პეტრე უმიკაშვილსა და ალექსანდრე სარაჯიშვილთან ერთად განაგრძობს მუშაობას „ვისრამიანის“ საბოლოო რედაქციასა და მის ლექსიკონზე.

საზოგადო მოღვაწე, ფოლკლორისტი. იყო მასწავლებელი თბილისის ქართულ გიმნაზიაში, შემდეგ მუშაობდა შავი ქვის წარმოებში ზესტაფონსა და და ბათუმში. წერდა ნარკვევებს, პიესებს, შექმნა ქართული ფოლკლორის მდიდარი კოლექცია.

სარაჯიშვილი ალექსანდრე ივანეს ძე (1851-1914)

მწერალი, კრიტიკოსი, პუბლიცისტი, საზოგადო მოღვაწე, საქართველოს საისტოიო და საეთნოგრაფიო საზოგაოების ერთ-ერთო ფუძემდებელი, 1902-03 წლებში იყო „ივერიის“ რედაქტორ-გამომცემელი.

1884 5 იანვრამდე

იღებს ილია ოქრომჭედლიშვილის მიერ მოსკოვიდან გამოგზავნილ წერილს და 1700 მანეთს ქართული თეატრალური დასისათვის.

საზოგადო მოღვაწე, მეცნიერი, პედაგოგი, ქველმოქმედი, აღმოსავლური ენების სპეციალისტი. ასწავლიდა ქართულს მოსკოვის უნივერსიტეტში.

1884 5 იანვარი

წერილს უგზავნის ილია ოქრომჭედლიშვილს მოსკოვში. სთხოვს აცნობოს, ეთანხმება თუ არა ქართული თეატრალური დასისათვის მის მიერ გამოგზავნილი თანხის განაწილების მისეულ სქემას.

საზოგადო მოღვაწე, მეცნიერი, პედაგოგი, ქველმოქმედი, აღმოსავლური ენების სპეციალისტი. ასწავლიდა ქართულს მოსკოვის უნივერსიტეტში.

1884 7 იანვრამდე

ილია ჭავჭავაძე და პეტრე უმიკაშვილი წერენ „ვისრამიანის“ წინასიტყვაობას სათაურით „ვისრამიანის დაბეჭდვის გამო“.

საზოგადო მოღვაწე, ფოლკლორისტი. იყო მასწავლებელი თბილისის ქართულ გიმნაზიაში, შემდეგ მუშაობდა შავი ქვის წარმოებში ზესტაფონსა და და ბათუმში. წერდა ნარკვევებს, პიესებს, შექმნა ქართული ფოლკლორის მდიდარი კოლექცია.

1884 7 იანვარი

„ვისრამიანის“ კორექტირებასა და ბეჭდვაზე გაწეული ზედამხედველობისთვის 160 მანეთს გადასცემს პეტრე უმიკაშვილს. 

საზოგადო მოღვაწე, ფოლკლორისტი. იყო მასწავლებელი თბილისის ქართულ გიმნაზიაში, შემდეგ მუშაობდა შავი ქვის წარმოებში ზესტაფონსა და და ბათუმში. წერდა ნარკვევებს, პიესებს, შექმნა ქართული ფოლკლორის მდიდარი კოლექცია.

1884 10 იანვარი

თსს ბანკის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ალექსანდრე ჩოლოყაშვილი აცნობებს, რომ ის მიწვეულია რუსეთის სამიწათმოქმედო საკრედიტო დაწესებულებების წარმომადგენელთა V ყრილობაზე. 

თსს ბანკის დირექტორი 1874 წელს, ქშწკგ საზ-ის გამგეობის წევრი 1885-1886 წლებში, 1898 წელს შეწირულობა გაიღო სათავადაზნაურო სკოლისათვის ადგილის შესაძენად და შენობის ასაგებად.

1884 10 იანვარი

გაზეთი „დროება“ აქვეყნებს განცხადებას უახლოეს დღეებში რუსეთის სამიწათმოქმედო საკრედიტო დაწესებულებების წარმომადგენელთა მეხუთე ყრილობაში მონაწილეობის მისაღებად ილია ჭავჭავაძის პეტერბურგში გმგზავრებასთან დაკავშირებით.

გაზ. „დროება“, 1884, 10 ინვარი, № 6, გვ. 3

1884 იანვრის პირველი ნახევარი

მიემგზავრება პეტერბურგში სამიწათმოქმედო საკრედიტო დაწესებულებების წარმომადგენელთა მეხუთე ყრილობაში მონაწილეობის მისაღებად. უნდა განიხილონ, რა პასუხისმგებლობა ეკისრებათ ბანკების გამგეობებსა და დამფასებელ კომისიებს იმ შემთხვევაში, როდესაც ბანკს რჩება გაუყიდავი მამული.

გაზ. „დროება“, 1884, 10 ინვარი, № 6, გვ. 3.

1884 18 იანვარი

ჩადის პეტერბურგში, ბინავდება ვასილ მაჩაბლის ოჯახში და დეპეშას უგზავნის მეუღლეს, რომლითაც ატყობინებს თავის ამბავს.

თავადი, ვექილი, საზოგადო მოღვაწე, ივანე მაჩაბლის ძმა.

გურამიშვილი-ჭავჭავაძისა ოლღა თადეოზის ასული (1842-1927)

საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი.

1884 18-21 იანვარი

ესწრება საადგილმამულო ბანკების წარმომადგენელთა მეხუთე ყრილობის ოთხივე სექციის შეხვედრებს და ძალიან დაკავებულია.

კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ავტოგრაფი № 351; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 17, 2012, გვ. 205- 206;

1884 21 იანვარი

პეტერბურგიდან წერილს უგზავნის მეუღლეს. აღწერს თავის ყოველდღიურ საქმიანობას და ყრილობის დატვირთულ გრაფიკს. ატყობინებს, რომ ოლღას დისწულს - სიმონ სტაროსელსკის ვალების გამო შეიძლება პრობლემები შეექმნას და ურჩევს, დროზე გაარკვიონ ამ ვალების ზუსტი ოდენობა.

საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი.

სტაროსელსკი სვიმონ (სენო) დიმიტრის ძე)

ოლღა გურამიშვილ-ჭავჭავაძის დისწული.

1884 21 იანვარი

თბილისიდან იღებს ქრისტოფერ ხაჩატუროვის წერილს, საგირავნო ფურცლებთან დაკავშირებით.

თსს ბანკის ბუხჰალტერი 1888 წელს, გაზ. „ტიფლისკი ლისტოკის“ გამომცემელი 1886-1888 წლებში და რედაქტორგამომცემელი 1888 1918 წლებში

1884 22 იანვარი

გრიგოლ არწრუნის თეატრში სათაურით „გლახა ჭრიაშვილი“ წარმოადგენენ მის „გლეხთა განთავისუფლების პირველ-დროების სცენებს“, დივერტისმენტად კი)

„განდეგილს“.

სომეხი საზოგადო მოღვაწე და პუბლიცისტი. 1879 წლიდან თავისი ქარვასლის ერთი ნაწილი თეატრად გადააკეთა და იქ წარმოდგენებს მართავდა ქართული თეატრის მუდმივი დასი.

1884 29 იანვრამდე

რუსეთის საადგილმამულო საკრედიტო დაწესებულებების წარმომადგენელთა მე-5 ყრილობაზე წარმოსათქმელად წერს სიტყვას მიწების შეფასების მაქსიმალური ნორმების დადგენასთან დაკავშირებით.

„Особое мнение представителя Тифлисского земельного банка, князя И. Г. Чавчавадзе по вопросу об установлении максимальной нормы для оценки земельных имуществ“, Сборник материалов и постановлений по вопросам, подлежащим обсуждению V-го съезда представителей учреждений русского земельного кредита. Петербург, 1884, стр. 165-168; ვ. ჟვანია, „ილია ჭავჭავაძის ცხოვრებისა და შემოქმედების ამსახველი იურიდიული ხასიათის წერილები და დოკუმენტები“ „საისტორიო მოამბე“, 1971 წ., გვ. 237-243, ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 16, 2017.

1884 29 იანვარი

ავადმყოფობის გამო სიტყვით ვერ გამოდის რუსეთის საადგილმამულო ბანკების წარმომადგენელთა მეხუთე ყრილობაზე.

კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ავტოგრაფი № 352.

1884 3 თებერვლამდე

რუსეთის საადგილმამულო საკრედიტო დაწესებულებების წარმომადგენელთა მე-5 ყრილობაზე წარმოსათქმელად წერს სიტყვას შეღავათების შესახებ.

„Особое мнение представителя Тифлисского земельного банка, князя И. Г. Чавчавадзе по вопросу о допущении льгот“, Сборник материалов и постановлений по вопросам, подлежащим обсуждению V-го съезда представителей учреждений русского земельного кредита. Петербург, 1884, стр. 165-168; ვ. ჟვანია, „ილია ჭავჭავაძის ცხოვრებისა და შემოქმედების ამსახველი იურიდიული ხასიათის წერილები და დოკუმენტები“ „საისტორიო მოამბე“, 1971 წ., გვ. 237_243, ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 16, 2017.

1884 3 თებერვალი

საადგილმამულო ბანკების წარმომადგენელთა მეხუთე ყრილობის სხდომაზე წარმოადგენს თავის მოსაზრებებს დასაგირავებელი მამულების შეფასების და ბანკების მევალეებისათვის შეღავათების დაწესების საკითხებზე.

„Сборник материалов и постановлений по вопросам, подлежавщим обсуждению пятого съезда представителей учреждений русского земельного кредита. СПб., 1884. с. 165-168, 185-188“.

1884 თებერვლის დასაწყისი

გამოდის ჟურნალ „ივერიის“ პირველი ნომერი, რომელშიც ქვეყნდება მის მიერ „ვეფხისტყაოსნიდან“, „ქილილა და დამანადან“ და „გურამიანიდან“ ამოკრებილი „საანდაზო ლექსები“ და განცხადება „ჟურნალი „ივერია“ მომავალ 1884 წ. იანვრიდამ“.

ჟურნ. „ივერია“, 1884, №1.

1884 4 თებერვალი

თავისი სიძის, ალექსანდრე საგინაშვილისგან იღებს დეპეშას, რომლიდანაც იგებს, რომ მისი დისწულის) მაკო აფხაზის ცოლად თხოვნას აპირებს პოდპოლკოვნიკი დიმიტრი მაყაშვილი.

ელისაბედ ჭავჭავაძის მეორე ქმარი. გენერალ-ლეიტენანტი, რუსეთ-ირანის, რუსეთთურქეთის და ყირიმის ომების მონაწილე, 1844-1850 წლებში მსახურობდა გენერალურ შტაბში, 1851 წელს იყო კავკასიის სამხედრო ოლქის ჯარების სარდლის თანაშემწე.

