უკვე მაშაყირებენ, შენი ცხოვრება ორ ნაწილად იყოფა, ეროსიმდე და ეროსის მერეო. მთლად ეგრეც არ არის, მაგრამ ფაქტია - ამ მასალაზე მუშაობამ მთლიანად მოიცვა ჩემი ცხოვრების გასული თვე.

ყველაზე საინტერესო, მგონი, იმ ადამიენებზე წერაა, ვის მიმართაც საზოგადოების დამოკიდებულება მკვეთრად პოლარიზებულია ხოლმე. ეს, როგორც წესი, იმას ნიშნავს, რომ საინტერესო და კომპლექსურ ადამიანთან გაქვს საქმე და კიდევ - ამ ადმიანმა იცის, როგორ მართოს საზოგადოებრივი აზრი. ასე რომ, „ჟურნალისტური გამოძიებისათვის“ მასალა ბევრია.

ეროსი კიწმარიშვილთანაც ასე მოხდა. ჯერ ერთი თვის დაბრუნებული არ იყო თბილისში, რომ ყველა მასზე ლაპარაკობდა. „ააა, დაჭირდათ და ჩამოიყვანეს?“ „ესე იგი, კინწურაშვილის ადგილზე ნიშნავენ?“ „ახლა საზოგადოებრივი არხი ყველაზე მაგარი გახდება!“ და ასე შემდეგ. სათქმელი და მოსაყოლი ეროსიზე, მათ შორის უკმეხიც, ბევრს აქვს. მაგრამ ჩემთვის ყველაზე საინტერესო მაინც ეროსისთან ურთიერთობა და საუბარი იყო. შთაბეჭდილების მოხდენას ნამდვილად ცდილობს, მაგრამ ეს დიდი ძალისხმევის გარეშეც გამოსდის - გულწრფელია, ქრონიკულად ინსპირირებული და თვითცენზურისაგან თითქმის სრულად დაცლილი. ეს კი ყველა ინტერვიუერის ოცნებაა.

თავიდან შევთანხმდით, რომ ვილაპარაკებდით ყველაფერზე, პოლიტიკის გარდა. მერე მივხვდი, რომ პოლიტიკის გარეშე „კიწმარიშვილის ამბავი“ უხერხემლო გამოვიდოდა. ამიტომ ვილაპარაკეთ ყველაფერზე! ან-იდან ჰოე-მდე. დაწყებული საქართველოდან მისი წასვლის მიზეზებზე, ნიუ-იორკულ გამოცდილებაზე, ოჯახზე, მედიაზე, პოლიტიკაზე, წარსულზე, მის ინტერესებსა და სამომავლო ხედვებზე. მოკლედ, თავისუფლად შეგვიძლია დავიტრაბახოთ, რომ სრული ექსკლუზივი გვაქვს. ENJOY!

ასეთივე ექსკლუზივია ლაშა ბუღაზის „გაბო, გურჯი და ხერესი“ - ამბავი ქართველი რეჟისორის, დავით (პაპავა) გურჯისა, რომელმაც კოლუმბიის სცენაზე „მარტოობის ასი წელი“ დადგა და პრემიერაზე მარკესების მთელი საგვარეულოს და თავად მაესტროს, გაბრიელ გარსია მარკესის მოწონება და ცრემლი დაიმსახურა.

ცრემლისა თქვენც თუ არ გეშინიათ, „ცრემლიანი სათვალის“ მერე, ან იქამდე, აუცილებლად წაიკითხეთ „წერილი ჩემს შეფს“. ეს არის ადამიანური ისტორია, მთლიანად ნამდვილი ამბავი, რომელიც შეგძრავთ.

ამ ნომერშივე ვემშვიდობებით კურტ ვონეგუტს, ერთ-ერთ ყველაზე მაგარ ამირიკელ მწერალს, „ჩემპიონს“, როგორც დათო ტურაშვილი წერს.

წასაკითხი ამ ნომერში ძალიან ბევრია. ეს ის შემთხვევაა, როცა „ცხელი შოკოლადის“ ფანებსაც კი გაუხარდებათ, რომ ჟურნალი თვეში მხოლოდ ერთხელ გამოდის.

წინა კვირას, სარეკლამო განყოფილებამ გვთხოვა, „ცხელი შოკოლადის“ მისიის ფორმულირება გვჭირდება, იქნებ ჩამოგვიყალიბოთო. მაშინ 5 წინადადებას მთელი დღე ვწერდით, მაგრამ დღეს, როცა დასრულებული ჟურნალი ხელახლა გადავიკითხე, მივხვდი, რომ ჩვენი მისია, თქვენი ემოციების საფუძვლიანი შეჯანჯღარებაა. ისევ ეროსი: „საიდან შეხვდით ეს ორი იდეალისტი ერთმანეთს, თქვენც საზოგადოებრივი აზრის შეცვლა გინდათ, არა?!“ - ასეთი დიაგნოზი დაგვისვა მე და ჩემს მეორე ნახევარს პირველივე შეხვედრაზე. ეგრეა. იდეალისტები ადვილად ვიშიფრებით!

შორენა შავერდაშვილი

დათო ტურაშვილი

მინდოდა დამეწერა იმის შესახებ თუ როგორ მომიწყო შორენა შავერდაშვილმა მუხანათური ჩასაფრება ვერაზე, კინოთეატრ „ამირანის“ მისადგომებთან, მაგრამ იმ ადამიანებს, ვისაც ანა კორძაია-სამადაშვილის ტექსტებში მშვენიერი თვითირონიის ამოკითხვა არ შეუძლია, ვერც მე ავუხსნი იმას, რის თქმასაც ვაპირებდი. მიზეზი უბრალოა: როგორც ჩანს, ამ უწყინარ უნარსაც კი მოკლებული ვარ და შეიძლება მართლა იმის ბრალია რომ (მათგან განსხვავებით), შოთა რუსთაველი ახლაც ძალიან თანამედროვე მწერალი მგონია. თუმცა ალბათ კიდევ რამდენი თაობა და ათეული წელი დაგვჭირდება იმ თანასწორობის გასაცნობიერებლად, რომლის შესახებაც რუსთაველი, ჯერ კიდევ რვა საუკუნის წინათ წერდა. მეტიც - ქალი რომ კაცზე უფრო ძლიერია, ქართველმა ქალებმაც ადვილად დაამტკიცეს უკანასკნელი თხუთმეტი წლის განმავლობაში და სანამ იმ ჩასაფრებას ვდარდობდი და ვყოყმანობდი, ვონეგუტიც მოკვდა.

კურტ ვონეგუტი, ჩემი ერთ-ერთი უსაყვარლესი მწერალია და ამიტომაც გადავწყვიტე მისი გახსენება და გარდა ამისა, ბოლომდე რომ გულწრფელი ვიყო, აბა სად ჩემი დარდები და სად ვონეგუტისა... პირველად, ჯერ კიდევ ახალგაზრდობაში, „ჩემპიონების საუზმე“ რომ წავიკითხე, მაშინვე მივხვდი, რომ კურტ ვონეგუტი თვითონ იყო ჩემპიონი და მერე, როცა მისი დანარჩენი წიგნებიც შევიყვარე, იმაშიც საბოლოოდ დავრწმუნდი, რომ ჩემპიონობაზე რთული, ჩემპიონობის შენარჩუნებაა, როგორც ეს კურტ ვონეგუტმა შეძლო მთელი სიცოცხლის მანძილზე. ასეთები ძალიან ცოტანი არიან სამყაროში და როცა შტატებში მივდიოდი, მართლა ვერ წარმოვიდგენდი, რომ ჩემს საყვარელ მწერალს პირადად გავიცნობდი და ამიტომაც მშრალ ხიდთან, ამერიკის საელჩოში გასაუბრებაზე, სულ სხვა ჩემპიონი დავასახელე - როცა მკითხეს, თუ რომელ ამერიკელთან ვისურვებდი შეხვედრას, პირველ რიგში ტომ ვეითსი გამახსენდა, მაგრამ მაშინ აბა საიდან უნდა მცოდნოდა, რომ თვით კურტ ვონეგუტს გავიცნობდი 2001 წლის 10 სექტემბერს, ნიუ იორკის დაბომბვამდე ზუსტად ერთი დღით ადრე...

თამარ ბაბუაძე

მე თქვენ წერილი მოგწერეთ. წერილი იორდანიიდან. ეს ჩემი პირველი აღმოსავლეთია. ახლოც და შორეულიც. მანამდე არ მქონდა არც ერ-რიადი, არც დამასკო, არც ბეირუთი, არც სანა და არც თეირანი… ახლა უკვე ვოცნებობ, რომ ისინიც მალე მექნება. მოკლედ, პირველი ამანი იყო. რეგიონის ექსპერტობაც ამანში ჩასვლისთანავე თავხედურად მომინდა. გადავიხედე ნებოს მთიდან, აქეთ პალესტინა დამხვდა, იქეთ ისრაელი, გავიხედე აღმოსავლეთით, ერაყის საზღვარს წავაწყდი, აღმოსავლეთით და ქვევით - საუდის არაბეთს… სულ ტერაქტებით დახუნძლული, ცხელი და ფეთქებადი მიწა გარშემო… მაგრამ მე იორდანიის ჰაშიმიტურ სამეფოში ისე ღრმად და მშვიდად მეძინა, როგორც არასდროს. ნაწილობრივ, ალბათ იმიტომ, რომ ტურისტული მარათონისგან დაქანცულს ღამით ბალიშთან ბომბის აფეთქებაც არ გამაღვიძებდა, მაგრამ ალბათ იმიტომაც, რომ ამ ქვეყანაში ყველას ისედაც მშვიდად ძინავს. ამ ქვეყანაში, რომელმაც დამოუკიდებლობა 1946 წელს მოიპოვა, ძალიან კეთილი, სანდო და მიმნდობი ხალხი ცხოვრობს. თან ბევრნაირი ხალხი - პალესტინელები, ერაყელები, ეგვიტელები, სირიელები, შრილანკელები, ჩერქეზები და ჩეჩნებიც კი. ამ ხალხებმა იორდანიას სხვადასხვა დროს შეაფარეს თავი და დღეს, ბედუინებთან ერთად, უკვე იორდანელებად ითვლებიან. ამიტომაც ამბობენ, რომ ქვეყანაც და მისი დედაქალაქი ამანიც მეტწილად სწორედ გარეშე ფაქტორების გავლენით ჩამოყალიბდა, მათ შორის კი მთავარი ისრაელის ომი და სპარსეთის ყურის კრიზისი იყო…

ექსპერტობას აქვე შევწყვეტ, რადგან „ცხელი შოკოლადის“ შემდეგ ნომერში ამ და კიდევ უფრო საინტერესო აღმოსავლურ თემებზე ჩემზე გაცილებით დიდ ექსპერტს გაგაცნობთ. დეტალებს - სევდიანსაც, იმედიანსაც, გასათვალისწინებელსაც და პიკანტურსაც - ის გიამბობთ.

დავით პაიჭაძე

„ცხელ შოკოლადთან“ ჩემი მიმართება დამწყები მიჯნურის ქცევას ჰგავს: ჟურნალს დაარსების დღიდან ვყიდულობ, ვკითხულობ და მხოლოდ ახლა „შევბედე“, როგორც ავტორმა. არადა, აღმოჩნდა, რომ ისიც ელოდა ჩემს პირველ ნაბიჯს. ასეა თუ ისე, მგონი, თანამშრომლობას ვიწყებთ.

ლუსტრაცია არის პრობლემა, რომლისგანაც ვერ ვთავისუფლდები. რაც უნდა მიმტკიცონ, რომ დღეს აქტუალობა დაკარგული აქვს საბჭოთა რეჟიმის მსახურთა გამოვლენას, არქივები დაკარგულია, თანამდებობრივ შეზღუდვებს ყავლი გაუვიდა და 23.11.2003-ში თვითლუსტრაცია მოხდა, ვერ დავიჯერებ, რომ ისტორიას თეთრი ლაქები ამშვენებს და აღმოჩენები პირად წარსულში საინტერესო არ არის. ლუსტრაცია საშუალებას გაძლევს, ნახო საკუთარი დოსიე და იცოდე, რა წყაროებით სარგებლობდნენ შენზე ინფორმაციის მოკრებისას კაგებეს ანთროპოლოგები. ლუსტრაცია და კომუნისტური პერიოდის გასამართლება საჭიროა იმ სიცრუის დამაჯერებელი გადალახვისათვის, რასაც ისტორიას არქმევდნენ და გვასწავლიდნენ - სკოლაშიც და უნივერსიტეტებშიც. ლიტერატურის ისტორიაში ყველაზე დიდი ტრაგედია დაიწერა იმაზე, თუ როგორ იპოვა კაცმა თავისი წარსული, რის შემდეგაც მან მხოლოდ საკუთარ თავში ჩაიბრუნა მზერა. არა, ოიდიპოსივით აქ არავინ დაითხრის თვალებს, მაგრამ მეტი ჭკუით, კაცის უკეთ ცნობისა და გაგების უნარით, თუ გნებავთ, მეტი სიბრძნით ნამდვილად შეიმოსება. ამაზეა ფილმი „სხვების ცხოვრება“, რომელმაც მომასურვა კიდევ ერთხელ მელაპარაკა ლუსტრაციაზე.

მადლობა „ცხელ შოკოლადს“ და მალხაზ ხარბედიას - ოთხთვიანი პაუზის შემდეგ მან მომაბრუნა ლიტერატურასთან. ეს არაა კრიტიკა, არც, მით უმეტეს, ლიტერატურათმცოდნეობა. მე მგონი, სწორედ ესაა ლიტერატურული ჟურნალისტიკა, რომლის არარსებობას ჩიოდა „ცხელი შოკოლადი“ წელს, აპრილის ნომერში. ვერც ერთ და ვერც ორ მერცხალს გაზაფხული ვერ მოჰყავს. ჟანრი ამით არ იქმნება. უბრალოდ, წიგნზე ვლაპარაკობთ - ლაშა ბუღაძის „ოქროს ხანაზე“.

კიდევ ერთხელ ვენეციის ბიენალეზე

ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

კომპანია „არსის“ საგამოფენო დარბაზი
10 აპრილი. 19:00

დარწმუნებული ვარ, ეს უდავოდ მნიშვნელოვანი ამბავი უკვე გეცოდინებათ - ის, რომ წელს საქართველო პირველად მიიღებს მონაწილეობას მსოფლიოს ისეთ პრესტიჟულ ბიენალეზე, როგორიცაა ვენეციის ბიენალე, რომელიც მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის ხელოვანებს მასპინძლობს და მათ მიერ წარმოდგენილ გამოფენებს თუ ინსტალაციებს ასი ათასობით დამთვალიერებელი სტუმრობს.

სწორედ ამ თემას მიუძღვნა „არსის“ საგამოფენო დარბაზში გამართული შეხვედრა მხატვარმა და ვენეციის ბიენალეს ერთ-ერთმა მონაწილემ სოფო ტაბატაძემ. ფაქტობრივად, ეს იყო შეხვედრა, სადაც დაინტერესებულ მაყურებელს სოფომ მის მიერ სხვადასხვა დროს და სხვადასხვა ქვეყანაში შექმნილი საინტერესო პროგრამების და ინსტალაციების ფოტომასალა წარმოუდგინა. თუმცა ამ შეხვედრის ერთ-ერთი მთავარი მიზანი ის იყო, რომ ქართველ მხატვარს ფართო საზოგადოებისთვის მისი შემოქმედებითი წარსულის და მომავალი ბიენალეს პროგრამის გაცნობა შეძლებოდა, ერთი მარტივი მიზეზის გამო - დაფინანსების მოსაპოვებლად, რომ ბიენალესთვის საჭირო ნამუშევრების შექმნა შეძლოს.

ავტორი: სალომე კიკალეიშვილი

ფესტივალი „აღდგომიდან ამაღლებამდე“
9-15 აპრილი

ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

„მე გახლავართ ნოე რამიშვილის უმცროსი ვაჟი. 1916 წელს დაბადებული თბილისში და 4 წლიდან მახსოვს ყველაფერი. როგორ ვტოვებდით თბილისს და როგორ ჩავსხედით გემში ბათუმში. ჩემი მშობლები, ნოე რამიშვილი და მარო გოგიშვილი-რამიშვილისა, გლეხის შვილები იყვნენ.“ - ამ სიტყვებით იწყება აკაკი რამიშვილის ისტორიული მონოგრაფიის „ჩვენი შეცდომები 1918-1921“ წინასიტყვაობა, რომელიც ამ წლებში, საქართველოში მომხდარ მნიშვნელოვან და მტკივნეულ მოვლენებს შეეხება. წიგნი, რომელიც ემიგრირებულმა ქართველმა, საქართველოს მენშევიკური მთავრობის პირველი თავმჯდომარის, ნოე რამიშვილის ვაჟმა, დედისთვის მიცემული პირობის თანახმად დაწერა; დაწერა, რადგან ოდესღაც შეპირდა, რომ მთელ სიმართლეს იტყოდა მამამისსა და საერთოდ, იმ დროის საქართველოზე. ეს ყველაფერი კი, ლონდონში, ვაშინგტონსა და პარიზში შემონახული არქივების და ქართველ ემიგრანტთა მიერ დატოვებული ისტორიულ-დოკუმენტურ მასალაზე დაყრდნობით შექმნა. „ჩვენი შეცდომები 1918-1921“ - 16 თავისგან შემდგარი წიგნი, არა მხოლოდ დიდ ინტერესს იწვევს, არამედ ისტორიული ფასეულობის მქონე დოკუმენტურ, მნიშვნელოვან მასალას წარმოადგენს - ფაქტებით, შენიშვნებით და კომენტარებით.

აკაკი რამიშვილი ლევილში გაიზარდა. 1936 წელს პოლონეთის სამხედრო სკოლაში ჩაუბარებია, რომლის დამთავრებისთანავე სამსახური პოლონეთის ჯარში გააგრძელა. მეორე მსოფლიო ომის დროს, ორწლიანი ტყვეობის შემდეგ, ის ინგლისში აღმოჩნდა, სადაც სამედიცინო განათლება მიიღო და უკვე ინგლისის მოქალაქე, ლონდონის ერთ-ერთ საავადმყოფოში მუშაობდა. 1992 წელს, ის პარიზში დაბრუნდა, სადაც ქართველთა სათვისტომოს თავმჯდომარეობდა. სიცოცხლის ბოლო წლებში, სანამ მთელი ეს მასალა ერთ წიგნად აიკინძებოდა, ის დისკებზე წერდა ამ სტატიებს, საქართველოში აგზავნიდა და „რადიო-2, ქართულ რადიოთი“ მსმენელი მის ნაამბობს ისმენდა.

მართალია, წიგნი ჯერ კიდევ 2000 წელს გამოიცა, თუმცა ამჯერად 15 აპრილს, ლიტერატურულ არტ-კაფე „ქარავანში“ გამართულ საღამოზე, რომელიც აკაკი რამიშვილის ხსოვნას მიეძღვნა, წიგნის ახალი ვერსიის პრეზენტაცია (ამჯერად მას ინგლისური და ფრანგული თარგმანი აქვს დართული) და მოკლემეტრაჟიანი დოკუმენტური ფილმის „ლევილი, აწმყო და მომავალი“ ჩვენება მოეწყო.

ეს ყველაფერი კი, ერთი დიდი ფესტივალის ფარგლებში გაიმართა, რომლის ორგანიზატორები სრულიად საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქის საერთაშორისო საქველმოქმედო ფონდი და „აკაკი რამიშვილის ფონდი - ტრადიცია და ინოვაცია“ გახლდათ. სააღდგომო ფესტივალი „აღდგომიდან ამაღლებამდე“ წელს მეორედ ჩატარდა და მსმენელს და დამთვალიერებელს შვიდი დღის მანძილზე, სხვადასხვა სირცეში მასპინძლობდა. 2005 წელს დაარსებული „აკაკი რამიშვილის სახელობის ფონდის“ მთავარი მიზანი ქართული ეროვნული კულტურული ტრადიციების პოპულარიზაცია და მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში მცხოვრები ქართველი ემიგრანტების სამშობლოსთან დაახლოება და მათთან ურთიერთობის დამყარებაა. ალბათ ამიტომაცაა, რომ ფესტივალის პროგრამაში ყოველთვის აღმოაჩენთ თქვენთვის საინტერესო, უცხოეთში მოღვაწე ქართველი ხელოვანების გვარებს.

წელსაც, ფესტივალს, სადაც გია ყანჩელის და ბიძინა კვერნაძის ნაწარმოებების პრემიერა გაიმართა, სტუმრობდნენ ნატო გაბუნია (ვიოლინო), ნანა ქავთარაშვილი-მირიანი (სოპრანო), ვალერიან შიუკაშვილი (ფორტეპიანო); საბინე ამბოსი (ფლეიტა, გერმანია), ჰობარტ ერლი (დირიჟორი, აშშ)... და რაც არანაკლებ მნიშვნელოვანია, ფესტივალი წელს თბილისის ფარგლებსაც გასცდა და აპრილი-მაისის მონაკვეთში, ის დუშეთში, ფოთსა და ქუთაისში გაიმართება.

ავტორი სალომე კიკალეიშვილი

რა ენატრება თბილისს...
„ტუსოვკებს“ ვერმორგებული ღირებულებების გამოფენა

ფოტო: ნიკო ტარიელაშვილი

გამოფენა აფიშიდან იწყება. თუმცა, არა მხოლოდ გამოფენა. დღეს თითქმის ყველაფერი აფიშებიდან, ბანერებიდან, პოსტერებიდან, ბილბორდებიდან და ლაითბოქსებიდან იწყება, რადგანაც აზრი „აფიშა ვიზუალური ზეგავლენის ერთ-ერთი ყველაზე დემოკრატიული ფორმაა“ და ძველი ჩინური გამოთქმა „ვნახე, ესე იგი მახსოვს“ უკვე უტყუარ ჭეშმარიტებებად არის აღიარებული. ფერად-ფერადი აფიშებით გადატვირთული ქალაქიც უამრავ საჭირო თუ არასაჭირო ნივთის სახელწოდებას, ფასს და ათას განსხვავებულ თვისებას და მოვლენას გამახსოვრებინებს. აფიშების, ბანერების, პოსტერების სიმრავლით შეწუხებული ერთ-ერთი ძალიან ცნობილი თანამედროვე ამერიკელი მხატვარი იმასაც კი ამბობდა - მალე გზებზე ხეების ნაცვლად მხოლოდ სარეკლამო ფოტოებს დავინახავთო. მერე რა, თუკი ასეც მოხდება, ვინმე ჭკვიანიც გამოჩნდება და ამ აფიშებზე, ბანერებზე და ბილბორდებზე ხეებს დახატავს და პრობლემასაც გადაჭრის. თუმცა, მანამდე თანამედროვე ადამიანმა ჩინური სიბრძნის წინააღმდეგ გაილაშქრა, თავდაცვის საუკეთესო მექანიზმი მოიგონა და საკუთარი მეხსიერებიდან „ვიზუალური ზეგავლენის ამ დემოკრატიულ ფორმების“ უკვალოდ წაშლა ისწავლა. მაგრამ ხარისხის ზეგავლენა მაინც ძლიერია და თვალი სწორედ ამ სიმრავლესა და სიჭრელეში ჩაკარგულ შავ-თეთრ გამონაკლისებს პოულობს და იმახსოვრებს. ამგვარი იშვიათი გამონაკლისები, ალბათ, ძალიან ენატრება აჭრელებულ ქალაქს. მონატრების მუხტსაც თავისი გააქვს და თბილისი ასეთ წერტილებში სხვაგვარად „თბილია“.

ასეთი გამონაკლისი ცოტა ხნის წინ ისევ გამოჩნდა ქალაქში, ფოტოფირში გადანაწილებული წარწერით - „PHOTO EXHIBITION“, ავტორების ჩამონათვალით: ლევან ხერხეულიძე, ნიკო ტარიელაშვილი, დავით მესხი, გალერეა „არსის“ კოორდინატებით და სადღაც ნაპოვნი შავ-თეთრი ფოტოილუსტრაციით. უფრო კონკრეტულად კი, ძალიან ეფექტური მხატვრულ-საინფორმაციო კომბინაციით. ასფალტში ჩაშენებული და ქალაქის მუდმივ ბინადრებად ქცეული ლითონის სამი სვეტი და სამი გრძელი ჩრდილი. თითქოს სამივე ერთნაირი. მხოლოდ თითქოს... ისე კი, სამივე ძალიან განსხვავებული. ყველაფრისგან და ერთმანეთისგანაც ძალიან განსხვავებულები. ისევე როგორც ამ ერთნაირად შავ-თეთრი ფოტოების ავტორები, რომლებსაც ხასიათი, თემა, ხედვა, კომპოზიციური სტრუქტურა და შავ-თეთრიც კი აბსოლუტურად არაიდენტური აქვთ.

კიდევ, ალბათ, იცით რა ენატრება თბილისს? ადამიანები, რომლებიც სამყაროს ბნელ, მივიწყებულ კუთხეებში იხედებიან იქ ჩარჩენილი განსხვავებული, „ტუსოვკებს“ ვერმორგებული ღირებულებების საპოვნელად და მობეზრებული ტკივილს გასაზიარებლად. ადამიანები, რომლებიც ბედავენ, ამ ყველაფრის გამო რომანტიკაშეპარული ნოსტალგია ატარონ. და სწორედ ამ განწყობით დაგვანახონ ზღვას მარტოხელა თოლიასავით შერჩენილი კაცი, ბალანჩინის უზარმაზარი პლაკატის ფონზე მოვარჯიშე ბალერინას პატარა ფიგურა, რომლის პოზაც თითქოს კერპისათვის თაყვანისცემაა, უამრავი ცარიელი სკამის გარემოცვაში მიტოვებული ლამაზი მოხუცი (ნიკო ტარიელაშვილი), ხის ჩარჩოს მიყუდებული პატარა, დიდებმა რომ „უნარშეზღუდული ბავშვი“ დაარქვეს, ნაწვიმარ გუბეში არეკლილი ნაბიჯი, ზამთრის ცივ მტკვარში ჩამდგარი მეთევზე, ტაძრის კიბეზე ჩიტივით დამხობილი ადამიანი (ლევან ხერხეულიძე), მატარებლის ფანჯარაში, უცნაურ ინტერიერებში, სკოლის კორიდორებში დანახული იტალიური კინოს ესთეტიკით გაჟღენთილი, რბილი შავ-თეთრი, სევდიანი პორტრეტები (დავით მესხი). ანუ მათი გამოფენის აფიშის ფოტოსავით ნაპოვნი, მხოლოდ რეალობაში ნაპოვნი კადრები, რომლებიც ჩვენ ვერ შევამჩნიეთ და რომელიც მხოლოდ მათი - ლევან ხერხეულიძის, ნიკო ტარიელაშვილის, დავით მესხის ფოტოობიექტივმა აღმოგვაჩენინა. თუმცა თბილისს ალბათ კიდევ ძალიან ბევრი რამ ენატრება. რატომღაც მართლაც გადასახლებაში მყოფ არისტოკრატს ჰგავს. შესაძლოა უკვე გაუფასურებული, მაგრამ მისთვისვე მნიშვნელოვანი ღირსების გამო, უამრავ რამეს რომ არ იმჩნევს. ოდესმე, იმედია მალე, იქნებ თვითონვე მივუხვდეთ... რა ენატრება თბილისს...

ავტორი: ნათია წულუკიძე

არჩევანი თქვენზეა
სავაჭრო ცენტრი „ჯი-თი-სი“
5 მარტი - 5 აპრილი.

მთელი ერთი თვის მანძილზე, „ჯი-თი-სი“-ს სავაჭრო ცენტრის პირველი სართული, არქიტექტორ მანანა ჟღენტის ხელმძღვანელობით გამართულ გამოფენა-გაყიდვა „selectio“-ს დაეთმო. სამშენებლო გამოფენაზე მონაწილეობას იღებდა 6 სამშენებლო კომპანია, რომელთაც საშუალება მიეცათ, რომ ინოვაციური პროდუქტები და სამომავლო პროექტები ერთ სივრცეში წარმოედგინათ და ამასთანავე, საკუთარი კომპანიის მომსახურეობისა თუ მასალების შესახებ მომხმარებლისთვის სრულფასოვანი ინფორმაცია მიეწოდებინათ. გამოფენა-გაყიდვა თეატრალიზებული სანახაობით გაიხსნა, რომლის შემდეგაც, სამშენებლო კომპანიების მიერ წარმოდგენილი მინი-პავილიონების თუ კუთხეების დათვალიერება და მათ წარმომადგენლებთან თქვენთვის საჭირო ინფორმაციის მიღება შეგეძლოთ. - „მთელი ამ ღონისძიების ამოცანა ის გახლავთ, რომ გვინდოდა, ერთ სივრცეში განგვეთავსებინა რამდენიმე სამშენებლო კომპანია. და აქ მოსულ პოტენციურ მყიდველს თუ დაინტერესებულ პირს უფრო მარტივად შეძლებოდა მისთვის სასურველი ინფორმაციის მიღება. ძალიან ხშირად მეკითხებიან ხოლმე, რომელ კომპანიას გვირჩევო. ჰოდა, ახლა თვითონ აქვთ საშუალება მოვიდნენ, გაეცნონ და აარჩიონ“ - აღნიშნა მანანა ჟღენტმა.

მანანა მენაბდის საღამო
ლიტერატურული არტ-კაფე „ქარავანი“
16 აპრილი. 21:00

ფოტო: სალომე კიკალეიშვილი

„5 წუთი მაცადეთ და შემდეგ დავიწყოთ“ - ასე დაიწყო მუსიკოსმა მანანა მენაბდემ საღამო, რომელიც 16 აპრილს, ლიტერატურულ არტ-კაფე „ქარავანში“ გაიმართა.

დები იშხნელების ერთ-ერთი დის, თამარის შვილიშვილი, უკვე წლებია, რაც საქართველოს ფარგლებს გარეთ ცხოვრობს. ხანგრძლივი პაუზის შემდეგ, საქართველოში გამართულ მის შემოქმედებით საღამოზე, მის სიმღერებს მონატრებული საზოგადოება შეიკრიბა. საღამო, რომელიც 5 წუთის დაგვიანებით დაიწყო; საღამო, სადაც მუსიკოსმა თავისი იგავები წაუკითხა მსმენელს - ადამიანებზე, სიცოცხლეზე, სიძუნწეზე, მე-9 ცაზე... სადაც მისი შესრულებით, ოდნავი ნოსტალგიური ფერებით აჟღერდა ძველი რომანსები, ბულატ ოკუჯავას სიმღერები და აკაკის ლექსებზე შექმნილი სიმღერები, რომლებსაც ერთ დროს, მისი ბებია, თამარ იშხნელი ასრულებდა.

ზემოდან დანახული ჩვენება
ფილარმონია
14 აპრილი. 22:00

ფოტო: სალომე კიკალეიშვილი

არ გეგონით, ვინმეს ან რამეს ზემოდან ვუყურებდე. უბრალოდ, იმ დღეს, ფილარმონიის მესამე სართულზე, სადაც atelie ten'a-ს გაზაფხული-ზაფხულის კოლექციის ჩვენება იმართებოდა, ფეხზე დასადგომი ადგილიც არ იყო და ფოტოს კაცთან ერთად, პროჟექტორებთან აფოფხება და ჩვენების ზემოდან ყურება მომიწია.

მართალი გითხრათ, ამ ჩვენების მიმართ პირადად ჩემი ინტერესი - ადამიანის, რომელიც მოდების ჩვენებეზე არც წერით და არც სიარულით იკლავს ხოლმე თავს - საკმაოდ დიდი იყო. რადგან დღესაც ერთ-ერთ ტკბილ მოგონებად დამრჩა ატელიეს საპრეზენტაციო ჩვენება, რომელიც 2006 წლის ზაფხულში, AWORD-ის სახლში გაიმართა.

2007 წლის გაზაფხული-ზაფხულის ჩვენებამ, როგორც წესია, ისე ჩაიარა - უამრავი ტელეკამერით და „ვიპ“ სტუმრებით. თუმცა, უნდა ვაღიარო, რომ ამჯერად იმ შარმის და დახვეწილობის ნასახი არ იყო, რაც წინა ჩვენებას ახლდა. კოლექციაში, რომელიც მინიმალიზმამდე დაყვანილი მინიმალიზმი იყო, არც დაპიარებული, მილანიდან ჩამოტანილი ნაჭრები გხიბლავდა და აღარც სამოსის გრაციოზულობა და სილუეტი გჭრიდა თვალს.

ეკლექტიკის ელემენტები (რაც მოდის სამყაროში ახალი ნამდვილად არ არის, და ისიც გვინახავს, თუ როგორ მშვენივრად შეიძლება გამოიყურებოდეს, ერთი შეხედვით, ერთმანეთთან სრულიად შეუსაბამო სამოსი) მკაცრ შტრიხად გასდევდა ატელიეს ახალ კოლექციას, რომელიც უსიცოცხლო ერთფეროვნებით იყო დაღდასმული და რომელსაც ისე როგორც არასდროს, აკლდა სიცოცხლე. ალბათ სწორედ ამიტომაც ჰგავდა თითოეული მოდელი ასე ძლიერ ერთმანეთს და ინდივიდუალიზმი, როგორც არასდროს, ისე აკლდა გაზაფხული-ზაფხულის ერთფეროვან კოლექციას.

ავტორი: სალომე კიკალეიშვილი

სიახლეები

ყველა ვარსკვლავი

„ოპერასთან“ - ყველაზე ადვილი მისაგნებია. ის „კალა ჯგუფმა“ რევაზ ლაღიძის ქუჩის №2-ში გახსნა. დახასიათებისგან თავს შევიკავებ, მხოლოდ იმას მოგახსენებთ, რომ „ოპერასთან“, ცხადია, მხოლოდ კარგ მუსიკას უკრავენ, ინტერიერი გუგა კოტეტიშვილის შემოქმედებაა, იმისთვის, რომ კარგ გუნებაზე იყოთ, გიორგი ლეკიაშვილი ზრუნავს (ძალიან საშიში სახელი აქვს: სერვის მენეჯერი), ხოლო როგორი კოქტეილებით გაგიმასპინძლდებათ თამაზ დავარაშვილი - ეს თავადაც მოგეხსენებათ, რასაკვირველია, იმ შემთხვევაში, თუ მიგაჩნიათ, რომ ცხოვრება მშვენიერია და უნიჭო საღამოს გატარებას „ოპერასთან“ მისვლა სჯობს.

ავტორი: ანა კორძაია-სამადაშვილი

FM 94,3
TBC ბანკის სათავო ოფისი
12 აპრილი. 16:30

დღეიდან ქართულ რადიო სივრცეს, FM 94,3-ზე პირველი ინგლისურენოვანი რადიო - „რადიო-ჯიპა“ შეემატა, რომლის დამფუძნებელმა - ჟურნალისტიკისა და მედია მენეჯმენტის კავკასიურმა სკოლამ ახალი სიხშირის პრეზენტაცია თიბისი ბანკის სათავო ოფისში გამართა.

„რადიო-ჯიპას“ ძირითად მიზნობრივ ჯგუფს ინგლისურენოვანი აუდიტორია შეადგენს, რომელსაც საათში ერთხელ, ახალ ამბებს, საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ და მუსიკალურ პროგრამებს შესთავაზებენ. გარდა ამისა, ახალ სიხშირეზე რადიო NPR-ის (ამერიკის ნაციონალური საზოგადოებრივი რადიო) და ევროპის მაუწყებლობის გადაცემათა რეტრანსლაცია იგეგმება. „რადიო-ჯიპას“ ხელმძღვანელების განცხადებით, რადიოგადაცემებში განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმობა საქართველოსთვის და სამხრეთ კავკასიისათვის მნიშვნელოვან საკითხებზე ღია დისკუსიებს.

ავტორი: სალომე კიკალეიშვილი

illy coffee - ახალი გემო

1933 წელს ყავა „ილის“ მწარმოებლებმა მითი ხარისხიანი ყავის შესახებ რეალობად აქციეს. საჭირო კონცენტრანტებითა და არომატით სავსე სითხის წარმოება ქალაქ ტრიესტეში დაიწყეს და შემდეგ მთელ მსოფლიოს გადაწვდნენ. „ილის“ მომხმარებელი ქვეყნების ჩამონათვალს სულ ახალახანს საქართველოც შეუერთდა. ყავის ახალი ბრენდის წარდგენა კი კლუბ „მეიდანში“, აპრილის ერთ მზიან დღეს, საგანგებოდ გამართული მასტერკლასით დაიწყო.

