აკა მორჩილაძე

წიგნის დახევა ცუდი რამეა, მაგრამ რას იზამ, ვიღაცას დაუხევია.

ალბათ დრო-ჟამის მსვლელობას და სხვა ისეთ რამეებს ადამიანი ვერაფრით შეებრძოლება.

თქვენს წიანაშეა ერთი განადგურებული ბიბლიოთეკის ნაშთები.

სხვანაირად რომ ვთქვათ, სრულიად უცნობი, დახეული და დაკარგული წიგნების გადარჩენილი ფურცლები.

ცხადია, ფურცლები სხვადასხვა წიგნებიდანაა, ეს წიგნები კი მაღაზიებში აღარ იყიდება.

და რომც იყიდებოდეს, ვინ მოიკლავს თავს მათი ყიდვით?

მოკლედ, ასეა:

ძველი ბიბლიოთეკის ნაშთები.

სანდრო კაკულია

ახალი ავტორი ვარ და ამიტომ ეს ჩემი ფოტოც ახალია. დაყენებული სახეც იშვიათად მაქვს და, საერთოდ, ჩემი პორტრეტული ფოტოები ნერვებს მიშლის. ნერვებაშლილი, თმებს არასდროს ვიშლი... ხელებს კი ვშლი და ვშლი! ხელებგაშლილი, ნერვებაშლილი... მერე ჩემს ნაწერებსაც ეტყობა ხოლმე - აშლილ-დაშლილები არიან.

მთავარია, აქ ჩემს ახალ კოლეგებს (საშინელი სიტყვაა „კოლეგა“) აშლილ-დაშლილი იშვიათად დავენახო... თუმცა ასეთ დროს, რთულად შესამჩნევი ვხდები. ფერვმკრთალდები, ვნაცრისფრდები და თუ დროზე არ დავიწყე ფიქრი, საერთოდ ვქრები... შეიძლება რედაქციაშიც მოვიდე, მაგრამ თქვენ ვერაფერს დაინახავთ, ანუ ვერაფრით დამინახავთ. ჰოდა იცოდეთ, როცა გეგონებათ, რომ მარტო ხართ, შეიძლება თქვენთან ერთად ვიყო, ფალიაშვილის რედაქციის ევრორემონტიან კედლებს შორის, ყოველ ოთახში და ყოველ თქვენგანთან... ყოველ ნომერში და ყველა მკითხველის დაუვიწყარ ფიქრებში!

თამარ ბაბუაძე

ხშირად მინატრია, რა მოხდება, წერა დამავიწყდეს, მერე ხომ იძულებული გავხდებოდი, ერთი კამერა მეყიდა და მოყოლის ნაცვლად, ყველაფერი ფირზე აღმებეჭდა-მეთქი.

ეს ამ თვეში სამჯერ მომინდა:

I - როცა სახურავზე ვიდექი და მასხარას ვეკითხებოდი, აქედან „გავრიკას“ სახურავი ჩანს-მეთქი? კიო, აი, იქიდან გამოჩნდებაო და თუნუქის სახურავის პიკზე ავბობღდით. კუტუზოვის კორპუსები ჩანდა. აქეთ - ჭავჭავაძე, ბევრი მანქანებით; ისმოდა პატრულის სიგნალი, ძალიან დაბლა ვერტმფრენი დაგვტრიალებდა. ამ ინტენსივობის გამო, თავი ნიუ იორკში მეგონა, სულ ცოტა, U2-ს კლიპის გადაღებაზე; ვიდექი და თან ვცდილობდი, მომეფიქრებინა, როგორ დამეწერა მასხარაზე ისე, მაქსიმალურად ზუსტი ემოცია რომ გადმომეცა.

II - როცა გია ყანჩელის გვერდით ვიჯექი, მის პაუზებს და წინადადებებს თანაბარი ინტერესით ვუსმენდი და თვალს მის თითებს ვაყოლებდი: ხელში კალამი ეჭირა, სტრიქონებს ხაზს ავლებდა და მეუბნებოდა: აქ ეს

ჯობია, იქ - ის...

III - როცა ერთმანეთისგან აბსოლუტურად განსხვავებული დედა-შვილები გავიცანი; როცა მივხვდი, რა სხვადასხვანაირი შეიძლება იყოს ეს ურთიერთობა და საერთოდ დამუნჯება მომინდა - ისეთი ძვირფასი გამოდგა თემა...

მოკლედ, მე კი ვნატრობდი, მაგრამ კიდევ კარგი, „ამინმა“ (იმ „ამინმა“, ანა რომ გაცნობთ გვერდზე სვეტში) ჩემთან ამ დროს არ ჩამოიარა. არ ჩამოიარა და ნატვრა ნატვრად დარჩა: რისი გადაღებაც მინდოდა, სხვამ გადაიღო, თანაც ჩემზე უკეთ, მე კი - ძველებურად დავწერე. რა ვიცი, ნახეთ, აბა...

ანა კორძაია-სამადაშვილი

„ჩინელის“ გმირებისა არ იყოს, დანამდვილებით ვიცი, რომ ყველა ოცნება, ადრე თუ გვიან, ხდება. გასაოცარია, მაგრამ ასეა.

პატარა გოგო როცა ვიყავი და რამეს ვინატრებდი ხოლმე, დედა მეუბნებოდა, ფრთხილად ინატრე, ამინმა არ ჩამოიაროსო. შესანიშნავი ვინმეა ეს ამინი. როგორც ჩანს, ერთხელ მან სწორედ მაშინ ჩამოიარა, როცა ვამბობდი, მოგზაურობა მინდა-მეთქი - და აჰა! ჩემი ცხოვრების უდიდესი ნაწილი გზაში მაქვს გატარებული და ბედნიერი ადამიანი ვარ.

მართალია, ისიც მომხდარა, განსაკუთრებით, დაბინდებისას, რომ შურით შემიხედავს უცხო ქვეყნის უცხო ხალხის ფანჯრებში ანთებული სინათლისთვის და ძალიან მომნდომებია შინ დაბრუნება. მაგრამ ერთხელ ერთმა ტრაილერის ბრძენმა მძღოლმა მითხრა, რომ იმ ფანჯრებიდან მრავალი ადამიანი შურით შესცქერის გზაზე ჩავლილ სინათლეს, და მრავალს უნდა, გზას დაადგეს.

ჩემი შინ დაბრუნების სურვილიც ყოველთვის ხდება. ალბათ ისინიც გადიან დიდ გზაზე, ვისაც ეს გულით უნდათ. მოკლედ, მთავარია, ვინატროთ ხოლმე. ოღონდ ძალიან, ძალიან ფრთხილად.

აი, ამსტერდამში ჩასვლა მინდოდა - და ჩავედი. „კლაუსტროფობის ჩანაწერები“ კიდევ ერთი დასტურია იმისა, რომ ფრთხილად უნდა ინატრო, რადგან იმ დროს შეიძლება ამინმა ჩამოიაროს და ყველაფერი აგისრულოს - მერე, რას აპირებ?

ავტორი: თამარ ბაბუაძე
ფოტო: ლევან ხერხეულიძე
გამოყენებულია გიორგი მასხარაშვილის ნამუშევრები

მასხარაზე ამბობენ, მასხარააო;

ან: უცნაურიაო;

ან: მხატვარიაო;

ან: გარეკილიაო:

ან: რეჟისორობსო;

ან: ეგ, რომელია, დიდ ძაღლთან ერთად რო დადისო?

ან: მე გუდაურიდან ვიცი, ჰელისქის ვერტმფრენების გამყოლი იყოო;

ან: მთამსვლელია, კაი ბიჭია, მარშრუტებზეც დადიოდაო;

ან: სახურავებზე აქვს გადახრა და კიდევ კედლებზე გიჟდებაო;

ან: „მზიურის“ ფესტივალიდან მახსოვს, ძირს გაშლილ ტილოებზე ხატავდაო;

ან: ფესტივალის მატარებელზე ვნახე, სამტრედიის სადგურს აფერადებდაო.

ან: ეგ ის არ არის, კამერა რომ წაიღო ჩვენგან და გააფუჭაო?

ან: ლევან ზაქარეიშვილის ფილმში „თბილისი-თბილისი“ არ თამაშობს მთავარ როლსო?

ან: აუ, მაგას რა ჰქვიაო?

- გიორგი! გიორგიიიიი!

ვა, პასუხი არის. მოიხედა, ე.ი. გიორგიზეც რეაგირებს.

აბა, ახლა ასე:

- ეე, მასხარ! მასხააარ! - ნუ, ეს თავისთავად.

- და რა გიკვირს რო, საერთოდ? იგონებ ახლა რაღაცას. შენ თამუნა ხარ, ბაბუს გეძახიან, რომელი უფრო შენია? ჰოდა, ეგრე ვარ მეც. სკოლაში, ინსტიტუტში - ყველა მასხარას მეძახდა. ორი კაცი ლაპარაკობს, ერთმა არ იცის, რა მქვია, ის მეორე კიდე მასხარად აცნობს ჩემს თავს და იმასაც ჰგონია, რომ ეს სახელი ჩემი ნატურიდან გამომდინარე მქვია. ახსნას არ ვიწყებ. მერე რა. ეგრე ნახევარი თბილისი მასხარა შეიძლება იყოს. რა, არა? თბილისში რომ არანორმალურები ცხოვრობენ, მაგდენი სად გინახავს. არანორმალური კარგი გაგებით - მხიარულები.

- კარგი, ხო, დაწყნარდი.

მოკლედ, მთავარია, მოიხედა. ახლა ინტერვიუზე:

- ორზე მოვიდე?

- მოდი! ჩოხა მეცვას?

- ახალუხიც.

თბილისი. 28 სექტემბერი, 2005 წ.

...

- აუ, კიდე კაი, გამახსენდა, ყვავილები უნდა მომერწყა. ბოთლში წყალი თავდება. ჩაიდნით დადის და რწყავს.

- ეე, დავმდუღრე, მგონი. ჩაი ხო არ გინდათ, ისე?

...

ფოტოგრაფმა გადაიღო და წავიდა. ფანჯარასთან ვდგავარ და მასხარას შემობრუნებას ველოდები. სრული სიჩუმეა და უცებ - საშინელი ჰევი მეტალი, თუ რაღაც მსგავსი მეორე ოთახიდან, მერლინ მენსონის სახე დამიდგა თვალწინ, შევხტი, მოვტრიალდი და მენსონის ნაცვლად, მასხარას კმაყოფილი სახე კარებში:

- ჰეეე, შეგეშინდა? ახლა შენ ინტერვიუს აიღებ?

- ხო, ეს ვინ არი? - მაგიდაზე ინდიელების პორტრეტები ყრია.

- ეგ ჯერონიმო, ყველაზე ცნობილი ინდიელი ყაჩაღი. მომწონს ინდიელები და აფრიკელი ზანგები. სომალელები შენ გაბერილმუცლიანი ტიპები გგონია? არა, მაგარი ლამაზი ხალხია. ეგ ჩართულია ახლა? აუ, რა დამსწრესავითაა. წამო, რა ლოჯში. ჭყო იცი? ერთხელ მაგას მაგარი რამე გავუკეთე, ნახე:

მაგიდაზე დიდ ქილაში რეზინის ფერადი ბურთულები ყრია. მუჭით იღებს ბევრს, მერე ტრიალდება და ზევით მთელი ძალით ისვრის. ბურთები დიდი ხმაურით ხაზავენ წრფეებს მთელ ლოჯში, ჭერიდან იატაკამდე. რაღაც მულტიმედიური ინსტალაციასავით გამოდის.

- მაგარი იყო. ჭყოიძე გაგიჟდა. რა ეფექტი ჰქონდა, იცი? მასხარა დადის და ბურთებს აგროვებს, მე უკან დავყვები და ვეკითხები:

- ეს ფიტულები შენია?

- არა, ეს ბაბუაჩემის კოლექციაა. ჩემი კოლექციები იქით არის. ზღვის ცხოველები, ნიჟარები - სადაც მხვდება, ვყიდულობ. ეს ნახე, პალმის ქერქისგან გავაკეთე - საკრავია რაღაც.

- და ეს? - წესით თუნუქის, ისე კი პლასტმასის ჯარისკაცი შუა ოთახში დგას. წითელი ფორმა აქა-იქ გაცვეთია და, მგონი, იმ ზღაპარივით ძველია, რომლიდანაც თვითონ არის.

- ეგ ნიუ იორკში ქუჩაში ვიპოვე. სადარბაზოსთან იდგა. წამოვიყვანე.

და ახლა მე, მასხარა და ჯარისკაცი შუა ოთახში ვდგავართ. მასხარა ნიუ იორკზე მიყვება. ერთი გაფიქრება წარმოვიდგენ, როგორ მოდის კენედის აეროპორტში იღლიაში ამოჩრილი ჯარისკაცით, მაგრამ იმიჯს სასწრაფოდ ვიშორებ თავიდან - რა დროს წარმოდგენებია, ისედაც ოთახიდან ოთახში დავდივართ და ისე ვიწერთ ინტერვიუს (თუ ამას ინტერვიუ ჰქვია) - არ ჯდება და რა ვქნა...

თუმცა, ეგეც კარგია, ყაჩაღი ჯერონიმოდან ნიუ იორკს მივადექით. ე.ი., ბოლო პუნქტიდან ვიწყებთ, ისე, როგორც CV-ს.

NEW YORK. ზაფხული, 2005 წ.

ამ ქალაქში, ძირითადად, ბუნდოვანი და ზედმეტად განზოგადებული მიზნებით ჩადიან ხოლმე. ჩემოდანში უდევთ დიდი იმედები, ცოტა ფული, არა-ევროკავშირის წევრი ქვეყნის შინდისფერი პასპორტი და ახლობლის ნაცნობის კარის მეზობლის მისამართი, ყურში ექოსავით ჩარჩენილი ფრაზით: „აუცილებლად ნახე, დაგეხმარება”. თბილისური ამბავი.

შთაბეჭდილება თავიდან ისეთივე შაბლონურია, როგორც ნიუ იორკის შაბლონადქცეული ხედები. თუ ამერიკულ ფილმებს კარგად უყურებ ხოლმე, აეროპორტიდან ქალაქამდე მისასვლელ გზასაც კი ცნობ. შენი და ნიუ იორკის ნამდვილი ნაცნობობა კი მერე იწყება, ქუჩებში ხეტიალით, სხვის ფანჯრებში ანთებულ შუქებზე აღძრული შურით და იმედების მსხვრევით: თურმე, ვაი, არათუ, ყველაზე პატარა გალერეასაც კი არ აინტერესებს შენი ნახატები, საერთოდ, შენი არსებობაც კი არავის სჭირდება. ჯიბეში ფურცელზე წაწერილ მისამართს იღებ და ახლობლის ნაცნობის კარის მეზობლის ძებნას იწყებ, მაგრამ ვერ პოულობ. მერე სადღაც გადაეყრები შენისთანა გზააბნეულ ქართველს და ერთად იწყება თავგადასავლები, ნიუ იორკულ ანტურაჟში მომხდარი მრავალგვარი ტიპის შარით სავსე და, ცხადია, თბილისური იდიოტიზმის თანხლებითაც - „ეე, რას მიყურებ, ბიჭო!“ ეს „ბიჭო“ დაჟინებული და მრავლისმეტყველი მზერის მქონე შავკანიანი შეიძლება იყოს.

მერე რა ხდება? როგორ გითხრათ, ეს ხომ კინოა? ფინალს მასხარა ვერ გასცემს. აი, ჩამოუვა ფირი, დაამონტაჟებენ, გამოუშვებენ და ჩვენ თვითონ ვნახოთ, რა გამოვიდა მისი ნიუ იორკული შთაბეჭდილებების მიხედვით გადაღებული ფილმისგან. ხო, სცენარიც თავისია. ფილმის გადაღების იდეა მას შემდეგ გაჩნდა, რაც ნიუ იორკში გუკა რჩეულიშვილს, ნუცა კუხიანიძეს და მიშა მესხს შეხვდა. ნუცა, მიშა და სანდრო ჩიქოვანი მთავარ როლებს თამაშობენ, გუკა - პროდიუსერია, მასხარა - რეჟისორი, ოპერატორი, სცენარის ავტორი, დამდგმელი მხატვარი.

დანარჩენები? - დანარჩენები იყვნენ ორი ხმის ოპერატორი და რამდენიმე ამერიკელი მსახიობი, მათ შორის ერთი - შემთხვევით გამოჭერილიც. როგორ? ასე:

„სიზმარი №7“. გიორგი მასხარაშვილი

„ერთი სცენაა ეგეთი, მიშას გმირი ბორანზე დგას, გვერდზე უცხო გოგოს ამჩნევს და ვითომ თავისთვის ამბობს: - იმ შენობის 21-ე სართული ჩემია. გოგო მოიხედავს და ეუბნება - really? შემ დეგი კადრი უკვე მათი სექსია. მოკლედ, ეს გოგო გვჭირდებოდა. დავდექი ბორანზე, მართლა ვნახე ვიღაც გოგო და ვეუბნები, ნიუ იორკზე დოკუმენტურ ფილმს ვაკეთებ, იდეა ეგეთია, სუბიექტური კამერით ვიღებ ხალხს და რაღაცეებს ვეკითხები-მეთქი. ახლა მე შენ გეტყვი რაღაცას, კამერით გადაგიღებ და შენ გაიკვირვე და ობიექტივში მკითხე - really? დამთანხმდა და ეგრე ჩავწერე ეგ გოგო. შემდეგ კადრში კი სახე არ ჩანს“.

გადასაღები მოედანი? ყველგან იყო:

„ფილმი ხო ახალგაზრდა მხატვრის შთაბეჭდილებებზეა და ყველგან ვიღებდით. შიდა სცენებს მეგობრის სახლში, ერთ ოთახში ვიღებდით... გალერეის სცენასაც და სახლისაც“.

შთაბეჭდილებები, რაზეც ფილმი ააგო:

„მერე ხვდები, რომ ბევრნაირია ნიუ იორკი. ჩვენ სულ დავეხეტებოდით. მანჰეტენის ქვედა ნახევარი სულ ზეპირად ვიცი. მახსოვს, ყველა ქუჩის კუთხეში რომელი „ბომჟი“ ცხოვრობს და ვინ რას ჰყიდის. აი, ეს ჯარისკაციც ქუჩაში ვიპოვე. ეგეთი გადაყრილი ნივთებისგან შეგიძლია სახლი მოიწყო, თავისი საწოლით, კარადით, კომპიუტერით, მართალია ძველი გამოშვების, მაგრამ მუშა მდგომარეობაში. შეიძლება, წვიმაში მიდიოდე, სადმე ქუჩის კუთხეში კიდევ გადაგდებული ქოლგა ნახო, გაშალო და გზა გააგრძელო. მერე კიდევ უბნები... ჰარლემის ქუჩებში მანქანები ჰყავთ ჩაყენებული, ფანჯრები ღიაა, მანქანებიდანაც მუსიკა ისმის და სახლებიდანაც. ყოველ ორ მეტრში დგანან და ჭამენ ქათმის ფეხებს, ცხიმიანებს. ზოგი აფრიკულ ტანსაცმელშია, ზოგს კოსტიუმი აცვია, ზოგი რეპერია. უამრავი საპარიკმახეროა, სხვადასხვა „პრიჩოსკების“ ფოტოებია გამოკიდებული... შამპუნების სუნი... მაგარი სიჭრელე“...

სტოპ, მასხარა, დანარჩენი - ფილმში.

ბაქო. 2001 წელი ფოტო: ნიკო ტარიელაშვილი

სტამბული ორჯერ. 2003 წ.

- პირველი უცხო ქალაქი ჩემთვის იყო სტამბული. არა, არა, მეშლება, მოსკოვი. აუ, არა - სოხუმი იყო. ხო, ხო, საზღვარგარეთ პირველად ვიყავი აფხაზეთში. მერე უკვე ევროპაში გავიარე - მოსკოვში. არა, სერიოზულად გეუბნები, სტამბული უფრო მეტად ევროპაა, ვიდრე მოსკოვი და ბევრად უფრო აზიაც, ვიდრე დანარჩენი აზია. სულ კარნავალის პონტია.

- რატომ გეღიმება?

- შეყვარებული ვიყავი.

- რა ერქვა?

- რა მნიშვნელობა აქვს, ნებისმიერ სახელს გეტყვი.

- სად გაიცანი?

- ფესტივალზე ვიყავით ერთად, ბაქოში. რეჟისორია. მაგრა ავაწყვეთ.

- ჩაკითხვები და... ?

- ხო, რა. ერთად ვიყავით. ხოშიანად. მაგრამ ძაან პირადულია, დიქტოფონში არ მოიყოლება და მოდი, სტამბულზე გეტყვი, რა.

სტამბულზე ამბობს:

„როცა ჩვეულებრივი ტურისტი ხარ, გადიხარ ჩვეულებრივ გზას, დადიხარ ფართო ქუჩებზე, დაინახავ დიდ შენობას. რა უნდა იყოს, თუ არა მუზეუმი? შედიხარ, ათვალიერებ. მოსაღამოვდება, შენ მაინც სეირნობ, მაგრამ მხოლოდ იქ, სადაც ყველა დანარჩენი ტურისტი - გაჩახჩახებულ ქუჩებში, გვერდს ძლივს უქცევ სხვებს. ამ ფონზე, სულ სხვაა, როცა სტამბულს იქაური დაგანახებს, შიგნიდან. როცა იცის, რომელი ქუჩიდან რომელზე გაგიყვანოს, როცა ყველა სიტუაციას გიხსნის. რა, ჩილიმი და კაფეები? არა, ეგ სტამბულის ეშხი საერთოდ არაა. კაფეში ჯდომა და ჩილიმის მოწევა ტურისტებისთვისაა - ის, რაც ზედაპირზე დევს და რასაც ეგრევე დაინახავ. აი, იმას ჰგავს - კინოს სახლის კიბეებზე ცუდად გაკეთებული ქართული ხანჯლები რომაა გამოფენილი ტურისტებისთვის. მე მართლა გამიმართლა, რომ ასეთი კარგი გიდი მყავდა.

- რატომ დაშორდი?

- რავი, რა... ჩვენს ურთიერთობაში რაც კინო იყო, მაგარი იყო. ნამდვილი კინო იყო თავიდან. მაგრამ მერე, რატომაც დავშორდით, ეგ უკვე ტელესერიალი გახდა... ეგეთი რაღაცეები იმდენად პირადულია, რომ не для всех, რა. разве что, ერთი მთელი საღამო ჩაისთან. ისე, ახლაც შეყვარებული ვარ. საკმაოდ დიდი ხანია. როცა მიყვარს, ყოველთვის სტაბილურად მიყვარს ხოლმე.

სულ ეგაა სიყვარულზე და სტამბულზე - ყველაზე დიდი შთაბეჭდილებების ქალაქზე.

თბილისი, საბავშვო ბაღი და აკადემია.

კარზე ზარია. მასხარასთვის ხსნასავით რეკავს ისე, როგორც საკლასო ოთახში დარეკილი ზარი - სწორედ მაშინ, როცა მასწავლებელი დაფასთან გიძახებს. მასხარასაც უხარია, თხრობას წყვეტს და კარისკენ გარბის. მერე ბრუნდება. მერე ისევ დგება, ლოლიპოპი მოაქვს და სავარძელში ჯდება, სანამ პირში გაიქანებდეს კანფეტს, ჰაერში აქნევს და დამძახის:

- დავაი, რუბაი.

- მეე?

- შენ ეგ გაუშვი, დიქტოფონი.

გაშვებულია და აი, რა:

...სანამ მასხარა კინოსარეჟისორო ფაკულტეტზე ჩააბარებდა, ძირითადად, ხატავდა. ხატვა მაშინ დაიწყო, როცა, საერთოდ, ბავშვები იწყებენ ხოლმე საბავშვო ბაღში.

„იქვე მივხვდი, რომ ცხოვრებაში ზუსტად ამის კეთება მინდოდა“. არა, მართლა პატარა იყო, როცა თვითონვე მოსწონდა, რასაც ხატავდა. რას და დანარჩენებივით თვითმფრინავებს და ტანკებს, იქით ფაშისტების არტილერია, აქეთ - ჩვენების; ცეცხლწაკიდებული სახლები და მეხანძრეები წყლის ჭავლით - მოკლედ, სკოლამდელი და უმცროსკლასელი ბიჭის სახატავი რვეულის განუყრელი თემატიკა... ოღონდ ეს ყველაფერი - ფურცელზე გაცილებით უფრო სრულყოფილად გადატანილი, ვიდრე სხვების:

ბაქო. 2001 წელი. ფოტო: ნიკო ტარიელაშვილი

„ჩემს ნახატებზე სროლა გაცილებით უფრო შთამბეჭდავი იყო, რიკოშეტებს ვაკეთებდი, ასხლეტილ ტყვიებს, დაჭრილებს, რაღაც დინამიკაში იყო ყველაფერი“. 12-13 წლის იყო, სკოლაშიც რომ დაიწყეს აღნიშვნა - აი, ეს კარგად ხატავს. მოეწონა. უბრალო ფაქტის აღმნიშვნელმა წინადადებამ, „მე ვხატავ“, პათეტიკა შეიძინა. მაგრამ რამდენიმე წლის შემდეგ მიხვდა, რომ ყველაფრის სწავლა თავიდან უნდა დაეწყო და სამხატვრო აკადემიაში ჩააბარა. მერე ორი პერსონალური გამოფენაც მოაწყო. ახლა ხატავს, როცა სცალია და ამბობს:

„არასდროს არავისთვის არაფრის მიწოდება არ მინდოდა, ვიზუალური შთაბეჭდილების გარდა. სათქმელი? რა სათქმელი, ამბავია ყველაფერი. ეს ამბავი თუ მოიცავს სათქმელსაც, ეგ კაია. მგონი, პირველ რიგში, მნიშვნელოვანია ეფექტზე გათვლილი ამბავი იმიტომ, რომ კინოც და მხატვრობაც, პირველ რიგში, სანახაობაა“.

„მზიურის“ ფესტივალიც ისევე, როგორც ყველა ღია ცის ქვეშ მოწყობილი ღონისძიება, პირველ რიგში, სწორედ სანახაობის ამ პრინციპით გაკეთდა. მხატვრებს იქვე, მიწაზე გაშლილ ტილოებზე უნდა დაეხატათ და მერე ნახატები მზიურის ხეივნებში გამოეფინათ. მასხარას იმ წელს დიპლომი უნდა დაეცვა. დავალება კი გაკეთებული არ ჰქონდა. ამიტომ მზიურში დახატული დიდი ტილო წაიღო აკადემიაში. სხვები ურჩევდნენ, კომისიისთვის ეს ნახატი არ ეჩვენებინა, რადგან საერთოდ არ ჯდებოდა სადიპლომო ნამუშევრის სტანდარტში. მაგრამ მასხარამ ტილო აკეცა, ჭერში დაამაგრა. მერე, როცა მისი დიპლომის წარდგენის ჯერი დადგა, თოკი ჩამოქაჩა და ტილო კედელზე ჩამოიშალა. აღმოჩნდა, რომ - პირიქით, ნამუშევარმა დიდი ეფექტი მოახდინა. ყველაზე სკეპტიკურ კრიტიკას ვისგანაც ელოდა, პირველად მან შეაქო.

