`გოდორი
და კალათაო ბებერსა ჰრთავენ ქალათაო საწყალ ჭავჭავაძესაო ჯვარსა სწერენ ძალათაო“. ეკატერინე ავთანდილის ასულ კრიჟანოვსკის მოგონება, გაზეთი თემი, 1913 № 122; ვ.
კარბელაშვილის ჩანაწერი, „ლიტერატურული მემკვიდრეობა“, წ. 1, 1935, გვ. 547; იური
ჩიქოვანი, ქართული წარჩინებული გვარები, თავადი ჭავჭავაძეები, არტანუჯი, თბ., 2002,
გვ. 65, 66. პირთა ანოტაციები: ჭავჭავაძე გრიგოლ პაატას ძე (1811-1852) ილია ჭავჭავაძის მამა. 17 წლისამ დაიწყო სამხედრო სამსახური ნიჟეგოროდის
დრაგუნთა პოლკში. მონაწილეობდა რუსეთ-თურქეთის 1828-1829 წლების ომში, თავი
გამოიჩინა ყარსის, ახალქალაქის, ახალციხის აღებაში, იბრძოდა ტაო-კლარჯეთში. 1845 წ.
დაინიშნა კახეთის ათასკაციანი მილიციის უფროსად და იგერიებდა ლეკთა შემოტევებს.
ეკატერინე (ქალია) დავითის ასული – გვარი უცნობია. შიოშ ნიკიტას ძე შიოევის ქვრივი,
ილია ჭავჭავაძის მამის, გრიგოლ ჭავჭავაძის მეორე ცოლი. კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო
ფონდი, ავტოგრაფი № 232; ჟურნ. „ცისკარი“, 1961, № 3, გვ. 98-99; ი. ჭავჭავაძე, თსკ
ათ ტომად, ტ. 10, 1961, გვ. 411-412; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 18, თბ.,
2009, გვ. 28-30, 327. პირთა ანოტაციები: გურამიშვილი-ჭავჭავაძისა ოლღა თადეოზის ასული (1842-1927) საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების,
ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი,
ქველმოქმედი. კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ი. ჭავჭავაძის პირადი საარქივო
ფონდი, ავტოგრაფი № 335. პირთა ანოტაციები: რომანოვა-ლეიხტენბერგელი მარია ნიკოლოზის ასული (1819-1876) იმპერატორ ნიკოლოზ პირველის ქალიშვილი. ალფრედ-ერნსტ-ალბერტი პრინცი, ინგლისის დედოფალ ვიქტორიას მეუღლე. გაზ. “დროება“, 1881, 11 თებერვალი, № 31, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად,
ტ. 15, 2007, გვ. 223. ატრიბუცია: სტატია დაიბეჭდა „სავარაუდო“ თხზულებათა ტომში. ატრიბუციის არგუმენტირება
მოცემულია იქვე; იხ. ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 15, 2007, გვ. 621, 625-629,
632-633, 671. ქშწ-კგ საზოგადოების ოქმი, საქართველოს ეროვნული არქივი, ფ. 481, № 45, გვ. 53.