თბილისში მოწვეული „ილის“ ექსპორტის მენეჯერს, ფრანჩესკო კასანის დაწვრილებით რომ არ განემარტა, თუ როგორ მოყავთ და რა პირობებში მზადდება ხარისხიანი ყავა, არასდროს დავფიქრდებოდი, რომ „გზა“ ყავის მირთმევის მარტივ პროცესამდე რაოდენ რთული ყოფილა. კლუბში შეკრებილი ბარმენები თუ დაინტერესებული პირები დიდი ყურადღებით ეცნობოდნენ მათთვის ახალი ყავის სახეობის წარმოების, დამუშავებისა და მომზადების სტრატეგიებს.

illy იტალიური ბრენდია, თუმცა აქტიურად თანამშრომლობს ყავის ქვეყანასთან - ბრაზილიასთან. მსოფლიოში 5 ფილიალი აქვს, ყავის 12-მდე სახეობის ნაზავს წარმოადგენს და ესპრესოსა და კაპუჩინოს გავრცელებას ემსახურება. ცნობისთვის: „ილის“ მსოფლიოში 5 მილიონამდე ადამიანი და 40 ათასამდე რესტორანი მოიხმარს. ამასთან, საქართველოში, ტრიესტეს უნივერსიტეტის ნებართვით, „ილის“ რეალიზატორმა BB-company-მ „ბარისტა სკოლის“ (რომელიც მომავალ ბარმენებს მოამზადებს) გახსნის უფლებაც მოიპოვა.

მართალია, საგანგებო მასტერკლასი ყავის მომზადების ტექნოლოგიაში BB-company-მ ამ საქმით დაინტერესებულთათვის მოაწყო, თუმცა ყავის მწარმოებლებისა და რეალიზატორების მთავარი „სამიზნე“ მაინც რეგულარული (და არა მხოლოდ რეგულარული) მომხმარებელია. ასე რომ, illy უკვე საქართველოშია და მისი დაგემოვნებისას, თქვენც შეგიძლიათ სიამოვნება უკანასკნელ წვეთამდე განიცადოთ.

ავტორი: მაია ცეცაძე

აქცენტები

მათთვის, ვისაც მუსიკა უყვარს.
მათთვის, ვისაც „ოზონი“ უყვარს.
და მათთვის, ვისაც უბრალოდ, დროის კარგად გატარება უყვარს.

20 მაისს. მხოლოდ ერთი დღით. ჟურნალი „ოზონი“ ეთნოგრაფიულ მუზეუმში სრულ კულტურულ ქაოსს და ბევრ, ბევრ სიურპრიზს გპირდებათ. რა ხდება?

პირველი ქართული მუსიკალური ჟურნალი „ოზონი“, რომელიც მაისში ერთი წლის ხდება, საკუთარ დაბადების დღეზე, ერთ დაუვიწყარ დღეს გაჩუქებთ. ეს ყველაფერი კი ეთნოგრაფიული მუზეუმის ტერიტორიაზე, 20 მაისს მოხდება. ამიტომ გაფრთხილებთ, რომ იქ ასულს არაფერი არ უნდა გაგიკვირდეთ. მაგალითად:

1. თუ გვერდით ელვის პრესლი ჩაგივლით ან... ან მადონა, ჯონ ლენონი ანდა ჯგუფი Prodigy, მთელი თავისი შემადგენლობით! - იმიტომ, რომ ეს „ორეულის“ კონკურსია, სადაც თქვენ უნდა მიიღოთ მონაწილეობა. აიჯაჯოთ, ისე როგორც თქვენი საყვარელი მომღერალი და... და მერე, ჩვენი საყვარელი ფოტოგრაფი დათო მესხი მუზეუმის ტერიტორიაზე გამართულ ძალიან სერიოზულ ფოტოსტუდიაში გადაგიღებთ ფოტოებს. რა იცით, იქნებ თქვენ გაიმარჯვოთ და თქვენი მადონური თუ ლენონური იმიჯი ჟურნალის შემდეგ ნომერში იხილოთ!

2. თუ გზაში - აი მანამ, ვიდრე მუზეუმისკენ დაიძრებით - ბავშვთა კოსტიუმირებული ორკესტრი შეგხვდებათ, რომელიც თქვენი საყვარელი ჰიტების შესრულებით ივლის ქუჩაში და გამვლელებს ხმამაღლა შესძახებს - ამოდი ეთნოგრაფიულში. მოდი დრო ერთად გავატაროთო! - ეს ხომ თქვენთვის კარგი განწყობის შესაქმნელად კეთდება.

3. თუ თქვენს გვერდით ვიღაცის გამწარებულ ხავილს გაიგებთ - ეს ხომ კარაოკეა, საიდანაც გამარჯვებული და პრიზებით ხელდამშვენებული შეიძლება წამობრძანდეთ!

4. თუ ჟურნალის რუბრიკაში „გაიცანი“ ნანახ მუსიკოსებს ცოცხლად მოუსმენ და მათ გვერდით ქუჩის მუსიკოსებსაც ამოიცნობ - ისინი ხომ მხოლოდ შენთვის დაუკრავენ.

5. თუ მუსიკალურ ბაზრობაზე ამოყოფ თავს - იმიტომ, რომ მუსიკალურ მაღაზიებთან ერთად, ამ ბაზრობაზე შენც შეგიძლია მონაწილეობის მიღება.

6. თუ „ოზონში“ ნანახ ყველა სახეს ერთად გადააწყდებით - იმიტომ, რომ საღამო აუცილებლად დაიხურება String-ის და საგანგებოდ თქვენთვის, ლონდონიდან ჩამოსული ნიკა კოჩაროვის და ჯგუფ Young Georgian Lolitaz-ის კონცერტით.

და კიდევ იმიტომ, რომ უამრავი სიურპრიზი დაგხვდებათ და... რაც მთავარია, ეს ხომ შენი დღე იქნება. დღე, რომელსაც „ოზონი“ გჩუქნის!

ავტორი: სალომე კიკალეიშვილი

ნანა ჩაჩუა
ფსიქოლოგი

ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

1. როგორი წარმოგიდგენიათ მიწიერი სამოთხე?

სამყარო ტყუილისა და ომის გარეშე ანუ „დიდება მაღალთა შინა ღმერთსა, მშვიდობა ქვეყანასა ზედა და კაცთა შორის სათნოება.“

2. თქვენი საყვარელი გმირი მხატვრული ლიტერატურიდან?

პრიამოსი (ჰომეროსის „ილიადა“). შვილის ცხედრის გამოსათხოვად მისულმა პრიამოსმა სიტყვით დააცხრო აქილევსის მრისხანება.

3. თქვენი საყვარელი ისტორიული გმირი?

ალექსანდრე მაკედონელი. სურვილებში მჟღავნდებიან ადამიანები. „ალექსანდრე რომ არ ვიყვე, დიოგენეობას ვისურვებდიო“- აზროვნების უპირატესობის აღიარება გონის სიდიადეა უსათუოდ.

4. ვინ არის თქვენთვის გმირი რეალურ ცხოვრებაში?

საქართველოს პატრიარქი, უწმინდესი და უნეტარესი ილია II. ხედვა, სიმშვიდე, მოქმედება - დროული, ნათელი, საქვეყნო.

5. თვისება, რომელიც ადამიანში ყველაზე მეტად მოგწონთ?

ღირსების განცდა.

6. თქვენი საყვარელი ჭეშმარიტება?

ახლა ჩვენ ორზე დგას სამყაროს საქმე - მე და შენ.

7. ჭეშმარიტება, რომელიც, თქვენი აზრით, ყველაზე მეტად გაზვიადებულია.

ყოფიერება განსაზღვრავს ცნობიერებას.

8. თქვენი საყვარელი საქმიანობა.

კითხვა, ფეხით სიარული და ფიქრი.

9. არჩევანის საშუალება რომ გქონოდათ, ვინ იქნებოდით?

კარგი ფსიქოლოგი.

10. თქვენთვის ყველაზე მეტად დამახასიათებელი თვისება?

ემპათურობა.

11. რას აფასებთ ყველაზე მეტად მეგობრებში?

შინაგან კულტურას.

12. თქვენი ყველაზე დიდი ნაკლი?

კონფლიქტის შიში.

13. თქვენი აზრით, რა არის ყველაზე დიდი უბედურება დედამიწაზე?

ომი.

14. რომელ ქვეყანაში იცხოვრებდით?

ბირმაში.

15. თქვენი საყვარელი ფერი?

წითელი.

16. თქვენი საყვარელი ყვავილი?

იასამანი.

17. ისტორიული გმირი, რომლის მიმართაც ყველაზე ანტიპათიურად ხართ განწყობილი?

ნერონი - უსასტიკესად პატივმოყვარე.

18. რა ბუნებრივი ნიჭით გსურთ რომ იყოთ დაჯილდოვებული?

მუსიკალურით. შევქმნიდი მუსიკალურ ნაწარმოებს სიმფონიური ორკესტრისათვის - „ქებათა - ქება სოლომონისა“.

19. როგორ სიკვდილს ისურვებდით?

მშვიდს.

20. თქვენი დევიზი?

აქ ვდგევარ და სხვაგვარად არ ძალმიძს.

21. რისი გეშინიათ ყველაზე მეტად?

„იმგვარ სიცოცხლის, სიკვდილს რომ ჰგავს და უარესია“.

22. საკუთარ თავს ყველაზე მეტად რომელ ისტორიულ პიროვნებას ამსგავსებთ?

მომწონს ნინა პოლტორაცკაია. უყვარდა. სიყვარული იყო მისი

წარსული, აწმყო და მომავალი.

23. რომელი წიგნის ავტორი იქნებოდით?

„ეკლესიასტეს“.

24. თქვენი ყველაზე უცნაური თვისება?

რეაქცია ზოგიერთ სიტყვებზე, ალერგიის სახით.

25. რა შემთხვევაში ცრუობთ?

როცა გამოცდას მიწყობენ.

26. ყველაზე ხშირად, ყოველდღიურ საუბარში რომელ ფრაზებს იყენებთ?

ჰო, კარგი.

27. რას ნანობთ ყველაზე მეტად?

ყოველდღიურობაში ანუ ამაოებათა ამაოებაში ჩართულობას.

28. განვლილი ცხოვრებიდან ერთი დეტალის შეცვლა რომ შეგეძლოთ, რას შეცვლიდით?

1968-1969 წლებს. დავრჩებოდი მცხეთაში.

29. რას მიიჩნევთ თქვენს პირად მონაპოვრად?

ფიქრის უნარს.

30. რაზე ოცნებობთ?

ეკოლოგიურ უსაფრთხოებაზე.

კომენტარი

ავტორი: დავით პაიჭაძე
ფოტო: ნიკო ტარიელაშვილი

ყველაზე რევოლუციურ რადიოს, რადიო 101-ს ერთი ასეთი არტი ჰქონდა: კმაყოფილი და დარდიმანდი თბილისელი ბიძაკაცი (მიშა მშვილდაძის ხმით) ცოტა აგრესიულად მიმართავდა ყველას: რას ერჩით, ძმაო, მაგ კაცს, მაგას ძველი, ნაღდი, გალაკტიონის დროინდელი თბილისი ახსოვსო. მერე აგრძელებდა იმის ჩამოთვლას, კიდევ რა ახსოვდა „მაგ კაცს“ და გიორგი სააკაძის გავლით ბუღა თურქამდე მიდიოდა. ბოლო ფრაზას - შეკითხვას - ეჭვი ახლდა: ვახტანგ გორგასალიც ხომ არ ახსოვსო? რასაც შალვა რამიშვილი აგებებდა განუმეორებელ ინტონაციას: მე მგონი, ახსოვს!

არტი პირველად რომ მოვისმინე, გემოზე ვიცინე და ჩავთვალე, რომ შევარდნაძის მეუფებას უხსოვარი დროიდან, ანუ 30 წლის მანძილზე ვერავინ გაატრიზავებდა უკეთ. მოგვიანებით კი მივხვდი, რომ არტს ჰქონდა სხვა, უფრო ღრმა შრე: ერთი კაცის ყელში ამოსვლის გარდა, ის დაგვცინოდა ჩვენ, რადგან ამბობდა: ყველაფერი ახსოვს ამ ერთ კაცს და ჩვენ ვენდობით მის მეხსიერებას. ჩვენ თვითონ ყველაფერი დავივიწყეთ, რადგან მას ახსოვს ჩვენ ნაცვლად. მან იცის ჩვენ ნაცვლად. ის (რაც გინდათ, ჩაწერეთ) ჩვენ ნაცვლად.

ალაგ-ალაგ ეს განწყობა ცოცხლობს დღესაც: დააკვირდით ქართულ მედიაში შევარდნაძისთვის გადახდილ პარაკლისებს; შეკითხვებს, რითაც ექს-პრეზიდენტს მიმართავენ; ვიღაცეებს ახლაც სწამთ - არის ამბები, რომელიც შევარდნაძეს ყველაზე უკეთ ახსოვს. დააკვირდით შევარდნაძის პასუხებსაც; იმავე რიგისაა, პოსტზე ყოფნისას რომ იძლეოდა: ბუნდოვანი, ბოლომდე უთქმელი, არაფრისმეტყველი მრავალმნიშვნელოვნებით გაჯერებული.

არადა, ეს განწყობა ადეკვატურია. შევარდნაძეს (აქ ეს უკვე ხელისუფლების კრებითი სახელია) არა მარტო ახსოვდა, არამედ სხვის მეხსიერებაში შლიდა იმას, რასაც ატარებდა თვითონ. 90-იანი წლებიდან მოყოლებული ბოლომდე, მისი მმართველობა სწორედ კოლექტიური მეხსიერების წაშლის არცთუ წარუმატებელი მცდელობა იყო. გაუშვი, ჩვენში ეცოცხლა გიორგი სააკაძისა და ბუღა თურქის ხსოვნას. მაგრამ უნდა დაგვევიწყა ის, რაც ცოტა ხნის წინ მოხდა. მითოლოგია გვერჩია ისტორიას.

საქართველოს აღდგენილი დამოუკიდებლობა იმდენად ტრაგიკულად დაიწყო, რომ ისტორიის საჩხრეკად არავის ეცალა. გაცილებით მნიშვნელოვანი საქმე გვქონდა - დაკავებული ვიყავით იდიოტური პოლემიკებით (გადახედეთ, რა, იმდროინდელ პრესას?!), მოგვიანებით კი - სამოქალაქო ომით. ის რა ერია, ვინც სახელმწიფოდ შედგომამდე სამოქალაქო ომი არ გაიარა! უბრალოდ, ჩვენ აქაც დავაგვიანეთ.

90-იანების დასაწყისში იმთავითვე მხოლოდ ერთეულები მიხვდნენ: კომუნისტებს არ ეთმობოდათ ეს ქვეყანა. 1992 წლიდან საქართველოში გაგრძელდა კომუნისტების მმართველობა, მოწიფული სოციალიზმის ძირითად სიკეთეთა თანხლებით. ბატონო? რეპრესიები ხომ მაინც არ ყოფილა? აბა ზვიადისტებს ვკითხოთ.

სპილბერგის „Jurassic Park“-ის ფინალში დინოზავრებს გამოქცეული პერსონაჟები ვერტმფრენით მიფრინავენ და სიქაგაცლილები ვერც ამჩნევენ, რომ სამშვიდობოს გასულებს ესკორტად არქეოპტერიქსები - ანუ ისევ მფრინავი დინოზავრები ახლავთ. საბჭოთა კავშირი დაინგრა, გვეგონა, თავი დავაღწიეთ, მაგრამ კომუნისტებმა 21-ე საუკუნემდე გვაცილეს. გირჩევთ, იპოვოთ და გადაიკითხოთ კავკასიური ინსტიტუტის გამოცემული ცნობარი საქართველოს 1995-1999 წლების ხელისუფლების შესახებ. საკვანძო და მეორეხარისხოვან ფიგურათა უმრავლესობის პოლიტიკური გენეალოგია პირდაპირ მიგიყვანთ 1917 წლის 25 ოქტომბერთან (ძველი სტილით).

განა ამ ხელისუფლებამ არ დაუსვა წერტილი ძმათამკვლელ ომს? განა ამ ხელისუფლებამ არ მოიტანა მყიფე, მაგრამ მაინც მშვიდობა? განა ამ ხელისუფლებამ არ დაუშვა სიტყვის თავისუფლება? განა მაშინ არ გაჩნდა სამოქალაქო სექტორი? განა ამ ხელისუფლების დროს არ ამოძრავდა ეკონომიკა? განა ამ ხელისუფლებამ არ მოუძებნა 21-ე საუკუნის საქართველოს ახალი - სატრანზიტო ქვეყნის ფუნქცია? რა თქმა უნდა: ყოველივეს საფასურად ამავე ხელისუფლებამ უსიტყვოდ მოითხოვა დუმილი და ბევრი რამის დავიწყება წარსულიდან. მოითხოვა და უსიტყვოდაც მიიღო. თუმცა, ორი პატარა ბზარი მაინც გაუჩნდა ჩვენს შელესილ თუ ამოქოლილ მეხსიერებას: საქართველოს პარლამენტმა პენსია დაუნიშნა კომუნისტური რეპრესიების მსხვერპლთ და ავთანდილ ქურხულმა გამოსცა წიგნი სამედიცინო სფეროში რეპრესირებულთა შესახებ: კომენტარების, დოკუმენტებისა და მოკლე ბიოგრაფიების კრებული.

არასწორია, როცა ამტკიცებენ, საქართველომ დრო დაკარგა, ამ ხნის მანძილზე ლუსტრაციის კანონი რომ არ მიიღოო. დროს კარგავ მაშინ, როცა შანსი გაქვს და არ იყენებ. საქართველოს შანსი არ ჰქონია. დროს ის ახლა კარგავს. ახლა ხომ მაინც ვაცნობიერებთ, რომ არ შეიძლება, ხელისუფლებაზე ჩამოკიდო ის, გაუსწორო თუ არა თვალი საკუთარ წარსულს.

ბოლომდე ვერ ვხვდები, რატომ გადაიღეს გერმანელებმა ფილმი „სხვების ცხოვრება“ ახლა, მათ ქვეყანაში კომუნიზმის მარცხისა და ლუსტრაციის ამოქმედებიდან 15 წლის შემდეგ. ალბათ, იმიტომ, რომ გერმანიაში მოქალაქეები დღემდე აკითხავენ შტაზის არქივებს თავიანთ დოსიეთა სანახავად - ბევრისთვის ეს წარსული დღესაც აქტუალურია. ან ეგებ იმიტომაც, რომ შტაზის მსხვერპლთა შვილებს არ ახსოვთ, არ ესმით და დიდად არც ანაღვლებთ, რა ხდებოდა მათი მშობლების თავს 20-30 წლის წინ. ერთი შესაძლო მიზეზიც: გერმანია მეორე ათეული წელია, ერთიანია, მაგრამ საიმისოდ, რომ ყოფილმა დასავლელებმა და აღმოსავლელებმა საერთო ბედი შეიგრძნონ, საჭიროა, მეორეთა ტკივილები და ისტორია პირველებმაც განიცადონ.

„სხვების ცხოვრებამ“ წელს „ოსკარი“ მიიღო საუკეთესო უცხოური ფილმისათვის. ქართული კინოთეატრები მის ჩვენებას არ ჩქარობენ. თუ სურათის რუსულ ენაზე დუბლირებას ელიან, შეიძლება, ლოდინი უსასრულოდ მოუხდეთ. რატომ უნდა გაუშვან რუსეთში ფილმი, რომლის ანტიგმირები დღეს იქ მთავარი დადებითი პერსონაჟები არიან? საიდუმლო სამსახურის ყოფილი პოდპოლკოვნიკები, მაგალითად. ქართულ ენაზე მზად არის ძალიან კარგი სინქრონული თარგმანი, მაგრამ რა ვუყოთ ეჭვს - მივა კი მაყურებელი ამ ფილმის სანახავად კინოში? „სხვების ცხოვრებაში“ არც სპეცეფექტებია, არც კომიზმი და არც სელებრითები, როგორც მაგალითად, „დედოფალში“ - ცოცხალი პროტოტიპებისადმი უაღრესი ტაქტით გადაღებულ და ზედმიწევნით საშუალო ფილმში.

ან როგორ უნდა დააბა მაყურებელი „სხვების ცხოვრების“ ანონსითა თუ რეკლამით? წარმოიდგინეთ ხმა, სამიოდ თბილისურ კინოთეატრში გამავალი ნებისმიერი ფილმის სარეკლამო რგოლს რომ ადევს: „ხელოვანის ბედი ტირანულ სახელმწიფოში: კულტურის ავხორცი მინისტრი მსახიობის სიცოცხლეს იწირავს!“ ან „ვინ არის იგი: რეჟიმის მსახური თუ ფარული დისიდენტი?“ ან „ვინც გიყვარს, ის გიღალატებს. შენი მტერი - შენი მხსნელია! რა აზრი აქვს სიმართლეს, რომელსაც გვიან შეიტყობ? ორშაბათიდან, კინოთეატრ „ოქტომბერში“, ფლორიან ჰენკელ ფონ დონერსმარკის ოსკაროსანი ფილმი „სხვების ცხოვრება!“ როგორია?

შეიძლება, „სხვების ცხოვრება“ მართლა პლაკატური ფილმია. ან მორალისტური, სწორხაზოვანი; ან, თუ გნებავთ, ნაკლებ ადამიანური; ან სულაც ნაკლებ დამაჯერებელი. მე არ ვიცი, როგორ განვიხილო ის, როგორც სურათი, როგორც რეჟისორის, ოპერატორის, მხატვრის და ა.შ. ნამუშევარი. ჩემთვის ეს არის ამბავი, რომელიც აუცილებლად ამოვა ჩვენი მეხსიერების პალიმფსესტიდან, თუ მას გადავფხეკთ უკანასკნელი ფენის მოსაცილებლად. ეს ყველაფერი იყო სულ ახლახანს და, სხვისი არ ვიცი, მე კი ძალიან დრამატულად მეჩვენება, რომ იმ წლებში დაბადებულმა თაობამ არაფერი უწყის კომუნისტების სიქველეებზე. 90-იანი წლების დანგრეულმა განათლების სისტემამ გაამართლა: იმდროინდელ მმართველ ელიტას სრული ალიბი შეუქმნა მომავალი თაობის თვალში. რა დამავიწყებს: 5 წლის წინათ ერთ ინტერვიუში სტუდენტი, 18 წლის მომავალი ჟურნალისტი ცეკას ყოფილ მდივანზე მეუბნებოდა, არ მაინტერესებს, რას ამბობდა ეს კაცი 1989 წლის აპრილში, რადგან დღეს იგი... ბედის ირონიით, ეს ყმაწვილი მერე ჩემი სტუდენტი გახდა.

არცოდნა, პრინციპული დაუინტერესებლობა, ინდიფერენტულობა - გახლავთ შედეგი პოსტკომუნისტურ ეპოქაში ექს-კომუნისტების და ჩვენი, საზოგადოების, მოქალაქეების ერთობლივი მუშაობისა. ამ დროს გერმანული „სხვების ცხოვრება“ ამბობს, რომ სხვების ცხოვრება - ჩვენი ცხოვრებაა, შენი ცხოვრებაა. მგონია, ფილმი ერთსა და იმავეს ეუბნება გერმანელ მაყურებელსაც და ჩვენც, არაგერმანელებს: ჩვენ საერთო ბედი გვაქვს. მაგრამ შეიძლება ვერ ვხვდებოდეთ ამას ერთსა და იმავე დროს სხვადასხვა სივრცეში. ჩვენი უღრმესი კავშირები შეიძლება ვერ ამოიცნო დროის გასვლის შემდეგაც, როცა ერთსა და იმავე სივრცეში მოვხვდებით. გაბედე, გაუსწორე თვალი სიმართლეს, გააცოცხლე შენი მეხსიერება და ეგებ, უკეთ გავუგოთ ერთიმეორეს. პატიება შეიძლება დავიწყების გზითაც, მაგრამ სჯობს, იცოდე და ისე დაიცალო შურისგებისგან. სჯობს, არ წაუყრუო, არამედ გაიცნობიერო და დაძლიო.

რა გააჩმახე ამ ჭკუის სწავლებითა და მორალის კითხვით? ბოლოს და ბოლოს, კინოა, ის ხო არ არი... ჩვენც გვაქვს ეგეთი „знаковый“ კინო. თან კარგახნით ადრე გადავიღეთ, სულაც კომუნიზმის დროს.

კი ბატონო, მაგრამ რა იყო „მონანიება“ 1986 წელს? როგორ გავიგეთ ის მაშინ და როგორ გვესახება ეს ფილმი დღეს, 20 წლის შემდეგ? ამჯერად მრავლობით რიცხვში ვერ ვილაპარაკებ. ვფიქრობ, თენგიზ აბულაძის სურათმა მოახდინა ლეგალიზება, არტიკულირება ინფორმაციის, რომელსაც მაშინ გაცილებით მეტი ადამიანი ატარებდა, ვიდრე ახლა. იგავისა და პირობითობათა ენა „მონანიებაში“ სრულიად შეგნებულად ისე იყო გაცვეთილი, რომ ერთმნიშვნელოვნად აღძრავდა სავსებით კონკრეტული ეპოქის განცდას. „მონანიება“ შეიძლება ქცეულიყო ბიძგად ჯერ გაგების, გაცნობიერების და შემდეგ, ალბათ, საკუთრივ მონანიებისათვის. თავისთავად ფილმში არავინ არაფერს ინანიებს. მეტიც, ზეინაბ ბოცვაძის პერსონაჟი, მგონი, უფრო იმას ნანობს, რომ ყველაფერი მის წარმოსახვაში მოხდა და რეალურად უძლურია, რამე იღონოს დამაქცევარის წინააღმდეგ. უფსკრულში მოსროლილი ცხედარიც უფრო იმის სიმბოლოა, რომ შენ იკვეთ შენს წარსულს მას შემდეგ, რაც მისი მალვა და იძულებით გამჟღავნება გიკლავს მომავალს. აქ იწყება განსხვავება ჩვენსა და გერმანელებს შორის.

საქართველოში ბევრმა იცის, რომ ბნელით არის მოცული ეროვნული მოძრაობის ერთი ნათელი ფურცელი: ზვიად გამსახურდიას მომხრეებითურთ შეჭრა „კაგებეს“ შენობაში და იქაურობის მიმორბევა. რა დოკუმენტაცია განადგურდა მაშინ, ზუსტად ვერავინ ამბობს. აი, ახალ დროში მეხსიერების წაშლა კი სწორედ ამ აქციით დაიწყო. გერმანიაში სულ პირიქით მოხდა: ვისაც კომუნისტები სძულდა, ასევე შეიჭრა გდრ-ის „კაგებეს“, იგივ შტაზის შენობაში და იქაურ ოფიცრებს არ დაანება დოკუმენტების განადგურება. მერე ის ხალხი ხელისუფლებაშიც მივიდა და მიიღო ლუსტრაციის კანონი, რომელმაც ყოველ მოქალაქეს უფლება მისცა, ენახა საკუთარი თავი საიდუმლო პოლიციის დოსიეში, ამასთან, მისაწვდომად აქცია შტაზის ოფიცრებისა და აგენტების ვინაობა. და ამას არ გამოუწვევია სამოქალაქო დაპირისპირება გერმანიაში, არ გაუღვივებია ბოღმა, არ აღუძრავს ხალხი შურისგებისათვის. ყველაფერს სახელი დაერქვა და თავის ადგილი მიეჩინა. „სხვების ცხოვრება“ ამას ჰყვება და ჩვენთვის ის მართლაც სხვების ცხოვრებაა: აქ, საქართველოში მსგავსი არაფერი მომხდარა. 2003-ის ნოემბრის შემდეგ გვარწმუნებდნენ, ქვეყანაში გრანდიოზული თვითლუსტრაცია განხორციელდა, ვინ ვინ არის, ისედაც, კანონის გარეშეც ნათელიაო. მაგრამ სანამ ახალმა თაობამ არაფერი იცის, სანამ ასეთი კანონი არ მოქმედებს, სად არის გარანტია, რომ, მაგალითად, შუახნის, ჯან-ღონით სავსე, ბიზნესს მოკიდებული და პოლიტიკიდან გარიყვით განაწყენებული ყოფილი კომკავშირლები არ დაბრუნდებიან ხელისუფლებაში? ეს პრობლემის პრაქტიკული განასერია. მორალურზე კი, რომელიც პრაქტიკულს აღემატება, მგონი, ვილაპარაკე.

არქივები დუმან, თქვა ერთმა ქართველმა პოეტმა 1994 წელს. მანვე, იმავე წელს წესი აუგო ყველაზე გაცვეთილ, რომ არა ვთქვათ, ყბადაღებულ ქართულ სიმბოლოს: „ეს გზა საროსკიპომდე მიმიყვანს? არა, ეს გზა საროსკიპომდე არ მიმიყვანს. მაშინ რა საჭიროა გზა, რომელიც საროსკიპომდე არ მიმიყვანს?“

რაღა ვთქვა? თუ დანიშნულების ადგილი „ტაძარია“ (მისი სიმბოლური გაგებით), ჩანს, სჯობს, გზად კაგებეს არქივებში შევიაროთ. სულერთია, რაც დარჩა - 20%25, მეტი თუ ნაკლები. 90-იან წლებში გერმანელებს ამ გზაზე სწორედ ტაძრიდან გამოსული კაცი - ყოფილი პროტესტანტი მღვდელი იოაჰიმ გაუკი გაუძღვა. არქივებიდან გამოსულნი გზასაც უკეთ გავიკვლევთ, სიმართლეს დავადგენთ და მეტაფორებითა თუ იგავებით დაუსრულებელი ლაპარაკიც აღარ დაგვჭირდება.

წერილი იორდანიიდან

ავტორი: თამარ ბაბუაძე
ფოტო: გოგიტა ბუხაიძე, სანდრო ნავერიანი

ერთი კვირით სამოგზაუროდ წასულები შინ წერილებს არ წერენ. მით უმეტეს, თუ ამ ერთი კვირიდან ორ დღეს იმ ქალაქში ატარებენ, რომელზეც მარტო ამ ჟურნალში უამრავმა დაწერა - მაინც გეტყვით - სტამბოლში... მაგრამ მე იორდანიაში ზუსტად იმიტომ წავედი, რომ იქედან წერილი მომეწერა. იქ ოთხი სრული დღე, სამი სრული და ერთიც ნახევარი ღამე გავატარე, მაგრამ ამ 90 საათის განმავლობაში იმდენი შთაბეჭდილება, შოკი, ქვიშა და ბედუინი დავიგროვე, რომ ზაფხულის გრძელი ღამისხელა ათასერთი ღამეც არ მეყოფა თავიდან ბოლომდე მოსაყოლად. მაინც ვეცდები ლოგიკური რეგლამენტი დავიცვა. გწერთ წერილს იორდანიიდან. დედოფალ ალიას სახელობის ამანის საერთაშორისო აეროპორტში ვზივარ.

ძველ დროში ამანს რაბათამონი ერქვა და ამ სახელით ბიბლიაშიც მოხსენიებულია. შემდეგ, რომაელების ეპოქაში, ნამდვილი რომაული სავაჭრო ცენტრი გახდა და ფილადელფია ეწოდა. დღეს ამანი იორდანიის სამეფოს დედაქალაქია და გასული ათასწლეულების გასახსენებლად რომაული ამფითეატრიც ამშვენებს და ძველი ციტადელიც, მაგრამ ის დღეს უკვე ნამდვილი აღმოსავლური მეგაპოლისია.

ხამსა

თვითმფრინავის ილუმინატორში მკითხაობა გამიგრძელდა. გაჩახჩახებული ქალაქი რომ დავინახე, დავასკვენი, რომ უკვე ამანის თავზე ვფრინავდით, მაგრამ მერე დავეჭვდი. შუქი ქვევით ისე უსწორმასწოროდ გაიწელა, რომ განათებულ მიწას ქალაქის ფორმა ვერაფრით მივეცი.

ეს ვერც შემდეგ, ძირს დაშვებისას, მოვახერხე. ამანი არის ქალაქი, რომელიც ქალაქების დაგეგმარების მსოფლიოში აპრობირებული არც ერთი მეთოდით არ დაუგეგმარებიათ. ამიტომ გზის დამოუკიდებლად გაგნება აქ თითქმის შეუძლებელია. ამანს არ აქვს ერთი დიდი მოედანი, რომელიც ერთმანეთის გასწვრივ სხივებად ჩამწკრივებულ ქუჩებს მოუყრიდა თავს - როგორც ეს პარიზშია; არც კვადრატები და ზოლები - როგორც ნიუ იორკშია, არც ვესტ და ისტ ენდები და არც აღმოსავლეთ და დასავლეთ ბერლინები... რა ქნას, როგორ გაიგნოს გზა საწყალმა ტურისტმა ამანში?

არადა, მეც ტურისტი ვარ. ჩემს ტურს იორდანიის ტურისტულმა საბჭომ ასე დაარქვა: პრეს-ტური საქართველოდან. ხუთნი ვართ, ანუ როგორც იორდანიაში ამბობენ, „ხამსა“: ორი ტურ-ოპერატორი, ერთი ფოტოგრაფი, ერთი ჟურნალისტი და სანდრო, რომელიც თავის მხრივ ბევრია: სამი ფოტოაპარატი აქვს წამოღებული და შავ-თეთრი, ფერადი და ფართო ფირები, ყველაფერი თან დააქვს. ეგ იგივეა, მე რომ სამი ფერის ავტოკალმით დავდიოდე და ფერად ფურცლებზე ვწერდე... არა, არა, ეს უბრალოდ, უკბილო ხუმრობაა. მეპატიება. 8 აპრილის შემდეგ ან მივფრინავ, ან გასაფრენად ვემზადები. სასტუმროსკენ გზად ვცდილობ, გავარკვიო, რომელი მეფის ცოლი იყო დედოფალი ალია, მაგრამ ინგლისური ენის უცოდინარი მძღოლი ვერაფერს ხვდება და გრძელ კითხვით წინადადებას ასეთივე გრძელი, მაგრამ გაუგებარი არაბული ტექსტით პასუხობს. ის მთელ იორდანიაში, მგონი, ერთადერთი გამონაკლისია. თითქმის ყველა იორდანელმა, რომელსაც რამენაირი შეხება შეიძლება ჰქონდეს ტურისტთან, იცის 10 სიტყვა ინგლისური, 9 სიტყვა - იტალიური, 8 სიტყვა - ესპანური და 2 სიტყვა - ჩინური. კონტაქტშიც ეგრევე შემოდიან. ასეთია სალიმიც - ჩვენი მეორე მძღოლი და გამყოლი მთელი ოთხი დღის მანძილზე. თავისი დამტვრეული ინგლისურით გველაპარაკება და პირველად სწორედ მისგან ვგებულობ, რომ ამანი მართლაც ასეთია - სპონტანურად გაზრდილი ქალაქი. 90-იანი წლების დასაწყისში აქ მხოლოდ რამდენიმე ათასი ადამიანი ცხოვრობდა. შემდეგ ერაყში, ისრაელში და პალესტინაში მომხდარი ამბების გამო, იორდანიას უამრავი ლტოლვილი მოაწყდა და ქალაქიც თანდათან, წლიდან წლამდე 2 მილიონამდე გაიზარდა. ზოგმა დიდი ქვის ვილები აიშენა, ზოგი ასანთის კოლოფებივით მჭიდროდ ჩადგმულ თეთრ კორპუსებში შესახლდა. და ამიტომაც მიიღო ქალაქმა უსწორმასწორო, ქაოტური ფორმა, არცერთ ტურისტულ რუკას რომ არ ექვემდებარება, ისეთი.

ჩვენი „რედისონი“ ამანის რომელ ნაწილში დგას, ახლაც მხოლოდ დაახლოებით ვხვდები. სასტუმროში, გამთენიისას, ხანგრძლივი შემოწმების შემდეგ შევდივართ. ზუსტად ამ „რედისონში“ 2005 წელს საშინელი ტერაქტი მომხდარა. ტერორისტმა ქალმა და კაცმა თავი პირდაპირ სასტუმროს ფოიეში აიფეთქა, როცა ვესტიბიულში მექორწილეთა დიდი ჯგუფი შევიდა. დაიღუპა 35 კაცი, მათ შორის, ნეფე-პატარძლის მშობლებიც იყვნენ. იმავე დღეს, „რედისონის“ აფეთქებიდან რამდენიმე წუთში ერთმანეთის მიყოლებით ამანის კიდევ ორი დიდი სასტუმრო აფეთქდა. მას შემდეგ უსაფრთხოების უმკაცრეს ზომებს ყველა სასტუმროში ზედმიწევნით იცავენ და რენტგენის სხივებში თითოეულ სტუმარს ყოველ შესვლა-გამოსვლაზე ატარებენ. იორდანიის დაზვერვის სამსახურის დამსახურებაა თუ მსოფლიო გეოპოლიტიკის განმსაზღვრელ სახელმწიფოთა ძალისხმევა, დაზუსტებით არ ვიცი, მაგრამ ფაქტია - 2005 წლის შემდეგ ამანში ტერაქტი აღარ მომხდარა. და დღეს იორდანია ის ქვეყანაა, სადაც მთელ ახლო აღმოსავლეთში ყველაზე არხეინად ძილია შესაძლებელი. ამიტომ ტერაქტგადატანილი „რედისონის“ მე-11 სართულზე მეც მშვიდად მეძინება მოლას ცისკრის ლოცვისა და განათებული ქალაქის მშვიდი გუგუნის ფონზე.