ასეთი შოუსთვის დამახასიათებელი ეფექტები არა მარტო დიპლომის დაცვას, „მატარებლის ფესტივალსაც“ და „მზიურსაც“ მრავლად ჰქონდა.

„ერთხელ მზიურში სცენაზე ავიჭერით. ჯგუფი „კაიზერსოუსი“ - მე, ბესელა, დუტკა, ბახალა, კოტე თაყაიშვილი და შევუბერეთ გოზალ-პანკი. გოზალაააა, გოზალაააა და მერე დასარტყამები, გიტარა და მერე ტექსტი: „გოზალაა, მომეე ჟუვაჩკაა“... დიდი ამბავი იყო. კასეტაზეც მაქვს ჩაწერილი. მოიცა, მოგასმენინებ. გოზალა ხო იცი, 55-ე სკოლასთან ჟუვაჩკებს ყიდდა“.

- აი, ეგეთი ამბები მომიყევი, რაა.

- ეგეთების მეტი რა არის, უნდა გამახსენდეს ოღონდ.

- კარგი, ორი ამბავი შენზეა, - თან ორ თითს ჰაერში ვაქნევ.

- ორი ამბავი, ორი ამბავი, - თვითონაც თითების გაპრანჭული რხევით მემშვიდობება.

ნაწყვეტი. 29 სექტემბერი, 2005 წ.

ლიზას ვურეკავ, ასათიანს, ჩვენს არტ-რედაქტორს. მასხარასთან მოსალაპარაკებლად არის წასული - ჟურნალის ყდისთვის სახურავზე აძრომის და იქ ფოტო-გადაღებების იდეა უნდა „შეაპაროს“ და მაინტერესებს, როგორ პროგრესირებს მოლაპარაკებები. ლიზას ნაცვლად, ბიჭი მპასუხობს.

- ლიზას სთხოვეთ, თუ შეიძლება?

- ლიზა ვარ.

- ე, მასხარა, შენ ხარ? ბაბუ ვარ.

- ვიცი, რომ ბაბუ ხარ, წავიკითხე. ოღონდ მე მასხარა არ ვარ, მე ლიზა ვარ.

- უი, ლიზა, როგორ ხარ? მასხარა მანდ არის? თუ შეიძლება, დაუძახე რაა.

- მოიცაა.

და მხოლოდ ასეთი მანევრირების შემდეგ მოვიპოვე ლიზა.

კადრი ფილმიდან: „გავრიკა“

კინო და ექსპერიმენტები. 30 სექტემბერი, 2005 წ.

მერე უკვე სახურავზე ვდგავართ და ველოდებით, როდის ამოიტანენ ყვითელ სავარძელს, რომელშიც მასხარა უნდა ჩავსვათ და გადავიღოთ. სანამ დანარჩენები ამოვლენ, შემადგენლობა უცვლელია - ისევ მე, მასხარა და ჯარისკაცი, ამჯერად თუნუქის სახურავზე.

„სულ სახურავზე არ ვიყავი? მთელი ბავშვობა. კარლსონივით. კი, მიყვარდა კარლსონი. და მეც მყავდა კარლსონი. რა, არ გჯერა? ბავშვებთან ერთადაც ავდიოდი და მარტოც. როცა მარტო ვიყავი, თამაშებს ვიგონებდი, ვითომ მკვლელი ვარ და სახურავზე ვცხოვრობ“.

ზუსტად აქედან წამოვიდა „გავრიკას“ - მასხარას პირველი სრულმეტრაჟიანი მხატვრული ფილმის იდეა-მეთქი, ვერ ვიტყვით, მაგრამ ბავშვობისდროინდელ სახურავის თამაშებს რომ უკავშირდება, ფაქტია.

„გავრიკა“ მასხარასთვის ექსპერიმენტია. უფრო ზედაპირული ამბავი, ვიზუალურ მხარეზე აქცენტირებული. მთავარ როლში მასხარას უცვლელი მსახიობი, პროფესიით ოპერატორი გოგა დევდარიანი თამაშობს:

„ჩვენ ერთი სასტავი ვართ. ერთად ვაკეთებთ ყველაფერს. ისეთ დროში დავიწყეთ კინოს გადაღება, როცა ნათხოვარი კამერებით გვიწევდა მუშაობა და ყველაფერს ვაკეთებდით, რისი კეთებაც შეგვეძლო. ერთმანეთის ფილმებს ვოპერატორობდით, ვმხატვრობდით, ვთამაშობდით, რელსებსაც ვზიდავდით. ერთმანეთის ფილმებზე მუშაობისას ვსწავლობდით. მერე ვიღაცამ დაგვაბრალა, მაგათ კლანი აქვთ და კლანური ფასეულობებიდან ვერ გამოვიდნენო. არადა, რა კლანი, სამეგობროა რა - მე, გოგა, ირაკლი, თაკო, ქეთი, ნენე, და თუ ერთად ვიყავით, მარტო მაგიტომ გამოგვდიოდა, თუ რამე გამოგვდიოდა საერთოდ“.

„პუსიკას ხელები“. გიორგი მასხარაშვილი

მასხარა ინსტიტუტში ლევან ზაქარეიშვილის სახელოსნოში მოხვდა. პირველი საკურსო ფილმი, სახურავის ნაცვლად, კედელზე გადაიღო. უფრო სწორად, ბიჭზე, რომელმაც კედლის იქით გაიხედა და ის დაინახა, რაც ასე ძალიან ენატრებოდა.

„წარმოიდგენ, რომ ციფრული კამერა არ იყო ქალაქში? და ჰენდი ქამებიც თითო-ოროლას ჰქონდა. მათ შორის ილუშკა სუხიშვილს. ინსტიტუტში რა, სუპერ VHS-ი იყო, ისიც დამტვრეული და იმაზეც რიგი იყო. ამიტომ, თუ არც არაფერს გადაიღებდი, არც მოგეკითხებოდა. „რაც გინდა, ჰქენი“-ს პონტი იყო. კიდევ კარგი, მაშინ ვმუშაობდი და ფული მქონდა. გუდაურში ჰელისქის ვერტმფრენზე ტურისტების ჯგუფებს ვიღებდი. სეზონზე ნაშოვნ ფულს ფილმისთვის ვაგროვებდი. პირველი საკურსოსთვის ფილმი 500 თუ 600 დოლარად გადავიღე. თან თავხედიც ვიყავი. კამერაზე „აუდიენციაში“ მივედი. კოკა ყანდიაშვილი დაგვეხმარა კამერითაც და სამონტაჟოთიც. ოღონდ გაგვიფუჭდა მისი კამერა. მერე ილუშკამ გვათხოვა, ისიც გაგვიფუჭდა. ეგ უკვე ბათუმში მოხდა. შემთხვევით გადავეყარე ცოტნე ბაკურიას, „აჭარის“ ტელევიზიაში წაგვიყვანა, იქ სულ ორი კამერა ჰქონდათ, მაინც დაგვეხმარნენ.

სხვათა შორის, „კედელი“ მოეწონათ. სტუდენტურ ფესტივალზე საუკეთესო ფილმისთვის და საუკეთესო რეჟისურისთვის ავიღეთ ჯილდოები. 2001-ში ახალგაზრდულ საერთაშორისო ფესტივალზე ბაქოში წავედით და იქ გრან-პრი მოგვცეს. ახლა თუ მომწონს „კედელი“? პირველია, რა. რაღაცეები ცოტა უცნაურად გამოიყურება. აბა, საერთოდ არ ვიცოდით, რა გვექნა?!...“

მეორე ფილმზე გოგა ხაინდრავა დაეხმარა და სტუდია „АБК“ - „მთელმა სამეგობრომ იქ ავიდგით ფეხი. როცა შეკვეთები იყო, კლიპებზე, რეკლამებზე ვმუშაობდით, როცა - არა, ჩვენს საქმეს ვაკეთებდით. ეს სტუდია ჩვენთვის ნამდვილი ტრამპლინი იყო“.

იქვე გაიცნო ბებეც - იშვიათი გამონაკლისი დანარჩენ თბილისელ როტვეილერებს შორის. ის „აშეინიკის“ გარეშე დადის. ეს იმიტომ, რომ ბებე ჭკვიანია. ბებეს თავისი ისტორია აქვს, რომელშიც კიდევ სხვა პერსონაჟები მონაწილეობენ და ეს ყველაფერი რომ გავიხსენოთ, თემიდან ძალიან გადავუხვევთ. ამიტომ მხოლოდ იმას გეტყვით, როგორ უყვართ ბებე და როგორ უყვარს ბებეს ყველა. ასეთი ფრაზების გარდა: „ბებე, ერთ წუთს აქ დამელოდე, რა და ახლავე მოვალ“, ისიც ესმის, როდის არის კადრში და როდის არ იღებენ, ანუ როდის უნდა იპოზიოროს კამერის წინ და როდის უნდა მოშორდეს გადასაღებ მოედანს. მასხარა ბებესთან ერთად ხშირად დადის ხოლმე. „რას ამბობ, ბებეს მთელი თბილისი იცნობს. ერთ-ერთი ჩვენგანია, რა“.

თბილისი და ლევანი. 7 წლის წინ.

ლევან ზაქარეიშვილის სახელოსნოში სწავლისას, თბილისი ზუსტად ისეთი იქნებოდა, როგორც მისსავე ფილმში. 7 წლის მანძილზე გაწელილ გადაღებებს მასხარა ბოლო სამი თვის განმავლობაში შეუერთდა. თავიდან ჩართვა გაუჭირდა, შემდეგ სხვებს აკვირდებოდა და სწავლობდა. „განსაკუთრებული არაფერი, რა. ლევანმა მთხოვა და მივედი. თავიდანვე ეგეთი ურთიერთობა გვქონდა. ძველ ფილმებს კინოთეატრებში ვუყურებდით. რესტორნებშიც ხშირად დავდიოდით მთელი ჯგუფი და იქაც კინოზე ვლაპარაკობდით. პახმელიაზეც გამოვსულვართ ხშირად ერთად და მაშინაც კინო იყო მთავარი თემა. სულ ლექცია გვქონდა, რა... და დღესაც თუ ერთად ვსხედვართ, ლექცია გრძელდება. ლექცია რა, ვარჩევთ რაღაცეებს“.

Info: საქართველოს კინო-ცენტრმა აშშ-ს კინოაკადემიას „თბილისი-თბილისის“ წარდგენის შესახებ გაუგზავნა განაცხადი. ანუ, ზაქარეიშვილის ფილმს აქვს შანსი, „ოსკარის“ ცერემონიალზე მოხვდეს.

მასხარას კინო-Resume: „ნახატზე შემიძლია ვთქვა, რომ გამომსვლია. კინოში ჯერ ექსპერიმენტებია. ვსწავლობ, რა“.

მთა შიგადაშიგ სულ.

- ეს ბათინკები და ამოყრილი ჩანთა რას ნიშნავს, მიდიხარ სადმე?

- პირიქით, ჩამოვედი. სვანეთში ვიყავი, მყინვარწვერზე, უცხოელებთან ერთად. სამუშაოა, რა. მერე ეგრე მოსკოვში წავედი და ჩანთა უბრალოდ ამოვყარე, რომ არ ჩაშმორებულიყო.

მასხარა მთაში 16 წლიდან დადის. ადრე უფრო სერიოზულად ეკიდებოდა საკითხს. ვარჯიშობდა კიდეც, მარშრუტებზეც მიდიოდა. 2002 წლის ივლისის ბოლოს - მისივე თქმით, მაშინ, როცა თბილისელი გოგოები ზღვაზე იზაგრებოდნენ, თვითონ უშბის „პადუშკაზე“ „პეშჩერაში“ ეძინა, მწვერვალზე ასასვლელად ემზადებოდა და დროდადრო, მეგობრის კამერაში აცხადებდა: „გამარჯობა, დღეს 30 ივლისია, გილოცავთ ახალ წელს“, ანდა „გამარჯობა, მოგესალმებათ მესტიის ტელევიზიის გასართობ-შემეცნებითი გადაცემა...“

„მოსაყოლი რა, მართლა ძაან მაგარი იყო. სულ სხვა ამბავია. კრისტალური სიჩუმეა გარშემო და ჰაერსაც არაფრის სუნი არ აქვს, იმდენად გამჭვირვალეა... აუ, ეს რა მაგარი რაღაცეები ვთქვი, ტო. არა, მართლა მაგარია“.

ფოტო: ლიზა ასათიანი

სახურავი, 30 სექტემბერი, 2005 წ.

გადაღებებს ვასრულებთ. მზეც აღარ იქნებაო, - ამბობს ნიკო და აპარატურის ალაგებას იწყებს. მასხარა კი თურმე ზუსტად ახლა იწყებს შოუს: სავარძელში წამოიმართა. ნაცისტი ოფიცერივით თითი მოგვიშვირა და ბოლო ხმაზე აღრიალდა: Ich bin eine grosse arsch... და კიდევ ბევრი მისთანა, მაგრამ გაურკვეველი სისაძაგლე იძახა... აი, ბოლოს მაინც გაგიჟდაო, - ვიღაცამ თქვა ჩემს გვერდით.

ჩვენ სახურავზე ვიდექით, ვუყურებდით ყვითელ სავარძელში გერმანელი ოფიცერივით წამომართულ მასხარას და კარგი შოუთი კმაყოფილი მაყურებლის გამომეტყველებით ვიღიმებოდით. ზოგი ფოტოებსაც უღებდა... რაღაც შევსევდიანდი. მაგრამ რა დროს სევდაა, იქნებ კიდევ რამე მომიყვეს-მეთქი, ვიფიქრე - მაშინ ხომ ორი თითით ორ ამბავს დამპირდა. თუმცა, აღარაფერი მიკითხავს. ქვევით ჩამოვედით და გავისეირნოთო, მითხრეს, მერე სადმე ჩაიც დავლიოთო. მაშინ ისევ გავხალისდი და ვთქვი, აი, ეს მენატრებოდა-მეთქი...

ავტორი: შორენა შავერდაშვილი
ფოტო: ნიკო ტარიელაშვილი

ოქტომბრის ბოლოს, უფრო ზუსტად, 31 ოქტომბერს, კონსერვატორიის დიდ საკონცერტო დარბაზში გაიმართება საქართველოს პირველი ლედის, სანდრა ელისაბედ რულოვსის წიგნის, „იდეალისტის ნაამბობი“-ს ქართული თარგმანის პრეზენტაცია. ჰოლანდიაში ეს წიგნი დაახლოებით ერთი წლის წინ გამოიცა და უკვე ათი ათასობით გაიყიდა. მიუხედავად იმისა, რომ „იდეალისტის ნაამბობი“, ძირითადად, ჰოლანდიელი პუბლიკისათვის არის დაწერილი და მასში ხშირად შეხვდებით ქართული ისტორიისა და კულტურის განმარტებებს, ქართველი მკითხველისთვის წიგნის თარგმანი კიდევ უფრო საინტერესო უნდა იყოს სწორედ იმ პიროვნული ელემენტების გამო, რასაც ჩვენი პირველი ლედი ასე გულწრფელად და დეტალურად გვიყვება.

ქალბატონ სანდრასთან ჩვენი საუბარიც სწორედ ამ წიგნის გარშემო იყო. თუმცა, იმის გამო, რომ სააკაშვილებისა და რულოვსების ოჯახში მეორე შვილს ელოდებიან, ჩვენ ამ მოლოდინზეც და სანდრას ახალ შეგრძნებებზეც ვისაუბრეთ. ამასთანავე, მინდა გახაროთ, რომ ინტერვიუსთან ერთად, ჩვენ საშუალება გვაქვს შემოგთავაზოთ ნაწყვეტები ამ წიგნის პირველი და მეორე თავებიდან.

რა იყო თქვენთვის ამ წიგნის დაწერის მთავარი იმპულსი?

ჩემთვის ძალიან დიდი პატივი იყო, როცა ვარდების რევოლუცია მოხდა და ბელგიიდან და ჰოლანდიიდან რამდენიმე გამომცემლობა გამომეხმაურა. ყოველთვის ვგრძნობდი წერის იმპულსს და ეს შემოთავაზება ჩემთვის ძალიან დიდი ამოცანა იყო. თან ვგრძნობდი, რომ მჭირდებოდა ამის დაწერა.

ამ პროცესში მივხვდი, რომ ჩვენ ბოლო 10 წლის განმავლობაში, ჩემი ბიჭის გაზრდის პერიოდში, არასდროს გავჩერებულვართ. ყოველთვის მოძრაობაში ვიყავით. წერის დროს ვიგრძენი, რომ მჭირდებოდა ამ ყველაფერის აწონ-დაწონვა და გადახარშვა. ალბათ, ამიტომ იკითხება წიგნი წყალივით. მკითხველმა წიგნი ვერ უნდა დადოს, იმიტომ, რომ ცხოვრებაც ასეთი იყო. არ დაგვისვენია, არ გავჩერებულვართ. ეს ათი წელიც წყალივით მიდიოდა: ბავშვი იზრდებოდა, ქმარი წინაურდებოდა. მეც გავიზარდე ამ ინტეგრაციაში, ამ ჩემს ახალ ოჯახთან, საქართველოსთან შეგუებაში. ეს ყველაფერი ერთი პროცესი იყო და პიროვნული, პოლიტიკური, ისტორიული, კულტურული გამოცდილება ერთ ჯამში იხარშებოდა. საქართველოსთან ინტეგრაცია, ბავშვის გაზრდა, პოლიტიკურ კიბეზე ასვლა - ეს ყველაფერი ამ წიგნში ჰარმონიულად, ერთად არის თავმოყრილი და 10 წლის შემდეგ, სწორედ ისეთი განცდა მაქვს, რომ ეს ყველაფერი ერთი დინება იყო.

ბოლო წერტილი რომ დავსვი, ამოვისუნთქე. ეპილოგში მიწერია, რომ 2004 წელმა წერაში გაიარა. ამ პერიოდზეც ვწერ, მაგრამ ძალიან ცოტას. ჩემთვის მთავარი იყო პროცესის აღწერა, იმიტომ, რომ პროცესი, ძალიან ხშირად, უფრო მრავლისმთქმელია, ვიდრე შედეგი. უფრო საინტერესოა, რა გზა გაიარე, რა პრინციპებით, რა ოცნებებით, რა ამბიციებით და რა იდეალებით. 2004 წელს ეს უკვე შედეგი იყო და, შესაბამისად, ამ წიგნისთვის ნაკლებად საინტერესო.

ჰოლანდიაში სულ მეკითხებოდნენ, მეორე ტომს ხომ არ აპირებო. ამ ეტაპზე, არა მგონია. ამისთვის მასალას განსაკუთრებულად არ ვაგროვებ. თუ ოდესმე რამის დაწერას გადავწყვეტ, ბუნებრივ მასალას, ჩემს წერილებსა და ბლოკნოტებს გამოვიყენებ.

ვოცნებობ, რომ კიდევ რაღაცეები დავწერო საქართველოზე. მაგალითად, ჭიათურაში, 90 წლის წინ, ცხოვრობდნენ ბელგიელი ძმები. მათაც ჰქონდათ დღიური, ჰოლანდიურ ენაზე დაწერილი. მე ეს დღიური წავიკითხე და დამაინტერესა. ეს ყველაფერი დარკვეთში ხდებოდა. ვიყავი, ვნახე მათი ძველი სახლის ნაშთები, მეზობლები, რომლებსაც ახსოვდათ რაღაც-რაღაცეები. ვნახე მათი მამის საფლავი. მინდა მათზე დავწერო. წარმოიდგინე, 90 წლის წინ, სადღაც შორეულ ქართულ სოფელში, ჩემნაირად გაზრდილი, ჩემნაირი კულტურული მემკვიდრეობის მქონე ბელგიელები ცხოვრობდნენ. ერთ-ერთ ძმას, რომანიც ჰქონია ვიღაც გოგონასთან. იყო ღალატიც. ამ ყველაფერს ალბათ იმ გოგონას თვალით მოვყვები. ის მაშინ 17-18 წლისა იქნებოდა. მისი მეუღლე 40 წელზე მეტის იყო. უცბად მეზობლად გამოჩნდა 2 ახალგაზრდა ბელგიელი... ისინი შესანიშნავად უკრავდნენ პიანინოზე, იცოდნენ ენები, სხვანაირი მენტალიტეტი და ურთიერთობები ჰქონდათ. ამ გოგოს ერთ-ერთი ძმა შეუყვარდა. მე ძალიან კარგად შემიძლია იმ გოგონას გრძნობების გაგება. კარგად შემიძლია წარმოვიდგინო ეს ყველაფერი, იმიტომ, რომ ვიცი, რა არის საქართველო და ვიცი, რა სხვაობაა ჩვენს კულტურებს შორის. ამიტომ, თუ ოდესმე დავწერ, ამ ამბავს დავწერ.

პირველი ორი თავის კითხვისას მომეჩვენა, რომ თქვენს ცხოვრებაში ძალიან ბევრი სიმბოლური დამთხვევაა. თქვენი შეხვედრა, უკრაინა, წითელი ვარდები...

წერისას თვითონაც მიკვირდა, რამდენი დამთხვევა იყო. სიმბოლოები, ისტორიული მომენტების დასწრება.. შემთხვევით არაფერი ხდება. საქართველოში ჩამოსვლა ძალიან დიდი ოცნება იყო. ალბათ წაკითხული გაქვთ დედაჩემისთვის მიწერილი წერილი, სადაც ვამბობ, რომ მინდა საქართველოს გმირი ან დედოფალი გავხდე. რამ დამაწერინა ეს? (ეს წერილი შენახული მაქვს და შემიძლია ვაჩვენო ყველა ურწმუნო თომას.) ყოველთვის გვქონდა შინაგანი რწმენა იმისა, რომ ჩვენ საქართველოში დიდი როლი უნდა გვეთამაშა. მაშინ პატარა ვიყავი, 24 წლის გოგონა და, ალბათ, ეს გულუბრყვილო მოტივაცია იყო. მაგრამ თუ რაიმე ძალიან გინდა და ამისთვის ყოველდღე რაღაცას აკეთებ, აუცილებლად გამოდის.

როგორი გამოხმაურება ჰქონდა თქვენს წიგნს ჰოლანდიაში?

ჩემი წიგნი ჰოლანდიასა და დანიაში 10 ათასობით გაიყიდა. ზუსტი ციფრი არ ვიცი, მაგრამ 2006 წლის დასაწყისში უკვე მეოთხე ტირაჟი გამოდის. წაიკითხა ყველამ, ვისაც ოდესმე საქართველოსთან შეხება ჰქონია - მეცნიერებს, კონსულტანტებს, ქართველების ჰოლანდიელ მეგობრებს. თუმცა, მგონი ნელ-ნელა ფართოვდება მკითხველების აუდიტორია. ეს ძალიან კარგია, რადგან მინდა, რომ საქართველომ ჰოლანდიასა და ბელგიაში თავის ადგილი დაიმკვიდროს. ამ წიგნის მკითხველი საქართველოს მიმართ გულგრილი ვერ დარჩება. სულით და გულით მაქვს დაწერილი და ისე გულწრფელად, რომ შეუძლებელია, თუნდაც არ გქონდეს რაიმე შეხება საქართველოსთან, მის კულტურასთან და არ დაგაინტერესოს მან.

იმ ქართველებისგან, რომლებიც ჰოლანდიაში ცხოვრობენ და ენა ისწავლეს, ძალიან ბევრი დადებითი გამოხმაურება მივიღე. ეს ჩვენთვის ჩვენი ქვეყნის სარკეაო, მითხრეს. ძალიან სასაცილო მომენტებიც იყო. სამი კვირის განმავლობაში, წიგნის წარსადგენად სხვადასხვა წიგნის მაღაზიაში, სატელევიზიო და რადიო გადაცემებში მიწვევდნენ. წიგნიდან იმ ციტატებს ვკითხულობდი, რომელიც იმ აუდიტორიას უფრო მოეწონებოდა. ამსტერდამში ასობით ქართველს შევხვდი, ეს ღონისძიება ფონდმა „ჰოლანდია-საქართველო“ და ფონდმა „ბაგრატიონი“ მოაწყვეს. მაშინ, რა თქმა უნდა, შევარჩიე ციტატები მიშას ბავშვობაზე, დედამთილთან ურთიერთობაზე, ჰოლანდიის შესახებ კრიტიკულ კომენტარებზე. სხვათა შორის, ჰოლანდიის მიმართ საკმაოდ კრიტიკული ვარ, კრიტიკულად ვუყურებ იქაურ ამბებს. საქართველოს მიმართაც კრიტიკული ვარ, მაგრამ ყოველთვის ვცდილობ, ორივე მხარე გავითვალისწინო.

როგორია ოჯახში ახალი ადამიანის მოლოდინი?

ედუარდი სულმოუთქმელად ელოდება თავის ძმას ან დას. ის ხომ უკვე დიდია და არ ეჭვიანობს. პირიქით. მეუბნება, კიდევ ორი თვე რა ამბავიაო?! ნუ გეშინია, ახლა ვართ წყნარად, მერე ის დრო მოგენტარება, როცა მუცელში იყო-მეთქი, ვპასუხობ.

დედამთილს გოგო უნდა, რადგან ბიჭი ჰყავს, ძმა ჰყავს, ვაჟიშვილი ჰყავს და შვილიშვილიც ვაჟი ჰყავს. სულ კაცები არიან ოჯახში.

ისე, ამჯერად ორსულობის შეგრძნებები სულ სხვანაირია. მაშინ პატარები ვიყავით. ახლა უკვე გამოცდილები ვართ. ახლა, როგორც დედა, ალბათ უფრო წყნარად ვიქნები იმიტომ, რომ ეს ყველაფერი ერთხელ უკვე გამოცდილი მაქვს. როგორც ჩემს ჩანაწერებში ვკითხულობ, ბავშვობაში ედუარდი ხშირად ავადმყოფობდა. მაშინ საქართველოში ყველაფერი ახალი იყო ჩემთვის. ხანდახან ვერ ვეგუებოდი, მიჭირდა. ახლა უკვე ფესვგადგმული ვარ, უკვე კარგად ვიცი აქაური ღირებულებები, ვინ რას წარმოადგენს, როგორი მენტალიტეტია, როგორი სამედიცინო მომსახურებაა, როგორი ჩვევები - ეს ყველაფერი გავიარე.

ახლა უფრო სხვანაირად გამოვიყურები, ვიდრე მაშინ. ედუარდი ზაფხულში, ჰოლანდიაში დაიბადა. ეს კი ზამთარში, საქართველოში დაიბადება. ჩემი მშობლები დეკემბრის დასაწყისიდან ალბათ აქ იქნებიან, ჩემი მშობიარობა რომ არ გამოეპაროთ. ედუარდი ორი კვირით ადრე დაიბადა და შიშობენ, ახლაც ასე არ მოხდეს.

როგორ ზრდიდით ედუარდს, რა შეხედულებებით, რა პრინციპებით?

