1894 1-2 იანვარი

 1894 3 იანვარი

მომრიგებელი შუამავალი გიორგი ციციშვილი იწვევს ხვედურეთში. ილია ჭავჭავაძე თანმხლებ პირებთან ერთად სტუმრობს მის ოჯახს და საზოგადოება საოცარი აღფრთოვანებით ხვდება.

1894 3 იანვრის შემდეგ

ქართლში მოგზაურობისას მაკინე ამირეჯიბის სიმღერებით მოხიბლული ილია ჭავჭავაძე მას საჩუქრად უგზავნის თავისი ნაწერების ოთხტომეულს წარწერით: „რაც სიტყვას აკლდეს, ბუნებით, თქვენმა ხმამ შეასრულოსო“.

 1894 იანვრის დასაწყისი

ჟურნალ „მოამბეში“ იბეჭდება მისი ეტიუდი „უცნაური ამბავი“ მინაწერით „გაგრძელება იქნება“.

 1894 6 იანვარი

გაზეთ „კვალში“ „ვარდენ ღვანკითელის“ ფსევდონიმით იბეჭდება ვარდენ ყიფიანის საახალწლო შარჟი გაზეთ „ივერიისადმი“:

„ახალიწელი ამას გირჩევს

„შური“ განაგდე განზეო,

თორემ ხომ ხედავ, გარს მტრები

დაგხარხარობენ თავზეო“.

 1894 9 იანვარი

ავადმყოფობის გამო ვერ ესწრება ქშწ-კგ საზოგადოების წლიურ კრებას.

 1894 14 იანვარი

გაზეთ „ივერიაში“ ჟურნალ „მოამბის“ პირველი ნომრის მიმოხილვისას სტეფანე ჭრელაშვილი ილია ჭავჭავაძის „უცნაურ ამბავთან“ დაკავშირებით იმედს გამოთქვამს, რომ ამ ეტიუდს მართლაც მოჰყვება გაგრძელება და მკითხველს ჰპირდება, რომ ბოლომდე გამოქვეყნების შემდეგ ისაუბრებს მასზე.

 1894 16 იანვარი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 15 იანვარი“ („ქუთაისის გუბერნიის თავადაზნაურთა წინამძღოლს...“). მწერლის თხზულებათა ათტომეულში სათაურად აქვს „ისევ ქუთაისის ბანკის შესახებ“, ოცტომეულში კი – „ქუთაისის ბანკის შესახებ“.

 1894 21 იანვარი

ბარათს უგზავნის გიორგი თარხნიშვილს და ატყობინებს, რომ მოკლევადიანი სესხის გაცემაზე იოსებ მელიქიშვილის თხოვნის დაკმაყოფილებამდე საფუძვლიანად შეისწავლოს საქმის დეტალები და თუ ყველაფერი რიგზე აღმოჩნდება, მისცეს სესხი 2000 მანეთის ოდენობით.

 1894 22 იანვარი

ალექსანდრე ყიფშიძე თავის ძმას ზაქარიას მოსკოვში უგზავნის წერილს და აღწერს საღოლაშენსა და ხვედურეთში ილიასთან ერთად მოგზაურობას.

 1894 23 იანვარი

კავკასიის საცენზურო კომიტეტის თავმჯდომარის მიხეილ ჰაკელისაგან იღებს წერილს გრიფით „საიდუმლო“, რომელშიც მისგან, როგორც რედაქტორისგან, ითხოვს ინფორმაციას, ვის ეკუთვნის ინიციალები „ი. კ“. ამ კრიპტონიმით იყო ხელმოწერილი 1893 წლის ოქტომბერში საცენზურო კომიტეტში წარდგენილი სტატია „მთავარი საჭიროებანი სასულიერო წოდებისა“, რომლის ბეჭდვაც აიკრძალა.

1894 26 იანვარი

საპასუხო წერილს უგზავნის კავკასიის საცენზურო კომიტეტის თავმჯდომარე მიხეილ ჰაკელს. აუწყებს, რომ გასული წლის სექტემბერში შედგა ეგზარქატის ეპარქიალური კრება ქართული ეკლესიის საჭირბოროტო საკითხების შესახებ. ამ თავყრილობზე გაზეთ „ივერიას“ წარმოადგენდა მწერალი და პედაგოგი იაკობ გოგებაშვილი, რომელსაც გაზეთისგან დაევალა იქ გამოთქმული შეხედულებების სტატიის სახით ჩამოყალიბება. გოგებაშვილმა შეასრულა დავალება და ეს წერილი წარედგინა საცენზურო კომიტეტს „ი. კ.“-ს ფსევდონიმით.

 1894 26 იანვარი

სერგი ჯაფარიძე ოდესის ქართველ სტუდენტთა სახელით გაზეთ „ივერიაში“ აქვეყნებს წერილს, რომელშიც მადლობას უცხადებს ილია ჭავჭავაძეს მათი ბიბლიოთეკისთვის თავისი თხზულებების ოთხი ტომის შეწირვისათვის.

 1894 28 იანვარი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს დასაწყისს სტატიისა თარიღით „ტფილისი, 27 იანვარი“ („მოგეხსენებათ, კახეთის მემამულეთა შორის...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „კახეთის მევენახეთა საზოგადოების დაარსება“.

 1894 29 იანვარი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს გაგრძელებას სტატიისა თარიღით „ტფილისი, 28 იანვარი“ („გუშინ ჩვენ აღვნიშნეთ გაჭირებული და უნუგეშო...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „კახეთის მევენახეთა საზოგადოების დაარსება“.

 1894 30 იანვარი

გაზეთ „ივერიაში“ ვარშავის ქართველ სტუდენტთა სახელით ნიკოლოზ შენგელია აქვეყნებს წერილს, რომელშიც მადლობას უხდის ილია ჭავჭავაძეს ვარშავის ქართველ სტუდენტთა ბიბლიოთეკისათვის გაზეთ „ივერიის“ კომპლექტისა და თავის თხზულებათა ოთხტომეულის გაგზავნისთვის.

 1894 30 იანვარი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს დასასრულს სტატიისა თარიღით „ტფილისი, 29 იანვარი“ („კახეთის ვენახების პატრონთა საზოგადოების“ აზრით...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „კახეთის მევენახეთა საზოგადოების დაარსება“.

 1894 იანვარი

გაზეთ „კვალის“ საახალწლო ნომერში ქვეყნდება სახუმარო გასართობები, საახალწლო მილოცვები მწერლებისა და საზოგადო მოღვაწეებისადმი. ილია ჭავჭავაძისადმი მიძღვნილი სავსეა სარკაზმით:

„ბევრი კარგი შენ შეგვძინე,

მაგრამ ბოლოს დაძაბუნდი;

ბევრმა ქებამ გადაგრია,

შური გვიგე და დაჩუმდი“.

 1894 5 თებერვალი

საღოლაშენის მკვიდრი ანდრია ნადირაძე ზაქარია ყიფშიძეს მოსკოვში უგზავნის წერილს და აღწერს ილია ჭავჭავაძის ქართლში მოგზაურობას.

