ავტორი: ნატა ამაღლობელი
ფოტო: ნინო კირთაძის პირადი არქივი

„ესაა ფილმი, რომელიც პუტინის თანამედროვე რუსეთის გამაოგნებელ მიკროკოსმოსს გიჩვენებთ.“ რეცენზიიდან ნინო კირთაძის დოკუმენტურ ფილმზე „დურაკოვო - ბრიყვების სოფელი“

„ყველაფერი ამერიკელებს მივყიდეთ. ერთადერთი, რაც დარჩა, რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიაა.“

ციტატა ფილმიდან „დურაკოვო - ბრიყვების სოფელი“

ექვსი თვის წინ, ყური მოვკარი, ნინო კირთაძე რუსეთში ახალ დოკუმენტურ ფილმს, 42 ტელევიზიის ერთობლივი დაკვეთით იღებსო. რეჟისორი თემას, სათაურისაგან განსხვავებით, ასაიდუმლოებდა - ფილმის ჟანრი საგამოძიებო პუბლიცისტიკაა. ამიტომ, საფრთხე, მართლაც დიდი იყო. „მეგობრები მეუბნებიან - არანორმალური ხარ, რუსეთში, ცხოვრებაში, თავს ვეღარ შეყოფო, როგორც კი ფილმი გამოვა, საცხოვრებელი ადგილი, ტელეფონი, გარეგნობა, სახელი და გვარი უნდა შეიცვალოო.“- ასე უთხრა ნინომ პარიზში, ჩემ მეგობარს, ეკა ქადაგიშვილს. მაშინ, „დურაკოვო - ბრიყვების სოფელი“ ჯერ კიდევ მონტაჟდებოდა. „დურაკოვო“ - ასე ჰქვია მოსკოვიდან 100 კილომეტრით დაშორებულ რუსულ სოფელს, სადაც ნინო კირთაძის დოკუმენტური ფილმის გმირები ცხოვრობენ.

დეკემბერში, მე და ნინო თბილისის კინოფესტივალზე შემთხვევით შევხვდით და, ზედმეტი კითხვებით არც მაშინ შემიწუხებია. ერთადერთი, რაც ვკითხე, „დურაკოვოს“ როდის ჩამოიტან თბილისში და როდის შეიძლება ვნახო-მეთქი. საახალწლოდ აქ ვიქნები (ახალ წელს, შარდენზე, ახალი ფილმის გადაღება ჰქონდა დაგეგმილი) და ვიწრო წრეში ჩვენებას მაშინ მოვაწყობ, შენც არ დაგივიწყებო. იანვრის ბოლოს ფილმის პრემიერა სანდანსის კინოფეტივალზე იყო დაგეგმილი, ამიტომ, ფართო აუდიტორიას და ოფიციალურ პრემიერას ერიდებოდა.

დივიდი ასლი, პარიზიდან ჩამოფრენისთანავე, საღამოს 7 საათზე გამოვართვი და თითქმის, მთელი ღამე გავათენე. იმის მიუხედავად, რომ „დურაკოვოს“ ქრონომეტრაჟი მხოლოდ საათნახევარია.

შოკში იმან კი არ ჩამაგდო, რაც ვნახე, უფრო იმან, სამწუთიანი რეპორტაჟით ეს ყველაფერი როგორ უნდა მეჩვენებინა ტელემაყურებლისთვის. „დურაკოვო - ბრიყვების სოფელი“ - ფილმი უჩვენეს არტეზე და კიდევ 42 არხზე მთელს მსოფლიოში. და რაც ასევე, ძალიან მნიშვნელოვანია - სანდანსის კინოფესტივალზე ფილმი პრიზით აღინიშნა - ნინო კირთაძე საუკეთესო უცხოელ დოკუმენტალისტად აღიარეს.

42 არხზე ერთდროულად ნაჩვენები და პრესტიჟული კინოფესტივალის პრიზიორი ფილმი ყურადღების მიღმა არც რუსეთში დარჩენილა და არც მის საზღვრებს გარეთ. „პატრიოტიზმის ცხოველად ქცეული სახე“ - ფილმზე პირველი რუსულენოვანი რეცენზია ამ სათაურით გამოჩნდა ემიგრანტულ პრესაში, გაზეთ „ევროპა-ექსპრესში“ ავტორი, ვალერი ბუტოვი აღშფოთებას არ მალავდა. „ფილმი საშიშია, როგორც სიმართლე. ის, რაც ამ დღეებში, ფრანგულ ტელეარხ არტეზე აჩვენეს, დარწმუნებული ვარ, ბევრი ჩვენგანისთვის, რუსისთვის - „ნაღმი“ იყო. არა! ეს უნდა გენახათ! გატრეტილი მთვრალი მუჟიკები კამერის წინ ერთმანეთს ეხუტებოდნენ, ობიექტივს გულწრფელად უღიმოდნენ და ღრიალებდნენ „ჩვენ თქვენს ნატოს დედას..…… ჩვენ ვაჩვენებთ ნატოს, ჩვენ - მაგათ! ჩვენ - თქვენ! ჩვენ - რუსეთის მებრძოლი შევარდენები ვართ! დიდება ჩვენ, დაუმარცხებელ არწივებს!“ ყოფილი სადესანტო დანაყოფების წევრები სვამდნენ, არყის ჭიქებს უჭახუნებდედნენ, ტიროდნენ და ერთმანეთს ეხვეოდნენ. „ღმერთის, მეფისა და მამულისათვის“ - ასეთი სათაური აქვს დოკუმენტურ ფილმს თანამედროვე რუსულ პატრიოტიზმზე (სხვადასხვა ტელეარხებზე ფილმი სხვადასხვა სათაურებით გადიოდა). მაგრამ, თუ ეს პატრიოტიზმია, მაშინ რაღაა შოვინიზმი, ნაციონალიზმი, და, ბოლო და ბოლოს, ფაშიზმი? მე, რუს ემიგრანტს, წასულს სამშობლოდან, რომელთანაც სულიერი კავშირი არ გამიწყვეტია, მრცხვენოდა ამ დიდრუსული შაბაშის ყურება, რომელსაც რუსეთის დღევანდელი ხელისუფლება ყველა ძალის გამოყენებით აღვივებს. „რუსისთვის მთავარია - სროლა იცოდეს!“ - ამბობს ფილმში დურაკოვოს ახალგაზრდა ბინადარი. სამშობლოს სიყვარული რუსეთში მოწამლული წვენით საზრდოობს - სიძულვილით ყველა „არაჩვენიანის“, უცხოს, არარუსის მიმართ“…

ბუნებრივია, მრავალმილიონიან რუსულ საინფორმაციო სივრცეში, ეს აზრი უმცირესობაში აღმოჩნდა. რუსულ ინტერნეტში ამ ფილმზე ბევრს წერენ, ძირითადი ტენდენციების საჩვენებლად, სულ რამდენიმე ციტატაც კი საკმარისია: „ფილმი გერმანული პუბლიკისთვის კარგად გამომცხვარ მორიგ პასკვილს ჰგავს რუსეთზე. გადაღებულია ქართელი რეჟისორის, ნინო კირთაძის მიერ. „ეს დომუნტური ფილმი იმის შესახებაა, რა ამოძრავებს დღეს რუსულ პატრიოტიზმს. სურათი აჩვენებს, რა ხდება მაშინ, როდესაც დემოკრატიზაციის პროცესი კორექტირებას ისტორიული და კულტურული ტრადიციების ზეგავლენის გამო განიცდის.“ „აი, ასე ეშინიათ მათ რუსეთის დაბრუნებისა თავის სულიერ და კულტურულ წყაროებთან, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ეს „პუტინის კულტითაა“ გამოწვეული.“

ჟურნალმა „ლე მონდმა“ დურაკოვოს შესახებ, დომენიკ დამბერსის სტატია გამოაქვეყნა - არტემ საოცარი პროექტი წამოიწყო. ფრანკოგერმანულმა არხმა 10 ქვეყანაში ადამიანების გარკვეულ წრეებში გამოკითხვა ჩაატარა თემაზე, რას ფიქრობენ დემოკრატიაზე. შედეგი 8-დან 16 ოქტომბრის ჩათვლით არტეს არხმა და კიდევ 42 ტელეარხმა, ბიბისის ჩათვლით, მთელ მსოფლიოში უჩვენა. 9 ოქტომბერს რუსეთის დემოკრატიაზე მიდგა ჯერი. ქართველმა რეჟისორმა ნინო კირთაძემ მიაგნო პერსონაჟს, რომელმაც თავისი არცთუ ისე დემოკრატიული გზით, რუსეთის აღორძინება, ერთ კონკრეტულ რუსულ სოფელში გადაწყვიტა.“

რუნეტში არც ეს სტატია დარჩათ შეუმჩნეველი და მალევე უპასუხეს:

„ამ სტატიამ თავისი ტენდენციურობითა და ღია ანტირუსული განწყობით გამაოცა. იმ შემთხვევაშიც კი, თუ მკითხველი ეჭვის თვალით შეხედავს იმას, რაც იქ წერია - ეს ერთადერთია, რაც რუსეთზე დასავლური მედიიდან ესმის და ერთადერთია, რასაც უჩვენებენ. ამიტომაც, სწორედ ეს უქმნით წარმოდგენას ჩვენს ქვეყანაზე.“

ფილმის მთავარ გმირს, მიხეილ მოროზოვს, რომელმაც ფული ხატების ბიზნესით იშოვა, ორი საფიცარი აქვს - ჯარი და მართლმადიდებელი ეკლესია. სწორედ მან გახსნა კალუგის ოლქში თავშესაფარი „დურაკოვო“. ეს თავისებური კომუნაა, კარი იქ ყველა მსურველისთვის ღიაა, ნებაყოფლობითი მონები საკუთარ ცხოვრებაზე, ყოველგვარი ძალდატანების გარეშე ამბობენ უარს და მთელ ენერგიას დურაკოვოში მუშაობასა და სულიერ განწმენდაზე ზრუნვაში ხარჯავენ. თითქოს ყველაფერი წესრიგშია - ვისაც სხვა გზა არა აქვს, თავშესაფარს დურაკოვოს კოშკში მიაგნო, იქ მოხვედრის ერთადერთი პირობაა - უარი თქვა გარესამყაროსთან ყოველგვარ კონტაქტზე. სამუშაოსაც გაძლევენ, პურსაც და გავლენიანი მფარველების წყალობით, რუსულ პოლიტიკურ, სამხედრო თუ ბიზნეს კარიერაში ბრწყინვალე პერსპექტივებიც გეხსნება.

უბედურება ისაა, რომ პატარა „მონასტრის“ პატრონს დემოკრატიასა და თავისუფლებაზე თავისებური წარმოდგენა აქვს.

„როგორ ფიქრობთ, მიხეილ ფიოდოვის ძევ, სჭირდება თუ არა რუსეთს დასავლური დემოკრატია? - ეკითხება ფილმის ერთ-ერთი პერსონაჟი „დურაკოვოს“ ლიდერს მამაკაცების საყოველთაო ყოველკვირეულ შეკრებაზე. „ღმერთი ზეცაშია, მეფე მიწაზეა. თუ ღმერთის არსებობის პირობებში დემოკრატიის არსებობა გამორიცხულია, წესრიგი იერარქიულია. ყველა ადამიანს თავისი მისია და ადგილი აქვს. ჩვენ გვესმის, რომ ღმერთი ზემოთ მეფობს და პუტინი - მიწაზე. გამოჩნდა, რომ დემოკრატია იმ ფორმით, როგორც გვქონდა, არაფერს არ გვაძლევს. მან მხოლოდ ნგრევა და ქაოსი მოგვიტანა.“ ჩანს, რომ აუდიტორია ამ სიტყვებს პირველად არ ისმენს. ოთახში, სადაც დურაკოვოს მამაკაცების საერთო თავყრილობა ყოველ კვირას, ტრადიციულად იმართება ხოლმე, კედლებზე, მართლმადიდებლურ ხატებსა და ნიკოლოზ მეორეს პორტრეტს შეამჩნევთ. ეს ყველაფერი ძალიან მშვიდობიანად, ულამაზესი რუსული ძველი სოფლის თვალწარმტაცი პეიზაჟების და ტიპური ახალი რუსების არქიტექტურით აშენებული ციხესიმაგრის კედლებში, კამერის წინ, რეალურად ხდება.

ავტორი: ანა კორძაია-სამადაშვილი
ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

სევდა პირდაპირ თავში მიმიზნებდა... შემთხვევით გახსენებული სიმღერიდან

ამა წლის 13 თებერვალი. ყურით მოთრეული, ფულის გაკეთების ნიჭით დაჯილდოებული ადამიანების გულის გასახარელი ვალენტინობის დღესასწაულის წინადღეს თბილისს ზემფირა ეწვია. პასუხად ჟურნალისტის კითხვაზე, თუ რატომ ჩამოვიდა ის საქართველოში უკვე მეორედ მაინცდამაინც ბრწყინვალე ვალინტინობას, ზემფირამ ბრძანა, რომ ეს დღე ყოველი შეყვარებული ადამიანისთვის მნიშვნელოვანია, შესაბამისად, მისთვისაც ძალიან მნიშვნელოვანია, და აი, ამიტომ.

წლევანდელი ვალენტინობა ჩემი ბიოგრაფიის ერთ-ერთი ყველაზე ცუდი დღე იყო. მე დიდი სიყვარული დავკარგე. სწორედ ამის წინაპირობის შესახებ გიამბობთ: მოგიყვებით ამბავს იმისა, თუ როგორ ველოდი ზემფირას და ამ საქმიდან რა გამოვიდა.

გმადლობთ

გასულ წელს საგამომცემლო სახლმა „კომერსანტმა“ და კომპანია „ევროსეტმა“ წარმოადგინეს ზემფირას მეხუთე ალბომი „Спасибо“, რომელშიც შესულია 2006 წლის შემოდგომიდან 2007 წლის შემოდგომამდე შექმნილი „ზემფირას თორმეტი აბსოლუტურად ახალი სიმღერა“ (ციტატა პრესრელიზიდან; ამ „აბსოლუტურობამ“ ბოლო მომიღო).

ახალი ალბომის გამოსვლამდე უკვე ჟღერდა რადიოსინგლი „Мальчик“ - შესანიშნავი, და ტრიალებდა ვიდეოკლიპი „Мы Разбиваемся“, რომელიც რენატა ლიტვინოვამ გადაიღო და ვერ ავიტანე - ო, რა ლამაზია! სავსებით ლიტვინოვური.

თავად ზემფირამ ახალი ალბომის შესახებ თქვა: „ეს ალბომი ჩემი დღევანდელი არსის ანარეკლია. მე ოცდაათისა მოვიყარე, გარკვეული შინაგანი ქარიშხლების შედეგად ბევრ რამეს მივხვდი. დიახ, ძალიან პოზიტიური ალბომია! თუ „ვენდეტა“ მოუსვენარი იყო, რაღაცას ვეძებდი, - აქ ვიპოვე. გაუგებრობის ხანა - გაგების ხანა.“

ძალიან გულდასაწყვეტია - მაშ, ზემფირასაც გაუგია, რომ ცხოვრება ცუდია და ბოლოს კვდები. ქალი, რომელიც ამსხვრევდა ტურნიკეტებს, რომელსაც საყვარელი ადამიანისთვის ვარსკვლავების აფეთქება და მეზობლების დახოცვა შეეძლო, ჩემი საყვარელი გოგო, რომელსაც უზარმაზარი სტადიონები ჰყავდა მონუსხული და რომელთან საუბრის დროსაც ტოლსტაია და სმირნოვაც კი კეთილშობილი გიმნაზისტებივით იქცეოდნენ, „გოგო - სკანდალი, გოგო - ჰაერი“, აი, ეს გოგო დაძაბულ, ისტერიულ არსებად ქცეულა, პატარა, გალეულ ჩიტად, რომელსაც, მაქსიმუმ, ვენების გადაჭრა თუ შეუძლია, ისიც ცუდად, უშედეგოდ.

„ვინ მითხრა, არ გამოვაო? თუ მინდა - იქნება!“ ნუთუ ეს გინდოდა, ჩემო სიყვარულო?

თბილისი, 13-14 თებერვალი, 2008 წელი

ჩემი მეგობრის მობილურ ტელეფონს შესანიშნავი გამოსახულება ამშვენებს, წარწერით Fuck Love. მიწაზე ამური გდია, ისრით განგმირული, ტაკოს პატარა გულის გამოსახულება უმშვენებს.

მკვდარია.

ახია შენზე!

ხომ მეუბნებოდნენ ბრძენი მასწავლებლები, რომ ადამიანს სურვილები ღუპავს, რომ ის, რაც გინდა და არ გამოგდის, წაგახდენს, რომ არასოდეს უნდა იფიქრო, რომ ყველაფერი ისე იქნება, როგორც გინდა, თორემ იმასაც დაკარგავ, რაც გაქვს.

ყველაფერი ჩემი ბრალია. მე ავიჩემე, რომ ზემფირასთან შეხვედრა მინდა, რომ მინდა ინტერვიუ, რომ კონცერტი მინდა - რად მინდოდა? ეს მე მოვიკალი თავი და შევჭამე რედაქტორი, ეს მე შევაწუხე ჩემი TBC ბანკი, ხომ თქვენ ჩამოგყავთ და მიშველეთ-მეთქი, ეს მე შევუჩნდი „ივენთ პრომოუშენს“ და მე ჩამოვუთვალე ეკა ქარცივაძეს, თუ რა კითხვების დასმას ვაპირებდი სტუმრისთვის - სულ არ მადარდებს, ჩემო კარგო, ლამაზო ზემფირა, როგორ ცხოვრობ, ვისთან და რატომ, მე მაინტერესებს...

ნეტა, რაში მაინტერესებდა?

ასე თუ ისე, გადაწყდა, რომ მივიდოდი პრესკონფერენციაზე, მერე მექნებოდა ინტერვიუ, მერე ამაყი გამოვცხადდებოდი რედაქციაში და საღამოს - კონცერტზე. ვინმეს მაინც ეთქვა, ჩქარ-ჩქარა გაიმეორე, ყელზე არ დაგადგესო...

პრესკონფერენცია გაიმართა სასტუმრო „შერატონ მეტეხი პალასში“, რომელიც ზემფირას მასპინძლობდა, ჩანაფიქრის თანახმად პირველ, სინამდვილეში კი - ორ საათზე. მოლოდინი, მოგეხსენებათ, დროის გაყვანის ყველაზე უნიჭო ხერხია. „არა უშავს“, ვუმტკიცებდი საკუთარ თავს და კოლეგას, პატარა ვიკეას, რომელიც საგანგებოდ მორთული და საგმირო საქმეებისთვის მომზადებული ცმუკავდა სავარძელში, „სამაგიეროდ...“

სამაგიეროდ რა?

პრესკონფერენცია საუკეთესოდ ასახავდა ქართულ მედიაში არსებულ მდგომარეობას:

„რა ურთიერთობა გაქვთ რენატა ლიტვინოვასთან?“

„რას გრძნობთ, როცა წერთ?“

„რას იტყვით თქვენს ახალ (ნახევარი წლის წინათ გამოსულ - ა.კ.ს.) ალბომზე?“

„მოგწონთ საქართველო?“

„გზაზე ნისლი რომ იყო, ხომ შთაგონებით აგავსოთ, არა?“

No comment.

მომავალი ინტერვიუს მოლოდინში ჩემს გულში ქარიშხალი მძვინვარებდა, და - ღირსი ვარ! პრესკონფერენცია რომ დამთავრდა, მითხრეს, წადი სახლში, გენაცვალე, მერე მოდიო, საღამოს რვაზეო, Night Office-შიო, იქ ილაპარაკებთო.

კაი.

ცოდვას ვერ ვიტყვი - რვაზე კლუბში შეგვიშვეს. ჯერ კიდევ რეპეტიციაზე. სცენაზე ვუყურებდი გოგოს, რომელიც მრავალი წელი ჩემი ცხოვრების თანამგზავრი იყო, და თუმცა გულმა და ნეკათითმა მითხრეს, ვერაა კარგი დღე და არც კონცერტი გაამართლებს და ვერც ინტერვიუს ეღირსებიო, მაინც მიხაროდა, რა - არ ვიცი. ორგანიზატორებმა ნუგეში მცეს, კონცერტი რომ დამთავრდება, შეგიშვებთო - კარგი, რა!

დაიწყო სიმღერით „В метро“, და კარგი იყო. ეს კარგი იყო. სხვა - რა გითხრათ... ვფიქრობდი ცოტა კოკაინზე, ცოტა - ცხოვრების ამაოებაზე, გამახსენდა, რომ გასული წლის 15 ოქტომბერს ჩემი კარგი გოგო საავადმყოფოში მოხვდა და საკონცერტო ტური ორი კვირით შეწყვიტეს.

ნეტავ სამახსოვროდ დაგეტოვებინა შენი სიგარეტი!

ნეტავ ერთად ავფეთქებულიყავით მეტროში!

კონცერტის შესახებ ზემფირას ტრფიალთა ინტერნეტ-გვერდზე წავიკითხე. ერთ-ერთი თაყვანისმცემელი, რომელსაც, ჩანს, თავისი კერპის კვალში დევნისას რეალობის აღქმა სულმთლად დაუკარგავს, წერს:

„თბილისში ზემფირას აშკარად ელოდნენ...“

ეს მართალია.

„...ამ ფაქტზე მეტყველებს Night office-ში მთლიანად გაყიდული ბილეთები, სასწაულის იმედად სალაროსთან დილიდან შეკრებილი უბილეთოების რიგი და დარბაზში გამეფებული მართლა მაააგარი ატმოსფერო. დარბაზი მისი (ზემფირას - ა.კ.ს.) სახელის სკანდირებას ახდენდა...“

პრინციპში, მართალია. ოღონდ ის ხალხი, გარეთ რომ იდგა, მეტწილად ბილეთიანი იყო, ცოტა დაშავებულ-შელანძღული მთელი კონცერტის განმავლობაში შემოდიოდა დარბაზში. იღბლიანებმა ეს მეხუთე-მეექვსე სიმღერიდან მოასწრეს. რაც შეეხება სკანდირებას - იყო, თან როგორი, სულ ველოდი, ვინმე აენთება და „ზვიადი, ზვიადის“ იყვირებს-მეთქი.

