა ხაიბარიდან, რომ ჯარს შეერთებოდა, ახლა მან დიდი მონდომებით შესთავაზა აბუ სუფიანს, ელჩად წასულიყო თავის თანამემაულე ებრაელებთან. მთავარსარდალს არწმუნებდა, იოლად გადაიბირებდა ებრაელებს და დაარღვევინებდა მუჰამედთან დადებულ ხელშეკრულებას; როდესაც მათი დახმარება გარანტირებული იქნებოდა, მაშინ შეძლებდნენ, ქალაქს ერთდროულად ორი მხრიდან დასხმოდნენ თავს. აბუ სუფიანმა სიხარულით მიიღო მისი წინადადება და დააჩქარა, დრო არ დაეკარგა.

ბანუ კურაიზას ეშინოდა ჰუჲაისა; ისინი მას უყურებდნენ, როგორც ცუდი იღბლის მომტანს, ავისმომასწავებელ კაცს, რომელმაც უბდეურება შეამთხვია თავის საკუთარ ხალხს და მათაც იმავეს დამართებდა, თუ საშუალებას მისცემდნენ, გზა გაეგრძელებინა. ყველაზე მეტად იმიტომ უფრთხოდნენ, რომ მას ჰქონდა შთამნთქმელი სულიერი ძალა, რომლისთვისაც წინააღმდეგობის გაწევა ძნელი იყო. თუ ის რაიმეს მოინდომებდა, ყოველგვარ დაბრკოლებას გადალახავდა, არც თვითონ მოისვენებდა და არც სხვებს მოასვენებდა, სანამ თავისას არ მიაღწევდა. ახლა წავიდა ქა‛ბ იბნ ასადის, კურაიზას ბელადის, ციხე-სიმაგრეში. ეს ის პიროვნება იყო, ვინც ხელშეკრულება დადო წინასწარმეტყველთან. ჰუჲაიამ კარიბჭეზე დააკაკუნა და დაიძახა, ვინც იყო. ქა‛ბმა თავიდან უარი უთხრა გაღებაზე. „ეშმაკმა დაგლახვროს, ქა‛ბ,“ თქვა ჰუჲაიმ, „შემომიშვი.“ „შენ დაგლახვროს ეშმაკმა, ჰუჲაი,“ უპასუხა ქა‛ბმა, რადგანაც კარგად იცოდა, რაც უნდოდა მოსულს, „მე ხელშეკრულება მაქვს დადებული მუჰამედთან და არ დავარღვევ იმას, რაც მასა და ჩემს შორისაა.“ „შემომიშვი,“ არ ეშვებოდა ჰუჲაი, „ვილაპარაკოთ.“ „არ შემოგიშვებ,“ პასუხობდა ქა‛ბი. მაგრამ საბოლოოდ ჰუჲაიმ მას ბრალი დასდო, თითქოს უბრალოდ იმიტომ არ უშვებდა, რომ ენანებოდა სტუმრისთვის საკვები გაეყო. ამან ისე აღაშფოთა ქა‛ბი, რომ კარიბჭე გააღო. „ეშმაკმა დაგლახვროს, ქა‛ბ,“ თქვა ჰუჲაიმ, „მე მოგიტნე შენ ხანგრძლივი, სამუდამო დიდება და ძალა, ისეთი, როგორც აღელვებული ზღვა. მე მოგიყვანე კურეიში, ქინანა და ღატაფანი თავიანთი ლიდერებითა და ბელადებით, სულ ათი ათასი კაცი თავიანთი ცხენებითა და ათასი რჩეული მებრძოლით. მათ შემომფიცეს, რომ არ მოისვენებენ მანამდე, სანამ არ ამოძირკვავენ მუჰამედსა და მასთან მყოფებს. ამჯერად მუჰამედი ვეღარ გადარჩება.“ „ღმერთმანი,“ თქვა ქა‛ბმა, „შენ მე მომიტანე სამუდამო სირცხვილი, ღრუბელი წვიმის გარეშე, ცარიელი გრგვინვა და ელვა, მასში მეტი არაფერია. ეშმაკმა დაგლახვროს, ჰუჲაი, წადი და დამტოვე ისე, როგორც ვარ.“ ჰუჲაიმ შეამჩნია, რომ მოწინააღმდეგე სუსტდებოდა, ამიტომაც თავისი მჭევრმეტყველი ენა წაიგრძელა და დაიწყო ლაპარაკი იმ დიდ სარგებელზე, რომელსაც ისინი მიიღებდნენ, თუ ახალი სარწმუნოება აღიხოცებოდა. საბოლოოდ მან უმტკიცესი ფიცი დადო: „თუ კურეიში და ღატაფანი თავიანთ ტერიტორიაზე ისე დაბრუნდებიან, რომ მუჰამედს არ გაანადგურებენ, მე შენთან ერთად შემოვალ შენს ციხე-სიმაგრეში და შენს ბედს გავიზიარებ.“ ამან დაარწმუნა ქა‛ბი, რომ ისლამის გადარჩენის შესაძლებლობა არ არსებობდა, და დასთანხმდა, დაერღვია თავის ხალხსა და წინასწარმეტყველს შორის დადებული ხელშეკრულება. ჰუჲაიმ სთხოვა, მისთვის დოკუმენტი ეჩვენებინა, და, როდესაც ნახა, ის შუაზე გადახია. ახლა ქა‛ბი წავიდა თავისი ტომის ხალხთან, რათა ეთქვა, რაც მოხდა მათ შორის. „რა უპირატესობაა ამაში,“ უთხრეს მათ, „თუ ჰუჲაის მოკლავენ, შენც მასთან ერთად მოგკლავენ?“ თავიდან მას დიდი წინააღმდეგობით შეხვდნენ. სწორედ ბანუ კურაიზასთან ჩამოსულიყო საცხოვრებლად იბნ ალ-ჰაჲჲაბანი, მოხუცი ებრაელი სირიიდან, ვისაც იმედი ჰქონდა, რომ შეხვდებოდა წინასწარმეტყველს, რომელიც მალე უნდა მოსულიყო და რომელიც აღწერა, და ამტკიცებდა, რომ მისი ჟამი მოახლოებული იყო. ბევრი მათგანი გრძნობდა, მუჰამედი მართლაც ის კაცი უნდა ყოფილიყო, თუმცა მხოლოდ მცირედნი თუ შეიძლება ყოფილიყვნენ დაინტერესებული იმ წინასწარმეტყველით, ვინც არ იყო ებრაელი, და კიდევ უფრო ცოტანი იყვნენ ისინი, ვისაც შეეძლოთ პრაქტიკული დასკვნების გამოტანა იქიდან, თუ რამდენად მძიმე იქნებოდა დაპირისპირება წინასწარმეტყველთან, არა აქვს მნიშვნელობა, ებრაელი იქნებოდა ის თუ არაებრაელი. რაც შეეხება უმრავლესობას, ისინი უბრალოდ იმის წინააღმდეგნი იყვნენ, რომ დაერღვიათ პოლიტიკური ხელშეკრულება, მაგრამ, როდესაც ზოგიერთმა წარმართმა მოიტანა ამბები, რომლებიც ამტკიცებდა იმას, რაც ჰუჲაიმ თქვა, ასევე ზოგიერთი ებრაელი ცალკე ჩუმად წავიდა და საკუთარი თვალით იხილა ყველაფერი, საზოგადო აზრმა დაიწყო გადახრა კურეიშისა და მისი მოკავშირეების სასარგებლოდ. მართლაც, შთამბეჭდავი სანახაობა იყო: თხრილის გაღმა დაბლობზე გადაჭიმულნი იყვნენ კაცები და ცხენები სადამდეც თვალი მისწვდებოდა.

