საქართველოს კანონი საქართველოს საგადასახადო კოდექსში
დამატებებისა და ცვლილებების შეტანის შესახებ

მუხლი 1. საქართველოს საგადასახადო კოდექსში (საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე, N41, 30.12.2004, მუხ. 200) შეტანილ იქნეს შემდეგი დამატებები და ცვლილებები:

1. 71-ე მუხლს დაემატოს შემდეგი შინაარსის მე-5 ნაწილი:

„5. ცალკეულ შემთხვევაში ცალკეული გადასახადის გადამხდელების მიმართ, რომლებიც ახორციელებენ ელექტრონულ დეკლარირებას, შესაძლებელია განხორციელდეს ზედმეტად გადახდილი გადასახადის თანხის ავტომატური დაბრუნება. ზედმეტად გადახდილი გადასახადის თანხის ავტომატური დაბრუნების წესსა და პირობებს განსაზღვრავს საქართველოს ფინანსთა მინისტრი.“.

2. 85-ე მუხლის:

ა) მე-7 ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„7. თუ საგადასახადო გირავნობით/იპოთეკით დატვირთული ქონება გაიყიდება ან რაიმე გზით გადაეცემა სხვა მფლობელს საგადასახადო გირავნობის/იპოთეკის უფლების გაუქმების გარეშე, საგადასახადო გირავნობის/იპოთეკის უფლება კვლავ გავრცელდება ამ ქონებაზე ახალი მფლობელის მიმართ. საგადასახადო ორგანო ამ ქონებაზე ყადაღის დადებას და ამ ქონების რეალიზაციას ახორციელებს ამ კოდექსის 87-ე და 88-ე მუხლების შესაბამისად.“;

ბ) მე-8 ნაწილს დაემატოს შემდეგი შინაარსის „ე“ ქვეპუნქტი:

„ე) ამ კოდექსის 88-ე მუხლის 132 ნაწილის საფუძველზე ქონების სახელმწიფო საკუთრებაში მიქცევის შემთხვევაში.“.

3. 86-ე მუხლის მე-5 ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„5. მესამე პირის მიერ „საგადასახადო მოთხოვნის“ მიღებიდან 20 კალენდარული დღის ვადაში მისი შეუსრულებლობის შემთხვევაში საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს, ამ პირის მიმართ განახორციელოს ამ კოდექსის 84-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“, „გ“, „დ“, „ე“, „ვ“ და „ზ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული საგადასახადო ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფის ღონისძიებები მხოლოდ იმ დავალიანების ოდენობის ფარგლებში, რომელიც გადასახადის გადამხდელის მიმართ მესამე პირს აქვს და რომლის გადახდის ვადაც დამდგარია.“.

4. 88-ე მუხლის:

ა) მე-2 ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„2. აუქციონის ჩატარების დროს, ადგილსა და პირობებს განსაზღვრავს შესაბამისი საგადასახადო ორგანო. განცხადება აუქციონის შესახებ კეთდება აუქციონის ჩატარებამდე არანაკლებ 14 კალენდარული დღით ადრე. განცხადებაში უნდა აღინიშნოს:

ა) აუქციონის ჩატარების დრო და ადგილი;

ბ) გასაყიდი ქონების დასახელება (ქონების მოკლე აღწერა);

გ) ქონების საწყისი ფასი;

დ) აუქციონის პირობები.“;

ბ) მე-4 და მე-5 ნაწილები ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„4. აუქციონის ჩატარების დროის, ადგილისა და პირობების შესახებ ინფორმაცია ვრცელდება მასობრივი ინფორმაციის საშუალებით.

5. აუქციონში მონაწილეობის მსურველი პირი ვალდებულია აუქციონის დაწყებამდე სახელმწიფო ხაზინის სადეპოზიტო ქვეანგარიშზე წინასწარ შეიტანოს საგადასახადო ორგანოს მიერ დადგენილი თანხა, რომელიც არ უნდა იყოს აუქციონზე იმ ქონების საწყისი ფასის 2%-ზე ნაკლები, რომლის შეძენასაც ის აპირებს, და რომელიც გამარჯვების შემთხვევაში გადახდილი თანხის ანგარიშში ჩაითვლება.“;

გ) მე-9 ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„9. პირი, რომლის შემოთავაზებული ფასიც მიღებული იქნება აუქციონზე, ვალდებულია საგადასახადო ორგანოს მიერ დადგენილ ვადაში გადაიხადოს შესაბამისი თანხა. თანხის სრულად დაფარვამდე მყიდველს არ გააჩნია ქონებაზე საკუთრების უფლება.“;

დ) მე-13 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„ა) ქონება გასაყიდად გაიტანოს განმეორებით აუქციონზე, რომლის რაოდენობასა და ჩატარების მიზანშეწონილობას განსაზღვრავს საგადასახადო ორგანო;“;

ე) 13¹ და 13² ნაწილები ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„13¹. თუ პირველ ან განმეორებით აუქციონზე არ მოხდა ქონების რეალიზაცია, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის უფროსის შესაბამისი გადაწყვეტილების საფუძველზე პირს შეუძლია შეიძინოს ეს ქონება უკანასკნელ აუქციონზე გამოცხადებულ საწყის ფასად. ამ შემთხვევაში ქონების შემძენი საგადასახადო ორგანოს წარუდგენს შესაბამისი თანხის გადახდის დამადასტურებელ დოკუმენტს, რის შემდეგაც მას გადაეცემა ამ ქონებაზე საკუთრების უფლების მიღების შესახებ ამ მუხლის მე-11 ნაწილით გათვალისწინებული სერტიფიკატი.

13². თუ განმეორებით აუქციონზე მყიდველი ვერ შეძლებს აუქციონზე შესყიდული ქონების ღირებულების დადგენილი წესით გადახდას ან აუქციონზე არ იქნება შემოთავაზებული შესაბამისი ფასი, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის უფროსი უფლებამოსილია მოხსნას ქონებას ყადაღა და ეს ქონება მიაქციოს სახელმწიფო საკუთრებაში. ასეთ შემთხვევაში გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო ვალდებულებები, რომელთა დაფარვის მიზნითაც თავის დროზე ქონებას ყადაღა დაედო, ჩამოიწერება ამ მუხლის მე-15 ნაწილით განსაზღვრული რიგითობით, განმეორებით აუქციონზე ქონების საწყისი ფასის ოდენობით, მაგრამ არა უმეტეს გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო დავალიანებისა.“.

5. 103-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ვ“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„ვ) საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მოთხოვნის შემთხვევაში მიაწოდოს მას ინფორმაცია გადასახადის გადამხდელის ანგარიშის გახსნის ან დახურვის შესახებ აღნიშნული მოთხოვნიდან 3 დღის ვადაში. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურს ამ ინფორმაციის მოთხოვნის უფლება აქვს ამ კოდექსით გათვალისწინებული ხანდაზმულობის ვადის ფარგლებში, რომელიც აითვლება ანგარიშის გახსნიდან/დახურვიდან, ხოლო სხვა შემთხვევაში ინფორმაცია შესაძლებელია გამოთხოვილ იქნეს სასამართლოს გადაწყვეტილების საფუძველზე. თუ საბანკო დაწესებულებასა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურს შორის დადებულია ხელშეკრულება ინფორმაციის ელექტრონულად გაცვლის შესახებ, ამ ქვეპუნქტში მითითებული ინფორმაცია შესაძლებელია გამოთხოვილ იქნეს ელექტრონული ფორმით, რომლის დროსაც ამ ქვეპუნქტში მითითებული ვადა განისაზღვრება ხელშეკრულების პირობების შესაბამისად;“.

6. 122-ე მუხლის მე-9 ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„9. გადასახადის გადამხდელის წერილობითი ნებართვის შემთხვევაში გადასახადის გადამხდელის შესახებ ინფორმაცია შეიძლება გადაეცეს სხვა პირს. გადასახადის გადამხდელის მიერ თავისი საგადასახადო ინფორმაციის საჯაროდ, მასობრივ საინფორმაციო საშუალებებში გამოქვეყნება ან/და გავრცელება ჩაითვლება ამ გადასახადის გადამხდელის ნებართვად აღნიშნული საგადასახადო ინფორმაციის ფარგლებში საგადასახადო ორგანოების მიერ მესამე პირისათვის ინფორმაციის გადაცემაზე.“.

7. კოდექსს დაემატოს შემდეგი შინაარსის XVII1 თავი:

„თავი XVII¹

საგადასახადო შეთანხმება

მუხლი 1281. საგადასახადო შეთანხმების არსი

1. გადასახადის გადამხდელისათვის გადასახადების ან/და სანქციების შემცირების ან არადეკლარირებული საგადასახადო ვალდებულებების განსაზღვრის მიზნით შესაძლებელია გაფორმდეს საგადასახადო შეთანხმება, თუ გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო ვალდებულებების ჯამური ოდენობა აღემატება 10 000 ლარს და არ არის აღიარებული მის მიერ.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად გადასახადის გადამხდელისათვის დარიცხული საგადასახადო ვალდებულებების შემცირება შესაძლებელია:

ა) საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში საგადასახადო დავის დაწყებამდე ან დავის წარმოების პერიოდში - გადასახადის ძირითადი თანხის ან/და სანქციის ნაწილში;

ბ) სასამართლოში საგადასახადო დავის წარმოების პერიოდში - სანქციის ნაწილში.

მუხლი 128². საგადასახადო შეთანხმების გაფორმება

1. გადასახადის გადამხდელი საგადასახადო შეთანხმების გაფორმების შესახებ განცხადებით მიმართავს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურს, რომელიც აღნიშნულ განცხადებას თანდართულ მასალებთან ერთად წარუდგენს საქართველოს ფინანსთა მინისტრს საქართველოს მთავრობის სხდომაზე განსახილველად.

2. გადაწყვეტილებას საგადასახადო შეთანხმების გაფორმების შესახებ იღებს საქართველოს მთავრობა, რომელიც განსაზღვრავს გადასახადის გადამხდელის მიერ საგადასახადო შეთანხმების შესაბამისად გადასახდელი საგადასახადო ვალდებულებების ოდენობასა და გადახდის ვადას.

3. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური საქართველოს მთავრობის გადაწყვეტილების საფუძველზე უფლებამოსილია გადასახადის გადამხდელს შეუმციროს გადასახადები ან/და სანქციები, თუ გადასახადის გადამხდელი საქართველოს მთავრობის გადაწყვეტილებით დადგენილ ვადაში უზრუნველყოფს საგადასახადო შეთანხმებით გადასახდელად განსაზღვრული საგადასახადო ვალდებულებების დაფარვას.

4. ამ მუხლის მე-3 ნაწილით განსაზღვრულ შემთხვევაში საგადასახადო შეთანხმებით გათვალისწინებული პირობების შესრულების შემდეგ გადასახადის გადამხდელისათვის შესაბამისი საგადასახადო ვალდებულებების შემცირება ხორციელდება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის უფროსის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ - სამართლებრივი აქტით.

5. თუ გადასახადის გადამხდელი საგადასახადო შემოწმების ჩატარებამდე ან შემოწმების დასრულებამდე განაცხადებს მის მიერ არადეკლარირებული და შეუსრულებელი საგადასახადო ვალდებულებების ჯამურ ოდენობას, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური საქართველოს მთავრობის გადაწყვეტილების საფუძველზე უფლებამოსილია გადასახადის გადამხდელთან გააფორმოს საგადასახადო შეთანხმების აქტი, რომლითაც განისაზღვრება შესაბამის პერიოდზე გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო ვალდებულებები გადასახადის სახეების მიხედვით.

6. გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია ამ მუხლის მე-5 ნაწილით გათვალისწინებული საგადასახადო ვალდებულებები შეასრულოს საქართველოს მთავრობის გადაწყვეტილებით დადგენილ ვადაში.

7. ამ მუხლის მე-3 და მე-6 ნაწილებით გათვა ლისწინებული საგადასახადო ვალდებულებების შესრულების ვადების დარღვევის შემთხვევაში გადასახადის გადამხდელს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ დაეკისრება 0.5 პროცენტი ყოველ ვადაგადაცილებულ დღეზე, მაგრამ არა უმეტეს საგადასახადო შეთანხმებით გადასახდელად განსაზღვრული თანხის 10 პროცენტისა.

8. საგადასახადო შეთანხმების გაფორმების დღიდან საგადასახადო შეთანხმების შესაბამისად გადასახდელი საგადასახადო ვალდებულებები ითვლება გადასახადის გადამხდელის მიერ აღიარებულად და დაუშვებელია აღნიშნულ პერიოდზე გადასახადის გადამხდელის მიერ საგადასახადო დეკლარაციით ვალდებულებების დაზუსტება, ასევე საგადასახადო ორგანოს მიერ დამატებით საგადასახადო ვალდებულებების დარიცხვა (გარდა გადასახადის გადამხდელის მიერ საგადასახადო შეთანხმებით გათვალისწინებული ვალდებულებების შეუსრულებლობის შემთხვევისა).

9. ამ მუხლის მე-5 ნაწილით გათვალისწინებული გადასახადის გადამხდელის განცხადება არადეკლარირებული საგადასახადო ვალდებულებების შესახებ არ უნდა იქნეს განხილული ამ კოდექსის 68-ე მუხლით განსაზღვრულ სათანადო ინფორმაციად.

10. საგადასახადო შეთანხმების გაფორმების წესი და პირობები განისაზღვრება საქართველოს მთავრობის დადგენილებით.

მუხლი 128³. საგადასახადო შეთანხმების ფორმა

1. საგადასახადო შეთანხმების აქტი ფორმდება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურსა და გადასახადის გადამხდელს შორის.

2. საგადასახადო შეთანხმებაში უნდა აღინიშნოს:

ა) გადასახადის გადამხდელის დასახელება, საიდენტიფიკაციო ნომერი ან სახელი და გვარი, პირადი ნომერი, ასევე სხვა რეკვიზიტები (საჭიროების შემთხვევაში);

ბ) მიღწეული შეთანხმების შინაარსი და პირობები;

გ) საგადასახადო შეთანხმების გასაჩივრების ვადა და წესი.

მუხლი 128⁴. საგადასახადო შეთანხმების გასაჩივრება

გადასახადის გადამხდელმა საგადასახადო შეთანხმება შეიძლება გაასაჩივროს, თუ საგადასახადო შეთანხმება დაიდო არაუფლებამოსილი პირის მიერ.“.

8. 139-ე მუხლს დაემატოს შემდეგი შინაარსის მე-14-მე-16 ნაწილები:

„14. გადასახადის გადამხდელის მიერ საკონტროლო- სალარო აპარატის დაკარგვა, თუ დადგენილი არ არის, რომ ეს გამოწვეულია სხვა პირის მიერ ჩადენილი მართლსაწინააღმდეგო ქმედებით, -

იწვევს დაჯარიმებას 3 000 ლარის ოდენობით.

15. ამ მუხლის მე-14 ნაწილით განსაზღვრული ქმედება, ჩადენილი განმეორებით, საგადასახადო სამართალდარღვევის გამოვლენიდან 60 დღის განმავლობაში, -

იწვევს დაჯარიმებას 6 000 ლარის ოდენობით.

16. საქართველოს მთავრობა უფლებამოსილია ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ტერიტორიაზე ამ მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევისთვის დაადგინოს ჯარიმის განსხვავებული ოდენობები, მაგრამ არანაკლებ ამ მუხლის პირველი - მე-15 ნაწილებით დადგენილი ჯარიმების 5%-ისა.“.

9. 146-ე მუხლის მე-8 ნაწილს დაემატოს შემდეგი შინაარსის „ლ“ ქვეპუნქტი:

„ლ) თუ გასაჩივრებულ საგადასახადო ვალდებულებაზე გაფორმებულია საგადასახადო შეთანხმება (საჩივარი არ განიხილება საგადასახადო შეთანხმებით გათვალისწინებული თანხების ნაწილში), გარდა ამ კოდექსის 128⁴ მუხლით გათვალისწინებული შემთხვევისა.“.

10. 168-ე მუხლის პირველი ნაწილის „მ“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„მ) 2011 წლის 1 იანვრამდე სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაში დასაქმებული ფიზიკური პირის მიერ საქართველოში წარმოებული სოფლის მეურნეობის პროდუქციის პირველადი მიწოდებით მიღებული შემოსავალი და დაქირავებული ფიზიკური პირისათვის გაცემული ანაზღაურება, თუ კალენდარული წლის განმავლობაში ამ ფიზიკური პირის მიერ აღნიშნული მიწოდებით მიღებული ერთობლივი შემოსავალი არ აღემატება 100 000 ლარს;“.

11. 172-ე მუხლის „ვ“ და „ზ“ ქვეპუნქტები ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„ვ) 2011 წლის 1 იანვრამდე სასოფლო - სამეურნეო წარმოებაში დასაქმებული პირის მიერ საქართველოში წარმოებული სოფლის მეურნეობის პროდუქციის სამრეწველო გადამუშავებამდე (სასაქონლო კოდის შეცვლამდე) პირველადი მიწოდებით მიღებული მოგება, თუ კალენდარული წლის განმავლობაში ამ პირის მიერ აღნიშნული მიწოდებით მიღებული ერთობლივი შემოსავალი არ აღემატება 100 000 ლარს;

ზ) 2011 წლის 1 იანვრამდე სასოფლო - სამეურნეო საქმიანობიდან მიღებული მოგების ის ნაწილი, რომლის რეინვესტირებაც ხდება ამ საქმიანობის ფარგლებში;“.

12. 225-ე მუხლის მე-3 ნაწილს დაემატოს შემდეგი შინაარსის „გ“ ქვეპუნქტი:

„გ) ამ კოდექსით გათვალისწინებული საგადასახადო ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფის ღონისძიებების ფარგლებში საგადასახადო ორგანოების მიერ ქონების რეალიზაცია.“.

13. 229-ე მუხლის პირველი ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„1. დასაბეგრი იმპორტის თანხა ტოლია საქართველოს საბაჟო კანონმდებლობით განსაზღვრული საქონლის საბაჟო ღირებულებისა და საქართველოში საქონლის იმპორტისას გადასახდელი გადასახადებისა და მოსაკრებლების თანხების ჯამისა, საქართველოში გადასახდელი დღგ-ის ჩაუთვლელად.“.

14. 230-ე მუხლის პირველი ნაწილის „თ“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: „თ) საქონლის იმპორტი ამ კოდექსის 2705 მუხლის „ლ“ და „ფ“ ქვეპუნქტების შესაბამისად, გარდა

თავისუფალი ინდუსტრიული ზონიდან ან თავისუფალი საწყობიდან საქონლის იმპორტისა;“.

15. 255-ე მუხლი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„მუხლი 255. დასაბეგრი ოპერაცია

1. აქციზით დასაბეგრი ოპერაციებია:

ა) მწარმოებლის მიერ საქართველოში წარმოებული აქციზური საქონლის მიწოდება ან/და საწარმოს საწყობიდან სარეალიზაციოდ გატანა;

ბ) მწარმოებლის მიერ დამკვეთის ნედლეულით საქართველოში წარმოებული აქციზური საქონლის დამკვეთისათვის გადაცემა;

გ) საკუთარი წარმოების აქციზური საქონლის გამოყენება არააქციზური საქონლის წარმოებისათვის;

დ) აქციზური საქონლის ექსპორტი;

ე) ბუნებრივი აიროვანი კონდენსატის ან/და ბუნებრივი აირის მიწოდება ავტოსატრანსპორტო საშუალებებისათვის.

2. აქციზით დასაბეგრ ოპერაციად არ ჩაითვლება ამ კოდექსით გათვალისწინებული საგადასახადო ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფის ღონისძიებების ფარგლებში საგადასახადო ორგანოების მიერ ქონების რეალიზაცია.“.

16. 256-ე მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„ბ) საქართველოში იმპორტირებული საქონლისათვის (გარდა ამ მუხლის „დ“-„თ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული საქონლისა) - საქართველოს საბაჟო კანონმდებლობით განსაზღვრული საქონლის საბაჟო ღირებულებისა და საქართველოში საქონლის იმპორტისას გადასახდელი გადასახადებისა და მოსაკრებლების თანხების (აქციზისა და დღგ-ის გარეშე) ჯამით;“.

17. 258-ე მუხლის ცხრილის:

ა) მე-11 სტრიქონი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

ბ) 21-ე სტრიქონი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

18. 259-ე მუხლის პირველი ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„1. აქციზური საქონლის ექსპორტი, გარდა შავი ან/და ფერადი ლითონების ჯართის ექსპორტისა, იბეგრება ნულოვანი განაკვეთით.“.

19. 270⁵ მუხლის:

ა) „ჟ“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„ჟ) 2011 წლის 1 იანვრამდე თამბაქოს ნაწარმის ან/და ნედლეულის („ტრაბზონის“ ჯიშის თამბაქოს გარდა) იმპორტი;“;

ბ) „უ“ ქვეპუნქტის შემდეგ დაემატოს შემდეგი შინაარსის „ფ“ ქვეპუნქტი:

„ფ) საფოსტო გზავნილის შემთხვევაში (გარდა ამ მუხლის „ლ.ვ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევისა) საგარეო - ეკონომიკური საქმიანობის სასაქონლო ნომენკლატურის 28-97 ჯგუფების შესაბამისი, 300 ლარამდე ღირებულების, 30 კგ-მდე საერთო წონის საქონლის იმპორტი.“.

20. 273-ე მუხლს დაემატოს შემდეგი შინაარსის 1³ ნაწილი:

„1³. დასაბეგრი ქონების ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“-„დ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული აფასება არ ვრცელდება:

ა) ფინანსურ ინსტიტუტზე, თუ ეს ფინანსური ინსტიტუტი თავის ბალანსზე რიცხულ უძრავ ქონებას აღრიცხავს გადაფასების მეთოდის გამოყენებით და მას აქვს საქართველოს მთავრობის დადგენილებით განსაზღვრული პირების მიერ აუდიტირებული ფინანსური ანგარიშგება;

ბ) საქართველოს მთავრობის მიერ განსაზღვრულ სახელმწიფო საწარმოებზე.“.

