აა - ქართული ენის შორისდებული, გამოხატავს ვინმესთან შეხვედრით გამოწვეეულ სიამოვნებას ან გაოცებას.

აადუ - ესტონელი მწერლის, ჰინტის სახელი.

აავი ევალდ - ესტონელი კომპოზიტორი და საგუნდო დირიჟორი (1900-1939 წწ).

ააიუნი - იხილე ელ-აიუნი.

ააკიერი იეპე - იხილე ოკიერი ი.

აალება - საწვავი ნივთიერების ანთება ცეცხლის წყაროს შეხებით.

აალსტი - იხილე ალსტი.

აალტო ალვარ ჰუგო ჰენრიკ - ფინელი არქიტექტორი (1898-1976 წწ).

აალტონენი ვიაინიო ვალდემარ - ფინელი მოქანდაკე და ფერმწერი (1894-1966 წწ).

აამსთა - ფეოდალური კლასის წარმომადგენელი აფხაზეთში, შეესაბამება ქართულ აზნაურს.

აარაუ - ქალაქი შვეიცარიაში, აარგაუს კანტონის ადმინისტრაციული ცენტრი (70 ათასი).

აარგაუ - კანტონი შვეიცარიის ჩრდილოეთ ნაწილში, მდინარე აარეს ქვემო დინებაში.

აარე - მდინარე შვეიცარიაში, რაინის მარცხენა შენაკადი, აუზის ფართობი - 17,8 ათასი კვ.კმ. სიგრძე - 295 კილომეტრი.

აარნე ანტი ამატუს - ფინელი ფოლკლორისტი (1867-1925 წწ).

აარონი- იხილე არონი

აარონი მანუელ - ინდოელი მოჭადრაკე, პირველი საერთაშორისო ოსტატი ინდოეთში (დაიბადა 1935 წელს).

აარონი ჰენკ - ყველა დროის ერთ-ერთი უძლიერესი ამერიკელი ბეისბოლისტი (დაიბადა 1934 წელს).

აარონოვშჩინა - რუსული სტაროობრიადული სექტანტური მოძრაობა.

აასენი ივარ ანდრეას - ნორვეგიელი პოეტი და დრამატურგი (1813-1896 წწ).

ააფსთა - იხილე ბაკლანოვკა.

ააცი (ყოფილი ბაკლანოვკა) - სოფელი გუდაუთის მუნიციპალიტეტში, მდინარე ააფსთის (ბაკლანოვკის) მარცხენა ნაპირზე. თემის ცენტრი (მოიცავს 5 სოფელს: ააცი, ალრა, ალძიხი, ბინთხა, კუტიძრა). ზღვის დონიდან - 40 მეტრი, შავი ზღვიდან - 6 კილომეტრი, გუდაუთიდან - 13 კილომეტრი. ამჟამად კონტროლდება აფხაზეთის სეპარატისტული ხელისუფლების მიერ. საქართველოს უახლესი (2010 წ) კანონმდებლობით მიეკუთვნება „რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებს“.

აახენი (ახენი) - ქალაქი გერმანიის ჩრდილოეთ რაინ-ვესტფალიის მხარეში (260 ათასი).

აახი (იახი) - მთვარის ღვთაება ძველ ეგვიპტეში.

აბა

აბააჟვახუ

აბააქითი - სოფელი ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტში (კუტოლის თემი), მდინარე ბზანის სათავეში, ზღვის დონიდან - 260 მეტრი, შავი ზღვიდან - 22 კილომეტრი, ოჩამჩირიდან - 25 კილომეტრი. შემორჩენილია შუა საუკუნეების ციხე-კოშკისა და ეკლესიის ნანგრევები. ამჟამად კონტროლდება აფხაზეთის სეპარატისტული ხელისუფლების მიერ. საქართველოს უახლესი (2010 წ) კანონმდებლობით მიეკუთვნება „რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებს“.

აბაახუდა - სოფელი გუდაუთის მუნიციპალიტეტში (ანუხვის თემის საკრებულო). ზღვის დონიდან - 150 მეტრი, შავი ზღვიდან - 4 კილომეტრი, გუდაუთიდან - 24 კილომეტრი. ამჟამად კონტროლდება აფხაზეთის სეპარატისტული ხელისუფლების მიერ. საქართველოს უახლესი (2010 წ) კანონმდებლობით მიეკუთვნება „რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებს“.

აბაბა - ლაგაშის ღმერთი, შუმერული ეპოსის გმირი.

აბაგური - დაბა რუსეთის კემეროვოს ოლქში.

აბადანი - ქალაქი ირანის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში, პორტი მდინარე შატ-ელ-არაბზე (340 ათასი).

აბადი - ქალაქის აღმნიშვნელი ბოლოსართი აღმოსავლურ ტოპონიმებში.

აბადი (ებადი) შირინ - ირანელი საზოგადო მოღვაწე ქალი, სამართალდამცავი და იურისტი, 2003 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატი მშვიდობის დარგში (დაიბადა 1947 წელს).

აბადიტები (იბადიტები) - ხარიჯიტების მუსლიმანური სექტის ზომიერი ფრთის მიმდევრები.

აბადო კლაუდიო - იტალიელი დირიჟორი (დაიბადა 1933 წელს).

აბადონა - პერსონაჟი მიხაილ ბულგაკოვის რომანისა „ოსტატი და მარგარიტა“, ომის დემონი.

აბაევი ვასილი - საბჭოთა ეპოქის ენათმეცნიერი, ფოლკლორისტი, ლექსიკოგრაფი. დაიბადა საქართველოში (1900-1975 წწ).

აბავა - მდინარე ლატვიაში.

აბაზა - ქალაქი რუსეთის კრასნოიარსკის მხარეში, ხაკასეთის რესპუბლიკაში (20 ათასი).

აბაზა ალექსანდრე - რუსეთის ფინანსთა მინისტრი 1880-81 წლებში (1821-1895 წწ).

აბაზანა - ჰიგიენური და სამკურნალო პროცედურების ჩასატარებელი საგანგებო ჭურჭელი.

აბაზასძე ივანე - XI საუკუნის I ნახევრის საქართველოს პოლიტიკური მოღვაწე ქართლის ერისთავთერისთავის ბაგრატ IV-ის დროს.

აბაზასძენი - აღმოსავლეთ საქართველოს ფეოდალური საგვარეულო. წარმომავლობით დაკავშირებული ჩანს IX-X საუკუნეების შიდა ქართლის ერისთავების - ტბელების - ფეოდალური სახლთან.

აბაზაძე მანანა - მოცეკვავე, საქართველოს სახალხო არტისტი (დაიბადა 1947 წელს).

აბაზაძე ნიკოლოზ - ეთნოგრაფი, საზოგადო მოღვაწე (1863-1931 წწ).

აბაზ ბაკურიანის ძე - XI საუკუნის ქართველი მოღვაწე, ბიზანტიის იმპერიის მაგისტროსი, ძმა გრიგოლ ბაკურიანის ძისა.

აბაზგები - ძველი აფხაზური ტომი. პირველად იხსენიებს არიანე ფლავიუსი (II ს.). იმ დროს აბაზგები აფსილების ჩრდილოეთით ცხოვრობდნენ და დაახლოებით ახლანდელი ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტის ტერიტორია ეკავათ.

აბაზგია - აბაზგებით დასახლებული ისტორიული მხარე დღევანდელი აფხაზეთის ტერიტორიაზე.

აბაზები (აფხაზურად „აშვი“) - აფხაზების მონათესავე ხალხი, რომელიც დღევანდელი ყარაჩაი-ჩერქეზეთის ავტონომიაში ცხოვრობს.

აბაზი - წვრილი ფულის 20 ერთეული აღმოსავლეთის ქვეყნებში. ვერცხლის მონეტის სახით პირველად შემოიღო შაჰ-აბას I-მა (აქედან წარმოდგა მისი სახელიც - „აბას-ი“ ანუ „აბასისა“).

აბაზია (უფრო სწორია: აბასია) [ბერძ. a (უარყოფითი ნაწილაკი) და basis მოძრაობა, სიარული] - მედიცინაში - სიარულის უნარის დაკარგვა, მეტწლად ნერვული სისტემის დაავადების შედეგად (იხილე აგრეთვე, ასტაზია).

აბაზური ენა - აბაზების მშობლიური ენა.

აბათაი-ხანი - მონღოლი მთავარი, თუშეთუ-ხანების სამთავრო სახლის დამაარსებელი (1534-1586 წწ).

აბათხევი - სოფელი ახალციხის მუნიციპალიტეტში (წყალთბილას თემის საკრებულო). ზღვის დონიდან -1340 მეტრი, ახალციხიდან - 16 კილომეტრი. 2002 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 330 ადამიანი.

აბაი

აბაი კუნანბაევი - ყაზახი პოეტი-განმანათლებელი, დამწერლობიანი ყაზახური ლიტერატურის ფუძემდებელი (1845-1904 წწ).

აბაიმე - შიშის გამომხატველი შორისდებული ქართული ენისა.

აბაის სტეპი - მთათაშორისი დაბლობი რუსეთის ალთაის მთებში.

აბაიშვილი ჯემალ - ხელბურთელი, მეკარე. თამაშობდა თბილისის „ბურევესტნიკში“ (1961-70), კრასნოდარის სკიფ-სა (1971-73) და სსრკ-ს ნაკრებში (1962-67). სსრკ-ს ორგზის ჩემპიონი (1962, 64), სამგზის მეორე (1965, 66, 67) და ორგზის მესამე (1963, 71) პრიზიორი. მონაწილეობდა ორ მსოფლიო ჩემპიონატში (1964, 67 წწ). სსრკ-ს ნაკრებში ჩაატარა 51 მატჩი. სპორტის საპატიო ოსტატი (1938-1989 წწ).

აბაკა (ესპ.)

აბაკანი

აბაკანის სტეპი - დაბლობი მდინარე აბაკანის მარცხენა სანაპიროზე.

აბაკანის ქედი - მდებარეობს დასავლეთ ციმბირის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში (სიგრძე - 300 კილომეტრი, სიმაღლე - 1980 მეტრამდე).

აბაკელია თამარ - მოქანდაკე, გრაფიკოსი და თეატრის მხატვარი, საქარველოს ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე (1905-1953 წწ).

აბაკელია იოსებ - ფთიზიატრი, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი (1882-1938 წწ).

აბაკი (ბერძნ.)

აბაკუმი - რუსული სტაროობრიადული მოძრაობის მამამთავარი XVII საუკუნეში.

აბაკუმოვი გლებ - რუსი ქიმიკოსი (დაიბადა 1937 წელს).

აბაკურა - იხილე ჰაბკვირის ქედი.

აბალაკოვები ვიტალი (1905-1986 წწ) და ევგენი (1907-1947 წწ) - რუსი ალპინისტი ძმები.

აბალკინი ლეონიდ - რუსი ეკონომისტი, აკადემიკოსი (დაიბადა 1930 წელს).

აბანდონი - ტვირთ ან გემთფლობელის მიერ თავისი უფლებების დათმობა დაზღვეულ ქონებაზე დამზღვევის მიმართ.

