ცნება კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობა გულისხმობს კომპანიის საქმიანობის ზეგავლენას სამყაროზე და მის შედეგად ჩამოყალიბებულ ურთიერთობებს. რას აწარმოებს ბიზნესი, როგორ ყიდულობს და ყიდის, როგორ ზემოქმედებს გარემოზე, როგორ ასაქმებს, ასწავლის და ანვითარებს თანამშრომლებს, როგორ ფინანსდება და იმართება, როგორ ახდენს ინვესტირებას თემში და სცემს პატივს ადამიანის უფლებებს, მისი სამუშაო ძალა და მომხმარებელი - ამ ყოველივეს ერთობლიობა განსაზღვრავს კონკრეტული საწარმოს ზეგავლენას საზოგადოებაზე.

ბიზნეს სექტორის პოზიტიური და პროაქტიული ქმედება, ზემოთ აღნიშნული და კანონით ნაკარნახევი ყველა სხვა მიმართულებით ბუნებრივი მოვლენა გახდა განვითარებულ სამყაროში, რადგან არა ერთგზის დადასტურდა, რომ ეს სასარგებლოა ყველა მონაწილე მხარისათვის. ამ სახელმძღვანელოს ცალკეულ თავებში ილუსტრირებულია კერძო კომპანიების სარგებელი.

საქართველოში გაეროს საქმიანობის ფარგლებში, 2010 წლის მარტში შეიკრიბა საკოორდინაციო ჯგუფი, რათა მოემზადებინა მასალები რომლებიც დაეხმარებოდა ქართულ კომპანიებსა და სხვა დაინტერესებულ მხარეებს მიეღოთ და ყოველდღიურ საქმიანობაში გაეტარებინათ ბიზნესის პასუხისმგებლობის პრინციპები.

კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობის (კსპ) სახელმძღვანელო მოამზადა ბრიტანულმა ორგანიზაციამ - ბიზნესი საზოგადოებაში - რომელიც უკვე 25 წელია უწევს ბიზნეს სექტორს კონსულტაციებს კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობის პროგრამების გატარებაში. ჩვენ ვსარგებლობთ შემთხვევით და მადლობას ვუხდით ამ ორაგნიზაციას, რადგან მან ნება დაგვრთო გამოგვეყენებინამისი მოდელი. მკვლევარები ასევე ეყრდნობოდნენ ხორვატიის გაეროს ოფისის მიერ ადაპტირებულ კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობის სახელმძღვანელოს.

საკოორდინაციო ჯგუფი შეეცადა წარმოედგინა ქართული კომპანიების საქმიანობა კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობის თვალსაზრისით. რამოდენიმე შემთხვევაში ნაჩვენებია არა ქართული მაგალითები - ქვეყანაში ამ ეტაპზე არ არსებული პრაქტიკის დემონსტრირების მიზნით. ვიმედოვნებთ, რომ ეს სახელმძღავნელო წაახალისებს დაინტერესებულ მხარეებს აიმაღლონ კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობა, წამყვანი ქართული კომპანიების მხარდამხარ და განვითარებული საბაზრო ეკონომიკის სტანდარტების შესაბამისად. ამით ისინი უფრო კომპეტენტურნი გახდებიან, ხელს შეუწყობენ ქვეყნის სოციალური კაპიტალის ზრდას და დაეხმარებიან საქართველოს ერთ ერთი სტრატეგიული პრიორიტეტის მიღწევაში: ინტეგრაცია ევროკავშირის სტრუქტურებსა და ბაზრებში.

სქართველოში გაეროს გლობალური ინიციატივის ქსელი მოქმედებს როგორც ბიზნესის პასუხისმგებლობის პოპულარიზაციის პლათფორმა, შესაბამისად, კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობით დაინტერესებულ ნებისმიერ პირს შეუძლია მასში გაწევრიანება. ამასთან 2009 წლის მარტში საერთაშორისო და ქართული ორგანიზაციები ოფიციალურად შეეცადნენ ერთობლივად გაევრცელებინათ და აემოქმედებინათ კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობის პრინციპები საქართველოში და ხელი შეეწყოთ ეროვნული პროგრესისათვის ამ სფეროში.

ტექსტის შესახებ

ამ ტექსტის მომზადებისას ძალიან ვცდილობთით გამოგვეყენებინა ერთვგავროვანი, გასაგები ენა და თავი აგვერიდებინა უცხო, რთული ტერმინოლოგიისათვის. თუმცა ყოველი ახალი სფერო ითხოვს სპეციფიურ ლექსიკონს.

ტერმინი „კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობა“ ფართოდ გამოიყენება ბიზნეს სამყაროში. ევროპის კომისია განსაზღვრავს მას როგორც „ცნებას, სადაც კომპანიები ნებაყოფილობით ითვალისწინებენ სოციალურ და გარემოსდაცვით საკითხებს, ზოგადად საქმიანობისას და დაინტერესებულ მხარეებთან ურთიერთობისას.“ ამგავრი პრაქტიკა სხვა სახელებითაც გვხვდება: კორპორატიული პასუხისმგებლობა, კორპორატიული მოქალაქეობა და კორპორატიული მდგრადობა.