1894 6 თებერვალი

გაზ. „კვალში“ „მაზაკვალის“ ფსევდონიმით იბეჭდება გიორგი წერეთლის რეცენზია ჟურნალ „მოამბის“ პირველ ნომერში გამოქვეყნებულ პროზაულ ნაწარმოებებზე და უარყოფითად არის შეფასებული ილია ჭავჭავაძის ეტიუდი „უცნაური ამბავი“.

 1894 10 თებერვალი

ჟურნალ „მოამბეში“ იბეჭდება ილია ჭავჭავაძის ლექსი „კითხვა-პასუხი“.

ჟურნ. „მოამბე“, 1894, № 2, გვ. 145; გაზ. „ივერია“, 1894, 9 თებ. № 30, გვ. 2.

დათარიღება:

დროზე მინიშნებულია 9 თებერვლის გაზეთ „ივერიაში“.

 1894 10 თებერვალი

ქართული თეატრის ყოფილი მოლარე სონა ედილაშვილი წერილს უგზავნის მოსკოვში ზაქარია ყიფშიძეს, უყვება იანვარში ილია ჭავჭავაძის ქართლში სტუმრობის ამბავს და დასძენს, რომ მისი თანმხლები პირები თავიანთ თავს ხუმრობით „პევჩებს“ (მგალობლებს) ეძახდნენ და ამბობდნენ, ილია ჩვენი მღვდელთმთავარიაო.

 1894 14 თებერვალი

იღებს წერილს მოსე თოიძისგან, რომელიც სთხოვს ფულად დახმარებას, რათა გამოსცეს ლითოგრაფიულად ქართველ ისტორიულ პირთა: თამარ მეფის, ერეკლე მეორის, დავით აღმაშენებლის, შოთა რუსთაველისა და ქეთევან დედოფლის პორტრეტები. ეს გამოცემა ხორციელდება ქშწ-კგ საზოგადოების მხარდაჭერით.

 1894 19 თებერვალი

იღებს დიმიტრი ჭავჭავაძის წერილს, რომელშიც ადრესანტი სთხოვს თანხის სესხებას რამდენიმე დღით.

 1894 28 თებერვალი

ივანე ბარათაშვილისგან იღებს წერილს, რომელშიც ადრესანტი სთხოვს სათავადაზნაურო ბანკიდან 1500 მანეთის სესხად მიცემას.

კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ილია ჭავჭავაძის არქივი № 468.

პირთა ანოტაციები:

ბარათაშვილი ივანე გიორგის ძე (1865-1929)

მეღვინე, წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების წევრი.

 1894 2 მარტი

გაზეთ „ივერიაში“ სტეფანე ჭრელაშვილი ბეჭდავს რეცენზიას ჟურნალ „მოამბის“ 1894 წლის მეორე ნომერზე და, სხვა პუბლიკაციებთან ერთად, განიხილავს ილია ჭავჭავაძის ლექსს „კითხვა-პასუხი“. სტატიის ავტორი არ იზიარებს გაზეთ „კვალში“ გიორგი წერეთლის მიერ გამოთქმულ მოსაზრებას, თითქოს ილია ჭავჭავაძეს აღარ აინტერესებს თავისი ქვეყნის მაჯისცემა და ამის დასადასტურებლად მთლიანად მოჰყავს მისი ეს ახალი ლექსი.

საზოგადო მოღვაწე, პუბლიცისტი, რევოლუციონერი. თანამშრომლობდა გაზ. „ივერიასთან“. იყო ფუნიკულიორის პირველი დირექტორი. წერდა „სანოსა“ და „ტატალას“ ფსევდონიმებით.

წერეთელი გიორგი ექვთიმეს ძე (1842-1900)

მწერალი, პუბლიცისტი, საზოგადო მოღვაწე, გაზეთ ,,დროების”, შემდეგ კი ,,კვალის” დაამრსებელ-რედაქტორი, მესამე დასის ერთ-ერთი ლიდერი.

 1894 28 თებერვალი - 5 მარტი

„ივერიის“ რედაქციის თანამშრომლებთან: დავით მიქელაძესთან, გრიგოლ და ალექსანდრე ყიფშიძეებთან ერთად სტუმრად არის გორში და ესწრება შეჯიბრებას კრივში.

 1894 10 მარტი

პეტერბურგშია და დეპეშით აცნობებს გრიგოლ ყიფშიძეს, რომ დასაბეჭდად გადასცეს „ივერიის“ მეორე ნომერი.

 1894 11 მარტი

უბის წიგნაკში იწერს, ვისთვის რა თანხა აქვს მისაცემი და ვისგან რამდენი – ასაღები.

1894 11 მარტიდან

უბის წიგნაკში მუხლებად იწერს ბანკთან დაკავშირებულ სხვადასხვა საკითხებს.

 1894 17 მარტი

თსს ბანკის მმართველობის წევრ ალექსანდრე ვახვახიშვილთან ერთად წერილს უგზავნის ქრისტეფორე მამაცაშვილს ოთხპროცენტიანი გირავნობის ფურცლების გამოშვების ნებართვის მისაღებად.

 1894 თებერვალი-მარტი

ესწრება სახალხო დღესასწაულ „ისპანახობას’’, რომელმაც ჩაანაცვლა მთავრობის მიერ აკრძალული „ყეენობა“. მედღესასაწაულეებთან ერთად, რომლებსაც ამ ზეიმის სიმბოლო, ქაღალდის გვირგვინები ახურავთ, თბილისელი ფოტოგრაფი გრიგოლ ბაბალოვი უღებს ჯგუფურ ფოტოს.

 1894 მარტის ბოლო

ოზურგეთში „კ. ოცხანელის“ ხელმოწერით გამოდის კონსტანტინე თავართქილაძის მიერ შედგენილი კრებული „სოინარი“, რომელშიც ქვეყნდება ილია ჭავჭავაძის ლექსები: „ელეგია“, „გუთნისდედა“ და „ქართვლის დედას“ .

 1894 1 აპრილი

იღებს  წერილს პეტრე უმიკაშვილისგან, რომელიც უგზავნის ალექსანდრე ორბელიანის მეუღლის, ეკატერინე ზაალის ასულ ბარათაშვილ-ორბელიანის რამდენიმე წერილის ასლს ჟურნალ „მოამბეში“ დასაბეჭდად.

 1894 1 აპრილიდან

ამზადებს სიტყვას ბანკის კრებაზე გამოსასვლელად. უბის წიგნაკში იწერს და აანალიზებს საბანკო საქმეებთან დაკავშირებით მისი და ივანე მაჩაბლის კონკრეტულ ქმედებებს წლების მიხედვით. მოჰყავს ცალკეულ პირთა მიერ ბანკში ჩადებული და გაყიდული მამულების მაგალითები.

 1894 1 აპრილიდან 

 1894 1 აპრილიდან

უბის წიგნაკში იწერს ინფორმაციებს გაზეთ „რუსსკიე ვედომოსტის“ 1894 წლის იანვარ-აპრილის ნომრებიდან და აკეთებს ჩანაწერებს ბანკის შესახებ.

 1894 12 აპრილი

ხელს აწერს თსს გამგეობის სხდომის ოქმს, რომელზეც მიიღეს დადგენილება გამგეობისთვის მეოთხე წევრის დამატების თაობაზე.

