:: ილია მატიანე :: მამარდაშვილის ციფრული ბიბლიოთეკა

1889

1889

1889 1 იანვარი



გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 31 დეკემბერი“ („დადგა ახალი წელიწადი და ნება გვიბოძეთ...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „საახალწლო მილოცვა“. აზეთის ამავე ნომერში „რედაქტორი-გამომცემელი შერმადინის“ ფესვდონიმით იბეჭდება იაკობ მანსვეტაშვილის „საახალწლო მილოცვა“ ილიასადმი („ნუ უღალატებ მერანსა / „ჩოტკი“ ძირს დადე, ილია, / ყველა ეს წავა, გაქრება, / დარჩება „განდეგილია“.)		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1888, 1 იანვარი, № 1, გვ. 1-2; 3; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 10, 2007, გვ. 453. პირთა ანოტაციები: მანსვეტაშვილი იაკობ ალექსანდრეს ძე (1855-1939) ჟურნალისტი, მწერალი, პუბლიცისტი, „ივერიის“ თანამშრომელი, საზოგადო მოღვაწე. ქშწ-კგ საზოგადოების მდივანი, წერდა ფსევდონიმებით: „ალექსანდრიძე“, „დონ იაგო“, „ბარელი“ და სხვ.

1889 10 იანვრამდე



ირჩევენ ვაზის დაავადებასთან მებრძოლი კომისიის წევრად.		წყარო: გაზ. „მეურნე“, 1889, № 3, გვ. 3.

1889 10 იანვარი



მონაწილეობს კავკასიის სასოფლო-სამეურნეო საზოგადოების ყრილობაში, სადაც განიხილავენ ვაზის დაავადებასთან მებრძოლი კომისიის მოხსენებას.		წყარო: გაზ. „მეურნე“, 1889, № 3, გვ. 3.

1889 10 იანვარი



გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს დასაწყისს მოწინავე წერილისა თარიღით „ტფილისი, 9 იანვარი “ ( „ჩვენ, რაც შევიძელით, ვაუწყეთ ჩვენს მკითხველებს...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „საგლეხო ბანკის საკითხისათვის“.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5168-ბ, გვ. 624-631; გაზ. „ივერია“, 1889, 10 იანვარი, № 6, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 11.


1889 11 იანვარი



გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს გაგრძელებას მოწინავე წერილისა თარიღით „ტფილისი, 10 იანვარი“ („ყველაზე უწინარეს საცნობელი ის არის, რომ საგლეხკაცო ბანკი...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „საგლეხო ბანკის საკითხისათვის“.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5168-ბ, გვ. 624-631; გაზ. „ივერია“, 1889, 11 იანვარი, № 7, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 14.


1889 12 იანვარი



გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს დასასრულს მოწინავე წერილისა თარიღით „ტფილისი, 11 იანვარი “ ( „ერთი დიდი საგრძნობელი წუნი საგლეხკაცო ბანკისა...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „საგლეხო ბანკის საკითხისათვის“.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5168-ბ, გვ. 624-631; გაზ. „ივერია“, 1889, 11 იანვარი, № 8 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 17.


1889 13 იანვარი



იხდის დავით ალექსანდრეს ძე გურამიშვილის მიერ საგურამოში არენდით აღებული მიწის გადასახადს და ნიკო ნიკოლაძე უფორმებს ხელწერილს.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ილია ჭავჭავაძის არქივი № 683. პირთა ანოტაციები: გურამიშვილი დავით ალექსანდრეს ძე (1857-1926) მხატვარი, კარიკატურისტი, ფოტოგრაფი. თსს ბანკის ზედამხედველი კომიტეტის წევრი, ქართული დრამატული საზოგადოების გამგეობის თავმჯდომარე, 1917 წელს საქართველოს პირველი ეროვნული ყრილობის დელეგატი. ნიკოლაძე ნიკო (ნიკოლოზ) იაკობის ძე (1843- 1928) ნობილი პუბლიცისტი, კრიტიკოსი და საზოგადო მოღვაწე.


1889 17 იანვარი



გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 16 იანვარი “ ( „დღევანდელი ევროპა ჰგავს იმ კაცსა, რომელიც...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „მილიტარობა ევროპაში“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 17 იანვარი, № 11, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 23.


1889 17 იანვარი



თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც განიხილავენ საზოგადოებისა და მისი წიგნთსაცავისთვის შენობის აგების საკითხს. იაკობ გოგებაშვილის აზრით იგი შეიძლება აშენდეს თსს ბანკის შენობის გვერდით. ივანე მაჩაბელი აყენებს წინადადებას, რომ თავადაზნაურთა საზოგადო კრებისაგან ითხოვონ ამ მიწის ნაკვეთის უფასოდ დათმობა, ხოლო ბანკისგან - მისი აშენება და წლიური ქირის აღება დანახარჯის ასანაზღაურებლად. იღებენ დადგენილებას, რომ უპირველეს ყოვლისა გამოცხადდეს შემომწირველთა ხელმოწერა. განიხილავენ წინარეხის თონეთისა და ხელთუბნის სკოლების მასწავლებლებისათვის ხელფასის მომატების საკითხს, მაგრამ, რამდენადაც ეს არის საზოგადოების წევრთა საერთო კრების კომპეტენცია, გადაწყვეტილების მისაღებად ელოდებიან მომდევნო ასეთი კრების ჩატარებას.		წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი, ფ. 481, № 3, გვ. 260. პირთა ანოტაციები: გოგებაშვილი იაკობ (1840-1912) მწერალი, პედაგოგი და საზოგადო მოღვაწე. მაჩაბელი ივანე (ვანო) გიორგის ძე (1854-1898) პოეტი, მთარგმნელი, პუბლიცისტი, საზოგადო მოღვაწე, სათავადაზნაურო საადგილმამულო ბანკის დირექტორი.


1889 19 იანვარი



გაზეთ „ივერიაში“ „ივერიელის“ ხელმოწერით აქვეყნებს ფელეტონს „ამბავი ყბად ასაღები და წყალ–წასაღები“. ტექსტი ილია ჭავჭავაძის სახელით პირველად გამოქვეყნდა მწერლის თხზულებათა ცხრატომეულში.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 19 იანვარი, № 13 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 26.


1889 20 იანვარი



გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 19 იანვარს“ („ბულანჟე ამოირჩია პარიჟმა, მაგრამ პარიჟს ისეთი გავლენა აღარა აქვს...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „ბულანჟე ამოირჩია პარიჟმა“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 20 იანვარი, № 14 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 42. პირთა ანოტაციები: ბულანჟე ჟორჟ ერნსტ (1837-1891) ფრანგი გენერალი, პოლიტიკური მოღვაწე, საფრანგეთის სამხედრო მინისტრი. მონარქისტებთან მისი ურთიერთობის გამომჟღავნების შემდეგ ბელგიაში გაიქცა.


1889 22 იანვარი



გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 21 იანვარი “ ( „რა არის სიმდიდრე ერისა? ასში და ათასში ერთის სიმდიდრეში ჯდომა...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „რა არის სიმდიდრე ერისა?“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 22 იანვარი, № 16 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 46.


1889 23 იანვარი



გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 22 იანვარი “ ( „ეგრედწოდებულს „სამთა კავშირს“ შედგენილს გერმანიის პოლიტიკოსთ მიერ...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „სამთა კავშირს“ ფესვები აწყდება“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 23 იანვარი, № 17 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 50.


1889 26 იანვარი



გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 25 იანვარი “ ( „გაზეთებს დღეს ჩრდილში აქვთ მიყენებული ყველა სხვა საქმეები...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „ავსტრი-ვენგრიის ტახტის მემკვიდრის გარდაცვალება“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 26 იანვარი, № 20 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 54.


1889 28 იანვარი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 27 იანვარი “ ( „არიან ზოგი იმისთანა ქვეყნები, საცა...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „პრესა და პირადობა“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 28 იანვარი, № 21 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 58.



1889 29 იანვარი



გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 28 იანვარი “ ( „განმეორება იქნება ათსჯერ თქმულისა...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „მამულების გამიჯვნა“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 29 იანვარი, № 22 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 64.


1889 იანვარი



გაზეთ „თეატრში“ იბეჭდება მისდამი მიძღვნილი საახალწლო შარჟები „გოგოჭურის“ ფსევდონიმით ვაჟა-ფშაველასი („რასაც კი ხელი ჩასჭიდე, / გამოდის მეთაურიო, / დიდს მანძილს მალე გაივლის,/ როგორაც ბედაურიო...“ და „ზაყელის“ ფსევდონიმით შიო ქუჩუკაშვილისა („შუბლი გახსენი, გამოკრთეს / კლაკვნით ლაჟვარდი ცისანი, /ათ ახალგაზრდას ნათქომსა / ერთი სჯობს მოხუცისანი, / შუქს კიდევა ჰფენს ქვეყანას / ჩასვლისას სხივნი მზისანი...“.		წყარო: ჟურნ. „თეატრი“, 1889, № 1, გვ. 1-3. პირთა ანოტაციები: ვაჟა-ფშაველა (ლუკა პავლეს ძე რაზიკაშვილი) (1861-1915) პოეტი, ბელეტრისტი, პუბლიცისტი. ქუჩუკაშვილი შიო ილარიონის ძე (1866-1933) ქართული საბავშვო მწერლობის ერთერთი ფუძემდებელი. წერდა ფსევდონიმით „შიო მღვიმელი“.


1889 4 თებერვალი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს სტატიას თარიღით „ტფილისი, 3 თებერვალი “ („დიდი ხანია, სჩივიან ჩვენი მემამულენი...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „ხილისა და ბოსტნეულის გამსაღებელი საზოგადოება“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 4 თებერვალი, № 26 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 68.


1889 5 თებერვალი



გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 4 თებერვალი “ („ერთი არასასიამოვნო თვისება დაეკვება აქაურს სომხის ლიტერატურას...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „გაბრიელ სუნდუკიანცის „პეპო“ და სომხის ლიტერატორები“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 5 თებერვალი, № 27, გვ. 1-2 (ცენზურის ნებართვა 1889, 3/ II); ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 5, თბ., 1991, გვ. 459. პირთა ანოტაციები: სუნდუკიანცი გაბრიელ მკრტიჩის ძე (1825-1912) სომეხი მწერალი, დრამატურგი, კრიტიკული რეალიზმის ერთ-ერთი ფუძემდებელი. დაიბადა და ცხოვრობდა თბილისში, საკუთარ პიესებს თავად თარგმნიდა ქართულად.


1889 8 თებერვალი


კავკასიის საცენზურო კომიტეტი გასცემს ქშწ-კგ საზოგადოების მიერ ილია ჭავჭავაძის თხზულებათა პირველი ტომის გამოცემის ნებართვას.		წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი, ფ. 480, № 1988.

1889 10 თებერვალი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 9 თებერვალი “ („ბატონ სვიმონ ვეზიროვის წერილი შესახებ ვაზის ავადმყოფობისა...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „მცენარეთა შენაცვლების საკითხი მევენახეობაში“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 10 თებერვალი, № 31 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 74. პირთა ანოტაციები: ვეზირიშვილი სვიმონ მევენახეობა-მეღვინეობის სპეციალისტი.