ედუარდი ათი წლის წინ გაჩნდა. 3-4 წლის ასაკიდან უწევდა საზოგადოებასთან ურთიერთობა და მაშინ მიშა უკვე ცნობილი ფიგურა იყო. ეს მისთვის ახალი ამბავი არ არის. ის მიჩვეულია ყურადღებას და ეს არის მისი დიდი პლუსი. ამ პოპულარობის ფონზეა გაზრდილი და, მგონი, ეს ძალას მატებს. მაგრამ ბავშვმაც უნდა იფიქროს თავის მომავალზე, რომ ყოველთვის არ იქნება ამ გარემოცვაში. მინდა, რომ პირველ რიგში იყოს ქართველი და უყვარდეს თავისი სამშობლო. ვამაყობ, რომ ჰოლანდიურად წერა-კითხვა იცის. თუმცა, ჰოლანდიურად ჩემი ლექსიკონით ლაპარაკობს. როცა ედუარდს უსმენენ, ჩემი ნათესავები ამბობენ, სანდრა ლაპარაკობსო.

ამ ყველაფერთან ერთად, მინდა გახსნილი ადამიანიც იყოს, იცოდეს ენები და ესმოდეს, რომ საქართველოს გარდა, არის უამრავი სხვა ქვეყანა, უამრავი სხვა კულტურა. ჩვენ ვცდილობთ, რომ კარგად იცოდეს გეოგრაფია. სკოლაშიც ასწავლიან, მაგრამ მეც ვეხმარები. ხშირად რუკაზე ვირჩევთ ხოლმე რამე ქვეყანას და მასზე ვლაპარაკობთ. მაგალითად, ნიკარაგუაზე, მალიზე. ვეუბნები, ნახე, შენხელა ბიჭები ცხოვრობენ ხეზე, ან ცხოვრობენ მიწის ქვეშ, ან ქარხანაში მუშაობენ მთელი დღე. მინდა კოსმოპოლიტად გაიზარდოს.

ასევე დიდი სურვილი მაქვს, რომ ჰუმანიტარული თვისებებიც ჰქონდეს. ეს, სხვათა შორის, დედის და მამის მხრიდან ისედაც მოსდევს. ამიტომ ვუხსნი, რატომ ავირჩიე დასახმარებლად მაგალითად ეს სკოლა, რატომ ჩავატარე ესა და ეს ჰუმანიტარული აქცია, ან რატომ ვფიქრობ, რომ საჭიროა ტუბერკულოზის წინააღმდეგ ბრძოლა. ვფიქრობ, რომ რაც ჩვენს გარშემო ხდება, 10 წლის ბიჭისთვის გასაგებია. ის ხომ უკვე ზრდასრულივით აზროვნებს. ამიტომ, ხშირად ვრთავ დისკუსიებში. მინდა, რომ ნელ-ნელა ყველაფრის საქმის კურსში იყოს. მერე თვითონ გააკეთებს არჩევანს, საით წავა. ჩვენ, უბრალოდ, ვამზადებთ ისე, როგორც მე თვითონ ვიყავი მომზადებული.

როცა თქვენს თავს იხსენებთ, გაქვთ თუ არა გაუცხოების შეგრძნება თქვენი ცხოვრების რომელიმე ეტაპთან? ანუ, რამდენად შეიცვალეთ?

გაუცხოებას ნაკლებად ვგრძნობ. მგონი, ისეთი დავრჩი, როგორიც ვიყავი. რა თქმა უნდა, იყო მომენტი, როცა ყველაფერი - კარგი სამსახური, კარგი შემოსავალი - უკან, დასავლეთ ევროპაში მოვიტოვე და ცხოვრება მეორე სამშობლოში, ფაქტობრივად, თავიდან დავიწყე. 10 წლის გადმოსახედიდან რომ ვუყურებ, შეიძლება ითქვას, რომ რისკზე წავედი. მაგრამ მაშინ დარწმუნებული ვიყავი, რომ ეს არის ის ადამიანი, რომელთან ერთადაც მინდა ვიცხოვრო. ახლა რომ ვიღებდე გადაწყვეტილებას, ალბათ იგივეს გავაკეთებდი იმიტომ, რომ ეს ბუნებაში დევს და სხვანაირად არ შეგიძლია.

ინტერვიუს ორგანიზებისთვის „ცხელი შოკოლადი“ მადლობას უხდის გამომცემლობა ლინკის დირექტორს, ქ-ნ ინგრიდ დეხრავეს.

>>>

სანდრა ელისაბედ რულოვსი
საქართველოს პირველი ლედი

იდეალისტის ნაამბობი

ავტორი: სანდრა ელისაბედ რულოვსი
გამომცემელი: ინგრიდ დეხრავე, გამომცემლობა „LINK“
მთარგმნელი: დავით ღოლიჯაშვილი
რედაქტორი: მარიკა ერქომაიშვილი
კორექტორი: ირენ მახარაძე

ფრაგმენტები წიგნიდან

„ბავშვობაში სულ ვოცნებობდი, მწერალი გამოვსულიყავი. ჩემი პირველი მოთხრობისთვის ფსევდონიმიც კი მქონდა მოფიქრებული: „არდნას სვოლურ“ (ჩემი სახელი და გვარი შებრუნებით). ჟღერადობა მომწონდა, ჩემი აზრით, ცოტა რუსულსაც ჩამოჰგავდა. მინდოდა, მეწერა და ცნობილი გავმხდარიყავი. არადა, პირიქით მოხდა - ჯერ ცნობილი გავხდი, წერა კი მერე დავიწყე. ეს კი სულ სხვა თვალთახედვის კუთხეა! ახლა უკვე მოგონილი კი არა, ნამდვილი ამბები უნდა აღვწერო, რომლებმაც სახელი გამითქვა, რომლებიც საქართველოში მოხდა.

რამდენიმე წელია თან დავატარებ საქართველოს, უფრო სწორად, საქართველოს ფორმის ოქროს კულონს. ამ ჟესტით იმის აღნიშვნა მინდა, რომ ამ ქვეყნის ბედ-იღბალს ვიზიარებ. ქართულ ენაში ერთი კარგი სიტყვაა - მეუღლე. ჩემი თავი სწორედ ასე წარმომიდგენია: ვხედავ, როგორ ვეწევი ჩემს ხართან ერთად ნაბიჯ-ნაბიჯ მძიმე უღელს...“

* * *

„ეს უნივერსიტეტის კაფეტერიაში მოხდა. სწავლა ორიოდე დღის დაწყებულ მქონდა, თანაკურსელების ნაწილს უკვე ვიცნობდი. ლანგრით ხელში ცარიელი ოთხადგილიანი მაგიდა მოვძებნე და დავჯექი. წვნიანი მოვხვრიპე თუ არა, მაგიდას მაღალი ყმაწვილი მოადგა და მორცხვად ჩამოჯდა მოპირდაპირე კუთხეში. მუქი ლურჯი შარვალი და მოკლესახელოებიანი პერანგი ეცვა, ყელსახვევიც ეკეთა. ერთმანეთი მალულად შევათვალიერეთ და არაფერი შევიმჩნიეთ. სიმპათიური ყმაწვილია, გავიფიქრე გუნებაში, ალბათ ფრანგია. მალე კიდევ ერთი მაღალი ყმაწვილი მოგვადგა და ჩემს პირდაპირ, „ფრანგი“ ყმაწვილის გვერდით დაჯდა. მას უკვე ვიცნობდი, ოივინდი ერქვა და ნორვეგიელი იყო. ბოლოს მეოთხეც შემოგვემატა - ესპანელი გოგონა როსიო. მასაც ვიცნობდი, ჩემი თანაჯგუფელი იყო.

საუბარი ოივინდმა დაიწყო. „ფრანგ“ ყმაწვილს ჰკითხა, სადაური ხარო და ამ უკანასკნელმაც უპასუხა (ეს ამბავი უკვე მილიონჯერ მიამბია ქართველი ჟურნალისტებისთვის):

„I am from Georgia, but not Georgia in America.“

ამის გაგონებაზე წვნიანი კინაღამ სასულეში გადამცდა. საქართველოში ხომ ნამყოფი ვიყავი!

- მე ვიცი საქართველო, შარშან ვიყავი იქ! - მივახალე მაშინვე. ახლა მიშამ დააღო გაოცებისგან პირი. გახარებულმა ვუამბე, რომ ქუთაისში ათი დღე დავყავი და ყველაფერმა ძალიან მომხიბლა. მხოლოდ ერთი რამ არ მომეწონა - ის, რომ ძაღლებს, ცოტა არ იყოს, სასტიკად ექცეოდნენ! მოკლედ, გაგვიჩნდა საუბრის თემა და თანაც როგორი! ოივინდს და როსიოს ბევრი არაფერი ჰქონდათ დასამატებელი, ამიტომ იმავე საღამოს მე და მიშა სტუდენტური კომპლექსის კორიდორში შევხვდით და მან ქართულ ანბანში წამამეცადინა. სიხარულს ვერ მალავდა. ბლომად სიტყვები და გამოთქმები ისევ მახსოვდა, თუმცა ერთი წელი გასულიყო...

მეორე დღეს სტრასბურგის საკათედრო ტაძრის კოშკზე ავედით და მიშამ თავისი ძველებური „ზენიტით“ ფოტოსურათები გადამიღო. ბოლოს და ბოლოს ის თვეც მიიწურა. მისამართები და ტელეფონის ნომრები გავცვალეთ და ყურებამდე შეყვარებულები ერთმანეთს დავშორდით. ის თბილისში დაბრუნდა, მე - ბრუსელში.”

ზელანდიის ფლანდრიის ბუნებაში, ერთი თვის დედა. 1995 წლის აგვისტო

* * *

„თუ რამ ექსტრავერტული თვისებები მაქვს, მამის მხრიდან გამომყვა. აქ უკვე ფლამანდიური სისხლი იგრძნობა. ბებიაჩემი, ივონ ჰეიზე, ბელგიელი ქალი იყო. ხუთი ქალისა და ორი ვაჟიშვილის პატრონს საკმაოდ გულღია ხასიათი ჰქონდა. შვილებს ყოველდღე ურეკავდა, ხოლო თხუთმეტ შვილიშვილს ნაირ-ნაირი ტკბილეულით ანებივრებდა. მამაჩემი, რომლის სრული სახელია ედუარდ ფლორიმუნდუს ალბერტუსი (ხომ შესანიშნავად ჟღერს?!), ამდენი ქალიშვილის შემდეგ მოვლენილი პირველი ვაჟი იყო. ამიტომ შიდა საოჯახო საქმეებში დამძალებელი არასდროს ჰყოლია. თუ მარტოა, ეხერხება ერბოკვერცხის შეწვა და მაკარონის შეთბობა, თუ არადა, სულ კითხულობს, როდის იქნება მზად საჭმელი.“

* * *

„სპორტი და ჯანსაღი ცხოვრების სტილი ჩემი მშობლების დევიზია. რამდენი წელია ხორცს საერთოდ აღარ ეტანებიან, ტკბილეულსა და სასმელს კი - ზომიერად, ხოლო ავტომობილს ისევ ველოსიპედს ამჯობინებენ. მამას კიდევ ერთი, ჩემი აზრით, ჯანსაღი ჩვევა ისაა, რომ სადილის შემდეგ, სანამ კვლავ თავის კანტორას მიაშურებდეს, ყავისფერი ველვეტის ღრმა სავარძელში ჯდება და ერთი საათი თვალს ატყუებს. ძველად ასეთ დროს კალთაში ვუძვრებოდი და ვცდილობდი მასთან ერთად შეწყობით მესუნთქა. მის კალთაში ამქვეყნად არაფრის მეშინოდა.“

შინ, ტერნეზენში, დედასთან და მამასთან ერთად. 2004 წლის ოქტომბერი.
სერგო ედიშერაშვილის ფოტო

ქორწინება ნიუ-იორკში, 1993 წლის 17 ნოემბერი

* * *

„მრავალი ამერიკელის მსგავსად, ტარაკნები არც ჩვენ გვაკლია. შარშან კიევში მიშას ჩინური ყვითელი ცარცი უყიდია და ახლა ძალიან გამოგვადგა. ყველგან, სადაც კი ტარაკნები ბუდობენ, ზოლები გაავლო. რომ შევიხედე, ვიფიქრე, რაღაც ახალი მწერი გაგვჩენია-თქო, მაგრამ მალე მივხვდი - ტარაკანა იყო. ალბათ ჩინურ ცარცზე გადაიარა, ან შეჭამა. გაყვითლებულიყო და აცა-ბაცა დადიოდა. ვინ იცის, აზიდებდა კიდეც. ჰოდა, მის ტანჯვას მაშინვე მოვუღე ბოლო. მას შემდეგ ტარაკნები თვალით აღარ მინახავს. ალბათ სადღაც შეძვრნენ და თათბირობენ, რა ძალებით გაუმკლავდნენ ჩინურ შხამს. კიდევ კარგი, აქედან ხუთ დღეში გადავდივართ...“

* * *

„ერთხელ ნიუ-იორკში ბიძია თემურს ვესტუმრეთ. მიშამ კარადიდან „ვეფხისტყაოსნის“ ინგლისური თარგმანი გადმოიღო და დამავალა, რომ ეს შუასაუკუნეებისდროინდელი საგმირო ეპოსი ქორწილამდე წამეკითხა. დღეს ძალიან მიხარია, რომ ასეც მოვიქეცი, რადგან „ვეფხისტყაოსნის“ საშუალებით უკეთ დავინახე, რად უღირთ ქართველებს ერთგულება, მეგობრობა და რამდენად მამაცნი არიან ისინი. ქართველისთვის მეგობარი რომ განსაკუთრებით ფასობდა, მაშინაც შევნიშნე, როდესაც ერთ ქართველ სტუდენტს ფული დასჭირდა და მიშასგან 100 დოლარი ისესხა. როდის დაგვიბრუნებს-მეთქი, ვიკითხე (ფული ხომ არც ჩვენ გვქონდა თავზე საყრელად!), მიშამ კი მისაყვედურა და ამიხსნა, ქართველები ასეთ კითხვას არ სვამენ, იმ 100 დოლარს კი ალბათ ვეღარასდროს ვიხილავთო, თან იქვე დაამატა, ჩვენც რომ დაგვჭირდეს, მეგობრები დაგვეხმარებიანო. ცოტა ძნელად გასაგები ლოგიკა კი იყო ჰოლანდიელი გოგონასთვის!

იმავე წლის 17 ნოემბერს მიშა და მისი „სანდრიუშა“ კანონიერად დაქორწინდნენ. ეს საკმაოდ სპონტანურად მოხდა. ხელისმომკიდედ ერთი ქართველი სტუდენტი გვყავდა, სახელად ბაჩა. შავკანიანმა ქალმა, ხელს რომ გვაწერნებდა, ჩვენს მოწმეს დაღეჭილი ინგლისურით ჰკითხა: „წინააღმდეგი ხომ არ ხართ?“ რაზეც ბაჩამ სწრაფად მიუგო: „იეს, იეს“. მიშა მოუტრიალდა: „რას ამბობ, ბიჭო, ნოუ უნდა გეთქვა!“

ცერემონიალის შემდეგ (რომლის დროსაც ხელში წითელი ვარდი მეჭირა) სამივენი რესტორანში გავემართეთ და ქათმის კერძი მივირთვით. მე და მიშამ ლამაზი ფოტო გადავიღეთ სითი ჰოლის (მერიის) შესასვლელთან: ორივე შავ-თეთრ ფერებში ვართ, თავებმიბჯენილნი, მე ხელში ვარდი მიჭირავს, უკან კი ამერიკის დროშა ფრიალებს.”

* * *

„სტუმრები არც სხვა დროს გვაკლდა. მათთვის მეტწილად ბორშჩს, ბოსტნეულის სალათას და რაიმე ბრინჯიანს ვამზადებდი. რამდენჯერმე მიშა ბრაიტონ ბიჩზეც წავიდა, რათა ხინკალი და თონის პური მოეტანა და ვახშმისთვის ქართული ელფერი მიეცა. მახსოვს, პირველად წიწიბურა რომ მოიტანა და მოხარშა, დამწვარი ბრინჯი მეგონა. წიწიბურა დიდი ხნის შემდეგ შემიყვარდა. ცოტა მარილთან და კარაქთან ერთად ძალიან ნოყიერი საკვებია, თან ვერც აღნაგობას დაუშავებს რამეს.“

„როცა დედას დაბადების დღემ მოაწია, მე, 25 წლის მადლიერმა შვილმა, ემოციური წერილი გავამზადე. თითქოს უკვე ვგრძნობდი, რასაც მომიტანდა ჩემს ცხოვრებაში მიმდინარე ცვლილებები.

„აიღე ნებისმიერი მოვლენა, რომელიც შენს ცხოვრებაში მომხდარა, ან თუნდაც მოგზაურობა! თუ თავიდან ბოლომდე გონების თვალით არ გაივლი და დაამუშავებ, ჩათვალე, რომ არც განგიცდია. ეს რამდენიმე საფეხურს მოიცავს: ჯერ უნდა ილაპარაკო, მერე იტირო, იცინო, აღტაცებით გაიხსენო, ისევ შიში იგრძნო, აღწერო და ბოლოს, ფოტოალბომში დააარქივო. ძველ ფოტოებს რომ ვუყურებ, მახსენდება: აი, მაშინ შეცდომა დავუშვი... იმან გული დამწყვიტა... და მაინც, რა კარგია, რომ ასეთი რამ გამოვცადე!.. რამდენი ვიმოგზაურე, რამდენი ვისწავლე და ვნახე, რაც შემდეგ ცხოვრებაში გამომადგა... არაფერს ვნანობ, თავი არსად წამიგია. ბედნიერი ვარ, სიხარულით, ოპტიმიზმითა და სიცოცხლით სავსე. მინდა, ცაში ვინავარდო... მინდა, საქართველოს დედოფალი ან გმირი გავხდე... მინდა, ჰუმანიტარულ მოძრაობაში გადატრიალება მოვახდინო... მინდა, სიცოცხლის ჟინი ჩემს შვილებსაც გადავცე... ეს, მგონი, ცოტა არაა?!.. (...)

თქვენ ალბათ ჩემი მომავალი გაწუხებთ. წუხილი წმინდა სიყვარულია! (...) თქვენი მთავარი საზრუნავი ხომ ისაა, რომ მე ბედნიერი ვიყო. ოცდახუთი წელია ამ საქმეს თავს წარმატებით ართმევთ. უბედური დიდხანს არასდროს ვყოფილვარ, მალევე ვპოულობდი ახალ-ახალ გზებს, რომ ცხოვრება გამელამაზებინა. მაშ, მომდევნო ოცდახუთი წელი რატომღა ვიქნები უბედური? მე არ მაკლია კარგი, ჯანსაღი აღზრდა, ბრწყინვალე განათლება, რომელიც ყოველთვის გამომადგება. (...) მე ჩემს ცხოვრებას თავად განვაგებ და ამისთვის საკმარისი ძალაც შემწევს. ადრეც მითქვამს: ისეთი გრძნობა მაქვს, თითქოს წინ პრობლემები, დაბრკოლებები მელის და ბრძოლა მომიწევს. გამორიცხული არაა! ქვეყანაში, სადაც მუდამ სამოქალაქო ომის სუნი ტრიალებს და მოსახლეობის ორი მესამედი საარსებო მინიმუმის ზღვარს ქვემოთ ცხოვრობს, ბევრს ალბათ შეშურდება. შეშურდება ჩვენი ბედნიერება, სიმდიდრე, კარიერა. ალბათ იქნება მუქარა, ზეწოლა, დასმენა. იქნება სასტიკი სცენები. ცხადია, ამისთვის „მზად“ ვერასდროს ვიქნები და არც საკმარისი ძალა მექნება, მაგრამ იმისთვის მაინც ვარ მზად, რომ ვნახო, გამოვცადო, უღელი ვზიდო და ვიბრძოლო. (...) და რაც უნდა შორს წავიდე, მუდამ ჩემთან იქნება სითბო, რომელიც ამ ბუდიდან გამყვა. იმედი მაქვს, ჩემი ახალი ოჯახისთვის თავადაც ასეთივე თბილ ბუდეს მოვაწყობ. ასეთი რამ ყოველდღე არ ხდება. გადახედეთ ნათესავებს, ნაცნობებს! მაგრამ მე კარგი მაგალითი მაქვს, ეს კი უკვე სანახევროდ გაკეთებული საქმეა. (...) ვინ იცის, ოცდახუთი წლის შემდეგ, როცა ორმოცდაათის გავხდები, ქართულად, ინგლისურად ან ნიდერლანდურად მეც ასეთივე წერილი მივიღო. როგორ მინდა, მართლა ასე მოხდეს! მე ხომ ვიცი, როგორი სიყვარულითა და მადლიერებით არის დაწერილი ეს წერილი. ჰოდა, მაშინ წრეც შეიკვრება.

თქვენი ქალიშვილი სანდრა ელისაბედი“...

კურსდამთავრებული მიშა. უკანა პლანზე პროფესორი ოსკარ შახტერი

* * *

„ნიუ-იორკში რომ დავბრუნდით, მეორე დღეს ჩვენი გაცნობიდან შვიდი თვე სრულდებოდა. ამის აღსანიშნავად საღამოს ჩვენს საყვარელ „ინდიან კაფეში“ ვაპირებდით წასვლას. მე შხაპს ვიღებდი და მიშას გავძახე, შამპუნი შემომიტანე-მეთქი. მიშამ ფეხსაცმელები გაიძრო და შამპუნით ხელში პირდაპირ შხაპის ქვეშ შემოვარდა. წინდები, ჯინსის შარვალი და პერანგი ისევ ეცვა და (წყალგაუმტარი) საათიც ეკეთა. იმდენი ვიცინე, სულს ძლივს ვიბრუნებდი.“

* * *

„ნიუ-იორკში სკოლის მოსწავლესავით მიყვარდა ჩაცმა: წითლად და შავად კუბოკრული შოტლანდიური ქვედაბოლო, შავი აბრეშუმის ქურთუკი, შავი ელასტიური რეიტუზები და შავი ლაქის ტუფლები. შესაბამისად, თმასაც წითელი ბაფთით ვიკრავდი. შინ კი თბილი პიჟამისამარა დავიარებოდი და თმაც დაუდევრად მქონდა აკეცილი. გიული რომ ასე დამინახავდა, მოწონებას ვერ მალავდა: „სანდრიუშა!“ მიშაც დაამატებდა: „ხომ საყვარელია?“

* * *

„ამასობაში მე უკვე სიას ვადგენდი, თუ ვისთვის დაგვეგზავნა საქორწინო მოსაწვევები. გვინდოდა თბილისში დაბრუნებისთანავე ჯვარი დაგვეწერა და დიდი ქორწილიც გადაგვეხადა. ამისთვის 1994 წლის სექტემბერი შევარჩიეთ, ხელისმოწერის ათი თვისთავი. ჰოლანდიიდან ჩემი ძველი უბის წიგნაკი გამომიგზავნეს. მთელ მსოფლიოში მიმოფანტული მეგობრები და ნაცნობები რომ დავიანგარიშე, 250 კაცი გამომივიდა. მოსაწვევებს ტექსტი სამ ენაზე წავაწერეთ: ინგლისურად, ნიდერლანდურად და ქართულად. ჩემი მეგობრები ალბათ გაოცებისგან პირს დააღებდნენ, როცა ჰოლანდიიდან მოწვევას მიიღებდნენ ადამიანისგან, რომელმაც ბელგიაში ფრანგული და გერმანული ისწავლა, საფრანგეთში საქმრო გაიცნო, ამერიკაში საცხოვრებლად გაემგზავრა და ახლა ჯვარს საქართველოში იწერდა! მართლაც, პასუხებმა არ დააყოვნა, ზღვასავით მოგვასკდა.“

* * *

„მე და მიშას ძალიან გვიყვარდა ხაჭოს ნამცხვარი, „ჩიზქეიქი“, თუმცა საქორწილოდ ცოტათი მაინც უნდა დაგვეკლო წონაში. აგვისტოს ბოლოს უკვე დარჩენილ დღეებს ვითვლიდით, რომ საბოლოოდ აგვეკრა გუდა-ნაბადი. მე ხომ პირველად უნდა მენახა თბილისი, ქალაქი, სადაც ერთად ვიცხოვრებდით, ოჯახს შევქმნიდით, ვიშრომებდით, ვიცინებდით და ვიტირებდით. ჩემი ქართველი ნათესავებიდან ჯერჯერობით მხოლოდ დედამთილს ვიცნობდი. ვინ იცის, როგორ მიმიღებდნენ ისინი? მოვეწონებოდი? მოუწონებდნენ მიშას არჩევანს? როგორ უნდა მოვქცეულიყავი ჯვრისწერისას? მე ხომ კათოლიკე ვიყავი, მაგრამ ვაპირებდი, მართლმადიდებლობა მიმეღო. ამის თაობაზე მამაჩემის ბიძას, ადრიანს დავუკავშირდი, კათოლიკური ეკლესიის პასტორს. მან დამლოცა და მითხრა, რაც მთავარია ქრისტიანად დარჩები და ქრისტიანული ფასეულობების დაცვით გააგრძელებ ცხოვრებასო. 1999 წელს, როცა რომის პაპი იოანე პავლე II საქართველოში ჩამოვიდა, აუდიენციაზე არ წავედი. არ ვიცოდი, იყო თუ არა იქ ჩემი, ყოფილი კათოლიკეს, ადგილი. თუმცა შემდეგ ბევრი ვინანე.“

* * *

“დადგა გამგზავრების დღეც... ჯვრის დასაწერად თბილისში მივფრინავდით! გადაფრენაც და გადმოფრენაც კიევის გავლით გვქონდა. კიევში ორივე ჯერზე რამდენიმე დღით გავჩერდით და ერთგვარი „საქორწინო მოგზაურობა“ მოვიწყვეთ. ჩვენი ბარგი 40 და 12-კილოგრამიანი ორი ჩემოდნისგან და 250 დოლარად ნაყიდი ტელევიზორისგან შედგებოდა. ტელევიზორი გიულისთვის მიგვქონდა. დანარჩენი ავლა-დიდება ერთ ქართველ მეგობარს მივაბარეთ და ნიუ-იორკში დაბრუნების შემდეგ ახალ ბინაში გადავიტანდით. ფრანკფურტის თავზე რომ ვიყავით, სტიუარდესამ გვაუწყა, ქალაქის თავზე ვართო. მე და მიშამ სიყვარულით გადავხედეთ ერთმანეთს. გამოფრენისას აეროპორტში გვიან გავიარეთ რეგისტრაცია და ამიტომ სალონში ცალ-ცალკე ადგილებზე მოვხვდით. მე საშინლად ვნერვიულობდი: როგორც იქნა, იმ ქალაქში მივდივარ, სადაც ჩემი ცხოვრების დიდი ნაწილი უნდა გავატარო. ვინ იცის, იქნებ ქუჩაში გამოსვლაც კი საშიში იყოს?

სოფელი ჭანიეთი გურიაში, სადაც 2003 წლის შემოდგომაზე ფონდმა SOCO-მ სასკოლო წიგნები ჩაიტანა.