აბანთოსი - იხილე აბანტი.

აბანი - დაბა რუსეთის კრასნოიარსკის მხარეში.

აბანიანო ნიკოლა - იტალიელი ფილოსოფოსი, ე.წ. პოზიტიური ეკზისტენციალიზმის ფუძემდებელი (1901-1990 წწ).

აბანკინი პავლე - რუსი ადმირალი, მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე (1902-1965 წწ).

აბანო

აბანოეთი - სოფელი ამბროლაურის მუნიციპალიტეტში (ბუგეულის თემის საკრებულო), მდებარეობს მდინარე რიონის მარცხენა ნაპირზე. ზღვის დონიდან - 600 მეტრი, ამბროლაურიდან - 13 კილომეტრი. 2002 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 180 ადამიანი.

აბანოზი - ძვირფასმერქნიანი ხე, იგივე ეკალმუხა.

აბანოზისებრნი - ძვირფასმერქნიან მცენარეთა ოჯახი, ხარობს ტროპიკებსა და სუბტროპიკებში.

აბანოთუბანი (იგივე თათრის მეიდანი) - ძველი თბილისის უბანი მტკვრის მარჯვენა სანაპიროზე.

აბანოს სერი - უღელტეხილი, იხილე აბანო.

აბანოსღელე

აბანოს ღრუბელი (Euspongia officinalis) - ცხოველი ღრუბლების ტიპისა, რომელიც შეიცავს რქოვან ნივთიერებას - სპონინგს; მისგან ამზადებენ ტანის დასაბან ღრუბელს.

აბანოსხევი

აბანო-ტერმე - ბალნეოლოგიური კუროტი იტალიაში (ვენეციის ოლქი).

აბანტები - თრაკიელთა ტომი ძველ საბერძნეთში.

აბანტი (აბასი, აბანთოსი) - არგოსის მეთორმეტე მეფე (ძველი საბერძნეთი).

აბანტიადები - აბანტის შვილები: აკრისიოსი, კანეთოსი, ოე.

აბანტიადი - აკრისიოსის ასულ დანაეს მეტსახელი, როგორც აბანტის შვილიშვილისა.

აბანტიდა - აბანტის (აბანტოდების) კუნძული, იგივე კუნძული ევბეა.

აბაჟური (ფრანგ.) - ლამპის საფარი.

აბარბანელი იეჰუდა - ესპანელ-ებრაელი რელიგიური მწერალი-მოაზროვნე (1470-1521 წწ).

აბარი - სოფელი ამბროლაურის მუნიციპალიტეტში (ლიხეთის თემის საკრებულო), მდებარეობს ლეჩხუმის ქედის სამხრეთ კალთაზე. მდინარე ლუხუნისწყლის მარჯვენა ნაპირზე. ზღვის დონიდან - 880 მეტრი, ამბროლაურიდან - 17 კილომეტრი. 2002 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 180 ადამიანი.

აბარიდი (აბარისი) - ძველი ბერძნული მითოლოგიის თანახმად, აპოლონის ქურუმი, ჰიპერბორეელი გმირი.

აბარისი - იხილე აბარიდი.

აბარმადი - იხილე აბრამადი.

აბარნიდა - კონცხი ჰელესპონტზე (ძველი საბერძნეთი).

აბას I („შაჰ-აბას დიდად“ წოდებული) - ირანის შაჰი 1587-1629 წლებში (1571-1629 წწ).

აბას II - ირანის შაჰი 1633-66 წლებში.

აბასთუმანი

აბასთუმნის ასტროფიზიკური ობსერვატორია, მდებარეობს ყანობილის მთაზე, დაარსებულია 1932 წელს.

აბასთუმნისწყალი - მდინარე, იხილე ოცხე.

აბასი ფერჰათ - ალჟირის დროებითი მთავრობის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე 1958-61 წლებში (1899-1985 წწ).

აბასი ხოჯა აჰმადი - ინდოელი მწერალი და კინორეჟისორი (1914-1987 წწ).

აბასია - იხილე აბაზია.

აბასიანები (აბასიდები) - არაბი ხალიფების დინასტია 750 - 1258 წლებში.

აბასიანთა სახალიფო - არაბული სახელმწიფო 750-1258 წლებში. შეიქმნა აბუ მუსლიმის აჯანყების შედეგად, რომელმაც ბოლო მოუღო ომანიანთა დინასტიის ბატონობას.

აბას იბნ ალ-აჰნაფი აბუ ლ-ფადლ - არაბი პოეტი (750 - დაახლოებით 808 წწ).

აბასიდები - იხილე აბასიანები.

აბასიიანიკი საიდ ფაიკ - თურქი მწერალი (1907-1954 წწ).

აბას მარვაზი - სპარსულ-ტაჯიკური პოეზიის წარმომადგენელი (გარდაიცვალა 815 წელს).

აბას მაჰმუდ ალ-აკადი - ეგვიპტელი არაბი მწერალი (1889-1964 წწ).

აბას-მირზა - ირანის დიდი სახელმწიფო და სამხედრო მოღვაწე, სამეფო ტახტის მემკვიდრე (1789 - 1833 წწ).

აბასოვი აზად - ყაზანელი თათარი საოპერო მომღერალი, ლირიული ტენორი, საბჭოთა კავშირის სახალხო არტისტი (დაიბადა 1925 წელს).

აბასოვი მიტატ თეიმურ ოღლი - აზერბაიჯანელი გეოლოგი, აკადემიკოსი (დაიბადა 1926 წელს).

აბასოვი შურჰათ - უზბეკი კინორეჟისორი და სცენარისტი, საბჭოთა კავშირის სახალხო არტისტი (დაიბადა 1931 წელს).

აბას საჰათი - იხილე მეჰდიზადე აბას საჰათი.

აბატი (ლათ.)

აბატისა (ლათ.) - კათოლიკე დედათა მონასტრის წინამძღვარი.

აბატსკი - დაბა რუსეთის ტიუმენის ოლქში.

აბაღა-ხანი - ირანის მონღოლი გამგებელი (1234-1282 წწ).

აბაღიანი არმენ - ატომური ენერგიის სფეროს მეცნიერი, მოღვაწეობს რუსეთში (დაიბადა 1933 წელს).

აბაშა

აბაშეთი - ეთიოპიის ძველქართული სახელი.

აბაშელი (ნამდვილი სახელი და გვარი ისააკ ჩოჩია) ალექსანდრე - ქართველი პოეტი (1884-1954 წწ).

აბაშვილი გიორგი - საბჭოთა ეპოქის ვიცე-ადმირალი, მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე (1910 - 1975 წწ).

აბაშისპირი (ყოფილი საჩოჩიო) - სოფელი აბაშის მუნიციპალიტეტში (ნორიოს თემის საკრებულო). ზღვის დონიდან - 20 მეტრი აბაშიდან - 1,5 კილომეტრი. 2002 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 356 ადამიანი.

აბაშის მუნიციპალიტეტი - ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეული დასავლეთ საქართველოში, სამეგრელოსა და ზემო სვანეთის მხარეში, კოლხეთის დაბლობზე. 1917 წლამდე ქუთაისის გუბერნიის სენაკის მაზრაში შედიოდა, 1917-1930 წლებში - სენაკის მაზრაში, 1930 წლიდან ცალკე რაიონია, 1963-1966 წლებში შედიოდა ყოფილ გეგეჭკორის (ამჟამად მარტვილის) რაიონში. ფართობი - 320,5 კვ.კმ. 1 ქალაქი, 40 სოფელი. მოსახლეობის რაოდენობა 28,5 ათასამდე (2006 წ).

აბაშიძე ასლან - აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მეთაური 1991-2004 წლებში (დაიბადა 1938 წელს).

აბაშიძე გიორგი-მალაქია - იმერეთის სამეფოს პოლიტიკური მოღვაწე (გარდაიცვალა 1722 წელს).

აბაშიძე გრიგოლ გრიგოლის ძე - პოეტი და მწერალი (1914-1994 წწ).

აბაშიძე გრიგოლ დავითის ძე - პოეტი (1866-1903 წწ)

აბაშიძე გოჩა - კინომსახიობი (1930-1962 წწ).

აბაშიძე დავით (დოდო) - კინომსახიობი, საქართველოს სახალხო არტისტი (1924-1990 წწ).

აბაშიძე დევი - კინორეჟისორი (დაიბადა 1924 წელს).

აბაშიძე დიმიტრი - თეატრის რეჟისორი (1893-1975 წწ).

აბაშიძე ვასილ (ვასო) - მსახიობი, საქართველოს სახალხო არტისტი (1854-1926 წწ).

აბაშიძე ვახტანგ - თეატრის რეჟისორი (1897-1937 წწ).

აბაშიძე ვახუშტი - ქართლის სამეფოს პოლიტიკური მოღვაწე (XVIII საუკუნის I ნახევარი).

აბაშიძე ირაკლი - პოეტი-აკადემიკოსი (1909-1992 წწ).

აბაშიძე კიტა - კრიტიკოსი, პუბლიცისტი, საზოგადო მოღვაწე, სოციალ-ფედერალური პარტიის ერთ-ერთი ლიდერი (1870-1917 წწ).

აბაშიძე ლევან - კინომსახიობი (1965-1992 წწ).

აბაშიძე ლეილა - კინომსახიობი, საქართველოს სახალხო არტისტი (დაიბადა 1929 წელს).

აბაშიძე მემედ - საზოგადო მოღვაწე, პუბლიცისტი (1873-1941 წწ).

აბაშიძე როსტომ - კლასიკური (ბერძნულ-რომაული) სტილის მოჭიდავე, მსოფლიოს სამგზის ჩემპიონი 1958, 1962 და 1963 წლებში (დაიბადა 1935 წელს).

აბაშიძე ტასო (ანასტასია) - მსახიობი, ვასო აბაშიძის ქალიშვილი (1881-1958 წწ).

აბაშიძე ჰაიდარ ალის ძე - საზოგადო მოღვაწე, პუბლიცისტი, პედაგოგი. სანჯაყ-ბეგ

აბაშიძეთა შთამომავალი (1893-1966 წწ).

აბაშიძეები - ფეოდალური საგვარეულო იმერეთში, ქართლსა და კახეთში.

აბაშიძე-ფინეზიშვილი ნიკოლოზ - იმერეთის 1819-1820 წლების აჯანყების აქტიური მონაწილე.

აბაჩა სანი - ნიგერიის მთავრობის ლიდერი 1993-98 წლებში (1933-1998 წწ).

აბაცვახუ (აბაცვა-ხუ) - მთა გუდაუთის მუნიციპალიტეტში, ბზიფის ქედის დასავლეთ ნაწილში.

აბაძეხები - ადიღეელების ეთნოგრაფიული ჯგუფი.

აბაძეხსკაია - აშელის ხანის ღია ტიპის ნამოსახლარი სტანიცებს აბაძეხსკაიასა და სევასტოპოლსკაიას შორის (რუსეთის კრასნოდარის მხარის ადიღეს ავტონომია).

აბახვამწა - იხილე აბახუამწა.

