ვის ეწოდება პაციენტი?

ყოველი ჩვენაგანი ცხოვრების გარკვეულ ეტაპზე ხდება პაციენტი. პაციენტად ითვლება ნებისმიერი პირი დაბადებიდან გარდაცვალებამდე. ამდენად, მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ, თუ რა უფლებები და ვალდებულებები გვაქვს როგორც პაციენტებს, როგორია ჩვენი ურთიერთობა ექიმთან, სამედიცინო დაწესებულებებთან, სადაზღვევო კომპანიებთან.

თავდაპირველად გავარკვიოთ ვინ ჩაითვლება პაციენტად? საქართველოს კანონი „პაციენტთა უფლებების შესახებ“ გვაძლევს პაციენტის განსაზღვრებას: „ეს არის ნებისმიერი პირი, რომელიც, მიუხედავად მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობისა, სარგებლობს, საჭიროებს ან აპირებს ისარგებლოს ჯანმრთელობის დაცვის მომსახურებით“ (მუხლი 4).¹

საქართველოს ყველა მოქალაქეს, ასევე საქართველოში მყოფ უცხოელს და მოქალაქეობის არმქონე პირს აქვს უფლება სამედიცინო მომსახურების ყველა გამწევისაგან მიიღოს ქვეყანაში არსებული და დანერგილი პროფესიული და სამომსახურეო სტანდარტების შესაბამისი სამედიცინო მომსახურება. უფლება ჯანმრთელობაზე აღიარებულია და დაცულია საქართველოს კონსტიტუციითა და მოქმედი კანონებით. „1. ყველას აქვს უფლება ისარგებლოს ჯანმრთელობის დაზღვევით, როგორც ხელმისაწვდომი სამედიცინო დახმარების საშუალებით. კანონით დადგენილი წესით განსაზღვრულ პირობებში უზრუნველყოფილია უფასო სამედიცინო დახმარება. 2. სახელმწიფო აკონტროლებს ჯანმრთელობის დაცვის ყველა დაწესებულებას, სამკურნალო საშუალებათა წა რ მოებ ას და ამ საშუალებებით ვაჭრობას. 3. ყველას აქვს უფლება ცხოვრობდეს ჯანმრთელობისათვის უვნებელ გარემოში, სარგებლობდეს ბუნებრივი და კულტურული გარემოთი. ყველა ვალდებულია გაუფრთხილდეს ბუნებრივ და კულტურულ გარემოს. 4. ადამიანის ჯანმრთელობისათვის უსაფრთხო გარემოს უზრუნველსაყოფად, საზოგადოების ეკოლოგიური და ეკონომიკური ინტერესების შესაბამისად, ახლანდელი და მომავალი თაობების ინტერესების გა თ ვალისწინებით სახელმწიფო უზრუნველყოფს გარემოს დაცვასა და რაციონალურ ბუნებათსარგებლობას. 5. ადამიანს უფლება აქვს მიიღოს სრული, ობიექტური და დროული ინფორმაცია მისი სამუშაო და საცხოვრებელი გარემოს მდგომარეობის შესახებ ” (საქართველოს კონსტიტუციის 37-ე მუხლი).

________________________

1. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს სხვადასხვა კანონში სხვადასხვაგვარად არის განმარტებული პაციენტი, ყველა კანონში მოცემული განსაზღვრება შინაარსობრივად იდენტურია. პაციენტი-პირი, რომელიც მიუხედავად მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობისა, სარგებლობს სამედიცინო დახმარებით” საქართველოს კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ. მუხლი 3”. პაციენტად იგულისხმება ნებისმიერი მოქალაქე - დაბადების პერიოდიდან სიცოცხლის ბოლომდე. „პაციენტი-პირი, რომელსაც დადგენილი აქვს ფსიქიკური დაავადების დაიგნოზი და მას უწევენ ფსიქიატრიულ დახმარებას” (კანონი ფსიქიატრიული დახმარების შესახებ. მუხლი 2, 1პ).

ყოვლად დაუშვებელია პაციენტის დისკრიმინაცია რასის, კანის ფერის, ენის, სქესის, გენეტიკური მემკვიდრეობის, რწმენისა და აღმსარებლობის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილების, წარმოშობის, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობის, საცხოვრებელი ადგილის, დაავადების, სექსუალური ორიენტაციის ან პირადული უარყოფითი განწყობის გამო (კანონი პაციენტთა უფლებების შესახებ. მუხლი 6 ).

დისკრიმინაციის აკრძალვა საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით ნიშნავს, რომ სამედიცინო მომსახურებით სარგებლობა შეუძლიათ როგორც საქართველოში მცხოვრებ პირებს, ასევე საქართველოში მუდმივად ან დროებით მყოფ უცხოელებს, დევნილებს, ლტოლვილებს. დაავადების მიხედვით დისკრიმინაციის დაუშვებლობა გულისხომობს, რომ ჯანმრთელ და დაავადებულ ადამიანს თანაბრად შეუძლია ისარგებლოს სახელმწიფოში არსებული ჯანდაცვის სისტემით. მაგალითად, შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირები სარგებლობენ ყველა სამედიცინო მომსახურების გამწევ დაწესებულებათა მომსახურებით;¹ არ შეიძლება აივ/შიდსით დაავადებულთა დისკრიმინაცია სამედიცინო მომსახურეობის დროს, დაუშვებელია ეთნიკური ან რელიგიური უმცირესობათა წარმომადგენლებს უარი ეთქვათ სამედიცნო მომსახურებაზე.

დაუშვებელია დისკრიმინაცია მაშინაც, როდესაც არსებობს სამედიცინო მომსახურებისათვის საჭირო ადამიანთა, ტექნიკური, ფინანსური ან/და სხვა რესურესების დეფიციტი. ამ დროს პოტენციური პაციენტის შერჩევა ხდება მხოლოდ სამედიცინო კრიტერიუმებით, სხვა ფაქტორების გაუთვალისწინებლად ანუ დაუშვებელია პაციენტის დისკრიმინაცია.

რომელი კანონები არეგულირებს პაციენტის უფლებების დაცვასა და ექიმ-პაციენტის ურთიერთობებს?

პაციენტის უფლებების დაცვასა და ექიმ-პაციენტის ურთიერთობებს საქართველოში ძირითადად არეგულირებს შემდეგი კანონები.

ჯანმრთელობის უფლებით სარგებლობა მოიცავს სამედიცინო მომსახურების თანაბრად ხელმისაწვდომობას, რომელიც ხორციელდება სახელმწიფო სამედიცინო პროგრამების საშუალებით.

_____________________

1. სამედიცინო მომსახურების მიმწოდებელი -სამედიცინო მომსახურების მიმწოდებელი ფიზიკური ან იურიდიული პირი, რომელსაც აქვს დამოუკიდებელი საექიმო საქმიანობის განხორციელების სახელმწიფო სერტიფიკატი ან შესაბამისი სამედიცინო საქმიანობის განხორციელების ლიცენზია. საქართველოს კანონი საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ. მუხლი 3. ”დ”პ.

რას გულისხმობს სამედიცინო მომსახურების ხელმისაწვდომობა?

სახელმწიფო უზრუნველყოფს სამედიცინო მომსახურების ხელმ ის აწვ დ ომობას. სამედიცინო მომსახურება ხელმისაწვდომი უნდა გახდეს ყველასთვის. სამედიცინო მომსახურების თანაბარი ხელმისაწვდომობა ხორციელდება სახელმწიფო სამედიცინო პროგრამების საშუალებით, რაც გულისხმობს, რომ პაციენტი ან თავისი სოციალური სტატუსით, ან დაავადების დიაგნოზით, ან ასაკობრივი პროგრამის, ან მომსახურების ფორმის (სტაციონარული ან ამბოლატორიული) მიხედვით მიიღებს სახელმწიფოს მიერ განსაზღვრულ მომსახურებას, შესაბამისი პროგრამების ფარგლებში. თვით სამედიცინო მომსახურება განისაზღვრება სამომხმარებლო სტანდარტით.¹

საქართველოს მოქალაქეს უფლება აქვს სამედიცინო მომსახურების ყველა გამწევისაგან მიიღოს ქვეყანაში არსებული და დანერგილი პროფესიული და სამომსახურეო სტანდარტის შესაბამისი სამედიცინო მომსახურება, რაც იმას გულისხმობს, რომ ყველას უნდა გაეწიოს მომსახურება სახელმწიფო სტანდარტების შესაბამისად სახელმწიფოს პროგრამული დაფინანსების ფარგლებში.

სამედიცინო მომსახურების ხელმისაწვდომობა გულისხმობს 3 სხვადასხვა ელემენტს:

ხელმისაწვდომობა - სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს სამედიცინო მომსახურების შესახებ ყველა ინფორმაციის ხელმისწვდომობა პაციენტისათვის (სამედიცინო დაწესებულებებში ინფორმაციის განთავსება თვალსაჩინო ადგილზე, მედია საშუალებით ინფორმაციის მიწოდება, განმარტების მიცემა სამედიცინო დაწესებულების ადმინისტრაციის მიერ, სპეციალური ბუკლეტების, პლაკატების და სხვა საშუალებების განთავსება თვალსაჩინო ადგილზე და სხვა).

გეოგრაფიული ხელმისაწვდომობა გულისხმობს ამბოლატორიული სამედიცინო დაწესებულებების განლაგებას გარკვეულ რადიუსში, რათა მოხერხდეს მოქალაქეებისათვის დროულად სამედიცინო დახმარების აღმოჩენა.

ფინანსური ხელმისწავდომობა გულისხმობს სახელმწიფოს მხრიდან ყველა მოქალაქისათვის ჯანდაცვის უზრუნველყოფას, საყოველთაო და თანაბარ ხელმისაწვდომობას სახელმწიფოს სამედიცინო პროგრამების მეშვეობით, სამედიცინო დაზღვევის მეშვეობით.

________________________

1. მ.კვაჭაძე, ირ. მანჯავიძე. ადამიანის უფლება ჯანმრთელობაზე და სამედიცინო მომსახურების ხელმისაწვდომობა. თბილისი 2010წ.

სახელმწიფო დაფინანსებით მიზნობრივი ჯგუფის სამედიცინო მომსახურება ხორციელდება საქართველოს კანონით „სახელმწიფო შესყიდვების შესახებ“, ან ვაუჩერის მეშვეობით.

რა არის ვაუჩერი და როგორ უნდა გამოვიყენოთ ის?

ვაუჩერი - სახელმწიფოს მიერ მიზნობრივი ჯგუფისათვის გადაცემული, მიმოქცევადი მატერიალიზებული ან/და არამატერიალიზებული ფორმის ფინანსური ინსტრუმენტი, რომელიც განკუთვნილია სამედიცინო მომსახურების, ან პირადი დაზღვევის დასაფინანსებლად.

ვაუჩერი განკუთვნილია მომსახურების დაფინანსებისათვის ერთი წლის განმავლობაში და შედგება ცალკეული თვისათვის განკუთვნილი 12 ტალონისაგან, რომლის ფორმა მტკიცდება საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით.

სახელმწიფო დაფინანსებით მიზნობრივი ჯგუფების პირადი დაზღვევა ხორციელდება ვაუჩერის მეშვეობით.

უნდა გვახსოვდეს, რომ ვაუჩერი პერსონიფიცირებულია და მასში მოცემულია ვაუჩერის მფლობელის შესახებ ინფორმაცია. ვაუჩერის მესაკუთრე შეიძლება იყოს პირი, ან პირთა წრე (მაგალითად ოჯახი, თემი და სხვა).

ვაუჩერის მესაკუთრეს აქვს სამედიცინო მომსახურების მიმწოდებლის ან სადაზღვევო ორგანიზაციის თავისუფლად არჩევის უფლება. ერთიანი ვაუჩერებით მისი მესაკუთრეები იღებენ თანაბარ პიროებებში სამედიცინო მომსახურებას ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე. განკარგული ვაუჩერის განაღდება ხდება შესაბამისი გამნაღდებელი საბიუჯეტო ორგანიზაციის მიერ ვაუჩერის წარმდგენი ორგანიზაციისათვის თანხის გაცემით. სახელმწიფო აფინანსებს იაფ სამედიცინო დაზღვევის პროგრამას, რომელიც მოქმედებს სოციალურად დაუცველ ფენებსა და დევნილებზე.

სახელმწიფო აფინანსებს სამედიცინო მომსახურების გარკვეულ სახეებს. სამედიცინო მომსახურების ბაზისური პაკეტი ნიშნავს სამედიცინო დახმარების იმ მოცულობის ჩამონათვალს, რომლის საფასურის ანაზღაურება ნაკისრი აქვს სახელმწიფოს.

საქართველოში სამედიცინო მომსახურების თანაბრად ხელმისაწვდომობა ხორციელდება სახელმწიფო სამედიცინო პროგრამების საშუალებით. ჯანმრთელობის დაცვის სისტემის ძირითადი მიზანია მოსახლოების ჯანმრთელობის მდგომარეობის დონის ამაღლება. ეფექტურად მომუშავე ჯანდაცვის სისტემამ ყოველმხრივ უნდა უზრუნველყოს მოსახლეობა ხარისხიანი სამედიცინო მომსახურებით. სახელმწიფო სამედიცინო პროგრამები ემსახურება ხელმისაწვდომობის პრინციპს.

სახელმწიფო სამედიცინო პროგრამის ფარგლებში სახელმწიფო აფინასებს ბენეფიციარებს, რათა მათ მიიღონ ბაზისური სამედიცინო მომსახურება. ზოგ შემთხვევაში ეს არის სრული დაფინასება, ზოგჯერ თანაგადახდა.

რა იგულისხმება სამედიცინო მომსახურებაში?

კანონმდებლობით დაცულია პაციენტის უფლება სამედიცინო მომსახურებაზე, რომელიც უნდა განხორციელდეს გადაუდებლად, რათა არ დაინვალიდდეს, გარდაიცვალოს ან მნიშვნელოვნად არ შეერყეს ჯანმრთელობა პაციენტს. თუ ამ შემთხვევებში სამედიცინო მომსახურების გამწევს (კლინიკას, სამშობიაროს და სტომატოლოგიურ განყოფილებას და სხვა სახის სამედიცინო დაწესებულებას) არ გააჩნია შესაძლებლობა აღმოუჩინოს პაციენტს საჭირო დახმარება, იგი ვალდებულია მიაწოდოს პაციენტს, ან მის ნათესავს, ან კანონიერ წარმომადგენელს სრული ამომწურავი ინფორმაცია, თუ სად შეიძლება განხორცხიელდეს სამედიცინო მომსახურება.

სამედიცინო მომსახურების გამწევს არ აქვს უფლება არ აღმოუჩინოს გადაუდებელი სამედიცინო დახმარება იმ პირს, რომელიც შესაძლებელია სამედიცინო დახმარების აღმოჩენის გარეშე მოკვდეს, დაინვალიდდეს, ან მი სი ჯანმრთელობის მდგომარეობა მნიშვნელოვნად გაუარესდეს. ეს ვალდებულება გამომდინარეობს სამედიცინო პერსონალის პროფესიული მო ვალეობებიდან; და აგრეთვე საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 130-ე მუხლიდან, რომელიც ითვალსიწინებს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას პაციენტის განსაცდელში მიტოვებისათვის.

მედიცინის მუშაკის მიერ დახმარების გაუწევლობა სიცოცხლისათვის საშიშ მდგომარეობაში მყოფისთვის გადაუდებელი სამედიცინო საჭიროებისას, იწვევს სისხლისამართლებრივ პასუხისმგებლობას. ექიმი მოვალეა აღმოუჩინოს პაციენტს სამედიცინო დახმარება და უზრუნველყოს მისი უწყვეტობა, თუ გამო ხატულია სიცოცხლისათვის საშიში მდგომარეობა, ან პაციენტი საჭიროებს გადაუდებელ სამედიცინო დახმარებას. ეს მოვალეობა ექიმს ეკისრება არა მხოლოდ სამუშაოს შესრულებისას, არამედ არასამუშაო პირობებში (შე საძლებლობის ფარგლებში). მედიცინის მუშაკის სისხლისმართლებრივ პასუხი სმგებლობის საკითხი დგება მხოლოდ არასაპატიო მიზეზით დახმარებაზე უარის თქმისას. საპატიო მიზეზის (მაგალითად, მოვალეობათა კოლიზია, სტიქიური უბედურება, მედიცინის მუშაკის ავადმყოფობა და სხვა) ასეთი გარემოებების არსებობის შემთხვევებშიც კი მედიცინის მუშაკი ვალდებულია მიაწოდოს პაციენტს, მის ნათესავს, ან კანონიერ წარმომადგენელს სრული ინფორმაცია, თუ სად შეიძლება გადაუდებელი სამედიცინო მომსახურების მიღება. დანაშაულის დამთავრებულად ცნობისათვის საკმარისია უარი ავადმყოფისათვის სამედიცინო დახმარების გაუწევლობაზე და ასევე ისჯება მედიცინის მუშაკი იმ შედეგისათვის, რომელმაც გამოიწვია ჯანმრთელობის მძიმე დაზიანება, ან სიცოცხლის მოსპობა.¹

სახელმწიფო უზრუნველყოფს იშვიათი დაავადებების მქონე პაციენტების მკურნალობას ქვეყანაში აღიარებული და დანერგილი პროფესიული და სამომსახურეო სტანდარტების შესაბამისი სამედიცინო მომსახურებით.²

არასამუშაო ადგილზე შესაძლებლობების ფარგლებში გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების გაწევა ექიმის, ისევე, როგორც ნებისმიერი მოქალაქის მოვა ლეობაა. მოქალაქის მოვალეობა გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების გაწევის შესახებ ასევე გამომდინარეობს სისხლის სამართლის კოდექსის 129-ე მუხლიდან. აღნიშნული ნორმა პრევენციული ხასიათისაა და ურთიერთდახმარების ზნეობრივ-მოქალაქეობრივი მოვალეობაა. აუცილებელი და აშკარად გადაუდებელი დახმარების საჭიროება ნიშნავს ისეთ მდგომარეობას, როგორიცაა შექმნილი ვითარებიდან თავის დაღწევა. დახმარების ვალდებულება არსებობს მაშინაც, თუ პირს შეუძლია დახმარება თავისთვის, ან სხვისთვის სერიოზული საფრთხის შექმნის გარეშე. ასეთი სერიოზული საფრთხის შექმნის შემთვევაში მოქალაქე ვალდებულია დახმარების საჭი როების თაობაზე შეატყობინოს სათანადო სამსახურს (სამედიცინო დაწესებულებას, სასწრაფო დახმარებას და ა.შ).

ამ დროს დაუშვებელია რაიმე საზღაურის მოთხოვნა (კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ. მუხლი 39). ექიმი მოვალეა პაციენტებისთვის სამედიცინო დახმარების აღმოჩენის რიგითობა განსაზღვროს მხოლოდ სამედიცინო ჩვენებების მიხედვით.

რა შედის ექიმის მოვალეობებში?

ექიმის მოვალეობაა:

ექიმი მოვალეა აღმოუჩინოს პაციენტს სამედიცინო დახმარება და უზრუნველყოს მისი უწყვეტობა, თუ:

ა) არსებობს ოფიციალურად გაფორმებული (წერილობითი) ან სიტყვიერი შეთანხმება;

ბ) გამოხატულია სიცოცხლისათვის საშიში, მათ შორის თვითმკვლელობის მცდელობით განპირობებული მდგომარეობა,

გ) ან პაციენტი საჭიროებს გადაუდებელ სამედიცინო დახმარებას ექიმის სამუშაო ადგილზე.

ყველა სხვა შემთხვევაში სამედიცინო დახმარების აღმოჩენასთან დაკავშირებული მოვალეობები, მათ შორის მისი უწყვეტობის უზრუნველყოფის მოვალეობა, ექიმს ეკისრება მაშინვე, როცა იგი იწყებს სამედიცინო დახმარებას. (საქართველოს კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ. მუხლი 38). საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრულია არა მარტო ის შემთხვევები, როდესაც ექიმი ვალდებულია დახმარება აღმოუჩინოს პაციენტს, არამედ, როდესაც მას აქვს უფლება უარი განაცხადოს სამედიცინო დახმარების აღმოჩენაზე (საქართველოს კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ. მუხლი 37). კანონი ამომწურავად ჩამოთვლის ასეთ გარემოებებს. ექიმს უფლება აქვს უარი თქვას პაციენტისათვის სამედიცინო დახმარების აღმოჩენაზე მხოლოდ იმ შემთხვევებში, თუ:

ა) არსებობს პაციენტისათვის სამედიცინო დახმარების უწყვეტობის უზრუნველყოფის შესაძლებლობა და არ აღინიშნება სიცოცხლისათვის საშიში მდგომარეობა, ან პაციენტი არ საჭიროებს გადაუდებელ სამედიცინო დახმარებას;

ბ) სამედიცინო დახმარების აღმოჩენისას ექიმის სიცოცხლეს რეალური საფრთხე ემუქრება.