ფიქრი სასტუმროში, სანამ მძღოლი მოვა

დილას ამანმა ფერი საერთოდ დაკარგა. ღამის შუქი ჩაქრა და მოჩვენებითი სიჭრელეც გაქრა. ახლა ქალაქი ისეთივე თეთრია, როგორც ჩემი პირსახოცის ხალათი. არც მწვანე ლაქები ჩანს სადმე და არც ადამიანები.

ამ ქალაქში ფეხით იშვიათად დადიან. ტურისტები კი იორდანიაში მხოლოდ ამანის სანახავად არასდროს ჩამოდიან. ქვეყნის ჩრდილოეთში მდებარე დედაქალაქი უფრო სატრანსფერო პუნქტივით და იმ კონტრასტების შესაგრძნობად არის, რაც იორდანიას უხვად აქვს.

თუ ამანს ამშვენებს უამრავი სუპერთანამედროვე ტექნიკით აღჭურვილი კლინიკა, მაღალსართულიანი ბანკი, ბიზნესცენტრი, მდიდრული ვილა და ხუთვარსკვლავიანი სასტუმრო (ერთი ბაბილონის გოდოლის რეპლიკაც კი გახლავთ და ალბათ არც გაბარიტებით ჩამოუვარდება მას), ქვეყნის სამხრეთ-დასავლეთით, ვადი რამის უდაბნოში თითქმის არაფერი შეცვლილა: ბედუინები კვლავაც მხოლოდ ვარსკვლავების შუქს ცნობენ ისე, როგორც საუკუნეების წინათ მათი წინაპრები და ლოყების ჩაბერვით ეწევიან ღამისგან ჩაშავებულ ქვიშაში ჩადგმულ ნარგილეს. ვადი რამში ღამით ისეთი სიჩუმე დგას, ვერსად სხვაგან რომ ვერ მოისმენ, ქვეყნის უკიდურეს სამხრეთით, წითელი ზღვის ნაპირას გაშენებულ აქაბაში კი ამ დროს საშინელი რუზრუზია: გასარუჯად და დასასვენებლად ჩასული სტუმრები უზარმაზარი სასტუმროების თანამედროვე კომფორტს ამ ეგზოტიკურ გარემოში ხარბად ეწაფებიან. პარალელურად, ამანიდან ორი საათის სავალზე მშვიდად დგას თითქმის სრული სახით გადარჩენილი ძველ ბერძნულ-რომაული ქალაქი ჯერაში და დღეს მას მხოლოდ მუზეუმივით ათვალიერებენ. და ბოლოს, აქვეა იორდანიული კონტრასტებისგანაც კი სრულიად ამოვარდნილი ქალაქი, იორდანიის ყველაზე დიდი კონტრასტი და საგანძური - პეტრა. ეს მოვარდისფრო ქვის ქალაქი დროის და ადგილის შეგრძნებას საერთოდ მაკარგვინებს და შესაბამისად უკვე ვერც იმას ვხვდები, რომ ქვეყანას, რომელსაც ოთხდღიანი მარათონით ვსტუმრობ, იორდანია ჰქვია...

მძღოლი მოსულა. ტურისტული ტრანსფერის დროა. წავედით. გზად სანახავი არაფერია. ცვლილება ლანდშაფტში მინიმალურია. ხრიოკი მიწა, უბრალოდ, დროდადრო უფრო დამსკდარი ჩანს, ხანდახან კი აქა-იქ თითო-ოროლა ხეს და ბუჩქსაც ვხედავთ. ამ ხუთსაათიანი მგზავრობის დროს, როცა ფოტოკამერები უქმად აწყვია, საკუთარ ფიქრებთან მარტო დარჩენილი ტურისტის ერთადერთი მეგობარი Lonely Planet-ი ხდება. სანამ ტურისტი საკუთარი თვალით ნახავდეს, ის Lonely Planet-ის წიგნში კითხულობს, თუ როგორ ნახეს ეს ადგილები მასზე უფრო სტაჟიანმა და გამოცდილმა ტურისტებმა ადრე.

მეც ასე ვარ. მეთიუ თელერი, მინიბუსის ჯაყჯაყში, ვადი რამზე მიამბობს. ბოლოს ჩვენც ჩავდივართ.

ვადი რამის უდაბნოში 500-მდე ბედუინი ცხოვრობს. თითოეულ კარავს თავისი მისამართი აქვს. ამ მისამართებზე ბედუინები ხან აქლემებით, ხანაც ჯიპებით დადიან.

ბედუინი „ვიზიტკით“

„ქვიშაზე ალერგია მაქვს. მე ზღვა მიყვარს და სიმწვანე“ - სკანდინავიელივით და თან პოეტურად ამბობს ჩვენი მძღოლი სალიმი. არადა, წარმოშობით პალესტინელია. ცხელი ქვიშის ნაკლებობას არც მისი ნამდვილი სამშობლოშო უჩივის, მაგრამ სალიმს მაინც სიმწვანე და ლურჯი წყალი უყვარს. ამიტომ ჩვენზე ცოტა ნერვიულობს კიდეც, როცა ვადი რამის უდაბნოში უცნობ ბედუინთან ღამის გასათევად გვტოვებს. თვითონ ალერგიის სამკურნალოდ აქაბაში მიდის.

უდაბნოს ინფრასტრუქტურა მაოცებს. ყვითელი დიუნებისთვის ისეთივე შესასვლელი გაუკეთებიათ, როგორც ეთნოგრაფიულ მუზეუმებს აქვს. ბეტონის მაღალი კედლის მიღმა, რომელიც უდაბნოს და გზას ჰყოფს, მხოლოდ იმ შემთხვევაში მოხვდები, თუ ბილეთს იყიდი. მანამდე აუცილებლად რომელიმე ბედუინს უნდა გაურიგდე და გიდობა სთხოვო. თან ტრანსპორტზეც მოელაპარაკო. რომელი გირჩევნია: ბოლომდე ეგზოტიკის თამაში და აქლემების ქარავანში ჩაბმა თუ ღია ჯიპიდან გარემოს დათვალიერება?

ჩვენ, როგორც წინდახედულმა ტურისტებმა, ჭკუას მოვუხმეთ და ვადი რამელ ბედუინს წინასწარ მოველაპარაკეთ, ჩამოსვლამდე. თან მასზე ნაცნობობით გავედით. თურმე, უდაბნოშიც ასეა - ნაცნობობა ჭრის. სხვა შემთხვევაში, ბედუინები საკითხს ნაკლები პასუხისმგებლობით უდგებიან, შეიძლება შეხვედრის დროც დაავიწყდეთ და მერე სად მიდიხარ? გარშემო მხოლოდ შერეული ტიპის გზები, გაურკვეველი დანიშნულების თითო-ოროლა ბეტონის შენობა და უამრავი უცნობი ბედუინია... დაშავებით არავინ არაფერს დაგიშავებს, მაგრამ მაინც სიფრთხილეს თავი არ სტკივა. თან უსიამოვნო მოულოდნელობების წინასწარი ალაგმვა ჭეშმარიტი ტურისტების წესია. ჰოდა, იმას გეუბნებოდით, რომ ჩვენც ასე მოვიქეცით და ბედუინს, ეიდ საბაჰს, იმეილი მივწერეთ...

ეიდს შავი, გრძელი კაბა აცვია, თავზე თეთრი ჩალმა ახურავს, ტურისტებს თავის „ვიზიტკებს“ ურიგებს და adsl-ს იყენებს. უფასო და 1 გიგაბაიტიანი იმეილით yahoo უზრუნველყოფს. ლეპტოპით აქლემზე ჯდომა არ ახასიათებს, სამაგიეროდ ელექტრონულ ფოსტას ბედუინების სოფელში რეგულარულად ამოწმებს.

ეს სოფელი ვადი რამის უდაბნოს შესასვლელში გაუშენებიათ. პატარა ქვის სახლებიან დასახლებას, ქვისავე დაწყებითი სკოლა, მეჩეთი, გზები და ხო - ინტერნეტ-კაბელები აქვს.

აქეთ უდაბნოა. სოფელში, ძირითადად, ბედუინების ოჯახები ცხოვრობენ. იქ გავლისას გარეთ იშვიათად წააწყდები ვინმეს. შეიძლება რომელიმე ყორესთან თმაგაწეწილი, ფეხშიშველა და ძალიან ლამაზი ბავშვები გორაობდნენ და თუ ფოტოს გადაუღებ, მაშინვე პოზიორობა დაიწყონ. ზოგმა შეიძლება თან გაყოლაც გთხოვოს, განსაკუთრებით თუ უდაბნოში ტურს მორჩი და უკვე შინ მიდიხარ - ცივილიზაციისკენ. ეიდის ოჯახიც - ცოლი და ორი შვილი ამ სოფელში ცხოვრობს. თვითონ, მშობლები და ბიძაშვილები კი - უდაბნოში, კარავში. ეიდი ტურისტებს ემსახურება და ოჯახსაც ამით არჩენს.

ერთხელ მასთან ერთი ფრანგი ჩასულა, სახელად ჟან-მარი. უდაბნოში რამდენიმე დღის გატარებას ფრანგზე იმხელა შთაბეჭდილება მოუხდენია, რომ ეიდთან ერთად რამდენიმე თვე კიდევ დარჩენილა, შემდეგ კი სახელიც გადაუკეთებია და ახლა აბუგასპარი ჰქვია. ეივადი დთან ისევ ხშირად ჩამოდის ხოლმე. მისი იმეილი სწორედ ამ ფრანგმა მოგვცა - გიპატრონებთ, ჩემი ძმა არისო. ძმობის და მეგობრობის გაგება უდაბნოს ბედუინებს ზე-რანგში აქვთ აყვანილი.

აბუგასპარის ამბავი იშვიათი გამონაკლისი არ გახლავთ. მარტო ეიდმა ასეთი უამრავი იცის. მაგალითად, აი, იმ ახალზელანდიელი ქალის ისტორია, იორდანიაში უდაბნოში ტურისტად რომ ჩამოსულა. მერე თავისი გიდი ბედუინი რომ შეჰყვარებია, თავისი ტურისტული ზურგჩანთით იქვე რომ დარჩენილა და მთელი ცხოვრება კარავში გაუტარებია... ვუსმენ ეიდის ამ ისტორიას, მაგრამ გულში მაინც მიხარია, რომ აქ უკვე თბილისში ნაპოვნი სიყვარულით და საკუთარ გრძნობაში მტკიცედ დარწმუნებული ჩამოვედი...

ეიდს პიტერ ო'ტულის სახელიც გაუგია. უდაბნოს ქვიშაში 15-ოდე წუთით გვატარებს ჩუმად, მერე კი იმ ადგილამდე მივყავართ, სადაც ჰოლივუდელებს „ლორენსი არაბეთიდან“ გადაუღიათ. თვითონ არც ეს ფილმი უნახავს და არც ვადი რამში გაჩაღებული გადაღებები ახსოვს, მაგრამ ფილმის ისტორიას ისე გვიყვება, როგორც ლეგენდას. ჩვენ ხომ უდაბნოში ვართ. აქ ლეგენდები და გადმოცემები ფასობს. უსასრულო, მოწითალო ქვიშას ზმნის ეს ფორმები - „უცხოვრია“, „შეჰყვარებია“, „მოხიბლულა“ და ა.შ. - მეტ მისტიკას ჰმატებს.

„ქალის და მამაკაცის ეს ფიგურები ჩვენს უძველეს წინაპრებს ამოუკვეთიათ“ - ამბობს ეიდი და ერთ-ერთი გამოქვაბულის კედელზე ნახატს გვაჩვენებს. მერე ჩუმდება და უფლებას გვაძლევს, ემოციებს გასაქანი მივცეთ. ემოცია იმხელაა, მხოლოდ უგერგილოდ თუ გამოვხატავთ. იმის გადმოსაცემად, რასაც განვიცდი, ემოციის გამოხატვის ყველა არსებული ხერხი ახლა უნიათო მცდელობად თუ მეჩვენება. მხოლოდ იქაურობის აღწერა და ბევრ ლაქლაქში დაცლა თუ მიშველის, მაგრამ ამასაც ვერ გავაკეთებ იმიტომ, რომ ჟურნალისტური ალღოთი ვხვდები: თუ გინდა ვინმეს უდაბნო აუწერო, ჯობია, ფოტოებს შეახედო.

ეიდი ამბობს, რომ ვადი რამის უდაბნოში 500-მდე ბედუინი ცხოვრობს. მისი დედ-მამაც სადღაც აქ ყოფილან. ჩემი მასპინძლის მოხუც მშობლებთან აუდიენციას მოკრძალებული ტონით ვითხოვ, მაგრამ მოკრძალებული ტონითვე უარს ვიღებ. „შორს არის“ - მეუბნება ეიდი, მაგრამ ალბათ მიზეზი უფრო ისაა, რომ ჩვენს ტურში ეს არ შედის. მშობლებთან რომ წამიყვანოს, მერე იმას ვეღარ მოასწრებს, რაც იმ საღამოს ჩვენთვის აქვს დაგეგმილი.

„მაინც რამდენად შორს“ - არ ვეშვები მე. „ძალიან შორს“ - ბედუინური მისტიციზმით და თან მშვიდად მპასუხობს ეიდი. აქ ამ უცნაური ფორმის კლდეებითა და მაღალ-მაღალი დიუნებით სავსე უდაბნოში თითოეულ სახლს, ანუ კარავს, თავისი მისამართი აქვს. „წითელი მთის შესახვევი“, „კლდის უკან“ და მსგავსები... კარავი, სადაც ეიდი თავის სამ ბიძაშვილთან ერთად ცხოვრობს, უდაბნოში საკმაოდ ღრმად, მართლაც პატარა კლდის ძირშია გაშლილი. უკაცრავად, მაგრამ საპირფარეშოს დანახვა ძალიან მახარებს: კლდის ძირშივე, ცემენტით პატარა ნაგებობაა ამოყვანილი, ორი რკინის კარით. „ქალების რომელია“ - ვეკითხები ეიდს. „არა, მარჯვენა საშხაპეა, აი, საპირფარეშო ეს არის“. ნავთის ლამპა, წყალი დოქით და პატარა, სამფეხა სკამზე დადებული Kleenex-ის ხელსაწმენდების კოლოფი - უდაბნოს საპირფარეშოს კომფორტი...

ეიდს გრძელი კარავი ისე დაუდგამს, რომ კლდესა და კარავს შორის, პატარა ხელოვნური ეზო გაუკეთებია. ამ ეზოში, პირდაპირ ქვიშაზე მატრასები ყრია, შუაში ცეცხლი ანთია. სალიჰი - ეიდის ბიძაშვილი ჩაის გვთავაზობს. უკვე მზე ჩადის და პლასტმასის ჭიქებში, შაქრიანი ჩაი წარმოუდგენლად გვსიამოვნებს.

თუ ეიდს არაბის ჩვეულებრივი გარეგნობა აქვს, სალიჰი ნამდვილ ბიბლიურ პერსონაჟს ჰგავს - რაღაც ბიბლიურს თუ უცნაურს მის გარეგნობაში ხუთივე (იგივე ხამსა) ჩვენგანი ამჩნევს და მერე მოურიდებლად ვაკვირდებით მის თხელ ნესტოებს, ანთებულ თვალებს, ნაცრისფერ კაბას და შიშველ ფეხებს. ფლოსტებიდან ქვიშისგან გათეთრებული შავი თითები უჩანს. ნეტა სულ არ ცივა?

როცა მზე ჩადის, აქ საშინლად ცივა. მაგრამ მოსაწყენად ვერ ვიცლით, ეიდი ვახშმად გვეპატიჟება, თან გვირჩევს, ფოტოკამერები მოვიმარჯვოთ. იცის, რაც მოსწონთ უცხოელებს: ქვიშას ნიჩბით თხრის და ორგანყოფილებიანი გრილი ამოაქვს: ზედა თაროზე ჩაშუშული ცხვრის ხორცის ნაჭრები აწყვია, ქვევით - მოთუშული მთელ-მთელი კარტოფილი, ხახვი და ყაბაყი. ეგ რა არის, ტურისტების გულის მოსაგებად სალათებიც უსწავლიათ და ევროპული ფურშეტის გაშლაც. კარავში ერთ გრძელ მაგიდაზე სანთლებს ამაგრებენ და სანთლის შუქზე კიდევ უფრო გემრიელი და მიმზიდველია ბრინჯი, სალათები და მთავარი კერძი. სუფრას ფრანგ ტურისტებთან ვინაწილებთ, მერე დიდი კალათით მოტანილ ფორთოხალსა და ბანანსაც ვაყოლებთ. ეიდი ეზოში, ნარგილეზე გვეპატიჟება… უკვე ძალიან ცივა, მთელი ღამე უბერავს უდაბნოს ქარი. ქვიშაში გაშლილ მატრასზე ვწევარ, თვალები ბენდენით ავიხვიე - ალერგიამ მეც რომ არ შემაწუხოს. ყოველ ხუთ წუთში მეღვიძება. ბოლოს უკვე ვეღარ ვარჩევ, მძინავს თუ მღვიძავს, იმიტომ, რომ სიზმარშიც უდაბნოს ვხედავ - წითელ დიუნებს, იმდენად დიდ სიჩუმეს, რომ უკვე ხმაურად ჩამესმის, მეღვიძება და მაინც უდაბნოში ვწევარ…

პეტრა „საგანძურით“ და გრანდიოზული მასშტაბებით იწყება. სიღრმეში კი, ტურისტების საამებლად, ბედუინები „კოკა-კოლებსაც“ ჰყიდიან და იმ სამკაულების ასლებსაც, რითაც ჩვ. წ. აღ.-მდე ეპოქაში პეტრა იყო ცნობილი.

პეტრაში ტაქსით

„ტაქსი, მადამ, ტაქსი“ - ყვირიან ბედუინები. „ტაქსი“-ში ან ჭრელად მორთული აქლემი იგულისხმება, ან - ვირი. თავიდან ვუარობთ. უზარმაზარ კანიონს ფეხით გავდივართ. კანიონში მზე ძლივს აღწევს და ცივა. ათასი ეროვნების ტურისტს გვერდს ძლივს ვუქცევთ და ერთმანეთს ვეუბნებით: - მაინც ვერ დაიკარგები, კანიონიდან რომ გახვალ, დამელოდე. წინასწარ ვიცით, კანიონიდან გასვლისას შოკი გველოდება. ორი კლდის ვიწრო ჭრილში ოდნავ ჩანს კანიონისავე სიმაღლის კლდეში გამოკვეთილი და მზეზე ვარდისფრად აბრჭყვიალებული ვარდისფერი ქვის ჩუქურთმებიანი სვეტები. ეს პეტრას მთავარი საგანძურია, რომელსაც ასეც ჰქვია - „საგანძური“.

პეტრა ამ საგანძურით იწყება. ინფრასტრუქტურა აქაც მაღალია. სუვენირების ფარდულები, ღია კაფეები, საპირფარეშოები, ე.წ. ტაქსები და გაცხოველებული ვაჭრობა. ანუ ის, რითაც პეტრა უწინ იყო ცნობილი. ნაბათეველების, არაბული მომთაბარე დინასტიის მიერ ჩვ.წ.აღ.-მდე III საუკუნეში აშენებული ქალაქი ხომ ერთ-ერთი უმდიდრესი გახლდათ. პეტრას გავლით, ვაჭრებს საქონელი ხმელთაშუა ზღვის ქვეყნებში გაჰქონდათ. აქლემების გრძელ ქარავნებს პეტრას კლდეებში უსაფრთხოდ რომ გაევლოთ, ამისთვის ქალაქის მმართველებს ვაჭრები ბაჟს უხდიდნენ. ასე გამდიდრდა პეტრა. ჩვ.წ.აღ.-ის პირველ საუკუნეში კი ქალაქის მოსახლეობამ 20 ათასს მიაღწია. ეს ძლევამოსილი ქალაქი შემდეგ რომაელებმა დაიპყრეს, მერე ბიზანტიელებმა. შესაბამისად, ნაბათეველების ქვაბულების გვერდით, აქ რომაული ქვაფენილები და ბერძნული ამფითეატრებიც გაჩნდა…

მერე, საუკუნეების განმავლობაში, პეტრამ აზია-ევროპის სავაჭრო მარშრუტზე მნიშვნელობა დაკარგა, 1276 წლიდან კი რუკიდან საბოლოოდ გაქრა. პეტრა დაიკარგა. მას იხსენიებდნენ ისტორიულ წყაროებში, მაგრამ უკვე აღარავინ იცოდა, ეს ერთ დროს სახელგანთქმული ქალაქი რეალურად სად მდებარეობდა. აღარავინ იცოდა, ბედუინების გარდა. იმ პერიოდიდან, როცა პეტრა მსოფლიოს დაეკარგა, ის ბედუინებმა დაიბრუნეს. პეტრას ქვაბულებში მშვიდად და, რაც მთავარია, ჩუმად ცხოვრობდნენ. მათ საცხოვრებელს ვერავინ პოულობდა. უზარმაზარ კლდეებში გამოკვეთილი პეტრა ხომ ახლაც მანამდე არ ჩანს, სანამ კანიონებს შორის მისი მთავარი ნაგებობა მოულოდნელად ცხვირწინ არ აგესვეტება.

პეტრა მსოფლიოს 1812 წლამდე ემალებოდა. ამ ისტორიულ წელიწადს კი ბედუინებმა პეტრასკენ მიმავალი გზა დაძმობილებულ შვეიცარიელ მკვლევარს - იოჰან ლუდვიგ ბერკჰარდტს აჩვენეს. მერე თანდათან სრულიად მსოფლიოს ტურისტები აიყარნენ და პირველი შვეიცარიელის გზას დაადგნენ, მათ შორის იყო სთივენ სპილბერგიც, რომელმაც თავისი „ინდიანა ჯონსისთვის“, პეტრას სახით, ბუნებრივი „პავილიონები“ აღმოაჩინა.

ახლა ჩვენც აქ ვართ - ხუთი ქართველი ტურისტი. ეტყობა, როცა ტურისტი ხდები, რაღაცით, მაგალითად, ფიქრის მანერით, კოლეგა ტურისტებს ემსგავსები. ახლაც ჩვენი განცდები ერთმანეთს ჰგავს. თითქმის ყველა ერთხმად ვამბობთ, რომ თავი საუკუნეების ინტერვალის შემდეგ პეტრაში ჩამოსული ის პირველი შვეიცარიელი გვგონია. მე ვორიგინალობ და დავძენ, რომ ასე მგონია, ოქროს მაძიებელი ვარ, სათავგადასავლო ფილმში ვთამაშობ და პეტრაში დიდი დაფარული განძი უნდა ვიპოვო. ჩვენი „ხამსიდან“ რომელიღაცა პაექრობაში ებმება და ნატრობს, რომ ჰქონდეს ღილაკი - თითის დაჭერის შემდეგ ამ ყველაფერს ნანგრევებიდან ძველ პეტრად რომ აქცევს; ჩვენ არ ვცხრებით და ახლა ისიც გვგონია, რომ თითოეული მორიგი ქვაბული, სვეტი, ქვის ფერი, სამარხი, ფანჯარა, ტალანი თუ ჩუქურთმა უბრალოდ ნიშანია, რომლებიც უნდა შევაგროვოთ და თავსატეხსაც ამოვხსნით. და აი, საერთო აღმოჩენა (ალბათ, რამდენჯერ აღმოუჩენიათ ტურისტთა მოდგმის ფართო მასებს ჩვენამდე): პეტრა თავსატეხია! ევრიკა! თუ არ მოგატყუებთ, ამ ქალაქის ძალიან მცირე ნაწილია მეცნიერულად გამოკვლეული. ესე იგი, მართლა თავსატეხია, აბა რა…

11 საათიდან 4-მდე, თაკარა მზის ქვეშ, კლდიდან კლდემდე, ქვაბულიდან ქვაბულამდე, სუვენირების ფარდულიდან ფარდულამდე ისე დავხეტიალობთ, დაღლას ვერ ვგრძნობთ. ბოლოს, როცა ბედუინები გვეუბნებიან, რომ მონასტრამდე - რომლის მონახულებაც ძალიან გვინდა - ფეხით კიდევ ერთი საათის სავალია, თანაც სულ კლდეში და აღმართ-აღმართ, „ტაქსოპარკში“ ვჩერდებით. ხუთ ვირს ვქირაობთ და მონასტრისკენ ამავალ კლდეში ნათალ ვიწრო კიბეებს მივუყვებით.

ვირზე ცხოვრებაში პირველად ვზივარ. 17 წლის ბედუინი ბიჭი მამხნევებს - ნუ გეშინია, მაგ ვირს რომ უყურებ, წლებია, ამ გზაზე დადის, თითოეული ბილიკი იცის და რომც არ უთხრა, თვითონ აგიყვანს მონასტრამდეო. თან მეკეკლუცება - რა კარგად გიჭირავს ტანიო. ყოჩაღო. ტანის ჭერაზე სულ არ ვფიქრობ. გზად ხომ - ანუ ამ ვიწრო ბილიკებზე, რომლის იქითაც ხშირად უფსკრულია, ტურისტების ურდოები დადიან ფეხით. ბედუინი ბიჭი გზადაგზა „ასიგნალებს“ და გაჰყვირის - „ბიიიიიიპ, ბიიიიიიპ, სტოპ, ფლიიიიიზ“. გზის ნაპირებზე, კლდეების ძირში ნამდვილი ბედუინური ცხოვრეწერილი ბა თამაშდება. ზოგან დედები ატირებულ და თმაგაჩეჩილ ბავშვებს აწყნარებენ, ზოგან შუაცეცხლზე ქვაბით ხორცს ხარშავენ, ზოგან დაღლილ აქლემს აურვებენ. ბუნებრივ ლანდშაფტში გაშლილი ისტორიული თეატრია რა…

როცა ნახევარსაათიანი ზოზინის შემდეგ მონასტრამდე ავდივართ, უკვე აღარ ვიცი, რა უფრო დიდ შთაბეჭდილებას ახდენს - ის ფაქტი, რომ ვირით ვიმგზავრე თუ თვითონ ეს გრანდიოზული მონასტერი. უკანა გზაზე ჩვენი ვირები უკვე თითქმის კუნტრუშით მორბიან ქვის გაცვეთილ კიბეებზე. გზაზე შემხვედრი ტურისტები კედლებს ეკვრიან და ტაშს გვიკრავენ. სანდროს სუპერმენის ლურჯი მაისური აცვია. ერთი ესპანელი ტაშს უკრავს და უყვირის: „სუპერმენ, სუპერმენ“. სანდრო თავმდაბლობას იჩენს და წარმატებას ვირს აბრალებს: „ნო, ნო, სუპერ დონქი“ - უყვირის საპასუხოდ…

კანიონში რომ გამოვდივართ, უკვე შვიდი საათია. ჩვენ ამანში ვბრუნდებით. ტურისტთა ურდოები კი იქვე, პეტრას კანიონთან ჩამდგარ სასტუმროებში ჩერდებიან. ზოგი „მერიოტსა“ და „კემპინსკის“ მიაშურებს, ზოგი ხუთდინარიან სასტუმროებს სჯერდება. იდეაფიქსი კი ყველას ერთი აქვს: პეტრა ასი პროცენტით მოიაროს; ნაბათეველების, რომაელების, ბიზანტიელების და ბედუინების მტვერში ამოსვრის შემდეგ კი სასტუმროს გრილ და თანამედროვე ფოიეში შევიდეს და ორი რეალობის კონტრასტით დატკბეს.

ტაქსის მძღოლი ბედუინი ფოტოებს გვიღებს და გვემშვიდობება. თან ერთ გამოქვაბულს მაჩვენებს - აი, ამ გამოქვაბულში მე დავიბადეო და სანამ პეტრაში ცხოვრება ნებადართული იყო, მთელი ოჯახით აქ ვცხოვრობდითო, მერე აი, ზემოთ მთებში რომ სოფელს ხედავ, იქ გადავსახლდითო. ახლა პეტრაში აღარავინ ცხოვრობს. ღამ-ღამობით ცარიელდება და ისევ ის დაკარგული ქალაქი ხდება; თუ ტურისტთა რომელიმე ჯგუფმა ზედმეტი არ მოინდომა და ტურისტულ სააგენტოს პეტრას ღამის ტური არ შეუკვეთა. დიდძალი თანხის გადახდის შემდეგ, ესეც შეიძლება მოხდეს: პეტრაში მხოლოდ შენ შეგიშვებენ, თან საგანგებოდ შენთვის, საგანძურსა და მთავარ ღირსშესანიშნაობებს სანთლებით მორთავენ და ცარიელ ქალაქ-მუზეუმს ფეხით მოგატარებენ. ეგრეა - ნაბათეველების ძლევამოსილი და მდიდარი ქალაქი დღეს ეგზოტიკის მაძიებელ ტურისტებს წარმოდგენებს სთავაზობს.

იორდანიას უამრავი ტურისტული მარშრუტი აქვს. ზოგს მთა ნებოს მწვერვალი მოსწონს, სადაც მოსე მიიცვალა; ზოგს რომაულ ქალაქ ჯერაშში ხეტიალი ურჩევნია. თუმცა, პეტრა - მსოფლიოს მერვე საოცრების პრეტენდენტი - მაინც მთავარ ტურისტულ სანახაობად რჩება.

იორდანიის ბიბლიური მარშრუტი

ოთხი დღეა იორდანიის მტვრიან გზაზე ვარ გაკრული. ფანჯარაში, როგორც მოგახსენეთ, პირველი დღის შემდეგ აღარ ვიყურები და სამაგიეროდ, მინიბუსის უკანა სავარძელში გაწოლილი იორდანიის სხვადასხვა ტიპის რუკებსა და ტურისტულ ბუკლეტებს ჩავყურებ. ჩვენი მორიგი გაჩერება მკვდარი ზღვაა. დედამიწის უდაბლეს წერტილში, ყველაზე მარილიან წყალში გაგრილება ხუთივეს ძალიან გვინდა. საზოგადოებრივ პლაჟზე მივდივართ. ბილეთებია შესაძენი. ვესტიბიულში ვიღაც გვაჩერებს - ერთი წუთით, გამყიდველი ლოცვას ამბობსო. უკვე შევეჩვიე. ჩვეულებრივ სამუშაო პროცესში საიდანღაც გამოაქვთ პატარა ხალიჩები, იატაკზე აფენენ, მუხლებზე ეცემიან და თავდავიწყებით ლოცულობენ. ორ წუთში ბილეთების გამყიდველი დგება და პლაჟზე გვიშვებს. თუმცა, გაგრილება შეუძლებელია, მკვდარი ზღვა მარილოვან-ზეთოვანია და მისი შემადგენლობის მიმართ იმდენად უძლური ხარ, რომ გაოგნებული უყურებ საკუთარ სხეულს - წყალზე რომ ტივტივებს და არ იძირება. მერე დიდხანს გავყურებ მკვდარი ზღვის მეორე ნაპირს და ბუნდოვნად ვარჩევ კიდეც ისრაელის კონტურებს. მკვდარი ზღვა იქაც მკვდარი და მარილიანია, მაგრამ ასეთი სიმშვიდე, აქეთ ნაპირზე რომ არის, ისრაელს, სამწუხაროდ, კიდევ ბევრი წელი არ დაესიზმრება.

მარათონი გრძელდება. ხამსა-ჯგუფი ბიბლიურ იორდანიასაც სტუმრობს. მთა ნებოდან პალესტინას და ისრაელს გავყურებ, მათ კონფლიქტზე, ისრაელში აფეთქებულ კაფეებზე და ღაზას სექტორზე წამით ვფიქრობ და შემდეგ ისევ მოსეს ვუბრუნდები. მოსეს, რომელმაც თავისი ხალხი აღთქმულ მიწამდე ჩაიყვანა, ამ აღთქმულ მიწას სწორედ ნებოს მთის წვერიდან - ახლა, სადაც მე ვდგავარ - გადახედა და მერე სადღაც აქვე მიიცვალა. მოსეს ძმის - აარონის საფლავი პეტრასკენ მიმავალ გზაზე უკვე ვნახე. მდინარე იორდანიაშიც დავისველე თითები და ჩვენი ქრისტიანი არაბი გიდის თეორიასაც ყურადღებით მოვუსმინე იმის შესახებ, რომ სწორედ აქ, იორდანიის ამ ნაწილში, იოანე ნათლისმცემელმა იესო მონათლა. შემდეგ იორდანემ კალაპოტი შეიცვალა და ახლა აქ მხოლოდ ამომშრალი ჩაღრმავება და პატარა ნაკადული დარჩა…

1001-ე ღამის მაგიერ

ამანში, „რედისონის“ მე-11 სართულზე ნანახის თავმოყრას ვცდილობ. კვლავაც მეჩქარება. კვლავაც საფრენად ვემზადებით. ბარგია ჩასალაგებელი. თუმცა, ცოტა ხნით ჩაფიქრებას მაინც ვასწრებ. ფანჯარასთან ვჯდები. თეთრი, კოლოფებივით სახლების თავზე, დროდადრო უზარმაზარი ელვები ჩნდება. წვიმას აპირებს. უჩინარ მოლას კვლავაც ვერ ვხედავ. მაინც რატომ მომწონს აქ? იმიტომ, რომ ყველა სხვა აქამდე ნანახი მეგაპოლისებისგან განსხვავებით ამანში სიმშვიდეა. ისეთივე სიმშვიდე, როგორიც ბედუინი ეიდის თვალებში…

ეიდი იმ პირობით გვემშვიდობება, რომ მასთან, უდაბნოში კვლავაც ჩავალთ. შენ თვითონ მოგზაურობა არ გინდა-მეთქი? როგორ არაო, ესპანეთში წავიდოდიო - ყველაზე კარგად ესპანელ სტუმრებთან ვგრძნობ თავს და იმიტომო - მეუბნება. მაგრამ თქვენც გელოდებითო. თუ უფრო დიდხანს დარჩებით ჩემთან, უდაბნოში უფრო ღრმად შეგიყვანთო. ვეუბნები, რომ ევროპაში ასე ვიცით - თუ რომელიმე ქალაქში დაბრუნება კვლავაც გვსურს, მდინარეში მონეტას ვაგდებთ-მეთქი. ეიდს უხარია, უდაბნოშიც არის ეგრეო. თუ კიდევ ჩამოხვალ, იმ ადგილს განახებ, სადაც ბედუინები კლდეს კენჭებს ესვრიან - ეს კენჭები კლდეში ერჭობა და ამას დაბრუნების ნიშნად იღებენო.

ცოტათი გული მწყდება, ეს რომ ადრე არ ვიცოდი და ვადი რამის კლდეში კენჭი რომ ვერ ჩავარჭე. მაგრამ იქნებ ისევ დავბრუნდე, კარაკის ნახვა მინდა - აი, ჯვაროსნების მიერ აგებული იმ ციხესიმაგრის, სადაც მერე „ქვის რომანი“ გადაიღეს, კიდევ მადაბას ბიზანტიური მოზაიკების და კიდევ ბევრი სხვა ადგილის - ნამდვილ ტურისტად რომ ვიქცე და უფრო სრულყოფილი წერილი მოგწეროთ. წერილი იორდანიიდან. ახლა კი ისევ დედოფალ ალიას სახელობის აეროპორტში ვზივარ. დედოფალი ალია იორდანიის სახელგანთქმული მეფის, ჰუსეინის ცოლი ყოფილა და ავიაკატასტროფაში დაღუპულა. ამიტომაც დაურქმევიათ აეროპორტისთვის მისი სახელი… წინ სტამბოლია - მორიგი სიხარული. მერე თბილისი და სახლი. და თქვენც თბილისში შეგხვდებით. ამიტომ, თუ რაღაც კარგად ვერ მოგიყევით, თბილისში მკითხეთ.

ისტორია

ავტორი: შორენა შავერდაშვილი
ფოტო: დავით მესხი

„ეროსი კიწმარიშვილს აქვს ამბიცია, რომ ვარდების რევოლუცია მისი დამსახურებაა.“

„კიწმარიშვილმა, რევოლუციის მერე, ძალიან ბევრი მოინდომა და აქედან წასვლა აიძულეს. პრემიერ მინისტრობის ამბიციები არ აპატიეს!“

„როგორც რუსთავი 2-ის მფლობელი და მენეჯერი? ძალიან მაგარი იყო. ლიბერალია. რუსთავი 2-ში ჩემი ოთხწლიანი მუშაობის პერიოდში, ის მხოლოდ ორჯერ ჩაერია ჟურნალისტების საქმიანობაში. მასთან ყოველთვის შეგეძლო შესვლა და ლაპარაკი“.

„როგორც ბიზნესმენს? მრავალხმრივი ბიზნეს იდეებისა და მიმართულებების ეკლექტური პორტფელი, ხანმოკლე, წარუმატებელი პოსტ-რევოლუციური გამოცდილება და მსუბუქად რომ ვთქვათ, არაერთგვაროვანი ბიზნეს რეპუტაცია აქვს. მას არ ჰყავს მუდმივი პარტიორები, მას მუდმივი ინტერესები და ამბიციები აქვს. მისთვის მიზანი ყოველთვის ამართლებს საშუალებას“.