 1894 24 აპრილი

1894 28 აპრილი

იღებს ალექსანდრე ნებიერიძის წერილს, რომელშიც სთხოვს, რომ ვინმესთან მოაწყოს მოურავად.

 1894 აპრილი

მისი ხელმოწერით ცალკე წიგნად გამოდის თსს ბანკის განვლილი წლის ანგარიში.

 1894 1 მაისი

თბილისის ჟანდარმთა სამმართველოს უფროსი პოლიციის დეპარტამენტს წერილობით ინფორმაციას აწვდის ქართველთა სეპარატიზმის შესახებ. იგი აღნიშნავს, რომ ამ მოძრაობის ხელმძღვანელი ილია ჭავჭავაძე განსაკუთრებული ჭკუითა და მდგომარეობთ გამოირჩევა და დიდი ავტორიტეტით სარგებლობს. ასევე ნათქვამია, რომ მასთან გამართულ საიდუმლო კრებებზე განიხილავენ სხვადასხვა საზოგადოებრივ და სოციალურ საკითხებს.

 1894 1 მაისი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც განიხილავენ მუზეუმის შენობის ასაგებად პროექტის შეკვეთის საკითხს და ამისათვის გამოყოფენ 150 მანეთს.

 1894 8 მაისი

სილოვან ხუნდაძე გაზეთ „კვალში“ სათაურით „მკითხველის შენიშვნები“ აქვეყნებს დასაწყისს რეცენზიისა ილია ჭავჭავაძის თხზულებათა I ტომზე.

 1894 8 მაისი

„ივერიაში“ დასაბეჭდად იღებს გრიგოლ ნიკოგოსოვის წერილს და მის უკვე გამოქვეყნებულ სტატიებს ქართველ-სომეხთა ურთიერთობის შესახებ.

 1893 15 აგვისტოდან

1894 12 მაისამდე იღებს ვრცელ ანონიმურ წერილს ხელმოწერით „ერთი ქართველთგანი“. ადრესანტი თანაუგრძნობს იმის გამო, რომ ძალიან ბევრი მტერი ჰყავს, რომლებიც საზოგადოებას არწმუნებენ: ადამიანებს წოდების მიხედვით აფასებს, ნიჭიერებს გზას უღობავს, მხოლოდ თავისი ჯიბისთვის ზრუნავსო და სხვ. ურჩევს, ღირსეულად დააფასოს გრიგოლ ყიფშიძე და გაარკვიოს, რაზეა გულნატკენი, რადგან მათი დაშორება მოწინააღმდეგეებს კიდევ უფრო გაათამამებს. წერს, რომ დავით მიქელაძეს გაზეთისთვის ზიანის მეტი არაფერი მოუტანია. სთავაზობს „ივერიაში“ დააბრუნოს ალექსანდრე ნიკიტინი და სხვა ძველი მწერლები. გარდა ამისა, აცნობებს, რომ მისი მოწინააღმდეგეები საბანკო არჩევნების მოახლოებასთან დაკავშირებით ზეწოლას ახდენენ ქართლის მოსახლეობაზე, ყველას არწმუნებენ, უმრავლესობა ჩვენ გვიჭერს მხარს და თქვენი თითო[1]ოროლა კენჭი ვერაფერს გადაწყვეტსო. სწერს, რომ ნიკოლოზ დიასამიძე ილიას მომხრეებს იუდებს და გამყიდველებს უწოდებს.

 1894 12 მაისი

ესწრება თსს ბანკის წევრთა საერთო კრებას. სხდომის თავმჯდომარის არჩევის დროს ოპოზიცია ცდილობს საკუთარი ძალის წარმოჩენას და ამტკიცებს, თითქოს ზედამხედველი კომიტეტის წევრს არ ჰქონდეს სხდომის თავმჯდომარეობის უფლება. ირკვევა, რომ წესდებაში ასეთი შეზღუდვა არ არის და წინა წლებში სხდომის თავმჯდომარეებად იყვნენ ზედამხედველი კომიტეტის არათუ წევრები, თავმჯდომარეც კი. შესაბამისად, ნიკოლოზ ანდრონიკაშვილს არ ეკრძალება კენჭისყრაში მონაწილეობის მიღება და ხმათა უმრავლესობით ირჩევენ კრების თავმჯდომარედ.

1894 13 მაისი

ესწრება თსს ბანკის წევრთა საერთო კრებას და კითხულობს საანგარიშო მოხსენებას. ხშირია ოპოზიციის გამოსვლები მის წინააღმდეგ. მართალია, პრეტენზიებს ვერ ასაბუთებენ, მაგრამ წლიური ანგარიშის დამტკიცება ჭიანურდება.

 1894 14 მაისი

ესწრება თსს ბანკის წევრთა საერთო კრებას, რომელზეც გრძელდება წლიური ანგარიშის განხილვა. ოპოზიციონერები, ილია ჭავჭავაძის დადანაშაულების მიზნით, მოითხოვენ ბანკის მიერ მიღებული ზარალის ცალკეული შემთხვევების განხილვას მაგრამ მის მიერ წარმოდგენილი საბუთებით ნათელი ხდება, რომ დამნაშავეა მიწის დამფასებელი, კერძოდ, ივანე მაჩაბელი.

 1894 15 მაისი

თსს ბანკის წევრთა საერთო კრებაზე ისევ გრძელდება წლიური ანგარიშის განხილვა. ბანკის მმართველობის ხარვეზების წარმოჩენის მიზნით ოპოზიციას საუბარი ისევ გადააქვს კერძო შემთხვევების განხილვაზე, მაგრამ რეალურად ვერ ასაბუთებს, რაშია დამნაშავე მმართველობა, პირიქით, ივანე მაჩაბლის ბრალეულობას ამტკიცებს ბანკისთვის ზარალის მომტანი მამულის მფლობელიც. ივანე მაჩაბელი გამოსვლისას ხშირად იმეორებს ფრაზას, რომ ბევრი რამ აქვს სათქმელი, მაგრამ ვერცერთ დამაჯერებელ ფაქტს ვერ ასახელებს მმართველობის წინააღმდეგ. დღის ბოლოს სიტყვით გამოდის ილია ჭავჭავაძე და თავისი არგუმენტირებული მსჯელობით აღაფრთოვანებს არა მხოლოდ მომხრეებს, ოპოზიციონერებსაც.

 1894 16 მაისი

თსს ბანკის წევრთა საერთო კრებაზე ოპოზიციური დაჯგუფება უკვე აშკარად აცხადებს, რომ მათი მიზანია დაპირისპირება ილია ჭავჭავაძესთან, რომელსაც ბანკი არასწორი მიმართულებით მიჰყავს. ვრცელი, მაგრამ არაარგუმენტირებული სიტყვით გამოდის მიხეილ მაჩაბელი. ოპოზიციონერები ამტკიცებენ, რომ მათ გარეშე ბანკი დაიღუპებოდა, მაგრამ ვერ განმარტავენ, ილია ჭავჭავაძის პრინციპებიდან რა არის ბანკისთვის საზიანო და რას სთავაზობენ საზოგადოებას მათ ნაცვლად. თავის მხრივ, ილია ჭავჭავაძე კრებას აცნობს ზუსტ ციფრებს, რა საქმიანობით შემოიფარგლება ივანე მაჩაბლის დამსახურება ბანკის წინაშე და გამოდის წინადადებით, რომ მისი და ივანე მაჩაბლის საბანკო საქმიანობა შეისწავლოს საგანგებო კომისიამ და ის, ვისაც დამნაშავედ სცნობენ, სამუდამოდ ჩამოშორდეს საზოგადოებრივ ასპარეზს. ილია ჭავჭავაძის ამ ხანგრძლივი გამოსვლის შემდეგ, რომელმაც გააბათილა გამგეობის წინააღმდეგ წამოყენებული ბრალდებები, წლიური ანგარიში მტკიცება.