_______________________

1. მ.ლეკვეიშვილი, ნ.თოდუა, ნ.გვენეტაძე,გ.მამულაშვილი. სისხლის სამართლის კერძო ნაწილი. წიგნი I, გამომცემლობა „მერიდიანი“ 2009წ.

2. იშვიათ დაავდებებს განეკუთვნება: მწვავე ინტერმიტირებად პორფირია; ადისონის დაავდება; ალსტრიომის სინდრომი, ბარტერის სინდრომი, ბეხჩეტის სინდრომი, უიპლის დაავადება, ბილიარული ატრეზია, კონის სინდრომი, კრონჰააიტ-კანადის დაავადება,უშაქრო დიაბეტი, გარდნერის სინდრომი, გლუკოზა 6 ფოსფატდეჰიდროგენაზის დეფიციტი, ჰემოქრომატოზი, ჰემოფილია, ინსულინომა, ლაიმის დაავდება, ფენილეკეტონურია, ჰომოცისტინურია, ფეოქრომოციტომა, ვილმსის სიმსივნე, ვულგარული იხთიოზი, ჰიპოფიზარული ნანიზმი, მუკოვისციდოზი. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის №199/ნ 2001 წ. 14 მაისის ბრძანება.

რა უფლებები გაგვაჩნია პაციენტებს?

პაციენტის უფლებები შედგენა ინდივიდუალური და სოციალური უფლებებისაგან. ინდივიდუალურ უფლებებში იგულისხმება სამედიცონო მომსახურების მიღების პროცესში თითოეული მოქალაქის პიროვნული ინტერესების, სახელდობრ, მისი ავტონომიის, ღირსების პატივისცემა, ოჯახურ თუ სოციალურ მდგომარეობასთან დაკავშირებული გარემოებების გათვალისწინებით. ინდივიდუალურ უფლებებში მოიაზრება:

საქართველოს კანონმდებლობა, რომელიც შეიცავს პაციენტთა უფლებათა შესახებ დებულებებს, ეფუძნება საერთაშორისო სამართლებრივ აქტებს, პაციენტის უფლებათა ევროპულ ქარტიას, ასევე ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ მიღებულ რეკომენდაციებს. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ ეროვნულ კანონმდებლობაში აისახა ევროსაბჭოს მიერ მიღებული ისეთი მნიშვნელოვანი დოკუმენტები, როგორიცაა კონვენცია „ბიომედიცინისა და ადამიანის უფლებების შესახებ“(1997წ) და მისი დამატებითი ოქმები („ადამიანის კლონირების აკრძალვის შესახებ“(1998); ადამიანის ორგანოებისა და ქსოვილების გადანერგვის შესახებ“(2001); „ბიოსამედიცინო კვლევების შესახებ“(2005)).

პაციენტთა უფლებების ევროპული ქარტია 14 უფლებას ითვალსიწინებს:

ზემოთ ჩამოთვლილი უფლებების უმეტესობა ინკორპორირებულია საქართველოს კანონებში.

ინფორმაციის მიღების უფლება: ნებისმიერ პაციენტს საქართველოში უფლება აქვს მიიღოს სრული, ობიექტური, დროული და გასაგები ინფორმაცია იმ ფაქტორების შესახებ, რომლებიც ხელს უწყობს მისი ჯანმრთელობის შენარჩუნებას, ან უარყოფითად მოქმედებს მასზე. სრული ინფორმაცია ნიშნავს, რომ სამედიცინო მომსახურების გამწევი ვალდებულია ამომწურავი ინფორმაცია მიაწოდოს პაციენტს იმ დაავადების, ან ფიზიკური თუ ფსიქიკურიშესახებ, რომლითაც დაავადებულია, ან არსებობს იმის საფრთხე, რომ დაავადდეს პაციენტი, ან იმ გარემოებათა შესახებ, რომლებმაც შესაძლებელია უარყოფითად იმოქმედოს მასზე.

ობიეტური ინფორმაცია გულისხმობს, რომ პაციენტს უნდა მიეწოდოს მართებული სწორი ინფორმაცია მისი მდგომარეობის შესახებ, დროულად და გასაგებ ენაზე, ანუ პაციენტის ინტელექტუალური და ფიზიკური მდგომარეობის გათვალისწინებით. განმარტების მიცემისას სამედიცინო პერსონალის მიერ სპეციალური სამედიცინო ხასიათის ტერმინები მინიმალურად უნდა იქნას გამოყენებული, რათა გასაგები და ნათელი გახდეს პაციენტისათვის ინფორმაცია.

პაციენტს უფლება აქვს ექიმისაგან ან/და სამედიცინო დაწესებულებისაგან მიიღოს შემდეგი სახის ინფორმაცია:

სამედიცინო მომსახურების გამწევის ვინაობისა და პროფესიული გამოცდილების შესახებ (კანონი პაციენტთა უფლებების შესახებ. მუხლი 18).

პაციენტს ინფორმაცია შეიძლება არ მიეწოდოს ორ შემთხვევაში:

1. როდესაც პაციენტს მისი ჯანმრთელობის შესახებ ინფორმაცია არ მიეწოდება სრული მოცულობით, ან მიეწოდება შეზღუდულად, რადგან არსებობს ვარაუდი, რომ სრული ინფორმაციის მიწოდება პაციენტის ჯანმრთელობას სერიოზულ ზიანს მიაყენებს.

პაციენტს სრული ინფორმაცია მიეწოდება მხოლოდ მაშინ, თუ ის ამას დაჟინებით მოითხოვს. აღნიშნულ პრობლემას წყვეტს და ინფორმაციის მიწოდების მოცულობას ადასტურებს სამედიცინო დაწესებულების ეთიკის კომისია, ხოლო კომისიის არ არსებობის შემთხვევაში - სხვა ექიმი. ინფორმაციის მიუწოდებლობა, ან მისი შეზღუდულად მიწოდება აუცილებლად უნდა იქნას დაფიქსირდებული პაციენტის სამედიცინო დოკუმენტაციაში. პაციენტის ქმედუუნარობის, ან გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების უუნარობის შემთხვევაში, მისი ჯანმრთელობის შესახებ ინფორმაცია მიეწოდება მის ნათესავს, ან კანონიერ წარმომადგენელს.

2. პაციენტს აქვს არა მარტო ინფორმაციის მიღების უფლება, არამედ მას შეუძლია უარი თქვას საკუთარ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებულ ინფორმაციის მიღებაზე. მაგრამ არსებობს გამონაკლისი, როცა ინფორმაციის მიუწოდებლობამ შეიძლება სერიოზული ზიანი მიაყენოს პაციენტის ან/და მესამე პირის ჯანმრთელობას. მაგალითად, აივ/შიდსით დაავადებული პირი უნდა გააფრთხილონ აღნიშნული დაავადებისა და მოსალოდნელი შედეგების შესახებ. თავის მხრივ, ის ვალდებულია გააფრთხილოს დაავადების შესახებ თავისი სექსუალური პარტნიორი. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ეს პირი პასუხს აგებს საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 131-ე მუხლის პირველი ნაწილით, რომელიც ითვალისწინებს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას სხვისთვის შიდსის განზრახ შეყრის საფრთხის შექმნაზე, ასევე, არასრულწლოვანისათვის, ან ორსული ქალისთვის განზრახ შიდსით შეყრაზე. ანალოგიურად წყდება საკითხი ვენერიული დაავადებების განზრახ შეყრისას. სისხლის სამართლის კოდექისი 132-ე მუხლის თანახმად, სისხლი სამართლის წესით დასჯადად ითვლება ასევე განსაკუთრებით საშიში ინფექციური დაავადებების ქონის შემთხვევაში ასეთი დაავადების შეყრის საფრთხის შექმნა. საშიშ ინფექციურ დაავდებათა რიცხვს მიეკუთვნება ქოლერა, შავი ჭირი, ყვითელი ცხელება, ათაშანგი, ჰონორეა და ა.შ.

დასჯადი ქმედებაა და სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობაა გათვალსიწინებული სიცოცხლისათვის ან ჯანმრთელობისათვის საფრთხის შემქმნელი გარემოებების შესახებ ინფორმაციის დამალვა, ან გაყალბება (საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 247-ე მუხლი).

დანაშაულია,როდესაც თანამდებობის პირი უარს ეუბნება მოქალაქეს (ჩვენ შემთხვევაში პაციენტს) მასზე არსებული ინფორმაციის, ან ოფიციალური დოკუმენტების გაცნობაზე, ანდა იმ დოკუმენტებისა და/ან მასალების გაცნობაზე, რომელიც უშუალოდ შეეხება მის უფლებებსა და თავისუფლებებს (მაგალითად, ინფორმაცია წამლის გვერდით მოველენების შესახებ, ინფორმაცია წყლის, ან საკვების უვნებლობის შესახებ და სხვა), ან ასეთ ინფორმაციას პირს აწვდიან არასრულად, ან დამახინჯებული ფორმით, რაც იწვევს მნიშვნელოვან ზიანს. მნიშვნელოვანი ზიანი შეფასებითი ნიშანია და ყველა, კონკრეტულ შემთხვევაში უნდა დადგინდეს სასამართლოს მიერ (მაგალითად, ქონებრივი ან მორალური ზიანის მიყენებისას).

სახელმწიფო ვალდებულია საინფორმაციო წყაროების გამოყენებით მიაწოდოს ინფორმაცია მოქალაქეებს მოსალოდნელი საფრთხისა და პროფილაქტიკური ღონისძიებების, ასევე მკურნალობის საშუალებების შესახებ (მაგალითად, პანდემიის დროს, ეპიდემიის გავრცელების საფრთხის შესახებ, პროფილაქტიკური ზომების შესახებ).

ქმედუნარიანი პაციენტი თვითონ წყვეტს, თუ ვის მიეწოდოს ინფორმაცია მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ. ის ასახელებს იმ პირს, რომელსაც ეს ინფორმაცია უნდა მიეწოდოს. გადაწყვეტილება, ან პირის ვინაობა ფიქსირდება სამედიცინო დოკუმენტაციაში.

პაციენტს (ისევე, როგორც მის ახლობელს) უფლება აქვს გაეცნოს სამედიცინო ჩანაწერებს და მოითხოვოს პაციენტის შესახებ არსებულ ინფორმაციაში შესწორებების შეტანა; წერილობით მოითხოვოს ჩანაწერების ასლი.

საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის თანამხამად, პერსონალური მონაცემების პირად საიდუმლებად მიჩნევის საკითხს, გარდა კანონით გათვალისწინებული შემთხვევებისა (მაგალითად, როდესაც სახელმწიფო ინტერესებიდან გამომდინარე სახელწმიფო თვითონ ასაიდუმლოებს რაიმე ინფორმაციას), წყვეტს პირი, რომლის შესახებაც არსებობს ეს ინფორმაცია (271 მუხლი). ასევე პაციენტის შესახებ ინფორმაცია უნდა დაიცვას ექიმმა და სამედიცინო დაწესებულებამ. სამედიცინო პერსონალისთვის ასეთი ინფორმაცია წარმოადგნეს სამედიცინო საიდუმლოებას, რაც ასევე ითვლება პროფესიულ საიდუმლოებად.

სამედიცინო (საექიმო) საიდუმლო ეს არის ექიმის და სხვა სამედიცინო პერსონალის მიერ პროფესიული საქმიანობის პროცესში პაციენტის ფიზიკური, ფსიქიკური მდგომარეობის, მისი საზოგადოებრივი ან სამსახურებრივი საქმიანობის, ოჯახური ან პირადი ცხოვრების შესახებ მიღებული ინფორმაცია, რომელიც მოიცავს ექიმისათვის მიმართვის ფაქტსაც, აგრეთვე, სიკვდილის გარემოებებს (კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ. მუხლი 3, „ჩ“პ).

პროფესიულ საიდუმლეობას მიეკუთვნება ინფორმაცია, რომელიც წარმოადგნეს სხვის პირად ინფორმაციას, ან პირისათვის ცნობილი გახდა პროფესიული მოვალეობების შესრულებასთან დაკავშირებით (საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის. მუხლი 273).

პასუხისმგებლობას ინფორმაციის გათქმაზე ითვალისიწნებს საქართველოს კანონმდებლობა (მაგალითად, პაციენტის შესახებ ინფორმაციის გაცემას ითხოვს სისხლის სამართლის პროცესის მწარმოებელი ორგანოები, სასამართლო). კლინიკაში ერთი ექიმების მიერ სამედიცინო მომსახურების გამწევი სხვა პირებისათვის (მაგალითად, ექთანისათვის, სანიატრისთვის) პაციენტის ჯანმრთელობის მდგომარეობასთან დაკავშირებული კონფი დენციალური ინფორმაციის გამჟღავნებაზე პაციენტის სპეციალურ წერილობით თანხმობა არ არის საჭირო, ამ დროს პაციენტის თანხმობა ნაგულისმებად შეიძლება ჩაითვალოს¹ (მაგალითად, მკურნალი ექიმის მიერ კონსილიუმის მოწვევა სხვა ექიმების მონაწილეობით). გარდა ამისა, ამ დროს არც სამედიცინო საიდუმლოების დარღვევა ხდება.

საჯარო დაწესებულება, რომელიც ფლობს ინფორმაციას პირის ჯანმრთელობის შესახებ, ვალდებულია არ გაახმაუროს პირის პირად ცხოვრებაზე მიკუთვნებული ინფორმაცია, თვით ამ პირის თანხმობის, ან კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში. უფრო მეტიც, სისხლის სამართლით დასჯადი ქმ ედებაა პირადი, ან ოჯახური ინფორმაციის საიდუმლოს უკანონოდ მოპოვება, შენახვა ან გავრცელება. პირად ინფორმაციაში მოიაზრება ასევე პაცინეტის ჯანმრთელობის შესახებ ინფორმაცია (სსკ-ის 157-ე მუხლი). სისხლისამართლებრივი პასუხისმგებლობისათვის საკმარისია პირადი, ან ოჯახური საიდუმლოს უკანონოდ მოპოვება, შენახვა ან გავრცელება პაციენტის თანხმობის გარეშე, მიუხედავად იმისა, დადგა თუ არა მავნე შედეგი. დამნაშავე შეიძლება იყოს ასევე სამედიცინო სამსახურის მუშაკი.

ინფორმირებული თანხმობა. ექიმი ან/და სამედიცინო დაწესებულება ვალდებულია სამედიცინო მანიპულაციების განხორციელებისას მიიღოს პაციენტისაგან ინფორმირებული თანხმობა. ინფორმირებული თანხმობა წინ უძღვის სამედიცინო მომსახურებას.

ინფორმირებული თანხმობა ეს არის პაციენტის, ხოლო მისი ქმედუუნარობის შემთხვევაში, ნათესავის ან კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობა პაციენტისათვის საჭირო სამედიცინო ჩარევის ჩატარებაზე, მისი ჯანმრთელობისა და სიცოცხლისათვის ამ ჩარევასთან დაკავშირებული რისკის განმარტების შემდეგ (საქართველოს კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ. მუხლი3, პ. „კ“; საქართველოს კანონი პაციენტთა უფლებების დაცვის შესახებ. მუხლი 4, პ. „ბ“).

თანხმობის მიღება აუცილებელია თვით პაციენტისაგან. მნიშვნელოვანია გახსოვდეთ, რომ თანხმობის მიცემა ხდება ნებაყოფლობით, გააზრებულად და გამორიცხავს ნებისმიერ ზეწოლას. მნიშვნელოვანია ისიც, თუ რამდენად გასაგებად განუმარტავს და მიაწოდებს ინფორმაციას ექიმი პაციენტს მის დავადების, გამოკვლევის და მკურნალობის შესახებ. პაციენტთან ურთიერთობისას ექიმი უნდა მოერიდოს სპეციალური ტერმინების განმარტების გარეშე ხმარებას. ექიმმა ამომწურავად და მარტივად უნდა გასცეს პასუხი პაციენტის კითხვებს. ამასთან გასათვალისწინებლია პაციენტის ინტელექტუალური, ასაკობრივი და გონებრივი მდგომარეობა.

კანონი „პაციენტთა უფლებების შესახებ“ განსაზღვრავს იმ სამედიცინო მომსახურების სფეროებს, რომლის დროსაც აუცილებელია წერილობითი ინფორმირებული თანხმობის მიღება:

პაციენტს უნდა აეხსნას, თუ რა უხერხულობა შეიძლება შეექმნას ამა თუ იმ სა მედიცინო მანიპულაციის განხორციელებისას (მაგალითად, ტკივილი, წოლითი რეჟიმი და სხვა). თქვენ, როგორც პაციენტს, უნდა გასაგებად განგიმარტონ, რატომაა საჭირო სამედიცინო ჩარევა, რა სახის სამედიცნო მანიპულაცია განხორციელდება (სისხლის გადასხმა, ოპერაცია, რენტგენზე გაშუქება, კომპიუტერული ტომოგრაფია თუ სხვა). ექიმმა უნდა განგიმარტოთ ჩარევა საჭიროა დიაგნოზის დასასმელად, თუ მკურნალობის მეთოდის შესარჩევად, მოსალოდნელია თუ არა გართულებები.

პაციენტმა თანხმობა უნდა განაცხადოს ზეპირად ან წერილობით ნებისმიერი სამედიცინო მანიპულაციის, მკურნალობის ინტერვენციული, ანუ სამედიცინო ჩარევის მეთოდების, სარეაბილიტაციო ღონისძიებების, კვლევასა და სასწავლო პროცესში ჩართვის დროს. ზოგიერთ შემთხვევაში არ არის აუცილებელი წერილობითი თანხმობის აღება, იგულისხმება, რომ პაციენტი თანახმაა სამედიცინო ჩარევაზე (მაგალითად სისხლის ანალიზისათვის თითიდან სისხლის აღება, რენტგენით გაშუქება, კბილის ამოღება და სხვა).

ნაგულისხმები თანხმობა-სიტუაცია, როდესაც პაციენტმა მიმართა ექიმს სამედიცინო დახმარების მისაღებად, ხოლო ეს უკანასკნელი, მიუხედავად წერ ილობითი ან სიტყვიერი შეთანხმების არარსებობისა, გაესაუბრა მას, გასინჯა და ა.შ. ამ მომენტიდან ექიმს ეკისრება კანონით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობა პაციენტის მიმართ (კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ. მუხლი 3, პ. „პ“).

ქმედუნარიან პაციენტს უფლება აქვს თვითონ გადაწყვიტოს, მიიღოს თუ არა ვინმემ ინფორმაცია მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ, მანვე უნდა დაასახელოს ის პირი, რომელსაც ეს ინფორმაცია უნდა მიეწოდოს. პაციენტის ეს გადაწყვეტილება და პირის ვინაობა ფიქსირდება სამედიცინო დოკუმენტაციაში (კანონი პაციენტთა უფლებების შესახებ. მუხლი 22).

სამედიცინო მომსახურების ნებისმიერ ეტაპზე ქმედუნარიან და გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების უნარის მქონე პაციენტს უფლება აქვს უარი განაცხადოს სამედიცინო მომსახურებაზე, აგრეთვე შეწყვიტოს უკვე დაწყებული სამედიცინო მომსახურება. მაგრამ არსებობს შემთხვევები, როდესაც სამედიცინო მომსახურების შეწყვეტა შეუძლებელია. მაგალითად, ექიმი ვერ შეძლებს უკვე დაწყებული ოპერაციის შეწყვეტას, თუ ეს პაციენტის სიცოცხლესა და ჯანმრთელობას რეალურ საფრთხეს უქმნის. ასეთ შემთხვევაში ექიმი იხელმძღვანელებს პროფესიული სტანდარტით. სამედიცინო მომსახურების შეწყვეტის შედეგების შესახებ პაციენტს უნდა მიეწოდოს დროული და ამომწურავი ინფორმაცია.²

კანონით აკრძალულია ქმედუნარიანი და გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მქონე პაციენტის ნების წინააღმდეგ სამედიცინო მომსახურების განხორციელება. პაციენტს უფლება აქვს მკურნალობის ნებისმიერ ეტაპზე განაცხადოს უარი სამედიცინო მომსახურების გაწევის მიღებაზე და მკურნალობაზე, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც პირის მკურნალობის შეწყვეტა საფრთხეს უქმნის სხვის სიცოცხლეს.