21. 281-ე მუხლის: ა) მე-6 ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„6. 2011 წლის 1 იანვრამდე პირებზე, რომლებიც ჟურნალ - გაზეთების გავრცელებას ახორციელებენ სპეციალიზებული ჯიხურებით, რომლებშიც იყიდება მხოლოდ ჟურნალები ან/და გაზეთები, არ ვრცელდება ამ კოდექსის 971 მუხლით განსაზღვრული ვალდებულებები.“;

ბ) მე-19 ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„19. საკონტროლო - სალარო აპარატების სათანადო წესით დალუქვის ვალდებულება ამოქმედდეს 2011 წლის 1 იანვრიდან, ხოლო ამ პერიოდისთვის აღნიშნული ვალდებულების შეუსრულებლობისათვის

გადასახადის გადამხდელს ამ კოდექსით გათვალისწინებული ჯარიმა არ ეკისრება.“;

გ) 22-ე ნაწილის შემდეგ დაემატოს შემდეგი შინაარსის 22¹ ნაწილი:

„22¹. ამ კოდექსის 92-ე მუხლით გათვალისწინებულის გარდა, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი წესით ვადაგადაცილებული საგადასახადო დავალიანება გადასახადის გადამხდელს ჩამოეწერება „გადახდისუუნარობის საქმის წარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის 38-ე მუხლის მე-13 პუნქტით დადგენილ შემთხვევაში, როდესაც კერძო სამართლის სამეწარმეო იურიდიული პირის სამეურვეო ქონების ერთიანი ქონებრივი კომპლექსის სახით შემძენი (შემძენები) რეგისტრირდება ამ საწარმოს ერთადერთ პარტნიორად.“;

დ) 28-ე ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„28. 2011 წლის 1 იანვრამდე საკონტროლო- სალარო აპარატების გამოყენების ვალდებულებისგან თავისუფლდებიან ფიზიკური პირები, რომლებიც არ იყენებენ დაქირავებულ პირთა შრომას და ახორციელებენ ეკონომიკურ საქმიანობას ბაზრის (ბაზრობების) ტერიტორიაზე განლაგებული არასტაციონარული სავაჭრო ადგილიდან, მათ შორის, დახლიდან, გარდა იმ პირისა, რომელიც რეგისტრირებულია ან ვალდებულია გაიაროს რეგისტრაცია დღგ-ის გადამხდელად ამ კოდექსის შესაბამისად.“;

ე) 41-ე ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„41. 2009 წლის 1 იანვრიდან 2012 წლის 1 იანვრამდე ელექტროენერგიის მიწოდება, გარდა ელექტროენერგიის მომხმარებლისათვის მიწოდებისა (მათ შორის, სხვა მომხმარებლებისათვის შემდგომი მიწოდების მიზნით), აგრეთვე გადაცემის ან/და დისპეტჩერიზაციის მომსახურება იბეგრება დღგ-ის ნულოვანი განაკვეთით. ამ ნაწილის მიზნებისათვის სიმძლავრის სასისტემო რეზერვის შესყიდვა განიხილება, როგორც ელექტროენერგიის მიწოდების შემადგენელი ნაწილი. 2009 წლის 1 იანვრიდან 2009 წლის 11 მარტამდე არსებულ პერიოდში ზემოაღნიშნულ მიწოდებასა და გაწეულ მომსახურებაზე დღგის გადაუხდელობისათვის პირს საურავი არ დაეკისრება. ამასთანავე, პირს უფლება აქვს, მოახდინოს დასაბეგრი ოპერაციების თანხის კორექტირება ამ კოდექსით განსაზღვრული წესით და კორექტირების შედეგად წარმოქმნილი ზედმეტად გადახდილი თანხა ჩაითვალოს ან მოთხოვნის შემთხვევაში დაიბრუნოს ამ კოდექსის 71-ე მუხლით დადგენილი წესით.“;

ვ) 43-ე ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„43. ამ კოდექსის 238-ე მუხლის მე-2 ნაწილში აღნიშნულ შემთხვევებზე, აგრეთვე ელექტროენერგიის გადაცემის ან/და დისპეტჩერიზაციის მომსახურებაზე, გაზისა და წყლის მილსადენით ტრანსპორტირების მომსახურებაზე ამავე კოდექსის 248-ე მუხლის პირველი ნაწილის მოქმედება გავრცელდეს 2005 წლის 1 იანვრიდან წარმოშობილ ურთიერთობებზე და აღნიშნულის შედეგად:

ა) შესაბამის ოპერაციებზე გამოწერილი საგადასახადო ანგარიშ - ფაქტურებით მიუღებელი ან/და გაუქმებული დღგ-ის ჩათვლები განხორციელდეს 2010 წლის 1 იანვრიდან;

ბ) ჩამოიწეროს დარიცხული და გადაუხდელი ჯარიმის თანხები, რომლებიც წარმოქმნილია 2005 წლის 1 იანვრიდან 2008 წლის 1 იანვრამდე საგადასახადო პერიოდებზე დღგ-ის ჩათვლების გაუქმების შედეგად.“;

ზ) 51-ე ნაწილის შემდეგ დაემატოს შემდეგი შინაარსის 52-ე და 53-ე ნაწილები:

„52. ოკუპირებულ ტერიტორიაზე განხორციელებული ეკონომიკური საქმიანობით წარმოშობილი უიმედო ვალი ჩამოიწერება საქართველოს მთავრობასთან შეთანხმებით, ამ კოდექსის მე-12 მუხლის 21-ე ნაწილის „ა“-„დ“ ქვეპუნქტებით განსაზღვრული დოკუმენტების გაუთვალისწინებლად.

53. 2005 წლის 1 იანვრიდან 2009 წლის 1 იანვრამდე პერიოდის მიხედვით დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრირებული პირის მიერ საქონლის/მომსახურების მიმღების მოთხოვნისას მასზე საგადასახადო ანგარიშ - ფაქტურის გამოწერისთვის დადგენილი ვადის (დასაბეგრი ოპერაციის განხორციელებიდან არა უგვიანეს მეორე დღისა) დარღვევით გამოწერილი და წარდგენილი საგადასახადო ანგარიშ - ფაქტურებით მიღებული დღგ-ის ჩათვლები 2010 წლის 1 იანვრიდან გაუქმებას არ ექვემდებარება. ამ ნაწილის მოქმედება არ ვრცელდება 2010 წლის 1 იანვრამდე გაუქმებულ დღგ-ის ჩათვლებზე, მათ შორის, ჩათვლებზე, რომლებზედაც მიმდინარეობს საგადასახადო დავა“.

22. 282-ე მუხლს დაემატოს შემდეგი შინაარსის 2² და 2³ ნაწილები:

„2². ამ კოდექსის XVII¹ თავის ნორმები გადასახადის გადამხდელისათვის გადასახადების ან/და სანქციების შემცირების ან არადეკლარირებული საგადასახადო ვალდებულებების განსაზღვრის მიზნით შესაძლებელია გავრცელდეს იმავე თავის ამოქმედებამდე სასამართლოში დაწყებული საგადასახადო დავის პერიოდში ან აღიარებულ საგადასახადო დავალიანებაზე.

2³. ამ კოდექსის XVII¹ თავი მოქმედებს 2011 წლის 1 იანვრამდე.“.

მუხლი 2

1. ეს კანონი, გარდა ამ კანონის პირველი მუხლის მე-5 ნაწილისა, ამოქმედდეს გამოქვეყნებიდან მე-15 დღეს.

2. ამ კანონის პირველი მუხლის მე-5 ნაწილი ამოქმედდეს 2010 წლის 2 იანვრიდან.

საქართველოს პრეზიდენტი
მიხეილ სააკაშვილი

თბილისი, 2009 წლის 1 დეკემბერი.
N 2191 - IIს

საქართველოს კანონი
საქართველოს საგადასახადო კოდექსში
დამატებებისა და ცვლილებების შეტანის შესახებ

მუხლი 1. საქართველოს საგადასახადო კოდექსში (საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე, N41, 30.12.2004, მუხ. 200) შეტანილ იქნეს შემდეგი ცვლილება და დამატებები:

1. 72-ე მუხლის:

ა) მე-2 ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრულ შემთხვევაში ბიუჯეტის შემოსულობების ერთიანი ანგარიშიდან საგადასახადო შემოსავლის ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნების ქვეანგარიშზე ჩასარიცხი თანხის პროცენტი განისაზღვრება საქართველოს ფინანსთა მინისტრის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ - სამართლებრივი აქტით. ეს პროცენტი იმდენი უნდა იყოს, რომ უზრუნველყოფილ იქნეს ზედმეტად გადახდილი თანხების სრულად დაბრუნება ამ კოდექსით დადგენილ ვადაში.“;

ბ) მე-2 ნაწილის შემდეგ დაემატოს შემდეგი შინაარსის 2¹ ნაწილი:

„2¹. გარდა ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევისა, საგადასახადო შემოსავლის ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნების ქვეანგარიშზე თანხის ჩარიცხვა შესაძლებელია მოხდეს საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა წყაროდანაც, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დამტკიცებული წესის შესაბამისად.“.

2. 98-ე მუხლს დაემატოს შემდეგი შინაარსის მე-6 ნაწილი:

„6. თუ საგადასახადო კონტროლის პროცედურების ჩატარება შეუძლებელია გადასახადის გადამხდელის საქმიანობის ჩვეული რიტმის დარღვევის გარეშე და გადასახადის გადამხდელის საქმიანობა შესაძლებელია შეჩერდეს 48 საათზე მეტი დროით, საგადასახადო ორგანო ვალდებულია აღნიშნული საკითხი შეუთანხმოს საქართველოს ფინანსთა მინისტრს ან საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ უფლებამოსილ პირს/პირებს.“.

მუხლი 2. ეს კანონი ამოქმედდეს გამოქვეყნებისთანავე.

საქართველოს პრეზიდენტი
მიხეილ სააკაშვილი

თბილისი, 2009 წლის 4 დეკემბერი.
N 2232 - IIს

საქართველოს ფინანსთა მინისტრის ბრძანება N 829

2009 წლის 8 დეკემბერი ქ. თბილისი

„ქონების გადასახადის გამოანგარიშებისა და გადახდის წესის შესახებ“ ინსტრუქციის დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2009 წლის 30 მარტის N 194 ბრძანებაში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის შესახებ

„ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის 36-ე მუხლის შესაბამისად, ვბრძანებ:

მუხლი 1. „ქონების გადასახადის გამოანგარიშებისა და გადახდის წესის შესახებ“ ინსტრუქციის დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2009 წლის 30 მარტის N 194 ბრძანებით (სსმ III, 03.04.2009 N 42 მუხ. 488) დამტკიცებულ „ქონების გადასახადის გამოანგარიშებისა და გადახდის წესის შესახებ“ ინსტრუქციაში შეტანილ იქნეს ცვლილებები და დამატებები:

1. პირველი მუხლის მე-9 პუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„9. ლიზინგის საგანი - ამორტიზაციას დაქვემდებარებული ძირითადი საშუალებები საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 21-ე მუხლის შესაბამისალ.“.

2. პირველ მუხლს დაემატოს შემდეგი შინაარსის მე-17 და მე-18 პუნქტები:

„17. პირი - ფიზიკური პირი ან იურიდიული პირი საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით, საწარმო ან ორგანიზაცია საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მიხედვით.

შენიშვნა: 1. საწარმოდ ითვლება წარმონაქმნები, რომლებიც ახორციელებენ ეკონომიკურ საქმიანობას ან შექმნილნი არიან ეკონომიკური საქმიანობის განსახორციელებლად:

ა) საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად შექმნილი იურიდიული პირები;

ბ) უცხო ქვეყნის კანონმდებლობის შესაბამისად შექმნილი კორპორაციები, კომანიები, ფირმები და სხვა მსგავსი წარმონაქმნები, მიუხედავად იმისა, აქვთ თუ არა იურიდიული პირის სტატუსი, აგრეთვე უცხოური საწარმოს მუდმივი დაწესებულება;

გ) გაერთიანებები, ამხანაგობები და სხვა მსგავსი წარმონაქმები, რომლებიც არ არის გათვალისწინებული ამ პუნქტის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით.

2. საწარმოს არ განეკუთვნება ინდივიდუალური საწარმო.

18. ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტები (შემდგომში - ბასს) - „საქართველოს პარლამენტთან არსებული ბუღალტრული აღრიცხვის სტანდარტების კომისიის შესახებ” საქართველოს პარლამენტის 1999 წლის 19 მარტის N 1861 დადგენილებით განსაზღვრული საქართველოს პარლამენტთან არსებული ბუღალტრული აღრიცხვის სტანდაპრტების კომისიის მიერ დამტკიცებული ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტები.“.

3. მე- 3 მუხლის პირველი პუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„1. ქონების გადასახადის გადამხდელია პირი, რომელსაც საქართველოს ტერიტორიაზე:

ა) 2010 წლის 1 იანვრამდე საგადასახადო პერიოდში საკუთრებაში აქვს (გარდა ლიზინგის საგნისა) ამ გადასახადით დაბეგვრის ობიექტი;

ბ) 2010 წლის 1 იანვრამდე საგადასახადო პერიოდში ლიზინგით აქვს მიღებული (მათ შორის - არარეზიდენტისაგან) ამ გადასახადით დაბეგვრის ობიექტი;

გ) 2010 წლის 1 იანვრის შემდგომ საგადასახადო პერიოდში საკუთრებაში აქვს ამ გადასახადით დაბეგვრის ობიექტი;

დ) 2010 წლის 1 იანვრის შემდგომ საგადასახადო პერიოდში არარეზიდენტისაგან ლიზინგით სარგებლობაში აქვს ამ გადასახადით დაბეგვრის ობიექტი;

ე) კანონით გათვალისწინებულ სარგებლობაში ან ფაქტობრივ მფლობელობაში აქვს სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მიწა (ფაქტობრივ მფლობელობაში იგულისხმება მიწის ფაქტობრივი ფლობა ან მიწით სარგებლობა, გარდა საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული მიწის ფლობისა და მიწით კანონიერი სარგებლობისა;

მაგალითი N1

მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის მობინადრეებმა, სახლის მიმდებარე აუთვისებელი მიწის ფართობი (გარდა მათ თანასაკუთრებაში რიცხული მიწის ნაკვეთისა) საბოსტნე ნაკვეთებად დაინაწილეს და მისი დამუშავება დაიწყეს.

მოცემულ შემთხვევაში, აღნიშნული მობინადრეები სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მიწის ფაქტობრივ მფლობელებად ჩაითვლებიან;

ვ) ფაქტობრივ მფლობელობაში ან/და სარგებლობაში აქვს გარდაცვლილი პირის საკუთრებაში რიცხული ამ გადასახადით დაბეგვრის ობიექტი, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ფაქტობრივი მფლობელის მიერ ქონებით სარგებლობა ხორციელდება იჯარით, ქირით, უზუფრუქტით ან სხვა ამგვარი სახის ხელშეკრულების საფუძველზე.

მაგალითი N2

პირის გარდაცვალების შემდეგ, სოფლად მის საკუთრებაში არსებული პრივატიზებული მიწის ნაკვეთის დამუშავება და მოსავლის (ნაყოფის) მიღება დაიწყო გარდაცვლილი პირის შვილმა. ამასთან, მან მიწის ნაკვეთი საკუთრებაში არ დაირეგისტრირა.

მოცემულ შემთხვევაში, შვილი აღნიშნულ მიწის ნაკვეთის მიხედვით განიხილება ქონების გადასახადის გადამხდელად.

მაგალითი N3

ფიზიკური პირის საკუთრებაში არსებული ბინა გაქირავებული იყო მის დიშვილზე. 2010 წელს პირი გარდაიცვალა, ამასთან მისმა შვილმა ბინა საკუთრებაში არ დაირეგისტრირა. დიშვილმა ბინის ქირის გადახდა განაგრძო გარდაცვლილის შვილის სასარგებლოდ.

მოცემულ შემთხვევაში, იმის გათვალისწინებით, რომ დიშვილის მიერ ქონებით სარგებლობა ხორციელდება ქირით, იგი აღნიშნულ ბინაზე ქონების გადასახადის გადამხდელად არ განიხილება, ასეთად, აღნიშნული ბინის მიხედვით, განიხილება გარდაცვლილის შვილი.

4. მე- 4 მუხლის პირველი პუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„1. საქართველოს საწარმოსათვის ქონების, გარდა მიწისა, გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია:

ა) 2010 წლის 1 იანვრამდე საგადასახადო პერიოდზე მის ბალანსზე ძირითად საშუალებად აღრიცხული აქტივები (გარდა ბიოლოგიური აქტივებისა), დაუმონტაჟებელი მოწყობილობები, დაუმთავრებელი მშენებლობა და არამატერიალური აქტივები;

მაგალითი N4

საწარმოს, რომლის ეკონომიკური საქმიანობის სახეს წარმოადგენს სამშენებლო საქმიანობა (საცხოვრებელი ბინების მშენებლობა-მიწოდება), 2009 წელს საცხოვრებელი ბინის პარალელურად საკუთარი საჭიროებისათვის აშენებს საოფისე შენობას. აღნიშნული წლის მიხედვით საწარმოს დაუმთავრებელი დარჩა როგორც საცხოვრებელი ბინის, ასევე საოფისე შენობის მშენებლობა.

მოცემულ შემთხვევაში, იმის გათვალისწინებით, რომ მიწოდებისათვის განკუთვნილი მშენებარე საცხოვრებელი სახლის ღირებულება განეკუთვნება საბრუნავ საშუალებებს და არა გრძელვადიან კაპიტალურ დაბანდებას ან ძირითად საშუალებას, 2009 წელს საწარმოსათვის ქონების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტი იქნება მხოლოდ მშენებარე საოფისე შენობის ღირებულება.

ბ) 2010 წლის 1 იანვრის შემდგომ საგადასახადო პერიოდზე მის ბალანსზე ძირითად საშუალებად აღრიცხული აქტივები (გარდა ბიოლოგიური აქტივებისა და საქართველოს რეზიდენტისაგან ლიზინგით მიღებული ქონებისა), დაუმონტაჟებელი მოწყობილობები, დაუმთავრებელი მშენებლობა და არამატერიალური აქტივები, აგრეთვე მის მიერ ლიზინგით გაცემული ქონება.“. 5. მე- 4 მუხლის მე- 4 პუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„4. ფიზიკური პირისთვის ქონების, გარდა მიწისა, გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია:

ა) 2010 წლის 1 იანვრამდე საგადასახადო პერიოდის მიხედვით მის საკუთრებაში (გარდა ლიზინგით გაცემულისა) არსებული ან ლიზინგით აღებული უძრავი ქონება (შენობა- ნაგებობები ან მათი ნაწილი), დაუმთავრებელი მშენებლობა ან/და იახტები (კატარღები), თვითმფრინავები, შვეულმფრენები, აგრეთვე ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელების შემთხვევაში მის ბალანსზე ძირითად საშუალებად აღრიცხული აქტივები (გარდა ბიოლოგიური აქტივებისა), დაუმონტაჟებელი მოწყობილობები და არამატერიალური აქტივები;

ბ) 2010 წლის 1 იანვრის შემდგომ საგადასახადო პერიოდის მიხედვით მის საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონება (შენობა - ნაგებობები ან მათი ნაწილი), დაუმთავრებელი მშენებლობა ან/და იახტები (კატარღები), თვითმფრინავები, შვეულმფრენები, აგრეთვე არერეზიდენტისაგან ლიზინგით სარგებლობაში მიღებული ქონება ან/და ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელების შემთხვევაში მის ბალანსზე ძირითად საშუალებად აღრიცხული აქტივები (გარდა ბიოლოგიური აქტივებისა და საქართველოს რეზიდენტისაგან ლიზინგით მიღებული ქონებისა), დაუმონტაჟებელი მოწყობილობები და არამატერიალური აქტივები, აგრეთვე მის მიერ ლიზინგით გაცემული ქონება.“.

6. მე - 5 მუხლი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„მუხლი 5. საწარმოსათვის/ორგანიზაციისათვის დასაბეგრ ქონებაზე (გარდა მიწისა) ქონების გადასახადის გამოანგარიშებისა და გადახდის წესი

1. ეკონომიკური საქმიანობისათვის გამოყენებულ ქონებაზე, კერძოდ ამ ინსტრუქციის მე-4 მუხლის პირველი, მე-2 და მე-3 პუნქტებით განსაზღვრულ დაბეგვრის ობიექტებზე, ქონების გადასახადი გამოიანგარიშება გადასახადის გადამხდელის მიერ.

2. საწარმოსათვის/ორგანიზაციისათვის (ეკონომიკური საქმიანობის ნაწილში) დასაბეგრ ქონებაზე, გარდა მიწისა, გადასახადის წლიური განაკვეთი განისაზღვრება:

ა) 2009 წლამდე საგადასახადო პერიოდზე - აქტივების საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულების არა უმეტეს 1 პროცენტის ოდენობით. ამასთან, საანგარიშო წლისათვის აქტივების საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულება გამოიანგარიშება კალენდარული წლის დასაწყისისა და ბოლოსათვის აქტივის საშუალო ღირებულების მიხედვით;

ბ) 2009 წელს და შემდგომ საგადასახადო პერიოდზე - დასაბეგრი ქონების ღირებულების არა უმეტეს 1 პროცენტის ოდენობით. დასაბეგრი ქონების ღირებულება არის საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულება (გამოიანგარიშება კალენდარული წლის დასაწყისისა და ბოლოსათვის აქტივის საშუალო ღირებულების მიხედვით), რომელიც ქვემოთ ჩამოთვლილ შემთხვევებში უნდა გაიზარდოს:

ბ.ა) 2000 წლამდე შესყიდულ აქტივებზე - 3- ჯერ;

ბ.ბ.) 2000 წლიდან 2004 წლამდე შესყიდულ აქტივებზე - 2- ჯერ;

ბ.გ) 2004 წელს შესყიდულ აქტივებზე - 1,5- ჯერ;

ბ.დ) იმ აქტივებზე, რომელთა შესყიდვის შესახებ ინფორმაცია არ არსებობს, - ამ ქვეპუნქტის „ბ.ა“ ქვეპუნქტით განსაზღვრული ოდენობით.

შენიშვნა: თუ გადასახადის გადამხდელი იყენებს აქტივების აღრიცხვის გადაფასების მეთოდს (ბასს- ის მიხედვით), აღნიშნული კოეფიციენტები არ გავრცელდება აქტივის ღირებულების გადაფასებულ ნაწილზე.

მაგალითი N6

2004 წელს საწარმომ შეიძინა: 60 000 ლარის ძირითადი საშუალებები, 7 000 ლარის დაუმონტაჟებელი მოწყობილობა, 12 000 ლარის არამატერიალური აქტივები. აღნიშნულის შემდგომ პერიოდებში საწარმოს შეძენები არ განუხორციელებია.

2009 წლის წლის 1 იანვარს საწარმოს ბალანსზე ერიცხება: 50 000 ლარის ძირითადი საშუალებები (ნარჩენი ღირებულებით); დაუმონტაჟებელი მოწყობილობის სახით დარჩა 5 000 ლარის ქონება და 9 000 ლარის არამატერიალური აქტივები (ნარჩენი ღირებულებით), ხოლო 2009 წლის 31 დეკემბრისათვის იგივე აქტივები - შესაბამისად: 45 000 ლარის, 4 000 ლარის და 9 000 ლარის ოდენობით.

მოცემულ შემთხვევაში, წლის დასაწყისისათვის (1 იანვრისათვის) დასაბეგრი ქონების ღირებულება შეადგენს (50000+5000+9000) 64 000 ლარს, წლის ბოლოსათვის (31 დეკემბრისათვის) - (45000+4000+9000) 58 000 ლარს, ხოლო საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულება შეადგენს [(64 000+58 000) /2 =61 000] 61 000 ლარს.