 1894 18 მაისი

თსს ბანკის წევრთა საერთო კრებაზე გამოდის გამგეობისთვის მეოთხე წევრის დამატების მოთხოვნით, რადგან ბანკმა უნდა დაიწყოს ქვეყნის მეურნეობის აღორძინებაზე ზრუნვა და გამგეობას საქმე მოემატება. მის წინააღმდეგ ისევ აქტიურობს მიხეილ მაჩაბელი. იგი ცდილობს საზოგადოების დარწმუნებას, რომ გამგეობისთვის ახალი წევრის დამატების არავითარი საჭიროება არ არსებობს და ამის მოთხოვნა ილია ჭავჭავაძეს მხოლოდ თავისი მომხრეების რაოდენობის გასაზრდელად დასჭირდა. მისი გამოსვლა მოკლებულია არგუმენტირებას და საზოგადოებას ვერ არწმუნებს. კენჭისყრის შედეგად იღებენ გადაწყვეტილებას გამგეობისთვის ერთი წევრის (დირექტორის) დამატების შესახებ.

1894 19 მაისი

იღებს ელისაბედ ხათაძის წერილს. ატყობინებს, რომ მისი შვილი მოეწყო საცხენეთის სასწავლებელში და სთხოვს ფინანსურ შემწეობას გზის ხარჯის დასაფარად.

 1894 19 მაისი

ესწრება თსს ბანკის სხდომას, რომელიც განიხილავს გრიგოლ არწრუნის სახლისა და ქარვასლის ბანკის ან თავადაზნაურობის მფლობელობაში გადასვლის საკითხს. ივანე მაჩაბელი და ოპოზიცია მოითხოვენ ამ შენობების გაყიდვას. სიტყვით გამოდის ეკატერინე გაბაშვილი, რომელიც კრიტიკულად აფასებს ილია ჭავჭავაძისთვის სახელის გასატეხად ბანკში ჩამოყალიბებული ოპოზიციის საქმიანობას და გამოხატავს თავის სრულ თანადგომას მისდამი. ამბობს, რომ ჭავჭავაძის პარტიას არ ეკუთვნის, რადგან მას პარტია არა აქვს და არც სჭირდება. ყველა გონიერი ქართველი ისედაც უნდა ხვდებოდეს მისი მოღვაწეობის მნიშვნელობას.

 1894 19 მაისი

გაზეთ „ივერიაში“ „ილ. პონტელის“ ფსევდონიმით იბეჭდება ილია ჩიქოვანის წერილი „ვისი ბრალია?“ რომელშიც საუბარია ბანკთან დაკავშირებულ მოვლენებში აკაკი წერეთლის ჩარევის მცდელობაზე თავისი წერილებით „ნოვოე ობოზრენიესა“ და „კვალში“. ნათქვამია, რომ პუბლიკაციები მოტივირებულია არა ჭეშმარიტების ძიებით, არამედ ივანე მაჩაბლის პიროვნული მხარდაჭერის სურვილით.

 1894 20 მაისი

გაზეთ „ივერიაში“ „ილ. პონტელის“ ფსევდონიმით იბეჭდება ილია ჩიქოვანის წერილი ბანკის კრებებთან დაკავშირებით, რომელშიც ნაჩვენებია ივანე მაჩაბლის მომხრეთა უსუსური ბრალდებები. სტატიაში ნათქვამია, რომ ილია ჭავჭავაძე არის საბანკო საქმის საუკეთესო მცოდნე, ღრმად განათლებული და ნიჭიერი ადამიანი და ბანკის მმართველის თანამდებობაზე მას კონკურენციას ვერავინ გაუწევს.

 1894 20 მაისი

სიტყვით გამოდის თბილისის სათავადაზნაურო სასწავლებლის შეუძლებელ მოსწავლეთა დამხმარე საზოგადოების კრებაზე. ვრცლად პასუხობს შეკითხვას, მართლა აპირებს თუ არა სააზნაურო სკოლის დახურვას. ამ სკოლისადმი საკუთარი დამოკიდებულების საილუსტრაციოდ კითხულობს ამონარიდებს ბანკის სხდომათა ოქმებიდან, საიდანაც ჩანს მისი რეგულარული მხარდაჭერა სკოლისადმი. შემდეგ დამსწრეთ განუმარტავს, რომ ამ სასწავლებლისთვის აუცილებელია დამოუკიდებლობა, რაც მას ბანკის დახურვის შემთხვევაშიც კი, შეაძლებინებს არსებობას. დამსწრენი ოვაციებით ხვდებიან მის სიტყვებს. ივანე მაჩაბელი ილია ჭავჭავაძის წინააღმდეგ საზოგადოების განსაწყობად, დამსწრეთ შეახსენებს, რომ იგი თავისი პამფლეტით „გამოცანები“ დაუპირისპირდა თავადაზნაურობის თვალსაჩინო წარმომადგენლებს და ისე გამოჰყავს, თითქოს მასში დიმიტრი ყიფიანიც იყო გაკიცხული. ეს განცხადება დამსწრეთა საპირისპირო რეაქციას იწვევს, მომხსენებლის საწინააღმდეგოდ.

 1894 21 მაისი

გაზეთ „ივერიაში“ „ქუთათური დამსწრის“ ფსევდონიმით იბეჭდება ვასილ ყიფიანის სტატია, რომელშიც საუბარია ოპოზიციის მიერ ქართლელთა და კახელთა დაპირისპირების პროვოცირებაზე თსს ბანკის კრებებზე ხმათა უმრავლესობის მოსაპოვებლად. ავტორი შეაგონებს მათ, რომ ეს უკეთური ხერხია, რომელიც ძირს უთხრის საზოგადო საქმეს.

ესწრება თსს ბანკის სხდომას და თავის გამოსვლაში დივიდენდებთან დაკავშირებით, აღნიშნავს მათი განახევრების საჭიროებას (20-დან 10 პროცენტამდე) და იმ 10 პროცენტის გამოყენებას სამეურნეო კაპიტალის შესადგენად, მაგ. სასოფლო კრედიტის დასაარსებლად და სხვ.

 1894 21 მაისი

გარდაეცვალა დისწული მარიამ (მაკო) ნიკოლოზის ასული აფხაზი– მაყაშვილისა.

 1894 22 მაისი

დისწულის გარდაცვალების გამო ვერ ესწრება თსს ბანკის კრებას.

 1894 22 მაისი

გაზეთ „ივერიაში“ „მეველის“ ფსევდონიმით იბეჭდება დავით მიქელაძის წერილი თბილისის სათავადაზნაურო სასწავლებლის შეუძლებელ მოსწავლეთა დამხმარე საზოგადოების 20 მაისის კრების შესახებ და ნათქვამია, რომ ივანე მაჩაბლის მიერ „გამოცანების“ დაწერის ბრალად წაყენება ილია ჭავჭავაძისთვის ყოვლად სამარცხვინო და უკადრისი ხერხი იყო.

