სიტყუა: თქმული ქუთაისის მთავარ ანგელოზის სობოროსა შინა გაბრიელ ეპისკოპოზისა მიერ

„სარწმუნოებამან შენმა გაცხოვნა შენა“.

ესრეთ უთხრა უფალმან ერთსა ბრმასა, რომელი გამოითხოვდა მისგან კურნებასა მხურვალითა სარწმუნოებითა, და მიიღოცა კურნება სარწმუნოებისათვის თვისისა. ესრეთვე ეტყოდა მაცხოვარი მრავალგზის სხვათაც მრავალთა პირთა, რომელთა შინა შენიშნვდა ცხოველსა სარწმუნოებასა. უფალი ჩვენი მხოლოდ მუნ იზამდა კურნებასა და მიანიჭებდა ცხოვრებასა, სადაცა ხედვიდა სარწმუნოებასა. ჭეშმარიტად, ძმანო, სარწმუნოება აცხოვრებს კაცსა, გარნა არა ყოველი სარწმუნოება, არამედ სარწმუნოება ცხოველი; არის სარწმუნოება ცხოველი და არის სარწმუნოება მკვდარი: თვით საღმრთო წერილი გვასწავებს ამას, სარწმუნოება ცხოველი არს იგი, რომელი სუფევს და მოქმედობს გულსა შინა ჩვენსა, რომელი სძლევს სულსა შინა კაცისასა ყოველთა ბოროტთა ვნებათა, რომელმან ესრეთ დაიმორჩილა ბუნება კაცისა, რომელ ამოქმედებს მას მსგავსად სჯულისა სახარებისასა. გარნა სარწმუნოება მკვდარი არის იგი, რომელი სჩანს მხოლოდ ბაგეთა ზედა კაცისათა და არა შესულა გულსა შინა მისსა, რომელი ვერ მართავს მოქმედებათა და ყოფაქცევათა მისთა და არა სჩანს საქმეთა შინა მისთა. „სარწმუნოება თვინიერ საქმეთა მკვდარ არს“, იტყვის მოციქული იაკობ. „მიჩვენე მე სარწმუნოება შენი საქმეთაგან შენთა და მე გაჩვენო შენ საქმეთაგან ჩემთა სარწმუნოება ჩემი“ დასძინებს იგი.

ცხად არს, ძმანო ჩემნო, რომელ სიტყვა, საქმე და ყოველი ყოფაქცევა და მოქმედება კაცისა გამოაჩენს. აქვს მას სარწმუნოება ცხოველი, ანუ მკვდარი არს სარწმუნოება მისი? წარმოვიდგინოთ რომელიმე მაგალითი: ვსთქვათ რომ არის ერთი ვინმე კაცი, მებატონე, რომელსა ჰყავს მრავალი ყმა და მოსამსახურე. უკეთუ მებატონესა მას არ ებრალება ყმანი თვისნი, არ უვლის მათ კარგათ, არ აჭმევს და არა აცმევს საკმაოდ, ერთი სიტყვით, არა მიაჩნია იგინი ვითარცა უმცირესნი ძმანი, ბძანებისამებრ სახარებისა, არამედ უყურებს მათ ვითარცა რომელსამე საქონელსა, ანუ ნივთსა, უსამართლოს ეპყ რობა მათ, ცდილობს მხოლოდ, მიიღოს მათგან, რაც შეუძლია უმეტეს სარგებლობა, ართმევს მათ სიმართლით და უმართლოდ ყოველსა რაცა შეუძლია, როგორ არ იფიქროს კაცმა, რომელი სარწმუნოება მისი არ არის ცხოველი, არამედ მკვდარ, თუმცაღა იგი არაოდეს არ მოაკლებოდეს წირვა ლოცვასა, მტკიცედ იმარხვიდეს ყოველსა წესსა ეკკლესიისასა გარნა, რავდენი არიან ესე ვითარნი პირნი ქვეყნისა შინა, ჩვენსა! წარმოვიდგინოთ მეორე მაგალითი: ვსთვათ რომელ არის ერთი ვინმე ჩინოვნიკი, რომელი გარეშეობითა თვისითა გამოჩნდება ვითარცა ნამდვილი მორწმუნე ქრისტიანე, გარნა ვალდებულებასა თვისისა თანამდებობისასა არ ასრულებს სიმართლით, არა აღუკრძალავს თავსა თვისსა ქრთამსა. მრავალგზის გაამართლებს ბრალიანსა, და დასჯის უბრალოსა, და ყოველთა შინა საქმეთა ეძიებს მხოლოდ, თვისსა სარგებლობასა; როგორ არა სთქვას კაცმან, რომელ მკვდარ არს სარწმუნოება მისი, რომელ სარწმუნოება ვერ მართავს საქმეთა მისთა, ცოდვა და თავხედობა უმძლავრეს არიან გულსა შინა მისსა, ვიდრე მადლი და ჭეშმარიტება. გარნა ვინ არ იცის რავდენი არიან ჩვენ შორის ესრე ვითარნიცა პირნი... ვსთქვათ კიდევ ერთი მაგალითი: წარმოვიდგინოთ, რომელ არის ერთი ვინმე საწყალი კაცი, ღარიბი და მოკლებული ყოველთა ბედნიერებით მსოფლიოთა, გარნა არ არის იგი დაღონებული სიღარიბითა თვისითა, მხნეობს ყოველთვის, ყოველთვის მუშაკობს და არ კარგავს სა სოებასა უფლისადმი, არავის აწუხებს, არამედ ხელითა თვისითა ზრდის თავსა თვისსა და კმაყოფილ არს თვისითა მდგომარეობითა; როგორ არ სთქვას კაცმან, რომელ ცხოველ არს სარწმუნოება გულსა შინა მისსა! ბუნება კაცისა, ძმანო ჩემნო, დაცემულ არს და მიდრეკილ ცოდვისადმი, გარნა სარწმუნოება ცხოველი მარადის უნდა განაღვიძებდეს მას და არა მიუშვებდეს ცოდვისა ქმნად; სარწმუნოება უნდა იყოს ვითარცა აღვირი ვნებათა მისთა, ყოველი ასო უნდა ემორჩილებოდეს სარწმუნოებასა მისსა: მხოლოდ მაშინ ცხოველი არს სარწმუნოება კაცისა ოდეს, მართავს სვლათა მისთა ვითარცა აღვირი ცხენისა სვლისა.

