|
პო ედგარ ალან
ყორანი
(მთარგმნელი: ვაჟა ფშაველა)
საშინლად ბნელა. მარტოდმარტო ვარ...
არ მეკარება თვალზედა ლული.
სნეული სევდის მორევში ვცურავ,
სულშეხუთულსა მიკვნესის გული.
წიგნებს ვალაგებ და შემომესმა.
დამიკაკუნა ვიღაცამ კარი.
შიშმა შემიპყრო,თანაცა ვფიქრობ :
რა დროს მოსვლაა, ნეტავ ვინ არი?
არავის ველი,ის ხომ აღარ მყავს...
გზადაკარგული იქნება მგზავრი,
ნახა სინათლე და მომატანა...
აღარ აღსდგება არასდროს მკვდარი!
ზამთარი იყო. ჰყინავდა, თოვდა,
ქარი ღმუოდა, ძლიერად ჰქროდა.
გაჩაღებული ბუხრისა ალი
ჩემ ყრუ სადგურის კედლებზე ჰკრთოდა.
ცეცხლისა ალი დაქსაქსულიყო
უხვად ოთახის ყოველ მხარესა,
მაგრამ არც სითბო და არც წიგნები
ვერა სწამლობდენ გულის ნაღველსა.
ლენორავ! სად ხარ? აღარ მომხედავ?
სად არის შენ თვალთა მადლი ნეტარი?!
კვლავ ტირის გული, ახლდება წყლული,
ვერ ამოვითქვი, არ იქნა სული
და აბრეშუმის ფარდის შრიალი
კვლავაც მიათკეცებს ტანჯვას, ტიალი.
ვის ველოდები? ან რაზე ვკრთები?
რა მემართება, ნეტავ რას ვშვრები?
გონდაფანტული ჩემთვის ვჩურჩულებ,
ვფიქრობ ტკივილსა მით დავიყუჩებ :
ვიღას მოველი ? ვინღა მომივა?
მგზავრს ვისმე სტუმრად მიგზავნის ყინვა :
სწადიან ცეცხლთან გათბეს საწყალი.
შეაწუხებდა თოვნა და ქარი...
„აღარ აღსდგება არასდროს მკვდარი! “
ჩემავე ბოდვამ გამომაფხიზლა
და გამამხნევა,შემმატა ძალი.
ათრთოლებულის წარმოვთქვი ხმითა :
„ვინა ხარ? მოხვედი სითა?
გთხოვთ მომიტევოთ, რომ გაცდევინებთ.
კარის კაკუნი სუსტად მომესმა,
რომ ის მეგონა მე უბრალო ხმა.
ჩავთვალე იგი მოჩვენებადა,
ქარბუქისაგან მონაბერ ხმადა“.
ავდეგ,მაშინვე გავაღე კარი,
არეს ეფარა ზეწარი შავი.
შემომღმუოდა თავ-პირში ქარი :
„აღარ აღსდგება არასდროს მკვდარი!“
ხელახლა ისევ შემიპყრო შიშმა
არსად სინათლე, არსაიდან ხმა.
მოჩვენებათა აღტყინდა ხროვა.
წარსულ, დაკარგულ ბედნიერ წამზე
დაუსრულები მოთქმა და გლოვა.
მას ვერ მიჰხვდება ხალხისა გროვა.
ტკბილ ოცნებათა გადართხმულ ზღვაში
„ლენორა!“ - უცბად გაისმა ცაში.
ჟრჟოლა მოვიდა. გავიგე ცხადად
აღელვებულმა წარმოვთქვი თავად
და გამოხმობამ ხმა მომცა მწარი :
„ აღარ აღსდგება არასდროს მკვდარი!"
ისევ მოვუჯექ ახლა ბუხარსა,
ავყევი ისევ გულისა თქმასა.
ფანჯარას სცემენ, ცხადად მესმოდა,
ძლიერი, საბრალოდ ისიც კვნესოდა.
„ იქ არის ვინმე უეჭველადა,
დარახუნდება ფანჯარა რადა,
თუკი არ ახლოს არავინ ხელი?
ვინ უნდა იყოს? ღამეა ბნელი...