1889 11 თებერვალი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 10 თებერვალი “ („ჩვენმა მკითხველებმა უკვე იციან, რომ კომიტეტი საადგილმამულო გადასახადის გაწერისა...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „საადგილმამულო გადასახადის გაწერის კომიტეტის დადგენილება ტფილისის გუბერნიაში“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 11 თებერვალი, № 32 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 78.


1889 12 თებერვალი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 11 თებერვალი “ („ჩვენ არაერთხელ გვითქვამს, რომ...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „ისევ ევროპის მილიტარობის შესახებ“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 12 თებერვალი, № 33 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 81.



1889 14 თებერვლის შემდეგ


უბის წიგნაკში იწერს პეტერბურგში შესაძენი, წიგნების ჩამონათვალს, მათ ფასებს და მაღაზიის მისამართს.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, უბის წიგნაკი № 1, ავტოგრაფი № 56, ფ. 1-2 (უბის წიგნაკის მეორე მხრიდან). დათარიღება: ფაქტს ვათარიღებთ შეძენილი წიგნების გამოცემათა წლებიდან ყველაზე გვიანდელზე (Федоров, В.В., „Абиссиния“, Историко-географический очерк“) ცენზურის ნებართვის გაცემის თარიღის საფუძველზე.


1889 17 თებერვალი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 16 თებერვალი “ („კიდევ ერთი ახალი პროცესი მკურნალთა შორის...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „პროცესი მკურნალთა შორის“).		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 17 თებერვალი, № 37 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 85.


1889 21 თებერვალი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 20 თებერვალი“ („დიდი ხანია ლაპარაკი იყო, რომ აქაური სასულიერო წოდება აპირობს...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „საისტორიო მუზეუმის დაარსების გამო“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 21 თებერვალი, № 38 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 89.


1889 22 თებერვალი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 21 თებერვალი “ („დასავლეთ ევროპის დიდს სახელმწიფოებს რომ კაცმა...“) მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „სამთა კავშირის“ ბატონობის დასუსტება ევროპაში“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 22 თებერვალი, № 39 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 92


1889 22 თებერვლის შემდეგ

„ივერიის“ რედაქცია რუსი მეცნიერისა და მეურნის ვასილ ტაიროვისგან საჩუქრად იღებს ორ სტატიას მევენახეობის საკითხებზე: „ზოგიერთი კავკასიური ღვინის ანალიზი“ და „ვაზის სოკოვანი დაავადებები“.		წყარო: „Анализы некоторых Кавказских вин“ (Из журнала „Сельское хозяйство и лесоводство“ 1888, № 12); „Грибные болезни виноградной лозы“ (Из журнала „Сельское хозяйство“, 1889, № 1). დათარიღება: წარწერა დათარიღებულია 22 თებერვლით. პირთა ანოტაციები: ტაიროვი ვასილ ეგორის ძე (1859-1938) რუსი მეცნიერი, მევენახე, მეღვინე, თანამშრომლობდა „ივერიასთან“.


1889 23 თებერვალი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 22 თებერვალი “ (გლეხკაცთა ყოფა-ცხოვრება და ქონებითი შემძლებლობა...“) მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „გლეხკაცთა უნუგეშო ყოფა-ცხოვრება“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 23 თებერვალი, № 40 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 97.



1889 24 თებერვალი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 23 თებერვალი “ („ოცს თებერვალს, ორშაბათს დღეს, ქალაქის საბჭოში...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „ტფილისში ჯანმრთელობისა და სანიტარული საქმის ვითარება“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 24 თებერვალი, № 41 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 102.


1889 25 თებერვალი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 24 თებერვალი “ („ჩვენ მკითხველებს მოეხსენებათ, რომ...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „ინგლისირლანდიის ურთიერთობის გარშემო“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 25 თებერვალი, № 42 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 105.


1889 26 თებერვალი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 25 თებერვალი “ („ერთაშორისი დაუნდობლობა, ომი და სისხლისღვრა...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „ევროპის მილიტარობა და ამერიკის მერმისი“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 26 თებერვალი, № 43 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 110.


1889 28 თებერვალი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 26 თებერვალი “ („ჩვენს მკითხველებს უკვე მოეხსენებათ ყაზახის აშინოვის ამბავი...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „ყაზახის აშინოვის ამბავი“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 28 თებერვალი, № 44 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 113. პირთა ანოტაციები: აშინოვი ნიკოლოზ ივანეს ძე (1856-1902) რუსი კაზაკი. 1889 წელს 150 კაცით ჩავიდა საფრანგეთის სომალის ტერიტორიაზე, დაიკავა მიტოვებული ეგვიპტური სიმაგრე და აღმართა რუსეთის დროშა. ის და მისი მმდევრები დააპატიმრეს და გაგზავნეს რუსეთში.


1889 28 თებერვალი


სოფელ ნიქოზის ტაძრის განმაახლებელი კომიტეტის წევრები ივანე სულხანიშვილი, გიორგი საძაგლიშვილი (კირიონ II) და იოანე დავითაშვილი სთხოვენ, რომ გაიღოს ფულადი ან სხვა სახის შეწირულობა ეკლესიის აღსადგენად.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ილია ჭავჭავაძის პირადი არქივი № 12 (256). პირთა ანოტაციები: სულხანიშვილი ივანე დავითის ძე (1836-1904) მემამულე, მეურნე, პუბლიცისტი, საზოგადო მოღვაწე, ქველმოქმედი, სამოქალაქო მრჩეველი, გორის მაზრის თავად-აზნაურთა წინამძღოლი. საძაგლიშვილი გიორგი იერონიმეს ძე (კირიონ II) ღვთისმეტყველების კანდიდატი, პედაგოგი, ისტორიკოსი, საზოგადო მოღვაწე, ქველმოქმედი, სრულიად საქართველოს პირველიკათოლიკოს-პატრიარქი 1917-1918 წლებში. დავითაშვილი იოანე დავითის ძე სოფ. ზემო ნიქოზის მღვდელი. 1889 წელს გაზეთ „ივერიაში“ გამოაქვეყნა განცხადება ნიქოზის ტაძრის განახლების განზრახვასთან დაკავშირებით.


1889 5 მარტი

ბანკის თეატრში კოტე ყიფიანი კითხულობს „განდეგილს“ და დივერტისმენტში აჩვენებენ ცოცხალ სურათებს ამავე პოემიდან.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 7 მარტი, № 49, გვ. 2. პირთა ანოტაციები: ყიფიანი კონსტანტინე (კოტე) დიმიტრის ძე (1849-1921) მსახიობი, დრამატურგი, მთარგმნელი და ლექსიკოგრაფი, ქართული რეალისტური სამსახიობო სკოლის ფუძემდებელი. მიღებული ჰქონდა სამეურნეო განათლება და აქვეყნებდა საბუნებისმეტყველო წერილებს.


1889 7 მარტი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი 6 მარტი“ („რაც გინდა დიდ გაჭირვებაში ჩავარდეს კაცი...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „ქალთა სასწავლებელი“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 7 მარტი, № 49 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 116.


1889 7 მარტი


ესწრება გუბერნატორის მიერ მოწვეულ სხდომას, რომელზეც განიხილავენ საადგილმამულო გადასახადის გაწერის საკითხს.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 7 მარტი, № 49 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 116.

1889 8 მარტი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი 7 მარტი“ („ეხლანდელ მთავარ მინისტრს საფრანგეთისას, ტირარს აბრალებენ...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „ბულანჟეს ხმაური საფრანგეთში“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 8 მარტი, № 50 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 120. პირთა ანოტაციები: ტირარი პიერ ემანუელ (1827-1893) საფრანგეთის პრემიერ-მინისტრი 1887-1888 წლებში


1889 9 მარტი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 8 მარტი“ („გუშინ უკანასკნელი კრება მოხდა კომიტეტისა...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „კრება საადგილმამულო გადასახადის გაწერის თაობაზე“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 9 მარტი, № 51 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 123.


1889 14 მარტი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 13 მარტი“ („ერთი მეტად ხელისშემშლელი მიზეზი და გარემოება...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „ბათომის მიწათმფლობელობის საქმე“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 14 მარტი, № 55 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 127.


1889 15 მარტი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 14 მარტი“ („ჩვენის ფიქრით, საკუთრების საქმე ბათომში... “). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „საკუთრების საქმე ბათომში“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 15 მარტი, № 56 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 130.


1889 16 მარტი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 15 მარტი“ („თქმა არ უნდა, რომ რუსულმა ლიტერატურამ...“) მწერლის თხზულებათა ცხრატომეულში ტექსტი დაიბეჭდა სათაურით „დედათა საქმე“ (წერილი მესამე), ათტომეულსა და ოცტომეულში კი სათაურით „დედათა საქმის გამო“. გაზეთის ამავე ნომერში „ქართველი ქალის“ ფსევდონიმით იბეჭდება ელისაბედ ჩერქეზიშვილის „შენიშვნა ქალების აღზრდა-განათლების შესახებ ჩვენში“, რომელიც წარმოადგენს ამავე საკითხზე ილია ჭავჭავაძის მიერ გამოქვეყნებული წერილების გამოხმაურებას.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 16 მარტი, № 57, გვ. 1-2 (ცენზურის ნებართვა 1889, 15 მარტი); ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 5, თბ., 1991, გვ. 466. პირთა ანოტაციები: ჩერქეზიშვილი ელისაბედ ალექსანდრეს ასული (1863-1948) მსახიობი, სახალხო არტისტი, მოღვაწეობდა რუსთაველის და მარჯანიშვილის სახელმწიფო თეატრებში.


1889 21 მარტი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 20 მარტი“ („ამიერკავკასია მიწის პოხიერებით და ჰავითა...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „მორწყვის საქმე წინათ და ეხლა“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 21 მარტი, № 61 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 136.


1889 22 მარტი


გაზეთ „ივერიაში“ იბეჭდება განცხადება, რომ 25 მარტს ქშწ-კგ საზოგადოების სასარგებლოდ გაიმართება სალიტერატურო საღამო ილია ჭავჭავაძის, დავით ერისთავისა და სხვათა მონაწილეობით.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, № 62, გვ. 1 პირთა ანოტაციები: ერისთავი დავით გიორგის ძე (1847-1890) მწერალი, დრამატურგი, საზოგადო მოღვაწე.


1889 25 მარტი


გაზეთ „ივერიაში“ იბეჭდება განცხადება, რომ იმ დღეს იმართება სალიტერატურო საღამო ილია ჭავჭავაძის, დავით ერისთავისა და სხვათა მონაწილეობით.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, № 65, გვ. 1-2 პირთა ანოტაციები: ერისთავი დავით გიორგის ძე (1847-1890) მწერალი, დრამატურგი, საზოგადო მოღვაწე.



1889 25 მარტი

მონაწილეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სასარგებლოდ გამართულ დიდ სალიტერატურო და სამუსიკო საღამოში. კითხულობს გიორგის სიკვდილის სცენას „ოთარაანთ ქვრივიდან“ და ხალხი სულგანაბული უსმენს.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 5 აპრ., № 73, გვ. 3.



