1870 15 იანვარი

ალექსანდრე ცაგარელი გაზეთ „დროებაში“ ხელმოუწერლად ბეჭდავს სტატიას „ჩვენი უბედური მწიგნობრობა ამ საუკუნეში“, რომელშიც მადლობას უხდის მიხეილ ჭავჭავაძეს “კაცია – ადამიანის?!“ გამოცემის დაფინანსებისთვის. წერილში საუბარია არა მხოლოდ ამ ნაწარმოებზე, არამედ ზოგადად ილია ჭავჭავაძის შემოქმედებაზე.  

წყარო:

გაზ. „დროება“, 1870, № 2, გვ. 1-3.

პირთა ანოტაციები:

 ცაგარელი ალექსანდრე ანტონის ძე (1844-1929)

ფილოლოგი, ისტორიკისი, პეტერბურრგის უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ სწავლობდა გერმანიასა და ავსტრიაში. 1872 წლიდან პეტერბურგის უნივერსიტეტში განაგებდა ქართული ენის კათედრას. 1922 წლიდან იყო თბილისის უნივერსიტეტის პროფესორი.

ჭავჭავაძე მიხეილ ზაქარიას ძე

1860–იან წლებში კალუგაში მცხოვრები თავადი, პეტერბურგის ქართველ სტუდენტთა ამხანაგობის აქტიური წევრი. მისი ხარჯით გამოიცა პირველად „კაცია ადამიანი“.

1870 15 იანვარი

გაზეთ დროების მეორე და მომდევნო ნომრებში იბეჭდება განცხადება იმის შესახებ, რომ სტეფანე მელიქიშვილისა და კომპანიის სტამბაში და ქუთაისის გუბერნიის ტიპოგრაფიაში იყიდება მოთხრობა „კაცია – ადამიანი?!“.

წყარო:

გაზ. „დროება“, 1870, №№ 2, 3, 4.

პირთა ანოტაციები:

მელიქიშვილი სტეფანე (გარდ. 1887)

გამომგონებელი და მესტამბე. XIX ს 60 -იან წლებში ნიკო ღოღობერიძესთან და ვახტანგ თულაშვილთან ერთად, დაარსა სტამბა, რომლისთვისაც ქ. ვენიდან გამოიწერეს ახალი ქართული ე. წ. „ვენური შრიფტი“.

1870 7 თებერვალი

თბილისის გუბერნიის დუშეთის განყოფილების მომრიგებელ სასამართლოში იწყებს გლეხ პეტრიაშვილის სარჩელის განხილვას თავად ხიმშიაშვილის წინაღმდეგ. საქმე ეხება ხარის წართმევას. მომჩივანი მოითხოვს მის დაბრუნებას და მოცდენილი დღეების ანაზღაურებას.

წყარო:

სასამართლო სხდომის ოქმი, ავტოგრაფი, საქართველოს ეროვნული არქივი,ფონ.133, აღწ. 1, საქ. 1356, ფურ. 1, დედანი; „საისტორიო მოამბე“, 19-20, თბ., 1965, გვ. 424.

პირთა ანოტაციები:

პეტრიაშვილი

 დუშეთის მაზრის მკვიდრი, გლეხი.

ხიმშიაშვილი

სასამართლო ოქმში მისი სახელი არ წერია

1870 7 თებერვალი

ჟურნალ „მნათობში“ იბეჭდება მისი ლექსი „ქართველ სტუდენტების სიმღერა“.

წყარო:

ჟურნ. „მნათობი“, 1870, № 2, გვ. 126.

1870 2 მარტი

თბილისის გუბერნიის დუშეთის განყოფილების მომრიგებელ სასამართლოში განაგრძობს გლეხი პეტრიაშვილის სარჩელის განხილვას თავად ხიმშიაშვილის წინააღმდეგ. ირკვევა, რომ მომჩივნის ბრალდება, თითქოს თავადმა ხიმშიაშვილმა ხარი წაართვა, არ შეესაბამება სინამდვილეს. ხიმშიაშვილს ბრალდება ეხსნება, მომჩივანს კი ეკისრება სასამართლო ხარჯების ანაზღაურება.

1870 12 მარტი

მიხეილ ბეთანიშვილი გაზეთ „დროებაში“ ათავსებს შენიშვნას, რომელშიც აღიარებს, რომ „კაცია – ადამიანი?!” გამოსცა არა პირადად მან, არამედ პეტერბურგის ქართველ სტუდენტთა ამხანაგობამ.

1870 18 მაისი

თბილისის საქველმოქმედო საზოგადოებაში შეაქვს მარტისა და აპრილის გადასახადი.

1870 27 მაისამდე

მთავრდება დუშეთის სასამართლოს მშენებლობა და ტარდება მისი საზეიმოდ კურთხევა.

