6 ივნისს დიდის ამბით დავემშვიდობე „შოკოლადს“. იმედი მქონდა, 2 კვირით მაინც შევძლებდი გადართვას ჩემს გაბერილ მუცელზე და მომავალ საგმირო საქმეებზე. 6-ში საღამოს დამირეკეს, კარგია, შორენა, დეკრეტში ყოფნაო? 7 ივნისს კი ბატონი ლაზარე მოევლინა ქვეყანას. მოკლედ, ვინ გაცალა ამოსუნთქვა. ახლაც, როგორც კი ლაზარეს ცხოვრება ადამიანურ დღის რეჟიმს დაემსგავსა, მე ისევ აქ ვარ.

გულითადი და მონატრებული სალამი ჩვენს ერთგულ მკითხველს „ცხელი შოკოლადის“ უკვე მეოცე ნომრის ფურცლებიდან.

იმედი მაქვს, კარგად დაისვენეთ, ანუ საკუთარი ყოველდღიური რეალობიდან დისტანცირდით, სწორად შეაჯამეთ განვლილი წელი და ახალ „სამუშაო წელს“ ახალი შემართებითა და ნოვატორული იდეებით ავსილი იწყებთ.

ჩვენც შევეცადეთ იგივე გაკვეკეთებინა, და მივხვდით, რომ მზად ვიყავით, თქვენთვის განახლებული „შოკოლადი“ შემოგვვეთაზებინა.

ეს სიახლეები ჟურნალის პირველივე ფურცლებიდან მოგხვდებათ თვალში და მათთვის, ვისაც არ უყვარს სიურპრიზები, ნება მომეცით, მოკლე ჩამონათვალი წარმოგიდგინოთ:

1. გასული თვის კულტურულ მიმოხილვებთან ერთად, „ცხელი შოკოლადი“ შეეცდება სამსახურისახლის მარშრუტი შინაარსიანად დაგირღვიოთ და გირჩიოთ, რას არ უნდა გამორჩეთ მომავალი თვის კულტურული ცხოვრებიდან.

2. თუ უფრო დეტალური აფიშა გაინტერესებთ, შორს აღარ მოგიწევთ წასვლა. ეს აფიშა ყოველთვიურად აქვე დაგხვდებათ.

3. „აქცენტები“ ჩემი ერთ-ერთი ყველაზე საყვარელი რუბრიკაა. აქ იხილავთ ყველაფერს, რაზეც, ჩვენი აზრით, აუცილებლად უნდა ფოკუსირდეს თქვენი ყურადღება.

4. რუბრიკა სახელწოდებით „პრომოუშენი“ იქნება ჩვენი მცდელობა იმისა, რომ პროპაგანდა გავუწიოთ ჩვენს მიერ მოწონებულ აქციას, მოვლენას, გამოფენას, ახალი ფილმის გამოსვლას თუ ზოგადსაკაცობრიო მნიშვნელობის რაიმე მეცნიერულ აღმოჩენას. თან შევეცდებით თქვენამდე ისეთი ამბები მოვიტანოთ, რაც ცოტა ვინმეს თუ სმენია.

5. ამ ნომერში თქვენც სიცოცხლის სადავეებთან აღმოჩდებით, თუ გადაფურცლავთ გვერდებს, სადაც მეან-გინეკოლოგ დავით გაგუას ცხოვრების წესის ამსახველ ფოტომოთხრობას იხილავთ. ის 24 საათი „სტარტზეა“ და 25 წლის განმავლობაში, დაახლოებით 20,000 ადამიანი მოავლინა დედამიწას. „შოკოლადის“ მომავალ ნომრებშიც შევეცდებით ვიპოვოთ და გაგაცნოთ ის ადამიანები, ვისაც არაჩვეულებრივი ცხოვრების წესი აქვთ.

6. „პრუსტის კითხვარი“ იმ კითხვების კომპილაციაა, რომელიც თავად პრუსტს მორიგ ლიტერატურულ თავყრილობაზე დაუსვეს და მას შემდეგ, ეს კითხვარი ყველაზე ეფექტური საშუალება გახდა იმისათვის, რომ ადამიანი ერთ გვერდში გაიცნო.

იმედი მაქვს, ეს სიახლეები არ შეგაშინებთ და ჩვენი ჟურნალის ახალი ამბები თქვენთვის სასიამოვნო სიურპრიზი იქნება. თუ არა, არ დანაღვლიანდეთ. აქ, რა თქმა უნდა, ისევ იხილავთ თქვენს ფავორიტებს, ოღონდ ცოტათი განსხვავებულ ამპლუაში.

დათო ტურაშვილის ესპანური ფოტომოთხრობები მაინც საქართველოს დასტრიალებდა თავს. ეს ადამიანი შორეულ ესპანეთშიც არ იშლის საზოგადოებრივ აქტივისტობას. ამიტომ მას მივეცით ტრიბუნა, საიდანაც უფრო თამამად შეძლებს გაგვაკრიტიკოს, ჭკუა დაგვარიგოს ან კეთილი სურვილები გვისურვოს.

აკა მორჩილაძის ახალ პროექტს კი „აკა მორჩილაძის პირადი ენციკლოპედია“ ქვია და აქ იხილავთ განმარტებებს ყველაფერზე, რაზეც აკას არ დაეზარება მოყოლა, ოღონდ მოკლედ, რადგან გრძელი სიტყვის მოკლედ თქმა უფრო დიდ შრომას მოითხოვს.

მათ კი, ვინც 10 ნომრის განმავლობაში აკას წიგნის ფურცლები აკინძა და შეაგროვა, დიდი მადლობა! ჩვენს რედაქციაში ჯერ კიდევ დევს „მისტერ დიქსლის მდუმარე ყუთი“, ავტორის ავტოგრაფით, რასაკვირველია. ამიტომ, მოგვაკითხეთ.

და კიდევ, ერთი თხოვნა. მომავალი ნომრიდან გამოვაქვეყნებთ თქვენს გამოგზავნილ წერილებს, სადაც, იმედი გვაქვს, ძალიანაც არ გაგვაკრიტიკებთ. თუმცა, ქებაზე მეტად კრიტიკა გვადგება ხოლმე. ასე რომ, ნუ დაგვინდობთ.

ჩვენი ელ-ფოსტაა: posta@shokoladi.ge

ველი თქვენს გამოხმაურებებს!

შორენა შავერდაშვილი

ნინო ლომაძე

მოგესალმები, ჩემთვის ჯერ კიდევ უცნობო მკითხველო! სულ ცოტა ხნის წინ, მეც თქვენს ურიცხვ რიგებში მივითვლებოდი, და ამიტომ ეს ტრიბუნა ჯერ ისე კარგად ვერ მომირგია.

დღეს ჩემი შოკოლადისეული დებიუტია!!!!! ასე რომ, შემინდეთ, თუკი სხვისი წერილის მოლოდინში, თვალში ჩემი ფოტო შემოგეჩხირათ. რა ვქნა, რომ აქ ასეთი წესი ყოფილა - ახალ ავტორებს თავიანთი სვეტებიც მოყვებათ ხოლმე კუდებად. თან ეს ამბავი დღეს, უფრო სწორად, ღამე გავიგე, დილას კი გამზადებული სვეტი რედაქტორს უნდა ჰქონდეს. დიდი ვერაფერი სიხარულია! ყველაფერი კი ასე დაიწყო: „ცხელი შოკოლადის“ ოფისში შესულს Lavazza-ს ყავის სურნელმა ცხვირში შემიხიცინა. ნელსურნელებას ბრმად გავყევი და ოთახების რიგის ბოლოს, ჩვენს მთავარ რედაქტორს თავზე წამოვადექი. არა, იმ დღეს ყავა არ მიმირთმევია, მგონი დავიმორცხვე, მაგრამ სამაგიეროდ, ერთი mission impossible მივიღე. აი, ზუსტად ამ ნომრისთვის, ახლა ხელში რომ გიჭირავთ და ნებიერად ათვალიერებთ, ის სპეც-პროექტი ჩამაბარეს, რომელსაც „უცნობი ცოლები“ ჰქვია. ამისთვის კი 8 „მეორე ნახევრის“ შერჩევა იყო საჭირო (მისაწვდომობის, დარცხვენილობის და მოუცლელობის გათვალისწინებით). ეს კი, ცოტა რთული აღმოჩნდა. არ ვიცი, კერძოდ რამ დააბნია ეს სასიამოვნო ქალბატონები: საზოგადოდ, ცნობილი ჟურნალისტის თავხედურმა სტერეოტიპმა, ჩემმა ზედმეტად თავაზიანმა სალამმა თუ კიდევ სხვა ათასმა გაურკვევლობამ, მაგრამ სწორედ ასე მოხდა და საკმაოდ ბევრმა უმალ უარით გამომისტუმრა. ამიტომ, deadline-ების სრული დარღვევით, ქოშინით და ცოტა ნერვიულობით დავასრულე ჩემი პირველი „სპეც-პროექტი“ „ცხელ შოკოლადში“

(თუ რაოდენ წარმატებით, ამას თავად იხილავთ).

P.S. და ნეტავი, ქუჩაში უდარდელად მიმავალს, თქვენ რომ გვერდს ამივლით და ჩემსავით უდარდელად ისევ გზას განაგრძობთ, როგორ უნდა გიცნოთ? ამას ძველ შოკოლადელებს ვკითხავ, აუცილებლად ეცოდინებათ!

აკა მორჩილაძე

მოკლედ, აზრების გამოთქმა რთულია.

მით უმეტეს, რომ ყველაფერი ლაროშფუკოს გამოუთქვამს და ასევე მარკუს ავრელიუსსაც.

მოკლედ აზრის გამოთქმა მით უფრო რთულია, როცა გამოსათქმელი არაფერი გაქვს.

ჰოოო…

ამის შემდეგ რა მოდის?

ამის შემდეგ მოდის ჩემი ამხანგის წერილი, სადაც საუცხოო ამბავია მოთხრობილი: დასავლეთ საქართველოს ერთს რომელსამე კოხტა ქალაქში, სულ პირველი თავზეხელაღებული და კაბალიერო ყოფილა ერთი მხნე კაცი. მრავალი თავგადასავალი გამოუვლია და სტრაჟნიკები ვერცერთხელ მისწვდენიან.

ერთხელაც წასულა წისქვილში, რახანღა მის დას იქ საფქვავი ჰქონიყო დატოვებული. ტომარა კი ჩაუდევს მანქანაში, მაგრამ ერთ კვირას შინ ვეღარ მისულა და დაატარებდა თურმე აქეთ-იქით. ერთხელაც თავს დასდგომიან კანონის დამცველები და საბუთი მოუთხოვიათ. რა საბუთი ექნებოდა? გაუჩხრეკიათ მანქანა და ფქვილის ტომარას ზედ არ წერებია ამ სახელოვანი აბრაგის სახელი და გვარი?! მეწისქვილეს რომ არ არეოდა.

ასე დაუკავებიათ, თუმცა გაგრძელება ამ ამბისა არ ვიცი…

საქართველო აგრარული ქვეყანაა.

ამ მოკლე აზრის გამოთქმას, მგონი, კარგა ხანს მოვუნდი.

თამარ სუხიშვილი

აი, მეც აქ ვარ. ბევრი ვიარე, თუ ცოტა ვიარე, ერთი წლის მერე ისევ „ცხელ შოკოლადს“ დავუბრუნდი.

იცით, რა იყო ეს ერთი წელიწადი ჩემთვის? ეს იყო მწვავე და ეჭვიანი შედარებების ერთი წელი - აი, ჩვენთან რომ ასე იყოს, აი, ჩვენთან რომ ასე იქცეოდნენ, ჩვენც რომ ასეთი გაწყობილი ქვეყანა გვქონდეს... თორემ ისე რა გვიჭირს? რომ გითხრათ, სიხარულით ფრთაშესხმული ჩამოვედი-მეთქი, არ ვიქნები მართალი. ეტყობა, ილიასი არ იყოს, ოთხი წელი უნდა შემესრულებინა. არა, აქეთ მართლა მომიხაროდა, მაგრამ კარგად რომ მივიხედ-მოვიხედე, ახლა უკვე იქით მიმიხარია და მიმიხარია, მაგრამ ფაფუ, გაფრინდა ჩემი თვითმფრინავი... არჩევანიც კი არ დამიტოვა, თუმცა არჩევნები კარზეა მომდგარი.

რედაქციაში მოვედი და აქაც არ გამახარეს - გინდა თუ არა, სვეტი დაგვიწერეო. ასეთი არაფერი მინახავს. ვეუბნები, ვერ ვწერ, ვეღარ ვწერ, სამშობლოსთან გაუცხოების სტრესი მაქვს-მეთქი (ქართველებს ხომ ყველას ეგრე გვემართება!) და, მაიცაო, ეგ ზღაპრები იმას მოუყევიო. ჩემს ოქსფორდულ ამბებს, იმედია, წაიკითხავთ. აქაურ ამბებში კი ჯერაც ვერ გავრკვეულვარ. მაინცდამაინც არც კი ვიცი, რა ხდება, უფრო სწორად, რატომ ხდება! რაც ჩამოვედი, მონდომებით ვცდილობ, საინფორმაციო გამოშვებებიდან სიახლეები ამოვკრიფო, მაგრამ მარტო სტადიონებსა და შადრევნებზე გვიყვებიან და, რა ვქნა, რომ არ მეხერხება ეს ფეხბურთის თამაში და არც შადრევნებისთვის მცხელა - სამ-სა-ხურს ვე-ძებ. ჰოდა, ახალი ჰობი მაქვს: CV-ს გზავნა. რაც ჩამოვედი, ვაგზავნი და ვაგზავნი. ისინიც არ მპასუხობენ და არ მპასუხობენ, ოქსფორდის პატივისცემაც სულ დაუკარგავთ. უკვე იმდენი გავაგზავნე, რომ სათვალავიც ამერია. ერთადერთი, გაეროს გენერალური მდივნის ვაკანსიაზე არ შემიტანია, სხვაგან - იცოცხლეთ. რა სამწუხაროა, სტუდენტი რომ არ ვარ, თორემ იქნებ სტუდენტთა დასაქმების პროგრამაში მაინც მიმეღო მონაწილეობა. არა, მართლა სამსახურს კი არ ვეძებ, მაგის მეტი რა არის. ისე, ჰობი მაქვს-მეთქი, ხომ გითხარით. ვინ იცის, იქნებ გინესის რეკორდზეც კი „გავიქაჩო“.

დათო ტურაშვილი

ერთხელ, ძილის წინ, ლიზარაზუმ მითხრა, წიქარა და წითელქუდა აღარ გამაგონო, რამე სხვა ზღაპარი მომიყევიო და სხვა რომ ვერაფერი გავიხსენე, ვიფიქრე „ვეფხისტყაოსანს“ შევაპარებ-მეთქი. დავიწყე და როსტევანისა და ავთანდილის ნადირობისას, უცხო მოყმეს რომ მივადექი წყლის პირას, ჩემი მოკლე ჭკუით, სათქმელი გავამარტივე. ბალიშზე თავქვეშხელებამოდებულ ლიზასაც მარტივად ვუთხარი, რომ მდინარის პირას მეფის მსახურებმა მოულოდნელად უცნობი ნახეს-მეთქი. ლიზარაზუს ისეთი ხარხარი აუტყდა, ძლივს ჩაძინებული სოფიოც გააღვიძა და რა გაცინებს-მეთქი, - მართლა გაკვირვებულმა ვკითხე.

მამი, ცოტა ხომ უნდა დაუფიქრდეო, - ჩემზე მეტად გაოცებულმა ლიზარაზუმ თავი წამოწია - უცნობს იქ რა უნდოდა, უცნობი ხომ რადიოში მუშაობსო...

მას შემდეგ ლიზას აღარ შევუწუხებივარ ძილის წინ და მას შემდეგ დანამდვილებით ვიცი, რომ ბავშვებისთვის ვერასოდეს ვერაფერს დავწერ თუნდაც იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ პატარების მოტყუება, უფროსებისაგან განსხვავებით, უბრალოდ შეუძლებელია. თუმცა რადგან ყოველთვის მინდოდა რაღაც საჩუქარი გამეკეთებინა ბავშვებისთვის, პატარა მკითხველებზე ფიქრს მაინც ვერ დავანებე თავი, სანამ შარშან, ბილბაოში ყოფნისას, თამარ გამელაღდაშვილმა საყმაწვილო „დონ კიხოტეს“ თარგმნა არ მირჩია. მადრიდში დაბრუნებულს, ან იმ ღამეს ან მას შემდეგ, რაღა დამაძინებდა შუბისა და მუზარადის გარეშე და რამდენიმე თვე ესპანეთშიც და მერე საქართველოშიც, ამ თარგმანისთვის ვემზადებოდი. საზაფხულო არდადეგების შემდეგ, სამშობლოდან მადრიდში დაბრუნებული, ახლა უკვე მზად ვარ ქართველ ბავშვებს საუკეთესო ესპანური საჩუქარი ჩამოვუტანო და ამ თარგმანზე მუშაობა რთულია, მაგრამ ენით აუწერელი, წარმოუდგენელი სიამოვნებაა.

სვეტის დაწერაც რომ მთხოვეს, ვერც წარმოვიდგინე სხვა თემა, რომელზეც საუბარს შევძლებდი, რადგან ახლა მთლიანად იმ საოცარ სამყაროში ვცხოვრობ, რომელიც ოთხასი წლის წინ სერვანტესმა შექმნა და პასუხისმგებლობის გარდა, ისეთი ბედნიერების განცდა მაქვს, რომელიც არა მგონია მიწიერი იყოს და არა მგონია, ამის გადმოსაცემად არათუ სვეტი, მთელი ჟურნალი მეყოს.

თუმცა ამ ჟურნალში სვეტების წერა ყველაზე მეტად მიყვარს...

სალომე კიკალეიშვილი

ზაფხული მიილია, სიცხეებმა „ჩაიარა“ და ჩემი დაპირებული რესტარტიც ჩავიტარე; ანუ, თავი ქალი-კიბორგი აღარ მგონია; აზრების მაგივრად, ფოლდერებში ჩაწყობილი ფაილები აღარ მაქვს და აღარც სამყაროს ვუმზერ ფოტოშოპის ეფექტებიდან.

ბავშვობაში არასდროს ვმდგარვარ ღია ფანჯარასთან და არც მოწმენდილი ცის ყურებით მომიკლავს თავი - იქნებ სუპერმენმა ჩამიქროლოს-მეთქი, მაგრამ კინოთეატრში მაინც წავედი და ჩემს ფოტოს კაცთან ერთად, ორსაათნახევარი ბრაიან სინგერის „სუპერმენის“ ყურებით მოვიკალი თავი. მთელი ეს მსხვერპლშეწირვა და ცისფერტრიკოიანი კაცი-ზევსის ყურება კი იმისთვის დამჭირდა, რომ მერე ორფურცელნახევარი ამეკრიფა Word-ში, და თქვენთვის რეცენზია დამეწერა. მერე, ორი დღე ტელეფონთან გავატარე, რომ მაქსიმალური ინფორმაცია შემეგროვებინა, და ერთ ლამაზ ბუკლეტად აგვეწყო იმის თაობაზე, თუ სად, როდის და რა ღონისძიება გაიმართება; ანუ ამაყად შემიძლია ვთქვა, რომ ყოველ ნომერში „ცხელი შოკოლადი - აფიშა“-თი გაგახსენებთ ხოლმე თავს.

ვაა, რა გოგო ვარ...

ანა კორძაია-სამადაშვილი

არ მჯერა, რომ შრომისმოყვარე ადამიანები არსებობენ. უნარიანი - კი ბატონო, მაგრამ მოყვარე?