1889 31 მარტი

ილია ჭავჭავაძე და იაკობ მანსვეტაშვილი წერილობითი თხოვნით მიმართავენ სანკტ-პეტერბურგის უნივერსიტეტის რექტორ მიხეილ ვლადისლავლევს, რომ დროულად დაუბრუნოს ქშწ-კგ საზოგადოების ბიბლიოთეკას ფარსადან გორგიჯანიძის მიერ ქართულ ენაზე ნათარგმნი მუსლიმანთა სამართლის წიგნის „ჯამი აბასის“ ხელნაწერი.		წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი, ფ. 481, აღწ. 1. საქ. 220. პირთა ანოტაციები: მანსვეტაშვილი იაკობ ალექსანდრეს ძე (1855-1939) ჟურნალისტი, მწერალი, პუბლიცისტი, „ივერიის“ თანამშრომელი, საზოგადო მოღვაწე. ქშწ-კგ საზოგადოების მდივანი, წერდა ფსევდონიმებით: „ალექსანდრიძე“, „დონ იაგო“, „ბარელი“ და სხვ. ვლადისლავლევი მიხეილ ივანეს ძე (1840-1890) რუსი ფილოსოფოსი, მთარგმნელი, 1887-1890 წლებში პეტერბურგის უნივერსიტეტის რექტორი. გორგიჯანიძე ფარსადან (დაახლ. 1626-1696) პოლიტიკური მოღვაწე, ლექსიკოგრაფი. აღიზარდა ქართლის მეფის როსტომის კარზე. გამაჰმადიანების შემდეგ იყო ისპაანის მოურავი.


1889 მარტის ბოლო


მასპინძლობს მოსკოვიდან ჩამოსულ ლაზარევის ინსტიტუტის ყოფილ პროფესორ ილია ოქრომჭედლიშვილს.		წყარო: ჟურნ. „მაცნე“, ენისა და ლიტერატურის სერია, 1992, I, გვ. 151; პირთა ანოტაციები: ოქრომჭედლიშვილი ილია ლაზარეს ძე (1838-1898) საზოგადო მოღვაწე, მეცნიერი, პედაგოგი, ქველმოქმედი, აღმოსავლური ენების სპეციალისტი. ასწავლიდა ქართულს მოსკოვის უნივერსიტეტში.

1889 2 აპრილამდე


ამონაწერებს აკეთებს ჰერბერტ სპენსერის „სოციოლოგიის საფუძვლებიდან“ და ედუარდ ტეილორის „პირველყოფილი კულტურიდან“. ციტატებს ამავე ავტორთა წიგნებიდან მოგვიანებით იყენებს ნარკვევში „აი ისტორია“.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, უბის წიგნაკი № 1, ავტოგრაფი № 56, ფ. 2 (უბის წიგნაკის მეორე მხრიდან). დათარიღება: ნარკვევის „აი ისტორია“ პუბლიკაცია გაზეთ „ივერიაში“ დაიწყო 1889 წლის 2 აპრილს. პირთა ანოტაციები: სპენსერი ჰერბერტ (1820-1903) ინგლისელი ფილოსოფოსი და სოციოლოგი. ტეილორი ედუარდ ბერნეტ (1832-1917) ინგლისელი ეთნოგრაფი, კულტუროლოგი და ანთროპოლოგი. მისი „პირველყოფილი კულტურა“ და ანთროპოლოგია (რუსული თარგმანი) დაცულია ილია ჭავჭავაძის პირად ბიბლიოთეკაში და დამუშავებულია მის მიერ.


1889 2 აპრილი


გაზეთ „ივერიაში“ ხელმოუწერლად იწყებს ვრცელი ნარკვევის ბეჭდვას სათაურით „აი ისტორია“, წერილი პირველი („წლევანდელ თებერვლისა და მარტის ნომრებში...“). ნარკვევის დაწერა განაპირობა ივანე ჯაბადარის მიერ „სევერნი ვესტნიკის“ თებერვლისა და მარტის ნომრებში გამოქვეყნებულმა წერილებმა „Письма о Грузии“.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5170; გაზ. „ივერია“, 1889, 2 აპრილი, № 71; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 140. პირთა ანოტაციები: ჯაბადარი ივანე სპირიდონის ძე (1852-1913) რევოლუციონერ-ხალხოსანი. სწავლობდა პეტერბურგის სამედიცინო-ქირურგიულ აკადემიაში. იყო ერთერთი ფუძემდებელი „სრულიად რუსეთის სოციალისტ რევოლუციონერთა ორგანიზაციისა“ და მისი წესდების ავტორი.


1889 2 აპრილის შემდეგ


უბის წიგნაკში რუსულად იწერს ალფონს კარის სიტყვებს: „თუ ეროვნული მოღვაწე უგულოა, დიდხანს ვიფიქრებ იმაზე, ღირს თუ არა მისი აყვანა ლაქიად“.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, უბის წიგნაკი № 1, ავტოგრაფი № 56, ფ. 3 (უბის წიგნაკის მეორე მხრიდან). დათარიღება: ვათარიღებთ უბის წიგნაკში მის წინ მოთავსებული მასალის მიხედვით. პირთა ანოტაციები: კარი ჟან ბატისტ ალფონს (1808-1890) ფრანგი მწერალი და ჟურნალისტი, გაზეთ „ფიგაროს“ რედაქტორი.


1889 4 აპრილი


სპირიდონ ჩიტორელიძის ფსევდონიმით წერს სტატიას „წერილები სხვადასხვა რაგინდა-რაზე“, წერილი პირველი („პატივცემულო თადეოზ! მრავალი კოკა წყალი ჩაივლიდა ავლაბრის ხიდს ქვეშ...“).		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი № 1052. კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-1568-ბ; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 286. ატრიბუცია: იხ. ლ. ჭრელაშვილი, „ჟურნ. „საქართველოს მოამბეში“ და გაზეთ „ივერიაში“ სფირიდონ ჩიტორელიძის ფსევდონიმით გამოქვეყნებული ნაწერების ატრიბუციის საკითხები, კრებ. „ქართული ჟურნალისტიკა“, 1981 წ.


1889 5 აპრილი


გაზეთ „ივერიაში“ „სვიმონიძის“ ფსევდონიმით იბეჭდება იაკობ გოგებაშვილის სტატია 25 მარტს გამართული სალიტერატურო-სამუსიკო საღამოს შესახებ და გადმოცემულია ის ინტერესი და აღფრთოვანება, რაც ილია ჭავჭავაძის გამოსვლამ გამოიწვია.		ყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 5 აპრ., № 73, გვ. 3. პირთა ანოტაციები: გოგებაშვილი იაკობ (1840-1912) მწერალი, პედაგოგი და საზოგადო მოღვაწე.



1889 15 აპრილი

გაზეთ „ივერიაში“ ხელმოუწერლად განაგრძობს ვრცელი ნარკვევის ბეჭდვას სათაურით „აი ისტორია“, წერილი მეორე („ჩვენა ვნახეთ, რომ ავტორმა „Письма о Грузии“-სამ, თავდათავ საგნად...“).		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5170; გაზ. „ივერია“, 1889, 15 აპრილი, № 77; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 150.


1889 16 აპრილი


გაზეთ „ივერიაში“ ხელმოუწერლად განაგრძობს ვრცელი ნარკვევის ბეჭდვას სათაურით „აი ისტორია“, წერილი მესამე („ახლა გავსინჯოთ, თავის უარარაო და ფუჭის საგნის...“).		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5170; გაზ. „ივერია“, 1889, 16 აპრილი, № 78; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 162.


1889 22 აპრილი

გაზეთ „ივერიაში“ ხელმოუწერლად განაგრძობს ვრცელი ნარკვევის ბეჭდვას სათაურით „აი ისტორია“, წერილი მეოთხე („ავტორი „Письма о Грузии“-სა, თავის მეორე წერილის ბოლოში..“).		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5170; გაზ. „ივერია“, 1889, 16 აპრილი, № 78; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 162.


1889 25 აპრილი


გაზეთ „ივერიაში“ სფირიდონ ჩიტორელიძის ხელმოწერით ბეჭდავს სტატიას „წერილები სხვადასხვა რაგინდა-რაზე“ – წერილი პირველი („პატივცემულო თადეოზ! მრავალი კოკა წყალი ჩაივლიდა ავლაბრის ხიდს ქვეშ...“). ტექსტი ილია ჭავჭავაძის სახელით პირველად დაიბეჭდა მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-1568-ბ; გაზ. „ივერია“, 1889, 25 აპრილი, № 85; (ცენზურის ნებართვა 1889, 24 აპრილი); ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 286.


1889 28 აპრილი


გაზეთ „ივერიაში“ სფირიდონ ჩიტორელიძის ფსევდონიმით აქვეყნებს გაგრძელებას სტატიისა „წერილები სხვადასხვა რაგინდა-რაზე“ (პატივცემულო თადეოზ! მკვდრის თავები მეცნიერებს დავანებოთ...“		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი № 1052; გაზ. „ივერია“, 1889, 28 აპრილი, № 88, გვ. 1-2 (ცენზურის ნებართვა 1889, 27 აპრილი); ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 5, თბ., 1991, გვ. 472.


1889 29 აპრილი


გაზეთ „ივერიაში“ ხელმოუწერლად განაგრძობს ვრცელი ნარკვევის ბეჭდვას სათაურით „აი ისტორია“, წერილი მეხუთე („მოგვითხრა რა თავისებური ისტორია მოსოხთა...“).		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5170; გაზ. „ივერია“, 1889, 29 აპრილი, № 89; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ათ ტომად (შემდგ. პ. ინგოროყვა), ტ. 4, 1955.


1889 30 აპრილი


გაზეთ „ივერიაში“ ხელმოუწერლად განაგრძობს ვრცელი ნარკვევის ბეჭდვას სათაურით „აი ისტორია“, წერილი მეექვსე („იმ წარამარა სიარულით, რომელიც წინა...“).		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5170; გაზ. „ივერია“, 1889, 30 აპრილი, № 90; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 192


1889 აპრილის ბოლო


ქართველი ხალხის სახელით დაბადების სამოცდაათ წლისთავს ულოცავს, ალბომსა და დასურათებულ „ვეფხისტყაოსანს“ უძღვნის გერმანელ პოეტ ფრიდრიხ ბოდენშტეტს.		წყარო: გაზ. წყარო: «Тифлисский листок», 1889, № 94. პირთა ანოტაციები: ბოდენშტეტი ფრიდრიხ (1819-1892) გერმანელი პოეტი და მთარგმნელი. მის აზრს ქართველების შესახებ ილია იმოწმებს „ქვათა ღაღადში“


1889 5-8 მაისი

მონაწილეობს თსს ბანკის წლიური კრების საქმიანობაში.		წყარო: «Тифлисский листок», 1889, № 103, 105, 106.w


1889 9 მაისი


მონაწილეობს ქართველი საზოგადოების მიერ კონსტანტინე მამაცაშვილის საპატივცემულოდ გამართულ ნადიმში.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 11 მაისი, № 97, გვ. 1 პირთა ანოტაციები: მამაცაშვილი კონსტანტინე ქრისტეფორეს ძე (1818-1900) საზოგადო მოღვაწე, მწერალი, პუბლიცისტი, მემუარისტი, რუსეთის არმიის გენერალ-ლეიტენანტი, თბილისის სათავადაზნაურო სასწავლებლის ერთ-ერთი დამაარსებელი.