მოციქული პავლე სწერდა კორინთელთა: „თავნი თქვენნი გამოიცადენით უკეთუ ხართ სარწმუნოებასა შინა, თავნი თქვენნი განიკითხენით: გამოვიცადოთ ჩვენცა, ძმანო თავნი ჩვენნი, ვკითხოთ ჩვენცა თავთა ჩვენთა ვართ სარწმუნოებასა შინა? პირველი შეხედულობა, ვითომც, გამოაჩენს რომელ ჩვენ ვართ ნამდვილათ სარწმუნოებასა შინა, გარნა ოდეს ღრმათ განვიხილავთმაშინ დავრწმუნდებით, რომელ სარწმუ ნოება ჩვენი არ არის ესოდენ ცხოველ და ძლიერ ჩვენ შინა, რომელ შეეძლოს მას მართვა ჩვენისა ყოფაქცევისა, და მოპოება ვნებათა, და ღვარძნილთა ჩვენთა. პირველი და ნამდვილი ნაყოფი სარწმუნოებისა ცხოველისა არს სიყვარული და ერთობა; გარნა სად არის სიყვარული და ერთობა ჩვენ შორის? ესრეთ მოკლებულვართ ჩვენ ერთობითა და სიყვარულითა, რომელ, ვითარცა სიტყვათა შინა ჩვენთა ვახსენებთ მხოლოდ მოყვრობასა ანუ მტერობასა, ესრეთვე ყოფაქცევა ჩვენი და ურთიერთთა შორის და წყობილება ანუ მისვლა მოსვლა, გამოაჩენს ანუ მოყვრობს, ანუ მტერობასა; და მით ვართ ჩვენ დაცემულ და დამცირებულ. მეორე მიუცილებელნი ნაყოფი ცხოველისა სარწმუნოება არს და უნდა იყოს სიმართლისა და მართლ მსაჯულებისა სიყვარული; გარნა ვართ ჩვენ მოკლებული ესრე ვითართა სათნოებათა მოყვარეთა ვაქებთ, თუმცაღა არა იყვნენ ღირსს ქებისა, მტერთა ვაძაგებთ, თუმცა იყვნენ ღირსი ქებისა.

„არა უწყისთა თავნი თქვენი“ ესრეთ განაგრძობს მოციქული სიტყვათა მათ, რომელნი მოვიხსენეთ ჩვენ, „არა უწყითა თავნი, თქვენი, რამეთუ იესოქრისტე თქვენ შორის არს“. გული კაცისა რომელსა აქვს ცხოველი სარწუნოება, ტაძარი არის იესო ქრისტესი. ცხოვლად მორწმუნე კაცი ცხადად უნდა გრძნობდეს თვის შორის სიტკბოებასა იესო ქრისტესა, სული ეტყვის მას სიახლოვეს უფლისასა, გული ეწამება მას უფლისათვის.

გარნა უკეთუ შენ, ძმაო ჩემო ხარ სარწმუნოებას. შინა, გესმაა წოდება უფლისა, ვითარცა ოდესმე ესმა ესაიასა: „ნუ გეშინიან, რამეთუ გამოგიხსენ შენ, გიწოდესახელი შენი, ჩემი ხარ შენ“ გილოცავსა შენ ოდესმე ესოდენითა გულმოდგინებითა, რომელ გულსა შინა შენსა ცხადათ ეთქვა მაცხოვარსა, ვითარცა უთხრა ოდესმე ერთგზის განრღვეულსა მას: „ნუ გეშინიან შვილო, მიგეტევნენ შენ ცოდვანი შენი“ უკეთუ ცხოველ არს სარწმუნოება შენი: ძალგიძსა მუხლმოდრეკილმა უთხრა, უფალსა შენსა მსგაზვსად დავითისა, ვითარცა „სწყურის ირემსა წყაროთა ზედა წყალთასა, ესრედ სწყურის სულსა ჩემსა შენდამი ღმერთო, მოსწყურდა სულსა ჩემსა ღვთისა მიმართ ცხოველისა, ოდესმე მივიდე და გამოვეცხადო სახელსა შენსა“; ოდეს ყოფილ ხარ შენ დამძიმებული ჭირითა განსაცდელთაგან ისმოდა ხმა უფლისა გულსა შინა შენსა, მღაღადებელი: „მოვედით ჩემთან ყოველნიმაშურალნი და ტვირთ მძიმენი, და მე განგისვენო თქვენ, აღიღეთ უღელი ჩემი თქვენ, და იხილეთ რამეთუ მშვიდ ვარ და მართალ გულითა უკეთუ შენ ამას ყოველსა არ გრძნობ, უკეთუ შენ „არცა ხმა მისი გესმა, არცა ხატი მისი გიხილავს“, ვითარცა აყვედრებდა უფალი ურიათა მათ, არა ხარ შენ სარწმუნოებასა შინა უკეთუ სოფლისა ამის სახრელი მდგომარეობა, საზოგადო დავიწყება სიმართლისა და სიყვარულისა, ცოდვა და უსჯულოება ყოველთა არ სწვავს გულსა შენსა, უკეთუ სული შენი არა მღვიძარე არს შეხედვითა სოფლისა ამის განხრწნილებისათა, მაშასადამე სად არს სარწმუნოება შენი სად არს სიყვარული? უკეთუ იყო შენ სარწმუნოებასა შინა, იესო ქრისტე იყომცა გულსა შინა შენსა, გარნა იესო ქრისტე არ დარჩება უქმად და უნაყოფოს გულსა შინა კაცისასა, სიტყვისამებრ პეტრე მოციქულისა: „არა უქმად, არცა უნაყოფო იპოვნეთ უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესა მეცნიერება“. იესო ქრისტემან თვით სთქვა: „მამა ჩემი მოაქამომდე იქმს და მეცა ვიქმ“; რასა იქმს იგი, ანუ სად მოქმედობს აქამომდე? იგი იქმს ცხოვნებასა, იგი მოქმედობს გულსა შინა შენსა მადლითა თვისითა. იგი სდევნის სულსა უფლისადმი, იგი სწმენდს და აცხოველებს სულსა შენსა.