სიზარმაცე პროგრესის მამოძრავებელი ძალაა. ენასაც კი სიზარმაცე ავითარებს - იმთავითვე მომხიბლა ამ ცნებამ: „სამეტყველო ძალისხმევის ეკონომია“. მაშ, რად არ უნდა გავწიო წერითი ძალისხმევის ეკონომია? იცით, როგორ წვიმს? განა უმჯობესი არ იქნება, მშვიდად ჩამოვჯდე სადმე, თბილ ბინაში, ფანჯრიდან აბუზულ ხალხს ვადევნო თვალი და ერთ-ორ მეგობარს - სადღა მაქვს დიდი თავყრილობის ნერვები?! - იმაზე ვესაუბრო, თუ როგორ განავითარა კაცობრიობა ღვთის მიერ ბოძებულმა ყველაზე დიდმა ნიჭმა - სიზარმაცემ...

მაგრამ ვაგლახ, „ცხელი შოკოლადის“ ძვირფასო მკითხველო! ამის ნაცვლად, რედაქციაში ვზივარ და კლავიატურას ვაკაკუნებ. ის ისეთსავე ხმებს გამოსცემს, როგორსაც ჩემი თუთიყუში, ადმირალი ნელსონი გამოსცემდა ხოლმე, როცა კვერცხის ცილას მიირთმევდა: თავის მსუქან, იასამნისფერ ენას აწკლაპუნებდა და კმაყოფილი ატრიალებდა ერთადერთ თვალს. მას თეთრ სერთუკზე ცისფერი ეპოლეტები ჰქონდა და ალიონზე ისეთ ხმაზე ყვიროდა! არც გადასაფარებელი შველოდა ამ საქმეს და არც ჩემი სასოწარკვეთილი ხვეწნა-მუდარა...

მაგრამ არა! მე არ გიამბობთ ნელსონის შესახებ! მე ძალიან ყოჩაღი გოგო ვარ! მე გიამბობთ, თუ რატომ ვკითხულობ ლაშა ბუღაძის წიგნებს, რატომ დავდივარ ეს თეატრის სრულიად არმოყვარული ქალი, მისი პიესების მიხედვით დადგმულ სპექტაკლებზე. მე გიამბობთ შორეულ უცხო მხარეებში ადამიანთა უსაზღვრო სიბრიყვეზე, დიდ სიყვარულსა და დიდ ბოროტებაზე, და იმასაც მოგიყვებით, თუ როგორი უნდა იყოს ნამდვილი მამაკაცი.

მაგრამ ამ პროცესში კლავიატურის ხმა ძალიან მიშლის ხელს: სულ ადმირალი ნელსონი მაგონდება. და საშინლად მეზარება წერა.

ავტორი: სალომე კიკალეიშვილი

პირველი მულტიპლექსი კავკასიაში

კინოთეატრი „რუსთაველი“
21 სექტემბერი. 18 : 00

ყურადღება! ყველაზე დიდი სიურპრიზი კინოს მოყვარულთათვის! დღეიდან საქართველოში, უფრო სწორად კი მთელს კავკასიაში, პირველი მრავალდარბაზიანი კინოთეატრი ფუნქციონირებს!

ახალი „რუსთაველი“, ნებისმიერი გემოვნების და ასაკის მაყურებლის მოთხოვნებს დააკმაყოფილებს, აქ ხომ ყოველ 15 წუთში, ახალი სეანსი გელოდებათ, რადგან თქვენს განკარგულებაში 5 თანამედროვე დარბაზია! საბავშვო ანიმაცია „გარფილდი 2“; სათავგადასავლო - „კარიბის ზღვის მეკობრეები 2“; საშინელებათა ჟანრის - „ზარი“ თუ სხვა ფილმები, კინოთეატრის დარბაზებში უკვე გადის.

რაც მთავარია, ინტელექტუალური კინოს მოყვარულთათვის „შავ-თეთრი“ დარბაზი ფუნქციონირებს, სადაც საფესტივალო ფილმები იქნება წარმოდგენილი.

ახალი LEVI'S STORE

ჭავჭავაძის № 16
13 სექტემბერი. 17: 01

რა იცოდა ბიჭმა ლევი სტრაუსმა, როცა 1860 წელს პირველი ბრეზენტის შარვალი შეკერა, რომ მისი სახელი ისტორიაში შევიდოდა, ყოველდღე მილიონობით ადამიანი დალოცავდა ჯინსსა და მის გამომგონებელს.

13 სექტემბერს, ზუსტად 5:01 სთ-ზე, ჭავჭავაძის №16-ში ახალი levi's store გაიხსნა.

პერფორმანსი შთამბეჭდავი იყო: ჭავჭავაძეზე, ცხენებზე ამხედრებული ქოვბოები დასეირნობდნენ; ცოტა ხანში, გაცვეთილ ჯინსებში ჩაცმული ქოვბოები დიდ ქაღალდში „შეფუთულ“ levi's stores მიუახლოვდნენ. მაღაზიას ქაღალდი მთლიანად შემოახიეს და იქ შესულები, ცოტა ხანში ახალ „ლევისებში“ ჩაცმულები გამოვიდნენ.

P.S. ვიცი, რომ არ ხართ ქოვბოები და საერთოდ, არსებობენ კი დღეს ნამდვილი ქოვბოები? რა მნიშვნელობა აქვს, levi's store-ს კარი ყველასთვის ღიაა: ყველაზე მოდურებისთვისაც და მათთვისაც, ვისაც, უბრალოდ, გემრიელად ჩაცმა უყვარს.

და თქვენ იცნობთ საქართველოს?

გერმანია. ქალაქი ნიურნბერგი
1.09.06-30.10.06

რამდენიმე დღის წინ, ნიურნბერგში ერთი საინტერესო გამოფენა გაიხსნა. უფრო სწორად, ამ ფოტოგამოფენით ახალი პროექტი დაიწყო - „იცნობთ საქართველოს?“. მისი განხორციელება რობერტ ბოშის ფონდის სტიპენდიანტის, თამუნა გურჩიანის დამსახურებაა, რომელიც ბავარიის ამ ქალაქის მცხოვრებთათვის საქართველოს გაცნობას ქართული ფილმებით, ქართველი ფოტოგრაფების ფოტოებით და „ანჩისხატის“ კონცერტით აპირებს.

ფოტოგამოფენაზე ნათელა გრიგალაშვილის „სოფლის“, დავით მესხის „სპორტული სკოლის“, ლევან ხერხეულიძის „ფსიქიატრიულის“ და ბესო უზნაძის „სტალინის“ თემაზე შექმნილი ნამუშევრებია წარმოდგენილი. როგორც ამბობენ, ნიურნბერგელი დამთვალიერებელი იმდენად მოიხიბლულა ქართველი ფოტოგრაფების სერიებით, რომ ფილმების რეტროსპექტივასა და კონცერტზე ბევრ, ძალიან ბევრ ხალხს ელოდებიანო!

კრივის ხელთათმანიდან-ფოტოაპარატამდე

M გალერეა
12 სექტემბერი. 19 : 00

ვიღაცამ მისი ფოტოები ფერწერის აბსტრაქციულ ნამუშევრებს შეადარა და ვიღაცამ სინანულით აღნიშნა: ქართულ კრივს როგორ აკლიხარო...

დავით კვაჭაძე 1978 წლის ევროპის ჩემპიონია კრივში; ამჟამად პეტერბურგში ცხოვრობს და მთელ თავის დროს ფოტოგრაფიას უთმობს. მისი პერსონალური გამოფენები არაერთ ქვეყანაში გამართულა და ამჯერად, ის M გალერეას სტუმრობს.

„პეტერბურგის მოტივები“ - ეს არის ქალაქის ცივი ქუჩები და მარტოხელა ადამიანები, რომლებიც ისეთი მარტოსულები არიან, როგორც ქვის ქანდაკებები და ცარიელი სადარბაზოები... მერე კი ამ სიცივის აღქმას იმ ფერადი ფოტოთი ასრულებ, რომლის „სიცარიელეში“, ტოტზე ერთადერთ წითელ ფოთოლს ხედავ... აქ აღარც პეტერბურგის სუსხიანი ქარი გიბერავს და აღარც ყინვისგან მოხატული ფანჯრები გახსოვს...

ახალი სიცოცხლის დასაწყისი - აბსტრაქცია

გალერეა TMS
6 სექტემბერი. 13 : 00

„ექსპერიმენტებს ვატარებ აბსტრაქციული ხელოვნების სტილში. აბსტრაქცია - ეს ჩემთვის ახალი სიცოცხლის დასაწყისია“ - წერდა ალექსანდრე (შურა) ბანძელაძე.

შურა ბანძელაძე - მხატვარი, რომელიც იმპრესიონიზმის, კუბიზმის, სიურეალიზმის მანერაში ხატავდა; რომლის სახელს, საქართველოში საეკლესიო კედლის მხატვრობის აღორძინება უკავშირდება; რომლის მიერ ილუსტრირებული „არსენას ლექსი“ - ბრნოს გრაფიკოსთა ბიენალეზე მთავარი პრიზით დაჯილდოვდა; ხოლო მის გაფორმებულ „მაუგლი“-ზე თაობები აღიზარდნენ.

გალერეა „TMS“-ში, ქართული აბსტრაქციული სკოლის ერთ-ერთი მთავარი სულისჩამდგმელის, შურა ბანძელაძის აბსტრაქციული ნამუშევრები იყო წარმოდგენილი - „ძლიერი“ ხელით გაკეთებული ნამუშევრები, საიდანაც თვითმყოფადობა და ძლიერი ემოციური მუხტი ასხივებდა.

სიყვარული პატარა კაფეში

ერეკლე II-ის ქუჩა
16 სექტემბერი. 18 : 00

კალაში, ერეკლე მეფის 4-10-ში (საოცარი მისამართია, მაგრამ ასეა), გიორგი ბანძელაძემ და ნიკოლოზ ბახტაძემ კაფეს გახსნა განიზრახეს და თავად შეუდგნენ დარბაზის რემონტს.

და ისევე, როგორც ყველა ძველ სახლს, ამასაც აღმოაჩნდა თავისი საიდუმლო: სამალავში, ოდესღაც თეთრი აბრეშუმის მოსასხამი, კოხტა, კულულებიანი ქალბატონის ფოტოსურათი და 1906 წელს გამოცემული გაზეთი იპოვეს, სადაც მრავალ განცხადებასთან ერთად, ნათქვამია, რომ... სწორედ „მულენ ელექტრიკის“ წყალობით აღმოჩნდნენ გასულ საუკუნეში ამ პატარა სახლში საფრანგეთიდან ჩამოსული ეჟენ ლიბერმანი, რომელსაც თბილისელები, ცხადია, ჟენიად იცნობდნენ, და ერთ დროს პირმშვენიერი ვერონიკა პაირაზიანი. მათ ერთმანეთი ძალიან უყვარდათ და ერთ დღეს გარდაიცვალნენ.

თუ შეყვარებული ბრძანდებით - აუცილებლად უნდა მიბრძანდეთ „მულენ ელექტრიკში“, რა იცით, და იქნებ მათი წყალი თქვენც გადაგესხათ...

ავტორი: ანა კორძაია-სამადაშვილი

ავტორი: სალომე კიკალეიშვილი

აბა მითხარით, რას აკეთებთ, როცა სამუშაო დღე მთავრდება და გადაღლილი, ოფისის კარს მაგრად მოიჯახუნებთ? სახლში მიდიხართ? ჰო, შეიძლება, მაგრამ ყოველთვის როდი ვარგა ერთი სამსახურიდან მეორეში წასვლა?! დროის კარგად გატარება, მაქსიმალური რელაქსაცია და სიამოვნების მიღებაც ხომ აუცილებელია? როცა ყოველდღიური საქმეები ტვინის სულ ბოლო უჯრედში გადადის და ცენტრალურ ადგილს, დიდი ასოებით სიტყვა დასვენება იკავებს. ჰოდა, ასეა თუ ისე, ამ ნომრიდან მოყოლებული, ყოველთვიურად შევეცდები, თავისუფალი დროის სასიამოვნო გარემოსა და კომფორტში გაყვანაში დაგეხმაროთ და რამდენიმე, არც ისე ურიგო რჩევაც მოგცეთ.

ჯაზ კლუბი „XX საუკუნე“
8 სექტემბერი. 21 : 00

ბეთლემის ქ.№24

დამიჯერეთ, თუ ეს ადგილი არ იცით, აქ შემთხვევით ვერ აღმოჩნდებით. ის არც ცენტრალურ ქუჩაზეა და მით უმეტეს არც სანაპიროზე. სამაგიეროდ, თუ ბეთლემის წვრილ ქუჩაზე გადაწყვიტეთ ასეირნება, აუცილებლად შენიშნავთ ახლადგახსნილ სიმპათიურ სასტუმროს „XX საუკუნე“, რომლის პირველ სართულზე არსებულ ჯაზ-კლუბზეც ახლა გესაუბრებით. რატომ „XX საუკუნე“? იმიტომ, რომ ყველაზე დაჩაგრული საუკუნე აღმოჩნდა... აქაოდა აქვეაო, არასდროს არავის ახსოვსო და...

წამში, ქვის, აგურის და ხის დიზაინით შესრულებულ მყუდრო და სასიამოვნო გარემოში აღმოჩნდებით, სადაც მუდამ ჯაზს უსმენენ და პატარ-პატარა ყლუპებით გაგრილებულ ღვინოს მიირთმევენ... შაბათ-კვირას ჯაზის ცოცხალ კონცერტებს აწყობენ და სამომავლოდ, ჯაზის შემსრულებლებზე საღამოების გამართვას გეგმავენ... ამბობენ, აქ შემოსვლა შეზღუდული იქნებაო და... ჰო, აქ ფრედი ქოულსი დაუკრავსო...

ასე რომ, მართლა მთელი გულით გირჩევთ, უკან, „XX საუკუნეში“ სტუმრობას.

სპორტი, ჯანსაღი ცხოვრება და აგუტინი
14 სექტემბერი. 20 : 00

ლუბლიანას ქუჩა

ახალს არაფერს ვამბობ, უბრალოდ შეგახსენებთ, რომ სპორტი ჯანმრთელობის საწინდარია და კვირაში 3-4ჯერ მაინც გააქნევ-გამოაქნევთ კუნთებს, კარგი განწყობაც შეგინარჩუნდებათ და ფიზიკურადაც, რომ იტყვიან, ჯანზე იქნებით.

ამის საშუალებას კი ახლად გახსნილი „იან ჰომერის“ სახელობის სპორტული კომპლექსი გთავაზობთ.

კომპანია „ქართული ჩოგბურთის“ მიერ დაარსებული ეს კომპლექსი უამრავი ნაწილისგან შედგება: ცენტრალური კორტი, სასტუმრო, კორტები: 10 ღია და 3 დახურული, მინიფეხბურთის სტადიონი, აუზი, ფიტნეს-ცენტრი, საჩოგბურთო სკოლა, სპორტული მაღაზია, კაფე... ასე რომ, სულ რაღაც 2 თვეში კომპლექსი მთელი დატვირთვით ამუშავდება, იქ მისულს წამოსვლა აღარ მოგინდებათ და ჯანსაღი life

style-ით გააგრძელებთ დღეს.

თუმცა მანამდე, კორტების ოფიციალური გახსნა გაიმართა, რომელიც კომპანია „არტ ფორუმის“ მიერ იყო ორგანიზებული. გახსნა, სადაც სოლო კონცერტი სპეციალურად მოწვეულმა სტუმარმა ლეონიდ აგუტინმა გამართა.

„პარფიუმერი“
18 ოქტომბერი

კინოთეატრი „ამირანი“

თუკი საღამოხანს საქმე გამოგელევათ და დროის დიდ ეკრანთან გატარება მოგინდებათ, 18 ოქტომბრიდან შეგიძლიათ კინოთეატრ „ამირანს“ ეწვიოთ და პატრიკ ზიუსკინდის რომანის „პარფიუმერი: ერთი მკვლელის ისტორია“ ეკრანული ვერსია ნახოთ.

1985 წელს დაწერილმა ზიუსკინდის რომანმა, მსოფლიო ბესტსელერებს შორის დაიკავა ადგილი; „ნიუ იორკ თაიმსის“ კრიტიკოსებმა „წლის რომანად“ შერაცხეს და „ნირვანას“ სოლისტმა კურტ ქობეინმა სიმღერა „Scentless Apprentice“ მიუძღვნა.

რომანის ეკრანიზებაზე წლები მიდიოდა დავა და რეჟისორობა ყველას უნდოდა: სკორცეზესაც, სპილბერგსაც, საბოსაც, პოლანსკისაც, ფორმანსაც და შლიონდორფსაც... თუმცა თვითონ რომანის ავტორი, მხოლოდ სტენლი კუბრიკს ხედავდა რეჟისორის სავარძელში. ამერიკელი რეჟისორის გარდაცვალების შემდეგ კი, ზიუსკინდმა ხელი ჩაიქნია და - რაც გინდათ ის გიქნიათო... ასე აღმოჩნდა „პარფიუმერი“ გერმანელი რეჟისორის („გაიქეცი ლოლა, გაიქეცი“), თომ ტიკვერის ხელში.

ფესტივალი ღია ცის ქვეშ
სექტემბერი/ოქტომბერი

გოეთეს ინსტიტუტი

გოეთეს ინსტიტუტმა, კაფე „გოეთესთან“ ერთად, თქვენთვის ძალიან საინტერესო საღამოების გამართვა გადაწყვიტა. ინსტიტუტის ეზოში გამართული კონცერტების ციკლი - „შემოდგომა 2006“, 14 სექტემბერს, მოცარტის საღამოთი გაიხსნა. თუმცა, ჯერ კიდევ შეგიძლიათ შეუერთდეთ ღია ცის ქვეშ გამართულ ფესტივალს, საინტერესო შემსრულებლებს მოუსმინოთ და კაფე „გოეთეს“ ამჟამინდელი მეიჯარის და რესტორან „ზანდუკელის 40“-ის მფლობელის, რაინერ კაუფმანის მრავალფეროვანი მენიუც იგემოთ.

28 სექტემბერს, ირლანდიური წარმოშობის ინგლისელი პიანისტი და მომღერალი ტონი ო' მალეი დაუკრავს, მეგობრებთან ერთად. 12 ოქტომბერს კი ანსამბლი „შინ“ წარსდგება მსმენელის წინაშე. ამ ანსამბლს არც წარდგენა და არც ზედმეტი რეკლამა არ სჭირდება. ზაზა მიმინოშვილის, ზურაბ გაგნიძის და მამუკა ღაღანიძის შესრულებული ქართული მუსიკა ხომ საუცხოოდაა გაჯერებული როკისა და ჯაზის ელემეტებით, ტანგოსა და ინდური რიტმებით.

ვახუშტი კოტეტიშვილი
მწერალი

როგორ წარმოგიდგენიათ მიწიერი სამოთხე?

ჩემთვის მიწიერი სამოთხე ჩემი სამშობლოა, თუნდაც ისეთი, როგორიც არის.

თქვენი საყვარელი გმირი მხატვრული ლიტერატურიდან.

ალბათ ლამანჩელი იდალგო, რომელთანაც ბევრი რამ მაქვს საერთო.

თქვენი საყვარელი ისტორიული გმირი.

დავით აღმაშენებელი, განსაკუთრებით იმიტომ, „გალობანი სინანულისანი“ რომ ამოთქვა.

ვინ არის თქვენთვის გმირი რეალურ ცხოვრებაში.

ჩემი და - ლეილა. 13 წლის გოგონას კომუნისტური რეჟიმის „წყალობით“ ხელში შევრჩი 1 თვის ღლაპი და გმირულად შემომწირა მთელი თავისი ხანმოკლე და მოწამეობრივი ცხოვრება.

თვისება, რომელიც ადამიანში ყველაზე მეტად მოგწონთ.

სიკეთე, სიმართლე, ერთგულება.

თქვენი საყვარელი ჭეშმარიტება.

კანტს დავესესხები: „ორი რამ მაოცებს ქვეყნად: ვარსკვლავებით მოჭედილი ცა ჩემს ზემოთ და ზნეობრივი კანონი ჩემში.

ჭეშმარიტება, რომელიც, თქვენი აზრით, ყველაზე მეტად გაზვიადებულია.

წინასაარჩევნო დაპირებები.

თქვენი საყვარელი საქმიანობა.