ამასთან, ამ პუნქტის გათვალისწინებით გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია 2009 წლის ქონების გადასახადის დაანგარიშებისას 2004 წელს შესყიდული აქტივების საშუალო წლიური საბალანგსო ნარჩენი ღირებულება 61 000 ლარი გაზარდოს 1,5- ჯერ, ქონების გადასახადი გადაიანგარიშოს და არა უგვიანეს 2010 წლის 1 აპრილისა გადაიხდის [(61 000X1,5 = 91 500] 91 500 ლარიდან.

თუ გადასახადის გადამხდელი იყენებს აქტივების აღრიცხვის გადაფასების მეთოდს (ბასს-ის მიხედვით), აღნიშნულ კოეფიციენტზე გამრავლებას დაექვემდებარება აქტივების შესყიდვის (თავდაპირველი) ღირებულების მიხედვით განსაზღვრული თანხა.

3. საგადასახადო ორგანო უფლებამოსილია გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის საგადასახადო შემოწმებისას დასაბეგრი ქონების, მათ შორის იმ დასაბეგრი ქონებისაც, რომელიც ექვემდებარება ამ მუხლის მე-2 პუნქტით შესაბამის კოეფიციენტზე გამრავლებას, საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულება განუსაზღვროს საბაზრო ფასით, ხოლო გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს გაასაჩივროს საგადასახადო ორგანოს მიერ საბაზრო ფასის ოდენობასთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილება საქართველოს საგადასახადო კოდექსით დადგენილი წესით. თუ დადგინდა, რომ დასაბეგრი ქონების საბაზრო ფასი აღემატება მის საბალანსო ღირებულებას, პირი ვალდებულია გადაიხადოს მოცემულ სხვაობაზე დარიცხული ქონების გადასახადი; ამასთანავე, პირს სხვაობაზე დარიცხული ქონების გადასახადის აღიარებამდე საქართველოს საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებული სანქცია არ დაეკისრება და იგი ვალდებულია შესაბამისი დასაბეგრი ქონების მიმართ აღნიშნული საბაზრო ფასი გამოიყენოს შემდგომი 3 საგადასახადო წლის განმავლობაში.

4. 2010 წლის 1 იანვრის შემდგომი საგადასახადო პერიოდზე საწარმოსთვის/ორგანიზაციისთვის ლიზინგით გაცემულ დასაბეგრ ქონებაზე გადასახადის წლიური განაკვეთი განისაზღვრება დასაბეგრი ქონების საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენის ღირებულების (გამოიანგარიშება კალენდარული წლის დასაწყისისა და ბოლოსათვის აქტივების საშუალო ღირებულების მიხედვით) არა უმეტეს 1 პროცენტის ოდენობით. ამ პუნქტის მიზნებისათვის ლიზინგით გაცემული დასაბეგრი ქონების საბალანსო ღირებულება არის ქონების გაცემის მომენტისათვის არსებული ღირებულება, ბოლო ყოველი მომდევნო წლისათვის ქონების ღირებულებად მიჩნევა აღნიშნული ქონების ნარჩენი საბალანსო ღირებულება, რომელიც ამ ქონებას ექნებოდა ლიზინგით არ გაცემის შემთხვევაში.

5. თუ საწარმო/ორგანიზაცია არსებობს მხოლოდ არასრული კალენდარული წლის განმავლობაში, იგი ქონების გადასახადს იხდის ამ პერიოდის პროპორციულად. ამასთან, თუ გადასახადის გადამხდელი რეგისტრირებულია თვის პირველ ნახევარში, ან მოხსნილია რეგისტრაციიდან თვის მეორე ნახევარში, მაშინ გადასახადის გაანგარიშებისას სარეგისტრაციო და რეგისტრაციიდან მოხსნის თვე ჩაითვლება სრულ თვედ. წინააღმდეგ შემთხვევაში აღნიშნული თვე მხედველობაში არ მიიღება.

6. საწარმო/ორგანიზაცია ქონების გადასახადის დეკლარაციას საგადასახადო აღრიცხვის ადგილის მიხედვით საგადასახადო ორგანოს წარუდგენს არა უგვიანეს კალენდარული წლის 1 აპრილისა. დეკლარაციაში მონაცემები დასაბეგრი მიწის შესახებ შეიტანება მიმდინარე საგადასახადო წლის მიხედვით, ხოლო სხვა დასაბეგრი ქონების შესახებ - წინა საგადასახადო წლის მიხედვით (დანართი N1).

7. სალიკვიდაციო კომისია ვალდებულია საწარმოს ლიკვიდაციის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღებიდან 15 კალენდარული დღის ვადაში შესაბამის საგადასახადო ორგანოს წარუდგინოს ქონების გადასახადის დეკლარაცია.

8. საწარმოები/ორგანიზაციები ქონების (გარდა მიწისა) გადასახადს იხდიან არა უგვიანეს საგადასახადო წლის მომდევნო წლის 1 აპრილისა. ამასთანავე, საწარმო/ორგანიზაცია ვალდებულია არა უგვიანეს საგადასახადო წლის 15 ივნისისა საგადასახადო აღრიცხვის ადგილის მიხედვით გადაიხადოს მიმდინარე გადასახდელი გასული საგადასახადო წლის წლიური გადასახადის ოდენობით. მიმდინარე გადასახდელის სახით ბიუჯეტში ჩარიცხული თანხა ჩაითვლება საგადასახადო პერიოდის მიხედვით გამოანგარიშებულ გადასახადის თანხად. მიმდინარე გადასახდელის თანხის გადახდის ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში გამოიყენება საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 84-ე მუხლით გათვალისწინებული საგადასახადო ვალდებულებების შესრულების უზრუნველყოფის ღონისძიებები.

9. თუ ქონების გადასახადში მიმდინარე საგადასახადო წლის მოსალოდნელი საგადასახადო ვალდებულების ოდენობა, მათ შორის საგადასახადო შეღავათების გათვალისწინებით, არანაკლებ 50 პროცენტით მცირდება გასულ საგადასახადო წელთან შედარებით და აღნიშნულის შესახებ გადასახადის გადამხდელი მიმდინარე წლის არაუგვიანეს 1 ივნისისა აცნობებს შესაბამის საგადასახადო ორგანოს, გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს შეამციროს ან საერთოდ არ გადაიხადოს მიმდინარე გადასახდელის თანხა. ამასთანავე, თუ წარმოდგენილი ფაქტობრივი წლიური შედეგების მიხედვით არ დასტურდება მოსალოდნელი საგადასახადო ვალდებულების ოდენობის არანაკლებ 50 პროცენტით შემცირება და გადასახადის გადამხდელს საანგარიშო წლის განმავლობაში სრული ოდენობით არ გადაუხდია მიმდინარე გადასახდელი, მან უნდა გადაიხადოს საურავი საქართველოს საგადასახადო კოდექსის შესაბამისად, მიმდინარე გადასახდელის გადახდის ვადის დადგენილი თარიღიდან საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის თარიღამდე არსებულ დროის მონაკვეთში.

10. თუ წინა საგადასახადო პერიოდთან შედარებით იცვლება გადასახადის განაკვეთი, გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს მიმდინარე გადასახდელი გადაიხადოს წინა საგადასახადო წლის დაბეგვრის ობიექტიდან მიმდინარე წლისათვის მოქმედი განაკვეთის მიხედვით გადაანგარიშებული თანხიდან.

11. საწარმოს/ორგანიზაციას, რომელიც დაფუძნდა კალენდარული წლის დაწყების შემდეგ, შესაბამისი საგადასახადო პერიოდის მიხედვით მიმდინარე გადასახდელის გადახდის ვალდებულება არ ეკისრება. ამასთანავე, მომდევნო საგადასახადო პერიოდის მიხედვით მიმდინარე გადასახდელის ოდენობა განისაზღვრება გასული საგადასახადო წლის წლიური გადასახადის სრული ოდენობით.

მაგალითი N7

საწარმო დაფუძნდა 2009 წლის 6 მაისს. ამავე წლის მიხედვით მის ბალანსზე რიცხული აქტივების მიხედვით ქონების გადასახადის ოდენობამ შეადგინა 120 ათასი ლარი.

მოცემულ შემთხვევაში:

ა) საწარმოს 2009 წლის 15 ივნისისათვის მიმდინარე გადასახდელის გადახდის ვალდებულება არ წარმოეშობა;

ბ) საწარმო ვალდებულია არა უგვიანეს 2010 წლის 1 აპრილისა 2009 წლის ქონების გადასახადი გადაიხადოს მისი ფუნქციონირების პერიოდის (8 თვე) პროპორციულად 80 ათასი ლარის ოდენობით;

გ) საწარმო ვალდებულია არა უგვიანეს 2010 წლის 15 ივნისისა საგადასახადო აღრიცხვის ადგილის მიხედვით გადაიხადოს მიმდინარე გადასახდელი გასული საგადასახადო წლის (2009 წელი) წლიური გადასახადის სრული ოდენობით (120 ათასი ლარი).

12. თუ დასაბეგრი ქონება ადგილობრივი თვითმმართველობის რამდენიმე სუბიექტის ტერიტორიაზეა განთავსებული, აქტივების ღირებულება განისაზღვრება ცალკეული სუბიექტების ტერიტორიაზე განთავსებული ქონების მიხედვით. ამასთან, პირი ქონების გადასახადის დეკლარაციას საგადასახადო ორგანოში წარადგენს საგადასახადო აღრიცხვის ადგილის მიხედვით. თავის მხრივ, შესაბამისი სუბიექტების ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულების ბიუჯეტებში ქონების გადასახადის გადახდევინება ხორციელდება ამავე საგადასახადო ორგანოს მეშვეობით.

მაგალითი N8

პირს, რომელიც საგადასახადო აღრიცხვაზე იმყოფება თბილისის რეგიონალურ ცენტრში (საგადასახადო ინსპექციაში), ეკონომიკური საქმიანობისათვის გამოყენებული ქონება გააჩნია როგორც ქ. თბილისში, ასევე ქ. ქუთაისში.

მოცემულ შემთხვევაში, პირი ქონების გადასახადის წლიურ დეკლარაციას წარადგენს თბილისის რეგიონალურ ცენტრში (საგადასახადო ინსპექციაში). ამასთან, დეკლარაციაში ადგილობრივი თვითმმართველობის სუბიექტების ტერიტორიების მიხედვით ცალკე გამოიყოფა ქ. ქუთაისის ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის კუთვნილი თანხა. რის მიხედვითაც, გადასახადის გადამხდელის მიერ ორივე ბიუჯეტის სასარგებლოდ (იგულისხმება ქ. თბილისის და ქ. ქუთაისის ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულების ბიუჯეტები) ქონების გადასახადის გადახდევინება განხორციელდება თბილისის რეგიონალური ცენტრის (საგადასახადო ინსპექციის) მეშვეობით.

7. მე-6 მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„ბ) ფიზიკური პირის ოჯახის მიერ საგადასახადო წლის განმავლობაში მიღებულ შემოსავლებში შეიტანება ყველა შემოსავალი, მათ შორის, სარგებელი საგადასახადო შეღავათების გათვალისწინების გარეშე, კერძოდ:

ბ.ა) ეკონომიკური საქმიანობით მიღებული დასაბეგრი შემოსავალი;

ბ.ბ) ნებისმიერი შემოსავალი მათ შორის სარგებელი, რომელიც დაკავშირებული არ არის ეკონომიკურ საქმიანობასთან;

ბ.გ) დარიცხული ხელფასი.“.

8. მე-6 მუხლის მე-3 პუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„3. ამ მუხლის მე-2 პუნქტით განსაზღვრულ შემოსავლებში არ გაითვალისწინება:

ა) ოჯახის წევრებისაგან მემკვიდრეობით, ჩუქებით ან განქორწინების საფუძველზე მიღებული ქონების ღირებულება;

ბ) ფიზიკური პირის მიერ (მათ შორის, I რიგის მემკვიდრის მიერ ჯამურად მისი და მამკვიდრებლის) 2 წელზე მეტი ვადით თავის საკუთრებაში არსებული საცხოვრებელი ბინის (სახლის) რეალიზაციით მიღებული შემოსავალი;

გ) ფიზიკური პირების კუთვნილი, საქართველოში 2008 წლის აგვისტოში მიმდინარე საომარი მოქმედებების შედეგად დაზიანებული ბინების რეკონსტრუქციის ან/და განადგურებული ბინების სანაცვლოდ ამ პირებისათვის გადაცემული ახალი ბინების ღირებულება ან/და მიწის ნაკვეთის უსასყიდლოდ გადაცემა.“.

9. მე-6 მუხლის მე-4 პუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„4. ფიზიკური პირის შემოსავლების განსაზღვრისას გამოიყენება შემოსავლების აღრიცხვის იგივე მეთოდი (საკასო/დარიცხვის), რომელიც გამოიყენება ერთობლივი შემოსავლის განსაზღვრისას.“.

10. მე-6 მუხლის მე-6 პუნქტის მაგალითი N 9 ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„მაგალითი N9

გიორგი, რომელიც ცხოვრობს ქ. გორში, საკუთრებაში აქვს საცხოვრებელი სახლი და აგარაკი. გიორგის ოჯახი შედგება 5 წევრისაგან: პენსიონერი დედა, მეუღლე და 2 შვილი. 2009 წლის განმავლობაში გიორგის მეუღლეს, რომელიც პედაგოგია, ხელფასის სახით დაერიცხა და მიიღო 1500 ლარი; დედამ პენსიის სახით მიიღო 960 ლარი; თავად გიორგიმ, რომელიც ადვოკატია, საადვოკატო საქმიანობიდან მიიღო დასაბეგრი შემოსავალი (ერთობლივი შემოსავალი შემცირებული საქართველოს საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვებით შეღავათების გარეშე) 40 000 ლარი; ამავე წელს გიორგიმ 30000 ლარად გაყიდა ბინა, რომელიც 2006 წელს ნაყიდი ჰქონდა 20 000 ლარად.

მოცემულ შემთხვევაში, ქონების გადასახადით დაბეგვრის მიზნებისათვის გიორგის ოჯახის შემოსავალი 2009 წლისათვის იქნება 42460 ლარი.

(1500+960+40000=42460, მასში გათვალისწინებული არ იქნება ბინის რეალიზაციით მიღებული ნამეტი - 10 000 ლარი). შესაბამისად, ვინაიდან ოჯახის წლიურმა შემოსავალმა გადააჭარბა 40 000 ლარს, აღნიშნული პირი, როგორც დასაბეგრი ქონების მესაკუთრე, ვალდებულია არა უგვიანეს 2010 წლის 1 მაისისა წარადგინოს ქონების გადასახადის წლიური დეკლარაცია გორის საგადასახადო ინსპექციაში. ამასთანავე, თუ დასახელებულ ოჯახის სხვა წევრთა საკუთრებაში ირიცხება დასაბეგრი ქონება, მაშინ ისინიც ვალდებულნი არიან არა უგვიანეს 2010 წლის 1 მაისისა წარადგინონ ქონების გადასახადის დეკლარაციები.“.

11. მე-6 მუხლის მე-10 პუნქტის მაგალითი N 10 ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„მაგალითი N10

ფიზიკურ პირს, რომლის საცხოვრებელი ადგილი ქ. ბათუმია, საკუთრებაში გააჩნია უძრავი ქონება როგორც ქ. ბათუმში, ასევე ქ. ქუთაისსა და ქ.თბილისში. პირის ოჯახის წევრთა შემოსავალმა 2009 წელს 40.0 ათას ლარს გადააჭარბა.

მოცემულ შემთხვევაში, ფიზიკური პირი ვალდებულია ბათუმის რეგიონალურ ცენტრში (საგადასახადო ინსპექციაში) არა უგვიანეს 2010 წლის 1 მაისისა წარადგინოს ქონების გადასახადის წლიური დეკლარაცია. დეკლარაციაში უნდა აისახოს როგორც ქ. ბათუმის, ასევე ქ. ქუთაისის და ქ. თბილისის ტერიტორიაზე პირის საკუთრებაში არსებულ ქონებაზე მონაცემები. ამასთან, ბათუმის რეგიონალური ცენტრი (საგადასახადო ინსპექცია) ვალდებულია წარდგენილი მონაცემების საფუძველზე გაიანგარიშოს და სამივე ბიუჯეტის სასარგებლოდ (იგულისხმება ქ. ბათუმის, ქ. ქუთაისის და ქ. თბილისის ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტები) განახორციელოს ქონების გადასახადის გადახდევინება.“.

12. მე-6 მუხლის მე-10 პუნქტის მაგალითი N 12 ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„მაგალითი N12

მეწარმე ფიზიკური პირი საგადასახადო აღრიცხვაზე იმყოფება ქ. რუსთავში. მისი ოჯახის წლიურმა შემოსავალმა 2009 წელს შეადგინა 41 ათასი ლარი. აღნიშნულ პირს საკუთრებაში აქვს დასაბეგრი ქონება ქ. თბილისსა და ქ. რუსთავში.

მოცემულ შემთხვევაში, მეწარმე ფიზიკური პირი ვალდებულია საგადასახადო აღრიცხვის ადგილის მიხედვით ქ. რუსთავის რეგიონალურ ცენტრში (საგადასახადო ინსპექციაში) არა უგვიანეს 2010 წლის 1 მაისისა წარადგინოს ქონების გადასახადის წლიური დეკლარაცია, რომელშიც უნდა აისახოს ქ. რუსთავის და ქ. თბილისის ტერიტორიაზე ამ პირის საკუთრებაში არსებული ქონების მონაცემები. თავის მხრივ, აღნიშნულის საფუძველზე რუსთავის რეგიონალური ცენტრი (საგადასახადო ინსპექცია) როგორც ქ. რუსთავის, ისე ქ. თბილისის ბიუჯეტების სასარგებლოდ განახორციელებს გადასახადის გადამხდელის მიერ ქონების გადასახადის გადახდევინებას.“.

13. მე-6 მუხლის მე-12 პუნქტის მაგალითი N 13 ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„მაგალითი N 13

ფიზიკურმა პირმა მის საკუთრებაში რიცხული საცხოვრებელი სახლი გაასხვისა 2009 წლის 12 თებერვალს და ამავე წლის 18 აპრილს შეიძინა სხვა ბინა.

მოცემულ შემთხვევაში აღნიშნულ პირს არა უგვიანეს 2010 წლის 1 მაისისა საგადასახადო ორგანოში წარსადგენი დეკლარაციის მიხედვით, ქონების გადასახადი გასხვისებულ საცხოვრებელ სახლზე გადახდება ერთ თვეზე - იანვარზე გაანგარიშებით, ხოლო შეძენილ ქონებაზე - 8 თვეზე (მაისი - დეკემბერი) გაანგარიშებით.“.

14. მე-7 მუხლის მე-14 პუნქტის მაგალითი N 14 ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„მაგალითი N14

ფიზიკურ პირს, რომლის საცხოვრებელი ადგილი ქ. ბათუმია, საკუთრებაში 2010 წლის 1 აპრილის მდგომარეობით გააჩნია მიწის ნაკვეთი როგორც ქ.ბათუმში, ასევე ქ. ქუთაისსა და ქ.თბილისში.

მოცემულ შემთხვევაში, ფიზიკური პირი ვალდებულია ბათუმის რეგიონალურ ცენტრში (საგადასახადო ინსპექციაში) არა უგვიანეს 2010 წლის 1 მაისისა წარადგინოს ქონების გადასახადის წლიური დეკლარაცია. დეკლარაციაში უნდა აისახოს როგორც ქ. ბათუმის, ასევე ქ.ქუთაისის და ქ.თბილისის ტერიტორიაზე პირის საკუთრებაში არსებულ ქონებაზე მონაცემები. ამასთან, ბათუმის რეგიონალური ცენტრი (საგადასახადო ინსპექცია) ვალდებულია წარდგენილი მონაცემების საფუძველზე გაიანგარიშოს და სამივე ბიუჯეტის სასარგებლოდ (იგულისხმება ქ.ბათუმის, ქ.ქუთაისის და ქ.თბილისის ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტები) განახორციელოს ქონების გადასახადის გადახდევინება.“.

15. მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის მაგალითი N 16 ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„მაგალითი N16

200 კვ.მ მიწის ნაკვეთზე აშენებულია მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლი, რომლის საერთო ფართი 400კვ.მ-ია. შენობა სამი ფიზიკური პირის თანასაკუთრებაშია და მასში ფართი განაწილებულია შემდეგი პროპორციით:პირველზე 150კვ.მ; მეორეზე - 200კვ.მ, ხოლო მესამეზე - 50კვ.მ.

მოცემულ შემთხვევაში, აღნიშნულ ფიზიკურ პირთაგან თითოეულის წილი თანასაკუთრებაში არსებულ მიწაზე განისაზღვრება შემდეგნაირად: (ფიზიკური პირის კუთვნილი ფართი იყოფა შენობის საერთო ფართზე და მრავლდება შენობაზე დამაგრებული მიწის ნაკვეთის ფართობზე) პირველი პირი - [(150/400) X 200] 75 კვ.მ. - ს, მეორე პირი - [(200/400) X 200] 100 კვ.მ.-ს, ხოლო მესამე პირი - [(50/400) X 200] 25 კვ.მ.-ს.

ამასთან, ვინაიდან მესამე პირის თანასაკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის ფართობი შეადგენს მხოლოდ 25 კვ.მ-ს, შესაბამისად მესამე პირზე გავრცელდება ამ პუნქტით გათვალისწინებული შეღავათი. ასევე აღნიშნულ პირს არ წარმოექმნება მიწაზე ქონების გადასახადის გადახდასთან დაკავშირებით დეკლარაციის წარდგენის ვალდებულება;“.

16. მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „პ“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„პ) საქართველოს გემების სახელმწიფო რეესტრში რეგისტრირებული და საქართველოს სახელმწიფო ალმით მცურავი გემები, გარდა ფიზიკური პირის საკუთრებაში არსებული იახტებისა (კატარღებისა);“.

17. მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ღ“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„ღ) 2014 წლის 1 იანვრამდე „მიწების მელიორაციის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად საჯარო სამართლის იურიდიული პირისათვის უზუფრუქტის ხელშეკრულებით გადაცემული სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული და სახელმწიფოს 100-პროცენტიანი წილობრივი მონაწილეობით შექმნილი კერძო სამართლის იურიდიული პირებისათვის გადაცემული სამელიორაციო ინფრასტრუქტურა;“.

18. მე-8 მუხლის პირველ პუნქტს დაემატოს შემდეგი შინაარსის „ჰ“ ქვეპუნქტი:

„ჰ) პირის ქონება, რომელიც საქართველოში 2008 წლის სამხედრო აგრესიის შედეგად დარჩენილია ოკუპირებულ ტერიტორიებზე.“.