აფხაზი-მაყაშვილისა მარიამ (მაკო) ნიკოლოზის ასული (გარდ. 1894)

ილია ჭავჭავაძის დისწული, დიმიტრი სოლომონის ძე მაყაშვილის მეუღლე.

მაყაშვილი დიმიტრი სოლომონის ძე (1840-1906)

ილია ჭავჭავაძის დისწულის, მარიამ (მაკო) აბხაზის ქმარი, სამხედრო პირი, სამსახურიდან გადადგა 1891 წელს გენერალ-მაიორის წოდებით. გარდაიცვალა იალტაში

1884 5 თებერვალი

მუშაობას ამთავრებს საადგილმამულო ბანკების წარმომადგენელთა მეხუთე ყრილობა.

ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 17, 2012, გვ. 208.

1884 6 თებერვალი

რუსეთის სამიწათმოქმედო საკრედიტო დაწესებულებების წარმომადგენელთა კომიტეტი სთხოვს, მიაწოდოს თავისი აზრი V ყრილობის შრომებთან დაკავშირებით.

კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ილია ჭავჭავაძის არქივი № 6.

1884 8 თებერვალი

იღებს დავით ერისთავის წერილს, რომელშიც ურჩევს ბანკის მიერ აბანოს უბნის დაგირავებას, რათა ისიც სომეხმა ვაჭრებმა არ ჩაიგდონ ხელში.

მწერალი, დრამატურგი, საზოგადო მოღვაწე.

1884 8 თებერვალი

პეტერბურგიდან წერილს უგზავნის მეუღლეს. კმაყოფილებას გამოთქვამს დისწულის, მაკო აფხაზის გათხოვების გამო. სწერს, რომ რეგულარულად ესწრებოდა ყრილობის სხდომებს და ძალიან დაკავებული იყო.

ილია ჭავჭავაძის დისწულის, მარიამ (მაკო) აბხაზის ქმარი, სამხედრო პირი, სამსახურიდან გადადგა 1891 წელს გენერალ-მაიორის წოდებით. გარდაიცვალა იალტაში

აფხაზი-მაყაშვილისა მარიამ (მაკო) ნიკოლოზის ასული (გარდ. 1894)

ილია ჭავჭავაძის დისწული, დიმიტრი სოლომონის ძე მაყაშვილის მეუღლე

1884 8 თებერვალი

გაზეთ „დროებში“ იბეჭდება დასაწყისი რეცენზიისა ჟურნალ „ივერიის“ 1883 წლის მეთერთმეტე და მეთორმეტე ნომრებში გამოქვეყნებულ მასალებზე, მათ შორის ილია ჭავჭავაძის „შინაურ მიმოხილვაზე“.

გაზ. „დროება“, 1884, № 29, გვ. 1-3.

1884 6)

10 თებერვალი

რუსეთის საადგილმამულო საკრედიტო დაწესებულებების წარმომადგენელთა მე-5 ყრილობის მასალებში იბეჭდება მისი სიტყვა.

კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ავტოგრაფი № 352; „Особое мнение представителя Тифлисского земельного банка, князя И. Г. Чавчавадзе по вопросу о допущении льгот“, Сборник материалов и постановлений по вопросам, подлежащим обсуждению V-го съезда представителей учреждений русского земельного кредита. Петербург, 1884, стр. 165- 168; ვ. ჟვანია, „ილია ჭავჭავაძის ცხოვრებისა და შემოქმედების ამსახველი იურიდიული ხასიათის წერილები და დოკუმენტები“ „საისტორიო მოამბე“, 1971 წ., გვ. 237-243, ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 16, 2017; კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო ფონდი, ავტოგრაფი № 1884.

1884 10 თებერვალი

სვიმონ ტაბიძე უძღვნის ლექსს (“სათნო საყვარელ ჩვენთა ივერიელთა...“).

ცნობილი მესტამბე და კალიგრაფი, მუშაობდა „ვეფხისტყაოსნის“ ჩუბინაშვილისეულ გამოცემაზე.

1884 11 თებერვალი

გაზეთ „დროებში“ იბეჭდება დასასრული რეცენზიისა ჟურნალ „ივერიის“ 1883 წლის მეთერთმეტე და მეთორმეტე ნომრებში გამოქვეყნებულ მასალებზე, მათ შორის ილია ჭავჭავაძის „შინაურ მიმოხილვაზე“.

გაზ. „დროება“, 1884, № 32, გვ. 1-2.

1884 14 თებერვლამდე

საადგილმამულო კრედიტის დაწესებულებათა წარმომადგენლების მეხუთე ყრილობის მონაწილეებთან ერთად აუდიენციაზეა ფინანსთა მინისტრთან.

ინფორმაცია დაიბეჭდა 14 თებერვლის გაზეთში.

1884 თებერვლის შუა რიცხვების შემდეგ

მოსკოვიდან იღებს ილია ოქრომჭედლიშვილის ბარათს. ადრესანტი სწერს, რომ მოუთმენლად ელის „ვისრამიანის“ დაბეჭდვას.

საზოგადო მოღვაწე, მეცნიერი, პედაგოგი, ქველმოქმედი, აღმოსავლური ენების სპეციალისტი. ასწავლიდა ქართულს მოსკოვის უნივერსიტეტში.

1884 19 თებერვლამდე

ფოსტის დაბრკოლების გამო ერთად იღებს მეუღლის მიერ გაგზავნილ სამ წერილს. 

საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი.

1884 19 თებერვალი

პეტერბურგიდან თბილისში წერილს უგზავნის მეუღლეს. ატყობინებს, რომ საქმეებს მორჩა და ერთადერთი დოკუმენტიღა დარჩა ხელმოსაწერი. ასევე სწერს, რომ პირველ მარტს გაემგზავრება პეტერბურგიდან და ორი დღე გაჩერდება მოსკოვში ილია ოქრომჭედლიშვილთან. 

საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი.

ოქრომჭედლიშვილი ილია ლაზარეს ძე (1838-1898)

საზოგადო მოღვაწე, მეცნიერი, პედაგოგი, ქველმოქმედი, აღმოსავლური ენების სპეციალისტი. ასწავლიდა ქართულს მოსკოვის უნივერსიტეტში.

1884 22 თებერვლამდე

ბიძაშვილი სოფიო ჭავჭავაძე-ბოღდანოვის თხოვნით ნახულობს პეტერბურგში მცხოვრებ მის ვაჟ მიხეილს და დედას უთვლის, რომ კარგად არის.

ილია ჭავჭავაძის ღვიძლი ბიძის) ალექსანდრე პაატას ძე ჭავჭავაძის ქალიშვილი, კონსტანტინე მიხეილის ძე ბოღდანოვ-კასინსკის მეუღლე.

ბოღდანოვი მიხეილ

ილია ჭავჭავაძის ბიძაშვილიშვილი.

1884 22 თებერვალი

წერილს სწერს მეუღლეს პეტერბურგიდან. ატყობინებს, რომ ბანკის საკითხებთან დაკავშირებით საბუთის ხელმოწერა ჭიანურდება და დაპირებისამებრ 1 მარტს ვეღარ მიემგზავრება.

საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი.

1884 22 თებერვალი

იღებს იაკობ მანსვეტაშვილის წერილს, რომელშიც სწერს შაქრო მაღალაშვილის მამულის გაყიდვის შესახებ.

ჟურნალისტი, მწერალი, პუბლიცისტი, „ივერიის“ თანამშრომელი, საზოგადო მოღვაწე. ქშწ-კგ საზოგადოების მდივანი, წერდა ფსევდონიმებით: „ალექსანდრიძე“, „დონ იაგო“, „ბარელი“ და სხვ.

მაღალაშვილი ლუარსაბ (შაქრო) ალექსანდრეს ძე (დაბ. 1843)

საზოგადო მოღვაწე, ილია ჭავჭავაძის სტუდენტობისდროინდელი მეგობარი, 1891-1894 წლებში აღმოსავლეთ საქართველოს თავადაზნაურთა მარშალი.

1884 29 თებერვალი

 წერილს სწერს მეუღლეს პეტერბურგიდან. ატყობინებს, რომ მისი გამგზავრება ისევ ფერხდება. უკვე იმაზეც კი ფიქრობს, თუ არაფერი გამოვიდა, საქმის დამთავრებამდე დაბრუნდეს თბილისში.

საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი.

1884 9 მარტი

კავკასიის საცენზურო კომიტეტი „ივერიის“ რედაქციას უგზავნის შეტყობინებას რედაქტორის)

ილია ჭავჭავაძის თბილისში დაბრუნებამდე ჟურნალის მეორე ნომრის შეჩერების შესახებ და ამას დეპეშით ატყობინებენ პეტერბურგში.
  

„საისტორიო მოამბე“, ტ. 3. 1947, გვ. 202.

1884 10 მარტი

პეტერბურგიდან თბილისში დეპეშას უგზავნის კავკასიის საცენზურო კომიტეტს „ივერიის“ მეორე ნომრის გამოშვების ნებართვისთვის. სწერს, რომ მის მოვალეობას შეასრულებს გრიგოლ ყიფშიძე. საცენზურო კომიტეტი იქვე აკეთებს მინაწერს, რომ ჟურნალის გამოცემის უფლების სხვისთვის გადასაბარებლად დეპეშის გაგზავნა საკმარისი არ არის. 

მწერალი, პუბლიცისტი, ჟურნალისტი, ისტორიკოსი, ლიტერატურათმცოდნე, ბიბლიოგრაფი, მთარგმნელი. თანამშრომლობდა ქართულ გაზეთებთან.

წერილს სწერს მეუღლეს პეტერბურგიდან. შეწუხებულია ბანკის საქმეების გაჭიანურებით. იმედი აღარ აქვს, რომ ყველაფერი კარგად მოგვარდება. ამას ერთვის ისიც, რომ მალე ბანკის კრება თბილისშიც უნდა ჩატარდეს და მასზე დასწრებაც აუცილებელია. 

საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი.

დიმიტრი სტაროსელსკი.

საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი.

კავკასიის მთავარი სამმართველოს უფროს დიმიტრი სტაროსელსკის დასაფლავებას და უგზავნის გვირგვინს.
 

გენერალი, სენატორი, ილია ჭავჭავაძის ქვისლი. 1872-1876 წლებში ბაქოს გუბერნატორი. 1876 წელს დაინიშნა კავკასიის მეფისნაცვლის მთავარი სამმართველოს დეპარტამენტის დირექტორად, 1878 წელს კი) იმავე სამმართველოს სამოქალაქო ნაწილის უფროსად.