ერთი წელიც არაა გასული, რაც ომმა წალეკა აფხაზეთი, ომის კვალი არც დედაქალაქს დაკლებია... სწორედ ამის გამო ჯვირსწერაზე მარტო ჩემი ძმა, დედაჩემი და მამაჩემი მოდიოდნენ, დანარჩენმა ნათესავებმა და მეგობრებმა კი ჩამოსვლა ვერ გაბედეს და იმას დასჯერდნენ, რომ ჩემებს მოსალოცი ბარათები და საჩუქრები გამოატანეს (საჩუქრები, ჩვენივე თხოვნით, კონვერტში ჩადებული ფული იყო - ტიპიური ჰოლანდიური, პრაქტიკული საჩუქარი).“

* * *

„დაუვიწყარი იყო აეროპორტში დახვედრა. ნახევარ სანათესაოს მოეყარა თავი. ხელში ყვავილები ეჭირათ. მათთან პირველივე გასაუბრებამ (ჩემი რუსული პრაქტიკაში გამოვცადე) დამარწმუნა, რომ მიშას არჩევანს უწონებდნენ. ეს საქართველოში ჩემი მეორე სტუმრობა იყო, ოღონდ პირველისგან სრულიად განსხვავებული. ახლა ვიცოდი, რომ ეს ქვეყანა ჩემი მეორე სამშობლო გახდებოდა.”

დედა და შვილი. 2002 წ. რაფაელ არზუმანოვის ფოტო

შეხვედრა საპრეზიდენტო არჩევნების წინ. 2003 წლის დეკემბერი

* * *

„საქორწილო დარბაზში ჰოლანდიიდან მიღებული მოსალოცი ბარათები თოკით მქონდა გაჭიმული. სუფრაზე მუსიკოსებიც გვყავდა, რომლებმაც პირველივე სავალდებულო სადღეგრძელოების შემდეგ სიმღერა დაიწყეს. იყო ცეკვაც. უეცრად, შუა ქეიფში გასაბერი ბუშტი გასკდა და სამარისებური სიჩუმე ჩამოვარდა. ყველას სროლის ხმები გაახსენდა, სულ რაღაც ერთი წლის წინ თბილისის ქუჩებში გაუთავებლად რომ ისმოდა. მაგრამ უნდა ვაღიარო, რომ მე, ჩემს ძმასა და ჩემს მშობლებს ქალაქის ქუჩებში საფრთხე არ გვიგრძვნია. ტურისტების მსგავსად დაუბრკოლებლად ვმოძრაობდით და თბილისის ღირსშესანიშნაობებს ვათვალიერებდით.

ჯვრისწერიდან რამდენიმე დღეში ისევ ნიუ-იორკში გავფრინდით. შუა გზაზე კვლავ კიევში გავჩერდით და მდინარე დნეპრზე ნავით ვისერინეთ. ჩემი ძმა და მშობლები კი თბილისში კიდევ რამდენიმე დღე დარჩნენ და ერთ დღეს საპიკნიკოდ კუს ტბაზეც ავიდნენ.“

* * *

„მიშა წამითაც არ მაძლევდა მოდუნების საშუალებას. სულ უნდა მეკითხა, მესწავლა, წინ-წინ მევლო. მე თუ სადავეებს მივუშვებდი, ის მუდამ გვერდში მყავდა, რომ მას აეღო. მიშას უკვე მაშინ ჰქონდა გადაწყვეტილი, რომ ერთი წლის შემდეგ საქართველოს პარლამენტში კენჭს იყრიდა. ერთხელ ვუთხარი, თუ ვერ გახვალ, გული არ დაგწყდეს-მეთქი და მაშინ გამიმხილა, რომ მწვერვალს უმიზნებდა და კიდეც დაიპყრობდა, თუკი მეც მხარში დავუდგებოდი!

- თუ არაფრის გწამს, მაშინ შენი ძალ-ღონე და მონდომება ვერაფრით დაგეხმარება! - ამიხსნა მიშამ, როგორც მტკიცე, მიზანდასახულ კაცს შეეფერება. 1994 წლის სექტემბრის მიწურულს ჩემებს მივწერე:

„მიხეილს, თავისი დრამატული ქართული ხასიათით, ღრმად სწამს, რომ „ლიდერის“ ცხოვრება ია-ვარდით ვერ იქნება მოფენილი, რომ საჭიროა პრინციპები, რომლებსაც არ უღალატებ და რომლისთვისაც იბრძოლებ. მდიდარი შეიძლება ვერ გახდეს, პოლიტიკა არაა სარფიანი საქმე, არადა, მას პოლიტიკის გარეშე ცხოვრება არ შეუძლია! სამაგიეროდ, ჩემგან შეიძლება კარგი საქმოსანი დადგეს. თანაც, რომელი გაჭირვებული ამომრჩეველი მოგცემს ხმას, თუ თავად ფუფუნებაში ცხოვრობ? ალბათ უკვე თქვენც ხვდებით, რომ მიხეილს, როგორც ნამდვილ მამაკაცს, გმირობა სწადია და არის კიდეც გმირი! მეც ეს მახარებს! ღრმად მჯერა, რომ ის (კომერციულ) ეშმაკს სულს არ მიჰყიდის!“

* * *

„ჩვენს ახალგაზრდა ქართველ პოლიტიკოსებს საღამოობით ჰოლანდიურად ჩაშუშულ კომბოსტოს ვუმზადებდი, რასაც ისინი თითებს აკვნეტდნენ, დილაობით კი - პილპილიან კექსს, მდნარ ყველიან და ძეხვიან ბუტერბროდებს. ამგვარი სასუსნავი ყოველთვის ჩამომქონდა, როცა კი სამშობლოში წასვლას ვახერხებდი. მინდოდა, იქ გატარებული ტკბილი დღეების მოგონება დიდხანს გამყოლოდა.

ზურაბი (ჟვანია) ჩვენს საყვარელ „ინდიან კაფეშიც“ წავიყვანეთ. როცა 2004 წელს შეერთებულ შტატებში ოფიციალური ვიზიტით ჩავედით, მე და მიშამ ძველი დრო გავიხსენეთ და „ინდიან კაფეში“ შევიარეთ. თუმცა, ცხადია, ვერც ძველ დროს დავიბრუნებდით და მენიუშიც ბევრი რამ შეცვლილიყო. ჰერაკლიტეს სიტყვები გაგვახსენდა: „ერთ მდინარეში ორჯერ ვერ შეხვალ!“

* * *

„ამერიკაში გატარებული ბოლო თვეები იოლი არ აღმოჩნდა. მიუხედავად იმისა, რომ უკვე კარგად გამობრძმედილ ცოლ-ქმრად ვითვლებოდით, მაინც გაურკვეველი მომავლის წინაშე ვიდექით. ორივეს მძიმე განსაცდელი გველოდა. მიშას კარზე მომდგარი „იურისტთა გამოცდა“ და თავისი სადოქტორო გეგმები აფიქრებდა, მე - ჩემი ფეხმძიმობა და მშობიარობა. როგორ იქნება საქმე, თუკი მიშა სწავლას გააგრძელებს? იქნებ, მე ვიმუშაო და თან ვისწავლო, თუკი ბავშვს დღისით ვინმეს დავუტოვებთ? სად ვიშოვით სწავლისა და ძიძის ფულს? დააყენებს მიშა თავის კანდიდატურას 1995 წლის საპარლამენტო არჩევნებში? თუ ასე მოიქცევა, მაშინ საქართველოში მოგვიწევს დაბრუნება! ხომ არ მისაყვედურებენ ჩემები, როცა ფეხმძიმობის ბოლო თვეს მათთან გავატარებ: როგორ აპირებ თავის გატანას, როცა არ იცი, სად იქნები ორი თვის შემდეგ?!”

* * *

„გადავწყვიტეთ, ნიუ-იორკთან გამოსამშვიდობებლად კიდევ ერთხელ წავსულიყავით მეტროპოლიტან ოპერაში და „ტოსკაში“ პავაროტის გამოსვლა მოგვესმინა. დილის ექვსის ნახევარზე ბილეთების რიგში ჩავდექი, რომ მის ჰელენთან ფეხზე დასადგომი ბილეთები შემეკვეთა ათ დოლარად. შემდეგ კაფეში შევედი, ჩაი და ბაგელი ავიღე და რამდენიმე საათი გავჩერდი, რომ გამზადებული ბილეთების წამოსაღებად მივბრუნებულიყავი. წარმოიდგინეთ ამის შემდეგ ჩვენი სიხარული, როცა კენედის აეროპორტიდან ავფრინდით. წინ საყვარელი ევროპა გველოდა, იმის იქით კი გაურკვეველი და მაინც იმედით სავსე მომავალი, მუცლით

კი ბავშვი მიმყავდა - Made in the USA!“

სპეც-პროექტი

ავტორი: თამარ ბაბუაძე
ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

დედა: ნატო გაგნიძე, დრამატურგი
შვილი: ნინი ბუკია, რადიო „უცნობის“ წამყვანი

შვილი: დედაჩემის აზრს ჩემთვის უდიდესი მნიშვნელობა აქვს. როცა ეთერში ვარ, სულ ვნატრობ ხოლმე, ნეტა, დედა არ მისმენდეს. როცა ვწერ, ვერ ვაკითხებ. ერთადერთი, სადაც დედაჩემი ობიექტურობის შეგრძნებას კარგავს, ჩემი ნახატებია. პიკასო ვგონივარ, მგონი. ისე, ძალიან თბილი ურთიერთობა გვაქვს, იმპულსურია და განცდებით სავსე. როცა ვთხოვდებოდი, ორივე ვტიროდით, დღემდე სულ პატარა ბავშვივით მეფერება, მაგრამ ბოლო დროს ჩემს შვილს, მაშოს უფრო მეტ ყურადღებას უთმობს და ჩემთვის ვეღარ იცლის.

დედა: ერთადერთი შვილი მყავს და ყველაფერი მისთვის მინდა. ამაში არაბუნებრივი არაფერია. მართლა ვფიქრობ, რომ დედობა მსხვერპლის გაღების უნარს ნიშნავს. შეიძლება გყავდეს ბევრი შვილი და დედა მაინც არ იყო - ეს სულ სხვა რამეა.

შვილი: მე და დედაჩემი მეგობრებიც ვართ. მან ყოველთვის იცოდა ჩემი ცხოვრების ყველა დეტალი და დღესაც არაფერს ვუმალავთ ერთმანეთს. ხშირად გარდერობიც საერთო გვაქვს, ჯინსები, როლინგები...

დედა: ნინის რაც აღარ უნდა, ავტომატურად მე გადმომელოცება ხოლმე...

დედა: თინიკო ჩხეიძე, გერმანისტი
შვილი: სალომე ხელაშვილი, მის საქართველო-2005

შვილი: რით გგავარ, თინიკო?

დედა: არაფრით. მგავხარ არაფრით და განვსხვავდებით ყველაფრით. მოკლედ და ლაკონურად ასეა.

შვილი: შეიძლება, შენსავით ჯიუტი და ამაყი ვარ.

დედა: სამაგიეროდ, ხარ ჩემზე ნელი, მშვიდი, სულ შენს აჩქარებაში ვარ. „სალომე, მოემზადე“ - დილიდან იწყება ხოლმე.

შვილი: მე კი ვერ ვხვდები, საიდან გაქვს ამდენი ენერგია. წარმოიდგინე, როცა მთელი დღე მუშაობს, დარბის, საღამოს მაინც არ ელევა ენერგია და ხალისი.

დედა: შენ კიდევ ხანდახან ჩემზე უფრო სერიოზულიც ხარ ხოლმე. როცა ჩემს მეგობრებთან ერთად ვზივარ და სალომე შემოდის, მომენტალურად ყველა წყნარდება.

შვილი: ჰო, თითქმის, აი, ისე, მკაცრი ქმარი რომ შემოდის სახლში. არადა, თვითონ იყო მკაცრი დედა. სხვა ბავშვები თუ 12 საათამდე რჩებოდნენ ეზოში, მე ათზე სახლში უნდა ვყოფილიყავი. მიუხედავად ამისა, საიდუმლოებები არ მქონდა. ყველაფერს მიგებდა. თხილამურებით ერთად სრიალი გვიყვარს, ხშირად დავდივართ ხოლმე.

დედა: სალომე ძალიან დამოუკიდებელია. მოფერება? დიდად არცერთს არ გვიყვარს მოფერება - ამაში ნამდვილად ვუგებთ ერთმანეთს.

დედა: ნანა ჯანელიძე, რეჟისორი
შვილი: ნინუცა აბულაძე, არქიტექტურული ფაკულტეტის სტუდენტი

დედა: ნინუცას ვცდილობ, ისე ვეურთიერთო, რომ ჩემი თავი გავიხსენო ამ ასაკში და მივხვდე, რას ფიქრობს, რა პრობლემები შეიძლება ჰქონდეს. ჩემს აზრს თავს არასდროს ვახვევ, მაგრამ მაინც მინდა ხოლმე, გზა ვაჩვენო, რჩევა მივცე. ვცდილობ, ერთი და იგივე წიგნები ვიკითხოთ, ერთნაირ მუსიკას ვუსმინოთ.

შვილი: ნანა ლოიალურია, მასთან ურთიერთობა საინტერესოა. ნანასგან გამომდინარე, ვუსმენ კლასიკურ მუსიკას, ნამდვილად მისი დამსახურებაა, რომ მომწონს. არა, მართლა მომწონს, არ ვპოზიორობ.

დედა: ჩვენ წყნეთში ვცხოვრობთ და განსაკუთრებით კარგად ვგრძნობ თავს, როცა მე და ნინუცა თბილისში მანქანით მოვდივართ. ფანჯრები ჩაწეული გვაქვს, მაგნიტოფონი ბოლო ხმაზეა ჩართული - სულ ერთია რა - ან რომელიმე ოპერა, ან რაიმე პოპჰიტიც და ჩვენც ბოლო ხმაზე ვკივით.

დედა: მარინა ვაშაყმაძე, ჟურნალისტი
შვილი: თიკა შურღაია, სკოლის მოსწავლე

შვილი: სულ მეუბნებიან, დედას გავხარო, მაგრამ მე ვერ ვამსგავსებ საკუთარ თავს. სხვათა შორის, წელს პირველად გავიაზრე, რომ დედა გაცილებით უფრო მეტია ჩემთვის, ვიდრე ჩვეულებრივი დედა. მივხვდი, რომ ისე მიყურებს, როგორც დიდს. რჩევებიც მეგობრული აქვს, ყველაფერზე შეგვიძლია ლაპარაკი და ერთი მუსიკის მოსმენაც, მაგალითად „ბითლზის“.

დედა: მიუხედავად იმისა, რომ თიკა ძალიან არ მგავს, მოულოდნელად ისეთ მსგავსებას დავიჭერ ხოლმე, რომ თვითონ მიკვირს, ან თავს გადააქნევს, ან რამეს იტყვის ისე, როგორც მე. ძალიან საინტერესოა ამ ურთიერთობაზე დაკვირვება - თან ჩემი გამეორებაა თითქოს, თან სულ სხვა ადამიანია. მეგობრები? თიკა ჯერ ყოველთვის შვილი იქნება ჩემთვის, მაგრამ ამავე დროს, დიდი ხანია, რაც ჩემი მეგობარიცაა.

შვილი: იცი, რატომ გვაქვს ასეთი ურთიერთობა? იმიტომ, რომ სულ ცალკე ვცხოვრობდით - მე, დედა, მამა და ჩემი ძმა. რაც იყო, ყველაფერი ჩვენ ოთხს შორის წყდებოდა. ასეა ახლაც.

დედა: მეგი კაჭარავა, მუსიკოსი
შვილი: ზუზუ, „ვულე ვუს“ P.R. მენეჯერი

შვილი: მეგის შვილი ხარო, ხშირად მეუბნებიან, მიუხედავად იმისა, რომ გარეგნობით ერთმანეთს არაფრით ვგავართ. ალბათ, იერი მაქვს მისი და კიდევ ხასიათი. ერთნაირად ხალისიანები ვართ. ეს ის თვისებაა, რომელიც მისგან მერგო და კიდევ კარგი, რომ ასეა.

დედა: მე კი, ნინკას ერთი თვისება მომწონს ძალიან, რაც მე თვითონ არ მაქვს - კარგი მოსმენა იცის, მთელი გულისყურით ისმენს სხვისი განცდის შესახებ და თუ საიდუმლოს შენახვაა საჭირო, ვერც ამაში შეედრება ვინმე. ძალიან თბილია, მეც ასეთი ვარ და სულ ვეფერებით ერთმანეთს.

შვილი: კიდევ, ერთად ვგიჟობთ ხოლმე. სად? თუნდაც სახლში, როცა სტუმრები გვყავს.

დედა: კოსტიუმირებულ წვეულებებს ვმართავთ. მე როიალთან ვზივარ, ყველანი ვმღერით, ვცეკვავთ, ვმხიარულობთ.

შვილი: გულახდილი? რა თქმა უნდა, ვარ. მაგრამ ყველაფერს დედასთან მაინც არ ვამბობ. არა იმიტომ, რომ ვერ გამიგებს, უბრალოდ, ვიცავ და არ მინდა, ვანერვიულო. როცა ცუდი ამბავი ჩაივლის, მერე ვეუბნები ხოლმე.

დედა: თათული დოლიძე, მსახიობი
შვილი: სალომე გოგიტიძე, ინგლისური ენის სპეციალისტი

დედა: სალომეს ასაკის მეგობრები მყავს, ანუ გახსნილი ვარ და ასაკი ურთიერთობების დასამყარებლად ჩემთვის ბარიერი არასდროს ყოფილა, მაგრამ ჩემს შვილთან მეგობრული ურთიერთობის მიუხედავად, ჩვენს შორის მაინც იგრძნობა ზღვარი.

შვილი: ეს ყოველგვარი დაძაბულობის გარეშე ხდება. უბრალოდ ასეა, უცხო თვალი ყოველთვის მიხვდება, რომ ჩვენ დედა-შვილი ვართ. თათულის დედას ვეძახი და მეც მომწონს, ჩემი შვილიც რომ ასე მომმართავს.

დედა: მე და სალომეს ისიც გვაერთიანებს, რომ აზროვნებით ორივე ჰუმანიტარები ვართ, ხელოვნება გვიყვარს. ხშირად ჩვენი გემოვნებაც ემთხვევა ერთმანეთს.

შვილი: იმ ასაკიდან გამოსვლის შემდეგ, როცა გოგოებს დედის ქუსლიანი ფეხსაცმელი და გრძელი კაბების ჩაცმა უყვართ, დედაჩემის ერთი თვისება მომწონს ძალიან: ის მთელი არსებით იხარჯება საქმისთვის. რასაც ხელს მოკიდებს, ბოლომდე რაღაც განსაკუთრებული ხალისით აკეთებს. ხასიათი ეტყობა ხოლმე მის ნახელავს. ვცდილობ, მეც ასეთი ვიყო.

დედა: ნანა იოსელიანი, მოჭადრაკე
შვილი: ნინო კუპრაშვილი, მარკეტინგის სპეციალისტი

დედა: ერთადერთი თვისება, რაც გვაერთიანებს, მოწესრიგებულობაა. სხვა მხრივ, მგონი, არც არაფრით მგავხარ, ხო? ვატყობ, რომ ჟინი და ორთაბრძოლის უნარი, რაც მე სპორტმა გამომიმუშავა, შენ გაკლია.

შვილი: ერთხელ სახლში შემთხვევით შენი ძველი რვეული ვნახე, სულ ჭადრაკის სვლებით იყო სავსე. გავგიჟდი... მე ბებიამ და ბაბუამ მიმიყვანეს ჭადრაკზე, მაგრამ არ მინდოდა, თავი დავანებე. ახლა წესიერად სვლებიც არ ვიცი. სხვები ხშირად მეუბნებიან, რომ ლაპარაკის მანერით და ქცევით გგავარ, მაგრამ მე ვერ ვამჩნევ. გარეგნობით ხომ ისე განვსხვავდებით, ვერც იტყვი, რომ დედა-შვილი ვართ.

დედა: ხო, კიდევ აი, რით განვსხვავდებით. 21 წლის ვიყავი, როცა შვილი გამიჩნდა, მეორე ბავშვზე აღარც მიფიქრია, იმდენად დაკავებული ვიყავი. ახლა ნინო 22 წლისაა, პატარა ქეთა ჰყავს და მეორეს ელოდება... ალბათ, კარგიცაა ცხოვრებისადმი ასეთი დამოკიდებულება. მე ამისთვის აღარ მოვიცალე...

დედა: ლია ბაგრატიონი, მხატვარი-კერამიკოსი
შვილი: თინათინ ასათიანი, ჟურნალისტი, ჟურნალი „ანაბეჭდი“

დედა: ალბათ, მკაცრი დედა მერქვა. ბავშვები თავიდანვე მივაჩვიე გარკვეული ქცევის წესების დაცვას. მაგალითად, „რა“-ს მაგივრად „ბატონო“ უნდა ეთქვათ. ეს და კიდევ სხვა მსგავსი ნიუანსები ჩემთვის იმდენად ორგანულია, რომ სხვანაირად ვერც წარმომედგინა.

თინა, ალბათ, მგავს რაღაცეებით, მაგრამ მას აქვს თვისებები, რომელიც ჩემთვის ღირსებები უფროა, და ასაკობრივი სხვაობის მიუხედავად, ვამბობ, რომ მეც მინდა, ასეთი ვიყო. მაგალითად, თინა ჩემზე უფრო ახლოს დგას არა ფუყე, არა მოჩვენებითი, არა მოგონილი რეალობისგან; უფრო თავისუფალია კლიშეებისგან. ცხადია, მეც არ ვარ ბოლომდე კლიშეებზე აწყობილი, მაგრამ თინას ეს უკეთ გამოსდის.

შვილი: დედაც და მეც დისტანციურები ვართ, ამიტომ ჩვენს ურთიერთობაშიც არის ზღვარი. თუმცა, მე და დედა მეგობრებიც ვართ. მომთხოვნია. თავიდანვე ასეთი იყო და ეს დღემდე დიდ სტიმულს მაძლევს. მასთან მისვლა და რჩევის კითხვა, ჩემთვის ჩვეულებრივი ამბავია. ყოველთვის ძალიან მეხმარება. ახლა, როცა ცალ-ცალკე ვცხოვრობთ, ურთიერთობის ახალი ფორმა გვაქვს - ერთმანეთს წერილებს ვწერთ. რა თქმა უნდა, ტელეფონითაც ვსაუბრობთ, და არც ძალიან შორს ვართ ერთმანეთისგან, მაგრამ იმეილებს უფრო მეტი გულახდილობა და ემოცია მოაქვს - ის, რისი გამოხატვაც ყოველდღიურ ურთიერთობებში ხშირად შეუძლებელია.

საერთოდ, არასდროს არ მინდოდა, ვინმესთვის მიმებაძა. ეს ბავშვობიდან ასე იყო, ამიტომ, არ ვიცი, ვგავარ თუ არა დედას, ან მინდოდა თუ არა მისნაირი ვყოფილიყავი. თუმცა, ერთი კი ნამდვილად ასეა - თავიდანვე ვიცოდი, რომ ყველაზე კარგი და ლამაზი დედა მყავს.

დედა: ნანი ჩიქვინიძე, მსახიობი
შვილი: დეიკო ჩხეიძე, ინგლისური ენის სპეციალისტი, კომპანია „ბიპი“

დედა: დეა გარეგნობით ყოველთვის უფრო მამას ჰგავდა.

შვილი: კი, მაგრამ ახლა, როცა ძველი ტელე-სპექტაკლების გამეორება დაიწყეს, ძალიან ბევრი მეუბნება, რომ თურმე, როგორ ვგავარ დედას.

დედა: თან ჩემი ხასიათი აქვს, გაწონასწორებულია. რბილი, ახლა რომ ვუყურებ, როგორი ურთიერთობა აქვს ქმართან და შვილებთან, კიდევ უფრო ბევრ საერთოს ვხედავ დეიკოსთან. თუმცა, თან მეჩვენება, რომ ჩემზე უფრო ჩაკეტილია. მე შინაგანად გახსნაში პროფესია დამეხმარა, სცენა და გადასაღები მოედანი.

შვილი: მსახიობობა? ალბათ, ისე ძალიან არ მინდოდა, თორემ გავხდებოდი კიდეც. სამაგიეროდ, ბავშვობიდან ვგიჟდებოდი დედის პროფესიაზე, ვცდილობდი, მიმებაძა. მთელი მისი რეპერტუარი ვიცოდი ზეპირად და ყველა მისი პარტნიორი მამაკაცი მიყვარდა.

დედა: პირველი დიდი სიყვარული ხუთი წლის ასაკში ეწვია, რეზო ჩხიკვიშვილი შეუყვარდა...

ძალიან ახლოს ვართ ერთმანეთთან, მაგრამ სანერვიულო რაც არის, მე ყოველთვის სხვებისგან ვიგებ, თანაც როცა ყველაფერი ჩავლილია ხოლმე. ეს მზრუნველობას ნიშნავს, ფიქრობს, რომ ამით მიცავს.

დედა: ნელი კობიაშვილი, ტელეჟურნალისტი
შვილი: ინა სიხარულიძე, კომპანია „ჯეოსელი“

შვილი: რაც ჩემში არ მოსწონს, ამბობს, რომ მამისგან გამომყვა. ეს, რა თქმა უნდა, ხუმრობით, ისე კი, ძალიან განსხვავებული ტიპები ვართ, გარეგნულადაც და ხასიათითაც. მე უფრო სპორტული ვარ, ამით მართლა მამას ვგავარ, მაგრამ ჩემს თავს ვატყობ, რომ რაც უფრო მემატება ასაკი, მით უფრო ვემსაგავსები დედას. და ხმა გვაქვს ერთნაირი, ტელეფონში ვერ გვარჩევენ.

დედა: მგონი არც მეგობრები გვქვია, ხო?

შვილი: არა და მე ყოველთვის მიკვირდა ჩემი მეგობრების, რომლებიც ამბობდნენ, რომ დედებს ყველაფერს ეუბნებიან. დედაჩემი ჩემს შესახებ ყოველთვის ბოლოს გებულობდა ყველაფერს. არა იმიტომ, რომ მეშინოდა, უბრალოდ, ზედმეტი კომენტარების თავიდან აცილება მინდოდა.

დედა: თუნდაც გათხოვება. ინა 17 წლის გათხოვდა, მოიტაცეს და ეს ჩემთვის დიდი ტრაგედია იყო... ახლა ვიცი, რომ შვილი დამოუკიდებელი ადამიანია და მის ცხოვრებაზე გადამწყვეტი გავლენის მოხდენას არც უნდა ეცადო, მაგრამ თავიდან ასე ნამდვილად არ ვფიქრობდი.

შვილი: ახლა ძალიან დაკავებულები ვართ. კვირაში ერთი-ორჯერ ვახერხებთ შეხვედრას. სადმე დავსხდებით ხოლმე, თუნდაც კაფეში და მთელი კვირის მანძილზე დაგროვილ თემებზე ვლაპარაკობთ. საერთო თემები? ოჯახი და ჩემი შვილები.