1889 11 მაისი


ქშწ-კგ საზოგადოების საქმეთა მწარმოებელ ნიკოლოზ მთვარელიშვილს გადასცემს 4 ცალი „ვეფხისტყაოსნის“ თანხას.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ილია ჭავჭავაძის არქივი № 682. პირთა ანოტაციები: მთვარელიშვილი ნიკოლოზ ვასილის ძე (1844-1923) პედაგოგი, პუბლიცისტი, მკვლევარი. პეტერბურგის სასულიერო აკადემიის დამთავრების შემდეგ მუშაობდა თელავის სასულიერო სასწავლებელში, იყო ქშწ-კგ საზოგაოდოების მდივანი.


1889 16 მაისი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც განიხილავენ მოსკოვის არქეოლოგიური საზოგადოების თხოვნას ქშწ-კგ საზოგადოების წიგნთსაცავში დაცული „ქართლის მოქცევის“ ხელნაწერის მოკლე ვადით თხოვების თაობაზე. რამდენადაც სწორედ იმჟამად მიმდინარეობს მუშაობა ამ ხელნაწერის გამოცემაზე, მოსკოველ მეცნიერებს ატყობინებენ, რომ სანამ წიგნი არ გამოქვეყნდება, ხელნაწერის ადგილზე დატოვება აუცილებელია, მაგრამ თუ ძალიან ეჩქარებათ, დაუმზადებენ ასლს. იღებენ დადგენილებას ქუთაისის სკოლის რევიზირებისათვის ვლადიმერ მიქელაძის გაგზავნის შესახებ. ზაქარია ჭიჭინაძისგან იძენენ ბიბლიოგრაფიულ იშვიათობად ქცეულ სამ წიგნს.		წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი, ფ. 481, № 3, გვ. 278. პირთა ანოტაციები: მიქელაძე ვლადიმერ (პროკოფი) სიმონის ძე (1855-1926) პუბლიცისტი, საზოგადო მოღვაწე, პედაგოგი, „ივერიის“ თანამშრომელი, თბილისის სასოფლოსამეურნეო ბანკის მმართველი, თბილისის საბჭოს ხმოსანი, ჭიჭინაძე ზაქარია ეგნატეს ძე (1834-1931) საზოგადო მოღვაწე, გამომცემელი, ლიტერატურისა და ისტორიის მკვლევარი, ბიბლიოფილი. აქვეყნებდა წერილებსა და ნარკვევებს საქართველოს სოციალურ, ეკონომიკური და კულტურის ისტორიის საკითხებზე


1889 23 მაისი


„ნოვოე ობოზრენიეში“ გამოქვეყნებული ივანე ჯაბადარის წერილის „ღია მიმართვა „ივერიელებს“ პასუხად „გაზეთ „ივერიაში“ ხელმოუწერლად აქვეყნებს წერილს „გზადაგზა და სხვათაშორის“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 23 მაისი, № 105; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 296; კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5170; გაზ. „ივერია“, 1889, 24 მაისი, № 106; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 202. პირთა ანოტაციები: ჯაბადარი ივანე სპირიდონის ძე (1852-1913) რევოლუციონერ-ხალხოსანი. სწავლობდა პეტერბურგის სამედიცინო-ქირურგიულ აკადემიაში. იყო ერთერთი ფუძემდებელი „სრულიად რუსეთის სოციალისტ რევოლუციონერთა ორგანიზაციისა“ და მისი წესდების ავტორი.


1889 28 მაისი


გაზეთ „ივერიაში“ ხელმოუწერლად ბეჭდავს სატირულ ფელეტონს სათაურით „სახელდახელო. სახელდახელოს დეპეშა (ყბად-ასაღები და წყალ-წასაღები)“. გაზეთის ამავე ნომერში ქვეყნდება სტეფანე ჭრელაშვილის წერილი „მცირე შენიშვნა (ცხრათავიანი და ბაყბაყ დევი)“, რომელიც მიმართულია ილია ჭავჭავაძის ლიტერატურული მოღვაწეობის ნიკო ნიკოლაძისეული შეფასების წინააღმდეგ.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 28 მაისი, № 109; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 308. პირთა ანოტაციები: ჭრელაშვილი სტეფანე თევდორეს ძე (1857-1917) საზოგადო მოღვაწე, პუბლიცისტი, რევოლუციონერი. თანამშრომლობდა გაზ. „ივერიასთან“. იყო ფუნიკულიორის პირველი დირექტორი. წერდა „სანოსა“ და „ტატალას“ ფსევდონიმებით. ნიკოლაძე ნიკო (ნიკოლოზ) იაკობის ძე (1843- 1928) ცნობილი პუბლიცისტი, კრიტიკოსი და საზოგადო მოღვაწე.



1889 მაისი

ილია ჭავჭავაძის ნარკვევ „აი ისტორიასთან“ დაკავშირებით ივანე ჯაბადარი გაზეთ „ნოვოე ობოზრენიეში“ ბეჭდავს წერილს „ღია მიმართვა „ივერიელებს“.		წყარო: „Открытое послание „Иверийцам“, «Новое обозрение», 1889, № 1847, 1850. პირთა ანოტაციები: ჯაბადარი ივანე სპირიდონის ძე (1852-1913) რევოლუციონერ-ხალხოსანი. სწავლობდა პეტერბურგის სამედიცინო-ქირურგიულ აკადემიაში. იყო ერთერთი ფუძემდებელი „სრულიად რუსეთის სოციალისტ რევოლუციონერთა ორგანიზაციისა“ და მისი წესდების ავტორი.


1889 7 ივნისი


გაზეთ „ივერიაში“ ხელმოუწერლად განაგრძობს ვრცელი ნარკვევის ბეჭდვას სათაურით „აი ისტორია“, წერილი მერვე („ჩვენ, რასაკვირველია, სახეში არა გვქონია და არაცა გვაქვს...“)		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5170; გაზ. „ივერია“, 1889, 7 ივნისი, № 116; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 213.


1889 8 ივნისი


გაზეთ „ივერიაში“ ხელმოუწერლად განაგრძობს ვრცელი ნარკვევის ბეჭდვას სათაურით „აი ისტორია“, წერილი მეცხრე („ჩვენ ვშიშობთ, რომ რაც წინა წერილში ვთქვით...“).		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5170; გაზ. „ივერია“, 1889, 8 ივნისი, № 117; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 228.



1889 9 ივნისი

გაზეთ „ივერიაში“ ხელმოუწერლად განაგრძობს ვრცელი ნარკვევის ბეჭდვას სათაურით „აი ისტორია“, წერილი მეათე („წინა წერილიდამ ვნახეთ, როგორ მოიხმარა...“)		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5170; გაზ. „ივერია“, 1889, 9 ივნისი, № 118; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 234.



1889 23 ივნისი

გაზეთ „ივერიაში“ ხელმოუწერლად განაგრძობს ვრცელი ნარკვევის ბეჭდვას სათაურით „აი ისტორია“, წერილი მეთერთმეტე („ბაიერნისაგან ზეგარდმო შთაგონებულმა ავტორმა...“)		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5170; გაზ. „ივერია“, 1889, 23 ივნისი, № 130; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 241.


1889 ივნისი


პეტერბურგში წიგნად გამოდის ქართველ პოეტთა ლექსების ივან თხორჟევსკისეული რუსული თარგმანი. მასში დაბეჭდილია ილია ჭავჭავაძის ლექსები: „გაზაფხული“ და „იანიჩარი“ და პოემა „განდეგილი“.		წყარო: Грузинские поэти в образцах. Переводы,1889. პირთა ანოტაციები: თხორჟევსკი ივანე ფელიქსის ძე (1843-1910) რუსი პოეტი და ჟურნალისტი, ცნობილი მთარგმნელი. გამოსცემდა ჟურნალებს «Гусли» და «Аргонавт». სიცოცხლის დიდი ნაწილი გაატარა თბილისში.


1889 ივნისის ბოლო


მისი თაოსნობით ქშწ-კგ საზოგადოება ალექსანდრე ცაგარელს პეტერბურგში უგზავნის „ვეფხისტყაოსნის“ გიორგი ქართველიშვილისეულ გამოცემას ორიენტალისტთა მერვე საერთაშორისო კონგრესის საპატიო თავმჯდომარის, შვეციისა და ნორვეგიის მეფის – ოსკარისათვის მისართმევად.		წყარო: კ. კინწურაშვილი, ალექსანდრე ცაგარელი, 1974, გვ. 194-195. პირთა ანოტაციები: ცაგარელი ალექსანდრე ანტონის ძე (1844-1929) ფილოლოგი, ისტორიკისი, პეტერბურრგის უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ სწავლობდა გერმანიასა და ავსტრიაში. 1872 წლიდან პეტერბურგის უნივერსიტეტში განაგებდა ქართული ენის კათედრას. 1922 წლიდან იყო თბილისის უნივერსიტეტის პროფესორი. ქართველიშვილი გიორგი დავითის ძე (1827-1901) ქველმოქმედი, მეცენატი, საზოგადო მოღვაწე, მისი ხარჯით გამოიცა ვახუშტის „საქართველოს ისტორია“ და „ვეფხისტყაოსანი“, ზიჩის ილუსტრაციებით, 1883-1885 წლებში იყო გაზეთ „დროების“ გამომცემელი. ოსკარი (ოსკარ II) (1829-1907) შვეციისა და ნორვეგიის მეფე 1872-1905 წლებში.


1889 2 ივლისამდე


ბერძენი გეოლოგი ოსიპოვი ატყობინებს, რომ მცხეთაში, ბაგინეთის კოშკის ნანგრევებში მნიშვნელოვანი არქეოლოგიური მასალა უნდა იყოს და აჩვენებს სამთამადნო ძიების დროს ნაპოვნ ქვას ადამიანის გამოსახულებითა და წარწერით.		წყარო: „ლიტერატურული მატიანე», № 6, ნაკვეთი პირველი 1962, გვ. 42-43; გაზ. „ივერია“, 1889, 2 ივლისი, № 137, გვ. 1; გაზ. „ივერია“, 1889, 8 ოქტომბერი, № 213, გვ. 1; ექვთიმე თაყაიშვილი, მოგონებანი ქართველ მწერლებზე, ლიტერატურის მატიანე, წ. 6, ნაკვ. 1,1952, გვ. 42-43. პირთა ანოტაციები: ოსიპოვი ბერძენი გეოლოგი


1889 2 ივლისის შემდეგ


ბერძენ გეოლოგ ოსიპოვის მიერ მიწოდებული ინფორმაციის შესახებ ატყობინებს დიმიტრი ბაქრაძეს. იგი იღებს გათხრების წარმოების ნებართვას, მაგრამ მოუცლელობის გამო საქმეს გადააბარებს ახალგაზრდა ექვთიმე თაყაიშვილს.		წყარო: „ლიტერატურული მატიანე», № 6, ნაკვეთი პირველი 1962, გვ. 42-43; გაზ. „ივერია“, 1889, 2 ივლისი, № 137, გვ. 1; გაზ. „ივერია“, 1889, 8 ოქტომბერი, № 213, გვ. 1. პირთა ანოტაციები: ოსიპოვი ბერძენი გეოლოგი ბაქრაძე დიმიტრი ზაქარიას ძე (1826-1890) ისტორიკოსი, არქეოლოგი, ეთნოგრაფი, გამომცემელი. მისი ინიციატივით შეიქმნა საეკლესიო მუზეუმი. გამოაქვეყნა იოანე ბატონიშვილის “კალმასობა”. თაყაიშვილი ექვთიმე სიმონის ძე (1863-1953) მეცნიერი, აკადემიკოსი, პროფესორი. 1921- 1945 წლებში ემიგრაციაში იცავდა საქართველოს სამუზეუმო განძეულობას. დიდი ამაგი დასდო ქართული არქეოლოგიისა და ლიტერატურის შესწავლაგანვითარების საქმეს.