კიდევ ერთი ფართოდ გავრცელებული სიტყვა გახლავთ „მონაწილე“ (დაინტერესებული მხარე). ჩვენი განმარტებით ეს გახლავთ „ნებისმიერი პირი რომელსაც წვლილი შეაქვს საწარმოს წარმატებაში და სარგებლობს ამით, მათ შორის მფლობელი, აქციონერი, დასაქმებული და ისინიც ვისზეც ზემოქმედებს საწარმოს საქმიანობა, მაგალითად: მომწოდებლები, მომხმარებლები და ადგილობრივი საზოგადოება“.

ტერმინი „მდგრადი ბიზნესი“ გულისხმობს საწარმოს რომელიც იკმაყოფილებს საჭიროებებს ისე რომ პრობლემას არ უქმნის მომავალ თაობებს დაიკმაყოფილონ მათი საჭიროებები“. „მდგრად განვითარებას“ სამი საყრდენი განაპირობებს: ეკონომიკური, გარემოსდაცვითი და სოციალური საქმიანობა.

„სოციალური ანგარიშგება“, რომელსაც ხანდახან მდგრადობის ანგარიშგებას, მოქალაქეობრივ ანგარიშგებას ან სამმაგ ანგარიშგებას უწოდებენ - ნიშნავს ანგარიშეგებას რომელიც მოიცავს არა მხოლოდ ფინანსურ და ეკონომიკურ არამედ გარემოსდაცვით და სოციალურ ასპექტებს და ზემოქმედებს ორგანიზაციის ფუნქციონირებაზე და ორგანიზაციის არსებულ და სამომავლო წვლილს ამ სფეროებზე“.

სახელმძღვანელოს თავები

ეს სახელმძღვანელო საქართველოში პირველად წარმოადგენს კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობის პრინციპებს, იმგვარად რომ ეს პრაქტიკული და სასარგებლო იყოს ყველა ზომის საწარმოსათვის. ის წარმოადგენს მნიშვნელოვან რესურსს ქართული კომპანიების დასახმარებლად, თანმიმდევრულად და ეფექტურად მართონ საზოგადოებაზე ზემოქმედების ყველა სფერო. სახელმძღვანელო შედგება ხუთი ცალკეული თავისაგან. პირველი თავი - კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობა გვთავაზობს საკითხის ზოგად მიმოხილვას, ხოლო დანარჩენი ოთხი თავი დეტალურად განმარტავს კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობის სხვადასხვა ძირითად კომპონენტებს. ჩვენი რეკომენდაციის მიხედვით თითოეული თავი წაკითხული უნდა იქნეს ზოგად მიმოხილვასთან ერთად.

ეს თავებია: კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობის მიმოხილვა | სამუშაო ადგილი | ბაზარი | გარემო | საზოგადოება (თემი)

რა არის ეს?

ყველა სახის ბიზნესი, მსხვილი იქნება ის თუ მცირე, ზემოქმედებას ახდენს თემზე, რომლის ფარგლებშიც მოღვაწეობს. სათანადოდ ორგანიზების შემთხვევაში, ამგვარ ზემოქმედებას მნიშვნელოვანი სარგებლის მოტანა შეუძლია როგორც თემისთვის, ასევე თავად ბიზნესისთვისაც.

ბიზნესი თემის ყოფა-ცხოვრების მრავალ ასპექტზე ახდენს დადებით ზეგავლენას - აწარმოებს ადგილობრივად მოხმარებად პროდუქციას და ეწევა მომსახურებას, ქმნის სამუშაო ადგილებს და თემის წევრებს ეხმარება სამუშაოსთან დაკავშირებული უნარების შეძენა-განვითარებაში, ხელს უწყობს ადგილობრივი მიმწოდებლების მიერ ადგილობრივი ხელშეკრულებების გაფორმებას.

გარდა ამისა, კომპანიამ შეიძლება გამოიჩინოს ინიციატივა და კორპორაიული სათემო ინვესტიციების პროგრამის ფარგლებში მხარი დაუჭიროს და გააძლიეროს თემი. ამ პროგრამამ შეიძლება საქველმოქმედო შემოწირულობების, მოხალისე თანამშრომელთა აქტივობების, და სხვა რესურსების ფორმა მიიღოს, როგორიცაა პროფესიული უნარები თუ აღჭურვილობა, ან შენობა ნაგებობები. შესაძლოა კომპანიებმა ითანამშრომლონ ადგილბრივ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან, რომლებიც კომპანიის მიერ დაფინანსებული სათემო პროგრამების განმახორციელებელი პარტნიორები ხდებიან. ეს სოციალური პასუხისმგებლობის მიმართ კომპანიის დამოკიდებულების ყველაზე თვალსაჩინო გამოხატულებაა და ამდენად, ყველაზე უკეთ აკმაყოფილებს დაინტერესებული მხარეების სურვილებს.