„ეს იყო ძალიან ძლიერი და რთული კონცერტი...“

ნაწილი ტყუილია, ნაწილი - მართალი. რთული ნამდვილად იყო, რადგან დარბაზში გაუგონარი რამ ხდებოდა - ხალხი განუწყვეტლივ დაიარებოდა, უფრო სწორად, დაეტენებოდა გადატენილ დარბაზში, სკაში მობზუილე ფუტკარივით, რატომ - დანამდვილებით ვერ გეტყვით. მგონი, ძირითადად იმისთვის, რომ მობილური ტელეფონით ჩაეწერა, რას სჩადიოდა სცენაზე ზემფირა. მეორე ნაწილი ერთმანეთს განუწყვეტლივ კოცნიდა, ეხვეოდა და დანარჩენ მოყვასს წიხლავდა. ზემფირა მღეროდა, რომ მისი გული ცარიელი და ცივია, ზემფირა ტიროდა, მის თავზე ბუშტები ფრენდა, თბილისელები მათ სიგარეტებით აქრობდნენ: ბახ!

ზემოთ მოყვანილ აზრს ფანი ამგვარად განავრცობს:

„...მისი (კონცერტის - ა.კ.ს.) უჩვეულობა იმითაც განისაზღვრება, რომ ის მოხდა (თარგმანი სიტყვასიტყვითია - ა.კ.ს.) ორი დღის გასაყარზე, იმ ღამეს, როცა 14 თებერვალი თენდებოდა - „14 თებერვალი უკვე დადგა, შემდეგი სიმღერა ეძღვნება ყველა შეყვარებულს“...

შევეშვათ თაყვანისმცემლის ჩანაწერებს - ამდენს ვეღარ ვუძლებ, ისევე, როგორც ვეღარ გავუძელი იმას, რომ Мы разбиваемся. წამოვედი.

მერე კი, გვიან ღამით, როცა მრგვალ მაგიდასთან მე და ჩემი მეგობარი, მფლობელი ტელეფონისა წარწერით Fuck love, სიყვარულს დავტიროდით, მოვიდა ლამაზი, მორთული, ჯანმრთელი, სიცოცხლით სავსე დადუ.

ღმერთმა გამოგგზავნათ, მადამ დადულინა! მან ხელი გვტაცა, მანქანაში ჩაგვსხა და მიგვიყვანა Two side-ში, სადაც ზემფირა ვახშმობდა. დადუს, ჯერაც შეყვარებულს, ეგონა, რომ რამე მოხდებოდა, ცხადია - ძალიან კარგი.

არაფერი არ მოხდა.

„ზამთარია,“ მითხრა საგანგებოდ ამ კონცერტისთვის ბათუმიდან ჩამოსულმა მომღერალმა გოგომ, „ზემფირასაც ზამთარი დაუდგა.“

მით უმეტეს, ზემფირა და ზამთარი სეხნიები არიან.

არაფერი არ მოხდა და აღარც მოხდება.

მე იქ ინტერვიუს აღების შანსი მქონდა და არ ავიღე, ანუ არაპროფესიონალურად მოვიქეცი. რა უნდა მეკითხა პატარა გოგოსთვის, რომელიც ფეხზე ძლივს იდგა და თან ეგონა, რომ ოცდაათი წლის ასაკში ყველაფერს მიხვდა და უსასრულობის ნიშანი ამოიცნო?

არ მინდოდა.

მე მინდოდა, რომ ყველა წასულიყო, დამებრუნებინა ემბრიონის მდგომარეობა და დამეძინა, და იმდენხანს მძინებოდა, რომ ვერც გამეგო, როდის გათენდა და როდის დაღამდა ის ცუდი ვალენტინის დღე.

მე მგონი, მზე ჩაქრა.

მაპატიე, ჩემო სიყვარულო.

ავტორი: ნინო ბექიშვილი
ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

წელს, 9 თებერვალს, ირანის ისლამური რესპუბლიკის სახელმწიფო პრემია, „წლის წიგნი“ ქართველ მთარგმნელს, გიორგი ლობჟანიძეს გადაეცა „ყურანის“ ქართული გამოცემისთვის. ესაა 700 გვერდიანი მეცნიერული გამოცემა, რომელიც ყურანის ტექსტს, ვრცელ კომენტარებსა და შესავალ წერილს აერთიანებს.

გიორგი ლობჟანიძემ, ყურანის სურების თარგმნა ჯერ კიდევ სტუდენტობისას, 20 წლისამ დაიწყო. მაშინ, გიორგის, ალბათ, იმის წარმოდგენაც კი გაუჭირდებოდა, რომ ეს თარგმანი ოდესმე, დღის სინათლეს იხილავდა, მით უმეტეს, თუ ასეთ მნიშვნელოვან პრემიას მიიღებდა. როგორც მახსოვს, ეს პოეტური თარგმანი გახლდათ და ძალიან ლამაზად ჟღერდა. შემდეგ გიორგიმ, რახან ქართულად არ არსებობდა ყურანის მეცნიერული გამოცემა, ფილოლოგიური თარგმანი არჩია და ბოლო 4 წელია, ფონდ „ჰორიზონტისა“ და „კავკასიური სახლის“ ხელშეწყობით, ინტენსიურად მუშაობდა მუსლიმთა წმინდა წიგნის ქართულ თარგმანზე. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ „ყურანის“ ამ გამოცემას არა მხოლოდ ფილოლოგიური, ლიტერატურული, და ზოგადად, კულტუროლოგიური მნიშვნელობა აქვს. ეს წიგნი ჩვენი მუსლიმი თანამემამულეებისთვის დიდი საჩუქარია, დღეს მათ უკვე შეუძლიათ, მშობლიურ ენაზე, მაღალმხატვრულ თარგმანში იკითხონ წმინდა წიგნი. საინტერესოა ისიც, რომ მთარგმნელი, „ყურანის“ ტექსტზე მუშაობისას, ხვდებოდა აჭარაში მცხოვრებ მაჰმადიან ქართველებს, ისმენდა მათ შენიშვნებსა და კომენტარებს.

გიორგის ვთხოვეთ, ორიოდ სიტყვით, თავადვე მოეყოლა პრემიის შესახებ:

- ესაა ირანის ისლამური რესპუბლიკის „წლის პრემია“, რომელიც, ძირითადად, წლის განმავლობაში სპარსულ ენაზე გამოცემულ წიგნებს აფასებს. უცხოელებისთვის ორი ნომინაციაა - ირანისტიკა და ისლამოლოგია. ქართული „ყურანის“ გამოცემა, სწორედ, ამ ნომინაციაში იყო წარდგენილი. წელს, ისლამოლოგიაში, თავიდან 15 ათასი ნაშრომი განიხილეს, იქიდან პირველ ეტაპზე შეირჩა 233, შემდეგ, ამ 223-დან, ბოლო ეტაპზე 10 საუკეთესო გავიდა. პრემია ათივესთვის ერთნაირი გახლდათ, მაგრამ ჩამონათვალს, მაინც ჰქონდა მნიშვნელობა, ამ ათიდან, ჩემი თარგმანი მეორე იყო. დაჯილდოება 9 თებერვალს, ირანის ყველაზე მთავარ, „ერთიანობის“ დარბაზში გაიმართა, პრემია ირანის ისლამური რესპუბლიკის პრეზიდენტმა მაჰმუდ აჰმადინეჯადმა გადმოგვცა; ამ ნომინაციაში პრემიები გადაეცათ აღმოსავლეთმცოდნეებს საფრანგეთიდან, ინგლისიდან, გერმანიიდან, ამერიკის შეერთებული შტატებიდან და ეს ისეთი დიდი სახელებია აღმოსავლეთმცოდნეობაში, რომ მათ გვერდით დგომა, ჩემთვის, დიდი პატივი იყო.

ერთხელ გიორგიმ იხუმრა, მეგობრები მეუბნებიან, შენ იმხელა საქმე გააკეთე, შეგიძლია, მშვიდად მოკვდეო! სიკვდილი შორს იყოს და, საქმე მართლაც დიდი გაკეთდა; ჩვენთვის ორმაგად სასიხარულო და საამაყოა ის ფაქტი, რომ მუსლიმთა წმინდა წიგნი ქართულად, სწორედ ქრისტიანმა ქართველმა თარგმნა.

ავტორი: ნინო ლომაძე
ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

10 თებერვალს, გრემის 50-ე დაჯილდოების ცერემონიალზე, 67 წლის ჯაზის ლეგენდამ, ჰერბი ჰენკოკმა ორჯერ გაიმარჯვა - საუკეთესო თანამედროვე ჯაზური ალბომისა და წლის ალბომის ნომინაციებში ყველა მუსიკოსის სანატრელი პრიზი - გრემის ორი ჯილდო მოიპოვა.

გრემის დაჯილდოების ცერემონიალის იმ ამაღელვებელ წუთს, როდესაც ჰენკოკი საპატიო პრიზის მისაღებად სცენისაკენ მიემართებოდა, ქართველ მელომანებს 2006 წლის კოკა-კოლა ჯაზ ფესტივალი, და ჰენკოკის დაუვიწყარი საღამო აუცილებლად გაახსენდებოდათ. წლის საუკეთესო ალბომის ნომინაციაში გამარჯვებული „RIVER-the joni letters“-ში, ხომ ის კომპოზიციებიცაა შესული, რომელიც ჰენკოკმა პირველად თბილისში, ფილარმონიის დიდ საკონცერტო დარბაზში შეასრულა. ჰერბი ჰენკოკის კვინტეტი, 28 ივნისს, მსმენელის წინაშე ახალი შემადგენლობით (ბენდთან ერთად, პირველად უკრავდა ცნობილი ვოკალისტი და მევიოლინე ლილი ჰაიდნი) და სრულიად განსხვავებული საკონცერტო პროგრამით წარსდგა. შეიძლება, სწორედ ამ მოულოდნელობის გამო, ბევრი აღშფოთებულა კიდევაც, ჰერბის ეს არ ეკადრებოდა, როგორ გაგვაცურა, რაღაც საშინელებას უკრავსო. მუსიკოსის ორმოცდაათწლიანი გამოცდილებით, ჰენკოკმა კარგად იცოდა, დიდ დარბაზებში განსხვავებული გემოვნების ხალხი რომ იკრიბება და საგანგებოდ მათთვის, ვისაც ნოვატორულ იდეებს და ახალ პროექტებს ძველი ჰიტები ურჩევნიათ, „ქამელეონის“ 45 წუთიანი ჯაზ სესია შეასრულა.

მსოფლიო მუსიკალურ ინდუსტრიაში სულ რამდენიმე მუსიკოსია, ვინც საკუთარი შემოქმედების წყალობით ისეთი გავლენა და პატივისცემა მოიპოვა, როგორც ეს ჰენკოკმა შეძლო. მაილზ დევისი საკუთარ ავტობიოგრაფიაში წერდა: „ჰერბი ბად პაუელისა და თელონიუს მონკის ღირსეული მემკვიდრეა და მე ჯერაც არ მეგულება ისეთი მუსიკოსი, ვინც ჰენკოკის მემკვიდრეობას იმსახურებს“.

„RIVER-the joni letters“ მეორე ჯაზ ალბომია, რომელსაც მთელი გრემის ისტორიის მანძილზე, წლის საუკეთესო ალბომის ნომინაციაში გამარჯვება ხვდა წილად. ჰენკოკამდე, ეს ჯილდო ძალიან დიდი ხნის წინ, 1964 წელს, სტან გეტცის და ჟოაო ჟილბერტოს ერთობლივ ალბომს გადასცეს. მას შემდეგ, ჯაზის ალბომები, რატომღაც, გრემს ყურადღების მიღმა დარჩა. სწორედ ამას გულისხმობდა ჰენკოკი თავის სამადლობელ სიტყვაში, როდესაც გრემის აკადემიას გაბედული ნაბიჯისთვის დიდი მადლობა გადაუხადა: „ამით, ჯაზური მუსიკის იმ გიგანტებს მივაგეთ პატივი, ვისი მუსიკალური მემკვიდრეობაც ჩემს შემოქმედებაზე აისახა. ასეთები ბევრნი არიან, მაგრამ მათ შორის, მაინც ორს გამოვყოფ - მაილზ დევისსა და ჯონ კოლტრეინს. ისე, ჯილდოებს, ორივენი, ჯერ კიდევ დიდი ხნის წინ იმსახურებდნენ. თუმცა, დღეს ახალი დრო დაიწყო, რაც ჩემთვის იმას ნიშნავს, რომ ხანდახან, შეუძლებელიც შეიძლება მოხდეს.“

ავტორი: ანა კორძაია-სამადაშვილი

პირდაპირ მოწოდებით დავიწყებ: გაიარ-გამოიარეთ! ფეხით სიარული ძალიან კარგია.

დაგეზოგებათ ნერვები: მეტროში არ დაიხრჩობით; ავტობუსში მსუქანი ძია მუცლით არ გაგსრესთ; სამარშრუტო ტაქსში პოლიტიკურ დებატებს გადარჩებით; არ მოგიწევთ მძღოლისთვის იმის ახსნა, თუ სად მდებარეობს ჭავჭავაძის გამზირი; თუ საკუთარი მანქანა გყავთ - არც გაჩერების გამო გექნებათ პრობლემები და არც იმის გამო გაცოფდებით, რომ „იმ დებილმა ქალმა ისევ მესამე რიგიდან ჩაუხვია“.

დაგეზოგებათ ფული - მგზავრობის, ბენზინის, ტრანკვილიზატორების.

აღმოაჩენთ ახალ ქალაქს - ცოტა ისტერიულს, ცოტა ჭუჭყიანს, ცოტა ჯღანს, მაგრამ სრულიად არაჩვეულებრივს.

აგიმაღლდებათ თვითშეფასების კოეფიციენტი და მიხვდებით, რომ სხვებთან შედარებით უფლის უბეში თბილი ადგილი გაქვთ ნაპოვნი.

პირადად მე კი საკუთარი გამოცდილებით გირჩევთ: არ აჰყვეთ პროვოკაციებს! მე ავყევი, თავი წავიხდინე, და ჩემს დაღუპვაში ორ ადამიანს ედება ბრალი: მადონას და ბესო უზნაძეს.

დეკემბრის სევდიან საღამოს youtoube-ში ვიქექებოდით და ვნახე, როგორ ხარობდა მადონა ორ სასწაულ კაცთან, „გოგოლ ბორდელოსთან“ ერთად, თან არა სადმე მახათას მთის მიდამოში, რაც წარმოდგენას სავსებით შეეფერებოდა, არამედ უიმბლდონის სტადიონზე. ქალბატონი ჩიკონე, მათუსალას კბილა, იდგა უმაღლეს ქუსლებზე (მეც მინდა), ეცვა კაბა - სულ ტყუილად, მაგრამ უხდებოდა (ეგრე მეც მინდა), ეხურა დაუჯერებლად ბრიყვული ქუდი (ძალიან მინდა), მღეროდა თავის ერთერთ ყველაზე ბრიყვულ სიმღერას (მინდა!!!) და, რამაც გული მომიკლა, თავდავიწყებით ცეკვავდა. მას ყველაფერი საუკეთესოდ გამოსდიოდა და არაჩვეულებრივი სანახავი იყო.

მეც მინდა-მეთქი, ვიფიქრე, და ასე დაიწყო ჩემი გასაჭირი. „თორმეტი სკამი“ ხომ გახსოვთ, ელოჩკა რომ ვანდერბილდის ასულს ეჯიბრება? აი, ასეა ჩემი საქმე. კაბას, ქუდს და სიმღერას, ჰა, კიდევ დავთმობ, მაგრამ სხეული? ჰოდა, დილ-დილობით პრესის გახეთქვა არ ვიკმარე და ჩავიდინე ის, რის გამოც მთელი ცხოვრება სხვებს დავცინოდი: გადავდე თავი და ერთ ძალიან ბურჟუაზიულ გამაჯანსაღებელ დაწესებულებაში დავიწყე სიარული, რომელში - არ ვიტყვი, თორემ დაიწყებენ მერე, რეკლამაო...

მეორე დარტყმა ბესო უზნაძემ მომაყენა და ლონდონიდან ჩამომიტანა პატარა, შავ-ყვითელი, გულის ფორმის ეშმაკის მანქანა, რომელსაც, სიციცქნის მიუხედავად, უამრავი რამის გაკეთება შეუძლია: მაღვიძარაც აქვს, მუსიკასაც აწრიპინებს - ცუდს, - და ნაბიჯებს ითვლის. სწორედ ესაა განადგურების საწინდარი. მანქანას ინსტრუქცია მოჰყვა, სადაც წერია, რომ ადამიანმა ყოველდღიურად ათი ათასი ნაბიჯი უნდა გადადგას იმისთვის, რომ ლამაზი, ბედნიერი და ჯანმრთელი იყოს. ყოველდღიურად ათი ათასი ნაბიჯი მიმართულებით მადონა!

და აი, ამხელა მემარცხენე ქალი ყოველდღე ვიკიდებ ზურგჩანთას და ვადგები შორ გზას ძვირადღირებული დარბაზისაკენ. წელზე ჩემი პატარა გამგებელი - ნაბიჯების საზომი მიკაკუნებს, მახსენებს, რომ ათი ათასი, ათი ათასი ნაბიჯი, ანა, თორემ ვერასოდეს შეძლებ ნახევარმეტრიან ქუსლებზე დადგომას, სხეული გიღალატებს და ვერ გახდები მადონა! მივაბიჯებ, ვიმაგრებ ისედაც გაქვავებული გულის კუნთს და ძალიან ვერთობი, რადგან გზადაგზა ისეთებს ვაწყდები - მტერს და ავს, სხვისი სისულელე კი, მოგეხსენებათ, ადამიანში ყველაზე დადებით ამოციებს აღძრავს.

. . .

სანამ მადონობას გადავწყვეტდი, მებაღეობა მინდოდა. ეს საქმე კარგად გამომდის, მართლა. ოღონდ არაფერი არ ვიცი. ის, რომ სხვისი კაქტუსები სახლში მომყავს ხოლმე სარეაბილიტაციოდ, სულაც არ ნიშნავს, რომ მათი მოვლა-პატრონობა მეხერხება, უბრალოდ, ძალიან მომწონან და ადამიანებისგან განსხვავებით, კაქტუსები მადლიერი საზოგადოებაა.

მცენარეების ზნისა დღემდე დიდად არაფერი გამეგება, მაგრამ იმას მაინც ვხვდები, რომ ხე დეკემბერში არ უნდა დარგა, იმიტომ, რომ გაიყინება - რა დიდი ფილოსოფია უნდა ამას? იმასაც ვხვდები, რომ კვიპაროსები ერთმანეთისგან ერთი მტკაველის დაშორებით არ უნდა ჩაარჭო, - სხვა თუ არაფერი, ჩვენს ეზოში კვიპაროსები დგას და ზუსტად ვიცი, რომ ძალიან დიდი ხეა, ცხადია, თუ გაზრდა აცალე, და თუ არ აპირებ, რომ გაიზარდოს, რაღად რგავ, საწყალს?

ცენტრალურ ვაკეში ისე სევდიანად დგას ყვითელი ცოცხები... ნეტა, რას ერჩოდნენ?

...გასულ წელს ნებისყოფა მოვიკრიბე, ჩავიცვი გრძელი კაბა, მოვიხვიე თავსაფარი და საპატრიარქოსკენ გავეშურე, მებაღეობის სასწავლებლად. როგორც გავეშურე, ისევე გამოვეშურე. არ დადგება ჩემგან მოკრძალებული მორწმუნე. მადონა უფრო რეალურია.

. . .

სიახლე: თბილისელ ქუჩის ძაღლებს საყელურები უკეთიათ, ანუ პატრონი ჰყავთ. მიუხედავად ამისა, ზნე სულაც არ შეცვლიათ და დაბინდებისას მათთან შეხვედრა ფეხითმოსიარულეს კარგს არაფერს უქადის.

„ნუ გეშინია, არ იკბინება,“ მიხსნიან გულკეთილი ცხოველთა დამცველები, „თუ შენ არ აწყენინებ, არაფერს გიზამს.“ აბა, მე რა ვიცი, რა სწყინს ვერელ ცუგას და რა - არა? რომ დამკბინოს, ძალიან მეწყინება.

ნეტა, როგორ იქცევა ასეთ დროს წესიერ ქალაქში მცხოვრები წესიერი ხალხი? მითხრეს, ერთი გამოსავალი არსებობს: ყველა უნდა დაიჭირონ, სქესობრივი სტერილიზაცია ჩაუტარონ და ყველაფერი კარგად იქნებაო.

ასეთი ფაშისტური არაფერი გამიგია.

. . .

სადღაც სასტუმრო „საქართველოსთან“ იწყება გიჟების ზონა. ისინი ბუტბუტებენ, შფოთავენ, ხელებს იქნევენ, გამვლელებს ეპოტინებიან. ყვავილების გამყიდველებიც კი აფრენენ: ვარდი რა ღირს-მეთქი და ხელი ამიქნია, აქაოდა, ამხელა კაცს შენთვის სად მცალიაო. ვაი?!

დაიცა, დავდგე მადონა! მთელი ქალაქის გიჟები შენი გამხმარი ვარდებით მომიფენენ გზას, უზრდელო ვარდის გამყიდველო.

. . .

გლობალური დათბობა, გლობალური დათბობა... რა ადგილას? ზემელზე, კიბესთან, მარადიული ყინული დევს, მამაკაცები უნებლიე მოძრაობებს აკეთებენ, ქალები სახიფათო მონაკვეთებს ხოხვით გადიან. კიდევ კარგი, ჯერ მაღალ ქუსლებზე არ შევმდგარვარ და ოდესღაც კაშკატაშის მყინვარზე ვსწავლობდი სიარულს. არ ვარ, ალბათ, ამ დროს კარგი სანახავი, მაგრამ მალაყებს მაინც ასე ჯობია.

ნიშნად იმისა, რომ ზამთარი არასოდეს დამთავრდება, მაგრამ ამისა არ უნდა გვეშინოდეს, რუსთაველის გამზირს საახალწლო ნაძვისხეები ამშვენებს და ამშვენებს! ვიშ, რა ლამაზია! რამდენი ჩავუარე, იმდენი ჩემი დენის გადასახადი გამახსენდა და სიყვარულით ამევსო გული.

. . .

ამ ქალაქში ხომ ყველაფერი კომპაქტურადაა განლაგებული, როგორც მეიდანზე - ყველა კონფესიის ტაძარი. თავისუფლების მოედანზე მისულს თვალწინ მთელი ჩემი ზიზღის ჯგუფი მიდგას: კუშტი და აგრესიული ქალი - ქართველი დედის ნათელი სახე, ბრჭყვიალა წმინდა გიორგი, რომელიც სახეზე ასემც ვერ ვნახე, მხოლოდ მისი ცხენის გენიტალიებს შევცქერი, საქართველოს ბანკის სახურავზე ავისმომასწავლებლად მოციალე ორი კუკუშკა და კიდევ რაღაც-რაღაცები, რომლებსაც არ დავასახელებ, რადგან შეჩვენებისა მაინც მეშინია. ვითომ, ლამაზია ეს ყველაფერი?