ამასობაში ხალიდი და ‛იქრიმა თხრილს ათვალიერებდნენ, მართალია, დისტანციიდან, მაგრამ მაინც ხედავდნენ და სურდათ დაედგინათ, სად შეიძლებოდა მისი გადალახვა ყველაზე ადვილად. „ეს რა ხრიკია!“ ამბობდნენ ისინი გაბრაზებით, «არაბებს არასოდეს არ მიუმართავთ ასეთი ტაქტიკისათვის. მასთან უთუოდ ვინმე სპარსელია». იმედგაცრუებულნი დარჩნენ, რადგანაც იხილეს, რომ საქმე ძალიან კარგად იყო შესრულებული, გარდა ერთი მცირე მონაკვეთისა, რომელიც შედარებით უფრო ვიწრო იყო, ვიდრე დანარჩენი. მაგრამ მას მტკიცედ ყარაულობდნენ. ერთხელ თუ ორჯერ სცადეს ამ ადგილას თავდასხმა, მაგრამ სრულიად ამაოდ. მათ ცხენებს არასოდეს არ ენახათ მანამდე თხრილები და მისგან კატეგორიულად მიიქცეოდნენ ხოლმე უკან. ეს სიტუაცია იქნებ შეცვლილიყო, მაგრამ მოცემულ მომენტში ბრძოლა შეიძლება ყოფილიყო მხოლოდ ისრების ტყორცნა ერთმანეთის მისამართით.

ბანუ კურაიზას მიერ თავისი ხელშეკრულების დარღვევა დამალული არ დარჩენილა. ბევრ წარმართს ჯერ არ ჰქონდა გადაწყვეტილი, რომელ მხარეს მიმხრობოდა, ამიტომაც მზად იყო, ორი მხარის საიდუმლოებები გაეცა, ერთისა მეორისათვის ეთქვა და პირიქით. ‛უმარი გახლდათ, ვინც პირველმა გაიგო, რომ ახლა ებრაელები პოტენციური მტრები იყვნენ. იგი წავიდა წინასწარმეტყველთან, რომელიც თავის კარავში აბუ ბაქრთან ერთად იჯდა. „ღმერთის მოციქულო,“ თქვა მან, „გავიგე, ბანუ კურაიზამ დაარღვია თავისი პირობა და ახლა ჩვენთან საომარ მდგომარეობაშია.“ წინასწარმეტყველი აშკარად შეწუხდა, ამიტომაც ზუბაირი გაგზავნა სიმართლის შესატყობად. შემდეგ, ანსარებს თავი გარიყულად რომ არ ეგრძნოთ, მიიხმო ორი სა‛დი ავსიდან და ხაზრაჯიდან უსაიდთან ერთად, ახალი ამბავი ამცნო და უთხრა: „წადით და გაიგეთ, მართალია ეს თუ არა. თუ ტყუილია, მაშინ ასევე მითხარით უბრალოდ. მაგრამ, თუ მართალია, მაშინ მითხარით ერთგვარი შემპარავი გზით, რათა მე მივხვდე.“ ისინი ზუბაირის შემდეგ მალევე მივიდნენ კურაიზას ციხე-სიმაგრესთან და ნახეს, რომ მათ, მართლაც, დაერღვიათ ხელშეკრულება. ისინი ებრაელებს არწმუნებდნენ, ისევ აღედგინათ ეს ხელშეკრულება, სანამ ძალიან გვიან არ იქნებოდა, მაგრამ ისინი მხოლოდ ამას პასუხობდნენ: „ვინ არის ღმერთის მოციქული? არ არის არავითარი ხელშეკრულება და არც შეთანხმება მუჰამედსა და ჩვენს შორის.“ მუსლიმები მათ ამაოდ ახსენებდნენ ბანუ კაინუკა‛ისა და ბანუ ნადირის ხვედრს. ქა‛ბი და ყველა დანარჩენი ახლა სრულიად დარწმუნებული იყო კურეიშის გამარჯვებაში და მათ აღარ უსმენდა. როდესაც მათაც ნახეს, რომ ტყუილად ხარჯავდნენ თავიანთ სიტყვებს, ისევ წინასწარმეტყველთან დაბრუნდნენ. „‛ადალი და კარა,“ უთხრეს მას, ეს იყო ორი ტომი, რომელმაც ხუბაიბსა და მის მეგობრებს უღალატა ჰუზაილის კაცებთან. წინასწარმეტყველი ყველაფერს მიხვდა და ადიდა ღმერთი: „ალლაჰუ აქბარ! გაიხარეთ, მუსლიმებო.“

ახლა აუცილებელი იყო, შეემცირებინათ ძალები თხრილთან და გარნიზონი ჩაეყენებინათ თვითონ ქალაქში, ამიტომაც წინასწარმეტყველმა ასი კაცი გამოიხმო. შემდეგ მოვიდა გაფრთხილება, რომ ჰუჲაი აქეზებდა კურეიშსა და ღატაფანს, ღამით თითოეულ მათგანს ათასი კაცი გაეგზავნა კურაიზას ციხე-სიმაგრეში, იქიდან კი თავს დასხმოდნენ ქალაქის ცენტრს, შევარდნილიყვნენ მუსლიმთა ციხე-სიმაგრეებში და გამოეყვანათ მათი ქალები და ბავშვები. მითითებული ღამე, სხვადასხვა მიზეზის გამო, რამდენჯერმე გადაიდო და ეს გეგმა საერთოდ აღარც განხორციელებულა; მაგრამ, როგორც კი წინასწარმეტყველმა თავიდან ამ გეგმის შესახებ შეიტყო, მან ზეიდი სამასი კაცის თანხლებით გაგზავნა, რათა ქალაქის ქუჩებში ემორიგევათ. იგი ყოველღამე ადიდებდა ღმერთს და თითქოს ქალაქში ძლიერი მასპინძელი დამკვიდრდა.

ცხენები არ იყო საჭირო ბანაკში, მაგრამ ჯარის ნაწილის წასვლა მწვავედ იგრძნობოდა თხრილთან, რადგანაც იქ ყარაულობა იყო საჭირო დღე და ღამე, ახლა ერთსა და იმავე კაცებს უწევდათ ხანგრძლივი მორიგეობა მრავალი საათის განმავლობაში. დღეები გადიოდა და დაძაბულობა ძალიან იზრდებოდა, რადგანაც ხალიდი და ‛იქრიმა სულ ჩასაფრებული იყვნენ, რომ ესარგებლათ სისუსტის მომენტით. მაგრამ მათ მხოლოდ ერთხელ მოახერხეს, ცოტა უფრო წინ წაწეულიყვნენ თხრილის გადაკვეთის მცდელობისას. ეს მაშინ მოხდა, როდესაც ‛იქრიმამ შეამჩნია, რომ ყველაზე ვიწრო მონაკვეთს ერთ მომენტში ცუდად, უყურადღებოდ ყარაულობდნენ. მან მოახერხა და ცხენით გადაახტა თხრილს, მას კიდევ სამი სხვა ცხენოსანი მიჰყვა. მაგრამ იმ დროს, როდესაც მეოთხე კაცი გადავიდა, ‛ალი და მისი კაცები თხრილის ვიწრო სექტორთან დაბრუნდნენ და ის ისევ შეუღწევადად აქციეს, ამგვარად თავიანთ ტერიტორიაზე მოიმწყვდიეს ცხენოსნები, ვინც უკვე გადასულები იყვნენ. ერთ-ერთმა მათგანმა, ‛ამრმა, ინდივიდუალურ ბრძოლაში გამოიწვია მეტოქე. როდესაც ‛ალი გავიდა, მან უარი განუცხადა და უთხრა: „მეჯავრება შენნაირის მოკვლა. მამაშენი ჩემი კეთილი მეგობარი იყო, ამიტომაც წადი, ძალიან ახალგაზრდა ხარ.“ მაგრამ ‛ალი ძალას ატანდა, ამიტომაც ‛ამრი ცხენიდან ჩამოვიდა და მეტოქეები ერთმანეთისაკენ წავიდნენ. რაღაც დროით ორივე მტვრის კორიანტელმა დაფარა, შემდეგ კი გაიგონეს, როგორ ადიდებდა ღმერთს ‛ალი, და მიხვდნენ, ‛ამრი მკვდარი იყო ან კვდებოდა. ამასობაში ‛იქრიმამ და დანარჩენებმა ისარგებლეს მტრის ყურადღების გაფანტვით და უკან დაბრუნდნენ თხრილის გადაღმა, მაგრამ მახზუმელმა ნავფალმა ვერ შეძლო, თხრილს გადახტომოდა, და ცხენიანად შიგ ჩავარდა. ქვები დაუშინეს, მაგრამ მან დაიძახა: „არაბებო, ამას სიკვდილი ჯობია,“ ისინიც ძირს ჩავიდნენ და მოკლეს.