პაციენტს თავიდანვე შეუძლია დაასახელოს იმ პირის ვინაობა, რომელიც მიიღებს გადაწყვეტილებას მისთვის საჭირო სამედიცინო მომსახურების შესა ხე ბ. პაციენტის ქმედუუნარობის ან გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების უუნარობის შემთხვევაში, ინფორმირებული თანხმობა უნდა მიიღოს ნათესავისგან ან კანონიერი წარმომადგენლისაგან.

თუ ქმედუუნარო ან გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების უნარს მოკლებული პაციენტს ესაჭიროება გადაუდებელი სამედიცინო დახმარება, რომლის განხორციელების გარეშე გარდაუვალია

და მისი ახლობლის მოძიება ვერ ხერხდება, სამედიცინო დაწესებულება ან/ და ექიმი თავად იღებს გადაწყვეტილებას პაციენტის ჯანმრთელობის ინტერესების შესაბამისად (საქართველოს კანონი პაციენტთა უფლებების შესახებ.მუხლი 25. მე-2 პ; საქართველოს კანონი საექიმო საქმიანობის შესახებ. მუხლი 45. მე-2 პ).

თუ ქმედუუნარო ან გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიმღების უნარმოკლებული პაციენტი გადაუდებლად საჭირობეს სამედიცინო მომსახურებას, ხოლო მისი ნათესავი ან კანონიერი წარმომადგენელი სამედიცინო მომსახურების წინააღმდეგია (მაგალითად, წინააღმდეგობის მიზეზი შეიძლება იყოს ნათესავების რელიგიური მრწამსი), სამედიცინო მომსახურების გამწევი იღებს გადაწყვეტილებას პაციენტის ჯანმრთელობის ინტერესების შესაბამისად.

სამედიცინო მომსახურების გამწევს (მაგალითად, კლინიკას) უფლება აქვს გაასაჩივროს სასამართლოში ქმედუუნარო ან გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების უნარს მოკლებული პაციენტის ნათესავის ან კანონიერი წარმომადგენლის გადაწყვეტილება, თუ იგი ეწინააღმდეგება პაციენტის ჯანმრთელობის ინტერესებს (კანონი პაციენტთა უფლებების შესახებ. მუხლი 25; კანონი საექიმო საქმიანობის შესახებ. მუხლი 41).

________________________

1. საქართველოს კანონი პაციენტთა უფლებების შესახებ. მუხლი 28, მე-2 პუნქტი.

2. „ადამიანის უფლებები ბიომედიცინის სფეროში“ გ. ჯავაშვილი, გ. კიკნაძე, ა. ბარკალაია საქართველოს ბიოეთიკის და ჯანდაცვის სამართლებრივი საკითხების შემსწავლელი საზოგადოება, თბილისი, 2001, გვ 9.

რას გულისხმობს ტრანსპლანტაცია?

ტრანსპლანტაცია ანუ ორგანოთა გადანერგვა ქირურგიული რანსპლანტაცია ოპერაცია, რომლის მიზანია ადამიანის ორგანოს სხვა ადამიანისათვის გადანერგვა სიცოცხლის გადარჩენის, განკურნების, დაავადების პროგრესირების შეფერხების ან ცხოვრების ხარისხის გასაუმჯობესებლად (საქართველოს კანონი ორგანოთა გადანერგვის შესახებ. მუხლი 3).

დონორი - ცოცხალი ადამიანი ან გარდაცვლილი, რომლისგანაც იღებენ ორგანოს სხვა ადამიანისთვის გადასანერგად.

რეციპიენტი - ადამიანი, რომელსაც მკურნალობის მიზნით გადაენერგა სხვა ადამიანის ორგანო.

ორგანოთა გადანერგვისას სავლდებულოა დონორისგან ინფორმირებული თანხმობის მიღება. ინფორმირებული თანხმობა აუცილებელი პირობაა ორგანოთა გადანერგვისას (ორგანოთა ტრანსპლანდაცია). ასე მაგალითად, ქმედუნარიან პირს უფლება აქვს ნებაყოფლობით განაცხადოს თანხმობა ან უარი სიცოცხლეშივე ან სიკვდილის შემდეგ მისი ორგანოს აღებაზე. თანხმობა ან უარი შეიძლება ეხებოდეს ერთ ან მეტ ორგანოს. გადაწყვეტილება ფორმდება წერილობით და მას ადასტურებს სამკურნალო დაწესებულების ხელმძღვანელი.

ორგანოთა გადანერგვაში მონაწილეობას იღებს ორი სუბიექტი - დონორი, ანუ ცოცხალი ადამიანი, ან გარდაცვლილი, რომლისგანაც იღებენ ორგანოს სხვა ადამიანისათვის გადასანერგად და რეციპიენტი ანუ ადამიანი, რომელსაც მკურნალობის მიზნით გადაენერგა სხვა ადამიანის ორგანო.

უნდა გვახსოვდეს, რომ ცოცხალი დონორისაგან ორგანოს აღება სხვა ადამიანისათვის გადასანერგად დასაშვებია მხოლოდ სიცოცხლის შენარჩუნების, მძიმე ავადმყოფობისაგან განკურნების, დაავადების პროგრესირების შეჩერების ან ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუმჯობესების მიზნით.

პოტენციური ცოცხალი დონორისაგან ინფორმირებული თანხმობის მისაღებად მას უნდა განემარტოს და მისთვის გასაგებ ენაზე აეხსნას:

მოცემული განმარტებები პოტენციურ ცოცხალ დონორს უნდა მისცეს სათანადო ლიცენზიის მქონე ექიმმა სხვა ექიმის თანდასწრებით, რომელიც არ მონაწილეობს ორგანოების აღებასა და გადანერგვაში. ეს იმისთვის ხდება, რომ თავიდან იქნას აცილებული სუბიექტური მიდგომა. დონორისათვის მიცემული განმარტებები და მისი ინფორმირებული თანხმობა უნდა გაფორმდეს კანონით დადგენილი წესით. დონორს უფლება აქვს შეცვალოს გადაწყვეტილება.

გადანერგვის მიზნით ცოცხალი დონორი შეიძლება იყოს:

(საქართველოს კანონი ორგანოთა გადანერგვის შესახებ. მუხლი 18. „ბ“პ).

ჯვარედინი დონორობა ნიშნავს ერთი პოტენციური რეციპიენტის მეუღლის ან გენეტიკური ნათესავის რომელიმე ორგანოს აღებას მეორე პოტენციური რეციპიენტისათვის გადასანერგად და, შესაბამისად, მეორე პოტენციური რეციპიენტის მეუღლის ან გენეტიკური ნათესავის იმავე ორგანოს აღებას პირველი პოტენციური რეციპენტისათვის გადასანერგად. ეს კი დასაშვებია, თუ დონორს ორგანოს გაცემაზე განცხადებული აქვს ინფორმირებული თანხმობა.

განმარტება უნდა მიეცეს ასევე რეციპიენტს, რომელსაც უნდა ეცნობოს ორგანოს გადანერგვით გამოწვეული შედეგების შესახებ.

გადანერგვის მიზნით შესაძლებელია ორგანოები ამოღებულ იქნას გარდაცვლილი პირის ორგანიზმიდანაც.

საქართველოს კანონმდებლობა იცავს მოქალაქის ინტერესებს, როგორც მის სიცოცხლეში, ისე მისი გარდაცვალების შემდეგაც.

გარდაცვლილის ორგანოს აღება, როდესაც არ არსებობს სიცოცხლეში განცხა დებული თანხმობის ან უარის დამადასტურებელი წერილობითი საბუთი,შეიძლება არსებობს იმის დამადასტურებელი ფაქტები, რომ ორგანოს აღება არ ეწინააღმდეგება გარდაცვლილის რელიგიურ რწმენას, მის ეთიკურ პრინციპებს.

გარდაცვლილის ორგანოს აღების თაობაზე თანხმობის ან უარის გაცხდების უფლება გააჩნიათ გარდაცვლილი პოტენციური დონორის ქმედუნარიან ახლობლებს:

მოქმედი კანონმდებლობით, თანაბარი უფლების მქონე რამდენიმე ნათესავის არსებობისას, თუნდაც ერთის მიერ უარის განცხადების შემთხვევაში, გარდაცვლილის ორგანოს აღება დაუშვებელია.

უნდა გვახსოვდეს, რომ ადამიანის ორგანოებით ვაჭრობა კატეგორიულადაა აკრძალული და იწვევს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას, რომლი სთვისაც გათვალსიწინებულია მკაცრი სასჯელი. ცოცხალი დონ ორ ის ორგანოებით ვაჭრობის პრობლემასთან დაკავშირებით სსკ-ის 109-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტი ითვალისწინებს სისხლის სამართლებრივ პასუხისმგებლობას - მკვლელობა სამედიცინო დაწესებულებაში სამკურნალოდ მყოფი ავადმყოფის მიმართ, ან ავტო, ან სხვაგვარი კატასტროფის მსხვერპლის მიმართ. ის ადამიანები, რომლებიც ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო (პაციენტები) უნარმოკლებულნი არიან და არ შეუძლიათ დამოუკიდებლად უპატრონონ თავის თავს. ასევე, სხეულის ორგანო ან ქსოვილი შეიძლება ამოღებული იქნეს ძალადობის ან იძულების გზითაც, რასაც ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა მოჰყვება.¹ დონორობა ალტრუსიტული მოქმედებაა, არ შეიძლება ადამიანის ორგანოს, ორგანოს ნაწილის ან ქსოვილის აღების იძულება. დანაშაულია ასევე დაზარალებულის სხეულის ორგანოს, ორგანოს ნაწილის ან ქსოვილის გადანერგვის ან სხვაგვარად გამოყენების მიზნით პაციენტის ჯანმრთელობის განზრახ მძიმე დაზიანება. სსკ-ის 117-ე მუხლი). დამნაშავის მიზანი - გამოიყენოს პაცი ენტის სხეულის რომელიმე ორგანო, ორგანოს ნაწილის ან ქსოვილის გადა ნერგვისათვის (ტრანსპლანტაციისათვის) ან სხვაგვარად, რისთვისაც ის სწირავს პაციენტს ჯანმრთელობას.

სისხლის სამართლის კანონმდებლობა პასუხისმგებლობას ითვალისწინებს იმ დანაშაულისათვისაც, რომელიც ადამიანის ორგანოს, ორგანოს ნაწილის ან ქსოვილების აღების იძულებას უკავშირდება სამკურნალოდ, გადასანერგად, ექსპერიმენტისათვის ან სამკურნალო პრეპარატების დასამზადებლად (სსკ-ის 134-ე მუხლი).

მძიმე დანაშაულს წარმოადგენს ადამიანის ორგანოს შეძენა კომერციული გარიგების საფუძველზე. ორგანოთა ყიდვა-გაყიდვა თანამონაწილეობას გულისხმობს. დანაშაული დამთავრებულია ადამიანის ორგანოებზე გარიგების განხორციელების მომენტიდან, ანუ გარკვეული საზღაურის ფასად ადამიანის ორგანოს გასხვისების (შეძენის) მომენტიდან. ²

______________________

8. საქართველოს სისხლის სამართის კოდექსში (სსკ) ვხვდებით მთელ რიგ მუხლებს, რომლებშიც გათვალსიწინებულია სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა ორგანოთა გადანერგვის სფეროში ჩადენილი დანაშაულებისათვის. ეს დანაშაულებია „განზრახ მკვლელობა: მსხვერპლის სხეულის ორგანოს, ორგანოს ნაწილის ან ქსოვილის გადანერგვის ანდა სხვაგვარად გამოყენების მიზნით“(სსკ 109-ე მუხლის „დ“); „ჯანმრთელობის განზრახ მძიმე დაზიანება, ჩადენილი: მსხვერპლის სხეულის ორგანოს, ორგანოს ნაწილის ან ქსოვილის გადანერგვის ანდა სხვაგვარად გამოყენების მიზნით“ (სსკ 117-ე მუხლის 7 პ „დ“ ქვეპუნქტი) „1. სამკურნალოდ, გადასანერგად, ექსპერიმენტისათვის ან სამკურნალო პრეპარატის დასამზადებლად ადამიანის ორგანოს, ორგანოს ნაწილის ან ქსოვილის აღების იძულება; 2. იგივე ქმედება, ჩადენილი დამნაშავისათვის წინასწარი შეცნობით ორსული ქალის, არასრულწლოვნის, უმწეო მდგომარეობაში მყოფის ანდა დამნაშავეზე მატერიალურად ან სხვაგვარად დამოკიდებულის მიმართ“ (სსკ მუხლი 134. ადამიანის ორგანოს, ორგანოს ნაწილის ან ქსოვილის აღების იძულება) ადამიანის ორგანოებით ვაჭრობა; იგივე ქმედება, იგივე ქმედება, ჩადენილი არაერთგზის; ჩადენილი ორგანიზებული ჯგუფის მიერ (სსკ მუხლი 1351. ადამიანის ორგანოებით ვაჭრობა).

9. მ.ლეკვეიშვილი, ნ.თოდუა, ნ.გვენეტაძე,გ.მამულაშვილი. სისხლის სამართლის კერძო ნაწილი. წიგნი I, გამომცემლობა „მერიდიანი” 2009წ.

ნებაყოფლობითია სისხლის დონორობა. საქართველოს კანონი სისხლისა და მისი კომპონენტების დონორობის შესახებ მიუთითებს, რომ საქართველოში დონორობის ძირითადი პრინციპია ნებაყოფლობითობა. საქართველოს ყველა ქმედუნარიან მოქალაქეს 18-65 წლამდე შეუძლია გახდეს სისლის დონორი, თუკი გაივლის სამედიცინო შემოწმებას და არ აღმოაჩნდება დონორის საწინააღმდეგო ჩვენებები. განსხვავებით ორგანოთა და ქსოვილთა დონორობიდან, მოქალაქეს სისხლის ჩაბარება შეუძლია როგორც ქველმოქმედების, ისე ნათესავებისათვის, ფულადი ანაზღა ურებით, დაზღვევის, საკუთარი სისხლის შენახვის მიზნით (კანონი სისხლისა და სისხლის კომპონენტების დონორობის შესახებ. მუხლი 1). სისხლის სამართლის კანონი კრძალავს არა ზოგადად სისხლითა და მისი კომპონენტებით ვაჭრობას, არამედ მხოლოდ უკანონო ვაჭრობას (სსკ-ის 135-ე მუხლი). აღნიშნულს ადგილი აქვს მაშინ, როცა სისხლისა და მისი კომპონენტებით ვაჭრობა ხორციელდება მოგების მიღების მიზნით, მათი საზღვარგარეთ შეძენა ან ექსპორტი საქართველოს კანონმდებლობისა და საერთაშორისო ხელშეკრულებების დარღვევით.

შეიძლება თუ არა პაციენტის გამოყენება სასწავლო მიზნით?

პაციენტი შეიძლება გამოყენებული იქნას სასწავლო მიზნებითაც. პაციენტისაგან წინასწარი ინფორმირებული თანხმობის მიღება მაშინაც არის საჭირო, როდესაც პაციენტს გამოიყენებენ სწავლების ობიექტად. მაგალითად, როდესაც ექიმი სტუდენტებს უხსნის პაციენტის დაავადების მიზეზებს, აჩვენებს პაციენტის ორგანიზმზე დაზიანებებს, სინჯავს პაციენტს და ატარებს სხვადასხვა სამედიცინო მანიპულაციას.

ქმედუუნარო ან გაცნობიერებული გადაწყვეტილების უნარს მოკლებული პაციენტისათვის სამედიცინო ჩარევის განხორციელება, მისი ჩართვა სამედიცინო განათლებასა და სამეცნირო კვლევების პროცესში დასაშვებია მხოლოდ მისი წინასწარი გაცხადებული ნების გათვალისწინებით. თუ ასეთი თანხმობა არ არსებობს, ის მიღებული უნდა იქნეს პაციენტის ნათესავის ან კანონიერი წარმომადგენლი ინფორმირებული თანხმობით (კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ. მუხლი 11).

მიუხედავად ამისა, სასწავლო მიზნით პაციენტის გამოყენებისას ყოველთვის არ არის სავალდებულო მისი თანხმობის მიღება. ეს შესაძლებელია მოხდეს შემდეგ შემთხვევებში: პაციენტის სამედიცინო დოკუმენტაციაში არსებული ინფორმაცია, რომელიც არ იძლევა პაციენტის იდენტიფიკაციის საშუალებას; მკურნალობისა და დიაგნოსტიკის პროცესში მიღებულია მასალა (მაგალითად სისხლი, ქსოვილები), რომელითაც დაცულია პაციენტის ანონიმურობა.

საქართველოს კანონმდებლობით სრულწლოვნად ითვლება პირი, რომელმაც მიაღწია 18 წლის ასაკს. არასრულწლოვნის მკურნალობასა და პროფილაქტიკურ მომსახურებაში აქტიურ მონაწილეობას იღებენ მშობლები ან კანონიერი წარმომადგენლები (მეურვე ან მზრუნველობის ორგანო). მათ უფლება აქვთ ექიმისაგან მიიღონ სრული, ობიექტური და დროული ინფორმაცია არასრწულოვნის ჯანმრთელობის შესახებ. მათ შორის: სამედიცინო მომსახურების არსებული რესურსებისა და მათი მიღების სახეების, საფასურისა და ანაზღაურების ფორმების შესახებ; საქართველოს კანონმდებლობით და სამედიცინო დაწესებულებების შინაგანაწესით გათვალსიწინებული პაციენტის უფლებებისა და მოვალეობების შესახებ.

საქართველოს კანონმდებლობა ითვალსიწინებს გამონაკლის შემთხვევებს, როდესაც მშობელს ან კანონერ წარმომადგენელს არ მიეწოდებათ ინფორმაცია არასრულწლოვნის ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ, თუ ქმედუნარიანი არასრულწლოვანი პაციენტი წინააღმდეგია, რომ მისი ჯანმრთელობის შესახებ ინფორმაცია მიეწოდოს მშობელს ან კანონიერ წარმომადგენელს.

14-დან 18 წლამდე არასრულწლოვან პაციენტს, რომელიც, სამედიცინო მომსახურების გამწევის შეხედულებით, სწორად აფასებს საკუთარი ჯანმრთელობის მდგომარეობას და რომელმაც:

1. ექიმს მიმართა სქესობრივად გადამდები დაავდებების ან

2. ნარკომანიის მკურნალობის, ან

3. კონტრაცეფციის არაქირურგიული მეთოდების შესახებ კონსულტაციის მიღების ან

4. ორსულობის ხელოვნულრად შეწყვეტის მიზნით (კანონი „პაციენტთა უფლებების შესახებ“ მუხლი 40).

სხვა შემთხვევებში 16 წლამდე არასრულწლოვანს სამედიცინო მომსახურება უტარდება მხოლოდ მშობლის ან კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობით, გარდა ზემოთ მითითებული იმ შემთხვევებისა, როდესაც არასრუწლოვანი ითხოვს კონფიდენციალურობის დაცვას. ამასთან, სამედიცინო მომსახურების გაწევის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისას სავალდებულოა პაციენტის მონაწილეობა მისი ასაკისა და გონებრივი განვითარების მდგომარეობის გათვალსიწინებით. მიუხედევად ამისა, ისეთი სამედიცინო მანიპულაციები, როგორებიცაა ვაქცინაცია მცირეწლოვნებში, გარკვეული სამედიცინო გამოკველევების ჩატარება, გადაუდებელი ქირურგიული ოპერაციები, მკურანალობის ჩატარება არ მოითხოვს არასრწულოვნის მონაწიელობას, რადგან მისი ასაკი და გონებრივი განვითარება არ იძლევა საშუალებას გათვალისწინებული იქნას მისი ნება.

არასრულწლოვან პაციენტს, რომლის ასაკი აღემატება 16 წელს უფლება აქვს განაცხადოს ინფორმირებული თანხმობა ან უარი სამედიცინო მომსახურებაზე. მისი უარი ან თანხმობა მხოლოდ მაშინ იქნება გათვალსიწინებული, თუკი სამედიცინო მომსახურების გამწევის შეხედულებით, არასრულწლოვანი სწრაფად აფასებს საკუთარი ჯანმრთელობის მდგომარობას.

სამედიცნო მომსახურების გამწევი არასრულწლოვანის გადაწყვეტილებას აცნობებს მის მშობელს ან კანონიერ წარმომადგენელს.

16 წლამდე არასრულწლოვნის გამოყენება სწავლების ობიექტად დასაშვებია, მხოლოდ მშობლის ან კანონიერი წარმომადგენლის თანხომობით. გადაწყვეტილების მიღებისას აუცილებელია პაციენტის მონაწიელობა მისი ასაკისა და გონებრივი მდგომარეობის გათვალსიწინებით.