„როგორც პერსონა? უდაოდ ნიჭიერი ადამიანია. საკმაოდ ჭკვიანია, ალღოიანი. რაც მთავარია, გემოვნება აქვს და გულწრფელია. ჰიპერაქტიური და ჰიპერმოტივირებულია. ხო, ადამიანებზე შთაბეჭდილების მოხდენის დიდოსტატია. თვითონაც ადვილად იხიბლება და ადვილადვე განიხიბლება. რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, თვითცენზურისგან აბსოლუტურად თავისუფალია.“

„საზოგადოებრივი აზრის მანიპულირება ყველაზე კარგად იცის. თუმცა, ამასთანავე, მას გულწრფელად სურს საზოგადოებრივი აზრის პროგრესირება“.

„მისი დაბრუნებით, საინტერესო პროცესები წავა. საზოგადოებრივ ტელევიზიას ახლა ყველაზე კარგი შანსი აქვს!“

„რუსთავი 2-ში სხედან და ელოდებიან, ვის როდის დაურეკავს ეროსი და საზოგადოებრივ არხზე მიიპატიჟებს. ეს შეურაცხმყოფელია.“

„დიდი ხანია, ასე ძალიან არაფერი გამხარებია. ასე მგონია, მამაჩემი დაბრუნდა! კეთილი იყოს თქვენი დაბრუნება, ძია ეროს!“

ეს ციტატები ტელეჟურნალისტებთან, ბიზნესმენებთან, მედიის ანალიტიკოსებთან და ტელემაყურებლებთან ბოლო ორი კვირის განმავლობაში ჩაწერილი ინტერვიუებიდან არის ამოკრებილი.

- ბლინები? არაჟნით? მინდა!

- და მურაბები გააქვთ? ყველანაირი მინდა, რაც გაქვთ, ცოტ-ცოტა. მომენატრა მურაბები!

- ალუბლის ნამცხვარი? შოკოლადით? ეგეც რომ მინდა?

- მშრალი ხილის ასორტი? ეგ რაღაა? იყოს, კარგია, ყველაფერს გავსინჯავ.

- ხო, რას ვამბობდით?..

ოთხი წლის განმავლობაში, წასვლამდე და დაბრუნების შემდეგ, საზოგადოებრივი აზრი ეროსი კიწმარიშვილზე მის გარეშე იქმნებოდა. მაშინ მისთვის კომენტარი არავის უთხოვია. მედია თვლიდა, რომ ყველაფერი ისედაც გასაგები იყო და თავადვე თხზავდა ყოველდღიურ ტყუილსა თუ მართალს. „გამარჯვებული ხალხის“ ტელევიზიის მფლობელს, უფრო სერიოზული პოლიტიკური ამბიციები და მრავალმხრივი ბიზნეს ინტერესები ჰქონდა. საზოგადოების დამოკიდებულებაც „მკვეთრად აღტკინებულ“, ან „მკვეთრად კრიტიკულ“ შეხედულებებად დაიყო. თუმცა, ასეთი პოლარიზება ეროსის შემთხვევაში არც ისე მოულოდნელია. „ორდინარულობა“ ხომ მისი სტილი არ არის. ნიუ-იორკიდან თბილისში ორი თვის წინ დაბრუნებული დღეს ადრე იწყებს. პირველი ინტერვიუსთვის 10 საათზე უნდა შევხვედროდით. „იცი სად ვცხოვრობ? თურქეთის საელჩოსთან, ყიფშიძეზე რომ შემოუხვევ, ჩემი სახლი საელჩოს უყურებს. აი იქ, ბოლო სადარბაზო, ბოლო სართული. ლიფტიდან რომ გამოხვალ, ჩემი სახლი პირდაპირვეა. აქეთ დვალი ცხოვრობს და კარები არ აგერიოს, დვალს არ მიადგე.“ ასეთი ინსტრუქციების მერე, ვერ დაიკარგები.

პიჯაკში მხვდება, „არ გეგონის ინტერვიუსთვის გამოვიპრანჭე, ლუკას სკოლის სანახავად ვიყავით 9 საათზე.“ პირდაპირ სამზარეულოში შევდივართ, „მე არ მისაუზმია, მოდი მაგარ რაღაცეებს გაგასინჯებ. ესპანური დელიკატესების მაღაზიაში ვიყავი, ჩემი მეგობრისაა. ბევრნაირი ყველია. ეს სატაცურია (ქართულის ცუდად მცოდნეების- თვის, „ასპარაგუსი“), გავხსნათ ქილა, ამას არ ვიცი რა ჰქვია, მაგრამ კილო 420 ლარი ღირს. რაღაც იტალიური „პროშუტოს“ მსგავსია, სპეციალურად არის დამუშავებული, ქოლესტერინს არ შეიცავს. მოკლედ ნახე. ჩაი გინდა?“ მე ყავა მინდა, მაგრამ კიწმარიშვილების ოჯახში ყავას არ სვამენ და ჩაის ვჯერდები. ამასობაში სახლს ვათვალიერებ. დიდი სივრცეა და ბევრი საინტერესო ქართველი მხატვრის ორიგინალი. ყველაზე სასიამოვნო უზარმაზარი ვერანდაა, ჭავჭავაძის ქუჩის ხედით. „ჩვენ ამ სახლში ჯერ არ გვიცხოვრია, გადმოვედით და მალევე წავედით. მცენარეებიც მისახედია, ერთი სპეციალისტი მოვიყვანეთ, პატარკაციშვილის სახლშია ნამუშევარი, არ გამოგვადგა. ახლა მეორე უნდა მოვიყვანოთ, ის ივანიშვილის მებაღე იყოო. მოკლედ, ძალიან სასაცილოა ეს ყველაფერი.“

სამზარეულოს მაგიდა ფანჯარასთან დგას, მე მშვიდად ჩამოვჯექი, ეროსი კი ადგილზე ვერ ჩერდება, თან ლაპარაკობს და თან წრიალებს, მაგიდას ავსებს და პერმანენტულად რაღაცას მთავაზობს. „ჰიპერაქტიურიაო“? მართალია.

- მითხარი აბა, რა გაინტერესებს? - ლიდერია. ინტერვიუსაც თავად იწყებს.

- რატომ გადაწყვიტეთ აქედან წასვლა?

- იცი რა, შემიძლია გაჩვენო, რატომაც წავედი. შენახული მაქვს ის გაზეთები, სადაც ჩემზე საშინელი სისულელეები იწერებოდა. შეიძლება, არ მინდოდა ამათზე გამეცა პასუხი და ამიტომაც წავედი.

იყო ძალიან მძიმე წინა პერიოდი. ვგულისხმობ 1999, 2000, 2001, 2002, 2003 წლებს. ეს ხუთი წელი ურთულესი იყო ზოგადად ქვეყნისთვის და ჩვენთვისაც. რამდენი ენერგია წაიღო მარტო 2003 წლის რევოლუციამ ?! თან, არ გვიფიქრია, მაინცდამაინც რევოლუცია უნდა მოვახდინოთო. ყოველ შემთხვევაში, ეს მიზნად არ დამისახავს და არც ამის ილუზია მქონია. ასეთივე ისტორია გვქონდა 2001-შიც, და 2003-იც, ერთს ვნერვიულობდი - მეშინოდა გასროლის, მეშინოდა არ განმეორებულიყო 1991-92 წლები, ისევ არ დანგრეულიყო ქვეყანა და კიტოვანის და იოსელიანის იმიჯით არ მევლო. გამოდიოდა, რომ რუსთავი 2-ის, თუ მისი მფლობელების ამბიციით, ან რაღაც გაურკვეველი სიტყვის თავისუფლების მოთხოვნით თუ პრეტენზიით, ჩვენ მიგვყავდა ქვეყანა რაღაცისაკენ... ორჯერ გადავრჩი. წარმოგიდგენია, რომ ოდესმე რამე მსგავსის გამეორება მომინდეს? არავითარ შემთხვევაში! ახლა მითუმეტეს, როცა მეტნაკლებად დამშვიდდა ეს ქვეყანა.

მეორეს მხრივ, თვითონ არ დავუტოვე თავს სხვა არჩევანი. რომ დავრჩენილიყავი, აუცილებლად შევიდოდი კონფლიქტში. ნახე, ამ პერიოდის რუსთავი 2-ის არქივი, თუ სადმე ვრეაგირებ იმ სისულელეებზე, რაც მაშინ ჩემზე იწერებოდა. ხო ჩემი რესურსი იყო? საერთოდ არ გამომიყენებია. ჩვენი მიდგომა ყოველთვის ასეთი იყო. გაიხსენე, მაშინ რას შვრებოდნენ ჩვენი კონკურენტები!

ვთვლი, რომ ამ ყველაფერზე მაღლა უნდა დადგე და არ უნდა აჰყვე. ძნელია, იცი, ქუჩაში რომ მიდიხარ, და ვიღაცა ყოველ წუთს ტალახს რომ გესვრის. გაივლი და ტალახიანს გხედავს ხალხი. მერე უნდა ამტკიცო, რომ ტყუილად გაგსვარეს, არადა, ამას თუ აჰყევი, დაავადმყოფდები.

რთული იყო ბავშვებისთვისაც. ისინი ამაზე არაფერს ამბობდნენ, მაგრამ, როგორც აღმოვაჩინე რევოლუციის წინა პერიოდში, ყველაფერს ხვდებოდნენ, უკვე დიდები იყვნენ. ყველაფერს ხედავდნენ...

უფრო კონკრეტული ფორმულირება თუ გინდა, მთავარი მიზეზი ის იყო, რომ ჩავთვალე, გასვლა სჯობდა, შეიძლებოდა ამ დაღლილობის ფონზე, გამოუსწორებელი შეცდომა დამეშვა, ვთქვათ, იმ ადამიანებს დავპირისპირებოდი, ვისთან ერთადაც მოვედით და გავიმარჯვეთ. ეს ჩემი მხრიდან მართლა ძალიან დიდი შეცდომა იქნებოდა. წავაგებდი ან მოვიგებდი. ეს კიდევ სხვა კატეგორიებია. ქვეყანა ძალიან სუსტი იყო საიმისოდ, შიდა დაპირისპირებებით კიდევ რაღაც რყევები რომ შეგვექმნა. მაშინ ჩავთვალე, დრო ყველაფერს შეცვლის-მეთქი. მართლაც, აბსოლუტურად კმაყოფილი ვარ იმით, რომ გვერდზე გავდექი. თანდათან, ამბიციაც დაცხრა. ამბიცია იმით იყო ნაკარნახევი, რომ ქუჩაში დადიოდი და რაღაც მოლოდინს გრძნობდი. მოკლედ, გავექეცი დაღლილობას, აგრესიას, ეიფორიას და წავედი მართლა ულამაზეს ქალაქში.

- რთული იყო ახალ გარემოში ადაპტირება?

- წარმოგიდგენია, რომ ჩავედით ნიუ-იორკში ამერიკული ოცნება დამიდგა თვალწინ, ან თავისუფლების ქანდაკებამ ხელი დაგვიქნია? არა, რა თქმა უნდა. ძალიან რთულია ამერიკაში ასე ჩასვლა, იმის მიუხედავად, რომ ფული გაქვს. არ იცი რას ნიშნავს „appartment“, „appointment“, „down-payment“. ინგლისური არ ვიცოდი საერთოდ. რომ შემეძლოს იმის დაწერა, რაც იქ ხდებოდა, ვთქვათ გაბრიაძის სტილში, ძალიან სასაცილო რამ გამომივიდოდა.

როცა წარმატებას მიაღწევ, როცა სერიოზული პოზიცია გაგაჩნია, მძიმდები იცი?! და ძალიან ძნელია უცბად აიკრიბო და წახვიდე. აქ რომ ვიღაცა ხარ, იქ არავინ! კაი, თუ ძმა ხარ, ახლა პაკისტანელ ტაქსისტს მოუყევი შენი ისტორიები! ისე, რომ მივდიოდით, ია გაგიჟებული მიყურებდა...

- როგორც ეროსიმ მოგვიყვა, ტრამპის ახალ შენობაში ცხოვრობდით, გაეროს სათაო ოფისთან ახლოს. ძალიან ამაყობს ამ სახლით...

- ვინ აარჩია ეგ სახლი, არ უთქვამს? - გამაწყვეტინა ია კიწმარიშვილმა - უნდა აგვერჩია სახლი ან ტყეში, ან მანჰეტენზე. რომ წარმოვიდგინე, არ ვიქნებოდი იმ ქვეყანაში, სადაც მინდოდა, იმას გავაკეთებდი, რაც არ მინდოდა და ყველაფერთან ერთად კიდევ ტყეში ვიცხოვრებდი - გული გამისკდა. აქ უკვე დეპრესია გარდაუვალი იქნებოდა. ბევრი ვიფიქრე, გამოვიჩინე ინიციატივა და ვთქვი, რომ ან აქ, ან არსად. ან აქ, ან ვბრუნდები სახლში. ეროსი დამყოლი ადამიანია. თან, როცა რაღაც მინდა, მაქსიმალურად ვცდილობ, რომ სწორედ ისე გამოვიდეს, როგორც მინდა.

- როგორ ცხოვრობდით ნიუ-იორკში?

- ეროსის სულ სადღაც დავყავდით. მანქანით, გრძელ დისტანციებზე, ტბაზე, მთაში. მერე ჭკუა ვისწავლე და წიგნები დამქონდა თან. მოვლილი გვაქვს ყველაფერი. საღამოობით, მეგობრებთან ერთად, ჯაზკლუბებში დავდიოდით. ბოლოს ამდენ ჯაზზე პროტესტი გამიჩნდა. ხშირად გვსტუმრობდნენ ქართველები. ეროსის არასოდეს ეზარება, ვინც არ უნდა იყოს, ყველას თავიდან ბოლომდე მოატარებს და მოუყვება ყველაფერს, რაც იცის. ერთხელ, გიგი უგულავა იყო ჩამოსული. ქუჩაში მივდიოდით, და უცებ გვესმის, „ვააა, რა მაგარი მანქანაა!“ ვიფიქრეთ, რა დაინახა ამისთანა, ასეთი რეაქცია რომ აქვსო. მოვიხედეთ, და ვხედავთ - ნაგვის მანქანაა.

აი, მაშინ მივხვდით, რომ უგულავა კარგი მერია. ქალაქში სეირნობისას, მკვეთრად გამოხატული პროფესიული ინტერესები ჰქონდა. სულ იმას აკვირდებოდა, რომელი შენობა საიდან იყო განათებული, როგორ ასუფთავებენ ქუჩებს და ასე შემდეგ.

ეროსის ტემპერამენტიდან გამომდინარე, კიწმარიშვილების ოჯახს ნიუ-იორკში მოსაწყენი დრო მართლა არ ჰქონია.

ეროსი: იქ თავისუფალი ვიყავი და მთელი ჩემი გამოთავისუფლებული ენერგია მთლიანად ჩემი საწყალი შვილების და ოჯახისაკენ მივმართე და ისე დავტანჯე, ვეღარ მიტანდნენ. მე მცირე დოზებით ვარ ძნელად ასატანი და დიდი დოზებით ხომ წარმოგიდგენია?! მოსვენებას არ ვაძლევდი, შაბათ-კვირას ხან ვერმონტში მივდიოდით მანქანით, 5 საათიან სავალზე ნიუ-იორკიდან და გზაში ბავშვებს გაუთავებლად ვექაქანებოდი, ხანაც სადღაც მივაფრენდი, ახალი ადგილების სანახავად. აუუუ, სულ წუწუნებდნენ, ბევრი რამე კი ნახეს, მაგრამ რად გინდა, არ აფასებენ. მერე ამბობდნენ, ხო, ხო, კარგი იყოო. არადა, ჩვეულებრივი ცხოვრება უნდა ადამიანს, თავის მიკროკლიმატი სჭირდება. მოკლედ, ძალიან გავაწვალე ია და ბავშვები, მაგრამ გამიძლეს.

- რა იყო ამ ქალაქში თქვენთვის ყველაზე საინტერესო?

- მართლა თანამედროვე ბაბილონია ეს ნიუიორკი. ხომ უზარმაზარი და ვითომ მახინჯი ქალაქია, მაგრამ იქ უფროა მიკროსამყაროები შენარჩუნებული, ვიდრე თბილისში. რა სჯობს, შემოდგომის გრილ დილას რომ დაჯდები შენი სახლის წინ ბაღში, სადაც ფერმერების ბაზარია და დილაობით ახალახალი პროდუქტი მოაქვთ, გემრიელ თბილ კრუასანს და ცხელ კაკაოს მიირთმევ და უზარმაზარი ქალაქის ფუსფუსს უყურებ. აი, ეს სიმშვიდეც ძალიან საინტერესოა. თბილისში კი, სამწუხაროდ, ჩემი სახლისნაირმა შენობებმა ეს მიკროსამყაროები დაანგრიეს, გათელეს. ნიუ-იორკში ჩემი ქუჩის ნებისმიერ კუთხეში რაღაც ხდება... ეკლესიას, რომელსაც რომის პაპებიც სტუმრობენ ხოლმე, მარიამ მაგდალინელის სახელობის ბაღი აქვს, თავის მოჩუხჩუხე შადრევნებით, ყვავილებით, ხეებით და მდინარეებით. სახლებშიც უზარმაზარი მუხები ააქვთ, რომ ეს ყველაფერი შეინარჩუნონ. მეც ამის მცდელობა მქონდა ჩემს სახლში, მაგრამ სულ ვნერვიულობ, რომ იქ ფანტასტიური ხარისხი, არჩევანი და პროფესიონალები არიან. აქ კი, მთლად ასე არ გამოდის.“

ნიუ-იორკის ანტაგონიზმებისა არ იყოს, ეროსისთანაც მოულოდნელად აწყდები მსგავს სენტიმენტალობებს.

„ზოგადად კარგი მოგონებები მაქვს და თუ სადმე ვიცხოვრებდი სიბერეში, ამ ქალაქში ვიცხოვრებდი. გაგეცინება და ხალხი ხომ გარბის სამხრეთში, ფლორიდაში, მაიამიში. ნიუ-იორკში ვიცხოვრებდი, Upper East Side-ში. ძველი თბილისიც როგორი მინდა, იცი, რომ იყოს? აი, მოხუცები ერთმანეთს რომ შევხვდებით, კაფეში რომ დავსხდებით სალაპარაკოდ... ის სითბო, რაც სამხრეთულ ქალაქებს ახასიათებთ, უნდა დაბრუნდეს. ეს აგრესიულობა ალბათ ნელ-ნელა ჩაცხრება და დანების ტრიალი ისეთივე ტრაგედიად იქცევა, როგორც ეს სამოციან წლებში იყო. თუმცა, თბილისი არ არის ჩემი საყვარელი ქალაქი, ამას ხაზგასმით გეტყვი.

- რევოლუციის მერე ინერციით ბევრ საქმეში ჩაებით. მოხდა ნიუ-იორკში ამბიციების განეიტრალება? შეგეცვალათ პერსპექტივა, გეგმები, ამოცანები?

- იცი რა, გრძელვადიანი გეგმები არასოდეს მქონია. გაგეცინება, მაგრამ ასეა.

მე არ შევცვლილვარ, უფრო სწორად ტემპერამენტი არ შემცვლია. ალბათ ასაკი და ცოტა სიბრძნე მომემატა, ცოტა ჭკუაც ვისწავლე. მეტი ვნახე, მეტი გამოცდილება მაქვს. შესაბამისად, ძალიან ბევრი თემის და იდეის გადაფასება მოხდა. და ეს არ მიკვირს, ადამიანი თუ ცოცხალია, მუდმივად რაღაცას უნდა აფასებდეს. ვისწავლე, რომ არასოდეს უნდა თქვა - არასოდეს. ყველაფერი ყოველთვის შეიძლება მოხდეს. ეს კი უკვე საინტერესოა.

ფასეულობებიც იგივე რჩება, უბრალოდ, მათთან მისასვლელი გზა, მოძრაობა, ინსტრუმენტები, საშუალებები იცვლება. სხვათა შორის, ამერიკელები ძალიან კარგად გასწავლიან საკუთარი აზრის ჩამოყალიბებას. აი, ახლა რასაც ვაკეთებ - ქართულია. ისინი გეუბნებიან, თუ რამე სათქმელი გაქვს, ძალიან მოკლედ, მკაფიოდ უნდა ჩამოაყალიბო. ესეს წერის დროსაც ხომ ეგრეა - უნდა იყოს იქ შესავალი, არგუმენტები და დასკვნა. ეს თითქოს ძალიან ბრტყელი, სქემატური და პრიმიტიულია, არ არის ისეთი „одухотворенный“ და „sophisticated“, როგორც ჩვენ წარმოგვიდგენია, მაგრამ სწორია. ესეებს რომ ვწერდი და რომ მეგონა, აი, ახლა დავგლიჯე-მეთქი, ჩემი პროფესორი მეუბნებოდა, რა გინდოდა რომ გეთქვა, მითხარი, გეხვეწებიო. უარესიც, ტექსტებიდან „ძირითადი აზრი“ ვერ გამომქონდა ზუსტად. როგორც წესი, ვერ ვარტყამდი. ეს არ არის სასაცილო... იქ სხვანაირად გზრდიან. ჩვენ ნამეტანი ვართ. „too much“ ხო ნეგატივით იხმარება, არა?! არადა, ჩვენ „too much“ ვართ. აი, ეს ვისწავლე! თუმცა, მე მაინც ვერბალური ადამიანის ტიპს მივეკუთვნები, რომელიც მართვისას ხმამაღლა ფიქრს ამჯობინებს. მუშაობისთვის აუდიტორია მჭირდება, „ბრეინშტორმინგი“. ხედავ, როგორ გამევსო ინგლისური სიტყვებით მეტყველება?! ამაზე მაშაყირებენ. ხომ ცნობილია, რომ ის, ვინც ბევრს ბრახაბრუხობს უცხო ტერმინებით, უფრო გაუნათლებელია?!

მთავარი ფასეულობა, რაც დამრჩა, ისაა, (ძალიან პათეტიკურად კი ჟღერს) რომ, ეს ქვეყანა ძალიან მიყვარს, ძალიან ჩემია და ძალიან მინდა, აქ ყოფილი პრეზიდენტები კაფეებში დაცვის გარეშე, თავისუფლად ისხდნენ, ყველა ზრდილობიანად ესალმებოდეს ერთმანეთს, ანდა ამრეზით ქილიკობდნენ ერთმანეთზე. მთავარია, ეს სიმშვიდის ურთიერთობა იყოს.

მინდა, მოგზაურობის თვალსაზრისითაც სიმშვიდე იყოს, სვანეთში დავდიოდეთ, რომ ბავშვობა და ადრეული ახალგაზრდობა გავიხსენოთ. ერთი ძველი ალპინისტი მეგობარი იყო ჩემთან, თავის მატერიალურ და სოციალურ პრობლემებზე სალაპარაკოდ და მითხრა, 50 კაცი დადის მთაში და აქედან ნახევარზე მეტი 45-ს გადაცილებულიაო. ეს ძალიან ცუდია, ალპინიზმი არა მარტო ჯანსაღი ცხოვრების წესია, ის ჩვენი სპორტია, ქართულია, ჩვენი კულტურის ნაწილია. უამისობა უკვე სერიოზულ გაღარიბებას ნიშნავს. ბუდიზმი, თავის კონფუცით, ნიცშეთი და ფილოსოფიებით, ვაჟა ფშაველა, ყველაფერი მთიდან მოდის. მთა სხვაა. ამიტომ მინდა, საქართველოში ეს სპორტი აღორძინდეს, როგორც სპორტი კი არა, როგორც ცხოვრების სტილი, მინდა, რომ ზაფხულში ათასობით ახალგაზრდა მიდიოდეს მთაში. არა მარტო შოვში, მჟავე წყლის დასალევად, არამედ ზურგჩანთა აკიდებული გოგოები და ბიჭები დადიოდნენ სალაშქროდ. ჯერ ერთი, ჯანმრთლელობაა, მეორე - იქაურ ინფრასტრუქტურას წაადგება და სვანეთისთვის, რაჭისთვის, თუშეთისთვის უზარმაზარი ეკონომიკური ზრდა იქნება. მესამე - ეს ხალხი ქვეყნის სიყვარულს ისწავლის, მიხვდება, რატომ უნდა უყვარდეს საქართველო და რომ ეს მარტო ხინკალი და მწვადი არაა. მეოთხე - უცხოელებისთვის უნდა გავხადოთ ჩვენი მთა მიმზიდველი.

ჩემს შვილებს ლამის შევაძულე ეს ყველაფერი, იმდენი ვატენე, აღარ უნდათ, მაგრამ ეგ არის. ეს ის გრძნობაა, რაც ზალიკო ქიქოძეს ჰქონდა, რითაც დადიოდა ეს კაცი. უზარმაზარი შეცდომა დაუშვა, ასაკში შესული იმ მთაზე რომ წავიდა. აქ რომ სისტემა მუშაობდეს, ზალიკოსთვის არ უნდა მიეცათ იმ მწვერვალზე წასვლის უფლება. დაცვის სისტემები რომ ყოფილიყო აწყობილი, მისი გადარჩენის მეტი შანსი იქნებოდა. წარმოიდგინე, მთელს სვანეთში, სულ 3 ჯგუფი იყო მთაზე წასული. მინდა, რომ თითო მთაზე ათობით და ოცობით ჯგუფი მიდიოდეს. ეს როცა იქნება, იქ ინფრასტრუქტურა შეიქმნება და იქ ესეთი ავარიები აღარ მოხდება.

- კონკრეტულად რამეს აპირებთ?

კი. სხვათა შორის, მინდა დავუმეგობრდე სხვადასხვა პროექტებს, მაგალითად, „პატრიოტებსა“ და „რეზერვისტებს“ „რეზერვისტების“ იდეა ძალიან მაგარია, ახალგაზრდები უნდა გაინძრნენ და ღიპზე აღარ იფიქრონ. უნდა იგრძნონ, რომ ქვეყნის ნაწილი არიან და რაღაც ვირტუალური ჯარი არ მოვა მათ დასაცავად. იგივე პატრიოტებიც.. კარგი იდეაა, მაგრამ რაღაც დაუმუშავებელია. ამ პროექტის განვითარებაც მინდა. უამრავი ფული იხარჯება ამისთვის, მათ შორის საბიუჯეტო. წამო რა, მთაში წავიდეთ, იქ გავაკეთოთ ეს დროებითი ბანაკები, ეს ქართველი უმუშევარი ალპინისტები დავასაქმოთ. ასწავლიან მთაში სიარულს, მთას, თავის გადარჩენას, ლაშქრობას.

ზაფხულისთვის მინდა ზესხო აღვადგენინო... აილამაც, რომელიც კიტოვანმა და მისმა არმიამ უკან მარშის დროს გადაწვეს. წავიყვანოთ იქ პატრიოტები. ჯერ გავწმინდოთ იქაურობა ნაგვისაგან. დავდგათ კარვები და დავიწყოთ ვარჯიში. რაღაცა დავიწყოთ. ულამაზესი ადგილია. იქიდან მიდიხარ, აილამაზე, ვახუშტიზე, შხარებზე, შხარებით ენგურის სათავეში გადადიხარ, უშგულში... ხო, ახლა დაიწყეს ლაპარაკი საავადმყოფოები შეისყიდაო... ჯერ ერთი, არავინ არ ყიდის ამ საავადმყოფოებს... მთლიანობაში, მედინიცინაში ახლა სერიოზული პრობლემაა - ვისაც ფული გვაქვს, ყველა უცხოეთში გავრბივართ. 1994 წლიდან დაწყებული, მსოფლიო ბანკმა მილიონები დახარჯა, ჩატარდა უამრავი კონფერენცია. ამ დროს, პრიმიტიულ მანიპულაციებს ვერ აკეთებენ საქართველოში, ან საკმაოდ უხარისხოდ აკეთებენ. ამიტომ, მანდაც გვაქვს რაღაც გეგმა.

მე სულ ასე ვცხოვრობ: ვეძებ საინტერესო ადამიანებს, დავდივარ, ვმოძრაობ, მერე ვნახულობ საინტერესო იდეებს, რაღაც არხებს ვუჭრი, ზოგს ხელისუფლებასთან, ზოგს კონკრეტულ ადამიანებთან - ანუ მენეჯერი რასაც აკეთებს…ზოგადად. მთელი ცხოვრება ამითი ვარ დაკავებული. ჩემთვის მნიშვნელობა არა აქვს, ეს სოფლის მეურნეობა იქნება, ტელევიზია, თუ ნებისმიერი სხვა სახის ბიზნესი. ამიტომ ჩდება ხოლმე ილუზიები, რომ ყველაფერში უზარმაზარი ინტერესი მაქვს. ინტერესი მაქვს, ცხადია, მაგრამ ეს მატერიალური ინტერესი არ არის. ეს უბრალო ცნობისმოყვარეობაა. ამ არხის გაჭრის პერიოდში თუ გაჩდება ბიზნეს ინტერესი, გაჩნდეს, მაგრამ ჩემდა სამწუხაროდ, ჩემი შესაძლებლობების შესახებ ინფორმაცია ძალიან გადაჭარბებულია. იმ მასშტაბის რომ ყოფილიყო, ნამდვილად კმაყოფილი ვიქნებოდი. ასე რომ, ინტერესების მხრივ, არაფერი შემცვლია. იგივე ცნობისმოყვარეობა მაქვს, და მექნება კიდეც, სანამ ცოცხალი ვარ. როცა აღარ მომინდება არაფერი და აღარ მომეწონება ვთქვათ, ლამაზი ქალი, და არ მექნება რეაქცია, რომ ვაა, რა ლამაზია, ან გონებით გავაანალიზებ, რომ ზუსტ პროპორციებში ზის თუ არა ეს სილამაზე, ესე იგი, დავბერდი, ან აღარ ვარ.

ამიტომ, პირიქით, უფრო დასვენებული და ენერგიული დავბრუნდი. მეტის გაკეთება შემიძლია. თუმცა, დამოკიდებულებები შემეცვალა. არის რაღაც, რაც შეიძლება შეტევით აიღო და არის რაღაც, რაც ალყითაა ასაღები. აი, როგორც ჩემი ცოლი ავიღე წელიწადნახევრიანი ალყის შემდეგ, მას მერე, რაც შტურმმა შედეგი ვერ გამოიღო. ცხოვრება გასწავლის, ყველაფერს უფრო მშვიდად როგორ უნდა უნდა შეხედო.

- თქვენ მიიღეთ ჩამოსვლის გადაწყვეტილება?

- მე არა, იამ მიიღო. იცი რა, ჩემო კარგო, ძალიან მიყვარს ეს ქალაქი, მაგრამ წამოდი ახლა სახლში წავიდეთო, მითხრა. ქალმა, ხომ იცი, ჩინური წამებასავით იცის. არ მომეშვა. მერე მეც ჩავთვალე, რომ ბევრი რამ ხდება აქ ისეთი, რაშიც სიამოვნებით მივიღებდი მონაწილეობას.

- ვინმესთან დაგჭირდათ თქვენი ჩამოსვლის შეთანხმება ?

ვინმესთან არა, იმ ხალხთან, ვისაც მეგობრად ვთვლი და ვისთან ერთადაც აქამდე მოვედი. იმ ადამიანებთან, ვინც დღეს ხელისუფლებაში არიან. არ ვიცი მეგობრის დეფინიცია რას მოიცავს, მაგრამ, ისინი ჩემი მეგობრები არიან. მეორეა, რომ კლასიკური ქართული გაგებით, მე მათთან ერთად ყოველ საღამოს სადღაც არ ვქეიფობ და შეხვედრები არ მაქვს. ჰოდა, იმ ადამიანებს, რომელთანაც ყველაზე აქტიური ურთიერთობა მქონდა, მათ შორის მიშასაც, რამდენჯერმე ველაპარაკე, ვუთხარი რომ მოვდივარ და შენ რას ფიქრობ, რა შეიძლება გავაკეთო-მეთქი. ძალიან ძნელია, იცი, იმიტომ კი არა, რომ ნებართვებს ვიღებდი აქ ჩამოსვლაზე, ან მჭირდებოდა ეს ნებართვა. არა, ასეთი ურთიერთობა ჩვენ არ გვქონია. უბრალოდ, არ ვიცოდი, რითი უნდა დამეწყო. სამი წლის განმავლობაში აქ ბევრი რამ შეიცვალა, ბიზნესსიბრტყეები გადალაგდა, ვიღაც აქტიურად განვითარდა. ვიღაცამ უკან დაიწია. ამ თვალსაზრისით ჩამოვრჩი პროცესებს. ამიტომ, ვანოსაც შევხვდი, ზურა ადეიშვილსაც, გიგასაც, გივი თარგამაძესაც, ნინო ბურჯანაძესაც შევხვდი რამდენჯერმე. ვხვდები ბიზნესმენებსაც, რომ გავერკვე რითი შეიძლება დავიწყო, რომ უფრო წარმატებული ვიყო.

წარმატება ჩემთვის ცნობადობა არ არის. მთავარია, რაღაცას რომ მოვკიდებ ხელს, არ წავაგო. ამ ორი თვის განმავლობაში, დაახლოებით ასი სხვადასხვა სფერო მოვსინჯე. ფერმა ვიყიდე, მიწა ვიყიდე და იქ ბევრ სისულელეს ვაკეთებ. თუ არ მოძრაობ, სისულელეს ვერ გააკეთებ. სულიწმინდა არ გადმოსულა ჩემზე და არ ჩაუძახია ყურში, აი, ამით დაკავდიო. არ ავსულვარ სინას მთაზე და იქ არანაირი ხილვები არ მქონია. ჩამოვედი და ვეძებ ჩემით. ტელევიზიაზეც ესე იყო, და ძალიან ბედნიერი ვარ, რომ ამ საქმეს მოვკიდე ხელი. შევხვდი ბიჭებს. ისინი ელაპარაკნენ თამუნა კინწურაშვილს. მერე მე და თამუნაც შევხვდით ერთმანეთს. რატი ამაღლობელის გაკვირვებული სახე მახსოვს, ერთად რომ გვნახა, რა მოხდება, რა მოხდებაო, გვეკითხებოდა.

ტელევიზიაზე, ცხადია, ჩემგანაც მოდიოდა ინიციატივა. ისე არ ყოფილა, რომ შემომთავაზეს, მერე დავჯექი და ბევრი ვიფიქრე. არც ის უთქვამთ, ახლა შენ თუ ამას გააკეთებ, მერე ჩვენ იმას გაგიკეთებთო. ესეთი საუბარი ჩვენს შორის არ ყოფილა. როგორ შეიძლება მეგობრები წინასწარ გეგმავდნენ ერთობლივი საქმის შედეგებს? ასე ბიზნესპარტნიორები იქცევიან. მათ სულ არ აინტერესებთ, მე რას ვაკეთებ იქ და დღის ბოლოს არავის ანგარიშს არ ვაბარებ. მართლა არ ერევიან და მსიამოვნებს კიდეც ეს. ფიქრობენ, რომ რასაც ხელს მოვკიდებ, გამომივა კიდეც. მენდობიან, გემოვნების საკითხებშიც არ გვაქვს პრობლემა და სულ არ ვნაღვლობთ იმაზე, სამყაროს აღსასრულსა ან კათარზისზე ერთნაირად ვფიქრობთ თუ არა.

- ეს დიდი კომფორტია საქმის კეთებისას.

- რა თქმა უნდა. ჩვენ ერთი თაობა ვართ. ერთად მოვდიოდით.

„თავისუფლების ინსტიტუტი“ რუსთავი 2-ის დახურვის საშიშროების გამო დაიბადა. მას მერე, წავიდა და წავიდა. ხალხში საშინელად ქსენეფობიური დამოკიდებულება გაჩნდა ამ ინსტიტუტის მიმართ, იეღოველობის, მასონობის და კრიშნაიდობის დაბრალებებით. ამაზე გამახსენდა, ნიუ იორკში გიგა ბოკერიაა ჩამოსული და მანქანით სადღაც მივდივართ. ბრუკლინის ხიდის მეორე მხარეს დგას უზარმაზარი სათვალთვალო კოშკი, იეღოველების სათაო ოფისი. გიგას დავანახე, აი, შენი ალმა მატერი-მეთქი. გაკვირვებული უყურებდა და მაშინღა „დავრწმუნდი“, რომ ნამდვილად არ იყო იეღოველი, არ მატყუებდა. მანამდე ვფიქრობდი, რომ შალვა ნათელაშვილი მართალი იყო.

- როგორ გგონიათ, „ეს ბიჭები“ უშვებენ შეცდომებს?