ავტორი: ანა კორძაია-სამადაშვილი
ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

გამოყენებულია ირაკლი ბუგიანიშვილის, ლევან მინდიაშვილის, მალხაზ დათაშვილის და ტატო ახალკაციშვილის ნამუშევრები

თბილისის პოლიტექნიკური უნივერსიტეტის პირველ კორპუსთან, გალერეა „უნივერსის“ ეზოში, იქ, სადაც სრულიად მოულოდნელად ლამაზ ნიშაში ერთი ჯღანი ონკანია გამოშვერილი, ყოველდღე საშინელი ხმაურია: მეთუნუქე (მდაბიურად - ჟესტიანშჩიკი) სულ რაღაცას აბრახუნებს, ჩემთვის გაუგებარი დანადგარები ზუზუნებს და წუის - მოკლედ, ნევროზის საწინდარია და, შესაბამისად, ყველა ჯაჯღანებს და უკმაყოფილოა. მაგრამ თუ ამ განსაცდელს გაუძლებთ და ხელმარჯვნივ, კიბეს აუყვებით, მოხვდებით სულ სხვაგან - ფიგურატიული ხელოვნების სახელოსნოში, სადაც ოთხი ახალგაზრდა კაცი მუშაობს. ისინი მეგობრობენ, მუშაობენ და თვლიან, რომ „წინა საუკუნემ ანტიკულტურა და ანტიღირებულებები დაგვიტოვა, ახალი ხელოვნება პრინციპულად ღირებულებათა რეაბილიტირებას უნდა შეეცადოს“.

კაცები არიან ვახტანგ (ჩვენთვის ტატო) ახალკაციშვილი, მალხაზ დათაშვილი, ლევან მინდიაშვილი და ირაკლი ბუგიანიშვილი - ეს უკანასკნელი ამჟამად კარლსრუეს სამხატვრო აკადემიაში სწავლობს, მაგრამ სექტემბრის ბოლოს თბილისში იყო ჩამოსული, მასაც ზემოხსენებულ სახელოსნოში შევხვდით.

ამ ოთხ ადამიანს მიაჩნია, რომ ხელოვნება არ არის რებუსი, რომელსაც როგორც არ უნდა შეეცადო, მაინც ვერ ამოხსნი, თუკი თავად ავტორმა არ აგიხსნა. მათი აზრით, ხელოვნება არც სანაგვე ყუთია, რომელშიც ხელოვანმა მთელი ხილული თუ უხილავი სამყაროსადმი დაგროვილი სიძულვილი და ბოღმა უნდა გადმოანთხიოს. ისინი თვლიან, რომ ხელოვნება ღირებულებათა ვიზუალური წარმოჩენაა, რომელნიც შეიძლება სხვადასხვა იყოს სხვადასხვა ეთნიკურ თუ რელიგიურ წარმომადგენელთათვის, მაგრამ თავად ღირებულებათა არსებობაა უმთავრესი. ამ ახალგაზრდებმა უკვე მრავალი გამოფენა გამართეს, და ვინაიდან ხელოვნებათმცოდნე არ გახლავართ და არც იმდენად გავკადნიერებულვარ, რომ მათი შემოქმედების განხილვას შევუდგე, უბრალოდ, გამოფენების მოკლე ნუსხას შემოგთავაზებთ:

ვაზი და ზაფხული. 2005. ტატო

„გიგა“/2000/ლევანი„ანანო“/2004/ლევანი

2003 - სასტუმრო „საქართველო“, თბილისი (საქართველო);

სანატორიუმი „ბორჯომი - ლიკანი“, ლიკანი;

გალერეა „CultiG7“, მანჰაიმი (გერმანია),

„თბილისი - ხელოვნება საქართველოდან II“;

2004 - გალერეა „უნივერსი“, თბილისი - „ფიგურატიული ხელოვნების სახელოსნო”;

არტ ფესტივალი “პონტო”, გონიო (საქართველო);

სურათების ეროვნული გალერეა, თბილისი (საქართველო) - საშობაო არტ ფესტივალი (ვახტანგ ტატო ახალკაციშვილის ნამუშევარი დაჯილდოვდა III პრემიით);

2005 ფიგურატიული ხელოვნების სახელოსნო, თბილისი - ღია კარის დღე;

იმპულსი 2005, საერთაშორისო არტ ბაზრობა, ოსნაბრუკი (გერმანია), (ჯგუფი დაჯილდოვდა მთავარი პრიზით);

გალერეა „CultiG7“, მანჰაიმი (გერმანია), „თბილისი - ხელოვნება საქართველოდან III“;

2005 გალერეა „Borgoarte“, ბორგომანერო (იტალია) - „Tbilisi Impronte“;

2005 La Maison Caucase, პარიზი (საფრანგეთი) - „The 20's“;

2005 შერატონ მეტეხი პალასი, თბილისი - „Art Card“.

მათ ხელოვნებას აღარ შევეხები. თუ ამ კაცების შემოქმედებით დაინტერესდებით, გალერეა „უნივერსს“ ეწვიეთ, ან ინტერნეტ-გვერდს: www.figurativeart.ge. მე კი, სიმართლე გითხრათ, თავად ეს კაცები უფრო მაინტერესებდნენ, და აღმოვაჩინე, რომ ძალიან კარგი კაცები არიან, თავიანთ ნამუშევრებსაც კი არ ჩამოუვარდებიან.

ლევანი და ტატო

ხუთი წლისა როცა იყო, ლევან მინდიაშვილი ავარიაში მოხვდა და თავი საავადმყოფოში ამოჰყო. ბავშვთა საავადმყოფო სამხატვრო აკადემიის მოპირდაპირე მხარესაა და ლევანი ხალისით ადევნებდა თვალს ყველაფერს, რაც იმ შენობის წინ ხდებოდა: როგორ გადაჰქონდათ ნახატები, ძველებს და უვარგისებს როგორ ყრიდნენ... ძალიან მოსწონდა ეს ყველაფერი და მტკიცედ გადაწყვიტა, რომ თვითონაც მხატვარი გახდებოდა.

ბიცოლა ბიოლოგიის ფაკულტეტზე სწავლობდა და მისი წიგნებიდან ლევანს ყველაზე მეტად ანატომიის სახელმძღვანელო მოსწონდა. ერთხელაც - მაშინ სულ პატარა იყო, - თავის დას შესთავაზა: „გინდა, შიშველი ქალი დაგიხატო?“ დამ, მუხანათურად, კიო, და მერე ნახატი დედას მიუცუნცულა: „აი, რა გააკეთა ლევანმა!“

ამბავი მამის ყურამდე არ მისულა, მაგრამ სასჯელი მაინც სასტიკი იყო: ლევანს ნახატი საკუთარი ხელით დაახევინეს...

„საყვარლები“/მგზავრები/2005/ლევანი

თავიდან ლევანი და ტატო დამეგობრდნენ, ღრმა ბავშვობაში, ანუ სამხატვრო სკოლის მეორე კლასში. ლევანის თქმით, ითვლებოდა, რომ ტატო ყველაზე კარგად ხატავდა, ყველაზე მაგარი იყო, ლამის თითით საჩვენებელი ყოფილა: „ეს ის არის!“

პატარა ლევანს ძალიან უნდოდა ტატოს კეთილგანწყობის მოპოვება. სულ მის გვერდით ჯდებოდა და კითხვებს უსვამდა, გულმოდგინედ ეკონტაქტებოდა - და თურმე, თავს აბეზრებდა. ერთხელ ტატოს ისიც კი უთქვამს, დიდი ცანცარა არსება ხარო. რა გულდასაწყვეტია!

როგორც აღმოჩნდა, ტატოს თავისი გასჭირვებოდა. ის და მისი მეგობარი, ამირანი, სკოლაში ერთად მივიდნენ, ერთად უნდოდათ ყოფნა, და უცებ, ტატოს გვერდით სულ ლევანი ჯდებოდა! „ხათრიანი კი იყო,“ ჰყვება ახლა ტატო. „რომ ვუთხარი, გადაჯექი-მეთქი, გადაჯდა“.

მაგრამ სულ ცოტა ხანში ლევანი და ტატო დამეგობრდნენ და მას აქეთია, სულ ერთად არიან, ლევანი ტატოს მეჯვარეც იყო და მისი შვილის ნათლიაც გახლავთ.

სიძულვილიდან სიყვარულამდე ერთი ნაბიჯია

მახოს დამეგობრება სულ სხვაგვარად მოხდა. ისიც სამხატვრო სკოლაში სწავლობდა, ოღონდ არა ფერწერას, არამედ ქანდაკებას. მას ტატო და ლევანი გულწრფელად არ მოსწონდა: „მე მათზე ერთი წლით უმცროსი ვიყავი,“ ჰყვება მახო. „ესენი „ძაან თანამედროვე“ ტიპები იყვნენ, ჰიპობდნენ თუ პანკობდნენ, ვერ გაიგებდი. ტატოს „აეროსმიტი“ უყვარდა, ლევანს - „ნირვანა“, ხომ ხვდები... მე კი წესიერი ბავშვი ვიყავი, სკოლიდან პირდაპირ სახლში მივდიოდი ხოლმე...“

ლევანი ამტკიცებს, ცუდს არაფერს ვშვრებოდი, უბრალოდ, დახეული ჯინსები მეცვა ხოლმე და რაღაცას ვაპროტესტებდი, ოღონდ რას, არ ვიციო. თუმცა თვითონაც ხვდებოდა, რომ მახოს ეჯავრებოდა: „სახეზე ეწერა ხოლმე, ერთი ეს დამაჭერინა სადმეო...“ ისე, მახო მართლა ამბობდა ხოლმე მასზე ცუდ რამეებს, და ეს „ტკბილი“ ურთიერთობა ხუთი წელი გრძელდებოდა.

სამხატვრო აკადემიაში ჩაბარების დრო როცა დადგა, ლევანმა და ტატომ მომზადება დაიწყეს. „ტარიელ სუჯაშვილთან დავდიოდით,“ მიამბო ტატომ. ეტყობა, შემეტყო, რომ მის შესახებ არაფერი ვიცი, და დასძინა: „არაჩვეულებრივი მხატვარი და მოქანდაკეა, და ღირსია, რომ არავინ იცნობს - ძალიან თავმდაბალია...“ ლევანი ქანდაკებაში ცალკე ემზადებოდა, და აი, ერთ დღესაც უთხრეს, წამოდი, შენს კონკურენტს გაგაცნობთო. შევიდნენ ოთახში და იქ - ცხადია! მახო დახვდა. „სახეზე საოცარი იმედგაცრუება აღებეჭდა, თითქოს თქვა, ოღონდ ეს არაო,“ ჰყვება მხიარულად ლევანი. „შემეცოდა, თან გავერთე“.

მართლაც ასე ყოფილა საქმე, ლევანი არ შემცდარა. მახო ჰყვება, რომ ხშირად ფიქრობდა ხოლმე, ნეტა, ვის შევხვდებიო აკადემიაში. „წესით, ლევანთან ერთად ყოფნის საფრთხე არ მემუქრებოდა, ის და ტატო ხომ ფერწერაზე სწავლობდნენ, წესით, რა შუაში იყო... მაგრამ მაინც გამკრავდა ხოლმე გულში: ოღონდ ლევანი არა! და როცა პედაგოგმა ლევანი შემოიყვანა... ისე, ლევანსაც შეეშალა სახე...“

შემდეგ კი დამეგობრდნენ და უკვე სამნი იყვნენ: ლევანი, ტატო, მახო.

„ვიქტორი“/2003/ირაკლი

ეს მოხდა პეტერბურგში

ერთხელაც სამხატვრო აკადემიის ოცდაათი სტუდენტი სანკტ-პეტერბურგში გაემგზავრა, პრაქტიკის გასავლელად. ჯერ ათი საათის განმავლობაში მიკროავტობუსში ისხდნენ, შემდეგ კი სამი დღე და ორი ღამე მატარებელში გაატარეს. საბედნიეროდ, მთელი ვაგონი მათი იყო. ტატომ გვიამბო, მხოლოდ ერთი უცხო გვყავდაო, ჩუქჩა, თავის შვილიშვილთან ერთად. მთელი გზა თევზს ჭამდნენო - უჰ, რა იქნებოდა სამი დღის თევზი! დანარჩენები კი უცებ დაჯგუფდნენ: „ლოთები - ცალკე, მასწავლებლები - ნაშებთან, უაზრო გოგოები - ცალკე...“ ლევანი, ტატო და მახო, ცხადია, ერთად იყვნენ, პლაცკარტის ზედა თაროზე კი მდუმარედ იჯდა ირაკლი. „აშკარად დუღდა,“ ჰყვება ლევანი. „უნდა ამოხეთქოს, ხელოვნებაზე ილაპარაკოს...“ ამ საქმისთვის მან ჯერ ტატო ამოირჩია.

ტატო: „ირაკლი და მე სამი დღე ვთამაშობდით ჭადრაკს“.

ირაკლი: „ჰო, სულ მიგებდა, მაგრამ მერე წიგნი ვიყიდე, ჩავუჯექი და მე მოვუგე“.

ტატო: „ჰო, ცოტა წინააღმდეგობას მიწევდი“.

ირაკლი: „არა, გიგებდი!“

მერე ერთი წელი სულ ჭადრაკს თამაშობდნენ, აკადემიის ეზოში დაფები დაალაგეს, ჯგუფები ფულს აგროვებდნენ ჭადრაკის საყიდლად...

იმ მატარებელში კი განუწყვეტლივ ლაპარაკობდნენ - ხელოვნებაზე, ლიტერატურაზე, ცხოვრებაზე, მოკლედ, ყველაფერზე, და გადაწყდა, რომ ამიერიდან სულ ერთად იქნებოდნენ.

მართალია, მერე ირაკლი სასწავლებლად გერმანიაში გაემგზავრა - როგორც მოგახსენეთ, ახლაც იქ სწავლობს, მაგრამ ეს არაფერს ცვლის; ისინი კვლავ ერთად არიან - ხან ირაკლი ჩამოდის, ხან სხვები ეწვევიან ხოლმე - და დიდ, წარმატებულ გამოფენებს მართავენ.

„ვაზები“/2001/ტატო

„კომპოზიცია“/2000/ტატო

პორტრეტები

დანარჩენი მეგობრებისგან განსხვავებით, რომლებიც ერთმანეთს ხშირად ხატავენ, ირაკლის მხოლოდ ლევანი ჰყავს რამდენჯერმე დახატული, რადგან პორტრეტებმა მხოლოდ გერმანიაში გაიტაცა.

აი, ლევანის პორტრეტისტობა კი სევდიანად დაიწყო: „თავდაპირველად, როცა ვინმეს ვხატავდი ხოლმე, იმ ადამიანს სრული კატასტროფა ემართებოდა. მახო როცა უნდა დამეხატა, სახლში საშინელი სკანდალი მოუვიდა, ტატო დავხატე და ტატო ცოლს გაშორდა... მახომ მირჩია, არავინ დახატოო, მე კიდე თავს ვდებდი, პორტრეტისტი უნდა გამოვიდე-მეთქი, და აჰა... მაგრამ მერე ყველაფერი გამოსწორდა“. ეს უკანასკნელი ამბავი განსაკუთრებით მეამა, რადგან - მეც ხომ უნდა გავიპრანჭო! - ლევანმა მითხრა, დაგხატავო.

ლევანი: „ყველაზე საშინელი სახატავი ირაკლია. ვერ ისვენებს. გამაგიჟა. რომ დავუტატანე, ეწყინა და რამდენიმე წუთით გაჩერდა, და რაც მოვასწარი, ეგ იყო... საერთოდ, როცა ვინმეს ხატავ, ჯობს დაივიწყო, რომ ადამიანია. ადრე სულ ვწუხდი ხოლმე და სულ ვეკითხებოდი, ხომ არ დაიღალე, ხომ მოხერხებულად ზიხარ, მერე მივხვდი, რომ ისიც წუხდებოდა, ვისაც ვხატავდი, და მეც“.

რატომღაც მეგობრებს არ მოსწონთ, როგორ ზის ხოლმე ტატო, თვლიან, რომ მოუხერხებლად. ტატო თავისი ჯდომით ძალიან კმაყოფილია, ვერაფრით ვერ ხვდება, რას ერჩიან - აზის ხელებს და ბედნიერად იღიმება.

ცოლი

ამ ოთხი მამაკაციდან მეუღლე მხოლოდ ტატოს ჰყავს. მე თუ მკითხავთ, დიდი მიღწევაა - ხომ ვიცი, ქალებმა როგორი სასტიკი ეჭვიანობა იციან, და ალბათ არც მამაკაცები უკლებენ.

ეს გმირი ქალი გახლავთ ირინა დოლიძე, ასევე სამხატვრო აკადემიის კურსდამთავრებული. ის ბატიკის ხელოვნებას ეუფლებოდა, მაგრამ ამჟამად მუშაობას ვერ ასწრებს - ბავშვს უვლის.

ტატო: „უკვე სამი წელია, ჩემი მეუღლეა. არადა, არ მინდოდა, ხელოვანი ცოლი მყოლოდა, ვფიქრობდი, ერთ სახლში ორი მხატვარი მეტისმეტია-მეთქი. მაგრამ ახლა ყველაფერი კარგადაა. თან ძალიან მივლის“. იქვე ტატომ დაიჩივლა, ნახევრად აჭარელია და ნახევრად გურული, მთლად სიმონა დოლიძის ჩამომავალიო. „ცუდ დღეში ვარ. პატარა და საყვარელი ქალია, მაგრამ ოოო!“

ყველაფერი დაიწყო იმით, რომ მეგობარმა, ამირან პატარქალაშვილმა, რომელიც ასევე ფერმწერი გახლდათ, მაგრამ ამჟამად არქიტექტორია, ტატო სტუმრად წაიყვანა, იტალიურ ეზოში, სადაც ერთ ოთახში ორი გოგონა ცხოვრობდა, ირინა და თაკო. „სულ არ ვიყავი შეყვარების ხასიათზე,“ ჰყვება ტატო. „თან უშავესები იყვნენ, ბათუმიდან ახალი ჩამოსულები.“ მერე იყო დიდი თაიგულები, ვნებათაღელვა და საბოლოოდ, ამირანმა თაკო ითხოვა ცოლად, ტატომ კი - ირინა.

და მეგობრები? მათ ირინა ერთსულოვნად მოიწონეს. „საერთოდ, ძალიან ვენდობით ერთმანეთს,“ ჰყვება ლევანი. „ბრმა ნდობა გვაქვს, ხელოვნებაშიც და საერთოდ, ცხოვრებაშიც. ესეც რომ ვნახეთ, ვუთხარით, ნუ ხარ, ბიჭო, ეჭვებში, ძალიან კარგი გოგოა, მიდი, მიდი!“

„ვაზი“/2005/ტატო

თინა. ლევანის მიერ მოთხრობილი და დაწერილი ამბავი

პირველად როგორ ვნახე, აღარ მახსოვს. ერთი ის მახსოვს ზუსტად, რომ ჩვენთან, სახელოსნოში მოდიოდა გოგო, რომელიც თვალებს ძალიან უშნოდ წკურავდა და არაორაზროვნად მიღიმოდა ხოლმე. გრძელი, მუქი ფერის თმა მუდამ გაშლილი ჰქონდა, რის გამოც მოგრძო, გამხდარ სახეზე ნაკვთები კიდევ უფრო გამომსახველი ხდებოდა, მშვენიერი აღნაგობის იყო, ოღონდ ისეთი მინი ეცვა და ისეთ უხერხულ მოძრაობებს აკეთებდა, რომ თვალები სად წამეღო, აღარ ვიცოდი. ყველაზე საშინელი კი ის იყო, რომ თუკი ერთ წამს ბავშვურად ნაზი და ლამის არაამქვეყნიური არსება გეგონებოდა, მეორე წამს მზერაში ბიწიერება და ზნედაცემულობა გამოსჭვიოდა. ის საკმაოდ პატარა იყო იმისათვის, რომ ქუჩის ქალი ყოფილიყო, მაგრამ ვერც უბიწოებისა და სათნოების სიმბოლოდ გამოდგებოდა, ეს კი ჩემს იდეალისტურ შეხედულებებს ვერაფრით შეესაბამებოდა და ამიტომ ძალიან მიჭირდა ერთგვაროვანი აზრის და დამოკიდებულების ჩამოყალიბება.

არც ჩვენი პირველი დიალოგი მახსოვს. ერთი ვკითხე, ახმატოვა თუ გიყვარს-მეთქი (იმ დროს განსაკუთრებული სიშმაგით ვეწაფებოდი ახმატოვას და ესენინს და ლექსებსაც კი ვწერდი, თან не то что там ქართულად, არამედ რუსულად!), რაზეც დაბნეულმა მიპასუხა - არ მინახავს, ვერაფერს გეტყვიო. აუ, აზრზე არაა არაფრის-მეთქი, გავიფიქრე ოდნავ გულდაწყვეტილმა, მაგრამ მალევე ისეთი რაღაც მკითხა, მე რომ არ მქონდა წარმოდგენა. ასე რომ, ბარი-ბარში ვიყავით და მშვენივრად ავეწყვეთ.

ჩვენი თინა ფოტოგრაფი გახლდათ, უფრო სწორად, ფოტოხელოვანი - რაღა თქმა უნდა დამწყები და ძალიან ნიჭიერი. ერთხელ გამომიცხადა, სუფთა ძველი ფრანგული კინოს გმირებს გავხარ და ძალიან მინდა გადაგიღოო. მე რა თქმა უნდა, შევიფერე, რადგან იმხანად ყველაფერ ფრანგულზე ვგიჟდებოდი, ფრანგულს თავადვე ვსწავლობდი, თმა მქონდა მოშვებული, რვამეტრიანი კაშნე ათასჯერ მქონდა კისერზე შემოხვეული და, საერთოდ, თავი ისე მეჭირა, თითქოს თბილისის გაპარტახებულ აკადემიაში კი არა, პარიზის „l`ekol de boz aR“-ში ვემზადებოდი ჩასაბარებლად, მაგრამ რომ მითხრა ახლავე და აქვეო, დაბნეულმა გავხედე ჩემს მეტრს, (ანუ, ჩვენებურად, მასწავლებელს). მან კმაყოფილი ღიმილით თავი დამიკრა და მე და ჩემი ფოტოგრაფი აკადემიის ახალი კორპუსისკენ გავეშურეთ.

ერთ-ერთ დაცარიელებულ აუდიტორიაში შევედით და თინამ მითხრა, ჩემი კურტკა ჩაიცვი, ფოტოზე ეს უფრო კარგად გამოვაო. აბა როგორ უნდა ამეხსნა მისთვის, რომ ჩემი დაუდევარი ჩაცმის სტილის თითოეული შტრიხი ხანგრძლივი და მტკივნეული ძიების შედეგი იყო და რომ მისი ახალი, შავი ლაიკის, „კლიონკასავით“ პრიალა კურტკა ნამდვილად ვერ მოვიდოდა ჩემს ძველ, ნამდვილი ტყავის, საგულდაგულოდ გახეხილ კოსტიუმთან. ამას რაღა თქმა უნდა ვერ ავუხსნიდი და ამიტომ მდუმარედ დავმორჩილდი. აივანზე გავედით და იმდენ ხანს მიღებდა, სანამ ზუბალაშვილების საავადმყოფოს ყველა ცნობისმოყვარეს არ მოვბეზრდით და თავი არ დაგვანებეს. არ გამჭირვებია და არც მაინცდამაინც დავღლილვარ, ერთადერთ უხერხულობას ის ქმნიდა, რომ თინას ძალიან ძველი ზენიტი ჰქონდა, ექსპონომეტრით ზემოთ, ამიტომ ყოველი კადრისთვის სახესთან მოჰქონდა ობიექტივი შუქის დასარეგულირებლად. მასთან ერთად კი, დასაშვებზე მეტად მიახლოვდებოდა მისი საშუალოზე ოდნავ დიდი, ეტყობა გულდასმით ნაზელი, მშვენიერი მოყვანილობის მკერდიც. ჰოდა, ცოტა ეს მიფანტავდა გონებას, თორემ სხვა მხრივ ყველაფერი მშვენივრად მიდიოდა. მან ხან თავისი ბეჭედი გამიკეთა, ხანაც რაღაც ქაღალდის ხელჩანთა დამაჭერინა, მოკლედ, ძალ-ღონე არ დაიშურა, მთლად ჰომოსექსუალისტი თუ არა, ტრანსვესტიტი მაინც რომ მგონებოდა თავი და საბოლოოდ, როგორც იქნა, თქვა, მოვრჩითო. წამოსვლისას ხელკავი გამიკეთა და ისე მჭიდროდ მომეკრა, რომ მისი ერთი მკერდი ლამის მთლად ჩემს იღლიაში მოექცა. ასე გვრიტებივით ჩახუტებულები მოვემართებოდით სახელოსნოსკენ რომლის ზღურბლზეც ჩემი მეტრი (ჩვენებურად, მასწავლებელი) გველოდა (ეტყობა ისე შეგვაგვიანდა, შეშფოთდა, ძალიან ხომ არ გაუტიეს ბავშვებმაო) და კმაყოფილი გვიღიმოდა, თან აუფარავი ინტერესი არ შორდებოდა სახიდან.

ვა, Фотозвезда! - მომაძახა და შიგნით შებრუნდა.

ჩვენც შევყევით. თინამ მეასედ მომცა თავისი ტელეფონის ნომერი და მითხრა, დამირეკეო. მეც მეასედ დავპირდი, რომ დავურეკავდი, თუმც არ ვიყავი ამაში დარწმუნებული, რადგან ზუსტად არ ვიცოდი, ჩემგან რა უნდოდა, უფრო სწორად, კი ვიცოდი, მაგრამ ვერ ვხვდებოდი, მაინცდამაინც ჩემგან რატომ უნდოდა. ჩემთვის ქალი, მით უმეტეს იმხანად, არ ყოფილა საზოგადო მოხმარების საგანი, ხოლო სექსი მხოლოდ სექსისათვის, ყოველგვარი სიყვარულისა თუ, გინდაც, გატაცების გარეშე, წარმოუდგენელი სიმდაბლისა და ცხოველური ინსტინქტების გამოვლინებად და ქალის საშინელ შეურაცხყოფად მიმაჩნდა, ამიტომაც არ დამირეკავს. ირმა ერთხანს კიდე ეცადა. უნდა ვაღიარო, რომ ძალიან შთამბეჭდავად, და ბოლოს შემეშვა.

შემდეგ გავიგე, რომ სხვა ქვეყანაში გათხოვდა, მერე ისევ თბილისში გამოთხოვდა და, საბოლოოდ, ელიტაში გაერიასავით. ქუჩაში რომ მხვდება, თუ კავალერი ახლავს, ნაწყენ-გამომწვევ მზერას მესვრის (აბა, უზრდელი კი არ არის „ნივიჟუ“ დამადოს) და ჩამივლის ხოლმე, თუ მარტოა - შეხედულებისამებრ წყვეტს. მე ეს ყველაფერი საოცრად მახალისებს და, საერთოდაც, ფეხებზე მკიდიასავით (უკაცრავად პასუხი კია), უბრალოდ, იმ ფოტოებისთვის თვალი არსად მომიკრავს, არც ჩემთვის უჩვენებია და ერთიც ვნახოთ და სადმე გამოფენაზე აღმოვაჩინო - აი, მაშინ კი ნამდვილად ვიხალისებ.