თხრილის გადაკვეთამ, მართალია, ამჯერად წარუმატებლად დაგვირგვინებულმა, მაინც დაამტკიცა, გადასვლა შესაძლებელი იყო. ამიტომაც მეორე დილით, ჯერ კიდევ მზე არ ამოსულიყო, რომ რამდენსამე ადგილას მოხდა თავდასხმა თხრილზე. წინასწარმეტყველმა მორწმუნეებს შეგონება წაუკითხა და დაჰპირდა გამარჯვებას, თუ მოთმინებასა და სიმტკიცეს გამოიჩენდნენ. ისინიც მყარად იდგნენ, მიუხედავად იმისა, რომ დაღლილები იყვნენ ხანგრძლივი ყარაულობის დაძაბულობისაგან. ბანაკის ადგილი კარგად იყო შერჩეული, რადგანაც სალ‛ის მთის გაყოლებაზე მიწა ფერდობის სახით ძირს ეშვებოდა, რაც იმას ნიშნავს, რომ თხრილის შიდა ნაპირი გაცილებით უფრო მაღალი იყო, ვიდრე გარე ნაწილი. ისევ და ისევ მთელი დღის განმავლობაში მტერი გადმოსვლას ცდლობდა, მაგრამ ვერაფერს გახდა. ამიტომაც ნამდვილი ბრძოლა, წინა დღეების მსგავსად, ისრების სროლით შემოიფარგლა. არც ერთ მხარეს არ დაღუპულა ვინმე, მაგრამ სა‛დ იბნ მუ‛აზს მოხვდა ისარი მხარში და ვენა დაუზიანა. კურეიშისა და ღატაფანის ბევრი ცხენი დაიჭრა.

დადგა დრო შუადღის ლოცვისა, მაგრამ ვერც ერთი კაცი ოდნავადაც კი ვერ მოადუნებდა ახლა მზერას. როდესაც დრო უკვე იწურებოდა, ყველაზე უფრო ახლოს მდგომებმა წინასწარმეტყველს უთხრეს: „ღმერთის მოციქულო, ჩვენ არ გვილოცია» - ცხადი ფაქტი, მაგრამ დიდად შემაწუხებელი, ვინაიდან ასეთი რამ არასოდეს არ მომხდარა მანამდე ისლამის აღმოცენების დღიდან. თუმცა მისმა პასუხმა ისინი ერთგვარად დაამშვიდა: «ღმერთმანი, არც მე მილოცია.“ შუადღის შემდგომი ლოცვის დროც დადგა და მას მოჰყვა მზის ჩასვლისა. მაგრამ მტერი ისევ განაგრძობდა თავდასხმებს და მხოლოდ მაშინ, როდესაც დასავლეთით სინათლის უკანასკნელი კვალიც კი გაქრა, მტერი მიბრუნდა თავისი ორი ბანაკისაკენ. როგორც კი ისინი თვალს მიეფარნენ, წინასწარმეტყველი თხრილს განშორდა, კაცების ერთ ჯგუფთან ერთად უსაიდი დატოვა, რათა მას გაეგრძელებინა ყარაულობა, ხოლო თვითონ დანარჩენებს ოთხი ლოცვა წარმოათქმევინა, რაც ახლა მათ ვალად დასდებოდათ. ლოცვებს თვითონ ხელმძღვანელობდა. იმ საღამოს ხალიდი უეცრად ისევ გამოჩნდა ცხენოსნების თანხლებით იმის იმედით, რომ თხრილს უყურადღებოდ მიტოვებულს წაასწრებდა, მაგრამ უსაიდმა და მისმა მშვილდოსნებმა თავი კარგად დაიცვეს და ისინი არ მიიახლოვეს.

გამოცხადება იმ დღეების დაძაბულობას მოიხსენიებს, როგორც დროს, როდესაც თვალები სწორად ვეღარ ხედავდნენ, ადამიანებს გული ყელში ამოუვიდათ, და თქვენ უცნაურ ფიქრებს ფიქრობდით ღმერთის შესახებ. იქ გამოიცადნენ და შემოწმდნენ მორწმუნენი, და მათი სულები ძლიერად შეირყა.¹

ყველას დაებადა კითხვა, თუ რამდენი ასეთი დღე უნდა გადაეტანათ კიდევ. საკვები თანდათან მცირდებოდა, ღამით კი განსაკუთრებული სუსხი იდგა. ბევრი მცირედ მორწმუნე განერვიულებული იყო შიმშილის, სიცივისა და უძილობისაგან, ამიტომაც თითქმის მზად იყვნენ, შეერთებოდნენ წარმართებს, რომლებიც ავრცელებდნენ იმ აზრს, რომ შეუძლებელი იყო გაეგრძელებინათ ასეთი თავდამსხმელისადმი წინააღმდეგობის გაწევა მხოლოდ და მხოლოდ მათ შორის გავლებული თხრილის მეშვეობით, ამიტომაც ქალაქის კედლებს შიგნით უნდა შესულიყვნენ. მაგრამ ჭეშმარიტი მუსლიმების რწმენა გამოავლინა და დაადასტურა ამ რთულმა მდგომარეობამ. მათ მიიღეს შექება გამოცხადებიდან, რადგანაც ყველაზე მძიმე სტრესის დროს, როდესაც მთელ კლანებს ხედავდნენ მათ წინააღმდეგ დარაზმულებს, ამბობდნენ: ეს ისაა, რასაც დაგვპირდნენ ღმერთი და მისი მოციქული. იმან, რაც ღმერთმა და მისმა მოციქულმა წინასწარ გვითხრეს, აუცილებლად უნდა ჩაიაროს. გამოცხადებამ დაუმატა: ამან მხოლოდ გააძლიერა ისინი რწმენასა და თავდადებაში.² ისინი ასე ლაპარაკობდნენ იმიტომ, რომ გაახსენდათ აია, რომელიც წინასწარმეტყველს გამოეცხადა ორი თუ სამი წლით ადრე: ფიქრობთ, რომ სამოთხეში შეხვალთ მანამდე, სანამ თქვენს თავზე არ მოწეულა იმის მსგავსი რამ, რაც მათ თავზე, ვინც თქვენამდე გარდაიცვალა? შეჭირვებამ და ჭრილობებმა დასძლია ისინი და მერყეობაში ჩაცვივდნენ, სანამ ღმერთის მოციქულმა და მასთან ერთად მათაც, ვისაც რწმენა ჰქონდა, არ თქვეს: როდის მოვა ღვთის დახმარება? ჭეშმარიტად, ახლოსაა ღვთის დახმარება. ³