. . .

ორთქლის აბანო ჯანმრთელობის და მშვენიერების საწინდარია. შესაბამისად, პოტენციურმა მადონამ საუნაში სისტემატურად უნდა იაროს. ჩემს კარგ კლუბში საუნა ციდაა და ორ ქალზე მეტი შიგ ვერ გაიხარებს, არადა, მთავარი სიხარული ხომ ჭორებია, ისე მტერი იჯდეს გავარვარებულ კუბოში.

იღბალზე, თბილისში კიდევ შემორჩა ერთი-ორი დემოკრატიული, ანუ ლარიანი დაწესებულება, რომლებსაც ფეხით მოსიარულე ენთუზიასტი იოლად მიაგნებს. ჰოდა, მეც მივაგენი.

საუბარი საუნაში (ბოდიში უცენზურობიზა, მაგრამ გახდილ და გაოფლილ ქალებს რა უნდა მოსთხოვო?):

„ნახე იმის ცოლი?“

„კი, კრახი და გიომი.“

განმარტება: კრახი ქალია, გოიმი - კაცი.

ქალის დასახასიათებელი საუკეთესო სიტყვათშეთანხმება: „დიდუბის რელსის ბოზი.“ რას ნიშნავს - ვერ მივხვდი.

ყველაზე ხშირი შეძახილი: „აბა, ქალები, ложись!“ საუნაში ორთქლი დგება, ქალები მძიმედ სუნთქავენ და კრუსუნებენ - კარგია!

ყველაზე აქტუალური თემა - ცხადია, მამაკაცები. ერთი ჰყვება, ათი არჩევს.

მთხრობელს სახეზე თაფლი უსვია: „ჩამოჯდა ეს ჩემი კაცი, გადაიდო ფეხი ფეხზე და გოგო ისე მიყვარს, ისე მიყვარსო... სულ მეყვარებაო. იმას არ ვუყვარვარ, მაგრამ მე მეყვარებაო.“

კომენტარი ზედა თაროდან: „რაღა გიჭირს.“

მთხრობელი: „ჲეს. „ჩემი გოგო, ჩემი გოგო“, მეთქი, გოგოა. ცოტა გათხოვილია თურმე, მგონი ორჯერ, აქტუალური ქმარიც არსებობს...“

კომენტარი ზედა თაროდან: „მალადეც, დევოჩკა!“

მთხრობელის დაქალი, რაღაც ტალახი უსვია, თან ყველგან, და კარგ სუნს აყენებს: „სხვათა შორის, ეკლესიურია.“

კომენტარი ზედა თაროდან: „კაცი თუ დევოჩკა?“

მთხრობელი ჰყვება სევდიანი სიყვარულის ამბავს, რომელიც სმს-ებით დაიწყო (!) და ისეთი გოიმურია, რომ სრულიად საუნას რცხვენია. ქალებს ერთობლივი განაჩენი გამოაქვთ: მამაკაცი >>>ა, მთხრობელი - გამო>>>ბული. გადაწყდა, რომ კაცი უნდა ჩაიწიხლოს და თავის ოდნავ ქალიშვილ და ნახევრად ორსულ „დევოჩკასთან“, ანუ ნა ხუი იქნეს გაშვებული.

„მაგას, ჩემო დაო, იცი, რა ჰქვია?“ ასკვნის ზედა თაროდან ჩამოსული, ტატუირებული ტაკოს პატრონი, „Люблю Машу, >>> Дашу, >>> и плачу.“

ცოტა ხანში გალამაზებულ-გაპატიოსნებული ქალები დაკარგული კალორიების ასანაზღაურებლად სახინკლეში მიდიან, მე კი - სავარჯიშოდ, ცხადია, ფეხით. ორი ათასი ნაბიჯი კიდევ გასავლელია.

. . .

აი, ასე დავდივარ და დავდივარ.

ჯერჯერობით თმის გადაღებვამდე საქმე არ მიმსვლია.

„ცხელი შოკოლადის“ რედაქციაში დამპირდნენ, დაბადების დღეზე ძაალიან მაღალქუსლიან ფეხსაცმელს გიყიდითო.

მერე ვიყიდი i-pod-ს, ჩავიწერ მადონას სიმღერებს და ასე განვაგრძობ ვარჯიშს და სიარულს.

საბოლოოდ გავმადონდები და, ალბათ, მერე გასხივოსნების ჯერიც დადგება.

ავტორი: სანდრო ნავერიანი

„პრაიმტაიმი“ ყველაზე რეიტინგული გადაცემაა. ამას, არც ქალბატონი ინგა მალავს და ამაყად აცხადებს ხოლმე, ყველაზე პოპულარული და რეიტინგული გადაცემის წამყვანი ვარო. მაგრამ, „პოპულარული“ არ ნიშნავს „კარგს“ და „საინტერესოს“. პოპულარული, შეიძლება, იყოს გამყიდველი აზატას ჯონჯოლი, - ვერ ვიტან ჯონჯოლს! - იმიტომ, რომ აზატას ჯონჯოლი სხვა გამყიდველების ჯონჯოლზე უკეთესია. ანუ, ის, რომ „პრაიმტაიმი“ ყველაზე პოპულარული და რეიტინგული გადაცემაა, არ ნიშნავს იმას, რომ ის ყველაზე საინტერესოა, თუმცა, სხვა ჯონჯოლებს შორის საუკეთესოა.

ალბათ, ყველას გახსოვთ, ბატონი შალვა რამიშვილის „გენიალური“ და ექსცენტრული „დებატები 202“-ზე, სადაც ის, ცხონებულ ირაკლი ჩარკვიანს თხოვდა, მიდი რა, ერთი, მაგარი ყვერებიანი სიმღერა დაწერეო. მეორე დღეს კი ბატონი ზაზა ორაშვილი აღშფოთებას ვერ მალავდა - „ყვერების“ და ეგეთი „ცუდი“ სიტყვების თქმა როგორ შეიძლება ლაივშიო. ბატონი შალვა რამიშვილი კი, ბატონ ზაზა ორაშვილს პირდაპირ ეთერში ეუბნებოდა, სულ ფეხებზე მკიდია ყველაფერი, მე მასა მინდა, მასაო, მაყურებელი მჭირდება, რომელიც ბევრ რეკლამას მომიტანს და რეიტინგს ამიწევსო. „დებატები 202“-ზე, რაც კი თოქშოუები მინახავს, ალბათ, ერთერთი ყველაზე ცუდი თოქშოუ იყო, ამაზე, თავის დროზე, გაზეთ „24 საათში“, მთელი ერთი გვერდიც კი დავწერე, მაგრამ ბატონი შალვასგან არც არაფერს ვითხოვდი, იმიტომ, რომ ვიცოდი, რაც უნდოდა - რეიტინგი. და სწორედ რეიტინგის ასაწევად ამბობდა „ყვერებსაც“ და კიდევ უფრო გაუგონარებს. ამიტომაც, იმ წერილში, რომელიც „24 საათში“ გამოვაქვეყნე, უბრალოდ, დავცინოდი და ვიცინოდი, ვთქვი, რომ ცუდია და არ მითქვამს, ეს ასე უნდა იყოს და ის ასე-მეთქი.

„პრაიმტაიმი“ სულ სხვა მოვლენაა. ისინი ამბობენ, რომ ანალიტიკურ ჯგუფს წარმოადგენენ, მაგრამ ჯერ ვერაკაცს ვერ გაუგია, იცის თუ არა „პრაიმტაიმის“ ჯგუფმა, რა არის ანალიტიკა.

ამ სიტყვის ახსნას არ დავიწყებ, ალბათ, ისედაც ყველასთვის გასაგებია, ის კი აუცილებლად უნდა ვთქვა, რას არ უნდა აკეთებდეს ანალიტიკური ჯგუფი.

სულ ცოტა ხნის წინ, ლადო გურგენიძემ პარლამენტში, ეგრეთ წოდებული, სიღარიბის დასაძლევი, რევოლუციური პაკეტი შეიტანა, ქალბატონმა ინგამ და ანალიტიკურმა ჯგუფმა „პრაიმტაიმმა“ კი იმ საღამოს გუგავა-ხაჩიძე-პადოშას ბენეფისი შემოგვთავაზა და ისმინა იქ საქართველომ გუგავას მარგალიტები, ის, თუ როგორ დაწყდა გული, რომ გოგა ხაჩიძე სცენიდან წავიდა, ოპერაცია „ფხუტო“, გრიფით საიდუმლო J.F.K და ასე დაუსრულებლად. მერე ხაჩიძემაც, თავის მხრივ, გია თორთლაძის დალაშქრულ პიკებზე გამოთქვა გულისტკივილი და ისურვა - ნეტავ, ჯომოლუნგმაზე ახვიდეთ და იქვე დარჩეთო. ქალბატონმა ინგამ კი, ყველაზე დიდი მარგალიტი შესთავაზა საქართველოს და ხაჩიძეს კითხვით მიმართა - „ისე, რატომ არის მიშა მაგარი?“ ვინმე თუ მეტყვის, რომ იმ, ან წინა დღეებში ანალიტიკურმა ჯგუფმა „პრაიმტაიმმა“ კრაეტიული, ან, თუნდაც, ფიზიკურიჯაფა გასწია, უბრალოდ, გამიტყდება და მეტი არაფერი.

არ ვიცი, ანალიტიკურ ჯგუფ „პრაიმტაიმში“ ვინ არჩევს თოქშოუს თემებს. ქალბატონი ინგა, პროდიუსერი, თუ მთელი ანალიტიკური ჯგუფი „პრაიმტაიმი“; თუმცა, ეჭვი მაქვს, რომ თემას, მაინც, ქალბატონი წამყვანი არჩევს. ამ შემთხვევაში, მთავარი ისაა, რომ ანალიტიკურ ჯგუფ „პრაიმტაიმს“ არ აქვს ალღო, თუ გნებავთ, შნო უწოდეთ, შეარჩიოს საინტერესო თემები და სტუმრებსაც ისეთს იწვევს, ეფემერულად კარგ შოუს რო მოუწყობენ, ცოტას რო წაიენაკვიმატებენ, ერთ-ორს რო იყვირებენ, ოპონენტს წარსულის ლაქას გაახსენებენ, კარგად იჩხუბებენ და კიდევ ის, რომ ვერ ჩაჯდებიან გადაცემის ფორმატში - „ანალიტიკური თოქშოუ“. „პრაიმტაიმი“ ვერაფრით ვერ გახდა ანალიტიკური თოქშოუ.

რაც შეეხება სტუმრებს, არც ის ვიცი, ვინ ადგენს მათ სიას, თუმცა, შერჩევის კრიტერიუმი - „ვარსკვლავი-ინტელექტუალები“, ფაქტია, რომ წინა პლანზეა წამოწეული და თითქმის ყველა გადაცემაში გვხვდებიან თავთავიანთი მსუყე-მსუყე მარგალიტებით, მაგალითად, ისეთით, როგორიც არის „არ მეგონა, ასეთი ოჯახისშვილი თუ მიშას მისცემდი ხმას“. ქალბატონ ბასა ფოცხიშვილს ვგულისხმობ. ეს ისე, სხვათა შორის. ეჭვი მაქვს, ოპონენტების შერჩევის ერთ-ერთი კრიტერიუმი ერთმანეთის მიმართ სარკასტული დამოკიდებულებაა, რაც გადაცემას ერთგვარ ინტერესს სძენს და თეორიას „сарказм брат близнец внутреннего гнева“ ამართლებს - ოპონენტები ერთმანეთის მიმართ შინაგან ბრაზს ამჟღავნებენ.

ახლა, ის გამახსენდა - „ბატონო იოზეფ კ. მე მინდა ერთი ასეთი კითხვა დაგისვათ“... ოჰ, ღმერთო ჩემო, ეს ხომ მარგალიტზე მეტია?! სულ მინდა, რომ ვიღაცამ კითხვა შეუბრუნოს ქალბატონ ინგას: „როგორი კითხვა გინდათ დამისვათ?“ ნეტავ რას ეტყვის, პირდაპირ კითხვას დაუსვამს თუ იმის ახსნას დაიწყებს, როგორი კითხვა იქნება ის, რომელსაც მერე დასვამს. ძალიან საინტერესოა კითხვების დაანონსება, როდესაც ქალბატონი ინგა რესპონდენტს სამი-ოთხი წუთით ადრე აფრთხილებს, რომ სამ-ოთხ წუთში ერთ ასეთ კითხვას დაუსვამს და თან, ძალიან აინტერესებს რესპონდენტის პასუხი, მაგრამ როდესაც გადის სამი-ოთხი წუთი, რესპონდენტი კი უკვე სხვა თემაზე ლაპარაკობს, არც ქალბატონ ინგას, არც გადაცემის პროდიუსერს და არც ანალიტიკურ ჯგუფ „პრაიმტაიმს“ აღარ ახსოვს ის კითხვა, რომელზე პასუხიც ეგზომ აინტერესებდა სამი-ოთხი წუთის წინ. არ ახსოვს არავის, მაყურებლის გარდა, იმიტომ, რომ ქალბატონ ინგას და ანალიტიკურ ჯგუფ „პრაიმტაიმს“, საერთოდ, არ აინტერესებს, რა თემაზე ილაპარაკებენ რესპონდენტები. წამყვანის კითხვებიც მისი ინტერესის ხარისხის შესაბამისია, ანუ ჭორაობას უფრო ჰგავს. თუმცა, ისიც აღსანიშნავია, რომ ჭორების მიმართ ინტერესს უფრო მაღალი ხარისხი აქვს, ვიდრე მოცემულ გადაცემაში მოცემული თემის მიმართ ინტერესს. ქალბატონი ინგას აზროვნების სტილი არ იცვლება, ისევე, როგორც მისი კითხვები წლიდან წლამდე. თუ უყურებთ და, ალბათ, უყურებთ კიდეც ანალიტიკურ თოქშოუ „პრაიმტაიმს“, იმიტომ, რომ ის საუკეთესო ჯონჯოლია, გეხსომებათ, საპრეზიდენტო კამპანიის დროს ანალიტიკურ თოქშოუ „პრაიმტაიმში“ სტუმრად მისული ნათელაშვილების ოჯახი, როდესაც ბატონი შალვა ნათელაშვილის შვილს, ქალბატონმა ინგამ ჰკითხა, როგორია შალვა ნათელაშვილის შვილობაო, შალვას-ძემ კი არ დაინდო ქალბატონი წამყვანი და მიუგო, ეგ კითხვა ხომ შარშანაც დამისვითო. ქალბატონ ინგას გაეცინა.

ძალიან საინტერესოა რესპონდენტების ფრაზების ციტირება. მაგალითად, ბატონი გოგა ხაინდრავა მის წინ მჯდომ ბატონ გივი თარგამაძეს ეუბნება, რომ ის ლუკაშენკოს წინააღმდეგ ტერაქტს ამზადებდა. ქალბატონი ინგა კი შეტრიალდება ბატონი გივისკენ და „სიტუაციას ძაბავს“, „ექშენი“ შემოაქვს - „გივი თარგამაძე ლუკაშენკოს წინააღმდეგ ტერაქტს გეგმავდა, როგორ უპასუხებთ ასეთ ბრალდებას?“ ამ დროს კი, თემაა ოპოზიციის მემორანდუმი, ან საზოგადოებრივი მაუწყებლის მომავალი, ან, რა ვიცი, რა მნიშვნელობა აქვს?! ასეთი სიტუაციები ბაგა-ბაღის ენატანიობას ჰგავს.

„ექშენის“ შექმნა ძალიან რთულია, სპილბერგი „ექშენის“ შექმნას წლებს ანდომებს, ქალბატონ ინგას კი ამის გაკეთება ორ წამში, რომელიმე რესპონდენტის ციტირებით უნდა.

ამას წინათ BBC-ის სახელმძღვანელოს ვკითხულობდი იმის შესახებ, თუ როგორი უნდა იყოს თოქშოუ. ძალიან ბევრი საინტერესო რამ ამოვიკითხე. ვკითხულობდი და კითხვისას ვხვდებოდი, რატომ არ მომწონს ანალიტიკური თოქშოუ „პრაიმტაიმი“.

„როგორ უნდა მიმართოს წამყვანმა რესპონდენტს?“ - ასეთი თავი იყო ერთ-ერთი და მაგალითი იყო მოყვანილი: როდესაც პიტერ ჯექსონმა პირველი „ბეჭდების მბრძანებელი“ გადაიღო და დიდი აღიარება მოიპოვა, ასევე დიდი აღიარება მოიპოვა ელაია ვუდმა, რომლის ასაკიც ზუსტად არ მახსოვს, მაგრამ ოცი წლის რომ არ ყოფილა, დანამდვილებით ვიცი. რაღა ბევრი გავაგრძელო და ელაია ვუდი ლარი კინგმა თავის ლაივში მიიწვია და სულ მისტერ ვუდ, მისტერ ვუდ ეძახა. ლარი კინგი კი, კარგად მოგეხსენებათ, რამხელაც არის. ქალბატონი ინგა კი ბატონ დავით ტყეშელაშვილს დათოს ეძახის, ბატონ რამაზ საყვარელიძეს - ბატონ რამაზს, ბატონ გიორგი გუგავას კი - ლეიბორისტს. სიმართლე გითხრათ, სულ არ მაინტერესებს, რას დაუძახებს, ნებავს „კლიჩკებით“ მიმართოს, მაგრამ პროფესიონალიზმის ხარისხი თავს იჩენს ასეთ შემთხვევებში.

ყველაზე საინტერესო, რაც იქ ამოვიკითხე, ის იყო, რომ სატელევიზიო თოქშოუ, წამყვანმა, ისე უნდა წაიყვანოს, რომ შემდეგ, მისი რადიოვერსიის მოსმენა შეგეძლოს.

ყველაფერი შეიძლება მოხდეს ამ ქვეყანაზე, სულ ყველაფერი, მაგრამ ანალიტიკურ-პოლიტიკური თოქშოუ „პრაიმტაიმის“ რადიოვერსიას ვერაკაცი ვერ მოუსმენს და თუ მოუსმენს, ვერაფერს გაიგებს.

მინდა, ისევ კითხვებს დავუბრუნდე, უფრო სწორად, ქალბატონი ინგას ინტერესს თავისივე დასმული კითხვის მიმართ. ერთ-ერთ ორშაბათს ან ხუთშაბათს ბატონ მამუკა კაციტაძეს მიმართა: „ბატონო მამუკა, მე მინდა, ერთი ასეთი კითხვა დაგისვათ“... და იყო კითხვა. ბატონმა მამუკამ, სანამ კითხვაზე პასუხს გასცემდა, ქალბატონ ინგას ერთი წუთი სთხოვა იმისთვის, რომ დარბაზისთვის მიემართა და მიმართა კიდეც. დაამთავრა, მართლაც ერთწუთიანი მიმართვა და ქალბატონი წამყვანის მიერ დასმულ კითხვაზე პასუხი უნდა გაეცა, მაგრამ წამყვანმა ქალბატონმა არ აცადა და მეორე თუ მესამე სტუმარს მიმართა სხვა კითხვით. ბატონმა მამუკამ გაიკვირვა, არ გინდათ კითხვაზე პასუხი გაგცეთო, ქალბატონმა ინგამ კი მიუგო, თქვენ უკვე გქონდათ დრო, ახლა აღარო.

დარწმუნებული არ ვარ, თუმცა დიდი ეჭვი მაქვს, დარბაზში ჩხუბი რომ ატყდეს, იმ გადაცემას ქალბატონი ინგა გრიგოლია და ანალიტიკუ რი ჯგუფი „პრაიმტაიმი“ წარმატებულ ლაივად ჩათვლიან. წარმატებულად იმიტომ, რომ ათიათასობით მაყურებელი დიდი ინტერესით უყურებს სეირს, რომელიც ლაივში იმართება. კიდევ იმიტომ, რომ მეორე დღეს ადგება ვიღაც და ჩემსავით დაწერს იმაზე, თუ რა მოხდა ანალიტიკურ თოქშოუ „პრაიმტაიმში“. კიდევ იმიტომ, რომ „რეკლამადაწელები“ მიაწყდებიან „პრაიმტაიმის“ სარეკლამო დროს და ბევრნიშნა ფულებს გადაიხდიან და ათასი ეგეთი ამბავი, რომელიც აუცილებელია ტელე-შოუსთვის და რომლის მიზანიც ეგ არის.

შალვა რამიშვილი ტყუილად არ მიხსენებია - ის პირდაპირ ამბობდა, მასა მინდაო. ქალბატონი ინგა გრიგოლია კი არ ამბობს, მაგრამ, სწორედ იმას აკეთებს, რაც შალვა რამიშვილს ძალიან უნდოდა და არ აცალეს.

რას აკეთებენ ქალბატონი ინგა გრიგოლია და ანალიტიკური ჯგუფი „პრაიმტაიმი“?

ანალიტიკურ ჯგუფზე რა გითხრათ, მაგრამ ქალბატონი ინგა გრიგოლია ვერ არჩევს ობიექტურად აქტუალურ თემას. ის ირჩევს უინტერესო, მაგრამ, სკანდალურ თემას და თვითონვე ცდილობს შესძინოს მას აქტუალობა, რაც, მინდა თამამად ვთქვა, ძალიან კარგად გამოსდის.

ქალბატონი ინგა ვერ არჩევს საინტერესო სტუმრებს... არა, ეს არასწორი ფორმულირებაა. ქალბატონი ინგა ვერ არჩევს ისეთ ოპონენტებს, რომელთა დიალოგი ან პოლემიკა მაყურებლისთვის საინტერესო და, რაც მთავარია, შინაარსობრივად მსუყე იქნება. იმის გამო, რომ სწორად ვერ არჩევს ოპონენტებს, ექმნება პრობლემები - ვერ აკონტროლებს მათ. არა, კი ვერ აკონტროლებს, არ აკონტროლებს ზუსტად იმ მიზეზის გამო, რაც ცოტა ხნის წინ მოგახსენეთ - მისი ინტერესის ხარისხი ჭორაობის დონეს არ სცდება. გამონაკლისი ერთადერთხელ მოხდა, მაშინ, როცა „პრაიმტაიმს“ ბატონი ლადო გურგენიძე სტუმრობდა. პრემიერ-მინისტრი ბიუჯეტზე საუბრობდა და ამას იმდენად საინტერესოდ და დეტალურად ახერხებდა, რომ ქალბატონმა ინგამაც კი ვერ შეძლო მისთვის ხელი შეეშალა და ძალაუნებურად, თოქშოუს სტატუსიც გამართლდა იმ საღამოს. დანარჩენ შემთხვევებში კი, ქალბატონი ინგა იმდენად აღვივებს რესპონდენტების დემაგოგიას, რომ ვეღარც ვხვდები, ქალბატონი ინგას არაკომპეტენტურობაა ამის მიზეზი თუ მთელი ქართული პოლიტიკური სპექტრის გონებრივი განვითარების მაჩვენებელია დაბალი.

