ფერისცვალება უფლისა ღმრთისა და მაცხოვრისა ჩვენისა იესო ქრისტესი

ფერისცვალება უფლისა ღმრთისა და მაცხოვრისა ჩვენისა იესო ქრისტესი - ესაა სახარებებში აღწერილი ერთ-ერთი ცენტრალური მოვლენა. როცა მოწაფეებმა ქრისტესგან გაიგეს მისი მოახლოებული ვნებისა და სიკვდილის შესახებ და დაიწყეს შეპასუხება, მაშინ უფალმა გაკიცხა ისინი და პეტრე, იაკობი და იოანე წაიყვანა „მაღალ მთაზე“ (გადმოცემით, თაბორის მთაზე) „და იცვალა მათ წინაშე სხუად ფერად“:

„და შემდგომად ექუსისა დღისა წარიყვანნა იესუ პეტრე და იაკობ და იოვანე, ძმაჲ მისი, და აღიყვანნა იგინი მთასა მაღალსა თვისაგან. და იცვალა მათ წინაშე სხუად ფერად, და განბრწყინდა პირი მისი ვითარცა მზე. ხოლო სამოსელი მისი იქმნა სპეტაკ, ვითარცა ნათელი. და აჰა ეჩუენნეს მათ მოსე და ელია მისთანა, და თანაზრახვიდეს. მიუგო პეტრე და ჰრქუა იესუს: უფალო, კეთილ არს ჩუენ და აქა ყოფაჲ. და, თუ გნებავს, ვქმნეთ აქა სამ ტალავარ: ერთი შენდა და ერთი მოსესა და ერთი ელიაჲსა. და ვიდრეღა იგი ამას იტყოდა, აჰა ესერა ღრუბელი ნათლისაჲ აგრილობდა მათ, და აჰა ხმაჲ იყო ღრუბლით გამო და თქუა: ესე არს ძე ჩემი საყუარელი, რომელიმე სათნო-ვიყავ; მაგისი ისმინეთ. და ესმა რაჲ ესე მოწაფეთა, დავარდეს პირსა ზედა თვისსა და შეეშინა ფრიად. და მოუხდა მათ იესუ, შეახო ხელი და ჰრქუა: აღდეგით და ნუ გეშინინ! და აღ-რაჲ-იხილნეს თუ ალნი მათნი, არავინ იხილეს, გარნა იესუ ხოლო მარტოჲ. და გარდამო-რაჲ-ვიდოდეს იგინი მიერ მთით, ამ ცნო მათ იესუ და ჰრქუა: ნუვის უთხრობთ ხილვასა ამას, ვიდრემდის ძე კაცი საჲმკუდრეთით აღდგეს“ (მათე, 17:1-9).

თვით ფერისცვალების მომენტში მოციქულებმა დაინახეს ღვთის სასუფევლის დიდება, დიდებულად გაცხადებული ქრისტეში; ჯერ კიდევ მის ჯვარცმამდე დაინახეს, რომ ჭეშმარიტად „მას შინა დამკვიდრებულ არს ყოველივე სავსებაჲ ღმრთეებისაჲ ხორციელად“ (კოლას. 2:9), რათა შემდგომში იცნონ მის აღდგომაში, ვინ არის იგი, მათთვის ვნებული, რა განუმზადა მან – ღმერთმა, მის მოყვარულთ.

„მთასა ზედა ფერი იცვალე, ქრისტე ღმერთო, და უჩუენე მოწაფეთა შენთა დიდებაჲ შენი ძალისაებრ მათისა და გამოგვიბრწყინვე ჩუენცა ცოდვილთა ნათელი შენი მიუაჩრდილებელი, მეოხებითა ღმრთის მშობელისათა ნათლისა მომცემელო უფალო, დიდება შე და“ (ტროპარი).