პირთა იდენტიფიკაცია: ოქმში ალხაზიშვილის სახელის მხოლოდ ინიციალი წერია და დადგინდა ქშწ-კგ
საზოგადოების წევრთა სიისა და სხვა ოქმების საფუძველზე. პირთა ანოტაციები: ალხაზიშვილი ილია სოლომონის ძე (1853-1921) ექიმი, მეცნიერი, მკვლევარი, პედაგოგი, პუბლიცისტი. ავტორია
ეთნოგრაფიული-ფოლკლორული, ისტორიული და სამედიცინო ნაშრომებისა. გაზ. „დროება“, 1884, № 32, გვ. 1-2. გაზ. „ივერია“, 1887, 11 თებერვალი, № 31, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად,
ტ. 9, თბილისი, 2006, გვ. 102. გაზ. „ივერია“, 1888, 11 თებერვალი, № 31 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად,
ტ. 10, 2007, გვ. 82. პირთა ანოტაციები: სალუსბერი (სალისბერი, სოლსბერი) რობერტ არტურ (1830-1903) ინგლისელი პოლიტიკური მოღვაწე, ლორდთა პალატის წევრი, 1885-1892 და 1895-1902
წლებში ბრიტანეთის პრემიერმინისტრი. გაზ. „ივერია“, 1889, 11 თებერვალი, № 32 , გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად,
ტ. 11, თბილისი, 2007, გვ. 78. გაზ. „ივერია“, 1896, 11 თებერვალი, № 32, გვ. 1-2; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად,
ტ. 13, 2007, გვ. 210. პირთა ანოტაციები: გაბრიელ ეპისკოპოსი, ერისკაცობაში გერასიმე მაქსიმეს ძე ქიქოძე (1825-1896) იმერეთის ეპისკოპოსი 1860-96 წლებში, თეოლოგი, პედაგოგი, ფსიქოლოგი, საზოგადო
მოღვაწე, ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე. გაზ. „ივერია“, 1897, 11 თებერვალი, № 22, გვ. 1; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად,
ტ. 13, 2007, გვ. 253 გაზ. „ივერია“, 1897, 11 თებერვალი, № 22, გვ. 2-3; ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად,
ტ. 13, 2007, გვ. 258. ხელნაწერთა ეროვნული არქივი, ილია ჭავჭავაძის არქივი № 35 (266). პირთა ანოტაციები: ბაგრატიონ-დავითაშვილი (დავითიშვილი) გიორგი (გოგი) ალექსანდრეს ძე (1858-
1929) ივანე მაჩაბლის ცოლის ძმა, გორის და შემდეგ თბილისის მაზრების თავადაზნაურობის
წინამძღოლი.
1850
11 იანვარი
მამას – გრიგოლ ჭავჭავაძეს მოჰყავს მეორე ცოლი – ეკატერინე (ქალია) დავითის
ასული. ამ გადაწყვეტილების მიზეზი მისი მატერიალური ხელმოკლეობაა. ილია
განიცდის ამას და ჯვრისწერის ჩაშლას ცდილობს. ქორწილის წინ პატარა ბიჭები
ნაცრიანი კალათებით ხელში შედიან ქაშვეთის ეკლესიის ეზოში, ნაცარს
აქეთ-იქით ყრიან და გაჰყვირიან, სავარაუდოდ, მის მიერ შეთხზულ სიტყვებს:
წყარო:
1863
11 თებერვალი
ოლღა გურამიშვილს უგზავნის წერილს. საყვედურობს, რომ მისგან ბარათი არ
მიუღია. უყვება, როგორ თამამად ამხელდა ერთი ნიღბიანი კაცი წინა საღამოს
მასკარადზე მყოფთ და როგორ კეთილგანწყობას გამოხატავდა მის მიმართ. სწერს,
რომ აპირებს მისთვის მანჟეტის სამაგრების შეკვეთას, წარწერით „ო. ჭ“ – ოლღა
ჭავჭავაძე.
წყარო:
1874
11 თებერვალი
მოსკოვის ბაღში თვალს ადევნებს სადღესასწაულო ცერემონიას, რომელიც ეძღვნება
რუსეთის იმპერატორ ალექსანდრე მეორის ქალიშვილის – მარია ალექსანდრეს ასულ
რომანოვას ქორწინებას დიდი ბრიტანეთის უფლისწულ ალფრედ-ერნსტ-ალბერტზე.
წყარო:
1881
11 თებერვალი
გაზეთ „დროების“ სარედაქციო გვერდზე ხელმოუწერლად აქვეყნებს სტატიას რუბრიკით „თეატრის
მატიანე“ („ჟოზეფზედ“ ლაპარაკი ცოტად დამიგვიანდა...“). ტექსტი ილია ჭავჭავაძის
სახელით პირველად დაიბეჭდა მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში.