. . .

რაც არ უნდა იძახონ, რომ შემოდგომა ტკბილი დროა, მე ამას არასოდეს დავიჯერებ. ცივა, სველა, წინ ზამთარია - ნეტა, რა უნდა მიხაროდეს? მრავალწლიანმა გამოცდილებამ მასწავლა, რომ ზამთრისთვის საგანგებოდ უნდა მოვემზადო ხოლმე: მაგიდას ჭრელი სუფრა გადავაფარო, რამე ძალიან ფერადოვანი ჩავიცვა, სულელური ფერის ლაქი წავისვა და შეძლებისდაგვარად სიმპათიურ ადამიანებთან მქონდეს საქმე, - იმისთვის, რომ რუხი და ცივი ყოფა გავილამაზო. და ამის გამო, ერთიათად მიხარია, რომ ფიგურატიული ხელოვნების სახელოსნოში ზამთრის დადგომამდე ამოვყავი თავი. მართალია, ირაკლი გერმანიაში იქნება, მაგრამ დანარჩენები თბილისში რჩებიან, გალერეა „უნივერსთან“, ხმაურიან ეზოში, და როცა ძალიან შემცივდება და გავმწარდები, ნიშის თავზე, ხელმარჯვნივ ავუყვები კიბეს: ზუსტად მეცოდინება, რომ ცხელ ჩაისაც დამალევინებენ და კარგ ნამუშევრებსაც მაჩვენებენ, და გული გამითბება - როგორც გადატანითი, ასევე პირდაპირი მნიშვნელობით.

ავტორი: თამარ ბაბუაძე
ფოტო: ლევან ხერხეულიძე/გია ყანჩელის პირადი არქივი

ფოტო: გია ჩხატარაშვილის

ბოლო ორი წლის განმავლობაში, ეს გია ყანჩელის მესამე ინტერვიუა საქართველოში. ჩანაფიქრის მიხედვით, მესამე უნდა ყოფილიყო ყველაზე ხანგრძლივიც, მაგრამ მანამდე გამოიცა წიგნი, რომელმაც ჩანაფიქრი შეცვალა, წიგნის წაკითხვამ კი - ჩვენი კითხვების წყობა და შინაარსიც („გია ყანჩელი დიალოგებში“, გამომცემლობა „მუსიკა“, მოსკოვი, 2005 წ).

„ეს არის წიგნი, რომლის წაკითხვასაც შეძლებენ არაპროფესიონალებიც, რადგან ისეთი გასაღებია მოძებნილი, რომ ჩვეულებრივი მკითხველიც დაინტერესდება“ - მიიჩნევს გამოცემის მთავარი გმირი, რომელიც ავტორთან, მუსიკათმცოდნე ნატალია ზეიფასთან ხანგრძლივი საუბრების შემდეგ, უწვრილმანეს დეტალებამდე იხსენებს საკუთარ ბიოგრაფიას.

ასე რომ, ვარღვევთ ამბის განვითარების კლასიკურ ხაზს და გია ყანჩელს ორმაგად წარმოგიდგენთ: თბილისში ჩაწერილი მცირე დიალოგითა და წიგნიდან ამოჭრილი საინტერესო ეპიზოდებით.

- ბატონო გია, ამ წიგნით იხსენებთ ყველაფერს საკუთარი ცხოვრების შესახებ. რას ნიშნავს ეს გამოცემა თქვენთვის?

- ყველაფრის გახსენება შეუძლებელია და ეს არც მინდა. ამ წიგნში, უბრალოდ, შეძლებისდაგვარად სრულად არის აღწერილი ჩემი ცხოვრება. წიგნი ჩემი და ნატალია ზეიფასის დიალოგებზე აიგო. ეს ქალბატონი ჩემი მუსიკის სპეციალისტად ითვლება. და ამიტომ ეს საუბრებიც, რამდენადაც შემიძლია შევაფასო, მან მაღალ პროფესიულ დონეზე წარმართა.

- იდეაც ნატალია ზეიფასს ეკუთვნოდა?

- არა, იდეა ერთ მოსკოველ გამომცემელს, გვარად კარმანოვს გაუჩნდა მას შემდეგ, რაც ნიუ იორკში მცხოვრები მუსიკათმცოდნის, სოლომონ ვოლკოვის წიგნები ნახა. ვოლკოვმა დიალოგის ასეთივე პრინციპით ორი წიგნი გამოსცა: საუბრები ბალანჩინთან და ბროდსკისთან. იქნებ თქვენც ჩაწეროთ ასეთივე დიალოგი, მასთან, ვისთანაც ისურვებთო, - მთხოვა კარმანოვმა. თუმცა, მოსკოვში იშვიათად ჩავდივარ და ამიტომ, შეთანხმება შეთანხმებად დარჩა. შემდეგ ამ პროექტით გამომცემლობა „მუსიკა“ დაინტერესდა და, როგორც ხედავთ, პროექტი განახორციელა.

- პიანისტთა მეოთხე საერთაშორისო კონკურსის გახსნაზე, როცა ორკესტრმა თქვენი ნაწარმოები „სტუმრად ბავშვობაში“ დაასრულა და თქვენ სცენაზე ახვედით, აშკარად გეტყობოდათ აღფრთოვანება.

- ეს ნაწარმოები ჰობოისტ ბარტ შნეემანისთვის დავწერე მიუხედავად იმისა, რომ მხოლოდ ანსამბლში მყავდა მოსმენილი და არც ვიცოდი, რეალურად როგორი სოლისტი იყო. პრემიერა ამსტერდამში შედგა და სწორედ იქ აღმოვაჩინე, თუ როგორი მაღალი რანგის შემსრულებელი ყოფილა ის. თბილისში შნეემანი ლევ მარკიზმა მოიწვია. „სტუმრად ბავშვობაში“ მან აქაც ბრწყინვალედ შეასრულა. ისე, სასიამოვნოა, თუ სცენაზე ასვლისას აღფრთოვანება შემატყვეთ, რადგან ეს პროცედურა მაინცდამაინც არ მიყვარს. ასე რომ, თქვენ იშვიათ გამონაკლისს შეესწარით.

- რა ხდება დარბაზში, როცა ორკესტრი იკავებს ადგილს, დირიჟორი აძლევს ნიშანს და იწყება კონცერტი? ახერხებთ თუ არა თქვენი მუსიკისგან განზე გადგომას და დარბაზში ჯდომისას, ჩვეულებრივი მსმენელის რანგში გადასვლას?

- არა, რა თქმა უნდა, ვნერვიულობ. აბსოლუტურად ბუნებრივი სურვილი მაქვს, რომ რაიმე შეცდომა არ მოხდეს. ასეთი შეცდომები ხომ მრავლად არის, რაც, უბრალოდ, საბედნიეროდ, ხშირად მსმენელისთვის შეუმჩნეველი რჩება. ბევრჯერ მითქვამს და ახლაც გავიმეორებ, რომ ჩემთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს იმ ატმოსფეროს, რომელიც დარბაზში ნაწარმოების შესრულებისას სუფევს; როცა მყარდება კონტაქტი სცენას და დარბაზს შორის. ყოველივე ამის გამტარი დირიჟორი ხდება. ამიტომ მასზე ძალიან ბევრი რამაა დამოკიდებული, თანაც თავიდანვე. სწორი ტემპის შერჩევა ჩემი მუსიკისთვის გადამწყვეტია. მიუხედავად იმისა, რომ ჩუმ და ნელ მუსიკას ვწერ, ამ ნელ ტემპშიც უამრავი გრადაცია არსებობს. როდესაც ტემპს ოდნავ მაინც ცვლი, ფორმა ირღვევა და კონტაქტი, რომელზეც მოგახსენებდით, არ მყარდება. კონსერვატორიის დიდ დარბაზში კი სწორედ ისეთი სიჩუმე ჩამოვარდა, რომლის დადგომასაც ხშირად ვნატრობ ხოლმე.

გიორგი ალექსი-მესხიშვილის ჩანახატი: რობერტ სტურუა და ჯანსუღ კახიძე უსმენენ გია ყანჩელს (ბორჯომი. 1983 წ.)

არის კიდევ ერთი გარემოება, რომელიც ჩემი მუსიკის შესრულებისას არასასურველია. ეს გახლავთ ხველება დარბაზში, რაც, ცხადია, ნაწარმოების აღქმას საშინლად უშლის ხელს. მახსოვს, ნიუ იორკში, ნიუ იორკის ფილარმონიის ორკესტრთან ერთად მქონდა პრემიერა და როცა პროგრამისთვის მცირე ზომის ტექსტის დაწერა მთხოვეს, დავწერე: „მოკრძალებით მივმართავ ნიუ იორკის ლინკოლნ ცენტრის მსმენელებს, ხმამაღლა ახველონ ხმამაღალ ადგილებში და ჩუმ ადგილებში ხვლებისგან შეძლებისდაგვარად შეიკავონ თავი“. მეგონა, ტექსტს არ დაბეჭდავდნენ, მაგრამ პროგრამა სწორედ ამ ტექსტით გამოქვეყნდა.

ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

- თქვენს ერთ-ერთ ბოლო პროექტზე, „იმბერზე“ მუშაობისას აღნიშნეთ, რომ გიჭირთ უცხო რეჟისორთან მუშაობა, რადგანაც რობიკო სტურუა არ არის თქვენს გვერდით; ჯანსუღ კახიძის გარდაცვალებამ კი მეორედ დაგაობლათ - ესეც თქვენი სიტყვებია. ბატონო გია, გიჭირთ თანამოაზრეების პოვნა?

- რობიკო, ჯანსუღი, გოგი მესხიშვილი - მათთან უამრავი რამ მაკავშირებს და რთულია იმის გამოხატვა, თუ რამდენად ძვირფასები არიან ეს ადამიანები ჩემთვის. მათთან ერთად იმდენი იდეა განმიხორციელებია, რომ მართლაც მიჭირს სხვებთან მუშაობა. „იმბერის“ პროექტზეც მსურდა, ერთად ვყოფილიყავით, მაგრამ არ გამოვიდა. როგორც ჩანს, მოწვეული კახიძე, მოწვეული სტურუა, მოწვეული მესხიშვილი - დიდ ხარჯებთან იყო დაკავშირებული. თუმცა, რამდენადაც ვიცი, პიროვნება, რომელმაც დადგმა მხატვრულად გააფორმა, მადონასთან და დიდ პოპ-ვარსკვლავებთან იყო ნამუშევარი და, ალბათ, მისი მოწვევაც საკმაოდ ძვირი დაუჯდათ. ასეა თუ ისე, იძულებული გავხდი, ჩემების გარეშე მემუშავა.

ეს არ იყო სპექტაკლი, ეს უფრო ბუნების წიაღში, საარტილერიო პოლიგონად გადაქცეულ სოფელში გაშლილი წარმოდგენა გახლდათ. ანსამბლი „რუსთავი“, ანზორ ერქომაიშვილთან ერთად, ჩემი თხოვნით მოიწვიეს. ისინი მონაწილეობდნენ ფოლკლორულ ნაწილშიც და ჩემს ნაწარმოებშიც, რომელსაც ჰქვია „ლითლ იმბერ“.

- თქვენი პასპორტი ვიზებითაა სავსე და ესეც რომ არა, გეოგრაფიის ცოტა უცნაური შეგრძნება გაქვთ: ამბობთ, რომ კვლავაც ცხოვრობთ საქართველოში, მაშინ, როცა რეალურად ანტვერპენში ხართ; და დასძენთ, რომ საზღვარგარეთ თავს ყოველთვის ისე გრძნობთ, როგორც შემოქმედებით სახლში. არ გიჭირთ ასე ყოფნა? ანტვერპენთან საერთოდ არ გაქვთ კონტაქტი?

- საზღვარგარეთ ყოფნა ნამდვილად გამიჭირდებოდა, მუდმივად რომ არ მქონდეს სამუშაო. ამის გარეშე, იქ ვერ ვიცხოვრებდი. რაც შეეხება ჩემს საზღვარგარეთულ გასვლებს, 90-იან წლებამდეც თვეობით მივდიოდი ხოლმე თბილისიდან. აქ მხოლოდ კინო და თეატრალური მუსიკის წერა შემეძლო და ამიტომ, სხვა ნაწარმოებების შესაქმნელად შემოქმედებით სახლებს მივმართავდი. სომხეთში არის პატარა ქალაქი დილიჟანი, სადაც წლების წინ შემოქმედებითი სახლი აშენდა. ჩემი სიმფონიებიდან ექვსი დილიჟანში დავწერე, თითო სიმფონიაზე ორნახევარ წელიწადს ვმუშაობდი და ახლა თავად წარმოიდგინეთ, რამდენი დრო გავატარე იქ. თბილისში ორი-სამი დღით, ერთი კვირით ჩამოვდიოდი ხოლმე და ისევ უკან ვბრუნდებოდი. შემდეგ, როდესაც ბორჯომში შემოქმედთა სახლი აშენდა, იქ გადავედი. პირველ კოტეჯში დავწერე ოპერა, მეშვიდე სიმფონია და კიდევ ბევრი სხვა ნაწარმოები.

ასე რომ, ჩემს ქალაქთან მოშორებას შეჩვეული ვარ. როცა 1991 წელს ბერლინში წავედი, იქაც თავი ისე ვიგრძენი, როგორც შემოქმედებით სახლში. სხვანაირად არც შეიძლებოდა - გერმანიის ხელოვნების აკადემიის სტიპენდია ძალიან კარგ პირობებს ითვალისწინებს. როცა სტიპენდია დამიმთავრდა, თბილისში დაიწყო საშინელი არეულობა. მე კი ვიზა მქონდა, ცოტა თანხაც შემომრჩა და ამიტომ დავრჩი. თან გადავწყვიტე, როცა ფული გამითავდება, სახლში მერე დავბრუნდები-მეთქი. მას მერე არ მიმთავრდება ფული, პირიქით...

1995 წელს ანტვერპენის ორკესტრისგან მივიღე შემოთავაზება (იმ დროს ძალიან კარგი ორკესტრი გახლდათ). სწორედ იმ პერიოდში, როსტროპოვიჩის თხოვნით ვწერდი ნაწარმოებს, როსტროპოვიჩი კი დათანხმდა, პრემიერა ანტვერპენის ორკესტრთან ერთად შეესრულებინა. ასე წავედი ბელგიის ამ ქალაქში, იქაც სამსარ-თულიანი სახლი დამხვდა, მშვენიერი ბაღით - ნამდვილი შემოქმედებითი სახლი. როცა ეს ერთწლიანი კონტრაქტიც ამოიწურა, კვლავაც არჩევანის წინაშე დავდექი - ან ბერლინში უნდა დავბრუნებულიყავი, ან ანტვერპენში დავრჩენილიყავი. მე იქვე დავრჩი, რადგან ანტვერპენი, თავისი სულით, ბევრად უფრო მაგონებდა თბილისს. ინტერნაციონალური, საპორტო ქალაქია და კარგი ადგილმდებარეობა აქვს, ძალიან ახლოსაა პარიზთან, ამსტერდამთან... ასე შევრჩი იქ და შემოქმედებითი სახლი ახლა ჩემთვის ანტვერპენშია. ნამდვილად არ მიჭირს, თუნდაც იმიტომ, რომ ყველა ქართულ არხს ვუყურებ, რაც სატელიტით გადაიცემა.

რაც შეეხება ურთიერთობებს, ანტვერპენელებთან იმდენად არ მაქვს კონტაქტი, რამდენადაც ყოფილი საბჭოთა კავშირის რესპუბლიკებიდან ჩამოსულ მუსიკოსებთან. გარდა ამისა, მეც ხშირად მიწევს მოგზაურობა. შენგენის ქვეყნებში ბელგიური პირადობის ბარათით მივდივარ, მაგრამ სხვა ქვეყნებშიც იმდენად ხშირად მიწევს წასვლა, რომ ხომ ხედავთ, იძულებული გავხდი, პასპორტი მესამედ გამომეცვალა.

- „წავედი, რათა არ ვხედავდე?“ - ასე ითარგმნება ლათინურად Abii ne viderem, არა?

- „განვშორდი, რომ არ ვიხილო“ - შეიძლება ასეც.

- გრძელდება ეს განწყობა?

- ერთი მხრივ, გრძელდება, მეორე მხრივ - არა. ცხოვრებაა, განწყობა იცვლება, ან სიმძაფრეს კარგავს ან პირიქით. როცა ეს ნაწარმოები დავწერე, თბილისში სამოქალაქო ომი დაიწყო. მაშინ მივიღე პირველი შეკვეთა ნაწარმოების დაწერაზე ამსტერდამიდან. ინიციატორი ლევ მარკიზი იყო. მე ჯერაც ბერლინში ვცხოვრობდი და ყველანაირად ვცდილობდი გამეგო, რა ხდებოდა თბილისში. ინფორმაციის ერთადერთი წყარო „რადიო თავისუფლება“ იყო რუსულ ენაზე. ინფორმაციული ვაკუუმის შევსებაში მეზობელი მეხმარებოდა, მრავალი ენის მცოდნე, ძალიან საინტერესო და განათლებული ადამიანი. ის საღამოობით „ბი ბი სი“-ს ცნობებს ისმენდა, აკონსპექტებდა და დილაობით ჩემი ბინის კარებში აცურებდა ფურცელს. ასე ვიგებდი ახალ ამბებს. მანვე მოიფიქრა სათაური ამ ნაწარმოებისთვის - „განვშორდი, რომ არ ვიხილო“.

- თქვენს ნაწარმოებებს ხშირად სხვები არქმევენ ხოლმე სათაურს, ბერლინელი მეზობლის გარდა, თუნდაც გიდონ კრემერი გავიხსენოთ. ბატონო გია, ეს ერთგვარი ტესტი ხომ არ არის იმის შესამოწმებლად, თქვენთვის ძვირფას ადამიანებს ესმით თუ არა თქვენი ახლად შექმნილი ნაწარმოების?

- არა, ყველაფერი გაცილებით უფრო მარტივად არის. გიდონ კრემერი (მას, როგორც მუსიკოსს და პიროვნებას, დიდ პატივს ვცემ) ჩემი თხოვნით მართლაც არქმევს ხოლმე ჩემს ნაწარმოებებს სახელს. „სტიქსიც“ მან მოიფიქრა და „თითების ანაბეჭდებიც“. ის გრძნობს თითოეულ იმ ნიუანსს, რომელიც ჩემს მუსიკას ახასიათებს, მაგრამ ცხადია, სათაურზე მსჯელობისას რაღაცეებს ვუკონკრეტებ ხოლმე, მაგალითად, ხანგრძლივობას, ტემპს, ვეუბნები, არის თუ არა ნაწარმოებში სიტყვები, თან ასეთ შემთხვევებში მე ხომ არ ვიყენებ დამთავრებულ პოეტურ ნაწარმოებებს, პირიქით, მთლიანი ტექსტიდან ვარჩევ ხოლმე ცალკეულ ფრაზებს, სათაურებს, სიტყვებს. მაგალითად, „სტიქსზე“ მუშაობისას, რობიკო სპექტაკლს საბერძნეთში დგამდა. მე და მისი მეუღლე დუდანა კვესელავა კი დავსხედით და კეთილხმოვანი ქართული სიტყვების გახსენება დავიწყეთ... ამ ყველაფერს ვუყვები გიდონს. მერე გადმომირეკავს ხოლმე და მეუბნება თავის აზრს.

- ენაზეც მინდა, გკითხოთ. თქვენ არც გიცდიათ სრულყოფილად გესწავლათ რომელიმე უცხო ენა, თუნდაც ინგლისური. რატომ? და აქვე კიდევ ერთი, მგონია, რომ თქვენ როგორც ქართულ, ისე უცხო ენებს ისე განიცდით, როგორც მუსიკას, თუნდაც სათაური „უარზონი“ გავიხსენოთ.

- უცხო ენები, კერძოდ, ინგლისური ვიცი იმ დონეზე, რაც რეპეტიციების დროს დირიჟორებთან და მუსიკოსებთან ურთიერთობისთვისაა საჭირო. მით უმეტეს, რომ ამ დროს იტალიური ტერმინოლოგიის გამოყენებაც მიხდება - ეს ტერმინები კი ყველამ იცის. დანარჩენ შემთხვევებში ჩემი მეუღლე მეხმარება.

რაც შეეხება „უარზონს“, ძალიან მარტივად გადაწყდა ყველაფერი. ამ ნაწარმოების დაწერა როტერდამის ფილარმონიის ორკესტრმა მთხოვა. ის პირველად ვალერი გერგიევის 50 წლის იუბილეზე შესრულდა. პარტიტურა უკვე დამთავრებული მქონდა და სათაურს ვეძებდი, როცა შვეიცარიაში ფესტივალზე გერგიევის დას შევხვდი. ეს ქალბატონი ვოკალის შესანიშნავი პედაგოგია და შვეიცარიაში თავის კლასთან ერთად იყო ჩამოსული. გერგიევი წარმოშობით ოსია და ამიტომ, მის დას ვთხოვე, რამდენიმე ოსური სიტყვა ეთქვა ჩემთვის - იქნებ სათაურისთვის გამომდგომოდა. მან უცებ წარმოთქვა „უარზონ“, რაც ნიშნავს სიყვარულს. მომეწონა. შემდეგ კი ჩემმა მეუღლემ მითხრა, რომ თითქმის იგივე ჟღერადობის War Zone ინგლისურად „საომარ ზონას“ ნიშნავს - ეს აბსოლუტური დამთხვევა იყო, მაგრამ მათ შორის აშკარა იდეური კავშირიც არსებობდა და მაშინვე გადავწყვიტე, რომ ღია წერილში, რომელსაც გერგიევის იუბილესთვის დავწერდი, ამ ორ სიტყვას გადავათამაშებდი: ომი და სიყვარული - მათ შორის ხომ მართლაც ერთი ნაბიჯია...

- როცა ანტვერპენში ხართ, მუსიკალურ მაღაზიებში ხშირად შედიხართ? ეცნობით ახალ მუსიკას?

- მაღაზიებში იშვიათად შევდივარ, მაგრამ ვიცი, რომ ყველა კარგ მაღაზიაში, სადაც თანამედროვე მუსიკაც არის წარმოდგენილი, ცალკე სექციები აქვს დათმობილი იგივე შნიტკეს, პიარტს, გუბაიდულინას, არსებობს ჩემი სექციაც. მაგრამ მაღაზიებში სიარული არ მიყვარს, თანაც ისედაც უამრავ დისკს მიგზავნიან სახლში და ნეტავ, მქონდეს იმდენი დრო, რომ ყველას მოსმენა შევძლო.

ახლა, ინფარქტის მერე, ფეხით სიარული მჭირდება ხოლმე. ყველაზე მეტად სიარულს ვერ ვიტან, მაგრამ იძულებული ვარ, ექიმის მითითება შევასრულო და სუფთა ჰაერზე ვისეირნო. ამიტომ პარკამდე მივდივარ მანქანით, თან მიმაქვს ფლეერი და ვუსმენ მუსიკას. როცა მბეზრდება თანამედროვე კოლეგების მუსიკა, მალერის მეცხრე სიმფონია მიმაქვს, ანდა ბახი გლენ გულდის შესრულებით, მერე ისევ ვუბრუნდები თანამედროვე მუსიკას.

- სიარულის გარდა, არც ცეკვა გყვარებიათ არასდროს. „ვალს-ბოსტონს“ კი უძღვნით მეუღლეს, რომელთანაც არასდროს გიცეკვიათ.

- „ვალს-ბოსტონს“, რომელიც ამერიკელი დირიჟორის, დენის რასელ დეივისის თხოვნით დავწერე, მართლაც ერთვის ასეთი მიძღვნა: „ჩემს მეუღლეს, რომელთანაც არასდროს მიცეკვია“. სხვათა შორის, არა მარტო ჩემს მეუღლესთან, საერთოდ არავისთან არ მიცეკვია. იმიტომ, რომ ყოველთვის მე ვიჯექი ინსტრუმენტთან, ვუკრავდი და სხვები ცეკვავდნენ. თქვენს ჟურნალში წავიკითხე, თუ რამხელა სიამოვნებას ჰგვრის ილია სუხიშვილს ცეკვა. შესანიშნავია, მაგრამ აბა, წარმოიდგინეთ, ყველანი ერთნაირები რომ ვიყოთ და ერთნაირი გატაცებები გვქონდეს. როგორც გითხარით, არც სიარული მიყვარს. ანდა, რატომ უნდა მიყვარდეს? ინსტრუმენტთან ჯდომა მირჩევნია.

- „სევდისფერი ქვეყანა“ - ეს ალუზია საიდან წამოვიდა?

- რომელიღაც ქართულ გაზეთში წავიკითხე, ძალიან მომეწონა და ასეც დავარქვი ერთ-ერთ ნაწარმოებს. რუსულად ძალიან კარგად ითარგმნა - печаль ზუსტად ის სიტყვაა, რა განწყობაც სიტყვა „სევდას“ მოაქვს, რასაც ვერ ვიტყვი გერმანულ თარგმანზე. სიტყვა trauer - სულ სხვა, უფრო მუქ ასოციაციას იწვევს ჩვენში, მაგრამ სხვა გამოსავალი არ იყო. თან პროდიუსერსაც ძალიან მოეწონა და ასე გახდა „სევდისფერი ქვეყანა“ Trauerfarbenes Land („პრემიერა ბონში, ბეთჰოვენის დარბაზში უნდა გამართულიყო და ამიტომ იყო აუცილებელი სათაურის გერმანულად მითითება“ - წიგნიდან).

- სევდისფერი მარადიული ფერია?

- ყველა დროში, ახლაც კი, თუ მანქანით გაივლით საქართველოში, ვთქვათ, დასავლეთისკენ, მანქანის ფანჯრიდანაც კი თვალში მოგხვდებათ შავი ფერის ტანსაცმელი, განსაკუთრებით მანდილოსნებზე. შავი სამოსი - ეს თითქოს ჩვენი ტრადიციაც გახდა, რადგან სულ ვიღაცის წასვლას ვგლოვობთ და შავი კი გლოვისთვის ყველაზე შესაფერია... ეს რაც შეეხება ჩაცმას, მაგრამ ბედ-იღბალიც რომ სირთულებით სავსე გვაქვს? მეორე მხრივ, განა, გინახავთ სადმე ვარდისფერი ქვეყანა? ნაწარმოების ანოტაციაშიც ვსვამ ამ კითხვას: არსებობს კი ისეთი ქვეყანა, რომელიც არ არის სევდისფერი? მე ასეთი ქვეყანა არ ვიცი.

- ამჯერად საით? ანუ ახალი ვიზები თქვენს პასპორტში.