ამისთვის, ძმანო, უკეთუ იტყვით, რომელ ხართ სარწმუნოებასა შინა, ხოლო არა სთქვათ ვერ ძალგიძსთ, უკეთუ იესო ქრისტე არს თქვენთანა, თანაგვაძსთ სიტყვისამებრ იოანე მოციქულისა, „ვითარცა იგი თავადი თქვენცა სვლად.

ძველი ამხანაგები.

კომედია ერთს მოქმედებად.

მოქმედი პირნი:

1) თ. კვახაძე, ბერიკაცი.
2) ნიკო მისი შვილი, კანდიდატი, რუსეთიდგან მოსული.
3) სოსო შერეკილიძე, გადამწერალი.

აფიცრები

4) ბარამ ორბახაძე
5) კოსტა ფანტაძე
6) ივანე აკარიძე, კვარტალი.
7) გიგო ცუციაშვილი.
8) ელენე გიგოს და.
და
9) მაქსიმე, კვახაძის მსახური. -

გამოსვლა პირველი.

(ზალა კვახაძის სახლში. მამა ფეხმოფრთხილი მუთაქაზედ წამოწოლილი არის. ნიკო სკამზედ ზის დაფიქრებული. მაქსიმე მათ წინ დგას, ხანჯალზედ დაბჯენილი.)

მამა.

შვილო, რათ მოგწყენია აგრე? გამაგებინე!
დაღალულხარ? ბძანე და ქვეშ -დააგებინე...
მოგიხდება მოსვენება, ცოტა ხანს დაიძინე!-
ჰეი, ბიჭო! არ გესმის შენ? გაიგონე. მაქსიმე!

მაქსიმე.

რას მიბძანებთ, ბატონო ჩემო, შენი ჭირიმე?

მამა.

ტყვილათ იდექი აქ? ეს როგორ ვერ გაიგე?
ნიკოს ეძინება. წადი ეხლავ ქვეშ დაუგე? (მაქსიმე გადის.)

ნიკო.

ნუ სწუხართ, რა საჭიროა ქვეშსაგების დაგება?
მე არ მაქვს ჩვეულება, დღე არ დამეძინება.

მამა.

მაშ რათ ხარ მოსხლეტილი! მოგეწყინა? მითხარი.
მალე გახალისდები, ნახე კარგათ ქალაქი.
შენობისათ რომ იყო ისე ხომ აღარ არი?...
მეტად გამშვენიერდა, მეტად უცხო რამ არი!...

ნიკო.

იმედია ბატონო, უკეთაც შეიქმნება.
როდესაც ხალხში შევა თან და თან განათლდება.
განათლება სივრცისა და სიმდიდრის მიზეზი,
მას შემოაქვს ხელოვნება, უცხო და უცხო წესი.

მამა. (სიცილით)

განა მისი მიზეზია აგრე შენი მოწყენაც.

ნიკო.

არა, დაღალული ვარ, არკი გითხართ წეღანაც.

მამა (ამოხვრით).

ჰეი, ჰეი რაები ხართ ახლანდელი შვილები!
ჰაი ბეჩავ! მანგრე ვიყავთ ჩემს დროში ყმაწვილები?
ჯაფას ვერას აიტანთ, დასათვითებულები!
(სიცილით) წიგნის მოწერითკი გვჯობიხართ, მაგრამ მაშინც ფულები...
ორი ფოჩტა გაგივლია, ხარ მაგრე მოკაკული. -
ჩემს დროს რომ მოსწრებოდი, ამოგხდებოდა სული! ნიკო.
სტავროპოლიდგან თვითქმის უშინლოდ მოვდიოდი,
ცოტა ცივი ქარიც იყო და უთუოთ გავცივდი.

მამა.

იცი თავის ანბავი შინელს მოვიხურავდი. -
(ამოხვრით) მეკი შენის ხნის პერაპგა მწვანეზედა ვგორავდი,
ფეხშიშველი თოვლში ვხტოდი, მაგრამ რას ჰქვი ან მციოდა?
კაცს ენახა იტყოდა თუ ფეხზედ კომლი ამდიოდა.

ნიკო.