19. დანართი N 2-ის (საწარმოს/ორგანიზაციის ქონების გადასახადის წლიური დეკლარაციის შევსების წესი“) III ნაწილის მე-5 პუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„5. მე-3 სვეტში: „ქონების ღირებულება“ - აისახება:

ა) 2009 წლამდე საგადასახადო პერიოდზე - საწარმოს/ორგანიზაციის დასაბეგრი ქონების საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულება (გამოიანგარიშება კალენდარული წლის დასაწყისსა და ბოლოსათვის აქტივის საშუალო ღირებულების მიხედვით);

ბ) 2009 წელს და შემდგომ საგადასახადო პერიოდზე - საწარმოს/ორგანიზაციის დასაბეგრი ქონების საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულება (გამოიანგარიშება კალენდარული წლის დასაწყისსა და ბოლოსათვის აქტივის საშუალო ღირებულების მიხედვით), რომელიც ქვემოთ ჩამოთვლილ შემთხვევებში უნდა გაიზარდოს:

ბ.ა) 2000 წლამდე შესყიდულ აქტივებზე, აგრეთვე იმ აქტივებზე, რომელთა შესყიდვის შესახებ ინფორმაცია არ არსებობს - 3-ჯერ;

ბ.ბ) 2000 წლიდან 2004 წლამდე შესყიდულ აქტივებზე - 2-ჯერ;

ბ.გ) 2004 წელს შესყიდულ აქტივებზე - 1,5 - ჯერ.“.

20. დანართი N 3 - ის („ფიზიკური პირის ქონების გადასახადის წლიური დეკლარაცია“) I ნაწილი ჩამოყალიბდეს თანდართული რედაქციით:

21. დანართი N 3-ის („ფიზიკური პირის ქონების გადასახადის წლიური დეკლარაცია“) III ნაწილის შენიშვნის „ბ“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„ბ) თუ გადასახადის გადამხდელი მხოლოდ სასოფლო - სამეურნეო დანიშნულების მიწაზე ან/და იჯარით, უზურფრუქტით, ქირით ან სხვა ამგვარი ფორმით სხვა პირზე მიწის ნაკვეთის (ან მისი ნაწილის) გადაცემისას მხოლოდ აღნიშნულ მიწაზე ქონების გადასახადის გადახდის მიზნით ავსებს ქონების გადასახადის ერთიან (საოჯახო) წლიურ დეკლარაციას, მოცემულ შემთხვევაში მე-5 სვეტის შევსება სავალდებულო არ არის.“.

22. დანართი N 5-ის დეკლარაციის დანართი („ფიზიკურ პირთა ქონების გადასახადში მოქმედი შეღავათები“ ჩამოყალიბდეს თანდართული რედაქციით.

23. დანრთი N 8 ჩამოყალიბდეს თანდართული რედაქციით:

მუხლი 2. საწარმოები/ორგანიზაციები ვალდებულნი არიან მოახდინონ 2009 წლის ქონების (გარდა მიწისა) გადასახადის (მათ შორის, 2010 წლის 1 იანვრამდე ლიზინგით მიღებულ ქონებაზე) კორექტირება საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 273-ე მუხლის პირველი ნაწილის გათვალისწინებით და გადაიხადონ იგი არა უგვიანეს 2010 წლის 1 აპრილისა.

მუხლი 3. ეს ბრძანება ამოქმედდეს გამოქვეყნებისთანავე.

კ. ბაინდურაშვილი

დანართი №8

გადასახადის გადამხდელის სადენტიფიკაციო ნომერი

პირადი ნომერი პირადობის მოწმობის მიხედვით

გადასახადის გადამხდელი --------------------------------
(ფიზიკური პირის გვარი, სახელი)

------------------------------------------------------- ----------------------
(მისამართი: ბინა, კორპუსი, ქუჩა, ქალაქი/მუნიციპალიტეტი) (საკონტაქტო ტელეფონი)

წარედგინა ---------------------------------------
(საგადასახადო ორგანოს დასახელება)

განცხადება

ვაცხადებ, რომ ----- კალენდარული წლისთვის ქონების გადასახადში საგადასახადო ვალდებულება არ წარმომეშვება, ვინაიდან:

- ვსარგებლობ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 276-ე მუხლით გათვალისწინებული შეღავათით;

- არ გამაჩნია დასაბეგრი ქონება;

- სხვა შემთხვევა --------------------------

(საჭირო აღნიშნეთ V ნიშნით)

შესაბამისად, მიმდინარე წლისათვის ჩემ მიერ ქონების გადასახადის წლიური დეკლარაცია წარმოდგენილი არ იქნება.

შენიშვნა: საგადასახადო ორგანოს წარედგინება არა უგვიანეს საგადასახადო წლის 15 მაისისა.

გადასახადის გადამხდელი
ხელის მოწერა

საგადასახადო ორგანოს აღნიშვნა განცხადების წარმოდგენის შესახებ

(ივსება საგადასახადო ორგანოს მიერ)

დეკლარაციის დანართი

ფიზიკურ პირთა ქონების გადასახადში მოქმედი შეღავათები:

ქონების გადასახადისაგან თავისუფლდება:

1. მრავალბინიან საცხოვრებელ სახლში მცხოვრები ფიზიკური პირის თანასაკუთრებაში არსებული ფართობის პროპორციულად განსაზღვრული დაბეგვრის ობიექტი (მიწის ნაკვეთი), რომლის ფართობიც არ აღემატება 30 კვადრატულ მეტრს. თანასაკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის ფართობი განისაზღვრება მრავალბინიანი სახლის საერთო ფართში ფიზიკური პირის კუთვნილი ფართის ხვედრითი წილის მიხედვით (ფიზიკური პირის კუთვნილი ფართი: შენობის საერთო ფართი X შენობაზე დამაგრებული მიწის ნაკვეთის ფართობზე).

2. სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთები, რომელთა ნაყოფიერი ფენა სანახევროდ ან მეტად იქნა დაზიანებული სტიქიის შედეგად.

3. გაგრაში, გალში, გუდაუთაში, გულრიფშში, ოჩამჩირეში, სოხუმში, ტყვარჩელში, ცხინვალში, ჯავაში, აგრეთვე ქურთის, ერედვისა და თიღვის თემებში, ავნევისა და ნულის სოფლებში არსებული ქონება - დროებით, კონფლიქტის მოგვარებამდე და ეკონომიკური სიტუაციის მოწესრიგებამდე.

4. ფიზიკური პირები, რომლებმაც მიიღეს ახალასათვისებელი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწები - მიღებიდან 5 წლის განმავლობაში.

5. ნასოფლარების ტერიტორიაზე, აგრეთვე განსახლების სახელმწიფო ღონისძიებათა შესაბამისად დასახლებულ მოქალაქეთა ოჯახები, ამ ტერიტორიაზე არსებულ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთზე - დასახლებიდან 5 წლის განმავლობაში.

6. 2004 წლის 1 მარტის მდგომარეობით ფიზიკური პირის საკუთრებაში არსებული 5 ჰექტარამდე ფართობის სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთები.

7. მეორე მსოფლიო ომის ინვალიდები და მათთან გათანაბრებული პირები - პრივატიზების წესით მიღებულ მიწის ნაკვეთებზე.

8. „მაღალმთიანი რეგიონების სოციალურ-ეკონომიკური და კულტურული განვითარების შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული, კავკასიონის ქედის ჩრდილოეთ და სამხრეთ ფერდობებზე განლაგებული რაიონებისა და აჭარა-გურიის მთიანეთის სოფლების, თემებისა და დაბების მცხოვრებნი - აღნიშნულ ტერიტორიებზე არსებულ მიწის ნაკვეთებზე. სამხრეთ საქართველოს მაღალმთიან რეგიონებში მცხოვრებთ მოცემულ ტერიტორიებზე არსებულ მიწის ნაკვეთებზე ქონების გადასახადი უმცირდებათ 50 პროცენტით.

9. სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთები, რომლებზედაც მოწეული მოსავლის ნახევარზე მეტი განადგურდა სტიქიის (ქარიშხალი, სეტყვა, გვალვა, წყალდიდობა) და სხვა ფორსმაჟორული შემთხვევების შედეგად. მიწის გადასახადისაგან გათავისუფლების საფუძველია ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს გადაწყვეტილება, რომელიც მიიღება საქართველოს სოფლის მეურნეობის სამინისტროს შესაბამის ტერიტორიულ ორგანოსთან შეთანხმებით. კომისიის დასკვნა დგება ორჯერ - სტიქიის დამთავრების მომენტიდან 2 კვირის ვადაში და მოსავლის აღების წინ.

10. პირის ქონება, რომელიც საქართველოში 2008 წლის სამხედრო აგრესიის შედეგად დარჩენილია ოკუპირებულ ტერიტორიებზე.

11. საგადასახადო კანონმდებლობით დაწესებული სხვა შეღავათები.

__________________________________________

მიუთითეთ შღავათის სახე

შენიშვნა: - დადგენილი საგადასახადო შეღავათები არ ვრცელდება პირის მიერ იჯარით, უზუფრუქტით, ქირით ან სხვა ამგვარი ფორმით სხვა პირზე გადაცემულ მიწის ნაკვეთზე (ან მის ნაწილზე) ან/და საწარმოს/ორგანიზაციის მიერ ამავე ფორმით გადაცემულ შენობა-ნაგებობებზე (ან მათ ნაწილზე).

ნაწილი I

გსნ

გვერდი

გპნ

ფიზიკური პირის ქონების გადასახადის წლიური დეკლარაცია

ფიზიკური პირის მიერ ივსება იმ შემთხვევაში:

ა) თუ მიმდინარე კალენდარული წლის წინა წლის განმავლობაში მისი ოჯახის მიერ მიღებული შემოსავლები აღემატება 40 000 ლარს;

ბ) თუ გადასახადის გადამხდელის მიერ ხდება იჯარით, უზუფრუქტით, ქირით ან სხვა ამგვარი ფორმით სხვა პირზე მიწის ნაკვეთის (ან მისი ნაწილის) გადაცემა;

გ) თუ გადასახადის გადამხდელი მხოლოდ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწაზე ქონების გადასახადის გადახდის მიზნით ავსებს საოჯახო დეკლარაციას.

საქართველოს კანონი საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა
კოდექსში ცვლილების შეტანის შესახებ

მუხლი 1. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის (საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭოს უწყებები, N12, 1984 წელი, მუხ. 421) 1291 მუხლი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„მუხლი 129¹. ტვირთამწეობის დადგენილი ნორმის ზევით ტვირთის გადაზიდვა ავტოსატრანსპორტო საშუალებით.

საერთო სარგებლობის საავტომობილო გზებზე ყველა სახის ავტოსატრანსპორტო საშუალებით მოძრაობა, რომელთა თითოეულ წამყვან ან არაწამყვან ღერძზე მაქსიმალური დატვირთვა აღემატება 10 ტონას (გარდა ერთწამყვანღერძიანი ავტოსატრანსპორტო საშუალებისა, რომლის წამყვან ღერძზე მაქსიმალური დატვირთვა არ უნდა აღემატებოდეს 11,5 ტონას) ან/და სრული მასა - 44 ტონას ან/და გადასაზიდი ტვირთის მასა - დამამზადებლის მიერ მოცემული ავტოსატრანსპორტო საშუალებისათვის დადგენილ ტვირთამწეობის ზღვარს, -

გამოიწვევს ავტოსატრანსპორტო საშუალების ოპერატორის ან/და ავტოსატრანსპორტო საშუალების მესაკუთრის დაჯარიმებას თითოეულ ზედმეტ ტონაზე 500 ლარის ოდენობით (არასრულ ტონაზე ჯარიმა გამოიანგარიშება პროპორციულად).

შენიშვნა:

1. ამ მუხლის მოქმედება არ ვრცელდება იმ ავტოსატრანსპორტო საშუალებაზე, რომლის ტვირთი არ ექვემდებარება დაშლა - დანაწილებას/გადანაწილებას და რომლის მოძრაობა დასაშვებია საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად განსაზღვრული რეკომენდაციის წარდგენის შემთხვევაში.

2. ამ მუხლის მოქმედება არ ვრცელდება საქართველოს ტერიტორიაზე შემოსვლისას საზღვაო ნავსადგურებში განთავსებული საბაჟო გამშვები პუნქტის (საბაჟო საგუშაგოს) გავლით გადაადგილებულ ავტოსატრანსპორტო საშუალებაზე, რომლის შემდგომი გადაადგილება ხორციელდება საბაჟო ორგანოს მიერ დადგენილი მარშრუტით საზღვაო ნავსადგურის ტერიტორიიდან უახლოესი, 10 კმის რადიუსში მდებარე საბაჟო კონტროლის ზონისაკენ.

3. ამ მუხლის მოქმედება არ ვრცელდება ამ მუხლით გათვალისწინებულ ავტოსატრანსპორტო საშუალებაზე (გარდა იმ სატრანსპორტო საშუალებისა, რომლის ტვირთის სრული მასა აღემატება დამამზადებლის მიერ მოცემული ავტოსატრანსპორტო საშუალებისათვის დადგენილ ტვირთამწეობის ზღვარს), რომელიც საქართველოს ტერიტორიაზე შემოსვლისას გადაადგილდება საბაჟო გამშვები პუნქტის (საბაჟო საგუშაგოს) გავლით, საბაჟო ორგანოს განთავსების ადგილიდან უახლოესი, 25 კმ-ის რადიუსში მდებარე რკინიგზის სადგურისაკენ - საბაჟო კონტროლის ზონისაკენ, თუ გადაადგილება ხორციელდება საბაჟო ორგანოს მიერ დადგენილი მარშრუტით.

4. თუ საქართველოს ტერიტორიაზე გადაადგილებისას (გარდა საბაჟო გამშვები პუნქტის (საბაჟო საგუშაგოს) გავლით საქართველოს ტერიტორიის დატოვებისა) ავტოსატრანსპორტო საშუალების თითოეულ წამყვან ან არაწამყვან ღერძზე მაქსიმალური დატვირთვა აღემატება 10 ტონას (გარდა ერთწამყვანღერძიანი ავტოსატრანსპორტო საშუალებისა, რომლის წამყვან ღერძზე მაქსიმალური დატვირთვა არ უნდა აღემატებოდეს 11,5 ტონას) ან/და სრული მასა - 44 ტონას ან/და გადასაზიდი ტვირთის მასა - დამამზადებლის მიერ მოცემული ავტოსატრანსპორტო საშუალებისათვის დადგენილ ტვირთამწეობის ზღვარს, ავტოსატრანსპორტო საშუალების მფლობელი (მესაკუთრე) თავისი ხარჯებით უზრუნველყოფს ზედმეტი ტვირთის ჩამოცლას/დაშლა - დანაწილებას/გადანაწილებას (საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს ან/და ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი სამსახურის უფლებამოსილი თანამდებობის პირის მიერ მითითებულ დაცულ ადგილას), ტვირთის დაცვას/შენახვას და შემდგომ ტრანსპორტირებას.”.

მუხლი 2. ეს კანონი ამოქმედდეს გამოქვეყნებიდან მე-15 დღეს.

საქართველოს პრეზიდენტი
მიხეილ სააკაშვილი

თბილისი,
2009 წლის 1 დეკემბერი.
N 2214 - IIს.

საქართველოს კანონი
საქართველოს საბაჟო კოდექსში ცვლილებისა და დამატების შეტანის შესახებ

მუხლი 1. საქართველოს საბაჟო კოდექსის (საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე, N39, 09.08.2006, მუხ. 280) 215-ე მუხლის:

ა) მე-2 ნაწილი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრულ შემთხვევაში ბიუჯეტის შემოსულობების ერთიანი ანგარიშიდან საგადასახადო შემოსავლის ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნების ქვეანგარიშზე ჩასარიცხი თანხის პროცენტი განისაზღვრება საქართველოს ფინანსთა მინისტრის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ - სამართლებრივი აქტით. ეს პროცენტი იმდენი უნდა იყოს, რომ უზრუნველყოფილ იქნეს ზედმეტად გადახდილი თანხის სრულად დაბრუნება ამ კოდექსით განსაზღვრულ ვადაში.“;

ბ) მე-2 ნაწილის შემდეგ დაემატოს შემდეგი შინაარსის 2¹ ნაწილი:

„2¹. გარდა ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევისა, საგადასახადო შემოსავლის ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნების ქვეანგარიშზე თანხის ჩარიცხვა შესაძლებელია მოხდეს საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა წყაროდანაც, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დამტკიცებული წესის შესაბამისად.“.

მუხლი 2. ეს კანონი ამოქმედდეს გამოქვეყნებისთანავე.

საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი
თბილისი, 2009 წლის 4 დეკემბერი. №2233 - IIს

საქართველოს კანონი
„ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონში
ცვლილებებისა და დამატების შეტანის თაობაზე

მუხლი 1. „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონში (საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე, 40, 18.07.2005, მუხ. 264) შეტანილ იქნეს შემდეგი ცვლილებები და დამატება:

1. მე-7 მუხლის მე-6 პუნქტი ამოღებულ იქნეს.

2. 24-ე მუხლის:

ა) 28-ე პუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„28. საავიაციო სამუშაოების წარმოების ნებართვა.“;

ბ) 28-ე პუნქტის შემდეგ დაემატოს შემდეგი შინაარსის 28¹ პუნქტი:

„28¹. არარეგულარული საერთაშორისო საჰაერო გადაყვანა - გადაზიდვის ნებართვა.“.

მუხლი 2. ამ კანონის ამოქმედებისთანავე ძალადაკარგულად იქნეს ცნობილი:

ა) „რეგულარული საერთაშორისო საჰაერო გადაყვანა - გადაზიდვის ლიცენზიის გაცემის წესისა და პირობების შესახებ დებულების დამტკიცების თაობაზე“ საქართველოს მთავრობის 2005 წლის 23 ნოემბრის N212 დადგენილება;

ბ) „რეგულარული საერთაშორისო საჰაერო გადაყვანა - გადაზიდვის სარგებლობის ლიცენზიის (თუ შეზღუდვა შეთანხმებულ ხაზებზე ფრენების სიხშირეებსა და დანიშნული ავიაგადამზიდველების რაოდენობაზე დადგენილია საერთაშორისო ხელშეკრულებით) გაცემის მიზნით აუქციონის გამართვის, გამარჯვებულის გამოვლენის, ლიცენზიის გაცემის საწყისი ფასის განსაზღვრისა და ანგარიშსწორების წესის შესახებ დებულების დამტკიცების თაობაზე“ ერთიანი სატრანსპორტო ადმინისტრაციის უფროსის 2007 წლის 23 აგვისტოს N86 ბრძანება.

მუხლი 3. ეს კანონი ამოქმედდეს გამოქვეყნებიდან 45-ე დღეს.

საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი
თბილისი, 2009 წლის 1 დეკემბერი. N2176 - IIს.

საქართველოს კანონი

„საბაჟო მოსაკრებლების შესახებ“ საქართველოს კანონში
ცვლილებების შეტანის თაობაზე

მუხლი 1. „საბაჟო მოსაკრებლების შესახებ“ საქართველოს კანონის (პარლამენტის უწყებანი, N11- 12, 14.03.1998, გვ. 37) მე-5 მუხლის:

ა) მე-2 პუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„2. საბაჟო ორგანოს არასამუშაო დროს რეგისტრირებულ საბაჟო დეკლარაციაზე ამ მუხლის პირველ პუნქტში მითითებული საბაჟო მოსაკრებლის განაკვეთები სამმაგდება.“;

ბ) მე-3 პუნქტი ამოღებულ იქნეს.

მუხლი 2. ეს კანონი ამოქმედდეს გამოქვეყნებისთანავე.

საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი
თბილისი, 2009 წლის 1 დეკემბერი. N2194 - IIს.

რა უნდა ვიცოდეთ უძრავ ქონებაზე

რედაქციაში შემოსულ კითხვებზე პასუხობს ექსპერტი უძრავი ქონების საკითხებში, ჟურნალ „ბიზნესი და კანონმდებლობის“ კონსულტანტი ბ-ნი ანზორ მესხიშვილი.

კითხვა:

- გთხოვთ განგვიმარტოთ, რა იურიდიული მნიშვნელობა აქვს ქონებას და რა იგულისხმება ქონების, საკუთრების ქვეშ?

პასუხი:

- ქონება არის ყველა ნივთი და არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე, რომელთა ფლობა, სარგებლობა და განკარგვა შეუძლიათ ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს და რომელთა შეძენაც შეიძლება შეუზღუდავად, თუკი ეს აკრძალული არ არის კანონით ან არ ეწინააღმდეგება საყოველთაოდ აღიარებულ ზნეობრივ ნორმებს.

ნებისმიერი ქონება შესაძლოა წარმოდგენილი იყოს მატერიალური და არამატერიალური ქონებრივი სიკეთის სახით. მატერიალური ქონება, ანუ ნივთი, შეიძლება იყოს მოძრავი ან უძრავი. უძრავ ქონებას, უძრავ ნივთებს მიეკუთვნება მიწა მასში არსებული წიაღისეულით; მიწის ზედაპირზე არსებული წყლის ობიექტები, მრავალწლიანი ნარგავები, შენობები, ნაგებობები და მიწასთან მკვიდრად დაკავშირებული სხვა ობიექტები.

რაც შეეხება კითხვის მეორე ნაწილს, რა იგულისხმება ქონების საკუთრების ქვეშ, გიპასუხებთ: - მესაკუთრეს შეუძლია, კანონიერი ან სხვაგვარი, კერძოდ, სახელშეკრულებო შებოჭვის ფარგლებში, თავისუფლად ფლობდეს და სარგებლობდეს ქონებით (ნივთით), არ დაუშვას სხვა პირთა მიერ ამ ქონებით (ნივთით) სარგებლობა, განკარგოს იგი, თუ ამით არ ილახება, მეზობლის ან სხვა მესამე პირთა უფლებები, ანდა, თუ ეს მოქმედება არ წარმოადგენს უფლების ბოროტად გამოყენებას.

სამოქალაქო სამართალში აღიარებული ცნების თანახმად, „საკუთრება არის ნივთზე ბატონობის სამართლიანად აღიარებული უფლება“. საკუთრება გულისხმობს „უფლებას“ და არა ნივთზე ფაქტობრივ ბატონობას. ნივთზე ფაქტობრივი ბატონობა გამოიხატება „მფლობელობის“ ფორმით. მფლობელობა წარმოიშობა ნივთზე ფაქტობრივი ფლობის ნებითი მოპოვებით.

კითხვა:

- მაქვს საკუთრებაში მიწის ნაკვეთი, ჩემი მეზობელი ჩემი ნაკვეთის გვერდით აშენებს ისეთ ნაგებობას, რომელიც შემდგომში შემიშლის ხელს ჩემი ნაკვეთის სრულყოფილად გამოყენებაში. მაქვს თუ არა უფლება მოვითხოვო მეზობლისგან ასეთი ნაგებობის აშენების აკრძალვა?