ბიზნესის მიზანი უნდა იყოს ისეთი მუშაობა, რომელიც ზიანის მიყენებას გამორიცხავს, თუმცა, რასაკვირველია, ბიზნესს შესაძლოა უარყოფითი ზეგავლენაც ჰქონდეს - დაწყებული ობიექტზე ყოველდღიური მუშაობის დროს გამოწვეული ნგრევითა და ხმაურით, დამთავრებული გარემოზე ზემოქმედებით, როგორიცაა გარემოს დაბინძურება, ან ძირითად ადგილობრივ დაინტერესებულ მხარეებთან გაუგებარი ურთიერთობა. კარგად ჩამოყალიბებული სათემო პროგრამა ფეხდაფეხ უნდა მიჰყვებოდეს აღნიშნული უარყოფითი ზემოქმედების მინიმუმამდე შემცირებისთვის გამიზნულ ზომებს.

რაში მდგომარეობს სარგებელი?

კომპანიები სულ უფრო მეტ პრაქტიკულ ნაბიჯს დგამენ ადგილობრივ თემთან კარგი ურთიერთობების ჩამოსაყალიბებლად. ეს ორმხრვად სასარგებლო ურთიერთობები მხოლოდ თემს კი არ ეხმარება, არამედ ხელსაყრელ სამუშაო გარემოს უქმნის ბიზნესს თემში ნდობის ჩამოყალიბებითა და პატივისცემის ატმოსფეროს შექმნით. ეს ურთიერთობები ბიზნესის მთელი რიგი ფუნქციური ამოცანების განხორციელებას უწყობს ხელს, როგორიცაა:

მარკეტინგი

ადამიანური რესურსები

საჯარო საქმიანობა

საზოგადოებასთან ურთიერთობა

სათემო ინვესტიცია იგივეა რაც ინვესტიციის ნებისმიერი სხვა ფორმა. თუ ის სათანადოდ ხორციელდება და მიბმულია ბიზნესის ინტერესებთან, მაშინ ის თანაბრად ემსახურება ორივე მიზანს: აკმაყოფილებს თემის საჭიროებებს და აძლიერებს ბიზნესს. ცუდად წარმართული ინვესტიცია ვერ მოახდენს სარგებელის მატერიალიზაციას და უფრო მეტიც, უარყოფითად აისახება თავად ბიზნესზე.

კარგი სათემო პროგრამის როლი, როგორც ადამიანური რესურსებისთვის მხარდაჭერა, უკვე საკამოდ კარგადაა დანერგილი. გაერთიანებულ სამეფოში ჩატარებულმა კვლევებმა დაადასტურა, რომ უმაღლესი სასწავლებლების კურსდამთავრებულებისათვის წარმატებული კორპორატიული მოქალაქის რანგი ბევრად უფრო მეტს ნიშნავს, ვიდრე ფინანსური ან მომგებიანობის ფაქტორი - და მიუთითებს, რომ ადამიანთა უმრავლესობა თანხმდება, რომ ისინი უფრო ლოიალურად არიან განწყობილი თემის მხარდამჭერი დამსაქმებლების მიმართ.

სათემო პროგრამა შეიძლება საუკეთესო ინსტრუმენტი გახდეს თანამშრომელთა ტრენინგისა და განვითარებისთვის (მაგ. გუნდური მუშაობა, ლიდერობა, კომუნიკაცია და პრეზენტაციები, ა.შ.) და სხვა ალტერნატიულ საშუალებებთან შედარებით უფრო ხარჯ-ეფექტურიც აღმოჩნდეს.

საქართველოში უფრო და უფრო მეტი ბიზნეს საწარმო ახორციელებს ინვესტიციებს სოციალურ და სათემო პროგრამებში. არის ისეთი ბიზნესებიც, რომლებსაც ამგვარი ღონისძიებების გატარების სურვილი აქვთ, მაგრამ არ ფლობენ მსგავსი სოციალური ინიციატივების ჩატარებისა და მეთვალყურეობისთვის საჭირო სათანადო შიდა სიმძლავრეს. არასამთავრობო ორგანიზაციები, რომლებსაც უნარი აქვთ გამოავლინონ ის სოციალური პრობლემები, რომლებსაც კომპანიის ინიციატივა უნდა მიესადაგებოდეს, პროექტების განხორციელების, მონიტორინგისა და შეფასების სისტემებით, შესაფერისი დამხმარე ძალაა ბიზნესის წარმომადგენლებისათვის სოციალური პროექტების განხორციელებაში. ბიზნესსა და არასამთავრობო ორგანიზაციას შორის თანამშრომლობისა და პარტნიორობის ასეთმა ფორმამ შედეგად შეიძლება კორპორატიული სოციალური პროექტების სტრატეგიული დაგეგმვა და ეფექტური განხორციელება მოიტანოს, რომელსაც ყველა დაინტერესებული მხარისათვის დადებითი შედეგი ექნება.

