:: ილია მატიანე :: მამარდაშვილის ციფრული ბიბლიოთეკა

1865

1965

1865

1865 თებერვლამდე პეტერბურგში გამოდის კირილე ლორთქიფანიძის მიერ შედგენილი კრებული „ჩონგური“, რომელშიც ქვეყნდება ილია ჭავჭავაძის ლექსები: „პოეტი“, „ქართვლის დედას“, „ხმა სამარიდამ“, „ელეგია“, „გაზაფხული“, „გუთნისდედა“, „მას აქეთ, რაკი შენდამი ვჰსცან მე სიყვარული...“ „ჩემო კალამო...“ „მუშა“, „ნანა“, „იანიჩარი“, ნაწყვეტი „აჩრდილიდან“ (V თავი) და „რამდენიმე სურათი ანუ ეპიზოდი ყაჩაღის ცხოვრებიდამ“ (დასაწყისიდან სიტყვებამდე: „იახლა ბატონს თხოვნით, ხვეწნითა“).		წყარო: „ჩონგური“, შემდგ. კირ. ლორთქიფანიძე, პეტერბურღი, 1864, გვ. 24, 35, 129- 147. წყარო: კირილე ლორთქიფანიძის მიმოწერა, მასალები XIX ს. 60-90-იანი წლების საქართველოს საზოგადოებრივ-კულტურული ცხოვრებიდან, თბ., 1981, გვ. 117-119. დათარიღება: კირილე ლორთქიფანიძე პირად წერილში აღნიშნავს, რომ 1865 წლის იანვარში „ჩონგური“ ჯერ კიდევ სტამბაში იყო. პირთა ანოტაციები: ლორთქიფანიძე კირილე ბეჟანის ძე (1839-1919) საზოგადო მოღვაწე, პოეტი, ჟურნალისტი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი.

1865 9 მარტი დიმიტრი ყიფიანის ვაჟი – ნიკოლოზი პეტერბურგიდან მამისთვის გაგზავნილ წერილში ახსენებს, რომ მოსწონს კირილე ლორთქიფანიძის მიერ გამოცემული კრებული „ჩონგური“ და მასში დაბეჭდილი ილია ჭავჭავაძის ლექსები.		წყარო: გიორგი ლეონიძის სახელობის ქართული ლიტერატურის მუზეუმი, 14989-ხ. პირთა ანოტაციები: ყიფიანი დიმიტრი ივანეს ძე (1814-1887) მწერალი, მთარგმნელი, პუბლიცისტი, საზოგადო მოღვაწე, სათავადაზნაურო ბანკის, თბილისის ბიბლიოთეკის, წერა-კითხვის გამავრცელებელი და დრამატული საზოგადოებების ერთ-ერთი დამაარსებელი. გადასახლებაში მოკლეს რუსეთის აგენტებმა. ქართულმა მართლმადიდებელმა ეკლესიამ წმინდანად შერაცხა. ყიფიანი ნიკოლოზ (კოლია) დიმიტრის ძე (1846-1905) მეცნიერი, მთარგმნელი, პუბლიცისტი, დიმიტრი ყიფიანის ვაჟი. ლორთქიფანიძე კირილე ბეჟანის ძე (1839-1919) საზოგადო მოღვაწე, პოეტი, ჟურნალისტი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი.

1865 10 აპრილი იღებს კოლეგიის რეგისტრატორის ჩინს.		წყარო: ლიტერატურული მემკვიდრეობა, ტ. 1, 1935, გვ. 571; საქართველოს ეროვნული არქივი, ფ. 214, 1-2734. დოკუმენტი: ნამსახურობათა სია.