- ბევრი პრობლემა აქვთ, როგორ არა, თუმცა გიგასთან ამაზე არ მილაპარაკია. საერთოდ, შეცდომის აღიარების თემაზე ბევრს ვფიქრობ ხოლმე. არის სიტუაცია, როცა გიადვილდება. მაგრამ ავიღოთ, მაგალითად, „60 წუთი“ და ვალერი ასათიანის „ქეისი“. ამაზე უკვე შეიძლება ლაპარაკი. ძალიან რთული იყო. მეც ვიცოდი და აკაკიმაც, რომ არ იყო ეს სიუჟეტი დასრულებული, არც ჟურნალისტური გამოძიების და არც ზნეობრივი თუ ესთეტიკური თვალსაზრისით. თუ ველერი ასათიანის მიმართ წაყენებული ბრალდებები ტყუილი იყო და დღესაც არ ვიცი ტყუილმართალი, მაშინ ეს კოშმარული ტყუილი ყოფილა, მაგრამ იმ დროს უკან რომ დამეხია, რუსთავი 2-ს გავწირავდი. მთავარი, რაც ამ ომში ჟურნალისტებს ჰქონდათ, იმის განცდა იყო, რომ მათ ზურგს მე და კომპანია ვუმაგრებდით. მაშინ შეცდომის აღიარება მთელი სისტემის დანგრევას ნიშნავდა, ის კი არა, გინდა თუ არა რევოლუცია უნდა მოვახდინოთო, არა, უბრალოდ ჟურნალისტები ასე თავგანწირვით და გულწრფელად ვეღარ იმუშავებდნენ, იფიქრებდნენ, შეცდომის შემთხვევაში ეროსი ხელებს დაიბანსო.

ასეთივე გადაწყვეტილება იყო ერთი წელი ამ ტელევიზიის ბოლომდე მიყოლა, ჩემებს რომ არ ეფიქრათ, ეროსიმ გადაგვაგდოო, ამიტომ შევეცადე, ისეთი სისტემა ამეწყო, ვისაც დარჩენა უნდოდა, ჰქონოდა ამის საშუალება. ისინი დღესაც წარმატებულად აგრძელებენ თავიანთ საქმეს და კმაყოფილები არიან.

ამ კუთხით თუ შეხედავ, ვთქვათ იგივე ზურა ადეიშვილს, ვანო მერაბიშვილს, გინდა გიგა ბოკერიას, თუნდაც სააკაშვილს, ალბათ 10-15-20 წლის შემდეგ, როცა მიშა აღარ იქნება პრეზიდენტი, როცა კიდევ 30 წელი გავა, სიბერეში, ჩვენ ბევრ რამეზე ვისაუბრებთ. შეიძლება ხვალ სასამართლო პროცესების ინიცირება მოხდეს დღევანდელი ხელისუფლების წინააღმდეგ. მაგრამ ახლა, მოდი სხვანაირად მივუდგეთ. ძალიან დიდი პასუხისმგებლობა აკისრია ამ ხელისუფლებას. მდგრადი ქვეყნის შემთხვევაში ძალიან ბევრ თემაზე შეიძლება ღიად საუბარი. დიდი თამაშია, დიდი „პრიკუპი დევს“ მაგიდაზე, რომ გზადაგზა შეცდომების აღიარების ფუფუნება ჰქონდეს თუნდაც, გიგა ბოკერიას. ერთადერთი, რასაც ვუსურვებდი ამ ბიჭებს, ისაა, რომ ნაკლები დანაკარგებით შევძლოთ ამ პრობლემისგან გამოსვლა, ქვეყნის მშენებლობის პროცესი რომ ჰქვია. აბსოლუტურად უდანაკარგოდ ვერ გამოვალთ, მთავარია, ეს გარყვნილება არ გახდეს სისტემური, ანუ ყველა არ გაირყვნას - ეს უდიდესი კატასტროფა იქნება. სხვა არსებული პოლიტიკურ ჯგუფებს შორის ეს ახლა ყველაზე სწორი პოლიტიკური ჯგუფია. არ ვამბობ, იდეალურები არიან-მეთქი, მაგრამ ყველაზე ჯანმრთელი გუნდია. ქსენოფობიისაგან დაცლილები, ზომიერად ცინიკურები, უფრო მეტად განათლებულები, უფრო მეტად მოტივირებულები იმისთვის, რომ რაღაც რეფორმები განახორციელონ და ასე შემდეგ.

პოლიტიკაზე მოდი ამით შემოვიფარგლოთ: ჩემი მეგობრები არიან ყველა ერთად, შიგნით უამრავი პრობლემა აქვთ, ბევრ შეცდომას უშვებენ, რომელსაც მე შეცდომად ვთვლი, მაგრამ, შეიძლება ისტორიულ ჭრილში აღმოჩდეს, რომ სწორი ნაბიჯი იყო. ვთქვათ, ზვიად გამსახურდიას დასაფლავების ყურებისას, მეჩვენებოდა, არასწორად ვიქცევით-მეთქი. არ შეიძლება აი, ასეთი ამპლიტუდებით ვიცხოვროთ. ერთ დღეს მტერი და დამანგრეველი ვეძახოთ ადამიანს, მერე წმინდანად შევრაცხოთ და ასეთი დაკრძალვა მოვუწყოთ. არადა, ამას ერთი და იგივე საზოგადოება აკეთებს. ასეთი გახლეჩილობა კატასტროფაა. მაგრამ რაც მაშინ მიშამ გააკეთა, ფანტასტიკურად ზომიერი იყო. ეს იყო ბრძენი, ზომიერი პრეზიდენტის ნაბიჯი. არაფერი არ უთქვამს, მივიდა, პატივი მიაგო და წამოვიდა. ძალიან მაგარი იყო!

რევოლუციის მერე, მეც აქტიურად ვიყავი ჩართული ყველა პროცესში. იმიტომ, რომ მეხებოდა, ვნერვიულობდი. ერთ მშვენიერ დღეს კი აღმოვაჩინე, რომ აბსოლიტურად მოსაწყენ თემაზე ვზივარ პრეზიდენტთან. რა საჭიროა მასთან ყოველ დღე ჯდომა, ან მის ყურადღებაზე ეჭვიანობა?! ამის თქმა მინდა, შეფასებებში არ უნდა ავჩქარდეთ, დავაცადოთ რა. დავაცადოთ იმ მხრივ კი არა, რომ კიდევ 10 წელი აბსოლუტური უფლებამოსილება მივცეთ. არა, რა თქმა უნდა. უნდა ვაკრიტიკოთ და ვეჭიდავოთ, მაგრამ, თუ საქმის კეთება გინდა, შიგნით იყავი დალოცვილო. აუცილებლად გარეთ უნდა გამოვარდე, და ხალხს სათქმელი უთხრა?

ანამ დარეკა (12 წლის) და მამას ამცნო, რომ კიდევ ერთი დღით დარჩებოდა მეგობრის სახლში.

- სამი დღეა სახლში არ მოსულა. იმაზე კი არ ვნერვიულობ, რომ ანა გარეთაა, იმას განვიცდი, რომ ანა თბილისშია გარეთ. რა მაგიჟებს იცი, აი, ის „ქეისი“, რამდენიმე დღის წინ რომ მოხდა. წარმოუდგენელია. გამოდიან და ლაპარაკობენ, რომ პატარა ბიჭს შეეშალა, რა მოხდა მერე, კაი ბიჭი იყო და ერთჯერ გამოუსვა ჯაყვა. დიდი დანა კი არ იყო, პატარა დანით მოკლა და უნდა ეპატიოს. ეს გამონათქვამები საზოგადოების აბსოლუტურ ინფანტილურობაზე მიუთითებს. როგორ შეიძლება ამაზე საერთოდ კამათი? ასეთი მსჯელობა სერიოზული ადამიანებისაგან, უკვე ცინიზმია. ამერიკაში მე გავაკეთებ ამას, ბუშის შვილი, თუ ტრამპის შვილიშვილი, არავის აინტერესებს. ამიტომ გრძნობ თავს იქ დაცულად. და არა იმიტომ, რომ პოლიციაა მაგარი, საზოგადოებაც მაგარია. არადა, აქ მარტო ჩვენ ვართ, ოთხი თუ ხუთო ერის შვილი. ერთად გაზრდილები. აქ არ ჩამოსულან კრიმინალური წარსულის მქონე ადამიანები გვატემალიდან და ჩილედან. აქ ჩვენ ვართ ხო, დაბადებიდან გარდაცვალებამდე?! ანაზეც ამიტომ ვნერვიულობ, მეტი არაფერი. სად გავჩერდით?

- რაღაც თვალსაზრისით, ხომ უფრო საინტერესოა საზოგადოებრივი არხის კეთება?

- აბა რა, ბევრად საინტერესო! უბრალოდ არ შეიძლება აკეთო ის, რითიც მხოლოდ შენ იღებ სიამოვნებას. უნდა აკეთო ის, რაც სხვას სიამოვნებს. ძალიან რთული საკეთებელია. ძირითადი პრობლემა ისაა, რომ უბრალოდ, არავინ ვიცით ამის კეთება. არც მე ვიცი, არც თამუნამ. ახლა ვიწყებთ ყველაფერს, ასე ხელის ცეცებით. ვკამათობთ, რომ უნდა იყოს, PBS-ი, თუ BBC თუ ORT. არ ვიცი, სად უნდა გავიაროთ, და როგორ უნდა გავიაროთ, რომ ეს ყველაფერი ყურებადი იყოს. თუ არავინ უყურა, მაშინ რა აზრი აქვს?! თუ ზედმეტად კომერციული იქნა, მაშინ რა განსხვავებაა, „იმედია“, „რუსთავია“, „მზეა“ და საკმარისია. სადღაც შუაში უნდა გაიარო. თან ამ დროს საზოგადოების ჩვევები თუ არ გაითვალისწინე, არაფერი გამოვა. მე თუ მართლა სატაცურით მოვედი ქართულ ბაზარზე, და აქ ჩვევა ხინკლის ჭამაა, ვიდრე მე მაყურებელს გავაგებინებ, რომ სატაცური უფრო ჯანმრთელი საკვებია, ჯერ ალბათ სატაცურიანი ხინკალი მაინც უნდა გავასინჯო. მიხვდი ხო, რას ვამბობ?

ასევე, მოსაძებნია ჩვენი ტიპის ქვეყნები, უნდა ვნახოთ, როგორ მოხდა საზოგადოების ზემოქმედება საზოგადოებრივ მაუწყებელზე სხვაგან. მთავარია, ადამიანებმა დაიწყონ ფიქრი იმაზე, როგორ შეცვალონ გარემო. დიმა ტვილდიანი მეუბნებოდა, ტყვიის შემცველობას ჩვენს ჰაერში საშინელ ზღვარამდე მიუღწევია. ამაზე, სხვათა შორის, წავიდა უკვე ლაპარაკი, სანდრასაც ელაპარაკა რამდენჯერმე. ამ თემაზეც გვინდა ძალიან აქტიური პროპაგანდის გაწევა. ამიტომაც მინდა, ამ ტელევიზიას სხვა ფუნქციები და ყურებადობა შევძინოთ, ხალხს ამაზე დაველაპარაკოთ. საზოგადოებრივი არხისთვის ყველაფერი საინტერესოა. ეს იქნება ჯანმრთელი ცხოვრების წესის პროპაგანდა, ბენზინში ტყვიის შემცველობაზე ყურადღების გამახვილება თუ სხვა რამ. ამ დროს ყველა ვეტენებით ამ ვერა, ვაკე, საბურთალოზე - ყველაზე დაბინძურებულ ზონებში, იმის ნაცვლად, რომ ეს ადგილები გავასუფთავოთ, პატარა სახლები ავაშენოთ, მოძრაობა გადავაკეთოთ და ასე შემდეგ. ურთულესი პროცესია, ეს დღეს ვერ მოხდება.

ქვეყნის სპეციფიკაც გასაანალიზებელია, როგორი უნდა იყოს ზოგადად ეს ტელევიზია, არა ევროკავშირთან თავის მოსაწონებლად, არამედ, ჩვენი ქვეყნისთვის. ამაზე ქვეყნის ბიუჯეტის ფული იხარჯება. არ ვამბობ, რომ ეს საკმარისია. სჯობს უფრო მეტი იყოს და ეს ხელახლაა გადასათვლელი. ბატონ ფინანსთა მინისტრს და პრემიერ მინისტრს ჰგონიათ, რომ ამ ფულს გვჩუქნიან. გვჩუქნიან და ვალს გვადებენ. პარლამენტიც ყაყანებს, რად უნდათ ამდენიო - გეგონება სახლში მიმაქვს ეს ფული. თუ ეჭვი გაქვს, რომ ვინმეს სახლში მიაქვს, მოდი რა, დაიჭირე. და თუ ხარისხზე საუბრობ, მოდი რა, ერთად შევქნათ ეს ხარისხის სტანდარტები. ის, რომ კადრში რამდენჯერმე მოხვდება ვიღაცის პერსონა პარლამენტიდან, არ განსაზღვრავს მის მიმართ საზოგადოების ინტერესს. იგივეა ქვეყნის მშენებლობაც. უფრო რთული. ამ ხალხს აქვს პრეტენზია, რომ ახალი ისრაელი შენდება. და სწორია.

გუშინ ვფიქრობდი. აი, რატომ არ ვაკეთებთ, მაგალითად სომხური კულტურის პოპულარიზაციის? არა ისე, როგორც ამას საბჭოთა კავშირში აკეთებდნენ. რატომ არ ვლაპარაკობთ იმაზე, რა როლს თამაშობდნენ სომხები თბილისის და საქართველოს ისტორიაში, ან სომხური კულტურა რამდენად იცის ქართველმა. როდემდე უნდა იყოს სომეხი ან აზერბაიჯანელი სალანძღავი სიტყვა?! არანაირი პოპულარიზაცია არ მიდის ამ ხალხის კულტურის, ურთიერთობის, მათი ცხოვრების წესის, მდგომარეობის. რატომ ვიცით პუტინის საყვარელი ძაღლის სახელიც კი და არაფერი არ ვიცით სხვა მეზობლების შესახებ? ისევ არასწორი, ერთი ვექტორი გვაქვს აღებული. ყველა ჩვენი მეზობელი ერის კულტურა უნდა ვიცოდეთ, რომ ჩვენივე მოქალაქეები დავიახლოვოთ. იმიტომ კი არა, რომ რაღაც ზეგავლენა მოვახდინოთ მათზე ან ახალქალაქში კარტოფილი იაფად ვიყიდოთ. ჩვენ მათი ნაწილი ვართ, ისინი ჩვენი ნაწილი. ერთი სახელმწიფოში ვცხოვრობთ. მუდმივი დიფუზია უნდა იყოს, თორემ ღობეების ამოშენებით არაფერი მოხდება.

სწორედ ეს ფუნქცია აქვს საზოგადოებრივ მაუწყებელს. მისია აქვს, არა ბოლშევიკურ-კომუნისტური, არამედ რეალური, ნაციონალური ცნობისმოყვარეობა გააღვიძოს, იმ უცხოური სიუჟეტებისაგან გასხვავებით, რომელსაც სხვადასხვა არხზე ვხედავთ, სადაც არც გული დევს, არაფერი არ დევს, რაღაც ბუტაფორიაა, არამდგრადია, უინტერესოა... უამრავი ძალიან საინტერესო რამის გაკეთება შეიძლება.

საერთოდაც, ყველაფერი უნდა გაინტერესებდეს. ჟურნალისტებთანაც რომ მქონდა ხოლმე საუბარი, ჩემებთანაც და გარეთაც, სულ ამას ვეუბნებოდი. ჟურნალისტი არ შეიძლება ყველაფერში იყოს პროფესიონალი. ჟურნალისტმა არ შეიძლება იცოდეს ყველაფერი, მაგრამ ჟურნალისტი რომ არ იყოს ცნობისმოყვარე, ის ჟურნალისტი ვერ იქნება. ამიტომ მიშლის ნერვებს დღევანდელი ჩვენი ჟურნალისტიკა.

ტელევიზიასთან დაკავშირებით თქვით, რომ საინფორმაციოს რეფორმირებას ბოლოს დავიწყებო...

ხო, იცი რატო? ჯერ ტელევიზიას უნდა გაესინჯოს პულსი. სანამ ხალხი საზოგადოებრივ ტელევიზიაზე ილაპარაკებს ჩამქრალი თვალებით, ან ცინიზმით და მთელ თავის ინტელექტუალურ მჭერმეტყველებას დახარჯავს იმაში, რომ დასცინოს პირველ არხს ან მის ხელმძღვანელობას, მანამადე არაფერი გამოვა. მაგრამ როგორც კი ჩვენ მათ შევაჯანჯღარებთ, ზოგადად ხალხის ემოციას შევაჯანჯღარებთ, მერე ყველა გაიღვიძებს. ახლა წერენ რაღაც სპეკულაციებს თემაზე „კიწმარიშვილი - კინწურაშვილი“, ეროსი დაიკავებს კინწურაშვილის ადგილს და ასე შემდეგ. კლასიკური ქართული ყვითელი პრესის ჭრილში განიხილება ეს ყველაფერი. ხვალ იქნება მართლმადიდებელ მამათა და დედათა პრეტენზიები, ენჯეოების აღშფოთება... ეს ყველაფერი აუცილებლად იქნება. ერთს გპირდებით, მაყურებელს მშვიდად არ დავაძინებ. საზოგადოებრივი ტელევიზია არ ნიშნავს იმას, რომ ეს ყველაფერი იყოს „დუბადა-დაბადა“ რეჟიმში. პროვოკაციები იქნება იმდენი, რომ წინასწარ მეცოდება ეს საზოგადოება. მაგრამ ეს სულიერი ნაწილის პროვოცირება იქნება და არა პოლიტიკურის.

რაც შეეხება საინფორმაციოს ბოლოსთვის მოტოვებას - ყველაზე მეტად რაც მეხერხება, ჩემი აზრით, ეს ნაწილია. ამიტომ, მინდა ყველაზე ბოლოს მანდ მივიდე. საინფორმაციოთი რომ დავიწყო, შესაძლოა ამან გამიტაცოს. მირჩევნია ის, რაშიც უფრო ნაკლებად წარმატებული ვიყავი, და რა ოცნებებიც მაქვს, პირველ რიგში ისინი განვახორციელო. ინფორმაციის ნაკლებობას, ქართული საზოგადოება ჯერ-ჯერობით არ განიცდის. სხვა საკითხია, რამდენად ხარისხიანად ვართ ინფორმირებულები. მოსაძებნია სხვა სტილისტიკა. ტონალობა სწორი აქვს ამ ხალხს აღებული. დანარჩენი ყველაფერი გადასაწყობ-გადმოსაწყობია. მაგრამ ტონი ეგეთი უნდა იყოს, მშვიდი, გაწონასწორებული, არა მხოლოდ დაბალანსებული. ტონალობა არ შეიძლება იყოს ისტერიული. გრიგოლიას ტონალობა არ შაიძლება! ყოველ შემთხვევაში იმ არხზე, სადაც არის, შეიძლება მოსწონდეთ - თავის ეგზალტირებით, ხშირ შემთხვევაში, ცარიელ ადგილზე ეგზალტირებითაც კი, ყურადღებას იპყრობს.

მოდი, მეტს აღარ ვიტყვი. არა იმიტომ, რომ ინტრიგა დავტოვოთ, თუმცა ეგეც დავტოვოთ. შედეგით წინასწარ არ ვიცი, თუმცა როგორც ყოფილი ექიმი, ერთ პრინციპს დავიცავ - ტელევიზიას არ ვავნებ!

ვისთან აპირებთ მუშაობას ? ვის მოიყვანთ პირველ არხზე ?

ყველას, ვისაც ამ საზოგადოებისთვის რაღაც სათქმელი აქვს. ნოდარ ლადარიას ყოველკვირეული მიმოხილვების გვერდით, ინტერნეტში იდო გოგი გვახარიას „ოქროს საუკუნე“, რომელსაც ვკითხულობდი და როგორი სასიამოვნო იყო იცი?! აი, კარგი ქართული ნაწერი რომ გხვდება, როცა გრძნობ, რომ არ არის ყველაფერი მარტო ის საზიზღრობა, რასაც ეს ყვითელი ფაფა ჰქვია, რომელსაც ქაქის სუნი ასდის. გოგი მინდა ბევრ რამეში ჩავრთო, ალბათ ნოდარ ლადარიაც. ძალიან მინდა, კახეთში ვიპოვო კარგი ჟურნალისტი, რომელიც ლაგოდეხზე, ყვარელზე და სიღნაღზე მოამზადებს სიუჟეტებს, კახეთის ტურისტულ აღორძინებასა და მევენახეობაზე. ფანტასტიურია! ზურა ადეიშვილმა წამიყვანა და დამათვალიერებინა იქაურობა. ეს ყველაფერი მართლა გადასარევია, მაგრამ ამას თუ სიცოცხლე არ ჩაბერე, ეს გაქვავებული ქალაქი იქნება. სიცოცხლე რისგან გაჩდება? მარტო უცხოელ ტურისტებზე არ უნდა ავოღოთ ორიენტაცია. შიდა მოხმარება უნდა გავაჩინოთ, პირველ რიგში, ბავშვებმა უნდა იარონ. არ ვიცოდი ბოდბისა და წმინდა ნინოს საფლავის ისტორია. უამრავი ასეთი ფანტასტიური აღმოჩენა შეიძლება გააკეთოს ადამიანმა.

არ მინდა, საზოგადოება დაიყოს - ის, რაც დღეს ჩვენთან ხდება. არა მარტო საზოგადოებაში, ყველგან! ზეპური პოზიციიდან, რაღაც ოლიმპოდან, ყოვლის მნახველი გამოცდილი ადამიანები ღაღადებენ და დანარჩენი ბრბო მიყვება. უბრალოდ ადამიანებს დამატებითი ცოდნა სჭირდებათ, კონტაქტი გვჭირდება ერთმანეთთან.

ჩოხატაურშიც მინდა ვიპოვო ჩვენი სახე. და ეგეთს ბევრს ვიპოვით.

საზოგადოების ყველა ფენას ექნება თანაბარი და მათთვის მისაღები გადაცემა. მათ ექნებათ „სოფლის ცხოვრებაც“ და ექნებათ „ნიუ იორკ თაიმსიც“.

სამი კვირით მივდივარო, თქვით, სად მიდიხართ?

ჯერ ამერიკაში, იასთან და ბავშვებთან ერთად. რაღაცეები გვაქვს მოსაგვარებელი. ამერიკის მერე, მივდივარ კანში, პროგრამების გამოფენაზე.

კანის კინოფესტივალის ფარგლებში ტარდება ეს გამოფენაც?

არაფრის ფარგლებში არ ტარდება. ეს ცალკეა. კანის ფესტივალზე „სელებრითები“ დადიან. აქ ფული დადის. ტელეინდუსტრია ბევრად უფრო დიდი ინდუსტრიაა, ვიდრე კინო ინდუსტრია. აქ იქნებიან მწარმოებლები, კინომწარმოებლები, დისტრიბუტორები, ტელემამები მთელი მსოფლიოდან. ამ გამოფენაზე პირველად მივდივარ.

ოთხი წელია ტელევიზია პროფესიულად არ მიკეთებია და დავიწყებული მაქვს. მინდა, რომ სწრაფად გავეცნო იმ სიახალეებს, რაც ამ სამყაროში ხდება, და ვნახო რა მიმართულელებია, რა აინტერესებთ.

კანის მერე ლას-ვეგასში მივფრინავ, იქ უკვე ტექნოლოგიური გამოფენაა, ნაციონალური მაუწყებლების ასოციაციის (National Association of Broadcasters) ღონისძიებაზე. ჩვენი თანამშრომლები ორივეგან მიდიან. კანში მიდის ჩვენი პროგრამული დირექცია, ლას-ვეგასში მოდის თამუნა და ჩვენი ტექნიკური დირექტორი. 9-ში მივდივარ და აქ საგიჟეთი მაქვს, იმიტომ რომ აქ ფოკუსირებულად მინდა დავტოვო ამოცანები, რაც ჩამოსვლისას სჯობს, რომ უკვე გაკეთებული დამხვდეს.

ამიტომ შეხვედრები მაქვს დილიდან ღამემდე თან, ჩოგბურთიც მინდა მოვასწრო. გუშინ მოვასწარი! მომიგო, მომიგო კახა ჩიტაიამ! და ძალიან გახარებულია! ბედნიერია!

ამ მასალაზე მუშაობის პროცესში, ჩოგბურთის კორტებზეც ამოვყავით თავი. ეროსის მოწინააღმდეგე ამჯერადაც კახა ჩიტაია იყო. ბატონი კახა მშვიდი და გაწონასწორებული მოთამაშეა. ეროსი კი ბევრს ხმაურობს და ბურთებსაც ხმაურიანად იგერიებს. ყველა წარუმატებულ გათამაშებასაც თავის მიზეზი აქვს - ან ქარი უბერავს არასწორი მხრიდან, ან კორტების ზედაპირია არათანაბარი. ეს ყველაფერი ხუმრობით, რასაკვირველია.

ხუმრობა არ არის ეროსის საჩოგბურთო აზარტი. „ბალიტიერის საჩოგბურთო სკოლაში“ მარცხენა ხელზე სერიოზულად იმუშავეს. ჯერ ჩემს თამაშს იწერდნენ და მერე აგასის დარტყმებს მაჩვენებდნენ. ასე დავიყენე მარცხენა“. ეროსის ერთ-ერთ პარტნიორს ჩოგბურთში, რეზო ადამიას უღიარებია, ფლორიდაში ვარჯიშის მერე, ეროსი გაიზარდაო. „აბა ტყუილად ხომ არ ჩავყარე ამდენი ფული ბალიტიერის სკოლაში?

მოკლედ საგიჟეთი მაქვს ამ თბილისში, მაგრამ კარგია, კარგი! ეგ მენატრებოდა ამერიკაში.

„ჩემი ია“

ია ახერხებს თქვენს გვერდით თავისი ცხოვრებით ცხოვრებას?

იქ უჭირდა. როგორც გითხარი, მთელი ეს ენერგია იაზე და ბავშვებზე მქონდა გადატანილი. იაც შევჭამე. ია, მოდი ახლა MBA აიღე, ახლა ეს ქენი... მთები ჩამოიტანა წიგნების. ცალკე ამით შევჭამე, ცალკე მოგზაურობებით, ცალკე, წამო ახლა იქ, ახლა აქათი. აღარ უნდათ, არაფერი აღარ უნდათ. აი ანა, სამი დღეა სახლში არ მოსულა.

ისე, ესენი გაიზარდნენ, ახლა სხვა სათამაშო მჭირდება. თუ ია გაჩენას გადაიფიქრებს, შეიძლება ბავშვი ავიყვანოთ კიდეც, რა პრობლემაა. ამაზეც თანახმაა. უბრალოდ, ქართული საზოგადოებისთვის ეს გამოწვევაა. აი, ასეთი სისულელეებიდანაც მინდა გამოვიდეთ... კარგი მაგალითი იქნება.

მოკლედ, ია გამორბოდა, 6 თვე აქ იყო ხოლმე. წამოსვლის ძირითადი მიზეზი ესეც იყო. არანორმალური ოჯახი გამოგვდიოდა. თავის პროექტების გადამკიდე ია ბევრს მოგზაურობს. ბევრი პრობლემა აქვთ. საქართველოში სამოდელო სააგენტო განიხილება გათხოვების სააგენტოდ, ან გზად უფრო ცუდი მომავლისკენ. მეორეს მხრივ, იმდენად ბევრი ისწავლა, თუ დარწმუნებული არ არის რამეში, არ აკეთებს. ეს სპორტიდან აიღო. სრულიად არაელიტარულ ოჯახში გაზრდილი, საბჭოთა კავშირის ახალგაზრდული ნაკრების წევრი იყო კალათბურთში. თან იას არ აქვს განსაკუთრებული საკალათბურთე სიმაღლე. უბრალოდ ძალიან მოტივირებულად გაიარა ეს გზა. ამიტომ, ყველაფრის მიმართ ეგეთი დამოკიდებულება აქვს. სანამ დარწმუნებული არ არის ბოლომდე, 100 %25-ით, შანსი არ არის რამეზე თქვას, რომ იცის. განსხვავებით ჩემგან. მე ჯერ შევვარდები სადღაც, და მერე ვლაგდები. ის უფრო გაწონასწორებულია. ამიტომ ვთვლი, ძალიან ბევრი რამ ისწავლა და იცის. ნიუ-იორკის უნივერსიტეტის კურსებიც ხუთებზე დაამთავრა.

მომიყვებით იასთან არშიყობის პერიოდის ისტორიებს ?...

ამ ამაბის მთელი პარადოქსი ისაა, რომ ია იყო კალათბურთელი და მე და ჩემი მეგობარი, რომელიც ზუსტად ჩემსიმაღლეა, ვიდექით სპორტ დარბაზთან და იას გამოსვლას ველოდებოდით. წარმოიდგინე ჩემი მდგომარეობა, როგორი დეპრესიული ვიქნებოდი ?! გამოდიან 2 მეტრიანი ქალები, დაგხედავენ და ყველამ იცის ვის ელოდები.

სხვათა შორის, ესაა ჩვენი პირველი საკუთარი ბინა! ქორწინებიდან დღემდე 14 თუ 15 ბინა გამოვიცვალეთ. ნაქირავებიდან ნაქირავებში გადავდიოდით.

განსაკუთრებით მძიმე იყო ჩვენი ერთად ყოფნის პირველი პერიოდი. 1991-ში დავქორწინდით. 2 თვეში ომი დაიწყო. 1991-იდან დაწყებული 1997-მდე, ვიდრე თბილისში გადმოვიდოდით, არ ჰქონდა შუქი, ფული, ან ფეხმძიმედ იყო, ან ბავშვს ზრდიდა. ფეხმძიმეს წყალი ვედრებით დაჰქონდა მეოთხე სართულზე. პამპერსი მაშინ, ბოდიშს ვიხდი და, არ იყო. თან ეს ყველაფერი მარტოს უნდა ეკეთებინა. ბებიები, როცა შეეძლოთ, აქტიურად გვეხმარებოდნენ, მაგრამ მთელი ოჯახური პასუხისმგებლობები იაზე იყო. თან სიბნელეში, თან მარტო. მე თვეობით ვიყავი გავარდნილი, ხან მიჭერდნენ, ხან ტელევიზია იყო დახურული და არ მეცალა სახლში წასასვლელად. მახსოვს, იყო პერიოდი, 9 თვის განმავლობაში, ორჯერ ვნახეთ ერთმანეთი. თბილისში ვიყავი, მაგრამ მე დავიფიცე, როგორც სპარტანელები იტყვიან, ფარით ან ფარზე - ან მოვიგებდი და დავბრუნდებოდი, წაგებული არ ჩავიდოდი. 9 თვე ვეჭიდავე მაშინ შევარდნაძეს. ასე რომ, იმ პერიოდის სიმძიმეები იამ მარტომ გაიარა. ამიტომ, ჩვენს ოჯახს ძალიან მყარი ფუნდამენტი აქვს. შოკოლადებში გაზრდილი რომ ჰგონიათ ხოლმე, მეცინება. დანარჩენი იას ჰკითხე...

- იას მოაყოლეთო, გითხრათ?

- კი, იას უფრო ემახსოვრება დეტალებიო...

ია: ტრაბახით არ ვამბობ, მაგრამ თაყვანისმცემლები არასოდეს მაკლდა და ინტერესსაც ვიჩენდი, ბუნებრივია. თუმცა, კალათბურთიდან გამომდინარე, 2 მეტრზე ქვემოთ თაყვანისმცემელი არასოდეს მყოლია.…ეროსი პირველი გამონაკლისი იყო, რომელიც შემხვდა და გავიცანი.

პირველივე პაემანის დღეს ვიჩხუბეთ. საშინლად არ მომეწონა. და იმ დღესვე გადავწყვიტე, რომ არა და არა რადგან გულახდილი და პირდაპირი ადამიანი ვარ, პირდაპირ ვუთხარი, მაგრამ ტაქტიანად და მორიდებულად, ისე, რომ შეურაცხყოფა არ მიმეყენებინა, ვუთხარი, რომ არ ღირდა, დაწყებაც კი არ ღირდა.

მაგრამ ადამიანისთვის, ვისაც მწვერვალების დაპყრობა უყვარს, თურმე და მისი მთასვლელობის შესახებ ჯერ არაფერი ვიცოდი - ეს არ უნდა მეთქვა. ამით კიდევ უფრო დიდ აზარტში ჩავარდა. სხვათა შორის, ძალიან აზარტულია. ჩემი „არა“ მისთვის გამოწვევად იქცა და მიპასუხა: რომ დამჭირდეს 10 წელი, შენ რომ გყავდეს 10 ქმარი, მეათე მე ვიქნებიო. მაშინ მივხვდი, რომ ძალიან ჯიუტი იყო. მისი გადარწმუნება ძალიან რთული იყო, მაგრამ მე გადაწყვეტილების შეცვლას არ ვაპირებდი და ჩავთვალე, რომ მართლა გიჟია და სწორი დასკვნები გავაკეთე-მეთქი - აბა მესამე დღეს რომ შეხვდები ადამიანს და ცოლობას შემოგთავაზებს, რა უნდა იფიქრო?! მე საერთოდ არ ვაპირებდი გათხოვებას. რა გათხოვება იყო 17 წლის ასაკში? ჩემი გეგმები მქონდა, საბჭოთა კავშირის ახალგაზრდულ ნაკრებში ვიყავი, სწავლა მაინტერესებდა, მოგზაურობა. სახლში წელიწადში 3-4 თვეს ვატარებდი ხოლმე.

მოკლედ, გათხოვება დაგეგმილი არ მქონდა. მაგრამ იმ დროს იყო ეროვნული მოძრაობა, საბჭოთა კავშირის ნგრევა.

მაინც ვთვლი, რომ ყოველთვის ქალი იღებს გადაწყვეტილებას. მაშინ ეროსის ჩემთვის არ ეცალა და ბოლოს უკვე მე მოვითხოვდი კატეგორიულად, ან ეს ურთიერთობა უნდა რაღაც სასრულამდე მივიდეს, ანდა ასე აღარ შემიძლია-მეთქი მაშინ მივხვდი, რომ ამ ურთიერთობის გადაწყვეტილების სათავეში მე ვიდექი. თუ გინდა შექმნა ოჯახი, ოჯახს ქმნი შენ და პასუხისმგებლობასაც შენ იღებ შენს თავზე, როგორც ქალი, რომელმაც მერე ეს უღელი უნდა ატაროს. ჯერ არ მინანია.

ოჯახის მართვის სისტემა არსებობს თქვენს ოჯახში?

ჩვენთან სრული დემოკრატიაა. როგორც ჩემი რუმინელი მეგობარი ამბობს, too much democracy - გვაქვს. რაღაც გადაწყვეტილებას როცა ვიღებ, ყოველთვის ვუთანხმებ ბავშვებს. ადრე პატარები იყვნენ და პრობლემა არ იყო. ახლა გაიზარდნენ და დისკუსია გვიწევს ხოლმე.

ბევრ დროს ატარებთ ბავშვებთან?

როცა გვჭირდება, ერთად ვართ ეგ ყველაზე მთავარია. რაც მათ სჭირდებათ, ის გარემო შექმნილი აქვთ. ნელ-ნელა მივაღწიეთ ამას. ყოველთვის ასე უზრუნველყოფილები არ ვყოფილვართ. სხვაობაც იციან. ისიც იციან, რა არის როცა არ გვაქვს, და ისიც იციან რა არის, როცა გაქვს. მე იმით ვამაყობ ყოველთვის, რომ ჩვენ ნივთებისგან პრობლემას არ ვქმნით. ტრაგედიად არ აღვიქვამთ უქონლობას.

ისე, მე ყოველთვის ვპოულობდი დროს საკუთარი თავისთვის. ამ დროს წავიკითხავდი, წავიდოდი სავარჯიშოდ, თუ ვისეირნებდი, ეს ჩემი საქმე იყო. დღემდე ამას ვამბობ და ჩემს შვილებსაც ვეუბნები, მათ ყველას თავის ადგილი აქვთ, და კი ბატონო, დაგითმობთ დროს, მაგრამ როცა მე მჭირდება რაღაც, ეს დრო ჩემია. ასეთი პრინციპი მაქვს ეროსისთან ურთიერთობაშიც. ყოველთვის პატივს ვცემდი მის დროს. და პირიქით. პირველი „მის საქართველო“ რომ გავაკეთეთ, დილის 4 საათამდე გასული ვიყავი... და ეს პრობლემად არ ყოფილა.

ეროსიმ გვითხრა ლუკა, ანა და თეკლე გაიზარდნენ, ახლა ახალი სათამაშო მინდაო.

მე წინააღმდეგი ნამდვილად არ ვარ. ბოლო შეთანხმება ის არის, რომ როგორც კი გაირკვევა, სად ვართ, აქ ვართ თუ იქ ვართ - კი ბატონო. ჰაერში ხომ ვერ გავაჩენ?