პასუხი:

- მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს შეუძლია მოითხოვოს მეზობელ ნაკვეთებზე ისეთი ნაგებობის აშენების, ან ექსპლუატაციის აკრძალვა, რომლებიც დაუშვებლად ხელყოფენ ნაკვეთით სარგებლობის უფლებას და ეს იმთავითვე აშკარაა.

კითხვა:

- მიწის რეფორმის პერიოდში მივიღე მიწის ნაკვეთი, ჩემს ირგვლივ ანალოგიურად სხვებმაც მიიღეს ნაკვეთები. დღესდღეობით, როდესაც ყველამ დაიწყო საკუთარი ნაკვეთების შემოღობვა შეუძლებელი ხდება ჩემს ნაკვეთთან მისვლა.

გთხოვთ განმიმარტოთ როგორ მოვიქცე?

პასუხი:

- თუ მიწის ნაკვეთს არა აქვს ჯეროვანი გამოყენებისთვის აუცილებელი კავშირი საჯარო გზებთან, ელექტრო, ნავთობის, გაზისა და წყალმომარაგების ქსელთან, (ინფრასტრუქტურასთან) მესაკუთრეს შეუძლია მეზობელს მოსთხოვოს, რომ მან ითმინოს მისი მიწის ნაკვეთის გამოყენება ამგვარი აუცილებელი კავშირის უზრუნველსაყოფად. იმ მეზობლებს, რომელთა ნაკვეთებზეც გადის აუცილებელი გზა ან გაყვანილობა, უნდა მიეცეთ შესაბამისი კომპენსაცია, რომელიც მხარეთა შეთანხმებით ერთჯერადი გადახდით შეიძლება გამოიხატოს. ასეთ შემთხვევაში შესაძლებელია მიწის ნაკვეთის სერვიტუტით დატვირთვა.

კითხვა:

- რას გულისხმობს სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული სასოფლო - სამეურნეო დანიშნულების მიწის პრივატიზება?

პასუხი:

- სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული სასოფლო - სამეურნეო დანიშნულების მიწის პრივატიზება გულისხმობს სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული სასოფლო - სამეურნეო დანიშნულების მიწის საქართველოს მოქალაქის ან საქართველოში

რეგისტრირებული კერძო სამართლის იურიდიული პირის კერძო საკუთრებაში სასყიდლიანი ფორმით გადაცემას.

კითხვა:

- ჩემი ნაკვეთის მოსაზღვრე ნაკვეთის მეზობელთან მაქვს საერთო სარგებლობის ღობე, ღობე ავარიულ მდგომარეობაშია და მოითხოვს შეკეთებას, მივმართე მეზობელს, რომ ერთობლივად გაგვეკეთებინა ღობე, რომელზედაც მან უარი განმიცხადა. გთხოვთ განმიმარტოთ რა უფლებებით ვსარგებლობ?

პასუხი:

- თუ მიწის ორი ნაკვეთი ერთმანეთისგან გამიჯნულია ღობით ან საზღვრად გამოყენებული სხვა ნაგებობით, ივარაუდება, რომ მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეებს აქვთ თანაბარი უფლება ისარგებლონ ამ ნაგებობით, თუკი ნაგებობის გარეგნული მხარე პირდაპირ არ მიუთითებს, რომ იგი მხოლოდ ერთ - ერთი მეზობლის საკუთრებაა. თუ ორივე მეზობელი უფლებამოსილია ერთობლივად ისარგებლოს საზღვრად გამოყენებული ნაგებობით, თითოეულ მათგანს შეუძლია ნაგებობა მხოლოდ ისე გამოიყენოს, რომ ამით ხელი არ შეუშალოს მეორე მეზობელს თანასარგებლობაში. ნაგებობის მოვლისა და შენახვის ხარჯები მეზობლებს შორის ნაწილდება თანაბრად. ვიდრე ერთ-ერთი დაინტერესებულია ამ სასაზღვრო ნაგებობის არსებობით, დაუშვებელია მისი აღება, ან შეცვლა მეზობლის თანხმობის გარეშე.

კითხვა

- რა ფორმით ხორციელდება სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის პრივატიზება?

პასუხი:

- სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის პრივატიზება ხორციელდება:

ა) პირდაპირი მიყიდვის ფორმით;

ბ) სპეციალური აუქციონის საფუძველზე;

გ) ღია აუქციონის საფუძველზე. პირდაპირი მიყიდვის ფორმით პრივატიზებას ექვემდებარება სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული იჯარით გაცემული სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი. სპეციალური აუქციონის საფუძველზე პრივატიზებას ექვემდებარება სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული იჯარით გაუცემელი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი. ღია აუქციონის საშუალებით პრივატიზებას ექვემდებარება სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული ყოფილი საიჯარო მიწის ნაკვეთები და ასევე ის მიწის ნაკვეთები, რომელთა შეძენის მსურველი სპეციალურ აუქციონზე არ გამოვლინდა.

კითხვა:

- შეიძლება, თუ არა იპოთეკით დატვირთული პრივატიზებული მიწის ნაკვეთის შემდგომი გასხვისება?

პასუხი:

- იპოთეკით დატვირთული პრივატიზებული მიწის ნაკვეთის შემდგომი გასხვისება მესაკუთრეს შეუძლია მოქმედი კანონმდებლობის თანახმად და ამ შემთხვევაში იპოთეკის ხელშეკრულებით იპოთეკით გათვალისწინებული ვალდებულებები ავტომატურად გადადის მიწის ნაკვეთის ახალ მესაკუთრეზე.

კითხვა:

- 1950-იან წლებში, სოფელში, ჩემი მამა-პაპის მიწის ნაკვეთი თვითნებურად შემოღობა ბიძაშვილმა და ამუშავებს. რამდენჯერმე ვთხოვე ნაკვეთის დაბრუნება, მაგრამ უარს ამბობს (ნამდვილად რომ გვეკუთვნის ჩვენ, ამის მოწმეები არიან მამიდები და მეზობლები). ახლა გადავწყვიტე მივმართო სასამართლოს. რამდენად კანონიერი იქნება ჩემი ქმედება?

პასუხი:

- თუ თქვენს მიერ მითითებული მიწის ნაკვეთი 1992 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით თქვენს ოჯახს კანონიერად არ ერიცხებოდა და ეს მიწის ნაკვეთი მიწის რეფორმის პერიოდში (1992-1998 წლებში) არ მიგიღიათ, ძალიან მცირე შანსია, სასამართლოში საქმე თქვენს სასარგებლოდ გადაწყდეს. ამასთან გასათვალისწინებელია, რის საფუძველზე დაეპატრონა თქვენი ბიძაშვილი მიწის ნაკვეთს, აქვს თუ არა მას შესაბამისი დოკუმენტაცია.

კითხვა:

- მამაჩემი 1932 წლიდან იყო სოფლის ცალკე კომლი და ეწერა 7500 კვ. მიწა, რომელიც 1939 წელს საკოლმეურნეო ფართობის გაზრდასთან დაკავშირებით ჩამოაჭრეს. შვილები ვცხოვრობთ ამავე სოფელში და ვართ უმიწო კომლები. გვაქვს თუ არა უფლება, მოვიზომოთ მიწის ნაკვეთი სოფლად არსებული ნორმების მიხედვით?

პასუხი:

- თუ თქვენს კომლს მითითებული მიწის ნაკვეთი არ ერიცხებოდა 1992 წლის 1 იანვრამდე იმ დროს არსებული ზონარგაყრილი და საკომლო წიგნების მიხედვით და სასოფლო-სამეურნეო მიწის ნაკვეთი რეფორმის პერიოდში (1992-1998 წლები) არ მიგიღიათ, ამჟამად მოქმედი კანონმდებლობით, სასოფლო-სამეურნეო მიწის ნაკვეთს უფასოდ ვერ მიიღებთ.

კითხვა:

- სოფელში მაქვს მამისეული სახლი 0,4 ჰა მიწის ნაკვეთით. დედა, რომელიც განკარგავდა ამ ქონებას გარდაიცვალა 1991 წელს. როგორც ერთადერთ მემკვიდრეს, ქონების გადმოსაფორმებლად მომთხოვეს მიწის გადასახადის დავალიანების დაფარვა, თუმცა გადახდა ადრე არ მოუთხოვიათ. გთხოვთ განმიმარტოთ, მეკუთვნის თუ არა რაიმეს გადახდა და რა კურსით?

პასუხი:

- თუ დედათქვენი გარდაიცვალა 1991 წელს და ის კომლის უკანასკნელი წევრი იყო, უპირველეს ყოვლისა, უნდა დააზუსტოთ, 1992 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით ამ კომლის სახელზე აღრიცხული ნაკვეთის ფართობის ოდენობა. თუ ეს მიწის ნაკვეთი საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულია დედის სახელზე და თქვენ ხართ მისი მემკვიდრე; ან არსებობს ანდერძი თქვენს სახელზე, პირველ რიგში, უნდა მოხდეს მიწის გადაფორმება. თუ ეს მიწის ნაკვეთი თქვენს სახელზეა რეგისტრირებული და სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულებისაა და არ აღემატება 5 ჰა-ს, 2004 წლიდან განთავისუფლებული ხართ მიწის გადასახადისგან, ხოლო თუ თქვენს სახელზე არ იყო გადასახადი გაწერილი, „ამნისტიისა და არადეკლარირებული საგადასახადო ვალდებულებებისა და ქონების ლეგალიზაციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის პირველ და მეორე პუნქტების თანახმად, მიწის გადასახადის ვალდებულებები, ჩაითვალა შესრულების (აღიარების) ნაწილში შესრულებულად 2004 წლამდე.

კითხვა:

- რის საფუძველზე მოხდა მიწის განაწილება რეფორმის პერიოდში?

პასუხი:

- საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 1992 წლის 18 იანვრის, 6 თებერვლისა და 10 მარტის დადგენილებების შესაბამისად, საქართველოში კომლები (ოჯახები) დაიყო მიწის მიმღებთა 3 კატეგორიად. პირველ კატეგორიას მიეკუთვნება ისეთი კომლები, რომელთა ერთ-ერთი წევრი მუდმივად ცხოვრობდა სოფლად და დასაქმებული იყო სოფლის მეურნეობაში. ასეთი კომლებისთვის დადგინდა ნორმა 1.25 ჰა.მდე, ხოლო მთის რაიონებში 5 ჰექტრამდე. მიწის მიმღებთა მეორე კატეგორიას მიეკუთვნება ისეთი კომლები (ოჯახები), რომელთა ერთ-ერთი წევრი ცხოვრობდა სოფელში, მაგრამ არ იყო დასაქმებული სოფლის მეურნეობის სფეროში. ამ კატეგორიისთვის ნორმა შეადგენდა 0.75 ჰა.მდე, ხოლო მთის რაიონებში 5 ჰა.მდე. მესამე კატეგორიას მიეკუთვნება ქალაქებისა და დაბების მცხოვრებნი. მათთვის ნორმა შეადგენდა 0.25 ჰა.მდე, ხოლო მთის რაიონებში 1 ჰა.მდე. თბილისის საგარეუბნო ზონებში ნორმა შეადგენდა 0.15 ჰა.მდე. მიწის განაწილება მოხდა 1992 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით რიცხული კომლების (ოჯახების) მიხედვით, ხოლო 1992 წლის 1 იანვრის შემდეგ გაყრის შედეგად წარმოქმნილი ახალი კომლების დაკმაყოფილება ხდებოდა სხვა წესით. ყველა კონკრეტულ შემთხვევაში, მიწის რეფორმის კომისია და შესაბამისი საკრებულო იღებდა გადაწყვეტილებას და შესაძლებლობის ფარგლებში აწესებდა გასაცემი მიწის მაქსიმალურ ნორმას.

კითხვა:

- რაიონის ერთ-ერთ სოფელში სამ მოქალაქეზე გაცემული მიწის ნაკვეთის სარეგისტრაციო მოწმობაში დაშვებულია შეცდომები. რაიონში რეგისტრატორის შტატი გაუქმებულია და არც არის შესაბამისი სამსახური, რომ შეცდომები გასწორდეს. აქვს თუ არა დაშვებული შეცდომების გასწორების უფლება სოფლის გამგებელს (ან ვინ არის პასუხისმგებელი)?

პასუხი:

- თქვენი ინფორმაცია სინამდვილეს არ შეესაბამება. რაიონში რეგისტრატორის შტატი არ გაუქმებულა. რაიონებში ლიკვიდირებულია მიწის მართვის სამმართველოები და შექმნილია სარეგისტრაციო სამსახურები. საკითხის გასარკვევად უნდა მიმართოთ შესაბამისი რაიონის სარეგისტრაციო სამსახურს.

კითხვა:

- მინდა გავყიდო ჩემს სახელზე რიცხული საკარმიდამო ნაკვეთი (0.15 ჰა). საჭიროა თუ არა ცოლის თანხმობა თუ ეს ნაკვეთი დაოჯახებამდე მივიღე?

პასუხი:

- თუ ეს ნაკვეთი დაოჯახებამდე მიიღეთ, თქვენს საკუთრებას წარმოადგენს და რეგისტრირებულია მხოლოდ თქვენს სახელზე, საჯარო რეესტრში ცოლის თანხმობა საჭირო არ არის.

კითხვა:

- 2005-2006 წლებში საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ერთ-ერთი რაიონის სარეგისტრაციო სამსახურმა დაარეგისტრირა ამხანაგობის სახელზე შენობის ფართი. რეგისტრაციას საფუძვლად ედო ამხანაგობის კრების ოქმი, ამხანაგობის წესდება და ტექნიკური პასპორტი. რამდენად სწორია სარეგისტრაციო სამსახურის მოქმედება?

პასუხი:

- საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის შესაბამისად, რომელიც მიღებულ იქნა 1997 წლის 25 ნოემბერს, საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივები ჩაითვალა გაუქმებულად. მათ უფლებამონაცვლეებად მიჩნეული იქნენ ბინის მესაკუთრეთა ამხანაგობები. (საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 208-232 მუხლების მიხედვით)

საქართველოს ახალი სამოქალაქო კოდექსის ძალაში შესვლის შემდეგ, როგორც ყოფილ კოოპერატიულ ბინებში, ასევე მრავალბინიან საცხოვრებელ სახლებში დაიწყო ბინის მესაკუთრეთა ამხანაგობების ჩამოყალიბება. ამხანაგობების ჩამოყალიბების შედეგად ბინის მესაკუთრეები, სამართლებრივად სრულყოფილი ფორმით, გახდნენ მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის საერთო საკუთრების, მათ შორის მათი სახლისთვის მიკუთვნებული მიწის ნაკვეთის თანამესაკუთრეები.

სარეგისტრაციო სამსახურებში ჩამოყალიბებული სარეგისტრაციო პრაქტიკის საფუძველზე ამხანაგობების სახლების რეგისტრაცია ხდება შემდეგი დოკუმენტების საფუძველზე: ამხანაგობის კრების ოქმი (ნოტარიულად დამოწმებული), ამხანაგობის წესდება (ნოტარიულად დამოწმებული), ამხანაგობის წერილობითი მომართვის, შესაბამისი მომსახურების საფასურის ქვითარი და სახლის ტექნიკური პასპორტი.

თუ მრავალბინიან სახლში ბინისა და არასაცხოვრებელი ფართის მესაკუთრეთა ამხანაგობა შექმნილი იყო ამხანაგობის კრების ოქმით (რომელიც უნდა ყოფილიყო ნოტარიულად დამოწმებული), რომელსაც თან უნდა ხლებოდა ამხანაგობის მიერ დამტკიცებული წესდება (ასევე ნოტარიულად დამოწმებული), სარეგისტრაციო სამსახურს სრული უფლება ჰქონდა მოეხდინა საცხოვრებელი სახლის რეგისტრაცია.

ზემოთ აღნიშნულ დოკუმენტებთან ერთად სარეგისტრაციო სამსახურში უნდა ყოფილიყო წარდგენილი სარეგისტრაციო მომსახურების დამადასტურებელი საფასურის ქვითარი, სახლის ტექნიკური პასპორტი, ამხანაგობის წერილობითი მიმართვა და ამხანაგობის თავმჯდომარის პირადობის მოწმობის ასლი.

ქორწინების ბათილობა

უკანასკნელ წლებში ძალზე გახშირდა ქორწინების დამაბრკოლებელ გარემოებათა დაფარვის გზით დაქორწინების შემთხვევები. ამიტომ დღეს ჩვენი რედაქციის იურიდიული კონსულტანტი, ქალბატონი ირინე ღლონტი, აღნიშნული ფაქტის სამართლებრივ შედეგებზე - ქორწინების ბათილობაზე ესაუბრება დაინტერესებულ მკითხველს.

ქორწინება ოჯახის შექმნის ძირითადი საფუძველია. სამართლის მეცნიერება ქორწინების განსაზღვრისას გამოდის იქიდან, რომ ქორწინება არის ოჯახის შექმნის მიზნით ქალისა და მამაკაცის ნებაყოფლობითი კავშირი, რომელიც რეგისტრირებულია საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - სამოქალაქო რეესტრის სააგენტოს ტერიტორიულ სამსახურში.

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი აწესრიგებს არამარტო ქორწინების წესსა და პირობებს, არამედ კონკრეტულად მიუთითებს იმ გარემოებათა შესახებ, რომელთა არსებობის შემთხვევაში შესაძლებელია

ქორწინების გაბათილება. ქორწინების ბათილობა იმ ნორმალური იურიდიული შედეგების გაუქმებაა, რომლებსაც კანონი ნამდვილ ქორწინებასთან აკავშირებს. იგი დგება მაშინ, როცა დარღვეულია ქორწინების აუცილებელი პირობები, ან ქორწინება მომხდარია იმ დამაბრკოლებელ გარემოებათა არსებობისას, რომლის დროსაც ქორწინება აკრძალულია, ან კიდევ მომხდარია ყველა ფორმალური ნიშნის დაცვით, მაგრამ იმ განზრახვის გარეშე, რომ ნამდვილად შეიქმნას ოჯახი. ქორწინების ბათილად ცნობა ნიშნავს იმას, რომ მას თავიდანვე არ წარმოუშვია ის იურიდიული შედეგები, რაც მოსდევს ნამდვილ ქორწინებას. ქორწინების ბათილად ცნობა მხოლოდ სასამართლოს შეუძლია.

ქორწინების გაბათილება შეიძლება მიჩნეულ იქნეს იმ პირთა მიმართ გამოყენებულ სანქციად, რომლებიც კანონის მოთხოვნათა დარღვევით გატარდნენ ქორწინების რეგისტრაციაში. ქორწინების გაბათილება, როგორც სანქციის განსაკუთრებული სახე, მეუღლეთა მიმართ გამოიყენება იმ შემთხვევაში, როცა სახეზეა მექორწინეთა განზრახვა კანონის მოთხოვნათა გვერდის ავლით გატარებულიყვნენ ქორწინების რეგისტრაციაში. თუმცა, პრაქტიკაში არის ისეთი შემთხვევებიც, როცა მეუღლეებმა არაფერი არ იცოდნენ დამაბრკოლებელი გარემოებების შედეგებზე. ასეთ შემთხვევაში ქორწინება წყდება სასამართლოში ამ გარემოებების დადგენის მომენტიდან, მაგრამ აღნიშნულ დრომდე გასული პერიოდისთვის ქორწინება წარმოშობს ყველა იმ სამართლებრივ შედეგებს, რასაც ნამდვილი ქორწინება.

საქორწინო ასაკის დარღვევა იწვევს ქორწინების ბათილობას. იგივე შედეგი დგება მაშინ, როცა საქორწინო ასაკი არ ყოფილა შემცირებული სასამართლოს მიერ. ასეთ შემთხვევაში ქორწინების ბათილობის მოთხოვნის უფლება აქვს დაინტერესებულ პირს, რომელიც საქორწინო ასაკის დადგომამდე დაოჯახდა. აგრეთვე ასეთ შემთხვევაში ქორწინების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება აქვთ არასრულწლოვანი მეუღლის მშობლებს, მეურვეს, აგრეთვე მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს. თუ საქმის განხილვისას არასრულწლოვანმა მეუღლემ საქორწინო ასაკს მიაღწია, ან ორსულადაა, მაშინ ქორწინება შეიძლება გაბათილდეს მხოლოდ მისი მოთხოვნით.

სასამართლომ შეიძლება ბათილად ცნოს ისეთი ქორწინება, რომელიც გაფორმდა: იმ პირებს შორის, რომელთაგანაც თუნდაც ერთი სხვა ქორწინებაში იმყოფება; პირდაპირი აღმავალი და დაღმავალი შტოს ნათესავებს შორის, თუნდაც ქორწინების დროს ამის შესახებ მათ არ სცოდნოდათ; ღვიძლ და არაღვიძლ და-ძმას შორის; მშვილებელსა და ნაშვილებს შორის, მიუხედავად იმისა, რომ მათ შორის ქორწინებისას გამორიცხულია სისხლის აღრევასთან დაკავშირებული უარყოფითი შედეგები; იმ პირებს შორის, რომელთაგანაც თუნდაც ერთ-ერთი სულით ავადმყოფობის ან ჭკუასუსტობის გამო სასამართლოს მიერ ცნობილია ქმედუუნაროდ. ქორწინების დამაბრკოლებელი გარემოებების არსებობის საფუძვლით ქორწინების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება აქვთ მეუღლეებს და იმ პირებს, რომელთა უფლებებიც დარღვეულია ამ ქორწინებით. თუ სასამართლო იხილავს სულით ავადმყოფ ან ჭკუასუსტ ქმედუუნარო პირთან ქორწინების ბათილობის საკითხს, მაშინ საქმის განხილვაში მონაწილეობის მისაღებად ასეთი პირის მეურვის ჩაბმა აუცილებელია.

თუ ქორწინების პერიოდში იქნა ერთ-ერთი მეუღლე ამავე მიზეზით ცნობილია ქმედუუნაროდ, მაშინ ეს საფუძვლად დაედება განქორწინებას და არა ქორწინების ბათილობას. ქორწინების გაბათილების საფუძველთა ნებაყოფლობის პრინციპის დარღვევა, რადგან კანონის თანახმად, ქორწინება ქალისა და მამაკაცის ნებაყოფლობითი სურვილია, რომელიც დაკავშირებულია ოჯახის შექმნასთან. მაგრამ, მექორწინეთა ნება შეიძლება დელიქტური ხასიათის იყოს. ეს ხდება მაშინ, როცა დაქორწინება იძულებითია. იძულება კი შეიძლება გამოიხატოს როგორც პირდაპირ ძალადობაში, ისე ფსიქიკაზე ზემოქმედებაშიც.

იძულების შედეგად მომხდარი დაქორწინების შემთხვევაში მეუღლეს შეუძლია აღძრას სარჩელი ქორწინების ბათილად ცნობის შესახებ. იძულებითი დაქორწინების ფაქტი უნდა დაადგინოს სასამართლომ.