- ჯერ მოსკოვში მივდივარ, შემდეგ მანჩესტერში, ჩემი შემოქმედებისადმი მიძღვნილ ფესტივალზე, რომელსაც განსაკუთრებული ინტერესით ველი. ერთ-ერთ ცენტრალურ კონცერტს, რომელზეც ჩემი ორი სიმფონია სრულდება, ძალიან ცნობილი ინგლისელი კომპოზიტორი ჯეიმს მაქმილანი დირიჟორობს და იმიტომ. ეს წინასწარ არც ვიცოდი, მაქმილანს თვითონ გამოუთქვამს დირიჟორობის სურვილი და გულწრფელად გამეხარდა. ასე რომ, ჯერ მოსკოვი, შემდეგ მანჩესტერი და ბოლოს - ანტვერპენი.

ამონაწერი წიგნიდან

ბავშვობა

...

„დავიბადე ბორჯომში, სადაც ზაფხულის თვეებს მთელი ქართული ინტელიგენცია ატარებდა ხოლმე. მამაჩემმა ბორჯომის ხეობაში რამდენიმე ბავშვთა სანატორიუმი გახსნა და შემდეგ წლების განმავლობაში მუშაობდა პატარა ცემის სანატორიუმის მთავარ ექიმად და დირექტორად... სულ ახლახანს შევიტყვე ერთი ოჯახური გადმოცემის შესახებ, რომელიც ჩემს დაბადებას უკავშირდება. თითქოს, ბებიაქალმა, რომელიც მშობიარობას ესწრებოდა, დედას უთხრა: თქვენი შვილი ბედნიერი იქნება და მუსიკოსი გახდება იმიტომ, რომ მას უცხო ფორმის ყურები, ლამაზი თითები და მუცელზე ხალი აქვს“.

...

„ბავშვობაში, ომის დროს, დადგებოდა თუ არა ადრეული გაზაფხული, სოფელში მაგზავნიდნენ ბებიასთან... ჩავდიოდით ზესტაფონში და იქედან ურმით ძალიან დიდხანს მივდიოდით ხოლმე ალავერდის გორაკიან გზებზე... ახლა ანტვერპენში, იმ ოთახის ფანჯრიდან, სადაც ვმუშაობ, აშოლტილი ალვის ხეები ჩანს, ექვსი თუ შვიდი... ზაფხულში აივნის კარი ღიაა და მუშაობის დროს, ფოთლების შრიალის ხმა ჩამესმის. ამ ხმას ისე მივეჩვიე, რომ ანტვერპენული ზამთრის ბოლოსკენ, დიდი მოლოდინით ველი ხეების აშრიალებას... ისინი რატომღაც სულ ალავერდში გატარებულ ბავშვობას მახსენებენ“.

...

„არიან ადამიანები, რომლებიც მუსიკალურ ოჯახში იბადებიან. მამაჩემი ექიმი იყო, დედა - დიასახლისი. ექვსი წლის ვიყავი, როცა მამა, ოჯახის მარჩენალი, ომში გაიწვიეს და ჩვენ მარტონი დავრჩით. ძალიან გვიჭირდა და ცხადია, არავინ ზრუნავდა იმაზე, რომ მუსიკა მომესმინა. ერთადერთი სერიოზული მცდელობა - რომ პატარა ბიჭი დიდი ხელოვნებისთვის ეზიარებინა - მეზობელ ქალს ჰქონდა. ერთხელ ამ უაღრესად ინტელიგენტმა ქალბატონმა შეგვკრიბა ქუჩის ბავშვები, მთელი დღეების განმავლობაში ეზოში ბურთს რომ დავდევდით, და ოპერაში „ევგენი ონეგინზე“ წაგვიყვანა...

ოპერის თეატრიდან შინ რომ ვბრუნდებოდით, საწყალ ქალს ტროლეიბუსი დაეჯახა. დამამახსოვრდა სასწრაფო დახმარების მანქანა, ენით აუწერელი შიში მეზობელი ქალის გამო და დუელის სცენა „ონეგინიდან“.

...

„დიუკ ელინგტონი, სტენ კენტონი, ეროლ გარნერი, ოსკარ პიტერსონი, ელა ფიცჯერალდი - სინამდვილეში აი, რა ავსებდა ჩემს ცხოვრებას.

იყო, ასეთი ფირფიტა: ჯაზის პიანისტი ალექსანდრ ცფასმანი ასრულებს პოპურის „მზიური ველის სერენადიდან“. ბიძაჩემმა კი ამერიკიდან ჩამოიტანა ფირფიტები, რომლებზედაც 30-იანი წლების პოპულარული ფოქსტროტები იყო ჩაწერილი... ერთხელ გავიტანე სახლიდან თხუთმეტივე ფირფიტა... და გადავცვალე ცფასმანის ერთ გატეხილ და დაწებებულ ფირფიტაზე“.

...

„ჩვენს გვერდით 11-სულიანი ოჯახი ცხოვრობდა. საერთო ტუალეტით ვსარგებლობდით. როცა 12 წლის ასაკში მოწევა დავიწყე, მშობლებს კომუნალურ ტუალეტში ვემალებოდი. ეს საშინელი საიდუმლო მეზობელი ოჯახის უფროსმა გახსნა. ის პირდაპირ მივიდა მამაჩემთან და მოახსენა: იქნებ, თქვენს შვილს სახლში მოწევის უფლება მისცეთ, ჩვენ რომ ტუალეტით სარგებლობა შევძლოთო... მაგრამ სიგარეტზე უარი ვერც ექიმმა მამამ მათქმევინა და ვერც იმ ექიმებმა, რომლებიც ინფარქტის შემდეგ მკურნალობდნენ. და დღეს მუშაობისთვის რამდენიმე რბილი ფანქრის, საშლელის, სათლელის და კარგი ჩაის გარდა, მჭირდება ორი საფერფლე და ორი სანთებელა“.

...

„ჩემს მეგობრებს მუსიკა „არამამაკაცურ“ საქმედ მიაჩნდათ და ამიტომ დიდხანს ვუმალავდი ხოლმე ჩემი ცხოვრების ამ მხარეს, ხანდახან გაკვეთილებსაც ვაცდენდი და ყველაფერს ვაკეთებდი, ბიჭებს სანოტო ჩანთით რომ არსად დავენახე. ერთხელ მეგობართან მივდიოდი, ჩემი სანოტო ჩანთა ორად გავკეცე და გზად საწვიმარ მილში შევტენე. ჩემდა საუბედუროდ, გაწვიმდა და ჩანთა ისე დასველდა, ჩვარს დაემსგავსა. ასეთ მდგომარეობაში ის ჩემი მეგობრის დამ იპოვა და დღიურზე წაწერილი გვარით მიხვდა, რომ ჩემი იყო... ასე გახსნეს ჩემი საიდუმლო მეგობრებმა და მათი აზრით, ერთი საშინლად შეურაცხმყოფელი მეტსახელი შემარქვეს - „იოჰან სებასტიან ბახი“...

გეოგრაფია

„უნდა გამოგიტყდეთ, რომ ამ ათი წლის განმავლობაში, ანტვერპენის შეყვარებაც მოვასწარი. ამიტომ არ მესმის, როგორ ვერ გაითავისეს ამ შესანიშნავი საპორტო ქალაქის სახელი ჩემმა მეგობრებმა... მაგალითად, ანდრეი ბიტოვი „ანტვერპენის“ ნაცვლად, ყოველთვის „ამსტერდამს“ ამბობდა. ბოლოს, გადავწყვიტე, მის განათლებაზე მეზრუნა და ავუხსენი, რომ ანტვერპენი ბელგიაშია, ამსტერდამი - ჰოლანდიაში. მან მიპასუხა: ჰო, ჰო, რა თქმა უნდა, მაპატიე, აღარ ამერევა. გავიდა ნახევარი საათი და მეკითხება: „გია, როდის დაბრუნდები იმ შენს როტერდამში“...

სხვათა შორის, ამსტერდამი ჩემთვის „მშობლიური“ ქალაქივითაა - იქ ხომ ჩემი ოთხი ნაწარმოების მსოფლიო პრემიერა შესრულდა; როტერდამში კი - ერთის: გერგიევის საიუბილეო ფესტივალზე იქ პირველად შესრულდა „უარზონი“.

ჯანსუღ კახიძე, გია ყანჩელი და იური ბაშმეტი 1989 წ.

„სტიქსი“. ჯანსუღ კახიძე

„საშინლად განვიცდი იმ ფაქტს, რომ „სტიქსი“ ჩემი ბოლო ნაწარმოებია, რომლის დირიჟორობაც ჯანსუღმა მოასწრო... როცა თბილისში არც შუქი იყო და არც გათბობა, თბილისის მუსიკალურ ცენტრში ორკესტრი „სონი ქლასიქალისთვის“ იწერდა დისკს. ელექტროენერგია დარბაზს გენერატორით მიეწოდებოდა. მუსიკოსები თითებამოჭრილი ხელთათმანებით უკრავდნენ, ჯანსუღი კი დირიჟორის პულტთან „დუბლიონკით“ და „უშანკით“ იდგა... მიუხედავად ამისა, მიშა კილოსანიძის და ჯანსუღის წყალობით, ჩანაწერი იდეალური გამოვიდა“.

ფანატი

„თავს პოპულარულ ადამიანად არ ვგრძნობ... თაყვანისმცემლები, ამ სიტყვის გავრცელებული გაგებით, და მით უმეტეს, ფანატები არასდროს მყოლია; თუმცა, იყო ერთი გამონაკლისი:

ერთხელ გერმანიაში, კონცერტის შემდეგ, ერთი ჩასკვნილი ახალგაზრდა მოვიდა და მორცხვად მთხოვა ავტოგრაფი დისკზე. მისი სახე დამამახსოვრდა იმიტომ, რომ მას შემდეგ ყველა ჩემს კონცერტს ესწრებოდა, თან არა მხოლოდ გერმანიაში. ამ კაცს ვხედავდი საფრანგეთში, შვეიცარიაში, ავსტრიაში, ბელგიაში. ყოველ ჯერზე, მორცხვი ღიმილით მომიახლოვდებოდა და მეკითხებოდა, დავესწრები თუ არა შემდეგ დაგეგმილ კონცერტს. ბოლოს, მე და ჩემმა მეუღლემ გადავწყვიტეთ, გაგვეცნო ეს ყმაწვილი. მიუნსტერში გენერალური რეპეტიციიდან გამოვდიოდით, როცა ის ავტოსადგომზე შევნიშნეთ, თავისი ძველი „ოპელის“ გვერდით იდგა. თავაზიანი მოკითხვის შემდეგ, დავინტერესდი მისი პროფესიით... გაირკვა, რომ მზარეული იყო.

- რომელ რესტორანში მუშაობთ?

- რესტორანში არა, მე სულით ავადმყოფთა თავშესაფრის სასადილოში ვმუშაობ, ფრანკფურტთან ახლოს.

...თომასს მას შემდეგ კიდევ რამდენჯერმე შევხვდი, მერე კი მოულოდნელად გაქრა. მე კი, როცა მასზე ვფიქრობ, ჩემდაუნებურად, სინდისის ქენჯნას ვგრძნობ ხოლმე: ჩემი ნელი და დინამიკური კონტრასტებით სავსე მუსიკის მოსმენამ ხომ არ შეუწყო ხელი იმას, რომ ეს სიმპათიური ახალგაზრდა, თავშესაფრის სამზარეულოდან პალატაში გადაიყვანეს?“

ECM Records 1992 წ.

სიჩუმე დარბაზში!

„დირიჟორი მარკუს სტენცი ავსტრალიაში „თითის ანაბეჭდების“ პრემიერას დირიჟორობდა. სტენცი გამოვიდა სცენაზე, დადგა პულტთან, მობრუნდა პუბლიკისკენ და ლაპარაკი დაიწყო. ცხადია, მე ვერაფერი გავიგე, მაგრამ როცა დარბაზში სიცილი ატყდა, ჩემი მეუღლე გადმოიხარა და ეს შესანიშნავი სფიჩი სინქრონულად მითარგმნა. გაირკვა, რომ სტენცმა დარბაზში ხველების პრობლემის მოხსნის კარდინალური გზა გამონახა. მან თქვა: „ამას ჯერ მე გავაკეთებ, მერე თქვენ გიდირიჟორებთ, და ყველანი ერთად იმდენს ვახველებთ, რამდენიც გაგვეხარდება. დავიწყებთ პარტერით - ჯერ მარცხენა ფრთა, შემდეგ შუა ნაწილი, ბოლოს მარჯვენა ფრთა. შემდეგ მე თავს მაღლა ავწევ და ხველებას პირველი იარუსი დაიწყებს, მას მეორე და მესამე მოყვება“. ბოლოს სტენცი „ოსკარის“ ცერემონიალის წამყვანებსაც დაესესხა: „and the oscar goes to…- და „ოსკარი“ მას გადაეცემა, ვინც ყველაზე ხმამაღლა დაახველებს“.

სტენცმა ეს სფიჩი იმიტომ წარმოთქვა, რომ დარბაზი სიჩუმის აუცილებლობაში დაერწმუნებინა. დირიჟორის ხერხმა გაჭრა. კონცერტმა შესანიშნავად ჩაიარა“.

ჯეჯანსუღ კახიძესთან ერთად რეპეტიციაზე, კონსერვატორიის დიდ დარბაზში

ЛЮЛЯ

„1965 წლის ზაფხულში, კინოდან ჩემი პირველი დიდი ჰონორარით სახლში რემონტის გაკეთება გადავწყვიტე... ჩვენთან, მესამე სართულზე წყალი ცუდად მოდიოდა, ამიტომ რემონტი საშინლად გაჯანჯლდა, რის გამოც სულ ცუდ ხასიათზე ვიყავი. ერთ დღეს მეგობარი მოვიდა და მითხრა: პირველ სართულზე ერთი სიმპათიური გოგო ცხოვრობს. მის ბინაში წყალი სულ მოდის. მოიყვანე ცოლად და შეგეძლება, პირველ სართულზე გადაივლო შხაპი, მერე კი წყალი მესამეზეც აიყვანოო. მახსოვს, ერთად გადავიხედეთ ფანჯრიდან და პირველად ასე დავინახე ჩემი მომავალი ცოლი... მერე დავურეკე და ისე, რომ არ მითქვამს, ვინ ვიყავი, განვუცხადე: „მსურს, ცოლად შეგირთოთ“. თავიდან, ცხადია, გამითიშა. ასე გრძელდებოდა ორ წელიწადს. პირველ ორ თვეს ეგრევე მიკიდებდა ყურმილს, მეორე ორ თვეს - ორი წინადადების შემდეგ, მერე - მესამე წინადადების დასრულებისთანავე, თანდათან ლაპარაკიც დავიწყეთ. თავიდან არ იცოდა, მე რომ ვიყავი, შემდეგ მიხვდა, მაგრამ მე ამის შესახებ უფრო გვიან გავიგე... პარალელურად, ჩვენს საუბრებში ჩვენი მეგობრებიც ჩაერთნენ...

ერთხელ მე და რობიკომ Люля-ს საჩუქარი გავუგზავნეთ. ვიყიდეთ ერთი 7-8 კილოგრამიანი, ლამაზი მოყვანილობის ჰოლანდიური ყველი, რომელიც რობიკომ თავისებურად გააფორმა. მოხატა, პატარა ფიგურები მიამაგრა, ფანტასტიკური რამე გამოვიდა...

ბოლოს და ბოლოს, ერთმანეთს შევხვდით. ჯერ Люля და მისი მეგობრები დავპატიჟე ხინკალზე, შემდეგ რობიკოს ვეწვიეთ სახლში და ბოლოს დავქორწინდით... ამის შემდეგ, მშვიდი და უზრუნველი ცხოვრება დავიწყე: არავითარი საყოფაცხოვრებო პრობლემა აღარ მეხებოდა, ბავშვების აღზრდაზეც Люля ზრუნავდა... თან მუშაობდა.

...დასავლეთში გადასახლების შემდეგ კი, მან საკუთარ თავზე აიღო მთელი ჩემი მიმოწერაც, სატელეფონო ზარებიც და ინტრვიუებისა და ანოტაციების თარგმანიც ინგლისურ ენაზე. გარდა ამისა, ჩემი ვოკალური და საგუნდო ნაწარმოებებისთვის Люля შექსპირის ციტატებსაც კი ეძებს ხოლმე. სათაურიც ნაწარმოებისთვის, რომელიც ნიუ იორკის ფილარმონიიის ორკესტრს ათასწლეულის პროექტისთვის დავუწერე - And farewell goes out sighing - მან შემირჩია. არაჩვეულებრივი სათაურია. უბრალოდ, არაფრით არ შემიძლია მისი წარმოთქმა...

... Люля-ს ბევრჯერ ვთხოვე, სახლში ინგლისურად მელაპარაკე-მეთქი, მაგრამ ერთად გატარებულ მეოთხე ათწლეულში, ჩვენს მშობლიურ ენაზეც სულ უფრო იშვიათად გვიწევს საუბარი: ან ერთმანეთის წინადადების დამთავრებამდე გვესმის, ანდა ისე განსხვავდება ჩვენი შეხედულებები, რომ გაჩუმებას ვარჩევთ“...

იან გარბარეკი, დენის რასელ დეივისი და გია ყანჩელი შტუტგარტში „ღამის ლოცვების“ პრემიერაზე 1995 წ.

გია ყანჩელი. ანტვერპენი

MISTER KANCHELI?

„...ერთხელ რუდოლფ ვერტენმა ქალაქ გენტის ახლოს, პატარა სოფელში დაგვითმო სახლი, სანამ ანტვერპენში ახალ სახლს მოვძებნიდით და სანამ მის ორკესტრთან ერთად, ამერიკული ხმის ჩამწერი კომპანიისთვის ჩავწერდით „სევდა ნათელს“.

სახლის პირველ სართულზე როიალი იდგა. იმხანად „ვალს-ბოსტონს“ ვწერდი და, ძირითადად, ღამით ვმუშაობდი. ერთხელ, დაახლოებით პირველის ნახევარი იქნებოდა, როცა ტელეფონმა დარეკა. Люля-ს უკვე ეძინა, იძულებული გავხდი, მეპასუხა. ვერტენი იყო. რადგან მან იცოდა, რომ რამდენიმე წელს ბერლინში ვცხოვრობდი, ჩათვალა, რომ გერმანულად კარგად ვლაპარაკობდი და სწრაფად მომაყარა რაღაც; ისე სწრაფად, რომ ვერც შევაწყვეტინე. როცა დაამთავრა, მხოლოდ მერე ვთხოვე:

- Rudolf, bitte, langsam.

ვერტენმა თავისი მონოლოგი ახლა უფრო ნელა გაიმეორა. მე მაინც ვერაფერი გავიგე და მეორედ ვთხოვე:

- Rudolf, for me better English, please once more.

გერმანულს ვერტენის შესანიშნავი ინგლისური მოჰყვა და მივხვდი, რომ სხვა გზა არ მქონდა, როგორმე აუცილებლად უნდა გამეგო, რა უნდოდა. მთელი ყურადღება მოვიკრიბე და ტექსტი ასე გავშიფრე: ხვალ რეპეტიციაზე არ იქნება პიანისტი, ფორტეპიანოს პარტია კი ძალიან მნიშვნელოვანია. ამიტომ იქნებ, შენ თვითონ დაუკრა?

ხანგრძლივი პაუზა ჩამოვარდა. ბოლოს „ჩემებური“ ინგლისურით ვუპასუხე:

-Rudolf, I'm not a good pianist. But I think it's possible.

შემდეგ ისევ დავუბრუნდი ინსტრუმენტს და განვაგრძე დაკვრა.

...მხოლოდ მეორე დღეს, ჩემი ცოლის დახმარებით გავიგე, რას მეუბნებოდა ვერტენი წინა ღამით:

მეზობელმა დარეკა და მითხრა, რომ სახლში მიცვალებული ჰყავთ დასვენებული, თქვენთან კი ვიღაც ძალიან ხმამაღლა უკრავს როიალზე ერთი და იმავე მელოდიას. იქნებ, შეაწყვეტინოოთო.

„ქარი ქრის“

„ჩემი ქალიშვილი რვა წლის იყო, როცა ერთხელ მუსიკის გაკვეთილიდან სახლში ატირებული დაბრუნდა. თავს უხერხულად გრძნობდა იმიტომ, რომ მასწავლებელმა ჩემთან დააბარა, ნატოსთვის რაიმე პატარა პიესა დამეწერა, რომელსაც ის მუსიკალური სკოლის კონცერტზე შეასრულებდა... ამ ამბიდან დიდი დრო გავიდა, როცა ჩემი შვილის სკოლისდროინდელი რვეული ვიპოვე და დავიწყებული „ნატა-ვალსის“ მელოდიის დაკვრა დავიწყე. ჩემდა გასაკვირად, გავიაზრე, რომ პირველი ფრაზა რიტმით ემთხვევა გალაკტიონ ტაბიძის ერთ-ერთი შედევრის „ქარი ქრის“ პირველ სიტყვებს. გადავშალე წიგნი და გუნებაში „მივამღერე“ დანარჩენი სტრიქონებიც. გაირკვა, რომ მთელი ლექსი, ყოველგვარი შესწორების გარეშე, ემთხვევა მუსიკას. ძალიან კარგად მესმის, რომ ეს უბრალოდ იღბლიანი დამთხვევა იყო, მაგრამ მაინც, როგორია, როცა ასეთ რამეს მხოლოდ მეოთხედი საუკუნის გასვლის შემდეგ აღმოაჩენ?“

ბოლოს:

პირველად მე და რობიკო კაპიტალისტურ ქვეყანაში ერთად მოვხვდით. დასავლეთ გერმანიაში ჩავედით. პატარა სასტუმროში დაგვაბინავეს. დილას სასაუზმოდ ქვევით ჩავედით. ავიღე სუფრიდან კარგად დაბრაწული, ჰაეროვანი ფუნთუშა, ხვავიანად გადავუსვი კარაქი, ჩავკბიჩე პირველი ლუკმა და გაოცებულმა, რობიკოს ვუთხარი:

- რობიკო, ამ კარაქს რაღაც უცნაური გემო აქვს.

ის ძლივს მოწყდა თავის ფუნთუშას, დანანებით გადმომხედა და მითხრა:

- უცნაური გემო იმ კარაქს ჰქონდა, აქამდე რომ ჭამდი...

და ახლა ხანდახან ვფიქრობ ხოლმე: იქნებ, უფრო ძირეულ საკითხებშიც ვცდებოდი მანამდე? იქნებ, მთელი ცხოვრება სულ სხვანაირად უნდა მეცხოვრა?

საბედნიეროდ თუ სამწუხაროდ, პასუხს ამ კითხვაზე ვერასდროს გავიგებ...

ავტორი: ანა კორძაია-სამადაშვილი
ფოტო: დავით მესხი

- რა უნდა ამ ქალს? - ვიკითხე მორბენალ ბილიკზე, რომელსაც, წესით, ესკალატორი არ უნდა ერქვას, რადგან სწორზე მიდის თუ მიგორავს; მოკლედ, არ ვიცი, რა ჰქვია, მთავარია, მიმიხვდით, რასაც ვგულისხმობ.

ყოველთვის, როცა ამსტერდამში, სკიპჰოლის აეროპორტში ვხვდები, არა თვითმფრინავიდან გამოსვლისას ან საპასპორტო კონტროლის გავლისას მეღვიძება, არამედ სწორედ აქ, ამ მოგორავე თუ მორბენალ გზაზე. ალბათ იმიტომ, რომ ვიზაფრები: დროის გაუგებარ მონაკვეთებში მესმის არაამქვეყნიური, ნაზი, შემპარავი ქალის ხმა. რა უნდა ამ ქალს?

- mind your steps.

- ანუ?

- ფეხქვეშ იყურე, კისერი არ მოიტეხოო.

კარგი. გასაგებია. ძალიან ვეცდები.

ამსტერდამი. ტრანზიტი

თავიდანვე მოგახსენებთ, რომ პატარა ნივთები მძულს და ჩაკეტილი სივრცის მეშინია. ჩემი ჯოჯოხეთი ტურნიკეტებია, „ხრუშჩოვკებში“ და ესპრესოს ჭიქების დანახვაზე ცუდად ვხდები, მეტრო და ტანზე მომდგარი მაისურები არ მსიამოვნებს, ლიფტი და ფაიფურის სუვენირებიც არ მიხარია. როგორც ჩანს, წინა დაბადებაში ცოცხლად დამმარხეს. ან ამსტერდამელი ვიყავი.

ამსტერდამს ძალიან ლამაზი ღერბი აქვს: სამი ჯვარი. მშვენიერი სანახავია, სადა და მოხდენილი. ერთი ისაა, რომ თავის დროზე ეს სამი ჯვარი ბევრი ვერაფერი სიხარული ყოფილა: ერთი წყალდიდობაა, მეორე - ხანძარი, მესამე კი - შავი ჭირი. ოდესღაც ამსტერდამს ეს სამი განსაცდელი სულ თან სდევდა, ამჯერად კი მხოლოდ სიმბოლოა, სამი ჯვარი, რომლებიც ამსტერდამელებმა ამაყად ატარეს. შავი ჭირი ცუდ მოგონებადღა დარჩა, განსხვავებით ჭლექისგან, რომლის ავი აჩრდილიც აქ, როგორც ჩანს, კვლავ დაბორიალობს. სხვაგვარად უცხოელ სტუდენტებს წელიწადში ორჯერ ფილტვების შემოწმებას არავინ მოსთხოვდა.

ჭლექის ამბავი სულ არაა გასაკვირი, რადგან ამსტერდამი წყალზე დგას. მე მგონი, აქ მიწა საერთოდ არ არის, სულ წყალია, არხები, არხებზე - კუზიანი ხიდები, კუზიანი იმისთვის კი არა, რომ ქვეშ გემი გაეტიოს - მაინც ვერასოდეს გაეტევა, - არამედ იმისთვის, რომ ქალაქის მცხოვრებლები სულ ერთნაირად ბრტყელი გზის თელვისგან არ გადაირიონ და ეგონოთ, რომ ცხოვრება მაინც მშვენიერი და მრავალფეროვანია.

იგივე პრინციპითაა მიხვეულ-მოხვეული ენით უთქმელად ვიწრო კიბეებიც, ძველი ამსტერდამის სახლებში ასაღწევი საწამებელი მოწყობილობა. საშუალოსტატისტიკური ამერიკელი იქ ვერასოდეს შეეტევა. თუ სახლის თავდაპირველი მფლობელი ექსტრემალურად წუწურაქი იყო, კიბე მთლად ციცაბოდ ადის, ისე, რომ ცხვირით საფეხურებს ებჯინები. ეგზოტიკური ამბავია, თუ ამსტერდამში ტრანზიტით ხარ.

კიბეების სივიწროვე იმით აიხსნება, რომ ამ ქალაქში მიწის ნაკვეთი - ცხადია! ძალიან ძვირი ღირდა. შესაბამისად, სახლების მფლობელები ცდილობდნენ, ოთახები კიბეების ხარჯზე გაეზარდათ და აჰა, შედეგიც. ოთახებიც უციცქნესია და კიბეებიც. სააბაზანოებზე აღარაფერს ვიტყვი. კედლის კარადაში გიბანავიათ? ერთი დიდი ევროპული ფირმის დევიზი გამახსენდა: „სიძუნწე სექსუალურია“.