ის, რაც მიკეთებია ცხოვრებაში.

არჩევანის საშუალება რომ გქონოდათ, ვინ იქნებოდით?

ვინც ვარ.

თქვენთვის ყველაზე მეტად დამახასიათებელი თვისება.

სიკეთე.

რას აფასებთ ყველაზე მეტად მეგობრებში?

სიკეთეს და ერთგულებას.

თქვენი ყველაზე დიდი ნაკლი.

ლმობიერება იმათ მიმართაც, ვინც ამას არ იმსახურებს.

თქვენი აზრით, რა არის ყველაზე დიდი უბედურება დედამიწაზე?

ომი.

რომელ ქვეყანაში იცხოვრებდით?

მხოლოდ და მხოლოდ ჩემს სამშობლოში.

თქვენი საყვარელი ფერი.

არ მიყვარს მყვირალა ფერები. წითელს ჟღალი მირჩევნია, ყვითელს - ჩალისფერი...

თქვენი საყვარელი ყვავილი.

მინდვრისანი.

თქვენი საყვარელი ჩიტი.

მტრედი.

ისტორიული გმირი, რომლის მიმართაც ყველაზე ანტიპატიურად ხართ განწყობილი.

ყველა ბოროტი ბობოლა: ნერონი, კალიგულა, ჰიტლერი, სტალინი, ბერია...

რა ბუნებრივი ნიჭით გსურთ რომ იყოთ დაჯილდოებული?

სიმღერის ნიჭით.

როგორ სიკვდილს ისურვებდით?

როგორსაც ღვთის წინაშე დავიმსახურებდი.

თქვენი დევიზი?

სანამ ცოცხალი ვარ, ვიყო ცოცხალი.

რისი გეშინიათ ყველაზე მეტად?

ცხოვრებაში იმდენი საშინელება განმიცდია, რომ იმუნიტეტი გამომიმუშავდა. ვეღარაფერი შემაშინებს.

რომელ ისტორიულ პიროვნებას ამსგავსებთ საკუთარ თავს ყველაზე მეტად?

ზემოთ აკი მოგახსენეთ, დონ-კიხოტთან ბევრი რამ მაქვს საერთო-მეთქი.

თქვენი ყველაზე უცნაური თვისება.

სიკეთე ბოროტთა მიმართ, როგორც შურისძიების ერთადერთი ჩემთვის მისაღები ფორმა.

რა შემთხვევაში ცრუობთ?

აკრძალულ სიგარეტს კიბეზე ჩუმ-ჩუმად რომ ვეწევი.

რომელ ფრაზებს ხმარობთ ყველაზე ხშირად ყოველდღიურ საუბარში?

მე იმდენს ვლაპარაკობ, რომ მის აღნუსხვას ერთი გამოთვლითი ცენტრი ვერ აუვიდოდა.

რას ნანობთ ყველაზე მეტად?

გაფრენილ სიჭაბუკეს.

რომ შეგეძლოთ განვლილი ცხოვრებიდან ერთი დეტალის შეცვლა, რას შეცვლიდით?

ვინატრებდი, რომ ცოცხალ მშობლებს მოვსწრებოდი.

რას მიიჩნევთ თქვენს პირად მონაპოვრად?

ვერავითარმა წყობამ და მთავრობამ თავის ყურმიჭრილ მონად რომ ვერ მაქცია.

რაზე ოცნებობთ?

ვოცნებობ, რომ ჩემი გაუბედურებული სამშობლო ქცეულიყოს ყველასთვის საოცნებო ქვეყნად.

ყურანის ქართული თარგმანი

ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

გიორგი ლობჟანიძე

ამ თვის ბოლოს ქართულად პირველად გამოიცემა მუსლიმთა საღვთო წიგნის - ყურანის თარგმანი, რომელიც უშუალოდ არაბული ორიგინალიდან აღმოსავლეთმცოდნე გიორგი ლობჟანიძემ შეასრულა.

გიორგი ამ თარგმანზე უკვე მეცამეტე წელია მუშაობს, ბოლო ოთხი წლის განმავლობაში კი, მწერალ ნაირა გელაშვილის პროექტით, გერამნულ-ჰოლანდიურმა ფონდმა „ჰორიზონტმა“ დააფინანსა ყურანის ქართული თარგმანისა და კომენტირების პროცესი, რამაც მთარგმნელს საშუალება მისცა წლების წინათ დაწყებული საქმე წარმატებით დაესრულებინა.

ყურანის თარგმნას უდიდესი კულტურული მნიშვნელობა აქვს. მუსლიმთა საღვთო წიგნი, რომელიც მსოფლიოს თითქმის ყველა ენაზე და თანაც არაერთგზისაა თარგმნილი, ქართულად პირველად XX საუკუნის დასაწყისში ილია ჭავჭავაძის თაოსნობითა და ინიციატივით ფრანგულიდან თარგმნა თავისი დროის ჩინებულმა მოქართულემ პეტრე მირიანაშვილმა. ხსენებული თარგმანი დღეს უკვე მოძველებული და ბიბლიოგრაფიული იშვიათობაა. თანაც მას არანარი სამეცნიერო აპარატი არ ერთვოდა, მეცნიერული მნიშვნელობა თითქმის იმთავითვე არ გააჩნდა.

დღემდე კი წიგნის არაბული დედნიდან შესრულებული ვერსია არ გვქონია. თუ იმასაც გავითვალისწინებთ, რომ გიორგი ლობჟანიძის თარგმანს თან ერთვის ვრცელი შესავალი წერილი და მუსლიმ ეგზეგეტიკოსთა და ევროპელ ისლამოლოგთა შრომებზე დაფუძნებული კომენტარები, შეიძლება წინდაწინვე ითქვას, რომ „კავკასიურმა სახლმა“, სადაც აღნიშნულ პროექტზე მუშაობა ისლამური კულტურის შემსწავლელ ცენტრში მიმდინარეობდა, არამხოლოდ ქართველ მაჰმადიანებს, არამედ საქართველოს წიგნიერ საზოგადოებას ჩინებული საჩუქარი გაუკეთა.

ყურანის ახალი თარგმანის წარდგინება ოქტომბრის თვისათვის იგეგმება.

ქარავანი ფურცელაძის 10-ში

ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

„როგორ არ მერჩიოს ხმაურს არპეჯიო“ - ეს ქართველი პოეტის სიტყვებია. ეტყობა ასევე ფიქრობენ ახალგაზრდები, რომლებმაც საჯარო ბიბლიოთეკის ნაგვით ამოვსებულ სველ დარბაზში ბიზნეს-სივრცე დაინახეს.

ისინი „არპეჯიოთი“ მოაწესრიგებენ ხმაურს, რომელიც არის ხოლმე ჩვეულებრივ კაფეებში. „არპეჯიო“ კი ის საუბრები გახდება, რომელიც კულტურათა გზაჯვარედინზე მყოფი ქვეყნისთვის ბუნებრივი და ორგანულია. კულტურათა დიალოგი აღმოსავლური აქცენტებით - უფრო ზუსტად, ასე ჟღერს ლიტერატურული კაფე „ქარავანის“ ფუძემდებელთა ჩანაფიქრი. კაფე ბინას საჯარო ბიბლიოთეკის მესამე კორპუსის სარდაფში დაიდებს, გუდიაშვილისა და ფურცელაძის კუთხეში, შესასვლელი კი ფურცელაძის ქუჩიდან ექნება. ფურცელაძის 10 - აი, მისამართი, რომელიც გააქტუალურდება თქვენთვის, თუ იმაზე მეტი გინდათ იცოდეთ აღმოსავლეთზე, რომ აღმოსავლეთი სერთაშორისო ტერორიზმის სამშობლოა, რომ ისლამი აგრესიული რელიგიაა, რომ ჩადრში გახვეული ქალი ქმრის მონაა...

მოკლედ, თუ გინდათ სხვადასხვა სტერეოტიპის ნგრევაში ჩაებათ და ქართველი კაცისთვის ორგანული ტოლერანტული მიდგომის დამკვიდრებაში მიღოთ მონაწილეობა, მეტი უნდა იცოდეთ თანამედროვე მსოფლის შესახებ.

მათ, ვინც ქარავანი წამოშალა და დიდ და ხანგრძლივ მოგზაურობაში გვეპატიჟება მსოფლოს გარშემო, ტრადიციული გზამკვლევი უჭირავთ - წიგნი, მაგრამ მათი არპეჯიო არ იქნება მოსაწყენი, რადგან ცოდნას სხვადასხვა შეგრძნებებით ეზიარებით. წიგნს ექნება გემო, სუნი, ჟღერადობა და სულაც არ იქნება აუცილებელი, თვალით სტრიქონებს მიაშტერდე, თვალით უმშვენიერეს ინტერიერს დაინახავ, გულითადი და საინტერესო ადამიანებით სავსეს.

მანანა კარტოზია

მოცურავე

ზურა ხომასურიძე

მართლა არსებობს თუ არა დურმიშხან დუმბაძე? - ეს კითხვა კარგა ხანს გაჰყვა ყველა იმას, ვინც თავის დროზე ფილმი „მოცურავე“ ნახა და იმაშიც დარწმუნდა, რომ დურმიშხანმა საოცრება ჩაიდინა: მან ცურვით დაფარა ის მანძილი ბათუმსა და ფოთს შორს, რომელსაც ჩვეულებრივ, გემები გადიან.

დურმიშხან დუმბაძე მართლა არ არსებობს. სამაგიეროდ არსებობდა მისი პროტოტიპი მემედ ბედია - პირველი მარათონელი ქართველი და მოცურავე-მყვინთავი. დღეს კი არსებობს 30-გზის საქართველოს ჩემპიონი, ათენის ოლიმპიურ თამაშების და მსოფლიო ჩემპიონატების მონაწილე, მსოფლიოს 50 საუკეთესო მოცურავის სიაში მყოფი ზურა ხომასურიძე. მათ საერთო რეკორდი აკავშირებთ. ბედიამ დიდი ხნის წინათ, ზურამ კი რამდენიმე დღის წინ, „მოცურავის“ სცენარი გაიმეორეს. ის, რაც ფილმში გვაქვს ნანახი, ზურამ 9 სექტემბერს მთელ საქართველოს აჩვენა.

დურმიშხან დუმბაძის რეკორდის გამეორება მას ჯერ კიდევ იმ დროიდან სურდა, როცა პირველად, ბავშვობაში „მოცურავე“ ნახა. შთაბეჭდილებამ არც წლების შემდეგ გაუარა, როცა უკვე თვითონაც უამრავი მეტრი წყალი ჰქონდა გადაცურული. და ერთხელაც, მეგობრების წრეში ყოფნისას, თქვა, რომ აუცილებლად უნდა გაეცოცხლებინა „მოცურავის“ ლეგენდა. ყველამ მხარი აუბა და წააქეზა, სპონსორებიც გამოჩნდნენ და დიდი გადაცურვის დღედ 9 სექტემბერი დაინიშნა. სანამ ბათუმის შუქურასთან შავ ზღვაში თავით გადაეშვებოდა, ზურამ ძალიან ბევრი ივარჯიშა. ლეგენდის გასაცოცხლებლად ხომ, პირველ რიგში, მას კარგი ფიზიკური მომზადება სჭირდებოდა. უნდა შეჩვეოდა საღამოს ცივ წყალს. ამიტომ სპეციალურად, საღამოობით ვარჯიშობდა. თბილისის ზღვაც ორჯერ გადაცურა სიგრძეში.

9 სექტემბერს, საღამოს 19:50 სთ-ზე, ზურა ხომასურიძემ ბათუმის შუქურადან ფოთის შუქურასკენ აიღო გეზი. მას სანავიგაციო სისტემით აღჭურვილი კატარღით, ასპარეზობის მთავარი მსაჯი ჰენრი კუპრაშვილი, მწვრთნელი, პირადი ექიმი და მეგობრები გვერდით მიჰყვებოდნენ. ცხადია, ეს დიდი სტიმული იყო. როცა ღამის გაყინულ წყალში მარტოობა და სიცივე ერთიანად ააკანკალებდა, ახსენდებოდა, რომ კატარღაზე მისიანები არიან და გზის გაგრძელების ძალა ემატებოდა.

3-4 საათის შემდეგ, ანუ დაახლოებით შუაღამისას, კანკალის და ტკივილის მეტს უკვე ვეღარაფერს გრძნობდა. სიცივისგან ვერც ზურგზე წვებოდა. მერე ერთხანს მარცხენა ფეხი მთლიანად გაუშეშდა - ვეღარ გრძნობდა. კიდევ კარგი, ცოტა ხნის შემდეგ, მგრძნობელობა კვლავ დაუბრუნდა.

„ვერ აღვწერ, რა გრძნობა გეუფლება ამ დროს. ალბათ, ასე ითქმება: ეს არის ტკივილი და კანკალი, ერთად აღებული, მაგრამ გაცილებით უფრო მეტს გრძნობ, ვიდრე ამ ორი სიტყვის გადმოცემას შეუძლია. მიზანი - ბოლო წერტილამდე მისვლა - ავტომატურობაში გადადის. ამაზე არ ფიქრობ, მაგრამ ქვეცნობიერად სწორედ მიზნისკენ მიდიხარ. ზუსტად ამიტომ, ასპარეზობის შეწყვეტა აზრადაც არ მოგდის. ხელს არ იქნევ კატარღისკენ და შველას არ ითხოვ. სწორად გამიგეთ და საქმეში მაზოხისტური სურვილებიც ერთვება: გტკივა, მაგრამ ცოტათი გსიამოვნებს კიდეც იმიტომ, რომ იცი - კიდევ მეტს გაუძლებ და მიზანს მაინც მიაღწევ“ - იხსენებს ზურა.

ბათუმი-ფოთის უმოკლესი საზღვაო მანძილი 60 კმ. მაგრამ ზურას სხვადასხვა დინების გამო, ზიგზაგურად ცურვა უწევდა და ამიტომ, 60-ის ნაცვლად, ჯამში 73 კილომეტრი იცურა.

როცა ნაპირზე გავიდა, უკვე შუადღის ორი საათი სრულდებოდა. ზურა კი ვერაფერს განიცდიდა. დაღლაც და ბედნიერებაც მერე უფრო იგრძნო - მშრალმა და ოვაციებით თავბრუდახვეულმა.

ახლა ზურაზე ამბობენ, რომ ლეგენდა გააცოცხლა. ეს უკვე დიდი მიზნის მიღწევაა. მაგრამ ამ წერტილზე შეჩერება მოცურავეს არ სურს. ის მიხვდა, რომ შეუძლია, თავის მარათონულ ცურვას გაცილებით უფრო დიდი მნიშვნელობა შესძინოს. მაგალითად, მას მშვიდობის მისია დააკისროს. მშვიდობის ეგიდით, ახლა ზურას ფოთიდან ზევით - სოხუმისკენ გაცურვა სურს. ეს კეთილშობილური მიზანია. ზურა კი მიზანს ყოველთვის აღწევს ხოლმე.