1865 ივლისი ჟურნალ „ცისკარში“ „ღვიმელის“ ფსევდონიმით იბეჭდება ალექსანდრე ცაგარელის წერილი „ჩვენი დროების მწერლები“. ავტორი სხვა საკითხებთან ერთად ეხება დავით ჩუბინაშვილის მიერ შედგენილ „ქართულ ქრესტომატიას“ და გამოთქვამს უკმაყოფილებას იმასთან დაკავშირებით, რომ მასში არ არის შეტანილი ილია ჭავჭავაძისა და აკაკი წერეთლის ლექსები. ცაგარელის თქმით, ისინი ისე მაღლა დგანან სხვებზე, როგორც ცა არის ამაღლებული მიწიდან.		წყარო: ჟურნ. „ცისკარი“, 1864, № 4, გვ. 70-86. პირთა ანოტაციები: ცაგარელი ალექსანდრე ანტონის ძე (1844-1929) ფილოლოგი, ისტორიკისი, პეტერბურგის უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ სწავლობდა გერმანიასა და ავსტრიაში. 1872 წლიდან პეტერბურგის უნივერსიტეტში განაგებდა ქართული ენის კათედრას. 1922 წლიდან იყო თბილისის უნივერსიტეტის პროფესორი. ჩუბინაშვილი დავით იესეს ძე (1814-1891) მეცნიერი, ლექსიკოლოგი, მთარგმნელი, რუსთველოლოგი. პეტერბუგის უნივერისტეტის პირველი ქართველი პროფესორი. შეადგინა ქართულ-რუსულ-ფრანგული ლექსიკონი. დიდი ღვაწლი მიუძღვის ქართული კულტურის აღორძინებისა და განვითარების საქმეში. წერეთელი აკაკი როსტომის ძე (1840-1915) პოეტი, პროზაიკოსი, დრამატურგი, მთარგმნელი, საზოგადო მოღვაწე.

1865 სექტემბერი ჟურნალ „ცისკარში“ იბეჭდება აკაკი წერეთლის წერილი „რამოდენიმე სიტყვა „ჩანგურის“ შესახებ“, რომელშიც კირილე ლორთქიფანიძის მიერ გამოცემულ ამ კრებულში შემავალი თხზულებებია განხილული. სტატიის ავტორი „კაცია – ადამიანსა?!“ და „გლახის ნაამბობს“ ობოლ მარგალიტებს უწოდებს, ილია ჭავჭავაძეს ნიკოლოზ ბარათაშვილის გვერდით აყენებს და მათ ჩვენი ლიტერატურის მოსედ და აარონად იხსენიებს. ჟურნალის ამავე ნომერში იბეჭდება ანტონ ხუციშვილის „ბიბლიოგრაფიული ფურცელი“, რომელიც მკითხველს აუწყებს კრებულ „ჩონგურის“ გამოსვლას და ურჩევს შეძენას, რადგან მასში ბევრი კარგი ლექსია დაბეჭდილი. იქვე ციტირებულია ამონარიდი ილია ჭავჭავაძის ლექსიდან „ქართვლის დედას“.		წყარო: ჟურნ. „ცისკარი“ 1865, № 9, გვ. 3-21, 40-41. პირთა ანოტაციები: წერეთელი აკაკი როსტომის ძე (1840-1915) პოეტი, პროზაიკოსი, დრამატურგი, მთარგმნელი, საზოგადო მოღვაწე. ლორთქიფანიძე კირილე ბეჟანის ძე (1839-1919) საზოგადო მოღვაწე, პოეტი, ჟურნალისტი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი. ბარათაშვილი ნიკოლოზ მელიტონის ძე (1817-1845) პოეტი, რომანტიკოსი. მოსე ბიბლიური წინასწარმეტყველი. აარონი – მოსე წინასწარმეტყველის ძმა, იუდეველთა მღვდელი და წინამძღვარი. ხუციშვილი ანტონ პეტრეს ძე ჟურნალისტი, მიმოხილვით სტატიებს აქვეყნებდა ჟურნალ „ცისკარში“.

1865 სექტემბერი სამსახურებრივ საქმეებთან დაკავშირებით იმყოფება გუდაუთაში და იქიდან დეპეშას უგზავნის მეუღლეს, რომლითაც ატყობინებს, რომ კარგად არის.		წყარო: ი. ჭავჭავაძე, თსკ ოც ტომად, ტ. 18, თბ., 2009, გვ. 84. პირთა ანოტაციები: გურამიშვილი-ჭავჭავაძისა ოლღა თადეოზის ასული (1842-1927) საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი.