16 წლამდე არასრულწლოვანის გამოყენება სწავლების ობიექტად დასაშვებია მხოლოდ მისი ინფორმირებული თანხმობით. პაციენტის გადაწყვეტილების შესახებ ეცნობება მის მშობელს ან კანონიერ წარმომადგენელს.არასრულწლოვან პაციენტს აქვს უფლება, მიიღოს სრული და ამომწურავი ინფორმაცია თავისი ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ. მიწოდებული ინფორმაცია უნდა შეესაბამებოდეს მის ასაკსა და გონებრივ მდგომარეობას. სახელმწიფო უზრუნველყოფს სამედიცინო დახმარებას ობოლი და მშობლების ზრუნვას მოკლებული, ფიზიკური და ფსიქიკური დეფექტების მქონე ბავშვებისათვის განკუთვნილ დაწესებულებებში (ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ კანონი. მუხლი 135).

საქართველოს კანონმდებლობით სისხლის სამართლის დანაშაულადაა აღიარებული ადამიანით ვაჭრობა (ტრეფიკინგი) და ცალკეა გამოყოფილი არასრულწლოვანთა ტრეფიკინგი და მათი გამოყენება ორგანოთა გადანერგვის მიზნით არასრულწლოვნით ვაჭრობა (ტრეფიკინგი). (სისხლის სამართლის კოდექსის 143¹) და 143² მუხლები). კერძოდ, ადამიანით ვაჭრობა (ტრეფიკინგი) კოდექსის 143¹ და 143² მუხლების მიზნებისათვის, ექსპლუატაციად მიიჩნევა ადამიანის გამოყენება იძულებითი შრომის ან მომსახურების, დანაშაულებრივ ან სხვა ანტისაზოგადოებრივ ქმედებაში ან პროსტიტუციაში ჩაბმის, სექსუალური ექსპლუატაციის ან სხვა სახის მომსახურების გაწევის, მონობის მსგავს მდგომარეობაში ან მონობის თანამედროვე პირობებში ჩაყენების მიზნით, აგრეთვე ადამიანის იძულება სხეულის ორგანოს, ორგანოს ნაწილის ან ქსოვილის გადანერგვის ანდა სხვაგვარად გამოყენების მიზნით. ადამიანის მონობის თანამედროვე პირობებში ჩაყენება გულისხმობს მისთვის პიროვნების საიდენტიფიკაციო დოკუმენტების ჩამორთმევას, თავისუფალი გადაადგილების უფლების შეზღუდვას, ოჯახთან კავშირის, მათ შორის, მიმოწერისა და სატელეფონო კონტაქტების აკრძალვას, კულტურულ იზოლაციას, პატივისა და ღირსების შემლახველ პირობებში ანდა ყოველგვარი ანაზღაურების გარეშე ან არაადეკვატური ანაზღაურებით მუშაობის იძულებას. პირის თანხმობას მის წინასწარგანზრახულ ექსპლუატაციაზე მნიშვნელობა არა აქვს. ჩამოთვლილი მოქმედებები შეიძლება განხორციელდეს ტრანსპლანტაციის მიზნით.

არასრულწლოვანთა ვაჭრობის (ტრეფიკინგის) შემთხვევაში, უმწეო მდგომარეობაში მყოფი პაციენტით ვაჭრობა შეიძლება განხორციელდეს იძულების, შანტაჟის ან მოტყუების გზით. მთელ რიგ შემთხვევებში, უმწეო მდგომარეობაში მყოფი პაციენტით ვაჭრობა შეიძლება განხორციელდეს იძულების, შანტაჟის ან მოტყუების გზით. მთელ რიგ შემთხვევებში არასრულწლოვნის გადაბირების, გადაყვანის, გადამალვის, თუ მიღების დროს დამნაშავეს უნდა ამოძრავებდეს ექსპლუატაციის მიზანი. უმწეო მდგომარეობაში კანონმდებელი მოიაზრებს ავადმყოფ არასრულწლოვანსაც, რომელიც მისი ყიდვა-გაყიდვისა თუ მის მიმართ სხვა ქმედების განხორციელებისას მოკლებული იყო შესაძლებლობას, წინააღმდეგობა გაეწია ვინმესათვის, ანდა არ შეეძლო გაეცნობიერებინა, თუ რა ქმედებას სჩადიოდნენ მის მიმართ. განზრახი ქმედება, რომელიც არასრულწლოვანი ავადმყოფის ანუ უმწეო მდგომარეობაში მყოფის სიკვდილს იწვევს ვაჭრობის დროს, უმკაცრეს სისხლისამართლებრივ სანქციას ითვალსიწინებს ჩვიდმეტიდან ოც წლამდე თავისუფლების აღკვეთისა ან უვადო თავისუფლების აღკვეთის სახით (სსკ -ის 1432-ე მუხლის მე-4 ნაწილი).

რას გულისხმობს პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა სამედიცინო მომსახურებისას? ჩვენი, როგორც პაციენტის, პირადი ცხოვრების შესახებ ინფორმაცია (მაგალითად, ინფორმაცია გენეტიკურ დაავადებათა შესახებ, ოჯახის წევრის ფსიქიკური მდგომარეობის შესახებ და სხვა) და პირადი მონაცემების (მაგ.: რაიმე ნიშანი სხეულზე, სხეული ნაწილების დეფექტი და სხვა) კონფიდენციალურობა დაცულია კანონით.¹ სამედიცინო პერსონალი და სამედიცინო მომსაუხურების გამწევი შებოჭილია საექიმო საიდუმლოებით. სამედიცინო საიდუმლოება გულისხმობს, რომ სამედიცინო დაწესებულება და სამედიცინო პერსონალი პაციენტის შესახებ ინფორმაციას იცავს, როგორც მის სიცოცხლეში, ისე მისი გარდაცვალების შემდეგ (კანონი პაციენტთა უფლებების შესახებ. მუხლი 27). კონფიდექნციალური ინფორმაციის უკანონოდ მოპოვება, შენახვა ან გავრცელება გამჟღავნება სისხლის სამართლის კოდექსით დანაშაულად არის აღიარებული (სისხლის სამართლის კოდექსის 157-ე მუხლი). ადამიანის (პაციენტის) ჯანმრთელობასთან დაკავშირებულ ოფიციალურ ჩანაწერებში არსებული ინფორმაცია არ უნდა იყოს ხელმისაწვდომი თვით პაციენტის თანხმობის გარეშე, გარდა კანონით დადგენილი შემთხვევებისა, როდესაც ეს აუცილებელია სახელმწიფო უშიშროების ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, ჯანმრთელობის თუ სხვათა უფლებების დასაცავად. პირადი და ოჯახური საიდუმლოების ხელყოფა ჯანმრთელობის შესახებ გულისხმობს მის უკანონოდ მოპოვებას, შენახვას ან გავრცელებას, მიუხედავად მავნე შედეგის დადგომისა.

ასევე ისჯება ჯანმრთელობის შესახებ პირადი და ოჯახური საიდუმლოების უკანონოდ გამოყენება ან გავრცელება ამა თუ იმ სახით გავრცელებულ ნაწარმოებში, მასობრივი მაუწყებლობით ან სხვა საჯარო გამოსვლისას, დაზარალებულზე ზემოქმედების მიზნით. სისხლისამართლებრივი პასუხისმგებლობა მძიმდება ასეთი ქმედების ანგარებით ან პროფესიული თუ სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით.

კონფიდენციალური ინფორმაციის გაცემა შესაძლებელია მხოლოდ გამონაკლის შემთხვევებში, რომელსაც განსაზღვრავს კანონი. ეს ხდება შემდეგ შემთხვევბში:

ექიმს უფლება აქვს ჩაერიოს პაციენტის ოჯახურ და პირად ცხოვრებაში, თუ:

ექიმის მიერ სამედიცინო მომსახურებაში მონაწილე სხვა პირებისათვის (მაგა ლითად, სხვა დარგის ექიმი, ექთანი) პაციენტის ჯანმრთელობის მდგო მარეობასთან დაკავშირებული კონფიდენციალური ინფორმაციის გამჟღავნებაზე პაციენტის თანხმობა ნაგულისხმევად შეიძლება ჩაითვალოს. პაციენტის ოჯახურ და პირად ცხოვრებაში ჩარევა აკრძალულია, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც ჩარევა აუცილებელია პაციენტის დიაგნოსტიკის, მისი მკურნალობისა და მოვლისათვის. ამ შემთხვევეაში თქვენი თანხმობა აუციელებლია.

პირად ცხოვრებაში ჩარევა შესაძლებელია მაშინაც, როდესაც საფრთხე ექმნება პაციენტის ოჯახის წევრთა ჯანმრთელობას ან/და სიცოცხლეს. ამ შემთხვევაში ინფორმაცია უნდა მიეწოდოს პაციენტის ოჯახის წევრებს (მაგალითად, გადამდები ინფექციური დაავდებების შემთხვევაში, აივ/შიდსის დაავადებისას). საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის შიდსის შეყრის საფრთხის შექმნას წინდახედულობების ნორმების დარღვევის შემთხვევაში და დამთავრებულად ითვლება სხვისთვის შიდსის განზრახ შეყრის საფრთხის მომეტიდან, ასევე ისჯება სხვისთვის შიდსის განზრახ შეყრა და ასევე პროფესიული მოვალეობების შესრულებისას სხვისათვის შიდსის გაუფრთხილებლობით შეყრა. ამ უკანსაკნელ შემთხევაში დანაშაულის ამსრულებელი შეიძლება იყოს მედიცინის მუშაკი - სხვადასხვა პროფილის მუშაკი, ექთანი, მედდა და ა.შ. მედიცინის მუშაკის მიერ პროფეიული მოვალეობების არაჯეროვანი შესრულება, რამაც შიდსის შეყრა გამოიწვია, ითვალსიწინებს სისხლისამართლებრივ პასუხისმგებლობას თავისუფლების აღკვეთისა და საქმიანობის უფლების ჩამორთმევის სახით (სსკ-ის მუხლი 131).

სამედიცინო მომსახურების გაწევისას (მაგალითად, ექოსკოპიის დროს,სამედიცინო გამოკვლევების ჩატარებისას და სხვ) დასაშვებია მხოლოდ მასში უშუალოდ მონაწილე პირთა დასწრება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა პაციენტი თანახმაა ან მოითხოვს სხვა პირთა დასწრებას.

სამედიცინო მომსახურების გამწევი ვალდებულია პაციენტის შესახებ მის ხელთ არსებული ინფორმაციის კონფიდენციალობა დაიცვას როგორც პაციენტის სიცოცხლეში, ისე მისი სიკვდილის შემდეგ.

_________________________

1. მედიცინის მუშაკი და სამედიცინო დაწესებულების ყველა თანამშრომელი მოვალეა, დაიცვას სამედიცინო (საექიმო) საიდუმლო, გარდა იმ შემთხვევებისა როცა კონფიდენციალური ინფორმაციის გამჟღავნებას მოითხოვს გარდაცვლილის ნათესავი ან კანონიერი წარმომადგენელი, სასამართლო, საგამოძიებო ორგანოები, ან ეს აუცილებელია საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, სხვათა უფლებებისა და თავისუფლებების დასაცავად (კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ. მუხლი 42).

აქვს თუ არა პაციენტს მეორე აზრის მოძიების უფლება?

პაციენტს უფლება აქვს მეორე აზრის მოსაძიებლად დაუბრკოლებლად მიმართოს სხვა ექიმს ან სამედიცინო დაწესებულებას (კანონი პაციენტთა უფლებების შესახებ. მუხლი 8). გახსოვდეთ, არავის აქვს უფლება, აგიკრძალოთ, მიმართოთ სხვა ექიმს ან სხვა სამედიცინო დაწესებულებას.

მეორე აზრი - ავადმყოფობის დიაგნოზის, პროგნოზის, მკურნალობის ოპტიმალური მეთოდის შესახებ იმ სპეციალისტის აზრი, რომელსაც პაციენტი მიმართავს მკურნალი ექიმის გვერდის ავლით იმ შემთხვევაში, თუ იგი არ არის დარწმუნებული დიაგნოზისა და მკურნალობის სისწორეში ან განზრახული სამკურნალო მეთოდის გამოყენებას თან სდევს სერიოზული შედეგები (მაგალითად, დამასახიჩრებელი ოპერაცია) (კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ. მუხლი 3, „მ“პ).

სამედიცინო პერსონალის და სამედიცინო დაწესებულების არჩევის უფლება. ყოველ ჩვენთაგანს, როგორც პაციენტს, უფლება გვაქვს ავირჩიოთ და ნებისმიერ დროს შევიცვალოთ სამედიცინო მომსახურების გამწევი. ეს კი გულისხმობს, რომ ნებისმიერ პაციენტს შეუძლია მიმართოს საკუთარი შეხედულებებისამებრ მისთვის სასურველ დამოუკიდებელ საექიმო საქმიანობის სუბიექტს ან სახელმწიფო ლიცენზიის მქონე ნებისმიერ სამე დი ცი ნო დაწესებულებას.

სამედიცინო საქმიანობის სუბიექტად ჩაითვლება პირი, რომელსაც გააჩნია უმაღლესი სამედიცინო განათლება და დამოუკიდებელი საექიმო საქმიანობის უფლების დამადასტურებელი სახელმწიფო სერტიფიკატი და ეწევ ა პროფესიული საქმიანობას, რომლის შედეგებზედაც ის პასუხს აგებს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით. (საქართველოს კანონი საექი მო საქმიანობის შესახებ. მუხლი 5, „ბ“ პ).

სამედიცინო დაწესებულება არის საქართველოს კანონმდებლობით დაშვებული ორგანიზაციულ - სამართლებრივი ფორმის იურიდიული პირი, რომელიც დადგენილი წესით ახორციელებს სამედიცინო საქმიანობას.

საექიმო საქმიანობა - ეს არის მედიცინაში განსწავლული, უნარ-ჩვევებისა და პრაქტიკული გამოცდილების მქონე პირის პროფესიული საქმიანობა, რომლის მიზანია ქვეყანაში აღიარებული სამედიცინო სტანდარტებისა და ეთიკური ნორმების გამოყენებით, აგრეთვე საექიმო ტრადიციების გათავლისიწნებით ადამიანის ჯანმრთელობის დაცვა-შენარჩუნება და აღდგენა, მისთვის ტანჯვის შემსუბუქება.

რას ნიშნავს პალიატიური მზრუნველობა?

ადამიანს განსაკუთრებული მზრუნველობა სჭირდება მაშინაც, როდესაც ის დაავადებულია უკურნებელი დაავადებით და მისი გადარჩენის შანსი აღარ არსებობს. ასეთ მდგომარეობაში პაციენტზე მზრუნველობას პალიატიური მზრუნველობა ეწოდება. პალიატიური მზრუნველობა ნიშნავს აქტიურ, მრავალპროფილურ მზრუნველობას, რომლის უპირველესი ამო ცა ნაა ტკივილისა და სხვა პათოლოგიური სიმპტომების მოხსნა, ავადმყოფთა სოციალური და ფსიქოლოგიური დახმარება, სულიერი თანადგომა. პალიატიური მზრუნველობა ვრცელდება იმ პაციენტებზე, რომლებიც დაავადებულნი არიან უკურნებელი სენით და მათი დაავადება მკურნალობას აღარ ექვემდებარება. პალიატიური მზრუნველობა მიზნად ისა ხავს ავადმყოფთა სოციალურ და ფსიქოლოგიურ დახმარებას, სულიერ თანადგომას. ამგვარი მზრუნველობით შესაძლებელია ავადმყოფისა და მათი ოჯახის წევრების ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესება. პალიატიური მზრუნველობა - აქტიური, მრავალპროფილური მზრუნველობაა, რომლის უპირველესი ამოცანაა ტკივილისა და სხვა პათოლოგიური სიმპტომების მოხსნა, ავადმყოფთა სოციალური და ფსიქოლოგიური დახმარება, სულიერითანადგომა. იგი ვრცელდება იმ პაციენტებზე, რომელთა დაავადება მკურნალობას აღარ ექვემდებარება; ასეთი მზრუნველობით შესაძლებელია ავადმყოფებისა და მათი ოჯახების ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესება (საქართველოს კანონი პაციენტთა უფლებების შესახებ. მუხლი 4. „ლ“ პ).

რა იგულისხმება ტერმინალური მდგომარეობაში?

ყველა ქმედუნარიან პირს უფლება აქვს წინასწარ წერილობით გამოხატოს ნება განუკურნებელი დაავადების ტერმინალურ სტადიაში აღმოჩენის შემთხვევაში მისთვის სარეანიმაციო, სიცოცხლის შემანარჩუნებელი ან პალიატიური მკურნალობის ან/და პალიატიური მზრუნველობის ჩატარების შესახებ. უგონო მდგომარეობაში მყოფ ავადმყოფს უტარდება სათანადო მკურნალობა, თუ ავადმყოფს წინასწარ, როცა მას ჰქონდა გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების უნარი, არ ჰქონია განცხადებული უარი სარეანიმაციო, სიცოცხლის შემანარჩუნებელ ან პალიატიურ მკურნალობაზე ან/და პალიატიურ მზრუნველობაზე.

ტერმინალური მდგომარეობა ნიშნავს უკურნებელი დაავადების სიკვდილისწინა სტადიას.

პაციენტს უფლება აქვს წერილობითი ფორმით წინასწარ გამოხატოს ნება (თანხმობა ან უარი) უგონო მდგომარეობაში აღმოჩენისას, ან გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების უნარის დაკარგვისას მისთვის სარეანიმაციო, სიცოცხლის შემანარჩუნებელი ან პალიატიური მკურნალობის ან/ და პალიატიური მზრუნველობის ჩატარების შესახებ, თუ ეს გარემოებები განპირობებულია:

ამგვარ ნებას წინასწარ გამოხატულ ნებას უწოდებენ. ხშირად წინასწარ გამოხატულ ნებას ევთანაზიას ამსგავსებენ, რაც არასწორია.

რას ნიშნავს ევთანაზია?

ევთანაზია უკურნებელი სენით დაავადებული, სიკვდილისწინა ვთანაზია სტადიაში მყოფი ავადმყოფის სიცოცხლის განზრახ შეწყვეტაა მისივე თხოვნით. (საქართველოს კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ. მუხლი 3. „ვ“პ). საქართველოს კანონმდებლობით ევთანაზია აკრძალულია. სამედიცინო პერსონალს ან სხვა პირებს ეკრძალებათ ევთანაზიის განხორციელება ან ამ უკანასკნელში მონაწილეობის მიღება. (საქართველოს კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ,მუხლი 151). ამასთან, ევთანაზია ანუ მკვლელობა მსხვერპლის დაჟინებული თხოვნით და მისი ნამდვილი ნების შესაბამისად, ჩადენილი მოკვდავის ძლიერი ფიზიკური გათავისუფლების მიზნით, საქართველოს კანონმდებლობით სისხლის სამართლის დანაშაულია და იწვევს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას. მკვლელობა მსხვერპლის თხოვნით პრივილეგირებულ შემადგენლობათა ჯგუფს მიეკუთვნება. ეს არის მკვლელობა არა მარტო დაზარალებულის თანხმობით, არამედ მომაკვდავი ადამიანის დაჟინებული თხოვნა მისი ფიზიკური ტანჯვისაგან გასათავისუფლებლად. პირდაპირი განზრახვით განხორციელებული მკვლელობა ნაკარნახევია მომაკვდავის თხოვნით, რათა ავადმყოფი გათავისუფლდეს ძლიერი ფიზიკური ტკივილისაგან, ამიტომ მოტივი დაზარალებულისადმი სიბრალულის გრძნობაში გამოიხატება (სსკ 110-ე მუხლი)

ყველას აქვს უფლება დამოუკიდებლად განსაზღვროს შვილების რაოდ ენობა და მათი დაბადების დრო. სახელმწიფო არ ერევა ოჯახის დაგეგმაში, ის მხოლოდ უზრუნველყოფს ადამიანის უფლებებს რეპროდუქციის სფეროში საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით. გარდა ამისა, დასაქორწინებელ და შვილის ყოლის მსურველ წყვილებს სახელმწიფო უზრუნველყოფს უფასო კონსულტაციით.