წინასწარმეტყველმა იცოდა, მისი ხალხიდან ბევრის სულში მოთმინების ძალა უკვე ქრებოდა. მაგრამ ისიც უწყოდა, რომ ყოველი დღის გასვლასთან ერთად მტერიც გრძნობდა იმ მდგომარეობის სირთულესა და სიმძიმეს, რომელშიც თვითონ თავდამსხმელები აღმოჩდნენ, და ეს გულზე ეწვათ. ამიტომაც მან მოძებნა საშუალება და ღამით ღატაფანის ორ ბელადს შეუთვალა, რომ სთავაზობდა მედინის ფინიკის მოსავლის მესამედს, თუ ველიდან წავიდოდნენ. ბედუინებმა უკან შემოუთვალეს: „მოგვეცი მედინის ფინიკის ნახევარი.“ მაგრამ მან უარი განაცხადა, გაეზარდა შეთავაზებული მესამედის რაოდენობა, რაზეც ისინი დასთანხმდნენ. ამის შემდეგ წინასწარმეტყველმა ‛უსმანი დაიბარა და დაავალა, სამშვიდობო ხელშეკრულება დაეწერა მორწმუნეებსა და ღატაფანის კლანებს შორის. შემდეგ იხმო ორი სა‛დი და ისინი მის კარავთან მივიდნენ. ერთ-ერთი სა‛დი ავსის ბელადი იყო, დაჭრილი მკლავი შეხვეული ჰქონდა. მათ თქვეს: „ღმერთის მოციქულო, ეს ისეთი რამ არის, რაც შენ გინდა, რომ გაგვაკეთებინო, თუ ის, რაც ღმერთმა გიბრძანა და უნდა აღსრულდეს? იქნებ ისეთი რამ არის, რასაც ჩვენთვის აკეთებ?“ მან უპასუხა: „ეს ისაა, რასაც თქვენთვის ვაკეთებ, ღმერთმანი, ამას არ გავაკეთებდი, მაგრამ ვხედავ, არაბები ერთიანად გიტევენ და ყველა მხრიდან მოგდგომიან, ამიტომაც მინდა, ცოტა შევამცირო მათი დაწოლა თქვენზე.“ მაგრამ დაჭრილმა სა‛დმა უთხრა: „ღმერთის მოციქულო, ჩვენ და ამ ხალხს ღმერთთან ერთად ღვთაებების გვწამდა, თაყვანს ვცემდით კერპებს, რაც არ იყო ღმერთის ნამდვილი თაყვანისცემა, ჩვენ არც ვიცნობდით კარგად ღმერთს. მაშინ მათ იმის ოდნავი იმედიც კი არ ჰქონიათ, რომ ჩვენი ფინიკებიდან თუნდაც ერთს შეჭამდნენ, თუ არა, როგორც სტუმრები, ან ბარტერული გაცვლის შედეგად. და ახლა, როდესაც ღმერთმა ჩვენ ისლამი გვიბოძა, ჭეშმარიტ გზაზე დაგვაყენა, ახალი სარწმუნოებითა და შენით გაგვაძლიერა, მათ ჩვენი საქონელი უნდა მივცეთ? ღმერთმანი, არ მივცემთ არაფერს, გარდა მახვილისა. ღმერთმა გადაწყვიტოს, რა უნდა მოხდეს ჩვენს შორის.“ „ისე იყოს, როგორც თქვენ გინდათ,“ თქვა წინასწარმეტყველმა. სა‛დმა ‛უსმანს კალამი და ეტრატი გამოართვა, ხაზი გადაუსვა იმას, რაც ეწერა და თქვა: „გააკეთონ ყველაზე უარესი, რაც სურთ!“⁴

ეს მოლაპარაკებები, რომლებიც ახლა კრახით დასრულდა, მიმდინარეობდა ორი კლანის, ფაზარასა და მურრას, ბელადებთან. კურეიშის მესამე ღატაფანელი მოკავშირე იყო აშჯა‛ის კლანი, რომელსაც ეკუთვნოდა ნუ‛აიმი, კაცი, ვინც აბუ სუფიანმა და სუჰაილმა მოქრთამეს, რათა მას, თუ შეძლებდა, ეიძულებინა მუსლიმები, არ შეესრულებინათ თავიანთი დაპირება, შეხვედროდნენ მექელებს მეორე ბადრში. მედინაში ვიზიტის დროს მასზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა მუჰამედის იქ ყოფნამ, თანაც, თავის მიზანს რომ ვერ მიაღწია, ისიც გულში ხინჯად ჰქონდა ჩარჩენილი, ამიტომაც ახლა, ურთიერთგამომრიცხავი გრძნობებით აღსავსე, თავისი კლანის დანარჩენ წარმომადგენლებთან ერთად გამოსულიყო, რათა ამ შემთხვევაში მექელთათვის დაეჭირა მხარი. მისი აღფრთოვანება ახალი სარწმუნოების კაცთა მიმართ დადასტურდა და კიდევაც გაძლიერდა, როდესაც მან იხილა, როგორ წინააღმდეგობას უწევდნენ ისინი სამჯერ უფრო ძლიერ არმიას. შემდეგ მოვიდა დრო, როდესაც, როგორც თვითონ აღნიშნავდა: „ღმერთმა ისლამი ჩააგდო ჩემს გულში“; და იმ ღამეს - ეს იყო პრაქტიკულად მაშინვე, რაც ღატაფანთან ცალკე დაზავების პროექტი ჩაიშალა - იგი ქალაქში შევიდა და ბანაკისაკენ გაემართა, იქ მისულმა კი წინასწარმეტყველთან ლაპარაკი ისურვა. „რა მოიტანე აქ, ნუ‛აიმ?“ ჰკითხა წინასწარმეტყველმა. „მე იმიტომ მოვედი,“ უპასუხა მან, „რომ განმეცხადებინა ჩემი რწმენა შენში და ის, რომ შენ ჭეშმარიტება მოიტანე. მაშ, დამავალე, რაც გსურს, ღმერთის მოციქულო, რადგანაც მხოლოდ შენ უნდა მბრძანებლობდე ჩემზე, მე კი შევასრულებ შენს ბრძანებას. არც ჩემმა ხალხმა და არც სხვებმა საერთოდ არაფერი არ იციან ჩემი გამუსლიმების შესახებ.“ „გააკეთე მაქსიმუმი, რაც შეგიძლია,“ უთხრა წინასწარმეტყველმა, „რათა ისინი ერთმანეთს გადაჰკიდო.“ ნუ‛აიმმა ნებართვა ითხოვა ტყუილების თქმაზე და წინასწარმეტყველმა მიუგო: „თქვი, რაც გინდა, რათა ისინი თავიდან მოგვაშორო, რადგანაც ომი თავისთავად ეშმაკობაა და ხრიკი.“ ⁵