„ვარსკვლავი-ინტელექტუალის“ გარდა, მასთან სტუდიაში იბადებიან ახალი „ინტელექტუალები“, რომელთაც ქალბატონი ინგა თავად ქმნის. თუმცა, მე ამის საწინააღმდეგო არაფერი მაქვს და, შეიძლება ითქვას, მომხრეც კი ვარ იმის, რომ ახალი სახეები ჩნდებოდნენ, მაგრამ, მაინც, მგონია, რომ „პრაიმტაიმში“ ახალი „ინტელექტუალები“ სუბიექტური შეხედულებებით იბადებიან. ეჭვი მაქვს, რომ ქალბატონი ინგა ფლობს სიას, რომელიც თავადვე შექმნა გარკვეული დროის წინ და იქ შესულია ის ადამიანები, რომელთა მიმართაც ქალბატონ ინგას პირადი სიმპათიები გააჩნია და ფიქრობს, რომ ისინი კომპეტენტურები არიან - უკითხონ საზოგადოე ბას მორალი. მაგალითად, ქალბატონი ქეთევან იგნატოვა, რომელიც ქალბატონმა ინგამ „იმედში“ ყოფნის დროს „გაასტარა.“ ასევე ბატონი ნიკუშა შენგელაია, ნინია კაკაბაძე და კიდევ სხვანი და სხვანი.

ქალბატონ ინგას ვერ მიჰყავს გადაცემა ერთი მიმართულებით - კონკრეტული თემის გარშემო, რაც იმაში გამოიხატება, რომ ძალიან ხშირად ინტერესდება ისეთი ინფორმაციებით, რომელსაც ოპონენტები ერთმანეთის პროვოცირების მიზნით აფრქვევენ და ხშირ შემთხვევაში, ეს ინფორმაციები არაფრისმთქმელია წამყვანისთვის და, მით უფრო, მაყურებლისთვის, მაგრამ ქალბატონი ინგა, მაინც ცდილობს მოეჭიდოს ამ ინფორმაციებს და გადაცემის მნიშვნელობა ერთიორად გაზარდოს, თუმცა, არასდროს არაფერი გამოსდის. გარდა იმისა, რომ მაყურებელს კიდევ უფრო აღიზიანებს.

ქალბატონი ინგა ვერ სვამს ისეთ კითხვებს და, შესაბამისად, ვერ ღებულობს პასუხებს იმ საკითხებზე, რომელთა ცოდნაც საზოგადოებას კი არ აინტერესებს, არამედ სჭირდება. საჭიროება და ინტერესი კი იდენტური ცნებები არ არის, რადგან, შეიძლება, უფრო უდარდელად და საინტერესო სანახავი იყოს ხაინდრავა-თარგამაძის ურთიერთლანძღვა, ვიდრე ანალიტიკური მსჯელობა საქართველოს ნატოში შესვლის საკითხზე. სწორედ ამის გამო იქმნება შოუ, სეირი, რომლის მიმართ ინტერესიც საზოგადოების მხრიდან ძალიან დიდია. იმიტომ, რომ შოუ ხალხს საშუალებას აძლევს გადაერთოს ყოფითი პრობლემებიდან გართობაზე, რაც საუკეთესო საშუალებაა, დაივიწყო ის, რაც გაწუხებს. ქალბატონმა ინგამ და ანალიტიკურმა ჯგუფმა „პრაიმტაიმმა“ ძალიან კარგად იციან, რომ ის, რასაც ქმნიან, საზოგადოებას არ სჭირდება, მაგრამ, ამავე დროს, ხელმძღვანელობენ პრინციპით „ვასრულებთ საზოგადოების დაკვეთას“. ანუ, გამოდის ის, რომ ისინი მუშაობენ საზოგადოებაზე და არა საზოგადოებისთვის.

ზუსტად არ მახსოვს, რომელი „პრაიმტაიმი“ იყო, სტუმრები ვინ იყვნენ, ვინ ყვიროდა და ვინ პროვოცირებდა, მაგრამ მახსოვს, გადაცემის ბოლოს ქალბატონმა ინგამ ბოლო სიტყვა მისცა გაზეთ „ასავალ-დასავალის“ ჟურნალისტს, მან კი, მთელი რედკოლეგიის სახელით, კატეგორიულად უარყო ჭორი, თითქოს „ასავალ-დასავალის“ ჟურნალისტები გადავიდნენ ახალ გაზეთში, რომელიც, თურმე, ერეკლე კოდუას უნდა გამოეცა. ბოდიში მომითხოვია და, სულ არ მაინტერესებს გადავიდნენ თუ არა „ასავალ-დასავალის“ ჟურნალისტები სხვა გაზეთში ან ჟურნალში. ეს არის ინფორმაცია, რომელიც მხოლოდ კონკრეტულ ჟურნალისტებს ეხება და არა საზოგადოებას. ეს იმიტომ ვახსენე, რომ ამით განისაზღვრება ყველაზე რეიტინგული თოქშოუს სერიოზულობა.

აქედან ერთი, ძალიან მარტივი დასკვნის გამოტანა შეიძლება: ქალბატონი ინგა გრიგოლია და ანალიტიკური ჯგუფი „პრაიმტაიმი“ მუშაობს მაყურებლის გართობაზე, „აკეთებს“ საკუთარ თავს და თოქშოუს რეიტინგს, თუმცა, ამას ახერხებს არა მისი აქტუალური და სერიოზული შინაარსიდან გამომდინარე, არამედ ბუნებრივი „სპეც-ეფექტების“ ხარჯზე. სწორედ ასე კეთდება საუკეთესო ჯონჯოლი.

ავტორი: ნინო ბექიშვილი
ფოტო: ლევან ხერხეულიძე, გოგიტა ბუხაიძე, დავით მესხი

ახლახან, გიორგი თარგამაძემ, თანამოაზრეებთან ერთად, „ქრისტიანულ-დემოკრატიული პარტია“ ჩამოაყალიბა და აღნიშნა, რომ მისი პარტიის მიზანი მართლმადიდებლობის ოფიციალურ რელიგიად გამოცხადება და ქართული ღირებულებების დაცვაა. თან დააზუსტა, რომ ბრძოლას მხოლოდ „მებრძოლ ათეისტებს“ უცხადებს, დანარჩენებს კი, არაფერს ერჩის. დიდსულოვნად მიიღებს მათ ხმებს არჩევნებზე და თუ ძალიან მოინდომებენ, პარტიის რიგებშიც ჩარიცხავს! რას გულისხმობს გიორგი თარგამაძე „ქართულ ღირებულებებში“, ცოტა გაუგებარია. იქნებ კულტურას? როგორც დედამიწაზე არსებულ ყველა ერს, ჩვენც გამორჩეული კულტურა გვაქვს, მაგრამ, ეთქვა პირდაპირ, ქართულ კულტურას დავიცავო. ყველაფერი ცხადი იქნებოდა. როგორც ჩანს, ეს „ღირებულებები“ რაღაც ისეთია, რის ბუნდოვან მნიშვნელობასაც მხოლოდ თვითონ თარგამაძე თუ მოჰფენს ნათელს. რაც შეეხება ეკლესიას, და იმას, სჭირდება თუ არა პოლიტიკური პარტიების მფარველობა ქართულ სამოციქულო მართლმადიდებელ ეკლესიას და რას ნიშნავს მართლმადიდებლობის ოფიციალურ რელიგიად გამოცხადება - ამ თემებზე თეოლოგს, ესპერტს ბექა მინდიაშვილსა და წმინდა მიქაელ მთავარანგელოზის ეკლესიის მღვდელმსახურს, დეკანოზ კახაბერ კურტანიძეს ვესაუბრე.

- ორიოდ სიტყვით შევეხოთ ქრისტინულ-დემოკრატიულ პარტიებს და მათ ისტორიას.

ბექა: ევროპაში ქრისტიანული პარტიები XIX საუკუნის შუა წლებში ჩნდება, სწორედ ამ დროს გადაუარა ევროპას ლიბერალურ-სეკულარულმა ტალღამ, და მაშინ, სწორედ ქრისტიანულ-დემოკრატიული პარტიები იცავდნენ კათოლიკური და სხვა ეკლესიების შერყეულ პოზიციებს. თუმცა, XX საუკუნის დასაწყისიდან ეს პარტიები ნელნელა ჩამოშორდნენ ეკლესიებს, ისინი ცდილობდნენ, რომ ქრისტიანობის მორალური და სოციალური საფუძვლები პოლიტიკაში შეეტანათ. სწორედ, ქრისტიანულ-დემოკრატიული პარტიების დამსახურებაა, რომ ევროპა სოციალური ლიბერალიზმით განიმსჭვალა, დღეს ეს უფრო მემარცხენე ტიპის სახალხო პარტიებია.

თარგამაძის შემთხვევაში საქმე არა გვაქვს მემარცხენე პარტიასთან, არადა, მან თქვა, რომ ევროპულ გამოცდილებასაც იზიარებს და პარტიას ეკლესიის და ქართული ღირებულებების დასაცავად ქმნის. მე ვერ ვხედავ გულწრფელ სურვილს, რომ ეკლესიის პოზიციები განამტკიცოს, ვერც თარგამაძის მხრიდან და ვერც სხვა პოლიტიკოსების მხრიდან, პირიქით, ისინი ეკლესიის შეუვალ ავტორიტეტს იყენებენ. ეს ყველაფერი ევროპულს კი არა, რუსულ ნაციონალურ-მართლმადიდებლურ მემარჯვენე პარტიებს უფრო მაგონებს, მართალია, ჯერ არ ვიცი ამ პარტიის იდეოლოგია, მაგრამ რასაც თარგამაძე პირველ განცხადებაში ახმოვანებდა, ეს უფრო ულტრამემარჯვენეობას წააგავს. დღეს მოქმედ პარტიებს შორის ეს ერთადერთი არ არის, რომელიც ითხოვს მართლმადიდებლობის ოფიციალურ რელიგიად გამოცხადებას და რომელიც კონსერვატიულ და ტრადიციულ ფასეულობებზე აკეთებს აქცენტს. კიდევ ერთი და მთავარიც უნდა ითქვას - ეკლესიას პოლიტიკური პარტიები არ იცავენ, ეს აქსიომაა. ეკლესია იცავს ადამიანებსა და მთელ სამყაროს, თუ გნებავთ პარტიებსაც. თეოლოგიური თვალსაზრისით, ეკლესიას არავის დაცვა არ სჭირდება. ეკლესია თვითონაა დამცველი. ამიტომაც, ეკლესიიას არ სჭირდება დაცვა თარგამაძის ან რომელიმე სხვა პოლიტიკოსის მხრიდან.

მამა კახაბერი: ქრისტიანულ-დემოკრატიული პარტიები წარმოიშვა საეკლესიო პოლიტიკის გასატარებლად, ფრანგული რევოლუციის კულტურული შედეგების და სოციალური დარვინიზმის, მარქსიზმის წინააღმდეგ. იმ პერიოდის კათოლიკური ეკლესია ძალიან ანტიმოდერნისტული იყო და ზოგიერთ დღევანდელ მართლმადიდებლურ ეკლესიას ჩამოჰგავდა. ის ამბობდა - ჩვენ გვაქვს ჭეშმარიტება, ყველაფერი კარგად ვიცით, არავინ არ გვჭირდება, თუ მოხვალთ ჩემთან, ცხონდებით - არავითარი ეჭვი და სხვებით დაინტერესება. ჩემთვის ცხადია - თარგამაძემ ისეთი გზა მოძებნა, რომელიც მისთვის ყველაზე მისაღები და იოლი იყო. ისე, ალბათ, სჯობდა ქრისტიანულის ნაცვლად, მართლმადიდებლური დაერქმია, უფრო უკეთ მიიღებდნენ. კი, ვამბობთ, რომ ჩვენში დიდი ავტორიტეტი აქვს მართლმადიდებლურ ეკლესიას. მაგრამ, ეს გამოკითხვა ჩატარდა აფხაზებს და ოსებს შორის, თუ აღარ ვთვლით მათ ჩვენს მოქალაქეებად? ჩატარდა აზერბაიჯანელებსა და სომხებს შორის, თუ ისინიც არ არიან ჩვენი მოქალაქეები? და თუ ეს გამოკითხვები მთელი საქართველოს ტერიტორიას მოიცავს, ვფიქრობ, განსხვავებულ სურათს მივიღებთ. ვიცი, რომ ამ ჯგუფებს გარკვეული პრეტენზიები აქვთ ქართული მართლმადიდებლური ეკლესიის მიმართ.

- მაგრამ, ეს პრეტენზიები არ ხმოვანდება. მედიაც გაურბის ამაზე საუბარს. რამდენადაა საპატრიარქო ჩართული პოლიტიკაში?

ბექა: პატრიარქის ქადაგებებს და ეპისტოლეებს თვალი რომ გავადევნოთ, დავინახავთ, რომ მათ ერთგვარი პოლიტიკური ვექტორი გასდევს. პატრიარქი ამბობს, თქვენ არ უნდა იყოთ არც ლიბერალები, არც კონსერვატორები. არამედ უნდა იყოთ მართლმადიდებლები. პატრიარქი აცხადებს, რომ საქართველოში ოდესღაც იყო მეფე, კულტურა და ეკლესია, დღეს საერო, სამოქალაქო კონსოლიდაციის თვალსაზრისით დარჩა მხოლოდ ერთი - ეკლესია. ამ პოლიტიკას თანმიმდევრულად ახორციელებს საპატრიარქო და, აქედან გამომდინარე, გამოდის კიდეც კონსტიტუციური მონარქიის შექმნის იდეით. ამავდროულად, დღეს პოლიტიკურად პოლარიზებულ ძალებს შორის საპატრიარქო ცდილობს შეასრულოს სტაბილურობის გარანტის ფუნქციაც. ეს ერთი მხრივ, კარგია, მეორე მხრივ კი, იქ, სადაც, ეკლესიის პოლიტიკური გავლენა ძალიან ძლიერია, და ცხადია, რომ არის, აბსოლუტურად ყველა პოლიტიკური ძალა ეკლესიის მოსყიდვას ცდილობს, ვერ ვილაპარაკებთ იმ სახელმწიფოზე, რომელიც გამიჯნულია რელიგიისგან და რელიგიაზე, რომელიც გამიჯნულია სახელმწიფოსგან. რა ტიპის სახელმწიფოში ვცხოვრობთ, ძნელი სათქმელია.

მამა კახაბერი: პატრიარქი, ერთი მხრივ, ამბობს, რელიგია არ ჩარიოთ პოლიტიკაშიო, მეორე მხრივ კი, აკურთხა თარგამაძის ქრისტიანულდემოკრატიული პარტია. ეს თითქოს არათანმიმდევრულობაა, მაგრამ საქმე ისაა, რომ პატრიარქი ყოველთვის იჭერს წონასწორობას. მისი მთავარი მოტივია, ნელ-ნელა, ნაბიჯ-ნაბიჯ მოხდეს ცვლილებები. ის, ბუნებრივია, არის პროგრესის მომხრე, მაგრამ ფრთხილობს. გავიხსენოთ, აჭარის რევოლუციის დღეები, ის მაშინაც გამოდიოდა და მშვიდობისკენ მოუწოდებდა ორივე მხარეს, პატრიარქი ყველაფერს აკეთებს მშვიდობისთვის. მისი მთავარი სურვილია, შეინარჩუნოს სტატუს-კვო. შეინარჩუნოს ეკლესია, როგორც ბირთვი, კონცენტრირება ქართული სახელმწიფოებრიობისა. დანარჩენი, ვინ გამოიყენებს ეკლესიის სახელს, მისთვის ეს, როგორც ჩანს, მეორადია. მონარქიის საკითხსაც შევეხები. დღეს პოლიტიკოსებისა და საზოგადოების მხრიდან ეკლესიაზე კი არ კეთდება აქცენტი, არამედ - პატრიარქის პიროვნებაზე. ის კი, ფიქრობს ამ ცენტრის გაორებას ანუ გადატანას მეფეზეც. ამ შემთხვევაში ორი ცენტრი იქნება. დავით აღმაშენებლის შესახებ ქადაგებაში ილია მეორემ მიანიშნა, რომ მომავალი მეფე, სასურველია, გაიზარდოს ეკლესიის წიაღში. აქ, ბუნებრივია, ისევ გვიწევს ეკლესიოცენტრულობაზე საუბარი. (ამ რელიგიურ პოზიციას სჭირდება თეოლოგიური არგუმენტაციაც, რომელიც, ვიღაცამ უნდა გააკეთოს.) ასეთი ზოგადი განცხადებები და, ფართოდ, პოლიტიკა ძალიან ჰგავს პრემოდერნული ხანის ინგლისის საეკლესიო პოლიტიკას, როდესაც თეოლოგიური ბუნდოვანების გზით სახელმწიფოში, ერთი მხრივ, მშვიდობა და, მეორე მხრივ, ანგლიკანური ეკლესიის დომინირება ნარჩუნდებოდა. უცნაურია, მაგრამ ჩვენ ერთდროულად პრემოდერნულ და პოსტმოდერნულ ხანაში ვიმყოფებით.

- შეიძლება, ეს იმის ბრალიც იყოს - ქართული ნაციონალიზმი ისე ჩამოყალიბდა, რომ სეკულარიზაციის გამოცდილება არ გვქონია. ის, რაც კომუნისტების პერიოდში მოხდა, მაინც ძალადობრივი, გარედან თავსმოხვეული აქტი იყო.

ბექა: სეკულარიზაცია ისტორიის პროცესის ერთი მონაკვეთია. ქართველები ამოვვარდით დასავლური ისტორიული დისკურსიდან. საუკუნეების განმავლობაში საქართველოს ტერიტორია არ იყო შეკავშირებული პოლიტიკური მთლიანობა, კონსოლიდირებული ერთობა. ბუნებრივია, ამიტომაც სეკულარიზაციას არ ჰქონდა ადგილი. ის პროცესები, რომლებიც ჩვენ არ გაგვივლია, თითქოს ახლა ვითარდება. დღევანდელი ქართული რეალობა, რელიგიური თვალსაზრისით, შუასაუკუნეებს უფრო ჰგავს, ვიდრე დემოკრატიის პერიოდს.

ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

- თუ, ვთქვათ, საზოგადოებაში, თარგამაძის და ამ ტიპის პარტიებს ექნათ მხარდაჭერა, განხორციელდა ეს იდეა, რას ნიშნავს ეს ქვეყნისთვის? არსებობს ფუნდამენტალიზმის საფრთხე?

ბექა: სახელმწიფო რელიგიის ცნება ტრადიციულია ანგლოსაქსურ ქვეყნებში, ინგლისსა და შოტლანდიაში არსებობს establishment church - დამკვიდრებული ეკლესია - ანგლიკანური და ეპისკოპალური ეკლესია, შვედეთში, ნორვეგიაში და დანიაში დიდი ხნის განმავლობაში არსებობდა და ნორვეგიაში დღემდე არსებობს ოფიციალური ევანგელურ-ლუთერული ეკლესია და ა. შ. სახელმწიფო რელიგიის არსებობის შემთხვევაში, სახელმწიფო მთლიანად ახდენს ეკლესიის უზურპაციას და იყენებს მას მისთვის აუცილებელი მიმართულებებით. მაგრამ ჩრდილოდასავლურ ქვეყნებში, სადაც სახელმწიფოც და ეკლესიაც დემოკრატიულები და ლიბერალურები არიან, ორიენტირებულები არიან სოციალურ მსახურებაზე, ეს ფუნდამენტალიზმის საშიშროებას არ ქმნის. სხვა შემთხვევაში, ეს საფრთხე არსებობს. ფუნდამენტალიზმი არ არის რელიგია, ის რელიგიაზე დაფუძნებული იდეოლოგიაა, ეს ორი ცნება სრულიად განსხვავდება ერთმანეთისაგან. ფუნდამენტალიზმი გარკვეული ადამიანების ჯგუფის მიერ შემუშავებული კონცეფციაა რელიგიის საფუძველზე, იმაზე, თუ როგორი უნდა იყოს რელიგია, ეს არ არის საღვთო გამოცხადებაზე დაფუძნებული სწავლება. ეს კონცეფცია რელიგიის საფუძველზე პოლიტიკურ მართვას ემყარება, რაც გვაქვს ირანში, ბევრ მუსლიმურ ქვეყანაში, რის ელემენტებსაც ზოგიერთ მართლმადიდებლურ ქვეყანაშიც ვაწყდებით, მათ შორის, რუსეთსა და საქართველოშიც. სხვათა შორის, პოლიტიკური რადიკალური მართლმადიდებლობის ნიშნებით რუსეთისა და საქართველოს მოძრაობები ძალიან წააგავს ერთმანეთს. თუმცა, ვფიქრობ, რომ ჩვენთან, ფუნდამენტალიზმის საფრთხე იმდენად თვალსაჩინო არაა, საქართველოში, უფრო რელიგიური ფარისევლობის პრობლემა დგას, რაც დაბალ რელიგიური კულტურაზე მიგვანიშნებს. პოლიტიკური პარტიების მხრიდან ეკლესიის თემით გამუდმებული ხანჯლაობა მხოლოდ დაბალი რელიგიური კულტურის და ფარისევლობის მაჩვენებელია. საქართველოში აქტიური მრევლი სულ რაღაც 11%25-ია, ეს ის ხალხია, ვინც აქტიურად დადის ეკლესიაში, ეზიარება და ა. შ. ძირითადი ნაწილი მაინც კულტურულ-ესთეტიკური მართლმადიდებლობის კონტექსტში თავსდება, მათთვის მართლმადიდებლობა იმდენადვეა მნიშვნელოვანი, რამდენადაც, ვთქვათ, ფეხბურთის ყურება ან ქეიფი. მართლმადიდებლობა თან სდევს მათ ყოფასა და კომფორტს. სწორედ აქაა საფრთხე და ამის გამოყენებას ცდილობენ პოლიტიკოსები. აქ ეკლესიამ უნდა თქვას თავისი სიტყვა და გამიჯნოს ჭეშმარიტი მორწმუნეობა და ტრადი ციული კულტურული რელიგიურობა, სამწუხაროდ, ამაზე ეკლესიას ჯერ არაფერი უთქვამს, თავის დროზე არ უთქვამს თავისი სიტყვა სოციალურ მანკიერებებზეც, კორუფციაზე, ქურდების თემაზე, ძირეულად არ შესჭიდებია სიღარიბის საკითხს, დაუცველი ადამიანების, ბავშვების, მოხუცების, პრობლემებს. მაგრამ საპატრიარქო ყოველთვის აკეთებდა აქცენტს იმაზე, რომ ლოიალური ყოფილიყო მმართველი პოლიტიკური ძალის მიმართ და გამოეყენებინა ეს ძალა სათავისოდ. როდესაც საქართველოში მომრავლდა სხვადასხვა რელიგიური ჯგუფები, ამას ეკლესიამ სამისიონერო მოღვაწეობა კი არ დაუპირისპირა, არამედ, მთავრობას სამართალდამცავი სტრუქტურების გააქტიურება მოსთხოვა რელიგიური უმცირესობების წინააღმდეგ. 1997 წელს, პატრიარქმა, პირდაპირ მისწერა წერილი პარლამენტს, რომ საქართველო დაეცვათ ამ რელიგიური ჯგუფებისგან. ეს ბიზანტიური ტრადიციაა, რომელიც შემდეგ რუსეთში გაგრძელდა და ე.წ იმპერიული მართლმადიდებლობისთვისაა დამახასიათებელი. ვიცით, რომ ორივე შემთხვევაში, ამ ურთიერთათქვეფამ სრულ კოლაფსამდე მიიყვანა სახელმწიფოც და რელიგიაც. ეს ყველაზე დიდი საფრთხეა, სახელმწიფო რელიგიამ, შეიძლება, რელიგიაც მოსპოს და სახელმწიფოს არსებობასაც შეუქმნას საფრთხე. როდესაც კონსტანტინოპოლი ეცემოდა, 1453 წელს, სამჯერ მეტი ადამიანი იყო ბერძნულ მონასტრებში, ვიდრე კონსტანტინოპოლის დამცავ ჯარებში.