იქნებ შიშისგან ეს მეჩვენება.
არას დამიშლის მე შესვენება.
მაშინ გაგება ადვილი არი.
იქნებ ბოდვაა? ან იყოს ქარი? ...
„ აღარ აღსდგება არასდროს მკვდარი!"
ავდეგ, გავაღე მყისვე ფანჯარა,
ბნელმა ოთახი სრულად დაფარა.
როგორც კუპრი და უკუნეთი,
შინ შემოიჭრა ფრინველი ერთი.
ფრაშუნობს სახლში როგორც ბორანი,
ის იყო დიდი შავი ყორანი.
მრისხანე არის, ვით ჯოჯოხეთი,
მას არ ელოცა არასდროს ღმერთი.
ავლებს ოთახში წრეებს ჩუმადა
და მერე დაჯდა დინჯად, უბრადა,
ჰალადის ძეგლზე ბოროტი, ბნელი.
ცივად მიცქერის არაფრის მთქმელი.
ზის და მიცქერის ჩემი ამქარი...
„აღარ აღსდგება არასდროს მკვდარი!"
იჯდა დინჯადა განრისხებული,
მეც შევცქეროდი განცვიფრებული.
მეღიმებოდა. მოვყვე ხუმრობას
შევეყბედე, ვაფიცებ ძმობას :
„ თუ გწამს უფალი, პირდაპირ ჩემსა
სიდან მოჰფრინავ, მითხარი , დღესა?
რომელს მხარესა წინად სცხოვრობდი?
ან ამ ქვეყანას წინადაც სცნობდი?
თუმც არ გასხია ტანზე აბჯარი,
მაგრამ გეტყობა ძველი გაქვს გვარი,
შენი სახელი, მითხარ, რა არი?“
პასუხად მესმა მისი ყრანტალი :
„აღარ აღსდგება არასდროს მკვდარი!"
იმის პასუხსა გავკვირდი მენა,
რომ ამოიდგა ფრინველმა ენა.
თუმც სანუგეშო არარა სთქვა მან,
წყლულის წამალი არ მომიტანა,
არც აზრი იყო იმის სიტყვაში,
მით ჟრუანტელი მივლიდა ტანში :
საშინელს სურათს იგი ჰხატავდა,
ძეგლზე ყორანი კისერს ჰსძაბავდა,
კაცთა ენაზე მის საუბარი :
„აღარ აღსდგება არასდროს მკვდარი!“
ბნელის ღამისა ის იყო მსგავსი,
შავის ფიქრებით იგი აღსავსი
და მედიდური სიჩუმე ყორნის,
თან წარმოთქმული სიტყვისა ორის
საკმაო იყო გამოექვეყნა
ყორნის სულისა აზრი, კვეთება.
მე გულმოკლული ვდუდუნებ ჩემთვის
„ ყველა საიმე, რაც ვიგრძენ დღემდის,
წავიდა, გაჰქრა, როგორც ოცნება,
მე დამრჩა მხოლოდ ტანჯვა - გოდება.
ვარ მარტოდმარტო, ობოლი, მწირი ,
არსად თვისტომი, არც მეგობარი.
ყორანიც წავა, ვიდრე ინათებს“ .
პასუხად მესმის იგივ ყრანტალი :
„აღარ აღსგება არასდროს მკვდარი“.
შემაკრთხო ფრიად ყორნს პასუხმა
მოსაზრებულმა და გონივრულმა.
თითქოს გაიგო ტკივილი ჩემი.
სულ ტყუილია : ოცნების გემი
მიმაფრენს, მივსდევ, იმიტომ ვსცდები.
დასწავლული აქვს მაგას ეს ხმები.
ვინ იცის, ვისგან შეუსწავლია,
განდეგილთანა მას უცხოვრია,
რომელსაც დარდი ჰკლავდა, ჰქენჯნიდა
და დაჟინებით ამას მოსთქვამდა,
ბოღმით გვემული და განამწარი :
„აღარ აღსდგება არასდროს მკვდარი!“
მაგრამ ყორანმა მაინც გამართო
ავდეგ - ბუხარში შეშა დამერთო ,
მერმე სკამითა მისკენ მივქანდი
და თვალებითა ყორანსა ვთქამდი.
