თავი XI. ტურიზმი

დიახ. „კურორტებისა და საკურორტო ადგილების სანიტარიული დაცვის ზონების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11მუხლის შესაბამისად, მეორე ზონის საზღვრები დგინდება:

ა) მინერალური წყლების საბადოებისათვის - ტერიტორიის გეოსტრუქტურულ და ჰიდროგეოლოგიურ თავისებურებათა გათვალისწინებით;
ბ) სამკურნალო ტალახის საბადოებისათვის - ზედაპირული წყლების უახლოეს წყალგამყოფ ხაზზე;
გ) სხვა ბუნებრივი სამკურნალო რესურსებისათვის - გეოსტრუქტურულ და გეომორფოლოგიურ თავისებურებათა გათვალისწინებით.
საჭიროების შემთხვევაში, ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობით ორგანოსთან შეთანხმებით, მეორე ზონის საზღვრები შეიძლება დადგინდეს ჰიდროდინამიკური და სხვა ფაქტორებით, მაგრამ არა უმეტეს 500 მეტრისა პირველი ზონის საზღვრებიდან. გარდა ამისა, მე-12 მუხლის მე-7 პუნქტის შესაბამისად, კურორტებზე, სადაც არ არის ჩატარებული საძიებო სამუშაოები სანიტარიული დაცვის ზონების დაპროექტებისათვის, კურორტების მართვის ორგანო შეიმუშავებს სანიტარიული დაცვის ზონის დროებით საზღვარს ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობით ორგანოსთან, საქართველოს აღმასრულებელი ხელისუფლების შესაბამის ორგანოებთან და სხვა დაინტერესებულ ორგანიზაციებთან შეთანხმებით და იმ პირობით, რომ სანიტარიული დაცვის ზონის დაპროექტება და დამტკიცება განხორციელდება დადგენილი წესით, კურორტის ამოქმედებიდან არა უგვიანეს ორი წლისა.

შედის თუ არა თვითმმართველობის კომპეტენციში სანიტარული დაცვის ზონების დაფიქსირება?
 

დიახ. „კურორტებისა და საკურორტო ადგილების სანიტარიული დაცვის ზონების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-12 მუხლის მე-5 პუნქტების შესაბამისად, ადგილზე სანიტარიული დაცვის ზონის საზღვრებს აფიქსირებს ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანო არა უგვიანეს ექვსი თვისა მისი დამტკიცებიდან (მესამე ზონის საზღვარი). საკურორტო ადგილისათვის, სადაც:

ა) წიაღისეული ბუნებრივი სამკურნალო ფაქტორია, დგინდება სანიტარიული დაცვის ორი ზონა (პირველი და მეორე);

ბ) კლიმატი ბუნებრივი სამკურნალო ფაქტორია, დგინდება სანიტარიული დაცვის ერთი ზონა (მეორე).

თავი XII. კულტურა

უფლებამოსილია თუ არა თვითმმართველობის ორგანო მიიღოს გადაწყვეტილება საქართველოს ტერიტორიაზე ძეგლის განთავსების შესახებ?
 

დიახ. საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრის 2007 წლის 3 დეკემბრის №3/203 ბრძანების ,,მონუმენტური სახვითი ხელოვნების ძეგლის (ქანდაკების) განთავსების თაობაზე საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის სამინისტროში შემოსული წინადადებებისა და მათზე თანდართული მასალების განხილვის წესის დამტკიცების შესახებ“ მე-2 მუხლის შესაბამისად, საქართველოს ტერიტორიაზე მონუმენტური სახვითი ხელოვნების ძეგლის (ქანდაკების) განთავსების თაობაზე გადაწყვეტილებას იღებს ადგილობრივი თვითმმმართველობის ორგანო საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის სამინისტროსთან (შემდგომში – სამინისტრო) შეთანხმებით.; ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს მიერ მონუმენტური სახვითი ხელოვნების ქანდაკების განთავსების თაობაზე გადაწყვეტილების მისაღებად ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანო, ან ქანდაკების ავტორი ვალდებულია სამინიტროს წარუდგინოს შემდეგი მასალები:  

ა) ქანდაკების პროექტი, ესკიზი და მოდელი, შესასრულებელი მასალის მითითებით;

ბ) ქანდაკების განთავსების (ადგილმდებარეობის) ზუსტი მისამართი; გ) ქანდაკების განსათავსებელი ტერიტორიის საერთო ხედებისა და აღნიშნულ ტერიტორიაზე ქანდაკების განშლის ამსახველი ფოტომასალა.

რა უფლებამოსილებები აქვთ თვითმმართველობის ორგანოებს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სფეროში?
 

„კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის შესაბამისად, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრულ და საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის სამინისტროს მიერ დელეგირებულ უფლებამოსილებათა ფარგლებში:
 

• ამ კანონით დადგენილი წესით უზრუნველყოფენ მათ ტერიტორიაზე არსებული კულტურული მემკვიდრეობის გამოვლენას, აღწერას და მისი მდგომარეობის სისტემატურ შემოწმებას, ზრუნავენ მის მოვლა-პატრონობაზე, შესწავლასა და რეაბილიტაციაზე; სამი

• ნისტროს აწვდიან ინფორმაციას კულტურული მემკვიდრეობის აღმოჩენის, გამოვლენისა და მისი მდგომარეობის შესახებ;

• კულტურული მემკვიდრეობის სფეროში ინფორმაციული და ტექნიკური ხელშეწყობის მიზნით თანამშრომლობენ სამინისტროსთან, სხვა სახელმწიფო ორგანოებთან და საჯარო და კერძო სამართლის იურიდიულ პირებთან;

• ახორციელებენ კულტურული მემკვიდრეობის სფეროში საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრულ სხვა საქმიანობას. საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 14 მაისის №181 დადგენილების ,,კულტურული მემკვიდრეობის დამცავი ზონების შემუშავების წესების შესახებ“ მე-2 მუხლის შესაბამისად,
  
  1. კულტურული მემკვიდრეობის დამცავი ზონა დგინდება ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებთან შეთანხმებით, საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის წარდგინების საფუძველზე, საქართველოს მთავრობის განკარგულებით, ხოლო ქალაქ თბილისის ტერიტორიაზე – ქალაქ თბილისის მერიისა და საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს წარმომადგენელთაგან ქალაქ თბილისის მერიაში შექმნილი სათათბირო ორგანოს დასკვნის საფუძველზე, ქალაქ თბილისის მთავრობის წარდგინებით, საქართველოს მთავრობის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით.
  2. დამცავი ზონების პროექტს იხილავს საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტრო, რომელიც უზრუნველყოფს პროექტის შეთანხმებას იმ ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოსთან, რომლის ტერიტორიაზეც დგინდება დამცავი ზონა.

აქვს თუ არა თვითმმართველ ერთეულს უფლება, დააფინანსოს კულტურული მემკვიდრეობის სარეაბილიტაციო არეალის განვითარების პროგრამა?
 

დიახ. „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 46-ე მუხლის შესაბამისად:

საქართველოს მთავრობის დადგენილებით, კულტურული მემკვიდრეობის რეაბილიტაციის ხელშეწყობისა და წახალისების მიზნით, საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის სამინისტროს წარდგინებითა და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების ინიციატივით კულტურული მემკვიდრეობის ზოგად დამცავ ზონაში შესაძლებელია დადგინდეს კულტურული მემკვიდრეობის სარეაბილიტაციო არეალი, რისი საფუძველიცაა სარეაბილიტაციო არეალის განვითარების პროგრამა (პირველი პუნქტი);

სარეაბილიტაციო არეალის განვითარების პროგრამის დაფინანსების ერთერთი წყაროა ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტიდან გამოყოფილი სახსრები (მე-5 პუნქტი).

არქეოლოგიური ობიექტი ან მიწის ნაკვეთი, რომელზედაც განთავსებულია იგი, არ არის სახელმწიფოს საკუთრება ან ფლობისა და სარგებლობის უფლებით გადაცემულია სხვა პირზე, ამასთანავე, მესაკუთრე (მფლობელი) არაა თანახმა არქეოლოგიურ ობიექტზე სარეაბილიტაციო, კვლევითი ან არქეოლოგიური სამუშაოების ჩატარებაზე და არსებობს ამ კანონის მე-12 მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული საფუძვლები (ანუ, თუ ეს აუცილებელია სამეცნიერო საკითხების გადასაჭრელად ან თუ არქეოლოგიურ მემკვიდრეობას სამშენებლო, სასოფლო-სამეურნეო, სამრეწველო და სხვა სახის საქმიანობით ან ბუნებრივი პროცესების შედეგად დაზიანება ან განადგურება ემუქრება).

აქვს თუ არა თვითმმართველობის ორგანოს უფლება, ძეგლზე მესაკუთრის თანხმობის გარეშე თავად ჩაატაროს სარეაბილიტაციო სამუშაოები?
 

დიახ. „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 55-ე მუხლის შესაბამისად, საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის სამინისტრო, სხვა სახელმწიფო ან ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანო უფლებამოსილია, მესაკუთრის (მფლობელის) თანხმობის გარეშე, თავად ჩაატაროს სარეაბილიტაციო, კვლევითი ან არქეოლოგიური სამუშაოები ძეგლზე ან არქეოლოგიურ ობიექტზე ანდა ეს სამუშაოები სხვა პირს დაუკვეთოს, თუ:

არსებობს ამ კანონის 30-ე მუხლის მე-5 პუნქტით გათვალისწინებული საფუძვლები (ანუ, თუ ძეგლის მესაკუთრე (კანონიერი მოსარგებლე) ვერ უზრუნველყოფს სამინისტროს მიერ დადგენილი პირობების შესრულებას, ხოლო ძეგლის ინტერესები გადაუდებელ ჩარევას მოითხოვს, ასევე იმ შემთხვევაში, თუ ძეგლის მესაკუთრის (კანონიერი მოსარგებლის) დადგენა ან მიგნება ვერ ხერხდება. ამ პუნქტით განსაზღვრული გარემოებების არსებობისას სამუშაოების ძეგლის მესაკუთრის (კანონიერი მოსარგებლის) თანხმობის გარეშე ჩატარების შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს მხოლოდ სასამართლო);

შესაძლებელია თუ არა, სახელმწიფო თეატრის დაფინანსების წყარო იყოს თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტი?

დიახ. „სახელმწიფო თეატრების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, სახელმწიფო თეატრის დაფინანსების ერთ-ერთი წყარო შეიძლება იყოს თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტი.

შესაძლებელია თუ არა სახელმწიფო თეატრი დაფუძნდეს თვითმმართველობის ორგანოს ინიციატვის საფუძველზე?
 

დიახ. „სახელმწიფო თეატრების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, სახელმწიფო თეატრს საჯარო სამართლის იურიდიული პირის ფორმით აფუძნებს საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტრო (შემდგომ – სამინისტრო) საკუთარი ინიციატივით ან/და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს წარდგინებით, ხოლო აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკებში – შესაბამისი უმაღლესი აღმასრულებელი ორგანოები საკუთარი ინიციატივით ან/და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების წარდგინებით.

აქვს თუ არა თვითმმართვლობის ორგანოს უფლება დააყენოს საკითხი სახელმწიფო თეატრის მმართველის დანიშვნის ან გათავისუფლების მოთხოვნით?

დიახ. „სახელმწიფო თეატრების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის მე-4 პუნქტის ,,ა“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, სახელმწიფო თეატრის მმართველს თანამდებობაზე ნიშნავს და თანამდებობიდან ათავისუფლებს სამინისტრო, ხოლო სახელმწიფო თეატრში, რომლის დაფინანსების ძირითად წყაროს წარმოადგენს თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტი – სამინისტრო ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს წარდგინებით;

აქვთ თუ არა თვითმმართველობის ორგანოებს კულტურული ფასეულობის ნივთის საქართველოდან გატანის უფლება?
 

დიახ. „კულტურულ ფასეულობათა საქართველოდან გატანისა და საქართველოში შემოტანის შესახებ“ საქართველოს კანონის 23-ე მუხლის შესაბამისად, საქართველოს სახელმწიფო სამუზეუმო ფონდი, არქივი, ბიბლიოთეკა, კულტურული ფასეულობის საცავი სხვა სახელმწიფო დაწესებულება, აგრეთვე სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოები, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები და სხვა პირები კულტურის მოძრავი ძეგლისთვის ან ძეგლის ნიშნის მქონე ობიექტისთვის მიკუთვნებული კულტურული ფასეულობის საქართველოდან დროებით გატანაზე ნებართვის მისაღებად განცხადებით მიმართავენ საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის სამინისტროს. განცხადებას უნდა ერთოდეს:
 

• მიმღებ მხარესთან დადებული ხელშეკრულება კულტურული ფასეულობის საქართველოდან დროებით გატანის მიზნებისა და პირობების შესახებ;

• დოკუმენტაცია, რომელიც ადასტურებს მიმღები მხარის მიერ სადაზღვევო რისკის ყველა შემთხვევის უზრუნველყოფას, კომერციული დაზღვევა ან დოკუმენტაცია, რომელიც ადასტურებს მიმღები მხარის მიერ ყველა სხვა რისკის ფინანსურ უზრუნველყოფას სახელმწიფო გარანტიით;

• მიმღები მხარისა და სახელმწიფოს დოკუმენტურად დამოწმებული გარანტიები საქართველოდან დროებით გატანილი კულტურული ფასეულობის დაცვისა და საქართველოში დაბრუნების შესახებ;

• ცნობა იმის შესახებ, არის თუ არა საქართველოდან დროებით გასატანი კულტურული ფასეულობა შეტანილი საქართველოს კულტურულ ფასეულობათა დაცვის სახელმწიფო სიასა და რეესტრში.  

რა უფლებამოსილებები აქვთ თვითმმართველობის ორგანოებს სამუზეუმო საქმიანობის მართვაში?

„მუზეუმების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-15 მუხლის შესაბამისად, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები:

• აფინანსებენ და აკონტროლებენ მათ დაქვემდებარებაში მყოფ მუზეუმებს;

• საქართველოს კულტურის სამინისტროსთან შეთანხმებით თანამდებობაზე ნიშნავენ და თანამდებობიდან ათავისუფლებენ მათ დაქვემდებარებაში მყოფი მუზეუმების დირექტორებს;

• კოორდინაციას უწევენ მათ ტერიტორიაზე არსებული მუზეუმების საქმიანობას;

• თავისი კომპეტენციის ფარგლებში დახმარებას უწევენ არასახელმწიფო მუზეუმებს. მე-10 მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები აღრიცხავენ მათ ტერიტორიაზე არსებულ მუზეუმებს.

აქვს თუ არა თვითმმართველობის ორგანოს შემოქმედებითი კავშირის დაფუძნებისა და მისი პროგრამების დაფინანსების უფლება?
 

„შემოქმედ მუშაკთა და შემოქმედებითი კავშირების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, შემოქმედებითი კავშირის დამფუძნებელი არ შეიძლება იყოს სახელმწიფო ან ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანო. აღნიშნული კანონის 27-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, სახელმწიფო და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს შეუძლიათ დააფინანსონ შემოქმედები თი კავშირის ცალკეული პროგრამა.

 

რა უფლებამოსილებები აქვთ თვითმმართველობის ორგანოებს კულტურის სფეროში?
 

„კულტურის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-19 მუხლის შესაბამისად, კულტურის სფეროში ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოთა კომპეტენციას განეკუთვნება:

• თავიანთ ტერიტორიებზე კულტურის სფეროში სახელმწიფო პოლიტიკის განხორციელება;

• ადგილობრივი ბიუჯეტისა და ფონდების ფორმირება კულტურის განვითარებისათვის;

• ადგილობრივი ბიუჯეტიდან სახელმწიფო კულტურული პროგრამების შესასრულებლად გამოყოფილი იმ თანხის რაოდენობის დადგენა, რომელიც ნაწილდება კულტურული პროგრამების მიხედვით, სახელოვნებოსაგანმანათლებლო პროგრამების პრიორიტეტულობის გათვალისწინებით;

• კულტურის ადგილობრივი (მუნიციპალური) ორგანიზაციებისა და დაწესებულებების შექმნა, რეორგანიზაცია და ლიკვიდაცია სამთავრობო დაწესებულებასთან შეთანხმებით;

• კულტურული მემკვიდრეობის ობიექტების დაცვა;

• კულტურის სფეროში მუნიციპალური ორგანიზაციების, დაწესებულებებისა და ნაგებობების მშენებლობა და მათი მიმდებარე ტერიტორიების მოწყობა;

• მონუმენტური სახვითი ხელოვნების ძეგლის (ქანდაკების) განთავსების თაობაზე გადაწყვეტილების მიღება;

ნაგებობებზე, შენობებსა და სახელმწიფო საკუთრების სხვა ობიექტებზე კონტროლის დაწესება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით;
 

საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი სხვა უფლებამოვალეობების განხორციელება. გადაწყვეტილებას საქართველოს ტერიტორიაზე მონუმენტური სახვითი ხელოვნების ძეგლის (ქანდაკების) განთავსების თაობაზე იღებს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანო საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის სამინისტროსთან შეთანხმებით. აღნიშნული კანონის 22-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, სახელმწიფო ხელისუფლების უმაღლესი და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები ვალდებული არიან უზრუნველყონ ისტორიისა და კულტურის ძეგლების გამოვლენა, აღრიცხვა, შესწავლა, რესტავრაცია და დაცვა. აღნიშნული კანონის 24-ე მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, სახელმწიფო ხელისუფლების უმაღლესი და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები ვალდებული არიან, დაიცვან თავიანთ საკუთრებაში მყოფი ბიბლიოთეკები, მუზეუმები, საარქივო და სხვა ანალოგიური ფონდები, უზრუნველყონ მათი შენახვა, ფუნქციონირება და განვითარება.

ვალდებულია თუ არა თვითმმართველი ერთეული, დააფუძნოს სკოლამდელი სააღმზრდელო და სკოლისგარეშე საგანმანათლებლო, სასპორტო და სახელოვნებო დაწესებულებები?
 

დიახ. „ადგილობრივი მნიშვნელობის საგანმანათლებლო და სააღმზრდელო დაწესებულებების განსაზღვრის წესის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 26 ივნისის №126 დადგენილების მე-4 პუნქტის თანახმად, მოქმედი სკოლისგარეშე სააღმზრდელო ან/და საგანმანათლებლო დაწესებულებები, რომლებიც ახორციელებენ სააღმზრდელო ან/და საგანმანათლებლო საქმიანობას მშობელთა მზრუნველობას მოკლებულ და შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვთა სადღეღამისო და დღის სააღმზრდელო დაწესებულებებში ბავშვთა განთავსების პრევენციისა და დეინსტიტუციონალიზაციის მიზნით, რჩებიან საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს სისტემაში შემავალ დაწესებულებებად. საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო ადგენს ამ დაწესებულებათა ნუსხას და აფუძნებს მათ „ზოგადი განათლების შესახებ“ საქართველოს კანონის 26-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ღ“ ქვეპუნქტის თანახმად. აღნიშნული დადგენილების პირველი პუნქტის შესაბამისად, თვითმმართველი ერთეულის ტერიტორიაზე მოქმედი ყველა სახელმწიფო და საჯარო სამართლის იურიდიული პირი - სკოლამდელი სააღმზრდელო და სკოლისგარეშე საგანმანათლებლო, სააღმზრდელო და საგანმანათლებლო სააღმზრდელო დაწესებულება, აგრეთვე საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მიერ საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სახით დაფუძნებული სკოლისგარეშე სასპორტო და სახელოვნებო საგანმანათლებლო დაწესებულება, გარდა მე-4 პუნქტით განსაზღვრულისა, ჩაითვალა ადგილობრივი მნიშვნელობის მქონე, თვითმმართველი ერთეულის დაქვემდებარებაში არსებულ დაწესებულებად და თვითმმართველ ერთეულს დაევალა მათი დაფუძნება არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ფორმით. თვითმმართველ ერთეულს უფლება აქვს, მოითხოვოს აღნიშნული დაწესებულებების ქონების საკუთრებაში გადმოცემა და შემდგომ უზრუნველყოს არაკომერციული იურიდიული პირების დაფუძნება.

თავი XIII. სპორტი

ვალდებულია თუ არა თვითმმართველი ერთეული, დააფუძნოს სკოლამდელი სააღმზრდელო და სკოლისგარეშე საგანმანათლებლო, სასპორტო და სახელოვნებო დაწესებულებები?

დიახ. „ადგილობრივი მნიშვნელობის საგანმანათლებლო და სააღმზრდელო დაწესებულებების განსაზღვრის წესის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 26 ივნისის №126 დადგენილების მე-4 პუნქტის თანახმად, მოქმედი სკოლისგარეშე სააღმზრდელო ან/და საგანმანათლებლო დაწესებულებები, რომლებიც ახორციელებენ სააღმზრდელო ან/და საგანმანათლებლო საქმიანობას მშობელთა მზრუნველობას მოკლებულ და შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვთა სადღეღამისო და დღის სააღმზრდელო დაწესებულებებში ბავშვთა განთავსების პრევენციისა და დეინსტიტუციონალიზაციის მიზნით, რჩებიან საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს სისტემაში შემავალ დაწესებულებებად. საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო ადგენს ამ დაწესებულებათა ნუსხას და აფუძნებს მათ „ზოგადი განათლების შესახებ“ საქართველოს კანონის 26-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ღ“ ქვეპუნქტის თანახმად. აღნიშნული დადგენილების პირველი პუნქტის შესაბამისად, თვითმმართველი ერთეულის ტერიტორიაზე მოქმედი ყველა სახელმწიფო და საჯარო სამართლის იურიდიული პირი - სკოლამდელი სააღმზრდელო და სკოლისგარეშე საგანმანათლებლო, სააღმზრდელო და საგანმანათლებლო სააღმზრდელო დაწესებულება, აგრეთვე საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მიერ საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სახით დაფუძნებული სკოლისგარეშე სასპორტო და სახელოვნებო საგანმანათლებლო დაწესებულება, გარდა მე-4 პუნქტით განსაზღვრულისა, ჩაითვალა ადგილობრივი მნიშვნელობის მქონე, თვითმმართველი ერთეულის დაქვემდებარებაში არსებულ დაწესებულებად და თვითმმართველ ერთეულს დაევალა მათი დაფუძნება არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ფორმით. თვითმმართველ ერთეულს უფლება აქვს, მოითხოვოს აღნიშნული დაწესებულებების ქონების საკუთრებაში გადმოცემა და შემდგომ უზრუნველყოს არაკომერციული იურიდიული პირების დაფუძნება.

რა უფლებამოსილებები აქვთ თვითმმართველობის ორგანოებს სპორტის სფეროში?
 

„სპორტის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-13 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, სკოლისგარეშე გამაჯანსაღებელ და სპორტულ მუშაობას კოორდინაციას უწევენ საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის სამინისტრო და ადგილობრივი თვითმმართველობის შესაბამისი ორგანოები. ადგილობრივი ორგანოები ვალდებული არიან უზრუნველყონ სკოლისგარეშე გამაჯანსაღებელი და სპორტული დაწესებულებების შექმნა და ფუნქციონირება. აღნიშნული კანონის მე-15 მუხლის მე-4 პუნქტის შესაბამისად, ინვალიდების გამაჯანსაღებელი და სპორტული ღონისძიებები ფინანსდება, მათი სპორტული ბაზების მშენებლობისათვის სახსრები გამოიყოფა სახელმწიფო და ადგილობრივი თვითმმართველობის ბიუჯეტებიდან და კერძო სექტორიდან.

თავისუფლდება თუ არა ქონების გადასახადისაგან პირი რომელიც აშენებს ოლიმპიურ სოფელს?

დიახ. საქართველოს კანონის ,,ოლიმპიური მოძრაობის ხელშეწყობის შესახებ“ მე-5 მუხლის მე-4 პუნქტის შესაბამისად, ინვესტორი (პირი, რომელიც საქართველოს მთავრობასთან გაფორმებული ხელშეკრულების საფუძველზე საქართველოს ტერიტორიაზე აშენებს ოლიმპიურ სოფელს და ოლიმპიადის (მათ შორის, ოლიმპიადის ახალგაზრდული ფესტივალის) ორგანიზებისათვის აუცილებელ სხვა დამხმარე ნაგებობებს) ქონებისა და მიწაზე ქონების გადასახადებით იბეგრება ამ ტერიტორიისათვის ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს მიერ დადგენილი განაკვეთით. ამასთანავე, იგი თავისუფლდება ქონებისა და მიწაზე ქონების გადასახადებისაგან ოლიმპიური სოფლის მშენებლობის დაწყებიდან 5 წლის განმავლობაში.

შეიძლება თუ არა სპორტის დამსახურებული მოღვაწის წოდება მიენიჭოს პირს თვითმმართველი ერთეულის შუამდგომლობის საფუძველზე?
 

დიახ. საქართველოს სპორტისა და ახალგაზრდობის საქმეთა მინისტრის 2012 წლის 15 ივნისის №01/129 ბრძანების ,,სპორტის სფეროში საპატიო წოდებების დამტკიცების შესახებ” მე-13 პუნქტი შესაბამისად, საქართველოს სპორტის დამსახურებული მოღვაწისა და საქართველოს სპორტის რაინდის წოდებების მინიჭების საკითხს საქართველოს სპორტისა და ახალგაზრდობის საქმეთა სამინისტროსთან არსებული კომისია განიხილავს აფხაზეთის და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკების შესაბამისი სამთავრობო დაწესებულებების ან ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების შესაბამისი სპორტის სამსახურების, საქართველოს ეროვნული ოლიმპიური კომიტეტის ან საქართველოს ეროვნული სპორტული ფედერაციების შუამდგომლობის საფუძველზე.

თავი XIV. მიწით სარგებლობა, სოფლის მეურნეობა

ექვემდებარება თუ არა საძოვარი პრივატიზებას?

„სახელმწიფო ქონების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტის „ძ.ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, პრივატიზებას არ ექვემდებარება საძოვარი, გარდა 2005 წლის 30 ივლისამდე იჯარით გაცემული საძოვრებისა და საძოვრებისა, რომლებიც დადგენილი წესით შესაბამისი სახელმწიფო ან ადგილობრივი თვითმმართველობის (მმართველობის) ორგანოს მიერ გაცემული აქტით დამაგრებულია მათზე მდებარე, ფიზიკური ან/და იურიდიული პირების კერძო საკუთრებაში არსებულ ან/და სახელმწიფო საკუთრებაში არსებულ შენობანაგებობებზე;

ფინანსდება თუ არა ნიადაგების ქიმიური მელიორაცია, ეროზიისა და გაუდაბნოების საწინააღმდეგო ღონისძიებები თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტიდან?

არა. „ნიადაგების კონსერვაციისა და ნაყოფიერების აღდგენა-გაუმჯობესების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-10 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, ნიადაგების ქიმიური მელიორაცია და ეროზიისა და გაუდაბნოების წინააღმდეგ ღონისძიებები სახელმწიფო საკუთრების მიწებზე ხორციელდება საქართველოს ცენტრალური ბიუჯეტიდან, მიზნობრივი პროგრამების შესაბამისად.

რა შეზღუდვები და აკრძალვები არსებობს ნიადაგების კონსერვაციისა და ნაყოფიერების აღდგენა-გაუმჯობესების უზრუნველსაყოფად?
 

„ნიადაგების კონსერვაციისა და ნაყოფიერების აღდგენა-გაუმჯობესების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 და მე-8 მუხლების თანახმად: ნიადაგების კონსერვაციისა და ნაყოფიერების აღდგენა-გაუმჯობესების უზრუნველსაყოფად იზღუდება:

ეროზიული პროცესებისაგან ნიადაგების დასაცავად აგროწესების დარღვევით 15 გრადუსზე მეტი დახრილობის ფერდობების სახნავად ათვისება და ნიადაგების დამუშავება ფერდობების დახრილობის გასწვრივ;

ფერდობების დატერასება ნიადაგების წინასწარი შერჩევისა და სათანადო დაპროექტების გარეშე;

• სასოფლო-სამეურნეო სავარგულების დამუშავების წესებისა და რწყვის რეჟიმის დარღვევა;

• ნიადაგების ნაყოფიერი ფენის მოხსნა შესაბამისი საპროექტო ორგანიზაციის ნებართვის გარეშე;

• ნაყოფიერებადაცემული და დეგრადირებული ნიადაგების სასოფლოსამეურნეო სავარგულებიდან ამოღება მათი სრულყოფილი გამოკვლევისა და შესაბამისი რეაბილიტაციის პროგრამის შემუშავების გარეშე.

• ნიადაგების კონსერვაციისა და ნაყოფიერების აღდგენა-გაუმჯობესების უზრუნველსაყოფად იკრძალება:

• საძოვრების ნიადაგების რღვევა-დაზიანება და ნაყოფიერების დაცემა ნახირისა და ფარის უწესრიგო ძოვებით;

• მინდორსაცავი ზოლების გაკაფვა, ნიადაგდამცავ ნაგებობათა დაზიანება;

• იმ სასუქების, მელიორანტების, აგრომადნეულების, პესტიციდებისა და ნიადაგების ნაყოფიერების აღდგენა-გაუმჯობესების ყველა სხვა საშუალების ქვეყანაში შემოტანა და გამოყენება, რომელიც არ არის ნებადართული, რეგისტრირებული და გამოცდილი საქართველოში, ასევე მათი გამოყენება ხარისხობრივი მაჩვენებლების შეუმოწმებლად, რეკომენდაციების გარეშე და რეგლამენტების დარღვევით;

• ნიადაგების დაბინძურება რადიონუკლიდებით, მძიმე მეტალებით, ტოქსიკური ელემენტებითა და სხვა ნივთიერებებით;

• მელიორირებული სასოფლო-სამეურნეო სავარგულების ჩამოწერა, სარწყავი მიწების ურწყავთა კატეგორიაში გადაყვანა და მათი არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულებით გამოყოფა ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების გადაწყვეტილების გარეშე;

•  ირიგაციის, დრენაჟის, ნაპირგამაგრებების, აგრეთვე ეროზიის, ღვარცოფისა და მეწყერსაწინააღმდეგო და სხვა ნაგებობათა ჩამოწერა ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების გადაწყვეტილების გარეშე;

• ყოველგვარი მოქმედება, რომელიც გააუარესებს ნიადაგების თვისებებს, შექმნის გაუდაბნოების, დაჭაობების, დამლაშების, გაბიცობების, გამჟავიანებისა და სხვა უარყოფითი პროცესების დაწყების პირობებს.

რა წესით ხდება მეცხოველეობის ნედლეულისა და პროდუქტების, ვეტერინარული დანიშნულების ბიოლოგიური და ყველა სახის ქიმიურფარმაცევტული პრეპარატების ამოღება და განადგურება და რა ფუნქციას ასრულებს ამ პროცესში თვითმმართველი ერთეული

„ეპიზოოტიური, ზოონოზური, ზოოანთროპონოზური სნეულებების აღმძვრელით დაინფიცირებული და ადამიანისათვის საკვებად უვარგისად მიჩნეული მეცხოველეობის ნედლეულის და პროდუქტების, ვეტერინარული დანიშნულების ბიოლოგიური და ყველა სახის ქიმიურ-ფარმაცევტული პრეპარატების ამოღებისა და განადგურების წესის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს სოფლის მეურნეობის მინისტრის 2005 წლის 11 ოქტომბრის №2-236 ბრძანებით დამტკიცებული წესის პირველი მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების შესაბამისად: ეპიზოოტიური, ზოონოზური, ზოოანთროპონოზური სნეულებების აღმძვრელით დაინფიცირებული და ადამიანისათვის საკვებად უვარგისად მიჩნეული მეცხოველეობის ნედლეულისა და პროდუქტების, ვეტერინარული დანიშნულების ბიოლოგიური და ყველა სახის ქიმიურ-ფარმაცევტული პრეპარატების (შემდგომში - პროდუქციის) ამოღება წარმოებს შემდეგი წესით:
 

• პროდუქციის ამოღებას ახორციელებს სახელმწიფო ვეტერინარი ინსპექტორი თავის სამოქმედო ზონაში: ა.ა) ორგანოლეპტიკური გამოკვლევით, შენახვის პირობების დარღვევის შედეგად უვარგისად მიჩნეული ან ვადაგასული პროდუქციის გასანადგურებლად; ა.ბ) თანმხლები სათანადო საბუთის გარეშე არსებული პროდუქციიდან ნიმუშების გასაგზავნად ვარგისობაზე ლაბორატორიული გამოკვლევისათვის და ლუქავს პროდუქციას. ნიმუშების ვარგისობის შემთხვევაში პროდუქციას უშვებს შემდგომში გამოსაყენებლად.

• ვეტერინარი ინსპექტორი პროდუქციის ამოღების თაობაზე ადგენს აქტს, რომელსაც ხელს აწერენ ვეტერინარი ინსპექტორი და პროდუქციის მფლობელი. ეპიზოოტიური, ზოონოზური, ზოოანთროპონოზური სნეულებების აღმძვრელით დაინფიცირებული და ადამიანისათვის საკვებად უვარგისად მიჩნეული მეცხოველეობის ნედლეულისა და პროდუქტების, ვეტერინარული დანიშნულების ბიოლოგიური და ყველა სახის ქიმიურ-ფარმაცევტული პრეპარატების განადგურება წარმოებს შემდეგი წესით:

• ცოცხალი ცხოველების (ფრინველი, თევზი) - დახოცვითა და შემდეგ დაწვით, დაწვის ადგილის სადეზინფექციო ხსნარით დამუშავებითა და ნარჩენების დამარხვით;

• მეცხოველეობის პროდუქტების - სადეზინფექციო ხსნარებით დამუშავების შემდეგ დაწვითა და ნარჩენების დამარხვით;

• ცხოველური წარმოშობის ყველა სახის ნედლეულის: ტყავნედლეული, ჯაგარი, ფრთა-ბუმბული, ბეწვეული და სხვა - დაწვითა და ნარჩენების დამარხვით;

• მეორადი ნედლეულის: ცხოველების რქები და ჩლიქები, ნაწლავები, დაკონსერვებული სისხლი, აბრეშუმის ჭუპრი, ნაღველი, ნაღვლის კენჭები - დაწვითა და ნარჩენების დამარხვით;

• ცხოველის სპერმა, საინკუბაციო კვერცხი, განაყოფიერებული ქვირითი, ცხოველთა ემბრიონები, ენდოკრინული ნედლეული - დაწვითა და ნარჩენების დამარხვით ან ბეკარის ორმოში მოთავსებით;

• კონსერვების - გაჭყლეტვით, შემდეგ დეზინფექციითა და დამარხვით ან ბეკარის ორმოში მოთავსებით;

• ფურაჟისა და უხეში საკვების - დაწვითა და ნარჩენების დამარხვით;

• ბიოპრეპარატების, სავაქცინე და საკონტროლო შტამების - თანმხლები ან არსებული დარიგების შესაბამისად, დაწვით ან ბეკარის ორმოში მოთავსებით;

• ქიმიურ-ფარმაცევტული და სხვა ვეტერინარული პრეპარატების - დაწვით. დაწვა-დამარხვა ხორციელდება ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების მიერ განსაზღვრულ ადგილებში. შესაძლებლობის მიხედვით დაწვა ხორციელდება ასევე საუტილიზაციო ქარხანაში ან სპეციალურ ღუმელში.

აქვს თუ არა თვითმმართველ ერთეულს ვეტერინარული კარანტინის დაწესების უფლება?
 

დიახ. საქართველოს კანონის ,,სურსათის/ცხოველის საკვების უვნებლობის, ვეტერინარიისა და მცენარეთა დაცვის კოდექსის“ 55-ე მუხლის შესაბამისად, საქართველოს ტერიტორიაზე ვეტერინარული კარანტინი და მცენარეთა კარანტინი, გარდა ამ კოდექსის 53-ე მუხლის მე-4 ნაწილით განსაზღვრული პროფილაქტიკური კარანტინისა, წესდება და იხსნება სსიპ - სურსათის ეროვნული სააგენტოს მოთხოვნის საფუძველზე:

ა) თვითმმართველი ერთეულის ტერიტორიაზე − ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს მიერ;
ბ) ერთზე მეტი თვითმმართველი ერთეულის ტერიტორიაზე − ამ თვითმმართველ ერთეულებში სახელმწიფო რწმუნებულის − გუბერნატორის ან საქართველოს მთავრობის მიერ.

თავი XV. კავშირგაბმულობა

რა უფლებამოსილებები აქვთ თვითმმართველობის ორგანოებს ელექტრონული კომუნიკაციების სფეროში?

„ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 55-ე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები კომისიასთან კოორდინირებულად შეიმუშავებენ მათ საკუთრებაში არსებულ ტერიტორიაზე და მიწის ნაკვეთებზე ავტორიზებული პირებისათვის ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელის სისტემების, ელემენტების, ტექნიკური საშუალებების, აღჭურვილობებისა და დამატებითი რესურსების განთავსებისათვის უფლების მინიჭების გამჭვირვალე და არადისკრიმინაციულ პროცედურებს.

თუ პირები ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელების სახაზო ნაგებობების დაცვის ან განაკაფის ზონაში აწარმოებენ სამშენებლო სამუშაოებს, სამუშაოთა დაწყებამდე ვალდებულნი არიან თუ არა ისინი, შეატყობინონ თვითმმართველობის ორგანოებს სამუშაოთა დაწყების თარიღი და დრო?
 

დიახ. „ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელების სახაზო ნაგებობების დაცვის წესისა და მათი დაცვის ზონების დადგენის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 4 ივლისის №134 დადგენილებით დამტკიცებული „ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელების სახაზო ნაგებობების დაცვის წესისა და მათი დაცვის ზონების“ მე-4 მუხლის შესაბამისად:  

• იურიდიული ან/და ფიზიკური პირები, რომლებიც ხაზების დაცვის ან განაკაფის ზონაში აწარმოებენ ნებისმიერი სახის სამშენებლო ან/და სარეკონსტრუქციო ან/და მიწის სამუშაოებს, სამუშაოთა დაწყებამდე სულ მცირე ორი დღით ადრე ატყობინებენ ხაზის მფლობელ ორგანიზაციას და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს სამუშაოთა დაწყების თარიღსა და დროს (მე-11 პუნქტი);

• იურიდიული ან ფიზიკური პირი, რომელიც მიწის სამუშაოთა წარმოების დროს აღმოაჩენს მიწისქვეშა კაბელებს, რომლებიც დატანილი არ არიან მიწის სამუშაოთა წარმოების ტექნიკურ დოკუმენტაციაში, მოვალეა შეაჩეროს მიწის სამუშაოები, უზრუნველყოს აღმოჩენილი კაბელების ხელშეუხებლობა და აღმოჩენილი კაბელების შესახებ აცნობონ ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს, რომლებიც, თავის მხრივ, აღნიშნულ ფაქტს, თუკი ხაზების მფლობელის ვინაობა მათთვის ცნობილია, დაუყოვნებლად შეატყობინებენ საკაბელო ხაზის მფლობელს და მასთან ერთად მიიღებენ შესაბამის გადაწყვეტილებებს (მე-14 პუნქტი);

• იმ შემთხვევაში, თუ გემის ღუზას ან თევზსაჭერ ბადეს ამოღების დროს ამოჰყვება კაბელი, გემის კაპიტანი მოვალეა, ღუზა ან ბადე გაათავისუფლოს კაბელისაგან ისე, რომ არ დააზიანოს, და მომხდარი ფაქტის შესახებ აცნობოს ახლომდებარე საზღვაო პორტს შემთხვევის ადგილის კოორდინატებისა და კაბელის ამოღების დროის ჩვენებით. საზღვაო პორტი, თავის მხრივ, აღნიშნულ ფაქტს ატყობინებს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს და საკაბელო ხაზის მფლობელს (მე-15 პუნქტი).

თუ ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელების სახაზო ნაგებობების საავარიო სამუშაოთა წარმოება გზის საფარის მოხსნას და გრუნტის გათხრას მოითხოვს, სამუშაოების დაწყებამდე გამოძახებულ უნდა იქნენ თუ არა თვითმმართველობის ორგანოების წარმომადგენლები?

დიახ. „ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელების სახაზო ნაგებობების დაცვის წესისა და მათი დაცვის ზონების დადგენის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 4 ივლისის №134 დადგენილებით დამტკიცებული „ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელების სახაზო ნაგებობების დაცვის წესისა და მათი დაცვის ზონების“ მე-4 მუხლის მე-8 პუნქტის შესაბამისად, იმ შემთხვევაში,

თუ ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელების სახაზო ნაგებობების საავარიო სამუშაოთა წარმოება გზის საფარის მოხსნას და გრუნტის გათხრას მოითხოვს, სამუშაოების დაწყებამდე გამოძახებულ უნდა იქნენ თუ არა თვითმმართველობის ორგანოების წარმომადგენლები?

დიახ. „ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელების სახაზო ნაგებობების დაცვის წესისა და მათი დაცვის ზონების დადგენის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 4 ივლისის №134 დადგენილებით დამტკიცებული „ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელების სახაზო ნაგებობების დაცვის წესისა და მათი დაცვის ზონების“ მე-4 მუხლის მე-8 პუნქტის შესაბამისად, იმ შემთხვევაში, თუ ხაზების საავარიო სამუშაოთა წარმოება მოითხოვს გზის საფარის მოხსნას და გრუნტის გათხრას, სამუშაოების დაწყებამდე გამოძახებულ უნდა იქნენ ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებისა და საგზაო ორგანიზაციების წარმომადგენლები, სამუშაოთა წარმოების ადგილი უნდა შემოიფარგლოს ტრანსპორტისა და ფეხით მოსიარულეთა გამაფრთხილებელი ნიშნებით. გზის საფარის აღდგენითი სამუშაოები უნდა შეასრულოს ხაზის მფლობელმა ორგანიზაციამ.
 

 ელექტროგადამცემი ხაზის აღდგენის სამუშაოთა წარმოება უნდა ეცნობოს თუ არა თვითმმართველობის ორგანოს?
 

დიახ. საქართველოს პრეზიდენტის 2009 წლის 27 დეკემბრის №964 ბრძანებულების ,,ელექტრული ქსელების ხაზობრივი ნაგებობების დაცვის წესისა და მათი დაცვის ზონების დადგენის შესახებ“ მე-4 მუხლის მე-16 პუნქტის შესაბამისად, თუ ელექტროგადამცემი ხაზის საავარიო-აღდგენით სამუშაოთა წარმოებისას საჭიროა გზის საფარის მოხსნა და გრუნტის გათხრა, სამუშაოების დაწყებამდე ხდება საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამისი ტერიტორიული ორგანოების, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებისა და გზის მფლობელი პირების წარმომადგენლების გამოძახება. სამუშაოთა წარმოების ადგილი შემოიფარგლება ტრანსპორტისა და ფეხით მოსიარულეთა გამაფრთხილებელი ნიშნებით. გზის საფარის აღდგენის სამუშაოებს ასრულებს ელექტროგადამცემი ხაზის მფლობელი.

ვალდებულია თუ არა ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელის მფლობელი ოპერატორი უფასოდ გაააქტიუროს თვითმმართველობის ორგანოების ცხელი ხაზები?

 

დიახ. საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 18 ნოემბრის №355 დადგენილების ,,საქართველოს ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელების ნუმერაციის ეროვნული სისტემის დებულების დამტკიცების შესახებ“ მე-11 მუხლის ,,თ.გ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელის მფლობელი ოპერატორები, რომლებიც სააბონენტო ნუმერაციის რესურსის გამოყენებით ახორციელებენ აბონენტების მომსახურებას, ვალდებული არიან - უფასოდ გაააქტიურონ სახელმწიფო და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების ცხელი ხაზების, კომუნალური მეურნეობის საავარიო სამსახურების, რკინიგზის, აეროპორტებისა და საზღვაო პორტების საინფორმაციო-საცნობარო სამსახურების 1XX (XXX) ფორმატის მოკლე ნომრები იმ შემთხვევაში, თუ ზემოაღნიშნული მოკლე ნომრები გადამისამართებულია ამ ორგანოებში არსებულ სატელეფონო ნომრებზე.

თავი XVI. მართვა და სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოები

აქვს თუ არა თვითმმართველ ერთეულს საჯარო სამართლის იურიდიული პირის შექმნის (დაფუძნების) უფლება?
 

არა. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის თანახმად, საჯარო სამართლის იურიდიული პირი არის შესაბამისი კანონით, საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულებით ან კანონის საფუძველზე სახელმწიფო მმართველობის ორგანოს ადმინისტრაციული აქტით შექმნილი, საკანონმდებლო და სახელმწიფო მმართველობის ორგანოებისაგან განცალკევებული ორგანიზაცია, რომელიც სახელმწიფოს კონტროლით დამოუკიდებლად ახორციელებს პოლიტიკურ, სახელმწიფოებრივ, სოციალურ, საგანმანათლებლო, კულტურულ და სხვა საჯარო საქმიანობას, აგრეთვე ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი აღმასრულებელი ორგანოს ნორმატიული აქტით შექმნილი, სახელმწიფო მმართველობის ორგანოებისაგან განცალკევებული ორგანიზაცია, რომელიც სახელმწიფოს კონტროლით დამოუკიდებლად ახორციელებს სოციალურ, საგანმანათლებლო, კულტურულ და სხვა საჯარო საქმიანობას. აღნიშნული წესიდან გამონაკლისს წარმოადგენს ქ. თბილისის თვითმმართველი ერთეული, რომელსაც უფლება აქვს შექმნას საჯარო სამართლის იურიდიული პირი „საქართველოს დედაქალაქის – თბილისის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული წესით. „საქართველოს დედაქალაქის – თბილისის შესახებ“ საქართველოს კანონის 321 მუხლის მე-3 პუნქტის შესაბამისად, ქ. თბილისის მთავრობა უფლებამოსილია დააფუძნოს საჯარო სამართლის იურიდიული პირი მშენებლობის ნებართვების გაცემის, ქალაქის ურბანული განვითარების კონცეფციის შემუშავებისა და მისი სივრცით-ტერიტორიული დაგეგმარების თაობაზე შესაბამისი კვლევების ჩატარებისა და რეკომენდაციების მომზადების, ქონების პრივატიზაციისა და სარგებლობის უფლებით გადაცემის პროცესის უზრუნველყოფის ან სხვა მიზნით.

აქვს თუ არა თვითმმართველობის ორგანოს უფლება ეკონომიკურ აგენტს მიანიჭოს ისეთი ექსკლუზიური უფლებამოსილება, რომელიც გამოიწვევს კონკურენციის შეზღუდვას?
 

არა. საქართველოს კანონის ,,თავისუფალი ვაჭრობისა და კონკურენციის შესახებ“ მე-2 მუხლის ,,ვ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად ამ კანონის მიზანია სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკის ხელისუფლების ან/და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს მიერ ეკონომიკური აგენტისათვის ისეთი ექსკლუზიური უფლებამოსილების მინიჭების დაუშვებლობა, რომელიც იწვევს კონკურენციის არამართლზომიერ შეზღუდვას. ამ კანონის მე-10 მუხლის შესაბამისად, დაუშვებელია სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკის ხელისუფლების ან/და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანომ:

•ეკონომიკური აგენტისათვის დააწესოს ისეთი საგადასახადო ან სხვა შეღავათები, რომლებიც კონკურენტებთან შედარებით უპირატესობას ანიჭებს მას და იწვევს კონკურენციის არამართლზომიერ შეზღუდვას, გარდა ამ კანონის მე-12 მუხლის მე-2 პუნქტით1 გათვალისწინებული შემთხვევებისა; ,,მუხლი 12. სახელმწიფო დახმარება.

1. სააგენტოსთან შეთანხმებით შეიძლება დაშვებულ იქნეს სახელმწიფო დახმარება, რომელიც მნიშვნელოვნად არ ზღუდავს კონკურენციას ან არ ქმნის მისი მნიშვნელოვნად შეზღუდვის საშიშროებას და რომელიც გაიცემა შემდეგი მიზნით:

ა) გარკვეული ეკონომიკური საქმიანობის განვითარებისათვის;
ბ) გარკვეული ეკონომიკური სექტორის განვითარებისათვის.

2. დასაშვებია და სააგენტოსთან შეთანხმებას არ საჭიროებს:
ა) სახელმწიფო

• აკრძალოს, შეაჩეროს ან სხვაგვარად შეაფერხოს ეკონომიკური აგენტის სამეწარმეო საქმიანობა და დამოუკიდებლობა, გარდა საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი გამონაკლისებისა;

•  მიიღოს ისეთი გადაწყვეტილება, რომელიც იწვევს ეკონომიკური აგენტის დომინირებულ მდგომარეობაში ჩაყენებას, თუ ამით არსებითად იზღუდება კონკურენცია, გარდა საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი გამონაკლისებისა.

თუ საჩივრდება საკრებულოს ან გამგებლის ადმინისტრაციული აქტი, უნდა იქნეს თუ არა სასამართლოში მათ გარდა მხარედ ჩაბმული თვითმმართველი ერთეული?
 

დიახ. საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-14 მუხლის შესაბამისად, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 79-ე მუხლით გათვალისწინებული პირების (ფიზიკური და იურიდიული პირები, ორგანიზაციები, რომლებიც არ არიან იურიდიული პირები) გარდა, ადმინისტრაციულ პროცესში მონაწილეობს ის ადმინისტრაციული ორგანო, დახმარება, რომელიც გაიცემა ფორსმაჟორულ შემთხვევაში;

ბ) სოციალური დახმარება, რომელიც გაიცემა ინდივიდისათვის;
გ) ქვეყნის რეგიონულ განვითარებასთან დაკავშირებული სახელმწიფო დახმარება;
დ) კულტურისა და კულტურული მემკვიდრეობის შენარჩუნების ხელშეწყობასთან დაკავშირებული სახელმწიფო დახმარება;
ე) ქვეყნის უსაფრთხოებისათვის მნიშვნელოვან ობიექტთან დაკავშირებული სახელმწიფო დახმარება;
ვ) სამეცნიერო კვლევასთან დაკავშირებული სახელმწიფო დახმარება; ზ) ინდივიდუალური სახელმწიფო დახმარება, რომელიც გაიცემა უმნიშვნელო ოდენობით. ინდივიდუალური სახელმწიფო დახმარების უმნიშვნელო ოდენობა განისაზღვრება საქართველოს მთავრობის დადგენილებით;
თ) გადასახადის შემცირებისა და რესტრუქტურიზაციის შემთხვევები, თუ აღნიშნულ საკითხებზე გადაწყვეტილებას იღებს საქართველოს მთავრობა;
ი) საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების, უზრუნველყოფის ღონისძიებების შეჩერებისა და საგადასახადო დავალიანების ჩამოწერის შემთხვევები“. რომელმაც გამოსცა ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ან განახორციელა იურიდიული მნიშვნელობის მქონე რაიმე ქმედება. თვითმმართველი ერთეული არის საჯარო სამართლის იურიდიული პირი. თვითმმართველობის ორგანოების - საკრებულოს, გამგებლის ქმედებებზე პასუხისმგებელია თვითმმართველი ერთეული. მათ მიერ მიღებული (გამოცემული) ადმინისტრაციული აქტების გასაჩივრების შემთხვევაში სასამართლოში მხარედ შესაბამის ორგანოსთან ერთად ჩაბმული უნდა იქნეს თვითმმართველი ერთეული - იურიდიული პირი.

თუ პირი ითხოვს გამგებლის ბრძანების ბათილად გამოცხადებას, ეკისრება თუ არა გამგებელს მტკიცების ტვირთი სასამართლოში?

დიახ. საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-17 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, თუ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ადმინისტრაციულსამართლებრივი აქტის არარა აქტად აღიარების, ბათილად ცნობის ან ძალადაკარგულად გამოცხადების შესახებ სარჩელის წარდგენის შემთხვევაში მტკიცების ტვირთი ეკისრება ადმინისტრაციულ ორგანოს, რომელმაც გამოსცა ეს აქტი. ეს გულისხმობს გამგებლის ვალდებულებას, დაასაბუთოს თავისი ბრძანება და წარადგინოს შესაბამისი მტკიცებულებები.

ვალდებული არიან თუ არა თვითმმართველობის ორგანოები, დახმარება გაუწიონ აღმასრულებელს?
 

დიახ. „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის 901 მუხლის შესაბამისად, მშენებლობის შეჩერების, უნებართვო დემონტაჟის შეჩერების, საქართველოს კანონმდებლობის დარღვევით აშენებული შენობა-ნაგებობების მთლიანად ან ნაწილობრივ დემონტაჟის და მშენებარე შენობა-ნაგებობების მშენებლობის მთლიანად ან ნაწილობრივ შეჩერების და დემონტაჟის, არქიტექტურულსამშენებლო საქმიანობაში დაშვებული დარღვევისათვის ჯარიმის დაკისრების შესახებ დადგენილების აღსრულებისას თუ დამრღვევი არ ემორჩილება აღსრულების ეროვნული ბიუროს მოთხოვნას, აღსრულების ეროვნული ბიურო დახმარებისათვის მიმართავს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამის ტერიტორიულ ორგანოს ან/და აღსრულების პოლიციას. ისინი ვალდებულნი არიან გაუწიონ მას დახმარება.

ვალდებულია თუ არა თვითმმართველობის ორგანო, მონაწილეობა მიიღოს ბინაში სააღსრულებო მოქმედებების ჩატარებისას აღმასრულებლისათვის წინააღმდეგობის გაწევის შემთხვევაში?

დიახ. „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-17 მუხლის მე-9 პუნქტის შესაბამისად, აღმასრულებლისათვის წინააღმდეგობის გაწევის შემთხვევაში ან თუ მოვალის ბინაში განსახორციელებელ სააღსრულებო მოქმედებას არც მოვალე ესწრება და არც მისი ოჯახის სრულწლოვანი წევრი, აღმასრულებელი ადგენს აქტს და აგრძელებს სააღსრულებო მოქმედებას ადგილობრივი თვითმმართველობის ან საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამისი ტერიტორიული ორგანოს წარმომადგენლის თანდასწრებით.

თავისუფლდება თუ არა თვითმმართველი ერთეული აღსრულების საფასურისაგან?
 

დიახ. „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის 38-ე მუხლის მე13 პუნქტის შესაბამისად, საფასურის გადახდისა და დაკისრებისაგან თავისუფლდებიან სახელმწიფო/ავტონომიური რესპუბლიკების/ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები, მათ შორის, ამ კანონით დადგენილი წესით სახელმწიფო/ავტონომიური რესპუბლიკის/ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის საკუთრებაში ქონების ნატურით გადაცემისას (გარდა ამ მუხლის მე-16 პუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევისა 2), და ამ ორგანოთა კრედიტორები.

თუ პირს გააჩნია ალიმენტის გადახდის ვალდებულება და ვალდებულება თვითმმართველობის წინაშე, მისი ქონების რეალიზაციიდან მიღებული თანხიდან დაკმაყოფილდება თუ არა პირველ რიგში მოთხოვნა თვითმმართველი ერთეულის სასარგებლოდ?

არა. „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის 38-ე მუხლის მე13 პუნქტის შესაბამისად, 823 მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, ამ მუხლის პირველ პუნქტში აღნიშნული თანხიდან მეორე რიგში, ხოლო სხვა თანხებიდან პირველ რიგში დაკმაყოფილდება მოთხოვნები:

ა) ალიმენტის გადახდევინების შესახებ;
ბ) შრომითი ურთიერთობიდან გამომდინარე;
გ) დასახიჩრებით ან ჯანმრთელობის სხვაგვარი დაზიანებით, აგრეთვე მარჩენალის დაკარგვით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურების შესახებ;
დ) დანაშაულით ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების შესახებ;
ე) სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკურ ან/და ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტსა და არასაბიუჯეტო ფონდებში თანხების გადახდის შესახებ;
ვ) ჩეკისა და თამასუქის საფუძველზე წარმოშობილი მოთხოვნები.

შესაძლებელია თუ არა, სარჩელის შეტანის დღეს პირმა მოითხოვოს თვითმმართველობის ორგანოს ან თანამდებობის პირის სადავო აქტის მოქმედების შეჩერება?
 

2 სახელმწიფო/ავტონომიური რესპუბლიკის/ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის საკუთრებაში ქონების ნატურით გადაცემისას საფასური გადაიხდევინება სახელმწიფო/ავტონომიური რესპუბლიკის/ ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის მიერ ამ ქონების შემდგომი რეალიზაციის შემთხვევაში და შეადგენს ამონაგები თანხის 7%-ს დიახ. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 198-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ვ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიება შეიძლება იყოს სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოს, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს, ორგანიზაციის ან თანამდებობის პირის სადავო აქტის მოქმედების შეჩერება.

შესაძლებელია თუ არა თვითმმართველობის ორგანომ მონაწილეობა მიიღოს საზოგადოებისათვის სასარგებლო შრომის კონტროლის განხორცილებაში?
 

დიახ. „არასაპატიმრო სასჯელთა აღსრულების წესისა და პრობაციის შესახებ“ საქართველოს კანონის 29-ე მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, საზოგადოებისათვის სასარგებლო შრომის სრულფასოვანი აღსრულების და მისი ჯეროვანი კონტროლის, მათ შორის, ელექტრონული მონიტორინგის განხორციელების, მიზნით პრობაციის ეროვნული სააგენტო უფლებამოსილია ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოსთან ან სხვა დამსაქმებელთან გააფორმოს/დადოს შესაბამისი შეთანხმება/ხელშეკრულება, რომელიც შეიძლება ითვალისწინებდეს დამსაქმებლის მიერ მომსახურების საფასურის გადახდის ვალდებულებას.

ემსახურება თუ არა პერსონალური ავტომანქანა მუნიციპალიტეტის გამგებელს და საკრებულოს თავმჯდომარეს?
 

არა. „სამსახურებრივი ავტომანქანების გამოყენების წესის შესახებ“ საქართველოს პრეზიდენტის 2000 წლის 11 აგვისტოს №364 ბრძანებულების დანართით განსაზღვრულია იმ თანამდებობათა ჩამონათვალი, რომელთაც ეკუთვნით მსუბუქი ავტომანქანები პერსონალური სარგებლობისათვის. აღნიშნულ დანართში მუნიციპალიტეტის გამგებელი და საკრებულოს თავმჯდომარე მოხსენიებული არ არის. მასში აღნიშნული არიან შემდეგი თანამდებობის პირები: თბილისის, ქუთაისის, რუსთავის, ფოთის მერი, ქ. თბილისის მერის პირველი მოადგილე (ვიცე-მერი), ქ. თბილისის მერის მოადგილეები.

რამდენი სამსახურებრივი ავტომობილი შეიძლება ჰყავდეს თვითმმართველ ერთეულს?
 

„სამსახურებრივი ავტომანქანების გამოყენების წესის შესახებ“ საქართველოს პრეზიდენტის 2000 წლის 11 აგვისტოს №364 ბრძანებულებით დადგენილია შემდეგი ნორმატივები: ცენტრალური აპარატის მუშაკთა რიცხოვნობის 50 საშტატო ერთეულამდე - 1 ავტომანქანა, 50-100-მდე - 2 ავტომანქანა, 100-150-მდე - 3 ავტომანქანა, 150-225-მდე - 4 ავტომანქანა, 225-300-მდე - 5 ავტომანქანა, 300 და მეტი - 6 ავტომანქანა.

შეიძლება თუ არა თვითმმართველ ერთეულს ჰყავდეს სპეციალური დანიშნულების ავტომანქანა?

დიახ. „სამსახურებრივი ავტომანქანების გამოყენების წესის შესახებ“ საქართველოს პრეზიდენტის 2000 წლის 11 აგვისტოს №364 ბრძანებულების №2 დანართის მე-15 პუნქტის შესაბამისად ასეთი ავტომანაქნები შეიძლება ჰყავდეთ ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების (გამგეობა, მერია) სამხედრო განყოფილებებს.

ვალდებულნი არიან თუ არა თვითმმართველობები დანერგონ ადამიანური რესურსების მართვის ავტომატიზებული სისტემა?
 

დიახ. საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 თებერვლის №57 დადგენილების ,,სახაზინო (საბიუჯეტო) დაწესებულებებში ადამიანური რესურსების მართვის ავტომატიზებული სისტემის მინიმალური სტანდარტის დამტკიცების შესახებ“ პირველი მუხლის მე-3 პუნქტის შესაბამისად - ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებმა ადამიანური რესურსების მართვის ავტომატიზებული სისტემის დანერგვა განახორციელონ არა უგვიანეს 2013 წლის 1 ივნისისა, ხოლო ქალაქ თბილისის თვითმმართველმა ერთეულმა სტანდარტის შესაბამისი ელექტრონული პროგრამა დანერგოს არა უგვიანეს 2012 წლის 1 ივნისისა.

შესაძლებელია თუ არა, ამოღებისა და ჩხრეკის დამსწრე იყოს თვითმმართველობის ორგანოს წარმომადგენელი?

დიახ. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 135-ე მუხლის მე2 პუნქტის შესაბამისად, ყადაღის, ჩხრეკის ან/და ამოღების ოქმში უნდა მიეთითოს: რა ადგილას და რა ვითარებაშია აღმოჩენილი საგანი, დოკუმენტი, ნივთიერება ან ინფორმაციის შემცველი სხვა ობიექტი; ის ნებაყოფლობითაა გადაცემული თუ იძულებითაა ჩამორთმეული. ყველა ობიექტი ოქმში უნდა აღიწეროს რაოდენობის, წონის, ღირებულების (თუ ეს შესაძლებელია), ინდივიდუალური და გვარეობითი ნიშან-თვისებების მითითებით. თუ ამოღების ან ჩხრეკის ჩატარებისას სცადეს, გაენადგურებინათ ან გადაემალათ მოსაძებნი საგანი, დოკუმენტი, ნივთიერება ან ინფორმაციის შემცველი სხვა ობიექტი, ან/და თუ გასაჩხრეკმა ან სხვა პირმა წინააღმდეგობა გასწია, ეს უნდა აღინიშნოს ოქმში. ამოღების ან ჩხრეკის ოქმის ასლი გადაეცემა პირს, რომელთანაც ჩატარდა ამოღება ან ჩხრეკა, ან მისი ოჯახის სრულწლოვან წევრს, ხოლო მათი არყოფნის შემთხვევაში – სახლის მფლობელს ან/და ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანოს წარმომადგენელს, რომელიც ამოღებას ან ჩხრეკას ესწრებოდა. თუ ამოღება ან ჩხრეკა ჩატარდა იურიდიული პირის ან ადმინისტრაციული ორგანოს მფლობელობაში ან დიპლომატიური წარმომადგენლობის ტერიტორიაზე, ოქმის ასლი გადაეცემა შესაბამისად ამ საგამოძიებო მოქმედების დამსწრე იურიდიული პირის, ადმინისტრაციული ორგანოს ან საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს წარმომადგენელს.

თავისუფლდებიან თუ არა თვითმმართველობის ორგანოები საერთო სასამართლოებში განსახილველ საქმეებზე სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან?

არა. „სახელმწიფო ბაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის პირველი პუნქტის „უ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან საერთო სასამართლოებში განსახილველ ყველა საქმეზე თავისუფლდებიან ის დაწესებულებები (ორგანიზაციები), რომელთა ხარჯები ფინანსდება მხოლოდ სახელმწიფო ბიუჯეტიდან.
 

რა შემთხვევებში და რა წესით ხდება პირდაპირი სახელმწიფო მმართველობის შემოღება?
 

„პირდაპირი სახელმწიფო მმართველობის შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი - მე-6 მუხლების თანახმად, პირდაპირი სახელმწიფო მმართველობის შემოღება ხდება საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულებით, კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში. პირდაპირი სახელმწიფო მმართველობა ხორციელდება შემდეგ შემთხვევებში:

• საკრებულოს საქმიანობის შეჩერებისას ან დათხოვნისას;

• საკრებულოს უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტისას;

• კანონით დადგენილი წესით საკრებულოს აურჩევლობისას. პირდაპირი სახელმწიფო მმართველობა საკრებულოს დათხოვნის, საქმიანობის შეჩერების ან მისი უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის შემთხვევაში ხორციელდება შესაბამისი ვადის განმავლობაში, მაგრამ არა უგვიანეს საკრებულოს უფლებამოსილების ვადის გასვლისა. საკრებულოს დათხოვნა ან მისი საქმიანობის შეჩერება ხდება საქართველოს კონსტიტუციის 73-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ი“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევებში, თუ წარმომადგენლობითი ორგანოს მოქმედებით საფრთხე შეექმნა ქვეყნის სუვერენიტეტს, ტერიტორიულ მთლიანობას, სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოთა კონსტიტუციურ უფლებამოსილებათა განხორციელებას. საქართველოს პრეზიდენტი საქართველოს პარლამენტის თანხმობით გამოსცემს ბრძანებულებას საკრებულოს დათხოვნის ან საქმიანობის შეჩერების და შესაბამის ადმინისტრაციულ ერთეულში პირდაპირი სახელმწიფო მმართველობის შემოღების შესახებ. საკრებულოს უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის საფუძველია საკრებულოს ქმედუუნარობა _ განახორციელოს საქართველოს კანონმდებლობით მინიჭებული უფლება-მოვალეობები. საკრებულოს უფლებამოსილება შეიძლება ვადამდე შეწყდეს, თუ, საკრებულომ საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტის მიღებიდან სამ თვეში არ დაამტკიცა საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით შედგენილი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტი. საქართველოს პარლამენტის თანხმობით და სახელმწიფო რწმუნებულის - გუბერნატორის, ხოლო აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკებში - შესაბამისი უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანოს წარდგინებით, საქართველოს პრეზიდენტი გამოსცემს ბრძანებულებას საკრებულოს უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტისა და შესაბამის ადმინისტრაციულ ერთეულში პირდაპირი სახელმწიფო მმართველობის შემოღების შესახებ. „პირდაპირი სახელმწიფო მმართველობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის შესაბამისად, პირდაპირ სახელმწიფო მმართველობას შესაბამის თვითმმართველ ერთეულში ახორციელებს საქართველოს პრეზიდენტის მიერ დანიშნული გამგებელი (მერი), ხოლო აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკებში – შესაბამისი უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანოს მიერ საქართველოს პრეზიდენტთან შეთანხმებით დანიშნული გამგებელი (მერი). პირდაპირი სახელმწიფო მმართველობის განმახორციელებელი თანამდებობის პირი ახორციელებს „ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით გათვალისწინებულ უფლებებს და ასრულებს მოვალეობებს. ამ პირის დამატებით უფლებამოსილებებს განსაზღვრავს სათანადო დებულება, რომელსაც ამტკიცებს საქართველოს პრეზიდენტი, ხოლო აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკებში – შესაბამისი უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანო საქართველოს პრეზიდენტთან შეთანხმებით. პირდაპირი სახელმწიფო მმართველობის განხორციელებას ზედამხედველობას უწევს საქართველოს პრეზიდენტი, ხოლო აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკებში – აგრეთვე შესაბამისი უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანო.

ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს რომელი ნორმატიული აქტები არ საჭიროებს იუსტიციის სამინისტროს სამართლებრივ დასკვნას?
 

საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 2011 წლის 21 ნოემბრის №149 ბრძანების ,,იმ კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტების განსაზღვრის შესახებ, რომლებიც არ საჭიროებენ საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სამართლებრივ დასკვნას“, შესაბამისად განსაზღვრულია იმ ნორმატიული აქტების ჩამონათვალი, რომელიც არ საჭიროებენ იუსტიციის სამინისტროს სამართლებრივ დასკვნას. ესენია:

ა) ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის დამტკიცება და შესაბამის ბიუჯეტში ცვლილების შეტანა; ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის ასიგნებების გადანაწილებისა და ორგანიზაციულ კლასიფიკაციაში ცვლილებების განხორციელების წესები; თვითმმართველი ერთეულის მუნიციპალური პროგრამები და მათი განხორციელების წესები;
ბ) თვითმმართველი ერთეულის საკრებულოს დებულება (რეგლამენტი) და საკრებულოს წევრის საქმიანობის განხორციელებასთან დაკავშირებული ნორმატიული აქტები, საკრებულოს კომისიის (მათ შორის, დედაქალაქის საკრებულოს მუდმივმოქმედი, დროებითი და სარევიზიო კომისიების), საკრებულოს აპარატისა და დედაქალაქის რაიონის გამგეობებისა და საქალაქო სამსახურების დებულებები; მუნიციპალიტეტის (თვითმმართველი ქალაქის) გამგეობის (მერიის) დებულებები, გამგეობის (მერიის) სტრუქტურული ერთეულებისა და ტერიტორიული ორგანოების დებულებები; დედაქალაქის მერიის დებულება; დედაქალაქის მთავრობის რეგლამენტი; დედაქალაქის მერიის ადმინისტრაციისა და მისი სტრუქტურული ერთეულების – სამსახურების დებულებები; თვითმმართველი ერთეულების კომისიების, საბჭოებისა და სხვა საკონსულტაციო ორგანოების შექმნა და მათი სამოქმედო დებულებები; ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებსა და აღნიშნულ საკითხზე გამოცემულია საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 2011 წლის 21 ნოემბრის №149 ბრძანება ,,იმ კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტების განსაზღვრის შესახებ, რომლებიც არ საჭიროებენ საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სამართლებრივ დასკვნას“. (თანამდებობის პირებსა) და დაწესებულებებს შორის უფლებამოსილების განაწილებასთან დაკავშირებული ნორმატიული აქტები;

გ) სამსახურებრივი (მათ შორის, კანონით გათვალისწინებული) დოკუმენტების ან ფორმებისა და მათი გამოყენების (მათ შორის, მუნიციპალიტეტის (თვითმმართველი ქალაქის) გამგეობის (მერიის) რწმუნებულის მიერ ბეჭდის გამოყენების) წესი; სახანძრო დაცვის სამსახურის გავლის წესი; საგანგებო სიტუაციებისაგან მოსახლეობისა და ტერიტორიის დაცვის სფეროს მიკუთვნებული ნორმატიული აქტები;

დ) ადგილობრივი გადასახადების განაკვეთები; ადგილობრივი მოსაკრებლების განაკვეთები და გადახდის ინსტრუქციები; დედაქალაქის დაგვა-დასუფთავებისა და ნარჩენების მართვის მომსახურების ტარიფი და მისი გადახდის წესი; დედაქალაქის საკუთრებაში არსებული ნარჩენების დედაქალაქში ქალაქში მოქმედი ოპერატორისთვის ან სხვა მეწარმისთვის გადაცემის წესი; დედაქალაქის დაგვადასუფთავებისა და ნარჩენების მართვის მიზნით ოპერატორის შერჩევის წესი;

ე) ადგილობრივი მნიშვნელობის საავტომობილო გზების ნუსხა; ადგილობრივი მნიშვნელობის საავტომობილო გზებისა და საგზაო მოძრაობის დაგეგმარება, ავტოსატრანსპორტო საშუალებათა პარკირების ადგილების განსაზღვრა და ავტოსატრანსპორტო საშუალებათა პარკირების რეგულირება (პარკირების წესები); ადგილობრივი საქალაქო რეგულარული სამგზავრო გადაყვანის ნებართვის გაცემისთვის კონკურსის ჩატარების წესი, ნებართვისა და სანებართვო მოწმობის დუბლიკატის გაცემის ფასი, ნებართვის გაცემის ფასის გადახდის წესი; ადგილობრივი საქალაქო რეგულარული სამგზავრო გადაყვანის მარშრუტებისა და საქართველოს ტერიტორიის ფარგლებში შიდა რეგულარული სამგზავრო გადაყვანისას დედაქალაქის ტერიტორიაზე შემომავალი ავტობუსებისათვის (M2 და M3 კატეგორიები) მოძრაობის მარშრუტები; ტრანსპორტის სფეროში რეგულირებადი ტარიფები და შეღავათები;
ვ) თვითმმართველ ერთეულში ადმინისტრაციული ერთეულების შექმნა, მათი საზღვრების დადგენა და მათი გაუქმება; თვითმმართველი ერთეულის ზონირება; დედაქალაქის ტერიტორიის დაყოფა რაიონებად; დედაქალაქის რაიონების სხვადასხვა ტერიტორიულ ერთეულებად (უბანი, სექტორი, კვარტალი, მიკრორაიონი და ა. შ.) დაყოფა; დედაქალაქის რაიონისათვის ან უბნისათვის განსაკუთრებული სტატუსის მინიჭება; თვითმმართველ ერთეულში ისტორიულ-კულტურული, გამწვანების, სამრეწველო, სავაჭრო და სხვა სპეციალური ზონების გამოყოფა; მათთვის სახელწოდებების მინიჭება, მათი საზღვრების დადგენა და შეცვლა;
ზ) თვითმმართველი ერთეულის ქონების ფლობის, განკარგვის და ქონებით სარგებლობის წესები; სახელმწიფოს და თვითმმართველი ერთეულის საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნორმატიული ფასი, თვითმმართველი ერთეულის ქონების საპრივატიზებო საწყისი ფასი და სარგებლობის ქირის საწყისი ოდენობა; თვითმმართველი ერთეულის ქონების აუქციონის ფორმით პრივატიზებისას აუქციონში გამარჯვების დამადასტურებელი ოქმის ტიპური ფორმა და თვითმმართველი ერთეულის ქონების განკარგვასთან დაკავშირებული სხვა დოკუმენტების ფორმები; დედაქალაქის ადგილობრივი საკუთრების იმ ობიექტების განსაზღვრა, რომელთა გასხვისებაც არ შეიძლება; დედაქალაქის თვითმმართველი ერთეულის ქონების პრივატიზების ცალკეული ფორმები, ქონების სარგებლობის უფლებით გადაცემის და დედაქალაქის თვითმმართველი ერთეულის საკუთრებაში არსებული აქციების, წილის მართვის უფლებით გადაცემის წესები; დედაქალაქის საკრებულოს თანხმობა დედაქალაქის მთავრობისათვის კრედიტის (სესხის) აღებასა და გაცემაზე; დედაქალაქის ტერიტორიაზე არსებული მწვანე ნარგავების მოვლისა და აღდგენის, ასევე მათი მოჭრის წესები;
თ) დედაქალაქის მთავრობის მიერ დაფუძნებული ან/და მისი 100%-იანი წილობრივი მონაწილეობით არსებული იურიდიული პირების სამოქმედო წესები; დედაქალაქის მთავრობის მიერ დაფუძნებული საჯარო სამართლის იურიდიული პირის წესდებით (დებულებით) განსაზღვრული საქმიანობის, მომსახურების ან/და დაჩქარებული მომსახურების, მათ შორის, მშენებლობის ნებართვის, დაჩქარებული წესით გაცემის მომსახურების წესი და საფასურის ოდენობა;
ი) გეოგრაფიული ობიექტის სახელდება, მრავალბინიან სახლებში ბინების ნუმერაციის წესი, ქუჩებისა და მოედნების სახელდება და ნუმერაცია, ასევე ამ საკითხებთან დაკავშირებული ნორმატიული აქტები; თვითმმართველი ერთეულის ტერიტორიის ზონირება; დედაქალაქის საკუთრებაში არსებული გეოგრაფიული ობიექტების სახელდების წესები; დედაქალაქის დადგენილ ადმინისტრაციულ საზღვრებში მდებარე ბუნებრივი თუ ანთროპოგენური გეოინფორმაციული ერთეულის, ქალაქ თბილისის ადმინისტრაციული რაიონის, ისტორიულად ჩამოყალიბებული უბნის, გეგმარებითი რაიონის, ამა თუ იმ ზონის, მიკრორაიონის, სხვა ტერიტორიული ერთეულის, მთის, ბორცვის, ხევის, მდინარის, ტბის, წყაროს; მოედნის, პროსპექტის (გამზირის), გზატკეცილის, ქუჩის, შესახვევის, ჩიხის, გასასვლელის, სანაპიროს, ესპლანადის, ბულვარის, ხეივნის, სკვერის, ბაღის, პარკის, ტყე-პარკის, ტყის, საქალაქო სასაფლაოს, პანთეონის, შენობა-ნაგებობების, სატრანსპორტო სისტემის ობიექტების სახელდება და შესაბამისი ობიექტების სახელდების წესი;
კ) დასახლების მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმა, დედაქალაქის პერსპექტიული განვითარების გეგმა, დედაქალაქის განაშენიანების რეგულირების გეგმა; დასახლებათა ტერიტორიების გამოყენებისა და განაშენიანების რეგულირების წესები; დედაქალაქის სივრცით-ტერიტორიული დაგეგმვის დოკუმენტების დამტკიცების წესების დადგენა; დედაქალაქის ცალკეულ ტერიტორიათა კეთილმოწყობის, გარე გაფორმების ელემენტების, მცირე არქიტექტურული ფორმების, ცალკეული არქიტექტურული დეტალების, დეკორატიული ელემენტების დამატებამოწყობის საკითხების რეგულირება; დედაქალაქის ტერიტორიაზე არსებული ისტორიულ-კულტურული ობიექტების გამოყენებისა და დაცვის წესები; იმ ადგილების (ტერიტორიული ზონები, შენობა-ნაგებობები) განსაზღვრა, სადაც შესაძლებელია აზარტული და მომგებიანი თამაშობების (გარდა წამახალისებელი გათამაშებისა) მოწყობა;
ლ) „მშენებლობის ნებართვის გაცემის წესისა და სანებართვო პირობების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 24 მარტის №57 დადგენილების საფუძველზე მიღებული (გამოცემული) ნორმატიული აქტები;
მ) გარე ვაჭრობისა და გარე რეკლამის განთავსების რეგულირება; ბაზრებსა და ბაზრობებთან დაკავშირებული საკითხები;
ნ) მასობრივი დასვენებისა და სპორტისათვის წყლის ობიექტების გამოყენების ადგილების განსაზღვრა, არხებსა და სხვა წყალსამეურნეო ნაგებობებზე იმ ადგილების განსაზღვრა, სადაც შესაძლებელია საქონლის გადარეკვა და სასოფლო-სამეურნეო მანქანებისა და სატრანსპორტო საშუალებათა გავლა; იმ ადგილების განსაზღვრა, სადაც აკრძალულია ბანაობა, ნავით სეირნობა, წყლის აღება სასმელად და საყოფაცხოვრებო საჭიროებისათვის, პირუტყვის დარწყულება, თევზჭერა და სხვა საქმიანობა;
ო) თვითმმართველი ქალაქის ტერიტორიაზე წვრილფეხა ან/და მსხვილფეხა პირუტყვის მეთვალყურეობის ქვეშ ან მეთვალყურეობის გარეშე ყოფნის წესი; თვითმმართველი ერთეულის ტერიტორიაზე ძაღლებისა და კატების ყოლის წესი;
პ) მოსახლეობის საზოგადოებრივი მომსახურებით უზრუნველყოფის მიზნით ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები შესაბამისი უფლებამოსილების ფარგლებში დადგენილი საზოგადოებრივი მომსახურების გაწევის წესები; სასაფლაოების მოვლა-პატრონობასთან დაკავშირებული საკითხები;

კანონით განსაზღვრული სოციალური დახმარების სახეების დამატებითი დაფინანსებისა და დახმარების გაცემის წესი; თვითმმართველი ერთეულის სიმბოლოების დადგენა; თვითმმართველი ერთეულის საპატიო ჯილდოებისა და წოდებების შემოღება და მათი მინიჭების წესი.

თანამდებობრივი სარგოს განაკვეთები; შესაბამის უწყებაში დასაქმებულ მოსამსახურეთა სოციალურ დაცვასთან და მატერიალურ უზრუნველყოფასთან დაკავშირებული საკითხები; მოსამსახურეთა დამატებითი საკვალიფიკაციო მოთხოვნები; მოსამსახურეთა ეთიკის კოდექსები; შრომის შინაგანაწესი; თანამშრომელთა სამსახურში მიღებასთან, კონკურსისა და ატესტაციის ჩატარებასთან დაკავშირებული საკითხები; სამსახურის გავლის, სტაჟირებისა და პრაქტიკის გავლასთან დაკავშირებული საკითხები;

მკაცრი აღრიცხვის ფორმები, მათი გამოყენების, აღრიცხვა-ანგარიშგებისა და ექსპერტიზა-უტილიზაციის წესები; მოწმობების, სერტიფიკატების, დიპლომების, ცნობების, შეტყობინებების, რეესტრების, ჟურნალების და სხვა ფორმები, მათი წარმოების/გამოყენების წესები;

სათათბირო ორგანოების/საბჭოების/კომისიების საქმიანობის წესი, შემადგენლობა და დებულება/წესდება; იურიდიული პირის დაფუძნებასთან, რეორგანიზაციასთან/ლიკვიდაციასთან დაკავშირებული საკითხები; ქ) ნორმატიული აქტის ძალადაკარგულად გამოცხადების, ბათილად ცნობის ან/და არარად აღიარების საკითხები; ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეზე გამოტანილი დადგენილების ფორმები და ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა საქმის წარმოების წესი.

აქვს თუ არა უფლება ზედამხედველობის ორგანოს მიმართოს სასამართლოს თვითმმართველობის ორგანოს წინააღმდეგ?
 

აქვს თუ არა უფლება ზედამხედველობის ორგანოს მოითხოვოს კონტროლის პალატის მიერ რევიზიის ჩატარება?
 

აქვს თუ არა უფლება ზედამხედველობის ორგანოს მიმართოს მთავრობას ნორმატიული აქტის გამოცემის მოთხოვნით?

აქვს თუ არა სახალხო დამცველს უფლება, ზედამხედველობა გაუწიოს თვითმმართველობის ორგანოებს?
 

ვალდებულია თუ არა თვითმმართველობის ორგანო განიხილოს სახალხო დამცველის რეკომენდაციები?

ვალდებულნი არიან თუ არა თვითმმართველობის ორგანოები კონკურენციისა და სახელმწიფო შესყიდვების სააგენტოს ყოველკვარტალურად მიაწოდონ ინფორმაცია ფაქტობრივად გამოყოფილი სახსრების შესახებ?

აქვს თუ არა თვითმმართველობის ორგანოს უფლება, განახორციელოს გამარტივებული შესყიდვა, თუ შესასყიდი საქონლის ღირებულება აღემატება ერთ მილიონ ლარს და მთავრობის სამართლებრივი აქტით დადგინდა შესყიდვის განხორციელება?

მონაწილეობს თუ არა საკრებულოს თავმჯდომარე სატენდერო კომისიის მუშაობაში?

შესაძლებელია თუ არა, თვითმმართველობის ორგანო იყოს სამეწარმეო საქმიანობის მაკონტროლებელი ორგანო, და რას გულისხმობს სამეწარმეო საქმიანობის კონტროლი?

„სამეწარმეო საქმიანობის კონტროლის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად:

•  თვითმმართველობის ორგანო შესაძლებელია იყოს მაკონტროლებელი ორგანო („გ“ ქვეპუნქტი);

• სამეწარმეო საქმიანობის კონტროლი გულისხმობს კანონმდებლობით მოწესრიგებულ

• ადმინისტრაციულ ორგანოთა საქმიანობას, რომლის მიზანია მეწარმის საფინანსო-ეკონომიკური საქმიანობისა და მისთვის დაკისრებული მოვალეობების შესრულების შემოწმება, აგრეთვე მეწარმის საქმიანობის საქართველოს კანონმდებლობასთან შესაბამისობის დადგენა, მის საქმიანობაში სამართალდარღვევების გამოვლენა ან შესაბამისი სანქციის დადება. ამ კანონის მიზნებისათვის კონტროლი არ არის საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული ლიცენზიის, ნებართვის, სერტიფიკატის გაცემა ან ავტორიზაციის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღება, სავაჭრო ქსელში სერტიფიკატის მოთხოვნა და შესაბამისი აქტის შედგენა, გარემოს დაცვის სფეროში საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებისა და შეთანხმებების შესრულებისა და ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობის შემოწმების მიზნით განხორციელებული საქმიანობა, აგრეთვე ნავთობისა და გაზის რესურსებთან დაკავშირებული ხელშეკრულებებითა და ლიცენზიებით გათვალისწინებული საქმიანობა. („ბ“ ქვეპუნქტი).

რა უფლებამოსილებანი გააჩნია თვითმმართველობას გენდერული თანასწორობის სფეროში?

რა უფლებები აქვს თვითმმართველობის მოსამსახურეს?

„საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 51-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, საჯარო მოსამსახურეს აქვს შემდეგი უფლებები და გარანტიები:

ა) თავისი კომპეტენციის ფარგლებში განიხილოს საკითხი და მიიღოს შესაბამისი გადაწყვეტილება, დადგენილი წესით მოითხოვოს და მიიღოს ინფორმაცია თანამდებობრივი უფლებამოსილების განსახორციელებლად;

ბ) მიიღოს თანამდებობრივი ფუნქციების შესასრულებლად საჭირო ორგანიზაციულ-ტექნიკური საშუალებები და პირობები;

გ) მოითხოვოს სამსახურებრივი გამოძიება თავისი პატივისა და ღირსების შემლახავი ცნობების გაბათილების მიზნით;

დ) გაერთიანდეს პროფესიულ კავშირებში და სამსახურისაგან თავისუფალ დროს მონაწილეობდეს მათ საქმიანობაში. თუ შესაბამისი ორგანო არ განუსაზღვრავს მოსამსახურეს უფლება-მოვალეობებს, არ მიაწვდის შესაბამის ინფორმაციას ან არ გადასცემს საჭირო ორგანიზაციულტექნიკურ საშუალებებს, მას უფლება აქვს მიმართოს ორგანიზაციის ხელმძღვანელს ან სასამართლოს.

დიახ. „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 52-ე მუხლის შესაბამისად:

•  საჯარო მოსამსახურე ვალდებულია შეასრულოს თავისი სამსახურებრივი მოვალეობანი, რომლებიც განსაზღვრულია ამ კანონით, სხვა კანონებით, თანამდებობრივი ინსტრუქციებით და სხვა სამართლებრივი აქტებით.

• მოსამსახურე ვალდებულია სპეციალური მითითებების გარეშე დაიცვას ის სამართლებრივი აქტები, რომლებიც სამსახურს ეხება და მის სამსახურებრივ ადგილს უკავშირდება, გარდა იმ შემთხვევებისა, რომლებიც მითითებულია 55-ე და 56-ე მუხლების პირველ პუნქტებში5

„საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 54-ე მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, საჯარო მოსამსახურემ უნდა შეასრულოს დაწესებულების ხელმძღვანელის დავალება, რომელიც არ შედის სამსახურებრივ მოვალეობათა რიცხვში, თუ ამის გაკეთება აუცილებელია ამ დაწესებულებაში სტიქიური უბედურებისა და უბედური შემთხვევის დროულად ასაცილებლად, ქონების დაღუპვისა და გაფუჭებისაგან გადასარჩენად, გარდა იმ შემთხვევებისა, თუ ასეთი დავალების შესრულება წინააღმდეგნაჩვენებია მოსამსახურის ჯანმრთელობის მდგომარეობისათვის ან აშკარად აღემატება მის შესაძლებლობებს. 5 ,, საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 55-ე და 56-ე მუხლები ეხება შემთხვევებს, როდესაც მოხელე უფლებამოსილია არ დაიცვას ის სამართლებრივი აქტები, რომლებიც ეწინააღმდეგება კანონს ან რომელიც არ უკავშირდება სამსახურის ადგილს.

როგორ უნდა მოიქცეს თვითმმართველობის მოხელე, თუ მას სთხოვენ კანონსაწინააღმდეგო განკარგულების შესრულებას?

„საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 55-ე მუხლის შესაბამისად, აკრძალულია განკარგულების გაცემა, თუ იგი:

ა) ეწინააღმდეგება კანონმდებლობას;

ბ) სცილდება განკარგულების გამცემის უფლებამოსილების ფარგლებს;

გ) თხოულობს ისეთ ქმედებათა შესრულებას, რისი უფლებაც განკარგულების მიმღებს არ გააჩნია. განკარგულების კანონიერებასთან დაკავშირებით წარმოშობილი ეჭვის თაობაზე მოსამსახურემ დაუყოვნებლივ უნდა აცნობოს განკარგულების გამცემს და ზემდგომ უფროსს. განკარგულების წერილობითი ფორმით განმეორებისას იგი უნდა შესრულდეს, გარდა შემდეგი შემთხვევებისა. მოსამსახურეს შეუძლია უარი განაცხადოს დავალებების შესრულებაზე, თუ მათი შესრულება:

• მიმართული იქნებოდა მისი მეუღლის, მშობლის, ძმის, დის, შვილის ან სხვა ახლობელ ადამიანთა წინააღმდეგ;

• წინააღმდეგ ნაჩვენებია მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობისათვის;

• არ იძლევა ბავშვთა აღზრდისათვის დაწესებული შეღავათებით სარგებლობის  საშუალებას;

• მოითხოვს უფრო მაღალ კვალიფიკაციასა და სხვა პროფესიულ მომზადებას, ვიდრე მას აქვს. დავალების შესრულებაზე უარის შემთხვევაში მოსამსახურემ დავალების მიმცემს უნდა გააცნოს აღნიშნული გარემოება.

რა სახის ქცევის წესებს ავალდებულებს თვითმმართველობის მოხელეს ,,საჯარო სამსახურის შესახებ“ კანონი?
 

„საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის VI1 თავი ადგენს ქცევის ზოგად წესებს საჯარო მოხელეებისათვის. კერძოდ:

ა) საჯარო მოსამსახურე ანგარიშვალდებულია თავისი უშუალო ხელმძღვანელის წინაშე, თუ კანონით ან შესაბამისი დაწესებულების დებულებით (რეგლამენტით) სხვა რამ არ არის დადგენილი.
ბ) საჯარო მოსამსახურე თავის სამსახურებრივ მოვალეობას უნდა ასრულებდეს მიუკერძოებლად და კეთილსინდისიერად.
გ) სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებისას საჯარო მოსამსახურემ უნდა დაიცვას ეკონომიურობისა და ეფექტიანობის პრინციპი. მან ბოროტად არ უნდა ისარგებლოს სამსახურებრივი სახსრებით, რათა არ გაიფლანგოს ისინი.
დ) თუ საჯარო მოსამსახურე დააპატიმრეს ან დააკავეს, ან მას აქვს ინფორმაცია, რომ იმყოფება ზედამხედველობის ქვეშ, ან მის მიმართ მიმდინარეობს სისხლისსამართლებრივი დევნა, მან აღნიშნულის თაობაზე უნდა აცნობოს შესაბამისი დაწესებულების ხელმძღვანელს.
ე) საჯარო მოსამსახურემ თავიდან უნდა აიცილოს ნებისმიერი მოქმედება, რომელიც ზიანს მიაყენებს პირადად მის, მისი დაწესებულების ან საჯარო სამსახურის რეპუტაციას.
ვ) საჯარო მოსამსახურე ვალდებულია სამსახურებრივი უფლებამოსილება და სამსახურებრივი უფლებამოსილების დამადასტურებელი მოწმობები, სიმბოლოები და იდენტიფიკაციის სხვა საშუალებები გამოიყენოს კეთილსინდისიერად, მხოლოდ სამსახურებრივი მიზნებისათვის და არა რაიმე უპირატესობის მოსაპოვებლად.
ზ) საჯარო მოსამსახურემ გადაწყვეტილების მიღებისას უნდა იხელმძღვანელოს გამჭვირვალობისა და კანონიერების პრინციპით. დაუშვებელია საქართველოს კანონმდებლობის ან სახელმწიფო ინტერესების საწინააღმდეგო განკარგულების ან/და დავალების გაცემა.
თ) საჯარო მოსამსახურემ მიზანმიმართულად არ უნდა გაავრცელოს საეჭვო, გადაუმოწმებელი ან/და მცდარი ინფორმაცია.
ი) საჯარო მოსამსახურემ უნდა მიიღოს საჭირო ზომები ინფორმაციის (სახელმწიფო საიდუმლოების შემცველი, საჯარო მოსამსახურის რეპუტაციასთან დაკავშირებული, სამსახურებრივი უფლებამოსილების შესრულებისას მოპოვებული და სხვა ინფორმაცია, რომლის ჩამონათვალი განისაზღვრება შესაბამისი ქცევის კოდექსით) კონფიდენციალობის უზრუნველსაყოფად. აღნიშნული წესი მოქმედებს მისი სამსახურიდან გათავისუფლების შემდეგაც.
კ) საჯარო მოსამსახურე ვალდებულია დანიშვნიდან (არჩევიდან) ერთი თვის ვადაში, ხოლო შემდგომ – ყოველი მომდევნო კალენდარული წლის 1 თებერვლამდე საჯაროდ განაცხადოს მასთან დაკავშირებული პირის შესახებ, რომელიც მუშაობს იმავე დაწესებულებაში, სადაც დასაქმებულია საჯარო მოსამსახურე. საჯარო მოსამსახურის წერილობითი განცხადება აღნიშნულის შესახებ მასთან დაკავშირებული პირის საიდენტიფიკაციო და მათი კავშირის აღმნიშვნელი ინფორმაციის მითითებით წარედგინება და აღირიცხება დაწესებულების კადრების სამსახურში. ამ თავის მიზნებისათვის საჯარო მოსამსახურესთან „დაკავშირებულ პირში“ იგულისხმება „საჯარო სამსახურში ინტერესთა შეუთავსებლობისა და კორუფციის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული „ოჯახის წევრი“ და „ახლო ნათესავი“, აგრეთვე ნებისმიერი სხვა პირი, რომელთანაც საჯარო მოსამსახურეს აქვს ერთიანი საოჯახო (შინა) მეურნეობა, ანუ ისეთი განსაკუთრებული ურთიერთობა, რომელმაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს მათი საქმიანობის პირობებზე ან ეკონომიკურ შედეგებზე.
ლ) საჯარო მოსამსახურეს ეკრძალება ნებისმიერი საჩუქრის ან მომსახურების მიღება, რომელმაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს მისი სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებაზე
მ) თუ გაურკვეველია, საჯარო მოსამსახურეს აქვს თუ არა შემოთავაზებული საჩუქრის ან ნებისმიერი სარგებლის მიღების უფლება ანდა მომსახურებით სარგებლობის უფლება, იგი ვალდებულია განაცხადოს ამის თაობაზე. თუ საჯარო მოსამსახურეს სთავაზობენ არაჯეროვან სარგებელს, იგი ვალდებულია:
 

ა) უარი თქვას არაჯეროვან სარგებელზე;
ბ) შეეცადოს, მოახდინოს ასეთი წინადადების შემომთავაზებელი პირის იდენტიფიცირება;
გ) შეზღუდოს ამ პირთან კონტაქტი და შეეცადოს, დაადგინოს ასეთი წინადადების შემოთავაზების საფუძველი;
დ) თუ შეუძლებელია საჩუქარზე უარის თქმა ან მისი დაბრუნება, საჩუქარი 3 სამუშაო დღის ვადაში გადასცეს შესაბამის სახელმწიფო სამსახურს – საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს – საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოს;

ე) გამოიყენოს მოწმეთა ჩვენებები (მათი არსებობის შემთხვევაში);

ვ) შემოთავაზების მცდელობის შესახებ 3 სამუშაო დღის ვადაში, წერილობითი ფორმით შეატყობინოს თავის უშუალო ხელმძღვანელს.

განეკუთვნება თუ არა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე ადგილობრივი მნიშვნელობის ბიბლიოთეკებისა და მუზეუმების საკითხების გადაწყვეტა თვითმმართველი ერთეულის კომპეტენციას?

არა. „აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის სტატუსის შესახებ“ საქართველოს კონსტიტუციური კანონის მე-7 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, აღნიშნული საკითხების გადაწყვეტა განეკუთვნება აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის განსაკუთრებულ გამგებლობას. „ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონი თვითმმართველი ერთეულის ექსკლუზიურ უფლებამოსილებას მიაკუთვნებს ადგილობრივი მნიშვნელობის ბიბლიოთეკების, მუზეუმების, თეატრების, გამოფენების, სპორტულ-გამაჯანსაღებელი ობიექტების საქმიანობის ორგანიზებას. (მე16 მუხლის მე-2 პუნქტის „ტ“ ქვეპუნქტი), მაგრამ კონსტიტუციურ კანონს აქვს უპირატესი და პირდაპირი მოქმედების ძალა.

რა არის მუნიციპალური განვითარების ფონდი?

„საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს მუნიციპალური განვითარების ფონდის დებულებისა და სამეთვალყურეო საბჭოს დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2005 წლის 23 ივლისის №118 დადგენილებით დამტკიცებული დებულების პირველი მუხლის შესაბამისად, საქართველოს მუნიციპალური განვითარების ფონდი არის საჯარო სამართლის იურიდიული პირი, რომლის მიზანია ხელი შეუწყოს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების ინსტიტუციონალურ და ფინანსურ შესაძლებლობათა გაძლიერებას, ადგილობრივ ინფრასტრუქტურასა და მომსახურებაში სახსრების ინვესტირებას, ადგილობრივი მოსახლეობის (თემების) ძირითადი ეკონომიკური და სოციალური მომსახურების მდგრად საფუძველზე გაუმჯობესებას, განახლებადი ენერგიების (მცირე ზომის ჰიდრო-ელექტროსადგურებისა და გეოთერმული) ობიექტების განვითარებას, იძულებით გადაადგილებული პირებისათვის მყარი ეკონომიკური ბაზის შექმნას, საირიგაციო და სადრენაჟო სისტემების რეაბილიტაციას, სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში საქართველოს იურიდიული და ფიზიკური პირებისათვის შეღავათიანი სესხების გაცემის უზრუნველყოფას, უცხო ქვეყნებისა და საქართველოს ფიზიკური და იურიდიული პირებისათვის ბიზნესის განვითარების მიზნით ტექნიკური დახმარების გაწევას, საქართველოში კონფლიქტების შედეგად მოსახლეობისა და ინფრასტრუქტურისათვის მიყენებული ზარალის აღმოფხვრას. აღნიშნული მიზნის მისაღწევად ფონდი თანამშრომლობს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებთან, უცხო ქვეყნებისა და საქართველოს ფიზიკურ და იურიდიულ პირებთან და მოსახლეობასთან, ახდენს სახსრების მობილიზებას საერთაშორისო ორგანიზაციებიდან, დონორი სააგენტოებიდან და უცხო ქვეყნებიდან, ცენტრალური და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებიდან და სხვა ორგანიზაციებიდან. ფონდის საქმიანობის სახელმწიფო კონტროლს ახორციელებს საქართველოს რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრო.

რა ვალდებულებები აკისრია მუნიციპალური განვითარების ფონდს?

„საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს მუნიციპალური განვითარების ფონდის დებულებისა და სამეთვალყურეო საბჭოს დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2005 წლის 23 ივლისის №118 დადგენილებით დამტკიცებული დებულების მე-2 მუხლის თანახმად, ფონდის ვალდებულებებია:

• ადგილობრივი საინვესტიციო პროექტების დაფინანსებასა და განხორციელებაში მონაწილეობის მიღება:

• ფონდის სახსრების პოტენციური მსესხებლის სესხის აღების შესაძლებლობათა შეფასება, რაც ეფუძნება სამეთვალყურეო საბჭოს მიერ განსაზღვრულ კრიტერიუმებს ან შესაბამისი დონორებისათვის მისაღებ სხვა წესებსა და ინსტრუქციებს;

• ადგილობრივი ინფრასტრუქტურის საინვესტიციო პროექტების შეფასება, რაც ეფუძნება სამეთვალყურეო საბჭოს მიერ განსაზღვრულ კრიტერიუმებს ან შესაბამისი დონორებისათვის მისაღებ სხვა წესებსა და ინსტრუქციებს;

• ადგილობრივი ინფრასტრუქტურის საინვესტიციო პროექტების დაფინანსება საქართველოს მთავრობასა და შესაბამის დონორებს შორის შეთანხმებული პროცედურებისა და პირობების მიხედვით;

• ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებისა და მოსახლეობის ინიციატივით შემუშავებული მიკროპროექტების განხორციელება;

• ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების ადმინისტრირების უნარის განვითარება, თვითმმართველი ერთეულის ქონებისა და ფინანსური სახსრების მართვასთან დაკავშირებული შესაძლებლობების განვითარება და ადგილობრივი ორგანოების ანგარიშგების გაუმჯობესება;

• ფონდის მიერ დაფინანსებული საინვესტიციო პროექტების განხორციელების ზედამხედველობა;

• ტექნიკური დახმარების თანხების მობილიზება, ტექნიკური დახმარების პროგრამების განხორციელება ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების ინსტიტუციონალურ და ფინანსურ შესაძლებლობათა გაძლიერების მიზნით;

• ფონდის მიერ დაფინანსებული ტექნიკური დახმარების კონტრაქტების განხორციელების ზედამხედველობა;

• ფონდის მიერ დაფინანსებული ტექნიკური დახმარების ღონისძიებათა კოორდინირება შესაბამის სამინისტროებსა და სხვა სააგენტოებთან;

• ტექნიკური დახმარების პროგრამების კოორდინირება სხვა დონორებთან;

• ფონდის საქმიანობასთან დაკავშირებით გამოყოფილი თანხების საბუღალტრო და ფინანსური მართვის განხორციელება;

• დამოუკიდებელი აუდიტორების მიერ ფონდის ანგარიშების ყოველწლიური აუდიტის განხორციელების უზრუნველყოფა საერთაშორისო სააუდიტო სტანდარტების შესაბამისად;

• საქართველოს რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტროსა და ფონდს შორის გაფორმებული პროექტის განხორციელების შესახებ ხელშეკრულების შესაბამისად საერთაშორისო საფინანსო ორგანიზაციებისა და ქვეყნების მიერ დაფინანსებული პროექტების განხორციელება;

• საირიგაციო და სადრენაჟო სისტემების რეაბილიტაცია;

• წყალდიდობებისაგან დაზარალებული საირიგაციო და ნაპირდამცავი ინფრასტრუქტურის აღდგენა;

• სამელიორაციო ასოციაციების ჩამოყალიბებისა და განვითარების ხელშეწყობა.

• განახლებადი ენერგიის (მცირე ზომის ჰიდროელექტრო და გეოთერმული სადგურები) ფონდის მენეჯმენტის უზრუნველყოფა;

• იძულებით გადაადგილებული პირებისათვის მყარი ეკონომიკური ბაზის განვითარების ხელშეწყობა.

• სახელმწიფო პროგრამის “იაფი კრედიტის” მენეჯმენტის უზრუნველყოფა;

• უცხო ქვეყნებისა და საქართველოს ფიზიკური და იურიდიული პირებისათვის ბიზნესის განვითარების მიზნით ტექნიკური დახმარების გაწევა;

• თავისი კომპეტენციის ფარგლებში საქართველოში კონფლიქტების შედეგად მოსახლეობისა და ინფრასტრუქტურისათვის მიყენებული ზარალის სარეაბილიტაციოდ საჭირო პროექტების მართვა, იძულებით გადაადგილებული პირების დროებითი და მუდმივი თავშესაფრით უზრუნველყოფისა და მათთვის მინიმალური საყოფაცხოვრებო პირობების შექმნის ხელშეწყობა, ამ კონფლიქტებით წარმოქმნილ პრობლემათა გადასაჭრელად დაგეგმილი სხვა პროექტების მართვა, განხორციელება და ზედამხედველობა.

„პროფესიული კავშირების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის შესაბამისად:

• პროფესიული კავშირი არის საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით განსაზღვრული წესით შექმნილი არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი, საქმიანობის მიხედვით - საერთო საწარმოო, პროფესიული ინტერესებით დაკავშირებულ პირთა (მუშაკთა) ნებაყოფლობითი საზოგადოებრივი გაერთიანება (ორგანიზაცია), რომლის მიზანია თავისი წევრების შრომითი, სოციალურ-ეკონომიკური და სამართლებრივი უფლებებისა და ინტერესების დაცვა და წარმომადგენლობა (პირველი პუნქტი);

• პროფესიული კავშირის დასაფუძნებლად აუცილებელია 100 დამფუძნებელი მაინც (მე-9 პუნქტი).

შესაძლებელია თუ არა, თვითმმართველ ერთეულში შეიქმნას პროფესიული კავშირი?

დიახ. „პროფესიული კავშირების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის მე-3 პუნქტის შესაბამისად, პროფესიული კავშირი შეიძლება შეიქმნას ნებისმიერ საწარმოში, დაწესებულებაში, ორგანიზაციაში და სხვა სამუშაო ადგილებზე.

რა უფლებები აქვს პროფესიულ კავშირს?

„პროფესიული კავშირების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-10 მუხლის შესაბამისად:

• როფესიული კავშირები, პროფესიული კავშირების გაერთიანებები (ასოციაციები) იცავენ და წარმოადგენენ პროფკავშირის წევრთა შრომით და სოციალურ-ეკონომიკურ უფლებებსა და ინტერესებს.

• პროფესიულ კავშირებს, პროფესიული კავშირების გაერთიანებებს (ასოციაციებს) უფლება აქვთ მონაწილეობა მიიღონ შესაბამის ორგანოებში შრომით და სოციალურ-ეკონომიკურ საკითხებზე საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტების პროექტების წინასწარ განხილვაში, შეიმუშაონ ალტერნატიული წინადადებები.

• პროფესიული კავშირი წარადგენს წინადადებებს სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოებში ცხოვრების დონის ძირითადი კრიტერიუმებისა და კომპენსაციების განსაზღვრის შესახებ.

• პროფესიული კავშირი იცავს თავისი წევრების უფლებებს, თავისუფლად გამოიყენონ შრომითი შესაძლებლობები, აირჩიონ პროფესია, მიიღონ შრომის სამართლიანი ანაზღაურება კანონმდებლობით დადგენილი მინიმალური ოდენობით მაინც.

• შრომის ნორმებს, შრომის ანაზღაურების სისტემებს, მატერიალური წახალისების ფორმებს, სატარიფო განაკვეთებისა და სარგოების ოდენობას კანონმდებლობის მიხედვით აწესებენ დამსაქმებელები, დამსაქმებელთა გაერთიანებები (კავშირები, ასოციაციები), შესაბამისი პროფესიული კავშირების მონაწილეობით, რაც მხარეთა ურთიერთშეთანხმების საფუძველზე აისახება კოლექტიურ (სატარიფო) ხელშეკრულებებში (შეთანხმებებში).

• პროფესიულ კავშირს, პროფესიული კავშირების გაერთიანებას (ასოციაციას) შეუძლიათ თავისი უფლებამოსილების ფარგლებში მონაწილეობა მიიღონ სახელმწიფო ხელისუფლებისა და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების, აგრეთვე დამსაქმებელთა, დამსაქმებელთა გაერთიანებების (კავშირების, ასოციაციების) და სხვა საზოგადოებრივი გაერთიანებების წინაშე მათ მიერ დაყენებული საკითხებისა და წინადადებების განხილვაში.

• პროფესიული კავშირის, პროფესიული კავშირების გაერთიანების (ასოციაციის) ხელმძღვანელი ორგანოები მუშაკთა შრომით, სოციალურეკონომიკურ და სამართლებრივ ინტერესებთან და უფლებებთან დაკავშირებულ საკითხებს განიხილავენ კოლექტიური ხელშეკრულებებით (შეთანხმებებით) გათვალისწინებულ პირობებში. მე-17 მუხლის თანახმად:

• პროფესიულ კავშირს უფლება აქვს, კანონით დადგენილი წესით, მონაწილეობა მიიღოს გარემოს დაცვის, პროფესიული დაავადებებისა და ეკოლოგიური უსაფრთხოების საკითხებზე სახელმწიფო პროგრამების, საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტების შემუშავებაში და დააწესოს საზოგადოებრივი კონტროლი მათი განხორციელებისადმი.

• პროფესიულ კავშირს უფლება აქვს მოითხოვოს შესაბამისი ორგანოებისაგან შრომის პირობების ისეთი დარღვევების აღმოფხვრა, რომლებიც საშიშროებას უქმნის მუშაკის სიცოცხლესა და ჯანმრთელობას.

• პროფესიული კავშირი, მისი შრომის დაცვის სამსახურის მუშაკები, მონაწილეობენ საწარმოო ტრავმებისა და უბედური შემთხვევების გამოკვლევაში.

•  პროფესიული კავშირი დამკვირვებლის სტატუსით მონაწილეობს საწარმოო ობიექტების, მექანიზმების, ხელსაწყო-დანადგარებისა და ინსტრუმენტების უსაფრთხოების ექსპერტიზაში მათი დაპროექტებისას, მშენებლობისას და საექსპლუატაციოდ მიღებისას. მე-20 მუხლის შესაბამისად, პროფესიულ კავშირს უფლება აქვს:

• პროფკავშირის წევრების შრომითი უფლებების დასაცავად, კანონმდებლობის შესაბამისად, წარადგინოს სარჩელი, შეიტანოს განცხადება და გამოვიდეს სასამართლოში ან შრომითი დავის განმხილველ სხვა ორგანოებში;

• გაუწიოს პროფკავშირის წევრებს სამართლებრივი დახმარება; •

• შეიქმნას იურიდიული განყოფილებები და კონსულტაციები თავისი სტრუქტურების ფარგლებში.

პროფესიული კავშირი ხელს უწყობს თუ არა დასაქმებას?
 

დიახ. „პროფესიული კავშირების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის შესაბამისად:

• პროფესიული კავშირები, პროფესიული კავშირების გაერთიანებები (ასოციაციები) მონაწილეობენ დასაქმების სახელმწიფო პოლიტიკის, საწარმოებიდან, დაწესებულებებიდან, ორგანიზაციებიდან გათავისუფლებულ მუშაკთა სოციალური დაცვის ღონისძიებათა შემუშავებასა და განხორციელებაში.

• დამსაქმებლები, დამსაქმებელთა გაერთიანებები (კავშირები, ასოციაციები) წინასწარ _ ორი თვით ადრე მაინც აწვდიან ინფორმაციებს შესაბამის პროფესიულ კავშირებს საწარმოების, დაწესებულებების, ორგანიზაციების ლიკვიდაციის, რეორგანიზაციის ან მუშაობის დროებით შეჩერების შესახებ, რაც გამოიწვევს სამუშაო ადგილების შემცირებას ან შრომის პირობების გაუარესებას, გათავისუფლებულ მუშაკთათვის კანონმდებლობით, კოლექტიური ხელშეკრულებებით (შეთანხმებებით) დადგენილი უფლებებისა და ინტერესების დაცვის უზრუნველსაყოფად.

• პროფესიულ კავშირს უფლება აქვს შეიტანოს სახელმწიფო ხელისუფლების შესაბამისი ორგანოების განსახილველად წინადადებები მუშაკთა მასობრივ გათავისუფლებასთან დაკავშირებული ღონისძიებების ვადების გადატანის ან დროებით შეჩერების თაობაზე.

• პროფესიული კავშირი საზოგადოებრივ ზედამხედველობას უწევს დასაქმების მდგომარეობას.

• დამსაქმებლის ინიციატივით მუშაკთან _ პროფკავშირის წევრთან შრომითი ხელშეკრულების (კონტრაქტის) ვადაზე ადრე გაუქმება, შესაბამისი პროფკავშირის კომიტეტთან წინასწარი შეთანხმების საფუძველზე, შეიძლება მხოლოდ კანონმდებლობით, კოლექტიური ხელშეკრულებით, შეთანხმებით გათვალისწინებულ შემთხვევებში).

• დაუშვებელია დამსაქმებლის მიერ მუშაკის დისკრიმინაცია პროფკავშირის წევრად ყოფნის ან არყოფნის გამო.

• პროფესიულ კავშირს, პროფესიული კავშირების გაერთიანებას (ასოციაციას) უფლება აქვთ მონაწილეობა მიიღონ სამუშაო ძალის უცხოეთის ქვეყნებიდან საქართველოში ორგანიზებული მოწვევის ან საქართველოდან ორგანიზებული გაყვანის საკითხების განხილვაში.

უფლებამოსილია თუ არა სახელმწიფო დაცვის სპეციალური სამსახური, გამოიყენოს თვითმმართველობის ორგანოთა ძალები და საშუალებები?

დიახ. „სახელმწიფო დაცვის სპეციალური სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, სახელმწიფო დაცვის სპეციალურ სამსახურს უფლება აქვს დაცვის ღონისძიების მომზადებასა და ჩატარებაში მონაწილეობის მიზნით მოიზიდოს საქართველოს თავდაცვისა და შინაგან საქმეთა სამინისტროების, სხვა სახელმწიფო უწყებებისა და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოთა ძალები და საშუალებები, მათთან წინასწარი შეთანხმების საფუძველზე.

რა არის ნორმატიული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი და უფლებამოსილია თუ არა გამგებელი, გამოსცეს ბრძანება, რომელიც შეიცავს მრავალჯერადი გამოყენების ქცევის ზოგად წესს?

საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 მუხლის პირველი ნაწილის „ე“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, ნორმატიული ადმინისტრაციულსამართლებრივი აქტი არის უფლებამოსილი ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ საკანონმდებლო აქტის საფუძველზე გამოცემული სამართლებრივი აქტი, რომელიც შეიცავს მისი მუდმივი ან დროებითი და მრავალჯერადი გამოყენების ქცევის ზოგად წესს. გამგებელს არა აქვს უფლება, გამოსცეს ნორმატიული შინაარსის დოკუმენტი. გამგებლის ბრძანება არის ინდივიდუალური სამართლებრივი აქტი.
 