ეხლა სულ სხვა დრო არის, წავიდა ის დროება,
სხვა ხასიათი მოვიდა და სხვა საჭიროება.

მამა.

განა არ ვიცი შვილო?! ვინ არ ატყობს თვალ და თვალა, რომ სულ სხვა დრო შემოვიდა, ბუნებაც გამოიცვალა. –

ისინივე და მაქსიმე.

მაქსიმე.

ბატონო, გახლავსთ თქვენთან სუდის მწერალი სოსო: ნიკოს მოსვლა შეუტყვია და ეგების მნახოსო.

ნიკო.

გადი მალე და სთხოვე დიდის კმაყოფილებით

მაქსიმე (სკამებს ბერტყავს.)

ბატონი ხართ, ეხლავ, ეხლავ გიახლებით. (გადის).

ისინივე და სოსო.

(სოსო და ნიკო ერთმანეთს კოცნიან.)

ნიკო.

მოციქულებს მიგზავნით, ისე ვერ შემოდით?აგრე გაგვიდიდკაცდით? - დაბძანდით! - რასა იქთ?

სოსო.

გმადლობთ. გახლავარ ცოცხალი ღვთის და თქვენის იმედით,
ვმსახურობ, ათ თუმანს ვიღებ, ჯერ მწერალი გახლავარ,
მაგრამ ჩემ სტოლ- ნაჩალნიკს, როგორც ვატყობ, უყვარვარ.

ნიკო: (შეჭმუხვნით)

ისემც კარგი დაგემართოს, თუ არა გყავს გამწყრალი!
(თავისთვის) ვინ, ჰკითხავს შენი ჭირიმე არის თუ არა მწერალი?

სოსო.

არა, კარგი კაცია: დღეს ბაზარში გამგზავნა.
და მისის პირით მადლობა ორჯერ სამჯერ მიბძანა.

ნიკო.

კარგი კაცი ყოფილა თუ ჯაფით არ გაწუხა.
(თავისთვის) ფაფახი, ქამარ, სერთუკი, ბრუკი, ფეხებზედ წუღა...
არც რუსია, არც ქართველი; ეს რანაირათ მორთულა?

სოსო.

ეგკი იცის სამართალში აწ მალე მობძანდება
და თუ იქ არ დავუხვდი მეტად გამიჯავრდება.
შენი მოსვლა რომ მითხრეს, დეჟურნს გამოვეპარე.
ხვალაც გნახავ გეთაყვანე და ეხლა ეს მაკმარე!..

ნიკო.

დაიცა, რა მიგაჩქარებს ცოტა ვიმუსაიფოთ.

სოსო.

არა, შენი ჭირიმე, გამიშვით. არ დამღუპოთ. (მიდის)

ნიკო. (თავისთვის)

ამ უბედურის შვილსა ეს რა ცოდვა სწვევია?
ცოტა ჭკუა რაც ჰქონდა ისიც გამოლევია!..

მამა.

კარგი შვილი დადგება; შენ როგორ ატყობ სოსოს?
ანბობენ კიდეც უყვარსო ძალიან თავის უფროსს.

ისინივე და მაქსიმე.

მაქსიმე.

ეს ეს არის გიახლათ, ჩემო ბატონო, კვარტალი.
ნიკოსთან თუ სხვა საქმისთვის, ესკი არ ვიცი მართალი.

მამა.

მიალაგ-მოალაგე, კარგათ გეჭიროს თვალი!
მოდი, ახლოს დამიწყვე, ტახტის პირზედ, ფოსტალი!

ნიკო.

წადი სთხოვე მობძანდეს; აბა რაღა თქმა გინდა. (მაქ. გადის)

მამა.

შვილო, შენ ემუსაიფე! მე ავათა ვარ ცოტა (გადის)

ნიკო და კვარტალი (ეხვევიან ერთმანეთს.)

კვარტალი

ნიკოჯან! რასა იქ, პოჟოლუსტა, გეთაყვა?

ნიკო

გმადლობთ!- თქვენ როგორა ხართ?

კვარტალი

ჩვენც მშვიდობით გახლავართ-

ნიკო.

რუსეთით მარტო მოხვედით თუ სხვაც ვინმე მოგყვა?

ნიკო.

სტავრაპოლამდის თვითქმის ორნი მოვედით ერთად,
(სიცილით) ულვაში გამოგიშვიათ, ძალიან გამოცვლილხართ.

კვარტალი

რაზუმეიცა ნიკო! რისათვის გაგიკვირდა?
ჩვენი მოშორების შემდეგ ოთხი წელი გავიდა.

ნიკო.

როგორ გავიფანტენით.

კვარტალი

ძალიან კარგათ ვქენით.
რა წავაგეთ იმითი ერთმანერთს რომ მოვშორდით?
შენ კანდიდატი გახდი და ჩვენ აქ ვივარგეთ ღვთით.

ნიკო. (გახარებით.)

მაგისთანა ანბებით დიდათ მასიამოვნებთ
და სამსახურშიდ ბძანდებით, ან ჯამაგირს რას იღებთ?

კვარტალი.

მე ჩემო ბატონო, სადღაა სამართალი!
აგერ სამი წელია რაც ვარ და ვარ კვარტალი.
ჯამაგირი ცოტაა, მაგრამ გამოსარჩენი,
თუკი მარდათ გაისარჯე გამოჩნდება ამდენი! (თმას იწევს.)
ვისაც ხელში ჩავიგდებთ ის ხომ ჩვენი პურია,
ხან ქართველი, ხან სომეხი, თათარი, ხან ურია.