შევჩერებოდი იმის სახეში,
მსურდა შემეტყო ყორნის თვალებში
ღრმად დაფიქრება, მისი ოცნება,
ჰქონდა თუ არა თავში გონება,
რომ მკითხავივით მიხსნიდა ფიქრსა , -
მართლა შეგნებით ამბობდა ისა :
„არ შეიძლება აღდგომა მკვდრისა!“
იგი წინანდებლრ დინჯადვე იჯდა,
ცეცხლის ნაპერწკლებს თვალთაგან სცრიდა -
ჰსურდა ამ ცეცხლით ჩემი გაკვეთა.
სხვისი ჭრაქისა უხვად ხალიჩას,
სავარძლის ხავერდს ეფინებოდა,
საცა ვავლებდი დაღალულს თვალებს,
ვიგონებდი რა წარსულსა წამებს, -
მაგრამ, ვაჰ, წყლულსა რა დააამებს?!
და აგერ, ვითომ სავარძელზედა
ლამაზის თავის შევშნიშნე კვალი...
თმისა ნაწნავი....არ მმტყუნობს თვალი...
„ვაი,რომ აღარ აღსდგება მკვდარი!“
ვიგრძენ, ჰაერი აღშფოთებული
წამს გაიჟღენთა საკმლის სუნითა,
იქით, კედლის წინ, ხალიჩაზედა
ნაზი ფეხის ხმა მესმის ყურითა
ცხადად, აშკარად. და მეჩვენება :
ცით ჩამოსულა ანგელოზთ კრება,
ცოდვილს ქვეყანას სტუმრად სწვევიან,
ჩემს სახლს გარშემო შემოჰხვევიან.
ვყვირი ხმამაღლა : „ნუთუ, უფალო,
შენ მომივლინე ციურძნი ძალნი,
რომ დავიყუჩო გულის ტკივილი,
განვკურნო ცრემლით დამწვარნი თვალნი?...
და დავივიწყო“... კვალად ხმა მესმის:
„აღდგომა მკვდრისა წესი არ არის!“
ეს დამყრანტალა ყორანმა თავზე.
გაჯავრებულმა მეც იმის ხმაზე
წამოვიძახე : „დამღონებელო,
ამ უდროვო დროს ჩემო მტანჯველო,
უბედურების, ტანჯვის მომგვრელო !
ვინც უნდა იყო, თუ გინდა ალი,
რომ ავიტანო ამდენი ტანჯვა,
მექნება კიდევ შეძლება, ძალი?
ოცნებას მოსწყდეს ჩემი მტანჯველი
და არ აფრქვევდეს ცრემლებსა თვალი?
უგუნურ ტანჯვის მთლად ამოიფხვრას,
არ ეტყობოდეს გულს მძიმე კვალი “ .
შემომყრანტალა: „არ სდგება მკვდარი“.
მაშინ დავუწყე ხვეწნა - მუდარა :
„მითხარი სწორე, თუ გწამს უფალი,
თუ გწამს ის წმინდა ჭეშმარიტება,
ნუ დამიმალავ, მითხარ მართალი ;
თავს არ დავზოგამ და არც დაგწყევლი,
იმავ წუთასა თუნდა მომკალი.
როცა უფალი ჩემს ტანჯულს სულსა
მიიღებს, ეპყრას ხელთ როგორც ჭიქა
ნამტვრევ- ნამსხვრევი , ვნახავ, მითხარი,
ლეონორას სადმე, შეხვდები იქა,
შემომხვევს კვალად კისერზე ხელებს,
შევახებ კიდე ლოყაზე პირსა?
ვნახავ თუ არა, ვით დილის ცისკრის,
მადლის მფრქვევლსა მის თვალთა სხივსა?“
ის წყეული კი მასვე ყრანტალებს :
„სად გაგონილა აღდგომა მკვდრისა?!“
ვერ მოვითმინე და შევუძახე :
„ასჯერ წყეული იყავ ღვთისგანა,
საუკუნოდა გაყრას გვიქადის
ეგ შენი ენა - ჭირსა ჭირთანა!