- მაინტერესებს, რა განსხვავებაა ოფიციალურ რელიგიას და სახელწიფო რელიგიას შორის. გიორგი თარგამაძემ გამიჯნა, თქვა, რომ საბერძნეთის მოდელი, სადაც ეკლესიას სახელმწიფო სტატუსი აქვს, მისთვის მიუღებელია.

ბექა: აქ, ალბათ, უბრალოდ, შეცდომასთან გვაქვს საქმე. თარგამაძეს, მგონი, ტერმინები აერია. საქმე ისაა, რომ ჩვენს სახელმწიფოში ოფიციალურია ყველა ის რელიგიური გაერთიანება, რომელიც, რაიმე ფორმით არის დარეგისტრირებული და იურიდიულად სამართლებრივ სივრცეშია მოქცეული, ასევე, ოფიციალურია ის რელიგიური ორგანიზაციები, რომლებიც უარს აცხადებენ რეგისტრაციაზე, და არსებობენ კონსტიტუციური გარანტიების - რწმენისა და აღმსარებლობის თავისუფლების საფუძველზე. ოფიციალურობის ყველაზე მაღალი სტატუსით, რა თქმა უნდა, სარგებლობს მართლმადიდებლური ეკლესია, მას აქვს საჯარო იურიდიული პირის სტატუსი, და დაახლოებით იმგვარი უფლებებით სარგებლობს, როგორითაც შეიძლება არსებობდეს სახელმწიფო რელიგია. თარგამაძის მიერ შემოტანილი ტერმინი, ოფიციალური რელიგიის სტატუსის შესახებ, გაუგებრად მიმაჩნია, თუმცა, თავიდან, იგი სახელმწიფო რელიგიის აუცილებლობაზე საუბრობდა. ესაა ის მიმართულება, რომელსაც თავის დროზე, რადიკალური ნაციონალისტი, გურამ შარაძე ატარებდა, დღეს ის თარგამაძის სახით აღორძინდა. თუმცა, ჩვენში არსებული ყველა პოლიტიკური აქტორი მეტ-ნაკლებად ცდილობს ეკლესიის თემით სპეკულირებას, ეს ძალიან ცუდია, ეს რელიგიური ფარისევლობის და უმეცრების მანიშნებელია. არ შეიძლება ამაზე ცუდი რამ გაუკეთო ეკლესიას, ვიდრე ის, რომ მისი რწმენა, იდეოლოგიად აქციო.

ფოტო: დავით მესხი

- რა მექანიზმები არსებობს ამის წინააღმდეგ? რა უნდა შესთავაზოს ეკლესიამ ჩვენს საზოგადოებას?

მამა კახაბერი: სახარებაში საუბარია ოფიციალური რელიგიისა და იდეოლოგიის წინააღმდეგ იესოს ბრძოლაზე. ქრისტე, სწორედ ოფიციალურმა იდეოლოგიამ, ერთი მხრივ, ნაციონალურ-იუდეურმა და, მეორე მხრივ, რომაულ-იმპერიულმა, გააკრა ჯვარზე. ეკლესიამ უნდა გააღვივოს მორალური პასუხსიმგებლობა თითოეულ ადამიანში, დღეს კი, მრევლს რაღაც გარანტიებს პირდებიან. არადა, სახარების მიხედვით, საჭიროა, ადამიანი მუდამ ფხიზლად იყოს, არაფერია გარანტირებული. ეკლესიამ ხალხს უნდა შესთავაზოს გონებაზე დაფუძნებული ეთიკა, უნდა შესთავაზოს ტექსტები, აზროვნება. მამარდაშვილი ამბობდა, ეშმაკი გვეთამაშება, როცა არ ვფიქრობთ ზუსტადო. ასეთი აზროვნება უნდა შესთავაზოს ეკლესიამ მრევლს. გავიხსენოთ, როდის გააკრეს იესო ჯვარზე, მაშინ, როცა პილატეს უთხრეს, რომ იესო კეისარს, ანუ გაბატონებულ, ამ შემთხვევაში, იმპერიულ იდეოლოგიას უპირისპირდებოდა. ჩვენ კი, საეკლესიო პირები, მოწოდებული ვართ მსახურებისთვის არა მხოლოდ ვიწრო სამრევლო სფეროში. ჩვენ, ჩვენი პირადი მაგალითით, მსახურებით, და მრევლმა, როგორც ერთობამ და ცოცხალმა საზოგადოებრივმა ორგანიზმმა, თავისი სამრევლო ცხოვრებით, მაგალითი უნდა ვუჩვენოთ მრავალეროვან და მულტირელიგიურ საზოგადოებას, უნდა ვიყოთ „ნათელი ამა სოფლისანი..“

ბექა: ვიქნები ტრივიალური, ეკლესიამ სახარებისეული ქრისტე უნდა შესთავაზოს საზოგადოებას. სახარებაში ქრისტე ყველაზე მდაბიო და საზოგადოებისგან გარიყულ ხალხთან ერთად ჩნდება და მას, ამიტომ სდევნიან. სახარება ძველ ქართულად კი არა, თანამედროვე, ჩვენთვის გასაგებ ენაზე უნდა წავიკითხოთ, იმ ენაზე, რომელზეც ის თავის დროზე დაიწერა - ყველაზე უბრალო ხალხისთვის გასაგებ ენაზე. ჩვენი ეკლესია, დღეს, ჩემი აზრით, უფრო სხვა საკითხებით არის დაკავებული, ვიდრე ქრისტეს სახარებისეული უწყებით. ეს ჩემთვის ყველაზე დიდი ტრაგედიაა და ეს არა მხოლოდ საქართველოსთვის და ჩვენი დროისთვისაა დამახასიათებელი. მეოცე საუკუნის დიდი მართლმადიდებელი მღვდელი, ალექსანდრე მენი ამბობდა, ქრისტიანობა ჯერ არ დაწყებულაო. ნიცშეს აზრით - ქრისტიანებმა ქრისტეს აუგეს საფლავები. ვხედავთ დიდ ტაძრებს, სიმდიდრეს, რომელიც აქვს ეკლესიას, ძვირფას შესამოსლებში შემოსილ საეკლესიო პირებს, ძვირფას ყდებში ჩასმულ გრანდიოზულ სახარებებს, მაგრამ, თითქმის არ ჩანან ადამიანები, რომლებიც ამ სახარებას კითხულობენ და მისი სიცხადით ცხოვრობენ. ვერც პოლიტიკური პარტიები, ვერც ლიბერალური მიმართულებები და ვერც პოლიტიკის პროგრესულობა ვერ გადაჭრის ამ პრობლემას, ეს თითოეულმა ადამიანმა თვითონ, საკუთარი ძალისხმევით უნდა გადაწყვიტოს.

ავტორი: სალომე ჯაში
ილუსტრაცია: გიორგი მარი

ლუიზა 097 და გია ნოდია კაბრიოლეტი ჯიპით გერტრა 088-სთან ოფისში მიდიან. ოფისი ზემო ვერაზეა. ძალიან ზემოთ. გერტრა 088 შესაგებებლად გამოდის და ამაყად ამბობს, - ნახე, რა მაგარ ადგილას გვაქვს ოფისიო! გერტრა 088 გია ნოდიას ხელში ცელოფნის პარკს აძლევს. პარკში დანა-ჩანგალი ყრია - გასარეცხი დანა-ჩანგალი. გია ნოდია დანა-ჩანგალს მშვიდად ყრის გვერდზე - აგდებს. ამ მოქმედებით აღშფოთებული ლუიზა 097 ჭუჭყიანი დანა-ჩანგლის აკრეფას იწყებს, თან ახლად დანიშნულ მინისტრს გულმოსული უყურებს - რას ყრი, მაიტა, გავრეცხოთო.

ლუიზა 097 და გერტრა 088, გია ნოდიას მსგავსად, რეალური ადამიანები არიან. ეს ამბავი კი, ერთ-ერთი მათგანის წარმოსახვაა. უფრო სწორად, სიზმარი. მათ ვინაობას კოდირებულს დავტოვებ, რადგან სიზმარი, ხომ გესმით, ჩვენი ცნობიერი კონტროლიდან წასული მოქმედებაა და მასზე პასუხს არ ვაგებთ.

შარშანდელი სექტემბრიდან, ტელევიზორი, რაღაც, განსაკუთრებულად ინტენსიური გახდა. ასე მახსოვს, ინტენსიური გახდა სწორხაზოვანი ინფორმაცია. შემდეგ, როცა ნოემბრის აქციები 7-ში დასრულდა, ტელევიზორმა, საზოგადოების აღზრდის ფუნქცია, კიდევ უფრო მეტი მონდომებით აიღო საკუთარ თავზე. ხელისუფლებამ აგენტურაში მხილებული მრავალი ადამიანი გამოავლინა, ხოლო საქართველოში დემოკრატიულობის დასამტკიცებლად, საპრეზიდენტო არჩევნები დაინიშნა. ამ პერიოდში ტელევიზორის მიერ მოწოდებული ინფორმაცია ნაკლებ ღირებული იყო, ვიდრე ჭორად მიღებული ინფორმაცია, რადგან, ტელევიზორიდან მიღებული ინფორმაცია, ბევრად უფრო მწირი იყო, ვიდრე ჭორი. ამ ცნობიერი ინფორმაციის სიმცირემ სიზმრები დაძაბა.

სიზმრები მკაცრად ინდივიდუალურია. სწორედ ამაშია მათი ხიბლი და აშკარა უპირატესობა რეალურ სამყაროსთან შედარებით. ამ ინდივიდუალური სიზმრების კრებული რეალურის ალტერნატივა ხდება - ერთი საერთო ცხოვრება, რომელიც სხვადასხვა ადამიანების სხვადასხვა სიზმრებისგან შედგება. ამ მცირე სტატიაში ის სიზმრებია მოყოლილი, რომელიც ტელევიზორში პოლიტიკური მოვლენების ასახვა/არასახვას უკავშირდება და შესაძლოა, ისტერიასაც კი ჩამოჰგავს.

ნოემბრის დღეებია და ტელევიზორში მიჯრით გადაიცემა სატელეფონო მოსმენები - ერთმანეთის მხილება, ფარული ჩანაწერები - ბრალდება შპიონაჟში, ტელეფილმები - ბრალდებების არგუმენტირება და მოკლედ, ისეთი ამბები ხდება, საკუთარ თავშიც რომ ეჭვი შეგეპარება, იქნებ, ჩემი კრიტიკული შეხედულებები „ბოროტმა ძალებმა“ განაპირობესო. ამ დროს მარკი 017 დიდ სიურეალისტურ ოთახშია გამოკეტილი:

- აუზი ოთახში ნახევარზე მეტ ფართს იკავებს, ნაწილი კი იატაკია, ანუ ნაპირი. მე ვიღაც სხვებთან ერთად, ნავში ვიმალები ოთახ-აუზის კუთხეში. ვიცი, რომ უნდა მოვიდნენ… ისინი, ვინც არ მიყვარს, ვისიც მეშინია, იმიტომ, რომ რაღაც მოხდა და უნდა გამოიძიონ.…

ცხად, ცნობიერ სამყაროში მარკი 017 პროფესიით იურისტია და ესმის, რომ დანაშაულის გამოსააშკარავებლად თანამშრომლობა კარგი კი არა, აუცილებელია.

- მოვიდნენ… ადეიშვილი, მერაბიშვილი და კიდევ ვიღაც. შინაგანი დილემა მაწუხებს - რა ვქნა? დავენახო და ვუთხრა რაც ვიცი, თუ გავცურო შორს და დავიმალო?! ისევ შემეშინდა გაცურვის, გაქცევის და ნავი ნაპირთან მივაყენე. გადავედი და ვუთხარი, ვიცი, რაც მოხდა-მეთქი.

მარკი 017-მა მოსულებს ყველაფერი გადმოულაგა. უამბო.

- ერთ-ერთი მეუბნება (აი ის, მესამე), კიდევ კარგი, წამოხვედი თანამშრომლობაზე და მაგრად გამოძვერიო. მე ვპასუხობ - და, რა ვუყო მორალურ კომპრომისს? რა ვქნა, რომ არ მინდოდა თქვენთან რამე შეხება მქონოდა?

როგორ მომწონს ეს იდეა - მორალური კომპრომისი, რომელიც სინდისის ქენჯნას იწვევს. მარკი 017 გაიყიდა.

გადის რამდენიმე დღე და ჯონი 034 შეშფოთებული იღვიძებს. რეალურ ცხოვრებაში ჯონი 034-ს გამძაფრებული პროტესტის გრძნობა აქვს. ცდილობს ებრძოლოს სისტემას, თუმცა, მცირე არეალზე და თან, აშკარად, გამომწვევი ფორმებით. ჯონი 034-ს მე ვესიზმრები:

- სუფთა ჩინოვნიცა იყავი, ვარცხნილობაც კი სხვა გქონდა. და ვფიქრობდი, აზრზე ხარ, სალომეც კი გადაიბირესო.

„სალომეც კი…“ ჩემთვის კომპლიმენტი იყო და რეალურ სამყაროშიც თავი რაღაც ბრძოლის მონაწილედ ვიგრძენი, იქ ჩემს გადაბირებას ცდილობდნენ.

ამასობაში კლაკლა 065, 7 ნოემბრიდან 5 იანვრამდე ვარაუდებს ისმენდა, თუ რა შეიძლებოდა მოჰყოლოდა არჩევნებს. ახლაც არ ვიცი, რა მოჰყვა სინამდვილეში, რადგან მოჰყვა ის, რასაც ისევ ტელევიზორში ვუყურებ. მაშინ კი, კლაკლა 065 დიდად არ ღელავდა. აბა, რა უნდა მოჰყოლოდა. იქნებ, კარგიც არის, ტელევიზორში რომ ბევრს არაფერს ამბობენ. ესე იგი, ბევრი არაფერი ხდება და ბევრი არაფერი ცუდიც არ ხდება და, ბუნებრივია, ეს ბევრი არაფერი ცუდი, კიდევ ბევრ არაფერ ცუდსაც არ იწვევს. არის ამაში რაღაც ხიბლი და პროვოკაცია - არსებობს რეალობა, არსებობს ტელერეალობა და არსებობს სიზმრების სამყარო. მოკლედ, კლაკლა 065-ის სიზმრების სამყაროში, არჩევნებს ომი მოჰყვა:

- პორტში ვიდექით, ჩვენ წინ ყურე იყო. მოულოდნელად, მარჯვნიდან პატარა გემების გუნდი გამოჩნდა და ძალიან სწრაფად ჩაგვიქროლა. გუნდურად ჩაირბინეს. აშკარად რაღაცას გაურბოდნენ. აღმოჩნდა, რომ მათ ხაკისფერებში ჩაცმული და კატერზე ამხედრებული კაცი მოსდევდა. ერთი ხელით დოინჯი ჰქონდა შემორტყმული, მეორეში კი პისტოლეტი ეჭირა და იმ პატარა გემებს ესროდა. რომ შეგვამჩნია, იარაღი ჩვენკენ მოატრიალა და ჩვენ ხელები ავწიეთ. - ვისკენ ხართ? - იკითხა იმ დოინჯშემორტყმულმა კაცმა. აღარ მახსოვს, რა ვუპასუხე, მაგრამ ვკითხე, ამას რატომ აკეთებმეთქი. პატარა მიშიკოსთვისო, მითხრა.

დავამატებ, რომ საკუთარ ცნობიერ სამყაროში კლაკლა 065 ასე არასოდეს მოიხსენიებს საქართველოს პრეზიდენტს.

არჩევნებმა რომ გადაიარა და ვითომ, ტელევიზორიც ცოტა უნდა შერბილებულიყო, ანუ გათავისუფლებულიყო, არაფერი შეცვლილა. ტელევიზორი ისევ იმავე ტელევიზორად დარჩა, რაც 8 ნოემბერს იყო. არა, რაოდენობა ახლა უკვე მეტი იყო, მაგრამ ინფორმაცია - ისევ ის. უფრო სწორად, ინფორმაციის მიწოდების კუთხე არ შეცვლილა.

ინფორმაციის დასაცინცლად გურჩი 053 სიზმრეთში სახელმწიფო კანცელარიას ეწვია.

- სააკაშვილმა გვიმასპინძლა. ფოტოები იყო გამოფენილი. ვათვალიერებდი და ამ დროს მოვიდა. რაღაც პოლიტიკურ თემაზე ჩამოაგდო საუბარი...…

რა თქმა უნდა...…

- არ დავეთანხმე, გეშლება-მეთქი, მიხეილ.

ესეც კაი თავხედი ყოფილა.

- მე, მაინც, ჩემსას გავიტან. კისერი გიტეხია-მეთქი.

მერე გურჩი 053-მა და სიზმრეთში პრეზიდენტმა, საკამათო თემის გადასაწყვეტად, ჭადრაკი ითამაშეს.

- მოვუგე! და მითხრა, მოგაგებინე, პატარა ხარ და გული არ დაგწყვიტეო.

ვისთვის ვინ არის პატარა… ვერ გაიგებ. ვინ ვის აგებინებს კიდევ.

ტელევიზორი კი აცხადებს, რომ ჭადრაკი გურჩი 053-ს სულაც არ მოუგია. ესე იგი - ასეა. სიზმრები ინფორეალობის ბალანსია… ან ისტერიული რეფლექსია. თან, ყველა სიზმარი ცნობიერი ემოციური გამოფხიზლებით სრულდება და მის აზრს პატრონი საწოლში წრიალით განაგრძობს.

- მივიხედ-მოვიხედე. ბევრი ადამიანია. ერთი ლიდერია აშკარად. პუტკუნა. პატარა ულვაშებით.

ამბავს სიზმრეთიდან ფარფარა 064 ჰყვება. ერთ-ერთია, რომელიც სატელეფონო მოსმენების მსხვერპლი გახდა. მერე ეუბნებოდნენ, აი, ამიტომაც არ უნდა იჭორაო ტელეფონზეო.

- ის ლიდერი სიტყვით გამოდიოდა. რასაც ამბობდა, დარწმუნებული ვიყავი, რომ სიგიჟე იყო, აბსურდი. ხალხი ჩუმად უსმენდა. იცი, როგორი განცდა მქონდა? ხაფანგში რომ აღმოჩნდები, გამოუვალ სიტუაციაში…და ხვდები, რომ ყველა გიჟია. იხედები აქეთ-იქით, იქნებ, ვინმე თანამოაზრე იპოვო. ვინმე ნაცნობი… და ერთი ვნახე - ვერა 024.…

ცნობისათვის: ვერა 024 ერთ დღეს ასევე გახდა სატელეფონო მოსმენების მსხვერპლი და, ვიტყოდი, პოლიტიკური მანიპულაციებისაც.

- ვერა 024, მეგონა, მხარს ამიბამდა, მაგრამ პირიქით. მეუბნებოდა - არა, ფარფარ 064-ო, არ არიან ესენი გიჟები. ამას ამბობდა და თან ეცინებოდა.

შეშინებული წამოხტა ფარფარა 064, ასანთი დაწვა და თავზე სამჯერ შემოიტარა. ვითომ, ამის მერე, ასეთ გიჟებს აღარ ნახავს. თუ მეტად თვითონ აღარ გაგიჟდება. და რამ გააგიჟა კიდევ კონტრ 021, გიორგი თარგამაძეს რომ მუმიტროლის გენეალოგიას უყვებოდა, ხშირად ბორძიკობდა და ჟურნალისტი-პოლიტიკოსიც ყოველ წაბორძიკებაზე „ღმერთს ებარებოდეთო“, რომ ეუბნებოდა. ეჰ, სიზმრებს კიდევ რა უშავს. ცხადში, ახლა, ეგ კაცი ამბობს - მებრძოლი ათეისტები ჩვენი სამიზნეაო. აი, ახლა კი, თვალების მოფშვნეტის დროა და ცხადი - წყალს გასატანებელი...

სიზმრები დასიზმრებულია 2007 წლის 2 ნოემბრიდან 2008 წლის 2 თებერვლამდე. მათი ავტორები რეალური ადამიანები არიან. ავტორთა მიერ დამახსოვრებული და გადმოცემული სიზმრების შინაარსი უცვლელია.

ავტორი: ნინო ლეჟავა
ფოტო: ქეთო ცაავა

ეს რეცენზია არ არის!

თეატრი გარდერობიდან არ იწყება. ვასო აბაშიძის სახელობის მუსიკისა და დრამის თეატრი მეცენატების მოსახსენებელი მარმარილოს ფილით იწყება. „...შესაძლებელი გახდა ქართველი მეცენატების დახმარებით“. ბადრი პატარკაციშვილი, ელგუჯა ბუბუტეიშვილი, გოგი თოფაძე, ჯემალ ინაიშვილი, ზაზა სიორიძე, ვანო ჩხარტიშვილი... უცნაურია, ერთი ქალიცაა ამ სიაში. მეტი ვეღარ დავიმახსოვრე; თუმცა, ეს შემადგენლობა მეტ-ნაკლები სისრულით, სულ მცირე, ერთი-ორი ეკლესიის შესასვლელთანაც იქნება ასეთივე ვარდისფერი მარმარილოს, ანაც გრანიტის ფილაზე ამოტვიფრული.

კარი მოწყენილმა ახალგაზრდა კაპელდინერმა გაგვიღო. აქეთ-იქით დაცვის ბრგე თანამშრომლები ედგნენ. რა დააშავა ამ ტანადმა გოგომ, ასეთი ჭაობისფერი და გომბეშოს ნაკეცებივით უნიფორმა რომ შეუკერეს?

ჩემი მერი პოპინსი

სურათი პირველი:

სკოლის წინ კვადრატული ცისფერი ავტობუსი დგას. საქარე მინის უკან აბრაა წარწერით „ბავშვები“. კვადრატულ ავტობუსს პლეხანოვზე მივყავართ და თოჯინების თეატრის წინ გამწკრივებულებს ყველას საგულდაგულოდ გვისინჯავენ „აბონიმენტს“. მერე წარმოდგენა იწყება და ნაოჭებიან ყვითელ კაბაში გამოწყობილი ქალი გვეხვეწება: „ბავშვებო, აბა, დავუძახოთ იხვის ჭუუუუ-ჭუუუულს!!!“ ვერაფრით დავიჯერე, რომ ეს პიტკინა ქალი იხვის ჭუჭულის მეგობარი გოგო იყო.

სურათი მეორე:

ძალიან მრცხვენია ქართულის მასწავლებლის. უკვე, მერამდენე დღეა საძაგლად ვატყუებ. ვითომ თვალებში ვუყურებ და თან მერხის ქვეშიდან ინგა გიგინეიშვილის მოტანილ პამელა ტრავერსის „მერი პოპინსის“ ქართულ თარგმანს ვაცურებ. აღარ მახსოვს, ინგა წიგნს სახლში რატომ არ მატანდა. ყოველ დღე დიდსულოვნად კი მოჰქონდა წიგნი და მეც გატაცებით ვკითხულობდი.

სურათი მესამე:

ზინაიდა კვერენჩხილაძე მკაცრი გადია იყო და მიუხედავად იმისა, რომ „რუსთაველის“ წარმოდგენა დისნეის მიუზიკლის მიხედვით იყო დადგმული, ის უფრო ტრავერსის ჩაფიქრებული სუფრაჟისტი მერი პოპინსი იყო. მახსოვს პიჟამოების სცენა. წესით, ჯეინს მაქმანებიანი უნდა სცმოდა, მაიკლს - ზოლებიანი პიჟამო. „მააა-იკლ! ჯე-ინ!“ - ალბათ, დეიდა პოლიც ასე ეძახდა ტომს.

სურათი მეოთხე:

საყმაწვილო თეატრ „ბერიკონის“ პრიმადონა მერი ოდიშვილი მშვენიერი მერი პოპინსი იყო. ოსტატურად ატრიალებდა ქოლგას და „სუპერკალიფრაჟელისტიკექსპიელიდოშესს“ მისძახოდა რკინიგზელთა კულტურის დარბაზს. 1989 წლის მარტში პოლონეთში საგასტროლოდ ნასწავლი „ალუბლების ქუჩა-ზე, ქუჩა-ზე, 17 ნომერ-ში, 17 ნო-მერ-შიიი“ დღემდე მახსოვს და სპექტაკლის მოლოდინში უკვე ჩემს შვილსაც დავასწავლე.

სურათი მეხუთე:

90-იანების დასაწყისში „თეატრალურის“ საკურსოებზე მოსიარულეებზე „დოიმ“ დიდი შთაბეჭდილება დატოვა: სადიპლომო სპექტაკლი „მადამ ბოვარი“ ჩვენთვის უჩვეულო - 2 განზომილებაში გადაწყვიტა. თამარ გეგეჭკორის ემა ბოვარი და, თუ სწორად მახსოვს, ზურა გეწაძის რუდოლფ ბულანჟე შემოდგომის ტყეში სეირნობდნენ და ჩვენ მათ - სცენის უკან გაჭიმულ კინოეკრანზე ვუყურებდით. 95-ში „მარჯანიშვილში“ დადგმულ „მეფე ლირზე“ ოთარ მეღვინეთუხუცესის ნათამაშევი მეფე ლირის სანახავად არ მივლია: ნატა მურვანიძის პლასტიკა, გოგი ძოძუაშვილის მუსიკა, სიმონ მაჩაბლის მხატვრობა და სწორედ დათო დოიაშვილის რეჟისურა მაშინ ჩვენთვის ახალი თაობის ნიშნებს ატარებდა.

სურათი მეექვსე:

2008 წლის გამოციებულ თებერვალში კი 6 წლის ქალიშვილის გართობის პრობლემით შეღონებული ამას წინათ myspace-ის ერთი სივრციდან მეორე სივრცეში მოხტუნავე, www.musictheatre.ge-ს გადავაწყდი. დავუწკაპუნე, აფიშაზე „მერი პოპინსი“ აღმოვაჩინე და გავიხარე. გადავწყვიტე, ანუკას კვირა დღეს წავიყვან სპექტაკლზე, ცოტათი მაინც ხომ გაერთობა-მეთქი.

როცა ქარი აღმოსავლეთიდან უბერავს: იგინივე და სხვა

სურათი პირველი:

„მუსკომედიის“ შენობა, რომელიც თითქმის 2 ათწლეული შენდებოდა, ორსახოვანი იანუსივითაა. გზაჯვარედინიც უცნაური სტრუქტურისაა: დავით აღმაშენებლის გამზირისა და ტელმანის ქუჩის გადაკვეთას კავკასიის სააბრეშუმო სადგურის ყოფილ პლანტაციებზე აშენებული „დინამოს“ ოვალური სტადიონი გადმოჰყურებს. თეატრის მოპირდაპირე მხარეს სოციალისტური თბილისის პირველი მიკრორაიონია - „ტრამვაელების“ სახლები ფსევდონაციონალური დეკორით. ქუჩის გადმოღმა, თეატრის შენობასაც ფასადი ოვალური აქვს. გარე არქიტექტურა უფრო მკაცრი და სადაა. დიდ სააფიშე ჩარჩოებში ფრონტონის გაყოლებაზე „მერი პოპინსის“, „მარლენ დიტრიხის“, „სალომეს“ ანონსებია. შენობის წინა ნაწილი მომწვანო-ყავისფრადაა შეღებილი და საკმაოდ ბუნებრივად გადადის გაულესავი ბეტონის უკანა კონსტრუქციაში. ფოიეში მწვანე მარმარილოა და ოქროსფრად შეღებილი, მგონი, დორიული სვეტები. იარუსზე იატაკი ნახევრად გაურანდავი ფიცრებითაა დაგებული და ნახევრადაც ცემენტია; ამფითეატრში - კოჩიალა კუბებია კიბეების მაგივრად („შუაში დაადგით ფეხი!“ - ყურადღებიანი კაპელდინერის შეძახილი).

სურათი მეორე:

წარმოდგენის დაწყებამდე ნახევარი საათით ადრე მისულებს დარბაზში შესვლამდე ლოდინი მოგვიწია. ხანშიშესულმა მეგარდერობემ მორიდებით მირჩია, სპექტაკლი საათ-ნახევარი გრძელდება და ბავშვს შესაძლოა, შესცივდესო. ჰოლისგან განსხვავებით, დარბაზში მართლაც, ციოდა. კაპელდინერების ხმამაღალი გადაძახილებისა და ჩუმი ჭორაობისთვის რომ არ გვესმინა, მრგვალ ფოიეს შემოვუარეთ და „მარლენის“ ფოტოები დავათვალიერეთ. სუბიექტური წინათგრძნობით შეპყრობილს მანამდე სურვილი არ გამჩენია, მენახა „მარლენ დიტრიხი“. ოქროსფერ ჩარჩოებში ჩასმულმა ფოტოებმა ჩემი სუბიექტურობა კიდევ უფრო გაამძაფრა. როცა ღია კულისებში შევიჭყიტეთ და ორი ჩაფსკვნილი ირმის ფიგურა დავინახე, გავიფიქრე, უი, ყინულის დედოფალიც დაუდგამთმეთქი. „ის ცხენები რომ არ გამოუყენებიათ?“ - ჩემმა შვილმა ორი პუტკუნა ირემი იგულისხმა, რომლებიც სპექტაკლის დასაწყისისათვისაც ავანსცენაზე იდგა და მერე ჯეინი და მაიკლი ერთხელ შეახტნენ.

სურათი მესამე:

დამდგმელ მხატვარს ლონდონი სწორედ ასეთი წარმოუდგენია: წითელ გრძივ ტილოზე ბიგ-ბენის თეთრი კონტური და კიდევ ერთი - ჩემთვის უცნობი - კოშკის (პიზის?) წაფერდებული სილუეტით. სცენაზე წითლად შეღებილი ნერგები დგას ალუბლის *(ჩუტ-)ყვავილებით* და, რა თქმა უნდა, ტელეფონის წითელი ჯიხური, საიდანაც მოგვიანებით წითელკომბინეზონიანი ბუხრის მწმენდავები გამოდიან.

წარმოდგენა დაიწყო და მალევე ძალიან სევდიანმა და ოჯახობით თავმობეზრებულმა მისტერ ბენქსმა გაზეთში განცხადება „მისცა“. გადიების კონკურსი ბერტს მიჰყავდა - „დაუმესიჯეთ თქვენს რჩეულ გადიას!“ მისი შემხედვარე დავრწმუნდი, რომ დუტა ყველგანაა; დუტა & Co. (იშიფრება, როგორც „კავეენის თაობა“). არადა, მისი და ზვიოს შიშით გოგო კინოშიც ვერ წამიყვანია: თუ რაიმე საბავშვო ფილმი ან მულტფილმი გამოვიდა კინოეკრანზე, ქართულად მას & Co ახმოვანებს; თუ ფილმი გახმოვანებას გადაურჩა, მაინც არაფერში გვარგია: ანუკამ რუსული არ იცის. „სექსუალური გადია“ რიკულებზე უკუღმა გადამჯდარი ჩამოსრიალდა მაყურებლისაკენ, „გადია აზიიდან“ კივილითა და კარატეს ილეთებით ჩამოქანდა კიბეზე. „გადია საქართველოდან“ - დარეჯანისა და ხანუმას გულის გასახეთქი ჩიქილიანი კომპოზიტი - კულისებიდან გამოვარდა და დავლური დაუარა. ქართულ სოციალურ რეალობას ჭეშმარიტი ბრიტანული ოჯახიც ვერ გადაურჩა. ჰოდა, რაღა დარჩენოდა ბენქსების ოჯახს, გარდა ჭერში მიკიდული ღრუბლიდან ჰაეროვნად დაშვებული ჭეშმარიტი ბრიტანელი მერი პოპინსის დასაქმებისა?

სურათი მეოთხე:

ბავშვების როლებს მსახიობები ზუსტად ისე ასრულებენ, როგორც უფროსებს წარმოუდგენიათ, რომ პატარები უნდა ითამაშონ: გაპარჭყული ხელებით, გაჩაჩხული ფეხებითა და ჭყიპინა ხმით („ის გოგო, რომ ჭყავიდა“, - თქვა ჩემმა შვილმა ჯეინზე. „ჭყაოდა“ ვერ აუღლა სწორად.) ნეტა, სად უნახავთ ასეთი ბავშვები? არადა, ჯეინი 7 წლის გოგოა, მაიკლი კი - 5 წლისაა. ჩვილი ტყუპები ბარბარა და ჯონი კი - როგორც მოგვიანებით დავადგინე, ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად მეც და ანუკასაც - პოლარეთიდან გამოქცეული თეთრი დათვები გვეგონა.

სურათი მეხუთე:

ანუკამ 4-ჯერ აიფარა ყურებზე ხელები და 5-ჯერ ხალისით გადაიკისკისა. ისე კი, სახლში სულ იმას ვემუქრები, რომ თუ მაგნიტოფონს არ ჩაუწევს, დაყრუვდება. მშვენიერი რამ იქნებოდა მსახიობების თავებზე დამაგრებული მობილური მიკროფონები, ამასთან ერთად თეატრში ხმის დარეგულირებაც რომ ხდებოდეს. და კიდევ: თუ გადაწყვიტეთ თქვენთვის და თქვენი შვილისთვის პარტერის კარგი ადგილებისათვის 10 ლარის გადახდა, იცოდეთ, რომ ცენტრალური ადგილების დაკავება არ ღირს: სცენის სიღრმიდან, ფაქტიურად, კულისებიდან მანათობელი პროჟექტორი თვალებს მოგჭრით.

სურათი მეექვსე:

რატომ არ დამთავრდა საქართველოში - თუნდაც მხოლოდ - სახელმწიფო თეატრებში მაინც ფეხმორყეული, გათხუნული მაგიდების ესთეტიკა? მაშინაც კი, როცა რეჟისორის და კოსტიუმების მხატვრის ჩანაფიქრით, მისის ბენქსი გლამურის განსახიერებას უნდა თამაშობდეს? ნუთუ, ეს იმის ბრალია, რომ ამ თეატრის ქტიტორების გრძელ სიაში ბიძინა ივანიშვილი არ წერია?

ერთი კოვზი შაქარი

ლამაზად ყელმოღერებულმა მერი პოპინსმა კინაღამ გადამაფიქრებინა ამ სტრიქონების დაწერა. ძალიან მომხიბლავად მღეროდა და ცეკვავდა. ოღონდ მერე ბინძურკომბინეზონიანი უზარმაზარი ტყუპები ისევ აჯღავლდნენ („კოკა („სოსკა“) გინდა?“) უზარმაზარ მარხილში და ბრაზი ისევ მომერია. მერი პოპინსი ზედმიწევნით ასრულებდა ოდრი ჰეპბერნის უკვე მორჯულებული ელიზა დულიტლის როლს. ქუდიც შესანიშნავი ჰქონდა. ზუსტად ისეთი, როგორიც ჯული ენდრიუსსა აქვს უოლტ დისნეის ფილმში.

წარმოდგენა რომ დამთავრდა, გასასვლელში კაპელდინერი ჩვენ წინ მიმავალ ბავშვებს გულიანად ჩაეკითხა: „ხომ მოგეწონათ ჩვენი სპექტაკლი?“ მე თვალები დავხარე და სწრაფად ჩავუარე. არ მომინდა, მისთვის გული დამეწყვიტა.

ახლა თოჯინების თეატრს დავუწკაპუნებ.

ფოტო: დავით მესხი
ინტერვიუ ია ანთაძესთან

ჟურნალისტმა ია ანთაძემ საჯაროდ განაცხადა, რომ აპირებს კენჭი იყაროს საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის დირექტორის პოსტზე და იმედოვნებს, რომ მას ექნება ნდობა და მხარდაჭერა როგორც ხელისუფლების, ისე ოპოზიციისა და საზოგადოების მხრიდან.

ქალბატონი ია ფილოლოგიურ მეცნიერებათა კანდიდატია და დღემდე „რადიო თავისუფლების“ ჟურნალისტად მუშაობს. ასევე გახლავთ ფონდ „ღია საზოგადოება - საქართველოს“ აღმასრულებელი საბჭოს წევრი, არასამთავრობო ორგანიზაცია „სამოქალაქო განვითარების ინსტიტუტის“ გამგეობის თავმჯდომარე და ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სოციალური და პოლიტიკური მეცნიერებების ფაკულტეტის საკონკურსო კომისიის წევრი. 2004 - 2006 წლებში, ია ანთაძე მუშაობდა საქართველოს სახალხო დამცველის ოფისში, ინფორმაციისა და განათლების დეპარტამენტის უფროსის მოადგილედ და სამოქალაქო განათლების ჯგუფის ხელმძღვანელად. ამავე პერიოდში კითხულობდა „პოლიტიკური ჟურნალისტიკის“ სპეცკურსს თსუ-ს ჟურნალისტიკის ფაკულტეტზე და „ჟურნალისტიკის საფუძვლებს“ თეატრისა და კინოს სახელმწიფო უნივერსიტეტში.

ასევე გახლდათ განათლების სამინისტროსთან არსებული შეფასების ერთიანი ეროვნული ცენტრის სააპელაციო საბჭოს წევრი და ქალაქ თბილისის მერიის მრჩეველთა საბჭოს წევრი. 2004 წლამდე, სხვადასხვა დროს ქალბატონი ია იყო გაზეთ „კავკასიონის“ საპარლამენტო კორესპონდენტი და მთავარი რედაქტორის მოადგილე, ჟურნალ „არილის“ სარედაქციო საბჭოს წევრი, ფონდ „IREX“-ის, „ევრაზიისა“ და „ჰორიზონტის“ მრჩეველთა საბჭოს წევრი, ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი, „ვეფხისტყაოსნის“ აკადემიური ტექსტის დამდგენი კომისიის წევრი.

2007 წლიდან დღემდე, ია ანთაძე არის მმართველი პროექტებისა „ქართული მედია და მოქალაქეთა ინფორმირებული არჩევანი“ და „თბილისის ახალგაზრდული საგანმანათლებლო კლუბი და სტუდენტური კლუბი“.

რადგან მნიშვნელოვნად ვთვლით საზოგადოებრივი მაუწყებლის მომავალი დირექტორის საკითხს, გთავაზობთ ინტერვიუს ია ანთაძესთან.

ქალბატონმა იამ კითხვებზე პასუხები წერილობით მოგვაწოდა.

რა ამოცანები დგას საზოგადოებრივი მაუწყებლის წინაშე და როგორ ასრულებდა თავის ფუნქციებს ის დღემდე? თუ ვერ ასრულებს ამ ფუნქციებს, რატომ?

თავიდანვე ვიტყვი, რომ დღეს ვისაუბრებ მხოლოდ ზოგადი პრინციპებისა და ხედვების შესახებ, მაგრამ არა - დეტალებზე. თქვენ მეკითხებით, რა ამოცანები დგას საზოგადოებრივი მაუწყებლის წინაშე? პასუხს ამ კითხვაზე ვიპოვით საზოგადოებრივი მაუწყებლის ვებგვერდის პირველსავე გვერდზე, იქ, სადაც ჩამოწერილია ღირებულებები: დამოუკიდებლობა, მიუკერძოებლობა, კეთილსინდისიერება. გამოდის, საზოგადოებრივი მაუწყებლის წინაშე დგას ამოცანა, გააცოცხლოს ის ღირებულებები, რომლებიც დღეს მხოლოდ უსიცოცხლო ჩანაწერია და ამ ღირებულებებს დააფუძნოს მთელი საქმიანობა. როგორ ასრულებდა თავის ფუნქციებს ეს ტელევიზია დღემდე? თუ საზოგადოებრივი მაუწყებლის ფუნქციაა, იყოს საზოგადოებისთვის საჭირო და სანდო ტელევიზია, ის თავის ფუნქციებს, სამწუხაროდ, ვერ ასრულებდა. ამის დასტურია ამ ტელევიზიის მუდმივად დაბალი რეიტინგი. უფრო სისტემური ანალიზი და დამაჯერებელი პასუხი კი შეგიძლიათ იხილოთ კვლევაში, რომელიც საქართველოსა და სომხეთში ევროკომისიის წარმომადგენლობის მხარდაჭერით ჩატარდა გასული წლის გაზაფხულზე. თუ დავსვამთ კითხვას - რატომ ვერ ასრულებს საზოგადოებრივი მაუწყებელი თავის ფუნქციას, მოკლე პასუხი ასეთი იქნება: სწორედ იმიტომ, რომ ამ ტელევიზიის საქმიანობაში ვერ გაცოცხლდა ის, რაც მის მიერვე ძალიან სწორად იყო დეკლარირებული.

მნიშვნელობისა და აქტუალურობის მიხედვით, იქნებ ჩამოვთვალოთ ის პრობლემები, რაც საზოგადოებრივ მაუწყებელს აქვს. როგორ ხედავთ თქვენ ამ პრობლემების გადაჭრის გზებს?

ვფიქრობ, მაუწყებლის უპირველესი პრობლემა პოლიტიკური გავლენებია, რაც ართმევს მას დამოუკიდებლობას და, შესაბამისად, საზოგადოების ნდობას უკარგავს. მაგალითად, 5 იანვრის საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ, როდესაც ბევრ ადამიანს სჭირდებოდა, მოესმინა არჩევნებში ჩართული მხარეების კომენტარები თუ შეფასებები, საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა ერთი კვირით დახურა თოქ-შოუ „დღის კომენტარი“. შედეგად, საზოგადოებამ მთელი კვირის განმავლობაში ვერ მიიღო პასუხები არჩევნებთან დაკავშირებულ უაღრესად აქტუალურ შეკითხვებზე. ასეთი ფაქტები, რომლებიც მხოლოდ პოლიტიკური გავლენებით შეიძლება აიხსნას, საქართველოს საზოგადოებას ნდობას უკარგავს საზოგადოებრივი მაუწყებლის მიმართ. ასე რომ, ვფიქრობ, რეალური დამოუკიდებლობა საზოგადოებრივი ტელევიზიის უმთავრესი პრობლემაა, ყველა დანარჩენი პრობლემა კი - ცუდი მენეჯმენტის, უსიცოცხლობის, ცივი ურთიერთობების, უსამართლობის განცდის და სხვა - ხილული თუ უხილავი ძაფებით ამ მთავარზეა მიბმული. რაც შეეხება პასუხს შეკითხვაზე, თუ როგორ ვხედავ ამ პრობლემის გადაჭრის გზებს. ვფიქრობ, ახლა შესანიშნავი მომენტია საზოგადოებრივი მაუწყებლობის რეალური ფუნქციის განსახორციელებლად, რადგან დღეს პოლიტიკოსები - მათ შორის, ხელისუფლებაშიც და ოპოზიციაშიც - იძულებულნი არიან, გაითვალისწინონ ხალხის, საზოგადოების ინტერესები. თუ მოხერხდა ისეთი სამეურვეო საბჭოს ჩამოყალიბება და ისეთი გენერალური დირექტორის არჩევა, რომლებსაც საზოგადოება ენდობა, მათ არ გაუჭირდებათ, სწორედ საზოგადოებაზე დაყრდნობით და მისი მხარდაჭერით, ტელევიზიას რეალურად მოუპოვონ დამოუკიდებლობა. ძალიან ფართო კონსენსუსი და მაღალი ხარისხის ნდობა - ეს ის ფაქტორებია, რომლებიც, ჩემი აზრით, ახალ ხელმძღვანელობას ძირითადი პრობლემის გადაჭრას შეაძლებინებს.

როგორია თქვენი ხედვა და მიზნები, როგორი უნდა იყოს ეს ტელევიზია? უფრო რომ დავკონკრეტდეთ, რა მიმართულებები, პროგრამები და ტენდენციები იქნება პრიორიტეტული იმ შემთხვევაში, თუ თქვენ გახდებით დირექტორი?

მარტივად თუ ვიტყვით, ტელევიზია უნდა იყოს ისეთი, რომ როდესაც მაყურებლის პულტი ამ არხზე მოხვდება, ის უნდა შეჩერდეს - სხვა არხზე არ უნდა გადაირთოს. ამ მიზნის მიღწევა ძალიან რთულია, რადგან გულისხმობს, რომ ტელევიზია უნდა იყოს მართალი, ენერგიული და საინტერესო. მისი მთავარი პრინციპი უნდა იყოს მოვლენების ადეკვატურად ასახვა და ღირებულებების დანერგვაზე დაუღალავი ზრუნვა. კონკრეტული პროგრამების შესახებ ახლა ვერ ვისაუბრებ. ცხადია, ბევრს ვფიქრობ ამ მიმართულებით, მაგრამ ცალკეულ გადაცემაზე საუბარი, უბრალოდ, არაკორექტულად მიმაჩნია. მხოლოდ ორ რამეს ვიტყვი: ტელევიზია უნდა იყოს განსჯითი, განმარტებითი სულისკვეთების და, დროის თვალსაზრისით, უპირველესი პრიორიტეტი უნდა იყოს საინფორმაციო პოლიტიკა. იმისათვის, რომ ჩვენ მივიღოთ თვისებრივად ახალი საინფორმაციო პროგრამა, გვჭირდება თავისუფლება, სისწრაფე და სიზუსტე. პარალელურად, გვჭირდება მუდმივი სწავლა, მუდმივი განახლება და ეს პროცესი არ დასრულდება არასდროს, თუკი და სანამ საზოგადოებრივ მაუწყებელს მე ვუხელმძღვანელებ. მთავარი პრინციპი უნდა იყოს და იქნება საზოგადოების რაც შეიძლება მეტი ჩართულობა და მეტი მონაწილეობა. ჩვენ დაგვჭირდება თითოეული მოქალაქის თანადგომა არა მხოლოდ იმისათვის, რომ ვიყოთ თავისუფლები, არამედ იმისთვისაც, რომ ნებისმიერი შეცდომა რაც შეიძლება სწრაფად გამოვასწოროთ.

რა თვისებები და უნარები უნდა ჰქონდეს ამ არხის დირექტორს იმისათვის, რომ მიაღწიოს ამ მიზნებს? მიგაჩნიათ თუ არა, რომ ის ფაქტი, რომ თქვენ არ გაქვთ სატელევიზიო გამოცდილება, პრობლემატურია და ხელს შეგიშლით დასახული მიზნების განხორციელებაში? აქვე, მნიშვნელოვანია თუ არა, ტელევიზიის დირექტორი იყოს კარგი მენეჯერი? თუ ასეა, გაქვთ თუ არა მენეჯერული გამოცდილება? შეძლებთ თუ არა, ააწყოთ ეფექტური სტრუქტურა და მართოთ ის?

ძალიან ადვილია იმ თვისებების და უნარების ჩამოთვლა, რომლებიც უნდა ჰქონდეს საზოგადოებრივი მაუწყებლის დირექტორს: უნდა იყოს კეთილსინდისიერი, პრინციპული, სამართლიანი, კარგი მენეჯერი, ტელევიზიის კარგი მცოდნე და ასე შემდეგ... მე ამ თვისებებს ჩემი მხრიდან დავამატებდი განათლებას და ჰუმანიზმს. კიდევ, მიმაჩნია, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლობის დირექტორი თავის ქვეყანას, თავის ხალხს უნდა იცნობდეს. ცხადია, მკითხველი სწორად გაგვიგებს - ჩვენ ახლა ვსაუბრობთ არა რომელიმე კონკრეტულ ადამიანზე, არამედ, იმ თვისებებზე, რომლებიც ნებისმიერ დირექტორს მიზნის მისაღწევად დასჭირდება. რაც შეეხება სატელევიზიო გამოცდილებას. ჯერ კიდევ იმ დროიდან მოყოლებული, როდესაც პირველი არხი სახელმწიფო ტელევიზია იყო და დღემდე - მას ჰყოლია კარგი სატელევიზიო გამოცდილების მქონე დირექტორიც და ისეთიც, რომელსაც ასეთი გამოცდილება არ ჰქონდა. მაგრამ საზოგადოებრივ ტელევიზიას თავისი ჭეშმარიტი ფუნქციის შესრულება ჯერ არ დაუწყია. სატელევიზიო გამოცდილების ქონა-არქონა არ არის ის კრიტერიუმი, რომელიც დღეს ამ ტელევიზიის მთავარი პრობლემის გადაჭრას განაპირობებს. ასე რომ, თუ მიზანი საზოგადოებისთვის სანდო, საჭირო და საინტერესო ტელევიზიის შექმნაა, სატელევიზიო გამოცდილება ძალიან სასურველია, მაგრამ გადამწყვეტი ფაქტორი - განსაკუთრებით, დღევანდელ ეტაპზე - მგონი, არ უნდა იყოს. რაც შეეხება მენეჯერს. როდესაც დავთანხმდი, რომ ჩემი კანდიდატურა განხილული ყოფილიყო გენერალური დირექტორის პოსტზე, ვითვალისწინებდი, რომ ეს კომერციული და მოგებაზე ორიენტირებული ტელევიზია არ არის. მე ვფიქრობ, გენერალურმა დირექტორმა უნდა შექმნას ჰარმონიული გარემო, რომელიც სხვადასხვა დარგისა და სფეროს პროფესიონალებს საშუალებას მისცემს, საკუთარი შესაძლებლობები მაქსიმალურად გამოავლინონ. ბოლო წლების განმავლობაში რამდენიმე სერიოზული პროექტის დირექტორი ვიყავი და, იმედი მაქვს, ის ადამიანები, რომლებიც ჩემთან ერთად მუშაობდნენ და დღემდე მუშაობენ ამ პროექტებში, კმაყოფილნი არიან იმ გარემოთი, რომელიც ჩვენ ერთად შევქმენით. თითოეული ადამიანის მიმართ ყურადღება და თანადგომა ის პრინციპია, რომელზეც მე ვაგებ ურთიერთობებს სამსახურშიც და მის გარეთაც. რაც შეეხება ორგანიზაციული სტრუქტურის აწყობას, ამასაც, სხვა ბევრ საქმესთან ერთად, პროფესიონალები გააკეთებენ. მე ვიქნები თუ ვინმე სხვა - დღეს იმდენად წარმატებული პოლიტიკური მომენტია საზოგადოებრივი მაუწყებლობის ხალხისთვის დასაბრუნებლად, რომ ამ მისიის შესრულების იდეა, დარწმუნებული ვარ, ტელევიზიის ყველა თანამშრომელს უაღრესად დადებითი მუხტით და ენერგიით აავსებს. ოღონდ, კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, მთავარი გამოწვევების დასაძლევად აუცილებელია, რომ ტელევიზიის ახალი დირექტორიც და სამეურვეო საბჭოც საზოგადოების და პოლიტიკური ძალების მხრიდან რაც შეიძლება მაღალი ნდობით სარგებლობდნენ და ნებისმიერ ამოცანას ამ ნდობაზე დაყრდნობით უმკლავდებოდნენ.

როგორ ფიქრობთ, რა იქნება ამ პოსტზე თქვენი ყველაზე დიდი გამოწვევა?

ყველაზე დიდი გამოწვევა სწორედ ის არის, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებელი ერთხელ და სამუდამოდ გახდეს დამოუკიდებელი და მის მუშაობაში გარედან ვერავინ ერეოდეს. ვიცი, რომ დღეს ეს არარეალურ ამოცანად გამოიყურება იმ ადამიანებისთვის, რომლებიც ამ თუ სხვა ტელევიზიაში მუშაობენ. მაგრამ ჩემთვის სწორედ ის არის გაუგებარი, როგორ შეიძლება, რომ ჟურნალისტი არ იყოს თავისუფალი თავის საქმიანობაში; როგორ შეიძლება, მას ურეკავდნენ და რაღაცას ჰკარნახობდნენ. და საერთოდ, ერთი რამის რწმენა მაქვს, ჩემი პირადი გამოცდილებიდან გამომდინარე: როდესაც ადამიანი სწორად იქცევა, ძალიან ძნელია, მას ვინმემ მოსთხოვოს, გინდა თუ არა, არასწორად მოიქეციო. ნამდვილად დარწმუნებული ვარ, „სწორად მოქცევის“ რეჟიმზე თუ გადავალთ, ტელევიზიაში მომუშავე ჟურნალისტები სრულად გამოავლენენ საკუთარ რესურსს. საქართველოში ნამდვილად არის საკმარისი პროფესიონალიზმი იმისათვის, რომ ადამიანებს უხაროდეთ ამ არხის ჩართვა და ყურება.

როგორ ფიქრობთ, რატომ აქვს დღეს საზოგადოებრივი მაუწყებლის საინფორმაციო გამოშვებებს დაბალი რეიტინგი? როგორ წარმოგიდგენიათ, როგორ უნდა გაკეთდეს მაღალ პროფესიულ სტანდარტებზე დაყრდნობილი რეიტინგული საინფორმაციო გამოშვება?

ვფიქრობ, „მოამბის“ დაბალი რეიტინგი იმით არის განპირობებული, რომ ეს საინფორმაციო პროგრამა ადეკვატურად არ და ვერ გადმოსცემდა ქვეყანაში განვითარებულ მოვლენებს. მედიამ სკანდალი ხელოვნურად არ უნდა შექმნას, მაგრამ როდესაც ის რეალურად არსებობს, არც უნდა დამალოს. საზოგადოებრივი არხის საინფორმაციო პროგრამა შედგება გრძელი და დუნე სიუჟეტებისგან, რომლებშიც არ არის მუხტი მაყურებლის მისაზიდად. არადა, ტელემაყურებელი ყოველთვის გრძნობს, როგორ იქმნება საინფორმაციო პროგრამა - მოვალეობის მოხდის მიზნით თუ საკუთარი საქმის სიყვარულით. პროფესიულ სტანდარტებზე დაფუძნებული, რეიტინგული საინფორმაციო გამოშვება გვექნება მაშინ, როდესაც მაუწყებელი ბოლომდე პასუხისმგებლობით მოეკიდება საკუთარ მისიას და მაქსიმალურად ზუსტ და კეთილსინდისიერ ინფორმაციას მიაწვდის მაყურებელს. კიდევ ვიტყვი, რეიტინგული საინფორმაციო პროგრამის მოსამზადებლად საჭიროა თავისუფლება, სისწრაფე, სიზუსტე და მუდმივი განვითარება. საჭიროა მეტი ენერგია, ენერგიის წყარო კი ის სულისკვეთებაა, რომ ჩვენ ვემსახურებით საზოგადოებას და რომ ეს არის უდიდესი პატივი ჩვენთვის.

თვლით თუ არა, რომ მოგიწევთ გავლენების წინააღმდეგ ბრძოლა? როგორ აპირებთ სარედაქციო დამოუკიდებლობის უზრუნველყოფას?

კანონი მაუწყებლობის შესახებ სრულად იცავს საზოგადოებრივ მაუწყებელს გავლენებისგან. ესე იგი, დირექტორის და ყველა თანამშრომლის მოვალეობაა, აღასრულოს კანონი. სრულებით არ ვაპირებ გავლენებთან ბრძოლას, ვაპირებ კანონის აღსრულებას. საერთოდ, გავლენის პრობლემა მაშინ ჩნდება, როდესაც ადამიანი რაღაც მატერიალურზეა მიბმული და მისი დაკარგვის ეშინია, მაგალითად, დირექტორობის. თუ სამეურვეო საბჭო მე ამირჩევს საზოგადოებრივი მაუწყებლის დირექტორად, ეს ნიშნავს, რომ მე მექნება ნდობა და არა მხოლოდ 9 ადამიანის ნდობა, არამედ, გაცილებით მეტის - მათ შორის, ხელისუფლების და ოპოზიციის მხრიდან. ეს ნდობა ჩემთვის არის თვითკმარი ღირებულება. ამის მეტი არაფერი მჭირდება. აქედან გამომდინარე, ერთადერთი, რისი პირობაც ახლავე შემიძლია მივცე საზოგადოებას, ისაა, რომ თუ მე ვიქნები საზოგადოებრივი მაუწყებლის დირექტორი, გავლენების თემა შინაარსისგან სრულად დაიცლება. გულწრფელად ვამბობ, რომ მხოლოდ ნდობის დაკარგვის მეშინია და სწორედ ამიტომ არ მეშინია დირექტორობის დაკარგვის და, ესე იგი, არც გავლენების. ერთ ამბავს გიამბობთ: მართალია, იქ დირექტორი არ ვყოფილვარ, მაგრამ მქონია შემთხვევა, როდესაც 2000 ლარიანი სამსახურიდან 200 ლარიან სა მსახურში წავსულვარ სწორედ იმის გამო, რომ საკუთარი ღირსებისთვის ჩრდილი არ მიმეყენებინა. და, სხვათა შორის, არჩევანის წინაშეც არ დამიყენებია საკუთარი თავი, ასე მოვქცეულიყავი თუ სხვაგვარად.

როგორ გესმით ცნება „ხალხის ტელევიზია“? რას ნიშნავს ეს თქვენთვის?

ხალხის ტელევიზია ნიშნავს იმ ტელევიზიას, რომლის დამფუძნებელი, რომლის მფლობელი არის ხალხი, საქართველოს თითოეული მოქალაქე; ტელევიზია, რომელიც ხალხის ჯიბიდან ფინანსდება და რომლის ყველაზე მაღალი მოტივია, ემსახუროს ხალხის ინტერესებს. ეს ინტერესია, რომ საზოგადოება იყოს სწორად ინფორმირებული, იყოს ჩართული ამ ტელევიზიის ცხოვრებაში და მიიღოს მაღალი ხარისხის პროდუქცია. ამის საპირისპიროდ არსებობს კერძო ტელევიზია, რომელიც, გინდა თუ არა, გამოხატავს კერძო ინტერესს, რომელიც, რაღაც შემთხვევაში, შესაძლოა, საზოგადოების ძალიან მაღალ ინტერესებს თანხვდებოდეს, მაგრამ შეიძლება - არც თანხვდებოდეს. ეს ეტაპები ჩვენმა კერძო ტელევიზიებმა უკვე გაიარეს. პირადად ჩემთვის „ხალხის ტელევიზია“ ნიშნავს უდიდეს, სრულიად განსაკუთრებულ პასუხისმგებლობას იმ ადამიანების მხრიდან, ვინც ამ ტელევიზიაში მუშაობს - იმ ადამიანების მიმართ, ვინც ამ ტელევიზიას თავისი არცთუ მდიდარი ჯიბიდან აფინანსებს.

როგორ ფიქრობთ, რა მოლოდინი აქვს თქვენგან ოპოზიციურ პარტიებსა და ოპოზიურად განწყობილ საზოგადოებას? ხელისუფლებას? კრიტიკულად განწყობილ მაყურებელს?

ალბათ, უნდა ვისაუბროთ იმის შესახებ, თუ რას ელოდებიან არა ჩემგან, არამედ - ზოგადად, დირექტორისგან. უფრო კორექტულია, ვთქვათ, რა მოლოდინის გამო დასთანხმდნენ პოლიტიკური ძალები ცვლილებებს საზოგადოებრივ მაუწყებელში. აქამდე ეს ტელევიზია არ იყო ობიექტური. რამდენადაც ცვლილებების განხორციელება რეალური პროცესია, იმდენადვე არსებობს მოლოდინი, რომ ტელევიზია იმუშავებს კეთილსინდისიერად და არც ერთი პოლიტიკური მხარისკენ არ გადაიხრება. ეს დროის მოთხოვნაა. საზოგადოებრივი მაუწყებელი, რომელიც თავის არსებით ფუნქციას წარმატებით ასრულებს, ფაქტობრივად, ტონს სხვა ტელევიზიებსაც აძლევს. ალბათ, ამასაც გულისხმობს ცვლილებების მოლოდინი. რას ელოდება კრიტიკულად განწყობილი მაყურებელი? ვფიქრობ, იმავეს. ერთი ადამიანი შეიძლება უფრო ოპტიმისტურად უყურებდეს საზოგადოებრივი მაუწყებლის მომავალს, მეორე - უფრო მეტი ეჭვით. პირადად ჩემთვის ორივეს განწყობა მნიშვნელოვანია და ნამდვილად გამიჭირდება გითხრათ, რომლის - უფრო მეტად. კიდევ ერთ ამბავს გიამბობთ: თბილისის ფორუმში მის ერთ-ერთ მონაწილეს დაუწერია ჩემზე, რომ მე ზემოდან ვუყურებ ჩემს კოლეგებს და რომ იმაზე ჭკვიანი მინდა გამოვჩნდე, ვიდრე სინამდვილეში ვარ. ამ დღეებში ბევრი თბილი და იმედიანი სიტყვა მოვისმინე ჩემს მიმართ და ყველასი ძალიან მადლობელი ვარ; მაგრამ არავის სიტყვებზე იმის მეათედიც არ მიფიქრია, რამდენიც იმ უცხო ადამიანის სიტყვებზე ვიფიქრე: სად დავუშვი შეცდომა, რა ვთქვი, ან რა გავაკეთე ისეთი, რომ ამ ადამიანზე ასეთი - ჩემთვის სრულიად მოულოდნელი - შთაბეჭდილება დავტოვე. ამიტომ, გულწრფელად მადლობელი ვარ ყველასი, ვინც მეტი ფიქრისკენ, მეტი ჯაფისკენ და ნაკლები შეცდომის დაშვებისკენ მიბიძგებს.

მიგაჩნიათ თუ არა, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებელი საზოგადოების დაკვეთას უნდა ასრულებდეს? თუ ასეა, საზოგადოება არ არის ერთგვაროვანი, ამიტომ როგორ ეცდება საზოგადოებრივი მაუწყებელი დაიცვას „წარმომადგენლობითი პლურალიზმის“ პრინციპი და სხვადასხვა ინტერესთა ჯგუფი თანაბრად წარმოაჩინოს?

დიახ, რა თქმა უნდა, მიმაჩნია, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებელი საზოგადოებისთვის უნდა არსებობდეს. საზოგადოებამ რაც შეიძლება მეტი უნდა იცოდეს საკუთარი თავის შესახებ და მაუწყებელმა უნდა მოძებნოს სანდო მექანიზმები იმისათვის, რომ მუდმივად უსმენდეს საზოგადოების მაჯისცემას. მრავალფეროვნება ჩვენი სიმდიდრეა, ერთ-ერთი ყველაზე ღირებული განძია. არ მგონია, შემთხვევითი ყოფილიყო, რომ შოთა რუსთაველი „ვეფხისტყაოსნის“ პირველსავე სტროფში ამგვარად ახასიათებს სამყაროს შემოქმედს: „ჩვენ კაცთა, მოგვცა ქვეყანა, გვაქვს უთვალავი ფერითა“. არაერთგვაროვნების წარმოჩენა საზოგადოების მთავარი ინტერესიც არის და ერთიანობის საფუძველიც. ხალხის ტელევიზიის მიზანია, მთელ ქვეყანას დაანახოს საკუთარი თავი - ისეთი, როგორიც ის არის, თავისი ბუნებრივი მრავალფეროვნებით. ხელოვნურობა ამ შემთხვევაში, ისევე, როგორც ყველა სხვა შემთხვევაში, ძალიან საშიშია. თუმცა, აქვე უნდა ვთქვა, რომ ყველაფერი ერთბაშად ვერ გაკეთდება. დროის მხრივ მთავარი პრიორიტეტია საინფორმაციო პროგრამები, სხვა გადაცემები კი ასეთივე პრიორიტეტულია ხარისხის კუთხით, მაგრამ დროში - ეტაპობრივად უნდა განხორციელდეს.

არსებული ადამიანური რესურსებით, შეძლებთ დასახული ამოცანების შესრულებას? თუ აპირებთ საკადრო ცვლილებების განხორციელებას, ვინ იქნებიან თქვენს ახალ გუნდში?

დიდი იმედი მაქვს, რომ ის ადამიანები, რომლებიც დღეს საზოგადოებრივ მაუწყებელში საქმიანობენ, ახალ პირობებში მაქსიმალურად გამოავლენენ საკუთარ შესაძლებლობებს და ძალიანაც კონკურენტუნარიანები იქნებიან. ე.წ. „კადრების“ საკითხი ჩემთვის მეტად ფაქიზია. თითოეული ადამიანი საკუთარ თავში ატარებს თავის ბედს, თავის ღირსებას, თავის პრობლემებს, თავის დამოკიდებულებას საქმის მიმართ. ეს ჩემთვის ხელშეუვალი ღირებულებებია. ჩემი წინასწარი განწყობა ისეთია, რომ ცხადია, ცვლილებები თუ გადაადგილებები იქნება, მაგრამ - მინიმალური. მეტს ახლა ვერაფერს გეტყვით.

სხვა ტელევიზიებისაგან განსხვავებით, საზოგადოებრივი მაუწყებელი, როგორც ბრენდი, არ არსებობს. როგორ ფიქრობთ, როგორ უნდა შეიქმნას ეს ბრენდი და როგორ იმართოს ის? ანუ, გარდა ჟურნალისტური ამოცანებისა, ტელევიზიის დირექტორის წინაშე დგას ბიზნესამოცანებიც და ტელევიზიაც ისევე უნდა იმართოს, როგორც ნებისმიერი ბიზნესი. გაქვთ თუ არა წარმოდგენილი, რა ბიზნესამოცანები დგას საზოგადოებრივი მაუწყებლის დირექტორის წინაშე?