ილია ჭავჭავაძის პეტერბურგში ყოფნისას, ვასილ მაჩაბლის ოჯახში საგანგებოდ მასთან შესახვედრად მიდის ქართველი სტუდენტების დელეგაცია: ექვთიმე თაყაიშვილი, მიხაკო მღვდლიაშვილი, და ალექსანდრე ლორთქიფანიძე. აინტერესებთ მისი აზრი, როგორ გამოიყენონ ლიტერატურულ–დრამატულ საღამოზე შემოსული სამი ათასი მანეთი. ილია ურჩევს, რომ თანხა შესანახად გადასცენ ქშწ-კგ საზოგადოებას. სტუდენტები თანხმდებიან და ფულს თბილისში ატანენ ვასილ მაჩაბელს.

თავადი, ვექილი, საზოგადო მოღვაწე, ივანე მაჩაბლის ძმა.

თაყაიშვილი ექვთიმე სიმონის ძე (1863-1953)

მეცნიერი, აკადემიკოსი, პროფესორი. 1921- 1945 წლებში ემიგრაციაში იცავდა საქართველოს სამუზეუმო განძეულობას. დიდი ამაგი დასდო ქართული არქეოლოგიისა და ლიტერატურის შესწავლაგანვითარების საქმეს.

მღვდლიაშვილი მიხეილ მოსეს ძე)

იურისტი, ექვთიმე თაყაიშვილის ინსტიტუტის ამხანაგი, ქშწკ-გს-ის რწმუნებული ცაგერში.

ლორთქიფანიძე ალექსანდრე მერაბის ძე)

გამომძიებელი, თსს ბანკის თანამშრომელი, ნიკო ლორთქიფანიძის უფროსი ძმა, 1884 წელს სწავლობდა პეტერბურგში.

ორი თვის პეტერბურგში ყოფნის შემდეგ ბრუნდება თბილისში.

მის ჩამოსვლამდე ცენზურა არ იძლეოდა ჟურნალის გამოსვლის ნებართვას.

მისი თბილისში არყოფნის გამო დაგვიანებით გამოდის ჟურნალ „ივერიის“ მეორე ნომერი.

გაზ. „დროება“, 1884, 27 მარტი, № 68, გვ. 1; ჟურნ. „ივერია“, 1884, №

გამოდის ჟურნალ „ივერიის“ მესამე ნომერი.

ჟურნ. „ივერია“, 1884, № 3.

რუსულ გაზეთში „ნოვოე ობოზრენიე“ იბეჭდება მისი პოემა „განდეგილის“ ივან თხორჟევსკისეული თარგმანის მე-7 და მე-8 თავები.

რუსი პოეტი და ჟურნალისტი, ცნობილი მთარგმნელი. გამოსცემდა ჟურნალებს «Гусли» და «Аргонавт». სიცოცხლის დიდი ნაწილი გაატარა თბილისში.

რუსულ გაზეთში „ნოვოე ობოზრენიე“ იბეჭდება მისი პოემა „განდეგილის“ ივან თხორჟევსკისეული თარგმანის 1-14 თავები.

გაზ. «Новое обозрение», 1884, № 102.

პოლიციის დეპარტამენტი მასზე აწესებს ფარულ მეთვალყურეობას. ილია ჭავჭავაძის სახელზე იხსნება საქმე, რომელშიც იწერება მონაცემები მისი გადაადგილების შესახებ.

საქართველოს ეროვნული არქივი, ფ. 34, № 230; ა. კოჭლავაშვილი, ჟურნ. „მნათობი“, 1970, № 5, გვ. 145.

გაზეთ „დროების“ შინაურ ქრონიკაში იბეჭდება ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ გაზეთ „ექოში“ გამოქვეყნდა წერილი „განდეგილის“ ივან თხორჟევსკისეულ თარგმანზე.

რუსი პოეტი და ჟურნალისტი, ცნობილი მთარგმნელი. გამოსცემდა ჟურნალებს «Гусли» და «Аргонавт». სიცოცხლის დიდი ნაწილი გაატარა თბილისში.

მონაწილეობს თბილისის გუბერნიის შეუძლებელ მოსწავლეთა შემწეობისათვის მოწვეულ თავადაზნაურთა კრებაში და ირჩევენ კომისიაში, რომელსაც ევალება შეიმუშაოს სააზნაურო სკოლის მიმართულების საკითხი.

გაზ. „დროება“ №№ 100, 101,125.

გაზეთ „დროებაში“ ქშწ-კგ საზოგადოების თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებლის ხელმოწერით, სათაურით „წერილი რედაქტორთან“ აქვეყნებს საზოგადოების სასარგებლოდ გამართული მეჯლისის შემოსავლის ანგარიშს.

გაზ. „დროება“, 1884, № 99, გვ. 2.

თავმჯდომარეობს თსს ბანკის კრებას, რომელზეც იღებენ გადაწყვეტილებას, რომ ერთი წლის მანძილზე კიდევ დაუტოვონ მამებს თავიანთი საარჩევნო ხმების შვილებისთვის გადაცემის უფლება, შემდეგ კი ეს საკითხი საგანგებოდ განიხილონ.

გაზ. „დროება“, 1884, 11 მაისი, № 102, გვ. 1-2.

თავმჯდომარეობს თსს ბანკის კრებას. კითხულობს ვრცელ მოხსენებას სარევიზიო კომისიის ანგარიშთან დაკავშირებით და ასაბუთებს, რომ კომისიის მიერ ბანკის ნაკლოვანებად მიჩნეული 12 მუხლიდან 11-ს არავითარი ზარალი არ გამოუწვევია. ზოგი მათგანი ეხებოდა საქმის წარმოების პრინციპებს, რომლებიც სხვადასხვა ბანკებს სხვადასხვაგვარი აქვთ და ამით არაფერი შავდება, ზოგი კი გამოწვეული იყო კონკრეტულად თბილისის სათავადაზნაურო ბანკის სპეციფიკით. ერთადერთი შენიშვნა, რომელიც სავსებით სამართლიანი იყო, ეხებოდა მამულების არასწორ შეფასებას, მაგრამ აქ დაშვებული შეცდომებიდანაც უმეტესობა მოვლენათა მოულოდნელი განვითარებით იყო განპირობებული და არა ბანკის ხელმძღვანელობის ან დამფასებლების დაუდევრობით. გულისტკივილს გამოთქვამს იმასთან დაკავშირებით, რომ საზოგადოება უმეტესად ბანკის ნაკლოვანებებზე ლაპარაკობს და ავიწყდებათ დადებითი მხარეები. იგი დამსწრეთ მოაგონებს, რომ თსს ბანკი შეიქმნა მაშინ, როდესაც მთავრობას აკრძალული ჰქონდა ამ რეგიონის მამულების გირაოდ მიღება სახელმწიფო იჯარებსა და „პრიკაზში“. შესაბამისად, მამულის დაგირავებით სესხის აღების ერთადერთი საშუალება ეს ბანკი იყო და შემდგომშიც სწორედ მისი წყალობით აღდგა ამ მამულების კრედიტუნარიანობისადმი ნდობა. ილია ჭავჭავაძემ ციფრებით წარმოაჩინა ბანკის მოგების მაჩვენებლები განვლილი ცხრა წლის მანძილზე და განაცხადა, რომ ზარალი, რომელმაც შეიძლება 60-70 ათასი მანეთი შეადგინოს, არაფერია 350 ათას მანეთ მოგებასთან შედარებით, რომელიც ბანკმა მოიტანა. კრებამ მისი გამოსვლა აპლოდისმენტებით მიიღო.

გაზ. „დროება“, 1884, 12 მაისი, № 103, გვ. 2-3.

თავმჯდომარეობს თსს ბანკის კრებას.

გაზ. „დროება“, 1884, 12 მაისი, № 103, გვ. 2-3.

გაზეთ „დროებაში იბეჭდება თსს ბანკის წევრთა 7 მაისის კრების ანგარიში, რომელშიც ჩართულია ილია ჭავჭავაძის განმარტება, რატომ არ არის მიზანშეწონილი, რომ ბანკის წევრებმა ხმა გადასცენ ისეთ პიროვნებას, თუნდაც შვილს, რომელიც არ არის ბანკის წევრი. აქვე წარმოდგენილია სარევიზიო კომისიის მოხსენების პირველი ნაწილი.

გაზ. „დროება“, 1884, № 102, გვ 1-2.

გაზეთ დროებაში გრძელდება თსს ბანკის წევრთა კრების მიმოხილვის ბეჭდვა, სადაც ჩართულია ილია ჭავჭავაძის ვრცელი სიტყვა სარევიზიო კომისიის ანგარიშთან და ბანკის არსებობის ცხრა წლის მანძილზე მის მუშაობასთან დაკავშირებით.

გაზ. „დროება“, 1884, № 103, გვ 1-3.

გაზეთ „დროებაში“ იბეჭდება თსს ბანკის 9 მაისის კრების ანგარიში და ილია ჭავჭავაძის მოხსენება.

გაზ. „დროება“, 1884, 12 მაისი, № 103, გვ. 2-3.

სამი დღით მიემგზავრება კახეთში.

ნ. ნიკოლაძის არქივის კატალოგი. ნაწ. 1, 1954, გვ. 12

გაზეთ დროებაში გრძელდება 7-10 მაისს ჩატარებული თბილისის გუბერნიის თავადაზნაურთა ბანკის წევრთა კრების მიმოხილვის ბეჭდვა. შეტანილია ილიას მოსაზრებები მამულების დაფასების ახალი წესის შემუშავების მიმართ ფინანსთა სამინისტროს დამოკიდებულებასა და პეტერბურგში ბირჟის აგენტის დანიშვნის საჭიროებაზე. საგულისხმოა მისი პასუხი ნაპოლეონ ამატუნის გამოსვლაზე, რომელშიც კრების მონაწილეებს ნაციონალიზმში ედებოდათ ბრალი. ილია ჭავჭავაძემ მის სიტყვებს წინდაუხედავი უწოდა და თქვა, რომ ვერც ბანკს და ვერც ამ კრებას ვერავინ შესწამებს მტრობას რომელიმე ერისადმი.
 

ვექილი, თბილისის საკრედიტო ბანკის თავმჯდომარე, თსს ბანკის ერთ-ერთი დამფუძნებელი და ზედამხედველი კომიტეტის წევრი, თბილისის საბჭოს ხმოსანი დეპუტატი.

რუსულ გაზეთში „იურიდიჩესკოე ობოზრენიე“ იბეჭდება მისი ნარკვევის „რა არის ხიზნობა“ თარგმანის პირველი ნაწილი.

გაზ. «Новое обозрение», 1884, № 126

რუსულ გაზეთში „იურიდიჩესკოე ობოზრენიე“ იბეჭდება მისი ნარკვევის „რა არის ხიზნობა“ თარგმანის მეორე ნაწილი.