მაშ უნდა დავრჩე იქაც ობლადა,
ვერ დავისვენო ვერავისთანა?!
მძულს დაღვრემილი მე შენი სახე
და ღვარძლიანი ბოროტი ენა.
წადი გამშორდი, შემზარავი ხმა
ჩასწყდეს, არ მწადის შენი ხმის სმენა!
იქ იყრანტალე, საცა ჰაერი
არარაობით არის მოცული ;
სად ტანტალებენ მხოლოდ აჩრდილნი,
არც წარსულია და არც მოსული;
სადაც მხოლოდ ქარი ბობოქრობს,
ადამიანის არა სძგერს გული!
გამშორდი ! ფიფქიც კი არ დასტოვო
თოვლისა, ნიშნად შენი აქ ყოფნისა,
რომ არაფერმა არ მომაგონოს
წამი შენ აზრთა, შენის ცნობისა“.
იგი კვლავ იმას ყრანტალებს :
„ მკვდარი ამდგარა სად და როდისა?!“
როდი გაფრინდა იქვე ზის წყნარად,
წარბშეუხრელად, ბოროტი შავად.
ბოროტ სულივით ამაყმა, უტყვმა
ჩემ წინ დაიდვა სამუდმო ბინა,
არ ენანება ბეწვის ოდნადა
რაც დამამძარა, რაც მაწყენინა.
მისი აჩრდილი გადმოწოლილი
შავბნელად ჰმოსავს, სახლშია რაცა.
დამაწვა ტაბზე, გრძნობა - გონებას
ჩემსას მძლავრადა ბრჯღალები სტაცა.
მთელს შენობაში გამეფებული
არის მხოლოდა ბნელი,წყვდიადი,
მის აჩრდილის ქვეშ ისმის მხოლოდა
გამუდმებული კვნესა დიადი.
გულზე დამედვა სამარის ლოდი,
სულში არ მოჩანს სინათლის ცვარი,
არც ვეღირსები მას არასოდეს, -
აღარ აღსდგება არასდროს მკვდარი
|
|
Mickiewicz Adam
The Raven
Once upon a midnight
dreary, while I pondered, weak and weary,
Over many a quaint and curious volume of forgotten lore,
While I nodded, nearly napping, suddenly there came a tapping,
As of some one gently rapping, rapping at my chamber door.
'Tis some visitor," I muttered, "tapping at my chamber door-
Only this, and nothing more."
Ah, distinctly I remember it was in the bleak December,
And each separate dying ember wrought its ghost upon the floor.
Eagerly I wished the morrow;—vainly I had sought to borrow
From my books surcease of sorrow—sorrow for the lost Lenore-
For the rare and radiant maiden whom the angels name Lenore-
Nameless here for evermore.
And the silken sad uncertain rustling of each purple curtain
Thrilled me—filled me with fantastic terrors never felt before
So that now, to still the beating of my heart, I stood repeating,
'Tis some visitor entreating entrance at my chamber door-
Some late visitor entreating entrance at my chamber door;-
This it is, and nothing more."
Presently my soul grew stronger; hesitating then no longer,
"Sir," said I, "or Madam, truly your forgiveness I implore;
But the fact is I was napping, and so gently you came rapping,
And so faintly you came tapping, tapping at my chamber door,
That I scarce was sure I heard you"—here I opened wide the door;-
Darkness there, and nothing more.
Deep into that darkness peering, long I stood there wondering,
fearing,
Doubting, dreaming dreams no mortals ever dared to dream before;
But the silence was unbroken, and the stillness gave no token,
And the only word there spoken was the whispered word, "Lenore!
" This I whispered, and an echo murmured back the word, "Lenore!"-
Merely this, and nothing more.
Back into the chamber turning, all my soul within me burning,
Soon again I heard a tapping somewhat louder than before. "Surely,"
said I,
"surely that is something at my window lattice:
Let me see, then, what thereat is, and this mystery explore-
Let my heart be still a moment and this mystery explore;-
'Tis the wind and nothing more."