ორსულ და მეძუძურ დედას უფლება აქვს სამედიცინო მომსახურების გამწევისაგან მიიღოს სრული, ობიეტური, დროული და გასაგები ინფორმაცია შემდეგ საკითხებზე:

ინფორმაციის მიღება შეიძლება ორსულობის ნებისმიერ სტადიაზე და გულისხმობს არა მხოლოდ ორსულისა და ნაყოფის ან ახლადშობილის შესახებ სამედიცინო ინფორმაციის მიღებას, არამდე ორსულობასთან დაკავშირებულ სხვადასხვა საკითხებს. ძალიან მნიშვნელობანია ორსულ ქალს და მის ოჯახის წევრებს ან ახლობელს მიეწოდოს ფინანსურ და მომსახურებასთან დაკავშირებულ ხარჯებისა და ვაუჩერით სარგებლობის შესახებ ამომწურავი ინფორმაცია.

მშობიარეს უფლება აქვს მიიღოს გადაწყვეტილება მისთვის და ნაყოფის სამედიცინო მომსახურების გაწევის შესახებ. მშობიარეს არ აქვს უფლება უარი თქვას ისეთ სამედიცინო მომსახურებაზე, რომელიც უზრუნველყოფს ცოცხალი ნაყოფის დაბადებას და რომელიც მშობიარის ჯანმრთელობისა და სიცოცხლისათვის მინიმალური რისკის მატარებელია (კანონი პაციენტთა უფლებების შესახებ. მუხლი 36). ასე მშობიარეს არ აქვს უფლება უარი თქვას საკეისრო კვეთაზე ისეთ შემთხვევაში, როდესაც საკეისრო კვეთა უზრუნველყოფს ცოცხალი ნაყოფის დაბადებას და მშობიარის ჯანმრთელობისა და სიცოცხლისათვის მინიმალური რისკის მატარებელია. მშობიარეს არა აქვს უფლება უარი განაცხადოს ისეთ სამედიცინო მანიპულაციებზე, როგორიცაა პერიოდული გამოკვლევების ჩატარება, სისხლის გადასხმა და სხვა.

ქალს მშობიარობის პროცესში უფლება აქვს, გვერდით იყოლიოს მეუღლე ან სხვა მისთვის სასურველი პირი. მელოგინე ქალს უფლება აქვს, გვერდით იყოლიოს და საკუთარი შეხედულებებისამებრ კვებოს ახლადშობილი. მელოგინე თვითონ ირჩევს, ურჩევნია ახლადშობილის ძუძუთი კვება, თუ ხელოვნური კვება.

სადაზღვეო ვაუჩერით ხდება სტაციონალური მომსახურების ხარჯებიოს დაფარვა, მათ შორის ვაუჩერით იფარება გართულებულ ორსულობასთან, მშობიარობასთან და ლოგინობის პერიოდთან დაკავშირებული თანხები. სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში ორსულს 4 ჯერ ეკუთვნის უფასო კონსულტაცია. უფასო კონსულტაცია ორსულობის მე-13 კვირიდან ორსულობის38 კვირამდე. ექიმთან პირველი ვიზიტი ხორციელდება ორსულობის მე-13 კვირას; მეორე ვიზიტი - 18-20 კვირას; მესამე ვიზიტი - ორსულობის 30-32 კვირას; მეოთხე ვიზიტი -34-38 კვირას.

საქართველოს კანონმდებლობით ნებადართულია ხელოვნური განაყოფი ერება, რომელიც ხორციელდება დონორის სპერმის მეშვეობით ან ექსტრაკორპორალურად in vitro (სინჯარაში) განაყოფიერებით, როდესაც ქალის კვერცხუჯრედში სპერმა შეჰყავთ ლაბორატორიულ პირობებში და ამის შემდეგ ხდება ქალის ორგანიზმში კვერცხუჯრედის გადანერგვა. განაყოფიერების მეთოდის გამოყენება, ემბრიონის იმპლანტაცია (გადანერგვა) ქალის ორგანიზმში და განაყოფიერებისას დონორის ვინაობა სამედიცინო საიდ უმლოებას წარმოადგენს და ხელოვნური განაყოფიერების განმ ახორციელებელი ლიცენზირებული სამედიცინო დაწესებულება შესაბამის ინფრმაციას კონფიდენციალურად ინახავს.

ხელოვნური განაყოფიერების მიზნით შესაძლებელია გაყინვის მეთოდით კონსერვირებული ქალის და მამაკაცის სასქესო უჯრედების ან ემბრიონის გამოყენება. კონსერვაციის დრო განისაზღვრება წყვილის სურვილისამებრ, დადგენილი წესით (საქართველოს კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ. მუხლი 144).

განაყოფიერება შესაძლებელია მოხდეს დონორის სპერმის მეშვეობით. დონორის სპერმით განაყოფიერება ნებადართულია შემდეგ შემთხვევებში: უშვილობის გამო, ქმრის მხრიდან გენეტიკური დაავადების გადაცემის რისკის არსებობისას, ან მარტოხელა ქალის განაყოფიერებისათვის. ეს სამედიცინო მანიპულაცია ტარდება მაშინ, თუ მიღებულია უშვილო წყვილის ან მარტოხელა ქალის წერილობითი თანხმობა. ბავშვის დაბადების შემთხვევაში უშვილო წყვილი ან მარტოხელა ქა ლი ითვლება მშობლებად, აქედან გამომდინარე პასუხისმგებლობით და უფლებამოსილებით დონორს არა აქვს განაყოფიერების შედეგად დაბადებული ბავშვის მამად ცნობის უფლება. ექსტრაკორპორალური განაყოფიერება ნებადართულია: უშვილობის მკურნალობის მიზნით, აგრეთვე, ცოლის ან ქმრის მხრიდან გენეტიკური დაავადების გადაცემის რისკის არსებობისას, წყვილის ან დონორის სასქესო უჯრედების ან ემბრიონის გამოყენებით, თუ მიღებულია წყვილის წერილობითი თანხმობა. აკრძალულია სქესის შერჩევის მიზნით ხელოვნური ჩასახვის მეთოდების გამოყენება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა აუცილებელია სქესთან შეჭიდული მემკვიდრეობითი დაავადების თავიდან აცილება.განაყოფიერება ტარდება მხოლოდ სათანადო ლიცენზიის მქონე დაწესებულებაში და მას ატარებს შესაბამისი ლიცენზიის მქონე ექიმი. (საქართველოს კანონი „ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“. მუხლი 141).

სუროგატი დედა. თუ ქალს არა აქვს საშვილოსნო, შესაძლებლია განაყოფიერების შედეგად მიღებული ემბრიონის სხვა ქალის (სუროგატული დედის) საშვილოსნოში გადატანა და ნაყოფის გამოზრდა. ამ დროს ცოლ-ქმრის წერილობითი თანხმობა აუცილებელია.

სურო გატობა ნებაყოფლობითი და ვოლუნტარული აქტია, ანუ არ ითვალისიწნებს რაიმე ანაზღაურებას.

აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ ბავშვის დაბადების შემთხვევაში წყვილი ითვლება მშობლებად, აქედან გამომდინარე პასუხისმგებლობით და უფლებამოსილებით დონორს ან „სუროგატულ დედას“ არა აქვს არავითარი უფლებები ბავშვზე და ის დედად არ ჩაითვლება (საქართველოს კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ. მუხლი 143).

ოჯახის დაგეგმარება გულისხმობს შვილების გაჩენის, მათი რაოდენობისადა დაბადების დროის განსაზღვრას. ქალთა ჯანმრთელობის დაცვა აბორტების შემცირების გზით სახელმწიფოს პრიორიტეტული ამოცანაა (საქართველოს კანონი ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ. მუხლი 139).

მიუხედავად ამისა, არასასურველი ორსულობის შეწყვეტისას მიმართვენ აბორტს. აბორტი ორსულობის ხელოვნურად შეწყვეტას ნიშნავს.

ორსულობის ნებაყოფლობითი შეწყვეტა ნებადართულია მხოლოდ ლიცენზირებულ სამედიცინო დაწესებულებაში ლიცენზირებული ექიმის მიერ, თუ:

თორმეტ კვირაზე მეტი ხანგრძლივობის ორსულობის შემთხვევაში აბორტი ნებადართულია მხოლოდ სამედიცინო (მაგალითად, ნაყოფის ჯანმრთელობისა და სიცოცხლისუნარიანობის გათვალსიწინებით) და სოციალური ჩვენებების მიხედვით(მაგალითად ისეთ შემთხვევბს, როდესაც ორსულობა ძალადობის შედეგია). სამედიცინო ჩვენებების ჩამონათვალს ადგენს საქართველოს ჯანმრთელობის დაცვის სამინისტრო.

არალიცენზირებულ დაწესებულებაში, არალიცენზირებული ექიმის მიერ განზრახული სამედიცინო ჩარევის მოსალოდნელი შედეგის შესახებ წინასწარი გასაუბრების გარეშე, სანიტარულ-ჰიგიენური ნორმების დარღვევებით აბორტის განხორციელება უკანონო აბორტად ითვლება და საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 133-ე მუხლით დასჯად ქმედებად ცხადდება.¹ ასევე აკრძალულია აბორტის რეკლამა.

________________________

1. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 44 მუხლის თანახმად ადმინისტრაციულ გადაცდომად ითვლება სამედიცინო, საექიმო ან ფარმაცევტული საქმიანობა სახელმწიფო ნებართვის (ლიცენზიის, სერტიფიკატის) გარეშე. ამავე კოდექსის 445(5') მუხლის თანახმად ადმინისტრაციულ გადაცდომას წარმოადგენს, სამედიცინო საქმიანობის ლიცენზიის მფლობელის მიერ კანონით დადგენილი სალიცენზიო პირობების შეუსრულებლობა

თავდაპირველად გავარკვიოთ, თუ ვინ ჩაითვლება შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირად? ეს არის ადამიანი, რომელსაც დაავადების, ფიზიკური თუ გონებრივი ტრავმის შედეგად დარღვეული აქვს ორგანიზმის სასიცოცხლო ფუნქციები ჯანმრთელობის მეტ-ნაკლებად მოშლის გამო, რაც განაპირობებს პროფესიული უნარის სრულ ან ნაწილობრივ დაკარგვას ანდა ყოფა-ცხოვრების არსებით გაძნელებას. ფსიქიკურად დაავდებულ პირთა უფლებებს არეგულირებს საქართველოს კანონი ფსიქიატრიული დახმარების შესახებ.

142² მუხლი შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა-ინვალიდდათვის ნორმატიული აქტებით მინიჭებული უფლების განხორციელებაზე უარისას ინვალიდის უფლების არსებითად ხელყოფის შემთხვევაში ითვალსიწინებს სისხლის სამართლებრივ პასუხისმგებლობას. უფლების არსებითად ხელყოფის საკითხი შეფასებითია და ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში წყდება სასამართლოს მიერ. დანაშაულის დამამძიმებელი გარემოებაა ამ ქმედების ჩადენა სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით.

ფსიქიკურად დაავადებულ პაციენტთა უფლებები. თავიდანვე უნდა აღინიშნოს, რომ ფსიქიურად დაავადებულ პაციენტებს ისეთივე უფლებები გააჩნიათ, როგორიც ჯანმრთელ პაციენტებს. მაგრამ არის სფეროები, სადაც ამგვარი პაციენტების უფლებათა რეალიზაციისას კანონმდებელი დამატებითგარანტიებს ითვალისწინებს- ნათესავის ან კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის მიღებას.

ამბულატორიულ ფსიქიატრიულ დაწესებულებაში მიმართვისას პაციენტს, ხოლო მისი ქმედუუნარობის შემთხვევაში ან თუ პაციენტის ასაკი არ აღემატება 16 წელს, - კანონიერ წარმომადგენელს უფლება აქვს:

ა) საკუთარი სურვილით აირჩიოს ფსიქიატრიული დაწესებულება და ექიმი;

ბ) თავისი სურვილით, ნებისმიერ ეტაპზე შეწყვიტოს გამოკვლევა ან/და მკურნალობა.

არანებაყოფლობითი სტაციონარული ფსიქიატრიული დახმარების საჭიროების შემთხვევაში ამბულატორიული ფსიქიატრიული დაწესებულება იღებს შესაბამის ზომებს პაციენტის სტაციონარული მკურნალობისათვის ფსიქიატრიულ დაწესებულებაში მოსათავსებლად. გადაწყვეტილების შესახებ მკურნალი ექიმი აცნობებს პაციენტს, მის კანონიერ წარმომადგენელს, ხოლო ასეთის არარსებობის შემთხვევაში - ნათესავს.

საჭიროების შემთხვევაში ამბულატორიული ფსიქიატრიული დაწესებულების ადმინისტრაცია დახმარებისათვის მიმართავს შესაბამის სამართალდამცავ ორგანოებს.

ფსიქიკურად დაავადებულ პაციენტს ისეთივე უფლებები აქვს, როგორიც სხვა პაციენტებს, ანუ ფსიქიკური აშლილობის მქონე პირს, რომელიც სარგებლობს ფსიქიატრიული დახმარებით, გააჩნია გარკვეული უფლებები:

ა) ისარგებლოს ჰუმანური მოპყრობით, რომელიც გამორიცხავს მისი ღირსების შემლახავ ყოველგვარ მოქმედებას;

ბ) ისარგებლოს შესაბამისი მკურნალობით აუცილებელი სამედიცინო ჩვენების მიხედვით, პირობების მინიმალური შეზღუდვით და იმ მეთოდებით, რომლებიც დაამტკიცა საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ, შეძლებისდაგვარად თავის საცხოვრებელ ადგილთან ახლოს;

გ) მიიღოს თავისი დაავადებისა და განზრახული ფსიქიატრიული დახმარების შესახებ სრული, ობიექტური, დროული და გასაგები ინფორმაცია; თუ პაციენტი ქმედუუნაროა ან მას არა აქვს გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების უნარი, ინფორმაცია მიეწოდება პაციენტის კანონიერ წარმომადგენელს, ხოლო მისი არარსებობის შემთხვევაში - ნათესავს;

დ) გაეცნოს მის შესახებ არსებულ სამედიცინო დოკუმენტაციას; ექიმი განსაზღვრავს პაციენტისა და მესამე პირისათვის სამედიცინო დოკუმენტაციაში არსებული ინფორმაციის მიწოდების მოცულობასა და ფორმას;ე) უარი თქვას მკურნალობის ჩატარებაზე; ეს უფლება იზღუდება ამ კანონის მე-16 და მე-18 მუხლებით გათვალისწინებულ შემთხვევებში. თუ პაციენტი ქმედუუნაროა ან მისი ასაკი არ აღემატება 16 წელს, მკურნალობის ჩატარე ბაზე გადაწყვეტილების მიღების უფლება აქვს პაციენტის კანონიერ წარმომადგენელს ან მისი არარსებობის შემთხვევაში - ნათესავს (გადაწყვეტილების მიღების პროცესში აუცილებელია პაციენტის მონაწილეობა მისი ასაკისა და ფსიქიკური მდგომარეობის გათვალისწინებით);

ვ) ისარგებლოს დამცველის მომსახურებით; ფსიქიატრიული დაწესებულების ადმინისტრაცია ვალდებულია უზრუნველყოს პაციენტის დამცველთან შეხვედრა მესამე პირის გარეშე, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც პაციენტის ფსიქიკური მდგომარეობა არ იძლევა ამის შესაძლებლობას;

ზ) შეიტანოს საჩივარი და განცხადება სასამართლოსა და სხვა სახელმწიფო დაწესებულებებში;

თ) მონაწილეობა მიიღოს არჩევნებში და კერძო-სამართლებრივ ურთიერთობებში, თუ იგი სასამართლომ არ აღიარა ქმედუუნაროდ;

ი) მიიღოს შესაბამისი სამედიცინო დახმარება არაფსიქიატრიული პროფილის სამედიცინო დაწესებულებებში;

კ) ისარგებლოს სოციალური დაცვით საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად;

ლ) ისარგებლოს სანატორიული და საკურორტო მომსახურებით;

მ) მიიღოს განათლება, გაიაროს პროფესიული მომზადება და გადამზადება;

ნ) ისარგებლოს საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა უფლებებითა და თავისუფლებებით.

პაციენტის დამცველს ან/და კანონიერ წარმომადგენელს უფლება აქვს გაეცნოს პაციენტის შესახებ არსებულ ნებისმიერ სამედიცინო დოკუმენტაციას და მოითხოვოს მისი ასლები. ინფორმაციის მიღების და გაცნობის შესახებ მოთხოვნა უნდა წარედგინოს წერილობით.

საქართველოს კანონი „ფსიქიატრიული დახმარების შესახებ“ (მუხლი 6) ით ვალისწინებს პაციენტის უფლებების ნაწილობრივ შეზღუდვას. აკრძალულია პაციენტის უფლებების შეზღუდვა მხოლოდ ფსიქიკური აშლილობის დიაგნოზის საფუძველზე. საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული ნებისმიერი შეზღუდვა უნდა ემყარებოდეს პირის არა მხოლოდ ფსიქიკური აშლილობის დიაგნოზს, არამედ მის ფსიქიკურ მდგომარეობას და სოციალური ადაპტაციის ხარისხს.

ფსიქიატრიული დახმარება ხორციელდება შესაბამის ლიცენზირებული ამბულატორიულ ფსიქიატრიულ დაწესებულებაში, სადაც ხდება პაციენტის პირვე ლადი ფსიქიატრიული გამოკვლევა, მკურნალობა და, აუცილებლობის შემთხვევაში, მასზე მეთვალყურეობა. ამბულატორიულ ფსიქიატრიულ დაწესებულებაში მიმართვისას პაციენტს (ხოლო მისი ქმედუუნარობის შემთხვევაში ან თუ პაციენტის ასაკი არ აღემატება 16 წელს, - კანონიერ წარმომადგენელს) უფლება აქვს: ა) საკუთარი სურვილით აირჩიოს ფსიქიატრიული დაწესებულება და ექიმი; ბ) თავისი სურვილით, ნებისმიერ ეტაპზე შეწყვიტოს გამოკვლევა ან/და მკურნალობა.

არანებაყოფლობითი სტაციონარული ფსიქიატრიული დახმარება ტარდება, როდესაც პირს ფსიქიკური აშლილობის გამო არ გააჩნია გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების უნარი და მისთვის ფსიქიატრიული დახმარების გაწევა შეუძლებელია სტაციონარში მოთავსების გარეშე, აგრეთვე თუ:

ა) დახმარების დაყოვნება საფრთხეს შეუქმნის პაციენტის ან სხვის სიცოცხლეს ან/და ჯანმრთელობას;

ბ) პაციენტმა საკუთარი მოქმედებით შეიძლება მიიღოს ან სხვას მიაყენოს მნიშვნელოვანი მატერიალური ზარალი.

არანებაყოფლობითი სტაციონარული ფსიქიატრიული დახმარების ჩვენების დროს არ არის აუცილებელი პაციენტის ან მისი კანონიერი წარმომადგენლის, ხოლო მისი არარსებობის შემთხვევაში - ნათესავის თანხმობა.

არანებაყოფლობითი სტაციონარული ფსიქიატრიული დახმარების საჭიროებას საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით განსაზღვრავს გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების ან შესაბამისი სერტიფიკატის მქონე ექიმი. შესაბამისი სამართალდამცავი ორგანოები ვალდებული არიან მოთხოვნის შემთხვევაში უზრუნველყონ პაციენტის სტაციონარში მოთავსება.

ფიზიკური შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა უფლებები. ადამიანის უფლებები და ინტერესები დაცულია იმისდამიუხედავად, ადამიანი ჯანმრთელია თუ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირია (შშმპ). ვინ ჩაითვლება შეზღუდულ შესაძლებლობის მქონე პირად? როგორც ზევით აღვნიშნეთ, ეს არის ადამიანი, რომელსაც დაავადების, ტრავმის, გონებრივი თუ ფიზიკური დეფექტის შედეგად, ჯანმრთელობის მეტ-ნაკლებად მოშლის გამო, დარღვეული აქვს ორგანიზმის სასიცოცხლო ფუნქციები, რაც განაპირობებს პროფესიული შრომის უნარის სრულ ან ნაწილობრივ დაკარგვას, ანდა ყოფაცხოვრების არსებით გაძნელებას, რასაც იგი მიჰყავს ქმედობაუნარიანობის დროებით ან მუდმივ შეზღუდვამდე და სოციალური დაცვის საჭიროებამდე.¹

შშმპ უფლებები დაცულია საქართველოს კონსტიტუციით, კანონით „სამედიცინო-სოციალური ექსპერტიზის შესახებ“ და საქართველოს კანონით „ფსიქიატრიული დახმარების შესახებ“, სისხლის სამართლის კოდექსით,ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით და სამოქალაქო სამარ თ ლის კოდექსით.

სიმძიმისდამიხედვით ქმედობაუნარიანობის შეზღუდვა სხვადასხვა ხარისხისაა:

ა) მსუბუქად გამოხატული;

ბ) ზომიერად გამოხატული;

გ) მნიშვნელოვნად გამოხატული;

დ) მკვეთრად გამოხატული.