ამ პერიოდში ლუკასაც მოუწევს წასვლა-წამოსვლა. მეც მიყვარს ის დრო, როცა ვგრძნობ, რომ ბავშვს ვჭირდები. თუმცა, ის თავისუფლებაც მომწონს, ახლა რაც მაქვს.

როგორ ახერხებთ პარტნიორობას?

15 წლის განმავლობაში, ჩვენ სულ ერთმანეთს ვსწავლობთ. ახლაც, ამერიკაში, ეროსი სულ სხვანაირი იყო. ის კაცი, რომელსაც მე გავყევი ცოლად, სხვა იყო. ის, რომელიც ჩამოყალიბდა ჩვენი პირველი შვილის მერე, კიდევ სხვა. ადამიანი, რომელმაც დაიწყო ახალი საქმე, წარმატებას მიაღწია ამ საქმეში და მერე აქედან წავიდა - სხვადასხვა ადამიანი იყო. იმედი მაქვს, ეროსი, რომელიც ახლა აქ ჩამოვიდა, კიდევ სხვანაირი იქნება.

ეროსისნაირს ბევრს არ ვიცნობ. ეროსის აქვს უნარი, რომ შექმნას, არაფრისგან გააკეთოს რაღაც. ჩვენ ვართ ლომის და კუროს დუეტი. ის არის ლომი და დრაკონი ერთად, ანუ სულ იცი, რომ ვულკანზე ხარ. და ამდენი ვულკანი ხანდახან დამღლელი ხდება ხოლმე. 9 თვიანი განშორებისას, როცა ის სასამართლოებში დარბოდა, გვენატრებოდა ერთმანეთი, ეს მონატრება ყოველთვის გვაძლევდა იმის საშუალებას, რომ ხელახლა დაგვეწყო ურთიერთობა, ბევრად უფრო უკეთ, სხვა გამოცდილებით და სხვა მუხტით.

ჩვენ ყოველთვის ვეძებდით ერთმანეთთან ურთიერთობის ახალ-ახალ ფორმებს. ახლა მეც შემიძლია რაღაცეები ვთქვა, იმიტომ რომ, მეც ჩემი გამოცდილება დამიგროვდა და სხვა გადმოსახედიდან შემიძლია რაღაცეების გააზრება. ისე, ყოველთვის ვცდილობდი არ მეთხოვა დახმარება, რადგან მქონდა ამბიცია, დამოუკიდებლად მეკეთებინა რაღაცეები.

დიდი ოჯახური სკანდალები არ გვქონია. მე ვარ საშინლად ბუტია. ამაში მგავს უმცროსი გოგო. შემიძლია სულ უბრალო რაღაცაზე გავიბუტო, როგორც იმ პირველ პაემანზე და დღემდე პირველი არასოდეს ვურიგდები.

საჩუქრებით გირიგებდათ?

არა, პირიქით. მე ყოველთვის ვეუბნებოდი, რომ მე შენ რაღაცა ნივთის გამო არ შეგირიგდები. და არ ვურიგდებოდი. თვითონაც იცის, რომ აზრი არა აქვს საჩუქრებს.

„იცი რა, რევოლუციამდეც ბევრი ვიცხოვრე, ეგრე არ არის“.

ეროსი: „ჯერ იყო მთა. ახალგაზრდობა რეალურად იყო მთა და მთაში სიარული. თუმცა მთა ჩემს ცხოვრებაში გაჩნდა სრულიად შემთხვევით. ჩემდა სამარცხვინოდ, სკოლის პერიოდში, ანუ რუსთავში, ისეთი კატეგორიები, როგორიცაა გურამ რჩეულიშვილი, ერლომ ახვლედიანი და ეს ჰეროიკა, ჩემთვის უცხო იყო. მე საბჭოთა განათლების სისტემის კლასიკური პროდუქტი ვიყავი, რასაც მაძლევდნენ, იმას ვიღებდი. რუსული ლიტერატურა ბევრად უკეთ ვიცოდი, ვიდრე თანამედროვე ქართული. არ ვგულისხმობ მხოლოდ პუშკინს და ლერმონტოვს. ვერცხლის საუკუნე და ნობელიანტები, შოლოხოვის გამოკლებით, უფრო ნაცნობი იყო ჩემთვის.

თბილისში 16 წლის პროვინციელი ბიჭი ჩამოვედი, გზა არ ვიცოდი სამედიცინო ინსტიტუტის, მართლა არ ვიცოდი. მესმის, რომ კონკიას ისტორიები ბევრს აქვს, მაგრამ მართლა ეგრე იყო. ჩემი მეგობრის დამ ჩამომიყვანა. სამედიცინო ინსტიტუტს ანეგდოტურად მეორე წრეზე მივაგენი. სამედიცინოზე ჩაბარებაც კომიკური იყო. მეათე კლასის დასაწყისში, ოჯახმა იმსჯელა და გადაწყვიტა, რომ ბიოლოგია ვიცოდი, ქიმიაში რაღაც რესპუბლიკური ოლიმპიადები მქონდა მოგებული და ქართულიც, ითვლებოდა, რომ აზრს კარგად ვაყალიბებდი. ქართულის მასწავლებელი მყავდა ფანტასტიკური. აზროვნება დამაწყებინა.

აი ასეთი სრულიად საბჭოთა პროდუქტი, კარგი მოსწავლე, დატვირთული რუსთავის ფალიაშვილის ქუჩის კრიმინალური სიმძიმეებით - სამწუხაროდ, ქუჩის ბიჭი არასდროს ვყოფილვარ და ამიტომ ჩემს უბნელებთან სულ კონფლიქტი მქონდა. კარგად ვსწავლობდი, ამავე დროს ვიყავი, ჩემდა სამწუხაროდ, „ნორჩ დეკლამატორთა“ წრის წევრი, რაც მაგარი „გრეხი“ იყო. წარმოიდგინე ახლა, რუსთავის მთავარ კრიმინალურ უბანში, თითით საჩვენებელი ხუთოსანი?!

დიდი გავლენები ჩემზე წინაპრეპს, სამწუხაროდ, არ ჰქონიათ. ისინი არც რეპრესიებში მოხვედრილან და არც გადასახლებაში. ბაბუაჩემი ომში დაიღუპა. ჩვეულებრივი, არაფერით გამორჩეული ქართული ოჯახი გვქონდა.

ასეთი გულუბრყვილო მენტალობით, 16 წლის შევედი სამედიცინო ინსტიტუტში, სადაც სრულიად შემთხვევით მოვხვდი. იყო საშინელი კონკურსები, მაგრამ იმდენად მსუბუქად ვუყურებდი ამ ყველაფერს, რომ დღემდე მახსოვს და ახსოვთ ჩემს მეგობრებს მისაღებში ჩემი თავხედურად უდარდელი მდგომარეობა. ეს აკანკალებული ქალები ვერ მიტანდნენ - სპორტულ დარბაზში დავდიოდი, რაღაცით ვერთობოდი, სანამ დაგვიძახებდნენ. ეს ბევრს აღიზიანებდა, იმიტომ რომ იქ ხალხი მესამემეოხე წელი აბარებდა, გარეთ ოჯახები კანკალებდნენ. ნახევარს ჩაწყობილი ჰქონდა. რიგები იდგა ფაკულტეტების მიხედვით. მე სამკურნალოზე ვიყავი ორიენტირებული. პედიატრიულზე შედარებით პატარა რიგი იყო და რომ მივედი, ჩემთან ერთად ულამაზესი გარეგნობის გოგო დადგა. მაშინ მყავდა რომანტიკული სიმპატია ჟენია სიმონოვა, აი „აფონიაში“ რომ თამაშობს. ზუსტად ეგეთი იყო ჩემი კურსელი, ქეთი აფხაზავა, მახსოვს კიდეც სახელი. მეც მის უკან დავდექი. მერე ფიზიკა დავაწერინე მისაღებში, ორი ამოცანა ამოვუხსენი. იმან მიიღო 4 და მე - 3. ეს უკვე დიდი ტრაგედია იყო, მოხვედრის შანსი აღარ მქონდა. მერე წამოვიდა მოულოდნელი 5-იანი ქართულში და 5-ები ბიოლოგია-ქიმიაში, რამაც საშუალება მომცა გამსვლელი ქულა მიმეღო.

მაშინ სამედიცინო ყველაზე პრესტიჟულ ჰუმანიტარულ ინსტიტუტად ითვლებოდა. სხვათა შორის, მაშინდელი ქართული ელიტის სრული სპექტრი იყო წარმოდგენილი - სამედიცინო ინტელიგანცია, ზოგადად ინტელექტუალები, ეგრეთ წოდებული „ცეხავიკ-ძელეცური“ კონკორდის წარმომადგენლები და სოფლის ინტელიგენცია.

იქ გავიცანი ადამიანები, ვისთან ერთადაც მთაში წავედით. ავიღე საგზური, რომელიც 48 მანეთი ღირდა, რომლის ფულიც ასევე არ მქონდა, იმიტომ რომ სტიპენდია პირველივე სემესტრის მერე დავკარგე. ასე მოვხვდი აილამაში. ეს იყო 1982-1983 წლები. იქ ძალიან ბევრი საინტერესო ადამიანი გავიცანი, რომლებმაც მერე დიდი გავლენა იქონიეს ჩემს მსოფმხედველობებზე. ეს კლასიკური, საბჭოთა ტიპის ბანაკი იყო. დილით უნდა ამდგარიყავი, ეგრეთ წოდებული „ლინეიკა“ იყო, „პადიომები“, დროშის აწევები. ყველა იფურთხებოდა, ყველა პახმელიაზე იყო, მაგრამ მეორეს მხრივ, მთაში სიარულის მუღამი გვქონდა. მომეწონა ეს, თან იოლად გამომივიდა. 7-8 წელი აქტიურად ვიარე. მოვიარეთ საბჭოთა კავშირი.

მთამ ბევრი საინტერესო მეგობარი მომცა, ვისთანაც ერთადაც უნივერსიტეტის ჩაის სახლსა და ლიზიკოს კაფის „ჰენგაუთში“ გადმოვინაცვლე. ანუ სამედიცინო ინსტიტუტის რომანტიკიდან გადავედი უნივერსიტეტის „ტუსოვკაში“. მთის მეგობრებიდან ზოგი დაიღუპა, ზოგი დავკარგე, ზოგი დღემდე მომყვება, ზოგს გზა აერია, ზოგი მტრად მოვიკიდე. მოკლედ, რა მიშვნელობა აქვს. რაც მთავარია, ეგ იყო ჩემი ახალგაზრდობის სამეგობრო.

მეორე, რაც მთამ მომცა - სიდინჯე მასწავლა. იქ ვერ გაიქცევი და სპრინტერი ვერ იქნები. ვერ მივარდები კედელს და ვერ ავარდები სირბილით. თუ არ გაზომე შენი ენერგია, შეიძლება ბოლომდე ვერ ახვიდე, ან დაიკარგო, ან დაიღუპო, ან სხვა დაღუპო. მობილიზაცია, ენერგიის განაწილება - აი, ეს უნარები მერე რეალურ ცხოვრებაში გადმოვიტანე.

ბევრჯერ მქონდა ინსტიტუტიდან გამოსვლის მცდელობა. ჯერ ერთი, წამიღო სტუდენტური, ბოჰემური დინების ტალღამ, მერე უკვე როცა მოვტრიალდი და სწავლის სერიოზული სურვილი გამიჩნდა, მომეჩვენა, რომ ძალიან ჩაწყობილი იყო ყველაფერი. ეს პროტესტი უნდა გამოგეხატა ან იმით, რომ ყოფილიყავი ძალიან ძალიან მოწადინებული და ფოკუსირებული სწავლაზე, ან აი, ასეთი გზით უნდა წასულიყავი. უსამართლობის მომენტები ყოველთვის მაღიზიანებს ხოლმე. სწორედ ეს უსამართლობა იყო, რამაც ხელი ამაქნევინა ყველაფერზე. შემეძლო წავსულიყავი მოსკოვში ან პეტერბურგში, მაგრამ რაღაც-რაღაც მიზეზებით ვერ წავედი. ჩემი სხვა მეგობრები, ვისაც სწავლა უნდოდათ, წავიდნენ. ეს ინსტიტუტი ქალებისათვის შესანიშნავი მზითვი იყო, და კაცებისთვის, რაღაც „ყასბური“ პროფესიების ათვისების საშუალება - ქირურგობა, გინეკოლოგობა - რაც მერე ფულის საჭრელი მანქანა ხდებოდა. მე რადგანაც არც გათხოვება მაინტერესებდა და არც ყასბობა, ინტერესი დავკარგე. მეოთხე კურსის ბოლოს, მიმარიცხეს კიდეც, პოლიტეკონომიის ჩაუბარებლობის გამო, თუმცა მერე ისევ აღმადგინეს.

ინსტიტუტი რომ დავამთავრე, გამანაწილეს რაჭაში. მაგას მთა უყვარსო, და უწერა-შოვიღების ექიმად გამიშვეს, თავის ცხენით, თავის პატარა ოთახით ვიღაცის სახლში, რიონის პირას და 2 წელი მახსოვს როგორ საშინლად დავიტანჯე. ჯერ ისედაც ნახევარფაბრიკატი ვიყავი, მერე აბსოლუტურად მარტო, და მესამე, ვთვლი, რომ ცოტა ზნეობის მომენტიც მქონდა, განსხვავებით ვთქვათ კლასიკური შემთხვევებისაგან. თუ გაქვს წაკითხული ჩეხოვი ან ბულგაკოვი? ამ წიგნებიდან კარგად გაიგებ გამოუცდელი ექიმის განცდებს. პერდიატრიული დიპლომი მქონდა და ამ დროს იქ იყო მშობიარეც, მომაკვდავი მოხუციც და თანაც არ მქონდა არც კონტაქტი და არც მენტორი მყავდა. ამიტომ დამეკარგა ექიმობის სურვილი. მივხვდი, აბსოლუტურად არაფერი ვიცოდი მედიცინაში, და თანაც, არანაირი სურვილი არ მქონდა, ჭკვიანური სახე მიმეღო და ადამიანისთვის გამეკეთებინა ის, რაც არ ვიცოდი.

მაშინ დავდექი დილემის წინაშე, ან უნდა გამეგრძელებინა სწავლა და მუშაობა, ან არადა, ასეთი ფორმით ექიმობას არანაირი აზრი არა ჰქონდა. ეგეთი ექიმებით არის საქართველო სავსე და ამიტომაც არის ჩვენი საქმე კარგად. ამ პერიოდში მე და ჩემი მეგობრები ვცდილობდით გაგვეკეთებინა ოჯახის ექიმის მოდელი პედიატრიაში. ამ პროექტის რეალიზაციის მცდელობა მქონდა რუსთავში და ამ დროს, სრულიად შემთხვევით გავხდი რუსთავის ჯანდაცვის განყოფილების უფროსი. ანუ იმას, რაც მინდოდა ჩემთვის მეკეთებინა, ამ პოზოციაზე მოსვლით სხვებს ვუკეთებდი. ამის მერე, მთელი ცხოვრება ასე მოვდივარ, რისი კეთებაც მინდა, იმას სხვას ვუკეთებ. ამ პერიოდში მივხვდი, რომ ძალიან მომწონს მენეჯერობა, სისტემების აწყობა, რეფორმების განხორციელება.

მთავარი ცოდნა, რაც იმ ერთი წლის განმავლობაში მივიღე, ვნახე, რომ ყველაფერი არ იყო სურვილზე დამოკიდებული. ადამიანებთან ურთიერთობაც ვისწავლე. ესენი იყვნენ ქარხნის დირექტორები, ანუ მაშინდელი გაგებით, „ხაზაისტვინიკები“, მენეჯერები და დირექტორები. ვსწავლობდი რა, შეცდომებს უშვებდნენ, როგორ უნდა მემუშავა მათთან ისე, რომ ჩემთვის სასარგებლო გადაწყვეტილება მიეღოთ. მაშინ ვიგრძენი რაღაცის კეთების გემო. მას მერე ბევრი სისულელე მაქვს გაკეთებული, მაგრამ ნელ-ნელა გამოცდილებაც მოდიოდა.

რუსთავი 2

ეროსი: სამედიცინო დაზღვევის რეკლამირებისთვის, გამოვუშვით „რუსთავის ახალი გაზეთი.“ გაზეთ „სოციალისტური რუსთავის“ ფონზე, ჩვენი ყოველკვირეული გამოცემა ძალიან პოპულარული გახდა. იქ მუშაობდნენ ჟურნალისტიკის დღევანდელი ვარსკვლავებიც. სტამბასთან გვქონდა ჩვეულებრივი ურთიერთობა. ფულს ვიხდიდით და ვბეჭდავდით.

პირველი ისტორია იყო სკანდალი მხედრიონსა და რუთავის მილიციის უფროსს შორის. კოლოსარული ტირაჟი გავყიდეთ, 5000 ეგზემპლარი, რუსთავში, წარმოიდგინე? მოკლედ, ძალიან კმაყოფილები ვიყავით.

ამ დროს რუსთავის მეტალურგიულ ქარხანასთან დაკავშირებით „მოვიაზრეთ“ რაღაც, რაც ჩემი მეგობრის მამას, გურამ ქაშაკაშვილს ძალიან არ მოეწონა, და პანღურის კვრით გამოგვყარეს სტამბიდან. გვითხრეს, აბა ახლა გაგვასწარით აქედან თქვენი კონტრაქტიანადო და გავასწარით.

ამ დროს გაგვიჩდა ტელევიზიის იდეა. ჩავთვალეთ, რომ სჯობს ერთხელ იყიდო გადამცემი, ერთი სამონტაჟო, ერთი კამერა, 2 ტელევიზორი და აღარ გინდა მერე ფულის ხარჯვა სტამბებში და ქაღალდებში. დამთავრდა იმით, რომ ტელევიზია გავაკეთეთ.

დამთავრებული არ გვქონდა ტელევიზიის გაკეთება, რომ ჩვენთან მოვიდნენ ავტომატგადაკიდებული ადამიანები: რუსთავის ტელევიზიას რომ აკეთებთ, ძმაო, ჩვენ აქ უკვე გვაქვს საკაბელო ტელევიზია „რუსთავი“-ო. მე ვუთხარი, კარგი, თქვენ იყავით „რუსთავის ტელევიზია“, და მე ვიქნები „რუსთავი 2“ - მეთქი. თავი დაგვანებეს.

„რუსთავის 2“-ის თავგადასავლებს აღარ მოვყვები, ეს მგონი ადრეც მომიყოლია. საბოლოოდ ეს ინფანტილური წამოწყება იმით დამთავრდა, რომ ამერიკული „ინტერნიუსი“ ჩამოვიდა საქართველოში. პირველი სემინარი გააკეთა და მე და ჩემმა დამფუძნებლებმა მაშინ პირველად გავიგეთ რა საქმეს შევეჭიდეთ. თავიდან ეს ყველაფერი თამაში გვეგონა. მერე აღმოჩდა, რომ ეს ძალიან საინტერესო ბიზნესი იყო.

„ინტერნიუსის“ სემინარებზე დიდი ტელევიზიების მეტრები არ ჩნდებოდნენ. იქ დადიოდნენ ქარელი, ლანჩხუთის, ლაგოდეხის ტელევიზიების დირექტორები. ჩვენი სახით „ინტერნიუსს“ ძალიან ნოყიერი ნიადაგი დავახვედრეთ. რაც მათ გვასწავლეს, ჩვენ კარგად შევისრუტეთ, გავიგეთ რა არის საკეთებელი და ტელევიზიის კეთება ნელ-ნელა უფრო პროფესიულად დავიწყეთ. ნელ-ნელა აზრზეც მოვედით.

ისე, პირველივე დღეს მივხვდით, რომ ძალიან მაგარ რამეს ვაკეთებდით. პირველივე დღეს, როგორც კი ჩავრთეთ გადამცემი და გავედით ეთერში. მე და ია სახლში ვიყავით. რუთავის ერთ-ერთ ყველაზე „ხრუშოვკულ ხრუშოვკაში“ ვცხოვრობდით. ჩვენი საინფორმაციოსთვის მგონი ლაღიძის მოტივი ავიღეთ, „ჩახედე მეგობარს თვალეებში“. სამი აკორდი იყო, „ტანანა-ტანანა-ტანანააა“... მოკლედ ეს მუსიკა რომ დაიწყო და გავედით ეთერში, გამოვედი აივანზე და უცბად უამრავი სახლიდან მომესმა აი, ზუსტად ამ მუსიკის ხმა. იცი, რა უცნაური განცდა იყო ?! აღმოჩდა, რომ მთელი ქალაქი გისმენს, და მივხვდი, რა საშინელი ძალაუფლებაა ეს ტელევიზია. ჩვენ შეგვიძლია, რა სისულელეც გვინდა ამ ხალხს ის „ვაჭამოთ“, იმიტომ რომ, გიყურებს.

მიუხედავად იმ ლეგენდებისა და იმიჯისა, რაც რუსთავის 2-ს ჰქონდა - მაშინდელი „რუსთავი 2“-ისაგან, დღეს აგრესიული და პოლიტიზირებული ტელევიზია დარჩა - არასოდეს ვმანიპულირებდით! ამას ვერავის ვაჯერებ, სამწუხაროდ. რევოლუციის დროსაც, ჩვენ კი არ ვმანიპულირებდით, გამოვედით და ვთქვით, ჩვენ ამის გვჯერა და გავაკეთეთ მაქსიმუმი. ეს მანიპულირება არ არის. მანიპულირება ის იქნებოდა, უკან რომ ვმჯდარიყავით და ობიექტურობა გვეთამაშა.

შეიძლება სატელევიზიო სტანდარტებისა და ჟურნალისტური ეთიკის მიხედვით ეს ცუდი ნაბიჯი იყო, მაგრამ ეგრე იყო. მაშინაც კი, როცა საარჩევნო კამპანიის პერიოდში პოლიტიკური პარტიები ძალიან მგრძნობიარე რეჟიმში გადადიოდნენ, მაშინაც ვცდილობდით, რომ შუაში გვევლო. აგერ არ არის ეს ხალხი? ცოცხლები არ არიან ეს ჟურნალისტები? ერთი მაინც მოვიდეს და მითხრას, თუ ვმანიპულირებდი! ერთადერთი, მორატორიუმს ჩვენს თავისუფლებაზე არჩევნების პერიოდში ვაცხადებდით. და მეორე, ყოველთვის ძალიან ფრთხილად ვუდგებოდით რეკლამის დამკვეთს, ვზოგავდით ხოლმე. დანარჩენ შემთხვევაში, მიდიოდა ის, რასაც ჟურნალისტები აკეთებდნენ. ასევე, ზოგადად ვცდილობდით, რომ გემოვნების პრობლემა არ ყოფილიყო. შეცდომები მოგვდიოდა, რა თქმა უნდა, მაგრამ გულწრფელები ვიყავით. საზოგადოებასთან ერთად ვიზრდებოდით. გადამლაშებული ბევრი სისულელე იყო, ანუ ბევრისაგან განსხვავებით, მე არ ვაიდეალებ იმ პერიოდს.

თუმცა, ტელევიზიის მთავარ ორიენტირებს ხომ თქვენ საზღვრავდით?

მე და ჩემი პარტნიორები ვსაზღვრავდით. ყველაფერს საკუთარ ფილტრში ვატარებდით. თუმცა, ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებებითა და კატეგორიებით არ ვმსჯელობდით. ეს არ იყო სადღაც გამოჩხრეკილი ზნეობრიობის სტანდარტები. კედელზე 10 მცნება არ გვეკიდა და დილა-საღამოს სანთლებს არ ვანთებდით. არა! ჩვენ საკმაოდ პრაქტიკული პოზიციებიდან ამოვდიოდით და არანაირად ღმერთს არ ვებარებოდით. ვმუშაობდით რა.

ისინი, ვინც ტელევიზიას ვაკეთებდით, მაშინ ვთვლიდით, რომ შევარდნაძის მოსვლა ძალიან მნიშვნელოვანი იყო რაღაც პროცესების შესაცვლელად. მანამდე, ასევე გულწრფელად გვეგონა, ზვიად გამსახურდიას მოსვლა, რადგან ოთხმოცდარაღაცპროცენტიან წარმატებას მიაღწია, კარგი იქნებოდა ქვეყნისთვის. მერე ასევე აღარ მომწონდა ის სიგიჟეები, რასაც მიტინგების ეპოქა ერქვა. ტელევიზიასთანაც ვმდგარვარ, როცა ვუპირისპირდებოდით გამსახურდიას. შევარდნაძით აღტაცების პერიოდიც გვქონია და შევარდნაძის ილუზიების ნგრევაც გამოვიარეთ. ადამიანები ვიყავით რა. არ გვქონია პოლიტიკური ამბიცია. ჩვენ არ ვიყავით ორიენტირებული პოლიტიკაზე. რაც გაიარა საქართველომ, ის გავიარე მეც!

პრინციპულად რით განსხვავდება დღევანდელი მედია სამი წლის წინანდელი მედიისგან?

ჩემთვის დიდი არაფერი შეცვლილა, გაგიკვირდება, მაგრამ, ერთ რამეში დავრწმუნდი. როცა წარმატებულები გავხდით, დაგვეწყო უშეცდომობის ილუზიები. მეორეს მხრივ, რაც დამანახა შემდეგმა წლებმა ის არის, რომ ჟურნალისტიკა შორს არ წასულა. ისევ იქ ვართ, საიდანაც დავიწყეთ. უბრალოდ, ჟურნალისტიკაში წარმატებული ადამიანები იღებენ განუსაზღვრელად მეტ შემოსავალს. ეს ძალიან ცუდია. ჟურნალისტებმა დაუშვეს, რომ ასეთი ფასეულები არიან, მიიღეს თამაშის წესები და პირობები, და ვიღაცის სამსახურში ჩადგნენ. ეს იმას ნიშნავს, ჟურნალისტიკაში პოლიტიკა ძალიან აქტიურად გაჩნდა,

რაც მანამადე არ იყო?

ასეთი მასშტაბით არ ყოფილა.

მთლიანობაში მედია არ განვითარდა, ისევე, როგორც ბევრ სფეროში საქართველოში, ცოდნა არ შევიდა, დინამიკა არ არის. რეალური კონკურენციაც არ მოხდა. უბრალოდ კონკურენციამ ინტელექტუალური ზონიდან მატერიალურ ზონაში გადაინაცვლა. სხვათა შორის, უცნაური რაღაც მითხრა კახა ლომაიამ - პირველი წელი ყოფილა შარშან, როცა ჟურნალისტიკის ფაკულტეტის მიმართ ინტერესი აღარ იყო, და ჟურნალისტიკა, როგორც პოპულარული პროფესია, ამოვარდა ჩამონათვალიდან. ანუ, მივედით იქ, სადაც უნდა მივსულიყავით. ჩაქრა ამ სფეროთი ეგზალტაცია. ახლა ჟურნალისტიკა უფრო პროფესიონალური ხდება.

მანამადე იყო ეგრეთ წოდებული დაღვინების, ახალგაზრდობის თუ, რევოლუციური და მდუღარე პროცესების პერიოდი. ახლა გადადის იქ, სადაც საჭიროა. ამერიკაში ჟურნალისტი არ განიხილება საერთო კერპთაყვანისმცემლობის საგნად. ახლა ჩვენთანაც წამოვლენ პროფესიონალები.

რაც შეეხება ტელეკონკურენციას, აქაც მგონია, რომ გადაჭარბებულია მოლოდინები საზოგადოების მხრიდანაც და პოლიტიკური ჯგუფების მხრიდანაც. ვფიქრობ რომ ტელევიზიის განვითარებისათვის ახლა უფრო მნიშვნელოვანია შემდეგი ტენდენციები: დივერსიფიკაცია! უფრო აქტიურად უნდა წამოვიდეს გასართობი მიმართულებები, უფრო აქტიური უნდა გახდეს საზოგადოებრივი მაუწყებლობა, არა პოლიტიკური ნიშნით, არამედ საზოგადოებრივი ნიშნით. საერთოდ, ტელევიზიების პრიორიტეტები და ფასეულობები უნდა შეიცვალოს. მონიტორინგი რომ ჩაატარო დღევანდელი ტელენიუსების, რაზე ტრიალებს დღეს ქართული საზოგადოება - ეს, ზღვარგადასული რეაქციებია კრიმინალურ ისტორიებზე, მეათეხარისხოვანი პოლიტიკური თემები, ან ისევ კრიმინალური „ქეისები“ ჯანდაცვაზე. სინამდვილეში კი, პრობლემები

უფრო მრავალფეროვანი და დივერსიფიცირებულია. მაგრამ ჟურნალისტები მარტივი კლიშეებით მუშაობენ. ეს არის შესაცვლელი და მე თუ მკითხავ, ესაა პრობლემა და არა გარდასული დღეების ქვითინი. ერთმანეთთან ცივი ომის პირობებში, ჩვენვე გავხადეთ ჟურნალისტები ასე სპეკულატორულად ფასეულები. თუმცა, რაც არ უნდა აწიოს ტონალობა ღამის 11 საათზე რომელიმე ჟურნალისტმა, ბევრად უფრო სუსტია ჟურნალისტიკა დღეს და ნაკლებ საზიანო დღევანდელი ხელისუფლებისთვის, ვიდრე ადრე იყო.

არსებობს რეალური „დედლაინი“ იმისათვის, როცა საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა რაღაც შედეგები აჩვენოს?

მთავარი პრობლემაა, არავინ არ ვიცით, რა უნდა იყოს საბოლოო პროდუქტი. ყველამ ვიცით, რომ კარგი გვინდა, და საზოგადოებრივი გვინდა, მაგრამ როგორია ეს ყველაფერი, არ ვიცით.

ივნის-ივლისამდე კონკრეტული პროექტების სახით შეიძლება დავინახოთ ცვლილებები. მე და თამუნა აქტიურად ვმუშაობთ იმაზე, რომ ერთმანეთს მოვერგოთ. აქ ლაპარაკია, ტემპერამენტებისა და ხედვების განსხვავებულობაზე. ვცდილობთ, რომ ეს ყველაფერი ერთმანეთს მოვარგოთ. მიხარია, რომ ერთად მოგვიწევს ამერიკაში ტელეგამოფენაზე ყოფნა.

შემდეგ, წლის ბოლომდე, ამ არხის კონტურები კიდევ უფრო გაძლიერდება და მთელი შემდეგი წელი საბოლოო ფორმირების წელი იქნება, ანუ განისაზღვრება ამ ტელევიზიის მომავალი 10 წლის ტრაექტორია.

უფრო გრძელვადიანი შედეგი საზოგადოებაზე რეალური გავლენის მოხდენაა. ოღონდ მე არ ვიცი, რა უნდა ვუთხრა ამ საზოგადოებას. უბრალოდ, იმ ხალხის მოყვანას ვაპირებ, ვისაც ამ საზოგადოებისთვის აქვს სათქმელი. ასეთი უამრავი ადამიანია. უბრალოდ, დღეს ამ ადამიანებისაგან ტელესივრცე მთლიანად არის დაცლილი.

მოკლედ, პირველ ფოთლებს მალევე დაგანახებთ, მაგრამ ხეჭეჭურს 10 - 15 წლის მერე მოვკრეფთ. ძალიან გადაჭარბებულია მოლოდინები, რომ ჩვენ 2008 წლის არჩევნებით ყველაფერს მივანგრ-მოვანგრევთ. სისულელეა ეს ყველაფერი. ჩემთვის ეს არის მეათეხარისხოვანი ინტერესის საგანი. ბევრად საინტერესო და საჭირო რაღაცეებია ამ ქვეყნისთვის საკეთებელი.

პოლიტიკაში წახვალთ ოდესმე?

შესაძლებელია. ახლაც მზად ვარ პოლიტიკაში წასასვლელად.

მაგრამ ჯერ-ჯერობით საქართველოში ბიზნესის კეთების ძალიან ბევრი შესაძლებლობაა. ამიტომ, ვიდრე პოლიტიკაში წავალ, იქამდე მილიონი საინტერესო, ეფექტ-მიღებული პროდუქტი მაქვს შესაქმნელი. ჯერ არ მომბეზრებია ეს ყველაფერი.

თუმცა, შეიძლება ყველაფერი მოხდეს, ყველაფრისთვის მზად ვარ, ყველანაირი სამზარეული მომწონს, ახლის ცდა მიყვარს!

რა პრინციპებს არ უღალატებთ არასოდეს?

ძნელი სათქმელია, სათქმელად ყველაფერი მაინც ძალიან ბრტყელია. მთავარი პრინციპი მაინც ის არის, რომ მოექეცი სხვას ისე, როგორც გინდა, რომ მოგექცნენ. აი ეს არის, რითაც ვცდილობ ყველასთან ურთიერთობას.

კიდევ ერთი პრინციპია: არასოდეს იყო საცოდავი. თავი არ უნდა გეცოდებოდეს

და ყველაზე ცუდ სიტუაციაშიც კი უნდა ეძებო გამოსავალი, თავიდან რამის დაწყების არ უნდა შეგეშინდეს.

რაც შეეხება ბიზნესს, ბიზნესი არ უნდა იყოს კრიმინალური, დანარჩენში თავისუფალი ხარ!

როგორ მოხდა ისეთი რომ დათო დვალს გამარჯობასაც აღარ ეუბნებით?

მოდი რა, ეს თემა გამოვტოვოთ, უფრო სწორად, კი არ გამოვტოვოთ, ძნელი ასახსნელია, მაგაზე პასუხი არ მაქვს. როგორ ხდება ხოლმე, რომ უმყარესი ოჯახები ინგრევა? ეროზია თუ კოროზია ისეთი რამეა, რომ არ ჩანს, და მერე პრობლემა და კონფლიქტი რომ ჩდება, ვაის და ვუის ვიწყებთ ხოლმე.

თუ ფილოსოფიურად შევხედავთ, ეს არის პრობლემა არა, ის, რა მასშტაბის იყო კონფლიქტი, ან განსხვავებულობა, არა. ჩვენ გვაერთიანებდა ეგრეთ წოდებული „ალყა შემორტყმულ რეჟიმში“ მუშაობა. მტრების ფილოსოფიით, დაცვის რეჟიმზე ვიყავით გადასულები. როცა გავიმარჯვეთ, და სისტემა გავხსენით, აღმოჩდა რომ ის არ იყო წარმატებაზე აგებული. არასოდეს გვიფიქრია, წარმატების შემთხვევაში რა უნდა გვეკეთებინა. ამიტომ გამოვიდა, რომ წარმატებას ვერ გავუძელით. თუმცა, ეს არ ყოფილა თავბრუდახვევა. წარმატებას თავის მენეჯმენტი სჭირდება.

ერთმანეთთან მობრუნება რატომ არ ხდება? არ ვიცი. ეტყობა ეგ მაინც ჩემი ხასიათის ბრალია. მე არ ვარ ორიენტირებული სამაგიეროს გადახდაზე, მაგრამ პირველი ნაბიჯის გადადგმა მიჭირს. შეიძლება სპონტანურად ხდება ხოლმე ესეთი რაღაცეები.

თქვენზე ამბობენ, ძალიან ჭკვიანიაო...

პიანისტებს ემართებათ ხოლმე - ერთ მშვენიერ დღეს დაკვრის უნარის დაკარგვის ეშინიათ. სულ მაქვს განცდა, რომ ახლა რასაც ვაკეთებ, ამის გაკეთება სხვებს ბევრად უკეთესად შეუძლიათ. არასოდეს ვფიქრობ, რომ ჩემი საქმიანობა უნიკალური ცოდნის შედეგია. პირიქით. ერთადერთი, რაც კარგად განვითარებული მაქვს, ადამიანებთან ურთიერთობის უნარია. ეს და კიდევ ხედვების ამბავია. თუ ეს ჭკუაა, მაშინ ჭკვიანი ვყოფილვარ.

ისტორია

ავტორი: გიორგი გვახარია
ფოტო: დავით მესხი, პირადი არქივი

3 წლის წინ, კვარიათში

„გიო, გეხვეწები, ამოდი ახლა. მაინცდამაინც გინდა იმ ქართველი ქალებივით მოვიქცე, პლაჟზე რომ წივიან და კივიან ხოლმე?“

სამი წლის წინ, კვარიათის პლაჟზე სრულიად სერიოზულად ეხვეწებოდა ნუცა თავის 2 წლის ბიჭს, რომელსაც წყლიდან ამოსვლა არა და არ უნდოდა. მაგრამ ზღვის ხმაურის ფონზე, გიო ამ „ჩურჩულ-ვედრებას“ როგორ გაიგებდა? მერე კიდევ გაიმეორა იგივე. ზუსტად ისეთივე, ძალიან დაბალ ხმაზე.

ვუყურებდი და ვფიქრობდი, ოდესმე უწევს თუ არა ხმას ზევით ნუცა ალექსი-მესხიშვილი? თუ უყვირია ოდესმე, თუ უჩხუბია?