„მთასა ზედა ფერი იცვალე, ქრისტე ღმერთო, და რაოდენ ძალ-ედვა მოწაფეთა შენთა, დიდებაჲ შენი უჩუენე. რათა რა ჟამს იხილონ ჯუარცმაჲ შენი, გულის ხმა ჰყონ, ვითარმედ ვნებაჲ იგი ნებსით არს და სოფელსა უქადაგონ, ვითარმედ შენ ხარ ჭეშმარიტად ბრწყინვალებაჲ მამისა“ (კონდაკი).

ქრისტეს ცხოვრებასა და მისიაში ფერისცვალების ძირითადი არსისა და ღვთის მოვლენილი დიდების თემის გარდა, ფერისცვალების დღესასწაულის გასაგებად, ასევე, ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს ამ მოვლენაში მოსესა და ელიას მონაწილეობას. დღესასწაულის ბევრი საგალობელი მიუთითებს ძველი აღთქმის ამ დიდ წინასწარმეტყველებზე, ასევე, მწუხრზე იკითხება ძველი აღთქმის სამი მონაკვეთი, რომლებშიც საუბარია მათთვის ღვთის დიდების გაცხადებაზე.

მოსე და ელია არიან არა მხოლოდ უდიდესი წმინდანები, რომ ლებიც მოვიდნენ ღვთის ძისათვის დიდებაში, არიან არა მარტო მართლები, რომელთაც ღმერთმა თავი გამოუცხადა, არამედ ორივე მათგანი წარმოადგენს მთელ ძველ აღთქმას: მოსე – სჯულს, ელია კი – წინასწარმეტყველებს. ქრისტე კი, როგორც ვიცით, არის აღსრულება როგორც სჯულის, ისე წინასწარმეტყველებისა (მათე, 5:17). ისინი, ასევე, წარმოადგენენ ყველა ცოცხალსა და მიცვალებულს, რადგან მოსე მოკვდა და ცნობილია მისი დასაფლავების ადგილი, ელია კი ცოცხლად იქნა აყვანილი ზეცად, რათა ისევ მოვლენილ იქნას და აუწყოს ხსნა ღვთისგან ქრისტე-მესიაში.

ამგვარად, ფერისცვალების მთაზე იესო ქრისტეს წინაშე წარდგომით მოსე და ელია აჩვენებენ, რომ ქრისტე არის მაცხოვარი, ძე ღვთისა, და რომ ეს დამოწმებულ იქნა მამა ღმერთისაგან, მთელი ქმნილების, ძველი და ახალი აღთქმის, ცოცხალთა და მკვდართა მეუფის მიერ.

ქრისტეს ფერისცვალება, ასევე, გვიცხადებს როგორც ჩვენი, ისე ყველა ადამიანისა და მთელი ქმნილების ცხოვრების არსს – გარდავიქმნათ და განვდიდდეთ თვით ღმერთის დიდებით.

ქრისტეს ფერისცვალება, დიდი ალბათობით, მოხდა ებრაული დღესასწაულის – კარვობის დროს (როცა მოიგონებოდა ღმერთის ადამიანებთან ყოფნა) და ამიტომ ის, ასევე, იქცა ძველი აღთქმის დღესასწაულის ახალ აღთქმისეულ აღსრულებად, როგორც აღდგომა და სულთმოფენობა. ისტორიულად დადგენილია, რომ თავდაპირველად ფერისცვალება მიეკუთვებოდა წინასააღდგომო პერიოდს და აღინიშნებოდა, სავარაუდოდ, დიდმარხვის ერთ-ერთ კვირა დღეს. დღეს იგი აღინიშნება 6/19 აგვისტოს და ზაფხულის დრო მას კიდევ ერთ განსაკუთრებულ მნიშვნელობას სძენს. ამ დღეს ყურძნისა და სხვა ხილ-ბოსტნეულის კურთხევა არის სიმბოლო მთელი ქმნილების საბოლოო აყვავებისა ღვთის სასუფევლის დაუსრულებელი ცხოვრების სამოთხეში.