ქმედობაუნარიანობის შეზღუდვის სიმძიმის მიხედვით დგინდება მკვეთრად, მნიშვნელოვნად და ზომიერად გამოხატული შესაძლებლობის შეზღუდვის სტატუსი.²

მკვეთრად გამოხატული შესაძლებლობის შეზღუდვის სტატუსის კრიტერიუმის დადგენისას ითვალისწინებენ - დაავადების, ტრავმის, ანატომიური ან გონებრივი დეფექტის შედეგად გამოწვეული ადამიანის ჯანმრთელობის მოშ ლას ორგანიზმის ფუნქციის მყარი და მკვეთრი დარღვევით. ასეთი მდგომარეობა განაპირობებს ქმედუნარიანობის მკვეთრად გამოხატულ შეზუდვას. ადამიანს არ შეუძლია დამოუკიდებლად ყოფნა და საჭიროებს დახმარებას ან მეთვალყურეობას. ასეთ დაავადებებს მიეკუთვნება, მაგალითად გულის დაავადებები, სისხლის მიმოქცევის მესამე ხარისხის ქრო ნიკული უკმარისობით;თირკმლების ქრონიკული უკმარისობა; ღვიძლის დეკომპენსირებული ციროზი, მოძრაობის კორდინაციის მკვეთრად გამოხატული მოშლა და სხვა.

მნიშვნელოვნად გამოხატული შესაძლებლობის შეზღუდვის სტატუსის დადგენის კრიტერიუმს წარმოადგენს დაავადების, ტრავმის, ანატომიური ან გონებრივი დეფექტის შედეგად გამოწვეული ადამიანის ჯანმრთელობის მოშლა ორგანიზმის ფუნქციის მყარი და მნიშვნელოვანი დარღვევით, რაც განაპირობებს ქმედობაუნარიანობის მნიშვნელოვნად გამოხატულ შეზღუდვას. მაგალითად, გულის ანევრიზმა; კარდიოსტიმულატორის არსე ბობა;ბრონქული ასთმის მძიმე ფორმა და სხვა.

ზომიერად გამოხატული შესაძლებლობის შეზღუდვის სტატუსის დადგენის კრიტერიუმს წარმოადგენს დაავადების, ტრავმის, ანატომიური ან გონებრივი დეფექტის შედეგად გამოწვეული ადამიანის ჯანმრთელობის მოშლა ორგანიზმის ფუნქციის მყარი და ზომიერი დარღვევით, რაც განაპირობებს ქმედობაუნარიანობის ზომიერად გამოხატულ შეზღუდვას. მაგალითად, მტევნის ოთხი თითის უქონლობა პირველი თითის გამოკლებით ან სამი თითის უქონლობა პირველი თითის ჩათვლით, მკვეთრი კონტრაქტურა ფუნქციურად არახელსაყრელ მდგომარეობაში;ბარძაყის ან წვივის ორივე ძვლის ცრუ სახსარი; კიდურის დამოკლება 10სმ-ით და მეტით და სხვა

18 წლის ასაკის მიღწევამდე შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირს უდგინდება კატეგორია - „შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე ბავშვი“.

შესაძლებობის შეზღუდვის სტატუს ადგენს სამედიცინო-სოციალურ ექს პერტიზა და მას ატარებს ექიმი-ექსპერტი. ეს არის სახელმწიფო სერტიფიკატის მფლობელი ექიმი, რომელსაც აქვს სამედიცინო-სოციალურ ექსპერტიზაში სპეციალური ცოდნა. სამედიცინო-სოციალური ექსპერტიზა ტარდება ლიცენზირებულ სამედიცინო დაწესებულებაში.

სამედიცინო-სოციალური ექსპერტიზის ძირითადი ამოცანაა:

შესაძლებლობის შეზღუდვა არის დაავადების, ტრავმის, ანატომიური ან გონებრივი დეფექტის შედეგად გამოწვეული ადამიანის ჯანმრთელობის მოშლა ორგანიზმის ფუნქციის მყარი დარღვევით. ადამიანის ასეთი მდგომარეობა განაპირობებს ქმედობაუნარიანობის დროებით ან მუდმივ შეზღუდვას, რის გამოც საჭირო ხდება მისი სოციალური დაცვა.

სამედიცინო დაწესებულება, ატარებს პირის შესაძლებლობის შეზღუდვის სტატუსის პერიოდულ გადამოწმებას:

ა) ქმედობაუნარიანობის ზომიერად ან მნიშვნელოვნად გამოხატული შეზღუდვის დროს - წელიწადში ერთხელ;

ბ) ქმედობაუნარიანობის მკვეთრად გამოხატული შეზღუდვის დროს - ორ წელიწადში ერთხელ (საქართველოს კანონი სამედიცინო-სოციალური ექსპერტიზის შესახებ. მუხლი 1, 1პ.“ა“ და“ბ“).

შეზღუდულობის ხარისხისდა მიხედვით შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებს ეძლევათ I, II ან III ხარისხის შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსი (გარდა ბავშვობიდან ინვალიდობისა და ომისა და სამხედრო ძალების ვეტერანებისა, რომლებსაც III ხარისხის შეზღუდული შესაძლებლობების სტატუსი გააჩნიათ)^.3

შეზღუდვის შესაძლებლობის ხარისხი დადეგნისას, შშმპ გადაეცემა ორგანოთა დარღვეული ფუნქციების საკომპენსაციო, დამხმარე, საყოფაცხოვრებო და რეაბილიტაციის ტექნიკური საშუალებები. მაგალითად, ოთახის სავარძელი-ეტლი;სპეციალიზებული (ხელით ან ერთი ხელით და ერთი ფეხით სამართავი)ავტო-მოტო ტრასპორტი, ყურსასმენი აპარატი და სხვა.⁴

თუ შეზღუდული შესაძლებლობის გამო პენსია ენიშნება 18 წლის ზევით პირს, საჭიროა წარდგენილი იქნას შემდეგი დოკუმენტები:

თუ პენსია ენიშნება 18 წლის ასაკამდე არასრულწლოვნს წარდგენილი უნდა იქნას შემდეგი საბუთები:

გადაწყვეტილება პენსიის დანიშვნის შესახებ განცხადების სოციალური მომსახურების სააგენტოს⁵ რაიონული განყოფილებაში შეტანიდან 15 სამუშაო დღის ვადაში მიიღება.

შეზღუდული შესაძლებლობის პირთა უფლებების დაცვა უზრუნველყოფილი უნდა იქნას ყველა სფეროში. კერძოდ, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით დასჯადია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის უფლებების შეზღუდვა (სსკ მუხლი 1422).

________________________

1. საქართველოს კანონი სამედიცინო-სოციალური ექსპერტიზის შესახებ. მუხლი 3. „ბ“.

2. www.ssa.gov.ge

3. www.ssa.gov.ge

4. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის ბ რ ძ ა ნ ე ბ ა N 1/ნ 2003 წლის 13 იანვარი ქ. თბილისი. შესაძლებლობის შეზღუდვის სტატუსის განსაზღვრის წესის შესახებ ინსტრუქციის დამტკიცების თაობაზე .

5. ამჟამად მიმდინარეობს სოციალური მომსახურების სააგენტოს რეორგანიზაცია.

რა მოვალეობები გაგვაჩნია ჩვენ, პაციენტებს?

ჩვენ, როგორც პაციენტები, ვფლობთ როგორც უფლებებს, ასევე გაწეულ სამედიცინო მომსახურებასთან დაკავშირებით გვეკისრება გარკვეული ვალედბულებები, რომელიც შემდეგში მდგომარეობს:

ვინ სარგებლობს მოსახლეობის სამედიცინო დაზღვევის სახელმწიფო პროგრამით?

სამედიცინო დაზღვევის სახელმწიფო პროგრამით სარგებლობენ სხვდასხვა კატეგორიის ოჯახები და ცალკეული პირები:

ა) იმ ოჯახებისათვის, რომლებიც რეგისტრირებული არიან „სოციალურად დაუცველი ოჯახების მონაცემთა ერთიან ბაზაში“, მათთვის მინიჭებული სარეიტინგო ქულა არ აღემატება 70 000-ს და მათი სადაზღვევო ხელშეკრულება გაფორმებულია ან გაგრძელებულია 2010 წლის 1 აპრილამდე;

ბ) ოჯახებისათვის, რომლებიც რეგისტრირებული არიან „სოციალურად დაუცველი ოჯახების მონაცემთა ერთიან ბაზაში“, მათთვის მინიჭებული სარეიტინგო ქულა არ აღემატება 70 000-ს და მათი სადაზღვევო ხელშეკრულება გაფორმდება ან გაგრძელდება 2010 წლის 1 აპრილის შემდეგ;

გ) ოჯახები, რომლებიც 2008 წლის 6 აგვისტოდან საქართველოზე რუსეთის ფედერაციის შეიარაღებული თავდასხმის შედეგად იძულებული გახდნენ, დაეტოვებინათ მუდმივი საცხოვრებელი ადგილები და გადაადგილებულიყვნენ საქართველოს ტერიტორიის ფარგლებში და რომლებიც განსახლებულ იქნენ სახელმწიფოს ან სხვა იურიდიული პირების მიერ შესყიდულ, რეაბილიტირებულ ან ახლად შეძენილ საცხოვრებელ ადგილებში;

დ) ბავშვთა სააღმზრდელო დაწესებულებებში, მცირე ტიპის საოჯახო სახლებსა და სკოლა-პანსიონებში მცხოვრები (მათ შორის, მზრუნველობამოკლებული და შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე) ბავშვები;

ე) სსიპ - შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა, ხანდაზმულთა და მზრუნველობამოკლებულ ბავშვთა მომსახურების სააგენტოს ბენეფიციარები;

ვ) რეინტეგრაციაში ან მინდობით აღზრდაში მყოფი ბავშვები, რომელთა გამოც ოჯახები იღებენ რეინტეგრაციის შემწეობას ან შვილობილად აყვანის (მინდობით აღზრდის) ანაზღაურებას;

ზ) სახალხო არტისტები, სახალხო მხატვრები და რუსთაველის პრემიის ლაურეატები.

რა სახის სამედიცინო მომსახურება მიეწოდებათ სამედიცინო დაზღვევის სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში?

სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში ზემოაღნიშნული ოჯახების წევრებსა და ცალკეულ პირებს მიეწოდებათ სამედიცინო დაზღვევის როგორც ამბულატორიული, ასევე სტაციონარული მომსხურება.

რა სახის დახმარებას მოიცავს ამბულატორიული მომსახურება?

ამბულატორიული მომსახურება მოიცავს:

ოჯახის ექიმის მომსახურებას, გადაუდებელი ამბულატორიულ მომსახურებას, სპეციალისტების მიერ მიწოდებულ ამბულატორიულ მომსახურებას, ასევე საჭიროების შემთხვევაში ბინაზე მომსახურებას (ოჯახის ექიმის, უბნის ექიმის და ექთნის).

რა სახის გამოკვლევების ჩატარებაა შესაძლებელი ამბულატორიული პროგრამის ფარგლებში?

მოსახლეობის სამედიცინო დაზღვევის სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში, ამბულატორიული მომსახურების დროს შესაძლებელია ჩატარდეს შემდეგი გამოკვლევები (ოჯახის ექიმის, უბნის ექიმის ან სპეციალისტის რეკომენდაციით):

რა სახისცნობები გაიცემა ამბულატორიის მიერ?

ამბულატორიულ დონეზე ყველა სახის სამედიცინო ცნობა და რეცეპტი გაიცემა პროგრამის დაფინანსების ფარგლებში (გარდა ფორმა №IV -100/ა სამსახურის დაწყებასთან დაკავშირებული, შსს მომსახურების სააგენტოში ავტომობილის მართვის მოწმობისა და იარაღის შენახვის/ტარების უფლების მისაღებად წარსადგენი ცნობებისა);

რა სახის დახმარებას მოიცავს სტაციონარული მომსახურება?

პროგრამა მოიცავს როგორც ამბულატორიულ ასვე სტაციონარულ მომსახურებას.

ვინ შეიძლება ისარგებლოს ამ პროგრამით?

ამ პროგრამით გათვალისწინებული ამბულატორიული მომსახურებით შეიძლება ისარგებლოს საქართველოს ნებისმიერმა მოქალაქემ, რომელსაც ესაჭიროება სპეციალური სამედიცინო დახმარება; ხოლო სტაციონარული კომპონენტის ფარგლებში სამედიცინო მომსახურება შესაძლებელია მიიღონ, როგორც საქართველოს მოქალაქეებმა, ასევე უცხოელებმა და საქართველოში მუდმივად მცხოვრებმა მოქალაქეობის არმქონე პირებმა, რომლებსაც ესაჭიროებათ არანებაყოფლობითი ფსიქიატრიული დახმარება

რა სახის დახმარებას მოიცავს ამბულატორიული მომსახურება?

ამბოლატორიული მომსახურება მოიცავს ფსიქიატრიულ ამბულატორიულ მომსახურებას და ფსიქო-სოციალურ რეაბილიტაციას.

რა იგულისხმება ფსიქიატრიული ამბულატორიული მომსახურების ქვეშ?

ფსქიატრიული ამბულატორიული მოსახურება მოიცავს ყველა ქვემოთ ჩამოთვლილს:

1. ოჯახის ექიმის/უბნის ექიმის მიმართვით გადაგზავნილი პაციენტების მომსახურება;

2. აღრიცხვაზე აყვანილი პაციენტების მომსახურება;

3. ამბულატორიულ ფსიქიატრიულ მკურნალობაზე მყოფი პაციენტების მომსახურება

რა იგულისხმება ფსიქო-სოციალური რეაბილიტაციის ქვეშ?

1. ბავშვთა და მოზარდთა ფსიქო-სოციალური რეაბილიტაცია;

2. მოზრდილთა ფსიქო-სოციალური რეაბილიტაცია

ფსიქიატრიული სტაციონარული მომსახურება

მოზრდილთა ფსქიატრიული სტაციონარული მომსახურება მოიცავს ფსიქოზური რეგისტრის (ფსქოაქტიური ნივთიერებების მოხმარებით გამოწვეული) აშლილობის მქონე პაცეინტთა სტაციონარულ მომსახურებას.

ბავშვთა ფსქიატრიული სტაციონარული მომსახურება ითვალისწინებს 18 წლამდე ასაკის ბავშვშვთა ნეიროფსიქიატრიული აშლილობის მკურნალობას.

ფსიქოზური რეგისტრის აშლილობების მქონე პაციენტთა ურგენტული სტაციონარული მომსახურება, მოიცავს იმ პაციენტთა ურგენტულ (გადაუდებელ) სტაციონარულ მომსახურებას, რომლებიც ფსქიატრიულ სტაციონარულ დაწესებულებაში ყოფნის დროს საჭიროებენ გადაუდებელ სტაციონარულ მო მსახურებას.

პროგრამით სარგებლობენ:

ა) საქართველოს მოქალაქეები,

ბ) საქართველოს ტერიტორიაზე მჟავაგამძლე ბაქტერიაზე დადებითი გამოვლენილი (შემდგომში „მგბ (+)“) როგორც საქართველოს ტერიტორიაზე მყოფი უცხოელები (უცხოელიგანიმარტება უცხოელთა სამართლებრივი მდგომარეობის შესახებ საქართველოს კანონით დადგენილი მნიშვნელობით), ასევე საქართველოში მუდმივად მცხოვრები მოქალაქეობის არმქონე პირები.

რა სახის დახმარებას მოიცავს ფთიზიატრიული მომსახურების სახელმწიფო პროგრამა?

პროგრამა მოიცავს ფთიზიატრიულ ამბულატორიული დახმარების კომპონენტს,რეფერენს კონტროლის კომპონენტს, ზედამხედველობის კომპონენტს, DOT სამსახურის უზრუნველყოფის კომპონენტს,ფთიზიატრიული სტაციონარული დახმარების კომპონენტი მ.შ. რეზისტენტული ფორმების მკურნალობას (ქ.თბილისი, ქ.ქუთაისი, ქ.ზუგდიდი, აბასთუმანი), რეზისტენტული ტუბერკულოზის სფეროში მართვის სრულყოფის ღონისძიებების კომპონენტებს.

ფთიზიატრიული მომსახურების სახელმწიფო პროგრამის ძირითადი კომპონენტები:

1. ფთიზიატრიული ამბულატორიული დახმარების კომპონენტის ფარგლებში ხორციელდება:

ა) სპეციალიზებულ ქსელში თვითდინებით მისული ან პირველადი ჯანდაცვის ქსელიდან რეფერალით გაგზავნილი ტუბერკულოზის ყველა საეჭვო შემთხვევის გამოკვლევა;

ბ) ტუბერკულოზის დიაგნოზის დადასტურების, ან გამორიცხვის შემთხვევაში სპეციალიზებული ქსელიდან ინფორმაციის მიწოდება პირველადი ჯანდაცვის დაწესებულებაში;

გ) ამბულატორიული მკურნალობისას ტუბერკულოზით დაავადებულთა მომსახურება (მ.შ.ინტენსიური და გაგრძელებითი ქიმიოთერაპია).

2. რეფერენს კონტროლის კომპონენტი მოიცავს ეროვნულ რეფერენს ლაბორატორიის მიერ სტაციონარსა და ამბულატორიაში ბაქტერიოლოგიური დიაგნოსტიკის ხარისხის კონტროლს და რეზისტენტული ტუბერკულოზის ლაბორატორიული მართვის უზრუნველყოფას. აღნიშნული ეროვნული რეფერენს ლაბორატორია უზრუნველყოფს პენიტენციალურ სისტემასაც.

3. ზედამხედველობის კომპონენტი (სუპერვიზია) ტარდება ტუბკაბინეტებსა და ტუბდისპანსერებში. სუპერვიზიის დახმარებით ფასდება მთელი ქვეყნის ეპიდემიოლოგიური სიტუაცია და პროგრამის ეფექტურობა.

4. DOT სამსახურის უზრუნველყოფის კომპონენტი მოიცავს მკურნალობას უშუალო მეთვალყურეობის ქვეშ. მეთვალყურეობა ხორციელდება როგორც მოსიარულე მედდების ბინაზე მისვლით, ასევე პაციენტის მისვლით ტუბდაწესებულებაში.

5. ფთიზიატრიული სტაციონარული დახმარების კომპონენტი მ.შ. რეზისტენტული ფორმების მკურნალობა (ქ.თბილისი, ქ.ქუთაისი, ქ.ზუგდიდი, აბასთუმანი) სტაციონარული დახმარების კომპონენტით გათვალისწინებულია დიაგნოსტი კური, თერაპიული და ქირურგიული მომსახურება.

6. რეზისტენტული ტუბერკულოზის სფეროში მართვის სრულყოფის ღონისძიებების კომპონენტის ფარგლებში ხორციელდება:

ა) რეზისტენტული ტუბერკულოზით დაავადებული პაციენტების მკურნალობის ამბულატორიულ ფაზაში მკურნალობაზე დამყოლობის უზრუნველსაყოფად, პაციენტების სამედიცინო დაწესებულებაში და პირველადი ჯანდაცვის მედდების პაციენტთან სახლში ვიზიტების ტრანსპორტირება;

ბ) ტუბერთეულებთან არსებული ნახველის შემგროვებელი პუნქტებიდან ბაქტერიოსკოპიულ ლაბორატორიაში და ცენტრალურ რეფერენს ლაბორატორიაში მასალის ტრანსპორტირება;

გ) ეპიდემიოლოგიური ზედამხედველობა;

დ) პენიტენციალური სისტემის სუპერვიზიით უზრუნველყოფა;

ე) სოციალური მუშაკის დახმარება კონსულტაცია;

ვ) პირველადი ჯანდაცვის დაწესებულებების ფთიზიატრის მიერ ზედამხედველობა.

პროგრამის მოსარგებლეები პროგრამის მოსარგებლეები არიან საქართველოს მოქალაქეები.

პროგრამით გათვალისწინებული მომსახურების მოცულობა

1. აივ-ინფექცია/შიდსზე მაღალი რისკის ჯგუფის პირთა ნებაყოფლობითი კონსულტირება და კვლევა:

ა) აივ ასოცირებული მაღალი რისკის ქცევის მქონე პირთა აივ ინფექციაზე კონსულტირება;

ბ) აივ ასოცირებული მაღალი რისკის ქცევის მქონე პირთა აივ ინფექციაზე ტესტირება (სკრინინგული და კონფირმაციული გამოკვლევები);

გ) აივ ინფიცირებული დედის ახალშობილის ტესტირება აივ ინფექციაზე სკრინინგული და კონფირმაციული (პოლიმერაზას ჯაჭვური რეაქცია) მეთოდებით.