გაზ. «Юридическое обозрение», 1884, №

თბილისის გუბერნატორის კანცელარიაში იხსნება საიდუმლო საქმე და 1884 წლის 14 ივლისიდან 1885 წლის 9 ივლისამდე ილია ჭავჭავაძეზე წესდება პოლიციის ზედამხედველობა.

საქართველოს ეროვნული არქივი, ფ. 17, 1-2671, 2056.

1884 27 მაისი

მონაწილეობს ქშწ-კგ საზოგადოების კრებაში.

გაზ. „დროება“, 1884, № 115, გვ. 1-2.

1884 31 მაისი

გაზეთ „დროებაში“ მისი და სხვათა ხელმოწერით იბეჭდება ქშწ-კგ საზოგადოების მმართველობის განვლილი წლის ანგარიში.

გაზ. „დროება“, 1884, № 115, გვ. 1-2.

1884 31 მაისი

სადარბაზო ბარათებს უგზავნის რაფიელ ერისთავს, იაკობ გოგებაშვილს, აკაკი წერეთელს, დავით ერისთავს, გიორგი თუმანიშვილს, ალექსანდრე სარაჯიშვილს, ექვთიმე თაყაიშვილს, პეტრე უმიკაშვილს, ივანე მაჩაბელს, ეკატერინე გაბაშვილსა და სხვა ქართველ მოღვაწეებს. ეპატიჟება პირველ ივნისს არტურ ლაისტის საპატივცემულო სადილზე.

პოეტი, დრამატურგი, ეთნოგრაფი, ლექსიკოლოგი, საზოგადო მოღვაწე, ქართული საბავშვო ლიტერატურის ერთ-ერთი ფუძემდებელი.

გოგებაშვილი იაკობ (1840-1912)

მწერალი, პედაგოგი და საზოგადო მოღვაწე.

წერეთელი აკაკი როსტომის ძე (1840-1915)

პოეტი, პროზაიკოსი, დრამატურგი, მთარგმნელი, საზოგადო მოღვაწე.

ერისთავი დავით გიორგის ძე (1847-1890)

მწერალი, დრამატურგი, საზოგადო მოღვაწე.

თუმანიშვილი გიორგი მიხეილის ძე (1854-1920)

კრიტიკოსი, პუბლიცისტი, ჟურნალისტი და საზოგადო მოღვაწე. აქტიურად თანამშრომლობდა როგორც ადგილობრივ, ისე რუსულ პრესასთან. 1891-1903 წლებში იყო გაზეთ «Новое обозрение»-ს რედაქტორი.

სარაჯიშვილი ალექსანდრე ივანეს ძე (1851-1914)

მწერალი, კრიტიკოსი, პუბლიცისტი, საზოგადო მოღვაწე, საქართველოს საისტოიო და საეთნოგრაფიო საზოგაოების ერთ-ერთო ფუძემდებელი, 1902-03 წლებში იყო „ივერიის“ რედაქტორ-გამომცემელი.

თაყაიშვილი ექვთიმე სიმონის ძე (1863-1953)

მეცნიერი, აკადემიკოსი, პროფესორი. 1921- 1945 წლებში ემიგრაციაში იცავდა საქართველოს სამუზეუმო განძეულობას. დიდი ამაგი დასდო ქართული არქეოლოგიისა და ლიტერატურის შესწავლაგანვითარების საქმეს.

უმიკაშვილი პეტრე იოსების ძე (1838-1904)

საზოგადო მოღვაწე, ფოლკლორისტი. იყო მასწავლებელი თბილისის ქართულ გიმნაზიაში, შემდეგ მუშაობდა შავი ქვის წარმოებში ზესტაფონსა და და ბათუმში. წერდა ნარკვევებს, პიესებს, შექმნა ქართული ფოლკლორის მდიდარი კოლექცია.

მაჩაბელი ივანე (ვანო) გიორგის ძე (1854-1898)

პოეტი, მთარგმნელი, პუბლიცისტი, საზოგადო მოღვაწე, სათავადაზნაურო საადგილმამულო ბანკის დირექტორი.

თარხნიშვილი (გაბაშვილისა) ეკატერინე რევაზის ასული (1851-1938)

მწერალი და საზოგადო მოღვაწე, ილია ჭავჭავაძის საიუბილეო კომიტეტის წევრი.

ლაისტი არტურ (1852-1927)

გერმანელი მწერალი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი. შეისწავლა ქართული ენა, და აქვეყნებდა საქართველოსთან დაკავშირებულ სტატიებს. თბილისში დააარსა გერმანული გაზეთი “Kaukazishe post”.

1884 მაისის ბოლო

გაზეთ „ნოვოე ობოზრენიეში“ იბეჭდება ნაპოლეონ ამატუნის სტატია, რომელშიც ავტორი ამტკიცებს, თითქოს თსს ბანკის კრება სისტემატურად სდევნიდეს ქალაქელებს, რომელთა დიდ უმრავლესობას სომხები შეადგენენ.

ვექილი, თბილისის საკრედიტო ბანკის თავმჯდომარე, თსს ბანკის ერთ-ერთი დამფუძნებელი და ზედამხედველი კომიტეტის წევრი, თბილისის საბჭოს ხმოსანი დეპუტატი.

1884 1 ივნისამდე

არტურ ლაისტი თარგმნის ილიას ლექსს „მტკვრის პირზედ“.

გერმანელი მწერალი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი. შეისწავლა ქართული ენა, და აქვეყნებდა საქართველოსთან დაკავშირებულ სტატიებს. თბილისში დააარსა გერმანული გაზეთი “Kaukazishe post”.

1884 1 ივნისი

ქართველ მწერლებსა და საზოგადო მოღვაწეებთან ერთად რკინიგზის სადგურზე ხვდება მისივე მოწვევით საქართველოში ჩამოსულ არტურ ლაისტს. 3 საათზე გერმანელი სტუმრისთვის მართავს სადილს, რომელზეც მიწვეულები არიან ცნობილი მწერლები და ჟურნალისტები. იგი სტუმარს მიმართავს სიტყვით, რომელშიც განსაზღვრავს ქართული კულტურის საზღვარგარეთ გატანის საქმეში ლაისტის უდიდეს წვლილს. იმავე საღამოს კიდევ ერთი წვეულება იმართება მტკვრის სანაპიროზე „ვაზის ბაღში“, სადაც არტურ ლაისტი წარმოთქვამს სამადლობელ სიტყვას.

გერმანელი მწერალი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი. შეისწავლა ქართული ენა, და აქვეყნებდა საქართველოსთან დაკავშირებულ სტატიებს. თბილისში დააარსა გერმანული გაზეთი “Kaukazishe post”.

1884 2 ივნისი

მეგზურობს არტურ ლაისტს წერა-კითხვის გამავრცელებელ საზოგადოებაში, აჩვენებს რუსთაველის და თამარის სურათებს, ათვალიერებინებს საზოგადოების ხელნაწერთა ბიბლიოთეკას.

გერმანელი მწერალი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი. შეისწავლა ქართული ენა, და აქვეყნებდა საქართველოსთან დაკავშირებულ სტატიებს. თბილისში დააარსა გერმანული გაზეთი “Kaukazishe post”.

რუსთაველი შოთა

„ვეფხისტყაოსნის“ ავტორი.

თამარ მეფე (1160-1213)

საქართველოს მეფე 1184 წლიდან.

1884 3 ივნისი

გაზეთ „დროებაში“ იბეჭდება მიმოხილვა „ჩვენი სტუმარი არტურ ლაისტი თბილისში“, რომელშიც ჩართულია ილია ჭავჭავაძის მისასალმებელი სიტყვის დასაწყისი.

გერმანელი მწერალი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი. შეისწავლა ქართული ენა, და აქვეყნებდა საქართველოსთან დაკავშირებულ სტატიებს. თბილისში დააარსა გერმანული გაზეთი “Kaukazishe post”.

1884 5 ივნისი

გაზეთ „დროებაში“ იბეჭდება მიმოხილვა „ჩვენი სტუმარი არტურ ლაისტი“, რომელშიც ჩართულია ილია ჭავჭავაძის სიტყვის დასასრული.

გერმანელი მწერალი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი. შეისწავლა ქართული ენა, და აქვეყნებდა საქართველოსთან დაკავშირებულ სტატიებს. თბილისში დააარსა გერმანული გაზეთი “Kaukazishe post”.

1884 6 ივნისამდე

წერს საპასუხო წერილს გაზ. „ნოვოე ობოზრენიეში“ ნაპოლეონ ამატუნის მიერ გამოქვეყნებულ სტატიაზე და არგუმენტირებულად უარყოფს მის ყველა ბრალდებას.

ვექილი, თბილისის საკრედიტო ბანკის თავმჯდომარე, თსს ბანკის ერთ-ერთი დამფუძნებელი და ზედამხედველი კომიტეტის წევრი, თბილისის საბჭოს ხმოსანი დეპუტატი.

1884 7 ივნისი

„ნოვოე ობოზრენიეში“ ამავე გაზეთში ნაპოლეონ ამატუნის მიერ გამოქვეყნებული სტატიის პასუხად იბეჭდება ილია ჭავჭავაძის „წერილი რედაქციისადმი“.

ვექილი, თბილისის საკრედიტო ბანკის თავმჯდომარე, თსს ბანკის ერთ-ერთი დამფუძნებელი და ზედამხედველი კომიტეტის წევრი, თბილისის საბჭოს ხმოსანი დეპუტატი.

1884 9 ივნისი

გაზეთ „ნოვოე ობოზრენიში“ გამოქვეყნებული ნაპოლეონ ამატუნისა და ილია ჭავჭავაძის წერილების საპასუხოდ გაზეთ „დროებაში“ იბეჭდება სტატია „საბანკო დავიდარაბა გაზეთების ფურცლებზედ“.

ვექილი, თბილისის საკრედიტო ბანკის თავმჯდომარე, თსს ბანკის ერთ-ერთი დამფუძნებელი და ზედამხედველი კომიტეტის წევრი, თბილისის საბჭოს ხმოსანი დეპუტატი.

1884 10 ივნისი

მონაწილეობს თბილისის გუბერნიის შეუძლებელ მოსწავლეთა შემწეობისათვის მოწვეულ თავადაზნაურთა საზოგადოების საგანგებო კრებაში. განიხილავენ სათავადაზნაურო სკოლის პროგრამის შემმუშავებელი კომისიის მოხსენებას, რომლის წევრიც ის იყო.

გაზ. „დროება“, 1884, 12 ივნ. № 125, გვ. 1-2; 13 ივნ. № 126, გვ. 1.

1884 12 ივნისამდე

არტურ ლაისტთან ერთად ესწრება წინამძღვრიანთკარის სამეურნეო სკოლის გამოცდებს.