ნუ‛აიმმა ისევ გადაჭრა ქალაქი და ბანუ კურაიზასაკენ გაეშურა. ის მიიღეს, როგორც ძველი მეგობარი, და საჭმელ-სასმელი შესთავაზეს. „ამისათვის არ მოვსულვარ,“ თქვა მან, „არამედ იმისათვის, რომ გაგაფრთხილოთ, როგორ ვღელავ თქვენს უსაფრთხოებაზე, და მოგცეთ რჩევა.“ შემდეგ გააგრძელა ლაპარაკი და უთხრა, რომ, თუ კურეიში და ღატაფანი საბოლოოდ ვერ დაამარცხებდნენ მტერს, მაშინ ყველანი სახლში გაბრუნდებოდნენ და ებრაელებს მუჰამედისა და მისი მიმდევრების მოწყალების იმედადღა დატოვებდნენ. ამიტომაც მათ უარი უნდა ეთქვათ იმაზე, რომ იარაღს ერთხელაც კი მოიქნევდნენ მანამდე, სანამ მძევლებად არ მიუყვანდნენ წარჩინებულ კაცებს იმის გარანტიად, რომ ისინი არ წავიდოდნენ, ვიდრე მტერს არ დაამარცხებდნენ. ეს რჩევა დიდი ენთუზიაზმით მიიღეს კურაიზელებმა, რომლებიც ძალიან შეშფოთდნენ იმ საფრთხის გამო, რაც სტუმარმა აღუწერა. დაეთანხმნენ, იმას გააკეთებდნენ, რაც მან უთხრა, თან დაჰპირდნენ, არც მის საკუთარ ხალხს და არც კურეიშს არ ეტყოდნენ, რომ მან მისცა მათ ასეთი რჩევა.

შემდეგ ნუ‛აიმი წავიდა თავის ყოფილ მეგობართან, აბუ სუფიანთან, და უთხრა მასაც და კურეიშის სხვა ბელადებსაც, რომლებიც მასთან იყვნენ, რომ ძალიან მნიშვნელოვანი ინფორმაცია ჰქონდა მათთვის, ოღონდ იმ პირობით ეტყოდა, თუ მის სახელს არ გაამჟღავნებდნენ. მათაც დაიფიცეს, რომ არავის არ ეტყოდნენ. „ებრაელები ნანობენ, როგორც მოიქცნენ მუჰამედთან,“ თქვა მან, „ამიტომაც მას შეუთვალეს: `ჩვენ ვნანობთ იმას, რაც გავაკეთეთ, დაგაკმაყოფილებს შენ, თუ მძევლებად ავიყვანთ კურეიშისა და ღატაფანის წარჩინებულ კაცებს და გადმოგცემთ, რათა თავი მოჰკვეთო? შემდეგ შენთან ერთად ვიბრძოლებთ მათ წინააღმდეგ, ვინც დარჩება.' მუჰამედმაც თანხმობა განუცხადა; ამიტომაც, თუ ებრაელები მოგთხოვენ, მძევლებად გადასცეთ რამდენიმე წარჩინებული კაცი, არავინ არ გადასცეთ, ერთიც კი.“ ბოლოს ის წავიდა თავის ხალხთან, ასევე ღატაფანის სხვა კლანებთან და მათაც იგივე უთხრა, რაც კურეიშს.

თათბირის შემდეგ თავდამსხმელი არმიის ორივე ნაწილმა გადაწყვიტა, მოცემულ მომენტში ჰუჲაისათვის არაფერი არ ეთქვათ, არამედ შეემოწმებინათ ის, რაც ნუ‛აიმმა შეატყობინათ. ამიტომაც მათ ‛იქრიმა გაგზავნეს ბანუ კურაიზასთან ასეთი უწყებით: „მოემზადეთ ხვალინდელი ბრძოლისათვის, რათა ერთხელ და სამუდამოდ თავიდან მოვიშოროთ მუჰმედი.“ მათ უპასუხეს: „ხვალ შაბათია, თანაც, სხვა დროსაც არ ვიბრძოლებთ თქვენთან ერთად მუჰამედის წინააღმდეგ, თუ არ მოგვცემთ მძევლებს, რომლებიც ჩვენთვის გარანტია იქნებიან, სანამ მტერს ბოლოს არ მოვუღებთ. რადგანაც გვეშინია, თუ ბრძოლა თქვენს საწინააღმდეგოდ წავა, თქვენი ქვეყნისაკენ გაბრუნდებით, ჩვენს ქვეყანაში კი ისევ იმ კაცს დაგვიტოვებთ, რომელსაც მარტონი ვერ გავუმკლავდებით.“ როდესაც კურეიშელებმა და ღატაფანელებმა ეს ყველაფერი შეიტყვეს, თქვეს: „ღმერთმანი, რაც ნუ‛აიმმა გვითხრა, ნამდვილად მართალია.“ და მათ ისევ გაგზავნეს კაცი ბანუ კურაიზასთან და შეუთვალეს, ერთ მძევალსაც კი არ მისცემდნენ, მაგრამ დაავალეს, მიუხედავად ამისა, ებრძოლათ მათთან ერთად, რასაც ებრაელებისაგან მოჰყვა პასუხი, რომ ხმალს ერთხელაც კი არ მოიქნევდნენ, თუ მძევლებს არ მიიღებდნენ.

ახლა აბუ სუფიანი მივიდა ჰუჲაისთან და უთხრა: „სად არის დახმარება, რომელსაც შენი ხალხისაგან დაგვპირდი? მათ მიგვატოვეს და ახლა ჩვენი ღალატიც უნდათ.“ „თორას სახელით, არა!“ უპასუხა ჰუჲაიმ, „ახლა შაბათია და ჩვენ მას ვერ დავარღვევთ. მაგრამ კვირას ისინი იბრძოლებენ მუჰამედისა და მისი მეგობრების წინააღმდეგ, როგორც აგიზგიზებული ცეცხლი.“ მხოლოდ ამის შემდეგ უთხრა მას აბუ სუფიანმა მძევლების მოთხოვნის შესახებ. ჰუჲაი გაოგნებული დარჩა, მისი დაბნეულობა დანაშაულის ნიშნად იქნა აღქმული და აბუ სუფიანმა თქვა: „ვფიცავარ ალ-ლათს, რომ ეს სხვა არავისი, არამედ შენი ხრიკია, მათი და შენი, და შენ მიგიჩნევ შენივე ხალხის შემყვანად ამ ეშმაკობაში.“ „არა,“ ამბობდა ებრაელი, „გეფიცები თორას, რომელიც მოსეს გამოეცხადა სინას მთაზე, მე არა ვარ მოღალატე.“ მაგრამ აბუ სუფიანი არ იყო დარწმუნებული, ამიტომაც, ეშინოდა რა თავისი სიცოცხლის დაკარგვისა, ჰუჲაიმ ბანაკი დატოვა და ბანუ კურაიზას ციხე-სიმაგრისაკენ გაემართა.

რაც შეეხება ურთიერთობებს კურეიშსა და ნაჯდის ტომებს შორის, აქ ნაკლებად არსებობდა საჭიროება რაიმე ქმედებისა ნუ‛აიმის მხრიდან. დაახლოებით ორი კვირა გავიდა და ვერაფერს ვერ მიაღწიეს. ორივე ჯარის მარაგი ილეოდა, სულ უფრო მეტი ცხენები ეხოცებოდათ ყოველდღიურად, ხან შიმშილისაგან, ხანაც ისრისაგან და ხანაც ორივე ამ მიზეზით. ასევე მოკვდა ზოგიერთი აქლემი. კურეიშს მხედველობიდან არ გამორჩენია, რომ ახლა ღატაფანიცა და სხვა მომთაბარე ტომებიც პრაქტიკულად იძულებული მოკავშირეები იყვნენ. მათ ამ კამპანიაში მონაწილეობა მიიღეს უფრო ნადავლის იმედით და არა იმიტომ, რომ მტრულად იყვნენ განწყობილნი ახალი სარწმუნოების მიმართ, ახლა კი მათი იმედები სრულიად ამაო აღმოჩნდა. ბევრს ენის წვერზე ჰქონდა ბრალდებები და ურთიერთუნდობლობა გავრცელდა ორ თავდამსხმელ ჯარში. ექსპედიცია პრინციპში კრახით დამთავრდა და ახლა საბოლოო წარუმატებლობის ბეჭედი დაედო მას ზეციდანაც.