 1894 23 მაისი

ესწრება თსს ბანკის სხდომას და გამოდის ე. წ. „ვექილობების“ წინააღმდეგ. საუბარია საკამათო საკითხებთან დაკავშირებით ბანკის წევრების მიერ საკუთარი პოზიციის წერილობით დაფიქსირებაზე. ილია ჭავჭავაძე დამსწრეთ სთხოვს ყურადღება მიაქციონ, რომ ოპოზიციის მხარდამჭერთა ასობით ასეთი წერილი ერთი და იმავე ხელით არის დაწერილი. შემდეგ მოჰყავს კონკრეტული მაგალითი იმისა, თუ „ვექილობების“ მეშვეობით როგორ აკარგვინებდნენ ხმებს პირადად მას. აღმოჩნდა, რომ თბილისის სათავადაზნაურო სკოლის ერთ[1]ერთი მასწავლებელი აგროვებდა ასეთ წერილებს ვითომდა ილია ჭავჭავაძის მხარდასაჭერად, მაგრამ ისინი ბანკამდე არ მიდიოდა. ამავე სხდომაზე შთამბეჭდავი სიტყვით გამოდის პედაგოგი ვასილ ყიფიანი. იგი ამბობს, რომ თავდაპირველად სიხარულით შეხვდა ბანკში ოპოზიციის გაჩენას, რადგან მიაჩნია, რომ ჯანსაღი ოპოზიცია საზოგადოების განვითარებას უწყობს ხელს, მაგრამ როდესაც გაირკვა, რომ არსებულ ოპოზიციას მხოლოდ პირადული მოტივები ამოძრავებდა, ისიც, ისევე, როგორც ნიკო ნიკოლაძე და ბევრი სხვა, ჩამოშორდა მათ.

 1894 23 მაისი

გარდაცვლილი დისწულის მარიამ (მაკო) აფხაზი-მაყაშვილის მეუღლესთან – დიმიტრი მაყაშვილან, მამასთან – ნიკოლოზ შერმაზანის ძე აფხაზთან და დეიდასთან – ელისაბედ გრიგოლის ასულ ჭავჭავაძე-საგინაშვილთან ერთად გაზეთ „ივერიაში“ აქვეყნებს განცხადებას პანაშვიდების შესახებ, რომლებიც ჩატარდება კუკიაზე მდებარე მის საცხოვრებელ სახლში.

 1894 24 მაისი

დილის 9 საათზე მის დისწულ მარიამ აფხაზ-მაყაშვილისას კუკიიდან მიასვენებენ ქაშვეთის ეკლესიაში და წირვის შემდეგ კრძალავენ ვერის წმინდა იოანე ღვთისმეტყველის ეკლესიის გალავანში.

1894 24 მაისი

ესწრება თსს ბანკის სხდომას და გამოდის სათავადაზნაურო სკოლისთვის სოფელ სკრის მამულის შეძენის წინადადებით. კრება მხარს უჭერს მის ინიციატივას.

 1894 25 მაისი

დავით გურამიშვილს უგზავნის წერილს და სთხოვს, ნიკო ნიკოლაძეს აცნობოს, რომ საღამოს 6 საათზე უსათუოდ მივიდეს მასთან მნიშვნელოვან საქმესთან დაკავშირებით.

 1894 25 მაისი

ესწრება თსს ბანკის სხდომას, რომელზეც განიხილავენ ოპოზიციის კრიტიკას მის წინააღმდეგ. გამომსვლელთა უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ კამათმა მათი ბრალდებები არ დაადასტურა. კენჭისყრის წინ ნიკო ნიკოლაძე დამსწრეთ აცნობს ილია ჭავჭავაძის წინადადებას მისი საქმიანობისა და მის წინააღმდეგ ივანე მაჩაბლის ბრალდებების შესასწავლად კომისიის შექმნის მოთხოვნით. ამ შეთავაზებას არ ეწინააღმდეგება არც ივანე მაჩაბელი. თანხმდებიან, რომ ის, ვისაც კომისია დამნაშავედ ცნობს, ჩამოშორდება საზოგადოებრივ საქმიანობას. ამავე დღის ბოლოს ტარდება არჩევნები. გამგეობის მეოთხე წევრად ირჩევენ მიხეილ გრუზინსკის, დამფასებელი კომისიის თავმჯდომარედ კონსტანტინე ფურცელაძეს, ხოლო ბანკის გამგეობის თავმჯდომარედ, 989 ხმით 334-ის წინააღმდეგ - ისევ ილია ჭავჭავაძეს.

 1894 26 მაისი

ესწრება თსს ბანკის სხდომას, რომელზეც ბოდიშს უხდიან იმ უსამართლო ბრალდებებისთვის, რომელთა მოსმენაც უხდებოდა ორი კვირის განმავლობაში კრების მსვლელობის დროს. სხდომის მიზანია იმ კომისიის ამორჩევა, რომელმაც უნდა შეისწავლოს ილია ჭავჭავაძის მიმართ ივანე მაჩაბლის მიერ წაყენებული ბრალდებები და გაარკვიოს, ვინ არის მართალი. ივანე მაჩაბელი, რომელიც თავდაპირველად დასთანხმდა ბანკის კრების მიერ კომისიის არჩევას, ამჯერად მოითხოვს სამედიატორო სამართალს, როდესაც ორივე მხარე ასახელებს სამ[1]სამ წარმომადგენელს, ისინი ირჩევენ კიდევ ერთს და ყველანი ერთობლივად განიხილავენ საქმეს, მაგრამ ილია ჭავჭავაძე წინააღმდეგია, რადგან სამედიატორო დავები უსასრულოდ შეიძლება გადაიდოს და გაჭიანურდეს. ამის საილუსტრაციოდ მას მოჰყავს გიორგი თარხნიშვილის მაგალითი, რომელსაც ივანე მაჩაბელმა ერთი წლის წინ საქმის ასეთივე განხილვა შესთავაზა, მაგრამ დღესაც არ განუხილავთ.

 1894 27 მაისი

თბილისის გუბერნიის თავადაზნაურობა ილია ჭავჭავაძის პატივსაცემად ვერაზე, „კინგრუსტის“ ბაღში მართავს სადილს საადგილმამულო ბანკის მმართველობის თავმჯდომარედ მისი არჩევის გამო.

 1894 28 მაისი

ივანე მაჩაბელი გაზეთ „კავკაზში“ აქვეყნებს განცხადებას, რომელშიც ცდილობს ახსნას, რატომ თქვა უარი კომისიის შექმნაზე. მისი აზრით, ბანკის წევრთა მიერ ამორჩეული კომისია შეიძლებოდა მიკერძოებული ყოფილიყო. ის ისევ იმეორებს თავის ბრალდებებს ილია ჭავჭავაძის წინააღმდეგ, ადანაშაულებს მას უზრუნველობაში, საბანკო საქმის უცოდინრობასა და მიკერძოებულობაში.