პასუხს კითხვის მეორე ნაწილიდან დავიწყებ. საზოგადოებრივი მაუწყებელი არ არის ჩვეულებრივი ბიზნესორგანიზაცია, რომელიც ორიენტირებულია მოგებაზე. საზოგადოებრივი მაუწყებლისთვის ფულს იხდიან საქართველოს მოქალაქეები და ამ ტელევიზიას სახსრების ძებნისგან სწორედ იმიტომ ათავისუფლებენ, რომ მან გარანტირებულად შეასრულოს თავისი საზოგადოებრივი ამოცანები. ამიტომ, როგორც მე ვხედავ, საზოგადოებრივი მაუწყებლის მთავარი ბიზნესგამოწვევაა, არსებული ფინანსები განკარგოს ეფექტიანად, სამართლიანად, მოამზადოს ხარისხიანი პროდუქცია და მუდმივად იყოს მიმართული განვითარებისკენ. მოდით, ვთქვათ, რომ ის მრავალი მილიონი, რომელსაც საზოგადოება იხდის საზოგადოებრივი მაუწყებლისთვის, ჯერჯერობით, ავანსად გადახდილი ფულია. შესაბამისად, ტელევიზიის ბიზნესამოცანაა, ხალხს გაუჩნდეს განცდა, რომ მის მიერ ამ საქმისთვის გაღებული ფულის სანაცვლოდ, შესაბამის პროდუქციას იბრუნებს. რამდენადაც მაუწყებლობის ფინანსებია გარანტირებული, ზუსტად იმდენადვე გარანტირებული უნდა იყოს საზოგადოება, რომ მისგან სწორ, სანდო და ღირებულ ინფორმაციას მიიღებს. სინამდვილეში, ეს არის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბიზნესამოცანა, რომელიც სრულად თანხვდება პროფესიულ, პოლიტიკურ და ზნეობრივ გამოწვევებს.

რაც შეეხება ბრენდს. ჩემი ხედვით, ეს ტელევიზია ყველაზე ძველი, ყველაზე ცნობილი და ღირებული ბრენდია ქართულ ტელებაზარზე. მრავალი ათწლეულის განმავლობაში, სწორედ ეს ტელევიზია იყო საქართველოს კულტურული და სულიერი ცხოვრების ერთ-ერთი მთავარი კერა. ეს ის ტელევიზიაა, რომელსაც ადამიანები ხის ტელევიზორებში უყურებდნენ მაშინ, როცა ჩვენ ჯერ კიდევ დაბადებული არ ვიყავით. ეს არის ტელევიზია, რომელიც ინახავს უნიკალურ არქივს, ოქროს ფონდს. ეს არის ტელევიზია, რომლის დერეფნებში და ოთახებში სრულიად არაჩვეულებრივი ადამიანები დადიოდნენ. ამ ტელევიზიასთან არის დაკავშირებული ქართული ინტერესების, ქართული ღირებულებების მოვლა-პატრონობა საბჭოთა ეპოქაში. ბოლოს და ბოლოს, ცისფერი ეკრანი საქართველოში სწორედ ამ ტელევიზიამ არ შემოიტანა? გახსოვთ „ყელსაბამი ლალისფერის“ ჰანგი? ან ძველი სატელევიზიო ანძა? ეს არის ნამდვილი ბრენდი, რომელიც დროთა დინებაში ჩაიძირა, რადგან, მრავალი მიზეზის გამო, დროის გამოწვევებს ვერ უპასუხა. თავისი იურიდიული ფორმით, საზოგადოებრივი მაუწყებელი დღეს სრულიად საქართველოს ტელევიზიაა და პირადად ჩემთვის უმთავრესი გამოწვევაა, ხვალ მაუწყებელი შინაარსობრივადაც ჩამოყალიბდეს საქართველოს ტელევიზიად. ჩემი ღრმა რწმენით, სწორედ დღევანდელი მაუწყებელი იყო და მომავალშიც იქნება საქართველოს ტელევიზია. ეს არის ბრენდი, რომელიც მიძინებულია დროთა მდინარებაში და სწორედ ახლა არის მომენტი, როდესაც მან უნდა შეიძინოს ახალი სიცოცხლე და ახალი ღირსება. ჩემთვის უდიდეს პატივად მიმაჩნია, თუკი საშუალება მომეცემა, მეც მივიღო მონაწილეობა ამ მართლაც ისტორიულ საქმეში.

(ბერლინარე - 2008)

ავტორი: გიორგი გვახარია
ფოტო: გიორგი ნადირაძე

აირია არა მარტო ფასეულობები, აირია ჟანრები. აირია ავტორიტეტები.

ბერლინის 58-ე საერთაშორისო კინოფესტივალზე მადონა (რომელიც მოლოდინის მიუხედავად, ბერლინში ჩვილების გარეშე ჩამობრძანდა) ბევრად უფრო მნიშვნელოვანი ფიგურა იყო, ვიდრე თანამედროვე კინოს ცოცხალი კლასიკოსი, 78 წლის იაპონელი რეჟისორი, იოძი იამადა, ბრიტანელი მაიკლ ლი და თვით პოლ ტომას ანდერსონი, რომლის ახალ ფილმს -„ნავთობი“ ზოგიერთი კრიტიკოსი „მოქალაქე კეინსაც“ კი ადარებს.

მადონამ, განსაკუთრებით, იოძი იამადა დააზარალა. დილით, როცა საფესტივალო დარბაზში უჩვენებდნენ იაპონელი კლასიკოსის საკონკურსო ფილმს „დედაჩვენი“, პრესისთვის მადონას პირველი ფილმის დამატებითი სეანსი გაიმართა.

იმ იმედით, რომ მადონას სურათს „ჭუჭყი და სიბრძნე“ საღამოს ვნახავდით, ესთეტიკური და „სუფთა“ კინოს მოყვარულებმა იამადა ვარჩიეთ. შუადღეზე მადონას კიდევ ერთხელ გამოვუცხადეთ პროტესტი - მის პრესკონფერენციაზე დასწრებას სომხური წარმოშობის ფრანგი რეჟისორის, რობერ გედიგიანის „ლედი ჯეინს“ მივანიჭეთ უპირატესობა. ამბობენ, რომ „ბერლინალეს“ საპრესკონფერენციო დარბაზი იმ დღეს ნამდვილ ბრძოლის ველს დაემსგავსა - „ცოცხალი მადონას“ სანახავად ჟურნალისტები ჯერ ხელს კრავდნენ ერთმანეთს, მერე კი პირდაპირ დარტყმაზე გადავიდნენ. მათი აგრესია, როგორც ჩანს, თავად რეჟისორის ამპლუაში მოვლენილ „პოპ-დივასაც“ გადაედო. გერმანელი ჟურნალისტის კითხვას: „თქვენ სექსუალური რევოლუციის სიმბოლო იყავით, ახლა რაღას აპირებთ?“, მადონამ ასე უპასუხა: „ცოლი გყავთ? ჯერ ცოლი შეირთეთ და მერე ვნახოთ, ისევ თუ შეგაწუხებთ სექსუალური პრობლემები“.

ამ დროს ესთეტიკური და „სუფთა“ კინოს მოყვარულები დარბაზში ვისხედით და გედიგიანის მოსაწყენ ფილმზე ვამთქნარებდით. დარბაზი ნახევრად ცარიელი იყო.

არადა, წლევანადელ „ბერლინალეზე“ ფესტივალის დირექტორმა, დიტერ კოსლიკმა ყველაფერი გააკეთა, რათა მაყურებელს აქ ერთი წამითაც არ მოწყენოდა; კოსლიკი თითქმის ერთი წელი ეხვეწებოდა მარტინ სკორსეზეს, სწორედ ბერლინში მოეწყო თავისი ახალი ფილმის, „დაე იყოს სინათლეს“ პრემიერა. „როლინგები“ ჩამოიყვანა და განაცხადა, რომ წლევანდელი „ბერლინალეს“ მთავარი თემა მუსიკისა და კინოს ერთიანობა იქნებოდა.

სკორსეზეს სურათის პრემიერის შემდეგ ბერლინში ხმა დაირხა, მადონა შეიძლება არ ჩამოვიდეს, ბავშვი გაუხდა ავადო. თუმცა, იმავე დღეს გავრცელდა სხვა ინფორმაციაც - მადონა უკმაყოფილოა, მისი ახალი სურა თი არა ოფიციალურ პროგრამაში, არამედ „პანორამაში“ რომ ჩართესო. ამ ყველაფერს დაემატა „ა“ კლასის საერთაშორისო კინოფესტივალისთვის სრულიად უცხო სკანდალი - ფესტივალის დაწყების დღეს ჟიურის ორმა წევრმა უარი განაცხადა ბერლინში ჩამოსვლაზე (ფრანგმა მსახიობმა, სანდრინ ბონერმა თავისი გადაწყვეტილება „ოჯახური პირობებით“ ახსნა); ნათელი გახდა, რომ ჟიურის შემცირებული შემადგენლობა ვეღარ გაუწევდა წინააღმდეგობას მის თავმჯდომარეს, ბერძნული წამოშობის ფრანგ რეჟისორს კოსტა-გავრასს და 58-ე „ბერლინალეზე“ გაიმარჯვებდა პოლიტიკურად მწვავე კინო - ისეთი, თავად კოსტა-გავრასს რომ უყვარს - კვაზიდოკუმენტური, პრინციპულად „ანტიესთეტური“ და პრინციპულად „ჭუჭყიანი“ გამოსახულებით.

ასეც მოხდა. „ოქროს დათვი“ - ბრაზილიურ ფილმს „ელიტური რაზმი“, იმაზე, თუ რაოდენ სასტიკია პოლიცია ბრაზილიაში და როგორაა ჩართული ნარკომაფიაში; „ვერცხლის დათვი“ - ამერიკელ დოკუმენტალისტს, ეროლ მორისს ფილმისთვის „სტანდარტული პროცედურები“, იმაზე, თუ როგორ აწამებენ ტყვეებს ამერიკელი ჯარისკაცები ერაყში - ერთი ჩვეულებრივი სატელევიზიო გადაცემა, რომელიც ახალს არაფერს გვეუბნება. უბრალოდ, გვახსენებს, რაოდენ არაადამიანურია ჯორჯ ბუშის „რეჟიმი“. დაჯილდოების საზეიმო ცერემონიალზე კოსტა-გავრასმა მრავალმნიშვნელოვნად იხუმრა, „ოქროს დათვის“ მთავარი ლაურეატი „ბერლინალეს“ გენერალური დირექტორი, დიტერ კოსლიკიაო. როგორც ჩანს, იმიტომ, რომ კოსლიკმა ვერ, ან არ გაუწია წინააღმდეგობა ჟიურის გადაწყვეტილებას. პუბლიკის გამხიარულებისთვის კი „ბერლინალეს“ დახურვის მოსაწყენ ცერემონიალზე, ანეგდოტებს მოჰყვა, ბევრი იქილიკა ჯორჯ ბუშის „რეჟიმზე“ და კიდევ ერთხელ მოიწონა თავი - წლევანდელ „ბერლინალეს“ უამრავი მაყურებელი დაესწროო.

კინოსა და მუსიკის ერთიანობაზე აღარაფერი უთქვამს. „როლინგებისა“ და მადონას გახსენება დარბაზში, სადაც ერთი ვარსკვლავიც კი აღარ იჯდა, „საპატიო დათვის“ ლაურეატი, ფრანჩესკო როზი კი ყველას დასანახად ამთქნარებდა, უხერხული იყო.

ასე რომ, „ბერლინალე“ მუსიკითა და ვარსკვლავებით დაიწყო და „ჭუჭყიანი კინოს“ გამარჯვებით დასრულდა. ფესტივალის მთავარი ფავორიტები - პოლ ტომას ანდერსონის „ნავთობი“ (იგივე „დაიღვრება სისხლი“) და მაიკლ ლის „ბედნიერი - წარმატებულია“ ჟიურიმ მეორეხარისხოვანი პრიზებით აღნიშნა. სალი ჰოკინსი, რომელსაც „დათვი“ ერგო ქალის როლის საუკეთესო შესრულებისათვის, ცეკვა-ცეკვით ავიდა სცენაზე და საგანგებოდ აღნიშნა, რომ მისი წარმატება მაიკლ ლის გენიალურობამ განაპირობა. მაიკლ ლის ხსენებაზე ჟურნალისტებმა ტაში დაცხეს. ეს უფრო „საპროტესტო ტაში“ იყო - წლევანდელმა „ბერლინალემ“, საბოლოოდ, მოირგო კლიშე პოლიტიკურად ანგაჟირებული კინოფორუმისა, სადაც, მაინცდამაინც, არა აქვს მნიშვნელობა, როგორ იტყვი სათქმელს. სოციალისტური რეალიზმის ტრადიციის თანახმად, აქ, მთავარია, რას ეტყვი მაყურებელს.

არადა, ამ კლიშეს, უფრო სწორად, „სტიგმას“, თავად მაიკლ ლიმაც კი მოუღო ბოლო. წლების განმავლობაში კრიტიკოსები „საიდუმლო და ტყუილების“ ავტორს „უკანასკნელ სოცრეალისტს“ უწოდებდნენ. მაგრამ ბერლინში რეჟისორმა წარმოადგინა ფილმი, რომელსაც აღარაფერი აქვს საერთო პოლიტკორექტულ კინოსთან. კომედიას მხიარულ და, ცოტა არ იყოს, თავქარიან პოპიზე, 30 წლის სკოლის მასწავლებელზე, ფაქტობრივად, სიუჟეტი არა აქვს; მაიკლ ლი და სალი ჰოკინსი მხოლოდ და მხოლოდ გმირის ხასიათს ქმნიან, გვიამბობენ ქალზე, რომელიც ენდობა ყველას, ვისთანაც, თუნდაც, წამით უწევს კონტაქტი. ღიაა ცხოვრებისთვის და ღიაა ადამიანებისთვის. ბედნიერია. და ე.ი. - წარმატებული! არავითარი პოლიტიკა. არავითარი „მძიმე სოციალური ფონი“. არც ერაყი და არც ულუკმაპუროდ დარჩენილი აფრიკელი ბავშვები. არც უმცირესობები - ეთნიკური, სექსუალური... მაიკლ ლი დემონსტრატიულ უარს ამბობს ყველაფერზე, რაც გულს უჩქარებს მსოფლიო კინემატოგრაფისტთა „მაფიას“ და უძღვნის თავის ფილმს ყველაზე „არაპოლიტიკურ“ რეჟისორს თანამედროვე კინოში - ერიკ რომერს, იმ რომერს, რომლის სურათის, „ზამთრის ზღაპრის“ ჩვენების დროს ბერლინში, 1994 წელს, ლამის მთელი დარბაზი დაიცალა.

2008 წლის ბერლინის კინოფესტივალზე „წარმატებული - ბედნიერია“ ბოლო დღემდე ლიდერობდა კრიტიკოსთა გამოკითხვებში „ნავთობის“ შემდეგ. როგორც ჩანს, ბერლინის ფესტივალზე აკრედიტებული ჟურნალისტები შეიცვალნენ. როგორც ჩანს, მობეზრდათ ჭუჭყიანი კინო, „პოლიტკორექტული აზრებით“.

უბრალოდ, მოენატრათ ის, რასაც კარგი კინო ჰქვია - სახეებით მდიდარი, სანახავად სასიამოვნო, ვირტუოზულად აწყობილი ფილმი, რომელიც არც ერთი წუთით არ გაძლევს დამთქნარების საშუალებას. აგერ „ნავთობიც“ კი, წლევანდელი „ოსკარის“ მოსალოდნელი ტრიუმფატორი, მართალია, ბანალურ აზრს ამკვიდრებს, გვახსენებს, რომ „ფული აფუჭებს ადამიანს“, კინემატოგრაფიული სივრცის ისეთი შეგრძნებით გამოირჩევა, როგორიც მხოლოდ ჯონ ფორდთან თუ გვინახავს, როგორიც არც კი დასიზმრებიათ წლევანდელი „ბერლინალეს“ გამარჯვებულებს.

რაღა დროს ჯონ ფორდიაო - გვეტყოდა, ალბათ, „ბერლინალეს“ ჟიურის თავმჯდომარე. რაღა დროს ესთეტიკაა, რაღა დროს კინემატოგრაფიული სივრცე და რიტმია, როცა ბრაზილიაში პოლიცია თავს გავიდა, ერაყში კი ამერიკელები პატიმრებს აწამებენო. „ბერლინალეზე“, ყოველთვის, უხერხულად ითვლებოდა კინემატოგრაფიული ნოსტალგია. ამიტომაცაა, ალბათ, რომ წლევანდელი რეტროსპექტივები - ლუის ბუნუელის ფესტივალი და ფრანჩესკო როზის ფილმების ჩვენება, ნახევრად ცარიელ დარბაზებში გაიმართა.

მაგრამ, ეს მოდა მემარცხენე-ლიბერალურ იდეებზე, ეტყობა, მალე წარსულს ჩაბარდება. ყოველ შემთხვევაში, პირველი ნაბიჯი წლევანდელ „ბერლინალეზე“ უკვე გადაიდგა; ფესტივალის საკონკურსო პროგრამაში, თითქმის ყველა ფილმში, მოულოდნელად წამოიწია ბავშვების თემამ - ძალადობა ბავშვებზე, სისასტიკე მოზარდებში, მშობლების გულგრილობა, ომი და ბავშვები, სექსი და ბავშვები... თუკი გავითვალისწინებთ, რომ ბერლინის კინოფორუმის საკონსკურსო პროგრამას ადგენს არა ერთი და ორი ადამიანი, არამედ „ბერლინალეს“ დირექციის ასამდე წევრი, შეიძლება, რაღაც მისტიკური კანონზომიერებაც კი ვიწამოთ; რატომ გახდა საჭირო ბავშვის თემის წამოწევა იქ, სადაც, ტრადიციულად, სექსუალურ რევოლუციას ქადაგებდნენ და ყველანაირ „მორალიზმზე“ გული ერეოდათ? რატომაა, რომ „ბერლინალეზე“ აკრედიტებული ჟურნალისტები სულ „პანტაპუნტით“ ტოვებდნენ დარბაზს ფესტივალის ყველაზე კარგად რეკლამირებული ფილმის, „ელეგიის“ ჩვენების დროს? რატომ ეცინებოდა ყველას პენელოპა კრუზისა და ბენ კინგსლის ამ დუეტზე, კუბელი მოსწავლის (რამდენადაც უცნაური არ უნდა იყოს, სწორედ მოსწავლეს თამაშობს პენელოპა, რომელიც, ჯერ კიდევ, შარშანწინ „დააბერა“ პედრო ალმოდოვარმა) და მისი მასწავლებლის სასიყვარულო-ეროტიკულ თავგადასავალზე. აბა, როგორ აიტანდა ასეთ კინოს „ბერლინალეს“ პუბლიკა, რომელსაც წელს თითქმის ყველა საკონსკურსო ფილმის ავტორმა გაახსენა - ბავშვებს შიათ, ბავშვებს აწამებენ!

აგერ, მადონამაც ლამის უარი თქვა ბერლინში ჩამოსვლაზე - ბავშვი გამიხდა ავადო, მაგრამ მაინც ჩამოვიდა (უჩვილოდ) და ჩამოიტანა თავისი პირველი ფილმი „ჭუჭყი და სიბრძნე“ - სურათი უკრაინელ ემიგრანტზე, რომელიც, წინააღმდეგობების მიუხედავად, პანკ-ანსამბლს აარსებს ლონდონში. პრესკონფერენციაზე მადონამ ჟურნალისტებს ცოლის შერთვა ურჩია და განაცხადა, რომ თავისი პირველი ფილმი ვისკონტის, პაზოლინის, ფელინისა და გოდარის გავლენით გადაიღო. წერილი ბერლინიდან

ესთეტიკისა და „სუფთა კინოს“ მოყვარულებმა ბევრი ვიცინეთ მადონას ამ განცხადებაზე. საღამოს „ჭუჭყი და სიბრძნის“ სანახავად გავემართეთ, მაგრამ დარბაზში არ შეგვიშვეს - დღეს „გამონაკლისი საღამოა“, სეანსს მადონა ესწრება, ამიტომ ბილეთის გარეშე არ ვუშვებთო.

გავბრაზდით. მადონას შემოქმედებაზე გოდარის, ვისკონტის, პაზოლინისა და ფელინის გავლენაზე ვიქილიკეთ.

17 თებერვალს კი დაიხურა, ალბათ, ყველაზე სამარცხვინო 58-ე „ბერლინალე“ და ღამით, როცა გამოირკვა, რომ აღარაფერი დარჩა პროგრამაში მადონას ფილმის გარდა, „ჭუჭყი და სიბრძნის“ სანახავად გავემართეთ.

აღმოჩნდა, რომ 49 წლის მადონამ, ოდესღაც „სექსუალური რევოლუციის“ მეხოტბემ, ახლა კი ორი შვილის დედამ, გადაიღო უაღრესად სადა და ძალიან ირონიული ფილმი უიღბლო ემიგრანტებზე, რომელთაც დიდი ძალისხმევა დასჭირდათ საკუთარი ადგილის მოსაპოვებლად დიდ და გულგრილ ქალაქში. აღმოჩნდა, რომ პოპ-ვარსკვლავმა ვისკონტისა და ფელინის არა, მაგრამ გოდარის გავლენა მართლაც განიცადა - ჩართო სურათში მუსიკალური ნომრები, რომლებიც „ზონგების“, ე.ი. მუსიკალური კომენტარების როლს უფრო ასრულებს, მიმართა ასოციაციური მონტაჟის ტექნიკას, თითქმის სრულიად განდევნილს თანამედროვე კინოში და, რაც მთავარია, თავისი სახელი, პოპულარობა, ფული არ გამოიყენა ჰოლივუდის მორიგი ბლოკბასტერის გადასაღებად (რასაც დღეს პოპულარული არტისტების უმრავლესობა აკეთებს).

არ ვიცი, შესაძლებელია „ჭუჭყი და სიბრძნისგან“ მიღებული სიამოვნება წლევანდელი „ბერლინალეს“ საერთო ფონმა განსაზღვრა. როცა საკონკურსო ფილმების უმრავლესობა ღრმა ძილისკენ გიბიძგებს, ანდა, დარბაზს გატოვებინებს იმის ფიქრში, რომ კარგი კინო დიდი ხანია წარსულს ჩაბარდა, სრულიად საშუალო ფილმმაც კი, შეიძლება, შედევრად მოგაჩვენოს თავი. შეიძლება, თავი მოვიტყუეთ - მადონას ფილმის სანახავად იმდენი ენერგია დავხარჯეთ, რაღაცნაირად ხომ უნდა გაგვემართლებინა ჩვენი ძალისხმევა.

კადრი ფილმიდან „ჭუჭყი და სიბრძნე“

REUTERS