1889 2 ივლისის შემდეგ


გათხრების დროს დიმიტრი ბაქრაძესთან, ექვთიმე თაყაიშვილთან და სხვა პირებთან ერთად უღებენ ფოტოს.		წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი, 2-3802. ფოტო ილია ჭავჭავაძე, თეთრებში ჩაცმული, დგას წინა პლანზე. პირთა ანოტაციები: ბაქრაძე დიმიტრი ზაქარიას ძე (1826-1890) ისტორიკოსი, არქეოლოგი, ეთნოგრაფი, გამომცემელი. მისი ინიციატივით შეიქმნა საეკლესიო მუზეუმი. გამოაქვეყნა იოანე ბატონიშვილის “კალმასობა”. თაყაიშვილი ექვთიმე სიმონის ძე (1863-1953) მეცნიერი, აკადემიკოსი, პროფესორი. 1921-1945 წლებში ემიგრაციაში იცავდა საქართველოს სამუზეუმო განძეულობას. დიდი ამაგი დასდო ქართული არქეოლოგიისა და ლიტერატურის შესწავლაგანვითარების საქმეს.


1889 11 ივლისი


ხელწერილს აძლევს თბილისელ ბაყალ სვიმონ არუთინოვს, რომ მიჰყიდის წიწამურსა და საგურამოში მოწეულ მოსავალს.		წყარო: კ. კინწურაშვილი, ალექსანდრე ცაგარელი, 1974, გვ. 194-195. პირთა ანოტაციები: ცაგარელი ალექსანდრე ანტონის ძე (1844-1929) ფილოლოგი, ისტორიკისი, პეტერბურრგის უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ სწავლობდა გერმანიასა და ავსტრიაში. 1872 წლიდან პეტერბურგის უნივერსიტეტში განაგებდა ქართული ენის კათედრას. 1922 წლიდან იყო თბილისის უნივერსიტეტის პროფესორი. ოსკარი (ოსკარ II) (1829-1907) შვეციისა და ნორვეგიის მეფე 1872-1905 წლებში. ბობრინსკი ალექსანდრე ალექსანდრეს ძე (1855-1890) კავკასიის გენერალგუბერნატორის საგანგებო დავალებათა აღმასრულებელი, ვეფხისტყაოსნის ფრანგულად მთარგმნელი. ცხოვრობდა თბილისში. ლაისტი არტურ (1852-1927) გერმანელი მწერალი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი. შეისწავლა ქართული ენა, და აქვეყნებდა საქართველოსთან დაკავშირებულ სტატიებს. თბილისში დააარსა გერმანული გაზეთი “Kaukazishe post”.


1889 11 ივლისის შემდეგ


წერილთან ერთად საოჯახო ნივთებს და სურსათს უგზავნის მეუღლეს თბილისიდან საგურამოში. ატყობინებს, რომ მისმა დამ, ელისაბედმა იალტიდან მიულოცა ოლღას სახელობის დღე		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ილია ჭავჭავაძის პირადი არქივი № 670. პირთა ანოტაციები: არუთინოვი სვიმონ თბილისელი ვაჭარი


1889 18 ივლისამდე

გურზუფიდან იღებს დის – ელისაბედის წერილს. იგებს, რომ მშვიდობით იმგზავრა და კარგად დაბინავდა.		წყარო: ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ავტოგრაფი № 413-9. ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 18, თბ., 2009, გვ. 244, 386. დათარიღება: იხ. „ტექსტოლოგიური კვლევები ილია ჭავჭავაძის ცხოვრებისა და შემოქმედების მატიანისთვის“, თბ., 2016, გვ. 204-205. პირთა ანოტაციები: გურამიშვილი-ჭავჭავაძისა ოლღა თადეოზის ასული (1842-1927) საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი. ჭავჭავაძე (ჭავჭავაძე-ჯამბაკურ-ორბელიანისა, ჭავჭავაძე-საგინაშვილისა) ელისაბედ (ლიზა) გრიგოლის ასული (1840-1925) ილია ჭავჭავაძის უმცროსი და.


1889 18 ივლისი

საპასუხო წერილს სწერს დას – ელისაბედს. ატყობინებს, რომ თბილისშია და აპირებს საგურამოში წასვლას. ოლღას დიდი სამზადისი აქვს მისი დღეობისთვის, რომელზეც ძალიან ბევრი სტუმარი აპირებს მისვლას. მოკითხვას უთვლის კატოს და წუხილს გამოთქვამს, რომ ისინი მის დღეობას ვერ დაესწრებიან.		წყარო: ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 17, 2012, გვ. 263, 510. გ. ლეონიძის სახ. ქართული ლიტერატურის სახელმწიფო მუზეუმი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ავტოგრაფი № 17532. პირთა ანოტაციები: ჭავჭავაძე (ჭავჭავაძე-ჯამბაკურ-ორბელიანისა, ჭავჭავაძე-საგინაშვილისა) ელისაბედ (ლიზა) გრიგოლის ასული (1840-1925) ილია ჭავჭავაძის უმცროსი და.


1889 19 ივლისი


მოკლე ბარათს უგზავნის მეუღლეს თბილისიდან საგურამოში. სთხოვს, მომდევნო დღეს ეკიპაჟი დაახვედროს მცხეთაში დილის მატარებლის ჩამოდგომის დროისთვის. ატყობინებს, რომ სტუმრად ეყოლებათ ნიკოლოზ მაყაშვილი თავისი ოჯახით, ილია ოქრომჭედლიშვილი ცოლ-შვილით და სხვები.		წყარო: გ. ლეონიძის სახ. ქართული ლიტერატურის სახელმწიფო მუზეუმი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ავტოგრაფი № 17532; ი. ჭავჭავაძე, წერილები (ი. ბოცვაძის რედ.), სოხუმი, 1949, გვ. 109-110; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 17, 2012, გვ. 263, 510. პირთა იდენტიფიკაცია: კატოს შესახებ იხ. დათარიღება: იხ. „ტექსტოლოგიური კვლევები ილია ჭავჭავაძის ცხოვრებისა და შემოქმედების მატიანისთვის“, თბ., 2016, გვ. 203-204. პირთა ანოტაციები: ჭავჭავაძე (ჭავჭავაძე-ჯამბაკურ-ორბელიანისა, ჭავჭავაძე-საგინაშვილისა) ელისაბედ (ლიზა) გრიგოლის ასული (1840-1925) ილია ჭავჭავაძის უმცროსი და. გურამიშვილი-ჭავჭავაძისა ოლღა თადეოზის ასული (1842-1927) – საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი. კატო წერილში მოხსენიებული კატოს ვინაობა დაუდგენელია.


1889 20 ივლისი

იღებს ქიზიყელების მიერ გამოგზავნილ დეპეშას, რომელშიც ხანგრძლივ სიცოცხლეს უსურვებენ.		წყარო: ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ავტოგრაფი № 394. ჟურნ. „მაცნე“, ენისა და ლიტერატურის სერია, 1992, I, გვ. 151; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 18, თბ., 2009, გვ. 221, 375. დათარიღება: იხ. „ტექსტოლოგიური კვლევები ილია ჭავჭავაძის ცხოვრებისა და შემოქმედების მატიანისთვის“, თბ., 2016, 270-271. პირთა იდენტიფიკაცია: ნიკოლოზ ჩოლოყაშვილი ტექსტში მოხსენიებულია „კოკო თადეიჩად“ პირთა ანოტაციები: გურამიშვილი-ჭავჭავაძისა ოლღა თადეოზის ასული (1842-1927) – საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი. მაყაშვილი ნიკოლოზ ათანასეს ძე (დაბ. 1843) ცოლად ჰყავდა მარიამ მიხეილის ასული ამილახვარი. სხვა ცნობები მის შესახებ არ მოგვეპოვება. ოქრომჭედლიშვილი ილია ლაზარეს ძე (1838-1898) საზოგადო მოღვაწე, მეცნიერი, პედაგოგი, ქველმოქმედი, აღმოსავლური ენების სპეციალისტი. ასწავლიდა ქართულს მოსკოვის უნივერსიტეტში.


1889 21 ივლისი


იღებს ილია ალხაზიშვილის წერილს, რომლითაც ატყობინებს, რომ გაუგზავნა თავისი ნაშრომები.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ილია ჭავჭავაძის არქ. № 669.


1889 22 ივლისამდე


დასთან, ელისაბედთან ერთად იძენს ორსართულიან სახლს ნიკოლოზის ქუჩის № 21-ში (ამჟამად ივანე ჯავახიშვილის ქ. № 7).		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ილია ჭავჭავაძის არქ. № 443. პირთა ანოტაციები: ალხაზიშვილი ილია სოლომონის ძე (1853-1921) ექიმი, მეცნიერი, მკვლევარი, პედაგოგი, პუბლიცისტი. ავტორია ეთნოგრაფიული-ფოლკლორული, ისტორიული და სამედიცინო ნაშრომებისა.



1889 22 ივლისამდე


ხელშეკრულებას აფორმებს ოსეფა შახნაზაროვთან, რომლის მიხედვითაც, ამ უკანასკნელს ევალება სარემონტო სამუშაოების შესრულება მის ახლადშეძენილ სახლში. საქმის წარმოებას ავალებს ფილიპე ჩიკვაიძეს.		წყარო: ა. გაჩეჩილაძე, მასალები ილია ჭავჭავაძის ბიოგრაფიისათვის, ი. ჭავჭავაძე, საიუბილეო კრებული, თბ. 1957, გვ. 365-368. დათარიღება: სახლის სარემონტო სამუშაოების ხელშეკრულება 22 ივლისამდეა გაფორმებული. პირთა ანოტაციები: ჭავჭავაძე (ჭავჭავაძე-ჯამბაკურ-ორბელიანისა, ჭავჭავაძე-საგინაშვილისა) ელისაბედ (ლიზა) გრიგოლის ასული (1840-1925) ილია ჭავჭავაძის უმცროსი და.


1889 27 ივლისი


„ივერიის“ რედაქცია გადააქვს თავისი ახალი საცხოვრებელი სახლის შენობაში და გაზეთზე უთითებს მისამართს: „კუკიაში, ავჭალის ქუჩა, თ. ვარანცოვის ძეგლის პირდაპირ, თავ. გრუზინსკის სახლებში“. იგივე მისამართი მოგვიანებით მითითებულია სხვაგვარად: „ნიკოლოზის ქუჩის № 21“. ამჟამად ეს არის ივანე ჯავახიშვილის ქ. № 7, სადაც განთავსებულია ილია ჭავჭავაძის ლიტერატურულმემორიალური მუზეუმი.		წყარო: ა. გაჩეჩილაძე, მასალები ილია ჭავჭავაძის ბიოგრაფიისათვის, ი. ჭავჭავაძე, საიუბილეო კრებული, თბ. 1957, გვ. 365-368. დათარიღება: ხელშეკრულების თანახმად, სარემონტო სამუშაოები ზუსტად 2 თვეში უნდა დასრულებულიყო, 1889 წლის 22 სექტემბერს კი თავის დას, ელისაბედს, ატყობინებს, რომ რემონტი დასრულდა და ბინები უკვე გააქირავა. პირთა ანოტაციები: შახნაზაროვი ოსეფა დამატებითი ცნობები პიროვნების შესახებ არ მოგვეპოვება. ჩიკვაიძე ფილიპე ილია ჭავჭავაძის სტუდენტობისდროინდელი მეგობრის, მიხეილ ჩიკვაიძის მამა.