1870 27 მაისი

იღებს ამიერკავკასიის კონტროლის პალატის მმართველის თანაშემწის წერილს სასამართლოზე გაწეული ხარჯების ანგარიშის დაზუსტების მოთხოვნით. წერილში ნათქვამია, რომ დანახარჯი შეადგენდა 494 მანეთს და 75 კაპიკს და არა 501 მანეთს. კონტროლის პალატა ითხოვდა განმარტებას, რაში დაიხარჯა დარჩენილი 6 მანეთი და 25 კაპიკი.

1870 9 ივნისი

პასუხობს ამიერკავკასიის კონტროლის პალატის წერილს, რომელშიც ითხოვდნენ ხარჯთაღრიცხვის დაზუსტებას. მისი განმარტებით, ის 6 მანეთი და 25 კაპიკი, რომლის შესახებაც ეკითხებოდნენ, გადაუხადეს მღვდელსა და მგალობლებს სასამართლოს შენობის კურთხევისას და ეს აღნუსხული იყო სასამართლოს საბუღალტრო წიგნში.

1870 14 ივლისი

კირილე ლორთქიფანიძე ნიკო ნიკოლაძისთვის გაგზავნილ წერილში აღნიშნავს, რომ არ მოსწონს ალექსანდრე ცაგარელის მიერ გამოთქმული მოსაზრებები ილია ჭავჭავაძის შემოქმედების შესახებ და რომ კარგი იქნებოდა, მის საპასუხოდ ნიკო ნიკოლაძეს ვრცლად და საფუძვლიანად განეხილა ილიას ნაწარმოებები.

1870 30 ოქტომბერი

გაზეთ „დროებაში“ იბეჭდება ნიკო ნიკოლაძის ფელეტონი „ჩემ მკითხველს“, რომელშიც იგი საუბრობს ენის სიწმინდეზე და უპირისპირდება მათ, ვინც ილია ჭავჭავაძეს ენას უწუნებს, მაგალითად ეფთვიმე წერეთელს.

1870 10 ნოემბერი

თბილისის გუბერნიის დუშეთის განყოფილების მომრიგებელ სასამართლოში განიხილავს გლეხ ეკალაძის საჩივარს ეგიაზარ ალექსიშვილის წინააღმდეგ. საქმე ეხება მომჩივნის მიწიდან ძნების გატანას. სასამართლო ალექსიშვილს დამნაშავედ ცნობს, უსჯის ექვსი დღით პატიმრობას, მომჩივნისთვის ზარალის ანაზღაურებას და სასამართლო ხარჯების დაფარვას.

წყარო:

სასამართლო სხდომის ოქმი, ავტოგრაფი, საქართველოს ეროვნული არქივი, ფონ. 133, საქ. 22, ფურ. 16; „საისტორიო მოამბე“, 19-20, 1965, გვ 428.

პირთა ანოტაციები:

 ეკალაძე

დუშეთის მაზრის მკვიდრი, დროებით დაქირავებული გლეხი.

ალექსიშვილი ეგიაზარ

დუშეთის მაზრის მცხოვრები.

1870 23 ნოემბერი

თბილისში, კერძო ბინაზე, ორ სხვა პიესასთან ერთად იდგმება ილია ჭავჭავაძის „გლეხთა განთავისუფლების პირველ-დროების სცენები“. იგი სცენაზე წარმოსადგენად შეამოკლა გიორგი თუმანიშვილმა და ილია ჭავჭავაძეს არ მოსწონს ეს გადაკეთებული ვარიანტი.

1870 29 ნოემბერი

გაზეთ „დროებაში“ იბეჭდება სტატია „ქართული შინაური წარმოდგენა“, რომელშიც საუბარია 23 ნოემბერს კერძო ბინაზე წარმოდგენილი „გლეხთა განთავისუფლების პირველ-დროების სცენების“ შესახებ. ავტორის აზრით, მიუხედავად იმისა, რომ ილია ჭავჭავაძის ეს ტექსტი საგანგებოდ თეატრისათვის არ დაწერილა, ყოველი სიტყვა და პერსონაჟთა მიხვრა-მოხვრა ნამდვილი ცხოვრებიდან არის აღებული და მაყურებელზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა.

წყარო:

გაზ. „დროება“, 1870, № 47, გვ. 3.

1870 დეკემბერი

ჟურნალ „მნათობში“ სათაურით „სიმღერა“ იბეჭდება მისი ლექსი „დედამ რომ შვილი გაზარდოს...“

1870

ანტონ ფურცელაძის სახლში ესწრება მწერლის ახალი რომანის – „მაცი ხვიტიას“ საჯარო კითხვას.

1870

მეუღლესთან და დუშეთის საზოგადოებასთან ერთად იღებს სამახსოვრო ფოტოს.

წყარო:

საქართველოს ეროვნული არქივი, 0-42402, გიორგი ლეონიძის სახელობის ქართული ლიტერატურის მუზეუმი, № 4419-i.

ფოტო

პირთა ანოტაციები:

გურამიშვილი-ჭავჭავაძისა ოლღა თადეოზის ასული (1842-1927)

საზოგადო მოღვაწე, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტისა და საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოებების წევრი, ქველმოქმედი.