1894 29 მაისი

„ივერიაში“ იბეჭდება გაზეთ „კავკაზში“ ივანე მაჩაბლის მიერ გამოქვეყნებული განცხადების თარგმანი.

 1894 27- 30 მაისი

ესწრება თსს ბანკის კრებას და მხარს უჭერს სათავადაზნაურო სკოლის მოსწავლეების კოტე ელიოზიშვილისა და ნიკოლოზ ჯანდიერისათვის სტიპენდიების დანიშვნას სამედიცინო განათლების მისაღებად.

ელიოზიშვილი კონსტანტინე (კოტე) მალხაზის ძე (1874-1955)- ექიმი, პუბლიცისტი. წერდა ფსევდონიმით „კოტე“.

ჯანდიერი ნიკოლოზ ალექსანდრეს ძე (1873-1965)

ექიმი, საზოგადო მოღვაწე, ილია ჭავჭავაძის შესახებ მოგონების ავტორი.

 1894 30 მაისი

იღებს ნინო ანდრონიკაშვილის წერილობით მილოცვას თსს ბანკის თავმჯდომარედ არჩევასთან დაკავშირებით.

 1894 31 მაისი

გაზეთის საშუალებით მადლობას უხდის ყველას, ვინც თსს ბანკის გამგეობის თავმჯდომარედ არჩევა დეპეშებითა და წერილებით მიულოცა.

 1894 3 ივნისი

იღებს ავეტ ავშანოვის წერილს თსს ბანკში სახლის დაგირავების განზრახვასთან დაკავშირებით.

 1894 3 ივნისი იღებს

ელიზბარ გუგუშვილის წერილს გორის თავადაზნაურობის წინამძღოლ ივანე სულხანიშვილთან დაკავშირებით.

 1894 8 ივნისი იღებს

ეკატერინე ნიკოლაძის წერილს თსს ბანკში სახლის დაგირავებასთან დაკავშირებით.

 1894 11 ივნისი

გაზეთ „ივერიის“ „დამაკვირდის“ რუბიკაში აქვეყნებს საკუთარ სენტენციას: „ანთებული სანთელი ჩაიწვის და ჩაქრება, ხოლო ერთხელ ანთებული ცოდნა კი თავის დღეში არა: მამიდგან შვილზედ გადადის, შვილიდგან შვილიშვილზედ უფრო განდიდებული, უფრო გაძლიერებული“.

გიორგი ქართველიშვილი წერილობით სთხოვს ძმისწულის, მიხეილ ქართველიშვილის ბუღალტრის თანაშემწედ დანიშვნას თსს ბანკში. აცნობებს, რომ ეს ახალგაზრდა მანამდე მასთან მუშაობდა, არის მშვიდი ხასიათის და კარგად იცის საბუღალტრო საქმე.

 1894 28 ივნისამდე

გამოდის ვახტანგ ორბელიანის ლექსების კრებული, რომელსაც წამძღვარებული აქვს ილია ჭავჭავაძის მიერ შედგენილი წინასიტყვაობა „მოკლე ბიოგრაფია ვახტანგ ვახტანგის ძე ორბელიანისა“.

 1894 6 ივლისი

გაზეთ „ივერიის“ „დამაკვირდის“ რუბიკაში ასტრონიმით (**) აქვეყნებს ქრისტიანულ სწავლებაზე დამყარებულ და მის მიერ ჩამოყალიბებულ სენტენციას „ყოველთვის უნდა გახსოვდეთ დღე აღსასრულისა, რათა უფრო გონივრად იცხოვროთ“.

1894 9 ივლისი

გაზეთ „კვალში” იბეჭდება სილოვან ხუნდაძის სტატიის „მკითხველის შენიშვნები“ გაგრძელება.

 1894 10 ივლისი

გაზეთ „ივერიის“ „დამაკვირდის“ რუბიკაში ასტრონიმით (**) აქვეყნებს საკუთარ სენტენციას „მდიდარს უფრო ადვილად აძლევენ საჩუქრად, ვიდრე ღარიბს სესხად“.

 1894 13 ივლისი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც კმაყოფილდება ბათუმის სკოლის კომიტეტის თხოვნა შენობის დასამთავრებლად საჭირო თანხის სასწავლებლის წლიური ფინანსებიდან გამოყოფის თაობაზე. ამავე სკოლის მზრუნველად ირჩევენ ექიმ გრიგოლ ვოლსკის.

 1894 15 ივლისი

მონაწილეობს ქართული დრამატული საზოგადოების კრებაში და, როგორც ბანკის მმართველობის თავმჯდომარე, დამსწრეთ ჰპირდება, რომ საზოგადოება თეატრის შემოსავლიდან მიიღებს ათას მანეთს, ხოლო თუ შენობას მოიჯარადრე გამოუჩნდება, წარმოდგენის დღეებში გადასახდელი ექნებათ მხოლოდ 80 მანეთი.

 1894 17 ივლისი

გაზეთ „კვალში“ იბეჭდება სილოვან ხუნდაძის სტატიის „მკითხველის შენიშვნები“ დასასრული.

 1894 ჩათვლით 19 ივლისი

საგურამოს ძველ ხის სახლში სტუმრად ჰყავს და, ელისაბედ საგინაშვილი, თამარ დოდაშვილი, ეკატერინე გაბაშვილი, ანასტასია თუმანიშვილი, ნიკო ხიზანიშვილი და სხვები.

 1894 20 ივლისი

საგურამოში იხდის სახელობის დღესასწაულს.

 1894 29 ივლისი

გაზეთის საშუალებით მადლობას უხდის მათ ვინც დეპეშებითა და წერილებით მიულოცა სახელობის დღე.

 1894 25 აგვისტო

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 24 აგვისტო“ („როგორც წინად, ისე დღეს ეგრედ წოდებული „სამთა კავშირი“...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „სამთა კავშირი“.

 1894 27 აგვისტო

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 26 აგვისტო“ („ჩვენ გუშინწინ ჩამოვაგდეთ ლაპარაკი...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „საფრანგეთს და გერმანიას შორის მშვიდობიანი ურთიერთობის დასაწყისი“.

1894 28 აგვისტომდე

 სიტყვებით: „რითაც ვიყავ მოქადული, / ყველა მე შენ განაცვალე...“, იწყებს ახალი ლექსის წერას და ქმნის ორ განსხვავებულ ვარიანტს. ტექსტი ავტორის სიცოცხლეში არ გამოქვეყნებულა.

 1894 28 აგვისტო

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 28 აგვისტო“ („გაჭივრებულმა მდგომარეობამ სოფლის მეურნეობისამ...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „სოფლის მეურნეობა რუსეთში“.

 1894 30 აგვისტო

იღებს აბდულ მიქელაძის წერილს და მის მიერ შეკრებილ არქეოლოგიურ ნივთებს ქშწ-კგ საზოგადოებისათვის.

 გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 2 სექტემბერი“ („გაზეთები იუწყებიან, რომ სექტემბერში...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „მამულების გამიჯვნის თაობაზედ“.

 1894 4 სექტემბერი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 3 სექტემბერი“ („ჩვენმა მკითხველებმა უკვე იციან, რომ ჩვენში მოდის...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „მინისტრის მოლოდინში“.