1889 29 ივლისი


გაზეთ „ივერიაში“ ხელმოუწერლად ასრულებს ვრცელი ნარკვევის ბეჭდვას სათაურით „აი ისტორია“, წერილი მეთორმეტე („ჩვენ ერთს წინა წერილში ერთი იმისთანა საქმე...“).		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, № 157. პირთა იდენტიფიკაცია: შენობა ადრე ეკუთვნოდა მიხეილ ბაგრატიონ-გრუზინსკის. პირთა ანოტაციები: ვორონცოვი მიხეილ სიმონის ძე (1782-1856) რუსი თავადი, გენერალ-ფელდმარშალი, კავკასიის მეფისნაცვალი 1844-1854 წლებში.


1889 1-2 აგვისტო


წერილს უგზავნის გრიგოლ ყიფშიძეს და ატყობინებს, რომ მის მიერ გაგზავნილი მასალა გაზეთში დასაბეჭდად არ გამოდგება. ურჩევს, თუ ფელეტონები დააკლდებათ, რაიმე თარგმნონ		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-5170; გაზ. „ივერია“, 1889, 29 ივლისი, № 159; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 260.


1889 20 აგვისტომდე


უბის წიგნაკში იწერს კარ-ფანჯრის ზომებს თბილისში ახალნაყიდი სახლისთვის.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, უბის წიგნაკი № 1, ავტოგრაფი № 56, ფ. 2. დათარიღება: ვათარიღებთ მის შემდეგ მოთავსებული პირველი თარიღიანი ჩანაწერის დროის მიხედვით.


1889 20 აგვისტომდე


უბის წიგნაკში იწერს თავისი დის, ელისაბედისთვის გამორთმეული თანხიდან რამდენი რაში დახარჯა, რა უყიდა პირადად მას და ფულის სახით რამდენრამდენი დაუბრუნა სხვადასხვა დროს. დანახარჯების ჩამონათვალში ნახსენებია მიხეილ გრუზინსკისთვის მიცემული თანხები.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, უბის წიგნაკი № 1, ავტოგრაფი № 56, ფ. 4. დათარიღება: ვათარიღებთ მის შემდეგ მოთავსებული პირველი თარიღიანი ჩანაწერის დროის მიხედვით. პირთა იდენტიფიკაცია: ბარათში გრუზინსკის სახელი ნახსენები არ არის, მაგრამ ცნობილია, რომ 1889 წლის ზაფხულში ილია ჭავჭავაძემ და მისმა დამ, ელისაბედმა შეიძინეს შენობა, რომელიც მიხეილ გრუზინსკის ეკუთვნოდა და ვალში გაიყიდა. პირთა ანოტაციები: ჭავჭავაძე (ჭავჭავაძე-ჯამბაკურ-ორბელიანისა, ჭავჭავაძე-საგინაშვილისა) ელისაბედ (ლიზა) გრიგოლის ასული (1840-1925) ილია ჭავჭავაძის უმცროსი და. ბაგრატიონი (მუხრანელი) მიხეილ კონსტანტინეს ძე (1831-1907) ოლღა გურამიშვილის მამიდაშვილი, ცოლად ჰყავდა ელისაბედ დიმიტრის ასული ივინსკაია და ცხოვრობდა მოსკოვში. ^


1889 20 აგვისტო


უბის წიგნაკში იწერს, ვის რა თანხები გადაუხადა.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, უბის წიგნაკი № 1, ავტოგრაფი № 56, ფ. 4.

1889 ზაფხული


მოკლე ბარათს უგზავნის მეუღლეს თბილისიდან საგურამოში. უჩივის საშინელ სიცხეებს და სახლების გაუთავებელ მშენებლობას. სთხოვს, შაბათისთვის მცხეთაში ცხენები გაუგზავნოს.		წყარო: ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ავტოგრაფი № 416-2. ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 18, თბ., 2009, გვ. 250, 391. დათარიღება: იხ. „ტექსტოლოგიური კვლევები ილია ჭავჭავაძის ცხოვრებისა და შემოქმედების მატიანისთვის“, თბ., 2016, გვ. 269. პირთა ანოტაციები: გურამიშვილი-ჭავჭავაძისა ოლღა თადეოზის ასული (1842-1927) საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი.

1889 სექტემბრამდე


წერილს სწერს დიმიტრი ბაქრაძეს და სთხოვს, ათხოვოს ალბომი ქართველ მეფეთა გამოსახულებებით.		წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი, ფონდი 481, საქმე 226; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ათ ტომად, X, 1961, გვ. 103; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 17, 2012, გვ. 259, 506. დათარიღება: იხ. „ტექსტოლოგიური კვლევები ილია ჭავჭავაძის ცხოვრებისა და შემოქმედების მატიანისთვის“, თბ., 2016, გვ. 203. პირთა ანოტაციები: ბაქრაძე დიმიტრი ზაქარიას ძე (1826-1890) ისტორიკოსი, არქეოლოგი, ეთნოგრაფი, გამომცემელი. მისი ინიციატივით შეიქმნა საეკლესიო მუზეუმი. გამოაქვეყნა იოანე ბატონიშვილის “კალმასობა”.


1889 2 სექტემბერი


უბის წიგნაკში იწერს, ვის რა თანხები გადაუხადა.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, უბის წიგნაკი № 1, ავტოგრაფი № 56, ფ. 4.


1889 17 სექტემბრიდან


უბის წიგნაკში იწერს 11 აგვისტოდან 17 სექტემბრამდერომელ დღეებში ისვენებდნენ მელიქა და კალატოზი, რომლებიც, სავარაუდოდ, თბილისში შეძენილი სახლის რემონტზე მუშაობდნენ.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, უბის წიგნაკი № 1, ავტოგრაფი № 56, ფ. 5. პირთა ანოტაციები: მელიქა ნახსენებია ილია ჭავჭავაძის უბის წიგნაკში


1889 17 სექტემბრიდან


უბის წიგნაკში იწერს ხეებზე ჭიების დასახოცი წამლის მომზადების წესს.		.წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, უბის წიგნაკი № 1, ავტოგრაფი № 56, ფ. 5. დათარიღება: ვათარიღებთ მის წინ მოთავსებული თარიღიანი ჩანაწერის საფუძველზე.


1889 17 სექტემბრიდან


უბის წიგნაკში იწერს კარ-ფანჯრის, გალესვის, შპალერის გაკვრის, შეღებვის და პარკეტის დაგების ფასებს. იქვე აღნიშნავს, რომ სანდროს 300 მანეთი ვალი გადაიხადა.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, უბის წიგნაკი № 1, ავტოგრაფი № 56, ფ. 6. დათარიღება: ვათარიღებთ მის წინ მოთავსებული თარიღიანი ჩანაწერის საფუძველზე. პირთა იდენტიფიკაცია: სავარაუდოდ, საუბარია ალექსანდრე ჩოლოყაშვილზე.

1889 20 ივლისიდან - 22 სექტემბრამდე


წერილს იღებს თავისი დის - ელისაბედისგან. იგი მადლობას უხდის ფულის გაგზავნისთვის და ატყობინებს, რომ აპირებს ლივადიაში ჩასვლას. წუხს, რომ ილიას სახელობის დღეს ვერ დაესწრო.		წყარო: გ. ლეონიძის სახ. ქართული ლიტერატურის სახელმწიფო მუზეუმი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ავტოგრაფი № 17628; ი. ჭავჭავაძე, წერილები (ი. ბოცვაძის რედ.), სოხუმი, 1949, გვ. 109-110; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 17, 2012, გვ. 264-265, 511. პირთა ანოტაციები: ჭავჭავაძე (ჭავჭავაძე-ჯამბაკურ-ორბელიანისა, ჭავჭავაძე-საგინაშვილისა) ელისაბედ (ლიზა) გრიგოლის ასული (1840-1925) ილია ჭავჭავაძის უმცროსი და.


1889 22 სექტემბერი

წერილს უგზავნის თავის დას – ელისაბედს ვარშავაში. მოიკითხავს თავის დისწულ მაკო აფხაზს და მის მეუღლე დიმიტრი მაყაშვილს. უყვება სახლების გაქირავების ამბავს და უგზავნის მათი ძმისწულის – სენო ჭავჭავაძის როსტოვის მისამართს.		წყარო: გ. ლეონიძის სახ. ქართული ლიტერატურის სახელმწიფო მუზეუმი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ავტოგრაფი № 17530; ი. ჭავჭავაძე, წერილები (ი. ბოცვაძის რედ.), სოხუმი, 1949, გვ. 109-110; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 17, 2012, გვ. 264-265, 511. პირთა იდენტიფიკაცია: იხ. „ტექსტოლოგიური კვლევები ილია ჭავჭავაძის ცხოვრებისა და შემოქმედების მატიანისთვის“, თბ., 2016, გვ. 162-163. დათარიღება: იხ. „ტექსტოლოგიური კვლევები ილია ჭავჭავაძის ცხოვრებისა და შემოქმედების მატიანისთვის“, თბ., 2016, გვ. 203-204. პირთა ანოტაციები: ჭავჭავაძე (ჭავჭავაძე-ჯამბაკურ-ორბელიანისა, ჭავჭავაძე-საგინაშვილისა) ელისაბედ (ლიზა) გრიგოლის ასული (1840-1925) ილია ჭავჭავაძის უმცროსი და. აფხაზი-მაყაშვილისა მარიამ (მაკო) ნიკოლოზის ასული (გარდ. 1894) ილია ჭავჭავაძის დისწული, დიმიტრი სოლომონის ძე მაყაშვილის მეუღლე. მაყაშვილი დიმიტრი სოლომონის ძე (1840-1906) ილია ჭავჭავაძის დისწულის, მარიამ (მაკო) აბხაზის ქმარი, სამხედრო პირი, სამსახურიდან გადადგა 1891 წელს გენერალ-მაიორის წოდებით. გარდაიცვალა იალტაში.



1889 30 სექტემბერი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც განიხილავენ წინამძღვარიანთკარის სკოლისათვის ფინანსური დახმარების გაწევისა და ბათუმის ქალაქის სამმართველოს მიერ სკოლის ასაშენებლად მიწის გამოყოფის საკითხებს. კმაყოფილდება კავკავის მეურნე კომიტეტის თხოვნა ადგილობრივი სკოლებისთვის საჭირო წიგნებისა და სასკოლო ნივთების გაგზავნის შესახებ და დადებითად წყდება საზოგადოების საცავისთვის ხელნაწერების (ეტრატზე ნაწერი „სვინაქსარი“, მეტაფრასი, „სახარება“) შესაძენად თანხის გამოყოფის საკითხი.		წყარო: ქშწ-კგ საზოგადოების ოქმი. ფ. 481 № 198, გვ. 4.