აბახუამწა (აბახვამწა) - სოფელი გუდაუთის მუნიციპალიტეტში (აბღარხუქის თემის საკრებულო), მდინარე ბაკლანოვკის მარცხენა ნაპირზე. ზღვის დონიდან - 80 მეტრი, შავი ზღვიდან - 7 კილომეტრი, გუდაუთიდან - 13 კილომეტრი. ამჟამად კონტროლდება აფხაზეთის სეპარატისტული ხელისუფლების მიერ. საქართველოს უახლესი (2010 წ) კანონმდებლობით მიეკუთვნება „რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებს“.

აბბა (აბრევიატურა) - XX საუკუნის 70-80-იანი წლების შვედური ანსამბლი, ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული მთელ მსოფლიოში. შეიქმნა 1973 წელს, დაიშალა 1983 წელს. შემადგენლობა: ბიორნ ულვეუსი, ბენი ანდერსონი, ანი-ფრიდ ლინგსტადი, აგნეტა ფელტსკოგი.

აბგა - მხარიღლივ გადასაკიდი ჩანთა.

აბგავერა - სოფელი გუდაუთის მუნიციპალიტეტში (ყულანურხვის თემის საკრებულო). ზღვის დონიდან - 70 მეტრი, შავი ზღვიდან - 5 კილომეტრი, გუდაუთიდან - 7 კილომეტრი. ამჟამად კონტროლდება აფხაზეთის სეპარატისტული ხელისუფლების მიერ. საქართველოს უახლესი (2010 წ) კანონმდებლობით მიეკუთვნება „რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებს“.

აბგარა - სოფელი გუდაუთის მუნიციპალიტეტში (დურიფშის თემის საკრებულო). მდინარე ბელაიას მარცხენა ნაპირზე. ზღვის დონიდან - 200 მეტრი, შავი ზღვიდან - 12 კილომეტრი, გუდაუთიდან - 15 კილომეტრი. ამჟამად კონტროლდება აფხაზეთის სეპარატისტული ხელისუფლების მიერ. საქართველოს უახლესი (2010 წ) კანონმდებლობით მიეკუთვნება „რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებს“.

აბდ (არაბულად „მონა“) - არაბული სახელების შემადგენელი ნაწილი.

აბდალა - კუბელი პოეტის ხოსე მარტის პოემა.

აბდალი

აბდალიარი - აზერბაიჯანის ქალაქ ლაჩინის სახელი 1926 წლამდე.

აბდ-ალ-კადირი - ფრანგ დამპყრობთა წინააღმდეგ მებრძოლთა ბელადი ალჟირში, ეროვნული გმირი (1808-1883 წწ).

აბდ-ალ-ლაჰ იბნ ალ-ზუბაირი - არაბი პოლიტიკური მოღვაწე (624-692 წწ).

აბდ ალ-ლაჰ იბნ ალ-მუკაფა - იხილე იბნ ალ-მუკაფა.

აბდ ალ-ლაჰ იბნ ალ-საიდ მუჰამადი - სუდანის გამგებელი XIX საუკუნის მეორე ნახევარში (გარდაიცვალა 1899 წელს).

აბდ ალ-ლაჰ იბნ ალ-ფადლ ანტიოქიელი - ქრისტიანი არაბი მწერალი (XI საუკუნე).

აბდ ალ-ლაჰ იბნ ჰუსეინი - 1946-51 წლებში იორდანიის მეფე (1882-1951 წწ).

აბდ ალ-მალიქ იბნ მარვანი - ომაიანთა დინასტიის ხალიფა (646-705 წწ).

აბდალო - ყოფილი სოფელი ბოლნისის მუნიციპალიტეტში (ქვეშის თემის საკრებულო). მდინარე მაშავერას მარცხენა ნაპირზე, დმანის-ბოლნისის გზატკეცილზე. ზღვის დონიდან - 620 მეტრი.

აბდ ალ-რაზაყ დუმბული - ირანის სამეფო კარის ისტორიკოსი (1763-1828 წწ).

აბდ ალ-რაზაყ სამარყანდი - შუააზიელი ისტორიკოსი, წერდა სპარსულ ენაზე (1413 - 1482 წწ).

აბდ ალ-რაჰმან I იბნ მუავია იბნ ჰიშამ - კორდოვის ომაიანთა დინასტიისა და საამიროს ფუძემდებელი, ამირა (734-788 წწ).

აბდ ალ-რაჰმან II იბნ ალ-ჰაქიმ - კორდოვის ამირა (792-852 წწ).

აბდ ალ-რაჰმან III - ალ-ნასირად („ძლევამოსილად“) წოდებული, კორდოვის ამირა (891-961 წწ).

აბდ ალ-რაჰმან ალ-შარკავი - იხილე შარკავი.

აბდ ალ-რაჰმან მომანდი (რაჰმან ბაბა) - ავღანელი პოეტი (1632-1706 წწ).

აბდ ალ-სამადი - ინდოელი მინიატურისტი და კალიგრაფი (გარდაიცვალა 1593 წლის შემდეგ).

აბდ ალ-ქარიმი - მაროკოს პოლიტიკური და სახელმწიფო მოღვაწე (1881-1962 წწ).

აბდ-ალ-ყადირ-ხან ხათაქი - ავღანელი პოეტი, ლირიკოსი (1651 - დაახლოებით 1702 წწ).

აბდ ალ-ჰამიდ მომანდი - ავღანელი პოეტი (1660-1732 წწ).

აბდარაჰმან I - არაბული ემირატის დამაარსებელი პირენეს ნახევარკუნძულზე VIII საუკუნეში (731-788 წწ).

აბდაუბდა - უთავბოლო მსჯელობა.

აბდერა - ქალაქი თრაკიაში (ძველი საბერძნეთი).

აბდეროსი - ძველი ბერძნული მითოლოგიის თანახმად, ჰერმესის ან პოსეიდონის ვაჟი, ჰერაკლეს საყვარელი მეგობარი და მხლებელი.

აბდერჰალდენი ემილ - შვეიცარიელი ბიოქიმიკოსი და ფიზიოლოგი (1877-1950 წწ).

აბდიკაცია (ლათ.) - მეფის გადადგომა ტახტიდან, ხელისუფლებაზე უარის თქმა.

აბდიშო - სირიელი მწერალი, ნესტორიანელი ღვთისმეტყველი (გარდაიცვალა 1318 წელს).

აბდო მუჰამად - ისლამის ეგვიპტელი რეფორმატორი და საზოგადო მოღვაწე (1849-1905 წწ).

აბდომენი (ლათ.) - ფეხსახსროვანი ცხოველების სხეულის უკანა ნაწილი, მუცელი.

აბდომინური - მედიცინის ცნება - მუცლის ღრუსთან დაკავშირებული; მუცლისა.

აბდრაშიტოვი ვადიმ - რუსი კინორეჟისორი (დაიბადა 1945 წელს).

აბდულა-ბეგი (არჩილი) - ქართლის მეფის იასეს (ალიყული-ხანის) ძე, სამეფო ტახტის პრეტენდენტი XVIII საუკუნეში.

აბდულა გორანი (სრული სახელი აბდულა სულეიმან გორანი) - ერაყელი ქურთი პოეტი (1904-1975 წწ).

აბდულაევი აბდულაჰ - უზბეკი მხატვარი (დაიბადა 1918 წელს).

აბდულაევი მიქაელ ჰუსეინ ოღლი - აზერბაიჯანელი ფერმწერი და გრაფიკოსი, საბჭოთა კავშირის სახალხო მხატვარი (დაიბადა 1921 წელს).

აბდულაევი ჰაბიბ - უზბეკი პოეტი (1912-1962 წწ).

აბდულაზიზი (აბდ ალ-აზიზი) - 1861-76 წლებში ოსმალეთის სულთანი (1830-1876 წწ).

აბდულა საბირი (ნამდვილი სახელი და გვარი საბირჯან აბდულაევი) - უზბეკეთის სახალხო პოეტი (1905-1972 წწ).

აბდულატიპოვი რამაზან - რუსეთის პოლიტიკოსი, წარმოშობით დაღესტნელი (დაიბადა 1946 წელს).

აბდულა შაიგი - იხილე თალიბზადე აბდულა შაიგ.

აბდულა-ხან II (აბდულა-ხან იბნ ისქანდერი) - უზბეკთა ხანი 1583 წლიდან შაიბანიდების დინასტიისა (დაახლოებით 1534-1598 წწ).

აბდულაჯაევი აბდუმალიქ - ტაჯიკეთის პრემიერ-მინისტრი 1992-93 წლებში (დაიბადა 1949 წელს).

აბდულაჰ - მიხეილ ჯავახიშვილის მოთხრობა „მართალი აბდულაჰ“-ის პერსონაჟი.

აბდულაჰ ბინ აბდულკადირ მუნში - მალაელი მწერალი-განმანათლებელი (1796-1854 წწ).

აბდული პოლა ჯულია - ამერიკელი როკ-მომღერალი, მოცეკვავე და ქორეოგრაფი ქალი (დაიბადა 1962 წელს).

აბდულინი რიშათ - ყაზახი საოპერო მომღერალი, ბარიტონი, საბჭოთა კავშირის სახალხო არტისტი (1916-1988 წწ).

აბდულინო - ქალაქი რუსეთის ორენბურგის ოლქში (25 ათასი).

აბდულმესიანი - ძველი ქართული ლიტერატურის კლასიკური ძეგლი, სახოტბო ოდების კრებული, რომლის ავტორადაც მიჩნეულია იოანე შავთელი (XIII საუკუნე).

აბდულ მუისი - ინდონეზიელი მწერალი (1886 - 1959 წწ).

აბდულოვი ალექსანდრე - თეატრისა და კინოს რუსი მსახიობი (1953-2008 წწ).

აბდულოვი ოსიპ - რუსი მსახიობი, საბჭოთა კავშირის სახალხო არტისტი (1900-1953 წწ).

აბდულ-რაჰმანი ტენკუ აბდულ რაჰმან პუტრა ალ-ჰაჯ - მალაიზიის პოლიტიკური და სახელმწიფო მოღვაწე (1903-1975 წწ).

აბდულქერიმ ნადირ-ფაშა - თურქი მარშალი (1807-1858 წწ).

აბდულ-ჯაბარი ქარიმ - იხილე ალსინდორი.

აბდულჰამიდ II - ოსმალეთის სულთანი 1876-1909 წლებში (1842-1918 წწ).

აბდულჰაქ ჰამიდ თარჰანი - თურქი მწერალი (1852-1937 წწ).

აბდუმომონოვი თოქთობოლოთ - ყირგიზი მწერალი, დრამატურგი (დაიბადა 1922 წელს).

აბდურაჰმანი - ავღანეთის ამირა 1880-91 წლებში (1844-1901 წწ).

აბდურაჰმან მომანდი - ავღანელი პოეტი, სუფიზმის მიმდევარი (1632-1707 წწ).

აბდურაჰმანოვა დილბარ - უზბეკი დირიჟორი ქალი, საბჭოთა კავშირის სახალხო არტისტი (დაიბადა 1936 წელს).