 1894 8 სექტემბრამდე

მარჯორი უორდროპისაგან იღებს წერილს. ადრესანტი სთხოვს „განდეგილის“ ინგლისურად თარგმნისა და გამოცემის ნებართვას.

 1894 8 სექტემბერი

საპასუხო ბარათს უგზავნის მარჯორი უორდროპს, სწერს, რომ ძალზე მოხარულია მისი ყურადღებით, თანხმობას აძლევს პოემა „განდეგილის“ ინგლისური თარგმანის გამოცემაზე და ძმასთან ერთად ეპატიჟება საქართველოში.

 1894 10 სექტემბერი

წერილს იღებს ბაზალეთელი ხელმოკლე აზნაურის გაბრიელ ჩრდილელისგან. სთხოვს მატერიალურად დაეხმაროს მის ვაჟ იოსებს გიმნაზიაში სწავლის გასაგრძელებლად.

 1894 18 სექტემბერი

გაზეთ “ივერიაში” ფსევდონიმით „Wasiani, W.“ იბეჭდება ვარლამ ჩერქეზიშვილის სტატია, რომელშიც საუბარია მარჯორი უორდროპის მიერ ილია ჭავჭავაძის „განდეგილის“ ინგლისურად თარგმნის განზრახვასა და ამის შესახებ პროფესორ უილიამ მორფილის აზრის შესახებ.

 1894 18 სექტემბერი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს დასაწყისს მოწინავე წერილისა თარიღით „ტფილისი, 18 სექტემბერი“ („ბ-ნი მინისტრი სახელმწიფო ქონებათა...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „ჩვენი სარჩიელი სოფლის მეურნეობის ძვირფას დარგებზე“.

1894 21 სექტემბერი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს დასასრულს მოწინავე წერილისა თარიღით „ტფილისი, 21 სექტემბერი“ („ჩვენ წინა წერილში მოვიხსენიეთ, რომ...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „ჩვენი სარჩიელი სოფლის მეურნეობის ძვირფას დარგებზე“.

 1894 22 სექტემბერი

გაზეთ „ივერიის“ „დამაკვირდის“ რუბიკაში ასტრონიმით (**) აქვეყნებს მის მიერ ჩამოყალიბებულ სენტენციას „არაფერია ამ ქვეყნად მუდმივი, ცვლილებების მეტი“.

 1894 25 სექტემბერი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 25 სექტემბერი“ („ჩვენმა მიწათმოქმედებამ რომ მიმართულება შეიცვალოს...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „მიწათმოქმედების სწორად წარმართვისათვის“.

 1894 30 სექტემბერი

გაზეთ „ივერიის“ „დამაკვირდის“ რუბრიკაში ასტრონიმით (**) აქვეყნებს მის მიერ ჩამოყალიბებულ სენტენციას „მრავალსიტყვაობა, ამაოსიტყვაობა, ბოროტსიტყვაობა და ცრუსიტყვაობა და-ძმანი არიან“.

 1894 2 ოქტობერი

იღებს დავით ავალიშვილის წერილს ვექსილის ვადის თაობაზე.

 1894 2 ოქტომბერი

იღებს დავით ავალიშვილის წერილს კახეთში რკინიგზის გაყვანის საჭიროების შესახებ.

თსს ბანკის ზედამხედველი კომიტეტის კრებაზე საბანკო სისტემაში ახალი კანონების შემოღებასთან დაკავშირებით ირჩევენ კომისიაში პეტრე გრუზინსკისთან და ალექსანდრე კობიაშვილთან ერთად.

 1894 9 ოქტომბერი

ანტონ ფურცელაძე „ივერიაში“ აქვეყნებს აკაკი წერეთლის საპასუხო წერილს „ქურდის თავზე ქუდი იწვის!“, რომელშიც, სხვა საკითხებთან ერთად, საუბრობს ილია ჭავჭავაძესთან თავის საქმიან ურთიერთობაზე. იგი განმარტავს, რომ მას და ილიას ბევრ საკითხთან დაკავშირებით ჰქონიათ კამათი, მაგრამ ეს ხელს არ უშლიდა ხელს ბანკში მათ თანამშრომლობას. ილია ჭავჭავაძის წინააღმდეგ აგორებულ კამპანიასთან დაკავშირებით იგი წერს, რომ ამ უაზრო დაპირისპირებამ ილია ჭავჭავაძეს ვერაფერი ავნო, საზოგადო საქმე კი დააზიანა. იგი დასძენს: „მთელი ათი წელიწადი ბრბო მოთარეშეთა მისდგომიხართ ამ ერთს, ჩვენებრივ ხორცშესხმულს კაცს, რომელსაც, როგორათაც ყველა კაცს, უეჭველია მრავალი ნაკლი უნდა ჰქონდეს, და ერთი შეცდომა ვერ უპოვნეთ, ერთი შეცდომა ვერ დაუმტკიცეთ...“.

1894 11 ოქტომბერი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც მტკიცდება წიგნების დასაკაზმი, შესასყიდი და გამსაღებლებისათვის გადასახდელი თანხები. განიხილავენ უმაღლესი მთავრობის წინაშე ქშწ-კგ საზოგადოების მიმართვას იმის მოთხოვნით, რომ შეწყდეს ადგილობრივი სამოსწავლო მთავრობის მიერ საზოგადოების ხელშეშლა უკვე დაარსებულთა მსგავს საფუძველზე ახალი სკოლების გახსნის საქმეში. კამათის შემდეგ თანხმდებიან, რომ მოცემულ ეტაპზე მსგავსი მიმართვით მიზანს ვერ მიაღწევენ და უარს ამბობენ მის გაგზავნაზე.

 1894 22 ოქტომბერი

გაზეთ „ივერიაში” უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს „ტფილისი, 22 ოქტომბერი“ („მიცვალება აწ ღვთის მიერ განსვენებულის...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „იმპერატორ ალექსანდრე III-ის გარდაცვალების გამო“.

 1894 30-31 ოქტომბერი

მონაწილეობს თსს ბანკის საგანგებო კრებაში. განიხილავენ გრიგოლ არწრუ[1]ნისეული ქარვასლის შესყიდვის საკითხს. ებმება კამათში ივანე მაჩაბელთან, რომელიც ბანკის მიერ ქარვასლის შესყიდვის წინააღმდეგია.

 1894 8 ნოემბერი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც კმაყოფილდება ბათუმის სკოლის მასწავლებლის თხოვნა მაჰმადიანი მოწაფეებისთვის წიგნების „ბუნების კარი“, „დედა ენა“ და რვეულების მიწოდების შესახებ. სახელმძღვანელოები და სასწავლო ნივთები ეგზავნება ხეთისა და წინარეხის სკოლებს; წინარეხის სკოლაში საყოფაცხოვრებო პირობების მოსაგვარებლად საჭირო ზომების მიღებას ავალებენ სკოლის მზრუნველ იოსებ ცხვედაძეს და სოლომონ მალაქაშვილს. არ კმაყოფილდება ნიკო მთვარელიშვილის შუამდგომლობა მოთხრობის „სოფლის მოღვაწენი“ დაბეჭდვასთან დაკავში[1]რებით, რადგან იგი გამგეობის სხვა წევრებმა არ მოიწონეს.