2. აივ-ინფექცია/ შიდსით დაავადებულთა ამბულატორიული მომსახურება:

ა) ინსტრუმენტული დიაგნოსტიკა;

ბ) ოპორტუნისტული ინფექციების მკურნალობა და პროფილაქტიკა;

გ) ანტირეტროვირუსული მკურნალობის მონიტორინგი;

3. აივ-ინფექცია/შიდსით დაავადებულთა სტაციონარული მკურნალობა:

ა) შიდს ინდიკატორული დაავადებების ლაბორატორიულ-ინსტრუმენტულ დიაგნოსტიკა და მკურნალობა;

ბ) აივ-ინფექცია/შიდსის თანმხლები დაავადებების (მაგ: ღვიძლის უკმარისობა და ა.შ) ლაბორატორიულ-ინსტრუმენტული დიაგნოსტიკა და მკურნალობა.

1. პროგრამის მოსარგებლეები არიან საქართველოს მოქალაქეები:

2. ეპიდაფეთქებების დროს ავადმყოფთა სამედიცინო მომსახურებით უზრუნველყოფის კომპონენტის მოსარგებლეები ასევე არიან ქვეყნის ტერიტორიაზე მცხოვრები უცხოელები და საქართველოში მუდმივად მცხოვრები მოქალაქეობის არმქონე პირები.

რა სახის დახმარებას მოიცავს ინფექციურ დაავადებათა მკურნალობის სახელმწიფო პროგრამა?

სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში სამედიცნო მომსახურება ანაზღაურდება სრულად:

რა შემთხვევაში ხორციელდება ინფექციურ დაავადებათა სამედიცინო მომსახურება თანაგადახდის პრინციპით?

პროგრამის მოსარგებლეები არიან საქართველოს მოქალაქეები პროგრამის კომპონენტების შესაბამისად:

ბავშვთა სამედიცინო მომსახურების სახელმწიფო პროგრამის ძირითადი კომპონენტები:

ახალშობილთა და ბავშვთა სკრინინგი ჰიპოთირეოზზე, ფენილკეტონურიაზე და ჰიპერფენილალანინემიაზე. ამ კომპონენტის მოსარგებლე შეიძლება იყოს ყველა ბავშვი, 18 წლამდე ასაკის მოსახლეობა

3 წლამდე ასაკის ბავშვთა სტაციონარული დახმარების კომპონენტი:

სამედიცინო მომსახურება ანაზღაურდება 80%25 ოდენობით;

კრიტიკული მდგომარეობები და ნეონატოლოგიური მომსახურება ანაზღაურდება სრულად.

მშობელთა მზრუნველობას მოკლებული, მაღალმთიან და კონფლიქტურ რეგიონებში მცხოვრები მოსარგებლეების სტაციონარული მომსახურების ხარჯები ანაზღაურდება სრულად (მშობელთა მზრუნველობას მოკლებული ბავშვების კვების ჩათვლით);

3 წლამდე ასაკის ბავშვთა გადაუდებელი დახმარების კომპონენტი ზემოაღნიშნული სამი კომპონენტის მოსარგებლეები არიან 3 წლამდე ასაკის ქვეყნის მოსახლეობა, გარდა „სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გასატარებელი ღონისძიებებისა და სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 9 დეკემბრის N218 დადგენილებით განსაზღვრული მოსარგებლეებისა. (იხ.დანართი 4 )

იშვიათი დაავადებების მქონე, მუდმივ ჩანაცვლებით მკურნალობას დაქვემდებარებული, მშობელთა მზრუნველობას მოკლებული, 18 წლამდე ასაკის ბავშვთა სტაციონარული მომსახურების კომპონენტი;

18 წლამდე ასაკის ანტირაბიული სამედიცინო დახმარების (ანტირაბიული საშუალებების გარეშე) კომპონენტი; (ამასთან,ანტირაბიული საშუალებები მოსარგებლეს მიეწოდება „მოსახლეობის სპეციფიური მედიკამენტებით უზრუნველყოფის სახელმწიფო პროგრამით“);

18 წლამდე ასაკის ბავშვთა ონკოლოგიურ (მ.შ. ნეიროონკოლოგიურ) დაავადებათა დიაგნოსტიკისა და მკურნალობის კომპონენტი:

ა) სპეციალისტის კონსულტაცია;

ბ) პაციენტის დიაგნოსტიკური მომსახურება;

გ) ქირურგიული ოპერაციები;

დ) ქიმიო, ჰორმონო და სხივური თერაპია

ონკო-ჰემატოლოგიური დაავადებების მქონე 18 წლამდე ასაკის ბავშვთა ამბუ ლატორიული და სტაციონარული მკურნალობის კომპონენტი.

ზემოაღნიშნული ოთხი კომპონენტის მოსარგებლე არის 18 წლამდე ასაკის მოსახლეობა, გარდა „სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გასატარებელი ღონისძიებებისა და სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთა ვრობის 2009 წლის 9 დეკემბრის N218 დადგენილებით განსაზღვრული მოსარგებლეებისა.

(იხ.დანართი 4)

პროგრამის მოსარგებლეები და კომპონენეტები

პროგრამის მოსარგებლეები არიან საქართველოს მოქალაქეები პროგრამის კომპონენტების შესაბამისად:

სამეანო მომსახურების სახელმწიფო პროგრამის ძირითადი კომპონენტები:

ანტენატალური მეთვალყურეობა მოიცავს 4 გეგმიურ ვიზიტს:

ამ პროგრამით სარგებლობს ყველა ორსული, გარდა „საქართველოს საჯარო სკოლებისა და პროფესიული სწავლების ცენტრების მასწავლებლების, საჯარო სკოლების ადმინისტრაციულ-ტექნიკური პერსონალისა და ზოგიერთი დაწესებულების აღმზრდელთა ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გადასაცემი სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 21 ნოემბრის №256 დადგენილებით განსაზღვრული მოსარგებლეებისა. (იხ.დანართი 5)

მაღალი რისკის ორსულთა, მშობიარეთა და მელოგინეთა მკურნალობა ამ კომპონენტის ფარგლებში ხორციელდება მაღალი რისკის ორსულთა, მშობიარეთა და მელოგინეთა (მათ შორის სეფსისით გართულებული) სტაციონარული მომსახურება; გართულებული მშობიარობის მართვა.

ამ პროგრამით სარგებლობს ყველა მაღალი რისკის ორსული, მშობიარე და მელოგინე, გარდა „სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გასატარებელი ღონისძიებებისა და სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 9 დეკემბრის N218 დადგენილებით და „საქართველოს საჯარო სკოლებისა და პროფესიული სწავლების ცენტრების მასწავლებლების, საჯარო სკოლების ადმინისტრაციულ-ტექნიკური პერსონალისა და ზოგიერთი დაწესებულების აღმზრდელთა ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გადასაცემი სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 21 ნოემბრის N256 დადგენილებითგანსაზღვრული მოსარგებლეებისა.

1. პროგრამის მოსარგებლედ განისაზღვრებიან 60 წლის და მეტი ასაკის საქართველოს მოქალაქეები;

2. პროგრამის სერვისით ვერ ისარგებლებენ „სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გასატარებელი ღონისძიებებისა და სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 9 დეკემბრის N218 დადგენილებით და „საქართველოს საჯარო სკოლებისა და პროფესიული სწავლების ცენტრების მასწავლებლების, საჯარო სკოლების ადმინისტრაციულ-ტექნიკური პერსონალისა და ზოგიერთი დაწესებულების აღმზრდელთა ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გადასაცემი სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 21 ნოემბრის N256 დადგენილებით განსაზღვრული მოსარგებლეები.

რა სახის სამედიცინო დახმარებაა გათვალსწინებული მოსახლეობის ურგენტული მომსახურების სახელმწიფო პროგრამით?

ა) კრიტიკული მდგომარეობების მართვა (რეანიმაცია);

პირველი 6 დღის განმავლობაში გაწეული ხარჯები პაციენტის მხრიდან თანაგადახდას არ ექვემდებარება. 6 დღის შემდეგ მკურნალობის ხარჯები ანაზღაურდება პაციენტის მიერ.

ბ) სხვა ურგენტული დაავადებების მკურნალობა;

პროგრამა ფარავს გადაუდებელი ჰოსპიტალური მკურნალობის ხარჯების 75 %25-ს, პაციენტის თანაგადახდა შეადგენს 25%25-ს. თანაგადახდას არ ექვემდებარება მაღალმთიან და კონფლიქტურ რეგიონებში არსებულ სამედიცინო დაწესებულებებში განხორციელებული მომსახურება.

პროგრამის მოსარგებლეები არიან საქართველოს მოქალაქეები

ა) ონკოლოგიურ დაავადებათა დიაგნოსტიკისა და მკურნალობის სახელმწიფო პროგრამის კომპონენტები.

პროგრამა ითვალისწინებს პაციენტის მიერ მომსახურების ღირებულების თანაგადახდას 30%25-ის ოდენობით, ქიმიოთერაპიის/ჰორმონოთერაპიის შეთხვევაში 50%25.

ონკოლოგიურ დაავადებათა დიაგნოსტიკა და მკურნალობა;

ნეიროონკოლოგიურ დაავადებათა სტაციონარული მკურნალობა;

ონკოჰემატოლოგიურ პაციენტთა მკურნალობა.

ზემოაღნიშნული კომპონენტების მიხედვით სამედიცინო მომსახურება მოიცავს დიაგნოსტიკური მომსახურებას, ქირურგიულ ოპერაციებს, ქიმიო, ჰორმონო და სხივურ თერაპიას;

პროგრამის მოსარგებლეები არიან 60 წლის და მეტი ასაკის საქართველოს მოქალაქეები, გარდა „სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გასატარებელი ღონისძიებებისა და სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 9 დეკემბრის N218 დადგენილებით და „საქართველოს საჯარო სკოლებისა და პროფესიული სწავლების ცენტრების მასწავლებლების, საჯარო სკოლების ადმინისტრაციულ-ტექნიკური პერსონალისა და ზოგიერთი დაწესებულების აღმზრდელთა ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გადასაცემი სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 21 ნოემბრის N256 დადგენილებით განსაზღვრული მოსარგებლეებისა.

ბ) ონკოინკურაბელურ პაციენტთა სტაციონარული პალიატიური მზრუნველობა. რომელიც მოიცავს ონკოინკურაბელური პაციენტების სტაციონარულ მოვლას და სიმპტომურ მკურნალობას.

პროგრამის მოსარგებლეები არიან საქართველოს მოქალაქეები, გარდა „სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გასატარებელი ღონისძიებებისა და სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 9 დეკემბრის N218 დადგენილებით და „საქართველოს საჯარო სკოლებისა და პროფესიული სწავლების ცენტრების მასწავლებლების, საჯარო სკოლების ადმინისტრაციულ-ტექნიკური პერსონალისა და ზოგიერთი დაწესებულების აღმზრდელთა ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გადასაცემი სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 21 ნოემბრის N256 დადგენილებით განსაზღვრული მოსარგებლეებისა.

პროგრამის მოსარგებლედ განისაზღვრებიან:

ა) გულის თანდაყოლილი მანკებით დაავადებული საქართველოს მოქალაქეები, რომელთაც ესაჭიროებათ კარდიოქირურგიული მკურნალობა.

ბ) გულისა და მაგისტრალური სისხლძარღვების შეძენილი პათოლოგიებით დაავადებული 50 წლის და მეტი ასაკის საქართველოს მოქალაქეები, რომელთაც ესაჭიროებათ კარდიოქირურგიული მკურნალობა.

გ) 60 წლის და მეტი ასაკის საქართველოს მოქალაქეები, რომლთაც ესაჭიროებათ კორონარული ანგიოპლასტიკა.

დ) პროგრამის სერვისით ვერ ისარგებლებენ „სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გასატარებელი ღონისძიებებისა და სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 9 დეკემბრის N218, „საქართველოს საჯარო სკოლების მასწავლებლებისათვის ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გადასაცემი სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ 2007 წლის 21 ნოემბრის N№256 დადგენილებით და „საქართველოს 2010 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ“ საქართველოს კანონის 34-ე მუხლის მე-18 პუნქტით განსაზღვრული მოსარგებლეები (იგულისხმება აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მოზრდილი მოსახლეობა. მათთვის ანალოგიურ მომსახურებას ფარავს ადგილობრივი ბიუჯეტი).

რა სახის სამედიცინო დახმარებაა გათვალსწინებული გულის ქირურგიის სახელმწიფო პროგრამით?

1. პროგრამით გათვალისწინებული მომსახურება მოიცავს:

ა) გულის თანდაყოლილი მანკებით დაავადებული პაციენტების კარდიოქირურგიულ მკურნალობას;

ბ) გულისა და მაგისტრალური სისხლძარღვების შეძენილი პათოლოგიების კარდიოქირურგიულ მკურნალობას;

გ) კორონარულ ანგიოპლასტიკას.

2. კარდიოქირურგიული მკურნალობა ფინანსდება შემთხვევის ღირებულების 70%25. პაციენტის მხრიდან თანაგადახდა შეადგენს 30%25-ს, გარდა ან გიოპლასტიკისა.

3. გულისა და მაგისტრალური სისხლძარღვების შეძენილი პათოლოგიების ანგიოპლასტიკით მკურნალობა ფინანსდება შემთხვევის ღირებულების 50%25.

4. გულის თანდაყოლილი მანკებით დაავადებულ 18 წლამდე პაციენტების კარდიოქირურგიული მკურნალობა ფინანსდება სრულად.

პირველადი ჯანდაცვის სახელმწიფო პროგრამის კომპონენტებია ამბულატორიული მომსახურების კომპონენტი სოფლად, სპეცდაფინანსების ქვე კომპონენტი, დიაბეტიან ბავშვთა და მოზარდთა მკურნალობისა და რეაბილიტაციის კომპონენტი, ინკურაბელურ პაციენტთა პალიატიური მზრუნველობის კომპონენტი, სპეციალიზებული ამბულატორიული დახმარების კომპონენტი, შაქრიანი და უშაქრო დიაბეტით დაავადებულთა ამ ბულატორიული პატრონაჟის ქვეკომპონენტი, ზოგადი ამბულატორიული მომსახურების კომპონენტი.

რა სახის სამედიცინო მომსახურებას მოიცავს სოფლად ამბულატორიული მომსახურების ქვეკომპონენტი და ვისზე ვრცელდება?

სოფლად ამბულატორიული მომსახურების ქვეკომპონენტი მოიცავს:

ა.ა) სამედიცინო-პროფილაქტიკური განათლება და ჯანმრთელობის დამკვიდრება

ა.ბ) პირველადი (მ.შ. იმუნიზაცია), მეორეული (მ.შ. სკრინინგი), მესამეული პრევენცია;

ა.გ) ქრონიკული და მწვავე დაავადებების დიაგნოსტიკა კლინიკური სიმპტომო-კომპლექსისა და აუცილებელი, მინიმალური ინსტრუმენტული გამოკვლევების საფუძველზე (ოფთალმოსკოპია, ოტოსკოპია, პიკფლუომეტრია, სფიგმომანომეტრია) და მართვა;

ა.დ) ლაბორატორიული და ინსტრუმენტული გამოკვლევების ჩატარების საჭიროების შეფასება და ანალიზის შესასრულებლად სათანადო ლაბორატორიაში პაციენტის დროული მიმართვის ხელშეწყობა.

ა.ე) პაციენტის სპეციალისტთან, ჰოსპიტალში, სათემო და სოციალურ სამ სახურებში გაგზავნის საჭიროების შეფასება და დროული მიმართვისა და მისი (ან სათანადო ინფორმაციის) უკან დაბრუნების უზრუნველყოფა;

ა.ვ) გავრცელებული დაავადებების გართულებების მართვა;

ა.ზ) ქრონიკული დაავადებების მართვაა.თ) ფიზიკური და ფსიქოლოგიური რეაბილიტაცია;

ა.ი) 0-5 წლის ასაკის ბავშვთა მიზნობრივი სამედიცინო მომსახურება, კერძოდ:

ა.ი.ა) სამედიცინო მეთვალყურეობა-ფიზიკური განვითარების შეფასება;

ა.ი.ბ) სამედიცინო პრობლემათა დროული იდენტიფიკაცია და მართვა;

ა.ი.გ) ჯანმრთელობის დამკვიდრება,

ა.ი.დ) ჯანმრთელობის მდგომარეობის შეფასება, სამედიცინო საჭიროებათა დროული იდენტიფიკაცია და მართვა;

ა.ი.ე) პალიატიური ზრუნვა;

ა.ი.ვ) ურგენტული სამედიცინო დახმარების უზრუნველყოფა გადაუდებელი მდგომარეობების დროს.

ა.კ) 6-დან - 60 წლის მოსახლეობის მიზნობრივი სამედიცინო მომსახურება, კერძოდ:

ა.კ.ა) ფიზიკური განვითარების შეფასება;

ა.კ.ბ) სამედიცინო პრობლემათა დროული იდენტიფიკაცია და მართვა;

ა.კ.გ) ჯანმრთელი პირებისა და ახალი პაციენტების ჯანმრთელობის მდგომარეობის შემოწმება

ა.კ.დ) რეპროდუქციული ჯანმრთელობის დამკვიდრება;

ა.კ.ე) ქალთა ჯანმრთელობის პრობლემების დროული იდენტიფიკაცია და მართვა;

ა.კ.ვ) ჯანმრთელობის მდგომარეობის შეფასება, სამედიცინო საჭიროებათა დროული იდენტიფიკაცია და მართვა;

ა.კზ) ორსულთა სამედიცინო მეთვალყურეობა;

ა.კ.თ) მშობიარობის შემდგომი მეთვალყურეობა;

ა.კ.ი) პალიატიური ზრუნვა;

ა.კ.კ) ურგენტული სამედიცინო დახმარების უზრუნველყოფა გადაუდებელი მდგომარეობების დროს.

ა.ლ) 60 წელს ზემოთ პაციენტების მიზნობრივი სამედიცინო მომსახურება, კერძოდ:

ა.ლ.ა) ჯანმრთელობის მდგომარეობის შეფასება, სამედიცინო საჭიროებათა დროული იდენტიფიკაცია და მართვა;

ა.ლ.ბ) პალიატიური ზრუნვა;

ა.ლ.გ) ურგენტული სამედიცინო დახმარების უზრუნველყოფა გადაუდებელი მდგომარეობების დროს.

ა.მ) ამბულატორიულ დონეზე საჭიროებიდან გამომდინარე სამედიცინო ცნობებისა და რეცეპტების გაცემა (გარდა ფორმა NIV-100/ა სამსახურის დაწყებასთან დაკავშირებული, შსს მომსახურების სააგენტოში ავტომობილის მოწმობისა და იარაღის ტარების უფლების მისაღებად წარსადგენი ცნობები).

ამ ქვეკომპონენტით სარგებლობა შეუძლია სოფლად მცხოვრებ ქვეყნის მოსახლეობას, გარდა „სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში მოსახლეობისჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გასატარებელი ღონისძიებებისა და სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 9 დეკემბრის N218 დადგენილებით და „საქართველოს საჯარო სკოლებისა და პროფესიული სწავლების ცენტრების მასწავლებლების, საჯარო სკოლების ადმინისტრაციულ-ტექნიკური პერსონალისა და ზოგიერთი დაწესებულების აღმზრდელთა ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გადასაცემი სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 21 ნოემბრის N256 დადგენილებით განსაზღვრული მოსარგებლეებისა.

რას მოიცავს სპეცდაფინანსების ქვეკომპონენტი?

სპეცდაფინანსების ქვეკომპონენტი გულისხმობს სპეცდაფინანსებაზე მყოფ დაწესებულებებში შესაბამისი ამბულატორიული მომსახურების მიწოდებას. ამ ქვეპროგრამით სარგებლობენ კონფლიქტურ და სასაზღვრო ტერიტორიებზე მცხოვრები მოქალაქეები.

რა სახის სამედიცნო მომსახურება მიეწოდებათ ამბულატორიულ პირობებში დიაბეტით დაავადებულ ბავშვებსა და მოზარდებს?