1889 10 ოქტომბერი


თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც იღებენ გადაწყვეტილებას, რომ ბათუმის სკოლის მასწავლებლისგან მიღებულ ცნობებზე დაყრდნობით მომზადდეს წერილი ბათუმის ქალაქის სამმართველოსადმი სკოლის შენობისათვის მიწის გამოყოფის თაობაზე. დადებითად წყდება წინამძღვარიანთკარის სკოლისთვის თანხის, წიგნებისა და სასკოლო ნივთების გაგზავნის საკითხი და წინარეხის სკოლის მზრუნველის იოსებ ცხვედაძის თხოვნა სკოლის შესაკეთებლად თანხის გამოყოფის თაობაზე.		წყარო: ქშწ-კგ საზოგადოების ოქმი, საქართველოს ეროვნული არქივი, ფ. 481 № 198, გვ. 11. პირთა ანოტაციები: ცხვედაძე იოსებ ზებედეს ძე (1855-1934) პედაგოგი, ქშწკ-ის საზოგადოების ერთ-ერთი დამაარსებელი.

1889 14 ოქტომბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 13 მარტი“ („ეს მესამე წელიწადია თითქმის, რაც ევროპის პოლიტიკა...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „ევროპაში ყველას ხელი ხმლის ვადაზე უჭირავს“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 14 ოქტომბერი, № 218 , გვ. 1-2; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 314.


1889 15 ოქტომბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 14 ოქტომბერი “ („კარგა ხანია, ხმა იყო დავარდნილი...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „ნავთის საქმის მომავალი კავკასიაში“. 324		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 15 ოქტომბერი, № 219; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ათ ტომად (შემდგ. პ. ინგოროყვა), ტ. VII, 1956; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბ., 2007, გვ. 319.


1889 17 ოქტომბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 16 ოქტომბერი “ („ცოტად თუ ბევრად სარწმუნო კაცები ამბობენ...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „სახელმწიფო ბანკის გამართვა თავადაზნაურთათვის“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 17 ოქტომბერი, № 220, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 324.


1889 18 ოქტომბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 17 ოქტომბერი “ („დიდი ხანია, როგორც ევროპასა, ისეც რუსეთში...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „უყურადღებობა ვარჯიშის მიმართ ეხლანდელ სკოლებში“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 18 ოქტომბერი, № 221, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 328


1889 20 ოქტომბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 19 ოქტომბერი “ („ფილოქსერა- ეს ყველა ჭირზედ უდიდესი ჭირი ვაზისა...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „ფილოქსერა“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 20 ოქტომბერი, № 222, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 332.


1889 22 ოქტომბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 21 ოქტომბერი “ („ერთი სასიამოვნო ამბავი კიდევ მოგვიტანა გუშინდელმა დეპეშამ..“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „სახელმწიფო ბანკის შეღავათიანი კრედიტი თავადაზნაურთათვის“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 22 ოქტომბერი, № 224, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 335.


1889 24 ოქტომბრამდე


წერილს უგზავნის იმ დროს ცენზორის თნამდებობაზე მყოფ რაფიელ ერისთავს და სთხოვს, მიხეილ ნასიძის ლექსში არ ამოშალოს სოტყვები „Многие лета“.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ავტოგრაფი, რაფიელ ერისთავის ფონდი 955; შ. გოზალიშვილი, ილია ჭავჭავაძე და რაფიელ ერისთავი.- ჟურნ. „დროშა“, 1957, № 10, გვ. 16; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ათ ტომად, X, 1961, გვ. 87; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 17, 2012, გვ. 135-136, 428-429. დათარიღება: მიხეილ ნასიძის ეს ლექსი 24 ოქტომბერს დაიბეჭდა გაზეთ „ივერიაში“. პირთა ანოტაციები: ერისთავი რაფიელ დავითის ძე (1824-1901) პოეტი, დრამატურგი, ეთნოგრაფი, ლექსიკოლოგი, საზოგადო მოღვაწე, ქართული საბავშვო ლიტერატურის ერთ-ერთი ფუძემდებელი.


1889 24 ოქტომბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 23 ოქტომბერი “ („ინგლისი დღევანდელ პოლიტიკის...). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „ევროპა გაყოფილია ორ ბანაკად“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 24 ოქტომბერი, № 225, გვ. 1-2; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 338.


1889 27 ოქტომბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს დასაწყისს მოწინავე წერილისა თარიღით „ტფილისი, 26 ოქტომბერი “ („დღეს ჩვენშიაც კი ბევრი არ არის იმისთანა კაცი...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „ისევ განათლების საკითხებზე“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 27 ოქტომბერი, № 228; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 341.

1889 28 ოქტომბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს დასასრულს მოწინავე წერილისა თარიღით „ტფილისი, 27 ოქტომბერი “ ( „ჩვენ წინა წერილში ვსთქვით, რომ ქართველობა...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „ისევ განათლების საკითხებზე“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 28 ოქტომბერი, № 229; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 345.


1889 29 ოქტომბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 28 ოქტომბერი “ ( „ხელმწიფე იმპერატორი ბრძანდებოდა ბერლინში...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „რუსეთის იმპერატორის ვიზიტი გერმანიაში“. 325		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 29 ოქტომბერი, № 230; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 350.



1889 31 ოქტომბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 30 ოქტომბერი “ ( „მაშინ, როდესაც გერმანიის იმპერატორი მოგზაურობს...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „არეულობა იტალიასა და საფრანგეთს შორის“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 31 ოქტომბერი, № 231, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 354.


1889 1 ნოემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 30 ოქტომბერი “ ( „მთელი ჟურნალ-გაზეთები ევროპისა დღეს მარტო...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „გერმანიის იმპერატორის ვიზიტი სტამბოლში“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 1 ნოემბერი, № 232, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 357.


1889 2 ნოემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 1 ნოემბერი “ ( „კრიტის კუნძულის აშლილობამ წინააღმდეგ ოსმალეთისა...“). მწერლის თხზულებათა ათტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „აშლილობა კრიტის კუნძულზე“, ხოლო ოცტომეულში – სათაურით „არეულობა კრეტას კუნძულზე“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 2 ნოემბერი, № 233, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 360.


1889 3 ნოემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 2 ნოემბერი “ ( „რაღაც დომხალი კეთდება დღევანდელ პოლიტიკისაგან...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „გაურკვევლობა დღევანდელ პოლიტიკაში“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 2 ნოემბერი, № 233, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 363.


1889 3 ნოემბერი


ქშწ-კგ საზოგადოების გამგეობის სახელით გაზეთის საშუალებით მადლობას უხდის ამავე საზოგადოების სკოლის სასარგებლოდ 8 ოქტომბერს ბათუმში გამართული ლატარიის მონაწილეებს.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, № 234, გვ. 3; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 17, 2012, გვ. 136, 430


1889 5 ნოემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს დასაწყისს მოწინავე წერილისა თარიღით „ტფილისი, 4 ნოემბერი “ ( „ძლივს, ძლივს მოვესწარით...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „Новое Обозрение“-ს წერილის გამო“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 5 ნოემბერი, № 236, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბ., 2007, გვ. 366.


1889 7 ნოემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს გაგრძელებას მოწინავე წერილისა თარიღით „ტფილისი, 6 ნოემბერი “ ( „შემდეგ იმისთანა საუცხოვო „წყობილსიტყვაობისა“...“).მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „Новое Обозрение“-ს წერილის გამო“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 7 ნოემბერი, № 237, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბ., 2007, გვ. 371.


1889 8 ნოემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს დასასრულს მოწინავე წერილისა თარიღით „ტფილისი, 7 ნოემბერი “ ( „ჩვენ ვნახეთ, რომ „Новое Обозрение“-მ...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „Новое Обозрение“-ს წერილის გამო“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 8 ნოემბერი, № 238, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბ., 2007, გვ. 377.


1889 12 ნოემბერი


თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების წლიურ კრებას, რომელიც განიხილავს საზოგადოების მოქმედების ანგარიშსა და მომავალი წლის ხარჯთაღრიცხვას, წიგნების ბეჭდვის საკითხს და სხვ.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 14 ნოემბერი, № 243, გვ. 2.


1889 14 ნოემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 13 ნოემბერი “ ( „დეპეშებმა ერთი თითქმის მოულოდნელი ამბავი...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „მმართველობის შეცვლა ბრაზილიაში“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 14 ნოემბერი, № 243, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბ., 2007, გვ. 385


1889 ნოემბრის შუა რიცხვებამდე


წერილების ციკლის „აი ისტორია“ წერისა და გამოქვეყნების პროცესში ან მომდევნო უახლოეს ხანებში ქმნის იმავე ციკლის კიდევ ორ წერილს – მეშვიდეს („ჩვენ არა ერთი და ორი მაგალითი...“) და მეთოთხმეტეს („თუმცა პირდაპირ არ გვითქვამს...“), მაგრამ აღარ აქვეყნებს. მწერლის თხზულებათა კრებულებში ეს ორი ტექსტი იბეჭდება სათაურით „დამატება წერილებისა „აი ისტორია“.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ავტოგრაფი №S-5129 ; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბ., 2007, გვ. 275.


1889 16 ნოემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 15 ნოემბერი “ ( „გერმანიის იმპერატორის ყოფნამ საბერძნეთსა და ნამეტნავად სტამბოლში...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „ავსტრიის საქმეები ბალკანეთში“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 16 ნოემბერი, № 244, გვ. 1-2; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 390.


1889 21 ნოემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 20 ნოემბერი“ („გაზეთებს თითქო საფანელი შემოაკლდათ...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „საფრანგეთის ახალი პარლამენტი და იმპერატორ ვილჰელმ II-ის სტამბოლში ვიზიტის ნაყოფი“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 21 ნოემბერი, № 248, გვ. 1-2; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 394. პირთა ანოტაციები: ვილჰელმ მეორე ჰოჰენცოლერნი (1859-1941) გერმანიის იმპერატორი და პრუსიის მეფე 1888-1918 წლებში. 1918 წელს, როდესაც რევოლუციამ დაამხო მონარქია, ვილჰელმი ტახტიდან გადადგა და გაიქცა ნიდერლანდებში.


1889 24 ნოემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 23 ნოემბერი “ ( „შესაძლოა განა, კაცი თავის თავზედ...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „უნაღვლოდ ყოფნა, როცა გარს ამდენი სანაღვლებელია“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 24 ნოემბერი, № 250, გვ. 1-2; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 398.


1889 26 ნოემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 25 ნოემბერი “ ( „24-ს ნოემბერს ტფილისის სასამართლომ...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „სამართალი და ზღვევა“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 26 ნოემბერი, № 252, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბ., 2007, გვ. 401.


1889 28 ნოემბერი


ქშწ-კგ საზოგადოება წერილობითი თხოვნით მიმართავს, რომ მცხეთის ახლოს არქეოლოგიური კვლევის ჩასატარებლად დიმიტრი ბაქრაძისათვის მისი ინიციატივით გამოყოფილი თანხა შეავსოს 25 მანეთით.		წყარო: საქართველოს ეროვნული არქ. ფ. 481, აღწ. 1, საქ. 217. პირთა ანოტაციები: ბაქრაძე დიმიტრი ზაქარიას ძე (1826-1890) ისტორიკოსი, არქეოლოგი, ეთნოგრაფი, გამომცემელი. მისი ინიციატივით შეიქმნა საეკლესიო მუზეუმი. გამოაქვეყნა იოანე ბატონიშვილის “კალმასობა”.