ნიკო. (შეწუხდება) (თავისთვის)

ვაი უბედურობას! ეს სულ უფრო წამხდარა,
ნამუსისგან გამოსულა, უპირისწყალო გამხდარა!
(ხმა მაღლა) ჰო, მეტი რაღა გინდათ? პრისტაობა ადრეა!
ჯერ ძალიან ყმაწვილი ხარ არ მოგცემენ მისათვის.
როგორც ვატყობ სამსახურში ყველასთვის გაგისწრია,
ერთად ვინც ვიზდებოდით ამხანაგებისათვის.

კვარტალი.

არა, ბარამი მჯობია, მაგრამ ყველას გვჯობია კოსტა:
მეცა და ბარამსაცაორივეს გადაგვახტა!
(ფენჯერში იყურება) აი ისინიც აგერ, დახე! შენთან მოდიან.
(სიცილით) ჯოხი გვერდს მოიდვა.. თუ როგორც იტყვიან.

ისინივე, ბარამ და კოსტა. (მიესალმებიან ნიკოს კოცნით.)

ნიკო.

რასა იქთ როგორ ბძანდებით?
(ორივე ერთხმად) ორნივ გახლავართ მშვიდობით.

ნიკო.

დაიღალებოდით კიდეც. მდივანზედ ჩამოსხედით.

კოსტა,

არა რა დაგვღალავდა? დროშკებით გიახელით! (სხდებიან)

ბარამ.

რათ მაგრე მოსხლეტილხართ, ავათ ხომ არ გამხდარხართ?

ნიკო.

არა, კარგათ ვარ, მაგრამ დაღალვაკი მატყვია. -
სხვა შენ რასა იქ? როგორ ხარ ჩინი სად მიგიღია? ძალიან გშვენის.....

ბარამ. (თავმომწონედ)

არ ვიცი ვის არ უხდება მხრებზედ ეპოლეტები?
(მხრებს ანძრევს) მეც ყოველწელ ჩხუბში ვარ
ტყვილათ არ ვეხეტები!

ნიკო.

შენზედ ვლაპარაკობდი შენის ქებით ამავსო (კოსტა კვარტალს უჩვენებს.)
მითხრა: ჯვრები, მენდლები, კოსტას ოხრადა აქვსო..

კოსტა (შეფერებით.)

ჰო, კარგათ მაქვს ხარისხი, ჯერ რაც შემეფერება;
უფროსებიც მწყალობენ არავინ მემტერება.

ნიკო.

მეტად მოხარული ვარ, კოსტა, მითხარი ერთი:
სად მსახურებ? ასე მალე როგორ გაბედნიერდი?

კოსტა. (ჩაახველებს.)

შენ რომ რუსეთში წადი მე შევედი დრაგუნში,
მალე ჩხუბში დავესწარ, ტყვია მომარტყეს გულში,
მაგრამ მე ექიმები მაძლევდენ კარგს წამალსა
და რომ მოვრჩი ეს ჯვარი მიაკრეს ჩემსა ხმალსა. (უჩვენებს ხმალს).
ყარსის იერიშის დროს ციხეს მარჯვეთ მიველი,
მაშინ ჩინს და გიორგის ერთად გამოვჰკარ ხელი.
შარშანაც ლეკის ჩხუბში, ჩვენი ვრევსკი რომ მოჰკლეს,
ანნა ბანტით გამობმული ზედ გულზედ მომახალეს!

ნიკო. (ამოოხვრით)

გაბედნიერებულხარ! მუნდირიც გაქვს ლამაზი!

ბარამ (თავმოწონებით.)

ჯერ რა არი! ანბობენ ვითომც იყოს უქაზი:
დიდი ხანია უნდათ ფორმა გამოიცვალონ
და შალვარზედ ორ პირად ოქროს კანტი ჩაგვავლონ.

კოსტა.

ჰო! ჰო! ჰო! რა იქნება მაშინ ფეხებზედაც დეზი! (ფეხზედ იხედება)
პოლკიც აღარსად იქნება ჩვენს პოლკზედ უკეთესი.

ნიკო.

დიდად ვისიამოვნე და ვარ გახარებული,
რომ ყველა მაგრე გნახეთ დაბედნიერებული.

კვარტალი.

ჩვენკი არა გვიჭირს რა, მაგრამ საწყალი გიგო!
სამსახურშიდ არ შევიდა, ოჯახსა ხელი მიჰყო,
რაც იცოდა დაივიწყა რუსული ანაბანა
ზის სახლში და მუშაობს, შეიქმნა სალახანა.

ბარამ. (გაზმორებით)

აწკი დროა წავიდეთ ნუღარ დავიგვიანეთ?
სამსახურში საქმე გვაქვს; ნიკოს კიდევ მოვაგნებთ. (სუყველანი გავლენ). -

გამოსვლა მეორე.

(კვახაძის სახლში, ნიკოს ოთახში, დადის დაფიქრებული: ბოლოს ამოიოხრებს და იტყვის:)

ვაი. საწყალო მამულო! რა შვილები გეზდებათ,
სხვისას ვერას სწავლობენ, თავისიც ავიწყდებათ!
გემნაზიას ათავებენ მეტის მეტის დაკვეხით,
თუ არ დროშკით ორ ბიჯსაც არ გაივლიან ფეხით.
ზოგსა მამის დანარჩენს სამკვიდროს აჰყოლიან
და დეზების გულისათვის დრაგუნებში მიდიან,
ზოგთა პოლიციაში თავი მოსწონთ კვარტლობით,
იბერებიან, ჰკრეფენ ფულებს უსამართლობითა;
ამ გვარად თავის ძმებსა აღუჩნდებიან მტერად
და ამისთანა ყოფით თავს რაცხვენ ბედნიერად!..