თამარ ბაბუაძე

ავტორი: დათო ტურაშვილი
ილუსტრაცია: ლაშა ბუღაძე

როგორ გავატარე ზაფხულის არდადეგები

ბავშვობაში ზაფხულის შემდეგ სკოლაში დაბრუნებულებს, პირველად სწორედ ასეთ დავალებას გვაძლევდნენ ხოლმე ჩვენი ძვირფასი მასწავლებლები და ჩვენც მონდომებით აღვწერდით ჩვენს საზაფხულო თავგადასავლებს და მგონი ეს იყო ყველაზე სასიამოვნო საშინაო დავალება პირადად ჩემთვის. სამშობლოდან ესპანეთში დაბრუნებულს, რასაკვირველია, არავინ მომთხოვს მადრიდის უნივერსიტეტში ასეთი დავალების შესრულებას წერილობით, მაგრამ ზეპირად კი (გამორჩეული ესპანური ზრდილობის გამო), ჩემი ნებისმიერი პროფესორი, მეგობარი, მეზობელი თუ უბრალოდ ნაცნობი, ამავე კითხვით მომმართავს და ბავშვობაში დაბრუნებაზე უკეთესი, აბა, რა უნდა იყოს. თანაც ამ ზაფხულს პირველად გავატარე არდადეგები სამშობლოში და ეს მოვლენა იმდენად შთამბეჭდავი აღმოჩნდა, რომ სულ რომ არავინ წაიკითხოს ეს ჩემი საშინაო დავალება, მაინც დავწერ. სულ ორიანები რომ მივიღო მკითხველებისგან, ესეც დიდად არ მატკენს გულს, რადგან ბავშვობაში დაბრუნება ისეთი სიამოვნებაა ჩემთვის, რომ ორიანებზე კი არა, საშემოდგომოზეც თანახმა ვარ. მართალია საშემოდგომოდ, როგორც წესი (აგერ უკვე მერამდენე წელია), ადამიანებს და ხმებს ითვლიან საქართველოში (წინა საუკუნეებისაგან განსხვავებით), მაგრამ ჩემს საშინაო დავალებას არჩევნებთან კავშირი არა აქვს და მიზეზი კი მარტივზე მარტივია - არჩევნებში მონაწილეობას არ ვიღებ და ამიტომაც ქვემოთქმული არც ვინმეს მხარდაჭერაა და არც მით უმეტეს ვინმესთან დაპირისპირება. ეს, უბრალოდ, სუბიექტური აზრია ყველაფერი იმის შესახებ, რაც სამშობლოში ერთწლიანი განშორების შემდეგ დამხვდა და ბავშვობაში დაბრუნება კი, ყოველთვის მინდოდა. მინდოდა მცოდნოდა, რამდენად განსხვავდება შორიდან დანახული საქართველო საქართველოში გატარებული არდადეგებისაგან და გულწრფელად ვაღიარებ და მიხარია, რომ ესპანეთში, ევროპასა და საერთოდ დასავლეთში (უკანასკნელ ხანს), საქართველოსადმი თანადგომა და სიმპათია იგრძნობა, რასაც უპირველესად იმპერიული რუსეთის საგარეო პოლიტიკა განაპირობებს და განსაკუთრებით მტრული კი ეს პოლიტიკა ჩვენი ქვეყნის მიმართ არსებობს და ეს დაპირისპირება აშკარად გვეხმარება დადებითი საერთაშორისო იმიჯის შექმნაში. დასავლეთის მხრიდან ჩვენს მიმართ თანაგრძნობას ლოგიკური ახსნა აქვს, რადგან რუსეთი უზარმაზარი იმპერიაა, ჩვენ კი პატარა ქვეყანა და თავისუფლებისათვის მებრძოლი მცირერიცხოვანი ხალხის მჩაგვრელების მხარდაჭერა დასავლეთში ძალიან ცუდ ტონად ითვლება. მართალია (ამერიკელებს, მაგალითად) თვითონაც შეუძლიათ სხვების დაჩაგვრა, თუ ეს მათ სახელმწიფოებრივ ინტერესებში შედის, მაგრამ ხმამაღლა (დასავლეთში) მოძალადეების მომხრეობას არავინ აღიარებს. ამიტომაც, ბოლო დროს (და განსაკუთრებით კი რუსეთის მიერ ქართული ღვინისთვის ომის გამოცხადების შემდეგ), ჩვენი საერთაშორისო ავტორიტეტი გაიზარდა, მაგრამ არის ერთი ტელეკადრი, რომელიც დასავლეთში კარგად ახსოვთ და ჯერჯერობით არ ივიწყებენ. როგორც ჩანს, თბილისში ამერიკის პრეზიდენტის სტუმრობის ამსახველმა მასალამ (მანადმე კი პირდაპირმა რეპორტაჟმა), მართლა მთელი მსოფლიო მოიარა, რადგან ესპანეთში, სადაც კი ვახსენე საქართველო, აუცილებლად გაოცებულებმა გაიხსენეს ასი ათასი ქართველი, რომელიც აღტაცებით შეეგება ბუშის საქართველოში ჩამობრძანებას. მათი გაკვირვება ბუნებრივია, რადგან ამერიკის ამჟამინდელ პრეზიდენტს დასავლეთშიც მკვლელის სახელი აქვს და სადაც ჩადის, ყველგან სოფლის მეურნეობის წახდენილ პროდუქტებს ესვრიან. ამიტომაც იყო ბუში (თვითონაც) საკმაოდ გაკვირვებული ქართული მასპინძლობით და ამიტომაც არის უცხოელებისთვის ძნელი ასახსნელი, რომ ჩვენი ასეთი დახვედრა ამერიკისადმი განსაკუთრებულმა სიყვარულმა კი არ განაპირობა, არამედ სტუმრისათვის განსაკუთრებით თავმოწონების სურვილმა. (ამის გამო აღშფოთებულ ჩემს ერთ მადრიდელ პროფესორს შარშან გავეხუმრე კიდეც - ბუში კი არა, საქართველოში ბინ ლადენიც რომ ჩამოვიდეს სტუმრად, ხინკლებსა და ხაჭაპურებს იმასაც მივაფენთ და სულ ხორუმითა და შალახოთი გავისტუმრებთ-მეთქი). ჩვენ ასეთი უცნაური ხალხი ვართ და ისიც კი მახსოვს, როგორ ეპატიჟებოდა ჩვენი სხვა (თბილისის უნივერსიტეტის) პროფესორი გრაჩოვსა და როდიონოვს საქართველოში 9 აპრილის შემდეგ. მართალია, ზემოთქმული იდიოტიზმს უფრო ჰგავს, ვიდრე სტუმართმოყვარეობას, მაგრამ უცხოელებისთვის მაინც ძნელი გასაგებია ბევრი რამ ჩვენი ქვეყნის შესახებ და ამიტომაც არავის ვეუბნები, რომ თბილისის ერთ-ერთ ქუჩას ჯორჯ ბუშის სახელი ვუწოდეთ. რაღა ჩემგან უნდა გაიგონ ყველაფერი ცუდი და თუ მართლა აინტერესებთ საქართველო, თბილისში რომ ჩამობრძანდებიან, ის ქუჩა მაინც გზაზე შემოხვდებათ და ბარემ ადგილზე ინერვიულონ. სხვათა შორის, სანერვიულო ამერიკელებსაც ექნებათ საქართველოში და სულ ამაოდ აუქმებენ რადიო „ამერიკის ხმის“ ქართულ რედაქციას. პრობლემა მხოლოდ ის კი არ არის, რომ ნინია კაკაბაძე და ქეთი გაბუნია უმუშევრები რჩებიან, მათი მთავარი შეცდომა მცდარი ვარაუდია იმასთან დაკავშირებით, რომ საქართველოს ამერიკული პროპაგანდა აღარ სჭირდება და ქართველმა ხალხმა საბოლოოდ გააკეთა არჩევანი ამერიკის სასარგებლოდ. ის ასი ათასი ქართველი იმიტომ კი არ იდგა თავისულების მოედანზე ამერიკის დროშებით ხელში, რომ ბუში გაგიჟებით უყვართ, არამედ იმიტომ, რომ საქართველოში ორასი წელია რუსეთის ჯარი დგას და ჩვენ, ამ პატარა ქვეყანას, სხვა დიდი ქვეყნის დახმარების გარეშე, რუსეთის წინააღმდეგ ომში გამარჯვება ძალიან გაგვიჭირდება. არადა, რუსები თავს მაინც არ გვანებებენ და ისე გვებრძვიან, თითქოს სხვა საქმე არაფერი ჰქონდეთ და ჩვენს გარდა სხვა ქვეყანაც არ არსებობდეს. როცა ჩვენს წინაპრებს ყველაზე მეტად სპარსული საფრთხე ემუქრებოდათ, რომაელებს ეპატიჟებოდნენ საქართველოში; როცა ბიზანტიელები გვავიწროვებდნენ, სელჯუკები იყვნენ ჩვენი მეკავშირეები; როცა ოსმალეთი ძლიერდებოდა საქართველოს წინააღმდეგ, თავრიზსა და ისპაჰანში მეგობრულ ფაქსებსა და იმეილებს ვგზავნიდით... ეს ალბათ თვითგადარჩენის ინსტინქტიც იყო და ინტუიციური აზროვნებისა და თავისუფლებისადმი გამძაფრებული ლტოლვის ხარჯზე, უზარმაზარი იმპერიები მოვინელეთ. ჩვენ კი ისევ აქ ვართ და ამერიკის მოძულე ქართველებს სულ ტყუილად აფრთხობთ თბილისში მათი მომრავლება, რადგან რუსებისაგან განსხვავებით (რუსებმა მხოლოდ მოსვლა იციან), ამერიკელები (ადრე თუ გვიან), წამსვლელი ხალხია და მათგან კი საქართველოში მხოლოდ ის დარჩება, რაც გამოგვადგება. ბიგმაკი რომ საცივს ვერ შეგვიცვლის, ადვილი დასაჯერებელია და თქვენც შეგიძლიათ დარწმუნებული ბრძანდებოდეთ. მაგრამ თუ უფრო მეტის დაკარგვისა გეშინიათ (მაგალითად, მართლმადიდებლობისა, როგორც ამას ხშირად გაიგონებთ საქართველოში), მაშინ შეგიძლიათ კიდევ უფრო მშვიდად იყოთ, რადგან ზემოთქმულის დათმობა კიდევ უფრო რთულია; მეტიც, შეურაცხმყოფელიც კი არის ჩვენი ოცსაუკუნოვანი ქრისტიანობისათვის იმ საფრთხეზე საუბარიც კი, რომელიც ალბათ ჩემსავით გსმენიათ საქართველოში ეკლესიის დამცველებისაგან - როგორც კი შემოვლენ ამერიკელები, მაშინვე მართლმადიდებლობას წაგვართმევენო. დარწმუნებული ვარ - ამ (რბილად რომ ვთქვათ) უცნაური აზრის დამკვიდრებას ჩვენში, რუსული სპეცსამსახურები მაქსიმალურად უწყობენ ხელს სწორედ იმ ბოროტების დასავიწყებლად, რაც მათ საქართველოს დაპყრობისთანავე ჩაიდინეს. დამპყრობლებისა და მოძალადეების მეტი რა ახსოვს საქართველოს, მაგრამ არცერთ მუსულმან აგრესორსაც კი არ აუკრძალავს ჩვენთვის ქართულად ლოცვა და ერთადერთი, ვინც ავტოკეფალია გააუქმა, „ერთმორწმუნე“ რუსეთი იყო. ათეული წლების მანძილზე, რუსები ძარცვავდნენ ქართულ ეკლესიამონასტრებს და თითქმის მთელი ქონება და სიმდიდრე რუსეთში გაიტანეს. რუსეთში გაიტანეს ასევე უნიკალური ქართული ხელნაწერები (ჩვენი ისტორიოგრაფიის სამი ათასზე მეტი ძეგლი) და კოცონზე დაწვეს. პოლიტიკური თვალსაზრისით, ნამდვილად არ ვარ პროამერიკული ორიენტაციის, მაგრამ ამერიკელების არ მეშინია, რადგან იმაზე უარესს, რაც რუსებს საქართველოში აქვთ ჩადენილი, ამერიკელები ვერც მოიფიქრებენ და ამიტომაც მირჩევნია, ყველაფერში თანმიმდევრულები ვიყოთ - ჯერ რუსებს დავემშვიდობოთ და მერე ამერიკელებს...

რადგან სიტყვამ (და არდადეგებმა) მოიტანა, მინდა, რომ საქართველო ევროპული ქვეყანა იყოს, რადგან სწორედ ევროპაში შეძლეს ჩვენსავით მცირერიცხოვანმა ხალხებმა თვითმყოფადობის შენარჩუნება და ისტორიული და თანამედროვე ფასეულობების შეთავსება. თანაც, ჩვენ უძველესი ევროპული ცივილიზაციის მემკვიდრეები ვართ და სინამდვილეში ევროპა ჩვენი ძველი სახლია, სადაც დაბრუნება მინდა. მაგრამ საქართველოში არდადეგებზე დაბრუნებისთანავე აღმოვაჩინე, რომ გვაქვს პრობლემა, რომლის გამოც კიდევ დიდხანს ვერ დავბრუნდებით ევროპულ სახლში და ეს პრობლემა ძნელი აღმოსაჩენი სულაც არ იყო, რადგან თბილისში ჩამოსვლისთანავე ისეთ სასამართლო პროცესზე მოვხვდი, ახლაც რომ მრცხვენია. დავესწარი როგორც გახმაურებულ, ასევე სრულიად უყურადღებოდ მიტოვებულ პროცესებსაც და როგორი სამწუხაროც არ უნდა იყოს ამის აღიარება, ერთადერთი მოსამართლე, რომელსაც საქართველოში სამართლიანი განაჩენი გამოაქვს, აზდაკია - რამაზ ჩხიკვაძის შესრულებით და ისიც კარგა ხანია აღარ წარმოუდგენიათ რუსთაველის თეატრის სცენაზე. შემთხვევითი სულაც არ არის ბერტოლდ ბრეხტის პიესის მიხედვით დადგმული ამ სპექტაკლის უცვლელი წარმატება და პოპულარობა საქართველოში, რადგან როგორც სცენაზე ელოდება მაყურებელი სამართალს, ასევე ადამიანი დღიდან გაჩენისა, სამართალს ეძებს და ადამიანისთვის თეატრშიც და ცხოვრებაშიც ყველაზე მთავარი და მნიშვნელოვანი მაინც სამართალია. ხელისუფლება გამუდმებით ამტკიცებს, რომ სასამართლო რეფორმას დრო სჭირდება და ეს ნამდვილად ასეა, თუნდაც ახალი კადრების განათლებისა და ჩამოყალიბების თვალსაზრისით, მაგრამ არანაირი დრო არ სჭირდება სასამართლო რეფორმისადმი ნებისა და სურვილის გამოხატვას. პრეზიდენტმა რომ ერთხელ მაინც (ღიად ან თუნდაც არასაჯაროდ) გააფრთხილოს ხელისუფლების მაღალჩინოსნები, რომ სასამართლოს საქმიანობაში არ ჩაერიონ, რადგან სასამართლოს არსებობას მაშინ აქვს აზრი, თუ იგი დამოუკიდებელია, რომელი გაბედავს კანონის დარღვევას და ვინ გარისკავს საკუთარ სკამსა და კარიერას?! ამიტომაც საყვედურობს ძალიან ხშირად თვითონ ხელისუფლება ჩვენს საზოგადოებას, რომ საზოგადოების საკმაო ნაწილი მაინც ვერ ხედავს იმ სასიკეთო ცვლილებებს, რაც ქვეყანაში ხდება. ვერ ხედავს კი იმიტომ, რომ საზოგადოების ეს ნაწილი აღარ არის საბჭოური ცნობიერების და მათ დარწმუნებით იციან, რომ ასფალტის დაგება კარგია, მაგრამ ადამიანის ღირსება და მისი უფლებები, კანონის უზენაესობა და თავისუფლება ცივილური სახელმწიფოს უმთავრესი საფუძველია.

რამდენიმე წლის წინ, როცა პირველად ვიყავი თურქეთში, ღამით გადავკვეთეთ საზღვარი და რამაც გამაოგნა - განათებული და გაჩახჩახებული სტადიონები იყო, სადაც შუაღამისას უამრავი ადამიანი თამაშობდა ფეხბურთს მწვანე საფარზე და ასეთ მოედნებს თუ თბილისშიც გახსნიდნენ ასე მალე, მაშინ ნამდვილად ვერ წარმოვიდგენდი. არც ის წარმომედგინა, თუ სახელმწიფო ბიუჯეტიდან ამდენ ფულს ოდესმე დახარჯავდა რომელიმე ხელისუფლება საქართველოში გზებისა და გაყვანილობების შესაკეთებლად და მილებისა და კომუნიკაციების აღსადგენად. ვაღიარებ, რომ არ მეგონა. მაგრამ არც ის მეგონა, რომ ფასეულობებს, რომელთა გამოც ათასობით ვიდექით იმ წვიმიან ნოემბერში რუსთაველის პროსპექტზე, ასე უცებ დავივიწყებდით. პირადად არც იმ საბჭოური წარსულის დავიწყება მინდა, რომელსაც გავურბივართ და იმის დანახვაც მინდა, რაც აშკარად შეიცვალა და არდადეგების დროს პირადად ვნახე იმ სოფლების სკოლები, საიდანაც ერთიან ნაციონალურ გამოცდებზე აბიტურიენტებმა ყველაზე მეტი ქულები მიიღეს და ისინი (მანამდე) ვერასოდეს გახდებოდნენ უნივერსიტეტის სტუდენტები. ხარვეზები შეიძლება ბევრია და ალბათ მომავალშიც იქნება, მაგრამ იმას, რაც იყო, ხომ აშკარად ჯობია და მართლა სამარცხვინო იყო მისაღები გამოცდების დროს ათასობით დოლარების გადაყრა იმაში, რომ ჩვენი შვილები დებილებად ჩამოყალიბებულიყვნენ. ჩვენ ხომ ალბათ ერთადერთი ქვეყანა ვიყავით სამყაროში, სადაც მშობლები ფულს იმაში იხდიდნენ, რომ მათი შვილები უსწავლელები დარჩენილიყვნენ და ალბათ ახლაც სიამოვნებით გადაიხდიან, რომ მიუშვან. ყოველ შემთხვევაში, ნაწილი მაინც. აბა, რა საქმეზე დგანან ხოლმე მშობლები მისაღები გამოცდების დროს შენობების წინ, ჩემთვის სრულიად გაუგებარია. სწორედ არდადეგებზე, საკუთარი თვალით ვნახე (ტელევიზიით) ასეთი უცნაური სცენა - იმ შენობის წინ, სადაც აბიტურიენტები გამოცდებს აბარებდნენ, იდგა ადმინისტრაციის წარმომადგენელი მეგაფონით ხელში და იქვე, სიცხისაგან გათანგულ, დაღლილ და წამოწოლილ მშობლებს ხმამაღლა, განწირული ხმით მიმართავდა: მშობლებო, ნუ წვებით ბალახზე, გველები გიკბენენ!..

ზაფხულობით თბილისში მართლა გველი იცის და მართალია ძალიან შხამიანი არ არის, მაგრამ გველი მაინც არასასიამოვნოა.

ყველას ვეკითხები, რატომ წვანან ჩვენი მშობლები ბალახზე ან რატომ დგანან მისაღები გამოცდების დროს შენობების წინ და ტომ სოიერივით პასუხი არ არის. (ჩემი მშობლები რომ მისაღებ გამოცდებზე გამომყოლოდნენ, სირცხვილისაგან არასოდეს არსად არ ჩავაბარებდი და ამდენ ლაყბობას, რამე სასარგებლო ხელობა მაინც მეცოდინებოდა და კაი მშრომელი და გამრჯე კაციც ვიქნებოდი). თუ გვინდა, რომ საბჭოთა საქართველოც მალე დამთავრდეს, საბჭოთა კავშირი ჯერ ჩვენს ტვინებში უნდა მორჩეს და მერე დანარჩენი უკვე ტექნიკის საქმეა. ხელისუფლებაც, რისი შეცვლაც სურს, ახერხებს კიდეც და რასაც არ ცვლის, სწორედ რომ ცნობიერების ბრალია. ამ ცნობიერების გამო, კრიტიკასაც ვერ იტანს და ეჩვენება, რომ ისინი, ვინც ხელისუფლებას აკრიტიკებენ, მტრები არიან. არადა, კრიტიკაზე უკეთესი დახმარება ნებისმიერი ხელისუფლებისთვის არც არსებობს. (მტერი თემურ შაშიაშვილიც კი არ არის, რომელიც ათი წელი იმერეთის გუბერნატორი იყო, ოდესღაც უმშვენიერესი ქუთაისი ხიროსიმასავით დატოვა და ახლა სხვებს აკრიტიკებს. თუ რამის გაკეთება შეეძლო, იქ არ იყო?).

რაღაი ქუთაისი ვახსენეთ, იმ უკმაყოფილო ქუთაისელსაც გავიხსენებ, ვისი მარტივი და გენიალური ფრაზაც ტელევიზიით არდადეგებზე მოვისმინე:

- ამ მთავრობამ ეგი თბილისი და ბათუმი რომ გაალამაზეს, რავა, ქუთაისი საქართველო არ არის?

რავა არ არის და მეც იმიტომ მიხარია მისაღები გამოცდების სისტემის შეცვლა, რომ არა მხოლოდ თბილისის სამ პრესტიჟულ უბანში გაზრდილ აბიტურიენტებს ექნებათ უნივერსიტეტებში მოხვედრის შესაძლებლობა. საქართველოც აღარ იქნება საბჭოური, თავკომბალას ტიპის ქვეყანა, სადაც მხოლოდ დედაქალაქი არსებობს და ამიტომაც არის თბილისი ყველაზე პროვინციული დასახლება საქართველოში. (ამიტომაც გამახარა ბოლნისის “სიონის” ჩემპიონობამ, მიუხედავად იმისა, რომ თბილისის „დინამოს“ ბავშვობიდან ვგულშემატკივრობდით)...

თბილისი და ბათუმი კი მართლაც ძალიან სწრაფად გალამაზდა და ძალიან სწრაფად იცვლება ყველაფერი და მიუხედავად ხშირი უგემოვნობისა (ყველაფერი კარგი, მათ შორის გემოვნებაც, ყველგან იშვიათობაა), მაინც სასიხარულოა, როცა შენს ქვეყანაში ამდენი რამე შენდება და არდადეგებზე ცოლისა და შვილების დაჟინებული მოთხოვნით, საკუთარი თვალით ვნახე შეცვლილი ბათუმი და აჭარა.

წელს ხელისუფლებამ აჭარაში კლიმატიც კი გამოცვალა და მთელი აგვისტოს განმავლობაში არ უწვიმია და მასპინძელი აჭარლებიც კი გაოგნებული უყურებდნენ აჭარის უღრუბლო ცას. კარგი ამინდების ბრალი იყო თუ საზეიმო განათების, რაც გონიოსა და კვარიათს შორის ხდებოდა ღამ-ღამობით - იმასთან შედარებით, იბიცა ბოდბეს დედათა მონასტერია. ამიტომაც, რამდენჯერმე რამდენიმე წლის წინანდელი კვარიათი გაგვახსენდა, როცა ეს სოფელი (როგორც კურორტი) ზვიად ხურცილავამ აღმოაჩინა და პირველად წავედით კვარიათში დასასვენებლად.

თუ ბათუმიდან გვიან, დაღამებულზე ვბრუნდებოდით ხოლმე, მიუხედავად იმისა, რომ მაშინ კვარიათში სულ რამდენიმე სახლი იდგა, ისეთი სიბნელე და წყვდიადი იყო ხოლმე, რომ იმ სახლს, სადაც ვცხოვრობდით, ვერ ვაგნებდით ხოლმე და ქალბატონ ჟუჟუნას დილამდე ვუხმობდით საშველად. ქალბატონი ჟუჟუნა ჩვენი სახლის პატრონი იყო და მაშინ ცალ-ცალი კალოში ეცვა და ახლა უნდა ნახოთ მისი ტყავის “პლაშჩი”, რეზინის ჩექმები და იამამოტო უხმარი.

არაფერი გიხარიაო, როგორ არ მიხარია. კარგი ყველაფერი მიხარია და ისიც ვიცი, რომ ზოგი ჭირი მარგებელია და რუსებმა რომ ქართული ღვინო აკრძალეს რუსეთში, სიხარულისაგან გადარეული ვარ, რადგან ღვინო ძალიან მიყვარს და კარგ ქართულ ღვინოს კი არათუ რუსეთში, საქართველოშიც კი იშვიათად ნახავს ადამიანი, მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენს ქვეყანაში ასზე მეტი ღვინის ჩამომსხმელი კომპანია არსებობს. ახლა ჩვენი მეღვინეები იძულებულები გახდებიან, ღვინოში არაფერი გაურიონ და ღვინის ხარისხზეც იფიქრონ (და არა მხოლოდ რაოდენობაზე), რადგან ევროპულ ბაზარზე ფეკალური მასალების შეტანა ისეთი ადვილი არ არის, როგორც რუსეთში. იმ ერთმა ჩვენმა უცნაურმა და ძალიან თვითკმაყოფილმა მინისტრმაც განა სიმართლე არ თქვა რუსეთის ბაზართან დაკავშირებით, რომ იქ ყველაფრის გაყიდვა შეიძლება, მაგრამ იმაზე კი აღარ დაფიქრდა, რომ შეურაცხყოფა ჩვენ მოგვაყენა და არა რუსებს. (თუ ჩვენ ვიღაცისთვის მძღნერის მიყიდვა გვინდა, ეს ჩვენი პრობლემაა და არა იმ ვიღაცის, ვისაც ყველაფრის დალევა შეუძლია).