„- სერიოზულად ნერვებს მიშლის, როგორ ექცევიან ჩვენში ბავშვებს... რატომ ტენიან ძალით საჭმელს, როცა არ შიათ... დედას თუ ქუდი არ ახურავს, ბავშვს რატომ უნდა ეხუროს? დედას თუ არ სცივა, რატომ უნდა სციოდეს ბავშვს?“

შენც ასე თავისუფლად გაიზარდე-თქო, ვკითხე მაშინ, კვარიათში.

„12 წლის ვიყავი, მამა რომ გარდაიცვალა. მაგრამ ლადო ძალიან კარგად მახსოვს. ლანა სულ გადაღებებზე იყო, ამიტომ მე და ჩემი და, ქეთი, მამას მივყვებოდით ხოლმე ზღვაზე. თვითონ შორს მიცურავდა, ჩვენ კი ვისხედით და ვაკვირდებოდით, როგორ იქცეოდა ნელ-ნელა „წერტილად“... არა, მამა არაფერს გვიკრძალავდა“

ფოტო: დავით მესხი

როცა ლანა ღოღობერიძე შეირთო ცოლად, ლადო ალექსი-მესხიშვილი უკვე ორი ვაჟის, გოგი და ლადო-უმცროსის მამა იყო. იმხანად სპორტის სასახლეს აშენებდა. ლანა კი თავის პირველ სრულმეტრაჟიან ფილმს იღებდა, „ერთი ცის ქვეშ“ , რომლის მესამე ნოველა მხატვრისა და გოგონას სიყვარულზეა... სპორტის სასახლის ფონზე.

ჰო, ლანა ღოღობერიძე სულ გადაღებაზე იყო. თავისი ბავშვობის (და შეიძლება მთელი ცხოვრების) მთავარ განცდას, სტალინის გულაგიდან დედის დაბრუნებას, ფილმიც მიუძღვნა - „რამდენიმე ინტერვიუ პირად საკითხებზე“, რომელშიც, სხვათა შორის, ნუცაც ათამაშა.

„ლანა მარტო გაიზარდა და დამოუკიდებელი იყო. ამიტომაცაა, ალბათ, რომ ყოველთვის აფასებდა ჩემს დამოუკიდებლობას. 21 წლის რომ გავხდი, ჩემზე ათი წლით უფროს კაცთან დავსახლდი, მაგრამ ზედმეტი არაფერი უკითხავს.“

ისევ ხმადაბლა ლაპარაკობს. არადა, არ უნდა იყოს მორცხვი. თავის საკურსო ფილმში „ზღვაზე ხომ არ წავსულიყავით“, რომელმაც პარიზის კინოსკოლის, „ფემისის“ უმაღლესი შეფასება დაიმსახურა, ნუცას გმირი, დაახლოებით მისი თანატოლი გოგონა, მარინა კობახიძის შესრულებით, ხმამაღლა ამბობს: „თურმე მართლა შეიძლება გიყვარდეს 2 ქვეყანა და ორი კაცი!“

10 წლის წინ თბილისში

პირველად ნუცა ალექსი-მესხიშვილის ფილმები 1996 წლის დეკემბერში უჩვენეს თბილისში. „7 დღეს“ დავპირდი, ვნახავ მის ფილმებს და დაგიწერთ რამეს, „ფემისი“ აქამდე არც ერთ ქართველს არ დაუმთავრებია, ამიტომ საინტერესო უნდა იყოს, რა გადაიღო-მეთქი.

იმ დროს, „7 დღეს“ უკვე ღიად დაუპირისპირდა ხელისუფლება. შევარდნაძის მრჩეველმა სტატიაც გამოაცხო სათაურით „7 დღე“ წყვდიადში“, რომლის ავტორი გაზეთს, ყველაფერთან ერთად, ფემინიზმში „სდებდა ბრალს“... ჰოდა, აბა როგორ არ დავწერდი რამეს რეჟისორი ქალის შვილზე, რომელიც ასევე რეჟისორი ქალია?!

ჯერ ლანას ვესტუმრე. ნუცაზე და „ქალურ კინოზე“ ველაპარაკე.

„დარწმუნებული ვარ, ის, რასაც გრძნობს და თავის შემოქმედებაში გამოხატავს ქალი, შეუძლებელია მამაკაცმა გამოხატოს. მაგალითად, ქალმა იცის, რა არის მშობიარობა. ეს აბსოლუტურად სხვა გრძნობაა, რომელიც კიდევ სხვა გრძნობებს ბადებს.“

მაგრამ ნუცამ მაშინ არ იცოდა, რა არის მშობიარობა. არ იცოდა, თუმცა თბილისში ნაჩვენები მისი ორი სტუდენტური ფილმი ძალიან განსხვავდებოდა ყველაფერი იმისგან, რასაც ქართველი რეჟისორები (კაცებიც და ქალებიც) იღებდნენ. პირადად ჩემთვის ეს პატარა ნოველები სასწაულის ტოლფასი გახდა - ასეთი, კარგი გაგებით „აკურატულობა“, კადრის სისუფთავე და გამჭვირვალება, იმდროინდელ „ჭუჭყიან“ ქართულ კინოში მართლაც რომ ეგზოტიკად აღიქმებოდა.

პირველი, საკურსო სურათი „ერთი ღამე“ უფრო ეტიუდია, ვიდრე ფილმი. ახალგაზრდა ქალი (ისევ მარინა კობახიძე) შუაღამეს შეყვარებულთან ჩხუბობს, გაურბის მას და, ვინაიდან პარიზში სახლი არა აქვს, პატარა კაფეს აკითხავს, მაგიდასთან ჯდება და მაყურებლისთვის სრულიად მოულოდნელად, ქართულად წერს წერილს „საყვარელო ქეთი, ძალიან მომენატრე...“ მერე ვიღაც მთვრალი აეკიდება. კაფედან გარბის. ოფიციანტი ალაგებს მაგიდას და მისთვის უცნობ ენაზე დაწერილ წერილს ნაგავში გადაუშვებს.

მეორე ფილმი - „ზღვაზე ხომ არ წავსულიყავით“, ფაქტობრივად, პირველის გაგრძელებაა. იგივე გოგონა აქ ფოტოგრაფია. შეყვარებულისგან იგებს, რომ მისი გამოფენის მოწყობის ამბავი დადებითად გადაწყდა. იქნებ რომელიმე სურათი გაიყიდოს და ასრულდეს მისი ოცნება - წავიდეს ზღვაზე, შაბიამნისფერ ზღვაზე, ასე ხშირად რომ ჩნდება მის ფოტოებზე. გამოფენის მოწყობამდე გადაწყვეტს უამბოს შეყვარებულს თავისი ქვეყნის შესახებ. უამბოს და უჩვენოს გამოფენისთვის მომზადებული ფოტო-ნახატები - როგორ გავიდა ქუჩაში 1989 წელს, როგორ შეებრძოლა საბჭოთა ტანკებს, მერე როგორ გაიქცა პარიზში... უამბოს მასსავით, თბილისიდან გაქცეულ ახალგაზრდა ქალებზე - ერთი მარტოხელა დედაა, მხატვარი, რომელსაც ნამუშევრები არ ეყიდება, მეორე ფრანგულს სწავლობს, მსახიობობაზე ოცნებობს, მეგობარი ბიჭი ჰყავს, რომელსაც ვერ დაუმახსოვრებია, რა ჰქვია ამ ქვეყანას - სულ ერევა „საქართველო“ სხვა ქვეყნებში... დიდხანს უყურებს ერთ ფოტოს, მამამისს, რომელიც, თურმე, ძალიან შორს და ძალიან კარგად ცურავდა. იგი კი იჯდა ნაპირზე და აკვირდებოდა, როგორ უერთდება ლადო ზღვის ჰორიზონტს, როგორ გადაიქცევა „წერტილად“.

„თურმე მართლა შეიძლება გიყვარდეს 2 ქვეყანა და ორი კაცი!“

ლანა და ნუცა

„მოქალაქე დედის შვილი, რომლის მამა კარგად ცურავდა“. ასე დავარქვი სტატიას. ძალიან მინდოდა, მკითხველი დამერწმუნებინა, რომ ნუცა ალექსი-მესხიშვილი „შამპუნში გაზრდილი“ ქართველი გოგო-ბიჭების რიცხვს არ მიეკუთვნება, რომ ლანა ღოღობერიძის შვილობა, თავისთავად, არაფერს ნიშნავს (არადა, „7 დღეში“ ერთი და იგივეს მეკითხებოდნენ - „ლანას შვილის ფილმებზე წერ?“) და რომ საქართველოს არაფერი ეშველება, სანამ შვილებს, ზრდასრულ ადამიანებს, მათი მშობლებით „გაზომავენ“.

ლადო ალექსი-მესხიშვილი, ლანა ღოღობერიძე

ამ აკვიატებული აზრის სიმწარე ლანა ღოღობერიძემ თავის თავზე გამოსცადა - „ხალხის მტრის“ შვილი იყო. შეიძლება ამიტომაც არ ჩარეულა შვილების არჩევანში.

მაგრამ იყო მშობლისგან თავისუფალი, არ ნიშნავს გაექცე მას. გაქცევა, თავის შველა ხომ, როგორც წესი, არაფერს ცვლის ხოლმე.

„მამის გარდაცვალების შემდეგ დიდხანს მეგონა, რომ თბილისი - მხოლოდ ლანას მეგობრები იყო. მთელი ბავშვობა ამ ქალებთან მაქვს გატარებული - ზაირა არსენიშვილი, ნანა ხატისკაცი, სხვები... ეს იყო ჩემთვის თბილისი და საქართველო. აკადემიაში როცა ჩავაბარე, აღმოჩნდა, რომ წარმოდგენა არ მქონდა, რა არის ცხოვრება.“

„არ ვიცის“ და „ალბათს“ ნუცა მართლაც ხშირად იმეორებს. მაგალითად, ზუსტად არ იცის, რატომ გაჰყვა თავიდან მამის და არა ლანას გზას. არც ის იცის, რატომ დაანება თავი ხატვას და მოულოდნელად გადაწყვიტა, რეჟისორი გამხდარიყო - კინორეჟისორი ქალის კინორეჟისორი ქალიშვილი... ოღონდ სულ სხვანაირი რეჟისორი.

ლანა ღოღობერიძე კინოში ლიტერატურიდან მოვიდა. ნუცა კი მხატვრობიდან. „ვიზუალური სიამოვნების“ განცდა, რომელსაც ქმნის ნუცას ფილმები (და უნდა ვაღიარო, თავად ნუცაც), ლანას ფილმებისთვის არასდროს იყო დამახასიათებელი. ლანას აქტიური გმირები უყვარს და 60-იანელების საყვარელ გამოთქმას თუ გავიხსენებთ - „მოქალაქეობრივ პოზიციას“ დაუფარავად, ხმამაღლა, არცთუ იშვიათად პლაკატურად გამოხატავს. ნუცა... ხმადაბლა ლაპარაკობს და ცდილობს გაეცალოს იქაურობას, სადაც ყვირიან.

ესკიზი ფილმისათვის

ჯერ არც კომპიუტერი, არც მობილური

საფრანგეთში 1992 წელს ჩავიდა. „ფემისში“, რომელიც ხუთი წლის მერე დაამთავრა, ერთადერთი ქართველი იყო. ფრანსუა ოზონთან ერთად სწავლობდა. ამბობს, სტუდენტობისას ოზონი საერთოდ არ გამოირჩეოდაო. იმხანად „ფემისის“ საპატიო დირექტორი ლუის ბუნუელის საუკეთესო ფილმების სცენარის ავტორი, ჟან-კლოდ კარიერი იყო

„პირველივე შეხვედრაზე გვითხრა, აი, ჩემი მისამართი, აი, ჩემი ტელეფონი, ჩემი სადარბაზოს კოდი. როცა გნებავთ, მაშინ მესტუმრეთო. სახლი, რომელშიც კარიერი ცხოვრობს, 50-იანი წლების ყოფილი ბორდელია - წითელი სადარბაზოთი და სარკეებით. საათობით შეიძლებოდა მასთან ჯდომა და საუბარი.“

საათობით შეიძლებოდა მაესტროსთან პირისპირ საუბარი. იმიტომაც, რომ 92-97 წლებში, როცა ნუცა პარიზში სწავლობს, ჯერ არც ელექტრონული ფოსტა არსებობს და არც მობილური ტელეფონი. არ არსებობს, მაგრამ შემოდის.

არასდროს მიფიქრია ამ „გარდამავალ“ ეპოქაზე. ნეტა ვინმემ თუ გამოიკვლია, რა ხდებოდა ამ დროს ჩვენს ცნობიერებაში?

გამოკვლევით არც ნუცას გამოუკვლევია. მაგრამ მეჩვენება, რომ ბევრს ფიქრობს ამაზე.

„კინოსკოლის სივრცეში სამოთხეში მეგონა თავი. სხვათა შორის, ეს „ფემისის“ მინუსად ითვლება - ბევრი ამბობს, პარიზის კინოსკოლა გარე სამყაროს არ შეესაბამებაო, ამ „სამოთხიდან“ რომ გამოდიან, სრულიად უცნობ რეალობას ეჯახებიანო.“

ხედავთ, რა ხდება? ჯერ „ლანას პადრუგები“ - მშვიდი საუბარი ჩაისთან, მერე „ფემისის ნეტარება“ - ჟან-კლოდ კარიერის „წითელ სახლში“ გატარებული საათები. თანაც, სად? სიყვარულისა და ნეტარების ქალაქში - პარიზში!

„პარიზში ცხოვრების დროს, პრინციპულად არ მქონდა ვინმესთან რომანის მოთხოვნილება - ეს ადაპტაცია მარტომ უნდა გაიარო და არა ვიღაცის ხარჯზე. ვიცი, რომ ამ ქალაქში ყველას უჩნდება ვიღაცასთან ერთად ხელჩაკიდებული სიარულის სურვილი. მებრალებოდნენ ქართველი გოგოები, ილუზიებს რომ იქმნიდნენ - ფრანგ ბიჭს შევუყვარდები და საფრანგეთში დავრჩებიო.“

აბა რა ქნან ქართველმა გოგონებმა, როცა ძალიან უჭირთ, თბილისში დაბრუნება კი მათთვის დამარცხების ტოლფასია? ეს პერიოდი ხომ ნუცასაც გავლილი აქვს, თვითონ აღიარებს, ვიცი, როგორი მწარეა, როცა ხურდებს ითვლი, სიგარეტი რომ იყიდოო.

არა, სულ ასე კი არ უჭირდა. სამუშაოც იშოვა. სცენარებსაც წერდა, მაგრამ ერთ დღეს გაიღვიძა და მიხვდა, კაპიტალიზმთან ბრძოლას და ნელ-ნელა პატარა წრუწუნად გადაქცევას, ისევ ხმაურიან თბილისში დაბრუნება ჯობია.

„ჩინელი მეზობელი მყავდა პარიზში. ჩემს ზემოთ ცხოვრობდა. წყალი ჩამოუშვა ერთხელ. ავედი დასახმარებლად, მაგრამ ვერ მივხვდი, რას მეუბნებოდა. ვერ გავიგე, მეჩხუბებოდა თუ უხაროდა... მეგონა, გაბრაზდა ჩემზე, მაგრამ თურმე მადლობას მიხდიდა... თუმცა თბილისშიც ბევრია ასეთი „ჩინელი ქართველი“, რომელსაც ვერაფერს გაუგებ. ალბათ...“

კომუნიკაციის პრობლემა?

როცა შენი არ ესმით, უნდა იყვირო. მაგრამ აკი მოგახსენეთ, არ შეუძლია ხმამაღლა ლაპარაკი! ამ მხრივ, ძალიან ჰგავს თავისი, ჯერ გადაუღებელი, მაგრამ უკვე დაწერილი ფილმის პერსონაჟს.

www.dedamitsa-earth.com - ეს ნუცა ალექსი-მესხიშვილის სცენარის სამუშაო სახელია. ვინ არ იცის დღეს, რას ნიშნავს ეს „com“? დაშლილი და დაქუცმაცებული სამყაროს გამაერთიანებელი მაგიური სიტყვა. ყველა ენაზე ერთნაირად რომ კითხულობენ. მომავალი ფილმის გმირს, ანას, 20 წლის ქართველ გოგონას, იმედი აქვს, რომ ეს სამყარო ჯერ მთლად თუ არ გაერთიანებულა, ყოველ შემთხვევაში უფრო ღიაა, ვიდრე თუნდაც ათი წლის წინ, როცა ელექტრონული ფოსტა და მობილური მხოლოდ და მხოლოდ ჩნდებოდა.

თანაც, ფრანგული იცის. „მოჟეთი“ ისწავლა: „ბატონი ვენსანი, მისი მეუღლე და ორი შვილი დილას დგებიან, კბილებს იხეხავენ, იცვამენ, მიირთმევენ კრუასანს და შეუდგებიან ბედნიერ ცხოვრებას“.

ბერნარ პივოს გადაცემაშიც მიიღო მონაწილეობა. ქართველი ბავშვების გუნდში „მშვენიერი საფრანგეთი“ იმღერა. ჰოდა, რატომ არ უნდა წავიდეს საფრანგეთში, რატომ არ უნდა დაათვალიეროს პარიზი, რომლის ყველა ხიდის სახელი იცის? ერთთვიანი ვიზა აქვს, მაგრამ ანას ვეღარავინ გადაათქმევინებს - საფრანგეთში უნდა დარჩეს!

ჩასვლისთანავე, სადგურზე, ჩემოდანს პარავენ. პასპორტი კი მაინცდამაინც ჩემოდანში შეინახა. საბუთების გარეშე, „არალეგალად“ ითვლება.

მაგრამ კეთილი ხალხის მეტი რა არის ამ პლანეტაზე? მოხუცი ქალბატონი, კატებთან და თავის ერთადერთ ვაჟიშვილთან რომ ცხოვრობს, წაიყვანს, ლოგინს გაუშლის, დააპურებს და მერე „პადრუგებსაც“ გააცნობს ეგზოტიკურ გოგოს ეგზოტიკური ქვეყნიდან.

კადრი ფილმიდან „ზღაზე ხომ არ წავსულიყავით?“

„ხომ იცი ეს ფრანგული პერსონაჟები - ჯერ ძაან მიმღები რომაა, კეთილგანწყობილი, ზრდილობიანი და მერე რომ ღლის შენი უსუსურობა. ასეთ ხალხში ხვდება ანა. თუმცა, ვერ ვიტან, შენი გამოცდილება ყველაზე რომ გადაგაქვს და მერე აზოგადებ - „გერმანელები ასეთები ყოფილან“, „ფრანგები ასეთები ყოფილან“, იწყებ „აქ ისეა, იქ ისეა“... ჩვენ ასეთი აზროვნების მსხვერპლი ვართ.“

არ ვიცი, რას იტყვის ანა საქართველოში დაბრუნების შემდეგ. რას ილაპარაკებს ფრანგებზე - განაზოგადებს? ფაქტია მხოლოდ, რომ ნუცა ალექსი-მესხიშვილისა არ იყოს, ანამ დიდი გამოცდილება შეიძინა.

„პოსტსაბჭოთა ეპოქის ყველაზე დიდი ჭრილობა, ალბათ, იმ სამყაროსთან ურთიერთობაა. ჩვენი შედარება-არშედარება, რაღაცის შენარჩუნება-არშენარჩუნება. ეს უნდა იყოს ფილმი უცხოელზე, რომელიც არც ომს გაექცა, არც პოლიტიკას და არც გაჭირვებას... მაშ რას გაექცა?“

„მე თავისუფლება მინდა! თქვენ ვერ ხვდებით, რადგან თქვენ... თავისუფალი ხართ... თქვენ ყველაფერი შეგიძლიათ... შეგიძლიათ იმოგზაუროთ... შეგიძლიათ...“ - უყვირის ანა ფრანგებს.

ასეა. 20 წლის ქართველ გოგოს თავისუფლება - მოგზაურობა ჰგონია. თავისუფალი გადაადგილება სივრცეში. კლაუსტროფობიური გარემო - პასპორტებით, ბეჭდებით, ვიზებით, მას სუნთქვის საშუალებას არ აძლევს. მაგრამ ვინ თქვა, რომ საფრანგეთი არაა ეს ჩაკეტილი სივრცე და ვინ თქვა, რომ ფრანგებს არ უნდათ იქედან თავის დაღწევა?

ფოტო: დავით მესხი

ჰეფი ენდი (ალბათ)

თბილისში რომ დაბრუნდა, სასწრაფოდ დაიწყო ამ სცენარის წერა. შეყვარებულს დაშორდა და სხვა რა უნდა ეკეთებინა?

„ოდესმე რომ ნახო ვორდის ფაილების რაოდენობა, გაგიკვირდება... „სექტემბერი 99“, „ოქტომბერი 2000“... გაუთავებლად ვცვლიდი ყველაფერს. სტიმულს ის მიქმნიდა, რომ საკუთარ თავზე გამოვცადე ორ, ძალიან განსხვავებულ სამყაროში ერთდროული ცხოვრება... როცა თან ხარ ემიგრანტი და თან - არა... ქართველების უმრავლესობისთვის დამახასიათებელი გრძნობაა - აკი გითხარი, ტიპური ვარ მეთქი...“

სცენარი დასრულებული იყო. ნუცა ალექსიმესხიშვილს, როგორც „ფემისის“ ერთადერთ ქართველ კურსდამთავრებულს, როგორც ნიჭიერ ქალს და, თუ გნებავთ, როგორც ლანა ღოღობერიძის შვილს (ელჩი იყო მაშინ სტრასბურგში), თავისუფლად შეეძლო ერთი კარგი ფრანგი „კინოვაჭრის“ პოვნა ფილმის დასაფინანსებლად. მაგრამ მოულოდნელად შეიცვალა ყველაფერი.

აპრილში თბილისის ერთ ოჯახში კოკა ტოგონიძე გაიცნო, ჰამბურგში მცხოვრები ქართველი პროგრამისტი, რომლის კომპიუტერული ფირმა „ვიდოფონი“, ვიდეოკონფერენციებს რომ აწყობს მსოფლიოს სხვადასხვა ქალაქში, ერთ-ერთ ყველაზე წარმატებულად ითვლება გერმანიაში. აპრილში გაიცნო. მაისში კი ჰამბურგში გაჰყვა.

„ასე დავუბრუნდი კაპიტალიზმს თბილისში ჩამობარგებული ქალი. იმ დროს ჰამბურგისნაირი კეთილი და დადებითი ემოციების აღმძვრელი ადგილი ჩემთვის არსად ყოფილა. როცა კარგად ხარ, ხომ იცი, ყველაფერი ლამაზი გეჩვენება. თანაც, მე უკვე დიდი გამოცდილება მქონდა და იმ გოგოებს არ ვგავდი, უცხოელი ქმრის ხარჯზე რომ უწევთ ძალიან რთული პერიოდის გავლა - ახალ სამყაროსთან ადაპტაცია.“

კოკა დარწმუნებულია, რომ თანამედროვე ტექნოლოგიებით, ადამიანებს ყველანაირი ვიზისა და პასპორტის გარეშე შეუძლიათ კონტაქტი. შენ ჰამბურგში ხარ, ის კი - ნიუ იორკში. მოაწყვეთ ვიდეოკონფერენცია! უყურეთ და უსმინეთ ერთმანეთს. იქნებ ასე მაინც გადავურჩეთ ომებს.

რამდენად სჯერა ნუცას ამის? არ ვიცი, არ მიკითხავს. თანაც, არა მგონია, ამაზე ფიქრისთვის ეცალოს. ჰამბურგში მან სამი ბავშვი გააჩინა. თითქმის ზედიზედ. არც „კინოვაჭრებისთვის“ ჰქონდა დრო, თუმცა ღამ-ღამობით, როცა სანდროს, გიორგის და ლანას ეძინათ, ვორდში მაინც ჩნდებოდა ახალი ფაილები - „2005 წლის თებერვალი“, „2006 წლის მაისი“.

„გამოცდილებას დიდი ფასი აქვს. ამ ბავშვებისთვისაც დიდი ფასი ჰქონდა მათ გვერდით ჩემს ყოფნას. ეს დრო ძალიან გამომადგა. არაფერს ვნანობ.“

თავისი ფილმის სცენარში, რომელიც ჰამბურგში წასვლის წინ დამიტოვა, ბოლო გვერდზე, კალმისტრითაა გადახაზული ფილმის ფინალი. კადრს გარეთ ხმა ისმის:

„როდესაც პლატონს ეკითხებიან, რას გულისხმობ იმ ქვეყანაში, რომელზედაც ლაპარაკობ, ის პასუხობს: „ის იდეალური ქვეყანა, რომელზედაც ვლაპარაკობ, ის ქვეყანაა, რომელიც მხოლოდ ჩემშია და მხოლოდ იმ მომენტში, როდესაც ვლაპარაკობ“.

რატომ გადახაზა ეს ადგილი? ან როდის გადახაზა? მშობიარობის შემდეგ ხომ არა?

ფოტო: დავით მესხი

კოკა, გიორგი, სანდრო და ლანა ტოგონიძეები

ისტორია

ავტორი: ლაშა ბუღაძე
ფოტო: © Fausto Giaccone

ამ რამდენიმე დღის წინ ჩემი მეგობრის, დათო პაპავას წერილი მივიღე. მწერდა, კარტახენაში ვარ, აქაურ თეატრში „მარტოობის ას წელიწადს“ ვდგამ, მარკესი მიზის რეპეტიციებზე და სახლშიც მასთან მძინავსო...

ხომ ძნელად დასაჯერებელი ამბავია? ჰოდა, მეც ვიფიქრე, დათო ოცნებებში წასულა, ალბათ, შემოქმედებითი კრიზისი აქვს და, მარკესის არ იყოს, რეალურის და ფანტასტიკურის შერწყმა მოუნდა თავის წერილებში-მეთქი. ორიოდე დღეში ისევ მივიღე შეტყობინება - 23 მარტს პრემიერა მქონდა, ხუან კარლოსი (el Rey) და თვალცრემლიანი გაბო კულისებში შემოვიდნენ და წარმატება მომილოცესო.

ვიფიქრე, ან პაპავამ გააფრინა, ან... იქნებ მართლა სვამს ხერესს გაბოსთან ერთად. დღევანდელ დღეს ამის გადამოწმება ძალიან მარტივი საქმეა, ჰოდა, მეც შევედი ინტერნეტში და რა ნახა ჩემმა თვალებმა - პაპავა გაბოსთან ერთად, ჩახუტებული!

წლევანდელი წელი მარკესებისთვის და გარსიებისთვის (შესაბამისად, მთელი ლათინური ამერიკისთვის) უაღრესად მნიშვნელოვანი იყო - მთავარ მარკესს 80 წელი შეუსრულდა! ყველამ, ვინც კი ესპანურად ლაპარაკობს, ეს თარიღი აღნიშნა. ესპანურენოვანი სამყარო მარკესისადმი მიძღვნილმა ღონისძიებებმა მოიცვა - ესპანეთში „მარტოობის ასი წელიწადის“ კითხვები გამართეს - თექვსმეტ საათს გაგრძელებულა თურმე, - კოლუმბიაში ესპანური ენის მეოთხე საერთაშორისო კონგრესი ჩაატარეს, მექსიკაში მარკესის შემოქმედებას სამეცნიერო კონფერენცია მიუძღვნეს, რასაკვირველია, საიუბილეო „მარტოობის ასი წელიწადიც“ გამოვიდა - რომანს მარკესის ზუსტად ნახევარი, 40 წელი შეუსრულდა. ეს თარიღი ქართველებმაც აღნიშნეს და გამომცემლობა „სიესტამ“ ელზა ახვლედიანის მიერ თარგმნილი „მარტოობის ასი წელიწადი“ და „პატრიარქის შემოდგომა“ გამოსცა. მარკესის იუბილესადმი მიძღვნილ ღონისძიებათა კულმინაცია 23 მარტს კარტახენას ერთ-ერთ უძველეს კლუბში გამართული პრემიერა გახლდათ. თერთმეტკაციანმა დასმა წარმოადგინა გაბრიელ გარსია მარკესის რომანის „მარტოობის ასი წელიწადი“ მიხედვით დადგმული სპექტაკლი „სახლი“ („La casa“ - სწორედ ასე ერქვა 1967 წლამდე მარკესის რომანს). თეატრის ისტორიაში „მარტოობის ასი წელიწადი“ პირველად დაიდგა სცენაზე და ამის პატივი, რაოდენ უცნაურიც არ უნდა იყოს, ქართველ რეჟისორს დავით გურჯს (პაპავას) ერგო.

დავით პაპავა თბილისის თეატრალური ინსტიტუტის სარეჟისორო ფაკულტეტის (მიხეილ თუმანიშვილის ჯგუფი) კურსდამთავრებულია. ის უკვე დიდი ხანია ლონდონში მოღვაწეობს და ოცზე მეტი სპექტაკლი აქვს დადგმული ბრიტანეთის სხვადასხვა სცენაზე. პაპავა როგორც კლასიკური, ისე ექსპერიმენტული თეატრის ჟანრში მუშაობს. მისი ნამუშევრები ყოველთვის არაერთგვაროვან დამოკიდებულებას აღძრავენ მაყურებელშიც და კრიტიკოსებშიც. ალბათ, ამიტომაც მიიწვიეს იგი კარტახენაში „მარტოობის ასი წელიწადის“ დასადგმელად, რასაც იგი, რასაკვირველია, დათანხმდა კიდეც, თუმცა კარგად ჰქონდა გააზრებული, რამდენად სარისკო იყო ახალგაზრდა რეჟისორისთვის ამხელა საქმეზე შეჭიდება: „ეს ჩემი ცხოვრების ყველაზე უფრო ლამაზი გამოცდილება იყო. კარტახენაში ყოფნამ დამარწმუნა, რომ მაკონდო მართლა არსებობს, მართლა რეალურია! ყოველთვის მარტოა, ცარიელი, რაღაცის ძიებაში“ (ნაწყვეტი ინტერვიუდან).

პრემიერას დაესწრო თავად ავტორი, გაბო, კოლუმბიის პრეზიდენტი და ესპანეთის მეფე ხუან კარლოსი, რომელიც იმ დროს კოლუმბიაში იმყოფებოდა, სადაც მარკესის 80 წლის იუბილესთან დაკავშირებულ ზეიმებში იღებდა მონაწილეობას.

„დღემდე აზრზე ვერ მოვედი, რა ხდება ჩემს თავს... სპეკტაკლი სპეკტაკლად... კოლუმბიის პრეზიდენტის, ესპანეთის მეფის და თვით მარკესის თანდასწრებით... და მერე სამივე ჩემს საგრიმიოროში მოსალოცად...“

როგორც უკვე ვთქვი, „მარტოობის ასი წელიწადი“ პირველად დაიდგა სცენაზე, თუმცა, ფიქრი ამის თაობაზე დიდი ხნის წინ დაიწყო. ამ იდეის ავტორი 26 წლის ფილოსოფოსი და მსახიობი ესტებან გარსია, მარკესის უმცროსი ძმის, ელიხიოს შვილია. ამ ორიოდე წლის წინ, ლონდონში, პაპავასთან ერთად ერთ-ერთ სპექტაკლზე მუშაობის დროს, ესტებანმა შესთავაზა დათოს „მარტოობის ასი წელიწადი“ პირველად სწორედ თბილისში დაედგათ. მარკესიც კი ალაპარაკა ტელეფონით და იმან უთხრა, თქვენ ოღონდ დადგით და მე კი აუცილებლად ჩამოვალო. მოიარა მაშინ პაპავამ თბილისის ყველა თეატრი, მაგრამ ამაოდ - როგორც ჩანს, ქართული თეატრების მესვეურთ იმდენად შეუძლებლად მიაჩნდათ ეს ამბავი, რომ პაპავას ყურიც არ დაუგდეს, ან იქნებ უბრალოდ სხვა რეჟისორისთვის საკუთარი (!) სცენის დათმობა არ მოინდომეს. მაშინ პაპავასთვის რომ დაეჯერებინათ, ამ სტატიას სხვანაირი სათაური ექნებოდა, მაგალითად: „მარკესი საქართველოში“, ან „გაბო, დუდუკი, ქალები“, თუმცა ამაზე ვიშვიში ახლა უკვე დაგვიანებულია. ჩვენ ისღა დაგვრჩენია, ვიმედოვნოთ, რომ მსოფლიო ტურნეში, რომელსაც კარტახენას თეატრი გეგმავს, საქართველოც შევა. რითია, ბოლო-ბოლო, ნაკლები ქუთაისი ან ტყიბული არაკატაკა-მაკონდოზე! ქალაქი-აჩრდილების მეტი რა ვიცით!

მარკესი ყოველთვის ხაზს უსვამს იმას, რომ იგი ისეთ ტექსტებს წერს, რომლებიც „ვერც სპექტაკლად დაიდგმება და ვერც ფილმად გადაიღება“. ის რთულად თანხმდება საკუთარი ნაწარმოებების ეკრანიზაციას და თანხმობის შემთხვევაში ყოველთვის შიშით ელის შედეგებს (და ვინ იტყვის, რომ ის მართალი არ არის - საკმარისია შევადაროთ მისი გენიალური „გამოცხადებული მკვლელობის ქრონიკა“ ამავე რომანის მიხედვით გადაღებულ სამარცხვინო ფილმს და ყველაფერი ნათელი გახდება!).

პაპავასთან საუბრიდან შევიტყვე, რომ განსაკუთრებით ძნელი იყო მარკესის დათანხმება „მარტოობის ასი წელიწადის“ დადგმაზე. ის დიდი ხნის განმავლობაში არავის აძლევდა უფლებას „მარტოობის ასი წელიწადი“ დაედგათ ან ფილმად გადაეღოთ - ბოლო წუთამდე ყოყმანობდა და უჭირდა თანხმობის მიცემა. ამბობდა, მეტისმეტად საპასუხისმგებლო საქმეა, რადგან ეს რომანი მხოლოდ მე აღარ მეკუთვნისო. მართლაც, ის დიდი ხანია სამხრეთ ამერიკელი ხალხის კუთვნილებაა და მათი ერთგვარი პასპორტიც გახდა - ძნელი სათქმელია, მარკესი წერს თავის ხალხზე თუ მისი ხალხი იქცევა ისე, როგორც მარკესი წერს.

მარკესმა ექვსი თვე მოანდომა „მარტოობის ასი წელიწადის“ დაწერას. წერდა საოცრად რთულ პირობებში - გაყინული სახლი, ტყავის ხელთათმანები, ძველი საბეჭდი მანქანა - და მიუხედავად ყოფითი სირთულეებისა, მარკესი იმდენად დარწმუნებული იყო რომანის წარმატებაში, რომ როდესაც მევალეები თანხის გადახდის ვადის განსაზღვრას თხოვდნენ, ის მათ ასე პასუხობდა: ორ-სამ თვეში რომანს დავასრულებ და მაშინ მოდითო. თუმცა ამ პერიოდს მწერალი მაინც მისი ცხოვრების საუკეთესო წლებად მიიჩნევს. რომანი ძალიან ადვილად იწერებოდა - ყოველგვარი ძალდატანებისა და ქაღალდებით გატენილი სანაგვე ყუთების გარეშე. ნაწარმოები ექვს თვეში მზად იყო, თუმცა რომანის პირველი წინადადების დაწერას მწერალმა არც მეტი, არც ნაკლები, ჩვიდმეტი წელი მოანდომა (ხომ გახსოვთ - „გაივლის წლები და დახვრეტის მოლოდინში კედელთან მდგომი პოლკოვნიკი აურელიანო ბუენდია იმ შორეულ დღეს გაიხსენებს, როდესაც მამამისმა ყინულის სანახავად წაიყვანა იგი“), ვინაიდან პირველ წინადადებას უნდა განესაზღვრა ნაწარმოების პოეტიკა, ტონალობა და მუსიკალურობა. რაოდენ უცნაურიც არ უნდა იყოს, პაპავას მიერ მარკესის ტექსტზე დადებული ქართული საგალობლები ამ მუსიკალურობას ზედმიწევნით მიესადაგა.

სპექტაკლი ორ საათს გრძელდება და 40 ეპიზოდისგან შედგება. დადგმა მინიმალისტურია, დეკორაციების გარეშე. დეკორაციის მაგივრობას მეთვრამეტე საუკუნის კლუბის „კარტახენა“ დანგრეული კედლები და ოქროსფერქვიშიანი იატაკი წევდა - პირველი აურელიანოს დროინდელი კლუბი გასულ საუკუნეებში კარტახენას ინტელიგენციის თავშეყრის ადგილი ყოფილა და აქ მრავალ ლათინოს მწერალს წაუკითხავს თავისი ტექსტები. სპექტაკლის ჟანრი რთული დასადგენია - რაღაც რეალისტურსა და სიურეალისტურს შორის (ალბათ, მხოლოდ ასე შეიძლებოდა მარკესის სცენაზე გადმოტანა). „ძალიან ძნელი იყო ერთ თვეში ყოველივე ამისთვის თავის გართმევა. თუმცა, თეატრში, თუ გაქვს ნიჭი, წარმოსახვის უნარი, კრეატიულობა და გამოცდილება, შესაძლებელია ჭეშმარიტად წარმატებული სპექტაკლის დადგმა. მსახიობებმაც ძალიან ბევრი იმუშავეს - დღე დილის ექვს საათზე იოგის ვარჯიშით და მედიტაციით იწყებოდა, შემდეგ საუზმე და თორმეტსაათიანი სამუშაო დღე...“, ამბობს გურჯი.