ისინივე და მაქსიმე.

მაქსიმე.

ვიღაც კაცი გიახლათ;
შეიძლება რომ ნახოთ?

ნიკო.

წადი მობძანდეს, უთხარი,
მალე გაუღე მას კარი!

ისინივე და გიგო. (ჰკოცნის ნიკოს,)

ნიკო.

საიდგან გაგვიჩნდი გიგო? სულ ვერ მოვიფიქრებდი,
თუ სოფლიდგან ასე მალე მოხვიდოდი მნახვიდი!..

გიგო. (სიცილით)

დღეს შევიტყე შენი მოსვლა გიჟივით გამოვარდი.
ეხლაც ისე მიყვარხარ, როგორც უწინ მიყვარდი! (ჰკოცნის)

ნიკო: (თავის კვრით.)

დიდი მადლობელი ვარ რომე არ დამივიწყე.
ასე მალე სოფლიდგან ან რა რიგათ მომნახე?..
სხვა რასა იქთ?- დაბძანდით!

გიგო. (ჯდება)

გმადლობ! მშვიდობით ვარ ღვთით! (ცოტა სიჩუმე)
ნეტავ, რისთვის იყავი ისე დაფიქრებული?
ასე მალე მოგეწყინა! რათ ხარ შეწუხებული?

ნიკო.

ძველ ამხანაგს გიყურებ შენთან მომეწყინება,
მაგრამ ერთი უნდა გითხრა, ვიცი არ გეწყინება:
ძველი ამხანაგები გუშინ ყველანი ვნახე
ზოგი ჩინით, ზოგით ფული დაბედნიერებული,
მაგრამ ესკი მაკვირვებს. შენ ეგრე დაგინახე,
ერთი ჯვარიც არა გაქვს გულზედ მიკერებული.
იღბალი არ გქონია...

გიგო.

ეგ შენ რისგან გგონია?
ჩინები და მენდლები რომ არაფრად ვეძიე?
(გაკიცხვით) კაცია და გუნება! ასე ყოფა მირჩიე.

ნიკო.

დაუფარავად გეტყვი, არ მიყვარს პირფერობა?
მაშ რაღაში მდგომარეობს ჩვენი ბედნიერობა!..

გიგო.

რა ვქნა, გინდა დამძრახე! არა მსურს სამსახური!
კეთილ ცხოვრების მოყვარემ ოჯახს მიუგდე ყური;
თავისუფლად სახლში ვზივარ, არავის არ ვაწუხებ
და სტოლ-ნაჩალნიკ კვარტლის ფას პურ-ღვინის ფასში ავიღებ.
ეს ხასიათი მაქვს, უნდა გითხრა მართალი,
არც ეპოლეტი მიკვირს, არც ჯვარი, არც მედალი.
კეთილად ვარ შემტკბარი დედასთან და დასთანა
და ბედნიერად მიჩნს ცხოვრება ამისთანა. -

ნიკო. (სიცილით)

დედასთან და დასთანა შეტკბობა თუმცა კარგია,
მაგრამ ხშირათ შინ ყოფაც, ვხედავთ, რომ არ ვარგია.
(სიჩუმე) რასა იქს თქვენი? და? დიდი გაიზდებოდა.
გახსოვს პატარობისას სკამზედ რომა ხლტებოდა?
ეხლა ეგებ ვერც ვიცნო, მასაც დავავიწყდებოდი.

გიგო.

დიახ, სულ არ ახსოვხართ გუშინ ვეუბნებოდი,

ნიკო.

ნეტაც თქვენს სახლში ყოფაზედ თქვენი დარასა ჰფიქრობს?
მე მგონია ისიც გირჩევსთ, რომ სამსახური გიჯობსთ?

გიგო.

ის უფრო მტკიცედ არის ამა ჩემის აზრისა!
მისთვის ბევრი სასიძო კარგი, კარგი მაზრისა.
ეპოლეტების, ჯვრების და მენდლების მექონი,
არ შეირთო და იწუნო პირში გამოცხო ქონი.

ნიკო (სიხარულით თავისთვის)

მინდოდა გამომელადა, შემეტყო ამის ჰაზრები,
მაგრამ ეს აღარა ხუმრობს, ძალზედ ვემასხარები? (ხმა მაღლა)
ღმერთო შენს მადლს! სად ყოფილა, ჰა, ნამდვილი ქართველი!
მოდი შენი ჭირიმე გაკოცო მომეც, ხელი! (კოცნიან ერთმანერთს)

გამოსვლა მესამე.

(კეთილშობილთ შეყრილობა, განათლებული ოთახი. ზალაში
უკრავენ მუზიკას. ელენე გაათავებს ლეკურს და დაჯდება, სხვები იწყებენ
ტანცაობას. ნიკო მიჩერებია ელენეს გამოშტერებით. გიგო გვერდზედ უზის.)

ნიკო.

გიგო მოდი, რა გითხრა; გეთაყვანე მითხარი,
ის ქალი ვინ არის მდივანზედ ჩამომჯდარი?

გიგო.

აბა რომელი? ნიკო? იქ სხვაც ბევრი ქალია,

ნიკო.

სხვა ქალებიცა სხედან, ეგ თუმცა მართალია,
მაგრამ ის, ცალკე რომ ზის, ეჰე, ჭრელ-კაბინია,
ძალიან ლამაზიც არის, შავ-თვალ წარბებიანი.

გიგო. (სიცილით)

თუ გინდა გაგაცნობ! მას კიდეც იამება.