ქორწინების გაბათილების საფუძველია მექორწინეთა ისეთი ნების გამოვლინება, რომელიც მიზნად არ ისახავს ოჯახის შექმნას. ასეთ დროს ქორწინებისათვის აუცილებელი ფორმალური მოთხოვნები ზუსტადაა შესრულებული, ოღონდ მექორწინეთა შინაგანი ნება და მისი გარეგანი გამოხატულება ერთმანეთს არ ემთხვევა. შინაგანად ისინი ცდილობენ ქორწინება გამოიყენონ სულ სხვა მიზნით. მიზანი შეიძლება მრავალი იყოს. ამას არ აქვს მნიშვნელობა. ასეთი ქორწინება ფიქციურია და იგი შეიძლება სასამართლომ ბათილად ცნოს. მაგრამ, თუ ერთ-ერთ მათგანს გულწრფელად ჰქონდა ოჯახის შექმნის სურვილი და არაფერი იცოდა მეორის ნამდვილი სურვილის შესახებ, ასეთ შემთხვევაში ქორწინება არ შეიძლება ჩაითვალოს ფიქციურად, რადგან კეთილსინდისიერი მეუღლის ინტერესები უნდა იქნეს გათვალისწინებული.

ქორწინების ბათილობას უკუქცევითი ხასიათი გააჩნია. იგი ქორწინების რეგისტრაციის მომენტიდანვე არ წარმოშობს მეუღლეთა უფლებებსა და მოვალეობებს. ასეთი ქორწინება ითვლება არარსებულად, თავიდანვე არშემდგარად. აქვე გასათვალისწინებელია, რომ თუ საქმის განხილვის მომენტისთვის აღარ არსებობს ქორწინების ბათილად ცნობის საფუძველი, სასამართლოს შეუძლია ქორწინება კანონიერად ცნოს ასეთი საფუძვლების მოსპობის მომენტიდან.

ყოველგვარი ქონებრივი დავა მეუღლეებს შორის, ქორწინების გაბათილების შემდეგ უნდა გადაწყდეს, როგორც კერძო პირებს შორის საერთო საკუთრების თაობაზე წარმოშობილი დავა. სასამართლომ კეთილსინდისიერ მეუღლეს შეიძლება მიაკუთვნოს მეორე მეუღლისგან სარჩოს მიღების უფლება, ხოლო ქორწინების ბათილად ცნობამდე შეძენილი ქონების გაყოფისას გამოიყენოს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1158-ე და 1171-ე მუხლებით გათვალისწინებული წესები.

ქორწინება დაკარგავს ფიქციურ ხასიათს, თუ მეუღლეები შეცვლიან განზრახვას და ნამდვილად შექმნიან ოჯახს.

ქორწინების ბათილად ცნობა არ ხელყოფს ასეთი ქორწინების შედეგად დაბადებულ ბავშვთა უფლებებს.

მხოლოდ კეთილსინდისიერ მეუღლეს აქვს უფლება მოითხოვოს მეორე მეუღლისაგან იმ ზიანის ანაზღაურება, რაც მას ქორწინების გაბათილების შედეგად მიადგა. დავის შემთხვევაში საქმე უნდა გადაწყვიტოს სასამართლომ.

ქორწინების გაბათილება მხოლოდ სასამართლოს კომპეტენციაა და არავის არა აქვს უფლება ქორწინება გაბათილებულად ჩათვალოს, თუ არ არსებობს სასამართლოს შესაბამისი გადაწყვეტილება.

ის პირები, რომელთა ქორწინებაც გაბათილდა, შეიძლება ხელახლა დაქორწინდნენ საერთო წესით, თუ აღარ არსებობს ის საფუძველი, რომელმაც ქორწინების ბათილობა გამოიწვია. იგულისხმება რომ არ არსებობს ქორწინების დამაბრკოლებელი სხვა, ახალი გარემოება, დაცულია საქორწინო ასაკისა და ქორწინებაზე ურთიერთთანხმობის პირობები.

საყურადღებოა, რომ კანონის თანახმად, ხელახალი ქორწინებისთვის აუცილებელია სამოქალაქო რეესტრის სააგენტოს ტერიტორიულ სამსახურში ქორწინების ბათილობის მოწმობის წარდგენა.

რუბრიკას უძღვება, ექსპერტი საფინანსო-საბიუჯეტო საკითხებში, ბატონი

გივი ერქომაიშვილი

როგორ ხდება გარე რეკლამის
განთავსების სანებართვო რეგულირება

1. ზოგადი დებულებები

„ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს 2005 წლის 24 ივნისის №1775 კანონში (შემდგომში კანონი) №628 კანონით (თან ერთვის) შეტანილი ცვლილებების შესაბამისად ნებართვების სახეებს დაემატა „გარე რეკლამის განთავსების ნებართვა“ და ამ სანებართვო რეგულირების შემოღება დასაშვებად იქნა მიჩნეული მხოლოდ საქართველოს დედაქალაქის თბილისის ტერიტორიაზე 2011 წლის 1 იანვრამდე.

ამავე კანონში 2009 წლის 12 ივნისის №1177 კანონით შეტანილი ცვლილებების საფუძველზე 421-ე მუხლის პირველი პუნქტი ჩამოყალიბდა შემდეგი რედაქციით:

„1. 2010 წლის 1 იანვრამდე ამ კანონით გათვალისწინებული გარე რეკლამის განთავსების სანებართვო რეგულირების შემოღება დასაშვებია მხოლოდ საქართველოს დედაქალაქის - თბილისის და თვითმმართველი ქალაქების ტერიტორიებზე.“ (თან ერთვის)

„ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-16 მუხლის თანახმად, გარე რეკლამის განთავსების რეგულირება ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის უფლებამოსილებას განეკუთვნება. აღნიშნულიდან გამომდინარე, 2010 წლის 1 იანვრიდან კანონით გათვალისწინებული გარე რეკლამის განთავსების რეგულირების შემოღება დასაშვები იქნება ყველა ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ტერიტორიაზე, თუ კანონში სხვა სახის ცვლილება არ იქნა შეტანილი.

2. გარე რეკლამის განთავსების ნებართვის საფასური და გაცემის წესი

„ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონის 261-ე მუხლის თანახმად:

ა) კანონის 24-ე მუხლის 53-ე პუნქტით გათვალისწინებული გარე რეკლამის განთავსების ნებართვის შემოღების თაობაზე გადაწყვეტილების მიღება არის შესაბამისი ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის წარმომადგენლობითი ორგანოს დისკრეციული უფლებამოსილება. გარე რეკლამის განთავსების სანებართვო რეგულირების შემოღების თაობაზე გადაწყვეტილების მიღების შემთხვევაში ნებართვას გასცემს ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის აღმასრულებელი ორგანო (ქ. თბილისში - მერია).

ბ) კანონის 24-ე მუხლის 53-ე პუნქტით გათვალისწინებული გარე რეკლამის განთავსების ნებართვა გაიცემა აუქციონის წესით. გარე რეკლამის განთავსების ნებართვა გაიცემა დადგენილი ნორმებისა და წესების დაკმაყოფილების ვალდებულების აღებისა და ყველაზე მაღალი ფასის წარმოდგენის საფუძველზე. ნებართვის მაძიებელი აუქციონში გამარჯვების შემთხვევაში გარე რეკლამის განთავსების ნებართვის მისაღებად იხდის მხოლოდ ნებართვის გაცემის ფასს აუქციონის შედეგების მიხედვით. გარე რეკლამის განთავსების ნებართვის გაცემისას მოსაკრებელი არ გადაიხდევინება.

მართალია ამ შემთხვევაში მოსაკრებლის გადახდა არ ხდება, მაგრამ „შემოსავლების ბიუჯეტებს შორის განაწილების შესახებ“ საქართველოს კანონის დანართის 27-ე კოდის შესაბამისად, შემოსულობა გარე რეკლამის განთავსების ნებართვის გაცემისთვის გადახდილი ფასიდან ექვემდებარება შესაბამისი ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტში სრულად (100 პროცენტის ოდენობით) ჩარიცხვას.

შემოსავალი გარე რეკლამის განთავსების ნებართვის გაცემიდან შეიძლება აისახოს:

- საბიუჯეტო კლასიფიკაციის შემოსავლების 145-ე კოდით „შერეული და სხვა არაკლასიფიცირებული შემოსავლები“;

- ბიუჯეტის შემოსულობების სახაზინო კოდით - 3282 „სხვა არაკლასიფიცირებული შემოსავლები“.

სამწუხაროდ, შემოსავალი გარე რეკლამის განთავსების ნებართვის გაცემიდან 2010 წლის ადგილობრივი ბიუჯეტების პროექტებში დღემდე არა აქვს გათვალისწინებული არცერთი მუნიციპალიტეტისა და ზოგიერთი თვითმმართველი ქალაქის თვითმმართველობის ორგანოებს.

ჩვენი ღრმა რწმენით მიზანშეწონილია ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი და წარმომადგენლობითი ორგანოების ყურადღება გამახვილდეს ამ პრობლემისადმი.

გ) აუქციონის პირობებსა და ჩატარების პროცედურას ადგენს შესაბამისი ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის წარმომადგენლობითი ორგანო. აუქციონის ჩატარების პროცედურის განსაზღვრისას დაცული უნდა იყოს კანონის 25-ე და 26-ე მუხლებით გათვალისწინებული ძირითადი მოთხოვნები.

დ) გარე რეკლამის განთავსების ნებართვის გაცემის საწყისი ფასის განსაზღვრისა და ანგარიშსწორების წესს კანონით გათვალისწინებული პრინროგორ ხდება გარე რეკლამის განთავსების სანებართვო რეგულირება პრინციპების დაცვით ადგენს ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანო.

ე) კანონით დადგენილი გარე რეკლამის განთავსების ნებართვა გაიცემა მხოლოდ სახელმწიფო ან ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე ან სხვა ქონებაზე გარე რეკლამის განთავსებისათვის. ფიზიკური ან კერძო სამართლის იურიდიული პირის ან საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა ორგანიზებული წარმონაქმნის საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე ან სხვა ქონებაზე გარე რეკლამის განთავსება არ საჭიროებს კანონით განსაზღვრულ გარე რეკლამის განთავსების ნებართვას.

3. ნებართვის გაცემაზე უარის თქმის საფუძვლები

ნებართვის გამცემი არ გასცემს ნებართვას, თუ:

ა) ნებართვის მაძიებლის მიერ წარდგენილი განცხადება და თანდართული საბუთები არ აკმაყოფილებს კანონის მოთხოვნებს და ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ დადგენილ ვადაში არ იქნა გამოსწორებული ნებართვის მაძიებლის მიერ;

ბ) ნებართვის მაძიებელი ვერ აკმაყოფილებს კანონით ან კანონის საფუძველზე ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს მიერ დადგენილ სანებართვო პირობებს;

გ) ნებართვის მაძიებელს სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გამამტყუნებელი განაჩენით ჩამორთმეული აქვს შესაბამის სანებართვო სფეროში საქმიანობის უფლება.

4. ნებართვის გაცემაზე უარის გასაჩივრება

ნებართვის გამცემის გადაწყვეტილება ნებართვის გაცემაზე უარის თქმის შესახებ შეიძლება გასაჩივრდეს ზემდგომ ადმინისტრაციულ ორგანოში (თანამდებობის პირთან) ან სასამართლოში.

5. ნებართვის გამცემის უფლება- მოვალეობები

ნებართვის გამცემი:

ა) კანონით დადგენილ შემთხვევებში და დადგენილი წესით გასცემს ნებართვას, შეაქვს მასში ცვლილება ან აუქმებს მას;

ბ) აწარმოებს უწყებრივ სანებართვო რეესტრს;

გ) გადაწყვეტილების მიღებიდან 10 დღის ვადაში აქვეყნებს ინფორმაციას მარტივი ადმინისტრაციული წარმოებით გაცემული ნებართვის გაცემის, მასში ცვლილების შეტანის ან მისი გაუქმების შესახებ, აგრეთვე ინფორმაციას იმ ნებართვის თაობაზე, რომელიც შეიცავს სახელმწიფო, კომერციულ ან/და პირად საიდუმლოებას - საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით დადგენილი წესით;

დ) კანონმდებლობით დადგენილი წესით ინახავს ნებართვის მაძიებლის მიერ წარდგენილ დოკუმენტაციას; ე) კანონით დადგენილი წესით ახორციელებს კონტროლს ნებართვის მფლობელის მიერ სანებართვო პირობების შესრულებაზე.

6. სანებართვო მოწმობის ფორმა

ა) სანებართვო მოწმობის ფორმა განისაზღვრება კანონით ან/და ნებართვის გამცემის ან ზემდგომი ადმინისტრაციული ორგანოს ნორმატიული აქტით.

ბ) სანებართვო მოწმობის (გარდა კვოტების ფარგლებში გაცემული საერთაშორისო საავტომობილო ერთჯერადი გადაზიდვის ნებართვისა) დაკარგვის ან დაზიანების შემთხვევაში ნებართვის მფლობელი ნებართვის გამცემს მიმართავს წერილობითი განცხადებით სანებართვო მოწმობის დუბლიკატის გაცემის თაობაზე.

გ) განცხადების მიღებიდან 2 დღის ვადაში ნებართვის გამცემი გასცემს სანებართვო მოწმობის დუბლიკატს და შესაბამისი ინფორმაცია შეაქვს უწყებრივ სანებართვო რეესტრში.

დ) სანებართვო მოწმობის დუბლიკატს აქვს ისეთივე იურიდიული ძალა, როგორიც მის დედანს.

ე) სანებართვო მოწმობის დუბლიკატის გაცემისთვის გადასახდელი მოსაკრებლის ოდენობა განისაზღვრება „სალიცენზიო და სანებართვო მოსაკრებლების შესახებ“ საქართველოს კანონით ან „ადგილობრივი მოსაკრებლების შესახებ“ საქართველოს კანონის საფუძველზე ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს გადაწყვეტილებით.

7. ნებართვის ამოქმედება და მოქმედების ვადა

ა) ნებართვის გაცემის შესახებ გადაწყვეტილების მიღების შემთხვევაში ნებართვის მაძიებელი უფლებამოსილია სანებართვო მოწმობის მიღებამდე შესაბამისი ადმინისტრაციული აქტის საფუძველზე განახორციელოს ნებართვით გათვალისწინებული ქმედება.

ბ) ნებართვის გამცემის მიერ კანონით განსაზღვრულ ვადაში ნებართვის გაცემის ან ნებართვის გაცემაზე უარის თქმის შესახებ გადაწყვეტილების მიუღებლობის შემთხვევაში ნებართვის მაძიებელს შეუძლია განახორციელოს ნებართვით გათვალისწინებული ქმედება მხოლოდ სანებართვო მოწმობის მიღების შემდეგ.

გ) ნებართვის მფლობელი უფლებამოსილია სანებართვო მოწმობის დაკარგვის ან დაზიანების შემთხვევაში მოწმობის აღდგენამდე განახორციელოს სანებართვო ქმედება შესაბამისი ადმინისტრაციული აქტის საფუძველზე.

დ) ნებართვის გამცემი ვალდებულია განცხადების დაკმაყოფილების შესახებ გადაწყვეტილების მიღებასთან ერთად გასცეს შესაბამისი სანებართვო მოწმობა.

ე) ნებართვა გაიცემა ერთჯერადად, განსაზღვრული ან განუსაზღვრელი ვადით. ნებართვის მოქმედების ვადა განისაზღვრება კანონით ან კანონის 26¹ მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევაში ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს შესაბამისი გადაწყვეტილებით. ნებართვის მოქმედების განსაზღვრული ვადა ავტომატურად გაგრძელდება (გარდა კანონის 26¹ მუხლით გათვალისწინებული შემთხვევისა) , თუ ამ ნებართვასთან დაკავშირებული სანებართვო პირობები კანონმდებლობით არ შეცვლილა და ნებართვის მფლობელი წარადგენს წერილობით განცხადებას კანონმდებლობით განსაზღვრული მოსაკრებლის გადახდის დამადასტურებელ ქვითართან ერთად.

ვ) ნებართვა, როგორც წესი, გაიცემა განუსაზღვრელი ვადით. კანონის 26¹ მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევაში ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითმა ორგანომ შეიძლება დაადგინოს ნებართვის მოქმედების განსაზღვრული ვადა. ვადის განსაზღვრისას გაითვალისწინება სანებართვო ქმედების არსი ან/და განსახორციელებელი ტექნიკური პროცესები.

8. კონტროლი სანებართვო პირობების შესრულებაზე

ა) ნებართვის მფლობელის მიერ სანებართვო პირობების შესრულებას აკონტროლებს ნებართვის გამცემი. ნებართვის გამცემი უფლებამოსილია განახორციელოს კონტროლი, თუ აღნიშნული ფუნქცია კანონმდებლობით სხვა ადმინისტრაციული ორგანოს კომპეტენციას არ განეკუთვნება. კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში შეიძლება ნებართვის გამცემის კონტროლს დაექვემდებაროს ასევე სხვა ნორმატიული აქტებით გათვალისწინებული მოთხოვნები და მათი დარღვევისას გამოყენებული იქნეს კანონით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის ფორმები.

ბ) ნებართვის გამცემი კონტროლს ახორციელებს მხოლოდ სანებართვო პირობების შესრულების შერჩევითი შემოწმებით.

გ) ნებართვის გამცემი სანებართვო პირობების შესრულების კონტროლს ახორციელებს მხოლოდ სანებართვო პირობების შემოწმებით. ნებართვის გამცემს უფლება არა აქვს შეამოწმოს ან მოითხოვოს ისეთი ფაქტობრივი გარემოებების წარდგენა, რომლებიც უშუალოდ არ არის დაკავშირებული ნებართვის მფლობელის მიერ სანებართვო პირობების დაცვასთან.

დ) ნებართვის გამცემის გადაწყვეტილება შერჩევითი შემოწმების განხორციელების შესახებ ადმინისტრაციული აქტია. ნებართვის გამცემი შერჩევითი შემოწმების განხორციელებისას ვალდებულია ნებართვის მფლობელს წარუდგინოს აღნიშნული ადმინისტრაციული აქტი.

ე) ნებართვის გამცემის გადაწყვეტილებით შერჩევითი შემოწმების განხორციელებაში შესაძლებელია მონაწილეობა მიიღონ სხვა ადმინისტრაციული ორგანოს წარმომადგენლებმა.

ვ) ნებართვის გამცემი ვალდებულია შერჩევითი შემოწმების დასრულების შემდეგ შეადგინოს შესაბამისი შემოწმების აქტი, რომელიც შეიტანება ნებართვის გამცემის მიერ სპეციალურად ამისათვის წარმოებულ რეესტრში.

ზ) თუ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ნებართვის გამცემს სანებართვო პირობების შერულების კონტროლის განხორციელება შეუძლია კალენდარული წლის განმავლობაში მხოლოდ ერთხელ.

9. პასუხისმგებლობა სანებართვო პირობების დარღვევისათვის. ნებართვის გაუქმება

ა) ნებართვის მფლობელის მიერ კანონით დადგენილი სანებართვო პირობების შეუსრულებლობა გამოიწვევს ნებართვის მფლობელის დაჯარიმებას კანონმდებლობით დადგენილი წესით. ჯარიმის ოდენობა განისაზღვრება კანონით. ნებართვის გამცემი განსაზღვრავს გონივრულ ვადას სანებართვო პირობების დაკმაყოფილებისათვის და დაადგენს იმ პირობებს, რომელთა დაცვაც აუცილებელია კონკრეტული ქმედების განხორციელებისათვის.

ბ) პასუხისმგებლობის დაკისრების მიუხედავად, დადგენილ ვადაში ნებართვის მფლობელის მიერ სანებართვო პირობების შეუსრულებლობა გამოიწვევს დაკისრებული ჯარიმის გასამმაგებას. ნებართვის მფლობელს ჯარიმის დაკისრებისას განესაზღვრება ვადა და შესაბამისი პირობები სანებართვო პირობების დაკმაყოფილებისათვის.

გ) გასამმაგებული ჯარიმის დაკისრებიდან დადგენილი ვადის გასვლის შემდეგ, თუ ნებართვის მფლობელის მიერ სანებართვო პირობები არ იქნება დაკმაყოფილებული, დაკისრებული ჯარიმა გასამმაგდება.

დ) თუ „ა“, „ბ“ და „გ“ პუნქტებით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის დაკისრების მიუხედავად ნებართვის მფლობელის მიერ არ იქნა უზრუნველყოფილი სანებართვო პირობების შესრულება, ნებართვის გამცემი იღებს გადაწყვეტილებას ნებართვის გაუქმების შესახებ.

ე) ნებართვის გამცემმა ნებართვის გაუქმების შესახებ გადაწყვეტილებაში უნდა დაასაბუთოს პასუხისმგებლობის ამ ფორმის გამოყენების აუცილებლობა.

ვ) ნებართვის გაუქმება ნიშნავს ნებართვის გაცემის თაობაზე გადაწყვეტილების საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის შესაბამისად ძალადაკარგულად გამოცხადებას.

ზ) ნებართვის გაცემის შესახებ გადაწყვეტილების ძალადაკარგულად გამოცხადების საფუძველი საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 61-ე მუხლით გათვალისწინებულის გარდა არის:

ზ.ა) ნებართვის მფლობელის მოთხოვნა;

ზ.ბ) ნებართვის მფლობელის გარდაცვალება (ლიკვიდაცია), დადგენილი წესით გარდაცვლილად ან უგზო - უკვლოდ დაკარგულად აღიარება ან ქმედუუნაროდ ცნობა, გარდა კანონით დადგენილი გამონაკლისისა;

ზ.გ) კანონით დადგენილი სანებართვო პირობების შეუსრულებლობა.

ზ.დ) სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გამამტყუნებელი განაჩენი საქმიანობის უფლების ჩამორთმევის თაობაზე.

თ) ნებართვის გამცემი ნებართვის გაუქმების შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს ნებართვის გაცემისათვის ამ კანონით დადგენილი წესით. ნებართვის გამცემი ვალდებულია ნებართვის მფლობელს დაუყოვნებლივ აცნობოს ნებართვის გაუქმების თაობაზე ადმინისტრაციული წარმოების დაწყების შესახებ.

ი) „ზ.დ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძვლის არსებობისას, აგრეთვე გადაუდებლობის შემთხვევაში, როდესაც გადაწყვეტილების მიღების დაყოვნებამ შეიძლება არსებითი ზიანი მიაყენოს საჯარო ან კერძო ინტერესებს, ნებართვის გამცემი ვალდებულია 3 დღის ვადაში მიიღოს დასაბუთებული გადაწყვეტილება ნებართვის გაუქმების შესახებ და ნებართვის მფლობელს დაუყოვნებლივ აცნობოს ნებართვის გაუქმების თაობაზე.

კ) ნებართვის გაუქმების შესახებ გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს ზემდგომ ადმინისტრაციულ ორგანოში (თანამდებობის პირთან) ან სასამართლოში.