სამი დღის განმავლობაში რიტუალის ლოცვების შემდეგ წინასწარმეტყველი წარმოთქვამდა ვედრებას: „ღმერთო, წიგნის გარდმომავლინებელო, დაუყოვნებელო მეოხო, მოპასუხევ ვედრების მიმართ, აიძულე მოკავშირეები,წავიდნენ,აიძულე ,წავიდნენ და კანკალმა აიტანოს.“⁶ როდესაც ყველაფერი დამთავრდა,ეს აია იქნა გამოცხადებული: თქვენ, ვისაც გწამთ, დაიმახსოვრეთ ღმერთის მოწყალება თქვენზე , როდესაც მოგადგათ ჯარი, ჩვენ მათ მოვუვლინეთ ქარი და ვეღარ ხედავდით ჯარს.⁷

იმ დღეების განმავლობაში ამინდი ძალიან ცივი და ნესტიანი იყო, ახლა კი მოზუზუნე ქარი ამოვარდა აღმოსავლეთიდან კოკისპირული წვიმების თანხლებით, რაც ყოველ კაცს იქითკენ უბიძგებდა, რომ თავშესაფარი მოეძებნა. დაღამდა და ველს ახლა ჭექა-ქუხილი დაატყდა თავს. ქარმა შტორმის სისწრაფით დაიწყო ქროლა და, რაც მან ვერ გააკეთა, საბოლოოდ უხილავმა ხელებმა დაასრულა. ორი ბანაკის გადასწვრივ ფეხზე არც ერთი კარავი აღარ დარჩა, ან კოცონი ანთებული, ადამიანები კი ძირს გართხმულიყვნენ და ერთმანეთს მიჰკროდნენ, რათა არ გაყინულიყვნენ სიცივისაგან.

მუსლიმთა ბანაკი ერთგვარად მოცილებული იყო ქარისაგან, რომელსაც იქ არც ერთი კარავი არ წაუქცევია. მაგრამ სუსხით იყო გამსჭვალული მთელი ჰაერი და ამ სუსხმა იმ დაძაბულობასთან ერთად, რომელიც ალყის განმავლობაში დაგროვდა, მორწმუნეები ისე დაასუსტა სულიერად, რომ ასეთ მდგომარეობას თვითონაც კი ვერ წარმოიდგენდნენ. წინასწარმეტყველმა უფრო გვიან ღამით ილოცა, შემდეგ იმ კაცთა შორის გაიარა, ვინც მასთან შემთხვევით ყველაზე ახლოს იყო. ერთ-ერთი მათგანი, ჰუზაიფა, ჲამანის ძე, შემდგომში ყვებოდა, როგორ გაიგეს მათ წინასწარმეტყველის ძახილი: „რომელი თქვენგანი ადგება და წავა იმის სანახავად, რა მდგომარეობაშია მტერი, და შემდეგ დაბრუნდება? მე ვთხოვ ღმერთს, რომ ის ჩემი მეგობარი იყოს სამოთხეში.“ მაგრამ პასუხი არავის არ გაუცია. „ჩვენ ისეთი დაძაბულები და ნერვებაშლილები ვიყავით,“ამბობდა ჰუზაიფა, „ისე გვციოდა და გვშიოდა, რომ არც ერთი კაცი არ წამომდგარა ფეხზე.“ როდესაც ცხადი გახდა, რომ არავის არ უნდოდა ადგომა, წინასწარმეტყველმა ჰუზაიფას დაუძახა, რომელიც წამოდგა და მასთან მივიდა, ის გამოაცოცხლა იმ გარემოებამ, რომ სხვებისაგან გამორჩეულ იქნა. „არ შემეძლო, არ ავმდგარიყავი,“ ყვებოდა იგი, „როდესაც გავიგე, რომ მან ჩემი სახელი წარმოთქვა.“ „შენ წადი,“ თქვა წინასწარმეტყველმა, „შედი და გაიარე კაცებს შორის, ნახე, როგორ არიან, მაგრამ ნურაფერს ნუ მოიმოქმედებ, სანამ ჩვენთან არ დაბრუნდები.“ „მეც წავედი,“ ყვებოდა ჰუზაიფა, „ხალხში გავერიე, როდესაც ქარი და ღვთიური ჯარი თავის საქმეს აღასრულებდნენ მათ წინააღმდეგ.“ იგი ყვებოდა, როგორ გაიკვლია გზა კურეიშელთა გართხმულ სხეულებს შორის - რადგანაც სწორედ მათ ბანაკში წავიდა - სანამ იქამდე არ მივიდა, სადაც მათი ლიდერი იმყოფებოდა. მათ სიცივისაგან გახევებულებმა გაატარეს ღამე, შემდეგ კი, განთიადისაკენ, როდესაც ქარმა კლება დაიწყო, აბუ სუფიანმა ხმამაღლა დაიძახა: „კურეიშელნო, ჩვენი ცხენები და აქლემები იხოცებიან; ბანუ კურაიზამ სიტყვა არ შეასრულა და შევიტყვეთ, რომ ისინი ჩვენს ღალატსაც აპირებენ; ახლა ამ ქარმა დაგვაზარალა, რომელმაც მხედველობა წაგვართვა. მაშ, წავიდეთ ამ ადგილიდან, რადგანაც მე მივდივარ.“ ამ სიტყვების შემდეგ ის წავიდა თავისი აქლემისაკენ და ამხედრდა, იმდენად უნდოდა წასვლა, რომ დაავიწყდა თოკის შეხსნა, ეს მხოლოდ მაშინ გააკეთა, როდესაც აქლემი უკვე სამ ფეხზე წამოდგა. მაგრამ ‛იქრიმამ უთხრა: „შენ ამ ხალხის თავი და ლიდერი ხარ. ასე უეცრად გაგვეცლები და ყველას დაგვტოვებ?“ აბუ სუფიანს შერცხვა, თავისი აქლემი ისევ დააჩოქა და ჩამოხდა. არმიამ ბანაკი დატოვა და მათმა ლიდერმაც მანამდე მოიცადა, სანამ კაცების უმრავლესობა უკვე სახლისაკენ მიმავალ გზაზე არ იდგა. მხოლოდ ამის შემდეგ წავიდა თვითონაც, დაეთანხმა რა ხალიდსა და ‛ამრს იმაში, რომ ისინი ჯარს უკან უნდა გაჰყოლოდნენ ასკაციანი კავალერიის ნაწილით. სანამ იცდიდნენ, ხალიდმა თქვა: «ყოველმა შეგნებულმა ადამიანმა ახლა იცის, რომ მუჰამედს ტყუილი არ უთქვამს,» მაგრამ აბუ სუფიანმა მას მაშინვე შეაწყვეტინა და უთხრა: „შენ ყველაზე მეტად გაქვს უფლება, ასე არ თქვა, ვიდრე რომელიმე სხვა კაცს.“ „რატომ?“ იკითხა ხალიდმა. თანამოსაუბრემ კი უპასუხა: „იმიტომ, რომ მუჰამედმა დაამცრო მამაშენის პატივი და მოკლა შენი კლანის ბელადი, აბუ ჯაჰლი.“