Open here I flung the shutter, when, with many a flirt and flutter,
In there stepped a stately raven of the saintly days of yore;
Not the least obeisance made he; not a minute stopped or stayed he;
But, with mien of lord or lady, perched above my chamber door-
Perched upon a bust of Pallas just above my chamber door-
Perched, and sat, and nothing more.
Then this ebony bird beguiling my sad fancy into smiling,
By the grave and stern decorum of the countenance it wore.
"Though thy crest be shorn and shaven, thou," I said, "art sure no
craven,
Ghastly grim and ancient raven wandering from the Nightly shore-
Tell me what thy lordly name is on the Night's Plutonian shore!"
Quoth the Raven, "Nevermore."
Much I marvelled this ungainly fowl to hear discourse so plainly,
Though its answer little meaning—little relevancy bore;
For we cannot help agreeing that no living human being
Ever yet was blest with seeing bird above his chamber door-
Bird or beast upon the sculptured bust above his chamber door,
With such name as "Nevermore."
But the raven, sitting lonely on the placid bust, spoke only
That one word, as if his soul in that one word he did outpour.
Nothing further then he uttered—not a feather then he fluttered-
Till I scarcely more than muttered, "other friends have flown
before-
On the morrow he will leave me, as my hopes have flown before."
Then the bird said, "Nevermore."
Startled at the stillness broken by reply so aptly spoken,
"Doubtless," said I, "what it utters is its only stock and store,
Caught from some unhappy master whom unmerciful Disaster
Followed fast and followed faster till his songs one burden bore-
Till the dirges of his Hope that melancholy burden bore
Of 'Never—nevermore'."
But the Raven still beguiling all my fancy into smiling,
Straight I wheeled a cushioned seat in front of bird, and bust and
door;
Then upon the velvet sinking, I betook myself to linking Fancy unto
fancy, thinking what this ominous bird of yore-
What this grim, ungainly, ghastly, gaunt and ominous bird of yore
Meant in croaking "Nevermore."
This I sat engaged in guessing, but no syllable expressing
To the fowl whose fiery eyes now burned into my bosom's core;
This and more I sat divining, with my head at ease reclining
On the cushion's velvet lining that the lamplight gloated o'er,
But whose velvet violet lining with the lamplight gloating o'er,
She shall press, ah, nevermore!
Then methought the air grew denser, perfumed from an unseen censer
Swung by Seraphim whose footfalls tinkled on the tufted floor.
"Wretch," I cried, "thy God hath lent thee—by these angels he hath
sent thee Respite—
respite and nepenthe, from thy memories of Lenore!
Quaff, oh quaff this kind nepenthe and forget this lost Lenore!"
Quoth the Raven, "Nevermore."
"Prophet!" said I, "thing of evil—prophet still, if bird or devil!
By that Heaven that bends above us—by that God we both adore-
Tell this soul with sorrow laden if, within the distant Aidenn,
It shall clasp a sainted maiden whom the angels name Lenore-
Clasp a rare and radiant maiden whom the angels name Lenore.
" Quoth the Raven, "Nevermore."
"Prophet!" said I, "thing of evil—prophet still, if bird or devil!
By that Heaven that bends above us—by that God we both adore-
Tell this soul with sorrow laden if, within the distant Aidenn,
It shall clasp a sainted maiden whom the angels name Lenore-
Clasp a rare and radiant maiden whom the angels name Lenore.
" Quoth the Raven, "Nevermore."
"Be that word our sign in parting, bird or fiend," I shrieked,
upstarting-
"Get thee back into the tempest and the Night's Plutonian shore!
Leave no black plume as a token of that lie thy soul hath spoken!
Leave my loneliness unbroken!—quit the bust above my door!
Take thy beak from out my heart, and take thy form from off my
door!"
Quoth the Raven, "Nevermore."
And the Raven, never flitting, still is sitting, still is sitting
On the pallid bust of Pallas just above my chamber door;
And his eyes have all the seeming of a demon's that is dreaming,
And the lamplight o'er him streaming throws his shadow on the floor;
And my soul from out that shadow that lies floating on the floor
Shall be lifted—nevermore!
THE END.
|