ლ) სანებართვო მოწმობა ნებართვის გამცემს უნდა დაუბრუნდეს ნებართვის გაუქმების შესახებ გადაწყვეტილების ძალაში შესვლიდან 3 დღის განმავლობაში.

მ) თუ ნებართვის გაუქმებამ უფრო მეტი ზიანი შეიძლება გამოიწვიოს, ვიდრე ნებართვის მოქმედების გაგრძელებამ, ან არსობრივად შეუძლებელია მისი მოქმედების შეჩერება, ნებართვის გამცემი იღებს დასაბუთებულ გადაწყვეტილებას ნებართვის მფლობელისათვის მის მიერ დადგენილი პირობების დაცვით სანებართვო ქმედების განხორციელების უფლების მინიჭების თაობაზე. ასეთ შემთხვევაში ნებართვის მფლობელი ვალდებულია ნებართვის გამცემის მიერ დადგენილ გონივრულ ვადაში უზრუნველყოს დამატებითი სანებართვო პირობების შესრულება.

ნ) თუ „მ“ პუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში ნებართვის მფლობელის მიერ არ იქნება უზრუნველყოფილი სანებართვო პირობების შესრულება, ნებართვის გამცემი უფლებამოსილია ნებართვის მფლობელისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრების მიუხედავად მიიღოს გადაწყვეტილება სანებართვო პირობების შესრულების თვითონ ან მესამე პირთა მეშვეობით, ნებართვის მფლობელის სახელითა და ხარჯით უზრუნველყოფის შესახებ.

ო) კანონით გათვალისწინებულ ნებართვათა სახეების შემთხვევაში, როდესაც სანებართვო პირობების შესრულება შეუძლებელია „ნ“ პუნქტით გათვალისწინებული წესით, ნებართვის გამცემის შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლო იღებს გადაწყვეტილებას სანებართვო ქმედების განსახორციელებლად და სანებართვო პირობების შესასრულებლად სპეციალური მმართველის დანიშვნის შესახებ. თუ დაყოვნებამ შეიძლება გამოიწვიოს ზიანი, ნებართვის გამცემი დასაბუთებული გადაწყვეტილებით ნიშნავს სპეციალურ მმართველს და დაუყოვნებლივ წარუდგენს სასამართლოს გადაწყვეტილების მისაღებად.

პ) შესაძლებელია „მ“, „ნ“ და „ო“ პუნქტებით დადგენილი წესი გამოყენებული იქნეს ნებართვის მფლობელის დაჯარიმების მიუხედავად, თუ ნებართვის გამცემისათვის წინასწარ ცნობილია, რომ ნებართვის მფლობელის მიმართ ჯარიმის გამოყენება ვერ უზრუნველყოფს სანებართვო პირობების შესრულებას. ნებართვის გამცემი ვალდებულია დაასაბუთოს აღნიშნული გადაწყვეტილება.

ჟ) სპეციალური მმართველი უფლებამოსილია ნებართვის მფლობელის ხარჯით სალიცენზიო პირობების შეძლებისდაგვარად უმოკლეს ვადაში შესრულების უზრუნველყოფის მიზნით განახორციელოს ყველა ღონისძიება, რომელიც უკავშირდება სანებართვო ქმედებას. თუ კანონით სხვა ვადა არ არის დადგენილი, სპეციალური მმართველის მიერ განხორციელებულ ქმედებათა ყოველთვიურ ანგარიშს ამტკიცებს სასამართლო.

რ) სპეციალური მმართველი შესასრულებელი სანებართვო პირობების გათვალისწინებით ინიშნება განსაზღვრული ვადით. თუ დადგენილ ვადაში ვერ შესრულდა სანებართვო პირობები, სასამართლო უფლებამოსილია გააგრძელოს აღნიშნული ვადა.

ს) ნებართვის მფლობელი ვალდებულია სპეციალური მმართველის მოთხოვნისას დაუყოვნებლივ მიაწოდოს მას სანებართვო ქმედებასთან დაკავშირებული ყოველგვარი ინფორმაცია ან მატერიალური საშუალებები. ნებართვის მფლობელის მიერ აღნიშნული მოვალეობის შეუსრულებლობა ან სპეციალური მმართველისათვის ხელის შეშლა გამოიწვევს ნებართვის მფლობელის პასუხისმგებლობას კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

ტ) სპეციალური მმართველის ან თვით ნებართვის მფლობელის მიერ სანებართვო პირობების შესრულების უზრუნველყოფის შემთხვევაში სასამართლო იღებს გადაწყვეტილებას სპეციალური მართვის გაუქმების შესახებ.

უ) ყველა ქმედება, რომელიც მიმართულია სანებართვო პირობების შესრულების უზრუნველყოფისაკენ, მათ შორის, სპეციალური მმართველის ანაზღაურება, ხორციელდება ნებართვის მფლობელის ხარჯით.

ფ) სპეციალური მმართველის უფლებამოსილების , საქმიანობისა და ანაზღაურების საკითხები ,სანებართვო ქმედების სპეციფიკის გათვალისწინებით,შესაძლებელია დამატებით დარეგულირდეს ნებართვის გამცემის ან მისი ზემდგომი (მაკონტროლებელი) ადმინისტრაციული ორგანოს ნორმატიული აქტით.

როგორ ხდება დროებითი შრომისუუნარობის გამო დახმარების ანაზღაურების პერიოდის ხანგრძლივობის გაანგარიშება

1. ზოგადი დებულებები

უპირველეს ყოვლისა, უნდა გაირკვეს ვის ეხება დროებითი შრომისუუნარობის გამო დახმარების გაცემა დროებითი შრომისუუნარობის დამადასტურებელი საბუთის (საავადნყოფო ფურცელი) წარმოდგენის საფუძველზე საჯარო მოსამსახურეს თუ დანარჩენ დაქირავებულ პირებს?

„საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის მე-4 პუნქტის და მე-4 მუხლის თანახმად ადგილობრივი თვითმმართველობის ერთეულებში ადგილობრივი თვითმმართველობის საჯარო მოსამსახურეს წარმოადგენს პირი, რომელიც სამსახურებრივ ურთიერთობაშია და ეწევა ანაზღაურებად საქმიანობას საკრებულოში ან გამგეობაში (მერიაში).

2. დროებითი შრომისუუნარობის გამო დახმარების ანაზღაურების პერიოდი და წესი

ამავე კანონის მე-100 მუხლის თანახმად:

1. საჯარო მოსამსახურე შეიძლება გაათავისუფლონ სამსახურიდან ავადმყოფობის, ან დასახიჩრების გამო სამსახურში ზედიზედ ოთხი თვის, ან კალენდარული წლის მანძილზე ექვსი თვის გამოუცხადებლობის გამო.

2. პირველი პუნქტის საფუძველზე საჯარო მოსამსახურე შეიძლება გაათავისუფლონ სამსახურიდან მხოლოდ დროებითი შრომისუუნარობის ფურცლის მოქმედების პერიოდში.

3. იმ საჯარო მოსამსახურის სამსახურებრივი ურთიერთობა, რომელიც სამსახურთან დაკავშირებით გახდა დროებით შრომისუუნარო, შეჩერდება მისი გამოჯანმრთელების, ან ინვალიდობის დადგენამდე და მას უნარჩუნდება თავისი თანამდებობა.

4. პირველი პუნქტის საფუძველზე საჯარო მოხელე თავისუფლდება სამსახურიდან შესაბამის დოკუმენტში (განთავისუფლების შესახებ) მითითებული დღიდან.

აღნიშნული მეტყველებს იმაზე, რომ ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობით და აღმასრულებელ ორგანოებში დასაქმებულ საჯარო მოსამსახურეს დროებითი შრომისუუნარობის გამო დახმარების მიღება შეუძლია სამსახურში ზედიზედ ოთხი თვის, ან კალენდარული წლის მანძილზე ექვსი თვის გამოუცხადებლობის პეროიდში. ეს საკითხი უფრო სრულყოფილად გადმოცემულია „დროებითი შრომისუუნარობის ექსპერტიზის ჩატარებისა და საავადმყოფო ფურცლის გაცემის წესის შესახებ“ საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2007 წლის 25 სექტემბრის №281/ნ ბრძანების მე-5 მუხლში.

აღნიშნული დებულების თანახმად:

1. დაავადების ან დასახიჩრების გამო საავადმყოფო ფურცელი გაიცემა შრომისუუნარობის დადგენის დღიდან შრომის უნარის აღდგენამდე ან შესაძლებლობის შეზღუდვის სტატუსის დადგენამდე.

2. მკურნალ ექიმს უფლება აქვს საავადმყოფო ფურცელი გასცეს ერთპიროვნულად და ერთდროულად - 10 კალენდარულ დღემდე. შემდგომში მისი გაგრძელება ხდება სამედიცინო დაწესებულების ხელმძღვანელთან შეთანხმებით.

3. განსაკუთრებულ შემთხვევებში, გეოგრაფიული პირობების გათვალისწინებით (ძნელად მისადგომ სოფლის, დაბის ამბულატორიებში, სადაც მუშაობს ერთი ექიმი) მკურნალ ექიმს უფლება აქვს ერთპიროვნულად გასცეს და გააგრძელოს საავადმყოფო ფურცელი, შრომისუნარის აღდგენამდე ან შესაძლებლობის შეზღუდვის სტატუსის დადგენამდე.

4. გამოხატული არაკეთილსაიმედო კლინიკური და შრომითი პროგნოზის დროს მკურნალ ექიმს, დაწესებულების ხელმძღვანელთან შეთანხმებით უფლება აქვს გააგრძელოს საავადმყოფო ფურცელი არა უმეტეს 4 თვისა, ხოლო კეთილსაიმედო კლინიკური და შრომითი პროგნოზის არსებობისას, შრომისუნარის სრულ აღდგენამდე, მაგრამ არა უმეტეს 6 თვისა. ცალკეულ შემთხვევაში (ტრავმები, რეკონსტრუქციული ოპერაციების შემდგომი პერიოდი) - 8 თვისა, ტუბერკულოზისას - არა უმეტეს 10 თვისა, პერიოდული გაგრძელებებით ყოველი 30 დღის შემდეგ.

5. საავადმყოფო ფურცელი გაიცემა შრომისუუნარობის დადგენის დღეს, მათ შორის უქმე დღეებზე მორიგე ექიმის მიერ. არ შეიძლება საავადმყოფო ფურცლის გაცემა გასულ დღეებზე, როცა პაციენტი არ იყო შემოწმებული ექიმის მიერ. გამონაკლის შემთხვევაში საავადმყოფო ფურცელი შეიძლება გაიცეს გასულ პერიოდზე:

ა) თუ პაციენტს სამედიცინო დახმარება გაეწია სასწრაფო დახმარების ექიმის მიერ ღამის საათებში. ასეთ შემთხვევაში საავადმყოფო ფურცელი გაიცემა სასწრაფო დახმარების ექიმის მიერ გაცემული ცნობის საფუძველზე;

ბ) თუ დასაქმებული საზღვარგარეთ მივლინებით ყოფნის პერიოდში ავადმყოფობის გამო ცნობილ იქნა დროებით შრომისუუნაროდ, რაც დასტურდება შესაბამისი ქვეყნის სამედიცინო დაწესებულების მიერ გაცემული სამედიცინო დოკუმენტაციით;

გ) პირზე, რომელიც დროებით შრომისუუნარობის პერიოდში სამედიცინო დაწესებულების მიერ გაიგზავნა სამედიცინო-სოციალური ექსპერტიზის ჩასატარებლად იმავე ან სხვა სპეციალიზებულ სამედიცინო დაწესებულებაში და გაცემული დასკვნის საფუძველზე ცნობილ იქნა დროებით შრომისუუნაროდ ან შრომისუნარიანად;

დ) თუ დადგინდა, რომ საავადმყოფო ფურცელი ამ წესის მოთხოვნების შესაბამისად დროულად არ გაიცა სამედიცინო დაწესებულების პერსონალის მიზეზით.

6. პაციენტებზე, რომლებიც საჭიროებენ მკურნალობას სპეციალიზებულ სამედიცინო დაწესებულებაში, მკურნალი ექიმი გასცემს ღია საავადმყოფო ფურცელს და სათანადო მიმართვას მკურნალობის გასაგრძელებლად.

7. შრომისუუნარო პირები, რომლებიც იგზავნებიან კონსულტაციაზე (გამოკვლევაზე, სამკურნალოდ) საცხოვრებელი ადგილის (თვითმმართველი ქალაქი, მუნიციპალიტეტი, ადმინისტრაციული ერთეული - სოფელი, დაბა, ქალაქი, თემი) ფარგლებს გარეთ, საავადმყოფო ფურცელი მიეცემათ იმ დღეების გათვალისწინებით, რომელიც საჭიროა მგზავრობისთვის, მაგრამ არა უმეტეს 3 დღისა.

8. სტაციონარიდან გამოწერისას საავადმყოფო ფურცელი გაიცემა მკურნალობის მთელ პერიოდზე. სხვა საცხოვრებელი ადგილიდან (თვითმმართველი ქალაქი, მუნიციპალიტეტი, ადმინისტრაციული ერთეული - სოფელი, დაბა, ქალაქი, თემი) ჩამოსულებს საავადმყოფო ფურცელი მიეცემათ მგზავრობისთვის საჭირო დღეების გათვალისწინებით, მაგრამ არა უმეტეს 3 დღისა. თუ შრომისუუნარობა გრძელდება, გაიცემა ღია საავადმყოფო ფურცელი იმდენი დღით, რამდენიც საჭიროა სამედიცინო დაწესებულებაში გამოსაცხადებლად, მაგრამ არა უმეტეს 5 დღისა.

9. თუ შრომისუუნარობა გამოწვეულია დაავადებით ან ტრავმით, რომლის უშუალო მიზეზია არაფხიზელი მდგომარეობა (ალკოჰოლური, ნარკოტიკული და სხვა ფსიქოაქტიური ნივთიერებებით თრობა), საავადმყოფო ფურცელი გაიცემა და კეთდება აღნიშვნა ამ ფაქტის შესახებ, როგორც ავადმყოფობის ისტორიაში (ამბულატორიულ ბარათში), ისე საავადმყოფო ფურცლის გრაფაში „შრომისუუნარობის სახეობა“.

10. პირებს, რომლებიც სასამართლოს გადაწყვეტილებით გაგზავნილ იქნენ სასამართლო - სამედიცინო ან სასამართლო- ფსიქიატრიულ ექსპერტიზაზე და ცნობილ იქნენ შრომისუუნაროდ, საავადმყოფო ფურცელი მკურნალი ექიმის მიერ მიეცემათ ექსპერტიზაზე მიმართვის დღიდან.

11. პირებს, რომლებიც მკურნალობენ ამბულატორიულად, ინვაზიური მეთოდით გამოკვლევის და მკურნალობის პერიოდში (ენდოსკოპიური გამოკვლევა ბიოფსიით, ქიმიოთერაპია, ჰემოდიალიზი და სხვა) საავადმყოფო ფურცელი მიეცემათ წყვეტილად, სამედიცინო მანიპულაციების ჩატარების დღეებზე.

12. თუ შრომისუუნარობა დაიწყო ანაზღაურების გარეშე შვებულების, ან ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის გამო შვებულების პერიოდში და ხანგრძლივად გრძელდება, საავადმყოფო ფურცელი გაიცემა შვებულების დამთავრების დღის შემდეგ.

13. ანაზღაურებადი შვებულების პერიოდში საავადმყოფო ფურცელი გაიცემა ამ წესით დადგენილი მოთხოვნების შესაბამისად.

14. საავადმყოფო ფურცელი არ გაიცემა:

ა) პირებზე, რომლებმაც დამოუკიდებლად მიმართეს სამედიცინო დაწესებულებას საკონსულტაციოდ და არ არიან შრომისუუნარონი;

ბ) სამხედრო ვალდებულებზე და წვევამდელებზე, აგრეთვე პირებზე, რომლებიც გადიან გამოკვლევებს სამედიცინო დაწესებულებებში, ადგილობრივი თვითმმართველობის სამხედრო განყოფილების, საგამომძიებლო ორგანოების, პროკურატურის, სასამართლოს მიმართვით;

გ) სტუდენტების, პროფესიული სტუდენტების, ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებების მოსწავლეების - ავადმყოფობის შემთხვევაში.

დ) უცხოელებზე, რომლებიც არ მუშაობენ საქართველოს საწარმოებში, ორგანიზაციებში და დაწესებულებებში.

15. 14-ე პუნქტში აღნიშნულ პირებზე გაიცემა თავისუფალი ფორმის სამედიცინო ცნობა.

„საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონში არის აგრეთვე მეორე თავისებურება საჯარო მოსამსახურის სამსახურებრივი პირობების დროებითი შემსუბუქებისა და მისი დროებით სხვა სამუშაოზე გადაყვანისას დროებითი შრომისუუნარობის გამო დახმარების ანაზღაურების თაობაზე. კერძოდ, აღნიშნული კანონის 46-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, საჯარო მოხელისთვის სამსახურებრივი პირობების შემსუბუქების და მისი შესაბამისი გადაყვანის შეუძლებლობის შემთხვევაში, სამედიცინო დასკვნაში მითითებული ვადის გათვალისწინებით საჯარო მოხელე თავისუფლდება თანამდებობრივი უფლება- მოვალეობების შესრულებისგან, მაგრამ არა უმეტეს 3 თვისა. ამ პერიოდში დროებითი შრომისუუნარობის გამო დახმარება საჯარო მოსამსახურეს დაერიცხება და მიეცემა დადგენილი წესით.

საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის ზემოთხსენებული 2007 წლის 25 სექტემბრის №281/ნ ბრძანების მე-9 და მე-10 მუხლები შესაბამისად:

ა) დროებით შრომისუუნაროებს, რომელთაც საკუთარი ჯანმრთელობის გაუარესების გარეშე შეუძლიათ სხვა სამუშაოს შესრულება, საავადმყოფო ფურცელი მიეცემათ ამ წესის მე-5 მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად არა უმეტეს 3 კალენდარული თვისა წლის განმავლობაში;

ბ) საპროთეზო - ორთოპედიულ სტაციონარში ჰოსპიტალიზაციისას, საავადმყოფო ფურცელი გაიცემა სტაციონარში ყოფნის მთელ პერიოდზე მგზავრობისათვის საჭირო დღეების გათვალისწინებით, მაგრამ არა უმეტეს 3 დღისა. ამბულატორიულ პირობებში პროთეზირებისათვის, საავადმყოფო ფურცელი არ გაიცემა.

3. დროებითი შრომისუუნარობის გამო დახმარების ანაზღაურების პერიოდის ხანგრძლივობა დანარჩენ მუშაკებზე

საქართველოს შრომის კოდექსის 36-ე და 37-ე მუხლების თანახმად:

ა) შრომითი ურთიერთობის შეჩერების ერთერთი საფუძველია დროებითი შრომისუუნარობა, თუ მისი ვადა არ აღემატება ზედიზედ 30 კალენდარულ დღეს, ან 6 თვის განმავლობაში საერთო ვადა არ აღემატება 50 კალენდარულ დღეს. შრომითი ურთიერთობის შეჩერებისას დაუშვებელია შრომითი ხელშეკრულების მოშლა;

ბ) შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის ერთერთი საფუძველია ხანგრძლივი შრომისუუნარობა - თუკი შრომისუუნარობის ვადა აღემატება ზედიზედ 30 კალენდარულ დღეს, ან 6 თვის განმავლობაში საერთო ვადა აღემატება 50 კალენდარულ დღეს, ამასთანავე, დასაქმებულს გამოყენებული აქვს ამ კოდექსის 21-ე მუხლით განსაზღვრული შვებულება, თუ შრომითი ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

რას წარმოადგენს სასოფლო - სამეურნეო
დანიშნულების მიწის იჯარა

1. ზოგადი დებულებები

სასოფლო - სამეურნეო დანიშნულების მიწის იჯარის ხელშეკრულებით მიწის ნაკვეთი სასოფლო - სამეურნეო მიზნით გადაეცემა სამეურნეო გამოყენებისთვის განკუთვნილ საცხოვრებელ ან სამეურნეო ნაგებობებთან (საწარმოსთან) ერთად ან ასეთი ნაგებობის გარეშე. სასოფლო - სამეურნეო დანიშნულების მიწის იჯარაზე ვრცელდება იჯარის წესები, თუ სასოფლო - სამეურნეო მიწის იჯარისთვის სხვა რამ არ არის დადგენილი.

2. ხელშეკრულების ფორმა

სასოფლო - სამეურნეო დანიშნულების მიწის იჯარის ხელშეკრულება უნდა დაიდოს წერილობით. თუ ეს ფორმა არ არის დაცული, მაშინ ივარაუდება, რომ ხელშეკრულება დადებულია განუსაზღვრელი ვადით.

3. საიჯარო ქონების ნუსხა

მხარეებმა საიჯარო ურთიერთობის დაწყებისას ერთობლივად უნდა შეადგინონ საიჯარო ქონების ნუსხა, რომელშიც აღინიშნება მისი ოდენობა და მდგომარეობა იჯარით გადაცემის მომენტისთვის. იგივე წესი გამოიყენება საიჯარო ურთიერთობის დამთავრებისას. ნუსხას ხელს უნდა აწერდეს ორივე მხარე და მითითებულ უნდა იქნეს მისი შედგენის თარიღი.

4. საიჯარო ქონების მდგომარეობა. მისი რემონტი

მეიჯარემ საიჯარო ქონება მოიჯარეს უნდა გადასცეს ხელშეკრულებით გათვალისწინებული გამოყენებისთვის ვარგის მდგომარეობაში და შეინარჩუნოს იგი ამ მდგომარეობაში იჯარის მთელი ვადის მანძილზე. მოიჯარემ საკუთარი ხარჯებით უნდა განახორციელოს ქონების მიმდინარე რემონტი, შეაკეთოს საცხოვრებელი და სამეურნეო შენობები, გზები, თხრილები, მილები, ღობეები. იგი ვალდებულია იჯარით აღებული ქონება გამოიყენოს სამეურნეო დანიშნულებით.

5. გირავნობის უფლება ნაყოფზე

მეიჯარეს საიჯარო ურთიერთობებიდან გამომდინარე თავისი მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად აქვს გირავნობის უფლება მოიჯარის მიერ შემატებულ ნივთებსა და საიჯარო ქონებიდან მიღებულ შემოსავალზე (ნაყოფზე).

6. საიჯარო ქირის შემცირების მოთხოვნა

თუ საიჯარო მიწაზე სტიქიური უბედურების ან სხვა ფორსმაჟორული გარემოებების შედეგად მოიჯარეს მოსავლის ნახევარზე მეტი გაუნადგურდა, მას უფლება აქვს მოითხოვოს საიჯარო ქირის შესაბამისი პროპორციით შემცირება. საიჯარო ქირის შემცირების მოთხოვნის უფლება მოიჯარეს აქვს მხოლოდ ზარალის ოდენობისა და მიზეზების შესახებ მოსავლის აღებამდე გაფორმებული აქტის საფუძველზე.