პრემიერამდე „საოჯახო“ ჩვენება შედგა, რომელსაც ყველა გარსია და ყველა მარკესი დაესწრო ნობელიანტის ჩათვლით.

„მარკესის მთელი ოჯახი შეიკრიბა, ასზე მეტი ნათესავი, თითქოს გაცოცხლდნენ მისი გმირები... თვით მარკესი კი მათ შუაში დავსვით... ძაან მოეწონა, ორჯერ აცრემლიანდა კიდეც, რემედიოსის და ხოსე არკადიოს სიკვდილის სცენებზე...“

სპექტაკლის დაფინანსებაც „მინიმალისტური“ იყო. როგორც ჩანს, არც კოლუმბიაში ემეტებათ ფული თეატრისთვის. ერთადერთი სპონსორი, ვინც ამ იდეას მხარი დაუჭირა, ესპანელი მსახიობი ხაბიერ ბარდემია, რომელმაც თეატრს 9500 დოლარი გადაურიცხა. იგი მაშინ დაინტერესდა ამ პროექტით, როდესაც ესტებან მარკესი მას ასისტენტობას უწევდა ფილმის „სიყვარული ჟამიანობის დროს“ გადაღების პერიოდში. თუმცა კოლუმბიაში ისე უყვართ გაბო, რომ მისი ხათრით უანგაროდ მუშაობასაც დიდი სიხარულით თანხმდებიან: „ყველამ უფასოდ ვიმუშავეთ, ერთ სახლში გვეძინა და მცირედით ვიკვებებოდით. რეპეტიციებს კი მარკესების სახლში ვატარებდით...“, ამბობენ კოლუმბიელი მსახიობები.

პრემიერამ დიდი წარმატებით ჩაიარა - ასეთი სპექტაკლი დიდი ხანია კოლუმბიაში არ გვინახავსო, დაწერეს კოლუმბიელმა კრიტიკოსებმა. მაისის თვიდან სპექტაკლს კოლუმბიის ნაციონალურ თეატრში ითამაშებენ, სადაც დათო პაპავა იმავდროულად მასტერკლასს ჩაატარებს კოლუმბიელი რეჟისორებისა და მსახიობებისთვის, შემდეგ კი გასტროლებს გეგმავენ - თეატრმა უკვე არაერთი ქვეყნიდან მიიღო მოწვევა. სხვათა შორის, ქართველ დავით გურჯის კარტახენაში სამუშაოდაც ეპატიჟებიან - იქნებ, აქაურ თეატრს ჩაუდგე სათავეშიო. უცნაურია, მაგრამ პაპავა მერყეობს... თბილისი მომენატრებაო.

მარკესების საგვარეულო პრემიერაზე

ისტორია

ავტორი: გიორგი სამნიძე

ახლა, როცა ამ სტრიქონს ვწერ, ბედოვლათი ბათუმი-თბილისის მატარებელი, ეგრეთ წოდებული „სკორი“ თბილისისკენ მოჩაქჩაქებს. 4 იანვარია. სახლიდან გამომაცილეს, დედაჩემმა გამომიტირა. ყოველთვის ასე ემართება. არა აქვს მნიშვნელობა, რამდენი ხნით მივდივარ თბილისში, 2 დღით თუ 2 თვით. თითქოს ჯარში მივდიოდე ან გადასახლებაში. მე არ მეტირება და ცოტა მრცხვენია... წესით, უნდა მეტირებოდეს, ალბათ. ეს ხომ დედაჩემია, მე-2 კლასამდე კალთაში ჩასმულს, საკუთარი ხელით რომ მაჭმევდა საჭმელს. მოკლედ, არ მეტირება, მხეცი, ნადირი და საქონელი ვარ. რა ვქნა?! არაერთხელ მომისმენია მამიდებისგან შეფასება, რომ „უგულო“ ვარ, „ვის ვგავარ ასეთი უჯიშო“, „ყველა ფეხებზე მკიდია საკუთარი თავის გარდა“ და ასე შემდეგ. ალბათ, ადვილად მიხვდებით, რომ ჩემი ყბადაღებული „გულცივობა“ დედაჩემის „მდაბიურ“ სისხლს და მის „ჯიშს“ მიეწერება და იმასაც ადვილად წარმოიდგენთ, ბავშვობიდან მოყოლებული ასეთი გამოხდომებისთვის როგორ მძულდა ჩემი მამიდაები. ახლა ვცდილობ, პარიტეტი დავიცვა. ყველას ვუცინი, ყველასთან მივდივარ, როცა ბათუმში ვარ, მაგრამ სულ უფრო და უფრო მიჭირს ეს. გული სულ უფრო „ცივდება“ და მეჩვენება, რომ დედაჩემისა და ჩემი დის გარდა ნათესავებიდან არავინ მიყვარს (ბავშვებს თუ არ ჩავთვლით). მატარებელი სანამ ჩამოჩაქჩაქდება თბილისამდე, დრო ბევრი მაქვს. გათბობა ჩართეს. მალე ისე დაცხება, რომ სული შემეხუთება.

ისევ „სიცივეს“ მივუბრუნდეთ. მართლა ვიყავი „ცივი“, დაახლოებით 18 წლის ასაკამდე. სანამ პირველად გადავდგებოდი ჭკუი დან სიყვარულის გამო. აი, ეგ იყო თუ იყო. ეგ რომ არა, მე, როგორსაც ახლა თქვენ და სხვა დანარჩენები მიცნობთ, შეფ, საერთოდ არ ვიქნებოდი. ეს „მოთხრობა“ რომელიც ამ წერილის შემდეგ უნდა წაიკითხოთ, სწორედ იმ გიორგის ეძღვნება.

18 წლამდე არც დავფიქრებულვარ არაფერზე. არ მყავდა არც ერთი ახლო მეგობარი, ვკითხულობდი ძალიან ბევრს (ამ უკანასკნელი თვისების დაკარგვა, ცოტა არ იყოს, დასანანია), ვმეცადინეობდი (თუმცა, თავს არ ვიკლავდი, იმიტომ, რომ ყველაფერს ძალიან ადვილად ვსწავლობდი) და მორჩა. მოკლედ, მაშინ მეორე კურსზე ვიყავი, როცა... ხო, 18 წლის. ძალიან რთული ურთიერთობა იყო. გიორგი 42 წლის, მე კიდევ, პატარა გიორგი, 19-ისა. თუმცა, ჩვენში რომელი რამდენის იყო, ვერ იტყოდი. ჩემი ხასიათის სიმძიმით მე უფრო ვგავდი 42 წლისას, ვიდრე ის. მარტივად რომ ვთქვათ, ჭკუიდან გადამდგა. ახლა რომ ვიხსენებ, თვითონაც მიკვირს, დღე და ღამე გიორგიზე ვფიქრობდი. ეგრევე არ შემყვარებია, დაახლოებით 2 თვე ვეჩვეოდი. 2 თვეში მივხვდი, რომ უმისოდ სიცოცხლე არ შემიძლია და კაცმა რომ თქვას, არც მინდა. მაშინ დავიწყე წერა. სიცილით მოკვდებით, მაგრამ - ლექსების. თუმცა, ეს არ იყო „თოვლიანი, ქარიანი“ ლექსები. რამდენიმე ნიმუშს ნახავთ გაზეთში, აქვე დაგიტოვებთ, კომპიუტერთან. ახლა თვითონაც მიკვირს, საიდან მოდიოდა ამდენი პათოლოგიური სახე, ამდენი სიმახინჯე, მაშინ, როცა ძალიან ბედნიერი ვიყავი და წესით, სულ სატრფიალო ლირიკა უნდა მეწერა.

ეს ბედნიერება საკმაოდ მალე დამთავრდა. დაახლოებით აპრილში (ანუ, 5 თვეში) მივხვდი, რომ თავს მარიდებდა, ცივად მექცეოდა და ა.შ. სასაცილო სიტუაციაში აღმოვჩნდი, ჰაერში გამოკიდებული. ვერ ვხვდებოდი, რა მჭირდა. მოვალეობის მოხდის მიზნით მხვდებოდა, იშვიათად ისიც. თუ ადრე უჩემოდ ერთი დღეც კი არ შეეძლო, ახლა არაფერს გრძნობდა, არაფერს მაჩვენებდა. მოკლედ, მაისის ბოლოსთვის საბოლოოდ და სამუდამოდ დავასკვენი, რომ აღარ ვუყვარვარ. ამით ყველაფერი დამთავრდა, უფრო სწორად, დაიწყო: მთელი ზაფხული, რომელიც ბათუმში გავატარე, უძილობა მაწუხებდა. პირველად ხდებოდა, რომ თბილისში დაბრუნება არ მიხაროდა. აი, დავბრუნდები, ჩავალ... ვნახავ (იქნებ, არც მოინდომოს ჩემთან შეხვედრა)... მერე რა? ეს კითხვა ჭკუიდან მშლიდა. ვცდილობდი, დამეწერა, მაგრამ თითქოს მომაჯადოვეს, ვერაფერს ვწერდი. უბრალოდ, არ გამომდიოდა. მინდოდა, ვინმესთვის მაინც მომეყოლა ამბად, მაგრამ, აბა, მანდ ვის მოვუყვებოდი. როგორც იქნა, სექტემბერი მოვიდა და დავბრუნდი თბილისში. აქ უფრო აუტანელი გახდა ცხოვრება. მექანიკურად ვმეცადინეობდი. მყავდა ყველა საგანში 5, ვიყავი სანიმუშო სტუდენტი, იმედისმომცემი ახალგაზრდა და ა.შ. მაშინ გადავვარდი პირველად „სამეცნიერო მუშაობაში“. სილვია პლათის სუიციდური პოეზია და რამე... ალბათ, ადვილი გამოსაცნობია, რას გავაკეთებდი ასეთ მდგომარეობაში. ამჯერადაც „რაუნატინი“ იყო, აღარ მახსოვს, 20 თუ 25 აბი. სახლში მეტი არ ჰქონდა მამიდაჩემს უბრალოდ.

ჰიპოლიტ ფლანდრიან „Son of Priam“

მე-8 კლასში უფრო მეტი დავლიე. მაშინ ძლივს გადამარჩინეს. მერე „თამაში ჭვავის ყანაში“ წავიკითხე და სხვანაირად დავიწყე ფიქრი. მეჩვენებოდა, რომ ბათუმიდან გაღწევა ყველა პრობლემას გადაწყვეტდა. გავაღწიე. მერე რა?

ერთი სიტყვით, 20 აბს თვითონ მოვერიე, ორი თითი ხახაში და ბევრი სოდიანი წყალი, ექიმის გამოძახებაც არ გახდა საჭირო, ვერც ვერავინ გაიგო. ერთი კვირა თავბრუ მეხვეოდა. მამიდაჩემი, ვისთანაც მთელი 3 წელიწადი ვცხოვრობდი, თურმე ფარულად მაკვირდებოდა, და ბუნებრივია, ხვდებოდა, რაც მჭირდა. როგორც ერთხელ მივხვდი, ჩემი ნაწერებიც წაუკითხავს. ერთი სიტყვით, ჩემს ზურგს უკან სანათესაოში (იგულისხმება მამიდების ავტორიტეტული და ავტორიტარული კავშირი) ჩემი გადარჩენის, სწორ გზაზე დაყენების გეგმა შეიმუშავეს. თბილისელმა მამიდამ განკითხვის დღე მომიწყო, რაშიც ვერ გავამტყუნებ. ბუნებრივია, მასთან ვცხოვრობდი და მამაჩემისგან „ბავშვზე ზრუნვის“ წმინდა მისია მას ჰქონდა დაკისრებული. უტიფრად განვუცხადე, რომ რაღაცეები ელანდება, რომ თუ ასე აინტერესებს ჩემი ინტიმური ცხოვრება, ვეტყვი, რომ არც ქალთან და არც კაცთან ჯერ არ ვწოლილვარ. ქალთან კიდევ მოასწრებო, მითხრა და უფრო დაწვრილებით დაინტერესდა, რა მჭირდა, რა განცდებში ვიყავი. მართლა გიჟს ვგავდი, ამას როგორ ვერ შეამჩნევდა. შემეძლო მთელი თვე ტანი არ დამებანა, ტანსაცმელი არ გამომეცვალა და მსგავსი საზიზღრობები. სიგარეტის მოწევა მაშინ დავიწყე. საჭმელს თითქმის არ ვჭამდი. პერიოდულად ანორექსიის შეტევები მქონდა. მამიდას ვატყუებდი, რომ ინსტიტუტის ბუფეტში ვჭამე. სინამდვილეში, არაფერს არ ვჭამდი. მოკლედ, იმ განკითხვის ღამეს რა ვიბოდიალე, არ მახსოვს. მოვუყევი, როგორ ვიკლავდი თავს მე-8 კლასში, (მან მხოლოდ ოფიციალური ვერსია იცოდა) და ავუხსენი, როგორ გადამარჩინა მაშინ სელინჯერმა, რომ იგივე არ გამემეორებინა. (გაკვირვებული თვალებით მიყურებდა, მიუხედავად იმისა, რომ ფილოლოგი იყო და სახეზე ეწერა, რომ უკვე გიჟი ვეგონე).

შეფ, როცა თქვენთან პირველად ჩამოვარდა სიტყვა სელინჯერზე, ჩემთვის გამეცინა და გამიხარდა, რომ ასე გიყვართ. იმდენად ძვლების ტკივილამდე მნიშვნელოვანია ჩემთვის სელინჯერი... რამდენიმე წელი კოლფილდის იდეებით ვცხოვრობდი...

პიამიქელ ანჯელო ბუონაროტი „David“

14 წლისამ, როცა ოპერაცია გავიკეთე, პირველად აღმოვაჩინე, რომ თურმე ახლობლებს ვუყვარვარ. მაშინ ბეწვზე გადავრჩი. ამდენი სითბო და ყურადღება არასოდეს მღირსებია, არც მანამდე, არც - შემდეგ. მაშინ პირველად ვნახე, როგორ ტიროდა მამაჩემი, სანამ მე საოპერაციოდ მამზადებდნენ და ლამის ჩემზე ცუდად იყო. ოპერაციის მერე ცხოველივით შემიყვარდა ჩემი ყველა ნათესავი. გავიგე, რას ნიშნავს „სისხლი და ხორცი“. ერთბაშად აღმოვაჩინე ჩემთვის აქამდე უცნობი საბადო და ეს სითბო კარგა ხანს გამყვა. ნელ-ნელა ვკარგავ... მალე არაფერი დამრჩება. ცუდია.

ბავშვობიდანვე ვუყურებდი გოგი გვახარიას „სარკმელს“ პირველ არხზე. ერთადერთი ნათელი წერტილი იყო. მერე, რაც თბილისში ჩამოვედი, „ფსიქოს“. გესმით, ალბათ, რამდენს ნიშნავს გოგი ჩემთვის.

მამა? სად იყო მამა? არსად. იყო და არა იყო. ერთ სულელურ გაზეთში ჩემი ლექსები პირველად რომ დაიბეჭდა და გულისფანცქალით ჩავიტანე ბათუმში გაზეთი, ძალიან დიდი იმედგაცრუება მელოდა თურმე. ვერავინ ვერ გაიგო, რამხელა მნიშვნელობა ჰქონდა ამას ჩემთვის. მამამ ბოლომდე არც/ვერც წაიკითხა. მეწყინა, მაგრამ ჩემთვის, ჩუმად, გულში. ეს ლექსები გიორგის ეძღვნებოდა. საერთოდ, ყველა ლექსი, რაც კი ოდესმე დამიწერია, გიორგის ეძღვნება. არც მანამდე, არც მერე არ მქონია სურვილი ლექსი დამეწერა.

მოკლედ, გიორგი იყო და არც იყო. არ მახსოვს, ის წელი როგორ გავიდა. რა მოხდა კარგი ან ცუდი. მთელი წელიწადნახევარი თითქოს საერთოდ დაიკარგა. ხო, ერთი რაღაც მოხდა მნიშვნელოვანი, მეგობრები გავიჩინე - ისეთები, რომელთაც „გზასაცდენილიც“ ვუყვარდი და ვუყვარვარ. მოთხრობაში იხილავთ პირველ სამ მეგობარს... წელიწადნახევარი არაფერი დამიწერია და უცებ, როცა საკუთარი ფულით პირველად ვიყიდე სი-დი ფლეიერი, ზედ ასტორ პია ცოლას დისკიც მივაყოლე და ერთი კვირა ზედიზედ ვუსმენდი და ერთ ღამეში, ერთი ხელის მოსმით დავწერე ეს ტექსტი, რომელიც თქვენ ახლა უნდა წაიკითხოთ. შვებით ამოვისუნთქე. ამიტომაც აქვს ამ „მოთხრობას“ ჩემთვის ასეთი დიდი ღირებულება. გადამარჩინა. ჯადოსნური წამალივით იყო. წელიწადნახევრიანი დეპრესია სადღაც გაქრა. მანამდე იყვნენ ფსიქოლოგები, ერთ-ერთმა, ისე, რომ წარმოდგენაც არ ჰქონდა, რას მეუბნებოდა, მითხრა: „ნუ ძალადობ საკუთარ თავზე“-ო. თანაც, ის ქალი, რუსიკო, „საქმის კურსში“ არ იყო, ზოგადად და შენიღბულად მოვუყევი ერთკვირიანი უძილობის ამბავი. მიხვდა, რომ მოვატყუე და რაღაც ბოლომდე არ ვუთხარი, მაგრამ არ ჩამეძია. ეს ფსიქოლოგი ცალკე თემაა. ასეთი ქალი სულ რამდენიმე შემხვედრია ცხოვრებაში. პირველი ბებიაჩემი იყო, ლამარა. მეორე ჩემი პირველი ინგლისურის მასწავლებელი, ეთერი. მესამე - ფსიქოლოგი ნანა ჩაჩუა, მეოთხე რუსიკო და მეხუთე ჩვენი დამლაგებელი, ნადია. სასაცილოა, არა? ამ ქალებთან ახლოს ყოფნა, მათი ხმა, მანერები, მიმიკა, ჰიპნოზივით მოქმედებს ჩემზე. ვერ ამიხსნია, რატომ. თითქოს რაღაც ტალღებს ავრცელებენ. ჟრუანტელი მივლის. როცა ნადია ჩვენი ოთახის დასალაგებლად შემოდის, ვნატრობ, დიდხანს არ გავიდეს და ბევრი ილაპარაკოს. ასევე მემართება რუსიკოს როცა ვხვდები. თითქოს ძალიან პატარა ვარ და დედა გულში მიხუტებს.

ხომ ხედავთ, დაკომპლექსებული გიჟი ვარ

ხო, თქვენ ამის მერე „მოთხრობას“ წაიკითხავთ და იმის იმედი მაქვს, რაც პასტერნაკის „ჟივაგოზე“ თქვით. ჩემთვის ეს ტექსტი უდიდესი გამარჯვება იყო, უფრო სწორად გათავისუფლება. ლექსების უმძიმესი, პარანოიდული ფორმების შემდეგ, ჩემთვის წარმოუდგენლად ძნელი იყო მწყობრად, თხრობითად დამეწერა რამე. ორი გამართული წინადადება ერთმანეთზე გადამება. მეტ-ნაკლები წარმატებით გამომივიდა და ძალიან ბედნიერი ვიყავი. ცხოვრებაშიც იგივე მოხდა, ცოტა დავწყნარდი.

თუმცა, იყო დიდი დანაკარგებიც. სამუდამოდ დავკარგე მამიდების კეთილგანწყობა. სამივემ საბოლოოდ ჩაიქნია ჩემზე ხელი. სამივემ გადაწყვიტა, რომ „ზედმეტი განათლებისგან“ მომივიდა ეს უბედურება, გზას ავცდი, ცუდ წრეში მოვხვდი და ასე შემდეგ. რა თქმა უნდა, არაფრის ახსნას აზრი არც ჰქონია და არცა აქვს. ირიბი მინიშნებებით მიმახვედრეს, რომ მამაჩემს არაფერს ეტყვიან. რომ „იმ უბედურს ისედაც ბევრი აქვს გულის გასახეთქი“, რომ „არცერთი შვილი არ გამოადგა“, რომ თურმე, „მეც გავუცრუე იმედები საწყალს“. ხედავთ რა მოხდა?! სათაყვანებელი, გვარის იმედი, ნაკითხი, ვუნდერკინდი და გადასარევი ძმისშვილისგან უცებ პერსონა ნონგრატად გადავიქეცი. ძალიან მიჭირს მათთან ერთად დიდხანს გაჩერება. მაქსიმუმ ერთი საათი, მეტს ვერ ვუძლებ. ფორმალურად ვსტუმრობ ბათუმში ყოფნისას და მალევე გამოვრბივარ. ამიტომაც არ მიყავრს ბათუმში ჩასვლა. დედა იქ რომ არ ცხოვრობდეს, არასოდეს არ ჩავიდოდი. ეგეც ხომ სულ მეხვეწება: აქ დარჩიო. როგორ უნდა დავრჩე იქ, სადაც გესლიანი სანათესაო ირგვლივ მეყოლება? ყოველდღე ერთი და იგივე ვისმინო? მადლობა ღმერთს, ავად თუ კარგად, შემიძლია მათგან აბსოლუტურად დამოუკიდებლად ცხოვრება. ეგოიზმის უმაღლესი დონეა, არა? სხვა რა გზა მაქვს. „ისეთი, როგორიც ვარ“, ნათესავებიდან არავის ვჭირდები (ჩემი დის გარდა, რომელიც მე გავზარდე). მშობლებმა არ იციან, ფუი ეშმაკს, და ვერც ვერასოდეს გაიგებენ. არ მინდა, ის ერთადერთი დავკარგო, რაც მათთან მაკავშირებს: ინსტინქტური, ბრმა, ძლიერი სიყვარული, როცა თავს მათი სხეულის ნაწილად გრძნობ. მამა ვერასოდეს „მაპატიებს“ ალბათ, რომ გაიგოს. ხოდა, რატომ ვილაპარაკო ამ თემაზე იმ ადამიანებთან, ვინც ვერასოდეს გაიგებს ან მიიღებს?

ერთ-ერთმა მამიდამ პირდაპირ მითხრა: წადი საზღვარგარეთ და იქ დარჩი, ნუ ჩამოხვალო, საქართველოში ცხოვრება შენ მაინც გაგიჭირდება, ეს საშენო ქვეყანა არააო“...

ხედავთ, რამხელა ოსტატობაა? არც მწვადს წვავს და არც შამფურს. ვითომ ჩემთვის საუკეთესო ვარიანტს მთავაზობს, სინამდვილეში კი გამჭვირვალედ მეუბნება, ჯანდაბაშიც წასულხარ, ოჯახის შემარცხვენელო, ჯობია სადმე შორს მაინც იყო, საიდანაც შენს ამბავს ვერ გავიგებთო...

აქაური მამიდა მოულოდნელად გარდაიცვალა. შოკი იყო. ორ თვეზე ნაკლებ დროში გაანადგურა ავადმყოფობამ. საშინელი დრო იყო. ჩემთვის მეორე და საფუძვლიანი დარტყმის მოყენება ვერ მოასწრო. საწყალი ძალიან ცუდად იყო, მორფს ვუკეთებდით. ერთხელ, როცა დოზა არ ყოფნიდა, ჩემი ნარკომანი მოსწავლისგან მე ვუშოვე მორფი. ჩემთვის ნათქვამი მისი ბოლო ფრაზა: „მოიცა, ცოტა გამოვკეთდე, მე შენ გასწავლი ჭკუას, შე იუდა! შე საზიზღარო!“. ნეტა ეცხოვრა... ჭკუის სწავლებას როგორმე გადავიტანდი. 63 წლის იყო.

ძნელია, არა? ხო, ძნელია... ბოლოში პილპილია... ამხელა ამაგი და ბოლოს, ბრახ... სიკვიდლის წინ ნათქვამი...

მოკლედ, სადაც არა სჯობს, გაცლა სჯობს ვარჩიე. თურმე როგორი მოჩვენებითი ყოფილა ამ ადამიანების სიყვარული. მანამ უყვარხართ, სანამ ისეთი ხარ, როგორადაც თვითონ წარმოუდგენიხართ. ვაი მისი ტყავის ბრალი, ვინც ოდნავ მაინც ასცდება მათ იდეალს (ჩემზე რომ არაფერი ვთქვათ, მე ოდნავ კი არ ავცდი, თავდაყირა დავაყენე ყველაფერი). კარგად მესმის მათი, ჩემთვისაც უნდოდათ სარფიანი ქორწინების მოწყობა, როგორც თავიანთ შვილებს მოუწყვეს. უნდოდათ ჩემი „დაფუძნება“, „დაკაცება“ და რა მიიღეს ამის სანაცვლოდ? გზასაცდენილი, გაფუჭებული, გარყვნილი ბიჭი, რომელიც ზედმეტმა განათლებამ ჭკუიდან გადაიყვანა (არადა, ვიყო მაინც „ზედმეტად განათლებული“, რაღა მიჭირს -)

დევიდ ჰოკნი „შხაპში“

ჩემი დის გათხოვება ბოლო წვეთი იყო. რასაკვირველია, ყველაფერი ისევ მე დამბრალდა. იცოდნენ, რომ დაზე გავლენის მოხდენა მხოლოდ მე შემეძლო, მაგრამ ეს არ გავაკეთე... მაინც გათხოვდა. მე თვითონ გავუღვივე ჩემს დას იდეა, რომ ბათუმში დარჩენა მისთვის სიკვდილს ნიშნავდა. ჩაიკარგებოდა და ისეთივე გახდებოდა, როგორც დედაჩემი. უკეთეს შემთხვევაში კი - ემანსიპირებული მამიდა. მე წავაკითხე სელინჯერი და საერთოდ ყველაფერი, რაც კი ოდესმე წაუკითხავს. თანაც ჩემი და ხომ ერთადერთია, რომელმაც ჩემს შესახებ ყველაფერი იცოდა. იცოდნენ, ასეთი ახლო ურთიერთობა რომ გვქონდა და ვერ მაპატიეს ჩაურევლობა. არადა, ჩავერიე, ოღონდ, არა ისე - როგორც მთხოვდნენ. უბრალოდ, ვურჩევდი, ნუ იჩქარებ-მეთქი და სულ ეს იყო. ავად თუ კარგად, ის უკვე პიროვნებად ჩამოყალიბდა, თავისი აზრი აქვს ყველაფერზე, ერთი სიტყვით, „ხელიდან დამისხლტა“ და მადლობა ღმერთს, რომ ასე მოხდა... თორემ ჩემი დისთვის მეც იმავედ გადავიქცეოდი, რაც ჩემთვის მამიდები იყვნენ (თუ არიან ჯერ კიდევ).

ახლა ინგლისში მივდივარ, მთელი ერთი სემესტრით. დედაჩემმა დღესაც არ იცის, რომ მისი გულისთვის ერთწლიან სტიპენდიაზე ვთქვი უარი. არც ვეტყვი, ამაზე კიდევ უფრო აუჩუყდება გული.

მამიდა კი მეუბნება, წადი და დარჩი მანდო, მაგრამ ვერ ვიზამ ამას. ვიღაცას ხომ ვჭირდები აქ?! მთლად ეგრე წყალწაღებულად ხომ არაა ჩემი საქმე?

უდედმამო ბავშვთა სახლში პრაქტიკების დროს მივხვდი, თურმე ბავშვებს შეუძლიათ ჩემი სიყვარული. სპექტაკლი რომ დავდგით, უნდა გენახათ, რა სახეები ჰქონდათ. მოკლედ, ვგრძნობდი, რომ ვიღაცისთვის საჭირო საქმეს ვაკეთებდი.

გიორგის შემდეგ, აი, სწორედ ამ მოთხრობის დაწერიდან 2-3 თვეში, კიდევ ერთი „ლამური“ მეწვია. ისიც მალე დამთავრდა. და მეორე მოთხრობაც დაიწერა. აქ ისევ მომერია სირთულე. ძალიან ვცდილობდი, გასაგებად, მარტივად მეწერა, მაგრამ არაფერი არ გამომივიდა. ის ბიჭი, ალექსი, ახლა ამერიკაშია. ნაკლებად მეკონტაქტება. რას იზამ. მეც მქონდა ამერიკაში წასვლის შანსი, მაგრამ ხელიდან გავუშვი. თუ წავიდოდი, უკან აღარ უნდა დავბრუნებულიყავი.

მოკლედ, ამ ორ მოთხრობას ასეთი წარსული აქვს. თქვენებურად რომ ვთქვათ, მათ სუბიექტური, დამატებითი ღირებულება ჩემთვის იმდენად დიდია, რომ სხვა თვალით ვერც ვკითხულობ.

ეს მოთხრობები უკვე ბევრმა წაიკითხა, რა თქმა უნდა, ინტერნეტში. დაბეჭდვაზე, რასაკვირველია, ყველგან უარი მითხრეს, პირიქით რომ ყოფილიყო, გამიკვირდებოდა.

მოკლედ, ყოველ წაკითხვაზე დ.ღ.გ.-ს ვიხდი, ასე გამოდის. ვცდილობ, არ წავიკითხო, მაგრამ როცა ვინმეს ვუგზავნი, თავს ვერ ვიკავებ და ჯერ თვითონ ვკითხულობ.

სასაცილოა, მაგრამ ბევრმა ეს მოთხრობები საქართველოში გეი-მოძრაობის „მანიფესტად“ აღიარა. თბილისში ნაკლებად თუ მოიძებნება გეი, რომელიც ინტერნეტთან ასე თუ ისე მეგობრობს და ეს ტექსტები არ ჰქონდეს წაკითხული. ზოგი ტირის, ზოგი სიცილით კვდება. მე თვითონ კი რაღაც უცნაურს ვგრძნობ - რა გამაცინებს, ან რა მატირებს? სარკეში ვიყურები.

აი, ეგრე.

მატარებელში დაცხა. საშინლად მეძინება. რა მინდა, სად მივდივარ? რი გერმანია, რა გერმანია?

მაგრამ რომ არ წავიდე, გავიყინები, ობი მომეკიდება. მოკლედ, ასეა, აი, უკვე გულახდილობის შეტევამ გადამიარა - მატარებელს კიდევ 2 საათი დარჩა თბილისამდე. 2 საათი არც ისე ბევრია. ეს ყველაფერი, კაცმა რომ თქვას, მოთხრობების წინასიტყვაობად დავწერე. რამდენიმე დღე ვფიქრობდი, როგორ და რა დამეწერა, რაღაც გეგმები დავაწყვე, მაგრამ მაინც სხვანაირად გამომივიდა. ყოველთვის ასე გამოდის. ისე წერა რომ შემეძლოს, როგორც ვფიქრობ, სულ მალე ნობელის პრემიას მივიღებდი მაგრამ ნობელის პრემიამდე ჯერ დიდი გზაა.

ინტერვიუ

ავტორი: კახა თოლორდავა
ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

16 სექტემბერი, 2007

ორი ციტატით მინდა დავიწყო ჩვენი საუბარი. ორივე თქვენ გეკუთვნით. აი პირველი მათგანი: „ყველა, ვინც მუსიკას წერს და უკრავს განსხვავებული ადამიანია“. მე ვამბობ: ყველა ასტრონავტი ან თუნდაც ფორმულა ერთის პილოტი, რეჟისორი თუ მოგზაური განსაკუთრებული ადამიანები არიან. შესაბამისად, მაინტერესებს, თუ რას გულისხმობთ, როდესაც ამბობთ, რომ ყველა მუსიკოსი განსხვავებული ადამიანია?

იმისათვის, რომ მუსიკა აკეთო, დაუკრა და შეიგრძნო ის მექანიზმი უნდა აამუშავო ტვინში, რომლის გააქტიურების უნარიც ყველა ადამიანს არ გააჩნია. მეორე მხრივ, არიან ადამიანები, ვისაც მუსიკა უბრალოდ არ ესმით; ის ვერ აღწევს მათ გულებამდე და შესაბამისად, ეს იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ, მუსიკოსები მუსიკის შესაქმნელად და შესასრულებლად ტვინში არსებულ განსაკუთრებულ მექანიზმს ვიყენებთ. სწორედ ამას ვგულისხმობდი, როდესაც ვთქვი, რომ ყველა, ვინც უკრავს ან დაკვრას ცდილობს, განსხვავებული ადამიანია. თუმცა, ამავე დროს, თქვენც მართალი ბრძანდებით, როდესაც ამბობთ, რომ ყველა პროფესიის ადამიანი განსხვავებულია; მე არა მაქვს იმის ნიჭი, რაც, მაგალითად, ქირურგებს, რომლებიც ღია თავის ქალაზე ატარებენ ოპერაციებს. ისინი იმ ნიჭს იყენებენ, რაც მათ გააჩნიათ, მე კი - ჩემსას.

რამდენადაც ვხვდები, თქვენი სიტყვები კარგ მსმენელსაც ეხება, არა?

აბსოლუტურად. მუსიკოსების გარდა, ეს უნარი იმ ადამიანებსაც აქვთ, ვისაც მუსიკა უყვართ და რაც მთავარია, მისი აღქმის უნარი შესწევთ. მუსიკის მეშვეობით, მუსიკოსიც და მსმენელიც სხვა ტერიტორიაზე „შებიჯებას“ ახერხებენ. ნუ დაივიწყებთ, ყველაფერთან ერთად, მუსიკოსები დიდებული მსმენელებიც არიან. არის პროდიუსერი, ვინც მუსიკას არ წერს და არც არაფერზე უკრავს, მაგრამ დიდებული მუსიკალური იდეების გენერირების უნარი გააჩნიათ იმიტომ, რომ ისინი კარგად გრძნობენ მუსიკას.

მეორე ციტატი: „მე მუსიკაში საფრთხე მიზიდავს; მიყვარს, როდესაც ჩემთვის უცნობ ტერიტორიაზე ვხვდები ხოლმე.“ რას გულისხმობთ საფრთხეში, თქვენთვის ჯერ კიდევ უცნობ მუსიკალურ სტილს და იდიომს თუ რაიმე სხვას? რა დროს ხდება თქვენთვის მუსიკა „საშიში“?

მუსიკა „საშიში“ ხდება მაშინ, როდესაც შენთვის უცნობ ტერიტორიაზე ხვდები; სხვა წყალში, როგორც თევზი, რომელიც ხმელთაშუა ზღვის წყლებში არსებობასაა მიჩვეული და უეცრად მას წყნარ ოკეანეში ჩააგდებ. მიყვარს, როდესაც მუსიკა ჩემთვის უცნობ, მოულოდნელ ჟღერადობას იძენს და როდესაც ამ მოულოდნელობის მეშ მეშვეობით, შემიძლია რაღაც ახალი ვისწავლო. ადამიანი ერთმანეთისაგან განსხვავებულ ტერიტორიებზე მოხვედრით სწავლობს რაღაც ახალს. ყველაზე მეტს შენ იმ ადგილას სწავლობ, სადაც შენგან განსხვავებული ადამიანები ცხოვრობენ. ჩვენი ცხოვრება რომ მუსიკის ანარეკლი იყოს, მაშინ ყველა იდეალური ცხოვრებით ვიცხოვრებდით. მუსიკა იდეალური სამყაროსავითაა. აი, შემომხედეთ, მე კამერუნის ერთ პატარა სოფელში დავიბადე და ჩემი თანასოფლელები გარკვეული პერიოდის შემდეგ ახალს ვეღარაფერს მასწავლიან. მაგრამ ადამიანებს საქართველოში ან ბომბეიში ყველაფერი აქვთ იმისთვის, რომ რაღაც ახალი მასწავლონ; არა მარტო ენა, არამედ ბევრი სხვა რამეც. მუსიკაც ასევეა. რაც უფრო ხშირად ხვდები შენთვის უცნობ ადგილებში, მით უფრო მეტს სწავლობ და იქედან გამდიდრებული ბრუნდები.

ამ ბოლო დროს, ხშირად მიწევს ხოლმე მუსიკოსებთან საუბარი და ინტერვიუების დროს თითქმის ყველა მათგანი ერთი და იგივეს იმეორებს: შენი პირადი ცხოვრება აუცილებლად აისახება შენსავე მუსიკაში; თუ შენ საინტერესო და სავსე ცხოვრებით ცხოვრობ, შესაბამისად შენი მუსიკაც სავსე და საინტერესო იქნება. მე ვიცი, რომ თქვენ თქვენი პირადი ცხოვრების კოორდინირებას მხოლოდ თქვენივე მუსიკალური ცხოვრების მეშვეობით ახერხებთ, მაგრამ მაინტერესებს, თქვენ თვითონ როგორ მიგაჩნიათ, რამდენად ირეკლება თქვენი პირადი ცხოვრება იმაზე, რასაც თქვენ წერთ და უკრავთ?