გერმანელი მწერალი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი. შეისწავლა ქართული ენა, და აქვეყნებდა საქართველოსთან დაკავშირებულ სტატიებს. თბილისში დააარსა გერმანული გაზეთი “Kaukazishe post”.

1884 12 ივნისი

გაზეთ „დროებაში“ იბეჭდება პირველი ნაწილი „თბილისის გუბერნიის შეუძლებელ მოსწავლეთა შემწეობის საზოგადოების“ კრების მიმოხილვისა, რომელშიც იგი მონაწილეობდა როგორც კომისიის წევრი.

გაზ. „დროება“, 1884, № 125, გვ. 1-2.

1884 13 ივნისი

გაზეთ „დროებაში“ იბეჭდება დასასრული „თბილისის გუბერნიის შეუძლებელ მოსწავლეთა შემწეობის საზოგადოების“ კრების მიმოხილვისა.

გაზ. „დროება“, № 126, გვ. 1.

1884 13 ივნისი

წერილს უგზავნის საგურამოში მეუღლეს. სთხოვს, მომდევნო დღეს სამი შეკაზმული ცხენი დაახვედროს ავჭალაში დილის მატარებლის ჩასვლის დროისთვის. აცნობებს, რომ სირაჯი მიდის ღვინის ამოსაღებად. მოურავ დავით ციციშვილს უთვლის, ღვინის ამოღების პროცესს დაესწროს და სირაჯს ბარათი ჩამოართვას მის მიღებაზე.

საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი.

ციციშვილი დავით

ილია ჭავჭავაძის საგურამოს მოურავი 1866-1887 წლებში.

1884 14 ივნისი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც განიხილავენ გორის საოსტატო სემინარიადამთავრებული სტიპენდიანტებისთვის დაფინანსების შეწყვეტის საკითხს. კმაყოფილდება ქუთაისის სააზნაურო სკოლის ინსპექტორ ალექსი ჭიჭინაძის თხოვნა სამოგზაუროდ წასვლასთან დაკავშირებით მისთვის შვებულების მიცემის თაობაზე.
 

პირთა ანოტაციები:

ჭიჭინაძე ალექსი ბესარიონის ძე (1851-1913)

პედაგოგი, საზოგადო მოღვაწე, თბილისის სათავადაზნაურო სკოლის გამგე 1880-1886 წლებში, ქშწკგ საზოგადოების გამგეობის წევრი 1888-1893 წლებში.

1884 ივნისის შუა რიცხვები

საგურამოში მასპინძლობს არტურ ლაისტს. მასთან ერთად მიწვეულები ჰყვანან: აკაკი წერეთელი, იაკობ გოგებაშვილი, ნიკო ცხვედაძე, დავით მიქელაძე და ალექსანდრე ჭყონია.

პოეტი, პროზაიკოსი, დრამატურგი, მთარგმნელი, საზოგადო მოღვაწე.

გოგებაშვილი იაკობ (1840-1912)

მწერალი, პედაგოგი და საზოგადო მოპღვაწე.

ცხვედაძე ნიკოლოზ (ნიკო) ზებედეს ძე (1845-1911)

საზოგადო მოღვაწე, პედაგოგი, პუბლიცისტი. დაამთავრა მოსკოვის აკადემია. 1869 წლიდან ასწავლიდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში, 1874 წლიდან)თბილისის ქალთა ინსტიტუტში. 1898 წლიდან სათავეში ჩაუდგა ქართული გიმნაზიის, სინამდვილეში მომავალი ქართული უნივერსიტეტისათვის შენობის აგების საქმეს.

მიქელაძე დავით (1843-1918)

მწერალი, დრამატურგი, ჟურნალისტი, მთარგმნელი. განათლება მიიღო პეტერბურგსა და პარიზში, თანამშრომლობდა „დროებასა“ და „ივერიაში“.

ჭყონია ალექსანდრე მირიანის ძე (1855-1907)

საზოგადო მოღვაწე, ქუთაისის გიმნაზიის შემდეგ სწავლობდა მოსკოვსა და პარიზში. სხვადასხვა დროს მუშაობდა ფოთის, ოზურგეთის, შორაპანის, ქუთაისის სასამართლოებში, იყო „მოამბისა“ და „ცნობის ფურცელის“ რედაქტორი.

1884 ივნისი

გამოდის ჟურნალ „ივერიის“ მეხუთე-მეექვსე ნომერი ერთ წიგნად, რომელშიც ქვეყნდება მის მიერ „ვეფხისტყაოსნიდან“, „ქილილა და დამანადან“ და „გურამიანიდან“ ამოკრეფილი „საანდაზო ლექსები“ და არტურ ლაისტის წერილის „ქართული ლიტერატურა“ თარგმანი, რომელშიც მნიშვნელოვანი ადგილი ეთმობა ილია ჭავჭავაძის შემოქმედებას, განხილულია „გლახის ნაამბობი“ და „კაცია)ადამიანი?!“.
 

გერმანელი მწერალი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი. შეისწავლა ქართული ენა, და აქვეყნებდა საქართველოსთან დაკავშირებულ სტატიებს. თბილისში დააარსა გერმანული გაზეთი “Kaukazishe post”.

1884 13 ივლისი

თბილისის გუბერნიის ჟანდარმთა სამმართველოს უფროსი გუბერნატორისგან ითხოვს ნებართვას ილია ჭავჭავაძეზე, როგორ პოლიტიკურად არაკეთილსაიმედო პიროვნებაზე, ფარული მეთვალყურეობის დასაწესებლად.

საქართველოს ეროვნული არქივი, ფ. 17, საქმე, 140, ფ. 1-8; საისტორიო მოამბე. ტ. 3, 1947, გვ. 212-214.

1884 20 ივლისი

იღებს რამაზ ანდრონიკაშვილის ბარათს თსს ბანკის მიერ გრიგოლ არწრუნის ქარვასლის შეძენასთან დაკავშირებით.

კავკასიის მთავარი სამმართველოს კანცელარიის მოხელე, თელავის მაზრის უფროსი.

არწრუნი გრიგოლ იერემიას ძე (1845-1892

სომეხი საზოგადო მოღვაწე და პუბლიცისტი. 1879 წლიდან თავისი ქარვასლის ერთი ნაწილი თეატრად გადააკეთა და იქ წარმოდგენებს მართავდა ქართული თეატრის მუდმივი დასი.

1884 21 ივლისი

თბილისის პოლიცმაისტერი გასცემს ბრძანებას ილია ჭავჭავაძეზე პოლიციის მეთვალყურეობის დაწესების შესახებ.

 დავით ერისთავი კისლოვოდსკიდან პეტერბურგში ნიკო ნიკოლაძეს ატყობინებს, რომ ილია ჭავჭავაძეს დიდი გეგმები აქვს გრიგოლ არწრუნის ქარვასლასთან დაკავშირებით.

მწერალი, დრამატურგი, საზოგადო მოღვაწე.

ნიკოლაძე ნიკო (ნიკოლოზ) იაკობის ძე (1843- 1928)

ცნობილი პუბლიცისტი, კრიტიკოსი და საზოგადო მოღვაწე.

არწრუნი გრიგოლ იერემიას ძე (1845-1892)

სომეხი საზოგადო მოღვაწე და პუბლიცისტი. 1879 წლიდან თავისი ქარვასლის ერთი ნაწილი თეატრად გადააკეთა და იქ წარმოდგენებს მართავდა ქართული თეატრის მუდმივი დასი.

1884 29 ივლისი

ცენზურა გასცემს „ვისრამიანის“ დაბეჭდვის ნებართვას. ტექსტს წინ უძღვის პეტრე უმიკაშვილისა და ილია ჭავჭავაძის მიერ დაწერილი წინასიტყვაობა.

საზოგადო მოღვაწე, ფოლკლორისტი. იყო მასწავლებელი თბილისის ქართულ გიმნაზიაში, შემდეგ მუშაობდა შავი ქვის წარმოებში ზესტაფონსა და და ბათუმში. წერდა ნარკვევებს, პიესებს, შექმნა ქართული ფოლკლორის მდიდარი კოლექცია.

1884 31 ივლისი

თბილისის პოლიცმაისტერი წერილობით მოახსენებს გუბერნატორს, რომ ილია ჭავჭავაძე ოჯახთან ერთად იმყოფება საგურამოში და ამის შესახებ ინფორმირებულია დუშეთის მაზრის უფროსი.

1884 9 აგვისტო

გაზეთ „დროებაში“ „ნ. ურბნელის“ ფსევდონიმით იბეჭდება ნიკო ხიზანიშვილის „ლიტერატურული ქრონიკის“ პირველი ნაწილი. მასში განხილულია ჟურნალ „ივერიის“ მეხუთე-მეექვსე ნომერი და არტურ ლაისტის წერილი „ქართული ლიტერატურა“, რომელშიც დიდი ადგილი აქვს დათმობილი ილია ჭავჭავაძის შემოქმედებას.

იურისტი, ისტორიკოსი, ეთნოგრაფი, პუბლიცისტი, ლიტერატურის კრიტიკოსი. განათლება მიიღო ნოვოროსიის უნივერსიტეტში, მუშაობდა საქართველოს სხვადასხვა მაზრებში. ბოლოს იყო თბილისის მომრიგებელი მოსამართლის მოადგილე, თანამშრომლობდა სხვადასხვა ჟურნალ-გაზეთებთან.

ლაისტი არტურ (1852-1927)

გერმანელი მწერალი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი. შეისწავლა ქართული ენა, და აქვეყნებდა საქართველოსთან დაკავშირებულ სტატიებს. თბილისში დააარსა გერმანული გაზეთი “Kaukazishe post”

1884 10 აგვისტომდეგ

ამოდის „ვისრამიანი“ ილია ჭავჭავაძის, ალექსანდრე სარაჯიშვილისა და პეტრე უმიკაშვილის რედაქტორობით.

მწერალი, კრიტიკოსი, პუბლიცისტი, საზოგადო მოღვაწე, საქართველოს საისტოიო და საეთნოგრაფიო საზოგაოების ერთ-ერთო ფუძემდებელი, 1902-03 წლებში იყო „ივერიის“ რედაქტორ-გამომცემელი.

უმიკაშვილი პეტრე იოსების ძე (1838-1904)

საზოგადო მოღვაწე, ფოლკლორისტი. იყო მასწავლებელი თბილისის ქართულ გიმნაზიაში, შემდეგ მუშაობდა შავი ქვის წარმოებში ზესტაფონსა და და ბათუმში. წერდა ნარკვევებს, პიესებს, შექმნა ქართული ფოლკლორის მდიდარი კოლექცია.