ნიკო.

ძალიან დაგიმადლებ, მეტად კარგი იქნება.

გიგო. (მიიყვანს სიცილით ნიკოს).

საყვარელო მეგობარო! გთხოვთ იცნობდეთ ჩემს დასა!
(დას) და შენც ჩემო დაო, სცნობდე ჩემს მეგობარსა!
(ელენე და ნიკო თავს უკვრენ ერთმანეთს და სხდებიან.)

ელენე.

ერთს დროს ერთმანეთს ვსცნობდით, მაგრამ გარბის დროება.
-ეხლა ხელახლად დაგვჭირდა ერთმანეთის გაცნობა.
(ძმას) სასიამოვნო არის და დიდათაც მიხარის
ნახვა, ყოველს შემთხვევაში ჩემის ძმის მეგობარის.
(ნიკოს) ბევრჯერ ხოლმე მიანბო თქვენი ქება ჩემმა ძმამ
და დიდათ გამახარა ამ ჟამად თქვენმა ნახვამ.

ნიკო: (თავის კვრით)

დიახ, გემნაზიაშიდ ჩვენ ერთად ვიზდებოდით,
მუდამ ერთად ვიყავით, არაოდეს ვშორდებოდით.

ელენე.

საწყალს დიდათაც ჰსურდა თქვენთან წამოსულიყო,
მაგრამ ვეღარ მოახერხა და ოჯახს ხელი მიჰყო;
ეხლა შინა კაცია სახლ-კარობას განაგებს...
(ამოხვრით) ესეც კარგი საქმეა ამითი რას წააგებს?

ნიკო.

დიახ, კარგი საქმეა! მაგასა იქმს ყოველი,
მუშაობის მოყვარე, კარგი მამულის შვილი.
(მიიწევს სკამს ელენესკენ და ბოლოს უცებ შეკრთება.)
უკაცრავად კნიაჟნა! გთხოვთ მომიტევოთ! შემცდა
რუსეთშიდ ვარ დაჩვეული და აქ სულ დამავიწყდა, ჩვენებური ჩვეულება...
რომე აქ არ შეიძლება თამა... თამა... თამაშობა...

ელენე. (სიცილით)

ნეტა რა დაგემართათ! რათ მიცემიხართ შიშსა?
ანუ რა მოგივიდათ, რისთვის იხდით ბოდიშსა?
კეთილშობილთან ჯდომა, არა, რა საწყენია?
მაგრამ ბიჭბუჭებისა შეხედვაცკი მრცხვენია!

ნიკო. (თავს უკრავს. ცოტა ხნის სიჩუმე.)

რომელ სასწავლებელში, სად გაიზარდეთ თქვენა?
რუსული უკეთ იცით, თუ ფრანციცული ენა?

ელენე. (ამოხვრით)

არსად არ მისწავლია, ოჯახში ვარ გართული!
რუსულიც არ მიკითხავს, ვიცი მხოლოდ ქართული!

ნიკო. (სიცილით)

მაშ თქვენ მათ არ ეკუთვნით, სხვა ენებს რომ იწყებენ,
ვეღარც იმათ სწავლობენ, ქართულსაც ივიწყებენ?
(ცოტახანს სიჩუმე)
ერთი გიგოსიც მიბძანეთ! ოჯახობა კარგია,
მაგრამ კაცი ოჯახში უცოლოდ არ ვარგია;
აქამდისც უნდ შეერთი, რისთვის დაიგვიანა?
ეგებ ქალი ვერ იშოვა ლამაზი, მზითვიანა?

ელენე.

კი მისცემდენ, მაგრამ ის სილამაზეს არ დასდევს,
არც ცოლით უნდა გამდიდრდეს, სულაც არ ითხოვს მზითევს:
მას სურს სულს მოუპოვოს ერთგული მეგობარი.
და მგონია ამაშიდ ის არ იყოს შემცდარი!-
ბედნიერი ის არ არის ვისაც აქვს ბევრი ფული,
მაგრამ ვინც სულით გულით არის განსვენებული.

ნიკო.

მეც თანახმა გახლავარ, მართალი ბძანებაა!

ელენე. (დგება)

აწ შინ წასვლის დროც არი, სუყველა ემზადება!
ხედავთ! მუსაიფში დრო როგორ მალე თავდება? მშვიდობით...

ნიკო. (თავისთვის)

ვფიცავ, ჯერ არ მინახავს უფრო ჭკვიანი ქალი!
რა მშვენიერათა სჯის? რაც რომ სთქვა - სულ მართალი!.. -

გამოსვლა მეოთხე სამის თვის შემდეგ.

(კვახაძის სახლში. ნიკოს ოთახში. მამა და შვილიმუსაიფობენ.)

მამა.

შვილო რისთვის არ გინდა მითხარ მდივანბეგობა?

ნიკო.

ბატონო შინ ყოფა სჯობს მე ეს პურიც მეყოფა.
განა კარგი იქნება, მექრთამობა დავიწყო,
საწყალთ-გლეხ-კაცთ ტყავი ვაძრო, ვატირო და ვაწუხო?...

მამა.

გამორჩენას ნუ იწყენ, გაისარჯე კეთილად
საზოგადო საქმესა თავი შესწირე სრულად!...

ნიკო.

მაგას მართალსა ბძანებ, დიახ კარგი მსმენია!
მაგრამ ოჯახობაცა საზოგადო საქმეა.
პურს ჩვენი ყმაწვილები სამსახურში ეძებენ
და ძვირფასს განძსა, მამულსა, უბრალოდ აოხრებენ.
სამსახურში ვინ მოგვცემს ჩვენ აბა მაგოდებს ფულს,
რასაც, დამუშავებულს, ავაღებინებ მამულს!