 1894 12 ნოემბერი

გაზეთ „ივერიაში“ იბეჭდება ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ ილია ჭავჭავაძის პოემა „განდეგილის“ ინგლისურად მთარგმნელი ქალი - მარჯორი უორდროპი უკვე გამოემგზავრა საქართველოში და იმჟამად თბილისში მყოფი მისი ძმა - ოლივერ უორდროპი სტამბულში დახვდება.

 1894 12 ნოემბრის შემდეგ

გაზეთ „ივერიაში“ იბეჭდება კორესპოდენცია, რომელშიც ვინაობის დაუსახელებლად საუბარია საჩხერელ ფერშალზე, რომლის უყურადღებობასაც ემსხვერპლა ადამიანი. გაზეთის გაცნობის შემდეგ პიროვნება, რომლის შესახებაც ყოფილა საუბარი - იოანე მაშკოვი საჩივარს წერს გაზეთ „ივერიისა“ და მისი რედაქტორის სახელზე და ბრალს სდებს მათ ცილისწამებაში.

 1894 25 ნოემბერი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 25 ნოემბერი“ („ერთი უდიდესი საქმე სამსოფლიო პოლიტიკისათვის...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „ინგლისმა პირი იბრუნა რუსეთისკენ სამეგობროდ“.

1894 26 ნოემბერი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 26 ნოემბერი“ („მართლმსაჯულება, სამართლის ქმნა ერთი იმისთანა საჭიროებაა...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „მართლმსაჯულება ქვეყნისა და ერის სამსახურში“.

 1894 1 დეკემბერი

თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც განიხილავენ ერთი თვის შემოსავალ-გასავალს. იაკობ გოგებაშვილს გამოუყოფენ რვეულების საფასურს და ამტკიცებენ წვრილმან ხარჯებს. მსჯელობენ კავკავის სკოლის შენობის აგების საკითხზე და მადლობას უხდიან რუსეთის საიმპერატორო არქეოლოგიის საზოგადოებას წიგნების მიწოდებისთვის. თანხა გამოიყოფა ასევე იმ კომისიისთვის, რომელიც 19 დეკემბერს მართავს წარმოდგენას საზოგადოების სასარგებლოდ.

 1894 2 დეკემბერი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 2 დეკემბერი“ („ჩვენ ამას წინად დავიწყეთ საუბარი იმაზედ...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „ინგლისის პოლიტიკის ახალი მიმართულება“.

 1894 4 დეკემბერი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 4 დეკემბერი“ („ინგლისი ერთი იმისთანა ქვეყანაა...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „ინგლისის ფლოტის ბატონობა საზღვაო-სავაჭრო საქმიანობაში“.

 1894 4 დეკემბერი

მწერალ ეკატერინე გაბაშვილთან, მეუღლესთან და დასთან, ელისაბედთან ერთად მცხეთის რკინიგზის სადგურში ხვდება ინგლისელ მწერალ ქალ მარჯორი უორდროპს, რომელსაც იმ დროს განზრახული ჰქონდა „ვეფხისტყაოსნისა“ და ქართული პოეზიის შედევრების ინგლისურად თარგმნა.

 1894 7 დეკემბერი

მონაწილეობს სახელმწიფო ქონებათა სამინისტროს რწმუნებულთა სამმართველოში გამართულ აგრონომთა თათბირში, რომელზეც იხილავენ ვენახების მეპატრონეთათვის ბანკიდან სესხის მიცემის საკითხს.

 1894 13 დეკემბერი

მარჯორი უორდროპს წარწერით უძღვნის საკუთარი თხზულებების ოთხ[1]ტომეულს.

 1894 15 დეკემბერი

გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი, 15 დეკემბერი“ („ფინანსთა სამინისტროში დღეს აღძრულია...“). მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „კრედიტი საქართველოს მევენახეთათვის“.

 1894 4-25 დეკემბერი

სამი კვირის მანძილზე მასპინძლობს მარჯორი უორდროპსა და მის დედას თბილისსა და საგურამოში.

1894 დეკემბრის მეორე ნახევარი

ლექსად წერს სატირულ-იუმორისტულ ფელეტონს „ორხმიანი საახალწლო ოპერეტი“ გაზეთ „კვალსა“ და მის თანამშრომლებზე. პერსონაჟებად გამოყვანილნი არიან: გიორგი წერეთელი, ზოილი (დავით კეზელი), სილოვან ხუნდაძე, ილია ხონელი (ბახტაძე), აკაკი წერეთელი, ანტონ ფურცელაძე, მიშო (მიხეილ მაჩაბელი), გრიგოლ და ალექსანდრე ყიფშიძეები, ივანე მაჩაბელი, ნიკო ცხვედაძე და იაკობ გოგებაშვილი.

 1894

იაკობ გოგებაშვილის „ბუნების კარში“ ქვეყნდება ილია ჭავჭავაძის ლექსები: „ჩიტი“, „ლოცვა“, და „ნიკოლოზ ბარათაშვილის სიკვდილზედ“; ნაწყვეტები პოემებიდან: „აჩრდილი“, „განდეგილი“, „გლახის ნაამბობი“, „კაცია – ადამიანი?!“, „რამდენიმე სურათი ანუ ეპიზოდი ყაჩაღის ცხოვრებიდამ“ და „სიტყვა, თქმული სამეურნეო სკოლის გახსნის ჟამს სოფელ წინამძღვრიანთკარში“.

 1894

მისი ხელმოწერით ცალკე წიგნად გამოდის ქშწ-კგ საზოგადოების ანგარიში.

 1894

პროფესორი ალექსანდრე ცაგარელი წარწერით უძღვნის საკუთარ წიგნს „ცნობები ქართული დამწერლობის შესახებ“.

 1894

„საქართველოს კალენდარში“ ფსევდონიმით „ი-ნი ამერი“ იბეჭდება ინფორმაცია ილია ჭავჭავაძის ბიოგრაფიისა და მოღვაწეობის შესახებ.

 1894

„კავკასიის კალენდარში“ რუსულ ენაზე იბეჭდება ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ 1884 წელს ჟურნალ „ნობათში“ დაიბეჭდა ილია ჭავჭავაძის ლექსზე „ნანა“ შექმნილი მუსიკის ნოტები, ხოლო 1890 წელს ჟურნალ ჯეჯილში გამოქვეყნდა მისი ლექსი „ბაზალეთის ტბა“.

 1894-დან

ვარშავის უნივერსიტეტის იურიდიული ფაკულტეტის დამთავრების შემდეგ სამშობლოში ბრუნდება ალექსანდრე მიქაბერიძე და განზრახული აქვს სამსახურის დაწყება. იგი გადაწყვეტს, გაეცნოს ილია ჭავჭავაძეს და რჩევა ჰკითხოს. ილია უხსნის, რომ საქართველოში, პოლონეთისგან განსხვავებით, კერძო დაწესებულებები ძალიან ცოტაა, მაგრამ დასაწყისისთვის სახელმწიფო დაწესებულებებშიც შეიძლება გამოცდილების შეძენა და სასარგებლო საქმის კეთება. ალექსანდრე მიქაბერიძე ითვალისწინებს მის რჩევას და 3-4 წლის მანძილზე მუშაობს ჯერ ქუთაისის, ხოლო შემდეგ თბილისის გიმნაზიებში.