რას ემყარება იგი?

საქართველოში სოციალური პასუხისმგებლობისკენ მიმართული საქმიანობის წინაშე არ არსებობს რაიმე სახის სამართლებრივი შეზღუდვა, თუმცა წამახალისებელი ფაქტორიც ძალიან უმნიშვნელოა. მიუხედავად ქველმოქმედების ხანგრძლივი და ძლიერი ტრადიციისა, ეს სფერო ჯერ კიდევ საჭიროებს ქმედითუნარიანობის გაძლიერებას თუ კი გვინდა, რომ მართლაც ხელსაყრელი გარემო შევუქმნათ მას.

ანგარიშგება - ქართული კომპანიების უმეტესობა, რომელიც, ჩვეულებრივ პირადი კავშირების გზითაა ქველმოქმედებასა და სათემო ღონისძიებებში ჩართული, როგორც წესი არ უწევს მენეჯმენტს, შეფასებასა და მონიტორინგს ამ ღონისძიებს მათ შედეგებს, არც რაიმე სახის ანგარიშგებას აწარმოებს მათ შესახებ. ხშირად არც კონკრეტული ბიზნეს აქტივობის დადასტურება შეუძლიათ. გამონაკლისს საერთაშორისო კომპანიების ფილიალები წარმოადგენს, რომლებიც ანგარიშგების საერთაშორისოდ დადგენილ სტანდარტს მიმართავენ. შედარებისთვის მოვიყვანთ გაერთიანებული სამეფოს მაგალითს, სადაც კომპანიებს კანონის ძალით მოეთხოვება მათ მიერ ადგილობრივად განხორციელებული მთლიანი საქველმოქმედო შემოწირულობების შესახებ ინფორმაციის გამოქვეყნება. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ კომპანიების უმეტესობა ბევრად მეტ საქმეს აკეთებს, ვიდრე ეს ციფრებშია გამოსახული, ნივთების, სხვადასხვა საქონლის, რესურსებისა და თანამშრომელთა დროის დონაციის ჩათვლით.

საგადასახადო წამახალისებლები კომპანიებისათვის - ეს შეიძლება ერთ-ერთი სასარგებლო მოტივატორი გახდეს კორპორატიული სათემო ინვესტიციების განხორციელების საქმეში, მაგალითად, როცა კორპორატიული საქველმოქმედო ხარჯები თავისუფლდება გადასახადებისგან, მათ შორის ქველმოქმედებაში გაღებული წვლილი. საქართველოში ამ კუთხით არსებული ერთადერთი სამართლებრივი დებულება ეხება კერძო კომპანიების მიერ განხორციელებული დონაციის დაბეგვრას, რომელიც რეგულირდება საგადასახადო კოდექსის 186-ე, 32-ე და მე-14 მუხლებით. კანონის თანახმად, კომპანიის „დაბეგვრამდე არსებული შემოსავლის“ 8%, რომელიც „შემოწირულობის სახით გადაეცემა“ საქველმოქმედო ორგანიზაციებს - თავისუფლდება მოგების გადასახადისგან. ეს შეღავათი განსაკუთრებულ სტიმულს აძლევს კომპანიებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების თანამშრომლობას. თუმცა, ეს შეღავათი არც თუ ისე ხშირად გამოიყენება და ის გამორიცხავს მოწყვლადი ინდივიდებისა და ჯგუფებისათვის პირდაპირი დახმარების გაწევას, რაც საქართველოში კორპორატიული ქველმოქმედების ყველაზე გავრცელებული ფორმაა. ასევე, გრანტების შესახებ კანონის თანახმად გრანტები თავისუფლდება გადასახადების უმეტესობისგან.

საგადასახადო წამახალისებლები თანამშრომლებისთვის - ამჟამად საქართველოში არ მოქმედებს არც ერთი სამართლებრივი დებულება, რომელიც დასაქმებულ ადამიანს საშუალებას მისცემს განახორციელოს დაუბეგრავი შემოწირულობა. იმ ქვეყნებში სადაც ასეთი დებულებებია ძალაში, კომპანიებს შეუძლიათ სახელფასო ანგარიშებზე შექმნან შემოწირულობების საანგარიშსწორებო სქემები, საიდანაც კომპანია იხდის იმავე ოდენობის თანხას, რასაც დაქირავებული თანამშრომელი, იმ ორგანიზაციის სასარგებლოდ, რომელსაც ეს უკანასკნელი თავად აირჩევს.