1884 10 აგვისტო

გაზეთ „დროებაში“ „ნ. ურბნელის“ ფსევდონიმით იბეჭდება ნიკო ხიზანიშვილის „ლიტერატურული ქრონიკის“ გაგრძელება. მასში განხილულია ჟურნალ „ივერიის“ მეხუთე-მეექვსე ნომერი და არტურ ლაისტის წერილი „ქართული ლიტერატურა“, რომელშიც დიდი ადგილი აქვს დათმობილი ილია ჭავჭავაძის შემოქმედებას.

იურისტი, ისტორიკოსი, ეთნოგრაფი, პუბლიცისტი, ლიტერატურის კრიტიკოსი. განათლება მიიღო ნოვოროსიის უნივერსიტეტში, მუშაობდა საქართველოს სხვადასხვა მაზრებში. ბოლოს იყო თბილისის მომრიგებელი მოსამართლის მოადგილე, თანამშრომლობდა სხვადასხვა ჟურნალ-გაზეთებთან.

ლაისტი არტურ (1852-1927)

გერმანელი მწერალი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი. შეისწავლა ქართული ენა, და აქვეყნებდა საქართველოსთან დაკავშირებულ სტატიებს. თბილისში დააარსა გერმანული გაზეთი “Kaukazishe post”.

1884 12 აგვისტო

სურამში გამართულ თეატრალურ წარმოდგენაზე სხვა დადგმებთან ერთად თამაშობენ ილია ჭავჭავაძის პიესას „სცენა მომრიგებელ მოსამართლესთან“, რომელშიც გლახა ჭრიაშვილის როლს არაჩვეულებრივად ასრულებს სოფრომ მგალობლიშვილი.

ხალხოსანი მწერალი, მემუარისტი, პუბლიცისტი, გაზ. „თემის“ რედაქტორი.

1884 13 აგვისტო

გაზეთ „დროებაში“ ქვეყნდება ცნობა, რომ „ვისრამიანის“ რედაქტორებს ილია ჭავჭავაძეს, ალექსანდრე სარაჯიშვილსა და პეტრე უმიკაშვილს განზრახული აქვთ გამოსცენ ძველი ქართული კლასიკური მწერლობის ერთ-ერთი საუკეთესო ნიმუში „ამირან-დარეჯანიანი“.

მწერალი, კრიტიკოსი, პუბლიცისტი, საზოგადო მოღვაწე, საქართველოს საისტოიო და საეთნოგრაფიო საზოგაოების ერთ-ერთო ფუძემდებელი, 1902-03 წლებში იყო „ივერიის“ რედაქტორ-გამომცემელი.

უმიკაშვილი პეტრე იოსების ძე (1838-1904)

საზოგადო მოღვაწე, ფოლკლორისტი. იყო მასწავლებელი თბილისის ქართულ გიმნაზიაში, შემდეგ მუშაობდა შავი ქვის წარმოებში ზესტაფონსა და და ბათუმში. წერდა ნარკვევებს, პიესებს, შექმნა ქართული ფოლკლორის მდიდარი კოლექცია.

1884 18 აგვისტო

გაზეთ „დროებაში“ „ნ. ურბნელის“ ფსევდონიმით იბეჭდება ნიკო ხიზანიშვილის „ლიტერატურული ქრონიკის“ გაგრძელება. მასში საუბარია ილია ჭავჭავაძის მოთხრობებზე და გაზიარებულია არტურ ლაისტის აზრი, რომ იგი ახალი ბელეტრისტიკის ფუძემდებელია. საინტერესოდ არის წარმოჩენილი საზოგადოების რეაქცია „კაცია)

ადამიანზე?!“. ნათქვამია, რომ ისინი, ვინც მის პერსონაჟებში საკუთარ თავს ხედავენ, ავტორს „გიჟს“ უწოდებენ.

იურისტი, ისტორიკოსი, ეთნოგრაფი, პუბლიცისტი, ლიტერატურის კრიტიკოსი. განათლება მიიღო ნოვოროსიის უნივერსიტეტში, მუშაობდა საქართველოს სხვადასხვა მაზრებში. ბოლოს იყო თბილისის მომრიგებელი მოსამართლის მოადგილე, თანამშრომლობდა სხვადასხვა ჟურნალ-გაზეთებთან.

ლაისტი არტურ (1852-1927)

გერმანელი მწერალი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი. შეისწავლა ქართული ენა, და აქვეყნებდა საქართველოსთან დაკავშირებულ სტატიებს. თბილისში დააარსა გერმანული გაზეთი “Kaukazishe post”.

1884 აგვისტო

გამოდის ჟურნალ „ივერიის“ მეშვიდე-მერვე ნომრები ერთ წიგნად, რომელშიც ქვეყნდება მის მიერ ამოკრეფილი „საანდაზო ლექსები“ და ქშწ-კგ საზოგადოების ერთი წლის ანგარიში მისი ხელმოწერით.

ჟურნ. „ივერია“, 1884, № 7-8.

1884 აგვისტო

განცხადებით მიმართავს ქუთაისის გუბერნიის სახალხო სკოლების დირექტორს სენაკის სკოლის გახსნასა და მის ინსპექტორად სამსონ ყიფიანის დანიშვნის შესახებ.

პედაგოგი, მსახიობი, პუბლიცისტი, სენაკის სააზნაურო სკოლის ინსპექტორი.

1884 5 სექტემბერი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც იღებენ დადგენილებას ხელთუბნის სკოლის მასწავლებლის დანიშვნის თაობაზე. მოთხოვნილი წიგნები ეგზავნება წინამძღვრიანთკარის სკოლას, ხოლო სახელმძღვანელოები, სასწავლო ნივთები და თანხა წამლების შესაძენად - სოფელ სურების სკოლას. სურამიდან იღებენ საქველმოქმედო წარმოდგენიდან შემოსულ თანხას. მადლობას უცხადებენ ილია ოქრომჭედლიშვილს საზოგადოებისთვის ანდრეევის (ამჟამად გ. ჩუბინაშვილის) ქუჩაზე მდებარე შენობის შემოწირვის გამო. იღებენ გადაწყვეტილებას ალექსანდრე ყაზბეგის წიგნების შესყიდვის თაობაზე.

საზოგადო მოღვაწე, მეცნიერი, პედაგოგი, ქველმოქმედი, აღმოსავლური ენების სპეციალისტი. ასწავლიდა ქართულს მოსკოვის უნივერსიტეტში.

ყაზბეგი ალექსანდრე მიხეილის ძე (1848-1893)

პროზაიკოსი, დრამატურგი, პოეტი, სამოციანელთა მიმდევარი, ისტორიული დრამის ერთ-ერთი ფუძემდებელი საქართველოში.

1884 13 სექტემბერი

თბილისის პოლიცმაისტერი წერილობით უპატაკებს გუბერნატორს ილია ჭავჭავაძეზე ფარული მეთვალყურეობის შედეგებს.

„საისტორიო მოამბე“, ტ. 3, 1947, გვ. 213.

1884 19 სექტემბერი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც განიხილავენ ქუთაისის სააზნაურო სკოლაში ახალი მასწავლებლის მოწვევის საკითხს. ქუთაისის სკოლების დირექტორს ეგზავნება სამეგრელოში გადატანილი სკოლის სასწავლო გეგმა. კმაყოფილდება ბათუმის სკოლის მასწავლებლის, მოსე ნათაძის თხოვნა შემოსული თანხის სკოლის საჭიროებისამებრ განკარგვასთან დაკავშირებით. მოთხოვნილი წიგნები ეგზავნება ხარკოვის უნივერსიტეტს. არ კმაყოფილდება ნიკოლოზ მთვარელიშვილისა და ივანე გამყრელიძის თხოვნა ხელნაწერი წიგნების სახლში გატანაზე. სოფელ თონეთის სკოლასთან დაკავშირებით მამასახლისს ეგზავნება თხოვნა, რომ შეუდგეს შენობის აგებას, სწავლა კი დაიწყოს 1 ოქტომბერს.

საზოგადო მოღვაწე, პედაგოგი. მასწავლებლად მუშაობდა პატარძეულის, მეჯვრისხევის, ხონის სკოლებში.

მთვარელიშვილი ნიკოლოზ ვასილის ძე (1844-1923)

პედაგოგი, პუბლიცისტი, მკვლევარი. პეტერბურგის სასულიერო აკადემიის დამთავრების შემდეგ მუშაობდა თელავის სასულიერო სასწავლებელში, იყო ქშწ-კგ საზოგაოდოების მდივანი.

გამყრელიძე ივანე ევდოკიმეს ძე (1856-1939)

ფიზიკა-მათემატიკოსი, პედაგოგი, ასწავლიდა თბილისის გიმნაზიებსა და სასულიერო სემინარიაში. 1905- 1911 წლებში ვაჟთა გიმნაზიის დირექტორი. 1915 წელს დააარსა „საშუალო კულტურულ–ტექნიკური სასწავლებელი”.

1884 27 სექტემბრი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც იღებენ გადაწყვეტილებას წინამძღვრიანთკარის სკოლისთვის იაკობ გოგებაშვილის „დედა ენის“ 50 ცალის გაგზავნაზე.

მწერალი, პედაგოგი და საზოგადო მოღვაწე.

1884 27 სექტემბერი

გიორგი ქართველიშვილის სახლში ილია ჭავჭავაძის თავმჯდომარეობით იმართება კრება „ვეფხისტყაოსნის“ ტექსტის აღდგენისა და გამოცემის საკითხებთან დაკავშირებით. მას ირჩევენ სარედაქციო კომისიაში.

ქველმოქმედი, მეცენატი, საზოგადო მოღვაწე, მისი ხარჯით გამოიცა ვახუშტის „საქართველოს ისტორია“ და „ვეფხისტყაოსანი“, ზიჩის ილუსტრაციებით, 1883-1885 წლებში იყო გაზეთ „დროების“ გამომცემელი.

1884 29 სექტემბერი

პირობას დებს წიგნის გამომცემელ ვარლამ ჭილაძესთან თავისი თხზულებების გამოცემის თაობაზე.

ემელი, ქუთაისის ქალაქის საბჭოს დეპუტატი. ილია ჭავჭავაძის მკვლელობის შემდეგ, მისი წინადადებით, ქუთაისში გეგუთის ქუჩას ეწოდა ილია ჭავჭავაძის ქუჩა.

1884 სექტემბერი

განცხადებით მიმართავს ქუთაისის გუბერნიის სახალხო სკოლების დირექტორს სოფელ ბურნათში სკოლის გახსნის განზრახვასთან დაკავშირებით.

საქართველოს ეროვნული არქივი, ფ. 481, № 71.

1884 1 ოქტომბერი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც განიხილავენ სოფელ წინამძღვრიანთკარში სხვა ადგილებიდან ჩამოსული მოსწავლეების საცხოვრებლით უზრუნველყოფის საკითხს და იღებენ დადგენილებას, რომ ილია წინამძღვრიშვილს გამოუყონ შესაბამისი თანხა.