დიაბეტიან ბავშვთა და მოზარდთა მკურნალობისა და რეაბილიტაციის კომპონენტის ფარგლებში სამედიცინო მომსახურება მოიცავს:

ა) ინსულინის, ინსულინის ანალოგების გლუკაგონის, საანალიზო ტექნიკური საშუალებების, შენახვა და გაცემა; 0-18 წლამდე ბავშვებისათვის, ამავე მომსახურებით სარგებლობენ 18 წელს გადაცილებული დიაბეტიანი პაციენტებირომელთაც აღენიშნებათ მხედველობის დაქვეითება (არიან უსინათლოები) აქვთ თანდაყოლილი ცერებრალური დამბლა, უშაქრო დიაბეტი და ის პაციენტები, რომლებიც ჩართული არიან ინტეგრაციის პროგრამაში.

ბ) ინსულინის (ფლაკონებში) შენახვა და გაცემა 18-25 წლამდე მოზა რდე ბისათვის;

გ) ლაბორატორიული გამოკვლევების უზრუნველყოფა (გლიკოჰემოგლობინი);

დ) თვალის დაავადებათა გართულებების მონიტორინგი;

ე) ტუბერკულოზის მონიტორინგი;

ვ) საქართველოში მცხოვრები დიაბეტით დაავადებულ ბავშვთა და მოზარდთა (25 წლამდე) და მათი მშობლების დიაბეტური განათლება;

ზ) სპეციალიზებული დიაბეტური ლიტერატურის შეძენა, თარგმნა და სამეცნიერო კონფერენციებში მონაწილეობა;

თ) დიაბეტიან ბავშვთა ნაციონალური რეგისტრის წარმოება;

ი) დიაბეტიან ბავშვთა და მოზარდთა რეაბილიტაციის პროგრამა.

პროგრამის მოსარგებლეები არიან დიაბეტით დაავადებული ბავშვები და მოზარდები.

რა სახის სამედიცინო მომსახურებას მოიცავს შაქრიანი და უშაქრო დიაბეტით დაავადებულთა ამბულატორიული პატრონაჟის ქვეკომპონენტი?

ქვეკომპონენტი მოიცავს: ექიმის კონსულტაციასა და ქვემოთჩამოთვლილ კლინიკო ლაბორატორიულ გამოკვლევებს:

ა) გლიკოჰემოგლობინი

ბ) გლუკოზის განსაზღვრა

გ) ინდექსი Homa

დ) კრეატინინის განსაზღვრა

ე) მიკროალბუმინურია

ვ) სისხლის საერთო ანალიზი

ზ) შაქრის საერთო ანალიზი

ამ ქვეკომპონენტით სარგებლობა შეუძლია შაქრიანი და უშაქრო დიაბეტით დაავადებულ საქართველოს მოქალაქეებს

ვისზე ვრცელდება ინკურაბელურ პაციენტთა პალიატიური ზრუნვის კომპონენტი?

პალიატიური ზრუნვის კომპონენტი ვრცელდება ქ თბილისში, ქ. ქუთაისსა და თელავის მუნიციპალიტეტში მცხოვრები ინკურაბელური პაციენტებზე. პროგრამის ფარგლებში ხორციელდება ინკურაბელურ პაციენტთა ბინაზე პალიატიური მზრუნველობა შესაბამისი მობილური გუნდის მიერ.

ზოგადი ამბულატორიული მომსახურების კომპონენტი

1. 0-დან 5 წლის ჩათვლით ბავშვთა ამბულატორიული მომსახურება მომსახურება მოიცავს:

ა.ა) პირველადი (მ.შ. იმუნიზაცია), მეორეული (მ.შ. სკრინინგი), მესამეული პრევენცია;

ა.ბ) მწვავე და ქრონიკული დაავადებების დიაგნოსტიკა კლინიკური სიმპტომო-კომპლექსისა და აუცილებელი, მინიმალური ინსტრუმენტულიგა მოკვლევების საფუძველზე (ოფთალმოსკოპია, ოტოსკოპია, პიკფლუომეტრია, სფიგმომანომეტრია)და მართვა;

ა.გ) ლაბორატორიული და ინსტრუმენტული გამოკვლევების ჩატარების საჭიროების შეფასება და ანალიზის შესასრულებლად სათანადო ლაბორატორიაში პაციენტის დროული მიმართვის ხელშეწყობა.

ა.დ) სპეციალისტთან, ჰოსპიტალში და სოციალურ სამსახურებში გაგზა ვნის საჭიროების შეფასება და დროული მიმართვისა და მისი (ან სათანადო ინფორმაციის) უკან დაბრუნების უზრუნველყოფა; გავრცელებული დაავადებების გართულებების მართვა;

ა.ე) ფიზიკური და ფსიქოლოგიური რეაბილიტაცია;

ა.ვ) მიზნობრივი სამედიცინო მომსახურება, კერძოდ:

ა.ვ.ა) სამედიცინო მეთვალყურეობა-ფიზიკური განვითარების შეფასება;

სამედიცინო პრობლემათა დროული იდენტიფიკაცია და მართვა;

ა.ვ.ბ) ჯანმრთელობის მდგომარეობის შეფასება, სამედიცინო საჭიროებათა დროული იდენტიფიკაცია და მართვა;

ა.ვ.გ) პალიატიური ზრუნვა;

ა.ვ.დ) ურგენტული სამედიცინო დახმარების უზრუნველყოფა გადაუდებელი მდგომარეობების დროს.

ა.ზ) ამბულატორიულ დონეზე საჭიროებიდან გამომდინარე სამედიცინო ცნობებისა და რეცეპტების გაცემა.

ვინ სარგებლობენ ამ კომპონენტის მომსახურებით?

თვითმმართველ ქალაქებში, ქალაქებსა და ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულების-მუნიციპალიტეტების ცენტრებში მცხოვრები 5 წლის ჩათვლით ბავშვები, გარდა „სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გასატარებელი ღონისძიებებისა და სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 9 დეკემბრის N218 დადგენილებით და „საქართველოს საჯარო სკოლებისა და პროფესიული სწავლების ცენტრების მასწავლებლების, საჯარო სკოლების ადმინისტრაციულ-ტექნიკური პერსონალისა და ზოგიერთი დაწესებულების აღმზრდელთა ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გადასაცემი სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 21 ნოემბრის N256 დადგენილებით განსაზღვრული მოსარგებლეებისა; ასევე, სოფლად ამბულატორიული მომსახურების ქვეკომპონენტის მოსარგებლეებისა.

2. 60 წელს ზემოთ მოსახლეობის ამბულატორიული მომსახურება მომსახ ურება მოიცავს:

ბ.ა) სამედიცინო-პროფილაქტიკური განათლება და ჯანმრთელობის დამკვიდრება;

ბ.ბ) პირველადი (მ.შ. იმუნიზაცია), მეორეული (მ.შ. სკრინინგი), მესამეული პრევენცია;

ბ.გ) ქრონიკული და მწვავე დაავადებების დიაგნოსტიკა კლინიკური სიმპტომო-კომპლექსისა და აუცილებელი, მინიმალური ინსტრუმენტული გამო-საფუძველზე (ოფთალმოსკოპია, ოტოსკოპია, პიკფლუომეტრია, სფიგმომანომეტრია) და მართვა;

ბ.დ) ლაბორატორიული და ინსტრუმენტული გამოკვლევების ჩატარების საჭიროების შეფასება და ანალიზის შესასრულებლად სათანადო ლაბორატორიაში პაციენტის დროული მიმართვის ხელშეწყობა.

ბ.ე) პაციენტის სპეციალისტთან, ჰოსპიტალში, სათემო და სოციალურ სამსახურებში გაგზავნის საჭიროების შეფასება და დროული მიმართვისა და მისი (ან სათანადო ინფორმაციის) უკან დაბრუნების უზრუნველყოფა;

ბ.ვ) გავრცელებული დაავადებების გართულებების მართვა;

ბ.ზ) ქრონიკული დაავადებების მართვა;

ბ.თ) ფიზიკური და ფსიქოლოგიური რეაბილიტაცია;

ბ.ი) ხანდაზმულთა ჯანმრთელობის დამკვიდრება, ასევე, მათი ჯანმრთელობის მდგომარეობის შეფასება, სამედიცინო საჭიროებათა დროული იდენტიფიკაცია და მართვა;

ბ.კ) პალიატიური ზრუნვა;

ბ.ლ) ურგენტული სამედიცინო დახმარების უზრუნველყოფა გადაუდებელი მდგომარეობების დროს.

ბ.მ) ამბულატორიულ დონეზე საჭიროებიდან გამომდინარე სამედიცინო ცნობებისა და რეცეპტების გაცემა (გარდა ფორმა NIV -100/ა („ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ ცნობის შევსების წესისა და ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ ცნობის ფორმის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2007 წლის 9 აგვისტოს N338/ნ ბრძანება) სამსახურის დაწყებასთან დაკავშირებული, შსს მომსახურების სააგენტოში ავტომობილის მოწმობისა და იარაღის ტარების უფლების მისაღებად წარსადგენი ცნობები).

ამ კომპონენტის მოსარგებლე თვითმმართველ ქალაქებში, ქალაქებსა და ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულების-მუნიციპალიტეტების ცენტრებში მცხოვრები 60 წელს ზემოთ მოსახლეობა,გარდა „სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გასატარებელი ღონისძიებებისა და სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 9 დეკემბრის N218 დადგენილებით და „საქართველოს საჯარო სკოლებისა და პროფესიული სწავლების ცენტრების მასწავლებლების, საჯარო სკოლების ადმინისტრაციულ-ტექნიკური პერსონალისა და ზოგიერთი დაწესებულების აღმზრდელთა ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გადასაცემი სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 21 ნოემბრის N256 დადგენილებით განსაზღვრული მოსარგებლეებისა;

ასევე სოფლად ამბულატორიული მომსახურების ქვეკომპონენტის მოსარგებლეებისა.

3. 6-დან - 60წწ დიაბეტიან და ონკოინკურაბელურ პაციენტთა ამბულატ ორიული მომსახურება მოიცავს:

გ.ა) სამედიცინო-პროფილაქტიკური განათლება და ჯანმრთელობის დამკვიდრება;

გ.ბ) პირველადი (მ.შ. იმუნიზაცია), მეორეული (მ.შ. სკრინინგი), მესამეული პრევენცია;

გ.გ) ქრონიკული და მწვავე დაავადებების დიაგნოსტიკა კლინიკური სიმპტომო-კომპლექსისა და აუცილებელი, მინიმალური ინსტრუმენტული გამოკვლევების საფუძველზე (ოფთალმოსკოპია, ოტოსკოპია, პიკფლუომეტრია, სფიგმომანომეტრია) და მართვა;

გ.დ) ლაბორატორიული და ინსტრუმენტული გამოკვლევების ჩატარების საჭიროების შეფასება და ანალიზის შესასრულებლად სათანადო ლაბორატორიაში პაციენტის დროული მიმართვის ხელშეწყობა.

გ.ე) პაციენტის სპეციალისტთან, ჰოსპიტალში და სოციალურ სამსახურებში გაგზავნის საჭიროების შეფასება და დროული მიმართვისა და მისი (ან სათანადო ინფორმაციის) უკან დაბრუნების უზრუნველყოფა;

გ.ვ) გავრცელებული დაავადებების გართულებების მართვა;

გ.ზ) ქრონიკული დაავადებების მართვა

გ.თ) ფიზიკური და ფსიქოლოგიური რეაბილიტაცია;

გ.ი) ურგენტული სამედიცინო დახმარების უზრუნველყოფა გადაუდებელი მდგომარეობების დროს.

გ.კ) შაქრიანი დიაბეტით დაავადებული პაციენტების მეთვალყურეობა, კერძოდ:

გ.კ.ა) ლაბორატორიული და ინსტრუმენტული გამოკვლევების ჩატარების საჭიროების შეფასება და ანალიზის შესასრულებლად სათანადო ლაბორტორიაში პაციენტის დროული მიმართვის ხელშეწყობა.

გ.კ.ბ) პაციენტის სპეციალისტთან, ჰოსპიტალში და სოციალურ სამსახურებში გაგზავნის საჭიროების შეფასება და დროული მიმართვისა და მისი (ან სათანადო ინფორმაციის) უკან დაბრუნების უზრუნველყოფა;

გ.კ.გ) გართულებების მონიტორინგი;

გ.კ.ე) ინსტრუმენტული და ლაბორატორიული გამოკვლევების უზრუნველყოფა

გ.ბ) ონკოინკურაბელური პაციენტების მეთვალყურეობა და შესაბამისიპალიატიური მკურნალობის უზრუნველყოფა

გ.დ) ამბულატორიულ დონეზე საჭიროებიდან გამომდინარე სამედიცინო ცნობებისა და რეცეპტების გაცემა (გარდა ფორმა NIV -100/ა სამსახურის დაწყებასთან დაკავშირებული, შსს მომსახურების სააგენტოში ავტომობილის მოწმობისა და იარაღის ტარების უფლების მისაღებად წარსადგენი ცნობები).

ამ კომპონენტით სარგებლობა შეუძლია თვითმმართველ ქალაქებსა და ადმი ნისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულების - მუნიციპალიტეტების ცენტრებში მცხოვრებ 6-60 წლის შაქრიანი დიაბეტით დაავადებულ მოსახლეობას და საქართველოში მცხოვრებ ონკოინკურაბელური პაციენტებს გარდა „სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გასატარებელი ღონისძიებებისა და სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 9 დეკემბრის N218 დადგენილებით და „საქართველოს საჯარო სკოლებისა და პროფესიული სწავლების ცენტრების მასწავლებლების, საჯარო სკოლების ადმინისტრაციულ-ტექნიკური პერსონალისა და ზოგიერთი დაწესებულების აღმზრდელთა ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გადასაცემი სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 21 ნოემბრის N256 დადგენილებით განსაზღვრული მოსარგებლეებისა; ასევე, სოფლად ამბულატორიული მომსახურების ქვეკომპონენტის მოსარგებლეებისა.

პროგრამის მოსარგებლეები არიან საქართველოს მოქალაქეები, უცხოელები და საქართველოში მცხოვრები მოქალაქეობის არმქონე პირები. ქ. თბილისში სასწრაფო სამედიცინო მომსახურებას უზრუნველყოფს ქ. თბილისის მერია.

მომსახურების მოცულობა

პროგრამის მოსარგებლეები არიან საქართველოს მოქალაქეები და საქართველოში მუდმივად მცხოვრები მოქალაქეობის არმქონე პირები, გარდა „სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გასატარებელი ღონისძიებებისა და სადაზღვევო ვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 9 დეკემბრის N218 დადგენილებით და „საქართველოს საჯარო სკოლებისა და პროფესიული სწავლების ცენტრების მასწავლებლების, საჯარო სკოლების ადმინისტრაციულ-ტექნიკური პერსონალისა და ზოგიერთი დაწესებულების აღმზრდელთა ჯანმრთელობის დაზღვევის მიზნით გადასაცემი სადაზღვევოვაუჩერის პირობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 21 ნოემბრის N256 დადგენილებით განსაზღვრული მოსარგებლეებისა.

მუხლი 4. პროგრამით გათვალისწინებული მომსახურება

ა) სტიქიური უბედურებების, კატასტროფების, საგანგებო სიტუაციების, კონფლიქტურ რეგიონებში დაზარალებულ მოქალაქეთა და საქართველოს შრომის ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს მიერ განსაზღვრული სხვა შემთხვევების დროს მოსახლეობის სამედიცინო დახმარება;

ბ) რეფერალური დახმარება

ბ.ა) ადგილზე რეფერალური ბრიგადის მიერ კონსულტაცია;

ბ.ბ) გართულებული შემთხვებისას შესაბამის სამედიცინო დაწესებულებაში პირის ტრანსპორტირება;

პროგრამის მოსარგებლეები არიან თირკმლის ტერმინალური უკმარისობით დაავადებული საქართველოს მოქალაქეები, რომელთაც ესაჭიროებათ თირკმლის ჩანაცვლებითი თერაპიის ჩატარება.

მუხლი 4. მომსახურების მოცულობა

1. ჰემო და პერიტონეული დიალიზით უზრუნველყოფა:

ა) ნეფროლოგის კონსულტაცია;

ბ) სადიალიზე საშუალებებით/მასალით უზრუნველყოფა;

გ) მედიკამენტებით უზრუნველყოფა

დ) კლინიკო-ლაბორატორიული გამოკვლევები საჭიროების მიხედვით

ე) სისხლძარღვოვანი მიდგომის უზრუნველყოფა

2. თირკმლის ტრანსპლანტაცია - თირკმლის გადანერგვის ოპერაცია

1. პროგრამის მოსარგებლეები არიან საქართველოს მოქალაქეები და საქართველოში მუდმივად მცხოვრები მოქალაქეობის არმქონე პირები.

2. პროგრამის მოსარგებლეთა იდენტიფიკაცია ხორციელდება „მოსახლეობის სპეციფიკური მედიკამენტებით უზრუნველყოფის სახელმწიფო პროგრამის“, „ჰემოფილიით დაავადებულ ბავშვთა და მოზრდილთა მედიკამენტებით უზრუნველყოფის კომპონენტის“ ფარგლებში გაცემული პოლისების მიხედვით, რომელიც წარმოადგენს პროგრამით გათვალისწინებული მომსახურების მიწოდების ინსტრუმენტს.

მომსახურების მოცულობა მოიცავს:

ა) ამბულატორიულ მომსახურებას:

ა.ა) ექიმ/ჰემატოლოგის კონსულტაციას;

ა.ბ) სისხლდენებისა და სისხლჩაქცევების დროს სისხლის კომპონენტების, ჰემოსტატიკების და ფაქტორების ტრანსფუზიას;

ა.გ) გამოკვლევებს: სისხლის საერთო ანალიზი, ინფექციური დაავადებების გადამოწმება;

ა.დ) გამოკვლევები მარკერებზე სწრაფ ტესტებზე B და C ჰეპატიტი;

ა.ე) ფაქტორებით უზრუნველყოფას გართულებულ შემთხვევებში და ჰოსპი ტალიზაციების დროს;

ა.ვ) მე-8, მე-9 და ვილებრანდის ფაქტორების გამოკვლევას;

ა.ზ) თრომბოციტების ფუნქციურ გამოკვლევას.

ბ) სტაციონარულ მომსახურებას:

ბ.ა) ჰემორაგიული დიათეზის შემთხვევებში ჰოსპიტალურ მომსახურებას;

ბ.ბ) ჰემოფილური ართროპათიით გამოწვეულ ორთოპედიულ მომსახურებას.

გ) „მოსახლეობის სპეციფიკური მედიკამენტებით უზრუნველყოფის სახელმწიფო პროგრამის“ ფარგლებში შეძენილი ანტიჰემოფილური ფაქტორ კონცენტრატებისა და ანტიინჰიბიტორული პროთრომბინ კომპლექსის ბენეფიციართათვის მიწოდებას.

პროგრამის მოსარგებლეები არიან საქართველოს მოქალაქეები და საქართველოში მუდმივად მცხოვრები მოქალაქეობის არმქონე პირე ბი.

მომსახურების მოცულობა

პროგრამის მოსარგებლეები არიან „საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სახელმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულება „ვეტერანთა საქმეების დეპარტამენტში“ არსებულ საინფორმაციო ბაზაში რეგისტრირებული ბენეფიციარები.

მომსახურების მოცულობა

საქართველოს სამხედრო ძალების ჯანმრთელი კონტიგენტით შევსების მიზნით პროგრამა უზრუნველყოფს წვევამდელთა ამბულატორიულ და დამატებით სტაციონარულ სამედიცინო გამოკვლევას.

პროგრამის მოსარგებლეები არიან საქართველოს მოქალაქეები და საქართველოში მუდმივად მცხოვრები პირები.

პროგრამით გათვალისწინებული ღონისძიებები:

შრომის პროცესში მოქმედი გარე ფაქტორების შეფასება (სამთო-სამადნო, ცემენტის წარმოება); პროფესიული ჯანმრთელობის კვლევა მიზნობრივ ჯგუფებში;

ქ.თბილისში თანდაყოლილი სიმახინჯეების დროული გამოვლენა.

ავადობის აქტიური გამოვლენა და ცხოვრების ჯანსაღი წესის დამკვიდრების ხელშეწყობა, მ.შ.:ა) ახალშობილთა სმენის სკრინინგული გამოკვლევა;

ბ) სქესობრივად გადამდებ დაავადებათა პროფილაქტიკა;

გ) ქალთა დისჰორმონული ოსტეოპოროზის პროფილაქტიკა;

დ) საპრეზიდენტო ნაციონალური პროგრამა „პატრიოტით“ განსაზღვრული სამედიცინო ღონისძიებების უზრუნველყოფა;

ე) ძუძუს კიბოს სკრინინგი;

ვ) შიდა ქართლის რეგიონიდან იძულებით გადაადგილებულ 0-5 წლამდე ასაკის ბავშვთა გლობალური განვითარების ხელშეწყობა.