1889 28 ნოემბრის შემდეგ

მცხეთის არქეოლოგიური კვლევა-ძიებისათვის ახერხებს ახლობელთა წრეში 100 მანეთის შეგროვებას. გათხრები ორ-სამ კვირას გრძელდება. აღმოაჩენენ I საუკუნის კედლის პოლიქრომული მოხატულობის ფრაგმენტს ქალღვთაების გამოსახულებით. 327		წყარო: „ლიტერატურული მატიანე», № 6, ნაკვეთი პირველი 1962, გვ. 42-43 ა. სურგულაძე. ექვთიმე თაყაიშვილი, 1977, გვ. 47. დათარიღება: 28 ნოემბერს არქეოლოგიური დათვალიერებისთვის საჭირო თანხა ჯერ არ ჰქონდა გადახდილი.


1889 29 ნოემბერიი


აკობ გოგებაშვილისაგან იღებს წერილს და ოთხ ქრონიკალურ ცნობას, რომლებსაც აქვეყნებს გაზეთ „ივერიაში“.		წყარო: „ლიტერატურული მატიანე», № 6, ნაკვეთი პირველი 1962, გვ. 42-43 ა. სურგულაძე. ექვთიმე თაყაიშვილი, 1977, გვ. 47. დათარიღება: 28 ნოემბერს არქეოლოგიური დათვალიერებისთვის საჭირო თანხა ჯერ არ ჰქონდა გადახდილი.

1889 5 დეკემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 4 დეკემბერი “ ( „აი რა მოუწერია აღმოსავლეთის ენების ფაკულტეტს...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „პასუხი კავკასიის საგეოგრაფიო საზოგადოებას პეტერბურგიდან “.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 5 დეკემბერი, № 259, გვ. 1-2; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 403.


1889 13 დეკემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 12 დეკემბერი “ ( „ჯერ კიდევ თითქმის პირველ ხანებში...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „სამთა კავშირის მოსალოდნელი დასასრული“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 13 დეკემბერი, № 265, გვ. 1-2; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 406.


1889 16 დეკემბერი

ქშწ-კგ საზოგადოება იღებს ილია ჭავჭავაძის სახელზე გამოგზავნილ სამადლობელ წერილს შვეციისა და ნორვეგიის მეფის – ოსკარისათვის „ვეფხისტყაოსნის“ ქართველიშვილისეული გამოცემის მიწოდებისთვის.		წყარო: ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ფ. 481, 1-220. პირთა ანოტაციები: ოსკარი (ოსკარ II) (1829-1907) შვეციისა და ნორვეგიის მეფე 1872-1905 წლებში. დოკუმენტი:



1889 17 დეკემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 16 დეკემბერი “ ( „აზია, რომელიც ერთს დროს მამამთავარი იყო...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „აზია წინათ და ეხლა“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 17 დეკემბერი, № 269, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბ., 2007, გვ. 411.


1889 20 დეკემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 19 დეკემბერი “ ( „სპარსეთსაო, ამბობს ერთი კორესპონდენტი...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „დღევანდელი სპარსეთი“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 20 დეკემბერი, № 271, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბ., 2007, გვ. 415.


1889 22 დეკემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ სფირიდონ ჩიტორელიძის ხელმოწერით აქვეყნებს სტატიას სათაურით „წიგნი გადაღმიდგან“ („წავიკითხე, ჩემო თადეოზ, „ივერიის“ 265-ე ნუმერში...“). ტექსტი ილია ჭავჭავაძის სახელით პირველად გამოქვეყნდა მის თხზულებათა ცხრატომეულში.		წყარო: კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ასლი №S-1568-ბ; გაზ. „ივერია“, 1889, 22 დეკემბერი, № 274, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბ., 2007, გვ. 421.


1889 24 დეკემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 23 დეკემბერი “ ( „ჩვენს გაზეთს არაერთხელ ჩამოუგდია საუბარი...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „სწავლების წესი რუსეთის გიმნაზიებში“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 24 დეკემბერი, № 275, გვ. 1-2; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 430


1889 29 დეკემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 28 დეკემბერი “ ( „ეს ოცდაათ წელიწადზე მეტია...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „ვაზის სნეულებანი“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 29 დეკემბერი, № 277, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბ., 2007, გვ. 433.


1889 30 დეკემბერი


გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 29 დეკემბერი “ ( „ევროპაში, როგორც მოეხსენება მკითხველს...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „საახალწლო მილოცვები“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1889, 30 დეკემბერი, № 278, გვ. 1-2; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 439.


1889 31 დეკემბრამდე



წერს მოთხრობას „ნიკოლოოზ გოსტაშაბიშვილი“.		წყარო: გაზ. „ივერია“, 1890, № 1, გვ. 2-3; ჟურნ. „მნათობი“, 1982, № 11, გვ. 160–162. დათარიღება: ვათარიღებთ პირველ პუბლიკაციაზე ცენზორის ნებართვის დროის მიხედვით.


1889


მისი ხელმოწერით წიგნად გამოდის ქშწ-კგ საზოგადოების ანგარიში.		წყარო: „ანგარიში ქშწ-კგ საზოგადოების მოქმედებისა 1888 წლის სექტემბრის 1-დამ 1889 წლის 1 სექტემბრამდე“, თბ. 1889

1889


მისი ხელმოწერით წიგნად გამოდის თსს ბანკის მმართველობის საანგარიშო მოხსენება საერთო კრებისადმი.		წყარო: „Доклад Правления Тифлисского дворянского Земельного Банка общему собранию о деиствях банка в течении четырнадцатого отчетного 1888 г.“, თბ. 1889.

1889


ალექსანდრე როინაშვილის ფოტოატელიეში იღებს ინდივიდუალურ ფოტოს.		წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი, 691/5; საქართველოს ეროვნული არქივი, 2-14833. პირთა ანოტაციები: როინაშვილი ალექსანდრე სოლომონის ძე (1846-1898) პირველი ქართველი ფოტოგრაფი. 80-იანი წლებიდან ცხოვრობდა თბილისში, ჰქონდა ფოტოგრაფიული სტუდია „რემბრანდტი“. ასტრახანში, მოსკოვსა და პეტერბურგში გამართა მოძრავი გამოფენები. ფოტო

1880 ბოლო


ალექსანდრე როინაშვილის ფოტოატელიეში იღებს ინდივიდუალურ ფოტოს.		წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი, 691/4. პირთა ანოტაციები: როინაშვილი ალექსანდრე სოლომონის ძე (1846-1898) პირველი ქართველი ფოტოგრაფი. 80-იანი წლებიდან ცხოვრობდა თბილისში, ჰქონდა ფოტოგრაფიული სტუდია „რემბრანდტი“. ასტრახანში, მოსკოვსა და პეტერბურგში გამართა მოძრავი გამოფენები. ფოტო


1889 ბოლო


ალექსანდრე როინაშვილის ფოტოატელიეში იღებს ინდივიდუალურ ფოტოს.		წყარო: გიორგი ლეონიძის სახელობის ქართული ლიტერატურის მუზეუმი, № 25 i. ფოტო


1889


კრებულ „ჩანგში“ ქვეყნდება მისი ნაწარმოებები: „ბედნიერი ხალხი“, „ჩ...სას“, „ს... ჩ...სას“, „ბევრი ვიტანჯე...“, „ხმა სამარიდამ“, „გუთნისდედა“, „უცხო თემის ყარიბ მთქმელსა...“, „სატრფოვ! ხშირად ლაღი ფიქრი...“, „ჩემო მკვლელო!...“, „გახსოვს, ტურფავ...“ ნაწყვეტები: „განდეგილიდან“, „მეფე დიმიტრი თავდადებულიდან“ და ივანე მაჩაბელთან ერთად მის მიერ თარგმნილი შექსპირის „მეფე ლირიდან“.		წყარო: „ჩანგი“,შედგენილი ვ. აბაშიძისა, ტფილისი, 1889, გვ. 250-257. გვ. 318, 319. პირთა ანოტაციები: დიმიტრი თავდადებული (დემეტრე II) (1259-1289) საქართველოს მეფე 1270- 1289 წლებში. თავი მოჰკვეთეს მონღოლთა ხანის - არღუნის ბრძანებით. შერაცხილია წმინდანად. მაჩაბელი ივანე (ვანო) გიორგის ძე (1854-1898) პოეტი, მთარგმნელი, პუბლიცისტი, საზოგადო მოღვაწე, სათავადაზნაურო საადგილმამულო ბანკის დირექტორი. შექსპირი უილიამ (1564-1616) ინგლისელი პოეტი და დრამატურგი.

1889



პოემა „განდეგილის“ გამოსვლიდან ექვსი წლის შემდეგ, ილია ბახტაძე რუსულ ენაზე აქვეყნებს წერილს „Легенда о „Гандегили“. იგი მკითხველს აცნობს იმ ლეგენდას, რომლის საფუძველზეც შეიქმნა ილია ჭავჭავაძის ეს თხზულება.		წყარო: „Легенда о „Гандегили“, „Новое обозрение“ 1889, № 1968, გვ. 1-2. პირთა ანოტაციები: ბახტაძე ილია ლუკას ძე (1859-1900) პუბლიცისტი, ჟურნალისტი, მთარგმნელი. იბეჭდებოდა ფსევდონიმით “ხონელი”.


1889



დიმიტრი ბაქრაძის სახლში სხვა საზოგადო მოღვაწეებთან ერთად ესწრება ექვთიმე თაყაიშვილის მოხსენებას პარხლის სახარებისა და შატბერდის კრებულის შესახებ.		წყარო: აკაკი სურგულაძე, ექვთიმე თაყაიშვილი, თსუ 1977, გვ. 38-39. დათარიღება: ექვთიმე თაყაიშვილმა ზემოხსენებული წიგნი იპოვა 1888 წელს. შესაბამისად, შეკრება ამის შემდეგ უნდა ჩატარებულიყო. 1890 წელს დიმიტრი ბაქრაძე უკვე ისე ავადმყოფობდა, რომ საკუთარ იუბილეზეც ვერ ჩამოვიდა საქართველოში. მეორე მხრივ, ცნობილია, რომ იგი სამშობლოში იმყოფებოდა 1889 წელს და მცხეთის არქეოლოგიური კვლევების დროს ფოტოზეც არის აღბეჭდილი. პირთა ანოტაციები: ბაქრაძე დიმიტრი ზაქარიას ძე (1826-1890) ისტორიკოსი, არქეოლოგი, ეთნოგრაფი, გამომცემელი. მისი ინიციატივით შეიქმნა საეკლესიო მუზეუმი. გამოაქვეყნა იოანე ბატონიშვილის “კალმასობა”. თაყაიშვილი ექვთიმე სიმონის ძე (1863-1953) მეცნიერი, აკადემიკოსი, პროფესორი. 1921- 1945 წლებში ემიგრაციაში იცავდა საქართველოს სამუზეუმო განძეულობას. დიდი ამაგი დასდო ქართული არქეოლოგიისა და ლიტერატურის შესწავლაგანვითარების საქმეს.