წყარო:
1882
11 თებერვალი
თავმჯდომარეობს ქშწ-კგ საზოგადოების სხდომას, რომელზეც განიხილავენ ექიმების
მიერ ლექციების წაკითხვის საკითხს და ითხოვენ მათგან პროგრამების წარდგენას.
მსჯელობენ ქრესტომათიის მომზადების თაობაზე. ილია ჭავჭავაძეს ავალებენ
სახელმძღვანელოს პროგრამის შედგენას. ისმენენ ბათუმის სკოლის მასწავლებლის
წერილობით ინფორმაციას სკოლის შენობის დაქირავების შესახებ. იღებენ
გადაწყვეტილებას, რომ ქართული წიგნები მიაწოდონ ილია ალხაზიშვილს ჯავახეთისა და
ახალციხის მაზრებში გასაგზავნად. განიხილავენ ბიბლიოთეკის საჭირო წიგნებით
მომარაგების საკითხს. ამტკიცებენ სხვადასხვა სახის წვრილმან ხარჯს.
წყარო:
1884
11 თებერვალი
გაზეთ „დროებში“ იბეჭდება დასასრული რეცენზიისა ჟურნალ „ივერიის“ 1883 წლის
მეთერთმეტე და მეთორმეტე ნომრებში გამოქვეყნებულ მასალებზე, მათ შორის ილია
ჭავჭავაძის „შინაურ მიმოხილვაზე“
წყარო:
1887
11 თებერვალი
გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი,
10 თებერვალი“ („ევროპის პოლიტიკამ კიდევ ხელახლად იცვალა საგანი და გზა...“).
მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „ევროპის პოლიტიკის
ცვალებადობა“.
წყარო:
1888
11 თებერვალი
გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი,
10 თებერვალი“ („სალისბერის უკანასკნელმა სიტყვამ სულ ერთიანად...“). მწერლის
თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „სალუსბერის სიტყვა“.
წყარო:
1889
11 თებერვალი
გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი,
10 თებერვალი“ („ჩვენმა მკითხველებმა უკვე იციან, რომ კომიტეტი საადგილმამულო
გადასახადის გაწერისა...“). მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „საადგილმამულო
გადასახადის გაწერის კომიტეტის დადგენილება ტფილისის გუბერნიაში“.
წყარო:
1896
11 თებერვალი
გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი,
11 თებერვალი“ („სტირის და გლოობს მთელი საქართველო„...“). მწერლის თხზულებათა
ოცტომეულში დაიბეჭდა სათაურით „გაბრიელ ეპისკოპოსის გარდაცვალების გამო“.
წყარო:
1897
11 თებერვალი
გაზეთ „ივერიაში“ უსათაუროდ და ხელმოუწერლად აქვეყნებს მოწინავეს თარიღით „ტფილისი,
10 თებერვალი“ („ნუთუ თვალწინ დაგვიდგა დასაწყისი ოსმალეთის დასასრულისა...“).
მწერლის თხზულებათა კრებულებში იბეჭდება სათაურით „კრიტის ახალი აშლილობა და
ოსმალეთის საკითხი“.
წყარო:
11 თებერვალი
გაზეთ „ივერიაში“ სათაურით „ნარკვევი“ (ჟურნალ-გაზეთებიდამ) ხელმოუწერლად
აქვეყნებს წერილს („რუსულ ჟურნალში „Неделя“-ში დაბეჭდილია...“). ტექსტი ილია
ჭავჭავაძის სახელით პირველად დაიბეჭდა მწერლის თხზულებათა ოცტომეულში.
წყარო:
1906
11 თებერვალი
თბილისის გუბერნიის თავადაზნაურთა წინამძღოლი გიორგი ბაგრატიონ-დავითაშვილი
წერილობით სთხოვს ურჩიოს, რა ზომების მიღება აჯობებს არსებული აგრარული
უწესრიგობის დასარეგულირებლად.
წყარო: