ჯ.მ.ვ. ტერნერი, „ნავები ზღვაში“. დეტალი

„The one, who does not seek friends is an enimi tohimself“
Shota Rustaveli

A group of Anglican believers has recently visited Georgia. They have been supporting popularization of Georgian culture in Great Britain for quite a long time. The Anglicans also realized various charity projects in Georgia together with Georgian believers. They formed good friendships with Georgians and prayed for the prosperity of our country.

During their trip to Georgia, the English guests visited the Church of St. Panteleimon in the Vera district in Tbilisi. However, an official representative of the Georgian Patriarchy declared the temple as desecrated by their visit and compared the Anglican believers with dogs. To put it mildly, this statement was antihuman and anti-Christian. Unfortunately, no official reprimand was given and neither regret nor apology was expressed over this incident. We regard the above-mentioned statement as more dangerous expression of xenophobia and religious extremism than the damage of a Shota Rustaveli fresco in Jerusalem, an incident that aroused justified protest of the Georgian society and the Georgian patriarchy.

Let's reason: what couid truly insult Shota Rustaveli - the crime committed in Jerusalem or tr amping down of his ideals completely?

In 1995, His Holiness the Catholicos-Patriarch of Georgia Ilia II said in his sermon in the Church of Canterbury, in Great Britain: „If we wish to walk down the road of righteousness, we ought to robe ourselves into love and pray with the words of St. Ephreim the Syrian: „O, Lord and King grant me the ability of seeing my transgressions and not to judge my brother“; so, we shall see the suffering and the sick people and we shall take a clear view of ourselves; we shall stand on the way of purification which undoubtedly leads to the Lord“.

The publishers of the magazine „The Verge“ as ordinary Orthodox Christians, feel responsible to apologize to our Anglican friends for such antihuman and antichristian behaviour. We also hope, that the Patriarchy of the Georgian Church will do the same and will remind all of us that Georgia is the homeland of St. George of Mtatsminda. Shota Rustaveli, St. Ilia the Righteous, Vazha-Pshavela and St. Gregory Peradze.

„ვინ მოყვარესა არ ეძებს, იგი თავისა მტერია“

ამ რამდენიმე ხნის წინ საქართველოში სტუმრად იმყოფებოდა ანგლიკანი მორწმუნეების ჯგუფი ინგლისიდან. ეს ადამიანები უკვე დიდი ხანია ხელს უწყობენ ქართული კულტურის პოპულარიზაციას დიდ ბრიტანეთში, ქართველ მორწმუნეებთან ერთად ახორციელებენ სხვადასხვა საქველმოქმედო პროექტებს საქართველოში, უბრალოდ მეგობრობენ ქართველებთან და ლოცულობენ საქართველოს კეთილდღეობისთვის.

თბილისში ყოფნისას ინგლისელი სტუმრები ვერაზე, წმ. პანტელეიმონის სახელობის ტაძარს ესტუმრნენ... ამ ფაქტის შემდეგ, საქართველოს საპარტიარქოს ოფიციალურმა წარმომამდგენელმა ტაძარი შებილწულად გამოაცხადა, ხოლო ანგლიკანი მორწმუნეები ძაღლებს შეადარა... ეს რბილად რომ ვთქვათ, ანტიჰუმანური და ანტიქრისტიანული განცხადება დღემდე არავის უარუყვია და ამის გამო ბოდიშიც არავის მოუხდია, არადა ხსენებული ფაქტი, ჩვენი აზრით, რელიგიური და ნაციონალური ქსენოფობიისა და ექსტრემიზმის უფრო დიდი და სახიფათო გამოვლინებაა, ვიდრე თუნდაც შოთა რუსთაველის ფრესკიდან მისი პორტრეტული გამოსახულების ამოშლა, რამაც საზოგადოებისა და საპატრიარქოს მხრიდან სრულიად სამართლიანი პროტესტი გამოიწვია.

კარგად დავფიქრდეთ, რა უფრო მეტად შეურაცხყოფს შოთა რუსთაველის ხატებას, იერუსალიმში ჩადენილი დანაშაული თუ თავად შოთა რუსთაველის იდეალების სრული გათელვა?

1995 წელს საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმინდესმა და უნეტარესმა ილია II დიდ ბრიტანეთში, კენტერბერიის ტაძარში ქადაგებისას ბრძანა: „თუ ჭეშმარიტების გზით სიარული გვსურს, სიყვარული უნდა შევიმოსოთ და წმინდა ეფრემ ასურის ლოცვა აღვასრულოთ: „მეუფეო, მომანიჭე მე განცდაი თვისთა ცოდვათა და არა განკითხვად ძმისა ჩემისა“. მაშინ ადვილად დავინახავთ გაჭირვებულს, სნეულს... და რაც მთავარია, უკეთესად დავინახავთ საკუთარ თავს. ჩვენ დავადგებით განწმენდის გზას და უეჭველად მივალთ უფალთან“.

ჟურნალ „ზღვარის“ რედკოლეგიის წევრები, როგორც რიგითი მართლმადიდებლები თავს მოვალედ ვგრძნობთ, ჩვენ ანგლიკან მეგობრებს ამ ანტიჰუმანური და ანტიქრისტიანული ფაქტის გამო პატიება ვთხოვოთ... ჩვენ ასევე ვიმედოვნებთ, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საპატრიარქოც იმავე ნაბიჯს გადადგამს და თითოეულ ჩვენგანს გაახსენებს, რომ საქართველო წმ. გიორგი მთაწმინდელის, წმ. დავით აღმაშენებლის, შოთა რუსთაველის, წმ. ილია მართლის, ვაჟა ფშაველას, წმ. გრიგოლ ფერაძის სამშობლოა.

საქართველოს სუვერენული სახელმწიფოსა და საქართველოს მართლმამდიდებელი ეკლესიის კანონიკური იურისდიქციის ქვეშ მყოფ ტერიტორიაზე - ცხინვალის რეგიონში - ხორციელდება რუსეთის ხელისუფლების აგრესია, რომელიც მიზნად ისახავს ჩვენი ტერიტორიული მთლიანობის მოშლას.რუსეთის ეს პოლიტიკა თავის ასახვას პოულობს რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის დამოკიდებულებაში თვით კონფლიქტისა და კონფლიქტის ზონაში მიმდინარე პროცესებისადმი, რაც მიზნად ისახავს რა რუსეთის ეკლესიის იურისდიქციის დამკვიდრებას საქართველოს განუყოფელ ტერიტორიაზე, ეხმიანება რუსეთის სახელმწიფო პოლიტიკას აღნიშნული პრობლემებისადმი და წაახალისებს სეპარატისტულ ხელისუფლებას.

რუსეთის დაქირავებული ბოევიკებისა და რუსეთის მიერ წაქეზებული სეპარატისტების მხრიდან ადგილი აქვს ჩვენი სოფლების დაბომბვებს, იღვრება უდანაშაულო ადამიანების სისხლი, აშკარად გამოიკვეთა დიდი და პატარა ლიახვის ხეობებში სეპარატისტების მიერ ეთნიკური წმენდის განხორციელების საშიშროება. ჩვენი მოქალაქეები ისევ ლტოლვილები არიან საკუთარ ქვეყანაში და ჩვენი სახელმწიფო ჰუმანიტრული კატასტროფის წინაშე დადგა.

რუსეთის ხელისუფლება და რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია ცდილობს ცხინვალის რეგიონში არსებული კონფლიქტი ქართველი და ოსი ხალხების დაპირისპირებად წარმოაჩინონ, სინამდვილეში კი ისევ ადგილი აქვს რუსეთის იმპერიულ აგრესიას სუვერენული საქართველოს წინააღმდეგ. სამწუხაროდ, ამ აგრესიაში რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიაც აქტიურ მონაწილეობას იღებს. მის მიერ გაგზავნილმა სამღვდელოებამ უკანონოდ დაიპყრო სეპარატისტული ხელისუფლების მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე არსებული ტაძრები, რის გამოც ადგილობრივ მღვდელმთავარს და სამღვდელოებას არ ეძლევა შესაძლებლობა საეკლესიო მსახურების განხორციელებისა, რაც საფუძველშივე ეწინააღმდეგება წმიდა სამოციქულო ტრადიციებს, საეკლესიო კანონებს და წარმოადგენს სერიოზულ დარღვევას.ცხინვალის რეგიონში შემოჭრილი რუსეთის ეკლესიის სამღვდელოება და კოკოითის დეფაქტო ხელისუფლება ეწევიან მართლმადიდებელი სარწმუნოების პოლიტიკურ მანიპულაციას, რაც გამოიხატება მართლმადიდებლობის ე.წ. „სამხრეთ ოსეთის რესპუბლიკის.“ სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადებასა და საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ნიქოზისა და ცხინვალისა ეპარქიის რუსეთის ეკლესიისათვის შეერთების მცდელობებში. რუსეთი ცდილობს საქართველოსათვის ცხინვალის რეგიონის არა მარტო ტერიტორიულ, არამედ ეკლესიურ ჩამოშორებასაც. გვსურს შევახსენოთ რუსეთის მართლმადიდებელ ეკლესიის წარმომადგენელ ჩვენ სულიერ ძმებს,რომ ეს ყოველივე ეწინააღმდეგება არა მხოლოდ ჩვენი ქვეყნის ინტერესებს, არამედ სახარების მარადიულ ჭეშმარიტებებს. უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტეს მოწაფეებმა ქვეყნიერების კიდით-კიდემდე განფინეს ქრისტეს მიერ დაფუძნებული ეკლესია ჭეშმარიტების შესამეცნებლად და სულის ამოსვლამდე იღვაწეს და მთელი მათი მოღვაწეობა მიმართული იყო იმისკენ, რომ ხალხთათვის საღვთო სიყვარულის სისრულეში მშვიდობისა და სამართლიანობის სიკეთე ემცნოთ. „აწ უკუე მშვიდობასა შეუდგეთ და აღშენებასა...“ (რომ.14,19) წერს წმ. პავლე მოციქული რომაელებს და წარმოაჩენს იმ სულისკვეთებას, რომელიც ეკლესიის მაცხოვნებელი წიაღიდან მომდინარეობს.

საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ყოველი წევრი და ჩვენ მათ შორის სრულყოფილად ვაცნობიერებთ და ვადასტურებთ, რომ ჩვენ გაერთიანებულნი ვართ მშვიდობისათვის, რომლის მოცემაც ძალუძს მხოლოდ ღმერთს (იოანე 14,27). ყველაზე უწინარს ეს გულისხმობს გულის და გონების გაწმედას და პასუხისმგებლობას აღმატებული სიმართლისათვის (მათე 5,20). რა თქმა უნდა, იგულისხმება, არა ნებისმიერი მშვიდობა, არამედ მშვიდობა ღმრთისა, რომელიც ყველა გონებაზე უზენაესია (ფილ.4,7) და არა ნებისმიერი სიმართლე, არამედ „სიმართლე ღმრთისა“ (რომ.1,7).

ჩვენ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მღვდელმთავრები, მხარს ვუჭერთ დემოკრატიული საქართველოს ხელისუფლებას, რომელიც ყველაფერს აკეთებს არსებული კონფლიქტის უსისხლოდ და მხოლოდ მშვიდობიანი დიალოგის გზით მოგვარებისათვის, რაც კიდევ ერთხელ გამოიხატა კონფლიქტის ზონიდან შეიარაღებული ძალების ცალმხრივ გამოყვანაში. რუსეთის ხელისუფლება და მის მიერ წაქეზებული სეპარატისტები კი ცდილობენ საქართველო ჩაითრიონ ფართომასშტაბიან სამხედრო კონფლიქტში.

პრეზიდენტ ვ. პუტინის ბოლოდროინდელი განცხადებები სერიოზულ საშიშროებას უქმნის, როგორც სამშვიდობო პროცესს, ასევე მშვიდობიან მოლაპარაკებებს, რომლის საგანიც უნდა იყოს აფხაზეთის და ცხინვალის რეგიონის სტატუსი საქართველოს შემადგენლობაში და არა საქართველოს შემადგენლობაში მათი ყოფნა-არყოფნის საკითხი.

ჩვენ მივმართავთ ავტოკეფალურ მართლმადიდებელ ეკლესიებს, მსოფლიო რელიგიურ ლიდერებს, საერთაშორისო თანამეგობრობას, რათა მათ ქმედითად დაუჭირონ მხარი საქართველოს ხელისუფლების სამშვიდობო პოლიტიკას და დაგმონ რუსეთის იმპერიული აგრსია.

დასავლეთ ევროპის მიტროპოლიტი აბრაამი
ფოთისა და ხობის მთავარეპისკოპოსი გრიგოლი
დმანელი ეპისკოპოსი ზენონი

თბილისი
23 აგვიტო 2004

TBILISI
23 AUGUST 2004

The Address to the Autocephalic Orthodox Churches, the World's religious Leaders, and the International Commonwealth

The aggressive policy of Russian Federation in Tskhinvali Region (South Ossetia) aims the disintegration of the Independent State of Georgia. The Tskhinvali region is an integral part of Georgia and at the same time is under the canonical jurisdiction of the Orthodox Church of Georgia. This sort of Russian policy is reflected in the attitudes of Russian Orthodox Church towards the conflict and ongoing processes in the area of conflict. Obviously, the Russian Orthodox Church pretends to spread its sovereignty on Georgian territory as well as Russian secular authorities do. Therefore, this lawless policy might encourage separatist leaders of the region and should increase their offensive goals.

Russian Federation encourages and strongly supports hired soldiers and local separatist's armed men to bomb Georgian villages and shed the blood of peaceful civilians in both Big and Small Liakhvi gorges. Unfortunately, our citizens are again refugees in their homeland and the State of Georgia faces humanitarian disaster.

The political authorities of the Russian Federation and the leaders of the Orthodox Church of Russia try to picture the tension in Georgia as an ethnic conflict between Ossetians and Georgians. But the real picture is quite different. Here we are again witnessing the ambitious imperial aspiration of Russia against the independence of Georgia. Sadly, the Orthodox Church of Russia is directly involved in this unpredictable Russian policy. Russian Orthodox clergy has misappropriated Churches located in the conflict area of Tskhinvali region and the local clergy is note able to provide Church services. This issue is in contradiction with Apostolic Tradition, Ecclesiastical Canon and is serious ecclesiastic infringement. The Orthodox Church of Russia that was unpardonably intruded into the area of ecclesiastic jurisdiction of the Orthodox Church of Georgia from one side and the local separatist leader Mr. Kokoiti from another side are manipulating with Orthodox faith in sake of political goals. This goal is to claim the Orthodox Faith as a State religion of the South Ossetia and to exclude the Georgian Orthodox Eparchies of Nikozi and Tskhinvali from their mother Church and to include them into the Russian Orthodox Church. The Russian political power makes an effort to appropriate not only the land area of Tskhinvali region, but the Georgian Orthodox Churches too. We would like to remind our Russian Orthodox spiritual brothers that these negative aspirations are in contradiction not only with our State policy, but with the eternal truth of the Gospel of our Lord Jesus Christ. The Disciples of our Lord have spread the Church of Christ throughout the world in sake of true faith, peace, love, reconciliation, and justice. „There let us pursue the things which make for peace and the things by which one may edify another“ (Romans 14:19), writes St. Paul and reflects the strong devotion that comes from the womb of the Holy Church.

All members of the Orthodox Church of Georgia including us, the authors of this address, comprehensively confirm that we are united in sake of peace given only by our Almighty Creator - God (John 14:27). First of all, this means to clean up our hearts and minds and then to take responsibility for upraised righteousness (Matthew 5:20). Here we underline the peace of God, which surpasses all understanding (Philippians 4:7) and the righteousness of God (Romans 1:17).

We, as the clergy of the Orthodox Church of Georgia, support the Government of Democratic Georgia, which makes its best to provide peace in all Georgia, to resolve the conflict in Tskhinvali region without the bloodshed and seeks for peace negotiation. The one-sided withdrawal of the Georgian military forces from the conflict area is evidently pictures the peaceful concern of the Georgian Government. In contrary, Russian political and military authorities and their encouraged separatist allies are seeking to blow up a large-scale war.

The last enouncements of the Russian president Putin are seriously threats the peaceful process and peace negotiation, which should solve the problem of wholeness of Georgia and the status of autonomous Republics of Abkhazia and South Ossetia inside the Georgia.

The reason of our address to the Autocephalic Orthodox Churches, to the Religious Leaders of the world, and to the International Commonwealth is to make our request to give your strong and efficient support to the peacemaking policy of the Georgian Government and to convict the imperial aggression of the Russian Federation.

ABRAHAM, Metropolitan of the Orthodox Church of Georgia in Western Europe Diocese
GRIGOL, Archbishop of Poti and Khobi
ZENON, Bishop of Dmanisi

რელიგია და ადამიანის უფლებები

იერუსალიმის პატრიარქი, უწმინდესი ირინეოს I

წმინდა ქალაქ იერუსალიმისა და სრულიად პალესტინის 140-ე პატრიარქის ირინეოსის საერო სახელია ემანუელი. იგი დაიბადა არისტოტელე და ევანგელია სკოპელიტების ოჯახში ხორაში კუნძულ სამოსზე 1939 წლის აპრილს. დაწყებითი განათლება მიიღო სამოსზე, 1953 წლის დეკემბერს ჩამოვიდა იერუსალიმში და მიღებულ იქნა „სანქტუმის“ (ლათ. „წმინდა“ - მთარგ.) საპატრიარქო სკოლაში.

1958 წელს ბერად აღიკვეცა პატრიარქ ბენედიქტეს მიერ და ეწოდა სახელი ირინეოსი. 1959 წლის 19 დეკემბერს გოლგოთის დიაკვნად დაასხეს ხელი, 1965 წლის 7 ივნისს წმინდა საფლავის (ქრისტეს საფლავი - მთარგ.) ეკლესიის მღვდლად აკურთხეს. 1966 წელს აიყვანეს არქიმანდრიტის ხარისხში.

1970 წელს დაამთავრა ათენის უნივერსიტეტის თეოლოგიური სკოლა.

ამავე დროს იგი მსახურობდა როგორც საპატრიარქო საყდრის არქიდიაკონი და საპატრიარქო ცერემონიების განმგებელი, უფლის საფლავის ეკლესიის „პარასკევოფილაქსი“, ჟურნალ „ახალი სიონის“ რედაქტორი, იერუსალიმის პირველი ინსტანციის საეკლესიო სასამართლოს თავმჯდომარე და, 1979 წლის ოქტომბრიდან, როგორც წმინდა საფლავის ეგზარქოსი საბერძნეთში.

1983 წლის 11 იანვარში იგი აირჩიეს წმინდა სინოდის წევრად.

როგორც წმინდა საფლავის ეგზარქოსი საბერძნეთში იგი მსახურობდა ჟურნალ „ახალი სიონის“ საზედამხედველო კომიტეტის თავმჯდომარედ, გამოსცემდა ჟურნალ „იერუსალიმის ხმას“, წარმოადგენდა საპატრიარქოს საეკლესიო და თეოლოგიურ კონფერენციებზე, იცავდა და აფუძნებდა წმინდა საფლავის მეტოქებს (მონასტრებს და წარმომადგენლობით ინსტიტუტებს), იბრძოდა წმინდა საფლავის საძმოს უფლებების დასაცავად. ფლობს ოთხ ენას: ბერძნულს, არაბულს, ინგლისურს და რუსულს.

2001 წლის 13 აგვისტოში ირინეოსი წმინდა სინოდმა იერუსალიმის პატრიარქად აირჩია.

2001 წლის 15 სექტემბერს საბერძნეთის პრეზიდენტის, კონსტანტინე სტეფანოპულოსის; ათენის მთავარეპისკოპოს ქრისტოდულოსის; ჩეხეთის მთავარეპისკოპოს ნიკოლოზის; წმინდა მიწისა და იორდანეს სამეფოს მართლმადიდებლური ეკლესიების და სხვადასხვა კონფესიების წარმომადგენლებისა და ხალხის თანდასწრებით მოხდა მისი აღსაყდრება უფლის აღდგომის ყოვლადწმინდა ტაძარში.

რამდენიმე თვის წინ „დავითის კარიბჭის“ გარეთ, ძველ იერუსალიმში, ხელოვნების ნიმუშთა გამოფენა მოეწყო, რომლის ძირითადი იდეა იყო „თანაარსებობა“. ჩვენზე ნამდვილად განსაკუთრებული შთაბეჭდილება მოახდინა ერთი ხელოვანის ქმნილებამ, მისი „მესიჯის“ სიმარტივემ და ძალამ: მან დიდ თეთრ დაფაზე უბრალოდ დაწერა სიტყვა „თანაარსებობა“ იმგვარად, როგორც ქვემოთ არის წამოდგენილი...

მსოფლიო აღარასოდეს იქნება ისეთი, როგორიც იყო ნიუ-იორკის 11 სექტემბრის ტრაგიკულ მოვლენამდე. წამში ყოველგვარი თავდაჯერებულობა ქაღალდის კოშკებივით გაცამტვერდა, დაიმსხვრა, თან გაიყოლა ათასობით ადამიანის სიცოცხლე და ამერიკული ოცნებით ნარცისული ქაღალდი. მილიონობით შოკირებული მოქალაქე, რომელმაც ამ მომენტამდე არც კი იცოდა, სად მდებარეობდა ავღანეთი, რომელსაც უჭირდა სიტყვების: „ალ-ქაიდა“, „ალ-გამაა“, „ალ-ისლამია“, „ჰარაქათ ალ-მუჯაჰედით“ და ა.შ. გამოთქმა, მოულოდნელად იძულებული გახდა გადაეწყვიტა, არის თუ არა ისლამური ფუნდამენტალიზმი დასავლური ცხოვრების წესისა და უსაფრთხოების ახალი მტერი...

არაფერს ვიტყვი ამდენი ადამიანის სიცოცხლის დანაკარგსა და მათ ოჯახებში ამ ტრაგედიის ხილულ და უხილავ კვალზე და ვისაუბრებ იმ განსაკუთრებით საშიში ფენომენის შესახებ, რომლის სათავეს დანაშაულის მოთავეები. ისლამის „დემონიზაცია“ და მთელი მუსლიმანური სამყაროს კოლექტიური დადანაშაულება მიგვიყვანს იმ შედეგამდე, რაც დასავლეთს ნამდვილად არ სურს.

კაცობრიობამ უკვე გადაიხადა მძიმე სისხლიანი საფასური მასობრივი დისკრიმინაციის, დევნის ისეთი ზოგადი ხასიათის კატეგორიების გამო, როგორიცაა რელიგია, კანის ფერი, ეროვნული კუთვნილება, ეთნიკური წარმომავლობა, ენა...

ებრაელების, ბერძნების, სომხების ჰოლოკოსტი და ახლანდელი ტრაგედია ბალკანეთში არის მხოლოდ რამდენიმე მაგალითი იმისა, რასაც ადგილი ჰქონდა XX საუკუნეში. ყოველ ერს, ყოველი ეროვნების ადამიანს მთელ მსოფლიოში უფლება აქვს, იცხოვროს მშვიდად და თავისუფლად.

ისლამისა და არაბების ტერორიზმთან სისტემატურად უსამართლო და არაისტორიული გაიგივება შედეგად მოიტანს უფრო დიდ დაპირისპირებას, რასაც, რა თქმა უნდა, მეტი ძალადობა, სისხლი და სიკვდილი მოჰყვება.

ისლამი არ არის მხოლოდ ოსამა ბინ ლადენი. ის არის აგრეთვე ავეროესი (იბნ რუშდი), რომელმაც დასავლეთის ქრისტიანულ შუასაუკუნეებში „წმინდა“ ინკვიზიციისაგან შეშინებულ ევროპელებს გააცნო არისტოტელური იდეები. ისლამი არ არის მხოლოდ არაბული უნივერსიტეტები, საიდანაც გამოვიდნენ ომარ ხაიმი, ალ-ხორეზმი და აბუ ალ-უაფა, რომელმაც საფუძველი ჩაუყარა ალგებრასა და თანამედროვე მათემატიკას, როგორც მეცნიერებას...

ასევე არ არის ქრისტიანობა მხოლოდ, ან, უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ, საერთოდ არ არის ბნელი საუკუნეების ბარამბოს ჯვაროსანთა ბრბო, რომელიც რწმენისა და ქრისტეს სახელით სისხლს ღვრიდა წმინდა მიწაზე.

ჩვენ არ შეგვიძლია შევეგუოთ ფაქტს, რომ ათასობით უდანაშაულო ადამიანი სიღატაკის, შიშის და შეშლილობის ზღვარზე დგას ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის ან უფლებების მოთხოვნის საბაბით. შეუძლებელია იმის ატანა, რომ ხარ ადამიანის ფუნდამენტური უფლებების ასეთი დარღვევის მოწმე. ამა ქვეყნის ძლიერნი არ უნდა დუმდნენ პოლიტიკური და ფინანსური ინტერესების გამო.

ადამიანთა შორის ყოველი კონფლიქტისთვის არსებობს ერთადერთი ქმედითუნარიანი გამოსავალი: დიალოგი და ურთიერთშერიგება. ჩვენ მტკიცედ გვწამს, რომ ბედნიერი და იმედის მომცემი მომავლის შესაქმნელად მთელი კაცობრიობისათვის არსებობს მხოლოდ ერთი შესაძლებლობა - ეს არის მშვიდობა მთელს დედამიწაზე. იერუსალიმის ეკლესია გადარჩა და ვითარდება 19 საუკუნეზე მეტი ხნის განმავლობაში, განსხვავებული რელიგიური მრწამსის მქონე მმართველთა ხელისუფლების ქვეშ. მმართველები მოდიან და მიდიან, ჩვენ კი ისევ აქ ვართ... ეს ფაქტი ამტკიცებს, რომ ურთიერთგაგება, ურთიერთშერიგება და ტოლერანტობა არის ცხოვრების განუყოფელი ნაწილი და ნამდვილად ეფექტური „რეცეპტი“. იერუსალიმს, როგორც მსოფლიოს ნებისმიერ ქალაქს, შეუძლია იარსებოს და განვითარდეს მხოლოდ როგორც ერთიან და განუყოფელ ქალაქს მშვიდობიან და წყნარ ატმოსფეროში. ამიტომ ჩვენ ვლოცულობთ ბედიერების, კეთილდღეობისა და უსაფრთხოების დასამყარებლად წმინდა მიწაზე და ისეთი დაცული გარემოს შექმნისათვის, რომელშიც შევძლებთ ცხოვრებას. ამისთვის კი არ არსებობს სხვა გზა გარდა მშვიდობის დამყარებისა.

ისლამთან ცამეტი საუკუნისა და იუდაიზმთან ოცი საუკუნის განმავლობაში მჭიდრო ურთიერთობაში მყოფთ, მტკიცედ გვწამს, რომ ჩვენი გამოცდილებიდან ბევრი რამ შეგვიძლია გაუზიაროთ ხალხს და მსოფლიო ლიდერებს. გვწამს, რომ სამი მონოთეისტური რელიგიის თანაარსებობას, რაც იერუსალიმის ყოველდღიური რეალობაა, ბევრი რამ შეუძლია შესთავაზოს საერთაშორისო გაერთიანებას მაშინ, როდესაც ეს უკანასკნელი ცდილობს განსაზღვროს მეტ-ნაკლებად ექსტრემისტული და ფანატიკური მოქმედებებისათვის ნიადაგის შემამზადებელი მოვლენების ხასიათი და თავისებურებები.

ჩვენ გვაქვს ის პრივილეგია, რომ, როგორც მართლმადიდებელი ქრისტიანები, ერთადერთნი ვართ, ვისაც არასოდეს დაგვიჭერია მხარი ძალადობისათვის, რასიზმის, დისკრიმინაციისა და საზოგადოებისაგან მოკვეთისათვის. ჩვენ მოვედით დღეს ამ წმინდა მიწაზე, ადგილზე, სადაც ღვთის განკაცებული სიტყვა, ჩვენი უფალი იესო ქრისტე იშვა, ცხოვრობდა, ევნო და აღდგა. ახლა ეს ადგილი ნაგლეჯებად იყოფა ომის, ძალადობის, ფანატიზმისა და ადამიანური ტკივილის გამო. და ჩვენ პროტესტის ხმას ვიმაღლებთ ადამიანური არსებობის უსამართლო და უგუნური განადგურების წინააღმდეგ. ჩვენ ვიმაღლებთ ხმას, რომ ვთხოვოთ ამა ქვეყნის ძლიერთ, ამ მიწის ყველა ლიდერს და ვუთხრათ: დაუყოვნებლივ შეწყვიტეთ სისხლისღვრა, რასაც შედეგად, უმეტესწილად, უდანაშაულო და დაუცველი ხალხის ტკივილი, სასოწარკვეთა და სიკვდილი მოაქვს!“

ჩვენ მოვუწოდებთ ყველას, ვინც ცდილობს, თავს მოგვახვიოს საკუთარი გეოპოლიტიური შეხედულებები და ინტერესები „ტერორისა და სისხლისღვრის სტრატეგიის“ გამოყენებით, დაუყოვნებლივ შეწყვიტოს ცეცხლი და ომი, დაიწყოს მოლაპარაკება, რათა ამ ტანჯული ხალხების თანაარსებობისათვის იპოვოს საბოლოო და ქმედითუნარიანი მშვიდობიანი გადაწყვეტილება.

ყოველი ჩვენგანის, ვისაც სწამს სიყვარულის ღმერთის, როგორც სამყაროს წარმომშობი მიზეზის არსებობა, ვალია, დაიცვას სამყარო მათგან, ვინც ავრცელებს ძალადობას, ხდება მიზეზი ადამიანების დასახიჩრებისა და ნგრევის, ღმერთის, უსაფრთხოების, პოლიტიკისა და მათი საკუთარი ეროვნული უფლებების სახელით.

ყოველი ჩვენგანი, ვისაც სჯერა, რომ ადამიანებს აქვს უფლება, ემსახურონ ღმერთს, სადაც მათ მოესურვებათ და როგორც მათ სწამთ, შეზღუდვების, გამონაკლისის გარეშე და რასობრივი განსხვავებულობის მიუხედავად; ვისაც სწამს, რომ ადამიანებს აქვთ თანასწორი უფლებები; სჯერა, რომ ადამიანებმა უნდა იცხოვრონ მშვიდად და შექმნან უკეთესი სამყარო, მოვალეა, აუწყოს ჩვენს სამწყსოს ჭეშმარიტება, რომელიც ძირეულად ეწინააღმდეგება ძალადობას.

ყოველი ჩვენგანისთვის, ვისაც სწამს, რომ ღვთისადმი ადამიანის სიყვარულის არის კაცობრიობის მზიანი, აღთქმული ხვალინდელი დღის იმედი და ხედვა; და ბოლოს, მათთვის, ვისაც სწამს, რომ ადამიანს შეუძლია იარსებოს მხოლოდ ურთიერთგაგების, ურთიერთპატივისცემისა და მშვიდობიან გარემოში, წმინდა მოვალეობაა განვაცხადოთ ყველანაირად, ყველა ენაზე და ყველა ტონალობაზე, რომ ტერორიზმი და ძალადობა არასოდეს ყოფილა ხალხებს შორის ნებისმიერი ხალხის განსხვავების დაძლევის საშუალება.

ჩვენი მხრივ, გვსურს და მზად ვართ გამოვიჩინოთ ყოველგვარი ინიციატივა იმისათვის, რომ რაც შეიძლება სწრაფად მოვძებნოთ არსებული კრიზისიდან მშვიდობიანი გამოსავალი.

ჩვენ ვლოცულობთ წმინდა მიწაზე იმედის დაბრუნებისათვის.

ყველამ ერთად ვილოცოთ მშვიდობისათვის!

ინგლისურიდან თარგმნა ზურაბ ჯაშმა

პატრისტიკა

წმინდა მაქსიმე აღმსარებელი

წმ. მაქსიმე აღმსარებლის შესახებ ერთ-ერთი დასავლელი მკვლევარი წერდა „თუ აღმოსავლურ ეკლესიაში ოდესმე გამოჩნდებიან ქრისტიანი ფილოსოფოსები, ისინი მიიღებენ და აღადგენენ მაქსიმეს სწავლებას“. მაქსიმეს ენა უაღრესად რთულია ტერმინოლოგიური თვალსაზრისით. თავისებური ტერმინოლოგია მას იმისთვის დასჭირდა, რომ ადამიანურ ენაზე გადმოეცა ღვთიური სიბრძნის უფრო ღრმა შრეები. ამგვარი მცდელობის შედეგად თვით მისმა თხზულებებმა შეიძინა საოცარი სიღრმე, რაც ანა კომნენეს სიტყვებით რომ ვთქვათ, „მკითხველში იწვევს თავბრუსხვევას“. ქრისტიანული მოძღვრების ჭეშმარიტება მან არა მხოლოდ ქაღალდზე მელნით აღბეჭდა, არამედ მის პირად ცხოვრებაში საკუთარი სისხლითაც. იგი იმ პერიოდში მოღვაწეობდა, როდესაც განსაკუთრებით მძვინვარებდა მონოთელიტური ერესი, რომელიც საიმპერატორო კარის მხარდაჭერით სარგებლობდა. წმ. მაქსიმე აღმსარებელი უდიდეს წმინდა მამებთან სოფრონ იერუსალიმელთან და რომის პაპ მარტინთან ერთად თავდადებულად იცავდა მართლმადიდებელ სარწმუნოებას, რის გამოც იმპერატორის რისხვა დაიმსახურა: სასტიკი წამების შემდეგ (მას ენა და მარჯვენა მოაჭრეს) იგი გადმოასახლეს საქართველოში, სადაც 662 წელს აღესრულა.

მაქსიმე აღმსარებლის აქ წარმოდგენილი სწავლება ეხება სულიწმინდის გამოვლინების საკითხს. იგი ნათლად აჩვენებს, რომ ღვთის მადლს არც ერთი ქმნილება არ არის მოკლებული, განსაკუთრებით კი ის მკვიდრობს მოაზროვნე ქმნილებებში, რადგან სწორედ მათ აქვთ უნარი, თავისუფალი ნებით სრულყონ ღმერთთან ზიარება. ამგვარი სრულყოფის მიხედვით მაქსიმე განასხვავებს მადლის გამოვლინების სახეებს: ეს არ ნიშნავს, რომ ღმერთის მადლი ზოგან მეტად, ზოგან კი ნაკლებად ვლინდება, მას ერთნაირად უყვარს მთელი კაცობრიობა, ყოველი პიროვნება, მაგრამ იგი მათ თავისუფლებას ანიჭებს და იმავე გრძნობას იძულებით არ მოითხოვს მათგან (ეს ხომ სწორედ მისი სიყვარულის უანგარობაზე მეტყველებს), ამიტომ ზოგი მეტი სიყვარულით პასუხობს მას და ზოგი - ნაკლებით.

შეკითხვა:

რა არის: „რამეთუ შენი უხრწნელი სული არის ყველაში. ამიტომ დაცემულებს მცირე-მცირედ ამხილებ“ (სიბრძნ. სოლ. 12.2; 1.4)? თუკი [სოლომონი] ამას ამბობს სულიწმინდის შესახებ, მაშინ როგორღა არ შედის უგუნურ გულში სიბრძნე, როგორღა არ მკვიდრდება იგი იმ სხეულში, რომელიც ცოდვებს არის დაქვემდებარებული? ამაზე იმიტომ შევნიშნეთ, რომ მარტივად თქვა მან: „ყველაში“.

პასუხი:

სულიწმინდა არ არის განშორებული არცერთი არსისგან, განსაკუთრებით კი იმათგან, რომლებსაც რაღაცნაირად თანაზიარება აქვთ აზროვნებასთან, რადგან სულიწმინდა ყოველი მათგანის არსებობის შემამტკიცებელია, არის რა იგი ღმერთი და სული ღვთისა, წინაგანგებითი ძალით ყოველივეს გამჭოლი და თითოეულში ბუნებითად არსებული უნარის ამამოძრავებელი, რისი მეშვეობითაც ბუნების რჯულის საწინააღმდეგო ცოდვილ ნამოქმედართა განცდამდე მიჰყავს მას ის, ვინც ამის შემგრძნობია, და ვისაც ადვილად დამყოლი არჩევანი აქვს ბუნებისგან მომდინარე მართებული აზრების მისაღებად. ამიტომაც მრავალს აღმოვაჩენთ უკიდურესად ბარბაროსულ და მომთაბარე ადამიანთაგან, რომლებიც კეთილმშვენიერებას განიკუთვნებენ და ძველთაგანვე მათ შორის გაბატონებულ მხეცურ კანონებს უკუაგდებენ. აი, ამგვარად არის ყველაში მარტივად სულიწმინდა. ამასთან, განსაზღვრული აზრით და სხვაგვარი გაგებით, იგი არის ყველა რჯულისმქონეში (იგულისხმება ძველი აღთქმის რჯული - რედ.) როგორც რჯულმდებელი და სამომავლო საიდუმლოთა წინასწარმაუწყებელი, შთაუნერგავს რა მათ, ერთი მხრივ, მცნებათა დარღვევის განცდას, მეორე მხრივ კი - წინასწარნაუწყები ქრისტესმიერი სისრულის მეცნიერებას. ამიტომაა, რომ ამათგანაც ბევრს აღმოვაჩენთ, რომლებიც ტოვებენ ძველსა და აჩრდილში მდებარე მსახურებას, წადიერად გადადიან რა ახალსა და საიდუმლოებითზე (ე.ი. ახალი აღთქმის მსახურებაზე - რედ.).

ზემოთქმულ გვარეობათა გარდა იგი არის იმათშიც, რომლებმაც სარწმუნოებითად იხვედრეს საღვთო და ჭეშმარიტად ღმერთმყოფელი სახელი ქრისტესი, ხოლო არის იგი მათში არა მხოლოდ როგორც დამცველობითი, როგორც წინაგანგებითად აღმძვრელი ბუნებითი სიტყვისა ან როგორც წარმომჩენი მცნებათა დარღვევისა და დაცვისა ან კიდევ როგორც გამაცხადებელი ქრისტეს შესახებ წინასწარუწყებისა, არამედ, აგრეთვე, როგორც შემქმნელი სარწმუნოების მიერ მადლისმიერად ბოძებული ძეობილობისა, რადგან იგი, როგორც სიბრძნის დამბადებელი, მხოლოდ იმათში მყოფობს, რომლებმაც სულიერადაც და სხეულებრივადაც განიწმინდეს თავი მცნებათა ზედმიწევნით ღვწით. ამათ, როგორც თავისიანებს, მარტივი და უნივთო ცოდნის გზით ეზრახება იგი და გონებას მათსას განღმრთობისაკენ დასახავს გამოუთქმელ [საიდუმლოთა] უხრწნელი აზრებით.

ამრიგად, ერთი მხრივ, სულიწმინდა ყველაში არის მარტივად, რამდენადაც ყველას შემამტკიცებელია იგი და წინაგანმგებელი, ამასთან - ბუნებისეულ თესლთა ამამოძრავებელი. მეორე მხრივ, განსაზღვრული აზრით, იგი არის ყველა იმათში, რომლებიც რჯულში არიან, როგორც გამომააშკარავებელი მცნებათა დარღვევისა და გამასხივოსნებელი ქრისტეს შესახებ წინასწარ ნაუწყები აღთქმისა. კიდევ, იგი არის ყველა ქრისტიანში და არის არა მხოლოდ იმგვარად, როგორც უკვე ითქვა, არამედ აგრეთვე - როგორც არის შვილმყოფელი. ამასთან, იგი როგორც სიბრძნის დამბადებელი, ზემოთქმულთაგან არცერთში არ არის მარტივად, იმათ გარდა, რომლებიც გონიერნი არიან და რომლებიც საღვთო მოღვაწეობის გზით თავიანთ თავს მისი განმაღმრთობელი შთამკვიდრების ღირსად გამოაჩენენ, რამეთუ ყველა ის, ვინც არ არის საღვთო ნებათა მქმნელი, თუნდაც რომ მორწმუნე იყოს, უგუნური გულის მქონეა, როგორც უკეთურ აზრთა სამჭედლოსი, მისი სხეული კი ცოდვას არის დაქვემდებარებული, როგორც მთლიანად მოცული ვნებათა სიბილწეებით.

ძვ. ბერძნულიდან თარგმნა
ედიშერ ჭელიძემ

გადმობეჭდილია გაზეთიდან
„საეკლესიო სიწმინდეები“ №3

ეკლესია და საზოგადოება

ინტერვიუ დმანისის ეპისოპოს ზენონ იარაჯულთან

- ჩემი პირველი შეკითხვა დმანისის ეპარქიას ეხება, როგორია მისი წარსული, აწმყო და მომავალი?

- დმანისის ეპარქია VI საუკუნეში დაარსდა, დვინის 506 წლის საეკლესიო კრებაზე ეპარქიად, დმანისის საეპისოპოსოდ გამოცხადდა. ამ დროისთვის დმანისი ქალაქის ტიპის დასახლება იყო, IX საუკუნის შემდეგ კი უკვე ქალაქია და რამდენადაც ეს არის ადრექრისტიანული ხანის საქართველოს ერთ-ერთი პირველი კათედრა, ეპარქიასაც დიდი წარსული აქვს და საქართველოს ისტორიის განუყოფელი ნაწილია. ჩვენ ახლა ვმუშაობთ ეპარქიის შესახებ წიგნის გამოცემაზე და მალე დაინტერესებულ მკითხველს საშუალება მიეცემა, უფრო ახლოს გაეცნოს მის ისტორიას. დმანისში ქართული მოსახლეობა, რომელიც დაახლოებით 18000-მდეა, უმცირესობას წარმოადგენს, 30000-ზე მეტი კი აზერბაიჯანელია. მიუხედავად ამისა, რაიმე დაძაბულობას აქ ადგილი არა აქვს. ქართველები და აზერბაიჯანელები იმთავითვე მეგობრობენ.

ჩვენ აქ, შეიძლება ითქვას, ნულიდან გვიწევს მუშაობის დაწყება. ამ ეტაპზე დასასრულს უახლოვდება რეზიდენციის მშენებლობა. ზაფხულში საკათედრო ტაძრის აგებას ვიწყებთ, რადგან ახალი დმანისი, სადაც განთავსებულია ქალაქი დმანისი, დმანისის ციხიდან 18 კმ-ით არის დაშორებული და მოსახლეობას ტაძარში სიარულის ფიზიკური საშუალება არა აქვს. სოციალური მდგომარეობა ამ რეგიონში მეტად მძიმეა. ტაძრის არქონა თავისთავად რელიგიურობის ხარისხზეც აისახებოდა. აქაური მოსახლეობა ძალიან მომწონს და მიყვარს. ვცდილობ, არა მარტო მათ სულიერ, არამედ სოციალურ მდგომარეობასაც მივაქციო ყურადღება, შეძლებისდაგვარად მათი ცხოვრების პირობების გაუმჯობესებაზე ვიზრუნო. გომარეთის დასახლებაში, ხრამის ხეობის მხარეს, ისტორიულ ცურტავში განზრახული გვაქვს სასულიერო პირის დანიშვნა, ასევე სომხეთ-საქართველოს საზღვართან, სოფელ გუგუთში გვინდა მონასტრის დაარსება. გვსურს სკოლის გახსნაც, სადაც აქაურ ახალგაზრდობას, ბავშვებს დედაქალაქის ინტელიგენციასთან ურთიერთობის საშუალება მიეცემა. აქაური ყოფა-ცხოვრება თანამედროვეობას ერთგვარად მოკლებულია. ეს სერიოზული პრობლემაა და იგი აუცილებლად უნდა გადაიჭრას. ქვემო ქართლი სპეციფიკური რეგიონია და ჩემი აქცენტიც იმაზეა გადატანილი, რომ დმანისი მჭიდროდ დაუკავშირდეს თბილისს როგორც ინტელექტუალური, ასევე სულიერი, საეკლესიო თვალსაზრისით.

- დმანისის მოსახლეობა, როგორც აღნიშნეთ არ არის მონოეთნიკური და მონორელიგიური, ისე როგორც მთელი ჩვენი ქვეყანა. რა როლს უნდა ასრულებდეს მართლმადიდებელი ეკლესია ტოლერანტული გარემოს შექმნაში? საქართველოში არსებობს რელიგიათა საბჭო, რომლის მუშაობაშიც მონაწილეობას არ ღებულობს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია. რატომ არ ვართ გაწევრიანებული ამ საბჭოში და თუ თანამშრომლობის ეს ფორმა მიუღებელია, რა კონკრეტული ნაბიჯების გადადგმაა საჭირო ტრადიციულ და არატრადიციულ რელიგიურ მიმდინარეობებთან ურთიერთობების გასაუმჯობესებლად?

- მართლმადიდებელთა უმრავლესობაში ყოფნა იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ უნდა ვიყოთ რელიგიათშორისი თანამშრომლობის ლიდერი. მაგალითად, მოსკოვის საპატრიარქო არა მარტო რუსეთის, არამედ დსთ-ს მასშტაბითაც ინტერრელიგიურ ურთიერთობებში წამყვანი ძალაა, უკეთ რომ ვთქვათ, პრეტენზიას აცხადება ამაზე. თუ საქართველოს ეკლესია მონაწილეობას ღებულობს დსთ-ს რელიგიათშორის საბჭოში, სადაც წამყვანი როლი რუსეთს ეკუთვნის, მონაწილეობს მოსკოვის საპატრიარქოს ეგიდით განხორციელებულ ღონისძიებებში, რატომ არ შეიძლება ჩვენ იგივე განვახორციელოთ საქართველოში, კავკასიაში?! მე უბრალოდ ვსვამ ამ კითხვას. იმის მიჩქმალვა, რომ საქართველოში მწვავედ დგას ტრადიციული და არატრადიციული რელიგიების საკითხი, შეუძლებელია, ეს ფაქტია. გაზეთ „რეზონანსისთვის“ მიცემულ ინტერვიუში აღვნიშნე, რომ ეკუმენიზმი უარყოფითად მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება შეაფასო, თუკი ამაში ლიტურგიულ თანამსახურებასა და ახალი რელიგიის შექმნას გულისხმობს. სხვა მხრივ, ის არ შეიძლება იყოს მიუღებელი. ის ფანატიკური მიდგომა, რომ განსხვავებული რელიგიების წარმომადგენლებთან არ შეიძლება ურთიერთობა, ეწინააღმდეგება სახარებას, რომელიც მოგვიწოდებს, ყველას ვახაროთ მხსნელი სწავლება, ჭეშმარიტებას ვაზიაროთ ნებისიერი ადამიანი. ვიმეორებ, ჩვენ მოწოდებული ვართ, დავამოწმოთ იესო ქრისტე დედამიწაზე, და ამიტომ ის აზრი, რომ მართლმადიდებლობის იქით კავშირი არ უნდა გვქონდეს სამყაროსთან, პირდაპირ ეწინააღმდეგება საღვთო წერილს. მე ყოველდღიურად ვეცნობი ინფორმაციას, თუ სად და რა სახით ქადაგებენ და თანამშრომლობენ მართლმადიდებლები, ვეცნობი მათ პოზიციებსა და ნააზრევს და ვუღრმავდები საღვთო პრინციპებს იმის შესახებ, თუ რა კატეგორიებს გვთავაზობს ღვთის სიტყვა ეკლესიის გარეთ მყოფთ მიმართ, როგორ ახდენს, ვთქვათ ერეტიკოსების, თვითნებურად შეკრებილებისა და განხეთქილებაში მყოფთა დიფერენციაციას. ამ სფეროში საეკლესიო სამართლის ძირეული შესწავლის გარეშე არ შეიძლება გამოვიტანოთ დასკვნები. მით უფრო დაუშვებელია, ხელაღებით იქნეს განსჯილი რომელიმე მართლმადიდებელი ეკლესიის ან ღვთისმსახურის ეკუმენური ქმედება. დამღუპველი ტენდენციაა იმაზე სერიოზულად საუბარი, თითქოს ესა თუ ის მართლმადიდებელი ეკლესია უკვე დაშორდა ღმერთს და მართლმადიდებლობას უორგულა, რაკი დაადგა ეკუმენიზმის გზას. მტკნარი სიცრუეა! შეიძლება კონკრეტული პირები და ცალკეული სამწყსოები შეცდნენ, მაგრამ ეს ვინ უნდა განსაჯონ მსოფლიო საეკლესიო კრების გარდა. საერთოდ, დროა, როგორც სასულიერო, ისე საერო პირებმა თავი დავანებოთ ეკლესიის შესახებ კერძო აზრების თავს მოხვევას. დროა, საფუძვლიანად იქნეს შესწავლილი კანონიკა, ღვთისმეტყველება, ეკლესიის ისტორია. ჩვენ მხოლოდ ამ გამოცდილების ღრმად გამოცდილების შემდეგ უნდა მივცეთ თავს პრობლემატურ თემებზე საუბრის უფლება.

- მეუფე ზენონ, განსხვავებული აღმსარებლობების სტატუსის განსაზღვრის შესახებ რას იტყოდით?

- როდესაც საქართველოში სხვა რელიგიების ადგილის შესახებ ვსაუბრობთ, რა თქმა უნდა, როგორც მართლმადიდებელი და საქართველოს კეთილისმსურველი, იმდენად მივიჩნევ მართლმადიდებლობის დომინანტობას აუცილებლობად, რამდენადაც ასეთია მისი კულტურა, მაგრამ ბოლოს და ბოლოს მართლმადიდებლობა რაიმე ცივილიზაცია ან კულტურა ხომ არ არის, იგი ღვთის მაცხოვნებელი სიტყვაა, მასშია ხსნა. რასაც მე ვამბობ, ჩემი უპირველესი ვალდებულებაა ღვთისა და ადამიანის მიმართ. ამის გარდა ჩვენ სხვა ვალდებულებაც გვაქვს: ნებისმიერი ადამიანის სიყვარული და პატივისცემა. იესო ქრისტემ ცოდვა და ადამიანი ერთმანეთისგან განასხვავა, ანუ ცოდვილი აზროვნება და საქმიანობა განასხვავა პიროვნებისაგან, რადგან პიროვნება, ვიცით, რომ ღვთის ხატებაა და ყოველ ადამიანში არის ქრისტე. ამიტომ მე იესო ქრისტე მავალდებულებს, იმდენად, რამდენადაც ვიცავ მართლმადიდებლობას, ნებისმიერი სხვა აღმსარებლობის ადამიანიც დავიცვა შეურაცხყოფისგან, იგნორირებისგან. მე თამამად უნდა შემეძლოს ამის გაკეთება. ყოველთვის ვაცხადებ, რომ არ შეიძლება ადამიანის დევნა განსხვავებული შეხედულებისა და სარწმუნოების გამო. უფალმა გვითხრა: ადამიანში განკურნე ცოდვა. ეს თქვა იესო ქრისტემ და არსად წამიკითხავს, სხვა რამის უფლება მქონდეს.

- ცოდვისგან განკურნების ფორმა, ალბათ, ქადაგება უნდა იყოს?

- უფალმა ჩვენ ორი რამ მოგვცა ქრისტიანობის გასავრცელებლად: ქადაგება და პირადი მაგალითი.

- მეუფე ზენონ, ხელისუფლებამ ბასილ მკალავიშვილის დაპატიმრებით მკვეთრად გამოხატა თავისი დამოკიდებულება რელიგიური ექსტრემიზმისადმი; ეს ერთგვარი სიგნალი იყო მომავალში ყოველგვარი მსგავსი გამოვლინების წინააღმდეგ. საინტერესოა თქვენი აზრი, როგორ ხედავთ ეკლესიის როლს ახალ პოლიტიკურ ვითარებაში?

- ვისურვებდი, ყოველი ჩვენგანის შესაძლებლობები ბოლომდე იყოს რეალიზებული. ჩვენ ხალხს იესო ქრისტეს მოძღვრება იმგვარად უნდა მივაწოდოთ, რომ ადამიანმა მართლმადიდებლობა როგორც საუკეთესო, ისე ამოირჩიოს. როდესაც ადამიანს მხოლოდ ეუბნები, რა არ გააკეთოს და არც კი უხსნი, რატომ, იგი ითრგუნება, კვდება სულიერად. ჩვენ, პირველ რიგში, საკუთარი გამოცდილებიდან გამომდინარე, უნდა შეგვეძლოს მივუთითოთ კეთილ, მართალ გზაზე. უფალი გვთავაზობს უმჯობესს. სწორედ ეს უმჯობესი უნდა შევთავაზოთ საზოგადოებას. ამისთვის უფრო მეტი მუშაობა, მეტი სულიერი გამბედაობა და სამართლიანობაა საჭირო, მომაკვდინებელ თვითკმაყოფილებას უნდა დავაღწიოთ თავი. რაც შეეხება სახელმწიფოსთან ურთიერთობას, როგორც უნდა იყოს ხელისუფლება, ჩვენ პოზიციის მეტი კატეგორიულობა, მეტი სამართლიანობა, ქრისტიანული და ზოგადსაკაცობრიო პრინციპების მეტად დაცვა გვმართებს. არ ვფიქრობ, უფრო მნიშვნელოვანი იყოს ის, თუ როგორი ხელისუფლება გვყავს (რა თქმა უნდა, თავისთავად ეს ძალიან მნიშვნელოვანია), ვიდრე ის, ვდგავართ თუ არა ჩვენი მოწოდების სიმაღლეზე.

- თქვენი სიტყვებიდან ის აზრი ხომ არ გამომდინარეობს, რომ, მიუხედავად იმისა, სახელმწიფო და ეკლესია ერთმანეთისგან მკვეთრად გამიჯნული იქნება თუ არა, მათი ურთიერთდამოკიდებულება არ უნდა აისახოს ეკლესიის ცხოვრებაზე, ამა თუ იმ მოვლენის მისეულ შეფასებაზე?

- რა თქმა უნდა, უმჯობესი იქნება, ასე იყოს. ამ თვალსაზრისით ხშირად ბიზანტიას აიდეალებენ. გულწრფელად გითხრათ, ეს არ მესმის. ბიზანტიაში იმპერატორს ეკლესიაზე თავისი ძალაუფლების ფაქტობრივად სრული განვრცობის უფლება ჰქონდა და ღმერთმა უწყის, ვის როგორ წაადგა ეს. დღეს ეკლესიაში ერთმა ნაწილმა ლამის სისხლიც კი დათხიოს ბიზანტიის მოდელის უპირატესობის წარმოსაჩენად. მართლმადიდებელი იმპერატორი ეკლესიის თავიაო, გაიძახიან. რაღაც უტოპიური სამეფო სურთ აღადგინონ. ეკლესიის თავი იესო ქრისტეა და მან თავის მისტიკურ სხეულს - ეკლესიას წინამძღვრად ეპისკოპოსი დაუნიშნა. ჩვენ გვაქვს ჩვენი მოწოდება და მოვალეობა, ხოლო სახელმწიფოს - თავისი. თუ ხელისუფლება საკუთარი ქვეყნისა და ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებების წინააღმდეგ წავა, ჩვენ მას წინ უნდა აღვუდგეთ. თუ ხელისუფლება არ არის ეკლესიური, საღვთო წერილი არსად გვეუბნება, რომ იგი უნდა ვლანძღოთ. წერილში კარგად არის ნათქვამი, რომ ყველა ხელისუფლება ღვთის ნებით ან დაშვებით არსებობს.

- რა პრობლემებს ხედავთ სადღეისოდ მართლმადიდებელი ეკლესიის მრევლსა და იერარქიაში და რამდენად მისაღებია, მედიამ მონაწილეობა მიიღოს ამ პრობლემის გაშუქებაში? საზოგადოებასთან მიმართებაში რა სოციალური როლი უნდა დაეკისროს ეკლესიას?

- უნდა ითქვას, რომ ქართულ საზოგადოებას ახასიათებს ზედაპირული რელიგიურობა, მე ვგულისხმობ ადამიანებს, რომლებიც თითქოს აღიარებენ მართლმადიდებლობას, მაგრამ არა აქვთ ტრადიციული, მართლმადიდებლური ცნობიერება. ამას ძალიან სავალალო შედეგი მოაქვს. ვხედავ, როგორ იკიდებს ჩვენში ფეხს სხვის უბედურებაზე ჩვენი ბედნიერების დაფუძნების შესახებ „სწავლება“ მინდა ამაზე გავამახვილო ყურადღება: ხშირად ჩვენ ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე „ვამგზავრებთ“ ადამიანს ჯოჯოხეთისკენ, რწმენის ღალატში ვადანაშაულებთ, „ეკუმენიზმის წარმწყმედელ გზაზე“ ვისტუმრებთ, გაუგონარ ცოდვებს მივაწერთ და ამით თითქოს მართლმადიდებლობას ვიცავთ. სხვისი უბედურებით გულის მოოხება უბრალოდ ბოროტებაა. თუ ვინმე მცდარ გზაზე დგას, ამას მხოლოდ ჩვენი გულისტკივილი უნდა ახლდეს თან.

იერარქიასთან დაკავშირებით კი ვიტყვი, რომ არსებობს ძველი ტრადიცია: როდესაც მღვდელობისთვის გამორჩეულ ადამიანებს ხელდებდნენ, ყველას როდი ეძლეოდა დამოძღვრის უფლება, ერთი წირავდა, მეორე ქადაგებდა და ა.შ. ეს საეკლესიო სამართლითაა გათვალისწინებული. რატომ დავივიწყეთ ეს წესი. საქართველოში მღვდელი მოძღვარიც უნდა იყოს, სწიროს კიდეც, სხვადასხვა მსახურებაც აღასრულოს, იქადაგოს, სოციალურ სფეროშიც უნდა იღვაწოს: გაჭირვებულს დაეხმაროს და ა.შ. ეს ყველაფერი ერთად შეუძლებელია.

და ბოლოს, ვფიქრობ, მეტი ღიაობა, გულახდილობაა საჭირო. მე რომ შენი მოძღვარი ვარ, უნდა გრძნობდე, რომ შენი ახლობელიც ვარ, შენზე ვფიქრობ. ბასილი დიდს აქვს ნათქვამი, რომ მხოლოდ სიცრუეს სჩვევია ბუნდოვანება. მგონია, სადაც ბუნდოვნებაა, გარეგნულად როგორი მორთულ-მოკაზმულიც უნდა იყოს იგი, იქვეა მძიმე შეცდომაც. ამიტომ მიმაჩნია, რომ უფრო მეტად გულახდილი უნდა ვიყოთ გარესამყაროსთან ურთიერთობისას. ეკლესიამ სოციალური მზრუნველობაც უნდა იტვირთოს ნებისმიერი აღმსარებლობის მიმდევარი ადამიანის მიმართ. როდესაც სოციალურ სფეროში რელიგიის მიხედვით ხდება გარჩევა, ეს ფანატიზმის, სულიერი მანკიერების გამოვლინებაა. სოციალური მსახურების გასავრცობად საჭიროა ეკონომიკური რესურსებიც. რამდენადაც მე ვიცი, საქართველოს ეკლესიას არა აქვს ფინანსური საშუალებები. ეს სერიოზული პრობლემაა.

- ჩვენი ჟურნალის შესახებაც მინდა გკითხოთ. იცით, ალბათ, რომ „ზღვარის“ მიმართ საკმაოდ კრიტიკულად განეწყვნენ ე.წ. „მართლმადიდებლობის სიწმინდის“ დამცველები. პირველი სამი ნომრიდან გამომდინარე, თქვენ როგორ შეაფასებდით მას?

- „ზღვარი“ მომწონს. ვფიქრობ, აქ თანამედროვე ადამიანისთვის ჭეშმარიტება თანამედროვე ენაზეა მოწოდებული. მომწონს მისი მრავალფეროვნება, ის, რომ მასალები ფართო სპექტრით არის წარმოდგენილი. თქვენი ჟურნალი, რამდენადაც ვხედავ, იმ პოზიციის მოძიებას ესწრაფვის, რასაც თანამედროვე სამყაროში მართლმადიდებლობის დამოწმება ჰქვია. ზოგიერთისთვის ასეთი რამ შეიძლება მიუღებელია. ეს მისი პრობლემაა. წმინდა გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრებიდან ხომ მაინც გვახსოვს, რომ ნამდვილი ქრისტიანი ყველაფერს ეცნობოდა, მისაღებს ღებულობდა, „ჯერკვალს“ კი განაგებდა. ეს საერთოდ წმინდა მამების პათოსია. თუ მავანს აქ რაღაც არ მოსწონს და ამის გამო ჟურნალს სატანურს, ამორალურს და ა.შ. უწოდებს, ეს მის არასრულფასოვნებაზე მეტყველებს. მე წარმატებებს გისურვებთ თქვენ და თქვენს ჟურნალს.

- ჟურნალის მკითხველს რას უსურვებდით?

- ზომიერებას, ეს შესანიშნავი სიტყვაა. ჭეშმარიტება მყოფობს ორ უკიდურესობას შორის.

ესაუბრა ბექა მინდიაშვილი

სიტყვა

მთავარეპისკოპოსი იოანე შახოვსკი
1902-1989

დაიბადა 1902 წლის 23 აგვისტოს მოსკოვში არისტოკრატულ ოჯახში. სწავლობდა იმპერატორ ალექსანდრეს სახელობის ლიცეუმში. 1920 წელს დატოვა რუსეთი. სწავლა-განათლება დაასრულა პარიზსა და ლუვენში. სტუდენტობისას გამოსცემდა ჟურნალს „კეთილმზრახველი“ (1926). 1926 წლის 5 სექტემბერს ბერად აღიკვეცა ათონის მთაზე. 1927 წელს ხელდასმულ იქნა ქალაქ ბელაიაცერკოვში (იუგოსლავია). იგი გახლდათ პარიზის მახლობლად მდებარე ქალაქ ანერში (საფრანგეთი) მაცხოვრის ტაძრის მართლმადიდებელი მრევლის ჩამოყალიბების ერთ-ერთი ორგანიზატორი. 1932-1945 წლებში იყო ბერლინის წმ. ვლადიმერის სახელობის ტაძრის წინამძღვარი. მეორე მსოფლიო ომის დროს მისიონერულ მოღვაწეობას ეწეოდა რუს სამხედრო ტყვეთა შორის. 1946 წლიდან ამერიკის შეერთებულ შტატებშია. 1947 წელს ამერიკის სამიტროპოლიტოს იურისდიქციას დაქვემდებარებულ ბრუკლინის ეპისკოპოსად აკურთხეს; გახლდათ სან-ფრანცისკოსა და დასავლეთ ამერიკის ეპისკოპოსი (1950). 1961 წლიდან მთავარეპისკოპოსია. 1978 წელს (სხვა მონაცემებით 1975 წელს) წყვეტს სამღვდელმთავრო მსახურებას. ნაშრომებს აქვეყნებდა „სტრანნიკ“-ის ფსევდონიმითაც. გადრაიცვალა 1989 წლის 30 მაისს ქალაქ სანტა-ბარბარაში (კალიფორნიის შტატი, აშშ).

შრომები:

1. „ეკლესია და სამყარო“. ნარკვევები. ბელაიაცერკოვ, მართლმადიდებლური მისიონერული გამომცემლობა, 1929.

2. „ნება ღვთისა და ნება ადამიანისა“. ბერლინი, 1937.

3. „მართლმადიდებლური მწყემსმთავრობის ფილოსოფია“. ბერლინი, 1937.

4. „ტოლსტოი და ეკლესია“. ბერლინი, 1939.

5. „წესი სულისა“. პარიზი, 1938.

6. „ამერიკის სამიტროპოლიტოს გზები“ (მე-7 კრების მესამე წლისთავთან დაკავშირებით: შედეგები, დასკვნები, პერსპექტივები). ნიუ-იორკი, 1949.

7. „ეპისკოპოსები, მღვდლები, საერონი“. ნიუ-იორკი, 1948.

8. „ათი სიტყვა სარწმუნოების შესახებ“. ბუენოს-აირესი, 1950.

9. „რწმენა და პასუხისმგებლობა“. ნიუ-იორკი, 1954.

10. „იუდევლობდა და ეკლესია სახარებისეული სწავლების მიხედვით“. ბერლინი, 1934 და სხვ.

შეცდომაა ფიქრი, თითქოს შეუძლებელია მართლმადიდებელი იყოს სექტანტი, ხოლო სექტანტი - მართლმადიდებელი. ბევრი მართლმადიდებელი სულით სრულიად ადეკვატურია თავისი სარწმუნოებისა. ასევე, ყველა სექტანტი როდია საკუთარი აღმსარებლობისთვის შესაფერისი სულის მქონე. დღეს ხშირად შევხვდებით სულით სექტანტ „მართლმადიდებელ“: ფანატიკოსს, უსიყვარულოს, ვიწრო გაგებით რაციონალისტს. ასეთი მართლმადიდებელი მხოლოდ ადამიანურს, ამქვეყნიურს ეძიებს და არ ესწრაფვის ღვთის სიმართლეს, კმაყოფილია თავისი ამპარტავნული სიმართლით, ამქვეყნიური ამაოების გადასახედიდან განიკითხავს ადამიანებს, ამ დროს კი სულიერი შობის მადლი დაუკარგავს. ხდება პირიქითაც, ნახავთ სექტანტს, რომელიც ღვთის სულითა და ჭეშმარიტებით მართლმადიდებლური მსახურების არსს შესაძლოა ვერ აცნობიერებდეს, არ ცნობდეს საეკლესიო ჭეშმარიტების ამა თუ იმ გამოხატულებას, მაგრამ ჭეშმარიტად ღვთისნიერი, ქრისტეს მიმართ უსაზღვრო სიყვარულით გამსჭვალული და ნებისმიერი ადამიანისათვის ნამდვილი მოყვასი იყოს.

ქრისტიანულ საზოგადოებაში არსებულ ასეთ შეუსაბამობათა გათვალისწინებით, აღმსარებლობათა შორის ურთიერთობის საკითხს დიდი გულისყურით უნდა მოვეკიდოთ. სექტანტები სცოდავენ მართლმადიდებლობაში გაუთვითცნობიერებლობით, ჩვენ, მართლმადიდებლები კი, თავადვე ვარღვევთ მართლმადიდებლობას, რადგან არ ვცდილობთ, გავუგოთ სექტანტებს, რომლებიც ზოგჯერ საოცარი მგზნებარებითა და სიწმინდით ისწრაფვიან უფლისკენ, მასთან ერთობისკენ.

ადამიანის შეზღუდული, ამპარტავანი, დასნეულებული გონება, ღვთის სულით გაუცისკროვნებელი, გათიშულობას ესწრაფვის. მუდამ საბაბს ეძებს განხეთქილების ჩამოსაგდებად.

ჩვენ, მართლმადიდებლებს, გვწამს, სულიერად ვხედავთ, რომ სრულად ვფლობთ ადამიანური ენით გადმოცემულ ჭეშმარიტებას. მაგრამ ეს სულაც არ ნიშნავს, რომ მას მივყვებით და ამ ჭეშმარიტებით ვართ სრულნი. მას ხშირად მხოლოდ სიტყვით ვაღიარებთ. გვგონია, რომ ამ ჭეშმარიტებით ჩავანაცვლებთ ჩვენს ვერდანახულ დირეს - სულიერ სიზარმაცეს. ჩვენ ვფლობთ სრულ ჭეშმარიტებას, მაგრამ არ ვიცით და არ გვსურს ჭეშმარიტებით ცხოვრება, ხშირად უბრალოდ იმიტომ, რომ ის მეტისმეტად ავიწროებს ჩვენში „ძველ კაცს“. სამაგიეროდ, მართლმადიდებლობით ამპარტავნებასა და თავმოწონებაზე არ ვამბობთ უარს.

ამ დროს სხვა აღმსარებლობის ქრისტიანთა შორის ბევრი მორწმუნე სულით მართლმადიდებლობის ჭეშმარიტებასაა ნაზიარები და ამით ცხოვრობს. ბევრი სექტანტი ზოგიერთ მართლმადიდებელზე მგზნებარე სულით და უფლისა და მოყვასის სიყვარულით გამოირჩევა. ღვთისა და ადამიანისადმი მიმართული სწორედ ამგვარი მგზნებარე სიყვარულია ნიშანი ჭეშმარიტი ცხოვრებისეული მართლმადიდებლობისა. მართლმადიდებელი, რომელსაც არ განუცდია ეს გრძნობა, არ არის ჭეშმარიტად მართლმადიდებელი. ხოლო არამართლმადიდებელი, რომელიც განიცდის მას, ჭეშმარიტად მართლმადიდებელია. როგორც ადამიანი, ის ცდომილებაშია, ვერ სწვდება ამა თუ იმ საკითხის არსს, ვერ აღიქვამს ღვთაებრივი სამყაროს ამა თუ იმ ფერს (ეს სულიერი დალტონიზმია. მაგ.: ვერ აცნობიერებს ხატების ან წმინდანებთან ურთიერთობის მნიშვნელობას), მაგრამ სულით, შინაგანად ის ერთგული, მართალი და პატიოსანია. სიკვდილამდე წრფელი, უთვალთმაქცო სიყვარულით მინდობილი განკაცებულ ცოცხალ ღმერთს, უფალ იესო ქრისტეს. ასე რომ, ჭეშმარიტად მართლმადიდებელი ქრისტიანები არსებობენ როგორც სარწმუნოებით მართლმადიდებელთა შორის, ისე კათოლიკეთა და ყველა მიმართულების პროტესტანტთა წიაღში. მათ რიგს მიეკუთვნებიან რუსი სექტანტებიც. ისინი სექტად ჩამოყალიბდნენ ანუ გონებითა და გამოცდილებით ეკლესიის სარწმუნოებრივ სწავლებას დასცილდნენ, გარკვეულწილად - ამ სწავლების სულით გაუცნობიერებლობის გამო და ნაწილობრივ - მისი ცხოვრებაში დამკვიდრების სულელური მეთოდების მიზეზით. ყველა მართლმადიდებლისთვის ნათელია, რომ ბევრი მარტოოდენ გონებით აღმსარებელი მართლმადიდებელი არა თუ ქრისტიანობის მაგალითია საზოგადოებისათვის, არამედ პირდაპირ რყვნის საზოგადოებას. აღარაფერს ვამბობ მართლმადიდებელ პოლიტკოსებსა და საზოგადო მოღვაწეებზე. ეს ჩვენც გვეხება, სასულიერო პირებს, მიუხედავად იმისა, რომ ნათლად ვაცნობიერებთ ეკლესიის ჭეშმარიტებას, ხშირად არ ვდგავართ მართლმადიდებლობის სათანადო სულიერ სიმაღლეზე. მონასტრები? აქაც მრავალი მაგალითი არსებობს ზედაპირული, გარეგნული მართლმადიდებლობისა, როცა ბერის მორჩილ სამოსში დამალულია მიწიერი, ხრწნადი სული. ყველაფერი „მჩატე“, გახრწნილი საეკლესიო ცხოვრების ზედაპირზე ტივტივებს და უფრო თვალშისაცემი ხდება, ვიდრე ჭეშმარიტი მართლმადიდებელი მწყემსებისა და ბერების თავდაუზოგავი ღვაწლი. ისინი ხომ თავიანთი ცხოვრებით ქრისტეს კვალს შეუდგნენ და ქრისტეშივე აღესრულნენ. რევოლუციამ მართლმადიდებელი რუსი სამღვდელოების ყველაზე სუსტი ფენა გააშიშვლა, მაგრამ მანვე წარმოაჩინა მრავალი სასულიერო პირის მართლმადიდებლური ცხოვრების მოწამებრივი აღმსარებლობა.

ვიღაცას უთქვამს, სექტანტობის არსებობა ხალხის რელიგიურობის მაჩვენებელია. შეგვიძლია ასეც ვთქვათ: სექტანტობის არსებობა ხალხის მართლმადიდებლობას წარმოაჩენს, მისი სულის მგზნებარებას, იდეალისკენ მის სწრაფვას, გარეგნული კი არა, შინაგანი რელიგიის ცოცხალი კავშირის წყურვილს, ღმერთთან გულითადი, გულწრფელი თანამშრომლობისკენ ლტოლვას. თავისის არსით სწორედ ეს არის მართლმადიდებლობა. სექტანტობის არსებობაში მართლმადიდებელია დამნაშავე, უფრო მეტად კი - მღვდელი. სწორედ ეს არის მართლმადიდებლური აზროვნება, რადგან განდგომილი ძმების გამო საკუთარ თავზე ვიღებთ ბრალსა და პასუხისმგებლობას. სხვაგვარად ვერ აღვასრულებთ ქრისტესმიერ სიმართლეს. ადამიანური სიმართლის აღსრულება რთული იქნება, თუკი სექტანტებს დავადანაშაულებთ, მაგრამ ქრისტესმიერი სიმართლე სხვაგვარია, „სულელური“ ამა სოფლისათვის, ბრძნული - მხოლოდ ღვთისთვის.

მართლმადიდებლობის, მასში დამკვიდრებული ღვთის სულის, მისი დაბადებითი პოტენციალის წარმოჩენა შეუძლებელია კამათით, დისპუტით, კინკლაობით, უხეში მხილებით. ეს სული მხოლოდ საკუთარი გონებით მონიჭებული უფლებების უარყოფით და განკითხვის უფლების სულიწმიდისთვის გადაცემით შეიძლება გამოვლინდეს.

მართლმადიდებლურ აპოლოგეტიკაში განსაკუთრებული ყურადღება უნდა დაეთმოს სწავლების არსის განმარტებას და ამ სწავლების ცხოვრებაში დამკვიდრებას. ყველამ უნდა გააცნობიეროს, რომ მართლმადიდებლობის არსი, ისე როგორც საღვთო საიდუმლოებები, საშინელ ცეცხლს წარმოადგენს. მართლმადიდებლობის სისავსის მიმღებ ადამიანში ეს ცეცხლი ან ფერისცვალებას იწვევს, ანდა წვავს მას. მართლმადიდებლობამ რუსი ხალხის სული გამოძერწა, მაგრამ მანვე დაწვა იგი. მცდარია შეხედულება, თითქოს რუსი ხალხი ბოლშევიზმმა გაანადგურა. რუსეთი მართლმადიდებლობამ დაწვა, რადგან უღირსად ეზიარა რწმენის უწმინდეს სისავსეს და ამან ფერფლად აქცია იგი. ეს ღვთის სულის კანონის, ეკლესიის კანონის მოქმედებაა. სექტანტობა მართლმადიდებლური გზების არამართლმადიდებლური ძიებაა. ადამიანის უძლურებიდან გამომდინარე, ეს პროცესი მიმდინარეობს არა შიგნით, არამედ იქვე, გვერდით ანუ არა დოგმატში, არამედ დოგმატის სიახლოვეს. დოგმატის მახლობლად დოგმატური (წმინდა) ცხოვრება უფრო მეტ მართლმადიდებლობას ნიშნავს, ვიდრე დოგმატში არადოგმატური (უწმინდური) ცხოვრება. ეს გარემოება მთელი სიცხადით, საღვთო სიტყვასთან სრული თანხმობითაა გასააზრებელი, რომელიც მაგალითად, ორი ძმის შესახებ იგავით პირდაპირ მიუთითებს ამაზე. ერთმა ძმამ უარი განაცხადა მამის ნების აღსრულებაზე, მაგრამ ბოლოს მაინც დამორჩილდა. მეორე სიხარულით დასთანხმდა, მაგრამ არ აღასრულა მამის ნება. მართლმადიდებლური მრწამსის აღსარება სახარების დამოწმებას ნიშნავს. მრწამსი ცხოვრებაში უნდა განხორციელდეს, რეალობად იქცეს. ერთი ადამიანისთვის სარწმუნოების სიმბოლო არარეალობას წარმოადგენს, თუმცა იგივე ადამიანი მას ყოველდღიურ ლოცვებში წარმოთქვამს. მეორე ადამიანისთვის იესო ქრისტეს, ზეციური მამისა და სულიწმიდის რწმენა სიყვარულით ცხოვრებაში ვლინდება. ეს მის სახეზე, საუბარსა და მოქმედებაზე აისახება. ვინ უფრო ახლოს დგას ღვთის სასუფეველთან? პასუხი ნათელია. რა თქმა უნდა, მეორე, სახელით არამართლმადიდებელი, მაგრამ სულით და ჭეშმარიტებით მართლმადიდებელი, უშუალოდ სულის მიერ განსწავლული.

ა. ლენტულოვი. „ჯვარცის მონასტერი“

მართლმადიდებლებმა თვითონ უნდა გააცნობიერონ, რომ მართლმადიდებლობა არც პრივილეგიაა და არც საფუძველი სხვათა განსაკითხად. იგი არც ამპარტავნების საბაბია. პირიქით, მართლმადიდებლობა მორჩილება, ჭეშმარიტი სისრულის, სიმართლისა და სიყვარულის აღსარებაა. მართლმადიდებლობა მხოლოდ თავისი ბრწყინვალებით უნდა იმარჯვებდეს, როგორც თავად უფალი, და არა იარაღით. მართლმადიდებლობა ბრწყინავს არა იმ საზოგადოებაში, რომელიც თავისი მართლმადიდებლობით ამპარტავნობს, არამედ საზოგადოებაში, რომელიც მორჩილია თავისი მართლმადიდებლობით და რწმენის სიწმინდეს არა მხოლოდ გონებით, არამედ სულით, მთელი ცხოვრებით აღიქვამს. მართლმადიდებლობის მიზანი ადამიანის ხსნაა, მაგრამ მას ადამიანთა განსაკითხად და წარსაწყმედად იყენებენ. შეიძლება ითქვას, რომ დედამიწაზე არ არსებობს სულით ხორცამდე მართლმადიდებელი ადამიანები. მხოლოდ ნაწილობრივ მართლმადიდებლად შეიძლება ჩაითვალონ ე.წ. მართლმადიდებლებიცა და ისინიცა, არამართლმადიდებლებად რომ მიიჩნევიან, მაგრამ ქრისტეს ეკლესიას აკუთვნებენ თავს და ქრისტესმიერი ცნებებით ცხოვრობენ. მართლმადიდებლობა მიწაზე განფენილი მზის სხივია. იგი ყველა ადამიანს უნათებს, მაგრამ ყველა როდი ნათლდება მისით, რადგან ზოგი გომურში ცხოვრობს, ზოგს სარკმელი დაუხშავს, ზოგიც თვალს არ ახელს... უნებლიეთ ისმის კითხვა: ეს აზრები მცირედით მაინც ხომ არ სცილდება რწმენის სიწმინდეს, იმ სიწმინდეს, რომლისთვისაც წმინდა მამებმა ამდენი სისხლი დაღვარეს და ასეთი მოშურნეობა გამოიჩინეს?

არა! ეს არათუ მართლმადიდებლობის სიწმიდის შელახვა, არამედ სწორედ მისი დაცვა და აღიარებაა.

მაგალითისთვის გავიხსენოთ წმინდათა თაყვანისცემისა და მათ მიმართ ლოცვის შესახებ მართლმადიდებლური სწავლება. სულიერი ცხოვრების ამ მხარეს სექტანტი გაუცნობიერებლად უარყოფს. წმინდათა თაყვანისცემის, მათ მიმართ ლოცვის სულიერ რეალობას ჩვენ ქრისტეში ვამოწმებთ. ცხონდება ადამიანი, თუკი ამ სინამდვილეს არ აღიარებს? შიშის მომგვრელი კითხვაა. ის, რაც ცხონების გზაზე შეწევნას უნდა წარმოადგენდეს, ნუთუ განკითხვის მიზეზად იქცევა, თუკი ამ შემწეობით არ ვისარგებლებთ? რისთვის ისჯებიან წმინდანები - საკუთარი თავის თუ ღვთის სადიდებლად? ცხადია, ღვთის სადიდებლად. წმინდანთა ყოველი ჭეშმარიტი მსახურება, უპირველეს ყოვლისა, ღვთის თაყვანისცემას წარმოადგენს: „საკვირველია ღმერთი თავის წმინდათა შორის“... თუ ღმერთს „პირდაპირ“ და გულწრფელად ვადიდებთ, მაშინ წმინდანები და ანგელოზები ხარობენ, ზეიმობენ, სულიერად გვეამბორებიან. ხოლო ადამიანი, რომელიც წმინდანს ქებას და აკათისტოებს უძღვნის, მისი ცხოვრება კი მათი სულისადმი - ქრისტესმიერი სიწმინდის, სიმართლის, სიკეთის სულისადმი სიყვარულით არ არის გამსჭვალული, უფრო მგმობელი ხომ არ ხდება, ვიდრე მადიდებელი? შესაძლოა, სწორედ ასეთი მართლმადიდებლების გამო ბევრმა ადამიანმა უარი განაცხადა წმინდანების თაყვანისცემაზე, რადგან მათი მსახურების ცხოვრებისეულმა შედეგებმა აცდუნა ისინი... რამდენად გამრუდებული, უსამართლო და უხეშია ადამიანური სიბრძნე, როგორ ვაცვამთ ჯვარს ღვთის უწმინდეს სულს!

მართლმადიდებელი ელესიის განწესებები, თუკი მათ სული ეზიარება, ყველაზე მშვენიერ სულიერ სკოლას წარმოადგენს. მართლმადიდებელ ეკლესიაში ყველაფერი სიცოცხლით და სულიერებით უნდა იყოს აღბეჭდილი. ადამიანია დამნაშავე, თუკი იგი მიწიერი ხდება. ჩვენ, მართლმადიდებელი მწყემსები მასწავლებელნი ვართ ქრისტეში. მოძღვარი ერთია - უფალი იესო ქრისტე. მის გარდა ვერავინ გვმოძღვრავს. ჩვენ მხოლოდ იმას ვასწავლით, როგორ დავემორჩილოთ ერთ მოძღვარს, ვასწავლით არა საკუთარი სახელით, არამედ ქრისტეს სახელით. მაგრამ ვხედავთ, რომ ზოგიერთი ჩვენს გარეშე დაემოწაფა ქრისტეს. რას ნიშნავს ეს? როგორ მოვიქცეთ? მათ წინააღმდეგ მოციქულებივით ავჯანყდეთ და ვთქვათ: ვინც „ჩვენ არ მოგვყვება..?“ (ლუკა, 9,49) მაგრამ ამის გამო მოციქულებმა მაცხოვრისგან ხომ საკადრისი პასუხი მიიღეს?! ეს მართლმადიდებელმა მოძღვრებმაც კარგად უნდა გავაცნობიეროთ. ჩვენ უნდა გვახარებდეს, რომ ადამიანმა ყოვლადძლიერი სულის წყალობით, რომელიც „ქრის, სადაც ნებავს“, სასწაულებრივად გარდაქმნა თავისი ცხოვრება და ღმერთს ნაყოფი უძღვნა. ეგებ გაურკვეველია ამ ადამიანის სულის გზა? მაგრამ იმისთვის როდი ვართ დადგენილნი, რომ სულის მოძრაობა ვსაჯოთ, როცა სულიწმიდის ნაყოფს საკუთარი თვალით ვხედავთ. ნათქვამია: ხე ნაყოფით შეიცნობა. ნაყოფების შესახებ კი ცხადად საუბრობს მოციქული (I კორინთ. 13,4-8). მხოლოდ ერთადერთი ცოდვა არ მოგვეტევება - ცოდვა სულიწმიდის წინააღმდეგ, მისდამი სიყვარულის წინააღმდეგ. ამ კონკრეტულ ცოდვაში სიყალბის მოყვარული, ცოდვის მაქებარი, ბოროტებით ნეტარი ვარდები, მაგრამ არამც და არამც ის, ვინც გონებით აღიქვამს ან ვერ აღიქვამს ანუ სულით ხედავს ან ვერ ხედავს ამა თუ იმ ჭეშმარიტებას. თუკი სულიერი დალტონიზმი მჭირს და სულიერი სამყაროს რომელიმე ფერს ვერ აღვიქვამ, დანარჩენ ფეხებს კი სხვებივით ვხედავ, უარყოფილი უნდა ვიყო? ვფიქრობ, ამ დროს უფრო განსაკუთრებული ზრუნვის, განსაკუთრებული თანაგრძნობის ობიექტად უნდა ვიქცე. სექტანტი, რომელსაც სწამს წმინდა სამება, სულიერი შობის აუცილებლობას ხვდება და ნათლობისადმი შეგნებულ მიდგომას ითხოვს, რომელსაც სჯერა, რომ მორწმუნეს არ უნდა ერიდებოდეს თავისი სარწმუნოების გამჟღავნება გულგრილთა შორის და იცის, რომ ყველას წინაშე უნდა იქადაგოს ქრისტე, სექტანტი, რომელიც ენდობა წმინდა წერილის ყოველ სიტყვას და მარტოოდენ ამ რწმენისადმი მოშურნეობის გამო 1900 წლის მანძილზე ეკლესიაში სულიწმინდის ყველა სხვა გამოვლინებას ზედმეტად თვლის (იგულისხმება გამოცხადებები, რომლებიც კი არ ეწინააღმდეგება, არამედ განმარტავს დაფარულს საღვთო წერილში), მართლმადიდებლების მხრიდან ვითომ გაბოროტებულ დევნას იმსახურებს?! მაშინ რაღაა ჩვენი მართლმადიდებლობა? გაღიზიანებით თუ უხეშად კი არ უნდა ვდევნოთ და განვიკითხოთ არათუ სექტანტი, რომელიც ჩვენი თანამოძმეა მხსნელისა და მაცხოვრისადმი რწმენაში, არამედ ამის უფლება ჩვენ საერთოდ არ უნდა მივცეთ თავს. შეგვიძლია მივუთითოთ შეცდომაზე, სისუსტეზე, თუკი თავად განწმენდილნი ვართ, მაგრამ ეს თანაგრძნობით უნდა მოხდეს. მხოლოდ ჩვენს გულში დამკვიდრებული უხეში საწუთროული სულია უმოწყალო დევნის ღირსი. სწორედ მაშინ გაბრწყინდება ჩვენი მართლმადიდებლობა, რადგან უგუნურებაა რაიმე მიზნის მისაღწევად საშუალების გამართლება. მართლმადიდებლობის დაცვა არ შეიძლება წარმართული და ფარისევლური მეთოდებით. სახარებისეული სულის სიწმინდე - წმინდა მართლმადიდებლობა - დაცულ უნდა იქნეს სახარებისეული, უანგარო, ბრძნული პრინციპებით, იმ სულის დიდი სიყვარულით, რომლისთვისაც ღმერთკაცის სისხლი დაიღვარა.

ქვის სროლა ძალზედ ადვილია. „ძველი იგი კაციც“ ჩვენი სწორედ ნებადართულ საბაბს ეძებს ქვის სასროლად. ყველაზე ხელსაყრელი მისთვის მოშურნეობით შენიღბვაა. დაცვას ხომ უდიდესი სიწმინდე - სარწმუნოებისა და სულის სიწმინდე მოითხოვს! ადამიანი სწორედ ამ სიწმინდეთა დაცვის დროს უნდა იყოს განწმენდილი, სხეული მარხვითა და სულიერი მოწყალებით შემოისარტყლოს. სწორედ ეს იქნება მართლმადიდებლობა მის ცხოვრებაში.

უნდა აღინიშნოს ის უდავო ფაქტი, რომ იესო ქრისტეს განკაცების მაღიარებელი ყველა აღმსარებლობის წიაღში, ყოველ მათგანში, ვინც მის წმინდა სახელს მოუხმობს, არიან სულიერად შობილი ადამიანები. ვგულისხმობ როგორც მართლმადიდებლებს, ასევე კათოლიკებს და სხვადასხვა მიმართულებისა და შეფერილობის პროტესტანტებს. ასევე, პირიქით, ყველა ამ რელიგიურ ჯგუფში არიან ადამიანები, რომლებიც ქრისტეში სულით არ შობილან, რომლებსაც არ სძულთ ბოროტება, არ უყვართ ღმერთი მთელი გულით, მთელი გონებით. ყველა, ვისაც მართლმადიდებელი ეკლესია უნათლავად იღებს, არსობრივად ქრისტიანია, მართლმადიდებელთა ქრისტესმიერი ძმაა და მათთან ურთიერთობა განსაკუთრებულ, ძმურ, მოსიყვარულე ხასიათს უნდა ატარებდეს. ვამბობ განსაკუთრებულს, რადგან ყველას მიმართ ისედაც უნდა გვქონდეს ძმური დამოკიდებულება. მართლმადიდებელი როგორ მოაქცევს ვინმეს რწმენაზე, თუკი ადამიანისადმი სიყვარულით არ იქნება გამსჭვალული? როგორ შეიცნობს ეს ადამიანი სიყვარულის სარწმუნოებას, თუ სიყვარულს ვერ აღმოაჩენს მქადაგებელთან?

ა. ლენტულოვი. „ცათა ზარი“

ამაზრზენია ღვთის წინაშე ქედმაღლობა და ჩვენ, მართლმადიდებლები, ახლა არა მხოლოდ ჩვენი ხორციელი, არამედ სულიერი ცოდვების გამოც განვისწავლებით ღვთისაგან. „ამბობ: მე მდიდარი ვარ... (მართლმადიდებელი ვარ!), ის კი არ იცი, რომ უბედური და საცოდავი ხარ, ღატაკი, ბრმა და შიშველი“ (გამოცხ. 3,17) - მიმართავს უფალი უსიყვარულო ამპარტავან მართლმადიდებელს. დადგება კი ის კურთხეული დრო, როცა ჭეშმარიტი მართლმადიდებლობა გაბრწყინდება ამ სახელის მქონე ადამიანებში? გასხივოსნდება თვინიერება, გულმოწყალება, სიწმინდე, ქრისტესმიერი წრფელი სიყვარული ყოველი ადამიანის, ყოველი ქმნილების მიმართ. დღესდღეობით რუს მოწამეებში მართლმადიდებელი სარწმუნოება ბრწყინავს. მაგრამ ზოგიერთ სექტანტშიც - მოწამესა და აღმსარებელში, ისევე როგორც ქრისტეს სარწმუნოებისთვის დევნილ და ნაწამებ კათოლიკეში განდიდდა მართლმადიდებლობა, ჭეშმარიტი, წრფელი, არამოჩვენებითი, რომელიც უფრო სპეტაკია ვიდრე ნელთბილი, მშიშარა, მხოლოდ სახელის მატარებელი „ვითომ ცოცხალი“ (გამოცხ. 3,1), სინამდვილეში კი ჩვენი წმინდა დოგმატური მოძღვრების ათასობით მკვდარი მიმდევარის მართლმადიდებლობაა.

აქ ჩვენი მართლმადიდებლობა მხოლოდ ანარეკლი და გამოძახილია ზეციური მართლმადიდებლობისა, მისი მარადიული ჭეშმარიტებისა, მარადიული სრულყოფისა. დოგმატური თვალსაზრისით, ის შეურყვნელადაა გადმოცემული მართლმადიდებელი ეკლესიის სწავლებაში, მაგრამ მართლმადიდებლობა არის სული და ცხოვრება და მისი ნაყოფიც მარტოოდენ სიცოცხლეა. მართლმადიდებლობის ნაყოფი კეთილია; ხის შესახებ მსჯელობა კი მხოლოდ ნაყოფის, მისი ყვავილობის შედეგის მიხედვით შეიძლება. დაე, ულამაზო იყოს მისი ფერი, ეკლიანი და მშრალი - ფოთლები, დაბალი და უშნო - ტანი, თუნდაც დალეწილი... მაგრამ თუ ნაყოფი ტკბილია, სუფთა და ნოყიერი, მაშინ ხე მართლმადიდებელია თავისი ნაყოფიერებით. და პირიქით, თვალწარმტაცი აქვს ფოთლები და ყვავილები, ტანი - უზარმაზარი და საოცარი, მაგრამ ნაყოფი - საჭმელად უვარგისი, შხამიანი და მწარეა, მაშინ ეს თვალსაჩინო ხე ვერაფრით გამოავლენს მართლმადიდებლობის ჭეშმარიტებას. გაუბადრუკდება კიდეც, თუკი გამოირჩევს და სხვა სახეზე მეტად აიმაღლებს თავს.

პრაქტიკულად რას წარმოადგენს სექტანტობის სული, რომლის წინააღმდეგაც ლოცვითა და სიფხიზლით უნდა აღვიჭურვოთ? ეს არის ზედაპირული მოშურნეობა: რწმენის რაციონალიზება, რწმენის სიწმინდის მუდმივი თვალთვალი და სიღრმის დაკარგვა. ეს სიყვარულის ნაკლებობაა. ზოგიერთი მართლმადიდებელი თავის სარწმუნოებას სექტანტურად იცავს. ისე იყენებს საღვთო წერილის ტექსტებსა და კანონებს, როგორც ხელჯოხს; აგინებს სექტანტებსაც და თავისიანებსაც (გავიხსენოთ ახალი და ძველი განხეთქილებები); სარწმუნოებას ღვთისადმი სასოებისა და ადამიანის სიყვარულის გარეშე იცავს. ხდება პირიქითაც - ზოგიერთ სექტანტში ამა თუ იმ საკითხთან დაკავშირებით მართლმადიდებელი სული იღვიძებს. მაგალითად, წმინდანებთან ურთიერთობის მნიშვნელობას სექტანტები ვერ გებულობენ; ამიტომ არ სურთ სულის ამ გამოცდილებასთან ზიარება და მედიდურად უარყოფენ მას. მაგრამ თუ ერთი სექტანტი მართლმადიდებლებს „კერპთთაყვანისმცემლობისთვის“ გაკიცხავს, მეორე „მსჯავრს ღმერთს დაუთმობს“ და მხოლოდ მშვიდად ილოცებს მოძმე მართლმადიდებლების ჭეშმარიტებით განათლებისთვის. ორივე მათგანი ზეციურ ეკლესიასთან ურთიერთობის მართლმადიდებლური გამოცდილების მიღმა იმყოფება, მაგრამ პირველი არამართლმადიდებლურადაა განწყობილი, მეორე კი - მართლმადიდებლურად. ეს უკანასკნელი, მიუხედავად მისი არამართლმადიდებლური მრწამსისა, შესაძლოა, ღვთის წინაშე უფრო მეტად შეირაცხოს მართლმადიდებლად, ვიდრე ის მართლმადიდებელი, წმინდანებთან მხოლოდ გარეგნულად, რიტუალურად რომ ურთიერთობს, გულით კი სულაც არ მიისწრაფვის მათკენ და არ ცდილობს სახარებისეული მცნებების მიხედვით ცხოვრებას.

ყველა ადამიანი ცოდვილია. „არავინ არის მართალი“ (რომაელ, 3,10) - ეს უნდა გავაცნობიეროთ. განვიკითხოთ კი არა, უნდა შევეწიოთ ერთმანეთს, ერთმანეთისგან ჭეშმარიტებას ვეზიაროთ. რამდენი ზღუდე დაემხობა მაშინ!

ღმერთს საკუთარი თავი ცხონების მხოლოდ ადამიანური გონებისთვის გასაგები კანონებით რომ შემოესაზღვრა, უეჭველია, ყველანი დავიღუპებოდით. საბედნიეროდ, ეს ასე არ არის. საღვთო გამოხსნის კანონები ჩვენს აღქმას აღემატება. უფრო სწორედ ჩვენს აღქმაზე ბევრად ღრმაა. მაცხოვარი ღმერთია, ჩვენ კი, ადამიანები, მის წინაშე უძლური და ცოდვილი ქმნილებანი ვართ... „ყოველი ჩვენი სიქველე წარმავალი სამოსელივითაა“ (ესაია, 64,5). ჩვენი მართლმადიდებლობაც „წარმავალი სამოსელივითაა.“ ამის გაცნობიერება მხოლოდ მართლმადიდებლობის სიღრმესა და სიდიადეს ავლენს და მის განუზომელ ჭეშმარიტებაზე მიუთითებს.

თარგმნა ევგენი მიქელაძემ

ოქროს კანონი

ნუგზარ პაპუაშვილი

პაატა ზაქარეიშვილი

იერუსალიმის ჯვრის მონასტრის ფრესკიდან შოთა რუსთაველის სახისა და წარწერის ამოფხეკა დანაშაულის იმ კატეგორიას განეკუთვნება, რომელსაც ზოგადად ვანდალიზმი, კონკრეტულად კი სიწმინდეთა შებღალვა ანუ მკრეხელობა ჰქვია. ესაა გააზრებული და მიზანმიმართული ნაბიჯი, რომელიც გადაიდგმება, რათა მოწინააღმდეგე მხარის სინდისი შეილახოს. ვინც ამას სჩადის, ფიქრობს: ეს გზა საუკეთესო საშუალებაა, ვინმე უცხოს და ჩემთვის არასასურველის სახელი და სახსენებელი რომ ამოიშანთოს.

წარსულის მრავალსაუკუნოვანი გამოცდილება მოწმობს, რომ სინამდვილეში პირიქით ხდება. ქრისტე დაამცირეს და ჯვარს აცვეს, რათა აღარავის ჰქონოდა მისი იმედი, მაგრამ ჯვარცმას მკვდრეთით აღდგომა და ჭეშმარიტების ტრიუმფი მოჰყვა. რაც მეტად ამცირებდნენ და სდევნიდნენ ისრაელიანებს ეგვიპტეში, ქრისტიანებს წარმართთა რომში თუ ნებისმიერ ხალხს მონობაში, მით უფრო მტკიცდებოდნენ და მრავლდებოდნენ დევნილები.

საქართველოს ისტორიისა და კულტურისთვისაც არა ერთი და ორი შეურაცხყოფა მიუყენებიათ როგორც შინ, ისე გარეთ. ბერძენი ნაციონალისტები და ფანატიკოსები, ექვთიმე და გიორგი მთაწმინდელების დროსაც კი (X-XI სს.), ქართველების მოღვაწეობის კვალს გულმოდგინედ და ბარბაროსულად ანადგურებდნენ ყველგან, სადაც კი ასეთი რამ ეგულებოდათ - ათონის ნახევარკუნძულზე (ივირონში), იერუსალიმსა და ქრისტიანული აღმოსავლეთის სხვა ადგილებში.

ვანდალიზმმა, რომელიც ახლახან იერუსალიმში მოხდა (ვერავინ ამბობს, კონკრეტულად როდის), ჩვენ სულით ხორცამდე შეგვძრა. იმართება მიტინგები და მსვლელობები, ეწყობა კრებები, იწერება საპროტესტო წერილები, რაც ბუნებრივია, მაგრამ აქ სამწუხარო ის ფაქტია, რომ ეს აქციები თვითკრიტიკისა და თვითგანსჯის გარეშე მიმდინარეობს. არავინ სვამს კითხვას: თავად ჩვენც ხომ არ დაგვიშვია რამე შეცდომა, რომლებმაც მტრები გაგვიჩინა და მათ, ბუნებით ღვარძლიანებს და აგრესორებს, ღვარძლისა და აგრესიის კიდევ ერთი მუხტი შეჰმატა? ჩვენ ვგმობთ, და სამართლიანად ვგმობთ, სხვის ბოროტებას, მაგრამ უპრიანი იქნება, ახლა მაინც შევეკითხოთ საკუთარ თავს: რატომ ამოგვიღეს ნიშანში ასე ბოროტად? იქნებ ვერ ვამჩნევთ და ანალოგიურ (ან თითქმის ანალოგიურ) ბოროტებას ჩვენც ჩავდივართ?

საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ცხოვრებაში ბოლო დროს ისეთი განწყობილებების და ტენდენციების მოძალება შეინიშნება, რაც ქრისტიანული მოძღვრებისა და დოგმატიკისათვის უცხო და მიუღებელია. მხედველობაში გვაქვს ეკლესიური ნაციონალიზმი ანუ ეკლესიაში სარწმუნოებრივ პრინციპებზე მაღლა ნაციონალური პრინციპების დაყენება. ეს იგივე ფილეტიზმია, ერთგვარი ერესი, რომელიც უარყოფითი მოვლენაა როგორც ეკლესიური, ისე ეროვნული და სახელმწიფოებრივი თვალსაზრისით. ამის თაობაზე შესაბამისი ფაქტების დამოწმებით, ჩვენში ბევრჯერ ითქვა და დაიბეჭდა, მაგრამ ვითარება არ შეიცვალა. საპატრიარქო აცხადება პრეტენზიებს ისეთი პრობლემების განხილვასა და მოგვარებაზე, რაც მისი, როგორც ეკლესიის, სამოღვაწეო სივრცეში არ უნდა შედიოდეს, რადგან ეკლესიის, როგორც ასეთის, კომპეტენცია არ არის და მის დანიშნულებასთანაც შეუსაბამოა. ასეთია, მაგალითად, თურქეთის ამჟამინდელი ადმინისტრაციული რაიონების (ისტორიული ლაზეთისა და ტაო-კლარჯეთის) თემატიკისადმი ყურადღების ერთობ აფიშირებულად გამახვილება, რაც საქართველოს საგარეო პოლიტიკაში შეჭრის შთაბეჭდილებას ტოვებს.

ამ მხარეს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ამჟამინდელი იერარქია საკუთარ სამისიონერო ადგილად მიიჩნევს. ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესიების თანამედროვე საზღვრებს თუ გავითვალისწინებთ (რასაც მეტწილად სახელმწიფოს ტერიტორია განაპირობებს), აღნიშნული რაიონები დღეს კონსტანტინოპოლის პატრიარქის იურისდიქციაში არის მოქცეული და რჯულის კანონის საწინააღმდეგოა იქ საქართველოს მართლმადიდებელი ეპარქიების გახსნა თუნდაც ნომინალურად და სიმბოლურად. როდესაც „თურქეთის საქართველოს“ შესახებ რადიო „ივერიის“ გადაცემებს ისმენ, ნებსით თუ უნებლიეთ გიჩნდება კითხვა: საპატრიარქოს ეკლესიურ მიზნებს პოლიტიკური მიზნები ხომ არ შერწყმია? რა ნაყოფს გამოიღებს ეს მიმართულება მეზობელი სახელმწიფოების ურთიერთობაში? თურქულ ნაციონალიზმს ამით ანტიქრისტიანული და ანტიქართული ისტერიისაკენ ჩვენ თავად ხომ არ ვუბიძგებთ? ანდა რა პასუხს გასცემთ მსოფლიო პატრიარქს? განა თურქეთის ტერიტორია იურიდიულად მისი (და მხოლოდ მისი) სამწყსო არაა? და რაც მთავარია და არსებითია: რამდენად სახარებისეულია სახელმწიფოსა და ეკლესიის ინტერესების ასეთ დონეზე ურთიერთაღრევა?

ოც წელზე მეტია, რაც საქართველოს საპატრიარქო ქართული კულტურის საზღვარგარეთ არსებული ძეგლების დაბრუნების საკითხს სვამს. აქცენტი იერუსალიმის ჯვრის მონასტერზეა გადატანილი, რომელიც დღეს იერუსალიმის ბერძნული ანუ მართლმადიდებლური საპატრიარქოს ტერიტორიულ-კანონიკურ ველშია მოქცეული. ამდენად, ეს მონასტერი, როგორც კრებული (როგორც ბერმონაზონთა ძმობა) და სულიერი ცენტრი ადგილობრივი ეპისოპოსის (პატრიარქის) მოციქულებრივი ზედამხედველობის არეში შედის, მაგრამ შენობა მორთულობითურთ როგორც წარსულის მემკვიდრეობა და კულტურის ძეგლი იმ სახელმწიფოს საკუთრებაა, რომლის მიწაზეც მდებარეობს. ეს ქვეყანა ისრაელია და ქართული კულტურის ამ უნიკალური ნიმუშის მოვლა-პატრონობაზე პასუხი მას მოეკითხება (და არა საბერძნეთს, როგორც ეს ჩვენი შემოქმედებითი ინტელიგენციის ზოგიერთ მუშაკს ჰგონია). ასევე ეკუთვნის საქართველოს საქართველოში მდებარე ის მონასტრები, ეკლესიები (მეტოქები) და მამულები, რომლებიც ისტორიის გარკვეულ მონაკვეთში, რევოლუციამდეც კი, იერუსალიმის საპატრიარქოს ეკუთვნოდა.

საკუთრების საკითხი არ არის ჭეშმარიტების შემცველი დოგმატი. ამიტომაც იგი ცვალებადობის კანონს ექვემდებარება. ამის მიუხედავად ჩვენი მართლმადიდებელი თუ მართლმადიდებლობის დამჩემებელი საზოგადოების დიდი ნაწილი დღეს ბევრს ლაპარაკობს და გეგმებსაც კი სახავს, რომ ქართული კულტურის საზღვარგარეთ არსებული ძეგლები საქართველოს საპატრიარქოს დაქვემდებარებაში გადმოვიდეს. ი. ჯავახიშვილის სახ. სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი, აკადემიკოსი როინ მეტრეველი, პროფესორ-მასწავლებლებისა და სტუდენტების სახელით საერთაშორისო საზოგადოებრიობას მიმართავს, რათა მხარი დაუჭირონ „ჯვრის მონასტრის საქართველოს ეკლესიის იურისდიქციაში გადაცემას“ (ტექსტი 9-10 აგვისტოს სხვადასხვა გაზეთში გამოქვეყნდა). პროფ. გურამ შარაძე უფრო შორს მიდის: „დადგა დრო, საქართველოს ხელისუფლებამ და საპატრიარქომ კატეგორიულად დასვან ბერძნული ეკლესიის მიერ მიტაცებული ქართული ეკლესია-მონასტრების საქართველოსათვის გადმოცემის საკითხი. თუ ეს ხელისუფლება მართლა მართლმადიდებელია და არა ანტიმართლმადიდებელი, ეს აუცილებლად უნდა გააკეთოს და სახელმწიფო რელიგიად მართლმადიდებლობა გამოაცხადოს“ („ახ. თაობა“, 7.VII, №185). ახალგაზრდა მწერლებმა და სცენის ოსტატებმა, რომლებმაც მიტინგი რატომღაც საბერძნეთის საელჩოს წინ მოაწყვეს, ასეთი ლოზუნგი ააფრიალეს: „მოვითხოვთ ჩვენი სიწმინდეების დაბრუნებას!“

ეს ცნობიერება და მისწრაფებები არეკლილია „კონსტიტუციურ შეთანხმებაშიც“, რომლის თანახმად (მუხლი 10) სახელმწიფო ვალდებულია, რათა აწარმოოს მოლაპარაკება „შესაბამის სახელმწიფოებთან მათ ტერიტორიაზე არსებული ყველა ქართული მართლმადიდებლური ტაძრის... საეკლესიო ნივთის... საკუთრების თაობაზე.“ მოლაპარაკება „საკუთრების თაობაზე“, ცხადია, იმავე მიზანს ისახავს, რა მიზნის წარმოჩენასაც საპატრიარქო, რ. მეტრეველი, გ. შარაძე, თავად პრეზიდენტი და ბევრი სხვანი არ ერიდებიან.

კათოლიოს-პატრიარქმა ილია II იერუსალიმის პატრიარქ ირინეოსს წერილი მისწერა, რომელშიც დასვა კითხვა: „რატომ ცდილობენ გარკვეული ძალები ქართველთა კვალის ასე დაჟინებით წაშლას წმიდა მიწაზე?“ („ახ. თაობა“, 8. VII, №186). კითხვა მრავლისმეტყველი და დამაფიქრებელია, მაგრამ პასუხი მარტივი გამჭვირვალეა. გ. უძილაურის კორესპონდენციაში „ქართული ტაძრები ჩვენს საპატრიარქოს უნდა გადმოეცეს“ ვკითხულობთ: „ერთ-ერთი ვერსიით, ფრესკის განადგურების მიზეზი დაკავშირებულია სააკაშვილის ვიზიტთან ისრაელში, სადაც შესაძლოა დამდგარიყო ქართული ტაძრების საქართველოს საპატრიარქოსთვის გადაცემის საკითხი“ („ახ. თაობა“, 6.VII, №183). ამასვე ვარაუდობს პროფ. მარიკა ლორთქიფანიძე: „შეიძლება ვიღაც გააღიზიანა ზოგიერთი პიროვნების საუბარმა, რომ ჯვრის მონასტერი ჩვენი იყო და ის უნდა დაუბრუნდეს საქართველოს“ („ახ. თაობა“, 5. VII, №183).

ვარაუდი ლოგიკური და საფუძვლიანია. მით უმეტეს, იგი გამართლდა.

სამწუხაროა, მაგრამ ფაქტია: მარტივ ჭეშმარიტებას, რომ ნებისმიერი ისტორიული ძეგლი, როგორც ძეგლი, იმ სახელმწიფოს ეკუთვნის, რომლის ტერიტორიაზე იგი მდებარეობს, ჩვენი სახელმწიფოს მეთაური, პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილიც, ვერ აცნობიერებს. მან იერუსალიმში, საქართველოდან წასული ებრაელების წინაშე, ხმამაღლა განაცხადა: „ჩვენ უნდა დავიბრუნოთ ჩვენი სიწმინდეები!“ საკითხავია, რას იტყვის იგი, იმავე ისრაელის პრეზიდენტმა საქართველოში ებრაულ დიასპორასთან შეხვედრის დროს ანალოგიური რამ რომ განაცხადოს და, კონკრეტულად, ლაილაშის სახელგანთქმული თორის სინაგოგისათვის გადაცემა მოითხოვოს? რა ხასიათზე დავდგებით ჩვენ, ქართველები, რომელთაც აღნიშნული ხელნაწერის ფასი ასე თუ ისე გაგვეგება?

უნდა ვიფიქროთ, რომ ჩვენმა არასამართლებრივმა და, მეტიც, არაკულტუროლოგიურმა, არაეკლესიოლოგიურმა პრეტენზიებმა 21-ე საუკუნის ვანდალს ძილი დაუფრთხო და ვანდალური ქმედება წაახალისა. იქნებ აწი მაინც შევძლოთ საკუთარი პასუხისმგებლობის შეგნება!

„ყველაფერი ის, რაც არ გსურს, რომ შეგვემთხვეს შენ, არც შენ შეამთხვიო სხვას“
ტობ. 4:15; მათე 7:12; ლუკა 6:31; დიდაქე 2

ნაკლებად სავალალო როდია ფაქტი, რომ მართლმადიდებლობით გაამაყებული ჩვენი თანამემამულეები არც თუ იშვიათად იმასვე აკეთებენ, რაც ახლო ხანს იერუსალიმში ვიღაც ვანდალმა გააკეთა. ჩვენს ბერებს და ერისკაცებს: მღვდლებს, ეპისკოპოსებს, მეცნიერებს, მწერლებს, პოლიტიკოსებსა და პოლიტოლოგებს არ მოსწონთ, როდესაც მავანი და მავანი ჩვენს წმიდათაწმიდას შეურაცხყოფს, მაგრამ შუბლზე ერთი ძარღვიც არ უტოკდებათ, როდესაც სხვის წმიდათაწმიდას ჩვენ შეურაცხყოფთ. ეს სხვა, რომელიც ამჯერად მხედველობაში გვყავს, მართლა სხვა კი არ არის (თუმცა, კეთილი ნების ადამიანისთვის ნებისმიერი კაცი მოყვასია), არამედ ჩვენი სისხლი და ხორცი, ქართველები და საქართველოს მოქალაქეები - კათოლიკეები არიან.

ერთობ უბირი და უწიგნური უნდა იყო კაცი, რომ არა გაგეგებოდეს რა კეთილისმყოფელი სიტყვის შესახებ, რაც კათოლიკურმა ეკლესიამ საქართველოს ისტორიაში თქვა. თუ გაგეგება, როგორ ავხსნათ ის ცილისწამება, ლანძღვა-გინების კორიანტელი, აგრესია და ვანდალიზმი, რასაც ჩვენი ეპისკოპოსები, მღვდლები და მათი სულიერი შვილები კათოლიკური ეკლესიების მიმართ ჩადიან?

იძულებული ვარ, შოთა რუსთაველის ფრესკის შელახვის გამო სამართლიანად აღშფოთებულ მანიფესტატორებს დავუსვათ კითხვა: გაღელვებთ თუ არა, ასევე, თანამემამულე კათოლიკეების იმ ეკლესიებში არშეშვება (ბათუმში, ქუთაისში, გორსა თუ უდეში), რომლებიც მათმა სულიერმა წინაპრებმა ააშენეს და გაამშვენეს? ხართ თუ არა აღშფოთებული იმ ბარბაროსობის გამო, რაც გორის კათოლიკური ეკლესიის ძველი ფრესკების გადაღებით გამოიხატა? გზაფრავთ თუ არა იმ მართლმადიდებელი მღვდლის საქციელი, რომელიც ახალციხის რაიონის სოფელ ივლიტას კათოლიკურ ელესიაში ფრანგი მისიონერების და ქართველი კათოლიკე მოღვაწეების საფლავებს ანადგურებს?

მრავლისმეტყველი დამთხვევაა. ივლიტას ეკლესია, იერუსალიმის ქართველთა სავანის მსგავსად, წმიდა ჯვრის სახელზეა ნაკურთხი. იგი საქართველოში უძველესი კათოლიკური ეკლესიაა, დაფუძნებული 1298 წელს. მორწმუნე კათოლიკეები მას სასწაულმოქმედ ძალას მიაწერენ და მის მიმართ დიდი სასოება აქვთ. მართლმადიდებელი მღვდელი იოანე გელაშვილი კი იქ კედლებში გამოსახულ ჯვრებს ამტვრევს (აქაოდა კათოლიკურიაო) და საფლავთა ქვებს ბეტონის მასით ფარავს, რითაც კათოლიკეები ისევე არიან შეურაცხყოფილნი, როგორც ნებისმიერი კულტუროსანი ქართველი თუ არაქართველი რუსთაველის პორტრეტის ხელყოფის გამო.

საქართველოში კათოლიკეების მდგომარეობა გამონაკლისი არაა. არც ბასილ მკალავიშვილი და მისი თანამოსაგრეები არიან ეული. რელიგიურ ექსტრემიზმს ჩვენში რეალური ძალა აქვს, რაც ალაგ-ალაგ ისეთ ქმედებებში გამოიხატება, რა ქმედებებსაც უცხოეთში ჩვენს მიმართ ავისმდომელები ალაგ-ალაგ მიმართავენ. ესაა მიზეზი, რომ ვეღარ იტყვის მუხრან მაჭავარიანი, რაც დღემდე უთქვამს ათონის მთაზე ქართველთა ნატერფალის ამოშანთვის მცდელობის გამო: „ქართველი ამას იკადრებს?! - არა!“ რადგან თუ იტყვის, მწუხარებით ვუპასუხებთ: - დიახ, იკადრებს!

დროა, გვერდზე გადავდოთ მითები ქართველი კაცისა და ქართული ენის ბუნებითად გამორჩეულობის შესახებ და გავაცნობიეროთ, რომ მადლით, ღირსებითა და უნარით ჩვენც ისეთი ხალხი ვართ, როგორც ყველა სხვა. ყველაზე დიდი ნაკლი, რაც ჩვენი ქვეყნის მოქალაქეებს, ქართველებსაც და არაქართველებსაც, ახასიათებთ, თვითკრიტიკისა და თვითკონტროლის დეფიციტია. ეს იგივე არასამართლებრივი აზროვნებაა, რითაც ჩვენს ხალხს თითქოს თავიც კი მოსწონს. ამ თვისებებს ერთობ თვალშისაცემად „ქართული მართლმადიდებლობით“ თავმომწონე მართლმადიდებლები ამჟღავნებენ. ალბათ გამორჩეულობის სინდრომია იმის მიზეზი, რომ საქართველოში საზოგადოების ელიტარულ ნაწილსაც კი ვერ გაუაზრებია ის მარტივი ჭეშმარიტება, რაც თანამედროვე ცივილიზაციის მონაპოვარია და რის თაობაზეც, ჩვენი ქვეყნის გარდა, აღარ დავობენ.

მხედველობაში ისევ და ისევ ისტორიული ძეგლების საკუთრების საკითხი გვაქვს. როდესაც საუბარია, მაგალითად, ჯვრის მონასტერზე, ორი ცნება უნდა განირჩეს: კულტურული კუთვნილება და საკუთრება. მართალია, ჯვრის მონასტერი (თუ მთლიანად არა, მისი დიდი ნაწილი მაინც) ქართული კულტურის ძეგლია, მაგრამ იგი როგორც მატერიალური მოცემულობა ეკუთვნის არა საქართველოს, არამედ ისრაელს. ასევე ეკუთვნის საქართველოს ყველა არაქართული წარმომავლობის ძეგლი, რომლებიც ჩვენმა ქვეყანამ შემოინახა და დღესაც ჩვენთანაა. ჩვენ აღშფოთებულნი უნდა ვიყოთ არა იმიტომ, რომ ჩვენი საკუთრება ხელყვეს, არამედ იმის გამო, რომ ჩვენი ეკლესიური წარსულისა და კულტურის კვალის წაშლას შეეცადნენ. ისიც უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მკაცრი აზრით არც კულტურას და, მით უმეტეს, არც ეკლესიას საზღვრები არა აქვს და ამ უბნებზე ნებისმიერი პრობლემა ზოგადსაკაცობრიო და ზოგადსაეკლესიო პრობლემაა.

ამასთანავე: როდესაც სხვებისგან ჩვენი უფლებების დაცვას და ტრადიციების პატივისცემას მოვითხოვთ, გვმართებს, ჩვენც დავიცვათ სხვათა უფლებები და მათ ტრადიციებს პატივი ვცეთ.

რელიგიური ქრონიკა

შედგა საქართველოს პრეზიდენტის მიხეილ სააკაშვილისა და პატრიარქ ირინეოსის შეხვედრა

29 ივლისი. ისრაელში ოფიციალურ ვიზიტად მყოფი საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი შეხვდა იერუსალიმის პატრიარქ ირინეოსს. საუბარი შეეხო საქართველოსა და ელადის ეკლესიებს შორის წარმოქმნილ პრობლემას. მ. სააკაშვილის ვიზიტამდე ცოტა ხნით ადრე უცნობმა ბარბაროსმა იერუსალიმის ჯვრის მონასტერში XIII საუკუნის ფრესკა - დიდი ქართველი პოეტის შოთა რუსთაველის ერთადერთი პორტრეტული გამოსახულება დააზიანა.

ჯვრის მონასტერი, რომელიც ქართველებმა XI საუკუნეში ააგეს, შვიდი საუკუნის შემდეგ გარკვეული მიზეზების გამო ელადის ეკლესიის კონტროლქვეშ გადავიდა. ქართულმა ეკლესიამ სწორედ ელადის მხარეს დააკისრა პასუხისმგებლობა მომხდარი ბარბაროსობის გამო.

პატრიარქმა ირინეოსმა მომხდართან დაკავშირებით მწუხარება გამოთქვა და დასთანხმდა რელიქვიის აღდგენაში ქართველი მღვდელმსახურების მონაწილეობას. ტელეარხ „რუსთავი 2“-ის ინფორმაციით, შეხვედრაზე მიღწეულ იქნა შეთანხმება რამდენიმე ათწლეულის შემდეგ ჯვრის მონასტერში ქართველი მღვდლების დაბრუნების შესახებ. ჯვრის მონასტერი ააგეს ქართველებმა და XVII საუკუნემდე საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას ეკუთვნოდა. მონასტერში ქართული სამღვდელოებისთვის გამოყოფილი იქნება ცალკე ადგილი.

მონასტრის მიმდებარე ქუჩას საქართველოს პრეზიდენტის თანდასწრებით საზეიმო ვითარებაში ოფიციალურად ეწოდა რუსთაველის სახელი.

ბლაგოვესტ-ინფო

დასრულდა სომხეთის სამოციქულო ეკლესიის სასულიერო საბჭოს სხდომა, რომელშიც მონაწილეობდა უმაღლესი სომხური სასულიერო ფენა და მთელი მსოფლიოს სომხური დიასპორა

8 ივლისი. სომხური სამოციქულო ეკლესიის უმაღლესი სასულიერო საბჭოს სხდომა, რომელშიც მონაწილეობდა უმაღლესი სასულიერო ფენა და მთელი მსოფლიოს სომხური დიასპორა, დასრულდა ეჩმიაძინში. სხდომაზე განიხილეს შემდეგი საკითხები: სსე-ის მონაწილეობა სომეხთა გენოციდის 90 და სომხური დამწერლობის შექმნის 1600 წლისთავისადმი მიძღვნილ ღონისძიებებში.

უმაღლესმა სასულიერო საბჭომ დაამტკიცა სსე-ის წესდება, სსე-ის რეორგანიზაცია, ეპისკოპოსთა მორიგი შეკრების ინიციატივა.

სხდომის მონაწილეებმა მოისმინეს ყოველთა სომეხთა კათოლიკოსის, გარეგინ მეორის ანგარიში მისი საპატრიარქო აღმსარებლობათშორისი ვიზიტების შესახებ ბრაზილიაში, ურუგვაიში, არგენტინაში, დიდ ბრიტანეთსა და ფინეთში.

რსს ნოვოსტი

ურთიერთსიყვარული, თანხმობა და ერთსულოვნება

„მოგმართავთ თქვენ, დიდ ბრიტანეთში მყოფნო ღირსნო და ქრისტეს მიერ საყვარელნო არქიეპისკოპოსნო, ეპისკოპოსნო და ყოველნო პატივდებულნო დასნო, და გისურვებთ ყოვლადსრულ მადლსა და ღვთისმიერ ცხონებას.

მივიღეთ წერილი - მომცრო წიგნაკი, რომელშიც თქვენ, თქვენის მხრივ, მსჯელობთ თქვენს მიერ თქვენდამი ადრეგამოგზავნილ პასუხებზე. მისგანვე შევიტყვეთ თქვენი კარგადყოფნა. აგრეთვე - თქვენმიერი გულითადობა და პატივისცემა აღმოსავლეთის წმინდა ეკლესიისადმი. ერთობ გავიხარეთ, რადგან გვემცნო თქვენი კეთილი და ღვთისნიერი განზრახვა, ზრუნვა და გულმოდგინება ეკლესიათა ერთიანობისათვის. ამგვარი ერთიანობა განამტკიცებს მორწმუნეებს. ამიტომაც სათნოყოფს მას თვით ჩვენი უფალი და ღმერთი იესო ქრისტე, რომელმაც თავისთან ურთიერთკავშირის ნიშნად სამღვდელო მოწაფეებსა და მოციქულებს ამცნო ურთიერთსიყვარული, თანხმობა და ერთსულოვნება.“

ეპისტოლე აღმოსავლეთის კათოლიკე ეკლესიათა პატრიარქებისა ანგლიკანთა მიმართ

კონსტანტინოპოლი, ქრისტეს აქეთ 1723, თვე სექტემბერი

ბრიტანეთი და ქრისტიანობა

მოკითხვა ქართველ ხალხს

გასული ექვსი წლის განმავლობაში ქ. ნორვიჯის (დიდი ბრიტანეთი) კათედრალური ტაძრის საერთაშორისო კონტაქტების ჯგუფი საქართველოდან იწვევდა როგორც სასულიერო, აგრეთვე საერო პირებს და თითოეულს შინ მასპინძლობდა.

წმიდა პანტელეიმონის სახელობის მართლმადიდებელი ეკლესიის გუნდმა ორჯერ გამართა შესანიშნავი კონცერტი ნორფოლკისა და ნორვიჯის ფესტივალებზე. ჩვენ ასევე დახმარებას ვუწევთ წლების განავლობაში საქართველოში მართლმადიდებელი და ბაპტისტური ეკლესიების ეგიდით განხორციელებულ სოციალურ პროექტებს.

გასულ კვირას ნორვიჯის კათედრალური ტაძრის ჯგუფი ვეწვიეთ საქართველოს. ჩვენ კიდევ ერთხელ მოვიხიბლეთ ტრადიციულ ქართული სტუმართმოყვარეობით და მოვინახულეთ, თუ როგორ სრულდება ის პროექტები, რომელთა განხორციელებასაც ჩვენ ვუწყობთ ხელს.

როდესაც საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა 1993 წელს საქართველოში მოიწვია ანგლიკანური ეკლესიის მეთაური, კენტერბერიის მთავარეპისკოპოსი ჯორჯ ქერი, მათ ერთად აღავლინეს ლოცვა ქაშვეთის წმიდა გიორგის ეკლესიაში. ამ ამბავმა მრავალი ადამიანი გაახარა, რადგან ამით ინგლისის და საქართველოს ეკლესიებმა საფუძველი ჩაუყარეს საერთო ქრისტიანულ მოწმობას. მას შემდეგ საქართველოსა და ინგლისში არის ერთმანეთთან დაახლოების მცდელობა.

გასულ კვირას პატივი გვქონდა, ჩვენ მეგობრებთან ერთად დავსწრებოდით საკვირაო ლიტურგიას წმიდა პანელეიმონ მკურნალის სახელობის მართლმადიდებელ ეკლესიაში. ჩვენს მეგობრებთან ერთად ღვთის სახლში ყოფნამ და ღვთის თაყვანისცემამ სულიერი სიხარულით აღგვავსო. მოგვიანებით შევიტყვეთ, რომ ჩვენმა დასწრებამ ლიტურგიაზე ზოგიერთის აღშფოთება გამოიწვია. ვიღაცის აზრით, ჩვენმა დასწრებამ ღვთისმსახურებაზე შებილწა ტაძარი და საჭირო გახდა მისი ხელახლა კურთხევა. მსგავსი რამ შეუძლებელია ინგლისში მომხდარიყო. ჩვენ ძალიან შევწუხდით იმით, რომ ჩვენმა მეგობრებმა წმიდა პანტელეიმონის ეკლესიიდან იგრძნეს უსაფუძვლო სასჯელის საშიშროება იმ რეაქციის გამო, რომელიც მართლმადიდებელი ეკლესიის ხელმძღვანელობის მხრიდან მოჰყვა ამ ამბავს. მიუხედავად ამისა, ჩვენი ქართველი მართლმადიდებელი დებისა და ძმების სიყვარულზე ხელს ვერაფერი აგვაღებინებს. არც იმათთვის პატიებაზე ვიტყვით უარს, ვისი აზრითაც, ჩვენ უსაზღვროდ განსხვავდებით ერთმანეთისგან, მიუხედავად იმისა, რომ ერთ ღმერთს ვცემთ თაყვანს. ჩვენ ჩამოვედით საქართველოში ეკუმენური ურთიერთობის ხელშესაწყობად და არა მათ გასართულებლად. იმედი გვქონდა, რომ ჩვენი დასწრება ღვთისმსახურებაზე მხოლოდ გაახარებდა ეკლესიის მრევლს, რადგან მხოლოდ ასეთ დროს არის შესაძლებელი გასულ საუკუნეებში დარღვეული ურთიერთობების აღდგენა, იმ ერთობისა და სიყვარულის გამყარება, რომლისკენაც ჩვენი უფალი იესო ქრისტე მოგვიწოდებს.

გულწრფელად ვიმედოვნებთ, რომ ჩვენი ურთიერთობა გაგრძელდება მომავალშიც და წმიდა პანტელეიმონის ეკლესიის მრევლს და სამღვდელოებას საშუალება ექნება, მიგვიღოს სიყვარულითა და მეგობრობით. ვლოცულობთ, რომ საქართველოს მართმადიდებელი ეკლესია გაძლიერდეს და შეიწყნაროს თავისი დები და ძმები სხვადასხვა ქრისტიანული მიმდინარეობებიდან.

უფალი იყოს ყოველ ჩვენგანთან!

მამა გრეგორ დრეიკი,
ნორვიჯის კათედრალის კანონიკი

დოროთი სპრაი,
საერთაშორისო კონტაქტების ჯგუფი

სილვია დადი,
საერთაშორისო კონტაქტების ჯგუფი

პიტერ დადი,
ნორვიჯის კათედრალის მრევლი

კომენტარი

13 ივნისს, კვირას, თბილისის წმ. პანტელეიმონ მკურნალის სახელობის ტაძარს ეწვია ინგლისელ სტუმართა დელეგაცია ქალაქ ნორვიჯიდან, რომელიც შედგებოდა ანგლიკანური ეკლესიის ერთი სასულიერო პირისა და მრევლის წარმომადგენლობისაგან. წმ. პანტელეიმონ მკურნალის სახელობის ტაძრის წინამძღვარი, დეკანოზი გიორგი ჩაჩავა მიესალმა სტუმრებს და საჩუქრად გადასცა წმინდა გიორგის ხატი. ეს ამბავი შეიტყო ალავერდის მიტროპოლიტმა დავითმა (მახარაძე) და მოახდინა ზეწოლა საქართველოს საპატრიარქოზე, რათა მას მიეღო სადამსჯელო ზომები დეკანოზ გიორგი ჩაჩავას მიმართ, რადგან, როგორც მიტროპოლიტმა დავითმა განაცხადა, ინგლისელი სტუმრების მიღება მართლმადიდებელ ტაძარში არის ღვთის გმობა.

ორშაბათს, 14 ივნისს წმ. პანტელეიმონ მკურნალის სახელობის ტაძრის მღვდელმსახურმა, მამა გიორგი ცნობილაძემ დაიწყო ღვთისმსახურების აღსრულება. ამ დროს მას ტელეფონით დაუკავშირდა კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსი გერასიმე (შარაშენიძე), და უბრძანა ღვთისმსახურების შეწყვეტა იმ მოტივით, რომ ინგლისელი სტუმრების მიღებით ტაძარი წაიბილწა და სანამ შენობა თავიდან არ იკურთხება, იქ ყოველგვარი ლოცვა იკრძალება.

საპატრიარქოს ამ განცხადებას არავითარი კავშირი არა აქვს მართლმადიდებელ ღვთისმეტყველებასთან. თვით კათოლიკოს-პატრიარქი ილია მეორე სიონის საპატრიარქო ტაძარსა და საკურთხეველში მრავალი წლის განმავლობაში იღებდა უამრავ უცხოელ სტუმარს და მათ შორის, არამართლმადიდებელ ქრისტიანებს.

წმ. პანტელეიმონ მკურნალის სახელობის ტაძრის შებილწულად გამოცხადება იმ მიზეზით, რომ იქ შევიდნენ ანგლიკანი ქრისტიანები, ერთი მხრივ, წარმოადგენს რელიგიური ექსტრემიზმისა და შუასაუკუნებრივი სიბნელის გამოვლინებას, ხოლო, მეორე მხრივ, იმ დევნა-შევიწროების ახალ ეტაპს, რომელიც უკვე დიდი ხანია ხორციელდება დეკანოზ გიორგი ჩაჩავას მიმართ მისი ჭეშმარიტად მართლმადიდებლური პოზიციის გამო.

შემდგომ მოვლენები ასე განვითარდა: იმავე საღამოს დეკანოზი გიორგი ჩაჩავა ამ გაუგონარი გადაწყვეტილების გასაპროტესტებლად მივიდა საპატრიარქოში, მაგრამ გარკვეული დროის განმავლობაში მას ყურადღება არავინ მიაქცია. როგორც კი საპატრიარქოს თანამშრომლებმა შეამჩნიეს იქ მისული ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის ჟურნალისტები და მიხვდნენ, რომ საზოგადოება შეიტყობდა მათი ამ არაქრისტიანული დადგენილების შესახებ, მაშინვე შეიყვანეს დეკანოზი გიორგი ჩაჩავა საპატრიარქოს შენობაში და შესთავაზეს ტაძრის შებილწვის შესახებ ზემოაღნიშნული დადგენილების გაუქმება, თუკი ის არ ისაუბრებდა ამის თაობაზე პრესასთან.

ჟურნალისტებთან საუბრისას მამა გიორგიმ დაადასტურა, რომ აღნიშნულ მოვლენებს მართლაც ჰქონდა ადგილი და შემდეგ საპატრიარქოს აპარატმა გააუქმა „ინგლისელების მიერ ტაძრის შებილწვის შესახებ დადგენილება“. ამ გაუქმების ნამდვილი მიზეზი კი გახდნენ ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის ჟურნალისტები და საპატრიარქოს აპარატის თანამშრომლების შიში საჯაროობისადმი.

დეკანოზი ბასილ კობახიძე

ბრიტანეთი და ქრისტიანობა

ინტერვიუ უიკფილდის ლორდ ეპისკოპოს სტივენ პლატენთან

ბრიტანეთის დედოფალი და ეპისკოპოსი სტივენ პლატენი

- ორიოდე სიტყვით გვითხარით თქვენსა და საქართველოში თქვენი ვიზიტის მიზნების შესახებ.

- მე ვარ ეპისკოპოსი სტივენ პლატენი, უიკფილდის ლორდი ეპისკოპოსი, წარმოვადგენ კენტერბერიის მთავარეპისკოპოსს, ვარ მისი დესპანი საქართველოში. ამავე დროს წარმოვადგენ ინგლისის სხვა ეკლესიებს. ჩემი მიზანი ადამიანის უფლებების, რელიგიის თავისუფლების, მშვიდობის და სამართლიანობის დამყარების მხარდაჭერაა თქვენს ქვეყანაში.

- ამ თვალსაზრისით რა როლს ასრულებს თავად ინგლისში ანგლიკანური ეკლესია და უშუალოდ თქვენ როგორ ხართ ჩაბმული ამ საქმიანობაში?

- ინგლისის ეკლესია ერთგვარად ნაციონალური ეკლესიაა, მაგრამ მას სახელმწიფო არ განაგებს. ჩვენ ისევ გვაქვს მთავრობის გაკრიტიკების უფლება, როგორც ნებისმიერ სხვა ეკლესიას. კენტერბერიის ყოფილი მთავარეპისკოპოსი რობერტ რანსი მთავრობასთან ჩვენს ურთიერთობას ახასიათებდა, როგორც კრიტიკულ სოლიდარობას. ჩვენ, ერთი მხრივ, მხარს ვუჭერთ ხელისუფლებას, მეორე მხრივ კი, ვაკრიტიკებთ. ლორდთა პალატის წევრები ეპისოპოსებიც არიან და ამდენად, ეკლესიას აქვს შესაძლებლობა, წვლილი შეიტანოს საკანონმდებლო საქმიანობაში. როდესაც პარლამენტი მსჯელობს ეთიკის საკითხებთან დაკავშირებულ კანონებზე, კომისიაში ყოველთვის არის ინგლისის ეკლესიის წარმომადგენელი. ეკლესია ასევე გამოხატავს თავის პოზიციას ეროვნულ ან საერთაშორისო საკითხებზე მსჯელობისას. ამას წინათ ეპისკოპოსთა ჯგუფმა პარლამენტიდან პრემიერ-მინისტრს მისწერა წერილი, რომელშიც გამოთქმულია შეშფოთება ერაყში მიმდინარე კონფლიქტის გამო. ამ რამდენიმე ხნის წინ მეც გავაკეთე განცხადება ისრაელ-პალესტინის კონფლიქტის თაობაზე და ვთქვი, რომ წარსულში ინგლისის მთავრობას დამოუკიდებელი ხედვა ჰქონდა ისრაელთან მიმართებით და არ იმეორებდა შეერთებული შტატების პოზიციას. მე შეწუხებული ვიყავი იმით, რომ ბოლო წლების მანძილზე ჩვენ კრიტიკის გარეშე ვუჭერდით მხარს შეერთებული შტატების დამოკიდებულებას ისრაელის მიმართ. ასე რომ, ყოველივე ზემოაღნიშულით შეიძლება გარკვეული წარმოდგენა შეგვექმნას, რას საქმიანობს ამ მხრივ ჩვენი ეკლესია.

- ბრიტანეთში ანგლიკანური ეკლესიის პრივილეგირებული სტატუსი ხომ არ აკნინებს სხვა აღმსარებლობის მდგომარეობას? როგორია თავად რელიგიური უმცირესობების დამოკიდებულება დომინანტური ეკლესიის მიმართ?

- ანგლიკანური ელესია „დამკვიდრებული“ (ისტებლიშმენტ) ეკლესიაა ინგლისში. ამ ოფიციალური სტატუსის მიუხედავად, ყველაფერს ვაკეთებთ, რათა ნაციონალური საკითხების გადაწყვეტაში სხვა ეკლესიებმაც მიიღონ მონაწილეობა. ეს არის ეთიკისა და სოციალური საკითხები, რომლებსაც ჩვენ ვაყენებთ ქვეყნის წინაშე სხვა ეკლესიებთან ერთად. იმის გამო, რომ არ გვაქვს რელიგიურ საქმეთა დეპარტამენტი, ინგლისის ეკლესია სხვა რელიგიებისა და მათი მიმდევრების ან თუნდაც უბრალოდ არარელიგიური ადამიანების მფარველად მოიაზრება. სხვა რელიგიების წარმომადგენლებსაც სურთ, რომ ჩვენ შევინარჩუნოთ ასეთი სტატუსი, რადგან, საჭიროების შემთხვევაში, ჩვენ მათ ინტერესებსაც წარმოვადგენთ. მაგალითად, ჩვენს ეპარქიაში გვყავს უამრავი მუსლიმი, ინდუსი და ხშირად მათი ინტერესების დაცვა მე მიწევს.

- ინგლისში, ალბათ, არსებობს რელიგიათშორისი საბჭოები. აქტიურად მონაწილეობენ თუ არა მათ საქმიანობაში, ვთქვათ, უახლესი რელიგიური მიმდინარეობები, რომლებიც შეიძლება ნაკლებად მნიშვნელოვანი იყვნენ ტრადიციულობის, მათი მიმდევრების რაოდენობისა და გავლენის თვალსაზრისით?

- დიახ, ჩვენთან მოქმედებს რელიგიათშორისი საბჭოები, სათათბიროები. მათ საქმიანობაში ჩაბმული არიან წარმომადგენლები ყველა რელიგიური მიმდინარეობიდან, მიმდევრების რაოდენობის მიუხედავად. პირადად ჩემთვის, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია უშუალოდ ქრისტიანული ეკლესიების თანამშრომლობა. ექვსი წლის განმავლობაში ვიყავი ანგლიკანური ეკლესიის რომის კათოლიკურ ეკლესიასთან თანამშრომლობის კომისიის თავმჯდომარე. დიდი სურვილი მაქვს, რამდენადაც შესაძლებელია, ხელი შუვუწყო ქრისტიანული ეკლესიების დაახლოების პროცესს. საქართველოში ჩამოსვლის ერთ-ერთი მიზეზი ესეცაა.

- რამდენად მჭიდროა ინგლისში ანგლიკანურსა და მართლმადიდებელ ეკლესიებს შორის თანამშრომლობა და რა სახით ხორციელდება იგი?

- შენ ერთმანეთთან ძალიან კარგი, მეგობრული ურთიერთობა გვაქვს. პირადად ვმეგობრობდი ანტონ სუროჟელთან. ძალიან კარგად ვიცნობ მთავარეპისკოპოს გრიგოლს. როდესაც ნორვიჯის კათედრალში დეკანოზად დამასხეს ხელი, წირვისას სახარება სწორედ დიდ ბრიტანეთში საბერძნეთის იურისდიქციის მთავარეპისკოპოსმა გრიგოლმა წაიკითხა. ასე რომ, ჩვენს შორის ურთიერთობა, შეიძლება ითქვას, სამაგალითოა.

- საინტერესოა თქვენი შეხედულება იმის შესახებ, თუ რამდენად შეუძლია ეკლესიას, ზოგადად რელიგიურ ორგანიზაციებს, ხელი შეუწყონ საზოგადოების დემოკრატიზაციას, ადამიანის უფლებების დაცვას, ქვეყანაში ლიბერალური პრინციპების დამკვიდრებას. საქართველოს სიტუაციას თუ გავითვალისწინებთ, შესაძლებელია თუ არა, რელიგიურმა ფაქტორმა ზემოქმედება მოახდინოს ჩვენი ქვეყნის ევროპასთან ინტეგრაციის პროცესზე და კონკრეტულად რა გზით და საშუალებით?

- უნდა განვაცხადო, რომ ე.წ. ევროპული ღირებულებები, მათ შორის ლიბერალიზმი, ქრისტიანული მოძღვრებიდან მომდინარეობს. მაგრამ იმის თქმა არ მინდა, რომ ჩვენთან ქრისტიანული ეკლესიები ყოველთვის სწორად იქცევიან, ყოველთვის იცავენ ამ ღირებულებებს. სამწუხაროდ, ინგლისშიც აქვს ადგილი რელიგიურ გაუკუღმართებებს. ინგლისის ეკლესია ცდილობს, თავისი დამოკიდებულება ყველა საკითხში სამ რამეს დააფუძნოს: საღვთო წერილს, ტრადიციასა და კეთილგონიერებას. როდესაც საღვთო წერილის ერთგულებაზეა საუბარი, ჩვენ ვგულისხმობთ, რომ საღვთო წერილის შუქზე ნათელი გონებით უნდა ვიმსჯელოთ ეთიკისა და სხვა საკითხების შესახებ. ჩვენ არ უგულებელვყოფთ ქრისტიანობის მემკვიდრეობას. ვიმეორებ, ჩვენ მომხრე ვართ იმისა, რომ თანამედროვეობასთან დაკავშირებული ყველა საკითხი საღვთო გონიერების საფუძველზე იყოს განხილული და გზაც სწორედ ეს არის.

რაც შეეხება ევროინტეგრაციას და შემწყნარებლური, თანასწორუფლებიანი გარემოს შექმნას, პირველ რიგში, უნდა ითქვას, რომ ჩვენი ქვეყნებისათვის ამოსავალი წერტილი სხვადასხვაა. ბოლო ორასი წელია, ინგლისელები ამაყობენ თავიანთი შემწყნარებლობით. სწორედაც ირონიაა, რომ ჩვენთან რჯულშემწყნარებლობა რელიგიური დევნიდან იღებს სათავეს. XVII საუკუნის ბოლოს, ინგლისში მონარქიის აღდგენისას რელიგიური დაჯგუფებების უფლებები მკვეთრად შეიზღუდა. ამ სიმკაცრემ გარკვეული დევნაც გამოიწვია. როდესაც ერთი ეკლესიის გარდა სხვა დიდი თუ მცირე ეკლესიებიც არსებობს, ადრე თუ გვიან მოგიწევთ იმ ფაქტის აღიარება, რომ სხვებისთვისაც საჭიროა, დემოკრატიული პრინციპების დამკვიდრებას შეუწყო ხელი. ჩვენ დავიწყეთ საერთო ჯგუფიდან ხალხის გარიყვით, დევნით და მოხდა ისე, რომ დავამთავრეთ ამ ხალხის შიგნით შემოყვანით, მათი მხარდაჭერით. ძირითადი ეკლესიის მიერ დევნილი და განაპირებული ადამიანებისთვის თავისუფლების მინიჭება აუცილებლობას წარმოადგენს, რათა მათაც ჰქონდათ სრული უფლება, ადგილი დაემკვიდრებინათ თავიანთ ქვეყანაში. აი, ასეთი ალოგიკური განვითარების შედეგად ჩვენ რჯულშემწყნარებელ ერად ვიქეცით. თქვენ კი შესაძლებლობა გაქვთ, უფრო პოზიტიური ნიშნულიდან დაიწყოთ ამ მიმართულებით მოძრაობა. ქართული საზოგადოება ამაყობს, რომ სულ მცირე 2000 წლის მანძილზე ის არის ტოლერანტული სულისკვეთების მატარებელი. ორ ათასწლეულზე მეტია, რაც ებრაელი ხალხი მშვიდობიანად ცხოვრობს საქართველოში. აქ არც მაჰმადიანებს ექმნებათ პრობლემები. მაგრამ, სამწუხაროდ, სწორედ ახლა, როცა თავისუფალნი ხართ, ქრისტიანები ერთმანეთის მიმართ იჩენთ შეუწყნარებლობას. საუბრობენ, რომ საქართველო დიდი ევროპის ნაწილია, რომ მას აქვს თავისი მისია. და მართლაც, ტოლერანტობის ის კულტურა, რომლითაც ამაყობთ, შეიძლება სხვებსაც გაუზიაროთ ევროპაში. მაგალითად, თურქეთი ვერ ხდება ევროკავშირის ნაწილი, რადგან მას ცუდი რეპუტაცია აქვს ადამიანის უფლებების დაცვისა და რელიგიური თავისუფლების კუთხით. საქართველო კი შეიძლება მოვიაზროთ, როგორც რჯულშემწყნარებელი ქვეყანა, რომელსაც გამოცდილების გაზიარება შეუძლია. როცა ვეხებით ჩვენი ორი მხარის ურთიერთობას, უნდა ითქვას, რომ აუცილებელია ერთმანეთის გამოცდილებისა და ცოდნის გაზიარებაც. ორი-სამი საუკუნის წინ ჩვენ მძიმე შეცდომა დავუშვით - შეუწყნარებლობა გამოვიჩინეთ არაანგლიკანი ქრისტიანების მიმართ. თქვენთვის ბრიტანული გამოცდილება ამ მიმართებით შეიძლება გამოსადეგი გახდეს. კარგი იქნება, საქართველომაც ისწავლოს ჩვენგან და სამას წელიწადს ნუ მოანდომებს შეცდომების გამოსწორებას. მე არ მგონია, რომ ეკლესია სუსტდება იმით, თუ პატივს სცემს სხვა ქრისტიანულ ეკლესიას. მართალია, ევროპაში ეკლესიები აღარ არიან ძველებურად ძლიერი, მაგრამ ეს სეკულარული ტენდენციების გაძლიერების გამო ხდება. ჩვენ თავი არ დაგვინებებია ქრისტეს ქადაგებისთვის, ამიტომაც ზოგჯერ იძულებულნი ვართ, არაპოპულარული განცხადებები გავაკეთოთ. ჩვენ ვუპირისპირდებით სეკულარიზაციის პროცესს და ვფიქრობ, ჩვენ ეკლესიებს, ჩვენს კულტურებს სჭირდებათ ერთმანეთი. ორივე მხარემ შეიძლება იმ შემთხვევაში გამოვნახოთ საერთო, თუ ერთმანეთის მოსმენას მოვახერხებთ. ვხედავ, რომ საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში არსებობს ექსტრემიზმის გარკვეული ნიშნები. ფუნდამენტალიზმი, საღვთო წერილთან მიმართებით, ჩვენც გამოვცადეთ. დღესდღეობით თქვენ ფუნდამენტალისტები გყავთ ეკლესიაში და ეს ფუნდამენტალიზმი ხიფათს არა მარტო თქვენთვის, სხვა ეკლესიებისთვისაც ქმნის.

- ვიცით, რომ შეხვედრას გეგმავთ პატრიარქთან. აპირებთ მასთან ამ თემაზე საუბარს?

- პირველ რიგში, მას ვეტყვი, რომ ჩვენ ძველი მეგობრები ვართ. პატრიარქს 11 წლის წინ შევხვდი. მჯერა, რომ იგი წმინდა ადამიანია. როგორც ყველა ეკლესიის ხელმძღვანელს, მასაც მძიმე ტვირთი აქვს. მესმის, რომ იგი მოქცეულია წნეხის ქვეშ სხვადასხვა მხრიდან. მინდა პატრიარქს ვუთხრა, რომ დღეს თქვენს ქვეყანას აქვს უზარმაზარი შესაძლებლობა და საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას, რაკი იგი არის უმრავლესობის ეკლესია, დიდი წვლილი შეუძლია შეიტანოს ქვეყნის განახლების საქმეში. ამიტომ ეკლესიამ ყველაფერი უნდა იღონოს, რათა გზა გადაუღობოს ფუნდამენტალიზმსა და ექსტრემიზმს. შემიძლია თქვენც გითხრათ, კონკრეტულად რისი თქმა მინდა პატრიარქისთვის. რამდენიმე კვირის წინ მორწმუნეთა ჯგუფი ნორვიჯის კათედრალიდან, რომლის წინამძღვარიც მე ვიყავი, ჩამოსული იყო საქართველოში. ისინი ამ ქვეყნის უერთგულესი ადამიანები არიან, ყოველდღე ლოცულობენ მისთვის. უკვე ცხრა წელია, ყოველდღიურად ვლოცულობთ თქვენთვის კათედრალურ ტაძარში. ქართველები არაერთხელ ვისტუმრეთ ინგლისში. მოვიწვიეთ ქართველი მგალობლები, რომელთაც მონაწილეობა მიიღეს კულტურულ ფესტივალში. ასევე შეგვაქვს ფინანსური წვლილიც სოციალურ პროექტებში, რომელსაც საქართველოს ბაპტისტური და მართლმადიდებელი ეკლესიები ახორციელებენ. 5-6 კვირის წინ ეს ჯგუფი ჩამოვიდა თქვენთან და, ბუნებრივია, მათ ღვთისმსახურებაზე დასწრება სურდათ იმ მართლმადიდებლურ ტაძარში, რომლის მრევლსაც კარგად იცნობენ. გასაგებია, რომ ჩვენს ეკლესიებს შორის არ არსებობს ევქარისტული კავშირი. ამიტომ მხოლოდ დასწრების უფლება გვაქვს თქვენს ღვთისმსახურებაზე, მაგრამ ხომ შეგვიძლია, ერთად ვიგალობოთ, ვილოცოთ, სახარება წავიკითხოთ. ეს ხალხი აქ ძმური ქრისტიანული სიყვარულით ჩამოვიდა. და როგორი იყო ამაზე ზოგიერთი ექსტრემისტულად განწყობილი ჯგუფის რეაქცია?! ამ ადამიანების მისამართით ნათქვამი იყო, რომ ძაღლები ბილწავენ ეკლესიას და ანგლიკანები ძაღლებს ბევრად არ სჯობიან. ასეთი რეაქცია მკვეთრად უნდა იყოს მსჯავრდებული. მაგრამ უფრო მეტის გაკეთებაა საჭირო. თქვენმა ეკლესიამ ყველაფერი უნდა იღონოს, რათა კარგად გაიგოს, რა სურთ სხვა ქრისტიანულ ეკლესიებს, რადგან საფრთხე, ცხადია, არა ჩვენში ან სხვა მოძმე ქრისტიანულ ეკლესიებშია, არამედ, ერთი მხრივ, ფანატიზმსა და, მეორე მხრივ, ურწმუნოებაში, რომლის წინაშეც ერთობლივად უნდა დავამოწმოთ ჩვენი უფლის იესო ქრისტეს სახარება. თუმცა, ალბათ, გეჩვენებათ, რომ უკვე ქადაგებაზე გადავედი.

- ასეთი ანტიქრისტიანული დამოკიდებულება, რა თქმა უნდა, პირველ რიგში, ჩვენ გვაზიანებს. მით უფრო, რომ ეს განცხადება გააკეთა არა რომელიმე ექსტრემისტულმა დაჯგუფებამ, არამედ საპატრიარქოს ოფიციალურმა წარმომადგენელმა. როგორც მართლმადიდებელი ეკლესიის რიგითი წევრი, ამ ფაქტის გამო თავს შეურაცხყოფილად ვგრძნობ და დამნაშავედაც და მხოლოდ საბოდიშო სიტყვების თქმა შემიძლია თქვენთვის.

- მე მინდა პატრიარქს ვუთხრა, რომ იმედია, ის მხარს არ უჭერს ამ განცხადების არც ფორმას და არც შინაარსს.

- ჩვენც ამის დიდი იმედი გვაქვს. ეს უმნიშვნელოვანესი საკითხია არა მარტო ღირსების, არამედ რწმენის თვალსაზრისით, რადგან ასეთი პოზიციის უბრალოდ ჩვენს ქრისტიანობას ვაყენებთ ეჭვის ქვეშ. თქვენი აზრით, ასეთი განცხადების შემდეგ ჩვეულებრივი, მეგობრული ურთიერთობის აღსადგენად რა ნაბიჯების გადადგმაა საჭირო?

- 14 წლის წინ კენტერბერიის მთავარეპისკოპოსის დესპანი ვიყავი მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის პატრიარქ ალექსი მეორესთან. მოკსოვში ვიზიტისას საპატრიარქოს ტაძარში მიმიპატიჟეს ლიტურგიაზე დასასწრებად. წირვის დროს საკურთხეველში მიმიწვიეს. გულთბილი მოკითხვის შემდეგ ერთ-ერთმა მიტროპოლიტმა ასეთი რამ მითხრა: სხვა ეკლესიებთან შედარებით ანგლიკანური ეკლესია ყველაზე ახლოს დგას მართლმადიდებელ ეკლესიასთან. მეც მჯერა, რომ ეს ასეა და საამისოდ არსებობს მყარი არგუმენტები: მაგალითად, მართლმადიდებელი ეკლესიები ავტოკეფალურნი არიან, თითოეულს თავისი მეთაური ჰყავს, მაგრამ იმავდროულად ყველა აღიარებს კონსტანტინოპოლის პატრიარქის თანასწორუფლებიან პირველობას. მსგავსი რამ ხდება ანგლიკანობაშიც. დედამიწის ზურგზე უამრავი დამოუკიდებელი ანგლიკანური ეკლესია არსებობს და ყველა მათგანი აღიარებს კენტერბერიის მთავარეპისკოპოსს, როგორც პირველს თანასწორთა შორის. თუმცა მიმაჩნია, რომ ჩვენ კიდევ უფრო ღრმა კავშირები გვაქვს. თქვენც და ჩვენც ვეყრდნობით პრინციპს: lex orandi est lex credendi. ინგლისის ეკლესია არ ამყარებს თავისი დოქტრინებით, არამედ სწამს, რომ ლოცვაა ეკლესიის მოძღვრების ნათელი. თუკი გადაშლით ჩვენს ლოცვანს, დარწმუნდებით, რომ ჩვენი მოძღვრება ლოცვითაა გამოხატული. ვფიქრობ, მართლმადიდებლობის არსიც ეს არის. რწმენის ინტელექტუალიზაციის ნაცვლად, უნდა ვაღიაროთ, რომ ეკლესია ლოცვით ღვთისმეტყველებს. პირადად მე, დარწმუნებული ვარ, ანგლიკანებმა და მართლმადიდებლებმა ამ მხრივ ბევრი რამ უნდა გაუზიარონ მსოფლიო ეკლესიას. თუ ეს მართლაც ასეა, ჩვენ, პირველ რიგში, ყური უნდა დავუგდოთ ერთმანეთს და ერთობლივად მივმართოთ გული ღვთისაკენ. მწამს, რომ ამ ლოცვითა და დიალოგით ქრისტეს მიმართ რწმენის გაღრმავებასაც შევძლებთ. ეს პასუხი ეგებ თეოლოგიურად ჟღერს, მაგრამ, ვფიქრობ, ჩვენ სწორედ ამით უნდა დავიწყოთ.

- და ბოლოს, რას ეტყოდით როგორც ქრისტიანი სხვა რელიგიების მიმდევრებს და ათეისტებს?

- უმთავრესი სათქმელი ის არის, რომ სამყარო ღმერთის გარეშე არის პატარა. სამყაროცა და საზოგადოებაც ძალიან დაკნინებული ხდება იმის გამო, რომ უგულებელყოფს ტრანსცენდენტურს. მე შემიძლია, მიუკერძოებლად დავადასტურო ჩემი რწმენა სხვა რელიგიების წარმომადგენელთა წინაშე. თუმცა, იმავდროულად შემიძლია მივიღო მათი მხრიდან მათი რწმენის დადასტურება, მეტიც, შემიძლია პატივი ვცე მათ და მათ რწმენას. ჩემი რწმენა კი ჩემთვის მნიშვნელოვანია, რომ მასზე უარის თქმა ადამიანობის შეზღუდვას, ადამიანობაზე უარის თქმას ნიშნავს. რაღა თქმა უნდა, არარელიგიური ადამიანები შეიძლება საერთოდ არ დაეთანხმონ ამ მოსაზრებას, მაგრამ ამის თქმისგან თავს მაინც არ შევიკავებ. მე მგონი, ისინი ნაკლებად მცემენ პატივს იმ შემთხვევაში, თუკი შემრცხვება ჩემი რწმენის დადასტურების.

ესაუბრა ბექა მინდიაშვილი

რელიგიური ქრონიკა

კენტერბერიის მთავარეპისკოპოსმა ღვთისმეტყველების დარგში შეტანილი დამსახურებისთვის ახალი პრემია დააწესა

26 ივლისი. ინგლისის ეკლესიის სულიერმა ლიდერმა, მთავარეპისკოპოსმა როუენ უილიამსმა დააწესა ახალი პრემია, რომელიც გადაეცემა საუკეთესო საღვთისმეტყველო ნაშრომის ავტორს.

„ჩემი მოვალეობის აღსრულების დაწყების დღიდან დარწმუნებული ვარ, რომ პრიორიტეტულ სფეროს განეკუთვნება საღვთისმეტყველო განათლების მხარდაჭერა“, - განაცხადა მთავარეპისკოპოსმა უილიამსმა, რომელიც თავადაც იქნება საღვთისმეტყველო პუბლიკაციების კონკურსის ჟიურის შემადგენლობაში.

პრემიას, რომელიც შეადგენს 15000 ფუნტ-სტერლინგს (27770 აშშ დოლარს), მიენიჭა 1961-1974 წლებში კენტერბერიის მთავარეპისკოპოსისა და გამოჩენილი ღვთისმეტყველის მაიკლ რემზის სახელი. წელს აღინიშნება მთავარეპისკოპოს რემზის დაბადებიდან 100 წლისთავი.

კონკურსის ორგანიზატორი საიმონ ქინგსტონის სიტყვებით, მაიკლ რემზის სახელობის პრემიის ლაურეატი შეიძლება გახდეს არა მხოლოდ ანგლიკანი თეოლოგი, არამედ ნებისმიერი ქრისტიანული დენომინაციის წარმომადგენელი.

პირველი პრემია გადაეცა 2005 წელს საუკეთესო ინგლისურენოვანი ან ინგლისურ ენაზე ნათარგმნი პუბლიკაციის ავტორს. ეს ნაშრომი 2000 წელზე ადრე არ უნდა იყოს დაწერილი.

მთავარეპისკოპოს უილიამსს აქვს რამდენიმე საღვთისმეტყველო პუბლიკაცია. მათ შორისაა: „მტვერში წერა“, რომელიც მიეძღვნა აშშ-ში 2001 წლის 11 სექტემბერს მომხდარ ტერორისტულ აქტს; „ანგლიკანური იდენტურობა“ - ჩანახატების სერია, რომელიც ეძღვნება სხვადასხვა დროის გამოჩენილ ანგლიკან მოღვაწეებს.

BBC

როკ-ჯგუფ „ალიასას“ კონცერტზე დიაკონ კურაევის გამოსვლამ არაერთმნიშვნელოვანი რეაქცია გაოიწვია

21 ივლისი. ბიზნეს სიახლეთა სანკტ-პეტერბურგის სააგენტო იუწყება, რომ გასულ შაბათ-კვირას კრონშტადტში ჩატარად როკ-ჯგუფ „ალიასას“ კონცერტი, რომელზეც მაყურებლებს სიტყვით მიმართა დიაკონმა ანდრეი კურაევმა. მისმა სიტყვამ არაერთმნიშვნელოვანი რეაქცია გამოიწვია.

ისლამური უფლებადაცვითი ცენტრის დირექტორმა ისმაჰილ ჰაზრათ შანგარეევმა განაცხადა, რომ მისიონერული მოღვაწეობა, რომელსაც უკანასკნელ წლებში კურაევი კურირებს, სამწუხაროდ, დადებითად ვერ იმოქმედებს ჩვენი საზოგადოების გაერთიანებაზე. კურაევი და „ალისა“ ესწრაფვიან მხოლოდ რუსებისა და მართლმადიდებლების გაერთიანებას და უგულებელყოფენ სხვა ერებსა და აღმსარებლობებს. ასეთ პირობებში საუბარიც კი ზედმეტია სხვა კონფესიების მხრიდან მსგავსი აქციების მხარდაჭერაზე“.

ანდრეი კურაევმა კი განაცხადა: „ეს აქციები რელიგიური მუსულმანური ცენტრების მხრიდან არ საჭიროებენ მხარდაჭერას. ის არც არავის უთხოვია“.

ბლაგოვესტ-ინფო

ქრისტიანებმა ჩაატარეს ეკუმენური ლოცვა ქართულ-ოსური კონფლიქტის დასრულებისთვის

12 აგვისტო. საქართველოში მოქმედმა ყველა ქრისტიანული კონფესიის წარმომადგენლებმა მონაწილეობა მიიღეს ეკუმენურ ლოცვაში მშვიდობისა და შერიგებისთვის, რომელიც ჩატარდა თბილისში 4 აგვისტოს ბაპტისტურ კათედრალურ ტაძარში. მონაწილენი ლოცულობდნენ სამაჩაბლოში მშვიდობისათვის.

ლოცვები აღავლინა დეკანოზმა ბასილ კობახიძემ და მღვდელმა ზაზა თევზაძემ (საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია), მღვდელმა ნარეკ ყუშიანმა (სომხეთის სამოციქულო ეკლესია), პასტორმა ჰარი აზიაოკვმა (ევანგელისტურ-ლუთერანული ეკლესია), ეპისკოპოსმა ვიკარიუსმა გაბრიელ ბრაგანტინიმ (რომის კათოლიკური ეკლესია), ეპისკოპოსმა მალხაზ სონღულაშვილმა და პასტორმა მერაბ გაფრინდაშვილმა (ევანგელური ბაპტისტური ეკლესია).

შეხვედრაზე ნაწყვეტები სახარებიდან წაიკითხეს ქართულ, ოსურ და ინგლისურ ენებზე. ქართულმა და ოსმა მგალობელმა სიმბოლურად ერთობრივი გალობა აღავლინეს.

ეკუმენურმა შეხვედრამ პრესის დიდი ინტერესი გამოიწვია: ბაპტისტური ეკლესიის საღვთისმსახურო დარბაზში ჟურნალისტებისა და ვიდეოოპერატორების დიდი რაოდენობა შეიკრიბა, აღნიშნა დეკანოზმა ბასილ კობახიძემ.

AGNUZ

გერმანიაში ათასწლეულის პირველი ეკუმენური ტაძარი იკურთხა

11 აგვისტო. მიმდინარე ათასწლეულის პირველი „ეკუმენური“ ტაძარი აკურთხეს კათოლიკე და პროტესტანტმა ეპისკოპოსებმა გერმანიის ქალაქ ფრაიბურგში.

საზეიმო ცერემონიის დროს ევანგელური ეკლესიის ეპისკოპოსმა ბადენა ულრიხ ფიშერმა და კათოლიკე ეპისკოპოსმა პოლ ვერლემ გამოთქვეს მზადყოფნა ორ კონფესიას შორის დიალოგის გასაგრძელებლად.

ეკუმენური ტაძარი ფრაიბურგის ახალ რაიონში აშენდა, სადაც 2000 კათოლიკე და 1500 პროტესტანტი ცხოვრობს. რაიონის დასახლება დაიწყო 1996 წელს. სწორედ მაშინ დაიწყეს საეკლესიო მოღვაწეებმა მოლაპარაკებები „საერთო“ ტაძრის აგების თაობაზე. მშენებლობა დაიწყო 2002 წელს. ტაძრის თავისებურებას წარმოადგენს მოძრავი ტიხარი, რომელიც ორ მრევლს ღვთისმსახურების ერთსა და იმავე დროს ჩატარების საშუალებას აძლევს. მათ ასევე შეუძლიათ აღავლინონ ერთობლივი ლოცვაც, თუმცა აქ არ სრულდება საერთო ევქარისტია, რადგან კათოლიკური ეკლესია ეკუმენიზმის ასეთი ფორმის წინააღმდეგია.

ახალ ეკლესიაში იმსახურებენ კათოლიკე მღვდელი და პროტესტანტი პასტორი. ტაძრის მშენებლობა დაჯდა 5,7 მლნ. ევრო.

გერმანიაში პირველი „ეკუმენური“ ტაძრები შუასაუკუნეების ბოლოს გაჩნდა. ამ გზით მიიღწეოდა კომპრომისი კათოლიკეებსა და პროტესტანტებს შორის ტაძართან დაკავშირებით წარმოქმნილი უთანხმოების დროს. ასეთი ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ეკლესია სახელწოდებით „სიმულთანუსქირხე“ (ეკლესია ერთობლივი მსახურებისთვის) საქსონიის ბაუტცენეში მდებარეობს: მასში „კათოლიკურ“ და „პროტესტანტულ“ სექტორს ჰყოფს საშუალო სიმაღლის მეტალის ბარიერი. დღესდღეობით მხოლოდ ბადენში 12 საეკლესიო ნაგებობაა, რომლითაც სხვადასხვა კონფესიის მრევლი სარგებლობს.

ბლაგოვესტ-ინფო

საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მიტროპოლიტმა ღია წერილით მიმართა მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის პატრიარქს ალექსი მეორეს

17 აგვისტო. დასავლეთ ევროპის მიტროპოლიტმა აბრამმა (გარმელია) სამხრეთ ოსეთში საომარი მოქმედებების ესკალაციასთან დაკავშირებით მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის პატრიარქის ალექსი მეორის მიერ გაკეთებულ განცხადებაზე გაავრცელა საპასუხო მიმართვა. მიტროპოლიტის აზრით, რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის წინამძღვრის განცხადება „გაუგებარია და გარკვეულ კითხვებს წარმოშობს“.

„განცხადება გვერდს უვლის იმ ფაქტს, რომ კონფლიქტი მიმდინარეობს სუვერენული ქართული სახელმწიფოს ტერიტორიაზე, რომელზეც საქართველოს პატრიარქის კანონიკური იურისდიქცია ვრცელდება, - აღნიშნავს მიტროპოლიტი გაზეთ „24 საათში“ გამოქვეყნებულ ღია წერილში, - განცხადება მიზნად ისახავს შენარჩუნებულ იქნეს შექმნილი ვითარება და სამართლიანად არ გადაწყდეს რუსეთის მიერ ინსპირირებული და ორგანიზებული კონფლიქტი“.

მიტროპოლიტი აბრაამი ალექსი მეორისგან მოითხოვს პასუხს რამდენიმე კითხვაზე: „თქვენო უწმინდესობავ, რატომ არ გამოდიოდით მსგავსი სამშვიდობო ინიციატივებითა და განცხადებებით მაშინ, როდესაც რუსი პოლიტიკოსებისა და სამხედროების ხელმძღვანელობით „რუსი მართლმადიდებელი მხედრობის“ აქტიური მონაწილეობით ქართველი ხალხის გენოციდი და ეთნიკური წმენდა წარმოებდა აფხაზეთში და ე.წ. სამხრეთ ოსეთში, გენოციდისა და ეთნიკური წმენდის მსხვერპლს ხომ მართლმადიდებელი ქართველები წარმოადგენდნენ?

რატომ ძაბავდა ვითარებას რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია კონფლიქტურ რეგიონებში, რატომ აღვივებდა იქ ანტიქართულ განწყობას?

რატომ აძლევთ თანამსახურების უფლებას მღვდელ ბ. ფილიას, რომელიც, როგორც თქვენთვისაა ცნობილი, არ ემორჩილება კანონიერ საეკლესიო ხელისუფლებას? რა დამსახურებისთვის იღებს იგი მხარდაჭერასა და ჯილდოს რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიისგან?

რომელ მშვიდობაზეა საუბარი, როცა 12 წლის მანძილზე ფაქტობრივად ანექსირებულია საქართველოს ტერიტორიის ნაწილი და ასობით ათასი ლტოლვილი ვერ ბრუნდება საკუთარ სახლებში რუსეთის სახელმწიფოს აგრესიული პოლიტიკისა და ე. შევარდნაძის კაპიტულანტური პოზიციის წყალობით?“ განცხადების ავტორის აზრი, „ქართველი და ოსი ხალხი არ აღმდგარა ერთმანეთის წინააღმდეგ. აქ საუბარი ეხება რუსეთის აგრესიული იმპერიული პოლიტიკისა და სუვერენული საქართველოს სახელმწიფო ინტერესების დაპირისპირებას“. „ჩემს სამშობლოს, რომელიც უკვე ორი ასწლეულია, რუსეთის სახელმწიფოსა და რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის მტრული პოლიტიკის გამო იტანჯება, სურს ერთადერთი რამ: ჩამოსცილდეს რუსეთი საქართველოს ტერიტორიაზე არსებული კონფლიქტების მოგვარების საქმეს,“ - ასე ასრულებს მიტროპოლიტი აბრაამი პატრიარქ ალექსი მეორისადმი მიმართვას.

ბლაგოვესტ-ინფო

„მრგვალმა მაგიდამ“ თემაზე „პიროვნების თავისუფლება და ღირსება: მართლმადიდებლური და ლიბერალური შეხედულებები“ წარმოაჩინა, რომ რუსეთის ეკლესიას გაუჭირდება უფლებადაცვით ორგანიზაციებთან თანამშრომლობა

5 ივლისი. პირველ ივლისს სასტუმრო კომპლექს „დანილოვსის“ საკონფერენციო დარბაზში შედგა „მრგვალი მაგიდა“ თემაზე: „პიროვნების თავისუფლება და ღირსება: მართლმადიდებლური და ლიბერალური შეხედულებები“. მისი ორგანიზება მოახდინა მართლმადიდებლურმა ორგანიზაცია „რადონეჟმა“.

აღნიშნული თემის განხილვაში მონაწილეობა მიიღეს რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის მღვდელმსახურებმა, სახელმწიფო და საზოგადო მოღვაწეებმა, კულტურისა და მეცნიერების წარმომადგენლებმა. გამომსვლელთა შორის იყვნენ: მღვდელმთავარი ვსევოლოდ ჩაპლინი, პროფესორი, დიაკონი ანდრეი კურაევი, რუსეთის ფედერაციის სახელმწიფო სათათბიროს საზოგადოებრივ გაერთიანებათა და რელიგიურ ორგანიზაციათა კომიტეტის წარმომადგენელი ს.ა. პოპოვი, სახელმწიფო დუმის დეპუტატი ნ.ა. ნაროჩნიცკაია, რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტთან არსებული ადამიანის უფლებების კომისიის თავმჯდომარე ე.ა. პამფილოვა, მართლმადიდებელ ხალხთა ერთობის ფონდის პრეზიდენტი ს.ა. ალექსეევი და სხვები.

შეხვედრა აღინიშნა, რომ მთელ რიგ სფეროებში მართლმადიდებლები და ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაციები წარმატებით ითანამშრომლობდნენ. აქ იგულისხმება დსთ-ს ზოგიერთ ქვეყანაში რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის მორწმუნეთა უფლებების დაცვა, დაპირისპირება ფსევდორელიგიურ ორგანიზაციებთან, რომლებიც ხელყოფენ ადამიანის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას, თავისუფლებასა და მოქალაქეების ქონებას; პატიმრების, ბავშვების, ხანდაზმულებისა და ინვალიდების ღირსების დაცვის მიღწევა, პირადი ცხოვრების საიდუმლოსა და პიროვნების მსოფლმხედველობრივი თავისუფლების დაცვა, ეროვნული იმცირესობების დაცვა.

ე.ა პამფილოვამ ხაზი გაუსვა ეკლესიისა და უფლებადაცვითი ორგანიზაციების თანამშრომლობის განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ტოტალიტარულ სექტებთან დასაპირისპირებლად.

ამავე დროს გამომსვლელებმა აღნიშნეს მართლმადიდებლურ და ლიბერალურ-ჰუმანისტურ შეხედულებებს შორის განსხვავება პიროვნების თავისუფლებისა და ღირსების პრობლემასთან მიმართებაში. იგი არსებობს საღვთისმეტყველო, კულტურულ და პოლიტიკურ სიბრტყეებზე. როგორც ნ.ა. ნაროჩნიცკაიამ აღნიშნა, უთანხმოების არსი მდგომარეობს ადამიანის შესახებ არსებულ წარმოდგენებში. აქედან მომდინარეობს ევთანაზიისადმი, ჰომოსექსუალური კავშირებისადმი, ფემინიზმისადმი და თანამედროვე ყოფის სხვა მოვლენებისადმი განსხვავებული მიდგომა. ამას გარდა, სხვადასხვაობა შეიმჩნევა ფასეულობათა იერარქიის აგების თვალსაზრისითაც. მართლმადიდებელი სარწმუნოება პირველ ადგილზე აყენებს რწმენას, სამშობლოს, საკუთარი ენის სიყვარულს. თვით ადამიანის სიცოცხლის ფასეულობამაც კი შეიძლება მეორე პლანზე გადაინაცვლოს მაღალი იდეალების წინაშე.

როგორც ვხედავთ მოსოვში გამართული მრგვალი მაგიდა ცალმხრივი იყო და ადამიანის უფლებებისა და ლიბერალური ღირებულებების რეალური შეფასების ნაცვლად, მათი ფაქტობრივი იგნორირების მცდელობას უფრო გავდა რუსეთის პოლიტიკური მართლმადიდებლობის იდეოლოგების მხრიდან.

ბლაგოვესტ-ინფო

ბრიტანეთი და ქრისტიანობა

უილიამ დიპუციო

მრავალი განსხვავების მიუხედავად, ანგლიკანობასა და მართლმადიდებლობას შორის არსებობს აღსანიშავ მსგავსებათა მთელი რიგი, რაც შეუმჩნეველი არ უნდა დარჩეს. ფაქტია, ზოგიერთი მართლმადიდებლობაზე მოქცეული ანგლიკანი აცხადებს, რომ აღმოსავლური ეკლესია არის ანგლიკანური იდეალების ხორცშესხმა. გასულ საუკუნეში (XIX ს. - მთარგ.) საეკლესიო მცდელობებმა მეგობრებმა ურთიერთობების დასამყარებლად შექმნა ისტორიული ლანდშაფტი. ამ ურთიერთობათა განმტკიცების ყველაზე ბოლო მცდელობა ანგლიკანურ-მართლმადიდებლური ერთობლივი სამოძღვრო კომისიის შექმნა, რომელმაც 1998 წელს ეპისკოპოსთა ლამბეთის კონფერენციის ქება დაიმსახურა. სამწუხაროდ, ამ კომისიის არსებობა და მუშაობა ფართო საზოგადოებისთვის უცნობია.

მართლმადიდებლობასა და ანგლიკანობას შორის არსებული მსგავსებიდან ყველაზე თვალსაჩინო არის ორგანიზაციული მოწყობა. არც ერთ და არც მეორე საეკლესიო თემს არ გააჩნია ცენტრალიზებული ბიუროკრატია ან მმართველი ავტორიტეტი, როგორც ეს მიღებულია რომაულ კათოლიციზმსა და ზოგიერთ პროტესტანტულ ეკლესიაში. მართლმადიდებლობა, ანგლიკანობის მსგავსად, არის ეპისკოპოსების მიერ მართული ავტონომიური („ავტოკეფალური“) ეკლესიების ერთობა. კენტერბერიის მთავარეპისკოპოსის მსგავსად, კონსტანტინოპოლის პატრიარქი არის ისტორიულად მნიშვნელოვანი, მაგრამ სიმბოლური ფიგურა, რომლის იურიდიული ძალაუფლება სხვა ეპისკოპოსებზე (აქ, ისევე როგორც ზემოთ, ეპისკოპოსებში ავტორი გულისხმობს პატრიარქებს - მთარგ.) არ ვრცელდება. ასევე, მართლმადიდებლობაში მსოფლიო კრებების გადაწყვეტილებები კანონიკურად სავალდებულო არ არის, ვიდრე მათ არ განიხილავს და მიიღებს თითოეული ეროვნული ეკლესია. ანგლიკანობაში ასეთმა მოწყობამ გამოიწვია ერთიანობის კრიზისი. ახლანდელი ლამბეთის რეზოლუციები, რომლებმაც განამტკიცა ტრადიციული სექსუალური მორალის ბიბლიური ნორმები, ეპისკოპოსებმა მთელ მსოფლიოში გაავრცელეს. თუმცა ზოგიერთმა ეპისკოპოსმა აშშ-სა და კანადაში მოახდინა მისი იგნორირება და უარყო ისტორიულად მართლმადიდებლობა უფრო კარგად გრძნობდა თავს ამ ორგანიზაციულ მოწყობას დაქვემდებარებული, ვიდრე ანგლიკანობა.

ეს სტრუქტურული მსგავსება წარმოიშვა მსგავსი ეთოსიდან. რომაული კათოლიციზმისა და პროტესტანტიზმის ზოგიერთი ფორმისგან განსხვავებით რომლებსაც აქვთ მიდრეკილება, ზუსტად განსაზღვრონ მოძღვრებისა და პრაქტიკის თითქმის ყველა ასპექტი, მართლმადიდებლობაც და ანგლიკანობაც კმაყოფილია იმით, რომ მრავალ არარსებით კითხვას ღიად ტოვებს და მას უფრო საიდუმლოს სფეროს განაკუთვნებს. მაგალითად, როდესაც მართლმადიდებლობაც და ისტორიული ანგლიკანობაც ამტკიცებს ევქარისტიაში ქრისტეს რეალურ მყოფობას, არც ერთ მათგანს არ სურს მიიღოს კათოლიკების ტრანსუბსტანციის თეორია (ეს თეორია გულისხმობს ევქარისტის დროს პურისა და ღვინის არსობრივ, სუბსტანციურ გარდაქმნას ქრისტეს ხორცად და სისხლად - მთარგ.). ევქარისტიაში ქრისტეს მყოფობა, როგორც მართლმადიდებელი იტყოდა, არის „წმინდა საიდუმლო“.

საინტერესოა მათი დამოკიდებულება შობადობის ხელოვნური კონტროლის საკითხისადმი. მაშინ, როცა კათოლიციზმი კატეგორიულად კრძალავს შობადობის ხელოვნური კონტროლის ნებისმიერ ფორმას და ბუნების კანონის მის ლოგიკურ შედეგამდე მიყვანის აუცილებლობაზე ამახვილებს ყურადღებას, არც მართლმადიდებლობას და არც ტრადიციულ ანგლიკანობას არ სურს ასე შორს წასვლა. პირიქით, ისინი ოჯახის დაგეგმვისათვის კონტრაცეპტივების გამოყენებასთან დაკავშირებით იჩენენ ლოიალობას, ვიდრე ქალსა და მამაკაცში განაყოფიერების უნარიანობა სრულიად არ შეწყდა. დროდადრო მართლმადიდებლებიც და ანგლიკანებიც აკეთებენ განცხადებებს, რომლებიც განამტკიცებს რწმენისა და პრაქტიკის არსებით პრინციპებს, ხოლო დეტალების გადაწყვეტის თავისუფლებას მოძღვრებს ანდობენ.

ისტორიულად აღმოსავლური მართლმადიდებლობა აზიარებს ანგლიკანების მრავალ შეხედულებას რომაულ ეკლესიის ისეთ სწავლებებზე, როგორიცაა პაპიზმი, ქანდაკებების („ნაკვეთი ხატების“) გამოყენება, განსაწმენდელი, გამართლების საქმეები, სამღვდელოების უქორწინებლობა, გაყრის საკითხი. ფაქტია, მრავალი მართლმადიდებელი დაეთანხმებოდა იმ აზრს, რომ XVI საუკუნის რეფორმატორების ბრალდებები რომაული ეკლესიისა და მისი შუასაუკუნეების სისტემის წინააღმდეგ იყო კანონიერი. პრობლემა ისაა, რომ რეფორმები ძალიან შორს წავიდა - ამ აზრს მრავალი ანგლიკანი იზიარებს, განსაკუთრებით ანგლო-კათოლიკები, რომ ამ თვალსაჩინო ისტორიული მსგავსების მიუხედავად, ანგლიკანთა უმრავლესობისთვის მართლმადიდებლობა ჯერაც უცხოა.

მეცხრამეტე საუკუნის შუა ხანებში „ოქსფორდის მოძრაობიდან“ (ეს მოძრაობა დაიწყო 1833 წელს და მისი მიზანი იყო ანგლიკანური ეკლესიის რეფორმირება, მასში ზოგიერთი რომაულ-კათოლიკური სწავლებისა და რიტუალის აღდგენა; მისი ლიდერები ღრმად იყვნენ დაინტერესებულნი პატრისტიკული მწერლობით და ადრეული ეკლესიის ღვთისმსახურებით - მთარგ.) დაწყებული, ანგლიკანობის ზოგიერთი სექტორი გახდა უფრო ლიტურგიული, საკრამენტული. ისინი თავიანთ ღვთისმეტყველებაში ყურადღებას ამახვილებენ ღვთის განკაცებაზე. სანამ ანგლიკანობა ამ ტრაექტორიით მოძრაობს რომაულ კათოლიკურ ღვთისმეტყველებასთან ტანდემში, იგი ასევე მოძრაობს აღმოსავლური ეკლესიის პარალელურადაც. ეს განსაკუთრებით იგრძნობა განკაცების ღვთისმეტყველებასთან მიმართებაში, რაც მართლმადიდებლობაში საფუძვლად უდევს საიდუმლოებების, ხატებისა და ლიტურგიის ღვთისმეტყველობას. საიდუმლოებები, ხატები და ლიტურგია საღვთო მადლისა და „საღვთო ენერგიების“ ხორცშესხმაა, რისი მოდელიც არის ღვთის განკაცება. მაშინ, როცა დასავლური ეკლესია, პროტესტანტიზმის ჩათვლით, ფოკუსირებას ახდენს უფრო ვიწროდ ქრისტეს მსხვერპლშეწირვასა და გამართლების პრობლემაზე, აღმოსავლური ეკლესია კონცენტრირებულია შესაქმეზე, განკაცებასა და აღდგომაზე. გამოსყიდვა და გამართლება ასევე მნიშვნელოვანია, მაგრამ მათ გზაზე ისედაც გავივლით. მათ მნიშვნელობა ენიჭება მხოლოდ გზის დასასრულთან მიმართებაში. ეს ნაწილობრივ ეხმიანება ანგლიკანიზმს. სამწუხაროდ, ამას ზოგჯერ ემატება ცოდვისადმი პოსტმოდერნული ზიზღი და იმის აღნიშვნა, რომ ღვთის განკაცება არის არა ერთადერთი და უნიკალური მოვლენა, არამედ მეორდება ყოველ ჩვენგანში, რაც ცოტა გვაბნევს. თუმცა ტრადიციონალისტ ანგლიკანთა შორისაც მოიპოვება მსგავსება აღმოსავლურ მართლმადიდებლობასთან ლიტურგიკული, საკრამენტული და განკაცების თეოლოგიის საკითხებში, ანგლიკანობაში ლიტურგიისა და ღვთისმსახურებისადმი ნაწილობრივ განახლებული ინტერესის წყალობით.

ვ. პასმორი. „საიდუმლო სერობა“

და ბოლოს, მართლმადიდებლობის მიხედვით, ცხონების არსი მდგომარეობს არა უბრალოდ ცოდვისაგან გამოხსნაში, არამედ მორწმუნესა და ქრისტეს შორის მისტიკური ერთობის მიღწევაში (იხ. იოანე, 17,21-23 და II პეტრე, 1,4). ეს არის ნაწილი „განღმრთობად“ ანუ „თეოზისად“ წოდებული ღვთისმეტყველებისა, რომელიც მორწმუნეს აზიარებს ღვთის მადლსა და „ენერგიებს“ (მაგრამ არა არსს). საბოლოო მიზანი მხოლოდ ეს არ არის, ეს საღვთო ლიტურგიის გზით აწმყოში გაცხადებული პროცესია. მსგავსი იდეები შეიძლება დასავლეთშიც ვიპოვოთ, მაგრამ მათ მოსაძებნად სიღრმეში ჩასვლა და კვლევაა საჭირო.

როდესაც თანამედროვე ევანგელისტები ყურადღებას ამახვილებენ „ქრისტესთან პიროვნულ ურთიერთობაზე“, იმავე აზრს გამოხატავენ. ნათელია, რომ „განღმრთობის“ შესახებ მართლმადიდებლურ სწავლებას შეუძლია გაამდიდროს ჩვენი წარმოდგენა ცხონებაზე და ჩვენი ყურადღების ფოკუსირება მოახდინოს ღვთის მადლის მოქმედების საბოლოო მიზანზე. შეიძლება მხოლოდ ვივარაუდოთ, როგორი იქნება დასავლური ღვთისმეტყველება, ამდენი საუკუნის განმავლობაში რწმენის საქმეებისა და გამართლების საკითხებზე დაპირისპირებას რომ არ გაეფანტა მისი ყურადღება. მიუხედავად იმისა, რომ ეს გადამწყვეტი საკითხებია და მათ აღმოსავლური პერსპექტივიდან გამომდინარე უნდა მიექცეს ყურადღება, ჩვენ ძალიან ხშირად ხეებს შორის ვერ ვამჩნევთ ტყეს.

ინგლისურიდა თარგმნა ზურაბ ჯაშმა

ბრიტანეთი და ქრისტიანობა

კლაივ სტეპლზ ლუისი

კლაივ სტეპლზ ლუისი დაიბადა 1898 წლის 29 ნოემბერს ბელფასტში, მრეცხავის ოჯახში.

ადრეულ ასაკში გამოიჩინა ინტერესი მითოლოგიისა და ლიტერატურის მიმართ, რასაც ხელს უწყობდა და ავითარებდა მისი მასწავლებელი უ. ტ. კერკპატრიკი, რომლისგანაც ის კერძო გაკვეთილებს იღებდა 1914-1917 წლებში. 1917 წელს შევიდა ოქსფორდის უნივერსიტეტში, მაგრამ მალე ომში წავიდა, სადაც დაჭრეს. გამოჯამრთელების შემდეგ დაბრუნდა ოქსფორდში, დაასრულა სწავლა და ოცდაათი წელი ასწავლიდა ინგლისურ სიტყვებსაც წმ. მაგდალინას კოლეჯში.

თავის მეგობრებთან და კოლეგებთან ჯ.რ.რ. ტოლკიენთან და ჩ. უილიამსთან ერთად დააარსა უნივერსიტეტში მოღვაწეთა წრე, რომლებიც თავიანთ თავს უწოდებდნენ „ინკლინგებს“. 1954 წელს ლუისი სამუშაოდ კემბრიჯში გადავიდა, სადაც მიიღო კათედრა და დაიკავა პროფესორის თანამდებობა; 1955 წელს გახდა ბრიტანეთის მეცნიერებათა აკადემიის წევრი.

როგორც მეცნიერი, იგი ცნობილია გამოკვლევებით შუასაუკუნეების ინგლისური ლიტერაურის შესახებ, ხოლო როგორც ღვთისმეტყველი - შრომებით, რომლებშიც ქრისტიანობა განმარტებულია იმ ადამიანის თვალთახედვით, რომელმაც ბავშვობაში დაკარგა რწმენა და მას დაუბრუნდა უკან შუახნის ასაკში. მისი პირველი ლიტერატურული პუბლიკაცია იყო პოეტური კრებული „დამძიმებული სული“ (1919). პირველი ქრისტიანული ტრაქტატი „ტანჯვა“ დაწერა მეორე მსოფლიო ომის დასაწყისში. იმ დროს ეკლესიები მოულოდნელად გაივსო ხალხით და ლუისს ხშირად იწვევდნენ ხან მფრინავებთან, ხან რადიოში არა როგორც ფილოლოგს, არამედ როგორც მქადაგებელს.

ქართულ ენაზე თარგმნილია მისი ნაშრომი „უბრალოდ ქრისტიანობა“ და ქრისტიანული სულიერებით გამსჭვალული ზღაპრების კრებული „ნარნიას ქრონიკები“.

ლუისი მართლმადიდებლურ ღვთისმსახურებას სამაგალითოდ მიიჩნევდა: „ზოგი ზის, ზოგი მუხლზეა დაჩოქილი, ზოგი უბრალოდ დგას, ვიღაცა დადის და ამას არავინ აქცევს ყურადღებას. მართლაც გონივრული და ქრისტიანულია. ეკლესიისთვისაც კარგი წესია - „სხვის საქმეში ცხვირი არ ჩაყო“.

ლუისი იყო კვებეკის და მანჩესტერის უნივერსიტეტების ლიტერატურის დოქტორი, დიჟონისა და ლიონის უნივერსიტეტების ლიტერატურის საპატიო დოქტორი, ოქსფორდის წმ. მაგდალინას კოლეჯისა და კემბრიჯის საუნივერსიტეტო კოლეჯის საბჭოს საპატიო წევრი. 1948 წელს გახდა სამეფო ლიტერატურული საზოგადოების წევრი; 1957 წელს გადაეცა კარნეგის ფონდის საპატიო ჯილდო.

კლაივ ლუისი გარდაიცვალა 1963 წლის 22 ნოემბერს.

რამდენიმე წლის წინ დილაადრიანად სადალაქოში შესვლა დავაპირე, რადგან იმ დღეს ლონდონში უნდა გავმგზავრებულიყავი. მაგრამ პირველივე მიღებული წერილიდან შევიტყვე, რომ ლონდონში ჩემი წასვლა საჭირო აღარ იყო. გადავწყვიტე, თმის შეჭრაც სხვა დროისთვის გადამედო. მაგრამ მოულოდნელად გონებაში ვიღაცამ დაჟინებით ჩამძახა, თითქმის ხმამაღლა: „წადი დალაქთან...“ ამ ხმას ვერ შევეწინააღმდეგე. წავედი. ჩემს დალაქს უამრავი პრობლემა ჰქონდა და ზოგჯერ მეც ვეხმარებოდი ხოლმე. სადალაქოს კარის გაღება ვერ მოვასწარი, რომ შესძახა: „ო, როგორ ვლოცულობდი, რომ მოსულიყავით!“ და მართლაც, ერთი დღითაც რომ დამეგვიანა, ვეღარაფრით ვუშველიდი.

ამან შემძრა; ახლაც განცვიფრებული ვარ. რა თქმა უნდა, ეს უეჭველ საბუთად არ გამოდგება. ხომ ხდება დამთხვევა! ტელეპათიაც არსებობს, ალბათ...

თავს ვადექი კიბოსგან თითქმის შეჭმულ ავადმყოფს. სამ კაცს ერთდროულად თუ შეეძლო მისი ოდნავ ამოძრავება. ექიმები რამდენიმე თვის სიცოცხლეს წინასწარმეტყველებდნენ, მედდები (რომლებმაც ყოველთვის ყველაფერი უკეთ იციან) - მხოლოდ რამდენიმე კვირისას. ერთმა კეთილმა კაცმა კი მისთვის ილოცა... გავიდა წელი. როგორც ჩანს, ავადმყოფი განიკურნა... თუ რა მოხდა, არ ვიცი, ყმაწვილივით დადიოდა ქუჩაში. „არა, არა ეს უბრალოდ სასწაულია!“ - ამბობდა ამაზე რენტგენოლოგი.

ეგებ ასეც არის, მაგრამ როგორ გინდა ეს დაამტკიცო. ყველა მედიკოსი თანხმდება, რომ მედიცინა ზუსტ მეცნიერებებს არ განეკუთვნება. სამედიცინო პროგნოზები სასწაულების გარეშეც ხშირად ვერ მართლდება. ერთი სიტყვით, თუკი გსურთ, უფლება გაქვთ, არ ირწმუნოთ კავშირის არსებობა ლოცვასა და განკურნებას შორის.

ისმის კითხვა: „როგორი ფაქტია უეჭველი?“ პასუხი რთული არ არის: მეცნიერებისგან განსხვავებით, აქ ფაქტები არ არსებობს და არც შეიძლება არსებობდეს.

ზოგიერთი მოვლენა ჩვენი ერთგვაროვანი გამოცდილებით მტკიცდება. მიზიდულობის ძალა კანონია, რაკი არავის უნახავს, რომ რომელიმე სხეული მას არ ემორჩილებოდეს... მაგრამ ვთქვათ და აღსრულდა ყველაფერი, რაზეც ხალხი ლოცულობს, მაინც ვერანაირად დამტკიცდება ის, რასაც ლოცვის ძალას უწოდებენ. ლოცვა - ეს არის ვედრება, თხოვნა. თხოვნის არსი კი ბრძანებისგან განსხვავებით იმაშია, რომ იგი შეიძლება შეისმინო ან, პირიქით, არც კი ათხოვო ყური. როდესაც ყოვლისმცოდნე ღმერთი ერთობ უგუნურ ქმნილებათა თხოვნას ისმენს, მას, რა თქმა უნდა, შეუძლია არ გვისმინოს. ლოცვის უცვლელი წარმატება სულაც არ იმეტყველებდა ქრისტიანობის სასარგებლოდ. უფრო ჯადოქრობისა და მაგიის სფეროა ზოგიერთი ადამიანის უნარი, პირდაპირ მოახდინოს ზემოქმედება მოვლენათა მსვლელობაზე.

ეჭვგარეშეა, სახარებაში არის სიტყვები, ერთი შეხედვით, ნებისმიერი ჩვენი ლოცვის შესრულებას რომ გვპირდება. მაგრამ იქ სხვა რამეც არის ნათქვამი: მლოცველთა შორის საუკეთესო სთხოვდა სასმისის არიდებას და ვერ აირიდა. ამის შემდეგ, მგონი, უნდა დავივიწყოთ ლოცვაზე, როგორც „უებარ საშუალებაზე“ ფიქრი.

მრავალი მოვლენა და კანონი მტკიცდება არა გამოცდილებით, არამედ ცდით, ხელოვნურად მოწყობილი შემოწმებით - „ექსპერიმენტით“. შეიძლება ექსპერიმენტი ჩავატაროთ ლოცვაზე? იმას აღარ ვიტყვი, რომ ნამდვილი ქრისტიანი არაფრის დიდებით არ მიიღებს მასში მონაწილეობას. მისთვის ხომ გასაგებად არის ნათქვამი: „არ გამოსცადო უფალი ღმერთი შენი“. კარგი, ბატონო, ეს აკრძალულია, მაგრამ რამდენადაა შესაძლებელი მისი შესრულება?

წარმოვიდგინოთ, რომ ადამიანთა რაღაც რაოდენობა (რაც უფრო მეტი იქნება, მით უკეთესია) შეთანხმდება, ილოცონ A საავადმყოფოსათვის და არ ილოცონ B-სთვის. შემდეგ დაითვლიან შედეგებს: ნახავენ, რომ პირველ საავადმყოფოში უფრო მეტი განკურნების შემთხვევა და ნაკლები სიკვდილიანობაა. მეცნიერული სიზუსტისათვის ამის გამეორება რამდენჯერმე შეიძლება სხვადასხვა ადგილას.

მაგრამ საერთოდ არ მესმის, როგორ უნდა ვილოცო ასეთ პირობებში.

„სიტყვა აზრის გარეშე ცამდე ვერ აღწევს“, - ამბობს მეფე „ჰამლეტში“. ჩაილაპარაო ლოცვის სიტყვები და ილოცო, სულაც არ არის ერთი და იგივე; სხვანაირად რომ იყოს, ექსპერიმენტისთვის გაწვრთნილი თუთიყუშებიც გამოდგებოდა. თუ ჩვენი მიზანი არ არის ავადმყოფის განკურნება, ლოცვას ვერ შევძლებთ. ექსპერიმენტის მიღმა, ლოცვის სამეფოში, უმცირესი მიზეზიც კი არ არსებობს, რომ გსურდეს ერთის განკურნება და მეორისა - არა. თუ ლოცვას სიბრალულით კი არა, წმინდა მეცნიერული ცნობისმოყვარეობით წარმოთქვამთ, რაც უნდა თქვას ენამ, როგორც უნდა იმოძრაონ ბაგეებმა და მუხლებმა, თქვენ მაინც არ ლოცულობთ.

ასე რომ, ვერანაირი ექსპერიმენი ვერც დაამტკიცებს რაიმეს და ვერც უარყოფს. თუ გავიხსენებთ, რომ ლოცვა თხოვნაა და თუ მას სხვა სახის თხოვნასაც შევადარებთ, არც ისე უკმაყოფილონი დავრჩებით. ჩვენ ვევედრებით და ვთხოვთ არა მხოლოდ ღმერთს, არამედ ახლობლებსაც. ვთხოვთ, მოგვაწოდონ მარილი, მოგვიმატონ ხელფასი, ვიდრე შინ არ ვართ, მოუარონ ჩვენ კატას, უპასუხონ ჩვენს სიყვარულს. ისინი ხან ისმენენ ჩვენს თხოვნას, ხან - არა. მაგრამ წარმატების შემთხვევაშიც კი, ადვილი არ არის თხოვნასა და თანხმობას შორის მეცნიერული სიზუსტით მიზეზშედეგობრივი კავშირის დადგენა. იქნებ თქვენს მეზობელს უთხოვნელადაც მოევლო თქვენი კატისთვის; იქნებ თქვენს უფროსს უბრალოდ ეშინია, არ გადაგიბირონ და ჯიბეს იჩხრეკს? რაც შეეხება სიყვარულს, დარწმუნებული ხართ, რომ გულს სთხოვდით ლამაზ ქალს, დიდი ხნის წინ რომ არ ყოფილიყავით მისი რჩეული?

მეგობარს, უფროსს, მეუღლეს შეუძლია გითხრათ ან იფიქროს კიდეც, რომ ასე და არა სხვაგვარად მხოლოდ იმიტომ მოიქცა, რომ სთხოვენ; შეიძლება არც ჩვენ შეგვეპაროს ეჭვი მათ სიმართლეში. მაგრამ აღიარეთ, რომ თქვენი თუნდაც ურყევი რწმენა არ არის დამყარებული მეცნიერულ ცდაზე. მას პირადი ურთიერთობები ბადებს. ჩვენ ვიცით არა „რაღაცა მათ შესახებ“ - ჩვენ ვიცნობთ თავად მათ.

ასევე იბადება რწმენა, რომ ღმერთი ყოველთვის ისმენს და ზოგჯერ შეისმენს ჩვენს ლოცვებს. ის, ვინც კარგად იცნობს ამა თუ იმ ადამიანს, იოლად მიხვდება, თხოვნის გამო გააკეთა მან ის, რაც ჩვენ გვსურდა, თუ სხვა რამის გამო. და ვინც კარგად იცნობს ღმერთს, გაიგებს, მე ლოცვის პასუხად მივედი დალაქთან თუ არა.

ლოცვა არ არის ჯადოქრობა ან რაიმე ინსტრუმენტი. სინამდვილეში ის ან მხოლოდ თავის მოტყუებაა, ანდა პიროვნული ურთიერთობათა ჩანასახივით არასრულ ქმნილებასა და სრულ შემოქმედს შორის. ლოცვა-ვედრება, ლოცვა-თხოვნა ასეთი ურთიერთობის მხოლოდ ერთი უმცირესი ნაწილია. გულის შემუსრვა მისი კარის ზღურბლია, კრძალვა - მისი საკურთხეველი, ღმერთთან ყოფნის სიხარული - მისი ტრაპეზი. როდესაც ჩვენ მივმართავთ ღმერთს, პასუხი მხოლოდ შედეგია და თავისთავად არც თუ ისე მნიშვნელოვანი.

და მაინც ლოცვა-თხოვნა ჩვენთვის ნებადართულია და ის თავად უფალმა გვამცნო: „პური ჩვენი არსობისა მომეც ჩვენ დღეს“. აქ არც თუ მარტივადაა საქმე. თითქოს ყოვლისმცოდნეს სჭირდებოდეს ჩვენი კარნახი, ყოვლადმოწყალეს - ჩვენი წუწუნი. მაგრამ მას ასევე არ სჭირდება შუამავლები, არც სულიერი, არც უსულო. მას შეეძლო ჩვენი სიცოცხლის უზრუნველყოფა საკვების გარეშე, პურის მოცემა მიწათმოქმედებისა და მცხობელების გარეშე ანდა რწმენის გაღვივება მქადაგებლების გარეშე. მან კი ინება, ეთანამშრომლა მასთან მიწასაც, ამინდსაც, ცხოველებსაც, ჩვენს აზრსაც და ნებასაც. პასკალი ამბობს: „ღმერთმა ლოცვა თავისი ქმნილებისათვის დიდი პატივის მისანიჭებლად დააწესა, პატივისა, იყოს მიზეზი.“ და მან არა მხოლოდ ლოცვა დააწესა ამ პატივისათვის. იგი ამ პატივს ჩვენს ყოველ მოქმედებაში გვანიჭებს. საოცარია, რომ ჩემს ლოცვას შეუძლია ცხოვრებაზე იქონიოს გავლენა; არანაკლებ საოცარია (თუმცა მეტად - არა) ისიც, რომ მასზე გავლენას ახდენს ჩემი საქციელი. მგონია, რომ ღმერთი თვითონ არ აკეთებს იმას, რაც შეუძლია, რათა ღირსება მოგვანიჭოს ჩვენ, ადამიანებს. მას სურს, რომ ნელა და მოუქნელად ვაკეთოთ ის, რასაც თვითონ სწრაფად და ბრწყინვალედ გააკეთებდა. იგი ნებას გვრთავს, უგულებელვყოთ მისი მცნებები და ითმენს, თუ ჩვენ არ შეგვიძლია მათი შესრულება. ალბათ, ჩვენ ძალიან ბუნდოვანი წარმოდგენა გვაქვს, როგორ თანამოქმედებს სასრული, მაგრამ თავისუფალი ნება ყოვლისმპყრობელის ნებასთან. ისეც ჩანს, თითქოს უფალი მუდამ თავს იკავებს, ყოველ წამს უარს ამბობს თავის ხელმწიფებაზე. ჩვენ არ ვართ მომხმარებლები და მაყურებლები - ჩვენ უფლის თამაშში მონაწილეობის მიღების პატივი გვერგო. იქნებ ეს უბრალოდ ჩვენს თვალწინ მიმდინარე შესაქმეა? აი ასე, სწორედ ასე ქმნის ღმერთი რაღაცას - რაღაცას კი არა, ღმერთებს ქმნის... არაფრისგან!

მე უფრო საიმისოდ ვარ განწყობილი რომ ეს დავიჯერო, მაგრამ, უკეთეს შემთხვევაში, ეს მხოლოდ მოდელია ან სიმბოლო. ჭეშმარიტება, როგორიც ის არის სინამდვილეში, ჩვენი გონებისთვის მიუწვდომელია. დავკმაყოფილდეთ მცირედით. ლოცვა არ არის მექანიკა. ლოცვა არ არის მაგია. ლოცვა არ არის რჩევა ღვთისადმი. როგორც ყოველი ჩვენი ქმედება, ისიც ღმერთის ქმედებასთანაა დაკავშირებული, ურომლისოდ არაფერს ნიშნავს ყველა მიწიერი მიზეზი.

კიდევ უფრო საშიშია იმაზე ფიქრი, რომ ადამიანები, რომელთა ლოცვაც სრულდება, უფლის გავლენიანი ფავორიტები არიან მის სამეფო კარზე. იესოს ვედრება სასმისის არიდებაზე ამტიცებს, რომ ასე არ არის. ერთმა გამოცდილმა და კეთილმა ქრისტიანმა მკაცრი სიტყვები მითხრა: „მინახავს მრავალი აღსრულებული ლოცვა და მრავალი სასწაული, მაგრამ ისინი ჩვეულებრივ ეძლევა ნეოფიტებს - მოქცევის წინ და მოქცევიდან უახლოეს ხანში“. რა გამოდის, უფალი უპასუხოდ ტოვებს თავის საუკეთესო მეგობრებს? რას იზამ, საუკეთესოთა შორის საუკეთესომ შეჰღაღადა: „რატომ დამტოვე მე?“ როცა ღმერთი ადამიანი გახდა, ეს ადამიანი ჩვენზე ნაკლებად, ყველა ჩვენგანზე ნაკლებად იყო ნუგეშცემული. ეს არის დიდი საიდუმლო და კიდეც რომ შემეძლოს, მაინც ვერ გავბედავდი ამის ახსნას. გავაკეთოთ სხვა რამ: როცა იმედისა და ალბათობის მიუხედავად, სრულდება ისეთი ადამიანების ლოცვა, როგორებიც მე და თქვენ ვართ, არ უნდა გავამაყდეთ. უფრო ძლიერნი და გამოცდილნი რომ ვყოფილიყავით, ასე ფრთხილად და ნაზად არ მოგვეპყრობოდნენ.

თარგმნა ზურაბ ჯაშმა

ბრიტანეთი და ქრისტიანობა

თამარ გოგუაძე
კემბრიჯის მართლმადიდებლური ღვთისმეტყველების ინსტიტუტის სტუდენტი

ალექსანდრე სოლჟენიცინს ნობელის პრემიის მიღებისას წარმოთქმულ სიტყვაში უთქვამს: „ყველა ერი კაცობრიობის სიმდიდრეა. ერს მასში თავმოყრილი ცალკეული პიროვნებები ქმნიან. მათგან უმცირესიც კი, განსაკუთრებულ ფერს ატარებს და ღვთაებრივი განგებულების სახეს აირეკლავს“. რა შეიძლება აერთიანებდეს სრულიად სხვადასხვა კულტურისა და ტრადიციების და, შესაბამისად, განსხვავებული მსოფლმხედველობის ერებს, თუ არა ჭეშმარიტების ძიება და ღვთის სიყვარული. მაცხოვრის ჯვარცმით სხვადასხვა კულტურის მქონე ქვეყნები ქრისტიანობაში გაერთიანდნენ და თავიანთი კულტურა და ტრადიციები ქრისტეს ეკლესიაში მოიტანეს.

ინგლისში ქრისტიანობის ისტორია პირველი საუკუნეებიდან იწყება. ძველი ინგლისური ლეგენდები მაცხოვრისა და ღვთისმშობლის მიერ „ბრიტანიის“ მონახულებაზეც კი გვიამბობენ, თუმცა ამის შესახებ სარწმუნო წყაროები არ არსებობს. ისტორიკოსები წერენ, რომ, გადმოცემის თანახმად, I საუკუნეში (მაცხოვრის შობიდან 63-ე წელს) ფილიპე მოციქულს ბრიტანეთში იოსებ არიმათიელი გაუგზავნია. მან სახარება იქადაგა და ააგო პირველი ტაძარი, რომელიც დროთა განმავლობაში გლასტონბერის (ძველი კელტური დასახლება) სააბატოდ გადაქცეულა. დღეს ტაძარი აღარ არსებობს, მაგრამ ინგლისელი ქრისტიანები გლასტონბერის იმ ადგილად მიიჩნევენ, სადაც ქრისტიანობის საძირკველი დაიდო. სხვა გადმოცემის თანახმად კი, წმინდა პავლე მოციქულს სამოცდაათიდან ერთ-ერთი მოწაფე, არისტობულოსი ბრიტანეთის პირველ ეპისკოპოსად უკურთხებია. ბრიტანეთის მოქცევა ქრისტიანულ სარწმუნოებაზე რომაელ დამპყრობთა შემოსვლის დროს უკავშირდება.

ეკლესიის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა სწორედ ინგლისში მოხდა: ქ. იორკში გამოცხადდა ბიზანტიის იმპერიის შექმნა და კონსტანტინე დიდის იმპერატორობა. მართლმადიდებელი ეკლესია პატივს მიაგებს ინგლისელ წმინდანებს, რომლებიც დასავლეთისა და აღმოსავლეთის ეკლესიებს შორის განხეთქილებამდე ცხოვრობდნენ. წმინდა მეფეები და ბერ-მონაზვნები საუკუნეების მანძილზე ღვთისმეტყველებისა და ღვთისმსახურების სამონასტრო და საერო კერებს აყალიბებდნენ.

დასავლეთისა და აღმოსავლეთის ქრისტიანობას შორის მომხდარი განხეთქილების შემდეგ დასავლეთში აღმოსავლური ქრისტიანობა თანდათან დავიწყებას მიეცა და საბოლოოდ ყველაზე უცნობ რელიგიადაც კი გადაიქცა. ინგლისში მართლმადიდებელთა დიასპორის აღორძინება იმიგრანტთა მომრავლებას უკავშირდება. 1677 წელს ლონდონში გაიხსნა პირველი ბერძნული ეკლესია, რომელიც ხუთი წლის შემდეგ დაიხურა ანგლიკან ეპისკოპოსთან ურთიერთობის გამო. შემდეგ მართლმადიდებლური თაყვანისცემის ადგილი რუსეთის საელჩოს სამლოცველო იყო, რომელიც მთელი მეთვრამეტე საუკუნის მანძილზე მასპინძლობდა როგორც რუსებს, ასევე ბერძენ და ინგლისელ ახლადმოქცეულ მართლმადიდებლებს. 1838 წელს კი, ყოველგვარი წინააღმდეგობის გარეშე, გაიხსნა ბერძნული მართლმადიდებლური ტაძარი. დღეს დიდ ბრიტანეთში მართლმადიდებელ ეკლესიას აქვს რამდენიმე ეპარქია, რომელთა შორის ყველაზე ცნობილი და განსაკუთრებული მნიშვნელობის მქონე ეპარქია. მისი მმართველი წლების მანძილზე გახლდათ სუროჟელი მიტროპოლიტი ანტონი (ბლუმი). სუროჟის ეპარქია დაარსებისთანავე სიყვარულითა და შემწყნარებლობით იზიდავდა ინგლისელ საზოგადოებას. ღვთისმსახურება ტარდებოდა ინგლისურ ენაზე და მიტროპოლიტი ანტონი ყოველნაირად ცდილობდა, რომ მართლმადიდებელი თეოლოგია ადამიანთა გულებთან მიეტანა და თანამედროვე საზოგადოებისათვის გასაგები ენით აეხსნა.

ილის საკათედრო ტაძარი. VII საუკუნე

მიტროპოლიტი ანტონისა და სხვა ცნობილ თეოლოგთა შრომის შედეგად დღეს ინგლისში მართლმადიდებელი ეკლესიის მრევლი დღითიდღე იზრდება, თუმცა ისინი კვლავ უმცირესობას წარმოადგენენ ინგლისის ეროვნული ტრადიციული ეკლესიის გარემოში. გარემო პირობები აუცილებელს ხდის მართლმადიდებელთა მონაწილეობას ეკუმენურ მოძრაობაში, რადგან ინგლისელ მართლმადიდებელთათვის ურთიერთობა გარემომცველ სამყაროსთან, სადაც მათ უწევთ ცხოვრება, არის არა მხოლოდ მოვალეობა, არამედ დიდი შესაძლებლობა, რომ მართლმადიდებელი სიტყვის ჭეშმარიტება დაამოწმონ და ახარონ საზოგადოებას, რომელთა მიმართ ჭეშმარიტი ქრისტიანი მხოლოდ სიყვარულით არის განწყობილი. ამ საღმრთო სიყვარულის საფუძველზე, მიტროპოლიტ ანტონის ინიციატივით, 1999 წელს ჩაოყალიბდა კემბრიჯის მართლმადიდებელი ღვთისმეტყველების ინსტიტუტი. ინსტიტუტს ამჟამად ხელმძღვანელობს დიოკლიის ეპისკოპოსი კალისტოსი (უეარი). ინსტიტუტი არსებობს ეკუმენური თეოლოგიური ფედერაციის ბაზაზე და ექვემდებარება კჯემბრიჯის უნივერსიტეტს. დასწრებული სწავლება მიმდინარეობს ეკუმენური კონტექსტში, თუმცა მართლმადიდებელ სტუდენტთა უფლებები ჩვეულებრივ დაცულია და ყოველთვის, ნებისმიერ საკითხთან დაკავშირებით ხდება მართლმადიდებელი სტუდენტების პოზიციის გათვალისწინება პოზიციის გათვალისწინება და ხშირად მათი შეხედულებით დაინტერესებაც. არის შემთხვევები, როდესაც პროტესტანტი ლექტორებიც მართლმადიდებელი სტუდენტებისაგან ბევრ ჭეშმარიტებას იგებენ და საყურადღებოდ მიიჩნევენ. დასწრებული სწავლების გარდა ინსტიტუტში არსებობს დაუსწრებელი სწავლების კურსი, რომელიც მთლიანად არის პანმართლმადიდებლური. სამდღიან სემინარს თვეში ერთხელ კითხულობენ სხვადასხვა ქვეყნებიდან მოწვეული ცნობილი მართლმადიდებელი ეკლესიის ძლიერებაში. ინსტიტუტში სასწავლად იწვევენ არა მხოლოდ სასულიერო პირებს, არამედ მრევლის წარმომადგენლებსაც, რადგან მიიჩნევენ, რომ ძველ საქრისტიანოში მრევლს მნიშვნელოვანი ადგილი ჰქონდა ეკლესიის ცხოვრებაში და ამ ტრადიციის ასაღორძინებლად საჭიროა მრევლის შესაბამისი სასულიერო განათლება.

დასავლური მართლმადიდებლობის გაცნობისას, ალბათ, პირველ გაოცებას ყველა არადასავლელ სტუდენტში, იწვევს აკადემიზმი და რაციონალიზმი, რომელიც ჩვენთვის, სამწუხაროდ, მწიგნობრობასთან ასოცირდება. უნდა ითქვას, რომ დასავლური აზროვნებისათვის დამახასიათებელი რაციონალიზმი მართლმადიდებელ თეოლოგიასთან მიმართებაში აუცილებლობასაც წარმოადგენს, თუ მისი ბალანსირება ხდება სარწმუნოებით. კემბრიჯის მართლმადიდებელი ღვთისმეტყველების ინსტიტუტის საქმიანობა არა მარტო დასაფასებელია, არამედ მისაბაძ მაგალითადაც შეიძლება იქცეს. ინსტიტუტში წმინდა მამების ნაშრომების შესწავლა ხდება ფრთხილი და ფაქიზი დამოკიდებულებით. ამავე დროს კი, იმდენად, რამდენადაც სასწავლო პროცესს ხელმძღვანელობენ სასულიერო პირები, არ ჩანს იმის საშიშროება, რომ თეოლოგია მხოლოდ გონებით და რწმენის გარეშე შეიძლება ისწავლებოდეს. ინსტიტუტის ხელმძღვანელობა ყველაფერს აკეთებს იმისათვის, რომ სტუდენტებს სწავლის გარდა ლოცვის საშუალებაც შეუქმნან. ამისათვის მართლმადიდებელი ეკლესიის მოძღვარი ინსტიტუტის კაპელანად არის დადგენილი. თეოლოგიურ ფედერაციას, თავის მხრივ, აქვს დაწესებული ყოველთვიური ეკუმენური მსახურებები, რომლებზეც დასწრება ნებაყოფლობითია და მათზე დაუსწრებლობა არავითარ პრობლემას არ ქმნის.

ინგლისში არსებულ მართლმადიდებელ ეკლესიას ბევრი პრობლემა აქვს, უპირველესი, არა კონკრეტულად მართლმადიდებელთათვის, არამედ ზოგადად ეკლესიისათვის, არის უმცირესობაში ყოფნა, რის გამოც მართლმადიდებელი ეკლესიის უფლებები და შესაძლებლობები შეზღუდულია. ერთ-ერთი პრობლემა გარემოს სეკულარიზაციაა. ბევრმა ინგლისელმა სულ არაფერი იცის პროტესტანტიზმის შესახებ და მართლმადიდებლობა შესაძლოა ბევრს გაგონილიც არ ჰქონდეს. პროტესტანტთა შორის ბევრია ისეთიც, ვინც თავისი ცხოვრებითა და აზროვნებით ჭეშმარიტი ღვთისმსახურია. ინგლისელ ქრისტიანებს არაქრისტიანულ, სეკულარიზებულ გარემოში უწევთ ცხოვრება და მათი ქრისტიანობა სხვამხრივაც დასაფასებელია: აქ მართლმადიდებლობა დამყარებულია პიროვნულ არჩევანსა და უაღრესად მტკიცე გადაწყვეტილებაზე. თავისთავად ეს არის აშკარა ნიშანი ღვთისაგან გამორჩეულობისა. მათ განსაკუთრებულად მოეთხოვებათ, რომ სხვა კონფესიების წარმომადგენლების მიმართ ურთიერთობაში სიყვარულით და მოთმინებით ყოველდღე და ყოველ წუთს ამტკიცონ თავიანთი მართლმადიდებლობა, რათა მოყვასი არათუ დააბრკოლონ, არამედ თავიანთი სულგრძელობით ჭეშმარიტ ეკლესიაში გაერთიანების სურვილი ჩაუნერგონ.

სუროჟის ეპარქიის საკათედრო ტაძარი ლონდონში. რუსეთის საპატრიარქო

მართლმადიდებელი სტუდენტისათვის ინგლისში მოძიებული მართლმადიდებლური დიასპორა ის მშობლიური გარემოა, რომელიც ისევ და ისევ გვარწმუნებს, რომ მართლმადიდებელი ეკლესია არის ერთი, დაუნაწევრებელი, რომლის სამშობლო სასუფეველია და რომელიც მთელ მსოფლიოს უხმობს მის სიყვარულში ღვთაებრივი ერთობისაკენ; მართლმადიდებელ ეკლესიას ყველა უყვარს და არავის და არაფრის ეშინია, რადგან მას არათუ ცალკეული ადამიანები, არამედ ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ მოერევიან.

ბრიტანეთი და ქრისტიანობა

სუროჟელი მიტროპოლიტი ანტონი

ანტონ სუროჟელს ბი-ბი-სის კომენტატორმა მსოფლიოში ყველაზე მძლავრი ქრისტიანული ხმა უწოდა. საბჭოთა პერიოდში ეს ხმა ბი-ბი-სის რუსულენოვანი ეთერის მეშვეობით ახარებდა საბჭოთა ადამიანებს სიყვარულს, თავისუფლებას, ქრისტეს. მღვდელმთავარი არაფერს წერდა. მისი სიტყვა უსახური მასისადმი კი არა, თითოეული ადამიანისადმი იყო მიმართული. ამიტომაც ყველა მისი წიგნი აუდიო ჩანაწერების მიხედვითაა გამოცემული. დიდ ბრიტანეთში მისი მოღვაწეობა მონონაციონალური რუსული ეპარქიის ყველასთვის გახსნილ მართლმადიდებელ ეკლესიად გარდაქმნას მიეძღვნა. იგი არ იზღუდებოდა იმით, რომ რუსეთის ეკლესიის ეპისკოპოსი ერქვა. ღია იყო ყველას მიმართ. თავად მიდიოდა ყველასთან. ერთ-ერთ ინტერვიუში გვიამბობს, თუ როგორ დაუმეგობრდა ჰიპებს, როგორ ესწრებოდა მათ შეხვედრებს და საბოლოოდ, როგორ მოიყვანა ისინი ეკლესიაში. „ჩვენს ქვეყანაში მცხოვრები ადამიანები - ქრისტიანები, სკეპტიკოსები, ურწმუნონი - უდიდეს სულიერ ვალში არიან მიტროპოლიტ ანტონის წინაშე. იგი საუბრობს ქრისტიანული რწმენის შესახებ ყოველგვარი დაძაბვის გარეშე: შთააგონებს მორწმუნეს და მოუხმობს მაძიებელს. დაუღალავად იღვწის დასავლეთისა და აღმოსავლეთის ქრისტიანთა ურთიერთობის გასაღრმავებლად. მისი სახელი მთელ მსოფლიოში პატივისცემას იმსახურებს,“ - ამბობდა ანტონ სუროჟელის შესახებ კენტერბერიის ყოფილი მთავარეპისკოპოსი რობერტ რანსი.

ანტონ სუროჟელი მთელი ძალისხმევით ალაპარაკდა მაშინ, როდესაც აღარ შეიძლებოდა მოცდა, როდესაც ეკლესიაში ნაციონალიზმმა და ტრადიციებმა სახარების ადგილი დაიკავა, როდესაც სიძულვილს საღვთო მოშურნეობა დაერქვა, უპასუხისმგებლობას - ღვთისადმი მორჩილება, ფანატიზმს - რწმენა, მონობას - თავმდაბლობა, როდესაც თავისუფლება ყველაზე საშიში სიტყვა გახდა ქრისტიანთათვის, როდესაც მართლმადიდებლებმა ღმერთად მივიჩნიეთ ის, რაც მხოლოდ მიუთითებს ღმერთზე (არსებობს ასეთი აღმოსავლური შეგონება: მთვარე არ შეგეშალოს მთვარისკენ გაშვერილ თითში)... 2000 წელს სუროჟის ეპარქიის კონფერენციაზე მხცოვანმა მიტროპოლიტმა თავისუფლების შესახებ ისაუბრა. გთავაზობთ ფრაგმენტს ამ საუბრიდან.

ძალიან ნათელი, გამოკვეთილი... არა, არა, უფრო ბნელი განცდა მაქვს, რომ ვდგავართ რა მესამე ათასწლეულის ზღურბლზე, რაღაც, რთულ, გარკვეულწილად არასასურველ ეპოქაში შევდივართ. ეკლესიურობასთან მიმართებით კი ვფიქრობ, რწმენა მიზანსწრაფული და მთლიანი უნდა დარჩეს, მაგრამ ჩვენ არ უნდა ვუფრთხოდეთ თავისუფლად ფიქრსა და აზრის გამოხატვას. ეს ყველაფერი თავის დროზე მოწესრიგდება, მაგრამ თუკი ჩვენ მხოლოდ დაუსრულებლად ვიმეორეთ ის, რაც ადრე, დიდი ხნის წინ იყო ნათქვამი, რწმენას ზურგს შეაქცევს უფრო და უფრო მეტი ადამიანი. და იმიტომ კი არა, რომ ის, რაც უწინ უთქვამთ, არასწორი იყო, არამედ იმიტომ, რომ სხვა ენა და მიდგომაა საჭირო.სხვაგვარია ხალხი, დრო, სხვანაირად ვფიქრობთ. და მეჩვენება, რომ ღმერთს უნდა შთავენერგოთ და არ გვეშინოდეს, თავისუფლად ვიფიქროთ და განვიცადოთ. „თავისუფლად“ არ ნიშნავს „აღვირახსნილად“, ეს არც წარსულის, ტრადიციულის ზიზღს ნიშნავს, მაგრამ ღმერთს მონები არ სურს. „მე თქვენ მეტად აღარ გიწოდებთ მონებს, არამედ მეგობრებს...“ და უაღრესად მნიშვნელოვანი მგონია, შეგვეძლოს ფიქრი და ღმერთთან ამ ფიქრის გაზიარება. ჩვენ ვცხოვრობთ ახალ მსოფლიოში, სადაც ძალიან ბევრი რამაა, რაც შეგვიძლია მას გავუზიაროთ. ეს ძალიან კარგია, ძალიან მნიშვნელოვანია - თავისუფლად ფიქრი, ფიქრი რაღაცასთან მორიგების მცდელობის გარეშე. საჭიროა, მოაზროვნე, ფართო თვალსაწიერისა და აღქმის უნარის მქონე ადამიანებმა იფიქრონ და წერონ.

ხშირად ეკლესიაში - ვლაპარაკობ სასულიერო პირებსა და იმ ადამიანებზე, საკუთარ თავს მრევლის შეგნებულ ნაწილად რომ მიიჩნევენ - დამფრთხალნი არიან, შიშობენ, რაიმე არასწორი საქციელი არ ჩაიდინონ. მთელი ამ წლების შემდეგ, როცა არ იყო თავისუფლად ფიქრისა და ერთმანეთთან თავისუფლად საუბრის, ასეც ვიტყოდი, XIX საუკუნის სიმძიმის დაძლევის შესაძლებლობა, ძალიან ძლიერია შიში და სურვილი, უცილობლად ვიმეოროთ მხოლოდ ის, რაც უკვე მიღებულია და ეკლესიის ენად და აზრად არის ქცეული. ადრე თუ გვიან ეს უნდა შეიცვალოს.

ასე რომ, ეკლესიისთვის ახლა დგას ჟამი, როცა იგი, როგორც მეჩვენება, ერთი მხრივ, ცდილობს იყოს მკაცრად ტრადიციული, მაგრამ, მეორე მხრივ, ადამიანები მოუმზადებელნი არიან ამისთვის. და კიდევ, ზოგიერთი იწყებს ფიქრს და ამაში ხელს არ უწყობენ (მთლიანობაში ვამბობ და არა ცალკეულ ადამიანებზე). ხელიდან ხომ არ ვუშვებთ ღვთისაგან ბოძებულ შესაძლებლობას, რომ საეკლესიო ორგანიზაციიდან ვიქცეთ ეკლესიად?

ახლა მე იმ ზღვარს, როცა სამეცნიერო ან საღვთისმეტყველო განათლებას მეტად ვეღარ მივიღებ, ვეღარ ვსრულყოფ. და მხოლოდ იმაზე მინდა ლაპარაკი, რაც დამიგროვდა, სულში მომწიფდა ფორმის თვალსაზრისით თუ შეიძლება ბევრს ეს მიუღებლად ეჩვენოს, შინაარსით არ უნდა იყოს, მე მგონი, მიუღებელი. ვფიქრობ, არსობრივად მე არ ვცილდები სულს, საეკლესიო მამების სულს და ა.შ., მაგრამ სხვა ენით და სხვა ხალხთან ვსაუბრობ. ვფიქრობ, იმავეს ამბობდნენ არაერთი წმინდა მამის შესახებ, კირილე ალექსანდრიელზე რომ არაფერი ვთქვათ, სხვებზე და სხვებზე. „სიახლე, ფანტაზიორობა“... მაშინ ზუსტად ეს სიტყვები შესაძლოა არც კი უთქვამთ, მაგრამ დამოკიდებულება სწორედ ასეთი იყო. ვფიქრობ, ახლა ეკლესია ხანგრძლივ კრიზისს განიცდის...

როდესაც საბჭოთ კავშირი, როგორც ასეთი დამთავრდა, მეხსიერება თუ არ მღალატობს, რუსეთის პატრიარქს მივწერე: არ ელოდოთ ადამიანთა ცნობიერებაში სწრაფ ცვლილებას. ახლა ხდება ის, რაც მოხდა მაშინ, როდესაც ებრაელებმა ეგვიპტე დატოვეს. ისინი თავისუფლები გახდნენ, თავისუფლება კი სრულებითაც არ აღმოჩნდა სასურველი. ადამიანები ამბობდნენ: რატომ წამოვედით? სად არის ხორცით სავსე ქვაბები, სად არის კარგი ცხოვრება? მხოლოდ ქვიშაა ირგვლივ და კიდევ რაღაც, რასაც მოვინადირებთ. ეს ერთი და მეორეც: ეგვიპტიდან აღთქმულ მიწაზე რამდენიმე დღეში ან, ყველაზე მეტი, ერთ კვირაში შეიძლებოდა გადასვლა. მათ კი ორმოცი წელიწადი იხეტიალწეს. რატომ? იმიტომ, რომ ღმერთმა ახეტიალა მანამ, სანამ არ გარდავიდოდა მონობის გამოცდილების მქონე მთელი თაობა და მოვიდოდა თავისუფლებაში აღზრდილი თაობა, აღზრდილი სრულიად ველურ გარემოში, სადაც მხოლოდ ღმერთის რწმენა იყო და სხვა არაფერი. გზად სინას მთას მიადგნენ და ათი მცნება მიიღეს, მაგრამ მონების თაობა უნდა წასულიყო.

მეჩვენება, რომ ეკლესიის ხვედრიც იგივეა. მთელი ამ წლების შემდეგ, როცა ეკლესიას მხოლოდ ფორმისადმი უკიდურესი ერთგულებით შეეძლო არსებობა, რა თქმა უნდა, მეტისმეტად საშიშია, დაიწყო ფიქრი და დასვა შეკითხვა. საოცარია, ძველად ეკლესიის მამები მხოლოდ იმით იყვნენ დაკავებულნი, რომ კითხვებს სვამდნენ. თუკი ისინი პასუხობდნენ კიდეც, მხოლოდ იმიტომ, რომ თავადვე სვამდნენ კითხვებს. პასუხები არარსებულ კითხვებზე ციდან არ ცვიოდა. ეს იყო კითხვები იმ ადამიანების მიმართ, რომლებიც გარშემორტყმულნი იყვნენ წარმართობით ანუ სრულიად სხვაგვარი გამოცდილებითა და მსოფლმხედველობით. და აი, ჩვენ ეს უნდა გავითვალისწინოთ. ახლა ქრისტიანულ ქვეყანაში აღარავინ ცხოვრობს. არიან სულის გმირები და სახარების ერთგული ადამიანები და ა.შ. მაგრამ საუბარი ქრისტიანულ ქვეყნებზე, რომ ისინი ქრისტიანული ან არაქრისტიანული არიან, უკვე აღარ გვიწევს ისევე, როგორც გაუმართლებელია საუბარი, ვთქვათ, რუსული მართლმადიდებლობის შესახებ. მაგალითად, აქ, ლონდონში, მე ახლა ადამიანთა მთელი ჯგუფი (თუმცა არა მრავალრიცხოვანი) მსაყვედურობს. მეუბნებიან: თქვენ რუსულ მართლმადიდებლობას უღალატეთ, ვინაიდან „არარუსულ“ ეკლესიას აშენებთო.... მე კი თავიდანვე ვამბობდი, რომ ვაშენებ ეკლესიას, რაც შეიძლება მეტად რომ იქნება თავდაპირველი ადრეული ეკლესიის მსგავსი, სადაც ადამიანებს, რომელთაც არაფერი აქვთ საერთო ერთმანეთთან, მხოლოდ ერთი რამ აკავშირებთ: ქრისტე, მათი რწმენა. ადრეულ ეკლესიაში გვერდიგვერდ იდგნენ ბატონი და მონა, სხვადასხვა ენაზე მოლაპარაკე ადამიანები. აქ სწორედ იმისკენ მივისწრაფოდი, რომ ადამიანებს, როგორებიც უნდა ყოფილიყვნენ ისინი, შეძლებოდათ ეკლესიაში მოსვლა და თქმა: ჰო, ჩვენ გვაქვს საერთო: ღმერთი... მეჩვენება, რომ პრობლემის გადაწყვეტა სწორედ ეს არის. ვინაიდან, როდესაც ვიწყებთ საუბარს რუსულ, ბერძნულ ან რაიმე სხვა მართლმადიდებლობაზე, ჩვენ ვკარგავთ ადამიანებს. საქმე ის კი არ არის, რომ ჩვენ, როგორც სამრეკლოები, ვკარგავთ მათ. მახსოვს, ორმოც წელზე მეტი ხნის წინ ეპისკოპოს იაკობ აპამეელს ველაპარაკე, ძალიან კარგ ადამიანს. იგი მეუბნებოდა: იცით, ჩვენ წელიწადში ას ორმოცდაათამდე ახალგაზრდას ვკარგავთ, რადგან მათ ბერძნული აღარ ესმით... ვეკითხები, რატომ არ აგზავნით ჩვენთან? მიპასუხა: არა, გვირჩევნია, ისინი საერთოდ წავიდნენ, ვიდრე აღმოჩნდნენ „უცხო“ ეკლესიაში... აი, რის წინააღმდეგ ვიბრძოდი და კვლავაც ვიბრძოლებ, რადგან ჩვენ გვჭირდება მორწმუნეები - ადამიანები, რომლებიც შეხვდნენ ღმერთს. არ ვდებ „შეხვედრაში“ რაღაც გრანდიოზულ მნიშვნელობას, ყველას არ შეუძლია იყოს მოციქული პავლე, მაგრამ ვგულისხმობ იმ ადამიანს, ვისაც თუნდაც ძალიან მოკრძალებულად შეუძლია თქვას: მე მას ვიცნობ! ყველას, ვისაც ამგვარი რამის თქმა შეგვიძლია, ერთად დადგომაც ძალგვიძს, თუნდაც განსხვავებული წეს-ჩვეულებები გვყოფდეს ერთმანეთისგან. წეს-ჩვეულებებიც ხომ ისეთი რამაა, რაც იოლად არ გარდაიქმნება.

ვ. ვილინგი. „ნავი ოთახში“

კარგი იქნებოდა „რუსული საუბრების“ წარმართვის შესაძლებლობა კიდევ ერთი წელიც მქონოდა, რომ ზოგიერთ ძირითად საკითხს დავბრუნებოდი, მაგრამ ამ ძირითად საკითხებში შეიძლება იყოს მომენტები, რაც კეთილგანწყობით არ იქნება აღქმული... მამა გიორგი ფლოროვსკიმ როგორღაც მითხრა: იცით, ყველა საეკლესიო მამას აღმოუჩენ ერესს, გარდა გრიგოლ ღვთისმეტყველისა, რომელიც იმდენად ფრთხილი იყო, ზედმეტი არაფერი უთქვამს... ასე რომ, ყველას რაღაცას მოუძებნი. მაშინ მიიღე ის, რაც ნათქვამია და რაც არამართებულად გეჩვენება, გაიაზრე. საკუთარიც თქვი; მაგრამ მაინცდამაინც აუცილებელი კი არ არის გააკრიტიკო, არამედ ასე განსაჯე: აი, ამის გამო ამგვარი აზრები მომდის და ვნახოთ, როგორ შეავსებენ ან გამართავენ სხვისას... ვფიქრობ, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ახლა ჩვენ ვიაზროვნოთ და აზრები ერთმანეთს გავუზიაროთ თუნდაც იმ რისკით, რომ შეცდომებს დავუშვებთ, მაგრამ ვინმე შეგვისწორებს და სულ ეს იქნება.

მახსოვს, როგორ შევცბი, ორმოცდაათი წლის წინ ნიკოლაი ზერნოვმა რომ მითხრა: „ეკლესიის მთელი ტრაგედია მსოფლიო კრებებით დაიწყო, როდესაც ისეთი საგნებისთვის სახელის დარქმევა მოინდომეს, რაც იმ დროისათვის ჯერ კიდევ მყიფე მდგომარეობაში უნდა დაეტოვებინათ“. ვფიქრობ, იგი მართალი იყო, მაგრამ ასე ახლა ვფიქრობ, მაშინ კი მეხდაკრულივით ვიყავი. ეს ნათქვამი იმას არ ნიშნავს, რომ მსოფლიო კრებები მცდარია. მაგრამ ამ კრებებზე გამოითქვა ის, რასაც ჩასწვდნენ ცხოვრებიდან გამომდინარე... ეს პროცესი გაგრძელდა და მას შემდეგ სხვა ღვთისმეტყველებიც ჩასწვდნენ რაღაცას ცხოვრებისეულად... მაგალითისთვის, მამა სერგი ბულგაკოვს ერეტიკოსად თვლიდნენ, მაგრამ ახლა ბევრი მას სრულიად სხვაგვარად აფასებს. თუმცა სიმართლე არც ის არის და არც ეს. აქვს მას რაღაც, რაც მიუღებელია, და პირიქითაც...

ფრაგმენტი მიტროპოლიტ ანტონის საუბრიდან.
8 ივნისი, 2000 წელი.

თარგმნა ბექა მინდიაშვილმა

ბრიტანეთი და ქრისტიანობა

ნორმან რიჩარდსონი

ათწლეულების განმავლობაში მუშაობდა მშვიდობისა და ურთიერთგაგების ერთობლივი, კათოლიკურ-პროტესტანტული სასწავლო პროგრამის ჩამოყალიბებაზე. ის ამჟამად რელიგიური მეცნიერების უფროსი ლექტორია (მასწავლებელთა მომზადების დარგში) სტრანმილისის საუნივერსიტეტო კოლეჯში, ბელფასტში და არის აგრეთვე ჩრდილოეთ ირლანდიის რწმენათშორისი ფორუმის მდივანი, კორიმელას საზოგადოების წევრი.

თერთმეტი სექტემბრის ტრაგედიის წლისთავთან დავავშირებულ ტელეგადაცემაში გაერთიანებული სამეფოს წინამძღვარმა რაბინმა, დოქტორმა ჯონათან ზექსმა აღნიშნა, რომ „რელიგია ცეცხლსა ჰგავს: ის თან ათბობს და თან წვავს ლიდეც. ჩვენ კი ამ ცეცხლის ალის მცველები ვართ”. ამ სიტყვებით ის არა მხოლოდ თავისი რელიგიის აღმსარებლებს მიმართავდა, არამედ ცდილობდა სხვა რწმენის ადამიანთა ყურადღებაც მიეპყრო.

მეც ვფიქრობ, რომ ყოველი ჩვენგანი, თავისი რელიგიურობისა და აღმსარებლობის მიუხედავად, უნდა ინაწილებდეს ამ ალის მცველის ფუნქციებს. როგორც გლობალურად ურთიერთდამოკიდებული მოქალაქეები, ჩვენ აუცილებლად უნდა ვაცნობიერებდეთ რელიგიათაშორისი დიალოგისა და ერთიანობისთვის საერთო პასუხისმგებლობას. მე, როგორც ჩრდილოეთ ირლანდიის ინტერრელიგიური ფორუმის წევრი და როგორც სპეციალისტი, რომელიც ამზადებს პედაგოგებს განსხვავებულ კულტურულ და რელიგიურ სიტუაციაში სამუშაოდ, დარწმუნებული ვარ, რომ აღნიშნული პასუხისმგებლობის აღსრულების უამრავი მნიშვნელოვანი გზა არსებობს.

ჩვენს თანამედროვე პლურალისტურ სამყაროში უკვე არარეალურია მონოკულტურულ იზოლირებულ საზოგადოებაში ცხოვრება, რადგან ჩვენ მუდმივად გვიწევს შეხება ჩვენს ირგვლივ არსებულ აშკარა განსხვავებებთან. თუმცა, გარშემო ბევრია ისეთი ადამიანი, რომლებსაც არ შეუძლიათ ან უბრალოდ არ სურთ ამის დაჯერება. რელიგიურ მიმდინაროებათა უმრავლესობა ხშირად უმცირესობების მიმართ ინდიფერენტულ დამოკიდებულებას ავლენს ან მის იგნორირებას ახდენს. ზოგიერთი საგანმანათლებლო სისტემა და განათლების სპეციალისტი არ არის განწყობილი აღიაროს კულტურათა შორის არსებული რეალობა. კულტურული და რელიგიური მრავალფეროვნების სწავლების პროცესი, ზოგიერთის აზრით, მხოლოდ და მხოლოდ შეუთავსებლის შეთავსების მცდელობაა და სხვა არაფერი; ზოგიერთისთვის პლურალიზმი, როგორც საშიში ალბათობა, დახურული თემაა; ზოგიც საკუთარი კულტურული თვითმყოფადობის დასაცავად სეპარატიზმს მიმართავს. ჩემი ღრმა რწმენით, კულტურული თვითმყოფადობა შესისხლხორცებულია მუდმივად ცვლად და მზარდ ურთიერთგაგებასთან და არამც და არამც იზოლაციასთან.

ადამიანის უფლებების ერთ-ერთ საყოველთაოდ აღიარებულ პუნქტში გაცხადებულია მშობლების არჩევანის თავისუფლების შესახებ, მისცენ შვილებს რულიგიური განათლება. ეს საკითხი მეტად მნიშვნელოვანია იმ კონტექსტში, როცა მსგავს თავისუფლებას რაიმე საშიშროება ემუქრება. თუმცა, ეს საკითხი უფრო და უფრო საეჭვო ხდება მაშინ, როცა რელიგიურად სეპარატისტული განათლება წინააღმდეგობაშია კულტურათა და საზოგადოებათა შორის დიალოგის აუცილებლობასთან, ერთიანობასთან და მშვიდობასთან. მიუხედავად იმისა, რომ ეს შესაძლოა უხერხული თემა იყოს ზოგიერთი რელიგიური მიმდინარეობისათვის, ჩვენ მას მაინც უნდა გავუსწოროთ თვალი. ჩრდილოეთ ირლანდიაში, სადაც ცალკეულ რელიგიურ საფუძველზე დამყარებული განათლება დაახლოებით 90%25-ითაა ეფექტური, ქრისტიანულ საზოგადოებაში ძალიან მწვავედ დგას ინტეგრირებული და შერეული სკოლების მომრავლების საკითხი. ეს არც თუ უმნიშვნელოდ განაპირობებს ბრიტანეთში მუსლიმების, სინკხებისა და სხვა რელიგიის აღმსარებლებისათვის სარწმუნოებრივი სკოლების მომრავლებით გამოწვეულ შეშფოთებას.

ბოლო ათწლეულების მანძილზე ჩვენ შევიძინეთ როგორც რომელიმე ერთი აღმსარებლობის ფარგლებში, ასევე სხვადასხვა რელიგიებს შორის რელიგიური დიალოგის კონცეფციის წვდომის უნარი. პატიოსნების, გულახდილობისა და რწმენის კოდექსმა, განსხვავებების მიმართ პატივისცემისა და გულწრფელი ურთიერთგაგების სურვილმა განაპირობა ახალი ურთიერთობების დამყარება კათოლიკებს, მართლმადიდებლებსა და პროტესტანტებს შორის ისევე, როგორც ებრაელებს, მუსლიმებს, ქრისტიანებს, ბაჰაიტებს, ინდუსებსა და სხვა რელიგიების აღმსარებლებს შორის. ზემოთ ჩამოთვლილი პრინციპები კარგადაა ჩამოყალიბებული ისეთი ორგანიზაციების სხვადასხვა ოფიციალურ განცხადებებში, როგორებიცაა: ეკლესიათა მსოფლიო საბჭო, ბრიტანეთის ეკლესიების გაერთიანება, გაერთიანებული სამეფოს აღმსარებლობათაშორისი სამუშაო ქსელი და სხვა არასამთავრობო ორგანიზაციები. აღმსარებლობათა შორის ერთობლივი პასუხისმგებლობის ეთიკის არსებობა ხატოვნადაა აღწერილი ჰანს კიუნგის, პოლ ნითერისა და სხვათა ნაშრომებში. საერთაშორისო ინტერრელიგიური პროექტები, რომელთაგან ერთ-ერთი 2003 წლის ივლისში ავსტრიის ქალაქ გრაცში განხორციელდა, საშუალებას გვაძლევს შევისწავლოთ ამ მიმართულებით დაგროვილი გამოცდილება. ჩრდილოეთ ირლანდიაში არსებულ აღმსარებლობათაშორის სამუშაო ქსელში ჩვენ დავამუშავეთ სტრატეგია, რომელიც მოიცავს რელიგიებს შორის დიალოგისადმი მიძღვნილი ფორუმების ჩატარებას და ამავე დროს ხელს უწყობს სპეციალური პროგრამების განხორციელებას საზოგადოებაში ცნობიერების ასამაღლებლად. აღნიშნული პროგრამები გულისხმობს საჯარო სამსახურებისათვის ტრენინგის პროგრამას, საგამოფენო ტურნეებს, სხვადასხვა აღმსარებლობათა სპეციალური კალენდრის გამოცემას, ჯანდაცვის მუშაკთათვის სახელმმღვანელო პრინციპების ჩამოყალიბებას და ჩრდილოეთ ირლანდიის პირველ აეროპორტში „სიმშვიდის ოთახის“ დაარსებას.

თუმცა, როგორც ჩრდილოეთ ირლანდიაში, ასევე ნებისმიერ სხვა ქვეყანაში, აღმსარებლობათაშორისი დიალოგის პრინციპები ემსახურება ადამიანთა გარკვეულ წრეს და მათი, ხშირად გაუგებარი აღმსარებლობების მთავარ პრინციპებზე გავლენის მოხდენას. მსგავსი ღონისძიებები უხერხული კითხვების წინაშე აყენებს იმათ, ვისაც თავისი რელიგიის პირველად დანიშნულებად „ურწმუნოთა მოქცევა“ მიაჩნია. ხიდების მშენებლობა არა მხოლოდ რომელიმე ერთი რელიგიის ფარგლებშია აუცილებელი, არამედ სხვადასხვა აღმსარებლობებსა და, აგრეთვე, რელიგიაზე დაფუძნებულ საგანმანათლებლო პროგრამებს შორისაც.

ჩამოთვლილ სირთულეებს შორის ურთულესია რელიგიური განათლების სფერო. მე ვცდილობ, სრულყოფილად გავერკვე კონფესიურ აღმსარებლობასა და რელიგიურ განათლებას შორის არსებულ განსხვავებებში, რადგან ორივე სფერო ერთნაირად მნიშვნელოვანია. ის, ვისთვისაც საკუთარი სარწმუნოების მიმდევართა მითითებები და შენიშვნებია მთავარი, უმეტესად ძალიან მომთხოვნნი არიან საკითხის მიზნისა და არსის მიმართ, რაც საუკეთესო შემთხვევაში, ბევრს არაფერს ნიშნავს. სარწმუნოებრივი აღზრდა პლურალისტურ საზოგადოებაზე მხოლოდ მაშინ მოახდენს გავლენას, როცა ის შეძლებს სხვა სარწმუნოებათა გაგებას და არა - მათ უგულებელყოფას; როცა მზად იქნება, გაიზიაროს ურთიერთობის პრინციპები და დაიწყოს დიალოგი. მორწმუნეთა საზოგადოებებს საკმაოდ ბევრის გაკეთება შეუძლიათ იმისათვის, რომ ადგილობრივი თემების „სარწმუნოებრივი ოაზისების“ გარშემო აღმართული ჯებირები ურთიერთგაგების ხიდებით შეცვალონ. ასეთი საკითხები ოჯახების, მეზობლებისა და სარწმუნოებრივი ცენტრების დონეზე და, - შესაძლოა ადგილობრივ სასწავლო დაწესებულებებშიც მოგვარდეს.

სახელმწიფო დაფინანსებაზე მყოფ სკოლებში რელიგიური განათლების პროგრამების თვალსაზრისით ჯერაც ბევრი რამაა გასაკეთებელი, რათა საზოგადოებამ ირწმუნოს მათი გულწრფელი მიზნებისა. თუმცა სკოლებში რელიგიური განათლების როლის შესახებ არსებობს სერიოზული შეშფოთება და აზრთა სხვადასხვაობა; საზოგადოებაში ჯერ კიდევ ფართოდაა გავრცელებული შეხედულება, თითქოს ზოგიერთ ქვეყანაში რელიგიური აღზრდა სკოლებში ემსახურება კონკრეტულ რწმენასთან დაკავშირებულ მითითებებს და არა განსხვავებული აღმსარებლობის მქონე პირთა შორის ღია ურთიერთობების სწავლებას. ბავშვებს შორის რასიზმისა და სექტანტიზმის შესახებ გამოკვლევის შედეგები ცხადყოფს, რომ უარყოფითი დამოკიდებულება შესაძლოა ძალიან ადრეულ ასაკში ჩამოყალიბდეს, თუმცა რელიგიის მასწავლებელთა გარკვეული ნაწილი ჯერ კიდევ ამტკიცებს, რომ პატარებისთვის „სხვა რელიგიების სწავლება ძალიან დამაბნეველია“. ჩრდილოეთ ირლანდიაში სასკოლო რელიგიური განათლება რჩება ქრისტიანული ეკლესიების მიერ მკაცრად კონტროლირებად სფეროდ. იგი შემოიფარგლება მხოლოდ მათი „საკუთარი“ ტერმინოლოგიით და ჯერჯერობით არ შეიცავს მსოფლიო რელიგიების შესახებ ცოდნის არავითარ ელემენტს. ბოლო ათწლეულის განმავლობაში ჩრდილოეთ ირლანდიაში არსებული აღმსარებლობათაშორისი ფორუმი აქტიურ გამაერთიანებელ კამპანიას ეწევა; 2001 ნელს მან ოფიციალური მოწოდებით მიმართა მათ, „ვინც სერიოზულადაა დაინტერესებული სკოლებში რელიგიური აღზრდით და მზადაა სათანამშრომლოდ ბალანსირებული და გონივრული სასწავლო პროგრამის ჩამოყალიბებისათვის“. სამწუხაროდ, დღემდე მიღებული გამოხმაურებები მაინც და მაინც საიმედო არ არის. შესაძლოა, ჩრდილოეთ ირლანდიაში ან ნებისმიერ სხვა ქვეყანაში რელიგიური განათლების მიმართ პლურალისტური საზოგადოებისათვის მისაღები ისეთი პედაგოგიური მიდგომა ჩამოყალიბდეს, რომელიც გაითვალისწინებდა მოსწავლის საერთო განათლების დონეს, მასწავლებლის კეთილსინდისიერებასა და თავად შესასწავლი საგნის არსს. ასეთი მიდგომა მეტად წარმატებული იქნება აღმსარებლობათაშორისი პარტნიორობისა და ურთიერთნდობის პირობებში. ჩვენ უნდა ვისწავლოთ ბავშვების სასწავლო საჭიროებების უზრუნველყოფისა და მათი კონფესიური საჭიროებების ერთმანეთისაგან გარჩევა, განსაკუთრებით ისეთ სკოლებში, სადაც სხვადასხვა რელიგიური აღმსარებლობისა და მიმდინარეობების წარმომადგენელთა ან საერთოდ არარელიგიური ოჯახების ბავშვები სწავლობენ. ჩვენ ასევე უნდა ვაღიაროთ, რომ კარგად შედგენილი აღმსარებლობათაშორისი სწავლების პროგრამა არ არის მხოლოდ ინფორმაციის წყარო ან დიდაქტიკური საშუალება. კვლევის ეფექტურად წარმართვის პროცესში რელიგიურ ცნობიერებასა და აღქმას დიდი მნიშვნელობა აქვს, მით უფრო, თუ იგი ეფუძნება განწმენდას, თანაგრძნობას, შემოქმედებითობას, პიროვნებებსა და ჯგუფებს შორის ურთიერთობის დამყარებას, განმტკიცებულია სერიოზული მოსაზრებებით. ასეთ პროგრამას სჭირდება „თავისუფალი სივრცე“, რომელშიც ახლად ჩამოყალიბებული ნდობა გაუნათლებლობისა და გულგრილობის ადგილს დაიკავებს. ამოცანის შესასრულებლად მნიშვნელოვანია „საერთო ნათესაური მოქალაქეობრიობის“ მშენებლობაც, როგორც ადგილობრივ, ასევე გლობალურ ჭრილში.

ვიღაცამ თქვა, რომ საზღვრების დაცვის საუკეთესო გზა ერთდროულად ამ საზღვრის ორივე მხარეს დგომაა. შესაძლებელია თუ არა, რომ თანამედროვე პლურალისტურ სამყაროში, მორწმუნე ადამიანებისათვის სხვა რელიგიურ ტრადიციებთან ინტეგრირებისგან თავდაცვის საუკეთესო გზას სხვათა რელიგიებთან შემოქმედებითი ურთიერთობის სურვილი წარმოადგენდეს? ასეთი სახით რელიგიის სწავლება მნიშვნელოვანი განაცხადია რასიზმის, სექტანტიზმისა და ეთნოცენტრიზმის წინააღმდეგ.

რელიგიები, განხეთქილებები, ღირებულებები და შეხედულებები განათლებაში

გამოძახილი ჩრდილოეთ ირლანდიიდან - რელიგია, განხეთქილება და თავდაცვა

ისეთი ტერმინების შეპირისპირება, როგორიცაა, „რელიგიური სულიერება“ და „განათლება მშვიდობისათვის“, უმეტესად შეუმჩნეველი რჩება შეუიარაღებელი თვალისათვის. თუმცა მსოფლიოს ბევრ კუთხეში რელიგია განხეთქილების, უთანხმოებისა და ხშირად ძალადობის ცენტრში ხვდება. განათლების პროცესი, რელიგიის წარმომადგენლებთან მისი ისტორიული კავშირის წყალობით, ადვილად ასოცირდება სოციალურ კონტროლთან და დომინირებასთან. თუკი ჭეშმარიტი საფუძვლის არსებობა აუცილებელი პირობაა რელიგიურ ღირებულებებსა და პრინციპებზე დამყარებული სამშვიდობო განათლების სისტემის ჩამოსაყალიბებლად და დასანერგად, მაშინ რაღაც უეჭველად უნდა გაკეთდეს ამ უარყოფითი ასოციაციების გასანეიტრალებლად.

ასეთი დაძაბულობა ნამდვილად არსებობს ჩრდილოეთ ირლანდიაში, სადაც, სამწუხაროდ, რელიგია გარეულია დაპირისპირებისა და განხეთქილების არასასიამოვნო ექსცესებში, თუმცა ხანდახან შემრიგებლისა და იმედის მომცემის როლშიც გვევლინება. ჩრდილოეთ ირლანდიის სკოლები ტრადიციულად განცალკევებულად ასოცირდება რომელიმე დომინანტურ ქრისტიანულ მიმდინარეობასთან, კათოლიკური იქნება ეს თუ პროტესტანტული, სადაც ბავშვების უდიდესი უმრავლესობა (90%25-ზე მეტი) მათი თემის კულტურულ-რელიგიური ტრადიციების მატარებელ სკოლაში დადის. ვიდრე ერთნი ამტკიცებენ, რომ ასეთი განცალკევება ხელს უშლის საზოგადოებრივ და რელიგიურ იდეალებს, მიაღწიოს ე.წ. „უსაფრთხო სამოთხემდე“, სხვები დაობენ, რომ ამით მხოლოდ რელიგიის დანაწევრება ხდება სოციალური და პოლიტიკური ნიშნით, რაც ხელს უნყობს გაუნათლებლობის, ცრურწმენებისა და სექტანტიზმის გაძლიერებას. გარდა იმისა, რომ განცალკევებული და დანაწევრებული სკოლები სეპარატიზმის ერთი უტყუარი სიმპტომია, ის უშუალოდაა გადაჯაჭვული მის გამომწვევ მიზეზებთან. ჩრდილოეთ ირლანდიაში არსებულ საეკლესიო იერარქიებში აღნიშნულ თემაზე მსჯელობისას თავდაცვითი ტენდენცია აღინიშნება.

ბოლოდროინდელ ტელეგადაცემაში გაერთიანებული სამეფოს ნინამძღვარმა რაბინმა, დოქტორმა ჯონათან ზექსმა გამოჰყო ორი სფერო, რომელშიც რელიგიას განსაკუთრებული სიფრთხილე მართებს - პირველი: რელიგიამ არ უნდა აიღოს ძალაუფლება მიუხედავად იმისა, რომ გავლენის სურვილი გარკვეულწილად მისაღებია; და მეორე: რელიგიამ ყოველთვის მშვიდობა უნდა მოუტანოს მას, ვინც განსხვავებული შეხედულების მქონეა რელიგიაზე. თუ რელიგია არღვევს ამ პირობებს, ის ცუდი რელიგიის შექმნას უწყობს ხელს! ბევრ ადამიანს განათლებასთან დაკავშირებით (და არა მარტო ამ საკითხთან) ჰგონია, რომ რელიგიის ავტორიტეტული მსახურნი საგრძნობლად გასცდნენ ზემოქმედების ფუნქციებს და პირდაპირ თუ არაპირდაპირ, ძალაუფლების მნიშვნელოვანი წარმომადგენლები გახდნენ. ამ შემთხვევაში კიდევ უფრო ნაკლები „ადგილი“ რჩება მათთვის, ვინც განსხვავებულია. ეს ჩრდილოეთ ირლანდიისთვის არ წარმოადგენს რაიმე განსაკუთრებულ მოვლენას, თუმცა მას გარკვეული რეზონანსი აქვს საზოგადოებაში, სადაც განათლების ფართო სექტორია გამოცალკევებული შესაბამის რელიგიურ მიმდინარეობასთან ერთად.

რელიგია და პლურალიზმი განათლებაში

ჩრდილოეთ ირლანდია გაერთიანებული სამეფოს სხვა დანარჩენ ნაწილებთან, ირლანდიასთან და ევროპის ბევრ ქვეყანასთან ერთად აგრძელებს რელიგიური განათლების სასწავლო პროგრამებში შეტანას. ზოგიერთ სკოლაში, განსაკუთრებით კათოლიკური ტრადიციების მიმდევარ სკოლებში, ღიად და დაუფარავად ქადაგებენ რელიგიური სწავლებისას, მაშინ, როცა სხვა სკოლებში უფრო საპირისპირო ტენდენციები შეიმჩნევა. ამ საკითხის გარშემო ბევრი გაუგებრობა ხდება. სკოლის ფუნქცია სარწმუნოებრივი აღზრდა-განათლების მიცემაა თუ მისი მიზანი მხოლოდ რელიგიური ცნობიერების ამაღლება უნდა იყოს? ეს კი კრიტიკული საკითხია მსოფლიოს მზარდი პლურალისტური საზოგადოებისათვის და განათლების სისტემაში რელიგიური ფასეულობებისა და სულიერების თაობაზე ნებისმიერი მსჯელობისას მხედველობაში აუცილებლად უნდა იქნას მიღებული, რომ არსებობს რელიგიური ორგანიზაციების მიერ სკოლებსა და სასწავლო პროგრამებზე კონტროლის მოპოვების პოტენციური საშიშროება.

თქვენი მონა-მორჩილის აზრით, რილიგიას ღირსეული ადგილი უჭირავს განათლების სფეროში და, შესაბამისად, რელიგიურ ფასეულობებს პოზიტიური და გამამდიდრებელი გავლენის მოხდენა მეუძლია მის ხარისხზე. რასაკვირველია, ეს არ უნდა მოხდეს განათლების სისტემის დამოუკიდებლობის, არჩევანისა და შეხედულებების თავისუფლების ხარჯზე, ამასთანავე, რელიგიურმა ორგანიზაციებმა თვითონ უნდა აარიდონ თავი საზოგადოებაში ისეთი შთაბეჭდილების შექმნას, თითქოს მათ განათლების სფერო მხოლოდ საზოგადოებაზე კონტროლის დამყარებისა და მათი მანიპულირებისათვის სჭირდებათ. უფრო მნიშვნელოვანია, გააცნობიერონ, რამდენად აუცილებელია გაერთიანება, ყველას მიმართ პატივისცემა და გულწრფელი მოპყრობა, როგორც რელიგიური უმცირესობების, ასევე მათ მიმართაც, ვინც არც ერთ რელიგიას არ განეკუთვნება (იხ. რიჩარდსონი, 2001). თანამედროვე მრავალფეროვან სამყაროში ძირითადი ჰუმანური და რელიგიური ღირებულებები, როგორიცაა თავისუფლება, პატივისცემა და სამართლიანობა, მშვიდობისა და ურთიერთგაგების დამყარების საყოველთაო საფუძველია.

თუ ძლიერი რელიგიური ორგანიზაციები მხარს აუბამენ განათლების სფეროში წარმოჩენილ ახალ ურთიერთობებს, მაშინ, რა თქმა უნდა, ისინი უფრო მეტი რამის შემოთავაზებას შეძლებენ. რელიგიის შესახებ და რელიგიის საშუალებით სწავლა კულტურული ურთიერთგაგების, ადამიანთა მოტივირების, მორალური შეხედულებების, ადამიანთა ყველაზე სანუკვარი ოცნებებისაკენ მიმავალი გზაა. სკოლები არ უნდა გადაიქცეს კონფლიქტური იდეოლოგიების ბრძოლის ველად, არამედ უნდა გახდეს გამოწვევის, დიალოგისა და სულიერი ცნობიერების და არა სექტანტური იდეოლოგიის პროპაგანდის ადგილი. რაც უფრო გულწრფელია სკოლების დამოკიდებულება რელიგიურ მრავალფეროვნებასთან, მით უფრო მეტად უნყობენ ხელს პატიოსნებისა და შერწყმის გზით ახალი ურთიერთობების დამყარებას.

საღმრთო მშვიდობა - მომავლის ჭვრეტა იუდეველებისა და ქრისტიანების თვალით

მაგალითის სახით შეიძლება წარმოვადგინოთ ჩრდილოეთ ირლანდიაში სამშვიდობო განათლების პროგრამის ფონზე იუდეველებისა და ქრისტიანების შეხედულებები მშვიდობის დამყარების შესახებ და ამ შეხედულებათა გავლენა კონფლიქტურ სიტუაციებში დაპირისპირებულ მხარეთა გამაერთიანებელი აზრის ჩამოყალიბებაზე.

მშვიდობა ირლანდიაში, როგორც მსოფლიოს ბევრ სხვა ქვეყანაში, გაუფასურებულ ტერმინად გადაიქცა. იგი ყველასათვის სასურველი რამაა, თუმცა უფრო იოლია სენტიმენტალური და მაღალფარდოვანი ლექსიკით ილაპარაკო მის შესახებ, ვიდრე შეურიგდე სინამდვილეს. ჩრდილოეთ ირლანდიაში მშვიდობის მშენებლობის პროცესმა თავისი უხერხული რეალობა შემოიტანა თვითოეულ ოჯახში. მშვიდობის მშენებლობა იწვევს დესტაბილიზაციას: ცვლის ურთიერთობებს, ქმნის გარკვეულ საფრთხეს და არც თუ იოლად მოაქვს სიმშვიდე და სინათლე. ზოგიერთი მშვიდობას სხვებისადმი „კეთილ დამოკიდებულებაში“ ან რთული საკითხების სწორად მართვაში ხედავს, მაგრამ მშვიდობისადმი ასეთი მიდგომა ძალიან ზედაპირულია და ძალადობისა და განხეთქილების აღმოფხვრას არ უწყობს ხელს. წარსულში მშვიდობის თემაზე მიმდინარე რელიგიური განხილვები მეტ ყურადღებას სენტიმენტალურ გრძნობებსა და იმქვეყნიურ ცხოვრებას უთმობდა. ჩრდილოეთ ირლანდიაში პროტესტანტები და კათოლიკე ქრისტიანები მაინცა და მაინც წარმატებით ვერ ართმევენ თავს სამშვიდობო პროცესის თანამდევ სირთულეებს.

თუმცა, ებრაულ-ქრისტიანულ ტრადიციას, ებრაული ბიბლიისა და ქრისტიანული ახალი აღთქმის მიხედვით, მშვიდობის ყველაზე მისაღები გაგება აქვს რაც ერთნაირად შეეფერება ნებისმიერ დანაწევრებულ თუ მოძალადე საზოგადოებას. შალომ - ებრაულად მშვიდობას ნიშნავს და გულისხმობს მთლიან, ჯანსაღ საზოგადოებას, რომელიც უსაფრთხოებასა და, უბრალოდ, ურთიერთობებზეა დამყარებული. ეს ის საზოგადოებაა, რომელშიც ღვთისმსახურება მატერიალიზდება სხვათათვის ზრუნვასა და სამართლიანობისათვის ღვაწლში. იესოს სწავლების თანახმად, მშვიდობისმყოფელობა აქტიური სათნოებაა და არა პასიური. მისი საშუალებით ხდება შერიგება, და მოულოდნელად ცოდვისა და ხრწნილების წრეს არღვევს ვიღაც სამარიტელი, რომელსაც უყვარს იუდეა; უფალი, რომელმაც ფეხები დაბანა თავის მოციქულებს; მსხვერპლი, რომელმაც მეორე ლოყა შეუშვირა დარტყმას; ამ მიდგომით მშვიდობა და სამართლიანობა ძალიან ახლოს დგას ერთმანეთთან; ისინი ძირფესვიანად ეხება ადამიანთა ურთიერთობებს როგორც კოლექტივში, ისე ინდივიდუალურად. ფსალმუნის თანახმად, „სამართალი და მშვიდობა ერთმანეთზეა გადაჯაჭვული“ (ფსალმ. 85, 10), ხოლო ახალი აღთქმის ერთ-ერთი მახარებელი გვამცნობს, რომ სამართალი მხოლოდ მშვიდობიანი გზით მიიღწევა (ებრაელ. 3, 17-18). ეს ორმხრივი სამართლიანობაა და არა ერთ-ერთი მხარის უფლებებისა და მოთხოვნების გამარჯვება მეორეზე. ეს არის მშვიდობისმოყვარე ფილოსოფია და სულიერება - მიდგომა მშვიდობის დამყარებისადმი რომელიც, მიუხედავად იმისა, რომ კონკრეტული რელიგიური ტრადიციებიდან მომდინარეობს, არსებითად ღიაა სხვებისთვისაც და მხოლოდ თანამშრომლობასა და დიალოგს ეძიებს.

მშვიდობის სწავლების პროგრამა

სკოლებსა თუ რელიგიურ საზოგადოებებში ამგვარად აღქმული მშვიდობა პედაგოგებს სამოქმედოდ სთავაზობს წინამდებარე საგანმანათლებლო პროგრამას, რომელიც ხაზს უსვამს ურთიერთობების გაღრმავების მნიშვნელობას ირლანდიაში ტრადიციულად განცალკევებულ საზოგადოებებს შორის - კათოლიკებსა და პროტესტანტებს, რასისტულ და ეთნიკურ ჯგუფებს ან მსოფლიოში წამყვანი რელიგიური აღმსარებლობების წარმომადგენელთა შორის. ის მიუთითებს რელიგიური თემის მიერ მიღებული ცოდნის ღირებულებაზე, მოსწავლისთვის სოციალურ გარემოში უნარ-ჩვევებისა და იდეების გაზიარებაზე და განსაკუთრებით გამოყოფს ადამიანების ურთიერთდამოკიდებულებას. დიდი ყურადღება ეთმობა ინდივიდუალურ და კოლექტიურ თვითშემეცნებას და საკუთარი ღირსების გრძნობას, რომელიც ყველაზე მტკიცე საფუძველია ადამიანთა შორის ურთიერთობის დასამყარებლად. ირღვევა იზოლაცია და ფოკუსი პირადი პრობლემებიდან უფრო ფართო ჰორიზონტისა და ახალი, გლობალური პერსპექტივებისაკენ ინაცვლებს.

თუ ჩვენ სერიოზულად ვფიქრობთ საგანმანათლებლო სისტემაში ამ მიდგომის დანერგვას, მასში ბავშვებისთვის და ახალგაზრდებისთვის აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ ისეთი იდეების ხორცშესხმის შესაძლებლობა, როგორიცაა სამართლიანობა, ურთიერთპატივისცემა, ძალადობის უარყოფა, შერიგება; აგრეთვე, ადამიანებთან ურთიერთობისა და კონფლიქტების მართვის გამოცდილება. საჭიროა ისეთი მიდგომა, რომელიც გასცდება შემეცნებით და თეორიულ ფარგლებს, პრაქტიკულად დანერგავს „განათლება მშვიდობისათვის“, რომლის საფუძველიც ზემოთ აღნიშნული ფილოსოფია იქნება.

რელიგიური საფუძველი „სამშვიდობო განათლებისათვის“ ღია უნდა იყოს ყველასათვის და არა მარტო მათთვის, ვინც მთლიანად იზიარებს მოცემული აღმსარებლობის წანამძღვრებს. ჩრდილოეთ ირლანდიაშიც ისინი, ვინც ცდილობენ ტრადიციული სექტანტური ბარიერების დაძლევას (კათოლიკური იქნება თუ პროტესტანტული) და ყველა ტიპის სკოლაში ამ მიდგომის დანერგვას, ადვილად პოულობენ საერთო ენას საერო ჰუმანიტარული პოზიციის მქონე პირებთან. (სირთულეები უფრო ხშირად თავად რელიგიური თემის შიგნით იჩენს თავს, კერძოდ კი, ამ მიდგომის მომხრეებსა და მათ შორის, ვინც უპირატესობას რელიგიისა და სარწმუნოების განსაკუთრებულობას ანიჭებს). რელიგიათაშორისი დიალოგი (ე.ი. დიალოგი ქრისტიანებს, ებრაელებს, მუსლიმებს, ინდუსებს, ბუდისტებსა და სხვებს შორის) ჩრდილოეთ ირლანდიაში ჯერ კიდევ თავისი განვითარების ადრეულ ეტაპზე იმყოფება (იხ. რაიანი 1996). განათლების საკითხების გარშემო თანამშრომლობამ მით უფრო დიდი როლი შეასრულა ჩრდილოეთ ირლანდიის რელიგიათაშორისი ფორუმის მუშაობაში, რითაც ძლიერი საფუძველი შეუქმნა „სამშვიდობო განათლებას“, რომელშიც გათვალისწინებულია უმცირესობაში მყოფი სარწმუნოებრივი ჯგუფების შეხედულებებიც.

საერთო აზრის ჩამოყალიბება

უკვე ორ ათეულ წელზე მეტია, ჩრდილოეთ ირლანდიის სკოლებში ადამიანები ცდილობენ, ზემოთ ხსენებული პრინციპები მიუსადაგონ ზოგადი და რელიგიური განათლების პრინციპებს. ბევრი რამ გავუზიარეთ და ვისწავლეთ მსოფლიოს სხვა კუთხეში მყოფი მსგავსი მსოფლმხედველობის ადამიანებისაგან, რომლებიც ცდილობენ მოაგვარონ ახლო აღმოსავლეთში, ჩრდილოეთ აფრიკაში, შრილანკაში, ევროპასა და სამხრეთ ამერიკაში არსებული რასისტული, ეთნიკური თუ რელიგიური კონფლიქტები. ზოგიერთი ჯგუფი ერთობ შემოქმედებითი სულისკვეთებით გამოირჩევა, განსაკუთრებით, კვაკერები და მენონიტები ქრისტიანებიდან და ებრაელთა და არაბთა სამშვიდობო აქტივისტები ისრაელში. ხშირად, ძალიან შთამბეჭდავია საგნის არსსა და პრაქტიკულ მიდგომას შორის მსგავსება.

ბევრი ჯგუფი თუ კერძო პირი, რომლებიც მოხალისედ მუშაობდნენ ჩრდილოეთ ირლანდიის განათლების სისტემაში, რათა დაენერგათ რელიგიური ღირებულებებით მოტივირებული და, ზოგადად, მშვიდობიანი საზოგადოების შესახებ შეხედულებები, 1980-იან წლებში გაერთიანდნენ ყველა ტიპის სკოლისათვის ერთიანი მიდგომის ჩამოსაყალიბებლად. სახელმწიფოს მხრიდან მნიშვნელოვანი დახმარებით შესაძლებელი გახდა შექმნილიყო რამდენიმე მოდელი (განათლება ორმხრივი ურთიერთგაგებისათვის), რომლებიც საბოლოოდ შეერწყა სახელმწიფო სკოლების სასწავლო პროგრამებს (DENI, 1992; CCEA, 1997). 1990-იან წლებში ჩამოყალიბდა სხვადასხვა სასწავლო სტრატეგია, რომლებშიც მოცემული პროგრამის ამოცანებია გათვალისწინებული. საყოველთაოდ ცნობილია, რომ ყურადღება ძირითადად გამახვილებულია ინტერპერსონალურ და ინტერჯგუფურ კონტაქტებზე, ხოლო ურთიერთობის აწყობისა და ურთიერთგაგებისათვის აუცილებელი ცოდნისა და უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბება ძალიან უმნიშვნელოდ ითვლება (სმიტი & რობინსონი, 1996); მთელი ამ პერიოდის მანძილზე საზოგადოებაში მშვიდობიანობისა და ურთიერთგაგების მასწავლებელ პედაგოგთა კვალიფიკაციის ამაღლება ექვემდებარებოდა მკაცრ შეზღუდვებს. ამ სტრატეგიების ჩამოყალიბებისას ჩრდილოეთ ირლანდიის კურიკულუმში უფრო გამყარდა და განვითარდა ოფიციალური დამოკიდებულება პერსონალური განათლებისა და დემოკრატიული მოქალაქეობის მიმართ.

რელიგიის ბევრი განმანათლებელი აქტიურად იყო ჩაბმული ხსენებულ პროცესებში. ისინი ამტკიცებდნენ, რომ, თუ ნებისმიერ საზოგადოებაში რელიგია პრობლემის ნაწილს წარმოადგენს, მას აუცილებლად უნდა მივმართოთ იმავე პრობლემის გადასაწყვეტად. სასწავლო მასალები და პროგრამები შეიქმნა პროტესტანტული და კათოლიკური სარწმუნოების შესახებ ცნობიერების ასამაღლებლად და იმ დამოკიდებულებისა და სტერეოტიპების წასახალისებლად, რომლებიც ხელს უწყობს ორმხრივი ნდობისა და პატივისცემის ატმოსფეროს შექმნას და ღიად, კეთილსინიდისერად მსჯელობს ისეთ უთანხმოებებზე, როგორიცაა სექტანტიზმი და ძალადობა (იხ. რიჩარდსონი, 1990). მსგავსი პროცესები ჯერჯერობით შედარებით მცირე მასშტაბით ვითარდება გლობალურ რელიგიურ ცნობიერებასთან დაკავშირებით. ჯერჯერობით არსებობს იმის შესაძლებლობა, რომ რელიგიის ზოგიერთმა პედაგოგმა, ვინც ფიქრობს, რომ სხვადასხვა სექტისა და რელიგიის შესახებ სწავლება ეკლესიიდან განკვეთის ტოლფასია, დაამკვიდროს სხვადასხვა რელიგიური ღირებულებისა და სისტემის მიმართ ანტაგონიზმი! რელიგიური განათლება, რომელიც ეფუძნება ღია ურთიერთობისა და ურთიერთპატივისცემის კულტურას, ბევრი ადამიანისთვის გადამწყვეტია ისეთ გაყოფილ და კონფლიქტურ საზოგადოებაში, როგორიც ჩრდილოეთ ირლანდიაა. მეთოდი, რომლითაც მსგავს საზოგადოებაში მიმდინარეობს რელიგიის სწავლება, ძალიან მნიშვნელოვანია. ის სცილდება პედაგოგიური სტილის შესახებ აკადემიური და პროფესიული დებატების საზღვრებს იმიტომ, რომ აქ, სკოლებში რელიგიას შეუძლია იყოს ერთდროულად შემოქმედებითიც და დამღუპველიც. ირლანდიაში ეკლესიებს როგორც ისტორიული, ასევე თანამედროვე ინტერესები აქვთ სკოლებისა და რელიგიური აღზრდა-განათლების მიმართ, მაგრამ ეს ინტერესი უნდა განვიხილოთ არა უფლებების, არამედ პასუხისმგებლობის კონტექსტში. თუკი ეკლესია შეძლებს, ღია და მშვიდობიანი საზოგადოების ასაშენებლად არჩევანი გააკეთოს სხვა მხარეებთან, სხვა აღმსარებლობის წარმომადგენლებთან პარტნიორობის სასარგებლოდ, მაშინ შეგვიძლია მომავლის იმედი გვქონდეს.

სხადასხვა რელიგიური ღირებულებებით გამდიდრებული და საზოგადოებებს შორის პარტნიორობით გაჯერებული სამშვიდობო მსოფლმხედველობა რეალობად უნდა იქცეს! თუმცა, საგანმანათლებლო თვალსაზრისით, ეს მუდამ საჭიროებს განახლებას. როგორც ძალიან სათუთი მცენარე, ისიც მუდმივ მოვლასა და ყურადღებას ითხოვს და შედარებით ნელი ტემპით იზრდება. ეს მეტაფორა აღებულია ძველი ანდაზიდან: „თუ თქვენ რაიმეს ერთი წლით გეგმავთ, ჩააგდეთ თესლი; თუ გეგმავთ ათი წლით - დარგეთ ხე; თუ ასი წლით - განათლება მიეცით ხალხს“.

გამოყენებული ლიტერატურა

1. CCEA, 1997, ორმხრივი ურთიერთგაგება და კულტურული მემკვიდრეობა: სახელმძღვანელო მასალა, ბელფასტი, კურიკულუმის საბჭო, გამოცდები და შეფასებები.

2. DEN1, 1992, საგანმანათლებლო (კულტურათაშორისი) თემები: ამოცანები, ბენგორი, ჩრდ. ირლანდიის განათლების დეპარტამენტი/HMSO

3. ნ. რიჩარდსონი, 1990, რელიგიური განათლება, როცა EMU მართლა მნიშვნელოვანია, ლისბურნი, მოძრაობა ქრისტიანული განათლებისათვის (ჩრდ. ირლანდია).

2. ნ. რიჩარდსონი, 2001, რელიგია, პლურალიზმი და განათლება, ჯ. გარდნერი და რ. ლიჩი, განათლება 2020, ბელფასტი, ბლექსეფ პრესი ბელფასტი, დედოფლის უნივერსიტეტი.

5. მ. რაიანი, 1996, სხვა ირლანდია: ირლანდიის ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობები, ბელფასტი, სტრანმილისის საუნივერსიტეტო კოლეჯი.

6. ა. სმითი და ა. რობინსონი (1996), განათლება ორმხრივი ურთიერთგაგებისათვის: საწყისი წლები, კოლერაინი, კონფლიქტების შესწავლის ცენტრი, ულსტერის უნივერსიტეტი.

რელიგიური ქრონიკა

პატრიარქმა ბართლომეოსმა მონაწილეობა მიიღო ვატიკანში გამართულ საზეიმო მესაში

1. ივლისი. ვატიკანში ვიზიტით მყოფმა მსოფლიო პატრიარქმა ბართლომეოს პირველმა მონაწილეობა მიიღო საზეიმო მესაში, რომელიც მიეძღვნა წმინდა მოციქულების პეტრესა და პავლეს დღესასწაულს. ღვთისმსახურებას, რომელიც აღსრულდა 29 ივნისის საღამოს, რომის პაპი იოანე პავლე მეორე ხელმძღვანელობდა.

ლიტურგიის დროს ორი ეკლესიის წინამძღვარი კათოლიკური საკურთხევლის წინ ერთად იდგა. შემდეგ ერთად მიმართეს ქადაგებით მორწმუნეებს და წაიკითხეს სარწმუნოების სიმბოლო. ამის შემდეგ მსოფლიო პატრიარქი გვერდით განმარტოვდა და მესა გაგრძელდა.

ლიტურგიის დროს აღსრულდა მართლმადიდებლური საღვთისმსახურო გალობები. სახარება წაკითხულ იქნა ორ - ლათინურ და ბერძნულ ენებზე. წერილის წაკითხვის შემდეგ პატრიარქმა ბართლომეოსმა იქადაგა.

პატრიარქი ბართლომეოსი ვატიკანმი 29 ივნისს დილით ჩაფრინდა.

მართლმადიდებელი იერარქი შეხვდა იოანე პავლე მეორეს, წმინდა ტახტის სახელმწიფო მდივანს, კარდინალ ანჯელო სოდანოს და რომის კურიის სხვა ხელმძღვანელებს.

მსოფლიო პატრიარქთან შეხვედრის დროს იოანე პავლე მეორემ გამოთქვა სურვილი ეკუმენურ დიალოგთან დაკავშირებით მართლმადიდებლურ-კათოლიკური ერთობლივი კომისიის განახლებისა. პონტიფექსის აზრით, ეს კომისია მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტია ორი ეკლესიის სრული ერთიანობის მისაღწევად.

ერთობლივი მართლმადიდებლურ-კათოლიკური კომისია დაფუძნდა 1979 წელს. 2000 წელს ბალტიმორში მორიგი შეხვედრის დროს აღმოსავლური წესის კათოლიკური ეკლესიების სტატუსთან დაკავშირებით წარმოქმნილი უთანხმოების გამო კომისიის მუშაობა პრაქტიკულად შეწყდა.

ბართლომეოს პირველის ვიზიტი დაემთხვა პეტრე-პავლობის დღესასწაულს. ტრადიციის მიხედვით, ამ დღეს და კონსტანტინოპოლის პატრიარქის ზეციური მფარველის, წმინდა მოციქულ ანდრია პირველწოდებულის ხსენების დღეს ორი ეკლესია ოფიციალურ დელეგაციებს ცვლის. იერარქმა თავისი ვიზიტით ასევე აღნიშნა პაპ პავლე მეექვსისა და პატრიარქ ათენაგორა პირველის ისტორიული შეხვედრის 39 წლის იუბილე. ეს შეხვედრა გახლდათ პირველი 1054 წლის განხეთქილების შემდეგ. 1965 წელს ორივე ეკლესიის მეთაურმა XI საუკუნეში გამოცხადებული ანათემა გააუქმა.

„ბლაგოვესტ-ინფო“

ბულგარეთის პროკურატურამ მთელ ქვეყანაში 200-ზე მეტი მართლმადიდებლური ტაძარი დახურა

22 ივლისი. ბულგარეთში 200-ზე მეტი ტაძარი დაიხურა. ეს გამოიწვია ბულგარეთის მართლმადიდებლურ ეკლესიაში მომხდარმა განხეთქილებამ, - იუწყება „იტარ-ტას“-ი.

ბულგარეთის ტელევიზიამ უპრეცედენტო კადრები აჩვენა: მღვდლები, რომლებიც პოლიციელებს ძალით გამოჰყავთ მართლმადიდებლური ტაძრებიდან და სვამენ მანქანებში მრევლის წყევლა-კრულვისა და საეკლესიო. ზარების გუგუნის თანხლებით. ასე დასრულდა ბულგარეთის მართლმადიდებელ ეკლესიაში დიდი ხნის მანძილზე მომწიფებული განხეთქილება. 200-ზე მეტი ტაძარი, რომლებში პატრიარქ მაქსიმეს მოწინააღმდეგეები მსახურობდნენ, 21 ივლისს ბულგარეთის პრიკურატურამ აღმსარებლობათა შესახებ კანონის საფუძველზე დროებით დახურა.

ღვთისმსახურებზე განხორციელებულმა უპრეცენდენტო ზეწოლამ მოქალაქეთა აღშფოთება გამოიწვია. „რაღაც საზარელი მოხდა... ასეთი რამ კომუნისტური რეჟიმის დროსაც კი არ მომხდარა, ეკლესიაში შესვლა ყველას თავისუფლად შეეძლო“, - ამბობდნენ ისინი.

განხეთქილება ბულგარეთის მართლმადიდებელ ეკლესიაში.
კონფლიქტის გავნითარება

26 ივლისი. „ბულგარეთის მართლმადიდებელ ეკლესიაში განხეთქილების შესახებ საკითხი 10 წელზე მეტია, რაც აქტუალურია. ის მთელი ბულგარელი მართლმადიდებელი ხალხის დრამაა. ამ საკითხის გადაწყვეტას საშველი უნდა დაადგეს“, - აღნიშნა გაზეთ „ნედელია 150“-თან საუბრისას მამა ბოიან სდარევმა.

„ეს უკანონობა უნდა დამთავრდეს. განხეთქილება სწორედ უკანონობაა (ურჯულოობა). მიმდინარე მოვლენებზე პასუხისმგებელი უმთავრესად ხელისუფლებაა თავისი უკანონობით, უპატიოსნობით და თვითნებობით“, - აცხადებს ის.

„როცა საუბარი ბულგარეთის მართლმადიდებელ ეკლესიასა და მასთან დაკავშირებით არსებულ მდგომარეობაზე, სამი რამ უნდა იქნას გათვალისწინებული. ბოლო ხანს გავრცელდა „შუასაუკუნეობრივი“ შეხედულება, რომლის თანახმადაც, ბულგარეთის მართლმადიდებელ ეკლესიის ერთობა რაღაც უდიდეს სახელმწიფოებრივ ფასეულობას წარმოადგენს“, - თავის მხრივ აღნიშნა ფილიპ დიმიტროვმა. მისი აზრით, ეკლესიის ერთობის შესახებ საკითხი უშუალოდ შიდა საეკლესიო საკითხია და სახელმწიფოსთვის მას განმსაზღვრელი მნიშვნელობა არ გააჩნია. „ეპოქაში, როცა საზოგადოების ცხოვრებაში ფუნდამენტური პრინციპებს წარმოადგენს თავისუფლება და ადამიანის უფლებები, უგუნურებაა ეკლესიის ერთობის კანონის ძალით მიღწევის ნებისმიერი მცდელობა“.

CROSS ONLINE BULGARIAN NETWORK

ბულგარეთის მართლმადიდებელ ეკლესიის სინოდი განხეთქილებაში მყოფ საერო და სასულიერო პირებს კანონიკურ ეკლესიაში დაბრუნებისკენ მოუწოდებს

28 ივლისი. „იტარ-ტასის“ ცნობით, ბულგარეთის მართლმადიდებელ ეკლესიის წმინდა სინოდმა გავრცელებულ განცხადებაში თავის ოპონენტებს სინანულისკენ მოუწოდა.

დოკუმენტში აღნიშნულია: „მბე-ის ხელმძღვანელობა მიმართავს ყველა განმდგარ საერო და სასულიერო პირს, არ აყვნენ პოლიტიკურ და სხვა სახის ცდუნებას, შეინანონ და დაუბრუნდნენ კანონიკური ეკლესიის წიაღს“. ეს მოწოდება გაისმა ბმე-ის ხელმძღვანელობასა და ე.წ. „ალტერნატიულ სინოდს“ შორის გამწვავებული ურთიერთობის ფონზე. „ალტერნატიული სინოდის“ დაქვემდებარებაში აღმოჩნდა 200-ზე მეტი ტაძარი. გასულ ოთხშაბათს ისინი დროებით დაიკეტა. ბულგარეთის უმაღლესმა საკასაციო პროკურატურამ საქმე აღძრა „ალტერნატიული სინოდის“ წინააღმდეგ. მას ბრალი ედება „მბე-ის დაქვემდებარებაში არსებული საეკლესიო საკუთრების მითვისებაში“.

წმინდა სინოდმა მადლიერება გამოხატა საკანონმდებლო, აღმასრულებელი და სასამართლო ხელისუფლებისა და იმ მოქალაქეების მიმართ, რომლებმაც „ბმე-ის უფლებების დაცვა სამართლიანობის აღდგენის ფაქტად აღიქვეს“.

NEWSru.com

რელიგია და განათლება

დასასრული
დასაწყისი იხ. „ზღვარი“ №3

ეპისკოპოსი გერტ ჰუმელი

3. რელიგიური აღზრდა და რელიგიის გაკვეთილი დღეს

იმისათვის, რომ რელიგიური აღზრდა განხორციელდეს არა აბსტრაქტულად, არამედ გათვალისწინებულ იქნეს რეალური რელიგიური განცდა, იგი ქვემოთ ჩამოთვლილ პრინციპებს უნდა ექვემდებარებოდეს. არ გამოირიცხება რელიგიის კრიტიკული რეფლექსიაც, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ეს უკავშირდება ემპირიულ შედეგებს. არსებითად ყურადღება უნდა მიექცეს იმას, რომ რელიგიური აღზრდა ან რელიგიური განათლება მხოლოდ რელიგიის სასკოლო გაკვეთილით არ შემოიფარგლება. ის სათავეს იღებს ოჯახში, ადრეული ბავშვობის ასაკიდან; დაწყებითი აღზრდის სახით გრძელდება საბავშვო ბაღში და არც ზრდასრულობის და მოხუცებულობის ჟამს წყდება. სწორედ ამ სფეროშია სასურველი და სავალდებულო „სწავლა სიკვდილამდე“. თუ ოჯახში რელიგიური აღზრდისათვის საფუძველი კარგად არ არის მომზადებული, შეუძლებელია სკოლაში რელიგიის გაკვეთილზე შედეგის მიღწევა. პრობლემები, რომლებიც ჩვენს თანამედროვე საზოგადოებას აქვს ახალგაზრდობის სისასტიკესთან, ფართო მასებში ამა თუ იმ ღირებულების გაუფასურებასთან, მკვლელობასა და სუიციდთან დაკავშირებით, აიხსნება რელიგიური აღზრდისა და განათლების დეფიციტით.

ეჭვგარეშეა, რომ რელიგიურ საზოგადოებას, განსაკუთრებით კი ქრისტიანულ ეკლესიას, კარგად დასაბუთებული რელიგიურ-პედაგოგიური კონცეფციის შექმნისათვის ყველანაირი საფუძველი აქვს. ქრისტიანულ რელიგიურ აღზრდასა და განათლებას თავისი მიზანი აქვს ღვთიური სამყაროსა და კაცობრიობის შერიგებასთან დაკავშირებით; კაცობრიობისათვის იესო ქრისტეს ხვედრი არის იდეალი და ცოცხალი მაგალითი. ეს არ გამორიცხავს ჩვენს ინტერესს სხვა რელიგიების მიმართ. მაგრამ ეს ხორციელდება არა ნებისმიერ დროს, არამედ აღზრდის მხოლოდ გარკვეულ ეტაპზე. როგორც უნდა გვაინტერესებდეს და გვაღელვებდეს სხვა რელიგიები, არსებობისათვის აუცილებელი ჩვენი ფესვები ქრისტიანობასთან ორგანულად დაკავშირებულ სულიერ და კულტურულ განვითარებაში ძევს. ამ ფესვების აღმოფხვრა არ ძალუძს არც კრიტიკულ აზროვნებას, არც მის იგნორირებას, არც თანამედროვე სეკულარიზმსა და იდეოლოგიურ კამათს. მისი კვალი დღემდე შემორჩა და მომავალშიც შესამჩნევი იქნება იქაც კი, სადაც განგებ არის უარი ნათქვამი ქრისტიანულ ტერმინოლოგიაზე. ამ საფუძველზე დაყრდნობით აშკარაა, რომ ადრეულ ბავშვობაში და სკოლამდელ ასაკში რელიგიური აღზრდა, რომელიც მოიცავს კომპრომისის, შემრიგებლობის გამოცდილებას, რაც, თავის მხრივ, დაცულობის, უსაფრთხოების პირობაა, კონკრეტული ხდება. უთუოდ მნიშვნელოვანია, პირველ რიგში, ოჯახური ატმოსფერო სახლში, რომელსაც ბავშვები სრულიად ბუნებრივად გარე სამყაროსთან აიგივებენ. ცნობილია, რომ ადრეულ ბავშვობაში მიღებული მსგავსი უნებლიე გამოცდილება ადამიანის ცხოვრებაში უფრო ღრმა კვალს ტოვებს, ვიდრე შემდგომ შეძენილი ცოდნა. კომპრომისულ უსაფრთხოებაზე, შემრიგებლობასა და ნდობაზე ძირითადად იმიტომ ვსაუბრობთ, რომ ოჯახური ცხოვრების სირთულე, პრობლემათა სიღრმე, გაუგებრობები და კონფლიქტები, რომლებიც განსაკუთრებით იჩენს თავს მძიმე, მოუწესრიგებელ, გაჭირვებულ დროში, ამ ფასეულობებს არ წარმოგვიჩენენ, როგორც ბუნებრივსა და თავისთავად ცხადს. მათთვის სასიამოვნო და სიხარულის მომნიჭებელი გამოცდილება, რასაც შემწყნარებლობას უნდა ვუმადლოდეთ, ოჯახს ჭეშმარიტი ფასეულობებით ცხოვრების წყაროდ აქცევს. ეს გამოცდილება პატარა ბავშვებისათვის უკვალოდ არ ჩაივლის. უბრალოდ ვერ უარვყოფთ, რომ ეკლესიურ ცხოვრებაში, განსაკუთრებით კი ღვთისმსახურებაში, მშობლებთან, და-ძმებთან და ნათესავებთან ერთად მონაწილეობის მიღება ხელს უნყობს ურთიერთგაგებასა და შემწყნარებლობას საოჯახო ცხოვრებაში. ამგვარ მონაწილეობას უნდა ჰქონდეს რელიგიურ-პედაგოგიური საფუძველი.

ამ ეტაპზე იწყება სკოლამდელი ასაკის ბავშვების რელიგიური აღზრდა. საბავშვო ბაღშიც ამგვარი აღზრდის მიზანი არის მემწყნარებლობის ჩანერგვა. ჩვენი ნათქვამი არ ეწინააღმდეგება ამ ასაკისთვის განსაზღვრულ სხვა პედაგოგიურ მიზნებს. თუმცა კი ეჭვგარეშეა, რომ სწავლის მიზანი ფიზიკური, ენობრივი, შემოქმედებითი თუ ინტელექტუალური შესაძლებლობების აღმოჩენაა; ეს მიზანი მით უფრო ადვილად მიიღწევა, თუ ბავშვი, საკუთარი „მეს“ ჩამოყალიბებისას, გარესამყაროსთან შეხების დროს წარმოქმნილ კონფლიქტებს ჯგუფმი გადაამუშავებს იმ ვითარების გათვალისწინებით, რომ მას შეძენილი აქვს შემრიგებლური დამოკიდებულების ჩვევები, ამით თავად არის დაცული და მშობლების თბილ კალთას არ შეაფარებს თავს. სკოლამდელი ასაკის პედაგოგიკა უნდა იცნობდეს რიტუალურ ცერემონიებსაც და გულგრილი არ უნდა იყოს მათ მიმართ. მათი საშუალებით შესაძლებელი ხდება კონფლიქტების გადაჭრა. მაგალითად, ვასწავლოთ ისეთი სიმღერები და თამაშები, რომლებიც ჯგუფის მექმნას მეუწყობს ხელს; ხატვისა და ძერწვის დროს ბავშვს მივცეთ თამაშის სამყაროში დაბრუნების საშუალება.

ადამიანის ფსიქიკური განვითარებისა და მისი რელიგიური განცდების მესამე ფაზა არსებითად ემთხვევა სასკოლო პერიოდს. აქ იწყება რელიგიური აღზრდა თავისი ნამდვილი მნიშვნელობით. ამ დროს ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, ვიცნობთ და გვაინტერესებს თუ არა კონფლიქტებით აღსავსე ახალგაზრდების ცხოვრების ზემოთ აღწერილი პრობლემატიკა. ის, ვისაც სურს, რელიგიის გაკვეთილზე, პირდაპირ თუ ირიბად, პიროვნული „მესა“ და სამყაროს, შინაგანი ბუნებისა და გარემოს შერიგება, უნდა დაუშვას სპონტანურად გადაწყვეტილი რელიგიური ცხოვრების აქტები. ეს იმასაც ნიშნავს, რომ რელიგიის გაკვეთილი არ უნდა ატარებდეს მხოლოდ შემეცნებით ხასიათს. იგი მხოლოდ ცოდნას კი არ უნდა აწვდიდეს მოსწავლეს, არამედ ემოციურადაც ამდიდრებდეს მას. ახალგაზრდა უნდა სწავლობდეს საქმით, გამოცდილებით. ამ უკანასკნელის განხორციელება სკოლაშიც არის შესაძლებელი და კიდევ უფრო ადვილია პარალელურად მიმდინარე ეკლესიური საქმიანობის დროს. ეს იმაზეც მიგვანიშნებს, რომ ე.წ. „ფრონტალური გაკვეთილი“, რომლის დროსაც მხოლოდ ერთი ადამიანი საუბრობს, ყველა დანარჩენი კი დუმს, არ უნდა იყოს სწავლების ერთადერთი და გაბატონებული ფორმა. ამასთან, ცხადია, რომ ცალკეული მოსწავლის სურვილი, გამოავლინოს თავი, არ უნდა იქნეს მიჩნეული გაკვეთილის მიმდინარეობისას ხელისშემშლელ ფაქტორად. პირიქით, ამაზე უნდა გამახვილდეს ყურადღება. ის უნდა იყოს წევრი საკლასო საზოგადოებისა, რომელსაც ეძებს და რომელიც სჭირდება შემრიგებლური ურთიერთობისთვის. გაკვეთილების შინაარსი იმის მიხედვით უნდა შეირჩეს, შეძლებს თუ არა თითოეული გაკვეთილი ახალგაზრდებში ცოდნის გაღვივებასთან ერთად საკუთარი აზრის ჩამოყალიბების უნარის სწავლებას. ბიბლიური ეპიზოდები ისევეა რეკომენდირებული სასწავლებლად, როგორც ეკლესიის ისტორიიდან სხვადასხვა მოღვაწის ბიოგრაფია, მოგვიანებით წარმოქმნილი წინააღმდეგობები რელიგიასა და პოლიტიკას შორის ან თეოლოგიური დისპუტები (მაგ.: ძირითადი რელიგიური დოგმების ფორმულირება და სხვ.). მნიშვნელოვანია სხვადასხვა სასკოლო მიმართულებისათვის სწავლების გეგმის შემუშავება, რომელიც უნდა შეესაბამებოდეს ახალგაზრდობის მზარდ ინტელექტუალურ კომპეტენციას. სწავლების მიზანი თითოეულ მოწაფეში დამოუკიდებელი, საპასუხისმგებლო რელიგიური შეხედულების ჩამოყალიბებაა, რომელშიც საკუთარი თავის შემმეცნებელი „მე“ ცოცხალ საზოგადოებაში ერთიანდება. ამ კონტექსტში მნიშვნელობა ენიჭება იმასაც, რომ ახალგაზრდებს თავგზა არ ავუბნიოთ რელიგიური და ეკლესიური იდეალების სიჭრელით და ხელი არ შევუშალოთ რელიგიური რწმენის ძიების გზაზე. ახალგაზრდას ამ ფაზაში სჭირდება ნათელი ორიენტაცია, რომელიც დაკავშირებული იქნება დამაჯერებელ მაგალითებთან, ფაქტებთან. მხოლოდ მას შესწევს უნარი რელიგიური მიმტევებლობისა, ვისაც მყარი რწმენა აქვს. და პირიქით, ამგვარი მიმტევებლობის წინაშე შიში საკუთარი რელიგიური მერყეობის და სისუსტის ნიშანია. ეს ერთმნიშვნელოვნად ამტკიცებს, რომ რელიგიის სწავლება სავალდებულო სასკოლო პერიოდის დროს, უმეტეს შემთხვევაში, საკუთარი რელიგიური საზოგადოების ან ეკლესიის საფუძველზე უნდა განხორციელდეს. მხოლოდ დამამთავრებელ კლასში არის მიზანშეწონილი სხვა რელიგიების გაცნობა. ასევე ცხადია, რომ სწავლება ამ ფაზაში არ უნდა იყოს საკუთარი აღმსარებლობის დოგმებზე დამოკიდებული, ეთიკური და რიტუალური შინაარსის მქონე არაკრიტიკული ინდოქტრინაცია. ამგვარი გაუგებრობა თავისთავად მიგვიყვანს პროტესტამდე და საბოლოოდ, რელიგიის სწავლების უარყოფამდე. თუ სავალდებულო სასკოლო პერიოდში რელიგიური სწავლება დამოუკიდებელ და პასუხისმგებლობით აღსავსე რელიგიური მრწამსის შემუშავებასა და საზოგადოებასთან შემწყნარებლური დამოკიდებულების ჩამოყალიბებას მიაღწევს, შესაძლოა იგი გაგრძელდეს გიმნაზიაში ოთხი წლის მანძილზე. გიმნაზიაში სწავლებისას შესაძლებელია აგრეთვე სხვა რელიგიურ გაერთიანებებსა და ეკლესიებთან დიალოგის შესახებ საკითხის დღის წესრიგში დაყენება. გიმნაზიის სასწავლო გეგმაში შესაბამისი დრო და ადგილი უნდა დაეთმოს უცხო რელიგიების შინაარსისა და რელიგიური ფორმების შესწავლას, მათ შედარებით ანალიზსა და განმარტებას. ეს ანალიზი ყოველგვარი იაფფასიანი პოლემიკის გარეშე უნდა მოხდეს. ასეთი შედარებითი სამუშაო თავისთავად ზრდის საკუთარი რელიგიური მრწამსის, შეხედულების ცოდნასა და პასუხისმგებლობას. უდავოდ დიდი სარგებლობის მომტანი იქნებოდა თეორიული სწავლების პარალელურად სხვა რელიგიების წარმომადგენლებთან საუბრები. კარგად არის ცნობილი, რომ ჩვენი მსჯელობა ადვილად გადადის განკითხვაში, კრიტიკაში მაშინ, როცა უცხო რელიგიებს მხოლოდ წიგნებიდან ვსწავლობთ. „უცხოსთან“, „სხვასთან“ დიალოგის გარეშე მიმტევებლობა ცარიელ სიტყვებად დარჩება. აქტიურ ტოლერანტობას რელიგიური გაერთიანებების და ეკლესიების თანაცხოვრებისა და ერთობლივი მოღვაწეობის კრეატიული გულახდილობისკენ მივყავართ, რაც უკვე განხორციელებულია სიტყვითა და საქმით. იგი აღიარებს და პატივს სცემს სხვის წვლილს არა მხოლოდ ზოგადად რელიგიის ჭეშმარიტებაში, არამედ საკუთარ ჭეშმარიტებასთან მიმართებაშიც. რამდენად შეძლებს ამ მიზნის მიღწევას სასკოლო რელიგიის გაკვეთილი, საეჭვოა. ამაზე ვერ ვიმსჯელებთ. მაგრამ, მოზრდილების რელიგიური განათლება ამ მიმართულებით უნდა ვითარდებოდეს. ამის განხორციელება თანდათან უფრო მნიშვნელოვანი ხდება არა მხოლოდ ცალკეული ადამიანის უშფოთველი ცხოვრებისთვის, არამედ იმისთვისაც, რომ ხელი შევუწყოთ ხალხების და რელიგიების მშვიდობიან თანაცხოვრებას. რელიგიური გაერთიანებები და ეკლესიები, რომლებიც არაფრად აგდებენ ამ მისიას, ზიანს აყენებენ საკუთარ თავს.

4. ეკლესია - სკოლა - საუნივერსიტეტო სწავლება

ზემოთ გამოთქმული მოსაზრებების კვალდაკვალ, რომლებიც რელიგიურ აღზრდასა და რელიგიის გაკვეთილს ეხებოდა, დღესდღეობით დგება ამ საგანში პედაგოგთა პროფესიული განათლების საკითხი. ამასთან, პირველ რიგში, თვალი გადავავლოთ ადრეული ბავშვობის და სკოლამდელი აღზრდის ფაზას, რადგან შეცდომა იქნებოდა იმის მტკიცება, რომ ამისთვის არანაირი წინაპირობა არ არის საჭირო. რასაკვირველია, მშობლებს მეუძლიათ ტოლერანტული დაცულობისა და შემრიგებლური ნდობის გამოცდილების გადაცემა, თუ ისინი თავიანთ სინდისს და გრძნობებს მიჰყვებიან. მაგრამ გრძნობა და სინდისი ავტომატურად არ მოქმედებს, მათი ზემოქმედება პიროვნების განათლებაზეა დამოკიდებული. შემწყნარებლობის გამოხატვა მხოლოდ მას მეუძლია, ვისაც თავად განუცდია ის. ამისათვის კი მუდმივად საჭიროა მოწოდება, გამხნევება. მშობელთა სკოლას, რომელსაც ეკლესია გვთავაზობს, შეუძლია ამის განხორციელება. ის შეიძლება იყოს მოზრდილთა რელიგიური განათლების ნაწილი. ამგვარად იკვრება წრე - ისინი, ვინც რელიგიურ აღზრდას მიიღებენ, შემდგომში ამ პრინციპებს თავიანთ შვილებს გადასცემენ. რაც შეეხება სკოლამდელი აღზრდის პედაგოგებს, აქაც უდავოდ მნიშვნელოვანი წინაპირობაა საკუთარი რელიგიური განწყობა, როცა ვინმეს სურს მემწყნარებლურ დაცულობასა და ნდობასთან დაკავშირებულ ღირებულებებს აზიაროს სხვა. პირველ რიგში, ამგვარი ცოდნის გადაცემა ცენტრალურ როლს ეკლესიურ საბავშვო ბაღებში უნდა ასრულებდეს. ვისაც სურს ამ საქმიანობაში კვალიფიკაციის მიღება, საუნივერსიტეტო პედაგოგიური განათლების მიღებისას უნდა დაასრულოს არა ბავშვის ფსიქოლოგიის და ბავშვთა ჯგუფის პედაგოგიკის, არამედ რელიგიის ფსიქოლოგიისა და თეოლოგიის ძირითადი კურსი. ამის გარეშე ბავშვთა რელიგიური პრობლემების გაგება და გადაჭრა შეუძლებელია.

რაც შეეხება საკუთრივ რელიგიის სასკოლო გაკვეთილს, ზემოთ გამოთქმული მოსაზრებების თანახმად, პედაგოგებისგან, უპირველეს ყოვლისა, უნდა მოვითხოვოთ პოზიტიური და აქტიური დამოკიდებულება თავიანთი რელიგიური გაერთიანებებისა და ეკლესიის მიმართ, ისინი მათგან შორს არ უნდა იყვნენ. მათ ხომ რელიგიის სწავლება ევალებათ, რაც ბევრად მეტია, ვიდრე უბრალოდ რელიგიისმცოდნეობა. პედაგოგი დამოუკიდებელი რელიგიური პოზიციის ჩამოყალიბებაში, გზის გაკვლევაში ეხმარება მოზარდს, რომელიც საკუთარ საარსებო სივრცეს შემწყნარებლურ ერთობაში პოულობს. ამისთვის კი, პროფესიული გაგებით, თეოლოგიური განათლებაა საჭირო, რასაც საკუთარი სახელი უნდა დაერქვას. ეს ნიშნავს, რომ თეოლოგია აქ უნდა გაიგონ და ასწავლონ, როგორც საკუთარი რელიგიის და ისტორიასა თუ თანამედროვეობაში მისი სახესხვაობების კრიტიკული მეცნიერული ასახვა. ამგვარი სწავლების გარეშე დაუსაბუთებელი რჩება რელიგიის სწავლება და ის იქცევა ინდოქტრინაციად. იმას, რომ რელიგიის მომავალი მასწავლებლებისათვის თეოლოგიური განათლება რელიგიის მეცნიერულ და რელიგიის ფსიქოლოგიის ელემენტებს უნდა მოიცავდეს, აქ განსაკუთრებული ხაზგასმა არ სჭირდება. ამასთან დაკავშირებით, საკითხავია, ვინ უკეთ შეძლებს რელიგიის გაკვეთილის ჩატარებას - ეკლესიის მოძღვარი თუ შესაბამისი საუნივერსიტეტო განათლების მქონე კურსდამთავრებული. გაუგებრობები რომ თავიდან ავიცილოთ, აქვე უნდა დავამატოთ, რომ, რა თქმა უნდა, ორივე ჯგუფში არსებობს პედაგოგიური ნიჭით დაჯილდოებული ადამიანები და რომ ეს უნარი სწავლებისათვის პრინციპული წინაპირობაა. აქ საქმე ეხება იმას, თუ როგორ საგანმანათლებლო დაწესებულებაში - სასულიერო თუ უმაღლეს სასწავლებელში - აკმაყოფილებს თეოლოგიური სწავლება ამ მოთხოვნებს. ვფიქრობ, არც ერთ საგანმანათლებლო ინსტიტუციაში არ არის ისინი დაკმაყოფილებული, სასულიერო სემინარიაში ტრადიციულ ეკლესიურ მიზეზთა გამო, უნივერსიტეტში კი - იმის გამო, რომ ეს საგანი ახალია და არ არსებობენ დოცენტები და პროფესორები მეცნიერული თეოლოგიის სფეროში. თანამედროვე და მომავალზე ორიენტირებული რელიგიის გაკვეთილის ჩატარების ორგანიზებისთვის ყველაფერი უნდა გაკეთდეს, რომ რაც შეიძლება მალე ამოივსოს ეს სიცარიელე, მნიშვნელობა არა აქვს, რომელ საგანმანათლებლო ინსტიტუციაში მოხდება ეს. ვინც პირველი მიაღწევს მიზანს, ის მოამზადებს მომავლის სკოლისათვის პროფესიონალ მასწავლებლებს.

გიმნაზიებისათვის არსებითად ძალაში რჩება ზემოთ თქმული. მოცემული მითითება, რომ აქ თავისუფალი სივრცე უნდა რჩებოდეს უცხო რელიგიების გაცნობისა და ანალიზისათვის, სულაც არ გულისხმობს იმას, რომ რელიგიის სწავლება გარდაიქმნება უბრალოდ რელიგიისმცოდნეობად, სადაც მნიშვნელობას კარგავს საკუთარი რელიგია. აქაც თეოლოგიური უმაღლესი განათლება უნდა იყოს საფუძველი, ხოლო სხვა რელიგიების სწავლებაზე კვალიფიკაცია ერთგვარი დამატებაა. ეს იმიტომაა მნიშვნელოვანი, რომ სხვა რელიგიათა სწავლება არა მხოლოდ კარგია განათლებისთვის, თუ არ გვინდა, რომ განათლება ზერელე იყოს, არამედ სხვაგვარი აზროვნებისა და ცხოვრებისეული ფორმების გაცნობის საშუალებაცაა. ეს მით უკეთ მიიღწევა, რაც უფრო კარგად იქნება გააზრებული საკუთარი რელიგიური შეხედულებები. პედაგოგს საკუთარ თავთან უნდა შეეძლოს შემოქმედებითი ღია დიალოგის წარმართვა, რათა დასახული მიზანი დამაჯერებლად იყოს წარმოჩენილი და მიღწეული.

მოკლედ მინდა შევეხო მოზრდილთა რელიგიურ განათლებას. ამასთან, აქ საუბარია არა ზემოთ ნახსენებ მშობლებზე, არამედ ხნიერ ან მოხუცებულ ადამიანებზე. რელიგიური განვითარების შესახებ ჩამოყალიბებულმა შეხედულებებმა ნათელი უნდა გახადოს ის, რომ ეკლესიამ ამ ადამიანებს არა მარტო ღვთისმსახურება, არამედ განათლების მიღებაც უნდა შესთავაზოს. ჩვეულებრივ, საზოგადოებაში ამის დეფიციტი შეიმჩნევა, რადგან სიბერემდე სწავლა ბევრისთვის უცხოა. ამასთან უთვალავი გამოკვლევა იმაზე მიგვითითებს, რაოდენ მნიშვნელოვანია ეს ასპექტი სიბერეშიც. ზოგიერთ ქვეყანაში ამასთან დაკავშირებით განვითარდა ახალი სამეცნიერო დარგი: მოხუცებულობის ფსიქოლოგია და მოხუცთა პედაგოგიკა. მომავალში ეს უფრო მნიშვნელოვანი გახდება, რადგან მსოფლიო მოსახლეობის განვითარებაში დასტურდება მოხუცი ადამიანების მუდმივად მზარდი წილი. ასე რომ, აქაც ახალი სამუშაო სფერო იხსნება და კარგი იქნებოდა, თუ რელიგიური გაერთიანებები და ეკლესიები გაითვალისწინებდნენ მოზრდილთა და მოხუცთა განათლების რელიგიურ ასპექტს.

და ბოლოს, გვინდა მივუთითოთ იმაზე, რაც გარედან სხვაგვარად ჩანს. კერძოდ, საქმე ეხება საკითხს, რომ რელიგიის სწავლების ოფიციალური სასწავლო გეგმა და სახელმძღვანელოები ყველა სასკოლო სფეროში არც მარტო ეკლესიის და არც მარტო სკოლის კომპეტენციაში არ შედის. თუმცა სახელმწიფო უზრუნველყოფს და იცავს რელიგიის, როგორც რიგითი სასკოლო საგნის გაკვეთილის, თანამედროვე, რელიგიურად ნეიტრალური ფორმით არსებობას, მისი შინაარსი მაინც ეკლესიის და სკოლის თანამშრომლობით უნდა შემუშავდეს. ამაში სამეცნიერო ხარისხის მქონე თეოლოგებიც უნდა ჩაებან, რათა მათ სტუდენტები აღჭურვონ იმის ცოდნით, რაც შემდგომ სხვებს უნდა ასწავლონ. ამ პრაქტიკულ სფეროში გამოჩნდება, დაეყრდნობა თუ არა რელიგიის სწავლება მკაფიო რელიგიურ-თეოლოგიურ-ფსიქოლოგიურ და პედაგოგიურ კონცეფციებს და ამგვარად შეეწევა თუ არა ბავშვებისა და მოზარდების კეთილდღეობას.

გერმანულიდან თარგმნა ქეთევან გურჩიანმა

ბიბლეისტიკა

ფრიდრიხ რაიტერერი
მარლის გილენი

დასასრული
დასაწყისი იხ. „ზღვარი“ №3

2. ჩავიხედოთ ახალ აღთქმაში

ადრეული იუდაიზმი ყალიბდებოდა და ვითარდებოდა არაუგვიანეს ელინისტური პერიოდის დასაწყისისა, ალექსანდრე დიდის ეპოქის პარალელურად (IV ს. ქრ.-მდე). ეს პროცესი, თანამედროვე ტერმინოლოგიას თუ მივმართავთ, მულტიკულტურულ და მულტირელიგიურ კონტექსტში მიმდინარეობდა. ახალგაზრდა მაკედონელი დამპყრობლის იმპერია, დიადოხთა ქვეყნებიდან .Imperium Romanum-ის ჩათვლით, დასახლებული იყო ერთმანეთისგან ტრადიციით, რელიგიური რwმენითა და კულტურით განსხვავებული ხალხებით. საერთო ენის არსებობამ (oinegrichisch) და ინტენსიურმა მიმოსვლამ (რითაც ის ეპოქა ჩვენს დროს არაფრით ჩამოუვარდებოდა) კულტურათა და რელიგიათა შორის აქტიური ურთიერთობა, კავშირი და გაცვლა-გამოცვლა განაპირობა. ასე და ამგვარად, ალექსანდრეს იმპერიის აღმოსავლეთი ნაწილიდან დაძრული მისტერიული კულტები საბერძნეთსა და იტალიაში, აგრეთვე რომის იმპერიის დასავლეთით და ჩრდილოეთში მდებარე პროვინციებში იჭრებოდნენ. ამ მხრივ, პირველ რიგში, უნდა აღინიშნოს იზიდას ეგვიპტური კულტი, რომელმაც იმ დროს განსაკუთრებული მნიშვნელობა შეიძინა.

ელინისტური ეპოქის მულტირელიგიური და მულტიკულტურული კლიმატის გავლენას ვერც ადრეული იუდაიზმი გადაურჩა. ის, უპირეელეს ყოვლისა, დიასპორებში მცხოვრებ იუდეველებს შეეხო, რომელთა წარმომადგენლებიც პალესტინის გარეთ, უმეტესწილად ელინურ-ბერძნულ ქალაქებში ცხოვრობდნენ, როგორც უმცირესობა. თუმცა, ეს გარემოება, ნაკლებად, მაგრამ მაინც ზემოქმედებდა პალესტინაში მცხოვრებ იუდეველებზეც. იერუსალიმის განათლებული საზოგადოების უმაღლეს ფენებშიც კი ელინისტური ცხოვრების სტილი, ფორმა, რელიგიური პლურალიზმი იმ ელემენტარულ ფასეულობად მიიჩნეოდა, რომლისკენაც მიისწრაფოდნენ ისინი, როგორც „ახალი ცხოვრებისკენ“ და ასე გაგრძელდა, სავარაუდოდ, ანტიოქე .IV (ეპიფანი - მთარგმ.) - სელევკიდების მრავალგზის ნაძაგები მბრძანებლის დრომდე, რომელსაც ქრისტეს შობამდე II საუკუნის დამდეგს პალესტინელი ებრაელებისთვის წარმართული წეს-ჩვეულებების იძულებით თავს მოხვევა სურდა. ანტიოქე ასიმილაციის ამ აგრესიულ პოლიტიკას იერუსალიმის ტაძრის ელიტარული სამღვდელოების წინააღმდეგ მიმართავდა, რომელნიც წინაპართა რელიგიის აღდგენა-შემოღებისთვის იღვწოდნენ. იუდეველთა თვითმყოფადობის განადგურების ძალადობრივი მცდელობა მაკაბელთა აჯანყების შედეგად ჩაიშალა. მაგრამ პალესტინელ იუდეველებს არ შეეძლოთ, ხანგრძლივი დროით სრულად დაეღწიათ თავი ელინისტური კულტურის გავლენისგან. ამასთან, ერთი მხრივ, ექსტრემისტულად განწყობილი, რადიკალურ-თეოკრატიული ზილოტებისა და, მეორე მხრივ, ღია კულტურისა და ბერძნებთან თანამშრომლობის პოლიტიკის მომხრე სადუკეველების ადრეულ დაჯგუფებებს შორის, ურთიერთობისა და პოზიციათა თვალსაზრისით, დიდი სხვაობა არსებობდა.

იესო ნაზარეველის მიერ ინიცირებული, წინა აღმოსავლეთსა და ისრაელზე ორიენტირებული მოძრაობა, საბოლოოდ კი, პალესტინის ქრისტიანობაც დაკავშირებული იყო ელინისტურ გარემოსთან იმის გამო, რომ იუდაიზმი იმთავითვე ჩაეწერა ამ კულტურულ და რელიგიურ სივრცეში, თუმცა დაუპირისპირდა კიდეც მას. ამდენად, ახალი აღთქმის ტექსტებში ასახულია თვითმყოფადობის ძიების პროცესი, რაც ადრეულმა ქრისტიანულმა თემებმა გაიარეს, რათა საკუთარი პოზიციები მტკიცედ გაემიჯნათ და შეეთანხმებინათ იუდაური დედა-რელიგიის წიაღში. სხვა მხრივ კი, ამ იდენტურობის ძიების დროს, ისინი უნდა მიჰყოლოდნენ ელინისტურ-წარმართული სამყაროს პლურალისტურ კულტურასა და რელიგიურობას. ეს პროცესი თავდაპირველად თემის შიგნით მიმდინარეობდა, შემდეგ კი, პირიქით, არაქრისტიანული საზოგადოებაც ჩაება მასში.

2.1 ადრექრისტიანული პროვინციული დაჯგუფებიდან მსოფლიოში პერსპექტიულად მიჩნეულ რელიგიამდე. ჩვენი წელთაღრიცხვის I საუკუნის ელინისტურ-წარმართულ საზოგადოებაში სახარების ინკულტურაცია

არ იქნება გადაჭარბებული იმის თქმა, რომ ახალი აღთქმის ტექსტების თითქმის ყოველი სტრიქონიდან მულტიკულტურულ და მულტირელიგიურ საზოგადოებასთან დაპირისპირების მაგალითები მოჰყავთ. სწორედ ამგვარად იძენს ადრეული ქრისტიანობა თეოლოგიურ მიმართულებას, სადაც დაპირისპირება ცალმხრივი, სწორხაზოვანი კი არ არის, არამედ ყოვლისმომცველი განმარტებებითაა გაჯერებული. ამ პროცესში არც თუ ისე უმნიშვნელოა აღდგომის შემდეგ იესოს გამოცხადება წარმართებთან, რაც წინათ მხოლოდ ისრაელში იყო შესაძლებელი.

აღდგომით შთაგონებული და ძალამოცემული მოციქულები, რომლებიც როგორც გალილეველები, არამეულად მოლაპარაკე პალესტინელ ებრაელებსაც წარმოადგენდნენ, იესოს ძალისხმევით იერუსალიმიდან გავიდნენ, რათა ისრაელის ესქატოლოგიური მოძღვრება ფართოდ გაევრცელებინათ (შდრ. საქმ. მოც. 2,11-36). მათ არა მარტო პალესტინელ იუდეველებამდე მიაღწიეს, არამედ დიასპორებში მცხოვრები ებრაელებიც მოინახულეს. მრავალი ღვთისმოსავი და რჯულის კანონის განსაკუთრებულად ერთგული, დიასპორაში მცხოვრები ებრაელი იერუსალიმში ადიოდა, რათა იუდაიზმის რელიგიურ და კულტურულ ცენტრში საბოლოოდ დასახლებულიყო. ეს ბერძნულად მოლაპარაკე ებრაელები იერუსალიმში სინაგოგებთან საკუთარ თემებს ქმნიდნენ. იესოს მათი რიგებიდანაც გაუჩნდა რამდენიმე მიმდევარი. მაგრამ, ამ ე.წ. ელინური ორიენტაციის ებრაელი ქრისტიანების წინაშე იდგა პრობლემა: უკავშირდებოდა თუ არა მათი ახალი აღმსარებლობა, რომელიც იესოს სიკვდილს წმინდა მნიშვნელობას ანიჭებდა, მათ წინანდელ თვალსაზრისს თორასთან და ტაძართან მიმართებამი?! სწორედ დიასპორის ებრაელები, შეგნებულად დაბრუნებულები სატაძრო ქალაქ იერუსალიმში, წარმოადგენდნენ იმათ, ვინც ტაძრისა და თორას სოტეროლოგიურ დანიშნულებას იზიარებდა. მათი შეხედულებით, თორადან გამომდინარე, ყოველთვის არსებობდა მარადიული სიბრძნე, საზოგადოებაში ღმერთთან ერთად რომ მყოფობს და მიწაზე კი მის საკრალურ სამკვიდრებლად ტაძარი ითვლება. ასე და ამგვარად, უნდა წარმოქმნილიყო დაპირისპირება იერუსალიმში მცხოვრებ ქრისტეს მორწმუნე და ქრისტეს უარმყოფელ ებრაელთა დიასპორების წარმომადგენლებს შორის.

წარმოშობილი დაპირისპირების შედეგად ელინური ორიენტაციის ებრაელ ქრისტიანებს სიბრძნედ გაგებული სიწმინდის ფუნქცია თორადან იესოზე გადაჰქონდათ და მას ღვთაებრივი სიბრძნის გამოცხადებად აღიარებდნენ. ამით ისინი პრეეგზისტენციალური ქრისტოლოგიის ფუძემდებლებად გვევლინებიან. მეორე მხრივ, ტაძრისა და თორას მნიშვნელობის საბოლოოდ დაკნინებით, თავად ახდენდნენ ქრისტოლოგიურ-სოტეროლოგიური რეფლექსების ურთიერთდაკავშირებას. ეს ზიანს აყენებდა ტაძრისა და რჯულის კანონისადმი იესოს კრიტიკული დამოკიდებულების ტრადიციას. ამდენად, სრულიად ლოგიკური იყო, რომ ელინური მიმართულების ქრისტიან ებრაელთა ერთი ჯგუფი იერუსალიმიდან განდევნის შემდეგ სტეფანეს გარშემო შემოიკრიბა. მათ ანტიოქიაში დააარსეს თემი (შდრ. საქმ. მოც. 11,19-26) და წარმართებში მესიანური მოძღვრების გავრცელებას შეუდგნენ. სწორედ აქედან იღებს სათავეს მნიშვნელოვანი მიმართულება, რომლის წიაღში ადრეული ქრისტიანობა მულტირელიგიურ და მულტიკულტურულ წარმართულ სამყაროს შეხვდა. ეს მიმართულება იესოს მიმდევართა თემს იცავდა და ხელს უწყობდა, რომ ამ უმნიშვნელო უმცირესობას ადრეული იუდაიზმის გარემოში არსებობის საშუალება ჰქონოდა.

წარმართულ საზოგადოებაში სახარების შემდგომი გავრცელება უპირველეს ყოვლისა, ელინური მიმართულების ქრისტიანი ებრაელების სახელს უკავშირდება. პირველ რიგში, ეს ეხება პიროენებას, რომელიც თავდაპირველად ამ მიმართულების ქრისტიან იუდეველთა თეოლოგიურ პოზიციებს უკომპრომისოდ შეებრძოლა, მაგრამ შემდეგ, მისი სახელი წარუშლელად ჩაიწერა „ნარმართულ“ (არაებრაულ) - ელინური საზოგადოების კულტურაში. ეს იყო პავლე ტარსუსელი. ის ჯვარცმულის სიწმინდეს ქადაგებდა; რითაც, ერთი მხრივ, უფლის ეკლესიის მიმდინარეობა ჩამოაყალიბა (შდრ. I კორინთ. 15,9; გალატ. 1,13-23; ფილიპ. 3,6), მეორე მხრივ კი, რადიკალურად უარყო თორასა და ტაძრის (ფაქტობრივი) მნიშვნელობა. თორას ფარისევლური ინტერპრეტაციით, იესო ნაზარეველი უფლის მიერ დაგმობილის სიკვდილით აღესრულა ჯვარზე (საქმ. მოც. 2.,23). თავიდან პავლეც სწორედ თავისი ფარისევლური თეოლოგიის გამო დაუპირისპირდა როგორც თორას, ისე ღმერთს.

მაგრამ შემდეგ მოხდა ის, რაც პავლეს ცხოვრებას ძირეულად ცვლის და როგორც მის თეოლოგიურ შეხედულებებს, ისე ღირებულებით წარმოდგენებსაც აუფასურებს (შდრ. ფილიპ. 3,8). ჯვარცმული, და ამდენად უფლის მიერ დაგმობილი, (პავლე სწორედ ქრისტიანულ ნიშანს ეძებს, შდრ. გალატ. 3,13) მას გამოეცხადება როგორც ძე უფლისა (გალატ. 1,15). და მისთვის ნათელი ხდება, რომ იესო ნაზარეველის სიკვდილი, რაც, მისი აზრით, თორაში მოიხსენიებოდა, როგორც დაგმობილის სიკვდილი, ღვთაებრივი ინიციატივაა, წმინდა სიკვდილია, რაკი უცოდველი ძე უფლისა ცოდვით დამძიმებული ადამიანების ნაცვლად იტანჯება, რათა ისინი უფლის წინაშე გამართლებულნი წარდგნენ (II კორინთ. 5,21). თუ პავლე ყოველივე ამას მიიღებს, მაშინ იმის აღიარებაც მოუწევს, რომ ტაძარი (თორასთან ერთად) არის ადგილი, სადაც თორაში დაკანონებული ცოდვის გამოსყიდვის კულტი ფაქტობრივად არავითარი სიწმინდის ფუნქციას არ ატარებს (შდრ. რომაელ.10,4), რადგან თუკი ძე ღვთისა მიიცვალა ჯვარზე, ეს იმას ნიშნავს, რომ რჯულის კანონი, სოტეროლოგიური თვალსაზრისით, ადამიანთან მიმართებაში ვერ განხორციელდება. ამის მიუხედავად პავლე გამოცხადების შემდეგაც ინარჩუნებს ერთგულებას თორას, როგორც სიწმინდისა და ცხოვრებისათვის ენერგიის მიმცემის მიმართ (შდრ. გალატ. 3,2; რომაელ. 7,17; 10,5). შეიძლება ითქვას, რომ მისი პოზიცია შეესაბამება სოტეროლოგიაში გავრცელებულ ჯვრის ანთროპოლოგიურ გაგებას, რომ თორა განმწმენდი ფუნქციით ადამიანებთან დაკავშირებით არ მოქმედებს. პავლესთან ადამიანი ქრისტეს ჯვრის ფონზეა გაკრიტიკებული, როგორც რჯულის გარდამხდომი და ცოდვილი (გალატ. 3,10-13; რომაელ. 3,22-23; 5,8-12). ამ კონტექსტში მისთვის რჯულის კანონისგან თავისუფალ მესიანელობას წარმართებთან მიმართებით არ ჰქონდა წინასნარ გამიზნული, წარმატებაზე ორიენტირებული ხასიათი, ის თეოლოგიური აუცილებლობა იყო.

სირიის ანტიოქიაში, პავლეს ქრისტიანულ თემთან შეხვედრამდე (საქმ. მოც. 11,25), იქ, იქაურ წარმართებში, როგორც ითქვა, ელინური მიმართულების ქრისტიანი ებრაელების მიერ სახარება უკვე ნაქადაგები იყო (საქმ. მოც. 11,20). თორასა და ტაძრის მიმართ კრიტიკული დამოკიდებულებიდან გამომდინარე, მათ უარი განუცხადეს ქრისტეს რწმენის მისაღებად თემში მოსულ წარმართებს იუდაიზმთან ურთიერთობის წინასნარი პირობის - წინადაცვეთის შესრულებაზე. რამდენიმე წლის შემდეგ ეს საკითხი გადამწყვეტი მნიშვნელობისა გახდა და ის ე.წ. იერუსალიმის მოციქულთა კრებაზე თორას მკაცრ მიმდევართა - იერუსალიმის ძირძველი თემის და ანტიოქიის თემის (მათ შორის იმყოფებოდა პავლეც) წარმომადგენელთა შორის განიხილებოდა. კრებაზე ანტიოქიელთა პოზიცია გადამწყვეტი აღმოჩნდა (საქმ. მოც. 15). ანტიოქიელთა გამოცდილების საფუძველი - მისიონერობა წინადაცვეთისაგან თავისუფალ წარმართულ სამყაროში - იმ რწმენით იყო გაჯერებული, რამაც პავლემდელ ტრადიციაში (გალატ. 3,27-28) თავისი ღრმა კვალი დატოვა: „ყველა, ვინც ქრისტეს მიმართ ნათელ იღეთ, ქრისტე შეიმოსეთ, აღარ ხართ იუდეველი, აღარც წარმართი; აღარც მონა) აღარც თავისუფალი; აღარც მამრი, აღარც მდედრი, რადგან ყველა ერთი ხართ ქრისტე იესოში“. ნათლობით განმტკიცებული, ქრისტეს რწმენით წარმოშობილი ახალი რეალობის ფონზე ადამიანთა შორის ყველა წინანდელმა ურთიერთობამ დაკარგა მნიშვნელობა. ეს, უპირველეს ყოვლისა, ეხება ეთნიკურ-კულტურულ და რელიგიურ იდენტურობას. იუდეველთა შორის კულტურულ-რელიგიური ნიშნით ადამიანების არსებული დაყოფა ორ ბანაკად (ებრაელობა და წარმართები) გაუქმდა.

ყოველივე ამან თავისებური გავლენა მოახდინა ებრაელთა და ანტიოქიის მულტიკულტურული თემის „ნარმართ“ ქრისტიანთა რეალურ თანაცხოვრებაზეც. იქ სერობის ლიბერალური პრაქტიკა იქნა მიღებული და შესაძლებელი გახდა სუფრასთან მათი ერთად ყოფნა. უფალთან სერობის ზეიმმა, რაც ადრეულ ხანებში ხშირად დაკავშირებული იყო დაპურების რიტუალთან, სხვაგვარი სახე მიიღო: „წარმართი“ ქრისტიანები, საკვების მიღებისა და განწმენდის ცერემონიის ყოველგვარი მოვალეობისაგან თავისუფალნი, სხდებოდნენ მაგიდასთან ებრაელ ქრისტიანებთან ერთად. თუმცა იერუსალიმის მოციქულთა კრებიდან არც თუ ისე დიდი ხნის შემდეგ, თორას მკაცრად დამცველი იერუსალიმში მცხოვრები ქრისტიანი ებრაელების ინტერვენციის შედეგად, ანტიოქიელთა თემში ამგვარად სერობა კამათის საგანი გახდა. უფლის ძმის - იერუსალიმელი იაკობის ზეგავლენის წყალობით, საბოლოოდ შეთანხმდნენ კომპრომისზე, რომლითაც, „წარმართ“ ქრისტიანებს კულტით გათვალისწინებული განჩინებების ზომიერად დაცვა მოეთხოვებოდათ (ე.წ. იაკობის ბარიერი, შდრ. საქმ. მოც. 15,19-29; 21,25). ასეთ კომპრომისს, რომელიც წინადაცვეთისგან თავისუფალ წარმართებთან ქადაგების საკითხს არც კი სვამდა, მაინც ენერგიული წინააღმდეგობა გაუწია თვითონ პავლემ. მას არ შეეძლო მიეღო „წარმართ“ ქრისტიანთათვის დაწესებული მოვალეობანი, რადგან მათში კონსერვატორი ქრისტიანი ებრაელების თეოლოგიურად უმნიშვნელო გამონაგონს ხედავდა. უფრო მეტიც, ის წარმართთა შორის ქადაგებას ამ კონსერვატიულ პოზიციებთან დაპირისპირებად აღიქვამდა. ამას ადასტურებს გალატ. 2,14-21: პავლესთვის ქრისტეს ჯვრის სოტეროლოგიურობა საფრთხის ქვეშ დადგა. მას ეშინია, რომ თორა საკრალურ ფუნქციას ხელახლა შეიძენს და ადამიანებს, როგორც ცოდვილებს, განსჯის. მიუხედავად ამისა, პავლე (გალატ. 2) პირველად ანტიოქიის მოვლენებთან დაკავშირებით და გალილეველთა თემში წინადაცვეთის გამო წარმოქმნილი კონფლიქტიდან მრავალი წლის შემდეგ, სჯულის კანონზე დაკვირვების შედეგად დაასკვნის, რომ მან ჯერ კიდევ ანტიოქიაში წარმოადგინა არგუმენტები ამ საკითხის თაობაზე. ამ არგუმენტაციის ფესვები მის სამოციქულო გზაშია საძიებელი. ამის შემდეგ იწყება პავლეს გამიჯვნა ანტიოქიის თემისაგან და მოღვაწეობის დამოუკიდებელი სამოციქულო პერიოდი (II და III მისიონერული მოგზაურობა, შდრ. საქმ. მოც. 15,40-21,17). ამგვარად, ხდება „წარმართი“ ქრისტიანების საბოლოო გათანაბრება ქრისტიან ებრაელებთან. მცირე აზიასა და საბერძნეთში პავლეს მიმდევართა თემებმი „წარმართი“ ქრისტიანები რიცხობრივად სხვებს აღემატებოდნენ. საინტერესოა ის, რომ მათ შორის უმრავლესობას, ე.წ. ღვთის მოშიშებს, უკვე მანამდეც ჰქონდათ კონტაქტი ელინური ქალაქების ებრაელთა სათვისტომოების სინაგოგებთან. ამ საინტერესო ჯგუფს, სოციოლოგიური პერსპექტივების გათვალისწინებით, არც ისე მცირე წვლილი უნდა შეეტანა ელინისტურ-წარმართულ საზოგადოებაში სახარების გავრცელებისთვის ნაყოფიერი ნიადაგის მოსამზადებლად. უკვე II საუკუნის დამდეგს პლინიუს უმცროსი ბითინიის ქალაქის თავს კეისარ ტრაიანესთან უჩიოდა:

„არა მარტო ქალაქებს, არამედ სოფლებსა და მინდვრებსაც მოედო ცრურწმენის ეს სენი, მაგრამ მჯერა, რომ შეიძლება მისი შეჩერება... ცხადია ის, რომ გაპარტახებული ტაძრების სიახლოვეს არის შესაძლებლობა, თანდათან აღდგეს დიდი ხნის წინ მიტოვებული საზეიმო მსხვერპლშეწირვის რიტუალი და ირგვლივ ყველგან გამოიძებნოს სამსხვერპლო ხორცის გასაღების გზები, რისი მყიდველიც აქამდე იშვიათად მოიძებნებოდა (პლინ. 10,96,9).“

ეს ადასტურებს არა მხოლოდ მისიონერთა დიდ წარმატებას რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში, არამედ გვიჩვენებს აგრეთვე, რომ სახარების ინკულტურაცია ელინისტურ-წარმართულ სივრცეში არ ნიშნავდა სინკრეტიზმის გავლენით ღირებულებათა გაუფასურებას. ქრისტიანულ თემში იყო რაღაც განსაკუთრებული, რაც მას განასხვავებდა უამრავი მისტიკური კულტისგან. საზოგადოებისთვის სავალდებულო კეისრის კულტისადმი მიძღვნილ რიტუალებში მონაწილეობა, რაც ხაზგასმულია პლინიუსის წერილში, ადრექრისტიანული თემის წევრებს უსარგებლოდ მიაჩნდათ. ამასთან ერთად, ქრისტიანებში არ დომინირებდა მხოლოდ მკაცრი უარყოფის სტრატეგია. უფრო მეტიც, მულტირელიგიური და მულტიკულტურული შეხვედრებისა და დაპირისპირებების გამო იქმნებოდა თეოლოგიური რეფლექსიების ახალი პერსპექტივა და სახარების ქადაგების ადრესატების სასარგებლოდ შესაძლებელი ხდებოდა ახალი აქცენტების დასმა.

2.2 ახალი თეოლოგიური პერსპექტივები ელინისტურ-წარმართული საზოგადოების მულტირელიგიურ და მულტიკულტურულ სივრცეში

ეს ყველაფერი ე.წ. ქრისტოლოგიური უზენაესი ტიტულების დემონსტრირების საშუალებას იძლევა, რაც ამ სფეროში, ტრადიციულ-ისტორიული კომპლექსის გათვალისწინებით, მესაძლებელია ზოგადად განვიხილოთ. მაგალითისთვის მივმართავ ორ მთავარ ქრისტოლოგიურ ტიტულს, რომლებიც ტრადიციულ-ისტორიული ფესვებით განუყოფლად უკაეშირდება ერთმანეთს: ქრისტე/მესია და ძე უფლისა. ძველ აღთქმაში, ორივე ეს ტიტული მოცემულია დავითის სამეფოს კონტექსტში (II მეფ. 7,14; ფსალმ. 2,2-6). ადრეულ იუდაიზმში მოხდა მათი ესქატოლოგიზაცია ისე, რომ სრულიად დაკარგა ეროვნულ-პოლიტიკური შინაარსი. აღდგომის შემდეგ იესოს მოციქულებმა შეძლეს, თორაში მოცემული იესოს წინასწარმეტყველური წამების ნიშნის ეს სასწაულებრივი გამოცდილება (II რჯულ. 21,23) ძველი და ადრეული იუდაიზმის მესიანური კონცეფციის დახმარებით აეხსნათ, გაეგოთ და განემარტათ: იესო ნაზარეველი, რომელიც რომაელებმა ჯვარს აცვეს, როგორც პოლიტიკური პრეტენდენტი-მესია (მარკ. 15,26; შდრ. მათე, 27,37; ლუკა, 23,38; შდრ. იოანე, 19,19), უფლის მიერ იქნა მოვლენილი, როგორც ესქატოლოგიური მესია/ქრისტე და ძე უფლისა (შდრ. რომაელ. 1,3; საქმ. მოც. 2,36; 13,33). ტიტულები: ქრისტე და ძე უფლისა უძველესი ქრისტოლოგიური „ხასიათისა“ და ქრისტიანული წარმომავლობისაა. მათი მნიშვნელობა ძველი და ახალი იუდაიზმის ისტორიიდან იღებს სათავეს. ამდენად, ისინი თავდაპირველად უცხო უნდა ყოფილიყო „წარმართი“ ქრისტიანი ადრესატებისთვის. მიუხედავად ამისა, ელინურ სამყაროში სახარების ინკულტურაციის პროცესში ისინი არ დაკარგულა. ეს კი მხოლოდ ქრისტიანი ებრაელი მისიონერების კატეხიზატორული მოქნილობის დამსახურება არ უნდა ყოფილიყო. უფრო სავარაუდოა გამოცდილებათა ერთიან სივრცეში ურთიერთდამაკავშირებელი, საყრდენი წერტილების არსებობა.

ქრისტეს ტიტულის რეცეპციისას იშვიათად დარჩენილა ყურადღების მიღმა ისეთი რელიგიური და საკულტო კონოტაცია, როგორიცაა ნელსაცხებლის ცხების რიტუალი. ნელსაცხებლის ცხება ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი დეტალია ამა თუ იმ საკულტო რიტუალისა (ღმერთების გამოსახულებათა ცხება). მას ასრულებდნენ წმინდა ადგილების მოვლისას, მსხვერპლშეწირვის, აგრეთვე მიცვალებულის დაკრძალვის დროს. „წარმართ“ ქრისტიანებს ეს ცოდნა უკვე ჰქონდათ: ნელსაცხებელი აახლოებს ღმერთთან, სიწმინდესთან. მეორე მხრივ კი, მათთვის, ქრისტიანი ებრაელებისგან განსხვავებით, უცხო იყო გაარსებითებული ზმნის - მირონცხება - წოდებრივი გაგებით ფორმულირება. აქედან გამომდინარეობს, რომ:

„ყველა ფართო, პოზიტიურად შეფასებული გამოცდილების არეალის გათვალისწინებით, „მირონცხებული“ ქრისტიანობის აღმოცენების დროს წარმართებისთვის ჟღერდა, როგორც ერთადერთი, საკუთარი გამოცდილებით საწვდომი სახელი, რომლის საშუალებითაც უნდა მომხდარიყო ღირსების მრავალმნიშვნელოვანი რელიგიური აღნიშვნა. რელიგიური კონოტაციის უნარი და ერთადერთობა ერთმანეთს უკავშირდებოდა, რაც „ქრისტეს“ მისიონერობას იდეალურ ცნებად აქცევდა“⁷.

ამგვარადვე უკავშირდებოდა წარმართთა რელიგიურობა „ძე-ღმერთის“ ტიტულს. არსებობდნენ უამრავი ძენი წარმართი ღმერთებისა, რომელთა შორისაც I საუკუნეში ქრისტეს შემდეგ ყველაზე პოპულარულები იყვნენ ჰერაკლე და ასკლეპიოსი. ჰერაკლე, ზევსისა და მოკვდავი დედის - ალკმენეს ვაჟი, უსიტყვოდ ასრულებდა მამის მიერ მიცემულ უამრავ, ხშირად წარმოუდგენლად მძიმე დავალებას. მისი მიწიერი ცხოვრება თვითგანადგურებით დასრულდა (თავი დაიწვა). თუმცა ეს არ ყოფილა დასასრული. ლეგენდის მიხედვით, მისი გარჯის გამო მადლიერების ნიშნად, ის ოლიმპოზე იქნა ამაღლებული და მას შემდეგ ადამიანებს გვერდით უდგას და დახმარების ხელს უწვდის. ასკლეპიოსი კი მიიჩნევა მკურნალი ღვთაების - აპოლონისა და მოკვდავი კორონისის შვილად. ის წარმატებული მკურნალი იყო მანამ, სანამ ოქროს საფასურად მიცვალებული გააცოცხლა. იმის გამო. რომ ასკლეპიოსმა თავის უფლებამოსილებას გადააჭარბა, ზევსმა იგი ელვით დასაჯა. მიუხედავად ამგვარი აღსასრულისა, ჩვ. წ. აღ.-მდე V საუკუნიდან ასკლეპიოსი ოლიმპოელი ღმერთების სწორია, ხოლო ზევსის ელვას მოგვიანებით ხსნიდნენ, როგორც მისი გაღმერთების ნიშანს (შდრ. ოვიდიუსი, მეტამორფ. II, 642-648).

„წარმართი“ ქრისტიანებისთვის უფლის ძის - იესოს გამოცხადება გასაგები იყო მათთვის ნაცნობი ღმერთების ძეთა - ჰერაკლესა და ასკლეპიოსის ანალოგიების გათვალისწინებით. განსაკუთრებით ეს ეხება პოპულარულ მკურნალ ღვთაებას - ასკლეპიოსს. იესოს შესახებ გადმოცემებში სნეულთა განკურნებისა და დემონების განდევნის უამრავი შემთხვევაა აღწერილი. ყოველივე ამის გათვალისწინებით სულაც არ არის დაუჯერებელი, რომ ახალი აღთქმის ისტორიული პერიოდის შემდეგაც ასკლეპიოსის კულტი ქრისტეს სახის ჩამოყალიბებაზეც მოახდენდა დადებით ზეგავლენას.

„II საუკუნიდან მოკიდებული, იესო ქრისტე, როგორც მკურნალი, კაცთმოყვარე, კეთილისმყოფელი თუ მხსნელი, თაყვანისცემის ობიექტი ხდება, ეს არის სწორედ ასკლეპიოსის ღვთაებრიობის ზეგავლენის გადამწყვეტი შედეგი. ასეა მაშინაც, როცა საქმე ეხება პოპულარულ მოტივს - ქრისტე-მკურნალს. ამ დროს მნიშვნელოვანწილად ხდება ასკლეპიოსის ტიტულების გადმოღება. უმწიკვლო ექიმ ასკლეპიოსს, რომელსაც ჯერ კიდევ ჰომეროსი ასხამდა ხოტბას, აღმატებულ ხარისხში უპირისპირდება ქრისტე - როგორც ხორციელ, ისე სულიერ სნეულებათა ჭეშმარიტი მკურნალი. შედარებისათვის ტიტულები: „კეთილმოქმედი“, „კაცთმოყვარე“ და „მხსნელი“ - ელინიზმისთვის ტრადიციული ზეწოდებებია და მათ იყენებდნენ ღვთაებების ანდა ღვთაებრივად განდიდებული მმართველი პირების მისამართით, ასკლეპიოსის კულტთან დაპირისპირების გამო კი ქრისტეს ძალაუფლების გამომხატველი პოპულარული ტიტული გახდა... და ბოლოს, იესო ქრისტე აშკარად მოგებული დარჩა ასკლეპიოსთან „შეხვედრით“, რაც პოლემიკას, მკაცრ დაპირისპირება-გამიჯვნასა და აღმატებული პოზიციის მოპოვებას გულისხმობს. იესო ქრისტე არ გარდაქმნილა, უბრალოდ მან ხასიათის ახალი შტრიხები და თვისებები შეიძინა, ახალი ტიტულები მოიპოვა“.

ელინისტურ საზოგადოებაში წარმართულ კულტებთან შეხვედრისა და მასთან დაპირისპირების გამო, რაც „წარმართ“ (არაებრაელ) ქრისტიანებში პოზიტიურად აისახა, ქრისტეს სახეზე ზეგავლენის მოხდენისა და მისი გამდიდრების შეუქცევადობის მიუხედავად, იესო ქრისტეს პიროვნება ხელუხლებლად იქნა შენარჩუნებული. ამას სხვადასხვა საფუძველი აქვს. მე მსურს, აქ მხოლოდ იმ მოსაზრებებით შემოვიფარგლო, რაც, ჩემი აზრით, მნიშვნელოვანია: პირველი არის აღიარება იმისა, რომ იესო ქრისტე მრავალთა შორის ერთი ღმერთის ძე კი არ არის, არამედ ერთადერთი ძეა სიცოცხლის მომნიჭებელი ჭეშმარიტი უფლისა (შდრ. I თეს. 1,9), რომელიც როგორც ისრაელის ღმერთი, ასევე სამყაროს შემოქმედი და კოსმიური ისტორიის განმგებელია; მეორე კი, ქრისტეს ცხოვრების ესქატოლოგიური მნიშვნელობაა, რაც წარმართული კულტებისა და რელიგიების მითოლოგიურ წარმომავლობას ეფუძნება.

3. რეზიუმე

ასეთი გახლავთ დასაბუთება ჩვენი რწმენისა, რაც გვაძლევს მოტივაციას, ძალას, ენერგიას იმისათვის, რომ 21-ე საუკუნეშიც შევძლოთ ურთიერთობა სხვა რელიგიებსა და ინტერკულტურულ თეოლოგიებთან, რადგან არსებობს ბიბლიური ტექსტები, როგორც დასტური იმისა, რომ მულტიკულტურული და მულტირელიგიური (საარსებო) სივრცე ქრისტიანულ აღმსარებლობას ნაკლებ საფრთხეს უქმნის. პირიქით, გაცილებით მეტ შანსს აძლევს მას გამდიდრებისათვის.

ეს თვალსაზრისი გამოხატავს პრინციპს: ეცცლესია სემპერ რეფორმანდა (მუდმივად თავისით განახლებადი ეკლესია), რადგან მხოლოდ მუდმივი განახლებისათვის მზადმყოფი ეკლესია გადაურჩება „გაქვავებას“. რამდენად დაუჯერებლადაც უნდა ჩანდეს, სწორედ განახლება დაეხმარება მას, ხელშეუხებლად შეინარჩუნოს რწმენის სუბსტანცია და ის თავისი არსით, მნიშვნელობით ხელმისაწვდომი გახადოს ადამიანებისათვის. მაგრამ გადამწყვეტ იმპულსებს ამ აუცილებელი, პერმანენტული განახლებისთვის ეკლესია იღებს არა მხოლოდ შიგნიდან, არამედ გარედანაც. ინტერკულტურული თეოლოგია და რელიგიური სწავლება სწორედ ამის რეფლექსირებას ახდენს და იმავდროულად, ბიბლიური ტექსტების მონაცემებს ეყრდნობა და იმოწმებს. ასე შეაქვთ მათ მნიშვნელოვანი წვლილი ქრისტიანული რწმენის aggiornamento-ში და მემწყნარებელი, შემგუებელი ხასიათის ჩამოყალიბებაში, რაც პაპმა იოანე XXIII-მ ვატიკანის მეორე კრების ძირითად პოზიცად გამოაცხადა და რაც დღესაც, კრებიდან 40 წლის შემდეგ, ასე სჭირდება ეკლესიას.

გერმანულიდან თარგმნა
ნანა ჭიღლაძემ

განმარტებები:

რელიგიური ქრონიკა

რომის პაპი, შესაძლოა, ამა წლის ნოემბერში ფანარში კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ეწვიოს

2 ივლისი. მსოფლიო პატრიარქმა ბართომეოსმა რომის პაპი იოანე პავლე მეორე კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოში მიიწვია. ამის შესახებ მან განაცხადა ხუთშაბათს საღამოს, შეხვედრის დასრულებისა და სამოციქულო სასახლეში რომაულ-კათოლიკური ეკლესიის მეთაურთან საუბრის შემდეგ. „თუმცა, რადგან რომის პაპი ერთდროულად სახელმწიფო ვატიკანის მეთაურიცაა, ის თავდაპირველად, როგორც ჩანს, თურქეთის დედაქალაქ ანკარაში ჩაბრძანდება“, - აღნიშნა ბართლომეოს პირველმა. მისი სიტყვებით, იოანე პავლე მეორე ერთობ ნასიამოვნები დარჩა მიწვევით. პაპის ვიზიტი, შესაძლოა, შედგეს უკვე წმინდა ანდრიას ხსენების დღეს, ანუ ამა წლის 30 ნოემბერს. თავად ფაქტი რომის პაპის ფანარში მიწვევისა იმაზე მიანიშნებს, რომ რომის კათოლიკური ეკლესიის მეთაურისა და კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს წინამძღვრის მესამე შეხვედრამ წარმატებით ჩაიარა.

მსოფლიო პატრიარქის ცნობით, ვატიკანმა გამოთქვა მზადყოფნა, მოიძიოს ძველი მართლმადიდებლური რელიქვიები, რომლებიც ჯვაროსნებმა ჩაიტანეს რომში 1204 წელს, კონსტანტინოპოლის განადგურების შემდეგ. ვიზიტის დროს რომის პაპმა განაცხადა, რომ თანამედროვე კათოლიკები გამოთქვამენ წუხილს და ტკივილს განიცდიან ამ ისტორიული ეპიზოდის გახსენებისას.

როგორც რუსეთის საინფორმაციო სააგენტო „ნოვოსტი“-თვის გახდა ცნობილი, მსოფლიო პატრიარქი ვატიკანში ვიზიტის დროს ერთ-ერთ მნიშვნელოვან თემად იქცა პროზელიტიზმის მტკივნეული პრობლემები. ამასთან დაკავშირებით, პატრიარქმა ბართლომეოსმა აღნიშნა, რომ რომაულ-კათოლიკური ეკლესია ოფიციალურად ილაშქრებს პროზელიტიზმის წინააღმდეგ. საუბარი ეხება ცალკეული კათოლიკების, უპირველეს ყოვლისა, პოლონელი მისიონერების მოუზომავ გულმოდგინებას. ამასთან, ასეთ პრაქტიკას მან აბსოლუტურად მიუღებელი უწოდა. ასევე აღნიშნა, რომ ვატიკანი იწონებს ბერძენ-კათოლიკეთა მოქმედებებს, რომლებიც შეგნებულად ამწვავებენ მართლმადიდებლებთან ურთიერთობას უკრაინაში.

ვიზიტის მსვლელობისას ასევე გადაწყდა, უახლოეს მომავალში განახლდეს წმინდა ტახტისა და კონსანტინოპოლის საპატრიარქოს წარმომადგენელთა შერეული კომისიის მოღვაწეობა.

„ნოვოსტი“

საზღვარგარეთ რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის მღვდელმთავართა სინოდი რუსეთის მართლმადიდებელ ეკლესიასთან გაერთიანების პერსპექტივებს განიხილავს

5. ივლისი. ორი რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიის სამუშაო კომისიების პირველი ერთობლივი შეხვედრის შედეგებს უთანხმოების დაძლევასთან დაკავშირებით განიხილავს საზღვარგარეთის რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის მღვდელმთავართა სინოდი.

22-24 ივნისს მოსკოვში შემდგარ შეხვედრაზე ხელმძღვანელობისთვის წარდგენილი წინადადებები მოიცავს პრობლემათა წრეს, რომლებიც ჯერ კიდევ მაისში საზღვარგარეთ რუსული მართლმადიდებლური ეკლესიის დელეგაციის პირველი ვიზიტის დროს განისაზღვრა. მათ შორისაა ეკლესიისა და სახელმწიფოს ურთიერთმიმართების პრინციპი, არამართლმადიდებლებთან ურთიერთობა, კანონიკური პირობები ევქარისტიული ურთიერთობის აღსადგენად, ასევე, საზღვარგარეთის ეკლესიის, როგორც რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის თვითმმართველი ნაწილის, შესაძლო სტატუსი. ჯერ კიდევ არ არის გადაჭრილი ყველა უთანხმოება და ამიტომ სავარაუდოდ შემოდგომაზე მოსკოვის საპატრიარქოში მოლაპარაკებების მეორე ეტაპი შედგება.

ამ პრობლემების განხილვა განზრახული აქვს რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის სინოდსაც, რომელიც ივლისში ჩატარდება. შესაძლო გაერთიანებასთან დაკავშირებით საბოლოო გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს ორივე ეკლესიის მღვდელმთავართა კრებებმა, რომლებიც გაიმართება წლის დასასრულს ან 2005 წლის დასაწყისში. ეს საკითხი იმდენად მნიშვნელოვანია ორივე ეკლესიისთვის, რომ საზღვარგარეთის ეკლესიის მიტროპოლიტმა ლავრმა არ გამორიცხა ერთობლივი ადგილობრივი კრების გამართვა სასულიერო და საერო პირების მონაწილეობით.

newsru.com

ARBOR VITAE

მაჰათმა განდი

ინდოეთის ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ერთ-ერთი ლიდერი (მაჰათმა) მოჰანდას კარამჩანდ განდი დაიბადა 1869 წლის 2 ოქტომბერს გუჯარათის სათავადო პორბანდარში, გარდაიცვალა 1948 წლის 30 იანვარს დელიში.

განდის მამა კუნძულ კატჰიავარის სათავადოთა მინისტრი გახლდათ. განდი იზრდებოდა ოჯახში, სადაც მტკიცედ იცავდნენ ინდუისტურ რელიგიის წეს-ჩვეულებებს. მან დიდი გავლენა იქონია მისი მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბებაში.

1891 წელს განდიმ იურიდიული განათლება მიიღო ინგლისში, 1893 წლამდე კი საადვოკატო პრაქტიკას გადიოდა ბმბიში. 1893-1914 წლებში სამხრეთ აფრიკაში გუჯარათის სავაჭრო ფირმის იურიდიულ კონსულტანტად მსახურობდა. აქ განდი სათავეში ჩაუდგა რასობრივი დისკრიმინაციის და ინდოელების შევიწროების წინააღმდეგ ბრძოლას. იგი აწყობდა მშვიდობიან დემონსტრაციებს, ხელისუფლების სახელზე ადგენდა პეტიციებს. შედეგად სამხრეთ აფრიკის ინდოელებმა ზოგიერთი დისკრიმინაციული კანონის გაუქმებას მიაღწიეს.

სამხრეთ აფრიკაში განდიმ შეიმუშავა ე.წ. არაძალადობრივი წინააღმდეგობის ტაქტიკა, რომელსაც მან „სატიაგრაჰა“ უწოდა. ინგლის-ბურების (1899-1902) და ინგლის-ზულუსთა (1906) ომების დროს ინგლისელების დასახმარებლად განდიმ ინდოელებისგან სანიტარული რაზმები ჩამოაყალიბა, თუმცა აღიარებდა, რომ ზულუსებისა და ბურების ბრძოლა სამართლიანი იყო. თავის მოქმედებას ის განიხილავდა როგორც ბრიტანეთის იმპერიისადმი ინდოელების ლოიალობის დადასტურებას. განდის აზრით, ამ პოზიციის გათვალისწინებით ინგლისი ინდოეთს თვითმმართველობას მიანიჭებდა. ამ პერიოდში განდი გაეცნო ლ.ნ. ტოლსტოის შრომებს, რომელმაც დიდი გავლენა მოახდინა მასზე. განდი ტოლსტოის თავის მასწავლებლად და სულიერ წინამძღვრად მიიჩნევდა.

სამშობლომი დაბრუნების შემდეგ (1915 წლის იანვარი) განდი „ინდოეთის ეროვნული კონგრესის“ პარტიას დაუახლოვდა. იგი სულ მალე ინდოეთის ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ერთ-ერთი წამყვანი ლიდერი, კონგრესის იდეური ხელმძღვანელი გახდა. 1918-1914 წლების პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ ინდოეთში მკვეთრად გამწვავდა ურთიერთობა ინდოელ ხალხსა და კოლონიზატორებს შორის. ინდოეთში მასობრივი ანტიიმპერიალისტური მოძრაობა დაიწყო. განდიმ გააცნობიერა, რომ მასების მხარდაჭერის გარეშე კოლონიზატორებისგან ვერც დამოუკიდებლობას, ვერც თვითმმართველობას და ვერანაირ დათმობას ვერ მიაღწევდა.

განდი და მისი მიმდევრები მთელს ინდოეთში მრავალრიცხოვან მიტინგებზე გამოდიოდნენ და ინგლისის ბატონობის წინააღმდეგ საბრძოლველად მოუწოდებდნენ. განდის აზრით ეს ბრძოლა მხოლოდ არაძალადობრივი მეთოდებით უნდა წარმართულიყო. იგი ძალადობის ყოველგვარ გამოვლინებას გმობდა. იგი, ასევე, გმობდა კლასობრივ ბრძოლასა და სოციალური საკითხების არბიტრაჟის გზით გადაწყვეტას ქადაგებდა.

განდის ეს პოზიცია ინდოეთის ბურჟუაზიის ინტერესებს პასუხობდა. მას სრულად დაუჭირა მხარი ინდოეთის ეროვნული კონგრესის პარტიამ. 1919-1947 წლებში ეროვნული კონგრესი განდის ხელმძღვანელობით მასობრივ ანტიიმპერიალისტურ მოძრაობად ჩამოყალიბდა. იგი ხალხის მხარდაჭერით სარგებლობდა. განდის უმთავრეს დამსახურებას წარმოადგენს მასის ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობაში ჩაბმა. ხალხმა მას უწოდა განდი მაჰათმა (დიდი გული).

ადამიანი ბუნებით არ არის მოძალადე. როცა შევიცნობთ ჩვენს ცხოვრებას, როგორც ადამიანურს, ჩვენი გამოცდის, შემოწმების დრო დგება. ღმერთის შეცნობა კი ნიშნავს, რომ მას ყველაფერში ვხედავთ. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, უნდა ვისწავლოთ, როგორ ვიყოთ ერთიანი თითოეულ არსებასთან. ეს არის ადამიანის უპირატესობა, რაც ასხვავებს მას ნადირისაგან და შეიძლება განხორციელდეს მაშინ, როცა ჩვენივე ნებით უარს ვამბობთ ფიზიკური ძალის გამოყენებაზე და მივმართავთ ძალდაუტანებლობას, რომელიც ღრმად არის ჩვენს გულებში ფესვგადგმული.

არაძალადობა - უმაღლესი წესის მოქმედი პრინციპია. ეს არის სულის ძალა ან ღვთიურის ძალაუფლება ჩვენში. არასრულყოფილ ადამიანს არ შეუძლია იგრძნოს მთელი მისი არსი, აიტანოს მისი სიდიადე. ამ ღვთიურობის უმცირეს ნაწილაკსაც, თუკი ის ჩვენშია, მეუძლია სასწაულის მოხდენა. მზეს თავისი ცხოველმყოფელი სითბოთი შეუძლია კვებოს მთელი სამყარო, მაგრამ თუ ვინმე მეტისმეტად მიუახლოვდება მას, ფერფლად აქცევს. ასევეა ღვთიურობაც. ჩვენ ვხდებით ღვთიურები იმ ზღვრამდე, სანამდეც ვაცნობიერებთ არაძალადობის არსს, მაგრამ ვერასოდეს გავხდებით თვით ღმერთი. არაძალადობის პრინციპი რადიუმს ჰგავს. თუკი მის უმცირეს რაოდენობას ჩავნერგავთ სიმსივნეში ისე, რომ მუდმივად, შეუმჩნევლად და მიზანმიმართულად იმოქმედოს, ავადმყოფ ქსოვილს გადააქცევს ჯანმრთელად. ასევე მოქმედებს არაძალადობის უმცირესი ნაწილაკი - ნელა და შეუმჩნევლად ცვლის მთელ საზოგადოებას.

არაძალადობა თვითკმარია. სული განაგრძობს არსებობას სიკვდილის შემდეგაც. მისი მყოფობა არ არის ფიზიკურ სხეულზე დამოკიდებული. ასევეა არაძალადობა, სულის ძალა. ის არ ითხოვს ფიზიკურ დახმარებას, დამოუკიდებლად მოქმედებს, სცილდება დროისა და სივრცის საზღვრებს. აქედან გამომდინარე, თუ არაძალადობა წარმატებულად დამკვიდრდება ერთ ადამიანში, მაშინ მისი გავლენა გავრცელდება ყველგან.

ძირითადი პრინციპი, რაზედაც არაძალადობაა დაფუძნებული, გვიჩვენებს, რომ, რასაც სიკეთე მოაქვს შენთვის, თანაბრად მოაქვს იგი მთელი სამყაროსთვისაც. ყველა ადამიანი არსებითად ერთნაირია. თუ ძალადობის სწავლებისას აუცილებელია მოკვლის ხელოვნების მესწავლა, არაძალადობის სწავლებისას სიკვდილის ხელოვნების შესწავლაა აუცილებელი. ძალადობა შიშისგან განთავისუფლებას კი არ ნიშნავს, არამედ შიშის დაძლევის ხერხების სწავლას. არაძალადობას კი, პირიქით, არა აქვს შიშის მიზეზი. იმისათვის, რომ არაძალადობის მომხრე თავისუფალი იყოს შიშისაგან, მან უნდა განაწყოს საკუთარი თავი უმაღლესი ტანჯვისათვის. მას არ უნდა ეშინოდეს თავისი მიწის, სიმდიდრისა და სიცოცხლის დაკარგვის. ვინც თავშესაფარს ღმერთში ეზებს, შეუძლია დაინახოს ღვთიური სინათლე, რომელიც აღემატება სხეულს და იმ მომენტში, როცა დაინახავს მარადიულ ნათელს, აღარ არის მიჯაჭვული მოკვდავ სხეულზე. არაძალადობის სწავლება დიამეტრულად ეწინააღმდეგება ძალადობის სწავლებას. ძალადობა საჭიროა ხილული, მატერიალური საგნების დასაცავად, არაძალადობა კი - ღვთიურის დასაცავად, საკუთარი ღირსების დასაცავად. სახლიდან გაუსვლელად არაძალადობას ვერ ისწავლი. ის ითხოვს მოქმედებას. საკუთარი თავის გამოსაცდელად უნდა ვისწავლოთ, რომ არ გვეშინოდეს საფრთხის და სიკვდილის. ვინც ცახცახებს ან იმალება თავშესაფარში, როცა ორ მოჩხუბარს ხედავს, მშიშარაა და არა არაძალადობის მომხრე. არაძალადობის მომხრე სიცოცხლესაც გაწირავს, რომ აღმოფხვრას ეს ბრძოლა. არაძალადობის დროს გამოჩენილი სიმამაცე ბევრად აღემატება ძალადობის სიმამაცეს. ძალადობის სიმბოლოა იარაღი: ფარი, მახვილი, თოფი, მათთვის კი, ვინც ემხრობა არაძალადობას, ღმერთია ფარი. პირველის მოქმედება განსაზღვრულია, მეორე უსაზდვროა. არ არსებობს რაიმე, რაც გადაწონიდა სიმამაცით და ძალით მეორეს. ადამიანი ძალდაუტანებლად ფიქრობს, ამბობს, მოქმედებს და მაშინაც კი, როცა ახდენს ძალადობის პროვოცირებას, მოქმედებს თავისი ნებით. ეს უდიდესი ძალაა, ძალა, რომელსაც ვერავინ აღუდგება წინ. თვით იესომ იცოდა, რომ ბოროტებას უქადდნენ ფარისევლები, მაგრამ შესთხოვდა უფალს, შეეწყალა ისინი, „რადგან თვითონაც არ იცოდნენ, რას იქმოდნენ“.

ჩემს თავს მისიონერების მეგობრად ვთვლი. ვტკბები მრავალ მათგანთან კარგი ურთიერთობით. ჩემი მეგობრობა ბრმა არასოდეს ყოფილა მეგობრების მეთოდების ანდა მათი სისტემების მიმართ. წეს-ჩვეულებათა მცდარი გაგება ან შიში იმისა, რომ სხვებს არ შეექმნათ ჩვენს შესახებ უცნაური, ბუნდოვანი აზრი, ხშირად აკავებს ადამიანებს, გამოთქვან თავიანთი შეხედულება და ამას საბოლოოდ ფარისევლობამდე მივყავართ. თუკი არაძალადობას ინდივიდებისთვის, საზოგადოებისთვის, ერებისთვის გასაგებს გავხდით, ჭეშმარიტებაც გაჟღერდება, რაც უნდა უხეშად და არათანმიმდევრულად იყოს იგი გამოთქმული. ჩვენ ვიცით, რომ აზრი უსაზღვროდ აღემატება ქმედებას ან სიტყვას. როდესაც ურთიერთკავშირშია აზრი, სიტყვა, საქმე, ბოლო ორი განსაზღვრავს პირველს. საქმე კი სიტყვის შემოსაზღვრაა. ცოცხალი აზრი ელოდება სიტყვასა და მოქმედებაში განხორციელებას. აზრი ძალის გარეშე არაფერია, კვამლია.

მშვიდობის გზა ჭეშმარიტების გზაა. თუმცა სიმართლე უფრო საჭიროა, ვიდრე მშვიდობა. უეჭველია, სიცრუე ძალადობის დედაა. მართალი კაცი დიდხანს ვერ იქნება მოძალადე. იგი საკუთარი თავის ძიებისას იგრძნობს, რომ ვიდრე მას შერჩება ძალადობის თუნდაც მსუბუქი კვალი, ვერ იპოვის ჭეშმარიტებას. სიცრუე და ძალადობა ერთ მხარესაა, ხოლო ჭეშმარიტება და ძალდაუტანებლობა - მეორე მხარეს. ადამიანის, ხალხის ან მსოფლიოს მიერ თავისუფლების მიღწევა ზუსტ თანაფარდობაში უნდა იყოს თითოეული მათგანის არაძალადობის საზომთან. მოდით მივმართოთ ამ პრინციპს, ვისაც გვჯერა, რომ არაძალადობა არის ერთადერთი ხერხი თავისუფლების მისაღწევად. ვინც მის ჩირაღდანს მაღლა სწევს, შუქს ასხივებს დღევანდელ წყვდიადში. მცირედთა სიმართლე მიითვლება და გამოჩნდება, ხოლო მილიონების ტყუილი ქარზე სნრაფად გაიფანტება.

ჩემი რწმენა - არაძალადობაა

მე აღმოვაჩინე, რომ ცხოვრებას თან ახლავს ნგრევა და აქედან გამომდინარე, უნდა არსებობდეს კანონი უფრო ამაღლებული, ვიდრე ნგრევის კანონია. მხოლოდ ასეთი კანონის მოქმედებისას იქნება საზოგადოება ჯანსაღი და გონიერი, ცხოვრებაც ეღირება იმად, რომ განვლო იგი. და თუ ეს ცხოვრების კანონია, მაშინ ჩვენ უნდა გამოვიყენოთ ის ყოველდღიურ ყოფაში. სადაც არ უნდა წარმოიქმნას ფიზიკური დაპირისპირება, სადაც არ უნდა შეგეწინააღმდეგოს ოპონენტი, დაიპყარით იგი სიყვარულით. მე ეს სტიქიურად გამოვიმუშავე ჩემს ცხოვრებაში, მაგრამ სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ ყველა ჩემი პრობლემა გადაწყვეტილია. თუმცა აღმოვაჩინე, რომ სიყვარულის კანონი მოქმედებს ისე, როგორც არასოდეს უმოქმედია ნგრევის კანონს. ინდოეთში ჩვენ ვაკვირდებოდით ამ კანონის მოქმედების თვალსაჩინო დემონსტრირებას ყველაზე ფართო მასშტაბით. აქედან გამომდინარე, მე არ ვამტკიცებ, რომ სამასი მილიონი ადამიანი აუცილებლად განიმსჭვალა ძალდაუტანებლობით, მაგრამ შემიძლია განვაცხადო, რომ მან შეაღწია უფრო ღრმად, ვიდრე ნებისმიერმა სხვა იდეამ და ამასთან, ძალიან მოკლე დროში. ჩვენ არ გვქონდა ერთნაირი დამოკიდებულება არაძალადობის მიმართ და უმრავლესობისთვის ეს იყო პოლიტიკის საკითხი, მაგრამ თქვენ უნდა იცოდეთ - ქვეყანამ გადადგა მნიშვნელოვანი ნაბიჯი არაძალადობის იდეის დასაცავად.

აუცილებელია მზაობა და იმის გაცნობიერება, რომ ძალდაუტანებლობა მენტალიტეტის შემადგენელი ნაწილი უნდა გახდეს. ყოველდღიურ ცხოვრებაში ეს დისციპლინას უნდა დაეფუძნოს (თუმცა შეიძლება ვინმეს არც მოსწონდეს ის), როგორც მაგალითად, ჯარისკაცის ცხოვრება. მაგრამ მე ვეთანხმები აზრს, რომ სანამ ეს არ არის შეგნებული მხარდაჭერა, მხოლოდ გარეგნული დაცვა ამ პრინციპისა ვერაფერს მოგვიტანს. ეს იქნება ნიღაბი, რომელიც ავნებს არა მარტო თავად ამ ადამიანს, არამედ სხვასაც. სრულქმნა შესაძლებელია მხოლოდ მაშინ, როდესაც აზრი და სხეული ურთიერთშეთანხმებულია. ეს ყოველივე დაძაბული გონებრივი ბრძოლის შედეგად მიიღწევა. იმის თქმას, რომ მე არ ძალმიძს მრისხანება, სჯობს, თუ ვიტყვით, რომ მე ყოველთვის შემიძლია ვმართო ჩემი გრძნობები.

როგორიც უნდა იყოს შედეგი, ჩემში ყოველთვის მიმდინარეობს ბრძოლა გაცნობიერებული არაძალადობის კანონის მიზანმიმართული და უწყვეტი ძიებისათვის. ასეთი ბრძოლა ადამიანს შემდგომი ბრძოლებისთვის აძლიერებს. არაძალადობა ძლიერთა იარაღია, სუსტისთვის ის ადვილად შეიძლება იქცეს ფარისევლობად. შიში და სიყვარული ურთიერთსაწინააღმდეგო ცნებებია. სიყვარული განუსჯელად, უანგაროდ გასცემს, არ დაფიქრდება, რას მიიღებს სანაცვლოდ. სიყვარული ებრძვის მთელ მსოფლიოს, როგორც საკუთარ თავს და საბოლოოდ ბატონდება ყველა გრძნობაზე. ჩემი ყოველდღიური გამოცდილება მიჩვენებს, რომ ყველა პრობლემა შეიძლება გადაწყდეს, თუკი სიმართლისა და არაძალადობის კანონს გავიხდით ცხოვრების კანონად. სიმართლე და არაძალადობა - ჩემთვის ერთი მედლის მხარეებია.

სიყვარული მოქმედებს როგორც გრავიტაციის კანონი იმისგან დამოუკიდებლად, ვიღებთ თუ არა მას. სწავლული, მეცნიერი საოცრებებს ახდენს, ადამიანს კი, რომელიც სიყვარულის კანონს უდგება მეცნიერული აკურატულობით, უფრო დიდი სასწაულის მოხდენა შეუძლია. არაძალადობის ძალა გაცილებით უსაზღვრო, ფაქიზი და მშვენიერია, ვიდრე ბუნების მატერიალური ძალები, მაგალითად, ელექტრობა. სიყვარულის კანონის აღმომჩენი ადამიანები გაცილებით დიადნი იყვნენ, ვიდრე ნებისმიერი სახელოვანი თანამედროვე მეცნიერი. საკმარისი არ არის მხოლოდ ჩვენი ძიება, ამიტომ არ შეუძლია ყველას მიღწევების დანახვა. ყოველ შემთხვევაში, ასეთია ილუზია (თუვი ეს ილუზიაა), რომელიც მე ხელს მიწყობს შრომაში. რაც უფრო მეტს ვმუშაობ ამ კანონზე, მით მეტ სიხარულს განვიცდი, სიხარულს, რომელიც მეხმარება ჩვენი სამყაროს მოწყობაში. ამას კი ჩემთვის მოაქვს მშვიდობა და ბუნების იმ საიდუმლოებათა ახსნა, რომელთა აღწერა მე არ ძალმიძს.

ინგლისურიდან თარგმნა ნინო მთვარელიშვილმა

დიალოგი

01.07.2004

პაპმა იოანე პავლე მეორემ და პატრიარქმა ბართლომეოს პირველმა ერთობლივ დეკლარაციას მოაწერეს ხელი

ვატიკანი, 2 ივლისი. რომის პაპმა იოანე პავლე მეორემ და მსოფლიო პატრიარქმა ბართლომეოს პირველმა 1 ივლისს ვატიკანში ერთობლივ დეკლარაციას მოაწერეს ხელი.

დოკუმენტში ეკლესიის მეთაურებმა დაადასტურეს საერთო სურვილი, ყველაფერი გააკეთონ. სრული ერთობის მისაღწევად. პაპმა და პატრიარქმა აღნიშნეს, რომ „ევროპაში მიმდინარე ღრმა პოლიტიკური და სოციალური ცვლილებები“ მნიშვნელოვან გავლენას მოახდენს ქრისტიანობის შემდგომ ბედზე.

იოანე პავლე მეორემ და ბართლომეოს პირველმა დეკლარაციის ტექსტში აღნიშნეს, რომ კათოლიკურ და მართლმადიდებლურ ეკლესიებს შორის არსებული ურთიერთობა საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ გამწვავდა. ამას თან დაერთო ყოფილ საბჭოთა ბანაკში აღმოსავლური წეს-განგების კათოლიკური ეკლესიების აღორძინება. დოკუმენტში ნათქვამია, რომ ბოლო დღეების მანძილზე ორი იერარქის მიერ ვატიკანში გამართული შეხვედრების დროს განხილულ იქნა ეკუმენური დიალოგის ხელისშემშლელი ფაქტორების დაძლევის გზები.

პაპმა და პატრიარქმა „თავიანთ მოვალეობად“ ცნეს 2000 წელს შემწყდარი ეკუმენური დიალოგის განახლება მართლმადიდებლურ-კათოლიკური შერეული კომისიის ფარგლებში. კომისიის მუშაობის შეწყვეტის საბაბად იქცა კათოლიკე და მართლმადიდებელ დელეგატებს შორის წარმოქმნილი უთანხმოება, რომელიც ბალციმორში აღმოსავლური წეს-განგემის კათოლიკეთა სტატუსისადმი მიძღვნილი შეხვედრის დროს დაფიქსირდა.

იოანე პავლე მეორემ და ბართლომეოს პირველმა ერთობლივ დეკლარაციას ხელი მოაწერეს სამოციქულო სასახლეში, სადაც მართლმადიდებელი პატრიარქი პონტიფექსს მეორედ ეწვია რომში ვიზიტის დროს. შეხვედრის დროს პაპმა სიხარულით მიიღო ბართლომეოს პირველის მიწვევა სტამბულსა და კონსტანტინოპოლის საპატრიარქო ცენტრ ფანარში.

1 ივლისს დილით პატრიარქმა აკურთხა მარადიული ქალაქის პალატინეს ქედის ძირში მდებარე წმინდა თეოდორეს სახელობის ტაძარი. ეს ძველი ეკლესია (რომელიც ადრე კათოლიკური იყო), იოანე პავლე მეორის პირადი განკარგულებით, მართლმადიდებელ თემს გადაეცა. აღნიშნულ რაიონში შუასაუკუნეების მანძილზე რომის ბერძნული კვარტალი მდებარეობდა. ტაძრის კურთხევაში დამსწრე კათოლიკე იერარქებს შორის იმყოფებოდნენ ქრისტიანული ერთობის ხელშემწყობი პაპის საბჭოს ხელმძღვანელი კარდინალი ვალტერ კასპერი, რომის ვიკარიუსი კარდინალი კამილო რუინი, ლიტურგიკული მსახურების ხელმძღვანელი, არქიეპისკოპოსი პიერო მარინი და რომის კურიის სხვა პრელატეპი. რომში გამართულ ცერემონიაში მონაწილეობის მისაღებად იტალიის სხვადასხვა ქალაქებიდან სპეციალურად ჩამოვიდნენ მართლმადიდებელი ქრისტიანები.

30 ივნისს ბართლომეოს პირველი საერო პირთა კათოლიკური მოძრაობის - „წმ. ეგიდის საზოგადოების“ წარმომადგენლებს შეხვდა კუნძულ ტიბერინზე არსებულ წმ. ბართლომეოსის ტაძარში. 2002 წელს პაპმა იოანე პავლე მეორემ ეს ტაძარი მეოცე საუკუნეში სარწმუნოებისთვის წამებულთა ხსოვნის უკვდავყოფას მიუძღვნა.

1 ივლისს საზეიმო სადილის შემდეგ პატრიარქი ბართლომეოსი სტამბულში დაბრუნდა.

1) 1979 ნლის პაპის ვიზიტი ეკუმენურ პატრიარქ დიმიტრიოსთან, როდესაც ფანარის საპატრიარქო რეზიდენციაში გამოცხადდა „კათოლიკურ და მართლმადიდებელ ეკლესიებს შორის საღვთისმეტყველო საკითხებთან დაკავშირებული ერთობლივი საერთაშორისო კომისიის“ შექმნა. ეს გახლდათ კიდევ ერთი წინ გადადგმული ნაბიჯი. იგი აუცილებელი იყო, რათა „სიყვარულის დიალოგს“ „ჭეშმარიტების დიალოგი“ დამატებოდა;

2) პატრიარქ დიმიტრიოსის ვიზიტი რომში 1987 წელს;

3) 1995 წელს ჩვენი შეხვედრა რომში წმინდა მოციქულების - პეტრესა და პავლეს ხსენების დღეებში. მაშინ წმ. პეტრეს ტაძარში ვილოცეთ, ევქარისტიული ზიარების დროს მწუხარებით დავცილდით ერთმანეთს, რადგან ჯერ კიდევ ვერ ვეზიარებით უფალს ერთი ბარძიმიდან. მოგვიანებით, შეხვედრა შედგა ასიზში. იგი მიეძღვნა „მსოფლიოში მშვიდობის დამყარებისთვის ლოცვის დღეს“ და ბუნების დაცვის შესახებ ერთობლივი დეკლარაციის გაფორმებას, რომელსაც 2002 წელს მოეწერა ხელი.

ეკუმენიზმი

ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს მუშაობაში მართლმადიდებელი ეკლესიების მონაწილეობის შესახებ სპეციალური კომისიის საბოლოო ანგარიში
ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს შეხვედრებზე საერთო ლოცვის კონცეფცია¹

მკითხველისთვის, ვფიქრობთ, საინტერესო იქნება, გაეცნოს ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს წევრი მართლმადიდებლური და სხვა ქრისტიანული ეკლესიების ერთობლივი კომისიის დასკვნას საერთო ლოცვის შესახებ. საერთო ლოცვა მეტად პრობლემატური საკითხია მართლმადიდებელი ეკლესიისთვის, რაც თვით კომისიის დასკვნაში არის აღნიშნული. მის შესახებ მრავალი ურთიერთგამომრიცხავი აზრია გამოთქმული, ზოგი მხარს უჭერს ერთობლივ ლოცვას, ზოგიც მას მიუღებლად თვლის. თუმცა მართლმადიდებელი ეკლესიების უმრავლესობა მასში რაიმე ეკლესიოლოგიურ დარღვევას ვერ ხედავს. ჩვენი ჟურნალი ერთ რომელიმე პოზიციას ვერ დაუჭერს მხარს. პუბლიკაციას მხოლოდ ინფორმაციის ხასიათი აქვს და ამით მკითხველს საშუალებას ვაძლევთ, უფრო ღრმად და არგუმენტირებულად იმსჯელოს ამ საკითხზე.

......შესავალი

1. ეკუმენურ შეხვედრებზე საერთო ლოცვა გამიჯნული საეკლესიო ტრადიციების წარმომადგენელ ქრისტიანებს შესაძლებლობას აძლევს, ადიდონ უფალი ერთად და ილოცონ ქრისტიანული ერთობისათვის. ლოცვა არის ჩვენი ქრისტიანული იდენტურობის გამოხატულება როგორც გაყოფილ თემებში, ასევე ჩვენს ერთობლივ ეკუმენურ მოძრაობაში. თვით ფაქტი, რომ ჩვენ შეგვიძლია ერთად ლოცვა, როგორც პიროვნებებსა და როგორც საკუთარი ეკლესიების წარმომადგენლებს, მიანიშნებს იმაზე, რომ მიღწეულია გარკვეული პროგრესი. ამავე დროს, ჩვენი საერთო ლოცვა იმის მანიშნებელია, რომ არის კიდევ მიზანი, რისკენაც უნდა ვისწრაფოდეთ. ბევრი რამ, რაც გვყოფს, თვალნათლივ ვლინდება საერთო ლოცვაში.²

2. .ეს დოკუმენტი დამუშავდა სწორედ იმ სიძნელეების გამო, რომელიც დაკავშირებულია საერთო ლოცვებთან ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს სხდომებზე და მისი მიზანია იმ კონცეფციის განსაზღვრა, რომელიც ხელს შეუწყობს შემდგომ პროგრესს. იმ ზოგიერთი ეჭვისა და წუხილის დასაძლევად, რომელსაც იწვევს საერთო ლოცვა ემს-ს საერთო კრებებზე, სასარგებლო აღმოჩნდა „კონფესიური საერთო ლოცვის“ და „კონფესიათშორისი საერთო ლოცვის“ ცნების გამიჯვნა.³ ტერმინმა „ეკუმენური ღვთისმსახურება“ გამოიწვია მრავალი შეკითხვა ასეთი ღვთისმსახურების ეკლესიოლოგიური ხასიათის, ემს-ს ეკლესიოლოგიური სტატუსისა და რეალურად მიღწეული ერთობის ხარისხის მიმართ. ამ მიზეზთა გამო გამოთქმა „ეკუმენური ღვთისმსახურება“ აღარ გამოიყენება.

3. ..აქ შემოთავაზებულ განსჯას არ აქვს პრეტენზია, რომ ის ამომწურავია. ეს დოკუმენტი უფრო ცდაა, გააშუქოს განსაკუთრებულად მწვავე პრობლემები, რომლებიც უკანასკნელ წლებში ამოტივტივდა ზედაპირზე. კატეგორიები „კონფესიური“ და „კონფესიათშორისი“ საერთო ლოცვა აღიწერება იმ წინადადებებთან ერთად, რომლებიც ეხება ასეთი ლოცვების ჩატარებას. მაგრამ არ შეიძლება ვიფიქროთ, რომ საერთო ლოცვის მიმართ ყველა ეჭვი შეიძლება გავფანტოთ ან ყოველგვარი დაძაბულობა მოვხსნათ. ვიმედოვნებთ, რომ განვიხილავთ ზოგიერთ არსებულ მტკივნეულ დეტალს მაინც და რაც შეიძლება მეტ სიცხადეს მივაღწევთ იმ საკითხებთან დაკავშირებით, რომლებიც ეხება ჩვენი საერთო ლოცვის სტატუსსა და მიზანს.

4....აქ წარმოდგენილი შეხედულებები განპირობებულია ემს-ს თანამეგობრობაში ეკლესიების დღევანდელი მდგომარეობით და არა აქვს პრეტენზია, რომ ის უკანასკნელი სიტყვაა, რომელიც ცვლილებას არ ექვემდებარება. ერთობისაკენ განუწყვეტელი მოძრაობა, სწრაფვა მოითხოვს, რომ პერიოდულად დავუბრუნდეთ ამ საკითხს. გარდა ამისა, არ უნდა ჩავთვალოთ, რომ წარმოდგენილი კონცეფცია გამოსადეგია ყველგან, ეკუმენური მოძრაობის ყველა დონეზე. იგი უფრო სპეციფიკურია ემს-სათვის და მისი მრავალფეროვანი შეხვედრებისათვის.

...საერთო ლოცვა ემს-ს შეხვედრებზე

5. ..ეკუმენური მოძრაობა მოუწოდებს თავის მონაწილეებს, გამოიჩინონ სხვების მიმართ გულმხურვალე პატივისცემა და თავმდაბლობა. ჩვენი გამაერთიანებელია სხვების საკუთარ თავზე წარმოდგენათა პატივისცემა, როგორი განსხვავებულიც უნდა იყოს ის. ჩვენ არ გვსურს ერთმანეთის განკითხვა, სხვათათვის წინააღმდეგობების კედლის აღმართვა. საერთო ლოცვის შესახებ დისკუსიაში ვებმებით იმ განწყობით, რომ ვიყოთ სულგრძელნი და ვიზრუნოთ ერთმანეთზე.

6. ქრისტიანები, რომლებიც წარმოადგენენ განსხვავებულ საეკლესიო ტრადიციებს, ერთად ლოცულობენ სამებისა და იესო ქრისტეს, როგორც ღმერთის და მაცხოვრის, საერთო რწმენის გამო, აგრეთვე ქრისტიანული ერთიანობის საერთო სურვილის გამო. ჩვენი ერთობლივი ლოცვა მიწვევაც არის და იმედიც. იგი მიმართულია ღვთისადმი და შესაძლებლობას გვაძლევს, მოვუსმინოთ ღმერთს, რომელიც ჩვენ მოგვმართავს. დადგა დრო, ერთად მხურვალედ ვილოცოთ ერთიანობისათვის, ვუმოწმოთ ერთმანეთს და მივიღოთ ღმერთის მიერ ბოძებული შერიგება. ჩვენი საერთო ლოცვა თავის თავში აერთიანებს თაყვანისცემას, ახსარებას, თხოვნას, მადლიერებას, საღმრთოწერილის მოსმენას და სხვა თავდებობას. როდესაც ერთად ვლოცულობთ, წყალობას გავცემთ სხვათა მიმართ და ჩვენც ვიღებთ მას. ხოლო თუ თვით არსს შევეხებით, ცოდვილ თავს შევავედრებთ ღმერთს, პასუხად კი იგი გვთავაზობს განკურნებას, განსწავლას და წინამძღოლობას.

7. დასანანია, რომ ერთ-ერთი ფაქტორი, რომელიც ანაწევრებს ქრისტიანებს, თვით ღვთისმსახურებაა. ყველაზე მეტად, ალბათ, სწორედ საერთო ლოცვაში, ვიდრე ეკუმენური მოღვაწეობის სხვა ფორმით, ჩვენ ერთდროულად გვესმის ღმერთისმიერი შერიგების აღთქმა და განვიცდით ტკივილს ჩვენი განცალკევების გამო, რადგან ჩვენი ერთობა იმავდროულად წარმოადგენს ნიჭსაც და მოწოდებასაც, იგი ჩვენი რეალობაცაა და იმედიც. ამიტომ ჩვენმა საერთო ლოცვამ უნდა გაუძლოს რისკის ფაქტორს, შიშს. საერთო ლოცვის აღსრულება ადვილი საქმე არ არის. იგი არც უნდა იყოს ადვილი, რადგან ჩვენ ერთად ვუახლოვდებით ღმერთს ისე, რომ ბოლომდე შერიგებულები არ ვართ.

8. ..მართლაც, ზოგიერთისათვის სხვა ტრადიციის ქრისტიანებთან საერთო ლოცვა მარტო სიძნელეების გამომწვევი მიზეზი კი არ არის, არამედ შეუძლებელიცაა. ასე მაგალითად, მართლმადიდებელი ქრისტიანები უნდა აღასრულებდნენ კანონებს, რომლებიც შეიძლება ავხსნათ, როგორც ასეთი ლოცვის აკრძალვა, თუმცა კანონთა ასეთ იტერერპრეტაციაზეც დღესდღეობით არ არსებობს ერთიანი შეხედულება, აზრი. წარსულში საერთო ლოცვასთან დაკავშირებით პროტესტანტებსაც ხვდებოდათ წინააღმდეგობები.

9. .მაგრამ საერთო ლოცვა ეკუმენურ კონტექსტში შეიძლება გაგებულ იქნეს, როგორც სრული ერთობის გზაზე ახსარებისა და შერიგების დრო, რომელიც საბოლოოდ ასახვას პოვებს საიდუმლო სერობის საერთო ტრაპეზში.

„ხოლო თუ შენ მიგაქვს შესაწირავი საკურთხეველთან და იქ გაიხსენებ, რომ შენი ძმა ძვირს იზრახავს შენთვის, დატოვე შენი შესაწირავი საკურთხევლის წინ, წადი, ჯერ შემოირიგე შენი ძმა, და მხოლოდ შემდეგ მოდი და შესწირე“ (მათე, 5,23-24).

10. ამგვარ განსჯას ორი მიზეზი აქვს: პირველი, იმის მტკიცება, რომ კონფესიათშორისი ლოცვა ემს-ს შეხვედრებზე არ წარმოადგენს საეკლესიო თემის ღვთისმსახურებას; მეორე, ჩამოყალიბდეს პრაქტიკული რჩევები ემს-ს შეხვედრებზე საერთო ლოცვის შესახებ: როგორ გამოვიყენოთ ენა, სიმბოლოები, სახეები და წეს-ჩვეულებები ისე, რომ არ გავუშვათ უტაქტობა, უხეში დამოკიდებულება საღვთისმეტყველო, ეკლესიოლოგიური ან სულიერი თვალსაზრისით. იმის შესაბამისად, როგორ განვახორციელებთ ამ მიზნებს, საერთო ლოცვა შეიძლება გახდეს ის, რაშიც ყველა ტრადიციას შეუძლია მიიღოს მონაწილეობა სინდისის ქენჯნის გარეშე, შეინარჩუნოს საკუთარი საღვთისმეტყველო და სულიერი მთლიანობა

...ეკუმენურ გარემოში საერთო ლოცვის პრობლემები

11. საერთო ლოცვა ეკუმენურ ღონისძიებებზე, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ხდება სხვადასხვა ტრადიციათა ელემენტების შერწყმა, მრავალთათვის არის სიხარულისა და აღმაფრენის წყარო. მაგრამ ამავე დროს იგი, არის პრობლემათა მიზეზიც. ნაწილობრივ ეს პრობლემები დაკავშირებულია ამ ფაქტის უჩვეულობასთან, იმის აუცილებლობასთან, რომ საჭიროა ღვთისმსახურების სხვა სახეობასთან, სხვა „სულიერ ეთოსთანაც“ შეგუება. მაგრამ საერთო ლოცვის პრობლემები სცდება უჩვეულობის ჩარჩოებს, ეს ეკლესიოლოგიური და საღვთისმეტყველო პრობლემებია.

...ეკლესიოლოგიური პრობლემები

12..მსგავსად იმისა, რომ ეკლესიათა მსოფლიო საბჭო არ შეადგენს „ეკლესიას“ ან საეკლესიო თემს, სხვადასხვა წევრ-ეკლესიათა ქრისტიანების საერთო ლოცვა არ წარმოადგენს თემის ან ეკლესიის ლოცვას. როდესაც ვიკრიბებით ლოცვისათვის, ჩვენ ვადასტურებთ საერთო რწმენას ღვთისადმი და მის მიმართ ჩვენს ნდობას. ამ დროს ქრისტე თავად მყოფობს ჩვენს შორის, რადგან იგი დაგვპირდა, რომ იქნება იქ, სადაც, „ორი ან სამი შეიკრიბება“ მის სადიდებლად (მათე, 18,19). ამასთან გაყოფილი საეკლესიო ტრადიციების ქრისტიანთა ლოცვა, განსაკუთრებით მაშინ, როცა მასში არის მცდელობა სხვადასხვა ტრადიციების შერწყმისა, ხანდახან გაუგებრობას იწვევს კონფესიური იდენტურობის გამო. ასეთი შეცბუნება შეიძლება გამოიწვიოს ღვთისმსახურების მოწყობის წესმა, იმან, თუ ვინ წარმართავს მას, როგორ ტარდება, აგრეთვე მისმა შინაარსმა (მაგალითად, თუ შეკრებილთ მიმართავენ როგორც „ეკლესიას“).

...საღვთისმეტყველო პრობლემები

13. ღვთისმეტყველებასა და ლოცვას შორის არსებობს შინაგანი ღრმა კავშირი. ძველი აფორიზმი lex orandi est lex credendi, გვასწავლის, რომ ლოცვის წესი რწმენის წესია. ეკლესიის სწავლა აისახება მის საღვთისმეტყველო ცხოვრებაში. ეს კავშირი მიუთითებს პრობლემების წარმოქმნის შესაძლებლობაზე მაშინ, როდესაც ეკუმენური ღონისძიებებისათვის მომზადებული ლოცვები გამოხატავს საღვთისმეტყველო აზრს, რომელიც ეწინააღმდეგება სამლოცველო კრების რომელიმე წევრის ღვთისმეტყველებას, ან როდესაც ეს ლოცვები ითვალისწინებს ეკლესიათა შორის არსებულზე მჭიდრო ერთობას.

14. ზემოთ აღნიშნული პრობლემების მსგავსი რამდენიმე ფაქტორი საერთო ლოცვებს ეკუმენურ გარემოში პრობლემატურს ხდის, მაგრამ არ აკნინებს ასეთი ლოცვების აუცილებლობას ისევე, როგორც არ ხდის მათ შეუძლებლად. წინამდებარე განსჯანი, რომლებიც ეფუძნება იმის რწმენას, რომ პრობლემები, რომლებსაც ქმნის საერთო ლოცვა, შეიძლება დაძლეულ იქნეს, მიზნად ისახავს ემს-ს სხდომებზე საერთო ლოცვის მომზადებისა და ჩატარების გაადვილებას, რათა შეკრებილებმა ერთად მხურვალედ ილოცონ საკუთარი კონფესიური მთლიანობის დარღვევის გარეშე.

...კონფესიური და კონფესიათშორისი ლოცვა

15. როდესაც ჩვენ ვიკრიბებით ემს-ს ღონისძიებებზე ერთად სალოცავად, ხდება ხოლმე, რომ ლოცვას აიგივებენ რომელიმე ერთ კონფესიასთან ან ეკლესიასთან რომელიღაც კონფესიური ტრადიციის ფარგლებში. აქედან წარმოიშვა ტერმინი „კონფესიონალური საერთო ლოცვა“. უფრო ხშირად ეკუმენურ გარემოში საერთო ლოცვა მზადდება ტრადიციათა შერწყმის საფუძველზე. ასეთ საერთო ლოცვას ხშირად უწოდებენ „ეკუმენურ ღვთისმსახურებას“, მაგრამ ეს ტერმინი ზუსტი არ არის და შეიძლება დაგვაბნიოს. ამიტომ მისი გამოყენება არ შეიძლება. უფრო ზუსტი ტერმინია „კონფესიათშორისი საერთო ლოცვა“. კონფესიონალურ და კონფესიათშორის საერთო ლოცვათა შორის განსხვავებამ, ქვემოთ წარმოდგენილი კრიტერიუმების შესაბამისად, შესაძლოა მეტი სიცხადე შეიტანოს ემს-ს ღონისძიებების ლოცვით ცხოვრებაში როგორც სულიერ, ასევე ეკლესიოლოგიურ ჭრილში.

* ...კონფესიონალური საერთო ლოცვა წარმოადგენს კონფესიის, თემის ან დენომინაციის ლოცვას კონფესიის ფარგლებში. მას აქვს გარკვეული საეკლესიო იდენტურობა. მაგალითად შეიძლება მოვიყვანოთ სიტყვის მსახურება ლუთერულ ეკლესიაში, განკურნების წესის შესრულება კანადის ან ავსტრალიის გაერთიანებულ ეკლესიებში. ეს შეიძლება იყოს აგრეთვე რომაულ-კათოლიკური მწუხრი და მართლმადიდებლური ცისკარი.

* კონფესიათაშორისი საერთო ლოცვა. ჩვეულებრივ, მზადდება განსაკუთრებულ ეკუმენურ ღონისძიებებზე. იგი არ გამომდინარეობს რომელიმე ერთი საეკლესიო ტრადიციიდან ან ერთი ეკლესიიდან. იგი შეიძლება შეიცავდეს სხვადასხვა ეკლესიებისათვის საერთო ფრაგმენტებს (სიტყვის მსახურება; დღე-ღამის წრის მსახურები), მაგრამ არ წარმოადგენს ერთი კონფესიის ჩამოყალიბებულ ღვთისმსახურებას. არ გააჩნია ეკლესიური სტატუსი. ჩვეულებრივ, მას ამუშავებს ამ მიზნით შექმნილი სპეციალური კომიტეტი.

16. განსხვავება კონფესიურსა და კონფესიათაშორის ლოცვებს შორის ყოველთვის არ არის მკვეთრად გამოხატული. ხდება, რომ ზოგიერთი კონფესიური ღვთისმსახურებითი ტრადიცია სულ უფრო ძნელად განსასხვავებელია. ამ რეალობას, რომელიც წარმოიქმნა გარკვეულწილად ლიტურგიკული განახლების შედეგად, რაც მრავალ ტრადიციას ერთად შეეხო, შეიძლება მხოლოდ მივესალმოთ. მართლაც, საერთო ლოცვის გამოცდილება რეგიონალურ ეკუმენურ კონტექსტში წარმოადგენს ეკუმენური პროგრესის მნიშვნელოვან მახასიათებელს და აქ მოყვანილი თვალსაზრისი არ უნდა გავიგოთ ისე, თითქოს ჩვენ არ მივესალმებით მსგავს ურთიერთგავლენებს. ამის მაგალითს წარმოადგენს ისეთი თემების მკვეთრად გამოხატული ცოცხალი ტრადიციები, როგორიცაა აიონა და ტეზე. ამ თემებმა შექმნეს ახალი შემოქმედებითი ღვთისმსახურებითი ტრადიციები, რომელთა იდენტიფიცირება ერთ გარკვეულ ეკლესიასთან ძნელია.

17..ასეთი რეალობის მიუხედავად, ემს-ს ღონისძიებებზე კონფესიურ და კონფესიათშორის ლოცვებს შორის ზღვარის შენარჩუნება, ხაზგასმაც კი (ე.ი. თითოეული ღონისძიების შესაბამისი სახით იდენტიფიცირება) შეიძლება იყოს სასარგებლო იმისათვის, რომ დავძლიოთ გარკვეულობა და დაძაბულობა, რომელიც უკავშირდება საერთო ლოცვას.

სწორად გაგებულმა და კონკრეტულ კონტექსტში გათვალისწინებულმა განსხვავებამ შეიძლება მიანიჭოს ტრადიციებს თვითგამოხატვის თავისუფლება - საკუთარი ტრადიციის ერთგულებით ან სხვა ტრადიციებთან შეთავსებით; ამავე დროს გაცნობიერებულია ის ფაქტი, რომ ქრისტიანებმა ჯერჯერობით ვერ მიაღწიეს სრულ ერთობას და ეკუმენური თავყრილობები, რომლებშიც ისენი მონაწილეობენ თავისთავად არ წარმოადგენს ეკლესიას.

კონფესიური საერთო ლოცვა ასახავს მოცემული ტრადიციის მთლიანობას. მისი საეკლესიო იდენტურობა ნათელია. იგი შემოთავაზებულია, როგორც ცალკეული დელეგაციისაგან მოწოდებული ძღვენი შეკრებილთათვის იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ამ ლოცვის სულისკვეთების გაზიარებისათვის იწვევენ ყველას. ლოცვა ტარდება და მას ხელმძღვანელობენ ისე, როგორც ეს გაგებულია და აღსრულდება მოცემული ტრადიციის მიერ.

კონფესიათშორისი საერთო ლოცვა წარმოადგენს შესაძლებლობას, ერთად ვადიდოთ ღმერთი სხვადასხვა ტრადიციების გამოყენებით. ასეთი ლოცვის ფესვები მოცემული ეკუმენური თანასაზოგადოების წარსულ გამოცდილებაშია, აგრეთვე იმ ძღვენში, რომელსაც მიართმევენ ერთმანეთს მონაწილე ეკლესიები. მაგრამ ამ ლოცვას არ გააჩნია პრეტენზია, იყოს რომელიმე წევრი ეკლესიის, ან რაიმე „ჰიბრიდული ეკლესიის“ ან „მზეეკლესიის მსახურება“. ასეთი ღვთისმსახურება არ იწვევს და არც უნდა იწვევდეს ასოციაციას რომელიმე ეკლესიის ღვთისმსახურებასთან; არ უნდა ჰქონდეს პრეტენზია, რომ მას აქვს საეკლესიო სტატუსი.

18. როგორც კონფესიური, აგრეთვე კონფესიათშორისი საერთო ლოცვები წარმოადგენენ ემს-ს შეხვედრებზე წარმოებული ლოცვებისათვის ნაყოფიერ მოდელს. წინამდებარე ანგარიშში არ არის მცდელობა რაიმე რჩევის შემოთავაზებისა იმასთან დაკავშირებით, როდის ავირჩიოთ კონფესიური ან კონფესიათშორისი ლოცვა; ეკუმენურ ღონისძიებებზე რომლებზეც მრავალჯერ სრულდება ღვთისმსახურება, რიგრიგობით შეიძლება შესრულდეს ორივე მოდელის ლოცვა. მაგრამ ნათელი უნდა იყვეს ღვთისმსახურების ამ ორი ფორმიდან რომელია შერჩეული, და თუ შერჩეულია კონფესიური მოდელი, რომელ ტრადიციასთან ან ეკლესიასთან ხდება მისი იდენტიფიცირება. ქვემოთ მოცემულია მოსაზრებები ემს-ს შეხვედრებზე საერთო ლოცვის მომზადებასთან დაკავშირებით.

...მოსაზრებები ემს-ს შეხვედრებზე საერთო ლოცვის მომზადებასთან დაკავშირებით. კონფესიური საერთო ლოცვა

19..კონფესიური საერთო ლოცვა მიმდინარეობს ემს-ს თანამეგობრობის ფარგლებში ცალკეული ტრადიციის ღვთისმსახურების გამოცდილების მიხედვით. როგორც წესი, მას უნდა გეგმავდეს ამ ტრადიციის წარმომადგენელი ინდივიდი ან ჯგუფი, რომლებმაც ზუსტად უნდა განსაზღვრონ, როგორ წარმოადგინონ საკუთარი ღვთისმსახურების თავისებურება საუკეთესო ეკუმენური კონტექსტის ფარგლებში. კონფესიური საერთო ლოცვა იძლევა შესაძლებლობას, აჩვენონ სხვებს საკუთარი ტრადიციის სულიერება, ამიტომ იგი უნდა იყოს ამ ტრადიციის ამსახველი, თუმცა შესაძლოა, ერთი კონფესიის ლოცვა ცხადად არც კი განსხვავდებოდეს რომელიმე სხვა (მაგალითად, მეთოდისტური და რეფორმატური) კონფესიების ლოცვებისაგან. შემოთავაზებულს არ უნდა ჰქონდეს მკვეთრად ექსპერიმენტული ხასიათი. კონფესიური საერთო ლოცვა არ მიისწრაფვის იმისკენ, რომ იგი ყველგან მიღებული იყვეს. მაგრამ ისინი, ვინც გეგმავენ მის ჩატარებას, მგრძნობიარენი უნდა იყვნენ საკუთარი ტრადიციის იმ ელემენტების მიმართ, რომლებმაც დამსწრენი შეიძლება უხერხულ მდგომარეობაში ჩააყენოს და მზად უნდა იყვნენ, ლოცვის დროს შეიტანონ მოცემული შემთხვევისათვის შესაფერისი კორექტივები. კონფესიური საერთო ლოცვა ისე უნდა დაიგეგმოს და ჩატარდეს, რომ დამსწრეთ ესმოდეთ იგი და მხოლოდ დამკვირვებლის როლში არ იმყოფებოდნენ. იმ პირებმა, რომლებიც ამზადებენ ასეთ ლოცვას, სრულად უნდა განაცნობიერონ ქვემოთ მოყვანილი მოსაზრებები ენის გამოყენებისა და დელიკატური საკითხებისადმი პასუხისმგებლობით მიდგომის შესახებ.

...კონფესიათშორისი საერთო ლოცვა

20..კონფესიათშორის საერთო ლოცვაში ყველა მონაწილეს ერთნაირი სტატუსი აქვს. როგორც ემს-ს თანამეგობრობის წევრებს, ჩვენ ყველას გვწამს ღმერთის - მამა ღმერთი, ძე ღმერთი და სულიწმიდა და მომხრენი ვართ ქრისტიანული ერთობისა. ჩვენ ყველა, ღვთისმსახურები და საერო პირნი, მამაკაცები და ქალები, მიუხედავად ჩვენი კონფესიური კუთვნილებისა, როგორც თანასწორნი, რომელთაც ეკუმენური გზის ერთი საერთო პოლიგრიმული მიზანი აერთიანებთ, ვმონაწილეობთ კონფესიათშორის საერთო ლოცვაში.

21..კონფესიათშორისი საერთო ლოცვა უნდა ისწრაფოდეს იმისაკენ, რომ არ ტოვებდეს საეკლესიო ღვთისმსახურების შთაბეჭდილებას. ამ პრინციპის დაცვა საკმაოდ ძნელია, რადგან სხვადასხვა ეკლესია სხვადასხვანაირად გამოხატავს თავის საეკლესიო იდენტურობას. ასე მაგალითად, ზოგიერთი წევრი ეკლესიისათვის საეკლესიო ნიშნები შეიძლება მოიცავდეს შესამოსელს, იერარქიულ წინამძღოლობას, სასულიერო პირების მიერ დალოცვას და კლასიკური ლიტერგიკული ტექსტების გამოყენებას.

22. კონფესიათშორისი საერთო ლოცვა ეკუმენურ კონტექსტში გვაძლევს შესაძლებლობას, ავსახოთ, რას ვფლობთ ერთად და გავიხაროთ იმით, რომ „რაც გვაერთიანებს უფრო ძლიერია, ვიდრე ის, რაც გვაცალკევებს“. ჩვენ ძალგვიძს, განვიცადოთ იმ კულტურულ ფორმათა მრავალფეროვნება, რომლებშიც აისახება ქრისტიანული რწმენა. მაგრამ კონფესიათშორისი საერთო ლოცვა ისე უნდა იყოს ორგანიზებული, რომ ავიცილოთ როგორც პირდაპირ, ასევე ირიბად გამოხატული წინასწარგანსაზღვრული დამოკიდებულება იმ საღვთისმეტყველო საკითხებისადმი, რომლებიც ჯერ კიდევ თიშავს ეკლესიებს.⁴

23. ემს-ს შეხვედრაზე კონფესიათშორისი საერთო ლოცვისათვის სასარგებლო შეიძლება აღმოჩნდეს იმ სტრუქტურების ან ტიბიკონების გამოყენება, რომლებიც ეფუძნება ძველ ქრისტიანულ ნიმუშებს. ლოცვის ტიბიკონის განვითარების საფუძველზე მოსამზადებელმა კომიტეტმა შეიძლება მიმართოს, მაგალითად, დღეღამურ წრეს ან სიტყვის მსახურებას. საერთო ლოცვა უნდა ისწრაფვოდეს თანმიმდევრულობისაკენ, რაც ახდენს სხვადასხვა ელემენტის ინტეგრირებას ერთიან ჩანაფიქრში. კონფესიათშორისი საერთო ლოცვის რიტუალის მოსამზადებელი კომიტეტი უნდა გაეცნოს ღვთისმსახურებას, რომელიც ჩატარდა 1998 წელს ასამბლეაზე ჰარარეში. როცა ფიქრობენ კონკრეტულ ეკუმენურ კონტექსტში რიტუალის გამოყენების შესახებ, კომიტეტის წევრებმა უნდა აირჩიონ ის ელემენტები, რომლებიც უკვე იყო „ეკუმენურად აპრობირებული“, ე.ი. რომლითაც უკვე სარგებლობდნენ. გარდა ამისა, მათ უნდა შექმნან პირობები, რომლებიც ხელს შეუწყობს ახალი წინადადებების შემოსვლას სხვადასხვა ეკლესიის ღვთისმსახურებითი გამოცდილებიდან. საჭიროა ახალ და უკვე ნაცნობ ელემენტებს შორის წონასწორობის დაცვა.

24. როგორც წესი, კონფესიათშორისი საერთო ლოცვა ემს-ს კრებებზე უნდა მომზადდეს კომიტეტის მიერ, რომლებშიც წარმოდგენილი იქნება მრავალი კონფესია და რეგიონი. ამ კომიტეტმა საფუძვლიანად უნდა ჩამოაყალიბოს, როგორი უნდა იყოს საერთო ლოცვის სტრუქტურა, რათა არ შეიქმნას შთაბეჭდილება, რომ ემს ეკლესიაა. მათ ასევე სრულად უნდა გაითვალისწინონ ქვემოთ მოყვანილი მოსაზრებები ენის გამოყენებისა და დელიკატურ საკითხებთან პასუხისმგებლობით მიდგომის შესახებ.

....მოსაზრებები ზოგიერთი დელიკატური საკითხისადმი პასუხისმგებლობით
მიდგომის აუცილებლობის შესახებ

25..საერთო ლოცვის მომზადებისას განსაკუთრებით ფრთხილად უნდა მივუდგეთ საკითხებს, რომლებმაც შეიძლება სიძნელეები შეუქმნას ლოცვის რომელიმე მონაწილეს ან მათი გაღიზიანება გამოიწვიოს. მოსალოდნელ სიძნელეთა გაცნობიერებისათვის შეიძლება სასარგებლო იყოს შემდეგი მოსაზრებები. ეს მოსაზრებები გამოსადეგია ემს-ს შეხვედრებზე ყველა საერთო ლოცვისათვის, როგორც კონფესიური, აგრეთვე კონფესიათშორისი ლოცვებისათვის. საერთო ლოცვის კონფესიური სახე, ჩვეულებრივ, გამომდინარეობს მოცემულ კონფესიაში დადგენილი წესებიდან. შეხვედრის სხვა მონაწილეების ამ ლოცვასთან მიერთება მათი სინდისის განსჯის საგანია. ამ შემთხვევაშიც კი, იმ პირებმა, ვინც ამზადებს კონფესიურ ლოცვას, დაწვრილებით უნდა განსაზღვრონ, როგორ წარმოადგინონ საუკეთესოდ საკუთარი ტრადიცია ეკუმენურ შეხვედრაზე. გაუგებრობის სრული გამორიცხვა შეუძლებელია, მაგრამ ორგანიზატორებმა საკუთარი ძალისხმევა უნდა მიმართონ ამის მისაღწევად.

26..იმას, რაც ქვემოთ იქნება მოყვანილი, არ გააჩნია პრეტენზია, რომ წარმოადგენს პოტენციურად მწვავე საკითხების ამომწურავ ნუსხას. ალბათ, ეს უფრო იმ კონკრეტული პრობლემების ასახვაა, რომლებიც გამოვლინდა სპეციალური კომისიის დისკუსიებში მართლმადიდებლების ემს-ში მონაწილეობის შესახებ.

...სიმბოლოების და სიმბოლური ქმედებების გამოყენება

27..ეკუმენურ გარემოში ლოცვისათვის შერჩეული სიმბოლოები და სიმბოლური ქმედებები ადვილად გასაგები უნდა იყოს ეკუმენური შეხვედრების მონაწილეთათვის, რომლებიც წარმოადგენენ კულტურული და კონფესიური ტრადიციების ფართო სპექტრს. ერთი ტრადიციისათვის დამახასიათებელი ელემენტების გამოყენებისას, ისინი ისე უნდა წარმოვადგინოთ, რომ სრულად ასახავდნენ ამ ტრადიციის ღირსებას და აზრი ჰქონდეს მათ ეკუმენურ გამოყენებას. ზოგიერთი სიმბოლო შეიძლება ვერ გამოდგეს როგორც საუკეთესო გარკვეული კულტურების ენიდან ეკუმენური კრების ენაზე სათარგმნელად; ზოგი მათგანი შეიძლება მეტისმეტად რთული იყოს საერთო ლოცვაში გამოყენებისათვის. ისეთ ეკუმენურ შეხვედრებზე, როგორიცაა ემს-ს ღონისძიებები, მოსალოდნელია სიმბოლოთა მრავალფეროვნება და ყველა ეს სიმბოლო არ არის ერთნაირად ნაცნობი და გასაგები ყველა მონაწილისათვის. ამ სიმბოლოებს განმარტება სჭირდება.

28..ზოგიერთი წესის და სიმბოლოს გამოყენება შეიძლება პრობლემური აღმოჩნდეს. ხანდახან ის, რაც ზოგიერთისათვის „ინკულტურაციაა“, სხვები მას აღიქვამენ როგორც „სინკრეტიზმს“ ან პირიქით, მათ შორის ზუსტი ზღვარის გავლება შეუძლებელია და იმ კულტურული კონტექსტიდან გამომდინარე, საიდანაც აღებულია სიმბოლო, გაუწაფავ ადამიანს უჭირს განსაზღვრული შეფასება. მაგრამ საერთო ლოცვის მოწყობნი მგრძნობიარენი უნდა იყვნენ კულტურის გამოვლენების მიმართ, რომლებიც შეიძლება მცდარად იყოს გაგებული. ამ მიმართულებით, შესაძლოა, სასარგებლო აღმოჩნდეს კომისიის - „რწმენა და საეკლესიო მოწყობის“ მომავალი მუშაობა სიმბოლოთა ჰერმენევტიკის საკითხებზე.

...სივრცის გამოყენება

29..ორგანიზატორები ყურადღებით უნდა მოეკიდონ იმ შენობის, დარბაზის სივრცით სტრუქტურას, რომელშიც ტარდება საერთო ლოცვა, ხოლო თუ იგი საეკლესიო ნაგებობაში ტარდება, მაშინ გაითვალისწინონ აღნიშნული ეკლესიის ლიტურგიული ტრადიციები.

...ქალთა წინამძღვრობა

30..ქალთა წინამძღვრობასთან დაკავშირებით უნდა ითქვას, რომ საერთო ლოცვის კონფესიურ შემთხვევაში, ჩვეულებრივ, გამოიყენება მოცემული კონფესიის პრაქტიკა. რაც შეეხება კონფესიათშორის ლოცვას, ლიდერების დეცენტრალიზება და მონაწილეთა თანასწორობა ნებისმიერ - მამაკაცსაც და ქალსაც, ღვთისმსახურსა და საერო პირსაც - შესაძლებლობას აძლევს, მიიღოს ნებისმიერი როლი. ქალთა ხელდასხმის მიმართ ეკუმენურ თანამეგობრობაში არსებობს სხვადასხვაგვარი პოზიცია. ამ საკითხისადმი განსხვავებული დამოკიდებულებაა არა მარტო ეკლესიების შორის, არამედ თვით ცალკეული ეკლესიების შიგნითაც და ჯერჯერობით ჩვენ მზად არ ვართ ამ განსხვავებების დასაძლევად. ამიტომ ორგანიზატორმა თავი უნდა შეიკავოს ქალთა ხელდასხმის საკითხისადმი ისეთი პოზიციის გამოხატვისაგან, რომელმაც შეიძლება გამოიწვიოს კონფრონტაცია, მაგალითად, თუ იგი შესაძლებელს გახდის იმის მინიშნებასაც კი, თითქოს ამა თუ იმ ეკლესიის გამოცდილება ერთადერთ ქრისტიანულ პოზიციას წარმოადგენს ამ საკითხში.

...გაუცხოება

31. უნდა ვიზრუნოთ იმაზე, რომ ჩვენი საერთო ლოცვის დროს დამსწრეებმა არ იგრძნონ თავი უცხო კულტურის პრეზენტაციაზე. საერთო ლოცვამ უნდა მოახვედროს ისინი შეთავაზებულ კონტექსტში და სიმბოლიკაში. ფართომაშტაბიანი ღონისძიებების შემთხვევაში (განსაკუთრებით მათთვის, ვინც პირველად მონაწილეობს), სასურველია, დამსწრენი გათვითცნობიერებული იყვნენ ჩამოყალიბებულ პრაქტიკაში: უნდა ვუამბოთ, რა მოხდება და ავუხსნათ მისი აზრი. საკითხი იმის შესახებ, თუ როგორ გავხადოთ საერთო ლოცვა მისაწვდომი მათთვის, ვისთვისაც უცნობია მოცემული ფორმა, ეხება როგორც კონფესიურ, აგრეთვე კონფესიათშორის საერთო ლოცვას. თითოეული პიროვნება ეზიარება ამ გამოცდილებას იმ მასშტაბით, რასაც მას კარნახობს სინდისი, მაგრამ ჩვენ უნდა ვისწრაფოდეთ, რომ დამსწრენი არ იყვნენ მათთვის უცხო მსახურების მხოლოდ მოწმენი. საერთო ლოცვის ელემენტები თავისთავად არ უნდა გახდეს ლოცვის ცენტრი, მაგრამ ხელს უნდა უწყობდეს შეკრებილთა რეალურ მონაწილეობას ლოცვაში.

...სოციალური და პოლიტიკური თემები

32. ჩვენი საჭირო ლოცვა საჭირო ზომით შეიცავს ზნეობრივი აღზრდის ელემენტებს. ჩვენ მოწოდებულნი ვართ, ვილოცოთ სამართლიანობისა და მშვიდობისათვის და უნდა შეგვეძლოს, ერთმანეთისაგან გავარჩიოთ თემატური ლოცვა და ლოცვა, რომელიც მიმართულია იმისკენ, რომ უფრო ღრმად დაგვაცილოს ერთმანეთს იმ სოციალურ და პოლიტიკურ საკითხებთან მიმართებაში, რომელთან დაკავშირებითაც ისედაც მნიშვნელოვნად განსხვავებული დამოკიდებულება გვაქვს. ჩვენი საერთო ლოცვა მიმართულია ღმერთისადმი და მოგვიწოდებს, მოვუსმინოთ იმას, რასაც მუდმივად გვასწავლის ღმერთი.

...ენის გამოყენება

33..ენა მნიშვნელოვან როლს თამაშობს. ის, რასაც ჩვენ წარმოვთქვამთ ღვთისმსახურებისას (lex orandi), მნიშვნელოვანია, რადგან წარმოთქმული წარმოადგენს რწმენისადმი ჩვენს დამოკიდებულებას (lex credendi). ღვთისმეტყველებასა და ლოცვას შორის ღრმა კავშირის გათვალისწინებით, დიდი ყურადღება უნდა დაეთმოს სქესისა და ენის პრობლემებს. ტერმინი „ინკლუზიური ენა“ ხანდახან ძალიან ფართო აზრით და არაზუსტად გამოიყენება. ფაქტობრივად აქ რამდენიმე პრობლემას ვაწყდებით.

34. ჩვენ შეიძლება მკვეთრად განვასხვავოთ ენები, რომლითაც მივმართავთ ღმერთს და ადამიანებს და შეგვიძლია ვამტკიცოთ, რომ ადამიანებისადმი მიმართული ენა მუდამ გულისხმობს კაცებისა და ქალების არსებობას. მთელი კაცობრიობისადმი მიმართული ენა სათუთად უნდა ეპყრობოდეს რასის, კლასის და სხვა შესაძლო კატეგორიის გამონაკლისთა თავისებურებებს.

35. წმინდა წერილი და წმინდა გარდამოცემა გვთავაზობს ღმერთის მრავალ მეტაფორას და სახეს. ეს მეტაფორები და სახეები შეიძლება გამოვიყენოთ საერთო ლოცვებში ღმერთისა და ისტორიაში ღვთის ნების აღწერისათვის. მაგრამ ჩვენ ვასხვავებთ ღმერთის სახელს და სახებას.⁵ მივმართავ ღმერთს მრავალი მეტაფორის გამოყენებით, მაგალითად, ღვთიური კრავი. მაგრამ ემს-ს შეხვედრებზე საერთო ლოცვაში ღმერთისადმი მიმართვისას უნდა იქნეს გამოყენებული უფლის ნათელი, გასაგები, ბიბლიური სახელები: მამა, ძე და სულიწმიდა. ეს სამმაგი ფორმულა ცენტრალურია ემს-ს ბაზისში, რადგან გამოიყენება ყველა წევრი-ეკლესიის მიერ.

...ემს-ს შეხვედრების ევქარისტიული გამოცდილება

36..ევქარისტიული ღვთისმსახურება ეკუმენურ ღონისძიებებზე ემს-ს ეკლესიათა თანამეგობრობისათვის მეტად რთული თემაა. ჩვენ არ შეგვიძლია ერთი ბარძიმიდან მივიღოთ ზიარება. ზიარების შეთავაზებისა და მიღების შესახებ არსებობს აზრთა და გამოცდილებათა ფართო სპექტრი. მიუხედავად იმისა, თუ როგორია ამა თუ იმ პიროვნების შეხედულება ევქარესტიაზე და იმაზე, შეიძლება თუ არა გავიზიაროთ იგი სხვა ტრადიციების ქრისტიანებთან, ტკივილს იმის გამო, რომ შეუძლებელია ერთი ბარძიმიდან ზიარება, განიცდის ყველა.

37. მართლმადიდებლური თვალსაზრისით, ევქარისტია შეიძლება აღასრულოს მხოლოდ ეკლესიამ და მასში მონაწილეობა შეუძლია მხოლოდ მათ, ვინც დაშვებულია ეკლესიის საიდუმლოებაზე დასასწრებად. ზოგი პროტესტანტისათვის ევქარისტია არა მარტო იმ საიდუმლო ერთობის ნიშანია, რომლისკენაც უნდა ვისწრაფოდეთ, არამედ კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი სულიერი რესურსია ერთობისაკენ ჩვენს გზაზე. ამიტომ ისინი უკვე დღეს აცხადებენ მზაობას, ეზიარონ ამ საიდუმლოს სხვებთან ერთად. ზოგიერთი ეკლესია წმინდა ტრაპეზზე იწვევს ყველას, ვისაც ღმერთი უყვარს. სხვები ევქარისიულ სტუმართმოყვარეობას ავლენენ ეკუმენურ ღონისძიებებზე ანდა გარკვეულ, წინასწარ აღნიშნულ ვითარებაში. მნიშვნელოვანია, გვესმოდეს და ვითვალისწინებდეთ იმ შეხედულებათა განსხვავებას, რომლებიც აქვთ წევრ-ეკლესიებს და მივესალმოთ დაახლოებას ევქარისტიის გაგებაში, როგორც ეს აღნიშნულია დოკუმენტში - „ნათლისღება, ევქარისტია და მღვდლობა“, აგრეთვე ზოგიერთ ორმხრივ დიალოგში.

38. ეკუმენური მოძრაობის ის მხარე, რომელიც დაკავშირებულია საერთო ლოცვასთან, უნდა იყოს პატიოსანი, სამართლიანი და მთლიანი, სრულყოფილი. ჩვენ ისე არ უნდა ვილოცოთ, თითქოს საკუთარი თავი მიგვაჩნია იმად, ვინც ნამდვილად არ ვართ, ან თითქოს ქრისტიანული ერთობის გზაზე უფრო შორს წავედით, ვიდრე სინამდვილეში ვართ წასულნი. ხანდახან თვლიან, თითქოს „ლომის ლიტურგიამ“ მიიღო ეკუმენური მხარდაჭერა როგორც რომაელ-კათოლიკეების, პროტესტანტების და მართლმადიდებლების თანაზიარების (ინტერკომუნიონის) ფორმამ, რომ მიღწეულია შეთანხმება ევქარისტიის ერთად ჩატარების შესაძლებლობასთან დაკავშირებით. სინამდვილეში ასე არ არის. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი ორმხმრივი შეთანხმება თანაზიარების შესახებ (ინტერკომუნიონი) ეყრდნობოდა ლიმის ლიტურგიას, ემს-ს თანამეგობრობაში ეს ტექსტი ოფიციალურად აღიარებული არ არის.

39..ამის მიუხედავად, თუ გავითვალისწინებთ კონფესიურ და კონფესიათშორისი ლოცვების განსხვავებას, ჩვენ შეგვიძლია გარკვეულწილად მოვახდინოთ ევქარისტიის კონფესიური აღსრულების ადაპტირება ასამბლეებზე და სხვა მსხვილ ღონისძიებებზე. ეკლესია (ან ეკლესიათა ჯგუფი), რომელიც აღასრულებს ევქარისტიას, მკვეთრად უნდა იყოს იდენტიფიცირებული, რათა ნათელი იყოს, რომ ევქარისტიას ემს არ აღასრულებს. მაგრამ იმ შემთხვევაშიც, როცა ოფიციალური პროგრამის ნაწილს არ წარმოადგენს, ასეთი კონფესიური ევქარისტიები შეიძლება ფართოდ იყოს ანონსირებული და მათზე მიიპატიჟონ ყველა მსურველი. მონაწილეებს უნდა შეატყობინონ ევქარისტიის აღმასრულებელი ეკლესიის პრაქტიკის შესახებ (ვის აქვს უფლება მიიღოს ზიარება), ხოლო მონაწილეებმა, თავის მხრივ, ეს რეკომენდაციები უნდა გაითვალისწინონ.

...დასკვნა

40..ღვთისმსახურება წარმოადგენს ჩვენი ქრისტიანული იდენტურობის ცენტრს. ამავე დროს, მასში ჩვენ ვხედავთ საკუთარ არასრულყოფილებას. ეკუმენურ გარემოში საერთო ლოცვა შეიძლება იყოს როგორც სიხარულის, ასევე წუხილის მიზეზი. თუ ჩვენი დაქსაქსულობის გამო ტკივილი შეერევა რომელიმე ეთოსისადმი უგრძნობლობას, შედეგად შეიძლება მივიღოთ განხეთქილების შემდგომი გაღრმავება. როგორც დებს და ძმებს, რომლებიც მოწოდებულნი არიან ქრისტიანული ერთობის ძიებისათვის, ჩვენ გვსურს, გული კი არ ვატკინოთ, არამედ მხარი დავუჭიროთ ერთმანეთს. ჩვენ მოწოდებულნი ვართ, ვისწრაფოთ საერთო ლოცვისაკენ დიდსულოვნებისა და ერთმანეთის სიყვარულის პათოსით. ერთმანეთის მიმართ სათუთი დამოკიდებულება ემს-ს კონტექსტში ხშირად ნიშნავს საყოველთაო ცნობიერებამდე იმის დაყვანას, თუ როგორ შეგვიძლია უნებლიეთ ვაწყენინოთ ერთმანეთს. ეს თვალსაზრისი უნდა დაეხმაროს მათ, ვინც გეგმავს საერთო ლოცვის ჩატარებას, გააცნობიეროს, თუ რა სიძნელეებს შეიძლება წააწყდნენ. მაგრამ ის ვერ ამოწურავს ყველა საკითხს, პრობლემას და მას უნდა შევხვდეთ კეთილგანწყობით, წრფელი სურვილით, შევქმნათ ახალი პირობები, რათა ყველა მონაწილეს შეეძლოს, ილოცოს ერთად საკუთარი მთლიანობის დაკარგვის გარეშე. ამ კონცეფციის შესაბამისად, საერთო ლოცვა ემს-ს კრებებზე უნდა იყოს სერიოზული ან აწონილი დაგეგმვის შედეგი და არავითარ შემთხვევაში არ უნდა წარმოადგენდეს ამოცანას, რომლის გადაჭრა შეიძლება სხვათა შორის.

41. შემოთავაზებულ კონცეფციაში ემს-ს შეხვედრებზე ორი სხვადასხვა ფორმის საერთო ლოცვისათვის გამოყენებულია ტერმინები: „კონფესიური საერთო ლოცვა“ და „კონფესიათშორისი საერთო ლოცვა“. რეკომენდირებულია, მომავალში არ იხმარებოდეს ტერმინი „ეკუმენური ღვთისმსახურება“. ამ განსხვავების აღიარება შესაძლებელს გახდის მონაწილეთათვის, აითვისონ საერთო ლოცვის გამოცდილება, თითოეული თვღისმსახურების საეკლესიო სტატუსი (თუკი ასეთი არსებობს) და მკვეთრად გააცნობიერონ იგი. ამგვარად ისინი იგრძნობენ თავს დაცულად, თავისუფლად, რათა ილოცონ საკუთარი რწმენის მთლიანობის შეულახავად.

42. ჩვენ მაინც ვაგრძელებთ ეკუმენურ ძიებებს. ჩვენი გაყოფა ვერ დასრულდება მხოლოდ საღვთისმეტყველო დიალოგით და ქვეყნისათვის საერთო მსახურებით. თუ გვსურს ერთად ყოფნა, ერთადაც უნდა ვილოცოთ, რადგან საერთო ლოცვა ეს არის ჩვენი ქრისტიანული ცხოვრების გული ჩვენს საკუთარ თემებშიც და საერთო მუშაკობაში ქრისტიანული ერთობის გზაზე. ამრიგად, ის გამიჯვნები, რომლებიც ჩვენ ჩამოვაყალიბეთ წინამდებარე დოკუმენტში, დროებითია; ისინი ადგილს უთმობენ საერთო ლოცვას, სანამ ჩვენ ბოლომდე შევურიგდებით ერთმანეთს. ჩვენ ვოცნებობთ იმ დღეზე, როცა ჩვენი გაყოფა დაძლეულ იქნება და ყველანი ერთად შევძლებთ, წარვდგეთ ღვთის ტახტის წინაშე და ერთად ვადიდოთ იგი.

შენიშვნები

სპეციალური კომისიის წევრები:

თარგმნა ჰამლეტ ზუკაკიშვილმა

ეკუმენიზმი

ლევან აბაშიძე

მე შემოგთავაზებთ, კიდევ ერთხელ ერთად დავფიქრდეთ: როგორ უნდა გავიგოთ სხვადასხვა ქრისტიანული კონფესიები ანუ აღმსარებლობები, როგორია მათ შორის ურთიერთობა და კერძოდ, როგორი უნდა იყოს ურთიერთობა მართლმადიდებლობასა და სხვა კონფესიებს შორის.

ეს მნიშვნელოვანი საკითხია. ჩვენს საზოგადოებაში დღეს არის ორი ბანაკი, რომელთაგან ერთი მომხრეა ფართო ეკუმენური კავშირებისა და ურთიერთობებისა, რადგან ეს მიაჩნია გონებამახვილობისა და პროგრესულობის განუშორებელ ატრიბუტად, ხოლო მეორე მასში ხედავს მხოლოდ საფრთხეს ჭეშმარიტი ეკლესიისა და ჭეშმარიტი ქრისტიანობისათვის და მომხრეა, მართლმადიდებელი ეკლესია სრულად გაემიჯნოს ყოველგვარ ეკუმენიზმს.

ინტერესისა და აზრთა სხვადასხვაობის არსებობა თავისთავად არ არის ცუდი, ის შეიძლება იყოს ნიშანი ცოცხალი რწმენისა, როდესაც ეკლესიის თითოეული წევრი სულაც არ არის გულგრილი ეკლესიის, როგორც ერთი მთლიანი ორგანიზმის, მდგომარეობის მიმართ. ბევრად უარესი იქნებოდა, საზოგადოებასა და კერძოდ, მორწმუნეებს სრული ინდიფერენტულობა რომ გამოევლინათ ეკუმენიზმის მიმართ და იგი მხოლოდ უმაღლესი იერარქიის საზრუნავი ყოფილიყო.

ოპონენტების პოზიციებს შეიძლება დადებითი საწყისი მოტივაციები ჰქონდეთ. ერთი მხარე იცავს ეკლესიას ეკუმენიზმისგან, ვინაიდან გულწრფელად მიაჩნია, რომ ეს მოძრაობა დიდ საფრთხეს წარმოადგენს მისთვის, ხოლო მეორე მხარეს, შესაძლოა ასევე გულწრფელად, აწუხებს ეკლესიის მდგომარეობა, როდესაც მძაფრი ანტიეკუმენური პოზიციის გამო საქართველოს ეკლესია თვითიზოლაციისაკენ მიექანება, იზოლაციისაკენ არა მარტო სხვა კონფესიებისგან, არამედ თვით მართლმადიდებელ სამყაროში (თუნდაც იმიტომ, სხვა ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესიები არ იზიარებენ ამგვარ მკვეთრ ანტიეკუმენურ განწყობას).

სამწუხარო ისაა, რომ ამ ორ პოზიციას შორის არ არის დიალოგი, არამედ ორი მონოლოგია. ოპონენტები არ ცდილობენ, გაუგონ ერთმანეთს. ჩემი მცდელობის მიზანია, გავუგოთ ჩვენს ოპონენტს, გადავაქციოთ ორი მონოლოგი დიალოგად. გავბედავ იმის თქმას, რომ ჩემი გამოცდილების წყალობით ორივე პოზიცია მეტნაკლებად მესმის.

კონფესიათშორისი ურთიერთობა დაკავშირებულია ქრისტიანთა შორის ერთობასა და განსხვავებასთან დაკავშირებულ საკითხებთან. ეკლესიის უძველესი პრინციპის მიხედვით, ქრისტიანთა შორის უნდა იყოს: „უმთავრესი - ერთობა, მეორეხარისხოვანში - განსხვავება, ყველაფერში - სიყვარული.“

1. უმთავრესში - ერთობა

დავიწყოთ იქიდან, რომ ქრისტიანობაში თვით ეკლესია რწმენის საკითხია. „მრწამს... ერთი, წმიდა, კათოლიკე და სამოციქულო ეკლესია...“ - აცხადებს მორწმუნე ქრისტიანი მრწამსის წარმოთქმისას. იმავე მრწამსს ერთობლივად წარმოთქვამს მთელი ეკლესია (კრებული) წირვისას. ამით ქრისტიანული ეკლესია განსხვავდება ნებისმიერი სხვა ერთობისაგან, რელიგიური ერთობების ჩათვლით. არცერთ მსოფლიო რელიგიაში არ არის ამ რელიგიის მიმდევართა ერთობა რწმენის საგანი!

თვით ქრისტიანთა რწმენის მიხედვით, მათი ერთობა (ეკლესია ბერძნულად კრებულს, შეკრებას ნიშნავს), არ არის ერთი რწმენის ადამიანთა უბრალო ერთობა. ეკლესია არის მორწმუნე ქრისტიანთა ერთობა, რომელზეც გადმოვიდა სულიწმიდა. შეგახსენებთ, რომ, ეკლესიის რწმენით, სულიწმიდის გადმოსვლა არ არის მხოლოდ ერთჯერადი მოვლენა, რაც დაახლოებით 1970 წლის წინ მოხდა. ეკლესია მარად სულთმოფენობაშია. სულიწმიდა მყოფობს ეკლესიაში ქვეყნიერების აღსასრულამდე და სწორედ ამიტომ არის ეკლესია ერთი წმიდა კათოლიკე და სამოციქულო. ეს კი რწმენის საგანია, რწმენის, რომელიც არის ხილვა უხილავისა. თუ ეკლესია, როგორც ქრისტიანთა ერთობა და ორგანიზაცია, ყველასთვის ხილვადია, სულიწმიდის მყოფობა ეკლესიაში მხოლოდ რწმენის თვალით იხილვება.

ასევე რწმენის საკითხია კიდევ ერთი სიმბოლო - ეკლესია როგორც სხეული ქრისტესი: „თქვენ ხართ სხეული ქრისტესი, ხოლო ცალ-ცალკე მისი ნაწილები (ასონი)“ (I კორინთ. 17,27).

ქრისტიანული რწმენის ეს საკითხები იმისათვის გაგახსენეთ, რომ მათი სწორი გაგება აუცილებელია კონფესიებს შორის ურთიერთობაზე მსჯელობისას. მორწმუნე ქრისტიანისთვის ეკლესიის, ეკლესიის ერთობის საკითხები რწმენის საკითხია და არა მხოლოდ ორგანიზაციული. მაგალითად, როდესაც ჩვენ გავიგებთ, რომ ზოგიერთი ჩვენი მართლმადიდებელი ძმა (ან და) დიდ ყურადღებას იჩენს, თუ რა ხდება ანტიოქიის ან შორეული ამერიკის მართლმადიდებელ ეკლესიაში, ლოცულობს თუ არა იქ მართლმადიდებელი სხვა აღმსარებლობის ქრისტიანებთან, ნუ ვიჩქარებთ, გავაკრიტიკოთ ის. ნუ ვიტყვით, რომ ეს ფუნდამენტალიზმი და ანტიეკუმენური ისტერიაა. თუ ყველა ქრისტიანი ერთი სხეულის ნაწილია, მაშინ ნუ გვიკვირს, რომ ვიღაცას აინტერესებს, რა ხდება ამ სხეულის სხვა ნაწილში, თუნდაც ანტიოქიაში. ეს მაგალითი იმისთვის მოვიტანე, რომ თავი ავარიდოთ ანტიეკუმენურად განწყობილ ადამიანთა უსაფუძვლო, დაუსაბუთებულ, ხელაღებით კრიტიკას და შევეცადოთ, გავიგოთ მათი პოზიცია. რა თქმა უნდა, მათი ინტერესი, მიდგომა და ქმედება შეიძლება არაჯანსაღი და არასწორიც იყოს. ეს კონკრეტული განხილვის საგანია და ამას ქვემოთ შევეხებით.

მრწამში ნათქვამია, რომ ეკლესია არის ერთი. როგორ უნდა გავიგოთ მაშინ გამოთქმა - „ეკლესიათა დიალოგი“ ან „ეკლესიათა მსოფლიო საბჭო“? ეკლესია ერთია თუ მრავალი. და თუ მრავალი ეკლესიის არსებობას დავუშვებთ, მაშინ სადღაა ჩვენი რწმენა ერთი ეკლესიისა?

რასაკვირველია, თუ სიტყვა „ეკლესია“ აღნიშნავს ადგილობრივ ეკლესიას ანუ გარკვეულ ადგილას მცხოვრები ქრისტიანების კრებულს, ამ მნიშვნელობით შეიძლება ეკლესიებზე მრავლობით რიცხვში საუბარი. მაგალითად, ახალი აღთქმის წიგნებში ნახსენებია რომის, თელასონიკის, კორინთოს ეკლესიები. ამ ეკლესიებს ერთი რწმენა და ერთი სული ჰქონდათ და ისინი ერთი წმიდა ეკლესიის ნაწილები იყვნენ. ამავე გაგებით ვამბობთ: საქართველოს, რუსეთის, სერბეთის „მართლმადიდებელი ეკლესიები“, თუმცა მართლმადიდებელი ეკლესია ერთია.

პირველი და უმთავრესი გაგებით, ეკლესია ერთია (როგორც ერთია ქრისტე) და არ შეიძლება ის იყოს ორი ან მრავალი. ხოლო როდესაც ვამბობთ, რომ არის ეკლესიათა გაერთიანება (საბჭო) და მასში შედის სხვადასხვა ეკლესია, რომელთა შორისაც არ არის სარწმუნოებრივი ერთობა, მორწმუნე ქრისტიანს (არა მარტო მართლმადიდებელს) უჩნდება ბუნებრივი კითხვა „ერთი წმიდა ეკლესიის“ შესახებ. სად არის ეს ერთი ეკლესია?

მართლმადიდებლებისთვის საკითხი შეიძლება ასე დაისვას: ან მართლმადიდებელი ეკლესია არის ეს ერთი ეკლესია? და მაშინ გაუგებარია, რატომ ვუწოდებთ სხვა გაერთიანებებს „ეკლესიებს“. ან თუ ეკლესია უფრო ფართოდ უნდა გავიგოთ და მართლმადიდებელი ეკლესია მხოლოდ ერთი ნაწილია მისი (ე.წ. განშტოების თეორია), მაშინ გაუგებარია, რატომ არ არის ხილული ერთობა რწმენაში? ეს სრულიად ბუნებრივი კითხვებია. მათი იგნორირება შეუძლებელია ეკუმენური მოძრაობისთვის, ვინაიდან ეს ეხება სწორედ იმ მორწმუნეთა რწმენის(!) საკითხს, რომელთა შორის დიალოგისა და ერთობისკენაც არის მოწოდებული ეკუმენური მოძრაობა. ერთ-ერთ პასუხს ვპოულობთ ეკლესიათა მსოფლიოს საბჭოს მიერ შემუშავებულ დეკლარაციაში „ეკლესია, ეკლესიების და ეკლესიათა მსოფლიო საბჭო“ (ტორონტოს დეკლარაცია):

„... მსოფლიო საეკლესიო საბჭოში ასევე მიიღებიან ის ეკლესიები, რომლებიც არ აღიარებენ სხვა ეკლესიებს ამ სიტყვის სრული და ჭეშმარიტი მნიშვნელობით“ (ეკლესიის საზღვრები. თბილისი, 2000).

ამგვარად მართლმადიდებელი ეკლესიის მონაწილეობა ეკუმენურ მოძრაობაში არ ნიშნავს იმას, რომ იგი რაიმე კომპრომისზე მიდის რწმენასთან მიმართებაში, როგორც ამას ეკუმენური მოძრაობის ოპონენტები წარმოადგენენ. მართლმადიდებელი ეკლესია თავისი მონაწილეობით არ აღიარებს ეკლესიებად სხვა ეკლესიებს ამ სიტყვის სრული და ჭეშმარიტი მნიშვნელობით. მართლმადიდებელი თეოლოგები ყოველთვის აღნიშნავენ, რომ მათთვის მრწამსისეული „ერთი ეკლესია“ მართლმადიდებელი ეკლესიაა.

ეკუმენური მოძრაობის მოწინააღმდეგეების ლოგიკა ხშირად არის ძალიან მარტივი და არადამაჯერებელი. ამის ნიმუშია სერბი სასულიერო პირის, იუსტინე პოპოვიჩის ნაწერები. თავის მკაცრ ანტიეკუმენურ ბრძოლას, სამწუხაროდ, ის ძალიან მარტივი არგუმენტებით ეწევა. ყოველი სტატიის პირველივე აბზაცში მოჰყავს სიტყვები, რომ ეკლესია არის ერთი, რომ მოციქულობის დროიდან დაწყებული აკრძალული გვაქვს, მწვალებლებთან ერთად ვილოცოთ. შემდეგ მოდის მჭევრმეტყველება, თუ როგორ ირღვევა ეს ყველაფერი, რომ ეს დარღვევები საშინელებაა და მისთ. ჩვენში მსაგვს არგუმენტაციას მიმართავენ, მსგავს ავტორებს კითხულობენ და სრულ იგნორირებას ახდენენ იმ მართლმადიდებელი სერიოზული თეოლოგებისა (ფლოროვსკი, ზიზიულასი და სხვ.), რომლებიც მონაწილეობას იღებდნენ კონფესიათშორის დიალოგში და ეკუმენურ მოძრაობაში. ამ მონაწილეობას თან ახლავს მართლმადიდებლური პოზიციის ღრმა ცოდნა და დაცვა. ამ ავტორთა ნაწერებში იკვეთება მართლმადიდებლურ ტრადიციაზე დაფუძნებული სერიოზული თეოლოგიური ნააზრევი, თუ როგორ და რა პრინციპებით შედის მართლმადიდებლური ეკლესია კონფესიათშორის დიალოგში. შევეცდები, მოკლედ გითხრათ ამის შესახებ.

როდესაც მართლმადიდებელი ამბობს: „მრწამს ერთი წმიდა კათოლიკე და სამოციქულო ეკლესია“, ის გულისხმობს მართლმადიდებლურ ეკლესიას. მართლმადიდებელთა რწმენით, სწორედ ეს ეკლესია ინახავს შეუბღალავად და მთელი სისრულით ქრისტიანულ რწმენას. ამ რწმენით შედის ის დიალოგში სხვა კონფესიებთან, ხოლო თვით ეს დიალოგი აუცილებელია, სწორედ ეკლესიის ბუნებიდან გამომდინარე.

ეკლესიის უმთავრესი პრინციპი არის გახსნილობა მსოფლიოსათვის. ჩვენ გვახსოვს, რომ მკვდრეთით აღმდგარი იესო ეუბნება მოციქულებს: „წარვედით და მოიმოწაფენით ყოველნი წარმართნი“, ანუ ყველა ერი (ხალხი). ეკლესიას უნდა ჰქონდეს სწორედ ამგვარი აქტიური მისიონერული მიმართება მის გარეთ არსებულ სამყაროსთან და არ იკავებდეს გარესამყაროს იგნორირების პოზიციას. ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ყოველი ქრისტიანი აქტიური მისიონერია. ყველას და ყოველთვის არა აქვს დაკისრებული ქრისტიანობის ქადაგება, მაგრამ ეკლესია არ ივიწყებს თავის მისიას - ღვთის სიტყვის გავრცელებას სიტყვით და საქმით. თუ მისიონერული იმპერატივი გაქრა, ქრისტიანობაც აღარ იქნება.

რას წარმოადგენს მსოფლიო ჩვენი ეკლესიის გარეთ? მართლმადიდებელი ეკლესიის გარეთ არის 6 მილიარდამდე ადამიანი და მათი თითქმის მესამედი ქრისტიანია! ქრისტიანი იმ გაგებით, რომ მათ აქვთ ქრისტიანული რწმენა. ისინი თავს ქრისტიანებს უწოდებენ, იმავე ბიბლიას კითხულობენ, რასაც ჩვენ და ხშირად იმისათვის, რომ გავერკვეთ, თუ რა განსხვავებაა ჩვენს შორის, სერიოზული საღვთისმეტყველო განათლებაა საჭირო. მართლმადიდებელ ეკლესიას აუცილებლად უნდა ჰქონდეს გარკვეული პოზიცია ამ კონფესიათა და ქრისტიანთა მიმართ. მათი სრული იგნორირება და საკუთარ თავში ჩაკეტვა ეკლესიის სიკვდილია, ვინაიდან იგი უმთავრესი პრინციპის - მსოფლიოსათვის გახსნილობის, მისიონერობის პრინციპის უარყოფა იქნებოდა.

სამწუხაროდ, ეკლესიის ზოგიერთ წარმომადგენელს მარტივი და პრიმიტიული პასუხი აქვს ამ პრობლემაზე. მათი მიდგომა ასეთია:

ჩვენ გვაქვს ერთადერთი ჭეშმარიტი ეკლესია, ყველა დანარჩენი კონფესია არის მწვალებლობა და მათში არ არის არც ჭეშმარიტება და არც ცხონება. მათთან მიმართება უნდა იყოს ისეთი, როგორიც წარმართებთან. ისინი ხელახლა უნდა მოვაქციოთ ქრისტიანობაზე, ხოლო ვინაიდან ეს ძნელი და თითქმის შეუძლებელია, სჯობს თავი დავანებოთ. თუ უნდათ მოვიდნენ, მოინანიონ ცოდვები და ჩვენ მათ მივიღებთ ჭეშმარიტი ეკლესიის წიაღში.

სამწუხაროდ, ამას არ სჯერდებიან და უკლებლივ ყველა არამართლმადიდებელ კონფესიას წარმოაჩენენ, როგორც მტრულ და საშიშ ძალას, რომელსაც სურს ჩვენი ეკლესიის წევრთა გადაბირება და ჩვენი ეკლესიის მოსპობა.

ამგვარი თავდაცვით პოზაში მდგომი და შეშინებული ადამიანის პოზიცია არც სწორია და არც სარგებლობის მომტანი. იგი თვით მართლმადიდებელი ეკლესიის ტრადიციას ეწინააღმდეგება და ამ ეკლესიას უქმნის საფრთხეს.

წარმოგიდგენთ ერთ მაგალითს იმის საჩვენებლად, თუ როგორი უნდა იყოს მიმართება სხვა ქრისტიანულ კონფესიებთან. მართლმადიდებლები მიმართავენ ანგლიკანებს:

„მოგმართავთ თქვენ, დიდ ბრიტანეთში მყოფნი, ქრისტეს მიერ საყვარელნო არქიეპისკოპოსნი, ეპისკოპოსნო და ყოველნო პატივდებულნო დასნო, და გისურვებთ ყოვლად სრულ მდლსა და ღვთისმიერ ცხონებას“

(საღვთისმეტყველო კრებული, 3, 1988).

ცხადია, ასე მიმართავენ მხოლოდ ქრისტიანები ქრისტიანებს. ეს არ არის ჩვენი დროის ეკუმენური მოღვაწეების ტექსტი, ეს აღმოსავლეთის პატრიარქთა (კონსტანტინოპოლის, ანტიოქიის, იერუსალემის...) წერილია ანგლიკანების მიმართ, რომელიც თარიღდება XVIII საუკუნის დასაწყისით! როგორც ხედავთ, აღმოსავლეთის პატრიარქები სრულიადაც არ განიხილავენ ანგლიკანებს როგორც მწვალებლებსა და წარმართებს. ისტორიული ფონი რომ განვიხილოთ, ამ პატრიარქებს დალხენილი ცხოვრება არ ჰქონიათ. ისინი ცხოვრობდნენ ოსმალეთის იმპერიაში საკმაოდ მძიმე სიტუაციაში და ხელისუფლება მართლმადიდებელი ეკლესიის დასავლეთთან კონტაქტებს კარგი თვალით არ უყურებდა.

ამგვარი დამოკიდებულება ანგლიკანურ ეკლესიასთან ბუნებრივი და გასაგებია. ანგლიკანური ეკლესია, ისევე როგორც რომის კათოლიკური ეკლესია (რომელსაც იგი გამოეყო), სარწმუნოებრივად ახლოს იყო მართლმადიდებელ ეკლესიასთან. გარდა ამისა, იმხანად ანგლიკანურმა ეკლესიამ (განსხვავებით კათოლიკურისგან) გამოავლინა დიდი ინტერესი და კეთილგანწყობა მართლმადიდებელი ეკლესიის მიმართ და სურვილი, აღმდგარიყო საეკლესიო ერთობა.

დღეს მსგავსი სიტუაციაა დასავლეთის ეკლესიებში. მათ გამოხატეს არათუ კეთილგანწყობა, არამედ სრული აღიარება მართლმადიდებელი ეკლესიისა, როგორც ქრისტეს ჭეშმარიტი ეკლესიისა, და გულწრფელი სურვილი, აღდგეს საეკლესიო ერთობა. ასეთ შემთხვევაში, რასაკვირველია, მართლმადიდებელმა ეკლესიამ, თუ ის საკუთარ ტრადიციას მიზდევს, ასევე კეთილგანწყობა, ინტერესი უნდა გამოავლინოს და დიალოგში ჩაებას. სწორედ ამას აკეთებს მართლმადიდებელი ეკლესია ეკუმენური მოძრაობის ფარგლებში.

რასაკვირველია, ეკუმენური მოძრაობის კონკრეტული ფორმები შეიძლება ჩვენი კრიტიკის საგანი იყოს. სერიოზული და კონსტრუქციული კრიტიკა გაისმის მართლმადიდებელ ეკლესიაში. ამგვარი კრიტიკის მიზანი კონფესიათშორისი დიალოგის სწორი მიმართულებით წარმართვაა და არა მისი სრული უარყოფა. დიალოგზე უარის თქმა და განურჩევლად ყველა კონფესიის წარმომადგენელთა მწვალებლებად მოხსენიება მართლმადიდებლური ეკლესიას არ შეეფერება. ამგვარი ქმედება განხეთქილებაში მყოფ (სექტანტურ) მართლმადიდებლურ ჯგუფებს უფრო ახასიათებს, ისეთებს, როგორიც ბერძენი მეძველსტილენი ან რუსული კატაკომბური ეკლესიაა.

აღმოსავლეთის პატრიარქთა წერილს დავუბრუნდეთ. მათ მიერ გაგზავნილი ქრისტიანული სარწმუნოების ვრცელი განმარტება მნიშვნელოვანი საბუთია მართლმადიდებელი სარწმუნოების გადმოცემისა. საინტერესოა, რომ საქართველოს ეკლესიის ანტიეკუმენურად განწყობილი წარმომადგენლები აქტიურად იყენებენ მას. მაგალითად, როდესაც არქიმანდრიტი რაფაელ კარელინი ცდილობს, დაამტკიცოს, რომ ყველა, ვინც მართლმადიდებელ ეკლესიაში არ არის მონათლული, უეჭველად ჯოჯოხეთში ხვდება (მოუნათლავი ჩვილი ბავშვებისა და დედის მუცელში გარდაცვლილთა ჩათვლით), ის წერს:

„მართლმადიდებელი ქრისტიანისათვის ჭეშმარიტების ორიენტირად წყაროებს წარმოადგენს ე.წ. სიმბოლური წიგნები - სარწმუნოების აღმსარებლობის ნიმუშები, რომლებიც მიღებულია მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ. ამჟამად ასეთ წიგნებად შეგვიძლია დავასახელოთ: „აღმოსავლეთის პატრიარქთა პასუხები ანგლიკან ღვთისმეტყველთა შეკითხვებზე...“ (მრევლი, 2, 1999). სამწუხაროდ, თვით არქიმანდრიტი რაფაელი არ მისდევს აღმოსავლეთის პატრიარქების სულისკვეთებას როგორც აღნიშნულ წერილში, ისევე კათოლიკურ ეკლესიაზე თავდასხმისას.

(„ლიტერატურული გაზეთი“, 4.01.2002).

ენდი უორჰოლი. „საიდუმლო სერობა“

2. მეორეხარისხოვანში - განსხვავებები

მნიშვნელოვანი თემაა კონფესიათა შორის განსხვავებათა ბუნების საკითხი. რა განსხვავებაა მნიშვნელოვანი ერთობის აღდგენისათვის და რა არა? რა განსხვავების დაძლევაა აცილებული ერთობის აღდგენისათვის?

მრავალი განსხვავებები, იქნება ეს ტრადიციები, რიტუალები, არქიტექტურა, მხატვრობა და ა.შ. არ არის ქრისტიანული ერთობისათვის დამაბრკოლებელი. ქრისტიანობა მრავალფეროვნებას არასოდეს უარყოფდა. პირიქით, ქრისტიანული ერთობა მრავალფეროვნებას გულისხმობს. ერთია სული (სულიწმიდა), ხოლო მრავალია მისი გამოვლინება (ნიჭი ანუ საჩუქარი). ეკლესიათა გაერთიანებისას, რაც მომხდარა წარსულში და შეიძლება მოხდეს მომავალშიც, მნიშვნელოვანია, ორივე მხარე დარწმუნდეს, რომ მათში ერთი რწმენა და შესაბამისად, ერთი სულია (სულიწმიდა). ფორმათა და რიტუალთა უნიფიცირება საჭირო არ არის.

სამწუხაროდ, ხშირად ეს არ ესმით მართლმადიდებლობის დამცველებს. დავისა და კამათის დროს მათ არგუმენტაციაც ტრადიციათა იმგვარ განსხვავებაზე იყო კონცენტრირებული, რომელიც არ არის მნიშვნელოვანი ერთობისთვის. მაგალითად, როგორ პურზე უნდა მოხდეს წირვა, გაფუებულზე თუ გაუფუებელზე, ან როგორი წვერი უნდა ჰქონდეს მღვდელს, გაკრეჭილი თუ მოშვებული. ეს არის ტრადიციის, ფორმისა და რიტუალის საკითხები. ისინი პირველი საუკუნიდან მოყოლებული განსხვავებული იყო და ეს ერთობას ხელს არ უშლიდა. თვით 1054 წლის განხეთქილება აღმოსავლეთისა და დასავლეთის ეკლესიებს შორის იმგვარი არგუმენტებით იყო დასაბუთებული, რომ ყველა მათგანი ბუნებრივად მოხსნილია (მაგ. შესაწირი პურის შესახებ).

როგორი იქნება ეკლესიათა ურთიერთობა გაერთიანების შემთხვევაში, თუკი ეს მოხდა? ზემოთ აღნიშნულ წერილში აღმოსავლეთის პატრიარქები წერენ:

„თუკი დაგვეთანხმებით ჩვენ, შეიწყნარებთ მოძღვრებას, რომელსაც ამჯერად გამცნებთ, ყოველმხრივ ვიქნებით გაერთიანებულნი და აღარავის ხელეწიფება ჩვენი გაყოფა. რაც შეეხება დანარჩენ ჩვეულებებსა და საეკლესიო წეს-განგებებს, ჟამისწირვის აღსრულების სახეს, ღვთის წყალობით ერთიანობის მიღწევის შემდეგ ამას ადვილად და მარჯვებ მოევლება, ვინაიდან, როგორც საეკლესიო-ისტორიული წიგნები გვამცნობენ, ზოგიერთი ჩვეულება და წეს-განგება სხვადასხვა ადგილას და სხვადასხვა ეკლესიაში ექვემდებარებოდა და დაექვემდებარება ცვალებადობის კანონს, ხოლო განუყოფელობა და ერთსულოვნება რწმენაში ჰგიეს უკუნისამდე.“

მიაქციეთ ყურადღება! აღმოსავლეთის პატრიარქები არ ამბობენ, რომ ისინი უკარნახებენ ინგლისის ეკლესიას, თუ როგორი წეს-განგება უნდა იყოს მათთან. ისინი სულაც არ მოითხოვენ ბიზანტიური წესის (ღვთისმსახურება, ხატწერა და მისთ.) დანერგვას ინგლისის ეკლესიაში, თუმცა ეს ფორმები უნივერსალური გახდა მთელი აღმოსავლეთის მართლმადიდებელი ეკლესიებისთვის. ქრისტიანული ტრადიციის ერთგულნი, ისინი ეძებენ სულიერ ერთობას, რაც საერთო რწმენაში გამოიხატება.

3. ყველაფერში სიყვარული

თუ ჩავუღრმავდებით ეკლესიის ტრადიციას, აღმოვაჩენთ, რომ ეკლესიის მიდგომა განდგომილებთან და მწვალებლებთან თავმდაბლობითა და სიყვარულით გამოირჩეოდა.

ეკლესიის უდიდესი მასწავლებელი, წმიდა გრიგოლ ღვთისმეტყველი ამბობდა: „ჩვენ ვეძიებთ არა გამარჯვებას, არამედ ძმათა დაბრუნებას, რომელთაგან განშორება გვტანჯავს ჩვენ“.

ეს არის უმთავრესი კრიტერიუმი იმისა, თუ რამდენად სწორია მართლმადიდებლობის დამცველის პოზიცია. ის უნდა წუხდეს იმის გამო, რომ ქრისტიანული ეკლესია გაიხლიჩა, რომ პირველ ათასწლეულის ერთობის შემდეგ, თითქმის ათასი წელი მართლმადიდებლობა მხოლოდ აღმოსავლეთშია. მაგრამ, თუ წუხილის ნაცვლად ცუდად შენიღბული სიხარული და თვითკმაყოფილება იგრძნობა საკუთარი აღმატებულობის გამო, ეს ზუსტი ნიშანია იმისა, რომ ამ ადამიანის მიმართება არ არის სწორი.

მწვალებელთა და განდგომილთა მიმართ IV-V საუკუნეებში მიღებული ტექსტების მექანიკურად გამოტანა დღევანდელ პირობებში ასევე უმართებულოა. ამ ტრადიციას, ისევე როგორც ნებისმიერ საეკლესიო ტრადიციას სწორი გაგება და გათავისება სჭირდება.

ისევ მაგალითს გავიხსენებ: მე ვიყავი წმინდა ნინოს გზით მსვლელობის მონაწილე, როცა ის მოეწყო პირველად - 1989 წელს. ჩვენ შევდიოდით სხვადასხვა - სომხურ და ქართულ სოფლებში. აქ არაფერი იცოდნენ ქრისტიანობის შესახებ, სახარებაზე საერთოდ არ ჰქონდათ წარმოდგენა. ერთადერთი, რაც იცოდნენ, იყო ის, რომ ისინი ქრისტიანები არიან. რასაკვირველია, ვესაუბრებოდით ელემენტარულზე, რისი თქმაც შეიძლებოდა ერთ დღეში. მე ვფიქრობდი იმის შესახებ, რომ ხვალ-ზეგ გაიხსნება ეკლესიები. ერთი სოფელი იქნება მართლმადიდებლური და მეორე, როგორც თვითონ უწოდებენ, სომხური მართლმადიდებლური ანუ, როგორც ჩვენ ვამბობთ, გრიგორიანული. ისინი გახდებიან ერთმანეთისათვის მიუღებელი კონფესიების წევრები. შეიძლება ითქვას, რომ ერთმანეთისათვის იქნებიან მწვალებლები, როგორც ეს იყო ისტორიის განმავლობაში. განსხვავება ამ ორ ტრადიციის შორის იმდენად რთულია, რომ ჩვენი მღვდლების უმეტესობაც კი სწორად ვერ აგიხსნით მას. ეს საკმაოდ რთული თეოლოგიაა, რომლის ღრმად ცოდნაა საჭირო, რათა ჩავწვდეთ, გავიგოთ არსი მეხუთე-მეშვიდე საუკუნეებში განვითარებულ დავისა და კამათისა, რამაც მიგვიყვანა ამ განსხვავებამდე. ამით იმის თქმა მინდა, რომ ამ კონფესიებში ძალიან ბევრი რამ განსაზღვრულია არა იმით, რომ ადამიანმა გულით, გონებით მიიღოს სწორედ ეს სარწმუნოება, ეს კონფესია, ეს აღმსარებლობა, არამედ განპირობებულია ტრადიციით, იმით, რა გარემოში დაიბადე, აღიზარდე და მოხვდი.

სხვა მაგალითია აღმოსავლეთის ეკლესია, რომელსაც მართლმადიდებლები ასირიულ ნესტორიანულ ეკლესიას უწოდებდნენ (თუმცა ამ ეკლესიას ცოტა აქვს საერთო კონსტანტინოპოლის პატრიარქთან, მწვალებელ ნესტორთან). როდესაც დადგა საკითხი მართლმადიდებელ ეკლესიასთან მათი შესაძლო გაერთიანების შესახებ, გამოირკვა, რომ ამ ეკლესიას, მძიმე ისტორიული პირობების შედეგად, არც ერთი თეოლოგი არ ჰყავთ! ანუ, არიან ქრისტიანები, რომელთაც სწამთ იესო ქრისტე და სახარება, მაგრამ არ არის ადამიანი, რომელსაც შეუძლია ამ ეკლესიის რწმენის გადმოცემა, რომ გაირკვეს, რაში მდგომარეობს განსხვავება და თუ ის არსებობს, როგორ შეიძლება მისი გადალახვა. ასეთ პირობებში სრულიად გაუგებარია, რაში გამოიხატება მათი მწვალებლობა და რატომ არ შეიძლება მათი მიღება მართლმადიდებელი ეკლესიის წიაღში. რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია მიიღებდა ასირიულ ეკლესიას მართლმადიდებლობის წიაღში, რომ არა 1917 წლის კატასტროფა.

ერთ-ერთ ინტერვიუში მსოფლიო პატრიარქი ამბობდა: „მათი (გარკვეული კონფესიების) მიმდევრები დამაარსებლების იმდენად შორეული შთამომავლები არიან, რომ დიდი უსამართლობა იქნება, მათ მიმართ ვინმემ სიმკაცრე გამოიჩინოს.“ ამ უბრალო სიტყვებში მეტი სიმართლე და სიყვარულია, ვიდრე ეკუმენური მოძრაობის წინააღმდეგ დაწერილ მრავალ წიგნში.

* * *

თუ მართლმადიდებლებს მართლაც სწამთ, რომ მათმა ეკლესიამ მთელი სისრულით და შეუბღალავად შეინახა პირველი ეკლესიის ჭეშმარიტი რწმენა, მაშინ მათი ვალია, გაუზიარონ ეს სიმდიდრე სხვას და არ დაფლან მიწაში სახარებისეულ ბოროტი მონის მსგავსად. ამგვარი გაზიარება კი მხოლოდ დიალოგისა და კეთილგანწყობის პირობებშია შესაძლებელი და სრულიად შეუძლებელია აგრესიული თავდაცვითი (ან თავდასხმითი) პოლიტიკის პირობებში.

კონფესიათა შორის ურთიერთობის საბოლოო მიზანი ერთობის აღდგენა უნდა იყოს. განხორციელდა ეს თუ არა, უკვე მეორე საკითხია და ის მხოლოდ ჩვენზე არ არის დამოკიდებული. საუბრის თემა არ შეიძლება იყოს კომპრომისები სარწმუნოების საკითხებზე. დიალოგის უმთავრესი თემა უნდა იყოს ერთმანეთის გაგება და იმ განსხვავებების გააზრება, რომელიც, ჩვენი აზრით, არსებობს.

ასეთი დიალოგი და განსხვავებების გადალახვის მცდელობა არ არის ახალი. მთელი ეკლესიის ისტორია, სამწუხაროდ, არის განხეთქილებების ისტორია და, საბედნიეროდ, ისტორია ამ განხეთქილებების დაძლევისა. ნებისმიერ საუკუნეში შეხვდებით არა მარტო განხეთქილებებს, არამედ მათი დაძლევის გზებსა და საშუალებებსაც. ავიღოთ აღმოსავლეთისა და დასავლეთის ისტორია. ძალიან ხშირად, ათეულობით წლების განმავლობაში ისინი განხეთქილებაში იყვნენ ერთმანეთთან არ ჰქონდათ კავშირი, მაგრამ შემდეგ მომხდარა ერთობის აღდგენა. გაერთიანებისას არც ერთი მხარე არ მისულა მეორესთან პატიების სათხოვნელად, როგორც უძღები შვილი. ორივემ გადაწყვიტა, რომ მათ შორის არ ყოფილა განსხვავებები, ან ისინი მოიხსნა და თავდაპირველი ერთობა ბუნებრივად აღდგა.

ამიტომ, ერთი მხრივ, გაუმართლებელია მეტისმეტად ოპტიმისტური, ძალიან გაადვილებული, სწრაფად ერთობის მიღწევის იდეა. ის დაფუძნებულია თანამედროვე საერო კულტურიდან შეტანილი პოლიტიკური კორექტულობისა და ტოლერანტობის იდეაზე და რეალურად შეუძლებელია. მეორე მხრივ კი, გაუმართლებელია სრული გაუცხოება სხვა კონფესიების მიმართ, თავდაცვასა და მათ კრიტიკაზე აგებული რიტორიკა. ჩემი აზრით, არც ერთი და არც მეორე ეთანხმება ეკლესიის წმიდა გადმოცემას.

რელიგია და კულტურა

ბრიტანული პოეზიის ნიმუშები

თომას სთერნზ ელიოტი (1888-1965)

კუნძულების დასაცავად

და ეს ძეგლები, ძველი ძეგლები, - განუწყვეტელი
მუსიკა ქვათა; საუკუნეთა საჭრელთის მიერ
მოთმინებით ნაგებ-ნაჭედნი; მკვიდრნი ინგლისის მიწისა და
ინგლისური პოეზიის

შეიკრან ერთად, შემჭიდროვდნენ დღევანდელი კუნძულების
დაცვის ხსენებით
და მოგონებით ზღვებში გასულ
სამგზავრო და სათევზაო, სავაჭრო გემთა,
და იმათი მოგონებით, ვინც თავი დასდო
ბრიტანეთის წყალქვეშა გზებზე.

კიდევ იმათ, ვინც ახალი ხერხითა და მეთოდებით
შეუპოვრად ებრძოდა სიკვდილს, ებრძოდა ძალას სიბნელისას
ცეცხლში ჰაერში.

და იმათი მოგონებით, ვინც წინაპართა გზებს გამოჰყვა
ფლანდრიამდე, საფრანგეთამდე; მათი, რბევის დღეს დაურბეველთა,
გამარჯვებების მშვიდად მიმღებთა, რომელთაც მხოლოდ
ახლებური იარაღით უღალატეს ადათს ძველთაძველს

და კვლავ იმათი, ვისთვისაც ისევ მსახურობენ დიდების გზებად
ქუჩები და ბილიკები ძველი ინგლისის:

რომ ვუთხრათ ჩვენი სისხლისა და ენის თაობებს,
ჯერარშობილთ და განსვენებულებს, რომ დავიკავეთ
უკვე ჩვენი ადგილები, როგორც გვებრძანა.

თარგმნა ზვიად რატიანმა

დილან ტომასი (1914-1953)

ძალა, რომელიც მწვანე პატრუქით ანთებს ყვავილებს

ძალა, რომელიც მწვანე პატრუქით ანთებს ყვავილებს,
ანთების ჩემი ბალღობის წლებსაც; და რომელიც ხის ფესვებს ახმობს,
არის ჩემი დამამხობელიც...
ენა არ მერჩის, ვუთხრა ტოტებდაგრეხილ ვარდებს -
მეც იმავ ზამთრის სუსხით რომ მაქვს სიყრმე დამზრალი.

ძალა, რომელიც ორწოხებში წყალს მიაქანებს,
მიაქანებს ჩემს წითელ სისხლსაც; და რომელიც აშრობს მდინარეს,
მე სისხლს მიმდოვრებს.
ენა არ მერჩის, ვამცნო ჩემსავ სისხლსა და ძარღვებს,
რომ მთის წყაროსაც იგივ ხარბი პირი ამოხვრეპს.

ხელი, რომელიც მორევებში წყალს ატრიალებს,
საფლობ ქვიშის წიაღსაც ურევს; და ის ხელი, ქარს რომ აურევს,
ჩემს იალქანს გეზს აცვლევინებს.
ენა არ მერჩის, ვუთხრა ასულს სახრჩობელაზე, -
ის სახრჩობელა ჩემი ძვლებით რომ წამომართეს.

დროის ტუჩები ზედ წყაროსთვალს ეწაფებიან;
სიყვარული წვეთავს ბალღამით, თავს იმწიფებს და
ცოდვის სისხლით იამებს წყლულებს.
ენა არ მერჩის, ქარს ვაუწყო, ამინდით დიდგულს, -
თვით ზეცის თაღსაც რომ აბრუნებს დრო ვარსკვლავებზე.

ენა არ მერჩის ჩავჩურჩულო საყვარლის საფლავს, -
იგივე მატლი ჩემს ზეწარსაც რომ უტრიალებს.

თარგმნა თამარ ერისთავმა

ტედ ჰიუზი (1930-1998)

გუდასტვირი

ზღვა ყვირის თავის უაზრო ხმაზე
და თავის მკვდრებს და თავის ცოცხლებს ერთნაირად ინახავს,
იმას ალბათ მობეზრდა ზეცის სხეული,
მილიონობით თეთრად ნათევი ღამის შემდეგ
აღარც მიზანი აქვს და აღარც თავს არ იტყუებს.

და ქვაც ასეა. კენჭი არის გამოკეტილი
ისე, როგორც არაფერი - ამ სამყაროში.
შავი ძილისთვის გაჩენილი.
ზოგჯერ მზის წითელ ლაქას შეამჩნევს
და ჰგონია რომ ჩამჯდარია ღმერთის საშოში.

ქვას ეჯახება ქარი.
იგი ვერ ეწყვილება ისე ვერაფერს,
როგორც ბრმა ქვის დაძაბულ სმენას.
ტრიალებს, ცდილობს ქვის გონებას
მოძრაობის წარმოსახვა გააბედვინოს.

ძღვას სვამს და ქვას ჭამს
ხე და წვალობს ფოთლის გამოსხმას -
ბებერი ქალი, კოსმოსიდან ჩამოვარდნილი,
დედამიწის პირობებისთვის სამზადისი რომ არ ეჭირა;
ის ეჭიდება მიწას, რადგან მთლად შეიშალა.

წუთი-წუთს მისდევს, მარადისობა - მარადისობას
და არაფერი არ ნებდება და არც იცვლება.
და ეს არ არის ცუდი მცდელობა და არც - იმედის გაცრუება.
აქ დაცურავენ მოკაშკაშე ანგელოზები.
აქ ილევა ყველა ვარსკვლავი.

თარგმნა ლელა სამნიაშვილმა

რელიგია და კულტურა

გიუნტერ აიხი

გაგრძელება.
დასაწყისი იხ. „ზღვარი“ №2, №3

ხმები: ფესტიანუსი. ლაურენციუსი. პეტრე. ბელიალი. დამხმარე ეშმაკი. სალპიციუსი. ..ოქტავია. ფაუსტინი. ფაუსტინა.

8
(სამოთხის შესასვლელი)

ლაურენციუსი: მშვიდობა შენდა, ძმაო პეტრე!
პერტე: დაბრუნდი მოგზაურობიდან, ლაურენციუს?
ლ.: მარტო დავბრუნდი.
პ.: მაგრამ დაბრუნდი.
ლ.: აბა როგორ უნდა მოვქცეულიყავი?
პ.: დარჩენაც შეგეძლო.
ლ.: იქ დარჩენა?
პ.: მასავით.
ლ.: რა მოგივიდა, ძმაო პეტრე?
პ.: (დუმს)
ლ.: არაფერს მეკითხები?
პ.: ძნელი გზა იყო?
ლ.: გზა? ეკალნარი... ჰო, მაგრამ შემდეგ გაადვილდა.
პ.: ამინდი?
ლ.: ეს რას მეკითხები?
პ.: თოვლი, წვიმა, სეტყვა იყო?
ლ.: და ფესტიანუსი?
პ.: ამოწურული თემაა. ის იქ დარჩა.
ლ.: და შენ ეს გაკმაყოფილებს?
პ.: იმ შემთხვევაში, რომ შენ უკან დაბრუნდი და მე კი აქ დავრჩი.
ლ.: რა გემართება, ძმაო პეტრე?
პ.: მსუბუქი გულისრევა მაწუხებს. ვაკვირდები ამ ბუჩქნარს კარიბჭის წინ. ძნელი .....გასასვლელია, როგორც შენ თქვი, მაგრამ გავლა შეიძლება. მე არ წავედი.
ლ.: შენს მაგივრად მე წავედი.
პ.: მე კი მგონია, რომ ჩემს მაგივრად ფესტიანუსი წავიდა.
ლ.: პეტრე!
პ.: კარიბჭის მცველი, რომელიც ყოველდღე ხედავს საზღვრებს, რომელმაც იცის .....ეკალნარის, ხევების და ფართო გზის შესახებ... წასვლით სხვა წავიდა. ხელებს .....იმტვრევ?
ლ.: ძმაო!
პ.: კარიბჭის მცველი ვარ, მაგრამ რატომ ვიცავ კარიბჭეს?
ლ.: რათა გააღო და დაკეტო.
პ.: არ შეგიმჩნევია, როგორი დახავსებულია? გასაღებს წვერი მოსტყდა, აღარ კეტავს. და ეს .....ყველაფერი უშედეგოდ: სულები მოდიან, როცა მათი დრო დგება და შემოდიან .....ყოველგვარი ჭიშკრისა და გასაღების გარეშე. მაშ ვის სჭირდება ჩემი მსახურება?
ლ.: კარიბჭე მიწიერი სხეულის მსგავსად ხილულია და ერთადერთი, სანამ არ შეიმეცნება, ......რომ არარაა.
პ.: და ჩემი მსახურების არსი რა არის?
ლ.: ისევ ის კითხვები!
პ.: იმიტომ, რომ მიზეზიც იგივეა. (ლაურენციუსის დუმილის შემდეგ) მე უნდა .....წავსულიყავი, ამაშია საქმე. შესაძლებლობა ხელიდან გავუშვი, დიდი ნდობა ვერ .....გავამართლე. გასაღები მომეცა, რათა აქედან გავსულიყავი და მისი გულმოწყალების .....მოწმედ მემსახურა.
ლ.: დაფიქრდი, ძმაო! მისი ჭვრეტა...
პ.: ტანჯვისა და მაშასადამე თანაგრძნობის გარეშე. უხილავი ჯოჯოხეთი, მთვარის .....დაბნელება. მე კი სხვას ვიტყოდი: რასაც ვერ ვხედავთ, იმას ჯოჯოხეთი არ ჰქვია. ჩვენ .....ხომ მას ვერ ვხედავთ.
ლ.: სასუფეველი, როგორც სასუფეველი წინკარი? ფესტიანუსმა თქვა: საცდუნებელიო. ......თავბრუ მესხმის!
პ.: მსუბუქ გულისრევას გრძნობ?
ლ.: მეტისმეტად ბევრს მეკითხები...
პ.: ფესტიანუსმა თავისი მეგობრები მოიკითხა, მეტი არაფერი. შემდეგ კი წავიდა. და ჩვენ, .....ლაურენციუს? მისთვის ვილოცოთ თუ მას მივყვეთ?

9

(ისმის მექანიკური საამქროსათვის დამახასიათებელი ხმაური, რომლის ნაწილი რითმულად ძლიერდება და სუსტდება. დროდადრო ხმაური წყდება და ისმის შეკავებული კვნესის მსგავსი ხმები. გაურკვეველია, საიდან, ვისგან არ რისგან მოდის მთელი ეს ხმაური, ბგერები და ხმები)

ბელიალი: იმედი მაქვს, ფესტიანუს, ჩემო ძვირფასო სტუმარო, ყველაფერი იპოვე, რასაც .....ეძებდი.
ფესტიანუსი: ყველაფერი არა, მაგრამ დრო კიდევ მაქვს.
ბ.: დრო გაქვს?
ფ.: ვიცი, ვიცი: ხანგრძლივობა, გაყინული წამი, სასრულობა.
ბ.: (ხითხითით) უკვე კარგად აყალიბებ.
ფ.: (ოხვრით) სწავლა სიბერემდე.
ბ.: მაგრამ ხომ იცი, რომ მგრძნობიარე არა ვარ. ჩემს კვლევა-ძიებაზე დაცინვას .....პირმოთნეობად ვიღებ.
ფ.: არც დაცინვა მიფიქრია და არც პირმოთნეობა.
ბ.: (მოჩვენებითი თანაგრძნობით) უბრალოდ დანაღვლიანდა.
ფ.: საბოლოო ჯამში, ასეა.
ბ.: საბოლოო ჯამში? ისევ შეფარდებითად ჟღერს. (დაჟინებით) ფესტიანუს, დრო გაქვს?
ფ.: არა.
ბ.: რას ამბობ?
ფ.: დაუფიქრებელი გამოთქმაა?
ბ.: ძალიან დაუპიქრებელი.
ფ.: სამარცხვინოც კი. სალპიციუსს ვტოვებ ოქტავიას მოსაძებნად. ოქტავიას ვტოვებ ......ფაუსტინის და ფაუსტინას მოსაძებნად. მათაც ვტოვებ.
ბ.: შენც უნდა რჩებოდე.
ფ.: ყველასთან უნდა ვრჩებოდე.
ბ.: (ოხვრით) თევზებმა უნდა იმღერონ, სპილოებმა ღრუბლებზე იძინონ, - ისევ და ისევ .....იგივე შეცდომები.
ფ.: შესაძლებლობის ვერ დანახვა.
ბ.: და კიდევ უფრო მეტად, ვერ დანახვა შეუძლებლობის. (დაცინვით) სასწავლო მასალა .....დაწყებითი სკოლებისთვის.
ფ.: (გულგრილად) კლასს ჩამორჩენილი.
ბ.: გონიერება, შეგნება, სინამდვილე! განა ლაურენციუსმაც იგივე არ გითხრა?
ფ.: ჩვენ სხვა რამეზე ვლაპარაკობდით.
ბ.: ან სხვა სიტყვებით. ყოველ შემთხვევაში, იგი აქ იყო და გაგაფრთხილა.
ფ.: გამაფრთხილა?
ბ.: დროსთან დაკავშირებით.
ფ.:საბოლოო ჯამში...
ბ.: ისევ მანდ მოვედით.
ფ.: მაშასადამე, არავითარი დრო, ნებისმიერი გაგებით.
ბ.: ძალიან სიმპათიური კია ეს ლაურენციუსი, ჩვენთან გარკვეულ კავშირს თავი რომ .....დავანებოთ!
ფ.: რა კავშირია?
ბ.: გარეგნული კავშირი - შანთები.
ფ.: (გამხიარულებული) ლაურენციუსს ჩემზე მეტი კავშირი აქვს ჯოჯოხეთთან?
ბ.: გარეგნული.
ფ.: მართლაც... ლომები გაკლიათ.
ბ.: დიდი მხეცები გადაშენდნენ. უფრო მწერებს ვიყენებთ. კვერცხებს, ლარვებს, ჭუპრებს .....- გარდასახვა უფრო მეტს გვაძლევს.
ფ.: ცხადია.
ბ.: ძალიან სიმპათიურია. გამორჩეულია მარტო განათლებით კი არა, ხასიათით.
ფ.: (გახარებული) მართალია!
ბ.: (ჩაფიქრებით) რაღაც უჩვეულოდ სიმპათიურია.
ფ. მე ძალიან მიყვარს ლაურენციუსი.
ბ.: (შემაჯამებლად) და მიუხედავად ყველაფრისა შენ დარჩი.
ფ.: დიახ.
ბ.: საბოლოო ჯამში, დროის გამო.
ფ.: ვერ ვასწრებ.
ბ.: (კმაყოფილი) სწორედ ასეა.
ფ.: ფაუსტინი, ფაუსტინა, სალპიციუსი, ოქტავია.
ბ.: ესე იგი, რჩები.
ფ.: ასე ვფიქრობ.
ბ.: გადაწყვეტილია. ხმაური მიწყდება) განსაკუთრებული პირობების გათვალისწინებით, .....ფესტიანუს...
ფ.: განსაკუთრებული პირობების?
ბ.: ვგულისხმობ: შენი გადაწყვეტილების ფარგლებში.
ფ.: ყველაფერი ასე ოფიციალურად ხდება?
ბ.: არჩევანის საშუალება გაქვს.
ფ.: მე მინდა, რაც უნდა მწარე იყოს იმათი დატოვება, ვინც უკვე ვნახე, სხვებიც ვნახო, ......თუნდაც ცოტა ხნით.
ბ.: ზაუფეია, ტიტუსი?
ფ.: დიახ, და კიდევ - რამდენიმე მეზღვაური, იმ დუქნის სტუმრები, თოკზე ......მოცეკვავეები.
ბ.: უკვე გვიანია.
ფ.: რას გულისხმობ?
ბ.: დრო ამოიწურა.
ფ.: ჩემი დარჩენა აღარ შეიძლება?
ბ.: (ხმის ამოუღებლად) შენ სამუდამოდ აქ რჩები.
ფ.: აქ ვრჩები?
ბ.: სამუდამოდ.

ჯ.მ.ვ. ტერნერი. „პეტრვორსის ინტერიერი“. დეტალი

ფ.: (უხერხულად) ეს შენი ერთ-ერთი საყვარელი პატარა ხუმრობაა, არა?
ბ.: ხუმრობისთვის შეუფერებელი ადგილია.
ფ.: ჩასავარდნი ორმოები, ფეხის წამოსაკრავი მავთულები, გრიმასები ნიშნის ......მოგებისთვის. კბილები ხომ არ ავაკაწკაწო? არქივისთვის უნდა გადამიღოთ?
ბ.: სიცილისთვის შეუფერებელი ადგილია.
ფ.: შეწყალება რომ ვითხოვო, მუხლებზე დავეცე, ხელები აღვმართო მუდარით? ......სასწავლო ფილმია?
ბ.: თავაზიანობისთვისაც შეუფერებელი ადგილია.
ფ.: ადგილი, ადგილი... სად არის იგი?
ბ.: (სიამოვნებს, რომ აწვალებს) რევიერი უფრო შეესატყვისება, როგორც ირმებს და .....მონადირეებს აქვთ, ანემონებსაც.
ფ.: არ გვინდა ყვავილები, ბელიალ! ადგილი თუ რევიერი, საზღვრები დაუდე!
ბ.: საზღვრები უკვე დარღვეულია.
ფ.: დარღვეულია?
ბ.: დრო ამოიწურა.
ფ.: იქიდან მოსული შეტყობინებაა?
ბ.: არ ვსაჭიროებთ. შენი არჩევანი, ფესტიანუს, არის კიდეც შეტყობინება.
ფ.: არჩევანი?
ბ.: ჯოჯოხეთის სასარგებლოდ.
ფ.: ეგ არ მიგულისხმია...
ბ.: (დამცინავად) მხოლოდ სტუმრის სტატუსით, არა? (რადგან ფესტიანუსი დუმს,.განაგრძობს) ცოტაოდენი სანახაობა. ერთი დანის წვერი თანაგრძნობა, მაგრამ იმდენიც.არა, რომ გემო გააფუჭოს. მოგინდება, მოხვალ და მოგინდება, წახვალ.
ფ.: (გაწამებული) მე წასვლა არ მსურდა. მართლა დარჩენა მსურდა, მაგრამ ასე არა. ......მიხმარება მსურდა, ნუგეში.
ბ.: ცარიელი სიტყვებია.
ფ.: გაუგებრობა მოხდა.
ბ.: რა სამწუხაროა! ესე იგი, გაუგებრობა.
ფ.: (ყოყმანით) ასე მეჩვენება.
ბ.: მოჩვენება და სინამდვილე. რა შესაძლებლობებია ახალი თაიგულებისთვის! სად.დავიწყოთ კრეფა? ასფოდელები, ვებერკარდები, ყვავილებივით შეჭრილი ქათმის.ფრთებიც მოიძებნება. ფილოსოფიური თაიგულია. და ახლა რა ვუყოთ?
ფ.: რა და გადააგდე!
ბ.: (შემკრთალი) რაო?
ფ.: და მოფიქრების საშუალება მომეცი!
ბ.: ოჰ, ფიქრობ, არა?
ფ.: დიახ.
ბ.: წასვლა ან დარჩენა, მაგრამ ყველაფერი შუალედების გარეშე.
ფ.: მე ვფიქრობ.
ბ.: არჩევანის თავისუფლებას გიბრუნებ.
ფ.: (დუმს)
ბ.: გესმის ჩემი?
ფ.: (უყურადღებოდ) რა თავისუფლებასო, რა თქვი?
ბ.: რა გადაწყვიტე?
ფ.: დარჩენა მინდა.
ბ.: (დაკმაყოფილებული) ასე რომ, არ არის საჭირო გავარკვიოთ: გინდა, რომ დარჩე თუ უნდა დარჩე.
ფ.: მართალი ხარ, არსებითი სხვაობა არაა.
ბ.: (გულწრფელად) მე კი შეპასუხებას ველოდი.
ფ.: (დუმს)
ბ.: ახლა კი აირჩიე შენი გადაწყვეტილების ფარგლებში. უფლების კი არა, მხოლოდ შენდამი ჩემი სიმპათიის გამო, არანაკლებ მომწონხარ, ვიდრე ლაურენციუსი.
ფ.: გმადლობ.
ბ.: შენ რომ ხარ, იმიტომ.
ფ.: ძალიან თავაზიანი ხარ.
ბ.: განსაკუთრებული სურვილები გაქვს, ფესტიანუს?
ფ.: (თითქმის არ უსმენს) აჰ!
ბ.: ჩვენს საწარმოებს იცნობ, თუმცა განსხვავება არის, წყალი დუღს თუ გმდუღრავენ.
ფ.: ამას თავი გავანებოთ!
ბ.: საყინულეში გინდა თუ სიცხე უფრო მოგწონს? რომელი განყოფილება გირჩევნია, ნაცადი ისტორიული თუ საცდელი? მიწა, ყინული, ქარი - ყველა ელემენტი შენს განკარგულებაშია. მარწუხი, დანა, ხერხი - ინებე, რაც გინდა. თუ გსურს, შეგვიძლია რამდენიმე ლომიც შევიძინოთ. ამ საკითხზე ჩემს შეხედულებებს ყურადღებას არ მივაქცევ.
ფ.: მადლობელი ვარ შენი, ბელიალ!
ბ.: მაგრამ შენ არ მისმენ. ჯერ კიდევ ფიქრობ?
ფ.: დარჩენაზე და წასვლაზე აღარ ვფიქრობ.
ბ.: და მაინც ასე შორს ხარ?
ფ.: ალბათ, ჰო.
ბ.: თუმცა მესმის. ყველაფერი ასე მოულოდნელია, ასე ახალი. მთვარის მეორე მხარე... და მუდმივობა, რომელსაც ხანგრძლივობა არ გააჩნია. (ფესტიანუსი დუმს) არჩევანის .გაკეთება გიჭირს? მაშინ თავს ნუ დაიღლი, ძალები შემოინახე! ბოლოს და ბოლოს, მე ვარ ხოლმე ის, რომელიც...
ფ.: დაიცა, ბელიალ!
ბ.: ხომ იცი, როცა საქმე ერთ წამს ეხება, ძალიან სულგრძელები ვართ. არ მინდა გავიმეორო, თუ რატომ.
ფ.: მხოლოდ ერთი სიტყვა კიდევ!
ბ.: შენი ფიქრის ნაყოფი?
ფ.: სამოთხეში თუ ვიყავი, ბელიალ?
ბ.: სამოთხეში იყავი.
ფ.: დანამდვილებით?
ბ.: ფიცი რომ შემეძლოს... დანამდვილებით, დიახ.
ფ.: მაშასადამე, ბელიალ!
ბ.: რა?
ფ.: გადაწყვეტილია!
ბ.: ეს ხომ უკვე ვთქვი.
ფ.: მიწა, ყინული, ქარი. ლომების კბილებიც...
ბ.: მარწუხი, დანა, ხერხი... და ეს ყველაფერი შენთვის.
ფ.: (თითქმის ზეიმით) ეს ყველაფერი ჩემია და ჩემთვის არჩეული.
ბ.: თუ ასე იღებ, ჩვენთვის ეს, ბუნებრივია, ძალიან სასიამოვნოა.
ფ.: ეს ტრიუმფია, ბელიალ! ნიშნები ხილული ხდება.
ბ.: ოცნებებში ხარ. შენი დამოკიდებულების მიუხედავად, ალბათ ასეთი აღტაცებით არ უნდა ესალმებოდე ჯოჯოხეთურ ნეტარებას.
ფ.: სამოთხე აღარ არის საბოლოო.
ბ.: გაჩუმდი! სამოთხეში ეჭვის შეტანა ჩვენთანაც დაუშვებელია. ამას ერთმანეთზე .....დამოკიდებულება კრძალავს.
ფ.: და თუ სამოთხე საბოლოო არაა...
ბ.: გაჩუმდი!
ფ.: მაშინ არც ჯოჯოხეთია საბოლოო.
ბ.: (ბრაზით) შენთვის საბოლოოა, ფესტიანუს. ჩვენ ვიზრუნებთ, რომ ამაში ეჭვი აღარ შეგეპაროს.
ფ.: უკვე წააგე.
ბ.: (ჯოჯოხეთის ხმაურის განახლებასთან ერთად) ეგ იმედი წყალს გაატანე!
ფ.: უკვე წყალზეა, ბელიალ ნავი, რომელიც ყველა ჩვენთაგანს აიყვანს... (უფრო სუსტად ისმის) შენც ჩვენთან ერთად.