ჩემთვის ზაფხულის არდადეგები მაინც მარცხით დამთავრდა, როგორც დანარჩენი ქართველებისთვის, რადგან წამოსვლის წინ განახლებულ ეროვნულ სტადიონზე საფრანგეთთან მატჩს დავესწარი და მერე (რამდენიმე დღეში), თავი იმით დავიმშვიდე, რომ ფრანგებმა მსოფლიოს ჩემპიონი იტალიელებიც ჩვენსავით ახოხიალეს. ეროვნულ სტადიონზე კი (სამწუხაროდ), რაც არ მომწონდა საბჭოთა პერიოდიდან, ისევ ისე დატოვეს (კუთხეების უმახინჯესი დაბოლოება), მაგრამ სკამები დაამონტაჟეს (რაც მთავარია) და რაც ძალიან სასიხარულო იყო, პირველად ვნახე სამოცი ათასი ქართველი ერთად, რომლებიც არ იყვნენ შავებში ჩაცმულები და მარცხის მიუხედავად, გაღიმებულები და ლამაზები იყვნენ. მარცხი კი, იმედია, აღარ გვექნება ამ წელს და ამ წელს მადრიდის უნივერსიტეტის სადოქტორო პროგრამის თანახმად, სოფელ-სოფელ უნდა მატარონ მთელს ესპანეთში ტოპონიმიკისა და ლინგვისტური კვლევებისათვის და „ცხელი შოკოლადის“ მკითხველებს უფრო საინტერესო წერილებსა და მოთხრობებს ესპანეთიდან ამიტომაც ვპირდები.

P.S. მგონი სულ სხვა რამეების დაწერას ვაპირებდი და მაინც იგივე გამომივიდა.

დარდმა იცის...

ოქსფორდი: ჩემი კოლეჯის „ყვითელი ფურცლები“

ავტორი: თამარ სუხიშვილი
ფოტო: პირადი არქივი

ჰითროუს აეროპორტში პატარა შეფერხება რომ არა, მშვენივრად ვიმგზავრე. ბორტიდან ფეხის გადმოდგმისთანავე დაგვეტაკნენ თეთრხალათიანები და სანამ რენტგენს არ გადაიღებთ, აეროპორტიდან ვერ გახვალთო, გამოგვიცხადეს. თავიდან ვიფიქრე, ეტყობა ტერორისტებმა შაჰიდის ქამრები ახალი საყლაპავი ასაფეთქებელი საშუალებებით შეცვალეს, გენური ინჟინერიით მოყვანილი ბრინჯის მარცვლებით ან რამე ამდაგვარით და იმის შიში აქვთ-მეთქი. მაგრამ ამასობაში ნამდვილი მიზეზიც გაირკვა: ყოფილი საბჭოეთის სივრცეში ტუბერკულოზი ყოფილა მოდებულიო. მე კი ვუთხარი, რომ ბოდიში მომითხოვია და ტუბერკულოზი, ჩიტის გრიპი და კიდევ ათასგვარი მაიმუნობა სულ თქვენისთანების წყალობით შემოვიდა ჩვენში-მეთქი, მაგრამ ვინ დაგიჯერა. ეტყობა, დიდი საზრიანობით არ გამოირჩეოდნენ, თორემ ხომ უნდა ეფიქრათ, რომ ამხელა გზაზე ვირუსის გასავრცელებლად არ ჩამოვიდოდი. ისიც ვკითხე, იქ, კუთხეში, ტიპები ხველებით რომ იხრჩობიან, ხომ არ ჯობია, იმათ ფილტვებსაც გადახედოთ-მეთქი, და - არაო, იმათ ტუბერკულოზი არ ემუქრებათ, ევროპასპორტები აქვთო. ეს ევროპასპორტი რაღა შუაში იყო? დოლბანდი რომ ეთქვა იმ ექიმს, კიდევ გავიგებდი.

მოკლედ, თავისუფალი ვარ. არც ევროპასპორტი მაქვს და არც ტუბერკულოზი. ძალიან ბედნიერად ვგრძნობ თავს და უკვე ოქსფორდის გზას ვადგავარ. ჰითროუს აეროპორტიდან ოქსფორდამდე ავტობუსით საათის და ოცი წუთის სავალია, პიკის საათის დროს - ასე, ორი საათის.

ყველაზე მაგარი რა იყო, იცით? ოქსფორდში კაციშვილს არ ვიცნობდი და უკვე მეგობრები დამხვდნენ. სასაცილო ისტორიაა. ავტობუსიდან ჩამოვედი თუ არა, სამი ტანმორჩილი, ქერა, ყვითელმაისურიანი ბიჭი მოვიდა ჩემთან და ლამის ერთხმად მომამღერეს: „ჩვენ ერთი გუნდი ვართ“, ახალჩამოსულ სტუდენტებს ვეხმარებით, დახმარება ხომ არ გჭირდებათო?

დიახ, მჭირდება, - ვუდასტურებ. მაშინ წამოგყვებით, - ამბობს ერთი და მეცნობა, - მარკი მქვია. კარგი, - უთანხმებს მეორე, - ჩვენ სხვებს დაველოდებით. მესამე თავს უქნევს. მარკი ჩემს ჩემოდანზე ხუთიოდე სანტიმეტრით მაღალია, მაგრამ მოწადინებული. მე კი თურმე მეხუთე სართულზე ვცხოვრობ, მაგრამ იმ დროს ჯერ ეს არ ვიცი. მერე კი ძალიან მეცოდება მარკი, თავისი წონა ჩემოდანს კიბეებზე თვინიერად რომ მიათრევს...

ოქსფორდი

უკვე ოქსფორდის სტუდენტი ვარ

ბოდლის ბიბლიოთეკა

აუუუ, რა მაგარი ოთახი მაქვს, იცით? ნამდვილი პენტჰაუსია. კედლები არ აქვს, სულ შემინულია. ფანჯრები ლითლ კლარენდონის ქუჩას გადაჰყურებს. სხვათა შორის, ძალიან პოპულარული ქუჩაა ოქსფორდში - პატარა და ცოცხალი, ადრე საეჭვო დაწესებულებებიც კი ამ ქუჩაზე ყოფილა. როგორც ჩანს, ძველ დროში უფრო „ზრუნავდნენ“ სტუდენტებზე. ვის აღარ ნახავთ აქ. ცენტრალური სუპერმარკეტის დაცვის უფროსიც კი ამ ქუჩაზე შემოუხვევს ხოლმე შესვენების დროს, ჩუმად ვისკი რომ “ჩაარტყას”. მთელ ქუჩას ვაკონტროლებ. ძალიან დაკავებული ვარ. თან დისერტაციაზეც ხომ ვმუშაობ.

სწავლაც დამეწყოოო.

სწავლა ოქსფორდში 1 ოქტომბერს იწყება. სასწავლო წელი სამ სასწავლო სემესტრს მოიცავს. თითოეულ სემესტრს თავისი სახელი ჰქვია: „მიქალმას“, „ჰილარი“ და „ტრინიტი“. სემესტრი ასტრონომიულად 9-კვირიანია, პრაქტიკულად კი - 8-კვირიანი, სემესტრის დღეებს ნულოვანი კვირიდან ითვლიან, სალექციო დღეებს კი - პირველი კვირიდან. ნულოვანი კვირა გაცნობის, განტვირთვის, გნებავთ, გარემოსთან შეგუებისა თუ სასწავლო განწყობის შექმნის კვირაა. „მიქალმას“ სემესტრის ნულოვანი კვირის დღეები წლის ყველაზე მნიშვნელოვანი და ყველაზე ხალისიანი დღეებია. ასეთი დიდი ჟრიამული კიდევ ერთხელ არის ოქსფორდში - საგამოცდო ციებ-ცხელების შემდეგ, ე.ი. სასწავლო წლის დასასრულს, როცა საყოველთაო აწყვეტა იწყება. ეს არის დღეში 14-საათიანი შრომის, ბიბლიოთეკაში გათენებული ღამეებისა და წვრილწვრილშრიფტიანი წიგნების კითხვით დაქვეითებული მხედველობის კომპენსაცია. არ ვაჭარბებ, ნამდვილად ასეა.

გამოცდის შედეგი, რომელიც ერთ თვეში იქნება, უკვე აღარავის ანაღვლებს. თუ მთელი წელი გაუძელი და გამოცდამდე მიაღწიე, ესე იგი, იქაც არ ჩაფლავდები. თუ მაღალი ქულები დააგროვე, ხომ მთლად გენიოსი ყოფილხარ, თუ არა და, გამსვლელი ქულა და მისი ჯანი. ორივე შემთხვევაში ოქსფორდის უნივერსიტეტის ბაკალავრი ან მაგისტრი ხარ. მგონი ურიგოდ არ ჟღერს, არა? ასე რომ, გამოცდის შემდეგ ბაკალავრებსა და მაგისტრებს ცოტა ხნით ყველაფერი ეპატიებათ. მთავარია, იარაღი არ ატრიალონ. იარაღის ტრიალი კი აქ მოდაში არ არის. იარაღით უკვე პაკისტანელი სტუდენტებიც აღარ ერთობიან. ტრადიციული საგამოცდო გართობა უწყინარია: შამპანურით წუწაობა, ფქვილის ბოლქვებისა და ფერადი საღებავების სროლა, სინათლის ბოძებზე ან ქონგურებზე ძრომიალი და იქ უცნაური სიმბოლოების - ფერადი ბუშტებისა და ნაგვის ყუთების გამოფენა, სირბილი, ყვირილი, სრული სიგიჟე. საღამოს უკვე ყოფილი სტუდენტები გამარჯვებას ლუდხანაში აღნიშნავენ. სვამენ ყველაფერს - ლუდს, ვისკის, ჯინს, პორტვეინს, მერე ისევ ვისკის. თვრებიან, ზოგჯერ ღორებივითაც, ფხიზლდებიან, მერე ისევ თვრებიან. ეს დღეები ყველაზე გიჟური და ყველაზე ბედნიერი დღეებია ოქსფორდში, ცოტათი სევდიანიც: ეს უკვე წარსულია.

სასწავლო წლის დასაწყისი უფრო უდარდელია. ჯერ-ჯერობით არც გამოცდებზე ფიქრობ, არც მაინცდამაინც იმაზე, თუ რას გააკეთებ მომავალში, სწავლის დამთავრების შემდეგ. ჯერ სხვა საზრუნავი გაქვს. ცნობისმოყვარეობა გკლავს, ვინ იქნება შენი კარის მეზობელი კოლეჯის საერთო საცხოვრებელში, როგორ ჩაივლის პირველი შეხვედრა ხელმძღვანელთან, ნეტა მეგობრებში თუ გაგიმართლებს, დატვირთული გრაფიკი გექნება თუ არა, რა ლექციები წაგეკითხება და ვინ წაგიკითხავს, არის თუ არა შენი კოლეჯის სიახლოვეს ბარი, რომელიც გვიანობამდე მუშაობს და ა.შ. და ა.შ.

ოქსფორდში ჩასვლის პირველივე დღიდანვე შენც ამ ქალაქის ნაწილი ხდები. აქ ყველაფერი მშობლიურია. ყველა გიღიმის, გესალმება, პროფესორებიც, კონსტებლებიც, ქუჩის მაწანწალებიც და ასე გგონია, თითქოს აქ დაიბადე და გაიზარდე. ამიტომ, მაინცდამაინც არ გსიამოვნებს, პირველ დღეებში ძველი სტუდენტები საკუთარ უპირატესობას რომ გაგრძნობინებენ და „ახალს“ გეძახიან (უფროსებს ეს „ახალი“ საბჭოური და, სულო ცოდვილო, პოსტსაბჭოური ჯარის „სალაგაში“ არ აგერიოთ, „შუა უზის დიდი ზღვარი“). ჰოდა, შენც ცდილობ ჭეშმარიტი ოქსფორდელი გახდე და ძველებს არ ჩამორჩე, დაძვრები ქალაქის მიყრუებულ უბნებში, გონებაში იბეჭდავ გაგონილ ჭორ-მართალს და ძველებივით განიცდი ცნობილი ლათინისტის, პროფესორ ფილიპ ჰარდის კემბრიჯში გადასვლის ამბავს, წლების განმავლობაში რომ აჯადოებდა სტუდენტებს ვერგილიუსის დეკლამაციით: „მოვა მძვინვარე კართაგენი, რომაელთ ციხეს დანთქმას უქადის...“ და ძველებიც კმაყოფილი არიან.

ჰაი სტრიტი

გამოცდები დამთავრდა

მე მოხიბლული ვარ ოქსფორდით და არა მგონია, ოდესმე განვიხიბლო. ისიც კი მჯერა, რომ ამბობენ, ჰიტლერს ოქსფორდი თავისი იმპერიის დედაქალაქად უნდოდა გადაექციაო. ვიცი, ისტორიკოსები არ დამეთანხმებიან, მაგრამ ამას უკვე აღარ აქვს მნიშვნელობა. ლეგენდასავითაა.

ლექციები ჯერ არ დაწყებულა და მგონი უკვე გადავიღალე. ჩვენს კოლეჯში იმდენი ღონისძიებაა დაგეგმილი, როდის რა მოვასწრო, აღარ ვიცი. თან ეს სულელური წვრილმანი საორგანიზაციო საკითხებიც რომ მაქვს მოსაგვარებელი? საერთო საცხოვრებელთან ხელშეკრულება უნდა გავაფორმო, კოლეჯის ექიმს დავუკავშირდე, მერე ეს ოხერი „ყვითელი ფურცლებიც“ ხომ ჩემი წასაკითხია?

ჰო, მართლა, „ყვითელი ფურცლები“ ჭეშმარიტად ოქსფორდული ტერმინია - იმ ბროშურას ჰქვია, რომელიც კოლეჯის შესახებ ყოველგვარ ინფორმაციას შეიცავს. რა დასამალია, „ყვითელ ფურცლებს“ მხოლოდ პედანტი სტუდენტები თუ კითხულობენ, მე კი პედანტი არ ვარ და ყვითელ ფურცლებს კი არა, ყვითელ პრესასაც არ ვკითხულობ. მარტო ის ვიცი, რომ ყველა კოლეჯს საკუთარი „ყვითელი ფურცლები“ აქვს, გარეკანზე კოლეჯის სახელი, გერბი და ზოგჯერ სიმბოლოც არის გამოსახული, თუ, რა თქმა უნდა, ეს სიმბოლო არსებობს. ჩემი კოლეჯის სიმბოლო შავი კატაა, ეს კატა რეალური პერსონაჟია, დიდი, ძალიან შავი და საშინელი სნობი. არც კი იფიქროთ, რომ „ფისო-ფისოს“ დაძახებას გაუბედავთ და მოეფერებით. რა ფისო, სერიოზული კატაა. პოგო ჰქვია, ყელზე წითელი ბაფთა უკეთია სამშვენისივით და, არც მეტი, არც ნაკლები, კოლეჯში ცხოვრობს. ცხოვრობს კი არა, ქურდად არ ზის, რო? უნდა ნახოთ, როგორ დაიარება ბაღსა თუ ბიბლიოთეკაში, ზედ არ გვიყურებს, მაგისტრებს კი არა, დოქტურანტურის სტუდენტებსაც არაფრად აგდებს. აი, კატაც ამას ჰქვია.

თუ პოგო კოლეჯის დაარსების დღიდან კოლეჯის სიმბოლოა, მაშინ ის 127 წლის გამოდის, იმიტომ, რომ სომერვილის კოლეჯი 1879 წელს დაარსდა. რამდენადაც ვიცი, კატები მხოლოდ 15 წლამდე ცოცხლობენ. ასე რომ, იმ ვერსიას ვემხრობი, რომლის მიხედვითაც, პირველი სიმბოლო მისი დიდი დიდი ბებია უნდა ყოფილიყო და, როგორც ჩანს, ეს პოსტი მემკვიდრეობით გადადის.

შელდონის თეატრი. სტუდენტთა კურთხევის ცერემონიალი

საერთო საცხოვრებელი

წვეულება სწავლის დაწყების წინ

1879 წელს სომერვილს ჯერ კიდევ არ ჰქონდა კოლეჯის სტატუსი, სომერვილის დარბაზი ერქვა, კოლეჯის სტატუსი 15 წლის შემდეგ შეიძინა, 1894 წელს. ოქსფორდში ქალთა ხუთი დარბაზი არსებობდა და სომერვილი პირველი იყო ამ ხუთი დარბაზიდან, კოლეჯად რომ გადაკეთდა. ამიერიდან მას ჰყავდა საკუთარი მასწავლებლები, რომლებმაც საგანგებოდ ამ კოლეჯისათვის მისაღები გამოცდების პროგრამა შეადგინეს და ბიბლიოთეკაც დააარსეს. ეს იყო პირველი კოლეჯი, რომელსაც საკუთარი ბიბლიოთეკა ჰქონდა. ოღონდ ბიბლიოთეკის დამაარსებელ ქალებს, პირველობის ამბიციებზე მეტად, სწავლის წყურვილი ამოძრავებდათ. იმ დროს ქალებს მამაკაცებთან ერთად უნივერსიტეტის სამკითხველო დარბაზში შესვლა ეკრძალებოდათ. ჰოდა, ეგრე არ უნდაო და... სომერვილის კოლეჯის ბიბლიოთეკა დღესაც ერთ-ერთი საუკეთესო შიდა ბიბლიოთეკაა.

სხვათა შორის, თავის დროზე ქალთა კოლეჯები მამაკაცთა კოლეჯებს თურმე სერიოზულ კონკურენციას უწევდნენ. ერთმა პროფესორმა ისიც კი მითხრა, რაც შერეული კოლეჯები გაჩნდა, ოქსფორდში სწავლის დონე დაეცაო. ჩემდა გასაკვირად, ამ ვერსიის ავტორი მამაკაცი იყო და არა ფემინისტი ქალბატონი. ამიტომაც უფრო დავუჯერე და სინანულის ნიშნად, თავიც გადავაქნიე. გულში კი გავიფიქრე: კიდევ კარგი, რომ დაეცა-მეთქი. რა გაუძლებდა!

სომერვილის კოლეჯში საპირისპირო სქესის წარმომადგენლები 1992 წლამდე არ გაჭაჭანებულან. ახლა ის უკვე შერეული კოლეჯია, თუმცა უმრავლესობა მდედრია და კოლეჯსაც ძირითადად ქალებმა გაუთქვეს სახელი. აქ სწავლობდა დოროთი ჰოჯკინი, რომელმაც პენიცილინის, ვიტამინ B12-ის და ინსულინის შემადგენლობის გამოკვლევისთვის 1964 წელს ქიმიის დარგში ნობელის პრემია მიიღო. აქ მუშაობდა ბუკერისა და უაითბრედის პრემიების ლაურეატი აირის მერდოკი. ამ კოლეჯიდან წავიდნენ დიდ პოლიტიკაში მარგარეტ ტეტჩერი და ინდირა განდი. ეს კოლეჯი დაუმთავრებია არაერთ ცნობილ ჟურნალისტს, მეცნიერსა თუ პოლიტიკოს ქალბატონს.

კინაღამ მთავარი პერსონაჟი დამავიწყდა - „XIX საუკუნის მეცნიერების დედოფალი“ მერი სომერვილი - ქალი, რომლის სახელსაც ატარებს ეს კოლეჯი.