როგორც კი ჰუზაიფამ შეიტყო, რომ კურეიში უკან გაბრუნდა, იგი ღატაფანის ბანაკისაკენ გაემართა, მაგრამ იმ ადგილას უკვე აღარავინ იყო, რადგანაც ქარმა მათი წინააღმდეგობა გატეხა და ახლა ისინიც ნაჯდისაკენ მიემართებოდნენ. ამიტომაც იგი წინასწარმეტყველთან დაბრუნდა. ის იდგა და ლოცულობდა, თავისი ერთ-ერთი ცოლის მოსასხამი შემოეხვია სიცივისაგან თავდასაცავად. „როდესაც დამინახა,“ ყვებოდა ჰუზაიფა, „მანიშნა, მის წინ, ზედ ფეხებთან დავმჯდარიყავი. მოსასხამის ბოლო გადმომაფარა. იმავდროულად დაიხარა და თაყვანისცემა აღასრულა. როდესაც სამშვიდობო მისალმების ბოლო სიტყვები წარმოთქვა, ახალი ამბავი ვამცნე.“ ⁸

ბილალმა ხალხს გამთენიის ლოცვისაკენ მოუწოდა; როდესაც მათ ილოცეს, იმ დღის მკრთალმა სინათლემ, რომელიც ახლოვდებოდა, გამოაჩინა: თხრილის გადაღმა ველი სრულიად უკაცრიელი იყო. წინასწარმეტყველმა გასცა ნებართვა, რომ ყოველ კაცს შეეძლო, სახლში დაბრუნებულიყო, და მათი უმრავლსობა სწრაფად გაემართა ქალაქისაკენ. შემდეგ იმის შიშით, რომ მოკავშირეები დატოვებდნენ ჯაშუშებს, ან ბანუ კურაიზა იქნებოდა დადარაჯებული და ეცდებოდა, მტერი უკან მობრუნებაში დაერწმუნებინა, შეატყობინებდა რა, რომ თხრილს ახლა აღარავინ ჰყარაულობდა, წინასწარმეტყველმა ჯაბირი და ‛უმარის ვაჟი, ‛აბდ ალლაჰი, დაადევნა თავიანთ წასულ მეგობრებს, რათა უკან მოებრუნებინათ. ისინი ხალხს უკან გაეკიდნენ და მთელი ხმით ეძახდნენ, მაგრამ ერთმა კაცმაც კი არ მოატრიალა თავი. ჯაბირი ბანუ ჰარისას გაჰყვა მთელ გზაზე, ცოტა ხანი მათი სახლების წინ იდგა და ძახილს განაგრძობდა, მაგრამ მას არავინ არ გამოხედა. როდესაც ის და ‛აბდ ალლაჰი საბოლოოდ წინასწარმეტყველთან დაბრუნდნენ და უთხრეს, როგორი სრული კრახიც განიცადეს, მან სიცილი დაიწყო და თვითონაც ქალაქისაკენ წავიდა თავის იმ მეგობრებთან ერთად, ვინც მას ელოდებოდნენ, რათა თან ხლებოდნენ.

____________________

1. XXXIII, 10-11.

2. XXXIII, 22.

3. II, 214.

4. ი.ი. 676.

5. ი.ი. 681; ვ. 480-1.

6. ი.ს. II/I, 53; ვ. 487.

7. XXXIII, 9.

8. ი.ი. 683-4; ვ. 488-90.

მუსლიმებმა მხოლოდ რამდენიმე საათით დაისვენეს. როდესაც შუადღის ლოცვა ილოცეს, წინასწარმეტყველთან გაბრიელი მივიდა. იგი შესანიშნავად იყო ჩაცმული, ფარჩის მდიდრული ჩალმა სულ ოქროთი და ვერცხლით ჰქონდა მორთული, ასევე ფარჩიანი ხავერდის ნაჭერი იყო გადაკიდებული იმ ჯორის უნაგირზე, რომელზეც ამხედრებულიყო. „შენ ძირს დასწიე შენი იარაღი, ღმერთის მოციქულო?“ ჰკითხა მან, „ანგელოზებს ჯერ არ დაუწევიათ ძირს თავიანთი იარაღი და მე იმიტომ დავბრუნდი, რომ მტერს ბოლომდე ვდიო, მტერს და სხვას არავის. ჭეშმარიტად, ღმერთი თავისი ძალითა და დიდებულებით გიბრძანებს, მუჰამედ, რომ შენ უნდა წახვიდე კურაიზას ძეთა წინააღმდეგ. მე მათთან უკვე მივდივარ, რათა შევაძრწუნო მათი სულები.“¹

წინასწარმეტყველმა ბრძანება გასცა, არავის არ ელოცა შუადღის შემდგომი ლოცვა ისე, რომ მანამდე კურაიზას ტერიტორიაზე არ მისულიყო. დროშა ‛ალის მისცეს და მზის ჩასვლამდე მთელი ციხესიმაგრე გარშემორტყმული იყო იმავე სამიათასკაციანი ძლიერი ჯარით, რომელმაც წინააღმდეგობა გაუწია კურეიშსა და მათ მოკავშირეებს თხრილთან.

ალყა ოცდახუთი დღის განმავლობაში გაგრძელდა, შემდეგ ებრაელებმა წინასწარმეტყველს შეუთვალეს, მათთვის უფლება მიეცა, აბუ ლუბაბას დალაპარაკებოდნენ და რჩევა ეკითხათ. ბანუ ნადირის მსგავსად, ისინი ავსის ძველი მოკავშირეები იყვნენ და აბუ ლუბაბა იყო მათი ერთერთი მთავარი დამაკავშირებელი ამ ტომთან. წინასწარმეტყველმა ნება დართო, წასულიყო მათთან. როგორც კი მივიდა, მას გარს შემოეხვივნენ ქალები და ბავშვები, რომლებიც ტიროდნენ, ამიტომაც მოღალატე მტრისადმი მისი მრისახანება ბევრად შესუსტდა. როდესაც კაცებმა ჰკითხეს, უნდა დამორჩილებოდნენ თუ არა მუჰამედს, მან თქვა: „დიახ,“ მაგრამ იმავდროულად ყელზე მიიდო ხელი, რათა გაეფრთხილებინა, რომ, მისი აზრით, დამორჩილება სიკვდილით დასჯას უდრიდა. ეს ჟესტი მის ნათქვამს ეწინააღმდეგებოდა და, შესაძლოა, ალყა კიდევ უფრო დიდხანს გაგრძელებულიყო. თანაც აბუ ლუბაბას დანაშაულის დიდი შეგრძნება დაეუფლა სულის სიღრმეში პალმის იმ ხის გამო, რომელიც ერთ დროს არ მისცა ობოლ ბიჭს, ვინც თვითონ ჰყავდა აყვანილი აღსაზრდელად, მიუხედავად იმისა, რომ მას წინასწარმეტყველმა სთხოვა ამის გაკეთება. „ფეხს წინ ვეღარ ვდგამდი,“ ყვებოდა იგი, „რადგანაც მივხვდი, ღმერთის მოციქულს ვუღალატე.“ მას სახეზე ფერი ეცვალა და აია წარმოთქვა: ჭეშმარიტად, ჩვენ ღმერთისანი ვართ და, ჭეშმარიტად, მას დავუბრუნდებით. „რა გაწუხებს?“ ჰკითხა ქა‛ბმა. „მე ვუღალატე ღმერთსა და მის მოციქულს,“ თქვა აბუ ლუბაბამ და ზედა ოთახიდან ძირს ჩამოვიდა, თან ხელი წვერზე ედო, რომელიც ცრემლებისაგან დასველებოდა. მან ვეღარ შეძლო, რომ იმავე გზაზე გასულიყო, რომლითაც მოვიდა, და პირისპირ შეხვედროდა თავის მეგობარ ავსელებსა და სხვებს, რომლებიც, როგორც იცოდა, მოუთმენლად ელოდნენ, რათა გაეგოთ ამბავი, რომელსაც მიუტანდა, და თან გაჰყოლოდნენ წინასწარმეტყველთან. ის ციხესიმაგრის უკანა მხრიდან გავიდა კარიბჭეში და სულ მალე ქალაქის გზაზე იდგა. პირდაპირ მეჩეთს მიაშურა, ერთ-ერთ სვეტს მიება და თქვა: „არ წავალ ამ ადგილიდან მანამდე, სანამ ღმერთი არ შემიმსუბუქებს იმას, რაც ჩავიდინე.“