აბდურაჰმანოვი ფუად ჰასან-ოღლუ - აზერბაიჯანელი მოქანდაკე (1915-1971 წწ).

აბდუქცია - (ლათ. abductio - განზიდვა) კიდურის ან მისი ნაწილის განზიდვა სხეულის შუა ხაზიდან.

აბდუშაჰილი - აკაკი წერეთლის მოთხრობა „ბაში აჩუკის“ ერთ-ერთი მთავარი პერსონაჟი.

აბე ერნსტ - გერმანელი ფიზიკოსი (1840-1905 წწ).

აბე კობო - იაპონელი მწერალი (1924-1993 წწ).

აბე ტიმოძი - იაპონელი მწერალი, კრიტიკოსი, მთარგმნელი (1903-1975 წწ).

აბე (აბაი) - ქალაქი ფოკიდაში (ძველი საბერძნეთი).

აბებე - ეთიოპელი სპორტსმენის ბიკილას სახელი.

აბედათი

აბედი - ცეცხლის მისაღები, საგანგებოდ დამუშავებული ხის (უმეტესად წიფლის) სოკო.

აბედინი ზეინულ - ბანგლადეშელი ფერმწერი და გრაფიკოსი (დაიბადა 1917 წელს).

აბევილის კულტურა - ქვედა პალეოლითის კულტურა, სახელი მიიღო საფრანგეთის ქალაქ აბევილისაგან.

აბეზარა - ქართული მხატვრული ფილმი. ეკრანებზე გამოვიდა 1956 წელს. დამდგმელი რეჟისორი - ნიკოლოზ სანიშვილი. სცენარის ავტორი - ალექსანდრე ვიტენზონი. დამდგმელი ოპერატორი - დიმიტრი ფელდმანი. კომპოზიტორი - სულხან ცინცაძე. მთავარ როლებში: ლეილა აბაშიძე (ლია), თენგიზ მუშკუდიანი (გიორგი), გიორგი გეგეჭკორი (ვახტანგი), მარინე თბილელი (ბუბუსია), აკაკი კვანტალიანი (ანდრო), ალექსანდრე ჟორჟოლიანი (სანდრო), სესილია თაყაიშვილი (სესილი), ივანე გვინჩიძე (მინისტრი).

აბეზარი (სპარს.) - შემაწუხებელი, მომაბეზრებელი.

აბეზი - დაბა რუსეთის კომის რესპუბლიკაში.

აბეკამქი - ბალახთ იყი (საბა).

აბელამი - პაპუას ტომი ახალ გვინეაში (70 ათასამდე).

აბელარი პიერ - ფრანგი ფილოსოფოსი, ღვთისმეტყველი, ლოგიკოსი და პოეტი (1079-1142 წწ).

აბელი - ბიბლიური პერსონაჟი, ადამის მეორე ვაჟი. მოკლა საკუთარმა ძმამ, კაენმა, იმის შურით, რომ აბელი უფრო მეტად უყვარდა იაჰვეს. აბელი უდანაშაულო მსხვერპლის ზოგად სახედაა მიჩნეული.

აბელი კელ - დანიელი დრამატურგი (1901-1961 წწ).

აბელი ნილს ჰენრიკ - ნორვეგიელი მათემატიკოსი (1802-1829 წწ).

აბელი ოტენიო - ავსტრიელი პალეონტოლოგი (1875-1946 წწ).

აბელი რუდოლფ (ნამდვილი სახელი და გვარი უილიამ ფიშერი) - საბჭოთა მზვერავი (1903-1971 წწ).

აბელი - ლიტვის ქალაქ ობიალიაის სახელი 1917 წლამდე.

აბელია

აბელიანი - სოფელი თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტში (ჩხიკვთის თემის საკრებულო), მდინარე ალგეთის მარჯვენა მხარეს. ზღვის დონიდან 1020 მეტრი. თეთრიწყაროდან - 5 კილომეტრი .2002 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 46 ადამიანი.

აბელიანი ჰოვანეს - თეატრისა და კინოს სომეხი მსახიობი (1865-1936 წწ).

აბელიშვილი ლევან - ელექტროტექნიკოსი, ტექნიკის მეცნიერებათა დოქტორი (1909-1974 წწ).

აბელ-მარდუქი - ახალი ბაბილონის სამეფოს მეფე ძვ.წ.აღ. 562-559 წლებში, მოხსენიებულია ბიბლიაში.

აბენდროთი ჰერმან - გერმანელი დირიჟორი (1883-1956 წწ)

აბეოკუტა - ქალაქი სამხრეთ-დასავლეთ ნიგერიაში, ოგუნის შტატის ადმინისტრაციული ცენტრი (400 ათასი).

აბერაცია (ლათ.)

აბერდინი ჯორჯ ჰამილტონ გორდონ - დიდი ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრი 1852-55 წლებში (1784-1860 წწ).

აბერდინი - ქალაქი და საგრაფო დიდ ბრიტანეთში, შოტლანდიაში (210 ათასი).

აბერე - მაგიური ძალით აღჭურვილი ქალი პოლინეზიურ მითოლოგიაში, მატრიარქატის ტიპიური წარმომადგენელი სამხრეთის ზღვების ხალხთა წარმოდგენაში.

აბერისტუითი - ქალაქი დიდ ბრიტანეთში.

აბერკრომბი ლესელზ - ინგლისელი პოეტი, ესეისტი, პოეზიის თეორიტიკოსი (1881-1938 წწ).

აბერკრომბი ლესლი პატრიკ - ინგლისელი არქიტექტორი (1879-1957 წწ).

აბერკრომბი რალფ - ინგლისელი ფელდმარშალი (1734-1801 წწ).

აბერტი ჰერმან - გერმანელი მუსიკათმცოდნე, ანტიკური ეპოქის და შუასაუკუნეების მუსიკის მკვლევარი (1871-1927 წწ).

აბესალომ და ეთერი - ქართული მხატვრული ფილმი, კინოოპერა. ეკრანებზე გამოვიდა 1966 წელს. დამსგმელი რეჟისორი - ლეო ესაკია. სცენარის ავტორი - ლეო ესაკია. დამდგმელი ოპერატორი - ლევ სუხოვი. მთავარ საოპერო პარტიებს ასრულებენ: ზურაბ ანჯაფარიძე და მედეა ამირანაშვილი. მთავარ როლებში: არჩილ მეტონიძე (აბესალომი), ლალი ხაბაზიშვილი (ეთერი), ნუგზარ შარია (მურმანი).

აბესალომი

აბესაძე კაპიტონ - მსახიობი, საქართველოს სახალხო არტისტი (1900-1975 წწ).

აბესაძე ნანული - ესტრადის მომღერალი (დაიბადა 1932 წელს).

აბეღიანი მანუკ - სომეხი ლიტერატურათმცოდნე, ფოლკლორისტი (1865-1944 წწ).

აბეღიანი მჰერ - სომეხი ფერმწერი და გრაფიკოსი, სომხეთის სახალხო მხატვარი (1909-1978 წწ).

აბეშლა - ჩრდილო-აღმოსავლეთ მცირე აზიაში ტომობრივი გაერთიანება, იხსენიება ძვ.წ.აღ. XI საუკუნის წარწერაში.

აბეჩხარი - მოუვლელობით შიგადაშიგ გამხმარი ვენახი.

აბვერი (გერმ.) - ჰიტლერული გერმანიის სამხედრო დაზვერვა და კონტრდაზვერვა 1919-44 წლებში.

აბზაცი (გერმ.) - ტექსტის შეწეული მონაკვეთი.

აბზეცერი (გერმ.) - მრავალჩამჩიანი ექსკავატორი ფუჭი ქანის ამოსაღებად და კარიერის ნაყარზე გადასატანად.

აბზიანიძე ნიკოლოზ - ლიტერატურათმცოდნე, ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი (1907-1975 წწ).

აბზინდა

აბზუ (აპსუ) - შუმერულ-აქადურ მითოლოგიაში მტკნარი წყლის ოკეანე, ქაოსი, საიდანაც დედამიწა და ცა წარმოიქმნა.

აბი

აბიანდა-ჩაამა - განედური ანტიკლინური ქედი მდინარე გუმისთასა და კელასურს შორის, აფხაზეთის კავკასიონის სამხრეთ კალთაზე, სოხუმის მუნიციპალიტეტში.

აბია-პალუოია - დაბა ესტონეთში.

აბიბოს ნეკრესელი - ერთი ასურელი მამათაგანი, საქართველოში მოსული სირიიდან VI საუკუნეში. მოღვაწეობა დაიწყო ზედაზნის მონასტერში.

აბიდენე - იგივე აბიდოსის მხარე (ძველი საბერძნეთი).

აბიდოსი - ძველი ეგვიპტის საღვთო ქალაქი, სადაც, ლეგენდის თანახმად, მოკლეს და დაკრძალეს ოსირისი; აქვე იყო აგებული მისი სახელობის ტაძარი.

აბიები - ჰომეროსთან დამოწმებული თრაკიული ტომი.

აბილაური - ზამთრის ვაშლის ქართული ჯიში.

აბილილი - ერთწლოვანი ხვიარა დეკორატიული მცენარე ხვართქლასებრთა ოჯახისა.

აბინსკი - ქალაქი რუსეთის კრასნოდარის მხარეში (30 ათასი).

აბიო - ზაქარია ფალიაშვილის ოპერა „აბესალომ და ეთერის“ პერსონაჟი მეფე.

აბიოგენეზი

აბიოტური ფაქტორები (გარემონი) - ორგანიზმზე მოქმედი არაორგანული გარემოს ფაქტორთა ერთობლიობა.

აბისალი (ფრანგ.) - ზღვის ყველაზე ღრმა ზონა (2 000 მეტრზე მეტი).

აბისალური - ზღვის სიღრმესთან ან დედამიწის ქერქის ქვედა არეებთან დაკავშირებული.

აბისი - სოფელი ქარელის მუნიციპალიტეტში, თემის საკრებულოს ცენტრი (მოიცავს 3 სოფელს: აბისი, აბისისთავი, ბერძენაული), მდინარეების ლოპანისწყლისა და დასავლეთის ფრონეს შესართავთან. ზღვის დონიდან - 670 მეტრი, ქარელიდან - 15 კილომეტრი. 2002 წლის აღწერის მიხედვით სოფელში ცხოვრობს 517 კაცი.

აბისინია - ეთიოპიის ძველი არაოფიციალური სახელი.

აბისისთავი - სოფელი ქარელის მუნიციპალიტეტში (აბისის თემის საკრებულო), მდინარე დასავლეთის ფრონეს მარჯვენა ნაპირზე. ზღვის დონიდან - 740 მეტრი, ქარელიდან - 17 კილომეტრი. 2002 წლის აღწერის მიხედვით სოფელში ცხოვრობს 180 კაცი.

აბისკო - ნაციონალური პარკი ჩრდილოეთ შვედეთში.

აბიტიბი - ტბა კანადაში.

აბიტურიენტი (ლათ.) - უმაღლეს სასწავლებელში შემსვლელი.

აბიურაცია (ლათ.) - საჯაროდ განდგომა სარწმუნოებისაგან, მრწამსის უარყოფა.

აბიშარა-ახუბა - კავკასიონის განშტოება ქედი რუსეთის სტავროპოლის მხარეში.

აბიხი ოტო ვილჰელმ ჰერმან - გერმანელი გეოლოგი, კავკასიის მკვლევარი (1806-1886 წწ).

აბიჯანი - ქალაქი-პორტი კოტ-დ'ივუარში (2 მილიონი).

აბკაიკი - ქალაქი საუდის არაბეთში, ერთ-ერთი უდიდესი ნავთობსაბადო ამ რეგიონისა.

აბლაბუდა - ობობას ქსელი.

აბლაბუდატკიპასებრნი - ფეხსახსრიანების ოჯახი ნამდვილი ტკიპების რიგისა.

აბლაი - საშუალო ჟუზის სულთანი ყაზახეთში, 1771 წლიდან ხანი, თავისი ქვეყნის დამოუკიდებლობისათვის მებრძოლი (გარდაიცვალა 1781 წელს).

აბლარი - მდინარე ახალქალაქის მუნიციპალიტეტში,. ფარავნის მარჯვენა შენაკადი.

აბლატივი (ლათ.) - ბრუნვა ზოგიერთ ენაში, რაც დაშორებას აღნიშნავს.

აბლაუტი (გერმ.) - იგივე აპოფონია, ხმოვანმონაცვლეობა, ძირისეული ხმოვნის ცვლა ერთი და იმავე სიტყვის სხვადასხვა ფორმაში.

აბლაქტირება (ლათ.) - ერთმანეთთან ახლო მდგომი მცენარეების მყნობა მათი ტოტების მიახლოებითა და შეერთებით.

აბლაცია - ნივთიერების მასის ართმევა სხეულის ეროზიის ან ლღობის დროს.

აბლესიმოვი ალექსანდრე - რუსი მწერალი, მეიგავე (1742-1783 წწ).

აბლუხვარა - სოფელი გულრიფშის მუნიციპალიტეტში (აზანთის თემის საკრებულო). მდინარე სხჭის (მდინარე ამტყელის მარჯვენა შენაკადი) სათავესთან. ზღვის დონიდან - 720 მეტრი, შავი ზღვიდან - 21 კილომეტრი, რაიცენტრ მაჭარიდან - 33 კილომეტრი. ამჟამად კონტროლდება აფხაზეთის სეპარატისტული ხელისუფლების მიერ. საქართველოს უახლესი (2010 წ) კანონმდებლობით მიეკუთვნება „რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებს“.

აბო - ფინეთის ქალაქ ტურკუს შვედური სახელი.

აბობოქრებული - უკიდურესად აღელვებული (ბუნებრივი მოვლენა, სტიქია).

აბოვიანი ხაჩატურ - სომეხი მწერალი-განმანათლებელი (1805-1848 წწ).

აბოვიანი (1963 წლამდე ელარი) - ქალაქი სომხეთში, ერევნიდან - 10 კილომეტრი (60 ათასი).

აბო თბილელი - საქართველოში ქრისტიანობის მიღებისათვის წამებული არაბი ჭაბუკი (757-786 წწ).

აბოლი ედუარდ - ფარმაკობოტანიკოსი, ბიოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. მოღვაწეობდა საქართველოში (1868-1959).

აბოლიცია (ლათ.)

აბოლიციონიზმი (ლათ.) - რაიმე კანონის გაუქმებისადმი მიმართული საზოგადოებრივი მოძრაობა.

აბოლიციონისტი - აბოლიციონიზმის მიმდევარი.

აბომაზოტომია - მუცლის კედლიდან მაჭიკის (მცოხნავი ცხოველის კუჭის) გაკვეთა.

აბომეი - ქალაქი სამხრეთ ბენინში.

აბონემენტი (ფრანგ.)

აბონენტი (გერმ.) - აბონემენტით მოსარგებლე პირი ან ორგანიზაცია.

აბოჟირება (კუთხურად) - აწიოკება.

აბორბადი - მიტოვებული სალოცავების მცველი და სახატო წესების შემსრულებელი თუშეთში.

აბორდაჟი (ფრანგ.) - (ძველად) საზღვაო ბრძოლის ხერხი.

აბორიგენი (ლათ.)

აბორტი (ლათ.) - ორსულობის ნაადრევად ხელოვნური შეწყვეტა.

აბორტიული - რაიმე პროცესის შემწყვეტი.

აბორტმახერი - უნებართვოდ აბორტების მკეთებელი ექიმბაში.

აბოტი ჩარლზ გრილი - ამერიკელი ასტროფიზიკოსი (1872-1973 წწ).

აბოტი ჯორჯ - კენტერბერის არქიეპისკოპოსი, ბიბლიის მთარგმნელი ინგლისურ ენაზე (1562-1633 წწ).

აბჟააფთრა - სოფელი ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტში.

აბჟალილოვი ხალილ - ყაზანელი თათარი მსახიობი, საბჭოთა კავშირის სახალხო არტისტი (1896-1963 წწ).

აბჟანდაძე რენა - ქართველი ჩოგბურთელი ქალი (1940-1995 წწ).

აბჟაყვა - სოფელი სოხუმის მუნიციპალიტეტში. მდინარე ბესლეთის მარჯვენა ნაპირზე. თემის ცენტრი (მოიცავს 4 სოფელს: აბჟაყვა, ბესლეთი, ზემო ბირცხა, ქვემო ბირცხა). ზღვის დონიდან - 3 მეტრი, შავიზღვიდან - 5,5 კილომეტრი. სოხუმიდან - 4 კილომეტრი.

აბჟუა - მხარე აფხაზეთის შუა ნაწილში, შემოსაზღვრული მდინარე კოდორითა და ღალიძგით. ძველი ქართული წყაროებით - შუასოფელი. მოიცავდა დაახლოებით თანამედროვე ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიას.

აბრა - წარწერიანი დაფა, ფირნიში (ქართულად საჭარბი ჰქვია - საბა).

აბრაამი (აბრამი) - ებრაელთა ბიბლიური მამამთავარი.

აბრაამ პალიცინი (ერისკაცობაში ავერკი პალიცინი) - რუსი პოლიტიკური და საეკლესიო მოღვაწე, მწერალი (გარდაიცვალა 1626 წელს).

აბრაგამი ანატოლ - ფრანგი ფიზიკოსი (დაიბადა 1914 წელს).

აბრაგამი მაქს - გერმანელი ფიზიკოსი-თეორიტიკოსი (1875-1922 წწ).

აბრაგანი

აბრაგი - ყაჩაღი, ავაზაკი.

აბრაზია (ლათ.)

აბრაკადაბრა (ლათ.) - ამულეტზე წაწერილი უაზრო სიტყვა, აბდაუბდა.

აბრაკი - წურწუმა (საბა).

აბრამადი (აბარმადი) - მეფის მოხელე ძველ საქართველოში, უმთავრესად სამეურნეო სფეროში.

აბრამიანი - ხონჩაზე გაწყობილი საახალწლო მისალოცი.

აბრამიანი ხორენ - სომეხი მსახიობი და რეჟისორი, საბჭოთა კავშირის სახალხო არტისტი (დაიბადა 1930 წელს).

აბრამიშვილი მიხეილ - კრიტიკოსი, ფოლკლორისტი, პედაგოგი (1892-1939 წწ).

აბრამიშვილი შალვა - მხატვარი-რესტავრატორი (1903-1973 წწ).

აბრამიძე პავლე - გენერალ-მაიორი, მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე (1901-1975 წწ).

აბრამოვი ალექსანდრე (ნამდვილი გვარი რაბინოვიჩი) - რუსი კინორეჟისორი და სცენარისტი (დაიბადა 1915 წელს).

აბრამოვი კუზმა - მორდოველი მწერალი (დაიბადა 1914 წელს).

აბრამოვიჩი ბოშკო - იუგოსლავიელი მოჭადრაკე, საერთაშორისო დიდოსტატი (დაიბადა 1951 წელს).

აბრამოვიჩი ნიკოლაი (ფსევდონიმი ნ. კადმინი) - რუსი მწერალი (1881-1922 წწ).

აბრამ ურიაყოფილი - XVIII საუკუნის II ნახევრის ქართველი მესტამბე, სამეფო კარის მღვდელი.

აბრამცევო - ისტორიული ადგილ-მამული მოსკოვის ოლქში.

აბრაუ-დიურსო

აბრაშევიჩი კოსტა - სერბი პოეტი (1879-1898 წწ).

აბრაჰამ I (აბრამი) - საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი XIII-XIV საუკუნეებში.

აბრაჰამ II (აბრამ აბალაკი) - საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი 1492-1497 წლებში.

აბრაჰამ ალბათანეცი (ალბათანელი) - სომხეთის კათალიკოსი 607-615 წლებში.

აბრაჰამ ა სანტა-კლარა (ერობაში ჰანს ულრიხ მეგერლე) - ავგუსტინელი ბერი, მოძღვარი და სატირიკოსი (1644-1709 წწ).

აბრაჰამ ერევანცი (ერევნელი) - XVIII საუკუნის I ნახევრის სომეხი ისტორიკოსი.

აბრაჰამი რაიმუნდ - აშშ-ში მოღვაწე ავსტრიელი არქიტექტორი (დაიბადა 1933 წელს).

აბრაჰამ კრეტაცი (კრეტელი) - სომეხთა კათალიკოსი 1734-1737 წლებში, ისტორიკოსი, ავტორი „ისტორიოგრაფიისა“.

აბრაჰამსი პიტერ ჰენრი - სამხრეთაფრიკელი ინგლისურენოვანი მწერალი (1919-1995 წწ).

აბრაჰამსი ჯიმი - ამერიკელი კომედიური ჟანრის კინორეჟისორი და სცენარისტი (დაიბადა 1944 წელს).

აბრევი - სოფელი ახალგორის მუნიციპალიტეტში (წინაგრის თემის საკრებულო), მდინარე ლეხურის მარჯვენა მხარეზე. ზღვის დონიდან - 880 მეტრი. ახალგორიდან - 55 კილომეტრი.

აბრევიატურა (ლათ.) - სიტყვათა შემოკლება, მხოლოდ პირველი ან საწყისი ასოებით ახალი სიტყვის მიღება (მაგალითად, აშშ - ამერიკის შეერთებული შტატები, ან გა-ერ-ო - გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია).

აბრევიაცია - ბიოლოგიაში ორგანოს ან მისი ნაწილის განვითარების შემოკლება.

აბრენე - რუსეთის ფსკოვის ოლქის ქალაქ პიტალოვოს სახელი 1920-45 წლებში.

აბრეჟე (ფრანგ.) - შემოკლებული გადმოცემა, ამონაწერი რაიმე თხზულებისა.

აბრეშუმა - უფოთლო და უფესვო პარაზიტი მცენარე.

აბრეშუმი - ძვირფასი ქსოვილი (ჭიჭნაური - საბა).

აბრეშუმის ჭია - თუთის აბრეშუმხვევიას (აბრეშუმის პეპლის) ლარვა (მატლი).

აბრეშუმხვევიასებრნი - მწერების ოჯახი ქერცლფრთიანების ანუ პეპლების რიგისა.

აბრია უჯირაული - კონსტანტინე გამსახურდიას რომან “ვაზის ყვავილობის” პერსონაჟი.

აბრიკოსოვები - XIX საუკუნეში საკონდიტრო სფეროს რუს ვაჭართა და მეწარმეთა ოჯახი.

აბრიკოსოვი ალექსეი - რუსი ფიზიკოსი, 2003 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატი (დაიბადა 1928 წელს).

აბრიკოსოვი ანდრეი - რუსი მსახიობი, საბჭოთა კავშირის სახალხო არტისტი (1906-1973 წწ).

აბრილი ვიქტორია - ესპანელი მსახიობი ქალი, ძირითადი პროფესით ბალერინა (დაიბადა 1959 წელს).

აბრისი (გერმ.)

აბროგაცია (ლათ.) - ძველი კანონის გაუქმება.

აბროსიმოვი პაველ - რუსი არქიტექტორი (1900-1961 წწ).

აბრსკილი - „ამირანიანის“ აფხაზური ვარიანტის მთავარი გმირი.

აბრსკილის მღვიმე - კარსტული მღვიმე ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტში, კოდორის ქედის სამხრეთ მთისწინეთში, მდინარე მოქვის აუზში. წარმოქმნილია ნეოგენური ასაკის კირქვებში.

აბრუ (სპარს.) - იგივეა, რაც სინდისი, იხტიბარი.

აბრუდი - ქალაქი რუმინეთის დასავლეთ ნაწილში.

აბრუი - VI საუკუნეში ქვემო სოღდის აჯანყების მეთაური.

აბრუკა - კუნძული ბალტიის ზღვის რიგის ყურეში.

აბრუნდი - თაღლითურად შეცვლა ერთი დებულებისა მეორით.

აბრუპტივი - ხშული თანხმოვანი (პ, ტ, კ, წ, ჭ, ყ).

აბრუცი - ოლქი იტალიაში, აპენინის ნახევარკუნძულზე, ადრიატიკის ზღვის სანაპიროზე. ფართობი - 10,8 ათასი კვ.კმ. მოსახლეობა - 1,2 მილიონი. ადმინისტრაციული ცენტრი - ლ'აკუილა.

აბსალამოვი აბდურაჰმან - ყაზანელი თათარი მწერალი (1911-1979 წწ).

აბსალონი - დანიის საეკლესიო და სახელმწიფო მოღვაწე (1128-1201 წწ).

აბსანსი (ფრანგ.) - გონების უეცარი ხანმოკლე დაბინდვა.

აბსენთი (ფრანგ.) - მოყვითალო-მომწვანო ფერის ალკოჰოლიანი სასმელი, აბზინდის არაყი.

აბსენტეიზმი (ლათ.)

აბსოლუტი (ლათ.) - სამყაროს უსასრულო პირველმიზეზი, მარადიული და განუსაზღვრელი საფუძველი ყოველივესი.

აბსოლუტივი - ზმნის უცვლელი ფორმა.

აბსოლუტიზმი (ლათ.)

აბსოლუტისტი - აბსოლუტიზმის მომხრე.

აბსოლუტური (ლათ.) - სრული, ყოველმხრივი, არაშეფარდებითი.

აბსოლუცია (ლათ.)

აბსორბენტი (ლათ.) - აბსორბციის უნარის მქონე ნივთიერება.

აბსორბერი (ლათ.) - აირების ნარევების შემადგენელ ნაწილებად დამშლელი აპარატი.

აბსორბცია და აბსორბირება (ლათ.) - აირის შთანთქმა, შეწოვა, შესრუტვა სითხის ან მყარი სხეულის მიერ.

აბსტენციონისტები - საპარლამენტო არჩევნების მიმართ ბოიკოტის გამოცხადების მომხრენი.

აბსტინენტი (ლათ.) - პირი, რომელიც მოითხოვს, რომ სრულიად შეწყდეს მაგარი სასმელების წარმოება, გაყიდვა, მოხმარება.

აბსტინენცია (ლათ.)

აბსტრაქტული - განყენებული, არაკონკრეტული.

აბსტრაქცია და აბსტრაჰირება (ლათ.)

აბსტრაქციონიზმი - XX საუკუნის დასაწყისის უკიდურესად ფორმალისტური მიმდინარეობა მხატვრობასა და ქანდაკებაში; აბსტრაქტული ხელოვნება.

აბსტრაქციონისტი - აბსტრაქციონიზმის მიმდევარი.

აბსურდი (ლათ.) - უაზრობა, აშკარა მცდარობა.

აბსურდული - უაზრო, შეუსაბამო.

აბსცესი (ლათ.) - ჩირქის დაგროვება რაიმე ორგანიზმსა და ქსოვილში, ჩირქგროვა.

აბსცისა (ლათ.) - წერტილის ერთ-ერთი კოორდინატი დეკარტის კოორდინატთა სისტემაში; მეტწილად x-ით აღინიშნება.

აბუ

აბუ ალი იბნ ალ-ჰაისამი - იხილე იბნ-ალ-ჰაისამი.

აბუ ალი იბნ სინა - იხილე იბნ სინა.

აბუ-ბაქარი (ნამდვილი გვარი აბაქაროვი) აჰმედხან - დარგუელი (დაღესტნელი) მწერალი (1931-1961 წწ).

აბუ ბაქრი აბდ ალ-ლაჰ იბნ უსმან ალ-სიდიკ - არაბთა პირველი ხალიფა 632 წლიდან, „სიმართლისმოყვარულად“ წოდებული (573-634 წლები).

აბუ ბაქრ ქელევი - სარბედართა აჯანყების (1365-1366 წწ) ერთ-ერთი ხელმძღვანელი სამარყანდში (გარდაიცვალა 1366 წელს).

აბუბაცერი - იხილე იბნ ტუფაილი.

აბუბუ - შუმერულ მითოლოგიაში: 1) წარღვნის ქარი. 2) ღმერთთა კვერთხი.

აბუ-დაბი (აბუ-ზაბი) - არაბთა გაერთიანებული საამიროების დროებითი დედაქალაქი (370 ათასი).

აბუ დაჰბალ ალ-ჯუმაჰი ვაჰბ იბნ ზამა - არაბი პოეტი კურაიშის გვარისა, მოღვაწეობდა მექაში (გარდაიცვალა 715 წლის შემდეგ).

აბუდელაური - მდინარე დუშეთის და ყაზბეგის მუნიციპალიტეტებში, როშკისწყლის მარჯვენა შენაკადი.

აბუდელაურის მყინვარი - მცირე მყინვარი ხევსურეთში, ჭიუხის მასივის ჩრდილო-აღმოსავლეთ კალთაზე, დუშეთის მუნიციპალიტეტში, მდინარე აბუდელაურის სათავეში. სიმაღლე ზღვის დონიდან -1900 მეტრი.

აბუდ მარუნი - ლიბანელი არაბი მწერალი, ჟურნალისტი და ლიტერატურათმცოდნე (1886-1962 წწ).

აბუ დულამა ზანდ იბნ ალ-ჯავნ - არაბულენოვანი ზანგი პოეტი (გარდაიცვალა 777 წელს).

აბუ დულაფი მისარ იბნ მუჰალჰილ ალ-ხაზრაჯი ალ იანბუი - არაბი პოეტი, მოგზაური, მეცნიერი (X საუკუნე).

აბუეტი - შტერი, ჩერჩეტი.

აბუ ზაბი - იხილე აბუ-დაბი.

აბუ თამამი ჰაბიბ იბნ ავს - არაბი პოეტი (804/806 - 843 წწ).

აბუია - ქალაქი ნიგერიაში.

აბუ ისა (ებრაულად - იცხაკ ბენ იაკობ ალ-ისფაჰანი) - VIII საუკუნის ებრაელი რელიგიური რეფორმატორი, ისავიტების სექტის დამაარსებელი.

აბუ იუსუფი იაკუბ იბნ იბრაჰიმ ალ-ანსარი ალ-ქუფი - არაბი სამართლისმცოდნე, აბუ ჰანიფას მოწაფე და მიმდევარი (731-798 წწ).

აბუ კამილი - არაბი მათემატიკოსი (დაახლოებით 850 - 930 წწ).

აბუკირი - კუნძული და კონცხი ნილოსის დელტაში (ეგვიპტე), სადაც 1798 წელს ინგლისის ფლოტმა დაამარცხა საფრანგეთის საზღვაო შენაერთები.

აბუ კურა - IX საუკუნის ბიზანტიელი ქრისტიანი არაბი მწერლის თეოდორე ხარანელის ზედწოდება, იხილე თეოდორე აბუკურა.

აბუკურა - ძველი ქართული მწერლობის ძეგლი.

აბულა - მდინარე ლიტვაში.

აბუ ლ-აბას ალ-საფაჰი - 750-754 წლებში აბასიანთა დინასტიის პირველი ხალიფა (724-754 წწ).

აბუ ლ-ათაჰია აბუ ისჰაკ ისმაილ იბნ ალ-კასიმ იბნ სუვაიდ იბნ ქაისან - არაბი პოეტი (748-825 წწ).

აბუ ლ-ალა განჯევი მაჰმუდ ნაზიმ ალ-დინ - სპარსულენოვანი აზერბაიჯანელი პოეტი (XII საუკუნის პირველი ნახევარი).

აბულალი - ჰერეთის მთავარი XI საუკუნის დამლევს, მთავრად დასვა ბაგრატ III-მ.

აბულასანი - XII საუკუნის მიწურულის საქართველოს სამეფოს დიდი მოხელე, ერისთავთერისთავი, თამარ მეფის მეჭურჭლეთუხუცესი.

აბულაშვილი ანზორ - პოეტი (დაიბადა 1932 წელს).

აბულაძე თენგიზ - კინორეჟისორი, საბჭოთა კავშირის სახალხო არტისტი (1924-1994 წწ).

აბულაძე ილია - ფილოლოგი, ძველი ქართული ენისა და ლიტერატურის მკვლევარი (1901-1968 წწ).

აბულაძე იუსტინე - აღმოსავლეთმცოდნე-ირანისტი, რუსთველოლოგი (1874-1962 წწ).

აბულეთი - კახეთის დიდგვაროვანი ფეოდალი XII საუკუნის პირველ ნახევარში.

აბულეთისძე ივანე - კახეთის დიდგვაროვანი ფეოდალი XII საუკუნის პირველ ნახევარში.

აბულეთისძე მოდისტოს - XII საუკუნის I მეოთხედის მღვდელმთავარი.

აბულეთისძე ქირქიშ (თირქაშ) - კახეთის დიდგვაროვანი ფეოდალი XII საუკუნის II ნახევარში.

აბულეთისძე ძაგან - კახეთის დიდგვაროვანი ფეოდალი XII საუკუნის I მეოთხედში, იბრძოდა დავით აღმაშენებლის ცენტრალისტური პოლიტიკის წინააღმდეგ.

აბულეთისძენი - კახეთის დიდგვაროვანთა საგვარეულო სახლი (XII-XIII საუკუნეებში).