მერი სომერვილის ავტოპორტრეტი სასადილო დარბაზის შესასვლელში კიდია. ამ დარბაზში სასწავლო წლის დასაწყისში სტუდენტებისა და პროფესორებისთვის დიდი ოფიციალური სადილი იმართება. წინასწარ ვიღებ საგანგებო მოსაწვევსაც, რომელშიც, წვეულების დეტალებთან ერთად, ისიც არის მითითებული, რომ სტუმართა ჩაცმულობა ოფიციალური უნდა იყოს: მამაკაცებს - კოსტიუმი და ჰალსტუხი, მანდილოსნებს - საღამოს კაბა, მოცუცქნული და სრულიად გამოუსადეგარი ხელჩანთა, სამკაული და მაღალქუსლიანი ფეხსაცმელი. და როცა იმ ფეხსაცმელს ვიცვამ, მძულს ყველაფერი - ოქსფორდიც, ფემინისტი ქალებიც, ჯეინ ოსტინიც და მაღალ ქუსლებზე ამხედრებული მაღალი საზოგადოებაც. მაგრამ რას იზამ, სხვაგვარად უსადილოდ დარჩები. იმითღა ვიმშვიდებ თავს, რომ დიდად სხვებსაც არ უხარიათ, საღამოობით წვიმიან ამინდშიც კი მრავლად ნახავთ ფეხშიშველა გოგოებს, ის საძულველი ფეხსაცმელები იღლიაში რომ აქვთ ამოჩრილი და შიშველი ფეხისგულებით უშუალოდ განიცდიან შეუბოჭავი ბუნებრიობის სიდიადეს.

ხელნაწერი ბოდლის ბიბლიოთეკიდან

სომერვილის კოლეჯი. 2005 - 2006 წელი

სხვა კოლეჯების სტუდენტებთან შედარებით მაინც გამიმართლა. ძირძველ, ტრადიციების მიმდევარ კოლეჯებში ასეთ დროს შავ მანტიებსაც იცვამენ და სადილის წინ თავიდან ბოლომდე კითხულობენ „მამაო ჩვენოს“. მაგრამ, როგორც ჩანს, ჩვენი კოლეჯი თავნება წინაპართა ხაზს აგრძელებს და ტრადიციებს ცოტა ალმაცერად უყურებს. ამიტომ, ლოცვის დროს მხოლოდ სამ სიტყვას ვამბობთ - Pater Noster და Amen და მანტიასაც მხოლოდ განსაკუთრებულ დღეებში ვიცვამთ - გამოცდებზე, უნივერსიტეტის სტუდენტად კურთხევისა და დიპლომების გადაცემის ცერემონიალებზე.

დიპლომებამდე დიდი დროა. ახლა არ ჩამოვედით? ჯერ ყველანი სამახსოვრო ფოტოს ვიღებთ კოლეჯის ფონზე. ცუდი ადგილი მოგვიძებნეს. მზე პირდაპირ თვალებში გვიჭყიტინებს, ამიტომ ფოტოგრაფების გაცვეთილი სახუმარო ფრაზა - Cheese - შედეგიანად ვერ მუშაობს, ღიმილი ნაძალადევია. გოგოებს ერთი სული აქვთ ჩრდილში გადაინაცვლონ და იმ რამდენიმე კინკილა ბიჭზე წაიჭორაონ, ბედმა ქალთა კოლეჯში რომ გადმოისროლა.

სულ მალე შელდონის თეატრის შენობაში სტუდენტად კურთხევის ცერემონიალი იწყება. მგონი, ცოტა ვღელავ.

წლის დასაწყისში კიდევ ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა ახალმოსულ სტუდენტთა ბაზრობაა. კოლეჯის შესასვლელთან ვიკრიბებით და დარაზმულები ქალაქის ცენტრისკენ მივემართებით. გზაში ვსაუბრობთ, ხან რაზე, ხან რაზე, ამინდზე - ნაკლებად (ამინდზე ინგლისში უკვე დიდი ხანია აღარ საუბრობენ; და ეს ამინდიც, მგონი, გამოსწორდა), უფრო - სპეციალობაზე, დისერტაციის თემაზე. თავიდან ინტერესით საუბრობ, მერე ორასმეშვიდედ იმეორებ უკვე გაზეპირებულ ტექსტს:

- მე? კლასიკურ ლიტერატურას ვსწავლობ.ვმუშაობ თემაზე - ფსიქიკური აშლილობა ბერძნულ ლიტერატურაში.

- მართლა? რა სასიამოვნოა. მეც კლასიკურ ლიტერატურას ვსწავლობ. ჩემი ხელმძღვანელი სკოტია, იცნობ? თემის სათაური ზუსტად არ მომიფიქრებია, მაგრამ ტრაგედიას „ვაწვები“, საკითხი ეს იქნება: ქალები, გველები და სხვა ბოროტი ქმნილებები.

მერე, საღამოს, ეს საუბრები ლუდხანაში ვისკისთან ან ლუდთან ერთად (თემას გააჩნია) გრძელდება და ახალ ნიუანსებს იძენს; მაგალითად, ასეთს:

- ესე იგი, საერთაშორისო ურთიერთობები, არა? ფუკუიამა რომ ჩამოდის გაზაფხულზე, ალბათ გეცოდინებათ. როგორ მინდა მის ლექციაზე მოვხვდე. და ბლერის პოლიტიკაზე რა აზრის ხართ? ბოდიში, დღეს ეტყობა ძალიან გადავიღალე. თქვენი სახელი? რა მითხარით?

- რა საბოდიშოა. ისე კი ძალიან ადვილი დასამახსოვრებელია. იტალიის პრემიერ-მინისტრის, უფრო სწორად, ყოფილი პრემიერ-მინისტრის სახელი ხომ გახსოვთ? ბერლუსკონი, სილვიო ბერლუსკონი. ჰოდა, მეც თითქმის იგივე სახელი მქვია, მხოლოდ ერთ ხმოვანშია განსხვავება. ბოლოში ო-ს ნაცვლად უ-ა. სილვიუ, სილ-ვი-უ.

- რა შესანიშნავია. თქვენი სახელი უფრო ლამაზად ჟღერს. თქვენგან ალბათ კარგი დიპლომატი დადგება, ისეთი გარეგნობა გაქვთ. იტალიიდან ჩამოხვედით?

- არა, რუმინეთიდან...

- რუმინეთი? რა საუცხოოა! დრაკულას პარკში ნამყოფი ხართ?..

ან ასეთს:

- აბა თქვი „რენესანსი“?

- რა ვთქვა?

- რენესანსი. უბრალოდ მაინტერესებს, როგორ გამოთქვამ.

- კარგი. რე-ნე-სან-სი.

- აჰა, ამერიკელებიც ასე ვამბობთ. ეს ბრიტანელები კი, არავინ იცის, რატომ სვამენ მახვილს მეორე მარცვალზე.

- რამდენიც არ უნდა ილაპარაკო, ბრიტანული გამოთქმა უფრო სწორია. ბოლოს და ბოლოს, ემილი, ამერიკელები სად იყავით, ჩვენ რომ სიტყვა „რენესანსს“ ვამბობდით?

- ჰოდა, ჩემო ძვირფასო მერი, იმიტომაც ამბობდით არასწორად. ჰო, მართლა, ხომ არ გაგიგია, ვინ იყო ის ბიჭი, დღეს სადილზე ჩვენს მოპირდაპირე მაგიდასთან რომ იჯდა?

- გააჩნია რომელი. იქ, სქელი ჯონის გვერდით, ორი სიმპათიური ბიჭი იჯდა: დანიელი და მაიკლი.

- მე გრძელთმიანი უფრო მომეწონა.

- ეგ მაიკლია, ახალი ზელანდიიდან. მაგრამ მაგას ვერც მუსიკაზე დაელაპარაკები, ვერც მხატვრობაზე.

- რატომ?

- იურისპრუდენციას სწავლობს.

- ოო, რა მოსაწყენია. ერთი ვისკი კიდევ ხომ არ შევუკვეთოთ?..

ამასობაში მეც, ცოტა არ იყოს, ავირიე და დამავიწყდა სად გავჩერდით. ჰო, ჯერ არ დაღამებულა, ჯერ ისევ დღეა, ბარებიც დაკეტილია და ბაზრობაზე მივდივართ. ვერც კი ვიფიქრებდი, რომ ასეთი არაჩვეულებრივი სანახაობა დამხვდებოდა. ბოდლის ბიბლიოთეკისა და შელდონის თეატრის შენობებს შორის, ეზოში, უზარმაზარი თეთრი კარავია გაშლილი. იმ კარავში შედიხარ, მერე კარვიდან შენობაში გადაინაცვლებ და იკარგები. თავიდან აზრზე ვერ მოდიხარ, რა ხდება. ვიღაცა ხელში გაჩეჩებს პატარა საკანცელარიო კოლექციას, ოქსფორდის სტუდენტის გზამკვლევს და სტუდენტობას გილოცავს. მერე უცებ რაღაც ლატარიის გათამაშებაზე აღმოჩნდები. რა თქმა უნდა, ვერაფერს იგებ და ისევ წინ მიიწევ. გზადაგზა გთავაზობენ ბროშურებს, ბუკლეტებს, რაღაც მისამართებს გჩრიან ხელში და შენც ნელ-ნელა სტენდების თვალიერებას იწყებ. ეს სტენდები და ის ახალგაზრდები, რომლებიც ამ სტენდებთან ტრიალებენ, უცებ აგიხსნიან, თუ რა ხდება შენს თავს. მოკლედ, სასწავლო დროის ორგანიზების გარდა, ყველა ნორმალურ სტუდენტს თავისუფალი დროის ორგანიზებაც ესაჭიროება. ამისათვის ოქსფორდში უამრავი წრე, კლუბი თუ ახალგაზრდული გაერთიანება არსებობს. ეს ბაზრობა კი, სადაც ყოველწლიურად უამრავი ახალი სტუდენტი იყრის თავს, ახალი წევრების მოძიებისა და რეკლამირების საუკეთესო ხერხია. პოტენციური წევრების მოზიდვა სხვადასხვა საშუალებით ხდება - სტენდების ორიგინალური დიზაინით, პრეზენტაციებით, იუმორით, ინდივიდუალური საუბრებით, მომხიბლავი ღიმილით და ა.შ. მოკლედ, ვისაც როგორ შეუძლია.

- არ დაგეზაროთ, წაიკითხეთ ჩვენი ბუკლეტი და მობრძანდით ჩვენს საზოგადოებაში. შაბათ საღამოს შოტლანდიური ცეკვების ასოციაციის შეკრებაზე გელით. თქვენ დაგხვდებათ ნაღდი შოტლანდიური ვისკი, ვაშლის ნამცხვარი, უამრავი საინტერესო ადამიანი და დიდი მხიარულება. პირველი ცეკვის გაკვეთილი უფასო იქნება. უფასოა ვისკიც და ვაშლის ნამცხვარიც. არ დაიზაროთ, მობრძანდით, და ეს წელიც სულ ცეკვა-ცეკვით ჩაივლის!

- თქვენ მუსულმანი ხართ, არა? ამას რა მნიშვნელობა აქვს, ახალგაზრდა მუსულმანთა საზოგადოებაში ენერგიული და განათლებული ხალხი გვჭირდება. ყოველ კვირას ვიკრიბებით და ვსაუბრობთ იმ პრობლემებზე, რაც მუსულმანურ სამყაროს საფრთხეს უქმნის. ჩვენ ვეხმარებით ერაყში მიწისძვრით დაზარალებულებს, ჩვენ...

- ფილოსოფია სულ არ გაინტერესებთ? ცოტა მაინც არა? გაწევრიანდით, ინებეთ, ეს ჩემი იმეილია, გამომართვით, არ ინანებთ! მე რიჩარდი ვარ, იგივე რიჩი, სოკრატეს ასოციაციის პრეზიდენტი. მეც ვიცი, რომ არაფერი არ ვიცი, საზოგადოებაში შინაურულად ზიგმუნდს მეძახიან. თუ გაწევრიანდებით, თქვენც ზიგმუნდს დამიძახებთ. ნუ ყოყმანობთ, თქვენი სახელი უკვე სიაში ჩავწერე...

თავიდან ყველაფერს გაფაციცებით ვუსმენ, ვერთობი, ახალ ნაცნობებს ვიძენ. მერე, ცოტა არ იყოს, თავი მიტრიალებს და უკვე აჩქარებული ნაბიჯით მივიწევ კარისკენ. გარეთ კიდევ კარგა ხანს ჩამესმის ნაცნობ-უცნობი ხმები:

- ოქსფორდის სახელგანთქმული ნიჩბოსნობის კლუბი ახალ წევრებს ელოდება. გაზაფხულზე გადამწყვეტი შეჯიბრი გველის კემბრიჯის ნიჩბოსნებთან.

- ფეხით მოსიარულეთა საზოგადოება შაბათკვირას უაღრესად საინტერესო ექსკურსიებს გთავაზობთ.

- გოლფის თამაში თუ გიცდიათ?

- ჭოკით ხტომაზე რას იტყვით?

- გუნდში არ გინდათ იმღეროთ? თქვენ რა, სმენა საერთოდ არ გაქვთ?

მერე აჟიტირებული მოვრბივარ შინ და ახალ დღიურში მთელი კვირის განრიგს ვადგენ. მაქსიმალურად უნდა დავიტვირთო, არაფერი არ უნდა გამომრჩეს: ორშაბათი - დილა: ნიჩბოსნობა; შუადღე: ლიტერატურისმოყვარულთა შეკრება; საღამო: კინოკლუბის ღონისძიება; სამშაბათი - დილა: გოლფი; შუადღე: ლექცია „ბრიტანული კულტურის თავისებურებები“; საღამო: რუანდაში ბავშვთა დახმარების ახალი პროექტის განხილვა; ოთხშაბათი - დილა: ლექცია თემაზე „მობილური ტელეფონები, კონსუმერიზმი და თანამედროვე ბაზრის მოთხოვნები“, შუადღე: წიგნის პრეზენტაცია და შეხვედრა მწერალთან, საღამო: თეატრალური სტუდიის პრემიერა; პრემიერის შემდეგ - სპექტაკლის განხილვა და წვეულება; ხუთშაბათი - დილა: ნიჩბოსნობა (ისევ), შუადღე: ირლანდიური ცეკვები, საღამო: შოტლანდიური ცეკვები; პარასკევი - დილა...

ეეე, გაუტიე? სწავლა? ჰოო, სწავლა, კაცმა რომ თქვას, აქ ხომ სასწავლებლად ჩამოვედი. მოკლედ, ახალ განრიგს ვადგენ და ბიბლიოთეკაში მივდივარ...

სანამ წიგნსაცავამდე მივაღწევ, გრძელი, ოდნავ ჩაბნელებული დერეფანი უნდა გავიარო. დერეფნის კედლის მთელ სიგრძეზე პორტრეტები კიდია - სულ ქალბატონები არიან, კოლეჯის მხცოვანი მასწავლებლები. მკაცრი მამაკაცებივით გადმომყურებენ კედლიდან. მე კი ეს სულაც არ მსიამოვნებს და ნაბიჯს ვაჩქარებ. მეჩვენება, რომ ერთადერთი მერი სომერვილი იღიმება ჩუმად. როგორც ამბობენ, მასაც ჰყვარებია გართობა და ტაში-ტაში. ალგებრისადმი პირველი ინტერესი მოდების ჟურნალის თვალიერების დროს გასჩენია. ამ ჟურნალში ალგებრული ფორმულები დეკორაციის მიზნით იყო გამოყენებული და 15 წლის ცნობისმოყვარე მერი მათ ამოხსნას შეეცადა.

რომ იცოდეთ, ჯერ კიდევ რამდენი რამ მაქვს მოსაყოლი, ჩემი ქუჩის მაწანწალებზე, კოლეჯის ინტრიგებზე, ელტონ ჯონის კონცერტზე, კაცთმოძულე ცხოველთა დამცველებზე, ბებერ როკერებზე...

სხვა დროს იყოს, ინგლისურ ჩაისთან ერთად.

ვირტუალური არმია
საქართველო, სვანეთი, უშგული

პროექტის ავტორი:
საქართველოს ეროვნული გალერეა

პროექტის მონაწილეები:
ბრის მატეი (საფრანგეთი)
გერჰარდ შაბელი (გერმანია)
კრისტა ფოგელი (გერმანია)
ჰუსეინ ჰაკვერდი (აზერბაიჯანი)
გუგა კოტეტიშვილი (საქართველო)
ლევან დადიანი (საქართველო)
ზენი ბალაჟი (კოსოვო)
სტრეტჩი (აშშ)

პროექტის მხარდამჭერები:
ფრიდრიხ ებერტის ფონდი
ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩო საქართველოში
ავსტრიის ავიახაზები
ბანკი „რესპუბლიკა“
ტელეკომპანია „იმედი“
შპს „სანეტი“
შპს „ენგურჰესი“
შპს „პროფსერვისი“

...ვედებში ნათქვამია, რომ მრავალი ათასი წლის წინათ არსებობდა მებრძოლთა კასტა, კშატრიები, და მათი ძლევა არავის შეეძლო. მათ თავიანთი რელიგიური პრინციპები დაივიწყეს და ამის გამო სამყაროსათვის საშიშნი გახდნენ. სამყაროს გადასარჩენად დედამიწას უფლის ინკარნაცია - პარაშურამა მოევლინა. მან კშატრიებს სძლია, და მხოლოდ მცირე ნაწილმა შეძლო გაქცევა. მათ სამყაროს შუბლს - კავკასიონს მიაშურეს, და ცხრა მთის იქიდან მოსულები ცხრათავიანმა მთამ - შხარამ შეიფარა. ჰყვებიან, ამიტომაც ჰქვიაო სოფელს უშგული - უშიშარი გული. ეს ლეგენდაა.

…ოქროს საწმისი სამყაროსა და მისი წვდომის საიდუმლოა, მედეა ბუნების საიდუმლოს მფლობელი კოლხი ქალია. მან თავისი შვილები დახოცა, რადგან ამ საიდუმლოს გაცემა დაუშვებელი იყო - სამყარო ამას არ იმსახურებდა. სამყაროსა და ბუნების საიდუმლო კავკასიონზეა, სადაც ოდესღაც პრომეთე მიაჯაჭვეს ღმერთებმა. ეს მითია.

…ჩემი ბაბუა თავის დღიურში აღწერს, რომ მეორე მსოფლიო ომის დამთავრების შემდეგ თოვლიან კალთებზე ქლუხორისკენ უღელტეხილით მიმავალმა სვანებმა გაყინული გერმანელი სამხედროები იპოვეს - კავკასიის აღების ერთ-ერთი მცდელობის ნაშთი. ისინი უსახელოდ დაიხოცნენ: მეომრართა მიწაზე თავად აღარ იყვნენ მეომრები. უბრძოლველად დაღუპული უპატრონო მიცვალებულები ქალებმა დაიტირეს, მამაკაცებმა კი ზარი თქვეს. ეს ისტორიაა.

…იმასაც ამბობენ, რომ სვანეთის მთებში, შხარას კალთებშია ჩამალული სამყაროს დიდი საიდუმლო და თავისუფლების მომნიჭებელი ყველაზე დიდი საგანძური. სწორედ შხარას ძარღვიდან მოედინება ადამის მოდგმისთვის ესოდენ სანუკვარი ოქროს ნაკადი, რომლის მოსაპოვებლადაც თაობები იბრძოდნენ. ამბობენ, უშგულელმა მამაკაცებმა იციანო ამ საგანძურთან მიახლოვების გზა, მაგრამ ეს საიდუმლოა, რომელიც თაობიდან თაობას გადაეცემა. თუკი ძარღვს უცხოებმა მიაგნეს, თავისუფალი სვანეთი აღარ იარსებებს. აღარ იქნება უშგულიც - უშიშარ მებრძოლთა სამშობლო და საგანძურის მამაცი მცველი.

ანა კორძაია-სამადაშვილი

ბრის მატეი (საფრანგეთი)

გერჰარდ შაბელი (გერმანია)

გერჰარდ შაბელი (გერმანია)

ლევან დადიანი (საქართველო)

ზენი ბალაჟი (კოსოვო)

სტრეტჩი (აშშ)

ზენი ბალაჟი (კოსოვო)

კრისტა ფოგელი (გერმანია)

ბრის მატეი (საფრანგეთი)

ქვეყანა კონკრეტულ გეოგრაფიულ არეალში დამკვიდრებული, საკუთარი ენის, რწმენისა და წეს-ჩვეულებების მქონე ადამიანთა ჯგუფია.

ქვეყანა სახელმწიფოა, თუკი აქვს ჰიმნი, გერბი, საკუთარი ფულადი ნიშანი და ჰყავს არმია.

კარგი არმია შემდგარი სახელმწიფოს ნიშანია.

არმია სამხედროებისგან შემდგარი დაჯგუფებაა.

სამხედრო - ეს სპეციალობაა.

ომს სამხედროები იწყებენ. მაგრამ ომს მეომრები იგებენ და აგებენ.

სამხედრო პირი მეომარი მხოლოდ ომში ხდება.

სახელმწიფოს აუცილებლად უნდა ჰყავდეს სამხედროებისგან შემდგარი არმია, რომელიც ომის დროს მეომარი არმია გახდება.

სამხედროები მამაკაცები არიან.

ყველა სამხედროს უნდა, კარგი მეომარი იყოს, რადგან ყველა მამაკაცი ბუნებით მეომარია.

მეომარი შემდგარი მამაკაცია.

სამშობლოსთან და მის დაცვასთან იდენტიფიკაციის გარეშე ჯარისკაცები თავს არმიად ვერასოდეს იგრძნობენ.

არმია მამაკაცია. სამშობლო ქალია.

ჩვენი პროექტი, რა თქმა უნდა, თამაშია, კეთილი თამაში, რომლის ყველა მონაწილემ ზუსტად იცოდა და შემდეგ - იგრძნო, თუ რატომ ავიდა თავისუფალ სვანეთში: „ვეფხი და მოყმეს“ დამწერი ერი კვლავაც თავისი ძველი და მართალი ლოგიკით ცხოვრობს.

ქეთევან კორძახია

ჰუსეინ ჰაკვერდი (აზერბაიჯანი)

სიცოცხლის სადავეებთან

დათო გაგუა

ავტორი: სანდრო კაკულია
ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

ინტერესი, რომელიც შეიძლება რომ მამაკაცს მედიცინის მიმართ გაუჩნდეს, ყოველთვის საინტერესო და ცოტა რთულად ასახსნელია ხოლმე, თუმცა როდესაც საქმე გინეკოლოგობას ეხება, ვითარება საგრძნობლად იცვლება და ყოველ ნიუანსსა თუ ერთი შეხედვით უმნიშვნელო გახსენებას, ბევრად მეტი დატვირთვა ენიჭება...

ბ-ნ დავითი პირველი მამაკაცი გინეკოლოგი იყო, რომლისთვისაც პირველი და ყველაზე მეტად გავრცელებული კითხვის - „რატომ გახდით ექიმი?“-ს დასმა მომიხდა. ვიფიქრე, ახლა მასაც სხვებივით გაუჭირდება და უამრავ რამეს მიედ-მოედება, სტუდენტობისა და, ზოგადად, ახალგაზრდობის წლებს გაიხსენებს, და მოყოლის დროს, ისიც ჩემთან ერთად დაიწყებს კითხვაზე პასუხის ძიებას-მეთქი (ხშირ შემთხვევაში ასე ხდება ხოლმე), მაგრამ როგორც კი ზემოთ ჩამოთვლილი ეტაპების გავლის გარეშე, სრულიად დამშვიდებულმა მითხრა, რომ: - „მინდოდა სიცოცხლის სადავეებთან ვყოფილიყავი“- ო. აი, მაშინ მივხვდი, რომ მომდევნო რამდენიმე წუთი ნაღდად კარგ ექიმთან მომიწევდა საუბარი. ამ სიტყვის პირდაპირი და ყველაზე კარგი გაგებით.

კარგი ექიმის სტანდარტული განსაზღვრება, ჩვენი ქვეყნის პირობებში ცოტა რთულიცაა და არასტანდარტულიც. თუმცა ჩემთვის ასე არასდროს ყოფილა. ყოველთვის მქონდა საუკეთესო ექიმის ჩემებური საზომი. ბ-ნ დავითის პიროვნულ პოზიტივებში მას შემდეგ დავრწმუნდი, რაც კაბინეტის კარი ახალგაზრდა ცოლქმარმა შემოაღო, და რაღაც სამედიცინო გამოკვლევის ქაღალდით ხელში, მის მაგიდას მიუახლოვდნენ. გოგონა მორიდებით ჩამოჯდა სკამზე, ქმარმა ქაღალდი მიაწოდა...

- რა ვქნათ, ბ-ნ დავით? - ახალგაზრდა ქმარს და მომავალ მამას სახეზე დაღლა ეტყობოდა.

- რა უნდა ქნა? - მშვენიერი პასუხია.

დათო ექიმი აშკარად კმაყოფილი იყო. არ ვიცი იქ რა ეწერა, მაგრამ საუბრიდან გამომდინარე, ქალის სხეულში ახალი სიცოცხლის განვითარება საკმაოდ კარგად მიმდინარეობდა. მოკლედ, ბევრი რომ არ გავაგრძელო, 15 წუთიანი საუბრის შემდეგ ახალგაზრდებს, რომლებსაც გადაწყვეტილი არ ჰქონდათ ბავშვის გაჩენა, ბ-ნ დავითმა აზრი საკმაოდ იოლად შეუცვალა, და სახლში სრულიად ახალი გადაწყვეტილებით გაუშვა... ასეცაა, კარგი ექიმი დამაჯერებლად მოსაუბრე და კარგი მეგობარი უნდა იყოს, რომელიც ხანდახან ფსიქოლოგის ფუნქციებსაც ითავსებს.

„ექიმი ხანდახან მღვდელივითაა“ - მითხრა და ამით ჩემს კითხვას უპასუხა (მაინტერესებდა, როგორ ახერხებს იმას, რომ პაციენტებს ასეთ ინტიმურ სფეროებზე ასე თავისუფლად ალაპარაკებს).

მაგრამ როგორც კი მის ხელებში „კალკულატორი“ აღმოვაჩინე, სადაც 24 წლის საექიმო კარიერის განმავლობაში ნამშობიარებ ქალბატონებს ითვლიდა, მის პოპულარობაში საბოლოოდ დავრწმუნდი; იმაშიც, რომ ექიმი ხანდახან მღვდელივითაა, და რომ ხანდახან დათო გაგუა ფსიქოლოგის ფუნქციებსაც მშვენივრად ითავსებს, აბა სხვანაირად შეუძლებელი იქნებოდა, ამ რაოდენობის პაციენტის მიღება. ციფრი მართლაც შთამბეჭდავია - 20 ათასი! ამ 20-იდან კი რამდენიმე 10-ეული კი სწორედ ფსიქოლოგიისა და პირადი დარწმუნების საფუძველზეა ნამშობიარები.

არც ის არის გასაკვირი, რომ ქალაქში ცნობილი ექიმია და ოჯახური ცხოვრების რომელიღაც ეტაპზე, ცოლები ქმრებს, სავარაუდოდ, სამზარეულოში, საუზმის დროს უცხადებენ, რომ ხვალიდან დათო გაგუასთან იწყებენ სიარულს. კაცები ქალების ამ ფრაზას თავიდან ვერაფრით იგებენ, იძაბებიან, და მხოლოდ მას შემდეგ მშვიდდებიან, რაც ახალგაზრდა მეუღლე მაცდური ღიმილით ხელს მუცელზე მოისვამს. ამის მერეა, რომ იწყება გაუთავებელი ვიზიტები... სახლი-დიღომი... სამსახური-ცოლი-დიღომი... სახლი-სამსახური-სიდედრი-ცოლი-დათო გაგუა. ცხრათვიანი უცვლელი მარშრუტები. ფინიში - სამშობიარო ბლოკი, დასრულების ალამს დათო გაგუა წევს. გამარჯვების კვარცხლბეკი - გაწერის ოთახი... საერთო ნაყოფი! სოციალურ-ეკონომიკური, და ბიოლოგიურ-ფიზიოლოგიური პროდუქტი. სასიამოვნო განცდაა - მსოფლიოს კიდევ ერთი გონიერი არსება შეემატა...

როცა გერმანელებმა სამშობიარო მოინახულეს, ნანახით გაოცდნენ, და ასეთივე სახეებით მხოლოდ ერთ რამეს ეკითხებოდნენ - რატომაა მოსაცდელი თქვენს კაბინეტზე დიდი? მათთვის ცოტა რთული ასახსნელია... როგორ უნდა ახსნა, რომ აქ მშობიარეს მხოლოდ ქმარი კი არა, მთელი სანათესაო და სამეგობრო მოყვება. დაახლოებით 20-30 ადამიანი. ჰოდა, მოსაცდელიც, შესაბამისად, ფართოა. საქართველო ხომ საკუთარი ტერიტორიული ზომების მიუხედავად, საკმაოდ დიდი ქვეყანაა... და რომ იქაური, ანუ უცხოური სამედიცინო ეთიკა და ნორმები კავკასიურ ქვეყანაში, ევროპული ნახტომ-ნაბიჯების მიუხედავად, არაპრაქტიკულია და ხშირად უკუჩვენებითაც ხასიათდება. შედეგი ნამდვილად არასასურველია. მაგალითად მშობიარობაზე ქმრის დასწრებაც გამოდგება. დათო გაგუა ერთ-ერთი პირველი იყო, რომელმაც მომავალ მამებს არჩევანის საშუალება მისცა - თუ მოინდომებდნენ, საკუთარი შვილის დაბადებას ლივე-ში ნახავდნენ; ხოლო ვინც ამას არ მოისურვებდა, მათთვის „პოლაროიდის“ ტიპის ფოტოკამერით დაბადების პირველსავე წამზე გადაღებულ ფოტოს მიართმევდნენ. ესეც კიდევ ერთი პიონერულ-გინეკოლოგიური სიახლე. მოკლედ, თუ რომელიმე ოჯახში, დაღლილდაქანცულ ქალსა და მის მხრებზე მოკალათებულ ახალშობილს იხილავთ, იცოდეთ, რომ ქალმა სწორედ დათო გაგუასთან იმშობიარა.

ფიზიოლოგიური იმპოტენცია! - საფრთხე, რომელიც ქართველ მამაკაცებს მშობიარობაზე დასწრების შემდეგ ემუქრებათ. არ შეიძლება ნახო ყველაფერი, და დარჩე ისეთი, როგორიც ყველაფრის ნახვამდე იყავი.

დათო ექიმი სამშობიაროს იმხელა დროს უთმობს, რომ დიდი სურვილის მიუხედავად, - მეგობრებთან ერთად სადმე კარგად იქეიფოს, სახლში დაწურული ღვინო დალიოს (არაყს არ სვამს) ან საყვარელი ჰობით, ცურვით მაინც გაერთოს - ხშირად არ გამოსდის. ადრე ფეხბურთსაც თამაშობდა...

მიუხედავად იმისა, რომ მისი აუარებელი პაციენტებიდან ბევრთან ახლო ურთიერთობას არც გაწერისა და მშობიარობის შემდეგ წყვეტს, ძალიან ცოტამ თუ იცის, რომ დათო გაგუას იასამნისფერი უყვარს და ამიტომ მთელ სამშობიაროში სწორედ ეს ფერი დომინირებს. ვხედავ, ხელში ზუსტად ამ ფერის სანთებელას ათამაშებს. ალბათ არც ის იციან, რომ სახლში დაბრუნებული საჭმელს თვითონ არასდროს იმზადებს და არც მოუმზადებია, იმ უბრალო მიზეზის გამო, რომ არ იცის. დრო ამისთვის საკმაოდ ცოტა აქვს; რომ საყვარელი კერძი „ოჯახურია“; რომ ყველაზე საყვარელი დასვენება - ზღვაზე დასვენებაა და მზის ჩასვლის დროს ზღვას ელაპარაკება. ზოგიერთს, ვინც გაუსაძლის ტკივილებს მისი ზედამხედველობის ქვეშ გაუძლო, ალბათ წარმოდგენაც არ აქვთ, რომ იმას, ვინც თავზე ადგას, რამდენიმე დღით დასასვენებლად წასულს, საკუთარი პროფესიისადმი საშინელი მონატრების გრძნობა უჩნდება და ქალაქგარეთის აგარაკიდან თბილისის მხარეს იხედება - ერთი სული აქვს, სამშობიაროს როდის დაუბრუნდება....

ალბათ სიცოცხლის სათავეებთან ყოფნამ სწორედ ასეთი მიჩვევა იცის...

სპეც-პროექტი

ავტორი: ნინო ლომიძე
ფოტო: დავით მესხი

ისინი მუდამ ყველაზე მყუდრო, უშფოთველ მდგომარეობასთან ასოცირდებიან: მოხერხებულ სავარძელთან ტელევიზორის წინ, სასადილო მაგიდასთან, სადაც ყოველთვის არის ის, რაც ძალიან გიყვარს; ქვემოდან დანახულ ფანჯარასთან - საიდანაც მუდამ გელიან; ჩუმ „დილა მშვიდობისა“-სთან. ისინი ხომ განწყობის შესაბამისი სასაუბრო თემების შერჩევის უბადლო ოსტატები არიან! ყველაზე უკეთ შეუძლიათ ჩრდილში მოკრძალებულად ყოფნის მოხდენა, გრძელი დღის მერე, დაღლილების ღიმილით შეგებება. - ისინი, ხომ მათი მეუღლეები არიან! გაიცანით! საზოგადოებისთვის ცნობილი, მუდამ დაკავებული და სატელევიზიო სტუდიების ხშირი თუ იშვიათი სტუმრების ცხოვრების თანამგზავრები სწორედ ასეთები არიან!

ირინა კლდიაშვილი

გოკა გაბაშვილის მეუღლე
გერმანისტი

თბილისის №21-ე სკოლის დირექტორის მოადგილე, გერმანული განყოფილების ხელმძღვანელი და მასწავლებელი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ლექტორი.

„ჩემს ცხოვრებაში თითქოს ყველაფერი ერთმანეთთან ლოგიკურადაა დაკავშირებული და წრეზე ტრიალებს. 11 წლის ვიყავი, პირველად მე-6 სკოლაში რომ მოვედი და მას მერე აქ ვარ. ასე მგონია, სკოლის გარეშე არასდროს მიცხოვრია. აქ ვნახე პირველად გოკაც.

დღეს ჩემი დილა ასე იწყება: მაღვიძარას საძულველი გამყინავი ხმა და მე (ახლა უკვე) ჩემს შვილთან, თინისთან ერთად, სკოლაში მივდივარ. ამჯერად გერმანულს დაწყებითი კლასის მოსწავლეებს ვასწავლი.

არ მეგონა, პატარებთან მუშაობა ასეთი რთული თუ იქნებოდა. მათი ყურადღების მიპყრობა და დაინტერესება ძალიან ძნელია! ამაში თინისთან ურთიერთობა მეხმარება. ისიც ჩემი მოსწავლეების ასაკისაა და კარგად ვიცი მათი ინტერესები, ვიცი რაზე საუბრობენ, რა ახარებთ და რა სწყინთ.

გაკვეთილების გარდა, სკოლაში კიდევ ძალიან ბევრი საქმეა. დღის 5 საათისთვის ვთავისუფლდები და დაღლილ-დაქანცული ისევ თინისთან ერთად სახლში ვბრუნდები. ამ დროს, ხშირად დედას სიტყვები მახსენდება: სკოლაში მუშაობა ბევრად უფრო რთულია, ვიდრე უნივერსიტეტში ლექციების კითხვა, იქნებ მუშაობის დაწყებისგან თავი შეიკავოო. მაგრამ ვხვდები, რომ სკოლა ჩემთვის მეტია, ვიდრე უბრალოდ „სამსახური“. ეს კედლები ჩემთვის ყველაზე საყვარელ და თბილ მოგონებებს ინახავს. ამ სკოლას უკავშირდება ჩემი ბავშვობა, მეგობრები, ოჯახი და ახლა უკვე შვილიც აქ სწავლობს.

დღეს მეგობრებთან და კოლეგებთან ერთად, ვცდილობთ დავაბრუნოთ ლაღი, თავისუფალი განწყობა, ის აურა, რაც ოდესღაც ჩვენს სკოლაში ტრიალებდა. გაქანებული კომუნიზმის დროს, აქ ახალ აღთქმას ვკითხულობდით, ვსწავლობდით მითოლოგიას და რაც მთავარია, მასწავლებლებსა და მოსწავლეებს შორის ურთიერთობას ნამდვილი მეგობრობა და სიყვარული ედო საფუძვლად.

იცი, სკოლაში მუშაობა, მართლაც, ძალიან რთულია და დიდ ენერგიას ითხოვს,მაგრამ გადაღლილს, დერეფანში მოსწავლე (იმ დღეს უკვე მეათედ) რომ მომესალმება, მერე მოულოდნელად ჩამეხუტება და მეტყვის, რომ ძალიან ვუყვარვარ, დაღლა შეუმჩნევლად მიქრება და დადებითი მუხტით თავიდან ვივსები. ეს არის ჩემი შრომის ყველაზე დიდი კომპენსაცია და ყველაზე ძვირფასი საზღაური. აქ ჩემი მეორე სახლია.“

მარიკა ჭიჭინაძე

გოგა ხაინდრავას მეუღლე
მსახიობი

თეატრი - ეს არის ადგილი, რომელიც სულ პირვანდელ, ბავშვობის უძველეს მოგონებებთან ერთად ახსენდება. მამაც მსახიობი ჰყავდა და ეს ჯადოსნური, იდუმალი სამყაროც თავიდანვე მისი ცხოვრების ნაწილი გახდა. მხოლოდ მოგვიანებით, თეატრალურ ინსტიტუტში მიხვდა, რომ ურთულესი პროფესია აირჩია.

„გამიმართლა, ლილი იოსელიანის ჯგუფში რომ მოვხვდი. სწორედ მან დამანახა, რომ სინამდვილეში მსახიობობა ფსიქოლოგობას, ადამიანთმცოდნეობას ნიშნავს. გაინტერესებს და გიყვარს ადამიანი და მისი ცოცხალი შეგრძნებები. ხარ მუდამ მომართული, რომ პიროვნებები - თავიანთი წარსულით, ბიოგრაფიით ამოიცნო და მერე ეს წამიერი განცდები და ემოციები შენს როლებში გააცოცხლო.“

რუსთაველის თეატრის დასის წევრია და ახალ სეზონზე „ჰამლეტში“ არაერთგზის შესრულებულ გერტრუდას როლში, მაყურებლის წინაშე ისევ წარდგება. თვლის, რომ ნებისმიერი პროფესიის დაუფლებას დაუღალავი შრომა სჭირდება. ამ შრომაში კი ადამიანობის შენარჩუნებაა ძნელი.