1865 ნოემბრამდე ჟურნალ „ჩონგურს“ საცენზუროდ გადასცემენ დავით ჩუბინაშვილს. ის მოითხოვს, რომ „ქართვლის დედაში“ ამოშალონ სიტყვები: „სწორობას“ და „თავისუფლებას“, „მუშაში“- „სამართალს“, პოემიდან „რამდენიმე სურათი ანუ ეპიზოდი ყაჩაღის ცხოვრებიდამ“ კი – მთლიანად ამოიღონ ბოლო ათი გვერდი.		წყარო: კირილე ლორთქიფანიძის მიმოწერა, მასალები XIX ს. 60-90-იანი წლების საქართველოს საზოგადოებრივ-კულტურული ცხოვრებიდან, თბ., 1981, გვ. 117-119. დათარიღება: ფაქტს ვათარიღებთ კირილე ლორთქიფიანიძის წერილის საფუძველზე. პირთა ანოტაციები: ჩუბინაშვილი დავით იესეს ძე (1814-1891) მეცნიერი, ლექსიკოლოგი, მთარგმნელი, რუსთველოლოგი. პეტერბუგის უნივერისტეტის პირველი ქართველი პროფესორი. შეადგინა ქართულ-რუსულ-ფრანგული ლექსიკონი. დიდი ღვაწლი მიუძღვის ქართული კულტურის აღორძინებისა და განვითარების საქმეში.

1865 ნოემბერი ჟურნალ „ცისკარში“ იბეჭდება დიმიტრი ჯანაშვილის წერილი „მახე“, რომელიც მიმართულია ამავე ჟურნალის მეშვიდე ნომერში გამოქვეყნებული ალექსანდრე ცაგარელის წერილის – „ჩვენი დროების მწერლები“ წინააღმდეგ. ჯანაშვილი არ ეთანხმება მას ილია ჭავჭავაძის შემოქმედების მაღალ შეფასებაში.		წყარო: კირილე ლორთქიფანიძის მიმოწერა, მასალები XIX ს. 60-90-იანი წლების საქართველოს საზოგადოებრივ-კულტურული ცხოვრებიდან, თბ., 1981, გვ. 117-119. დათარიღება: ფაქტს ვათარიღებთ კირილე ლორთქიფიანიძის წერილის საფუძველზე. პირთა ანოტაციები: ჩუბინაშვილი დავით იესეს ძე (1814-1891) მეცნიერი, ლექსიკოლოგი, მთარგმნელი, რუსთველოლოგი. პეტერბუგის უნივერისტეტის პირველი ქართველი პროფესორი. შეადგინა ქართულ-რუსულ-ფრანგული ლექსიკონი. დიდი ღვაწლი მიუძღვის ქართული კულტურის აღორძინებისა და განვითარების საქმეში.

1865 მოსკოვში გარდაიცვალა ილიას უფროს ძმის – კონსტანტინე ჭავჭავაძის ქვრივი ბარბარე კუკოლევსკაია და ობლად დარჩა 10 წლის ძმისწული სიმონი.		წყარო: Даниловское кл.Т.2, с.121. პირთა ანოტაციები: ჭავჭავაძე კონსტანტინე გრიგოლის ძე (1833-1854) ილია ჭავჭავაძის უფროსი ძმა. სწავლობდა რუსეთში და ცოლად მოიყვანა წარმოშობით ვორონეჟელი ბარბარე კუკოლევსკაია. მოკლეს ლეკებმა წინანდალზე თავდასხმისას. კუკოლევსკაია ბარბარე (ვარვარა) გრიგოლის ასული ილია ჭავჭავაძის რძალი, ძმის – კონსტანტინეს მეუღლე, ვორონეჟის გუბერნიის ოსტორგის მაზრიდან.

1865 რვეულში იწერს ხევსურულ ლოცვებს წარწერით „ლოცვანი ხევსურთა დაწერილნი 1865 წელს ხევსურის სიტყვითა“. .		წყარო: ავტოგრაფი, გ. ლეონიძის სახ. ქართული ლიტერატურის სახელმწიფო მუზეუმი, № 4263.

1865 წერს „გლეხთა განთავისუფლების პირველი დროების სცენებს“		წყარო: გაზ. „დროება“, 1867, № 33, გვ. 2. დათარიღება: 1865 წელი ტექსტში „წლევანდელ“ წლად არის ნახსენები.