აბუ ლ-ვაფა მუჰამად იბნ მუჰამად - არაბი ასტრონომი და მათემატიკოსი (940 - 998 წწ).

აბუ ლ-თიმანი მუჰამედ ჯაფარ - ერაყის პოლიტიკური და სახელმწიფო მოღვაწე (1881-1945 წწ).

აბული

აბულია (ბერძნ.) - ნებისყოფის ავადმყოფური შესუსტება ან სრული დაკარგვა, სურვილთა და მოთხოვნილებათა არქონა.

აბუ ლ-კასიმი იუსუფ იბნ აბუ ლ-საჯ - 921-927 წლებში სამხრეთ აზერბაიჯანის არაბი ამირა (გარდაიცვალა 927 წელს).

აბულმუგი (აბულმუქი) - ნასოფლარი მაშავერას ხეობაში, დმანისის ნაქალაქარის მახლობლად.

აბელ-სამსრის ქედი - იხილე სამსრის ქედი.

აბუ ლ-ფაზლი - ინდოელი მემატიანე და ფილოსოფოსი (1551-1602 წწ).

აბუ-ლ-ფათჰი - XI-XII საუკუნეების სპარსელი მოჭადრაკე, შათრანჯის (ჭადრაკის) ერთ-ერთი პირველი სახელმძღვანელოს შემქნელი.

აბუ ლ-ფარაჯ ალ-ისფაჰანი ალი იბნ ალ-ჰუსაინ მუჰამად იბნ აჰმად ალ-კურაში - არაბი პოეტი და სწავლული (897-967 წწ).

აბუ ლ-ფარაჯი - იხილე ბარ ჰებრაია.

აბუ ლ-ფიდა ისმაილ იბნ ალი - არაბი ისტორიკოსი, გეოგრაფი და პოეტი (1271-1331 წწ).

აბულღაზი - 1645 წლიდან ხივის ხანი, ისტორიკოსი და პოეტი (1603-1663 წწ).

აბულხაირი

აბუ მიჰჯანი აბდ ალ-ლაჰ იბნ ჰაბიბ - არაბი პოეტი (VII საუკუნის დასაწყისი).

აბუ მუსლიმი აბდ ალ-რაჰმან იბნ მუსლიმ - ირანში ომაიანების წინააღმდეგ აჯანყებულ ხორასნელთა ბელადი (727-755 წწ).

აბუმუსლიმნამე - XI-XIII საუკუნის სპარსული „სახალხო რომანი“.

აბუნგი - მუსლიმანური აღმსარებლობის ხალხი ინდონეზიაში.

აბუნდანცია - ხვავისა და დოვლათის რომაული ქალღმერთი.

აბუ ნუვასი ალ-ჰასან იბნ ჰანი ალ-ჰაქიმი - არაბი პოეტი (747/762 - 813/815 წწ).

აბუ რაიჰან მუჰამად იბნ აჰმად ალ-ბირუნი - იხილე ბირუნი.

აბური - ქალაქი იორდანიაში მკვდარი ზღვის აღმოსავლეთით.

აბუ საიდი ფადლ ალ-ლაჰ იბნ აბუ ლ-ხაირ მეიჰანი - სპარსელი პოეტი, სწავლული, მისტიკოსი (967-1049 წწ).

აბუსალათინი (ლათ. Ricinus communis) - ზეთოვანი მცენარე რძიანისებრთა ოჯახისა. იყენებენ ტექნიკაში, მედიცინაში, ლაქ-საღებრებისა და ქიმიურ მრეწველობაში, ასევე სოფლის მეურნეობაში - სასუქად. აბუსალათინის სამშობლოა აფრიკა. საქართველოში გავრცელებული იყო ყარაიაში, ამჟანად არ მოჰყავთ.

აბუ-საფა - საუდის არაბეთში, სპარსეთის ყურის სანაპიროზე მდებარე ნავთობსაბადო.

აბუსერისძე აბუსერ - XI საუკუნის შუა წლების საქართველოს პოლიტიკური მოღვაწე, არტანუჯისა და ხიხათა (აჭარის) ერისთავი.

აბუსერისძე გრიგოლ - XI საუკუნის შუა წლების საქართველოს პოლიტიკური მოღვაწე, ძე აბუსერ აბუსერისძისა.

აბუსერისძე ტბელი - ქართველი მწერალი და ასტრონომი, ხიხათა ერისთავთერისთავის ივანეს შვილი (1190-1240 წწ).

აბუსერისძენი -XI-XIV საუკუნეებში საქართველოს დიდი ფეოდალური საგვარეულო.

აბუ-სიმბალი - ნილოსის დასავლეთ სანაპიროზე მდებარე ადგილი, სადაც შემორჩენილია ძველეგვიპტური ხელოვნების უძველესი ნიმუშები.

აბუსირი - პირამიდების გვერდით მდებარე სოფელი ეგვიპტეში.

აბუტარატი - სხამის ბალახი (საბა).

აბუ ფირასი ალ-ჰამდანი ალ-ჰარის იბნ აბი ლ-ალა საიდ იბნ ჰამდან ალ-თაღლიბი - არაბი პოეტი (932 - 968 წწ).

აბუქეთა - სოფელი ქედის მუნიციპალიტეტში (წონიარისის თემის საკრებულო). მდინარე აჭარისწყლის მარცხენა ნაპირზე. ზღვის დონიდან - 380, ქედიდან - 15 კილომეტრი. 2002 წლის აღწერის მიხედვით სოფელში ცხოვრობს 265 კაცი.

აბუ შადი აჰმად ზაქი - ეგვიპტელი არაბი მწერალი, ფილოსოფოსი, მთარგმნელი (1892-1955 წწ).

აბუში ალექსანდერ - გერმანელი მწერალი-პუბლიცისტი, კრიტიკოსი, საზოგადო მოღვაწე (1902-1975 წწ).

აბუ შუქურ ბალხი - სპარსელი პოეტი (დაიბადა 915 წელს - გარდაცვალების წელი უცნობია).

აბუჩალაკი - არად მიჩნეული (საბა).

აბუჩი - უხამსი სტუმარი (საბა).

აბუხალო

აბუხალოსღელე (აბუხალოსხევი) - მდინარე ქარელის მუნიციპალიტეტში, ტყემლოვნისწყლის მარჯვენა შენაკადი.

აბუხალოსხევი - იხილე აბუხალოსღელე.

აბუჯა - ნიგერიის დედაქალაქი 1991 წლის 12 დეკემბრიდან (800 ათასი, დიდი აგლომერაცია - 1,4 მილიონი).

აბუ ჰანიფა ალ-ნუმან იბნ საბით - მუსლიმური სამართლის მეცნიერი და ღვთისმეტყველი. ჰანიფატების სკოლის მამამთავარი (699-767 წწ).

აბუ ჰანიფა ალ-დინავარი - იხილე დინავარი.

აბღარხუქი (ყოფილი ლადარი-არჰაბლა) - სოფელი გუდაუთის მუნიციპალიტეტში, მდინარე ბაკლანოვკის მარჯვენა ნაპირზე. თემის ცენტრი (მოიცავს 6 სოფელს:აბახუამწა, აბღარხუქი, ბაზიქითა, ბაღიქითა, თასრაყვა, ცოუხვა). ზღვის დონიდან - 150 მეტრი, შავი ზღვიდან - 3 კილომეტრი, გუდაუთიდან - 10 კილომეტრი. ამჟამად კონტროლდება აფხაზეთის სეპარატისტული ხელისუფლების მიერ. საქართველოს უახლესი (2010 წ) კანონმდებლობით მიეკუთვნება „რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებს“.

აბშტრიხი (გერმ.) - დარიშხანისა და სურმისაგან ტყავის გაწმენდის დროს მიღებული წიდა.

აბცუგი (გერმ.) - ვერკბლეიდან ოქროს, ვერცხლისა და კალის გამოყოფის დროს მიღებული წიდა.

აბჯარი - სამხედრო საჭურველი.

აბჯრისმტვირთველი - იგივე მეაბჯრე.

აბჰა - ქალაქი საუდის არაბეთის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში.

აბჰიდჰარმა - ბუდიზმში უზენაესი კანონმდებლობა.

აბჰინავაგუპტა - ინდოელი პოეტი, ლიტერატურისა და ხელოვნების თეორიტიკოსი (X-XI სს).

აბჰირატი - ბუდიზმის სამოთხე, მითიური სანეტარო მხარე, რომელსაც მართავს ბუდა აკშობჰია.

აგა

აგადა (ჰაგადა, ებრაულად „თხრობა“)

აგადესი - ქალაქი ნიგერში.

აგადირი

აგავა (ბერძნ.) - ამარილისისებრთა ოჯახის მცენარე. აქვს ხორციანი ფოთლები და მრავალყვავილიანი მტევანი. მისი სამშობლოა მექსიკა.

აგავე - ძველი ბერძნული მითოლოგიის თანახმად, კადმოსისა და ჰარმონიას ასული, მეფე ექიონის ცოლი.

აგათანგელოსი - V საუკუნის სომეხი ისტორიკოსი.

აგათარქე - ძველბერძენი მხატვარი.

აგათია სქოლასტიკოსი - ბიზანტიელი პოეტი და ისტორიკოსი (დაახლოებით 536 - 582 წწ).

აგათისი - არაუკარიისებრთა ოჯახის წიწვოვანი მცენარე.

აგათოკლე - ძველბერძენი ტირანი, სირაკუსის მმართველი (ძვ.წ.აღ. 361/360 - 289 წწ)

აგათონი - ძველბერძენი დრამატურგი (ძვ.წ.აღ. 448 - 397 წწ).

აგაკოვი ლეონიდ - ჩუვაში მწერალი (1910-1977 წწ).

აგალეგა - კუნძულთა ჯგუფი ინდოეთის ოკეანეში.

აგალმატოლითი (ბერძნ.) - მინერალი, მოსაპირკეთებელი ქვა, პიროფილიტის ნაირსახეობა.

აგალცოვი ფილიპ - ავიაციის მარშალი, საბჭოთა კავშირის გმირი, მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე (1900-1980 წწ).

აგამა - იშვიათი ხვლიკის სახეობა.

აგამბენი ჯორჯო - იტალიელი ფილოსოფოსი (დაიბადა 1942 წელს).

აგამედე (აგამედესი)

აგამემნონი - ძველი ბერძნული მითოლოგიის თანახმად, არგოსისა და მიკენეს მეფე, ატრევსის ძე, მენელაეს ძმა, ტროას ომის მონაწილე, ჰომეროსის “ილიადის” ერთ-ერთი გმირი.

აგამემნონიდი

აგამი იაკობ - ებრაელი მხატვარი, ისრაელის სახვითი ხელოვნების ერთ-ერთი თვალსაჩინო წარმომადგენელი (დაიბადა 1928 წელს).

აგამია (ბერძნ.)

აგამოგონია (ბერძნ.) - უჯრედის უსქესო გამრავლება გაყოფის ან კვირტვის გზით.

აგანა - სოფელი ახალქალაქის მუნიციპალიტეტში (კოჭიოს თემის საკრებულო) მდინარე ბარალეთის მარჯვენა ნაპირზე. ზღვის დონიდან - 1780 მეტრი, ახალქალაქიდან - 22 კილომეეტრი 2002 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 708 კაცი.

აგანგლაობა - ერთგვარი საბავშვო თამაში.

აგანი - მდინარე რუსეთის ტიუმენის ოლქში.

აგანია - ქალაქი მარიანის კუნძულებზე (გუამი, აშშ-ს ტერიტორია).

აგანიპე - ძველი ბერძნული მითოლოგიის თანახმად, ნიმფა, რომლის სახელი ეწოდებოდა საღვთო წყაროს ჰელიკონის მთაზე (ძველი საბერძნეთი).

აგანო - მდინარე იაპონიაში, კუნძულ ჰონსიუზე.

აგაპა - მდინარე რუსეთის კრასნოიარსკის მხარეში.

აგაპენორი - ძველი ბერძნული მითოლოგიის თანახმად, არკადიის მეფე, ელენეს ერთ-ერთი მთხოვნელი, ტროას ომის მონაწილე.

აგაპიტი - რომის პაპი VI საუკუნეში.

აგაპოვი ბორის - რუსი მწერალი და პუბლიცისტი, მოღვაწეობდა თბილისშიც (1899-1975 წწ).

აგაპოვკა - დაბა რუსეთის ჩელიაბინსკის ოლქში.

აგარა

აგარ-აგარი (მალაიური) - ძოწეული და წაბლა წყალმცენარეების ლაბა. იყენებენ კვების მრეწველობაში და ბაქტერიოლოგიაში.

აგარათა ციხე - იხილე აგარანი (2).

აგარაკი

აგარანი (აგარაები)

აგარდი - (აბრევიატურა - Advisory Group for Aerospace Research and Development) ნატო-სთან არსებული სათათბირო კომიტეტი სამეცნიერო-კვლევით საკითხებში.

აგარდი იაკობ გეორგ - შვედი ბოტანიკოსი (1813-1901 წწ).

აგარდი კარლ ადოლფ - შვედი ბოტანიკოსი (1785-1859 წწ).

აგარები - სოფელი ხაშურის მუნიციპალიტეტში (გომის თემის საკრებულო), შიდა ქართლის ვაკეზე. ზღვის დონიდან - 660 მეტრი, ხაშურიდან - 10 კილომეტრი. 2002 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 137 კაცი.

აგარი - ბიბლიური აბრაამის მეუღლის სარას მხევალი, რომლისგანაც აბრაამს შეეძინა ვაჟი ისმაელი

აგარიანები - არაბების, მუსლიმების სახელწოდება ძველ ქართულ სინამდვილეში.

აგარის მონასტერი - სამონასტრო კომპლექსი, ქართული ხუროთმოძღვრების თვალსაჩინო ძეგლი მდინარე ურაველის ხეობაში (ახალციხის მუნიციპალიტეტი). მთავარი ეკლესია აგებულია X-XI საუკუნეებში.

აგარისტე

აგარისწყალი - მდინარე ქედის მუნიციპალიტეტში, აჭარისწყლის მარჯვენა შენაკადი.

აგარისხევი - მდინარე ამბროლაურის მუნიციპალიტეტში, ხოტეურის ერთ-ერთი მდგენელი.

აგარტალა - ქალაქი ინდოეთში, შტატ ტრიპურის ადმინისტრაციული ცენტრი (160 ათასი).

აგასე - ქალაქი თესალიაში (ძველი საბერძნეთი).

აგასი (აღასიანი) ანდრე - აშშ ჩოგბურთელი, დაახლოებით პროფესიონალთა 30 ტურნირის გამარჯვებული 1986-96 წლებში (დაიბადა 1970 წელს).

აგასისი (აგასი) ჟან ლუი რუდოლფ - შვეიცარიელი ბუნებისმეტყველი (1807-1873 წწ).

აგასისი - მტკნარი მყინვარისპირა ტბა ჩრდილოეთ ამერიკაში 10-12 ათასი წლის წინ.

აგასტია - ვედურ მითოლოგიაში ბრძენი-რიში, რიგვედის ჰიმნების ლეგენდარული ავტორი.

აგასფერი - (არასწორია) იხილე აჰასფერი.

აგატიარი - აგასტიას სახელის თამილური ვარიანტი, სამხრეთ ინდოეთში თაყვანს სცემენ როგორც პირველი სანგის და პირველი თამილური გრამატიკის ავტორს.

აგაუ - ეთიოპიის ხალხთა უძველესი ჯგუფი (დაახლოევით 500 ათასი).

აგაფარხე - ძველბერძენი მხატვარი, ესქილეს ტრაგედიების დეკორაციების ავტორი (ძვ.წ.აღ. V საუკუნე).

აგაშა - მდინარე ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტში, სუფსის მარცხენა შენაკადი.

აგაცი ევანდრო - იტალიელი ფილოსოფოსი და ლოგიკოსი (დაიბადა 1934 წელს).

აგახა - იხილე არაშა.

აგაჯარი - ირანში, სპარსეთის ყურის ნაპირზე მდებარე ერთ-ერთი უდიდესი ნავთობსაბადო.

აგაჰი მუჰამად რიზა - უზბეკი მწერალი (1809-1874 წწ).

აგბოვილი - ქალაქი კოტ დ'ივუარში

აგდამი - იხილე აღდამი.

აგდისტისი - ძველი ბერძნული მითოლოგიის თანახმად, სანგარიოსის ასულის ძე, ნუშის ნაყოფიდან შობილი.

აგებულება - ნაწილების ურთიერთშეწყობა.

აგეგმვა - ტოპოგრაფიულ რუკაზე წვლილადების დასატანად საჭირო სამუშაოთა ერთობლიობა.

აგეევი მიხაილ -იხილე ლევი მარკ.

აგეევო - დაბა რუსეთის ტულის ოლქში.

აგელადე - ძველბერძენი მოქანდაკე, არგოსის სკოლის მამამთავარი ძვ.წ.აღ. (520 - 450 წწ).

აგენორეა - მხნეობისა და ენერგიის ქალღმერთი რომაულ მითოლოგიაში.

აგენორი - ძველი ბერძნული მითოლოგიის თანახმად, ფინიკიის მეფე, ევროპეს მამა, ტროელი გმირი, „ილიადას“ პერსონაჟი.

აგენორიდები - ძველი ბერძნული მითოლოგიის თანახმად, აგენორის შთამომავალნი.

აგენორიდი - ძველი ბერძნული მითოლოგიის თანახმად, აგენორის ვაჟები კადმოსი და ფენიქსი.

აგენტი (ლათ.)

აგენტურა

აგეო - ქალაქი იაპონიაში, კუნძულ ჰონსიუზე (200 ათასი).

აგერ - (გრამატიკული ნაწილაკი) აი, აქვე ახლოს.

აგერ პუბლიკუსი - სახელმწიფოს კუთვნილი მიწის ფონდი ძველ რომში.

აგესანდრე - ძველბერძენი მოქანდაკე (ძვ.წ. II-I სს), გველშემოხვეული ლაოკოონისა და მისი შვილების ქანდაკების ავტორი.

აგესილაე - სპარტის მეფეთა სახელი (ძვ.წ.აღ. V-IV სს).

აგეფსთა (აღეფსთა, იაღიაფსთა)

აგვავერა

აგვიე - ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტის სოფელ ახალსოფლის ძველი სახელი.

აგვისტო - კალენდარული წლის მერვე თვე ივლისსა და სექტემბერს შორის. მოიცავს 31 დღეს. ძველ საქართველოში ერქვა მარიამობისთვე.

აგზამოვი გიორგი - უზბეკი მოჭადრაკე, პირველი საერთაშორისო დიდოსტატი უზბეკეთში (1954-1986 წწ).

აგზნება - ცოცხალი უჯრედის საპასუხო რეაქცია გამღიზიანებელზე.

აგზუ - დასახლება რუსეთის ვლადივოსტოკის მხარეში.

აგი - კონცხი ჩრდილოეთ საფრანგეთში.

აგიადები - სამეფო დინასტია სპარტაში ძვ.წ.აღ. V-III საუკუნეებში.

აგიაპანტი - ქართული მონასტერი ბიზანტიაში, კონსტანტინოპოლში.

აგია-ტრიადა (ჰაგია-ტრიადა) - ნაქალაქარი კუნძულ კრეტაზე, ეგეოსის კულტურის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ცენტრი.

აგიაშვილი ნიკა - მწერალი, მთარგმნელი (1903-1980 წწ).

აგიდელი - ქალაქი რუსეთის ბაშკირეთის რესპუბლიკაში.

აგიეა (ნამდვილი სახელი საჩიდანანდ ჰირანანდ ვატსიაიანი) - ინდოელი პოეტი (1911-1990 წწ).

აგილა - ქალაქი ეტრურიაში (ძველი საბერძნეთი).

აგილასი - კურორტი ხმელთაშუაზღვისპირა ესპანეთში.

აგილერა მალტა დემეტრიო - ეკვადორელი მწერალი (დაიბადა 1909 წელს).

აგინალდო ემილიო - ფილიპინების პოლიტიკური მოღვაწე, ესპანელთა წინააღმდეგ განმათავისუფლებელი ბრძოლის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი, 1897 და 1899-1901 წლებში ფილიპინების დამოუკიდებელი რესპუბლიკის პრეზიდენტი (1869-1964 წწ).

აგინი ალექსანდრე - რუსი მხატვარი (1817-1875 წწ).

აგინსკოე - დაბა რუსეთის ჩიტის ოლქში.

აგიოგრაფია - იხილე ჰაგიოგრაფია.

აგირბიჩანუ იონ - რუმინელი მწერალი (1882-1963 წწ).

აგირე სერდა პედრო - ჩილეს პოლიტიკური და სახელმწიფო მოღვაწე, ადვოკატი, შინაგან საქმეთა მინისტრი, სენატორი (1879-1941 წწ).

აგისი

აგიტ - რთული სიტყვების პირველი შემადგენელი ნაწილი, ნიშნავს აგიტაციასთან დაკავშირებულს, სააგიტაციოს.

აგიტატორი - აგიტაციის გამწევი.

აგიტაცია (ლათ.) - მასების შეგნებასა და განწყობაზე პოლიტიკური ზემოქმედების საშუალება.

აგიში - სოფელი გულრიფშის მუნიციპალიტეტში (ოქტომბრის თემის საკრებულო). მდინარეებს დიდ მაჭარასა და პატარა მაჭარას შორის. ზღვის დონიდან - 130 მეტრი, შავი ზღვიდან - 18 კილომეტრი, რაიცენტრ მაჭარიდან - 17 კილომეტრი. ამჟამად კონტროლდება აფხაზეთის სეპარატისტული ხელისუფლების მიერ. საქართველოს უახლესი (2010 წ) კანონმდებლობით მიეკუთვნება „რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებს“.

აგიში საგიტ - ბაშკირი მწერალი (1905-1973 წწ).

აგლავროსი (აგრავლე) - ძველი ბერძნული მითოლოგიის თანახმად, ათენას მიერ ქვადგადაქცეული ქალწული.

აგლაია