წინასწარმეტყველი ელოდებოდა აბუ ლუბაბას დაბრუნებას და, როდესაც საბოლოოდ გაიგო, რაც მოხდა, თქვა: „ის ჩემთან რომ მოსულიყო, მე ღმერთისადმი ვილოცებდი, რათა მისთვის მიეტევებინა, მაგრამ, ვინაიდან მან ის გააკეთა, რაც გააკეთა, ახლა ვერ გავათავისუფლებ, სანამ ღმერთი არ შეუმსუბუქებს მდგომარეობას.“²

აბუ ლუბაბამ სვეტთან გაატარა ათი თუ თხუთმეტი დღე. ყოველი ლოცვის წინ, ან სხვა შემთხვევებშიც, როდესაც ეს საჭირო იყო, მისი ქალიშვილი მიდიოდა მის ასახსნელად; შემდეგ, როდესაც ლოცვას დაასრულებდა, ისევ აბამდა. თუმცა მისი მდგომარეობის სიმძიმე ერთგვარად შემსუბუქდა იმ სიზმრის გამო, რომელიც ნახა ერთ-ერთ ღამეს. მან იგრძნო, რომ თითქოს ჩაფლული იყო ბინძურ შლამში, საიდანაც ვერაფრით ვერ ამოდიოდა, სანამ კინაღამ სული არ შეეხუთა მისი საშინელი სუნისაგან. შემდეგ იხილა მოჩუხჩუხე წყალი, რომლითაც ჭუჭყი ჩამოირეცხა, ჰაერიც ძალიან სუფთა და სურნელოვანი იყო გარშემო. როდესაც გაიღვიძა, აბუ ბაქრთან წავიდა, რათა ეკითხა, რას ნიშნავდა ეს სიზმარი; აბუ ბაქრმა უთხრა, რომ ამ შემთხვევაში მისი სხეული სულს განასახიერებდა, იგი შევიდოდა ისეთ სულიერ მდგომარეობაში, რომელიც მისთვის მეტად მწარე იქნებოდა, მაგრამ შემდეგ ამ ყველაფრისაგან შვებას იგრძნობდა; ისიც სწორედ ამ იმედით ცხოვრობდა დანარჩენი დღეები სვეტთან.

რაც შეეხება ბანუ კურაიზას, ქა‛ბმა შესთავაზა: ვინაიდან ბევრ მათგანს სწამდა, რომ მუჰამედი წინასწარმეტყველი იყო, მათ მისი სარწმუნოება უნდა მიეღოთ და ასე გადაერჩინათ თავიანთი სიცოცხლეცა და ქონებაც. მაგრამ ებრაელებმა უთხრეს, სიკვდილი ერჩიათ, რადგანაც მხოლოდ თორასა და მოსეს სჯულს ცნობდნენ. მაშინ ქა‛ბმა მათ მოქმედების სხვაგვარი გეგმები შესთავაზა, მაგრამ ესეც მიუღებელი აღმოჩნდა. ახლა იქ იყო სამი ახალგაზრდა კაცი ბანუ ჰადლიდან - ბანუ კურაიზას ძმის, ჰადლის, შთამომავლები - რომლებიც თავიანთი ნათესავის ციხესიმაგრეში იყვნენ ალყის განმავლობაში, და მათ გაიმეორეს შეთავაზება, რომელიც პირველად წამოაყენა ქა‛ბმა. როდესაც ისინი პატარა ბიჭები იყვნენ, იცნობდნენ იბნ ალ-ჰაჲჲაბანს, მოხუც ებრაელს სირიიდან, ვინც მათთან მივიდა საცხოვრებლად, და ახლა გაიმეორეს მისი სიტყვები მომავალი წინასწარმეტყველის შესახებ: „მოახლოებულია მისი ჟამი. იყავით პირველნი, ვინც მასთან მიხვალთ, ებრაელებო, რადგანაც ის გამოიგზავნება, რათა დაღვაროს სისხლი და ტყვედ წაასხას მათი ქალები და ბავშვები, ვინც წინ აღუდგებიან. ეს ნუ შეგაბრუნებინებთ მისთვის ზურგს.“ ³ მაგრამ ერთადერთი პასუხი, რომელიც მათ მიიღეს, ასეთი იყო: „ჩვენ არ ვუღალატებთ თორას,“ ამიტომაც ის სამი ახალგაზრდა იმ ღამეს ძირს ჩამოვიდა ციხე-სიმაგრიდან, მუსლიმ ყარაულებს საკუთარი ზრახვა გაანდო, კერძოდ, რომ ისლამი უნდა მიეღო, და ერთგულება შეჰფიცა წინასწარმეტყველს. თვითონ ბანუ კურაიზადან მხოლოდ ორმა მიბაძა მათ მაგალითს. ერთ-ერთმა მათგანმა, ‛ამრ იბნ სუ‛დამ, თავიდანვე უარი განაცხადა, რომ წინასწარმეტყველთან დადებული ხელშეკრულება დაერღვია, და მხოლოდ ფორმალურად დაიჭირა მისგან თავი შორს. ახლა მან წამოაყენა ასეთი მოაზრება, რომ, თუ ისინი ისლამს არ მიიღებდნენ, მაშინ წინასწარმეტყველისათვის უნდა შეეთავაზებინათ ძღვენი ან გადასახადი - „მაგრამ, ღმერთმანი, არ ვიცი, მიიღებს თუ არა იგი ამას.“ თუმცა მათ უპასუხეს, რომ სიკვდილი ერჩიათ, ვიდრე რაიმე გადაეხადათ არაბებისათვის. ამიტომაც თვითონ დატოვა ციხე-სიმაგრე, ყარაულებს ჩაუარა, როგორც მუსლიმმა, და ის ღამე გაათენა მედინის მეჩეთში. მაგრამ მას შემდეგ იგი უკვე აღარავის უნახავს, არ არის ცნობილი, სადმე წავიდა თუ გარდაიცვალა. წინასწარმეტყველმა მასზე თქვა: „ეს ის კაცია, რომელიც ღმერთმა გადაარჩინა თავისი ერთგულების გამო.“ მეორე კაცი, რიფა‛ა იბნ სამავ'ალი, მცველებს გაუსხლტა და თავი შეაფარა სალმა ბინთ კაისთან, წინასწარმეტყველის დეიდასთან, ამინას ნახევარ დასთან, რომელიც ცოლად გაჰყვა ხაზრაჯელს ბანუ ან-ნაჯჯარიდან. სწორედ მის სახლში მიიღო რიფა‛ამ ისლამი.