რა შემთხვევაშია უფლებამოსილი საკრებულო, მიიღოს დადგენილება?
 

„ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 43-ე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, საკრებულოს დადგენილება არის ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს ნორმატიული აქტი. „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის მე-9 პუნქტის თანახმად, თუ ამ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი, კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის მიღება (გამოცემა) შეიძლება მიმღები (გამომცემი) ორგანოს (თანამდებობის პირის) მიერ მისი კომპეტენციის ფარგლებში, მხოლოდ საკანონმდებლო აქტის შესასრულებლად და იმ შემთხვევაში, თუ ეს პირდაპირ არის გათვალისწინებული საკანონმდებლო აქტით.

თუ ორი კანონი ეწინააღმდეგება ერთმანეთს, რომელი კანონი უნდა იქნეს გამოყენებული?
 

„ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის მე-8 პუნქტის შესაბამისად, თუ ორი კანონი ეწინააღმდეგება ერთმანეთს, გამოიყენება ის კანონი, რომელიც უფრო გვიან არის მიღებული.

თუ არ არსებობს კერძოსამართლებრივი ურთიერთობის მომწესრიგებელი ნორმა, სამართლის რომელი ნორმა უნდა იქნეს გამოყენებული?
 

„ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების შესაბამისად, თუ არ არსებობს ნორმა, რომელიც კერძოსამართლებრივ ურთიერთობას მოაწესრიგებს, გამოიყენება მსგავსი ურთიერთობის მარეგულირებელი ნორმა, ხოლო თუ მსგავსი ნორმაც არ არსებობს, საკითხი უნდა გადაწყდეს სამართლის მთელი სისტემის და ზოგადი პრინციპების საფუძველზე.

უფლებამოსილია თუ არა თვითმმართველობის ორგანო, მიიღოს ნორმატიული აქტის მომზადების, მიღების, გამოქვეყნების, მოქმედების აღრიცხვისა და სისტემატიზაციის წესი

დიახ. ორგანული კანონის ,,ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ 43-ე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად საკრებულოს დადგენილების მომზადების, მიღების, გამოქვეყნების, მოქმედების, აღრიცხვისა და სისტემატიზაციის წესი განისაზღვრება ამ კანონით, „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონით, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების დებულებებითა და სხვა ნორმატიული აქტებით.

ვინ არის უფლებამოსილი, მოამზადოს საკრებულოს დადგენილების პროექტი?
 

„ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-15 მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, ნორმატიული აქტის პროექტს ამზადებს ნორმატიული აქტის პროექტის წარდგენის უფლების მქონე სუბიექტი ან თვით ნორმატიული აქტის მიღების (გამოცემის) უფლებამოსილების მქონე ორგანო (თანამდებობის პირი). აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკრებულოს დადგენილების პროექტის მომზადების უფლება აქვს საკრებულოს წევრს, გამგებელს. გამგებელი დადგენილების პროექტს წარუდგენს საკრებულოს თავმჯდომარეს. საქართველოს ორგანული კანონის ,,ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ 324 მუხლის მე-2 პუნქტის ,,ა“ ქვეპუნქტის შესაბამისად საქართველოს კანონმდებლობითა და საკრებულოს დებულებით (რეგლამენტით) დადგენილი წესით საკრებულოს წევრს უფლება აქვს, ინიციირების წესით საკრებულოში შეიტანოს საკრებულოს სამართლებრივი აქტის პროექტი, გარდა ამ კანონით გათვალისწინებული შემთხვევებისა;

უფლებამოსილია თუ არა გამგებელი, ნორმატიული აქტის პროექტის მომზადება დაუკვეთოს არასახელმწიფო ორგანიზაციას ან სპეციალისტთა ჯგუფს?

დიახ. „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, ნორმატიული აქტის პროექტის წარდგენის უფლების მქონე სუბიექტს ან თვით ნორმატიული აქტის მიღების (გამოცემის) უფლებამოსილების მქონე ორგანოს (თანამდებობის პირს) უფლება აქვს, ნორმატიული აქტის პროექტის მომზადება დაუკვეთოს სახელმწიფო და არასახელმწიფო ორგანიზაციასა და დაწესებულებას (მათ შორის, უცხოეთის დაწესებულებას), ცალკეულ სპეციალისტსა და სპეციალისტთა ჯგუფს (მათ შორის, უცხოელებს).

აქვს თუ არა თვითმმართველობას უფლება, ნორმატიული აქტი გამოაქვეყნოს არასახელმწიფო ენაზე?
 

დიახ. „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის შესაბამისად, ნორმატიული აქტი უნდა მომზადდეს, გამოიცეს და გამოქვეყნდეს ქართულ ენაზე, ხოლო აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკისა და მის ტერიტორიაზე მდებარე ადგილობრივი თვითმმართველობის ნორმატიული აქტები – აგრეთვე აფხაზურ ენაზე. ნორმატიული აქტი შეიძლება გამოქვეყნდეს არასახელმწიფო ენაზედაც, მაგრამ ასეთ ტექსტს არა აქვს ოფიციალური ძალა.

აქვს თუ არა თვითმმართველ ერთეულს უფლება, ჰქონდეს საკუთარი ოფიციალური ბეჭდვითი ორგანო?

არა. „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის 27-ე მუხლის მე-3 პუნქტის შესაბამისად ადგილობრივი თვითმმართველობის ნორმატიული აქტი „საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეს“ გამოსაქვეყნებლად უნდა გაეგზავნოს უფლებამოსილი ორგანოს მიერ მიღებიდან (ხელმოწერიდან) არა უგვიანეს მეორე დღისა.

რა შემთხვევაში აქვს უფლება ,,საკანონმდებლო მაცნეს“ უფლება, უარი განაცხადოს საკრებულოს დადგენილების გამოქვეყნებაზე?
 

„ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის 28-ე მუხლის შესაბამისად, ნორმატიული აქტის გამოქვეყნებაზე უარი უნდა ითქვას, თუ:

ა) გამოსაქვეყნებლად წარმოდგენილ ნორმატიულ აქტს (გარდა ამ კანონის 27-ე მუხლის მე-2–მე-6 პუნქტებში მითითებული ნორმატიული აქტებისა, აგრეთვე ამავე კანონის მე19 მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად საქართველოს იუსტიციის მინისტრის ბრძანებით დადგენილი შემთხვევებისა6 ) თან არ ახლავს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მიერ გაცემული დადებითი დასკვნა ან გამოსაქვეყნებლად წარმოდგენილი ნორმატიული აქტის შინაარსი არ შეესაბამება მისი პროექტის შინაარსს, რომელზედაც იუსტიციის სამინისტრომ გასცა დადებითი დასკვნა;
ბ) გამოსაქვეყნებლად წარმოდგენილია ინდივიდუალური შინაარსის ნორმატიული აქტი;
გ) გამოსაქვეყნებლად წარმოდგენილია ნორმატიული აქტი არასახელმწიფო ენაზე;
დ) ნორმატიულ არ აქვს შემდეგი რეკვიზიტები: ნორმატიული აქტის სახე; ნორმატიული აქტის სათაური; ნორმატიული აქტის მიღების (გამოცემის) თარიღი და ადგილი (თუ ნორმატიულ აქტში შეტანილია ცვლილება, – მისი შეტანის თარიღიც); ნორმატიული აქტის ძალაში შესვლის თარიღი და აქტის მოქმედების ვადა (თუ იგი განსაზღვრული ვადით არის მიღებული (გამოცემული));

აქ თვითმმართველობებთან დაკავშირებით იგულისხმება იუსტიციის მინისტრის ბრძანებით განსაზღვრული თვითმმართველობის აქტები, რომლებიც სამართლებრივ დასკვნას არ საჭიროებენ. უფლებამოსილი თანამდებობის პირის ხელმოწერა; ნორმატიული აქტის მიმღები (გამომცემი) ორგანოს (თანამდებობის პირის) მიერ მინიჭებული სარეგისტრაციო ნომერი.

დ) გამოსაქვეყნებლად გადაგზავნილია ვადის დარღვევით (მეორე დღის შემდეგ). ნორმატიული აქტის გამოქვეყნებაზე უარი არ არის ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი და მის მიმართ არ გამოიყენება საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული წარმოება.

თავი XVII. მასობრივი ინფორმაციის საშუალებები

აქვს თუ არა თვითმმართველ ერთეულს გამოხატვის თავისუფლება?

აქვს თუ არა თვითმმართველ ერთეულს უფლება, დააფუძნოს მასობრივი ინფორმაციის საშუალება ან იყოს წილის მფლობელი იმ საწარმოში, რომელსაც აქვს ლიცენზია?

არა. „სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე3 მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, ყველას, ადმინისტრაციული ორგანოს (მათ შორის, თვითმმართველი ერთეულის) გარდა, აქვს გამოხატვის თავისუფლება. გამოხატვის თავისუფლება გულისხმობს ნებისმიერი ფორმის ინფორმაციისა და იდეების მოძიების, მიღების, შექმნის, შენახვის, დამუშავებისა და გავრცელების უფლებას; ამ მიზნების მისაღწევად საინფორმაციო საშუალებების დაფუძნების უფლებას.

არა. „სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე5 მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, ცილისწამებისათვის პასუხისმგებლობას არ იწვევს განცხადება, რომელიც გაკეთებულია:

• პოლიტიკური დებატების ფარგლებში, აგრეთვე პარლამენტის ან საკრებულოსწევრის მიერ თავისი მოვალეობის შესრულებასთან დაკავშირებით;

• წინასასამართლო ან სასამართლო პროცესზე, სახალხო დამცველის წინაშე, პარლამენტის ან საკრებულოს, აგრეთვე მათი კომიტეტის სხდომაზე, პირის მიერ თავისი უფლებამოსილების განხორციელების ფარგლებში;

• უფლებამოსილი ორგანოს მოთხოვნით.

არის თუ არა საკრებულოს თავმჯდომარე, წევრი, გამგებელი საჯარო პირი და ეკისრება თუ არა პირს პასუხისმგებლობა მათი ცილისწამებისათვის?
 

დიახ. „სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი მუხლის „ი“ ქვეპუნქტის თანახმად, საჯარო პირი არის:

•  „საჯარო სამსახურში ინტერესთა შეუთავსებლობისა და კორუფციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლით განსაზღვრული თანამდებობის პირი (კერძოდ, „ქ“ და „ღ“ ქვეპუნქტებით თანამდებობის პირებად განსაზღვრულია ადგილობრივი წარმომადგენლობითი და აღმასრულებელი ორგანოების ხელმძღვანელები);

• პირი, რომლის გადაწყვეტილება ან აზრი მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს საზოგადოებრივ ცხოვრებაზე;

• პირი, რომლისკენაც მისი გარკვეული ქმედების შედეგად ცალკეულ საკითხებთან დაკავშირებით მიმართულია საზოგადოებრივი ყურადღება. ამდენად, საკრებულოს თავმჯდომარე, წევრი, გამგებელი არის საჯარო პირი. „სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-14 მუხლის თანახმად, პირს ეკისრება სამოქალაქო-სამართლებრივი პასუხისმგებლობა საჯარო პირის ცილისწამებისათვის, თუ მოსარჩელე სასამართლოში დაამტკიცებს, რომ მოპასუხის განცხადება შეიცავს არსებითად მცდარ ფაქტს უშუალოდ მოსარჩელის შესახებ, ამ განცხადებით მოსარჩელეს ზიანი მიადგა და განცხადებული ფაქტის მცდარობა მოპასუხისათვის წინასწარ იყო ცნობილი ან მოპასუხემ გამოიჩინა აშკარა და უხეში დაუდევრობა, რამაც გამოიწვია არსებითად მცდარი ფაქტის შემცველი განცხადების გავრცელება.

რა შემთხვევაში თავისუფლდება ცილისწამებისათვის პასუხისმგებლობისაგან პირი?
 

„სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის შესაბამისად, პირს ცილისწამებისათვის არ ეკისრება პასუხისმგებლობა იმ შემთხვევაში, თუ მან არ იცოდა და არც შეიძლებოდა სცოდნოდა, რომ ცილისწამებას ავრცელებდა.

რა ვადაში უნდა წარადგინოს პირმა სასამართლოში სარჩელი ცილისწამებისათვის და როდიდან აითვლება სარჩელის წადგენის ვადა?

„სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-19 მუხლის შესაბამისად, ცილისწამების შესახებ სარჩელი სასამართლოში წარდგენილი უნდა იქნეს 100 დღის განმავლობაში მას შემდეგ, რაც პირი გაეცნო ან შეეძლო, რომ გასცნობოდა განცხადებას.

რა არის რეკლამა და ვალდებულია თუ არა თვითმმართველობა, უზრუნველყოს გარე რეკლამის რეგულირება?
 

„რეკლამის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, რეკლამა არის საქონელზე, მომსახურებასა და სამუშაოზე, ფიზიკურ და იურიდიულ პირებზე, იდეასა და წამოწყებაზე ნებისმიერი საშუალებითა და ფორმით გავრცელებული ინფორმაცია, რომელიც გამიზნულია პირთა განუსაზღვრელი წრისათვის და ემსახურება ფიზიკური და იურიდიული პირების, საქონლის, იდეისა და წამოწყებისადმი ინტერესის ფორმირებასა და შენარჩუნებას, აგრეთვე საქონლის, იდეისა და წამოწყების რეალიზაციის ხელშეწყობას. „ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-16 მუხლის მე-2 პუნქტის „ო“ ქვეპუნქტის თანახმად, გარე რეკლამის განთავსების რეგულირება თვითმმართველობის კომპეტენციას განეკუთვნება.

უნდა ჰქონდეს თუ არა თვითმმართველობის ორგანოებს გარე რეკლამის გავრცელების გეგმა?
 

დიახ. საქართველოს კანონის ,,რეკლამის შესახებ“ მე-6 მუხლის მე-4 პუნქტის შესაბამისად, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს უნდა ჰქონდეთ გარე რეკლამის გავრცელების გეგმა (რეკლამის ზომის, ფორმისა და მიზანშეწონილობის გათვალისწინებით), რომელიც წინასწარ უნდა იყოს შეთანხმებული:

ა) საავტომობილო გზათა მმართველობის სათანადო ორგანოსთან და საგზაო პოლიციის ტერიტორიულ ქვედანაყოფთან _ რეკლამის გავრცელების ტერიტორიის საავტომობილო გზების კუთვნილ ან მის მომიჯნა-ვე ზოლში მდებარეობისას (დასახლებული პუნქტების საზღვრებს გარეთ);
ბ) საპატრულო პოლიციის ტერიტორიულ ქვედანაყოფთან - საქალაქო და სასოფლო დასახლებების ტერიტორიებზე;
გ) რკინიგზის მმართველობის სათანადო ორგანოსთან - რეკლამის გავრცელების ტერიტორიის რკინიგზის ტერიტორიის კუთვნილ ზოლში მდებარეობისას;
დ) საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა დაცვისა და გამოყენების მთავარ სამეცნიერო - საწარმოო სამმართველოსთან ან მისდამი დაქვემდებარებულ სტრუქტურებთან რეგიონებში - ბუნების, ისტორიისა და კულტურის დაცვით ზონებში, ნაკრძალებსა და ეროვნულ პარკებში.

კერძო საკუთრებაში გარე რეკლამის განთავსება საჭიროებს თუ არა ნებართვას?
 

არა. საქართველოს კანონის ,,რეკლამის შესახებ“ მე-6 მუხლის მე-6 პუნქტის შესაბამისად, გარე რეკლამის განთავსების ნებართვა გაიცემა მხოლოდ სახელმწიფო ან ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე ან სხვა ქონებაზე გარე რეკლამის განთავსებისათვის. ფიზიკური ან კერძო სამართლის იურიდიული პირის ან საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა ორგანიზებული წარმონაქმნის საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე ან სხვა ქონებაზე გარე რეკლამის განთავსება დაიშვება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით და არ საჭიროებს ამ კანონით განსაზღვრულ გარე რეკლამის განთავსების ნებართვას. ფიზიკური ან კერძო სამართლის იურიდიული პირის ან საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა ორგანიზებული წარმონაქმნის საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე ან სხვა ქონებაზე გარე რეკლამის განთავსებისათვის გადასახდელის ოდენობა და გადახდის წესი დგინდება მესაკუთრესთან დადებული ხელშეკრულებით, თუ კანონით ან ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

აქვს თუ არა თვითმმართველ ერთეულს კონტრრეკლამის განხორციელების უფლება?

დიახ. საქართველოს კანონის ,,რეკლამის შესახებ“ მე-19 მუხლის შესაბამისად,

1. ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანო უფლებამოსილია მიიღოს გადაწყვეტილება არასათანადო რეკლამის სრულად ან ნაწილობრივ შეჩერებისა და კონტრრეკლამის განხორციელების თაობაზე.
2. დამრღვევი ვალდებულია ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს გადაწყვეტილების გაცნობიდან დაუყოვნებლივ შეაჩეროს არასათანადო რეკლამა და 10 დღეში გაავრცელოს კონტრრეკლამა.
3. რეკლამის კანონმდებლობის დამრღვევის მიერ გადაწყვეტილების შეუსრულებლობის შემთხვევაში ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანო უფლებამოსილია მიმართოს სასამართლოს არასათანადო რეკლამის შეჩერებისა და დამრღვევისათვის კონტრრეკლამის გავრცელების დაკისრების მოთხოვნით.
4. კონტრრეკლამა უნდა გავრცელდეს იმავე საშუალებით და მათი თანამიმდევრობის, სივრცისა და ადგილის იმავე მახასიათებლების გამოყენებით, როგორც არასათანადო რეკლამა. კონტრრეკლამის შინაარსი უნდა შეუთანხმდეს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს. მისი გადაწყვეტილებით შეიძლება კონტრრეკლამის გავრცელების საშუალებათა თანამიმდევრობის, სივრცისა და ადგილის მახასიათებლების შეცვლა.

თავი XVIII. მშენებლობა

რა არის დასახლებათა ტერიტორიების გამოყენებისა და განაშენიანების რეგულირების წესები და ვალდებულია თუ არა თვითმმართველობის ორგანო, დაამტკიცოს აღნიშნული წესები?

„სივრცითი მოწყობისა და ქალაქთმშენებლობის საფუძვლების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ჟ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, დასახლებათა ტერიტორიების გამოყენებისა და განაშენიანების რეგულირების წესები არის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს მიერ მიღებული კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტი, რომელიც კანონმდებლობის საფუძველზე არეგულირებს დასახლებათა ტერიტორიებზე უძრავი ნივთების განვითარების, გამოყენების და მათში ცვლილებების შეტანის პროცესებს. აღნიშნული კანონის 26-ე მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, თვითმმართველობის ორგანო ვალდებულია დაამტკიცოს აღნიშნული წესები.

განეკუთვნება თუ არა სივრცით-ტერიტორიული დაგეგმვის ნორმებისა და წესების შემუშავება თვითმმართველობის ორგანოთა კომპეტენციას?