აგრონომი, პედაგოგი, საზოგადო მოღვაწე, ილია ჭავჭავაძის სტუდენტობისდროინდელი მეგობარი. 1883 წელს სოფელ წინამძღვრიანთკარში გახსნა სასოფლო-სამეურნეო სკოლა.

1884 3 ოქტომბერი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც თბილისის გუბერნიის სახალხო სკოლების დირექტორისგან იღებენ მოთხოვნას, რომ სკოლებისთვის შესაწირი წიგნები მას გადაუგზავნონ და ის განკარგავს. ამასთანავე იღებენ მითითებას, რომ წიგნები აუცილებლად იყოს მოწონებული სახალხო განათლების სამინისტროს მიერ.

საქართველოს ეროვნული არქივი, ფ. 481, № 3, გვ. 12.

1884 4 ოქტომბერი

გაზეთ „დროებაში“ იბეჭდება სტატია იმის შესახებ, რომ ევროპელი მწერლებისგან განსხვავებით ქართველ ავტორებს არა თავიანთი ნაწერებით, არამედ სხვადასხვა საქმიანობით უხდებათ თავის შენახვა. ამ ფონზე სასიამოვნო სიახლედ არის დანახული ის ფაქტი, რომ წიგნების გამომცემელმა ვარლამ ჭილაძემ ხელშეკრულება დადო ილია ჭავჭავაძესთან და აკაკი წერეთელთან მათი თხზულებების გამოცემასთან დაკავშირებით. მან თავად იკისრა ბეჭდვის მთელი ხარჯები და ავტორებს დაჰპირდა შემოსავლის ნახევარს.

წიგნის გამომცემელი, ქუთაისის ქალაქის საბჭოს დეპუტატი. ილია ჭავჭავაძის მკვლელობის შემდეგ, მისი წინადადებით, ქუთაისში გეგუთის ქუჩას ეწოდა ილია ჭავჭავაძის ქუჩა.

წერეთელი აკაკი როსტომის ძე (1840-1915)

პოეტი, პროზაიკოსი, დრამატურგი, მთარგმნელი, საზოგადო მოღვაწე.

1884 10 ოქტომბერი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც ქუთაისის სკოლის ინსპექტორს ატყობინებენ, რომ ახალი მასწავლებელი მხოლოდ საცდელი გაკვეთილების წარმატებით ჩატარების შემდეგ უნდა აიყვანოს. ბათუმიდან იღებენ ფილიმონ ქორიძის მიერ გამართული კონცერტიდან შემოსულ თანხას. ილია ოქრომჭედლიშვილს კიდევ ერთხელ სწერენ მადლობას შენობის შემოწირვისთვის, მაგრამ ატყობინებენ, რომ პრიკაზის ვალის გამო შენობის გადაფორმება წამგებიანია და უარის თქმა უხდებათ.

ქართველი ფოლკლორისტი, მომღერალი და ლოტბარი, ქართული საოპერო ხელოვნების ერთ-ერთი ფუძემდებელი. პირველმა გადაიტანა ნოტებზე ქართული მრავალხმიანი სიმღერები.

ოქრომჭედლიშვილი ილია ლაზარეს ძე (1838-1898)

საზოგადო მოღვაწე, მეცნიერი, პედაგოგი, ქველმოქმედი, აღმოსავლური ენების სპეციალისტი. ასწავლიდა ქართულს მოსკოვის უნივერსიტეტში.

1884 13 ოქტომბერი

გაზეთ „დროებაში“ იბეჭდება ინფორმაცია, რომ ილია ჭავჭავაძეს განზრახული აქვს საჯარო ლექციების წაკითხვა „ვეფხისტყაოსანზე“ ქშწ-კგ საზოგადოების“ სასარგებლოდ.

„შინაური ქრონიკა“, გაზ. „დროება“, 1884, 13 ოქტომბერი, № 221, გვ. 1-2.

1884 18 ოქტომბერი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც განიხილავენ საწევროების გადახდის დაგვიანების საკითხსა და საზოგადოების მატერიალური უზრუნველყოფის გასაუმჯობესებელ გზებს, ასევე ქუთაისის გუბერნიის სახალხო სკოლების ინსპექტორის წერილს ძველ სენაკში სასწავლებლის გახსნასთან დაკავშირებით. ქუთაისის სათავადაზნაურო სკოლის ინსპექტორს ერთხელ კიდევ უდასტურებენ, რომ ვაკანსიაზე მასწავლებელი უნდა დაინიშნოს მხოლოდ საჩვენებელი გაკვეთილების ჩატარების შემდეგ.

საქართველოს ეროვნული არქივი, ფ. 481, № 3, გვ. 17.

1884 ოქტომბერი

გამოდის ჟურნალ „ივერიის“ მეცხრე-მეათე ნომრები ერთ წიგნად.

ჟურნ. „ივერია“, 1884, № 9-10.

1884 1 ნოემბერი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც ნიკოლოზ ცხვედაძესა და გიორგი თუმანიშვილს ევალებათ სოფლებში მცხეთასა და ვაყაში სკოლების გახსნასთან დაკავშირებით განათლების სამინისტროს ცირკულარებისა და იურიდიული მხარის შესწავლა საჩივრის დასაწერად, რომელიც გამგეობაში განხილვის შემდეგ უნდა გაეგზავნოს ოლქის მზრუნველს და, საჭიროების შემთხვევაში, უმაღლეს ორგანოებს. იღებენ დადგენილებას, რომ სკოლების შემოსავლებიდან დარჩენილი თანხები იყოს მათსავე ხელუხლებელ ანგარიშზე. ქუთაისის სათავადაზნაურო სკოლიდან იღებენ ინფორმაციას, რომ ვერცერთი კანდიდატის მიერ ჩატარებულმა სამაგალითო გაკვეთილებმა ვერ დააკმაყოფილა მოთხოვნები.

საზოგადო მოღვაწე, პედაგოგი, პუბლიცისტი. დაამთავრა მოსკოვის აკადემია. 1869 წლიდან ასწავლიდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში, 1874 წლიდან) თბილისის ქალთა ინსტიტუტში. 1898 წლიდან სათავეში ჩაუდგა ქართული გიმნაზიის, სინამდვილეში მომავალი ქართული უნივერსიტეტისათვის შენობის აგების საქმეს.

თუმანიშვილი გიორგი მიხეილის ძე (1854-1920)

კრიტიკოსი, პუბლიცისტი, ჟურნალისტი და საზოგადო მოღვაწე. აქტიურად თანამშრომლობდა როგორც ადგილობრივ, ისე რუსულ პრესასთან. 1891-1903 წლებში იყო გაზეთ «Новое обозрение»-ს რედაქტორი.

1884 8 ნოემბერი

ქშწ-კგ საზოგადოების მმართველობა ხარკოვის უნივერისიტეტის ბიბლიოთეკას სწირავს სხვადასხვა ავტორთა წიგნებს. ჩამონათვალში არის ილია ჭავჭავაძის „განდეგილი“, „გლახის ნაამბობი“, „კაცია-ადამიანი?!“’ და „მეფე დიმიტრი თავდადებული“. წიგნების სიას ხელს აწერს ილია ჭავჭავაძე.

საქართველოს მეფე 1270- 1289 წლებში. თავი მოჰკვეთეს მონღოლთა ხანის) არღუნის ბრძანებით. შერაცხილია წმინდანად.

1884 10 ნოემბერი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც უარს ეუბნებიან ჟურნალ „ნობათის“ გამომცემელს, ანდრია ღულაძეს თანხის სესხებაზე, რადგან ეს ორგანიზაციის წესდებას ეწინააღმდეგება. განიხილავენ სოფელ დირბში იერუსალიმის მონასტრის კუთვნილი მამულების გამგებლის წინადადებას იქ სკოლის დაარსების შესახებ.

პედაგოგი, ჟურნალისტი, საზოგადო მოღვაწე, საბავშვო ჟურნალ “ნობათისა” და გაზეთ „დილას“ რედაქტორი.

1884 30 ნოემბერი

ესწრება ქართული პრესისა და თეატრალური დასის მიერ თბილისელ ფრანგთა საზოგადოების სასარგებლოდ გამართულ საქველმოქმედო წარმოდგენას გრიგოლ არწრუნის თეატრში. იმავე საღამოს სიტყვას წარმოთქვამს „დროების“ რედაქციაში საფრანგეთის კონსულ მ. მეიერის საპატივცემულოდ გამართულ ნადიმზე.
 

სომეხი საზოგადო მოღვაწე და პუბლიცისტი. 1879 წლიდან თავისი ქარვასლის ერთი ნაწილი თეატრად გადააკეთა და იქ წარმოდგენებს მართავდა ქართული თეატრის მუდმივი დასი.

მეიერი მ.

საფრანგეთის სრულუფლებიანი წარმომადგენელი რუსეთის იმპერიაში 1884-1886 წლებში.

1884 შემოდგომა

გრიგოლ და ალექსანდრე ყიფშიძეები ატყობინებენ, რომ პეტერბურგში სასწავლებლად მყოფი ვაჟა-ფშაველა უსახსრობის გამო საქართველოში დაბრუნდა. სთავაზობენ ფულის შეგროვებას, რომ ახალგაზრდა მწერალს ბერლინის უნივერსიტეტში გააგრძელებინონ სწავლა. იმ მოტივით, რომ ვაჟა გერმანიაში „ფანდურს მაღლა ჭერში შესდებს“ და „უკეთეს შემთხვევაში ფილოსოფიას დაეწაფება“, ილია ჭავჭავაძე არ უჭერს მათ მხარს და გამოსავალს იმაში ეძებს, რომ რედაქციამ ჰონორარი დაუნიშნოს და ვაჟამ მთაშივე გააგრძელოს წერა.

ისტორიკოსი, პუბლიცისტი, საზოგადო და პოლიტიკური მოღვაწე, მთარგმნელი. გაზ. „საქართველოს“ ერთ-ერთი დამაარსებელი. წერდა ფსევდონიმით „ფრონელი”.

ყიფშიძე გრიგოლ თევდორეს ძე (1858-1921)

მწერალი, პუბლიცისტი, ჟურნალისტი, ისტორიკოსი, ლიტერატურათმცოდნე, ბიბლიოგრაფი, მთარგმნელი. თანამშრომლობდა ქართულ გაზეთებთან.

ვაჟა-ფშაველა (ლუკა პავლეს ძე რაზიკაშვილი) (1861-1915)

პოეტი, ბელეტრისტი, პუბლიცისტი

1884 2 დეკემბრამდე

იონა მეუნარგია, ილია ჭავჭავაძის რჩევით, მურიესა და ზუტნერების დახმარებით, ასრულებს მუშაობას „ვეფხისტყაოსნის“ ფრანგულ თარგმანზე.