მაგრამ მოდით, ჩემს ფობიას შევეშვები და კარგს ვიტყვი. კერძოდ, იმას, რომ ამსტერდამი - ციტატა გზამკვლევიდან - მსოფლიოს ერთ-ერთი უდიდესი პატარა ქალაქია; რომ თავისი არხებისა და სახელგანთქმული მუზეუმების წყალობით, ის ევროპის ყველაზე რომანტიკული და ლამაზი ქალაქების რიცხვს მიეკუთვნება და ტოლერანტობისა და მრავალფეროვნების კერაა.

მეთორმეტე საუკუნის ბოლომდე აქ არავინ ცხოვრობდა - სულ არ მიკვირს, უფრო საოცარი ისაა, რომ დღეს ცხოვრობენ. აქ სულ ჭაობი ყოფილა, უამრავი დიდი და პატარა მდინარე, ნესტი, კოღოები და უბედურება. მერე კი მდინარე ამსტელის ჯებირის ირგვლივ ხალხი დასახლდა. მათ თევზაობით და ვაჭრობით გაჰქონდათ თავი, და მალე იმას მიაღწიეს, რომ წყალთან ბრძოლის შედეგად მოპოვებულ პატარა ხმელეთს ქალაქის სტატუსი მიენიჭა.

ამსტერდამელები იმთავითვე ყოჩაღი ხალხი იყო: ვაჭრობდნენ, გემებს აშენებდნენ და ინდოეთშიც კი გზავნიდნენ, და მდიდრდებოდნენ და მდიდრდებოდნენ. ისიც კი შეძლეს, რომ მსოფლიოს ფინანსურ ცენტრად აქციეს ამსტელის პირას გაშენებული ქალაქი.

დღევანდელ ქალაქსაც ეტყობა, რომ მის მცხოვრებლებს თავიანთი მიღწევებით თავი დიდად მოჰქონდათ - და სავსებით სამართლიანად. წავიკითხე, რომ იმ ოქროს ხანიდან, ანუ XVI-XVIII საუკუნეებიდან აქ 1300 ხიდი შემორჩა და შვიდ ათასამდე ვაჭრის სახლი. როგორც ჩანს, ამათ ვერც ხანძარი მოერია და ვერც წყალდიდობები.

ამ სახლებმა გამაგიჟა თავის სიციცქნით და სიკოხტავით. შაქარლამას ჰგავს. სულ მგონია, რომ მივეყუდო, დაინგრევამეთქი. ამაყი წარწერები „Anno Domini ესა და ეს“, გულს სულ არ მიჩუყებს, თუმცა, ცხადია, ლამაზია. ისინი აცაბაცა დგას, წამოპირქვავებული, რადგან საქონლის საცავები სხვენში იყო განლაგებული და ყველაფერი კაუჭებზე გამობმული ბაგირებით აჰქონდათ ზედა სართულებზე - ზემოხსენებული საოცარი კიბით ხომ ვერაფერს აიტანდნენ, სარდაფებში კი წყალი დგებოდა.

განსაკუთრებული შთაბეჭდილება ფანჯრებთან მიმაგრებულმა სარკეებმა მოახდინა. ისინი ძალიან საინტერესო საქმისთვის არსებობდა და, რამაც საბოლოოდ მომიღო ბოლო, დღესაც არსებობს: როცა კარზე ვინმე მიადგებათ ხოლმე, ამსტერდამელები ამ სარკეში იხედებიან. სადარბაზოსთან მდგომი ვერ დაინახავს, თვითონ კი დაინახავენ! და თუ სტუმარი არასასურველია, კარს არ გაუღებენ! და ისიც ვერასოდეს მიხვდება, რომ სახლში ვიღაცა იყო და კარი არ გაუღო! რა არი!?

გარდა ამისა, ქალაქში უამრავი მუზეუმია: ეროვნული, ვან გოგისა, რემბრანდტისა, ანა ფრანკისა, ასევე გემების, ბიბლიის, ებრაული ისტორიის - სულ ორმოცამდე ყოფილა. ერთი ისაა, რომ მე ამ სიხარულებს არ ვზიარებივარ, რადგან, როგორც მოგახსენეთ, ამსტერდამში მხოლოდ ტრანზიტით ვარ ნამყოფი. ამ მოკლე დროში მხოლოდ იმაში დარწმუნება მოვასწარი, რომ ქართველი ტურისტი, ცოტა არ იყოს, ბეცი გახლავთ.

მოგეხსენებათ, ამსტერდამიდან ჩამოსულ ქართველთა უმრავლესობა ჰყვება, როგორ ეგრეთ ლეგალურად ეწეოდა მარიხუანას, რა მაგარი გოგოები ნახა (ან ტარამპარამპარამ) წითელ უბანში და როგორ დაგიჟდნენ მის გამო ეს გოგოები, და იმასაც არ დაივიწყებს, რომ ამსტერდამში მცხოვრები ქართველები!.. მეგასექსი, მრავალფეროვანი ორიენტაცია! არადა, დარწმუნებული ვარ, ანა ფრანკის მუზეუმიდან გამოსვლისას, ხელმძღვანეეს ჩვენი ინფორმატორი ისე შეავსებდა ტოლერანტობის ტესტს, რომ თავისი შეგნებულობით თვით ამსტერდამელებსაც გააოცებდა.

ტურისტების გარკვეული ნაწილი სადგურიდან გამოსვლისთანავე ამსტერდამის სახელგანთქმულ coff eshop-ებში იდებს ბინას - ნეტავი მათ გაძლებას! თუმცა, ყველა ხომ ჩემსავით კლაუსტროფობი არაა, რომ ყურებთან მიტანილი მუხლებით ჯდომა და ფერდში ბრგე არიელის იდაყვები აგიჟებდეს. ეს დაწესებულებები კი მართლაც საინტერესო ადგილია. მე ერთი საღამო „როკერაიში“ გავატარე და ძალიან ვიხალისე.

იქაურობა ფსევდოეზოთერული სტილის გამარჯვებაა. კედლებს მანდალები ამშვენებს - კიდევ კარგი, პრიმიტიული, თორემ რომელიმე მომხმარებელი აუცილებლად გასხივოსნდებოდა. როცა რამდენიმე ადამიანს თავზე გადავაბიჯე, კუთხეში მივიკუნჭე და ეს მანდალა აღმოვაჩინე, გამახსენდა შესანიშნავი უმაღლესი სასწავლებელი, რომლის აბრაც ამსტერდამის ქუჩაზე ვნახე, სასულიერო ხასიათისა (სახელი კი მახსოვს, მაგრამ არ დავწერ, არ მიჩივლონ). ჰოდა, „როკერაის“ გადამკიდემ, დიდხანს ვიფიქრე, როგორ ჟღერს ნიდერლანდურად „აჰამ ბრაჰმასმი“… აფსუს, სტიპენდიების ასაკი გადამივიდა.

„როკერაის“ დავუბრუნდეთ. აქ ყველაფერი შეიძლება, გარდა 18 წლამდე ბავშვების შესვლისა, ხუთ გრამზე მეტი მოსაწევის ერთბაშად ყიდვისა, მობილური ტელეფონის ეკრანში ჩაშტერებისა და თავსაბურავის ხმარებისა. პირველი აკრძალვის მიზეზი გავიგე, დანარჩენებისა - ვერა, მაგრამ არცერთი არ მედარდებოდა, რადგან არცერთი არ მეხებოდა. ძალიან მინდოდა „როკერაის“ მფლობელთან გასაუბრება, მაგრამ ეს შავსაყურეებიანი ყმაწვილი ისეთი ენთუზიაზმით უყოფდა ორ ლამაზ ქალს წელში ხელს, რომ ნამდვილად ვერ გავუფუჭებდი გუნებას. არადა, საინტერესო იყო, ვის რას დაუშავებდა - რომ მქონოდა - ჩემი ქუდი.

მშვენიერი გოგო მუშაობს “როკერაიში”, საბრინა. სწორედ ისეთი სვირინგები აქვს, მთელი ცხოვრება რომ მინდოდა და ვერაფრით რომ ვერ გავიკეთე - ტკივილისაც მეშინია და იმისაც, რომ ერთ დღეს საშინლად მომბეზრდება და ხელებს დავიჭრი. საბრინას კი, როგორც ჩანს, მსგავსები სულ არ აწუხებს, ისევე, როგორც სივიწროვე. ხალისიანი არსებაა, თან ლამაზი.

დანამდვილებით არ ვიცი, სალაპარაკოდ არ ეცალა, მაგრამ ალბათ ჩემი აღტაცების ობიექტი, საბრინა, ძალიან კმაყოფილია, რომ სამსახური იშოვა. სხვა დროს, ალბათ, სწავლობს, იმ გოგოების დარად, თავიანთი მადისაღმძვრელი სხეულების საჩვენებლად უვიწროეს ქუჩაზე უციცქნესი ოთახების ფანჯრებში რომ არიან გამომდგარი და გულგრილად შესცქერიან გამვლელ-გამომვლელებს. შესანიშნავი სანახაობაა: დგანან, ამთქნარებენ, ცვილით ეპილაციას იკეთებენ… ისეთი პატარა ქუჩაა, ისეთი პატარა ოთახებია! ამ ქალების კლიენტების ფსიქიკის სიმდგრადე და ფიზიკური მონაცემები ჩემში აღტაცებას იწვევს.

ეს ქალები, ქართულ-ამსტერდამული მითოლოგიის უცვლელი გმირები, რიგითი ნიდერლანდელები არიან. ცნობისთვის: მესამე სამყაროს ქვეყნების მოქალაქეებს, რაც მთავარია, სტუდენტებს, აქ არავინ ამუშავებს, მათ ლეგალურად მხოლოდ ათი საათი ეძლევათ ლუკმაპურის მოსაპოვებლად, ისიც იმ შემთხვევაში, თუ რომელიმე დაწესებულების ხელმძღვანელი გადაწყვეტს, რომ მის მიღმა გზა არა აქვს და სათანადო უწყებაში საგანგებო განაცხადს შეიტანს, ეს ადამიანი მინდა და სხვა არავინო. წითელ უბანში მომუშავე ქალები კი სერიოზული ხალხია და არა ის საზოგადოება, სულშიჩამწვდომ ლეგენდებს რომ ჰყვება ხოლმე დაკარგული სიყვარულისა და დუხჭირი ყოფის შესახებ. ამსტერდამელი სახელგანთქმული მეძავები მუშა-მოსამსახურეები არიან, გადასახადებს წესიერად იხდიან, და, სხვათა შორის, მათთან ურთიერთობა ყველაზე უსაფრთხო საქმეა - ამ ქალების ჯანმრთელობაზე სახელმწიფო და ქალაქი ზრუნავენ. ქალაქი იმაზეც ზრუნავს, რომ ამ კანიონივით ვიწრო ქუჩებში ფოტოსურათი არავინ გადაიღოს - ვისი რა საქმეა, ვიტრინაშია ადამიანი გამოდებული თუ დახლთან.

წლევანდელი შემოდგომა ამსტარდამელთათვის შოკისმომგვრელად თბილი იყო. დაიბნენ. დაბნეული პატრონების დაბნეული ძაღლები ქუჩაში უადგილო ადგილას ისაქმებდნენ და არა ამ საქმისთვის გამოყოფილ აკურატულ კვადრატებზე. ტაქსის მძღოლი უკმაყოფილებას ვერ მალავდა, კლიენტურა მზემ დამიფრთხოო. ფსიქოთერაპევტები კმაყოფილებას ვერ მალავდნენ შემოსავლიანი პროფესიის არჩევის გამო.

კიდევ კარგი, დარმა გაამართლა, თორემ მაშინ გენახათ ფობიები! მახსოვს, პირველად ამ ქალაქს რამდენიმე საათით ვესტუმრე. ცა თავზე მემხობოდა, ყველაფერი რუხი იყო, ველოსიპედები, ველოსიპედები, ქოლგები, რუხი ადამიანები, რუხი სახლები... სადაა, ამსტერდამელნო, თქვენი ნაქები ტიტები და უძირო ზეცა?

ამ ჯერზე კი მზე ანათებდა და გული მომეცა, და ჩავიდინე ის, რაც არასოდეს მიქნია და რასაც მთელი სიცოცხლე გულმოდგინედ ვარიდებდი თავს: ქართველებთან ვიყავი სტუმრად. ალბათ, გამოგიცდიათ დასავლეთში წასულ თანამემამულეებთან ურთიერთობის სიამოვნება: თვალებმინაბული გოგოები გიტარას აჩხაკუნებენ, „ქარი კვლავ არხევს ნაცნობ ლელიანს“, მამაკაცები სადღეგრძელოებს ამბობენ, ისინი არასოდეს სწავლობენ იმ ქვეყნის ენას, რომელშიც ცხოვრობენ და იქაურობა სძულთ, ისევე, როგორც საქართველო, ერთმანეთი და საერთოდ, ყველაფერი. ჯოჯოხეთი.

მაგრამ ამსტერდამში ჩემს თავს საოცრება დატრიალდა - ერთ საღამოს ჩემი მასპინძლები იყვნენ ქართველები და თან ბავშვები, და მე, მეფე ჰეროდეს ინკარნაცია, მაინც ბედნიერი ვიყავი. გთხოვთ, იცნობდეთ: ანა ხერხეულიძე, მისი ძმა მამუკა და ნიკო ნიკურაძე - ეს უკანასკნელი ნამდვილი ამსტერდამელია, აქ ექვსი თვისა ჩამოსულა.

ანა საბალეტო სკოლაში დადის, იმიტომ, რომ დედას უნდოდა ასე. თავად ანას კაპუერა მოსწონს, ბრაზილიური ჩხუბი - საშინლად კი ჟღერს, მაგრამ ძალიან ლამაზი რამ ყოფილა, არაკონტაქტური თავდაცვის ხელოვნება. ანას აქვს მოცურავის და მყვინთავის დიპლომები და მალე მაშველის დიპლომსაც აიღებს, ხოლო როცა ის რომელიმე დიდი საბალეტო თეატრის სცენაზე იცეკვებს, მე აუცილებლად გადავდებ თავს, ჩავალ, პირველ რიგში დავჯდები და ვიამაყებ, რომ ის ჩემი სეხნია და ჩემიანია.

მამუკა ჯერ მხოლოდ ცხრა წლისაა და უკვე ჩემპიონი, არამარტო ქუჩის ფეხბურთში, არამედ jos water graars meer-ისაც. მრავალი ბავშვიდან ის აირჩიეს და თავიდან თავისზე ბევრად უფროსებთან ერთად თამაშობდა. მან და ნიკომ ჩემს თვალწინაც აჯობეს ყველას, ქუჩის სტადიონზე, რომელშიც ერთი საათით რომ ჩამსვა, ვეღარასოდეს გამოვალ - გალიებითაა გარშემორტყმული. მაგრამ ჩვენი ბიჭები ჯანმრთელი ხალხია, მაგრად ითამაშეს: მამუკა ხომ თავისთავად, და ნიკოსაც თავის გუნდში წელს ყველაზე ბევრი ბურთი ჰქონია გატანილი. ძალიან მინდოდა, მეღრიანცელა, ჰკა მაგათა, ჰკა-მეთქი, მაგრამ მოზარდთა ფსიქიკას გავუფრთხილდი.

ნიკა ნიკურაძე, ანა და მამუკა ხერხეულიძეები

უაღრესად სასიამოვნო საზოგადოება იყო, ლამაზი, ხალისიანი და იმედისმომცემი. ვიჯექი სტადიონთან, შემოდგომის ამსტერდამისთვის უჩვეულოდ თბილ საღამოს, და ვფიქრობდი, რომ ყველაფერი კარგადაა, ყოველ შემთხვევაში, ჩემს თავს მაინც, თუნდაც იმის გამო, რომ ასეთ არაჩვეულბრივ ანას ჩემთან ურთიერთობის ხალისი ჰქონდა. ამსტერდამელი ქართველი ბავშვები ძალიან კარგები არიან და საერთოდ, ალბათ ყველაფერი კარგად იქნება.

ავტორი: ანა კორძაია-სამადაშვილი
ფოტო: დავით მესხი

გამომყევი, მკითხველო! ვინ თქვა, რომ ამქვეყნად ჭეშმარიტი სიყვარული არ არსებობს! დაე, გაუხმეს ცრუს ის უმსგავსო ენა!

მიხაილ ბულგაკოვის „ოსტატი და მარგარიტადან“

სკვოტირება ძალიან მარტივი საქმეა: ადამიანები, რომელთაც მიაჩნიათ, რომ სახელმწიფოს არა აქვს იმის უფლება, რომ შენობების მფლობელობა დაიჩემოს, და ყველა პიროვნებას აქვს იმის უფლება, რომ თვითონ აირჩიოს საცხოვრებელი ადგილი, მიტოვებულ შენობებში სახლდებიან.

სკვოტირებამ ჰიპების მოძრაობის დროს განსაკუთრებით გაშალა ფრთები - კომუნები სადმე ხომ უნდა განთავსებულიყო!? ჰიპები შენობებს ესეოდნენ, აჭედილ კარ-ფანჯარას ფიცრებს აცლიდნენ, არასასურველი მნახველებისგან თავდასაცავად ბარიკადებს აშენებდნენ და იქ ეწეოდნენ თავიან კულტურულ და არამარტო კულტურულ ცხოვრებას. ჰიპებისთვის ეს შემოქმედებითი სივრცეც იყო და საცხოვრებელი სახლიც.

სახელმწიფო იძულებული გახდა, ამ განსაცდელისთვის მეტ-ნაკლებად კანონიერი სახე მიეცა. სკვოტების არსებობა აღიარეს და გადაწყვიტეს, ჯანდაბას, იყვნენო. თუმცა, სკვოტის მხოლოდ შექმნა არ კმარა, შენარჩუნებაც უნდა. თან ვერაფრით ვერ ვიტყვი, კარგი საცხოვრებელია-მეთქი. ადამიანს გააჩნია. მე აღარც ამდენი ხმაური შემიძლია, აღარც უსასრულო წვეულებები. მას კი, ვის გამოც ეს თემა აღვძარი, კიდევ ერთი უბედურება სჭირს - სიბინძურეს ვერ უძლებს. არეულობას - კი, სიბინძურეს - ვერა. ამიტომ მას სკვოტს „ანტისკვოტი“ ურჩევნია.

ეს გახლავთ ქრისტო, პატარა, მწვანეთვალება, ხალისიანი გოგო. წითელი თმა აქვს, ბუნებამ როგორი არგუნა - დიდად არ ახსოვს. ქრისტოს მწვანე ფერი მუდამ ეჯავრებოდა, ამჟამად კი სულ უფრო ხშირად ყიდულობს მწვანე ტანსაცმელს, რაც მასაც აკვირვებს და მის მეგობარ ნონოსაც.

ქრისტო და ნონო თბილისელები არიან. დღეს ისინი ამსტერდამში ცხოვრობენ, ბინაში, რომელიც, ამსტერდამული მასშტაბებით რომ ვიმსჯელოთ, დიდია. სააბაზანო ქრისტოსთვისაც კი მოცუცქნულია, მაგრამ ამას ვინ ჩივის. მთავარია, ოთახს დიდი ფანჯრები აქვს.

ერთ მხარეს ფანჯარა ბანს გადაჰყურებს. ბანზე, საკვამლურებზე, უამრავი ფლეგმატური კატა ზის. სულ იქ სხედან. მსგავსი არაფერი მინახავს. ისხდნენ კატები, არაფერს შვრებოდნენ. მერე მთლად ჰორორი დატრიალდა: წერო მოფრინდა. მე მოვკვდე. მოფრენის პროცესს ვერ შევესწარი, ფოტოგრაფ დათო მესხის ხმაზე მოვიხედე. „წერო,“ დაიჩურჩულა მან. „დედას გეფიცები“. წერო ფრთაგაშლილი იდგა, მზეს ეფიცხებოდა, ნიავი მკერდზე ბუმბულს უფრიალებდა, და კატები ამხელა ბუტერბროტს არად აგდებდნენ. ქრისტომ მითხრა, რომ ეს ცხოველები საერთოდაც წაუდებილებენ, ზოგჯერ თუ გაიღვიძებს ხოლმე მათში რაღაცა სიცოცხლისმაგვარი. მაშინ წერო ერთ-ორ ნაბიჯს გადადგამს და კატებს ეკითხება: „ბატონო?“ „არა, არაფერი,“ პასუხობენ კატები, „ისე, ჩვენთვის ვთქვით რაღაცა“...

აი, ასე: ერთ მხარეს წერო და კატები, მეორე მხარეს კი - მოხუცთა სახლი, სადაც მხოლოდ მოხუცები ცხოვრობენ და სადაც ენით უთქმელი სევდაა. ის ფანჯარა ნონოს ძალიან არ უყვარს, რადგან დაბალი რაფა აქვს და ეშინია, რომ ქრისტო გადავარდება. ქრისტოსაც არ უყვარს ის ფანჯარა, რადგან იქიდან დიდი სევდა ჩანს. „ერთხელ ვიყურებოდი და დავინახე ძალიან, ძალიან მოხუცი ქალი, სულ შიშველი. თეთრი თმა ჰქონდა, გაშლილი, და ყავას თუ რაღაცას ისხამდა...“ ცუდ ამინდში ჟალუზების გაკვანძული თოკები ფრიად კონკრეტული დანიშნულების ყულფებს ჰგავს, და ქრისტოს ეს არ უხარია, რადგან ის ახალგაზრდა, მხიარული გოგოა, და მსგავსებს თავს არ გააფუჭებინებს.

ზუსტად ვიცოდი, რომ ამსტერდამში მიწისძვრა არ მოხდებოდა, და ამიტომ ჩავთვალე, რომ მე მაყანყალებს ხოლმე უშნოდ. მაგრამ არა! სახლი მართლა გადაქანდება ხოლმე იქით-აქეთ. რა პრინციპით შვრება ამას, ვერ მივხვდი, მაგრამ შვრება. ეს სახლი ქრისტოს და ნონოს უფასოდ ერგოთ: სახელმწიფომ სამართლიანად განსაჯა, რომ თუ შიგ ვინმე სანდოს არ შეასახლებდნენ, მშვენიერ უბანში განლაგებულ ბინას სკვოტერები დაეპატრონებოდნენ, მათთან ურთიერთობის გარკვევა კი რთული და ნერვებისმომშლელი საქმეა. აი, ასე აღმოჩნდნენ ქრისტო და ნონო ე.წ. ანტისკვოტში, მართალია, სულ სამი თვით. მერე, ამა წლის 31 დეკემბერს, ბინა უნდა დაცალონ, ანუ ფანჯრიდან ჩაუშვან მთელი ავლა-დიდება - კიბეზე ვერასოდეს ჩაიტანენ, იქ ქრისტოსხელა ადამიანიც კი ძლივს ამოძვრება...

მაგრამ იმ დღეს, როცა ეს სტუმართმოყვარე სივრცე უნდა დამეტოვებინა, კარს კაცი მოადგა, რაღაც უწყებიდან. არ მესიამოვნა, ბეჭდიანი ბლანკებისა და ოფიციალური წერილებისგან კარგს არაფერს ველი ხოლმე. მაგრამ - ვაშა! წერილი იუწყებოდა, რომ ქრისტოს და ნონოს მშვენიერი შობა-ახალწელიწადი ექნებათ, რომ ამ სახლში შეუძლიათ თებერვლამდე იცხოვრონ, ვაშა, ვაშა!

ქრისტო ოდესღაც უნივერსიტეტში, ჟურნალისტიკის ფაკულტეტზე სწავლობდა, მაგრამ მერე ვეღარ გაძლო და მესამე კურსის დახურვის შემდეგ თავი დაანება. ამჟამად ის ამსტერდამის რიტფელდის სახელობის ხელოვნებისა და დიზაინის აკადემიის სტუდენტია.

მე ბნელი ვარ. „ნონო, რიტფელდი ვინ იყო?“

ნონომ მიამბო, რომ გერიტ რიტფელდი საუკუნის დასაწყისში მოძრაობა „დე სტიილის“ ერთ-ერთი პიონერი იყო, რომ მან შექმნა პროტოტიპი სკამისა Red/Blue, რომ მერე Steltman-ის სკამში „მტკიცე ხის ელემენტებსა და გეომეტრიულ ფორმალიზმს დაუბრუნდა“. კიდევ, გერიტ რიტფელდს სახლი აუშენებია, რომელიც იუნესკოს მსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობის ნუსხაშია შესული, ოღონდ ნონოს ის სახლი არ მოსწონს.

მე: „სკამი როგორია?“

ნონო: „კარგია. უბრალოდ, დასაჯდომად არ ვარგა“.

მაგარი ყოფილა.

ასე თუ ისე, თბილისიდან ჩამოსულმა ქრისტომ რიტფელდის აკადემიაში დაიწყო სწავლა. ქრისტომ მიამბო, რომ აკადემიის შენობა ქალაქის გარეუბანში დგას და ფაბრიკას უფრო ჰგავს, ვიდრე სასწავლო დაწესებულებას, აკადემიის გვერდით კი სასაფლაოა, სადაც ადამიანების ნაშთებს დილაუთენია, ცხრა საათზე კრძალავენ ხოლმე და ჭირისუფლები საათზე იყურებიან: ჩქარა, ჩქარა, სამსახურში აგვიანდებათ... საღამოობით კი ქრისტო რესტორანში მუშაობს და თუ კარგი დღე იქნა, იქვე, ჯაზ-კლუბ „ალკოშიც“, სადაც ნორჩ ბერძენთან ერთად ბარში ტრიალებს. სამზარეულოში მომუშავე ავღანელ ბიჭებს ძალიან უყვართ ქრისტო, მძიმე საქმეს არიდებენ ხოლმე, ქრისტოს კი ერთი ლამაზი ავღანელის პორტრეტის გაკეთება უნდა, ოღონდ ჯერ ვერ გადაუღო, იმიტომ, რომ ის კამერის დანახვისთანავე უგვანოდ იწყებს პრანჭვას.

ქრისტო და ნონო თბილისში დამეგობრდნენ - ორთავენი ზღაპრის თეატრში მუშაობდნენ. ერთად ცხოვრების პირველი თვე სიონში გაატარეს. მათმა მეგობარმა, ვანჩომ ჩაიქირქილა, იმალებოდითო. „არაფერსაც არ ვიმალებოდით,“ არ დაუთმო ქრისტომ. „უბრალოდ, ცოტა ხანს მარტოებს გვინდოდა ყოფნა“. მერე პავლოვის ქუჩაზე იქირავეს ბინა, რომელიც ქრისტოს დღესაც ძალიან ენატრება. ეს ბინა ენატრება, აუღელვებლად, მშვიდად ჩაის სმა და მეგობრები. დღეს ქრისტოს მეგობრები მთელს მსოფლიოში არიან მიმოფანტული, ბინაც ჩააბარეს და აუღელვებელი ყოფისაც რა გითხრათ... მოკლედ, პატარა ქრისტოს თბილისი აღარ არსებობს. სამაგიეროდ, ახლა ამსტერდამში ვსვამთ ჩაის. სამაგიეროდ, არსებობს ნონო, და ეს ძალიან კარგია, რადგან ქრისტოს და ნონოს ერთმანეთი უყვართ.