დიახ. „სივრცითი მოწყობისა და ქალაქთმშენებლობის საფუძვლების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, სივრცითტერიტორიული დაგეგმვის ნორმებსა და წესებს შეიმუშავებენ და ადგენენ ადგილობრივი თვითმმართველობის შესაბამისი ორგანოები მათი კომპეტენციისთვის მიკუთვნებული სივრცით-ტერიტორიული განვითარების სფეროებისა და ტერიტორიებისათვის, საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად.

უფლებამოსილია თუ არა თვითმმართველობის ორგანო, დააწესოს ტერიტორიის განვითარების შეზღუდვა თავის სამოქმედო ტერიტორიაზე (დასახლებაში)?

დიახ. „სივრცითი მოწყობისა და ქალაქთმშენებლობის საფუძვლების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-13 მუხლის მე-7 პუნქტის შესაბამისად, ტერიტორიებზე (დასახლებებში) მნიშვნელოვანი ქალაქთმშენებლობითი, გეგმარებითი, საზოგადოებრივი, ჰუმანიტარული, ეკონომიკური, თავდაცვითი, კულტურული ამოცანების გადაწყვეტის მიზნით ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს მთავრობასთან შეთანხმებით და საქართველოს მთავრობას უფლება აქვთ, სპეციალური სამართლებრივი აქტით დადგენილი ვადით გამოაცხადონ ტერიტორიების განვითარების შეზღუდვა.

რა არის მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმა?

„სივრცითი მოწყობისა და ქალაქთმშენებლობის საფუძვლების შესახებ“ საქართველოს კანონის 29-ე მუხლის შესაბამისად, მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმა განსაზღვრავს დასახლების ტერიტორიის გამოყენებას (მიწათსარგებლობას), გამომდინარე მიწათსარგებლობის ზონის ტიპიდან, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების სტრატეგიისა და შესაძლო განვითარების გათვალისწინებით, მათ შორის:

• სივრცის კატეგორიებს: ურბანიზებული ტერიტორია, სასოფლო ტერიტორია, ბუნებრივ-ლანდშაფტური ტერიტორია, სპეციალური ტერიტორიები;

• დასახლების სტრუქტურას და საზოგადოებრივ-საქმიანი ცენტრების იერარქიას;

• ძირითად საინჟინრო და სატრანსპორტო კომუნიკაციებს;

• ინფრასტრუქტურისა და სივრცით-ტერიტორიული განვითარების ძირითად გეგმარებით ღერძებს;

• დასაქმებისა და საცხოვრებლის განვითარების ადგილებს, სუსტად განვითარებული სტრუქტურის მქონე ტერიტორიებს;

• სივრცეებს ზელოკალური ტრანსპორტისათვის და ძირითადი ადგილობრივი სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურისათვის;

• კომუნალური მომსახურების და ტერიტორიების კეთილმოწყობის ძირითად ასპექტებს;

• გამწვანების სისტემას;

• სარეკრეაციო და საკურორტო ტერიტორიებს;

• ბუნებრივი ლანდშაფტის სტრუქტურის გაუმჯობესების წინაპირობებს;

• დაცული ტერიტორიების სისტემას;

• სოფლის მეურნეობის განვითარების ტერიტორიებს;

• სატყეო მასივის დაცვისა და განვითარების ტერიტორიებს;

• წიაღისეულის მოპოვების ადგილებს;

• წყლის ობიექტებს და წყალშემკრებ ტერიტორიებს, წყლის რეზერვუარებს, ავზებს;

• მნიშვნელოვანი საზოგადოებრივი მიზნებისათვის გამოყენებულ სხვა ტერიტორიებს;

• თავდაცვის მიზნებისათვის გამოყენებულ ტერიტორიებს;

• მიწათსარგებლობის პრინციპებს.

განაშენიანების რომელი ზონების შეიძლება გამოიყოს?

„სივრცითი მოწყობისა და ქალაქთმშენებლობის საფუძვლების შესახებ“ საქართველოს კანონის 29-ე მუხლის მე-6 და მე-7 პუნქტების თანახმად, როგორც წესი, გამოიყოფა განაშენიანების შემდეგი ძირითადი ზონები:

ა) საცხოვრებელი ზონა;
ბ) საზოგადოებრივ-საქმიანი ზონა;
გ) სამრეწველო ზონა;
დ) კომერციულსასაწყობო ზონა;
ე) სპეციალური დანიშნულების ზონა. ასევე გამოიყოფა განაშენიანების შემდეგი ზონები:

ა) საინჟინრო ინფრასტრუქტურის ზონა;
ბ) სასოფლო-სამეურნეო ზონა, მათ შორის, სასოფლო დასახლებათა;

გ) გამწვანებული ტერიტორიების ზონა;
დ) წყლის ობიექტების ზონა.

განეკუთვნება თუ არა დასახლებათა სივრცით-ტერიტორიული დაგეგმვა და მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმის დამტკიცება თვითმმართველობის ორგანოთა კომპეტენციას?

დიახ. „სივრცითი მოწყობისა და ქალაქთმშენებლობის საფუძვლების შესახებ“ საქართველოს კანონის 23-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, დასახლებათა სივრცით-ტერიტორიულ დაგეგმვას ახორციელებენ შესაბამისი ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები. აღნიშნული კანონის 25-ე მუხლის მე-3 1 პუნქტის შესაბამისად, დასახლების მიწათსარგებლობის გენერალურ გეგმას ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანოს წარდგინებით ამტკიცებს საკრებულო.

აქვთ თუ არა თვითმმართველობის ორგანოებს მიწის ნაკვეთების უპირატესი შესყიდვის უფლება და თუ აქვთ - რა შემთხვევაში?

„სივრცითი მოწყობისა და ქალაქთმშენებლობის საფუძვლების შესახებ“ საქართველოს კანონის 33-ე მუხლის შესაბამისად, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს უფლება აქვთ კანონმდებლობით დადგენილი წესით გამოიყენონ უპირატესი შესყიდვის უფლება მიწის ნაკვეთზე და მასთან მყარად დაკავშირებულ შენობა-ნაგებობებზე სივრცით-ტერიტორიული განვითარების აუცილებელი საჭიროებისთვის, თუ ამ მიზნის მიღწევა სხვაგვარად შეუძლებელია. ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს აქვთ ფიზიკურ და იურიდიულ პირთა კერძო საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთების უპირატესი შესყიდვის უფლება, თუ:

• ტერიტორიები მოქცეულია განაშენიანების რეგულირების გეგმის მოქმედების არეალში და მათი გამოყენება ითვალისწინებს საზოგადოებრივი დანიშნულების ობიექტების მშენებლობას, ქალაქთმშენებლობით რეკონსტრუქციას ან დასახლების განვითარების პროგრამის განხორციელებას;

• ტერიტორიების განაშენიანება უნდა განხორციელდეს გარემოს და საინჟინრო უსაფრთხოების დაცვით;

• ტერიტორიები მოქცეულია ურბანული მემკვიდრეობისა და დასახლების ისტორიული ნაწილის ზონაში. ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებმა უპირატესი შესყიდვის უფლების გამოსაყენებლად უნდა განსაზღვრონ და დაასაბუთონ მიწის ნაკვეთების გამოყენების მიზნები და შესაძლებლობები. ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებისათვის უპირატესი შესყიდვის უფლებით დატვირთული მიწის ნაკვეთები აღნიშნული უნდა იყოს სივრცითტერიტორიული დაგეგმვის დოკუმენტაციაში, რომელიც არეგულირებს დასახლებათა ტერიტორიების ამ ნაწილის განაშენიანებას.

პასუხისმგებელი არიან თუ არა თვითმმართველობის ორგანოები დასახლებათა ტერიტორიებზე ინფრასტრუქტურის შექმნისა და განვითარებისათვის?

დიახ. „სივრცითი მოწყობისა და ქალაქთმშენებლობის საფუძვლების შესახებ“ საქართველოს კანონის 34-ე მუხლის მე-3 პუნქტის შესაბამისად, დასახლებათა ტერიტორიებზე ინფრასტრუქტურის შექმნისა და განვითარებისათვის პასუხისმგებელი არიან ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები.
 

შედის თუ არა თვითმმართველობის კომპეტენციაში სივრცითტერიტორიული ნორმების და წესების დამტკიცება?

დიახ. „სივრცითი მოწყობისა და ქალაქთმშენებლობის საფუძვლების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის ,,კ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, სივრცითტერიტორიული დაგეგმვის ნორმები და წესები არის – დაგეგმვაზე უფლებამოსილი საქართველოს აღმასრულებელი ხელისუფლების შესაბამისი უწყების და ადგილობრივი თვითმმართველობის (მმართველობის) ორგანოს მიერ დამტკიცებული კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტები; 290.

შედის თუ არა თვითმმართველობის კომპეტენციაში შენობისათვის შეუსაბამო სტატუსის მინიჭება?
 

დიახ. „სივრცითი მოწყობისა და ქალაქთმშენებლობის საფუძვლების შესახებ“ საქართველოს კანონის 32-ე მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების შესაბამისად, დასახლებათა ტერიტორიების გამოყენებისა და განაშენიანების რეგულირების ძირითადი დებულებებისა და წესების, აგრეთვე მიწათსარგებლობის გეგმების მოქმედების არეალში მოქცეული მიწის ნაკვეთები და შენობა-ნაგებობები, რომლებიც არ შეესაბამება განაშენიანების ნებადართულ სახეობებს, ქალაქთმშენებლობით და მოცულობით-სივრცით მოთხოვნებს, იძენს შეუსაბამო მიწის ნაკვეთებისა და შენობანაგებობების სტატუსს, რომელსაც ანიჭებს ადგილობრივი თვითმმართველობის (მმართველობის) ორგანო; შეუსაბამო მიწის ნაკვეთებისა და შენობა-ნაგებობების შემდგომი განვითარება (ტერიტორიის გაფართოება, ფუნქციის შეცვლა, რეკონსტრუქცია) ხორციელდება მხოლოდ შეუსაბამობის შემცირების პირობით.

აქვს თუ არა საკრებულოს უფლება შექმნას დასახლებათა ტერიტორიების გამოყენებისა და განაშენიანების საკითხთა კომისია?

დიახ. საქართველოს ეკონომიკური განვითარების 2008 წლის 8 ივლისის №1-1/1254 ბრძანების ,,დასახლებათა ტერიტორიების გამოყენებისა და განაშენიანების რეგულირების ძირითადი დებულებების დამტკიცების თაობაზე“ მე-16 მუხლის შესაბამისად, დასახლებათა ტერიტორიების გამოყენებისა და განაშენიანების რეგულირების შემდგომი დახვეწისა და ეფექტური ფუნქციონირების მიზნით, თვითმმართველობის ორგანოებთან საკრებულოს გადაწყვეტილებით შესაძლებელია შეიქმნას „დასახლებათა ტერიტორიების გამოყენებისა და განაშენიანების საკითხთა კომისია“, რომელიც ექვემდებარება შესაბამისი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოს. კომისიის კომპეტენციათა სფეროს შესაძლებელია განეკუთვნებოდეს:

ა) საკრებულოებისათვის დასახლებათა ტერიტორიების გამოყენებისა და განაშენიანების რეგულირების საკითხებში რეგულარული მოხსენებების მომზადება და კონსულტაციების გაწევა;
ბ) ქალაქთმშენებლობითი დოკუმენტების შემუშავების, განხილვისა და დამტკიცების პროცესების საჯაროობის მიზნით საზოგადოებრივი ინფორმირების სამუშაოებისა და განხილვების ორგანიზება თვითმმართველობის ორგანოს შესაბამის სამსახურთან ერთად;
გ) დასახლებათა ტერიტორიის გამოყენებისა და განაშენიანების რეგულირების საკითხებზე წინადადებების, შენიშვნების და საჩივრების განხილვა;
დ) ქალაქთმშენებლობითი დოკუმენტების გეგმარებითი დავალებების გაცემის თაობაზე თვითმმართველობის გადაწყვეტილებათა მომზადება; ე) მიწათსარგებლობის უფლებრივი ზონირების რუკების დამტკიცებისათვის საკრებულოების გადაწყვეტილებათა მომზადება თვითმმართველობის ორგანოს შესაბამის სამსახურთან ერთად; ვ) ქალაქთმშენებლობითი დოკუმენტების ან მათი ნაწილების დამტკიცების თაობაზე თვითმმართველობის გადაწყვეტილებების და/ან დასკვნების მომზადება;
ზ) სპეციალური ზონალური შეთანხმებისათვის საკრებულოს გადაწყვეტილების მომზადება. კომისიის არსებობის შემთხვევაში მისი ფუნქცია და უფლება-მოვალეობები განისაზღვრება დებულებით, რომელსაც ქ. თბილისში და ქ. ბათუმში ამტკიცებს, შესაბამისად, ქ. თბილისის ან ქ. ბათუმის მერია, ხოლო სხვა თვითმმართველ ერთეულებში – ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის წარმომადგენლობითი ორგანო.

აქვს თუ არა საკრებულოს სარეაბლიტაციო არეალის დადგენის უფლება?

დიახ. „სივრცითი მოწყობისა და ქალაქთმშენებლობის საფუძვლების შესახებ“ საქართველოს კანონის 341 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების შესაბამისად, თვითმმართველი ერთეულის ადმინისტრაციულ საზღვრებში არსებული ტერიტორიების განვითარების ან/და რეაბილიტაციის მიზნით თვითმმართველი ერთეულის − საკრებულოს (ქალაქ თბილისში – ქალაქ თბილისის მთავრობის) დადგენილებით შესაძლებელია დადგინდეს სარეაბილიტაციო არეალი; სარეაბილიტაციო არეალში მდებარე უძრავი ქონების განვითარებაში ან/და რეაბილიტაციაში თვითმმართველი ერთეული მონაწილეობს თავისი გამგეობის (მერიის) სტრუქტურული ერთეულების ან თავის მიერ დაფუძნებული იურიდიული პირის მეშვეობით, როგორც რეაბილიტაციის განმახორციელებელი სუბიექტი (დამკვეთი, მშენებელი).

გასცემს თუ არა თვითმმართველობა მშენებლობის ნებართვას?

დიახ. „ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-16 მუხლის მე-2 პუნქტის „ლ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, თვითმმართველობის ექსკლუზიურ უფლებამოსილებას განეკუთვნება მშენებლობის ნებართვის გაცემა, თვითმმართველი ერთეულის ტერიტორიის ფარგლებში მიმდინარე მშენებლობაზე ზედამხედველობა.
 

რამდენი სტადიაა საჭირო მშენებლობის ნებართვის გასაცემად?

საჭიროა სამი სტადია. „მშენებლობის ნებართვის გაცემის წესისა და სანებართვო პირობების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 24 მარტის №57 დადგენილების 37-ე მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, მშენებლობის (მათ შორის, განსაკუთრებული მნიშვნელობის ობიექტებისა) ნებართვა გაიცემა სამი სტადიით (გარდა ამ დადგენილებით განსაზღვრული გამონაკლისებისა), რომელთაგან თითოეულზე მიმდინარეობს დამოუკიდებელი ადმინისტრაციული წარმოება. მხოლოდ წინა სტადიით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული წარმოების დასრულებისა და მოთხოვნის დაკმაყოფილების შემდეგ შეუძლია ნებართვის მაძიებელს, მოითხოვოს შემდგომი სტადიის ადმინისტრაციული წარმოების დაწყება. აღნიშნული სტადიების ადმინისტრაციული წარმოების ვადებია:

• I სტადია – ქალაქთმშენებლობითი პირობების დადგენა (შემდგომში – მიწის ნაკვეთის სამშენებლოდ გამოყენების პირობების დამტკიცება) – არა უმეტეს 15 დღისა, V კლასის შენობა-ნაგებობებისთვის – არა უმეტეს 30 დღისა;

• II სტადია – არქიტექტურულ-სამშენებლო პროექტის შეთანხმება (შემდგომში – არქიტექტურული პროექტის, კონსტრუქციული ან/და ტექნოლოგიური სქემის შეთანხმება) – არა უმეტეს 20 დღისა;

• III სტადია – მშენებლობის ნებართვის გაცემა – არა უმეტეს 10 დღისა.

დაიშვება თუ არა, რომ კერძო მესაკუთრემ თვითმმართველ ერთეულთან გააფორმოს შეთანხმება მიწის ნაკვეთების კონფიგურაციის ცვლილების თაობაზე?
 

დიახ. „მშენებლობის ნებართვის გაცემის წესისა და სანებართვო პირობების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 24 მარტის №57 დადგენილების მე-8 მუხლის შესაბამისად, მიწის ნაკვეთების სამშენებლოდ ეფექტიანად გამოყენებისათვის შესაძლებელია მათი საზღვრების კონფიგურაციის შეცვლა, სათანადო ხელშეკრულების, მათ შორის, ნატურალური ან/და ფულადი კომპენსაციის საფუძველზე. მიწის ნაკვეთების საზღვრების კონფიგურაციის ცვლილების საფუძველია მომიჯნავე ნაკვეთების მესაკუთრეებს შორის დადებული შეთანხმება მიწის ნაკვეთების საზღვრების კონფიგურაციის ცვლილების თაობაზე. საზღვრების კონფიგურაციის ცვლილება რეგისტრირებულ უნდა იქნეს საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში. მიწის ნაკვეთების საზღვრების კონფიგურაციის შეცვლა ხორციელდება მესაკუთრეთა ინტერესების დაცვითა და სათანადო ხელშეკრულების საფუძველზე – საკუთრების უფლებათა გადანაწილებით. ერთი მხრივ – სახელმწიფო ან თვითმმართველი ერთეულის, და მეორე მხრივ – კერძო საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთებს შორის საზღვრების კონფიგურაციის ცვლილება ხორციელდება შეთანხმების საფუძველზე. საზღვრების გამიჯვნა რეგისტრირებულ უნდა იქნეს საჯარო რეესტრში.

საზოგადოებრივი სივრცის გამოყენებისას საჭიროა თუ არა თვითმმართველი ერთეულის თანხმობა?
 

დიახ. „მშენებლობის ნებართვის გაცემის წესისა და სანებართვო პირობების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 24 მარტის №57 დადგენილების მე-14 მუხლის მე-4 პუნქტის შესაბამისად, თუ კავშირგაბმულობის ხაზის (ქსელის) გაყვანა/მონტაჟი დაგეგმილია არსებული საინჟინრო-საკომუნიკაციო ნაგებობების გამოყენებით (ღარები, არხები, შახტები, გვირაბები, ხიდები, ანძები და ა.შ.), აღნიშნული უნდა შეთანხმდეს არსებული საინჟინრო-საკომუნიკაციო ნაგებობების მესაკუთრეებთან. ტრანშეის გათხრის ან/და საჰაერო კავშირგაბმულობის ხაზების გაყვანის შემთხვევაში საჭიროა მიწის ნაკვეთების მესაკუთრეების, ბინის მესაკუთრეთა ამხანაგობის თავმჯდომარის თანხმობა, ხოლო საზოგადოებრივი სივრცის გამოყენების შემთხვევაში – ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების თანხმობა.