მწერალი, პუბლიცისტი, საზოგადო მოღვაწე. მარტვილისა და თბილისის სასულიერო სემინარიების შემდეგ სწავლობდა პარიზსა და ჟენევაში. მისი წერილები იბეჭდებოდა სხვადასხვა ჟრნალ-გაზეთებში. იყო „ვეფხისტყაოსნის“ 1888 წლის გამოცემის ერთ-ერთი ინიციატორი და მისი ფრანგულ ენაზე მთარგმნელი.

მურიე ჟან (ჟიულ)

ფრანგი ჟურნალისტი და მთარგმნელი. თბილისში გამოსცემდა ფრანგულ ჟურნალს.

ზუტნერი არტურ ფონ (1850-1902)

ავსტრიელი მწერალი. ათი წელი ცხოვრობდა საქართველოში. წერდა მოთხრობებსა და რომანებს საქართველოსა და კავკასიის თემაზე. გაზ. „კავკაზში“ აქვეყნებდა წერილებს „ვეფხისტყაოსანზე“.

1884 2 დეკემბერი

გაზეთ „დროების“ მიმოხილვაში ქვეყნდება ილია ჭავჭავაძის მიერ „დროების“ რედაქციაში 30 ნოემბერს, საფრანგეთის კონსულის მ. მეიერის საპატივცემულოდ გამართულ ნადიმზე წარმოთქმული სიტყვა („დღეს ჩვენმა პატარა ლიტერატურამ...). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში გამოქვეყნდა სათაურით „სიტყვა წარმოთქმული თბილისელ ფრანგთა საზოგადოებისთვის გამართულ საღამოზე“.

საფრანგეთის სრულუფლებიანი წარმომადგენელი რუსეთის იმპერიაში 1884-1886 წლებში.

1884 5 დეკემბრამდე

სოლოლაკში, ახალ ბებუთოვის ქუჩაზე (ამჟამად ლადო ასათიანის ქუჩა) გადააქვს ჟურნალ „ივერიის“ რედაქცია.

ჟურნალ „ივერიის“ ნოემბერ-დეკემბრის ნომერზე, რომლის ბეჭდვის ნებართვა ცენზურამ 5 დეკემბერს გასცა, უკვე ეს მისამართია მითითებული.

1884 11 დეკემბერი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც განიხილავენ ნიკოლოზ ცხვედაძის მიერ წარმოდგენილ საჩივარს სოფლებში მცხეთასა და ვაყაში სკოლების გახსნასთან დაკავშირებით შექმნილ წინააღმდეგობებზე და იღებენ დადგენილებას, რომ ეს საჩივარი მცირეოდენი სწორებებით გაეგზავნოს კავკასიაში სწავლა-განათლების მზრუნველს კირილ იანოვსკის. ხელთუბნის სკოლის მასწავლებელს ეგზავნება მოთხოვნილი სახელმძღვანელოები და ეძლევა უფლება, რომ რუსულის სწავლა დაიწყოს მაშინ, როცა მოსწავლეები ამისათვის მზად იქნებიან. ბათუმის სკოლას ატყობინებენ, რომ მეორე მასწავლებლის აყვანის შესაძლებლობა იმჟამად არ არის და ურჩევენ სწავლა ორ ცვლად წარმართონ. შემოწირულობას იღებენ ფილიმონ ქორიძის მიერ გამართული კონცერტის შემოსავლიდან. სოფელ ვანში ახალგახსნილ სკოლას ეგზავნება სასწავლო ნივთები და სახელმძღვანელოები. იაკობ გოგებაშვილს ევალება, შეისწავლოს ქუთაისის სათავდაზნაურო სკოლიდან დასამტკიცებლად გამოგზავნილი პროგრამები.

საზოგადო მოღვაწე, პედაგოგი, პუბლიცისტი. დაამთავრა მოსკოვის აკადემია. 1869 წლიდან ასწავლიდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში, 1874 წლიდან) თბილისის ქალთა ინსტიტუტში. 1898 წლიდან სათავეში ჩაუდგა ქართული გიმნაზიის, სინამდვილეში მომავალი ქართული უნივერსიტეტისათვის შენობის აგების საქმეს.

იანოვსკი კირილე პეტრეს ძე (1822-1902)

რუსი რეაქციონერი მოხელე. კავკასიის სასწავლო ოლქის მზრუნველი 1878-1901 წლებში.

ქორიძე ფილიმონ იესეს ძე (1835-1911)

ქართველი ფოლკლორისტი, მომღერალი და ლოტბარი, ქართული საოპერო ხელოვნების ერთ-ერთი ფუძემდებელი. პირველმა გადაიტანა ნოტებზე ქართული მრავალხმიანი სიმღერები.

1884 13 დეკემბერი

წერილს იღებს სამასწავლებლო ინსტიტუტის ქართველ მოწაფეთაგან, რომლებიც სთხოვენ ჟურნალ „ივერიის“ რედაქტორობა „ღირსეულ შემცვლელს“ გადააბაროს.

კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ილია ჭავჭავაძის არქივი № 442.

იღებს კირილე ლორთქიფანიძის წერილს. ბარათში ნათქვამია, რომ ქუთაისში გაზეთ „შრომის“ თანამშრომლებმა და რამდენიმე განათლებულმა პირმა გადაწყვიტეს წიგნების გამომცემელი წრის დაფუძნება. წესდება შეადგინა ალექსანდრე ჭყონიამ. ადრესანტი სთხოვს, როგორც ქშწ-კგ საზოგადოების თავმჯდომარის მოადგილეს, რომ საზოგადოებამ თავის დაქვემდებარებაში მიიღოს და მფარველობა გაუწიოს ამ წრეს. ამასთანავე წინასწარვე აცნობებს, რომ წიგნის გამოცემის საკითხში ისინი სრულ ავტონომიას ითხოვენ, საზოგადოების აგენტებად კი ასახელებენ: ალექსი ჭიჭინაძეს, ესტატე მჭედლიძეს, სილოვან ხუნდაძეს და კირილე ლორთქიფანიძეს.

საზოგადო მოღვაწე, პოეტი, ჟურნალისტი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი.

ჭყონია ალექსანდრე მირიანის ძე (1855-1907)

საზოგადო მოღვაწე, ქუთაისის გიმნაზიის შემდეგ სწავლობდა მოსკოვსა და პარიზში. სხვადასხვა დროს მუშაობდა ფოთის, ოზურგეთის, შორაპანის, ქუთაისის სასამართლოებში, იყო „მოამბისა“ და „ცნობის ფურცელის“ რედაქტორი.

ჭიჭინაძე ალექსი ბესარიონის ძე (1851-1913)

პედაგოგი, საზოგადო მოღვაწე, თბილისის სათავადაზნაურო სკოლის გამგე 1880-1886 წლებში, ქშწკგ საზოგადოების გამგეობის წევრი 1888-1893 წლებში.

მჭედლიძე ესტატე სიმონის ძე (1854–1885)

პუბლიცისტი, კრიტიკოსი. წერდა ფსევდონიმით „ბოსლეველი“.

ხუნდაძე სილოვან თომას ძე (1860-1928)

მწერალი, ფილოლოგი, პუბლიცისტი, პედაგოგი. სწავლობდა პეტერბურგის უნივერსიტეტში, მასწავლებლობდა სენაკსა და ქუთაისში, იყო გიმნაზიის დირექტორი, იბეჭდებოდა ქართულ ჟურნალ-გაზეთებში: „დროება“, „კვალი“, „ცნობის ფურცელი“ და სხვ.

1884 16 დეკემბერი

ქართული დასი წარმოადგენს ილია ჭავჭავაძის ორმოქმედებიან კომედიას „მაჭანკალი“.

გაზ. „დროება“, 1884, 16 დეკემბერი, № 271, გვ. 1.

1884 დეკემბრის შუა რიცხვები

გამოდის ჟურნალ „ივერიის“ მეთერთმეტე-მეთორმეტე ნომრები ერთ წიგნად, რომელშიც იბეჭდება მისი განცხადება მომდევნო წელს ჟურნალზე ხელმოწერის პირობების შესახებ.

ჟურნ. „ივერია“, 1884, № 11-12.

1884 29 დეკემბერი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც ბათუმის სკოლას აცნობებენ, რომ დამატებით საგნად ფრანგულის შესწავლა დაწყებით კლასებში სახელმწიფო გეგმით გათვალისწინებული არ არის და ვერ დაამტკიცებენ. მოზდოკის ქართულ დასახლებას სთხოვენ დამატებითი ცნობები მოაწოდონ სკოლის გახსნასთან დაკავშირებით. ილია ჭავჭავაძეს სარეცენზიოდ გადასცემენ სოფრომ მგალობლიშვილის მიერ გადმოკეთებულ წიგნს „შესანიშნავი ბავშვები“. არ კმაყოფილდება ვარლამ გაბიჩვაძის თხოვნა „ქართული წერის დედნის“ გამოსაცემად მისთვის ფულის სესხებაზე. იწონებენ კირილე ლორთქიფანიძის შეთავაზებას სახელმძღვანელოების ბეჭდვასა და გავრცელებაში დახმარებასთან დაკავშირებით.

ხალხოსანი მწერალი, მემუარისტი, პუბლიცისტი, გაზ. „თემის“ რედაქტორი.

გაბიჩვაძე ვარლამ (1850-1908)

ხალხოსანი, დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია, 1875 წელს იყო ქუთაისის სასულიერო სასწავლებლის პედაგოგი. 1885 წელს კოტე მესხმა მიიწვია თეატრის დასში.

ლორთქიფანიძე კირილე ბეჟანის ძე (1839-1919)

საზოგადო მოღვაწე, პოეტი, ჟურნალისტი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი.

1884

ჟურნალ „ნობათში“ იბეჭდება ილია ჭავჭავაძის ლექსზე „ნანა“ შექმნილი მუსიკის ნოტები, ჩაწერილი რომანოზ ძამსაშვილის მიერ.

პუბლიცისტი, ეთნოგრაფი, პედაგოგი, საზოგადო მოღვაწე, სიმღერა-გალობის საუკეთესო მცოდნე და ნოტებზე გადამტანი.

1884

მისი ხელმოწერით ბროშურად გამოდის თსს ბანკის მმართველობის 1884 წლის ანგარიში.

Доклад Правления Тифлисского Дворянского Земельного Банка общему собранию о действиях банка в течении десятого отчетного 1884 года“, 1884.

1884

ასრულებს ქშწ-კგ საზოგადოების თავმჯდომარის მოვალეობას და საქმიან ქაღალდებს ხელს აწერს, როგორც „თავმჯდომარის მაგიერი“.

წყარო:

საქართველოს ეროვნული არქივი, ფ. 481, № 3.