უნარშეზღუდული ადამიანები - გაერთიანებულ სამეფოში სატელეფონო მომსახურების, წყალმომარაგების, გაზისა და ელექტრო მომარაგების სფეროებს მოეთხოვებათ ადვილად ხელმისაწვდომი გახადონ თავისი მომსახურება უნარშეზღუდული მომხმარებლებისთვის ან გადახდის უუნარო მომხმარებლებისთვის. ბევრ ქვეყანას აქვს ჩამოყალიბებული სტრატეგია და შესაბამისი სამართლებრივი ბაზა, რომელიც არეგულირებს საზოგადოებაში უნარშეზღუდული ადამიანების ცხოვრებას. აქ მოცემულია დამსაქმებლებისათვის განკუთვნილი დირექტივები დასაქმებასა და სამუშაო ძალასთან დაკავშირებით, და ასევე უნარშეზღუდული ადამიანებისთვის საზოგადოებრივ და საცხოვრებელ შენობებში გადაადგილების პრობლემებთან დაკავშირებით.

2009 წელს საქართველომ მიიღო უნარშეზღუდულ ადამიანთა სოციალური ინტეგრაციის 2010-2012 წლების სამთავრობო მოქმედების გეგმის კონცეფცია. მცირე ბიზნესში უნარშეზღუდული ადამიანების დასაქმებისა და თვითდასაქმებისთვის ხელშემწყობი პროგრამების შექმნასა და განხორციელებაში კონცეფცია ითვალისწინებს დონორი ორგანიზაციებისა და კერძო სექტორის აქტიურ თანამონაწილეობას.

როგორ ახორციელებთ ამას პრაქტიკულად?

უფრო შედეგიანი რომ იყოს, სათემო ღონისძიებები ბიზნესის საქმიანობად უნდა განიხილებოდეს - ისევე, როგორც ნებისმიერი სხვა ფორმით განხორციელებული ინვესტიცია. სოციალური პასუხისმგებლობის კომპანია თავისი მომხმარებლების საჭიროებებსა და მოთხოვნებს ისევე სისტემატიურად იკვლევს და აანალიზებს, როგორც სათემო საჭიროებებს, შემდეგ კი ძირითად დაინტერესებულ მხარეებთან ერთად აყალიბებს პრიორიტეტებს. ბუნებრივად მნიშვნელოვანია საქმიანობის იმ სფეროების გამოვლენა, რომლებიც იმავდროულად შეესაბამება კომპანიის ბიზნეს ინტერესებსა და სტრატეგიულ მიზნებს. იმისათვის, რომ სათემო ინვესტიციამ უზრუნველჰყოს როგორც თემის, ისე ბიზნესისთვის სარგებელის მოტანა, ძირითადი მოთხოვნა შესაბამისი პროცედურების გამოყენებაა, რომლებიც სრულ ურთიერთგაგებასა და სამართლებრივ ნორმებთან შესაბამისობას, და ადგილობრივ სამეწარმეო კონტექსტში კომპანიის სტრატგიული მიზნებისა და თემის საჭიროებების განხორციელებას უზრუნველყოფს.

ახალ გლობალურ ტენდენციას წარმოადგენს სექტორებს შორის თანამშრომლობა, როგორც ამ მიდგომისა და პროცესების კომბინაციის შედეგი, და სავარაუდოდ საუკესო შედეგების მქონეც. ზოგიერთ ქვეყანაში არსებობს ორგანიზაციები, როგორიცაა „საქველმოქმედო დახმარების ფონდი“, ან „საქველმოქმედო ფონდი“ (დიდ ბრიტანეთში) ან „გაერთიანებული გზა“ (აშშ-ში), რომელიც კომპანიებს მომსახურების სრულ პაკეტს სთავაზობს რაშიც იგულისხმება კომპანიების დახმარება და მათი შემოწირულობების მიზნობრივად განკარგვის გარანტია. საქართველოში ჯერ კიდევ არ არსებობს ამ სფეროში კომპანიების დამხმარე რაიმე პროფესიული ინსტრუმენტი. თუმცა, მაგალითები, რომელიც იმ კომპანიებს ეხება, ვისთვისაც ნათელია თემის ჩართულობის მნიშვნელობა, კარგ მაგალითს აძლევენ ყველა დანარჩენს, რომლისთვისაც მნიშვნელოვანია კარგი მეზობლის სახელი. ქართულ კომპანიებს საშუალება აქვთ დახმარება მიიღონ საქართველოს სავაჭრო- სამრეწველო პალატისგან ან საერთაშორისო ორგანიზაციების ვებ გვერდებიდან. წარმატებული სათემო პრაქტიკის ფუნდამენტური კომპონენტები ძალიან მარტივია და შეჯამებულია ქვემოთ მოყვანილ ცხრილში.

როგორ აწყობთ ამ პროცესს?

როგორ ზომავთ?

ბიზნესს უნდა შესწევდეს ძალა თვალნათლივ დაანახოს გამიზნული სათემო პროგრამების შედეგად მიღებული სარგებელი და ფართო სოციალური შედეგი, როგორც ბიზნესს, ისე საზოგადოებას. შესაძლებლობის შემთხვევაში ეს შედეგები გამოისახება ციფრებში, თუმცა უნდა ვაღიაროთ, რომ ხშირად შეუძლებელიცაა სრულყოფილი პროგრამების შედეგების ციფრებში ასახვა.

სათემო ინვესტიციების შედეგების შეფასება არ არის ადვილი საქმე. ბიზნესის კუთხით, შეიძლება გამოდგეს საზომები, როგორიცაა ტრენინგის ხარჯების შემცირება, თუმცა სათემო პროგრამებში ზუსტი მიზეზებისა და შედეგების დადგენა ყოველთვის არ იქნება ასე ადვილი. სხვა საზომები, როგორიცაა, მაგ. უნარჩვევების გაუმჯობესების და თანამშრომელთა მოტივირების მაჩვენებელი აუცილებლად სასიამოვნო იქნებოდა, რომ იზომებოდეს.

თემის მხრიდან ადვილია მათი მონაწილლეობის გაწეული სამუშაოს ოდენობის მიხედვით გაზომვა. თუმცა, საჭიროა რეალური შედეგების გაზომვა. სოციალური შედეგის გაზომვაში შეფასების მრავალი შესაძლო ერთეული იგულისხმება, ეს პროგრამის ხასიათზეა დამოკიდებული. საზომების დიდი ნაწილი შეეხება ადამიანების აღქმას და მესამე მხარის მიერ მოხსენებულ სარგებელს.

თითეულმა კომპანიამ უნდა გადაწყვიტოს ზემოთხსენებულიდან რომელი ინდიკატორებია მისი მოღვაწეობისთვის უფრო მნიშვნელოვანი და შემდეგ ამ ინდიკატორების მიხედვით შეაფასოს შესრულებული სამუშაო. მთავარია, დარწმუნებული იყოს, რომ შერჩეული ინდიკატორები მიესადაგება: ა) მის ხედვას, ძირითად ღირებულებებსა და ამოცანებს; ბ) კომპანიის სოციალური იმიჯიდან გამომდინარე რისკებსა და პოტენციალს; და გ) მოწილეთა და დაინტერესებულ მხარეთა პოზიციებს.

ანგარიშგების გლობალურ ინიციატივაში შეგიძლიათ ნახოთ ინდიკატორების სრული ჩამონათვალი. შესაფერისი შედეგების ინდიკატორების სია განსხვავებულია კომპანიებისა და სექტორების მიხედვით. ინდიკატორების მოკლე სიის შედგენისას ყველაზე მნიშვნელოვანი ისაა, რომ გათვალისწინებული იქნას კომპანიის ბუნება და ტიპი და მისი გავლენა სხვადასხვა დაინტერესებულ მხარეებზე. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, კომპანიამ ინდიკატორების ისეთი ნაკრები უნდა აირჩიოს, რითაც საუკეთესოდ შეაფასებს რისი მიღწევაც უნდა სათემო პროგრამების საშუალებით და რისი გაგებაც სურთ სტეიქჰოლდერებს კომპანიის შესახებ. სწორედ ამიტომ უმნიშვნელოვანესია, რომ კომპანიამ დაინტერესებული მხარეებისგან მიიღოს უკუგება, რადგან ეს კომპანიას დაეხმარება გაარკვიოს, თუ რომელი ინდიკატორი უფრო უკეთ მიესადაგება ამ მიზანს.

როგორ ამცნობ სხვებს შენი საქმიანობის შესახებ?

რატომ ანგარიში?

ანგარიშგება და შენი საწარმოს საზოგადოებაზე ზემოქმედების შესახებ ინფორმაციის გავრცელება გეხმარება:

დღეისათვის არსებობს სამართლებრივად დადგენილი ანგარიშგების მოთხოვნები მსოფლიოს ნებისმიერი კომპანიის არა ფინანსურ საქმიანობასთან დაკავშირებით. თუმცა, გარემოსდაცვითი, სოციალური ან უფრო მრავალმხრივი მდგრადობის ანგარიშების (მათ შორის ფინანსური, გარემოსდაცვითი და სოციალური საქმიანობის შესახებ) მომზადების პრაქტიკა გასული ათწლეულის განმავლობაში სწრაფად განვითარდა, განსაკუთრებით დიდ და საერთაშორისო კომპანიებში. კომპანიები რომლებიც არ ამზადებენ ცალკეულ ანგარიშებს ხშირად დაურთავენ ხოლმე წლიურ ანგარიშს თავებს მათი გარემოსდაცვითი და სოციალური საქმიანობის შესახებ ან აქვეყნებენ ინფორმაციას ვებ გვერდის სპეციალურ განყოფილებაში.

ყოველწლიური ანგარიშგება პროგრესის შესახებ სავალდებულოა Global Compact-ის კორპორატიული წევრებისთვის და წარმოადგენს მათი წევრობის გაგრძელების ძირითად პირობას. Global Compact-ის წევრებს შორის კომუნიკაცია პროგრესის შესახებ (COP) გამოქვეყნებულია ინიციატივის ცენტრალურ ვებ გვერდზე.

იმისთვის რომ კორპორატიული ანგარიშები საიმედო და თავსებადი გახდეს, გლობალური ანგარიშგების ინიციატივამ შეიმუშავა ინდიკატორების და სახელმძღვანელოების პაკეტი, რომელიც ახლა წარმოადგენს ყველაზე გამოყენებად და საერთაშორისო დონეზე აღიარებულ ანგარიშგების ჩარჩოს. გლობალური ანგარიშგების ინიციატივის მესამე ვერსია ითარგმნა საქართველოს სტარტეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრის მიერ და განთავსებულია მის ვებ გვერდზე. კომპანიებისთვის რომლებსაც სურთ ანგარიშგების პრაქტიკის დანერგვა, განსაკუთრებით რეკომენდებულია ონ ლაინ რეჟიმში ანგარიშგების მექანიზმი.

ანგარიშგების ელემენტები

ლიდერობის საუკეთესო ტესტი არის თანმიმდევრულობა, რომლითაც კომპანანიაში ერთი მესიჯი გადაიცემა კომუნიკაციის სხვადასხვა ფორმით. ეს უჩვენებს, რომ კომპანიას აინტერესებს მთლიანად სოციალური ზემოქმედება და არა ერთჯერადი ინიციატივები.

კომპანიებმა ანგარიშგებისას უნდა უჩვენონ თუ როგორ არის მათი კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობის აქტივობები დაკავშირებული მათ ბიზნეს საქმიანობასა და სტრატეგიასთან.

მნიშვნელოვანია, რომ ადგილი არ ჰქონდეს გადამეტებულ მოთხოვნებს, რადგან შეიძლება შეიქმნას შტაბეჭდილება რომ შენი საქმიანობა მხოლოდ საჩვენებელია. კომერციული სპონსორის მიერ გაღებული თანხები არ უნდა იქნეს წარმოდგენილი როგორც სათემო ინვესტიციები. ასევე, მაგალითად თუ კანონი სთხოვს კომპანიებს ინვალიდების დასაქმებას და თქვენი კომპანია ემორჩილება ამ საკანონმდებლო მოთხოვნას, მართებული არ იქნება ამაზე როგორც სოციალური პასუხისმგებლობის ქცევაზე საუბარი.

კომპანიებმა უნდა სძლიონ ცდუნებას და რეკლამირებისას არ თქვან, რომ ყველა პრობლემა მოაგვარეს, უმჯობესია ისაუბრონ გაუმჯობესების უწყვეტ პროცესზე თუნდაც ეს პატარა ნაბიჯების გადადგმას გულისხმობდეს.

ამასთან სრული კომუნიკაცია უნდა წარმოებდეს მარტივი და გასაგები ენით. ყოველთვის გახსოვდეთ რომ ანგარიშგების მიზანია პასუხი გაეცეს დაინტერესებული მხარეების კითხვებს თქვენი კომპანიის შესახებ.

როგორ მივაღწიოთ მიზანს

ეფექტური ანგარიშგებისთვის კომპანიებმა უნდა:

კომუნიკაციის გზები

კომპანიის ანგარიშგების მაღალი დონე აისახება მის მიერ ინფორმაციის გამიზნულად მიწოდებასა და დამატებით ინფორმაციაზე წვდომის უზრუნველყოფაში. ბიზნეს სიტუაციების უმრავლესობაში შესაძლებელია კომუნიკაციის ქვემოთ მოყვანილი მეთოდების გამოყენება:

კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობის შესახებ ინფორმაციის გავრცელებისას კომპანიებმა არ უნდა დაივიწყონ შიდა კომუნიკაცია თანამშრომლებსა და მენეჯერებთან. ეს ხელს უწყობს კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობის ინტეგრირებას საქმიანობაში, აუმჯობესებს ჰორიზონტალურ კომუნიკაციას კომპანიაში და ამაღლებს თანამშრომლების მოტივირებულობას და ერთგულებას.

ანგარიშების შენაარსი

შედარებით დიდი კომპანიები ანგარიშგებისას იყენებენ ამ მეთოდების კომბინაციას:

გასათვალისწინებელი პრინციპები

როდესაც ვიღებთ გადაწყვეტილებას აუდიტორიისათვის ყველაზე შესაფერისი მეთოდების შესახებ, უნდა გაითვალისწინო პრინციპები რომლებიც ანგარიშების სტრუქტურირებაში დაგვეხმარება:

ნებისმიერი ტიპის ანგარიში უნდა ეყრდნობოდეს შენი ბიზნესის მიზნის და ღირებულებების ლოგიკას. დაიმახსოვრეთ: ანგარიშგება თავად არ არის დასასრული. ეს არის თანამშრომლებს, კლიენტებს, მომწოდებლებს და სხვა დაინტერესებულ მხარეებს შორის ნდობის ამაღლება. საქმიანობისა და საზოგადოებაზე ზემოქმედების შესახებ ღიად საუბრის წყალობით თქვენი კომპანია გახდება სამაგალითო მომგებიანობის და სოციალური პასუხისმგებლობის ხელშეწყობის თვალსაზრისით.

რას გვპირდება მომავალი?

გარდამავალ პერიოდს და ახალ ბაზარს სოციალური ცვლილება მოყვება; სათემო ინვესტიციების სფერო სწრაფად ვითარდება ახალი ტიპის ინიციატივებით.

კვლევები უჩვენებენ, რომ საზოგადოების ინტერესი იზრდება სათემო ბიზნეს ინვესტიციების მიმართ. მომხმარებლები მეტ ყურადღებას უთმობენ კომპანიების სოციალურ ზემოქმედებას, ხოლო პოტენციური დასაქმებულები მომავალი დამსაქმებლის არჩევის დროს მეტად ინტერესდებიან კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობის პროგრამებით. კვლევამ ასევე უჩვენა, რომ ორგანიზაციებზე, რომლებიც ჩართულნი არიან სათემო აქტივობებში, უფრო დადებითად საუბრობენ როგორც დამსაქმებლებზე.

გლობალური ბაზრის ახალი წესების გათავისების შედეგად, ქართულმა კომპანიებმა სულ უფრო მეტად დაიწყეს სოციალური პასუხისმგებლობის ჩართვა განვითარების სტრატეგიებში. ბოლო წლებში საქართველოში განვითარდა სოციალური პასუხისმგებლობა და მარტივი საქველმოქმედო დონაციიდან და სპონსორობიდან გადაიქცა სტრატეგიულ კოპლექსურ, მდგრად და ყველა მხარისთვის სასარგებლო ინტერვენციად. საწარმოები სულ უფორ მეტად ერთვებიან მდგრად სათემო პროგრამებში და აღიარებენ ამგვარი საქმიანობის მნიშვნელობას კონკურენტული გარემოს ჩამოყალიბებისათვის.

ბიზნესისა და თემის განვითარებაში ინვესტირების ცოდნა და შესაძლებლობა მომდევნო წლებში გაიზრდება საქართველოში. ქართული საწარმოები სულ უფრო მეტად შეძლებენ გაანალიზონ ბიზნეს გარემო და მათი გავლენა თემზე, უფრო დახვეწილი სტრატეგიით იმუშავებენ, განახორციელებენ, მართავენ და შეაფასებენ სათემო ინვესტიციების პროგრამებს, რაც პოზიტიურ გავლენას მოახდენს და ასარგებლებს როგორც თემს ისე ბიზნესს. სხვაგავარად რომ ვთქვათ სათემო პროგრამები გარდაიქმნება:

საქართველოში კორპორატიული სათემო ინვესტიციების განვითარებისათვის მნიშვნელოვანია თანამშრომლობა და პარტნიორობა ადგილობრივ და საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციებთან; რადგან ამ ორგანიზაციებს შეუძლიათ წარმოადგინონ სათემო ინვესტირების პროგრამები და დაეხმარონ ბიზნესს ექსპერტიზითა და პროფესიონალიზმით.

ქართული სექტორული და ბიზნეს ასოციაციები ასევე მნიშვნელოვან როლს შეასრულებენ ბიზნესის სათემო ინვესტიციების შემდგომ განვითარებაში, რადგან აღნიშნული უზრუნველყოფს საჭირო ქსელებს, მხარდაჭერას და შესაძლებლობების გაუმჯობესებას.

შეთავაზებული Site-seeing

დამატებითი ინფორმაციის საძიებლად შეთავაზებული ვებ გვერდები (თუმცა მათი მუდმივი განახლების გარანტირება არ შეგვიძლია)
ანგარიშვალდებულება 1000: www.accountability.org.uk
ბოსტონის ცენტრი კორპორატიული მოქალაქეობისათვის: http://bccorporatecitizenship.orgwww.bc.edu
ბიზნესი სოციალური პასუხისმგებლობისათვის (BSR): www.bsr.org
ბიზნესი თემში: www.bitc.org.uk
საქართველოს სტრატეგიული კვლევისა და განვითარების ცენტრი (CSRDG): www.csrgd.ge
საქველმოქმედო დახმარების ფონდი: www.cafonline.org
ქველმოქმედების ნდობა: www.charitiestrust.org/index.html
კლინტონის გლობალური ინიციატივა (CGI): www.clintonglobalinitiative.org
კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობა ევროპა (CSR Europe): www.csreurope.org
კსპ 360 გლობალური პარტნიორობის ქსელი: www.csr360gpn.org
ევრაზიის პარტნიორობის ფონდი: www.epfound.ge/index.php?article_id=45&clang=0
გაეროს გლობალური შეთანხმება საქართველოში: www.globalcompact.ge
საერთაშორისო ბიზნესის ლიდერთა ინიციატივა: www.thepartneringinitiative.org
ნებაყოფილობითი ორგანიზაციების ეროვნული საბჭო (NCVO): www.ncvo-vol.org.uk
გაეროს გლობალური შეთანხმება (GC): www.unglobalcompact.org
ერთიანი გზა: www.liveunited.org

საერთაშორისო კორპორაციების უმრავლესობას აქვს განსაკუთრებული კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობა ან სპეციალური ბიზნესის განყოფილება ვებ გვერდზე.