7. აუცილებელი კაპიტალური ხარჯების ანაზღაურების მოვალეობა

მეიჯარე ვალდებულია მოიჯარეს აუნაზღაუროს საიჯარო ხელშეკრულებით გათვალისწინებული საიჯარო ქონების მდგომარეობის (მათ შორის მიწის) გაუმჯობესებისთვის გაწეული კაპიტალური ხარჯები.

8. მეიჯარის თანხმობით გაწეული ხარჯების ანაზღაურება

7-ე საკითხში მითითებულის გარდა, სხვა საჭირო ხარჯები, რომლებზედაც მეიჯარემ თანხმობა განაცხადა, მან უნდა აუნაზღაუროს მოიჯარეს საიჯარო ურთიერთობის დამთავრებისას.

9. აუღებელი მოსავლის ანაზღაურება

თუ საიჯარო ურთიერთობა წყდება საიჯარო წლის განმავლობაში, მაშინ მეიჯარემ უნდა აუნაზღაუროს მოიჯარეს მეურნეობის სათანადოდ წარმოების წესების თანახმად ჯერ კიდევ აუღებელი, მაგრამ იჯარის მიმდინარე წლის ბოლომდე ასაღები მოსავლის ღირებულება.

10. მოიჯარის მოვალეობა ახალი მოიჯარის წინაშე

სასოფლო - სამეურნეო იჯარის ხელშეკრულების ვადის გასვლის შემდეგ მოიჯარემ თავის შემცვლელ მოიჯარეს უნდა დაუტოვოს ნაგებობა სათანადო მდგომარეობაში, ხოლო მოწყობილობა და სასოფლო- სამეურნეო პროდუქცია - იმ ოდენობით, რომელიც აუცილებელია მეურნეობის გასაგრძელებლად მომავალი წლის მოსავლის აღებამდე.

თუ მოიჯარე ვალდებულია პროდუქცია დატოვოს მეტი ოდენობით ან უკეთესი ხარისხის, ვიდრე მან იჯარის დაწყებისას მიიღო, მას შეუძლია მეიჯარეს მოსთხოვოს ღირებულების ანაზღაურება.

11. საიჯარო ქონების დაბრუნების მოვალეობა

მოიჯარე ვალდებულია საიჯარო ურთიერთობის დამთავრების შემდეგ იჯარით აღებული ქონება დააბრუნოს ისეთ მდგომარეობაში, რომელიც უზრუნველყოფს დაბრუნებამდე არსებული მეურნეობის სათანადოდ გაგრძელებას.

12. მოიჯარის უფლებები საიჯარო ქონების ცალკეულ ნაწილებზე

მოიჯარეს უფლება აქვს გამოაცალკევოს ის მოწყობილობა, რომლითაც მან იჯარით აღებული ქონება აღჭურვა; მეიჯარეს შეუძლია გამოცალკევების უფლება შეცვალოს შესაბამისი ანაზღაურებით, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მოიჯარეს აქვს გამოცალკევებისთვის პატივსადები ინტერესი.

შეთანხმება, რომელიც გამორიცხავს მოიჯარის ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ უფლებას, ნამდვილია მხოლოდ მაშინ, თუ ასეთი შეთანხმება ითვალისწინებს შესაბამის ანაზღაურებას.

13. საიჯარო ურთიერთობის გაგრძელების მოთხოვნა

მოიჯარეს შეუძლია მოსთხოვოს მეიჯარეს საიჯარო ურთიერთობის გაგრძელება, თუ:

ა) მეურნეობის იჯარა მოიჯარის მეურნეობისთვის წარმოადგენს საარსებო საფუძველს;

ბ) მიწის ნაკვეთი სასიცოცხლოდ აუცილებელია მოიჯარის მეურნეობის შესანარჩუნებლად და იჯარის მოშლა, თუნდაც ხელშეკრულების შესაბამისად, მოიჯარისა თუ მისი ოჯახისათვის იმდენად მტკივნეულია, რომ მას არა აქვს გამართლება თვით მეიჯარის პატივსადები ინტერესებითაც კი.

14. საიჯარო ურთიერთობის შეწყვეტა ვადის გასვლის გამო

საიჯარო ურთიერთობა წყდება ხელშეკრულების ვადის გასვლით. სამ წელზე მეტი ვადით დადებული ხელშეკრულება შეიძლება გაგრძელდეს განუსაზღვრელი ვადით, თუ ერთი მხარის წინადადებაზე - გაგრძელდეს საიჯარო ურთიერთობა - მეორე მხარე უარს არ იტყვის სამი თვის განმავლობაში. წინადადება და მასზე უარი უნდა გაფორმდეს წერილობით.

15. საიჯარო ურთიერთობის შეწყვეტა უვადო ხელშეკრულების შემთხვევაში

თუ იჯარის ვადა არ არის განსაზღვრული, მაშინ ხელშეკრულების ყოველ მხარეს შეუძლია საიჯარო წლის დაწყებიდან არა უგვიანეს ათი დღისა განაცხადოს მომდევნო საიჯარო წლისთვის იჯარის ხელშეკრულების მოშლის თაობაზე. საიჯარო წლად ითვლება კალენდარული წელი. თუკი მხარეები შეთანხმდნენ უფრო მცირე ვადაზე, მაშინ საჭიროა ამის წერილობით გაფორმება.

თუ საიჯარო ურთიერთობა შეიძლება შეწყდეს კანონით დადგენილ ვადაზე ადრე, მაშინ იგი დასაშვებია მხოლოდ საიჯარო წლის დამთავრებისათვის.

შემოსავალი მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარებიდან

„ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებული მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-6 მუხლის თანახმად:

1. მართლზომიერ მფლობელობაში არსებული მიწა დაინტერესებულ პირს საკუთრებაში გადაეცემა უსასყიდლოდ;

2. მართლზომიერ სარგებლობაში არსებული მიწის ყოველ კვადრატულ მეტრზე საკუთრების უფლების აღიარების საფასური შეადგენს საკუთრების უფლების აღიარების მოთხოვნის დროისათვის მიწის ერთ კვადრატულ მეტრზე საქართველოს საგადასახადო კოდექსით განსაზღვრულ არასასოფლოსამეურნეო დანიშნულების მიწაზე ქონების გადასახადის წლიური განაკვეთის ათმაგ ოდენობას;

3. თვითნებურად დაკავებულ მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების საფასური შეადგენს:

ა) სასოფლო - სამეურნეო დანიშნულების მიწის ყოველ ჰექტარზე - საკუთრების უფლების აღიარების მოთხოვნის დროისათვის საქართველოს საგადასახადო კოდექსით განსაზღვრულ მიწაზე ქონების გადასახადის წლიური განაკვეთის ათმაგ ოდენობას;

ბ) არასასოფლო - სამეურნეო დანიშნულების მიწის ყოველ კვადრატულ მეტრზე - საკუთრების უფლების აღიარების მოთხოვნის დროისათვის საქართველოს საგადასახადო კოდექსით განსაზღვრულ მიწაზე ქონების გადასახადის წლიური განაკვეთის ოცმაგ ოდენობას, მაგრამ თუ მიწაზე ქონების გადასახადის წლიური განაკვეთის ოცმაგი ოდენობა მეტია მიწის ერთ კვადრატულ მეტრზე მოქმედ ნორმატიულ ფასზე, მაშინ თვითნებურად დაკავებული მიწის ყოველ კვადრატულ მეტრზე საკუთრების უფლების აღიარების საფასური შეადგენს მოთხოვნის დროისათვის შესაბამის მიწაზე მოქმედ ნორმატიულ ფასს;

„შემოსულობების განაწილების წესის შესახებ“ საქართველოს კანონში ჩაემატა 41.15 სტრიქონი „შემოსულობა მიწაზე საკუთრების აღიარებიდან“, რომელიც 100 პროცენტით ექვემდებარება შესაბამისი ადგილობრივი ბიუჯეტის შემოსავალში ჩარიცხვას.

შემოსავალი მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარებიდან აისახება საბიუჯეტო კლასიფიკაციის კოდზე - 1459 „სხვა არაკლასიფიცირებული შემოსავალი“ და ამავე დასახელების სახაზინო კოდზე - 3395.

რაც შეეხება მიწის გაყიდვიდან მიღებულ შემოსავალს, იგი აისახება არაფინანსური აქტივების საბიუჯეტო კლასიფიკაციის კოდზე - 3141 ამ აქტივების შემცირების სახით.

კითხვა კომენტარით

კითხვა:

- იხდიან თუ არა მიწის გადასახადს ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობების მრავალსართულიან საცხოვრებელ სახლებში მცხოვრები ფიზიკური პირები?

კომენტარი:

- საქართველოს კანონმდებლობით არასასოფლო - სამეურნეო დანიშნულების მიწაზე დაწესებულია საკუთრებაში გადაცემის (პრივატიზების) საფასური და ამავე მიწაზე ყოველწლიური მიწის გადასახადი. კერძოდ:

1. ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ საქართველოს 11.07.07წ. №5274 კანონის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტისა და საქართველოს პრეზიდენტის 15.09.07წ. №525 ბრძანებულების №1 დანართის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად მართლზომიერ ანუ ნორმალურ მფლობელობაში არსებული მიწა, რომელზეც მართლზომიერი მფლობელის უფლება წარმოიშვა ზემოთ აღნიშნული კანონის ამოქმედებამდე (2007 წლის 1 აგვისტომდე), დაინტერესებულ პირს საკუთრებაში გადაეცა უსასყიდლოდ;

2. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 276-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად მრავალბინიან საცხოვრებელ სახლში მცხოვრები ფიზიკური პირის თანასაკუთრებაში არსებული ფართობის პროპორციულად განსაზღვრული არასასოფლო - სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი, რომლის ფართობი არ აღემატება 30 კვ. მეტრს, თავისუფლდება მიწის გადასახადისგან. ასე მაგალითად, თუ 14 სართულიანი საცხოვრებელი სახლის პერიმეტრი 600 (15X40) კვ.მ. შეადგენს, ბინების საერთო ფართი სადარბაზოების ჩათვლით 8400 კვ. მეტრს, ხოლო შენობის გამიჯნული მიწის ფართი 1200 კვ. მეტრია და ამ სახლში მობინადრე ფიზიკური პირის ბინის საერთო ფართი 100 კვ. მეტრი, მაშინ ამ ფიზიკური პირის თანასაკუთრებაში არსებული მიწის ფართობი შეადგენს 14,3 (1200:8400ხ100) კვ. მეტრს, რომელიც დაბეგვრას არ ექვემდებარება.

ბიზნეს-პალიტრა

ეკა ჯიმშელაძე
ჟურნალ „ბიზნესი და კანონმდებლობის“
წამყვანი რედაქტორი

ისწავლეთ... მთელი სიცოცხლის მანძილზე

საქართველოს ზრდასრულთა განათლების ასოციაციამ სასტუმრო „რედისონ ივერიაში“ წარმოადგინა ზრდასრულთა განათლების სტრატეგია მთელი სიცოცხლის მანძილზე სწავლის კონტექსტში. სტრატეგია ასოციაციის მიერ საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსთან 2009 წლის 28 იანვარს ხელმოწერილი ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმის საფუძველზე შემუშავდა.

სტრატეგიული დოკუმენტი ზრდასრულთა განათლების სისტემის განვითარების ხედვას წარმოადგენს, სახავს სფეროს განვითარების მიზნებს და მიმოიხილავს ზრდასრულთა განათლების ადგილს ქვეყნის განათლების სისტემისა და დემოგრაფიულ - სოციალურ - ეკონომიკურ კონტექსტებში. ამ კონტექსტების გათვალისწინებით შემუშავებული ინიციატივებისა და რეკომენდაციების გაცნობამ ასოციაციის, სამინისტროს, აკრედიტაციის ეროვნული ცენტრის, კურიკულუმებისა და შეფასების ეროვნული ცენტრის, უმაღლესი სასწავლებლების, პროფესიული ცენტრებისა და საქართველოში ევროკომისიის დელეგაციის წარმომადგენლებს შორის საინტერესო დისკუსია გამოიწვია. ზრდასრულთა განათლების ასოციაციაში იმედოვნებენ, რომ აღნიშნული დისკუსია უნდა იქცეს განხილვების რიგის დასაწყისად, რომელთა საფუძველზეც ყველა დაინტერესებული მხარის თანამონაწილეობით უნდა შემუშავდეს სამოქმედო გეგმა სისტემის შემდგომი განვითარებისათვის. გარდა ამისა, ასოციაცია განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მაკოორდინირებელ ორგანოდ მიიჩნევს, რამდენადაც, წინასწარი მოლაპარაკებების შედეგად, დღის წესრიგშია სამოქმედო გეგმის თაობაზე სამინისტროსა და ასოციაციას შორის ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმის გაფორმება.

„თელიანი ველი“ საექსპორტო არეალის გაფართოებას აპირებს

კომპანია „თელიანი ველმა“ პროდუქციის ეტიკეტი შეცვალა. წელს ჩამოსხმული ღვინო სარეალიზაციო პუნქტებში სწორედ განახლებული ეტიკეტით გამოჩნდება, რომელიც რუსმა დიზაინერებმა შეიმუშავეს. როგორც კომპანიაში აცხადებენ, არ იცვლება პროდუქციის ხარისხი და კომპანიის იმიჯი - შეინარჩუნოს ძველი ტრადიციები და მუდმივად სიახლე შესთავაზოს მომხმარებელს. ცვლილებებია კომპანიის აქციონერებსა და მენეჯმენტშიც. შვედურმა კომპანია „East Capital“ - მა თავისი წილი 18 პროცენტამდე გაზარდა. კომპანიის სათაო ოფისი სტოკჰოლმში მდებარეობს, ძირითადი მიმართულება კი საინვესტიციო პროექტების განხორციელებაა. მეორე საინვესტიციო კომპანია - „MP INVEST BANK“-ი „თელიანი ველის“ აქციათა 7,5 პროცენტს ფლობს. „MP INVEST BANK“-ი 2007 წელს დაფუძნდა აღმოსავლეთ ევროპის საინვესტიციო პროექტების განხორციელების მიზნით. „თელიანი ველის“ აქციათა 25,1 პროცენტის მფლობელი ქართული კომპანია „ნიკორა“ გახლავთ. „Liberty Consumer“ - კი ისევ ყველაზე მაღალი მოცულობით - 27,2 პროცენტით არის წარმოდგენილი. აქციათა 12,9 პროცენტი ამერიკულ კომპანია „Firebird“-ს ეკუთვნის.

კომპანიის აქციონერთა კრების გადაწყვეტილებით, „თელიანი ველის“ გენერალური დირექტორი შოთა ხობელია გახდა, რომელსაც მანამდე კომერციული დირექტორის პოსტი ეკავა. „თელიანი ველის“ სამეთვალყურეო საბჭოს თავმჯდომარედ კომპანია „Liberty Consumer“ - ის გენერალური დირექტორი ელი ენოხი აირჩიეს. დევიდ ოსტბი, რომელიც „East Capital“ - ს წარმოადგენს, სააქციო საზოგადოება „თელიანი ველის“ სამეთვალყურეო საბჭოს წევრი გახდა, ხოლო კარლ კონრადსონი - „თელიანი ველის“ აქციონერი.

„თელიანი ველი“ საექსპორტო არეალის გაფართოებასაც აპირებს და აზიის ბაზრის ათვისებაზე მუშაობს. წელს 45 ათასი ბოთლი ღვინო უკვე გავიდა სინგაპურში, მომავალ წელს კი ღვინის გატანა ჩინეთში, მალაიზიაში, ჰონგკონგსა და ტაივანში იგეგმება. ქართველ მომხმარებელს კომპანია საახალწლოდ სიახლეს - 3, 5 და 10-ლიტრიან ტიკის ღვინოს შესთავაზებს.

„ვისოლი“ ქვებრენდებს ამრავლებს!

დასავლეთ ევროპის ქვეყნებისთვის შექმნილი იტალიური საწვავის „აპის“ წილმა „ვისოლის“ საერთო გაყიდვებში 35 პროცენტს მიაღწია. კომპანიის მენეჯმენტის ინფორმაციით, ბოლო ერთი წლის განმავლობაში „აპის“ პროდუქტების რეალიზაციამ მკვეთრად იმატა, ზრდის დინამიკა კი იმის მაჩვენებელია, რომ მომხმარებელს ურჩევნია, ავტომობილი ხარისხიანი საწვავით გამართოს. „ვისოლის“ პროგნოზით, სხვადასხვა ფაქტორების გათვალისწინებით, მომავალ წელს „აპის“ მომხმარებელთა რიცხვი 50 პროცენტამდე გაიზრდება.

„აპის“ მოხმარება მნიშვნელოვნად ახანგრძლივებს ავტომობილის საექსპლუატაციო პერიოდს. საწვავი უზრუნველყოფს ძრავის სწრაფ და გამართულ მუშაობას. გარდა ამისა, იგი არ შეიცავს გოგირდსა და ტყვიას. შესაბამისად, სხვა ტიპის საწვავთან შედარებით, ის იცავს ავტომანქანის ძრავასა და ლითონის ნაწილებს კოროზიისაგან“, - აცხადებენ „ვისოლში“.

„ვისოლი“ ევროპის უმსხვილესი კომპანიის „აპის“ საწვავის შეძენის ექსკლუზივით სარგებლობს და იტალიიდან საქართველოში საწვავის იმპორტს „აპის“ „Falconara Martima“-ს ნავთობგადამამუშავებელი ქარხნიდან ხარისხის კონტროლის მრავალსაფეხურიანი ციკლის დაცვით ახორციელებს. კერძოდ, საწვავის ხარისხის კონტროლი მოიცავს რთულ ლოგისტიკურ ჯაჭვს, რომელიც იტალიის პორტ ანკონადან იწყება და ფოთის პორტის, სარკინიგზო გადაზიდვების, „ვისოლის“ საკუთრებაში არსებული ნავთობტერმინალებისა და კომპანიის ავტოპარკის მეშვეობით მთავრდება. საწვავის ხარისხი ზემოაღწერილი ჯაჭვის თითოეულ ეტაპზე მოწმდება. გარდა ამისა, „ვისოლში“ არსებობს ხარისხის მართვის მობილური ლაბორატორია, რომელიც კომპანიის ცხელ ხაზზე შემოსულ ზარებზე ოპერატიულად რეაგირებს.

„ვისოლ - ჯგუფი“ ერთ-ერთი უმსხვილესი ბიზნეს - ჯგუფია საქართველოში, რომელმაც ენერგეტიკის თითქმის ყველა სფერო მოიცვა. მისი ქვებრენდებია: „ვისოლ პეტროლიუმი“, „ეარ ვისოლი“, „ვისოლ გაზი“, „ვისოლ ბუნკირება“ და „ვისოლ გაზის სადისტრიბუციო კომპანია“. აღსანიშნავია, რომ „ვისოლს“ ავტოგასამართი და გაზგასამართი სადგურების ყველაზე ფართო ქსელი აქვს საქართველოში. „ვისოლი“ ერთადერთი ნავთობკომპანიაა საქართველოს ბაზარზე, რომელიც ფლობს საერთაშორისო ხარისხის მართვის სერთიფიკატს ISO 9001-2008.

„ბაგრატიონი - 1882“ მსოფლიოში მოწონებით სარგებლობს

სააქციო საზოგადოება „ბაგრატიონი 1882“ - მა ახალი ცქრიალა ღვინო „რეზერვი“ წარმოადგინა. ახალი პროდუქტი დამზადების წესითა და სრულიად ახალი და განსხვავებული გემოთი გამოირჩევა. „რეზერვი“ დამზადებულია ფრანგული შამპანიზაციის, ანუ ბოთლური მეთოდით, რაც იმას ნიშნავს, რომ ღვინის მეორადი ფერმენტაცია ბოთლში მიმდინარეობს. თავად ღვინის დაწურვისას გამოყენებული იყო ქართული ყურძნის საუკეთესო საშამპანურე ჯიშების - ჩინურის, ციცქასა და მწვანეს 2007 წლის მოსავალი. ახალი ცქრიალა ღვინო ძლიერი და სხეულიანია და ატმისა და გარგარის არომატული სურნელით, გამაგრილებელი ხილის ელფერით გამოირჩევა. მოსავლის მიღებისას მტევნები საგულდაგულოდ შეირჩა, რამაც პროდუქტის უმაღლესი ხარისხი განაპირობა. ამჯერად „ბაგრატიონი 1882“ მომხმარებელს „რეზერვ - ბრუტს“ სთავაზობს, მომავალში კი „რეზერვ - ნახევრად მშრალის“ გამოშვებაც იგეგმება.

„რეზერვი“ უკვე იგზავნება აშშ-სა და გერმანიაში. პროდუქტი წარდგენილი იყო საერთაშორისო გამოფენებზე დიუსელდორფში (Prowein 2009) და ლონდონის ღვინის საერთაშორისო გამოფენაზე, სადაც სომელიეებისა და სპეციალისტების დიდი მოწონება დაიმსახურა.

ახალი პროგრამა მცირე ფერმერების დასახმარებლად

აშშ-ის მთავრობამ მცირე ფერმერების დახმარების ახალი პროგრამა წამოიწყო.

„მექანიზაციის პროექტის“ ბიუჯეტი 5,1 მილიონი აშშ დოლარია. პროექტი მიზნად ისახავს სასოფლო - სამეურნეო დანიშნულების მანქანა - დანადგარებზე არსებული მწვავე დეფიციტის აღმოფხვრას მცირე ფერმერებისათვის, რომელთაც არ გააჩნიათ ტექნიკური აღჭურვილობის შეძენისათვის აუცილებელი ფინანსური შესაძლებლობები, რაც მნიშვნელოვნად აბრკოლებს საქართველოს სოფლის მეურნეობის განვითარებას.

„მექანიზაციის პროექტი“ 30 თვის განმავლობაში გრანტების, თანადაფინანსების, ბიზნესისა და ექსტენციის ტრეინინგების გამოყენებით 30- მდე სამანქანო მომსახურების ცენტრს შექმნის. ცენტრები 14 ათასამდე მცირე ფერმერს ფასიან სამანქანო მომსახურებას შესთავაზებენ.

აღნიშნული პროექტი აშშ-ის მთავრობის იმ მილიარდიანი დახმარების ნაწილია, რომელიც საქართველოს აგვისტოს მოვლენების შედეგად გამოეყო. ახალი სამანქანო მომსახურების ცენტრების დახმარებით ორი ათასამდე იძულებით გადაადგილებულ ოჯახს საშუალება ექნება, შეღავათიან ფასად მიიღოს მომსახურება 2010 წლის მოსავლის ასაღებად.

აშშ-ის მთავრობა პროექტის განხორციელების შედეგად 250-მდე ახალი სამუშაო ადგილის შექმნას გეგმავს. ახალი მომსახურების მიწოდებით სერვის - ცენტრები დაახლოებით 5,8 მილიონი დოლარის შემოსავალს მიიღებენ.