მამა.

მაგაზედ გეთანხმები, ეგ ნუ გინდა - მართალი,
მაგრამ ერთი საქმისთვის ვარ მე შენზედ გამწყრალი:
დიდის კმაყოფილებით ქალს გაძლევდა სუდია
და შენკი დაიწუნე, ნინო განა ცუდია?

ნიკო.

ვინ ანბობს თუ ცუდია? მაგრამ შე დალოცვილო
მეორეს ხომ ვერ შევირთავ! ერთი მინდა საცოლო?
მე სხვა ქალი არ მინდა უნდ ელენე შევირთო,
რაც გენებოს მიყავით! ნებაკი უნდა დამრთო!

მამა. (სიცილით)

ეჰ მართალი მეგონა ვერხარ კარგი ხუმარი!
ვინ უსწავლელი ელენე, ვინ შენისთანა ქმარი?

ნიკო. (ბეჯითად)

არა თქვენს მზესა მფიცავ! ეს არ იყოს ხუმრობა!
სულით და გულით მინდა, ბატონო, მისი ქრმობა!

მამა. (გაოცებით).

შვილო შენი ნებაა არ დაგატან ძალასა!
მაგრამ როგორ შეირთავ, მითხარ, გაუზდელს ქალსა?

ნიკო.

რას ეძახით, მითხარი კარგათ განათლებულსა?
პოჟოლუსტა რომ იციან, ვერ ანბობენ ქართულსა,
თავ მოხდილნი, მკერდ შიშველნი ბალებში რომ დახტიან,
ქართველს აღარა გვანან მოდაო იძახიან?
ვინც სწავლულად მათ რაცხვენ, ისინი მათ შეირთონ!
და მე მაგნაირ სასძლოს, სჯობია მომაშორონ.
მე ელენე შევირთო მსურს შინ გაზდილი ქალი!
სამი თვეა რაც მისკენ მიჭირავს მარჯვეთ თვალი.

მამა.

აწ შვილო ვერას გეტყვი! ასრულდეს შენი ნება!
შენკი ბედნიერათ იყავ და მე რა მენაღვლება?

გამოსვლა მეხუთე.

(კაზარმის წინ დადიან სხვა აფიცრები, მათ რიცხვში კოსტა
და ბარამია. ერთი კაცი წიგნს მიუტანს,კოსტა წაიკითხავს და დაიყვირებს.)

ვაი უბედურობას! მოდი ბარამ რა გითხრა:
ნიკო გაგიჟებულა, აკი ღმერთი გაუწყრა!

ბარამ. (მივარდება)

ვაი საწყალი ნიკო! იმ გვარად ირჯებოდა,
რომ მე ადრე ვფიქრობდი, სწორეთ გაგიჟდებოდა.
მსხვილ-მსხვილ ჩინოვნიკებსა რომ არ ეპუებოდა,
რასაკვირველია, მას სულ სიგიჟით შვრებოდა!....

კოსტა.

ერთბაშად რომ უპირებდენ სუდში სეკრეტრობასა!
მიტომ არ აჯობინა თურმე ოჯახობასა?

ბარამ (ამოხვრით.)

ჰე, რუსეთშიდ წასული კარგი ბევრნი ნახულა,
მაგრამ ჩვენებურის ჭკუით აღარავინ მოსულა!
ერთი წავიდეთ ვნახოთ კოსტა თუ შენც გცალია,
როგორ არის ავათა, მსუბუქათ, თუ ძალიან?

კოსტა,

ავადკი არ გამხდარა, ისეა შერეკილი:
ლხინში მიუწვევივართ, ამეღამ აქვს ქორწილი.

ბარამ. (განკვირვებით)

როგორა თუ ქორწილი? ვისი ქალი შეურთავს?

კოსტა.

გიგოს და მოსწონებია, აღარც კი დაუნიშნავს,
პირ და პირ წაუყვანია.

ბარამ. (განკვირვებით.)

ესეც სიგიჟით უქნია! -
ჩვენმა პოლკის კამანდირმა აძლია კარგი ქალი,
დახე, ის არ შეირთო! აი აი დაუდგეს თვალი!

კოსტა

მერე მის მეტიც არ ჰყავს არც ქალი და არც ვაჟი.
თურმე აკი სიგიჟით არ დაუჯდა ჭკუაში! (იცინის)
(განკიცხვით.) განათლებულნი ვართო, მოივლიანპარიჟსა.
და ან გვარ შემთხვევაში კი, ჰკარგვენ ანგარიშსა.

ბარამ.

ნეტავ რისგან მოუვიდა. ან ასე როგორ შესცდა,
მოეწონა კიდევაც შინ გაზდილი გიგოს და?...
ცოტა მაინც ესმოდეს ნეტავ საწყალს რუსული,
(ბეჯითად) არა, რაღა თქმა უნდა? ჭკუა აქვს დაკარგული!...

ნიკო. (დაცინებით)

გახარებული წიგნია, მოდითო იწერება. -
მე არ მცალიან, შენ წადი თუ არ დაგეზარება!

ბარამ. (დაჭმუნვით).

არც მე მინდა დავესწრო ამ ნაირსა ქორწილსა,
მუზიკაც არ ეყოლება, დუდუკი მოგვრის ძილსა.

დასასრული.

თ. აკ. წერეთელი.

1859-სა წელსა.

დეკემბრის 14-სა დღეს.