„ადამიანობის და სულიერების დაკარგვის მეშინია. ჩვენს თაობას ნაკლებად ჰქონდა მატერიალისტური მისწრაფებები. ვიყურებოდით ცაში და გვიხაროდა. ახალი თაობის გამბედაობა, უშიშრობა მომწონს. მაგრამ თან მგონია, რაც ბუნებასთან კავშირი დაიკარგა, ტექნიკის და ცივილიზაციის უეცარმა განვითარებამ ადამიანს სულიერება დააკარგვინა.“

ბედნიერების აღქმაც თავისებური აქვს. ყველაზე მნიშვნელოვანი მისთვის ოჯახი და საყვარელი ადამიანები არიან. სწამს, რომ ქვეყანაზე სიყვარულისთვის მოვიდა. „ადამიანები გვიან ხვდებიან, რომ ჭეშმარიტი ბედნიერება სიყვარულშია. დილით რომ ვდგები, ვხედავ აზიდულ ხეებს და ჩიტების ჭიკჭიკი მესმის, გვერდით კი საყვარელი ადამიანების სიახლოვეს ვგრძნობ. ვხვდები, რომ ვცოცხლობ! ბედნიერების განცდაც სწორედ ეს არის.“

მაიკო გელოვანი

ნიაზ დიასამიძის მეუღლე
მიხეილ თუმანიშვილის სახელობის კინომსახიობთა თეატრის მსახიობი

„5 წლის ვიყავი, პირველად ოპერისა და ბალეტის თეატრში, დეიდაჩემის, მანანა ეგაძის სანახავად რომ მივედი. მაშინ ბიზეს „კარმენი“ იდგმებოდა და მანანა კარმენის პარტიას ასრულებდა. გაიღო დიდი ხის კარი და უეცრად სრულიად უცხო და ზღაპრულ სამყაროში აღმოვჩნდი: გამაოგნა ოპერის თეატრის სიდიდემ, უზარმაზარმა დარბაზებმა, ვეება გაბრდღვიალებულმა ჭაღმა. ეს ადგილი სახლივით შემიყვარდა და იმ დღის მერე, თეატრის ხშირი სტუმარი გავხდი. დავსეირნობდი კორიდორების უსასრულო ლაბირინთებში, ვიცოდი ყველა გასასვლელი. სპექტაკლის დაწყებამდე, კულისებში ვიჯექი და ვუყურებდი, როგორ ემზადებოდნენ მსახიობები სცენაზე გასასვლელად. სახლში დაბრუნებული კი დიდი მოდნომებით ვმღეროდი კარმენის „ხაბანერას“.

მახსოვს ის სპეციფიური, კულისებისთვის დამახასიათებელი (ფარდების, სცენის, დეკორაციების და კოსტიუმების ნაზავი) სუნი, რომელიც თეატრალური ინსტიტუტიდან თეატრში მისულს ისევ იქ დამხვდა. მაგრამ სადღაც გაქრა ბავშვობისდროინდელი ჯადოსნურობის შეგრძნება. თეატრში სულ სხვა - რეალური და მკაცრი სამყარო დამხვდა. იყო ბევრი სიხარული და გულის ტკენა, წარმატებული და ჩავარდნილი როლები - აი, ეს არის ჩემთვის ნამდვილი თეატრის ცხოვრება, რომელიც თავდაუზოგავ შრომას და სიყვარულს მოითხოვს. მართლა არ არის ადვილი, მაგრამ ეს ყველაფერი იმ წამებად ღირს, როდესაც ფარდის უკან დგახარ და სუნთქვაშეკრული ელოდები: გესმის ტანსაცმლის შრიალი, ლაპარაკი, დარბაზი ნელ-ნელა ივსება, მერე შუქი ქრება და იწყება - ყოველთვის ახალი და სხვანაირი. სპექტაკლი ხომ არასდროს მეორდება.

ნესტან ციციშვილი

დათო მაღრაძის მეუღლე
ფილოლოგი

სოფლის მეურნეობის განვითარების პროგრამის საგანმანათლებლო პროექტების კოორდინატორი

დღეს ადრე იწყებს. პროფესიით ფილოლოგი, ბოლო 7 წელი განათლების სისტემაში მუშაობს. ამჯერად სოფლის მეურნეობის დარგის განვითარების პროგრამაში საგანმანათლებლო პროექტებს ხელმძღვანელობს. „მომწონს ჩემი სამუშაო, რადგან მჯერა, მნიშვნელოვან საქმეს ვემსახურები.“ გრძელი და დატვირთული დღის მერე, საღამოს ოჯახთან და მეგობრებთან ერთად ატარებს. ამ დროს ისვენებს.

უყვარს მოგზაურობა. ახალი კულტურების, ხალხების, მათი ინტერესების და მისწრაფებების გაცნობა. წარუშლელი შთაბეჭდილება მას პარიზმა და ნიუ იორკმა დაუტოვა. „იქაური თავისუფლების სრული განცდა კარგა ხანს გამომყვა.“

ადამიანებში შინაგან თავისუფლებას, გონიერებას აფასებს. „თავისუფლების შეგრძნება არასდროს არ უნდა დაიკარგოს. შვილების აღზრდაშიც, ვფიქრობ, სწორედ ესაა მნიშვნელოვანი - თავისუფლება. ცხოვრებაში ისინი არჩევანს მაინც თვითონ გააკეთებენ. ამიტომ იმისათვის, რომ ღირებულებათა სისტემა სწორად ჩამოუყალიბდეთ, სჯობს არა მითითებებით და დირექტივებით, არამედ მაგალითებით აღიზარდონ.“

ქეთი მეგრელიშვილი

ნოდარ ახალკაცის მეუღლე:

განათლებით ლიტერატურათმცოდე, ხელოვნებათმცოდნე, ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის მაგისტრი.

ფიქრობს, გაუმართლა, როდესაც სამოქალაქო ომის და ქვეყანაში დიდი ქაოსის პერიოდში, გერმანიაში სასწავლებლად წასვლა მოუხდა. სკოლიდან ქეთი, რამდენიმე მოსწავლესთან ერთად, გაცვლითი პროგრამის საშუალებით, მიუნხენის ერთ პრესტიჟულ და ლამაზ სკოლაში მოხვდა, სადაც, თურმე, მაღალი წრის წარმომადგენლების, ხშირად ბარონების შვილებიც სწავლობდნენ. ასე აღმოჩნდნენ ქართველი მოსწავლეები ერთ-ერთი ბარონის ოჯახში, საახალწლო სუფრაზე. პატარა ქეთის ბედით დიდი ბარონი დაინტერესდა და სრულიად მოულოდნელად, გერმანიის ნებისმიერ უნივერსიტეტში სწავლის გასაგრძელებლად, არც მეტი და არც ნაკლები, ფინანსური მხარდაჭერა შესთავაზა.

ასე მოხვდა ქეთი ჰაიდელბერგში, სადაც უკვე 11 წელია ცხოვრობს. „ეს მთა-გორიანი პატარა ქალაქი, ინტერნაციონალური საზოგადოებით და ბევრი სტუდენტით, რატომღაც თბილისს მივამსგავსე და ძალიან შემიყვარდა.“ ფიქრობს, რომ მისი მსოფლმხედველობის და პიროვნების ჩამოყალიბებაზე სახლიდან შორს ყოფნამ, სხვადასხვა კულტურისა და მრწამსის ადამიანებთან შეხვედრამ თავისებურად იმოქმედა და დამოუკიდებელ, თავისუფალ ადამიანად აქცია. ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის ლიტერატურათმცოდნეობისა და ხელოვნებათმცოდნეობის მაგისტრის წოდება უკვე მოიპოვა და ახლა სადოქტორო ნაშრომზე მუშაობს, თან ნოემბერში მეორე შვილს ელოდება.

უხარია, როცა ჩამოდის და ხედავს, რომ ცხოვრება აქაც იცვლება, ადამიანებს სიცოცხლის ხალისი უბრუნდება; ისევ დადიან თეატრში, ღამის თბილისიც ცოცხლდება.

იცის, რომ საბოლოოდ საქართველოში დაბრუნდება. რატომ? - „იცი, აქ თავს ფიზიკურადაც კი უკეთ ვგრძნობ. უფრო თავისუფლად ვსუნთქავ, ცაც სხვანაირი მეჩვენება - დიდი და ღრმა. ეს უხილავი და ძნელად ასახსნელი გრძნობა მუდამ შენთანაა.“

თამუნა ციციშვილი

დათო კიკალიშვილის მეუღლე
ხელოვნებათმცოდნე

კედელზე პატარა გოგოს პორტრეტი კიდია. კუშტი, გამჭოლი მზერით მის წინ გადაშლილ სამყაროს მიჩერებია. თვალებში ცოცხალი სინათლის სხივი უბრწყინავს. ეს თამუნას ბავშვობაა. „ჩემთვის ეს იყო მოლოდინი, უსაზღვროდ დიდის და კარგის.“

ასაკის მატებასთან ერთად, ბევრი რამ შეიცვალა. ბავშვური სილაღე, თავისუფლების განცდა - მოვალეობა-ვალდებულებებმა, ყოფითმა საზრუნავმა თითქოს დაამძიმა და ჩაამუქა. „გამიჩნდა საოცარი დროის უკმარისობის შეგრძნება. დაპატარავდა ჩემი დღეც და ეს ოცდაოთხი საათი არაფერში აღარ მყოფნის.“

მისთვის ოჯახი მთავარი საზრუნავია და ფიქრობს, რომ ამაზე ძვირფასი არაფერი გააჩნია. ყველაზე მეტ თავისუფალ დროსაც შვილებთან, მეუღლესთან ერთად ატარებს. „ვიღაც მთელი წელი დაბადების დღეს ელოდება, ვინ - ახალ წელს, ჩვენ კი ყველანი ზაფხულის იმ ორი კვირის მოლოდინში ვართ, როცა მთელი ოჯახი ერთად ზღვაზე მივდივართ. როდესაც ყველაფრისაგან ვთავისუფლდებით და მთელ დროს ერთმანეთს ვუთმობთ.“

პროფესიით ხელოვნებათმცოდნე საკუთარ გალერეაზე ოცნებობს. „მხოლოდ 5 წელი შევძელი ჩემი პროფესიით მემუშავა - გალერეა „ვაჩეში“ (ჯანსუღ კახიძის მუსიკალურ ცენტრში) ექსპოზიციონერად.“ მერე უცბად მაგთიში მოხვდა და ახლაც იქ არის.

შვილების მომავალსაც აქ, საქართველოში ხედავს. „არ მინდა უკეთესი გარემოს საძებნელად სადმე შორს გადაიხვეწონ, მგონია ჩვენი საქმე ყველამ ჩვენს ქვეყანაში უნდა ვაკეთოთ.“

რუსიკო მაისურაძე

ვახო ბუცხრიკიძის მეუღლე:
GRDC-ის მთავარი იურისტი.

ბავშვობიდან იცოდა: ექნებოდა საინტერესო პროფესია და ნამდვილი პროფესიონალი გახდებოდა. დღეს თავისი არჩევანით კმაყოფილია. მისი აზრით, ყველაფერი გააკეთა იმისთვის, რომ ასე იფიქროს. „ჩემთვის ყოველი დღე განსხვავებულია; ხვდები ახალ ადამიანებს, ვმართავ მოლაპარაკებებს. მუდმივად საკუთარი აზროვნების, ანალიზის უნარის გამოცდა მიწევს. ვერ ვიტან შეცდომებს და ვცდილობ ერთი და იგივე შეცდომა არასოდეს გავიმეორო.“

თვლის, რომ იურისტისთვის საჭირო თვისებები საკუთარ თავში ადრევე აღმოაჩინა. ბავშვობიდან შეეძლო დაუღალავად ეშრომა, რომ სასურველი შედეგისთვის მიეღწია. “საოცრად ცნობისმოყვარე ვიყავი. სიახლეების ძიების სურვილი და მუდამ მომართული ყურადღება დღემდე შემომრჩა.”

ბავშვობა თბილი და მხიარული ახსოვს, გარშემო უამრავი ხალხი და დედა, რომელიც 14 წლის ასაკში დაკარგა. მაშინ მიხვდა, რომ ბავშვობა დამთავრდა. „აქ ჩემი ცხოვრების მეორე ეტაპი იწყება. მივხვდი, რომ ჩემს თავზე თვითონ უნდა მეზრუნა, ბევრი მეშრომა და წარმატებისკენ მიმავალი გზაც სწორედ ეს იყო.“

მერე დაოჯახდა. მისთვის მოულოდნელად, ფასეულობები გადაფასდა. „თუკი ადრე მინდოდა, პირველ რიგში ქალი და კარგი პროფესიონალი ვყოფილიყავი, დღეს მინდა ვიყო კარგი დედა, კარგი მეუღლე და მერე ყველაფერი დანარჩენი. „ბევრი სითბო“ - ეს არის შვილების აღზრდის მისეული რეცეპტი.

მუსიკა და ხატვა ბავშვობიდან იზიდავდა. ორი წელია ფოტოგრაფიითაც დაინტერესდა, მაგრამ არასდროს ჰქონია საშუალება, საკუთარი გატაცებებისთვის მეტი დრო დაეთმო. არც ახლა აქვს. შვილები და ოჯახი თავისუფალ დროს მთლიანად უვსებენ. „ასე მგონია, საყვარელ ადამიანებზე ზრუნვაზე მნიშვნელოვანი ამქვეყნად არაფერია.“

არასდროს ფიქრობს მომავალზე, არ აწყობს გეგმებს. არ ფიქრობს იმაზე, თუ რა სიურპრიზებს უმზადებს ცხოვრება. ხომ არასდროს იცი, რა გელოდება ხვალ?!

ოლეგ ტიმჩენკოს ცოლი:

ია ყაჯრიშვილი,
მუსიკოსი

„კონსერვატორიის მერე, Over Flow-ში ვუკრავდი. მაგარი ჯგუფი იყო. მაგრამ მალე დაიშალა. მერე იყო ბევრი სხვაც. ჯერ ჰარდ rock-ს ვუკრავდი, მერე ექსპერიმენტულს (როკი), ახლა უფრო ჯაზით დავინტერესდი. შარშანაც გავიარე ჯაზის გაკვეთილები. ახლა ესპანეთში მინდა წასვლა სასწავლებლად... და საერთოდ, მინდა აქედან წასვლა... იცი მუსიკა როგორ არის? სულ უნდა აკეთო. ამ დაკვრაში რაღაც მოდის და იზრდები. არ აქვს მნიშვნელობა სად (ოღონდ არა რესტორანში), სულ უნდა დაუკრა. ისე, ერთი ათი დღე რესტორანშიც ვუკრავდი. ადრე, 91 წელი იყო. ვიოლინო გავტეხე და შესაკეთებლად სასწრაფოდ ფული დამჭირდა. იყო მაშინ ასეთი, ჩილინგარო, მაგარი ვიოლინოს შემკეთებელი. 200 მანეთი მომთხოვა. არ მინდოდა დედაჩემს გაეგო. ჰოდა, ჩემმა მეგობარმა ახალი რესტორანი იხსნება, კინოშნიკების, მხატვრის სახლში და იქ დაუკარიო. მეც დავუკარი. და არ მომეწონა. მოდიოდნენ ტიპები: დედა დამეღუპა და რამე ისეთი, ჩვენებური დაუკარიო, ან თბილისზე და მთაწმინდაზე არაფერი იციო? ჰოდა, ვიოლინო შევაკეთე და წამოვედი.

...საერთოდ, ქუჩაში ხეტიალისას, მაგარი თემები მოდის ხოლმე. აი, მიდიხარ შენთვის და უცებ რაღაცა (მუსიკალური) ფრაზა ჩაგესმის. ხვდები, რომ კარგია, მოგწონს. მაგრამ სახლში დაბრუნებულს თავში აღარაფერი გრჩება. ეს ერთი წამია და თუ არ დაიჭირე, მორჩა. ისევ უკვალოდ იკარგება“.

ალექსანდრ ბლოკს უთქვამს, დღიური, დროდადრო მაინც, ყოველმა ჩვენგანმა უნდა წეროსო. მას მერე თითქმის ერთი საუკუნე გავიდა და დღეს დიდი პოეტის ეს რჩევა თუ შეგონება ცოტა ვინმეს თუ ახსენდება. დღიურმაც თანდათან დაკარგა ფუნქცია, საუკუნეების მანძილზე რომ ასრულებდა; თითქმის დავიწყებას მიეცა ცხოვრებისთვის თვალის მიდევნების, საკუთარ სულში ჩაღრმავების, სამყაროში მიმდინარე მოვლენათა აღნუსხვის ეს ერთ დროს უაღრესად გავრცელებული ფორმა...

გიფიქრიათ, რამდენად ფერგამოცლილი პორტრეტი შემოგვრჩებოდა, მაგალითად, გოეთესი, რომ არა მისი პირადი მდივნის, იოჰან პეტერ ეკერმანის დაწვრილებითი, პედანტურად ზუსტი ჩანაწერები, რომლებიც - დიდი მწერლის დაჟინებული მოთხოვნით - მხოლოდ მისი სიკვდილის შემდგომ გამოიცა? ან რაოდენ არასრული იქნებოდა ნაციონალ-სოციალისტების სასტიკ დანაშაულთა სურათი, რომ არა პატარა ებრაელი გოგონას, ანე ფრანკის სულის შემძვრელი და სასწაულებრივად გადარჩენილი დღიურები?

„თავისუფლების დღიურებს“ ამგვარი პრეტენზია, ცხადია, არ აქვს და ვერც ექნება. რადიო „თავისუფლების“ ეს პროექტი მხოლოდ ცდაა, მეტად თუ ნაკლებად ცნობილი ადამიანების დახმარებით აღვნუსხოთ ჩვენს გარშემო მომხდარი.

მე-19 საუკუნის ამერიკელმა სატირიკოსმა და პოეტმა ამბროუზ ბირსმა დღიურის ასეთი განმარტება შემოგვთავაზა: დღიური არის ყოველდღიური აღნუსხვა ცხოვრების იმ ეპიზოდებისა, რომლებიც საკუთარ თავს ისე შეგიძლია გაუზიარო, რომ არ გაწითლდეო. ნახევრად ხუმრობით ნათქვამი ეს სიტყვები განსაკუთრებით მაშინ ხდება საჩინო, როცა საქმე a priori ფართო საზოგადოებისთვის განკუთვნილ დღიურებთან გვაქვს. „თავისუფლების დღიურები“ ასეთი დღიურებია - ისინი იმთავითვე „სხვის გასაგონად“ იწერება, რაც გარკვეულწილად ამცირებს გულახდილობის ხარისხს. თუმცა, გულახდილობა დღიურის, როგორც ჟანრის, ერთადერთი მახასიათებელი არ არის: ჩანაწერის ავტორს დროდადრო ჟამთააღმწერლის ფუნქციის შეთავსებაც უხდება.

...წელიწადში 52 კვირაა. „თავისუფლების დღიურებს“ 2006 წლის მანძილზე 52 ავტორი ეყოლება. ყოველ კვირადღეს ჩვენი რადიოს მსმენელს საშუალება აქვს, გასული კვირის მოვლენები დღიურის ავტორის გადმოსახედიდან შეაფასოს. თან, ახლებურად დაინახოს მისთვის კარგად ცნობილი ადამიანი - მწერალი თუ მხატვარი, პოლიტიკოსი თუ საზოგადო მოღვაწე. ახალი წლის დამდეგს განზრახული გვაქვს, „თავისუფლების დღიურები“ წიგნად გამოვცეთ. მანამდე კი „ცხელი შოკოლადი“ ამ ჩანაწერთაგან ზოგიერთს თავის ფურცლებზე შემოგთავაზებთ. ფოტო: ნიკო ტარიელაშვილი 98 ცხელი შოკოლადი

დავით კაკაბაძე
რადიო „თავისუფლების“ ქართული სამსახურის დირექტორი

რადიო თავისუფლება

ლანა ღოღობერიძე

დღიურები

ფოტო: ნიკო ტარიელაშვილი

3 სექტემბერი, კვირა

კვირას, დილას პატარა ყოველდღიური რიტუალი: ვიღებ შხაპს, ვსვამ ყავას, ჩავდივარ მაღაზიაში, ჯულია მაძლევს ჩემთვის გადადებულ გაზეთებს - „24 საათს“, „კვირის პალიტრას“, „რეზონანსს“, „ალიას“, ვბრუნდები სახლში და შევდივარ ბაღში. ბაღი - ეს ჩემი პატარა, ასევე ყოველდღიური სიხარულია. მისი შექმნა ოციოდე წლის წინ დავიწყეთ მე და ჩემმა შვილებმა. საოცარი იყო ის პირველი პალმა, რომელიც ნუცამ, რაღაც სასწაულით, მეშვიდე სართულზე ამოათრია. ახლა ამ ბაღს, თავისი პალმებით, საშობაო ხეებით, ფიკუსებით, ჩვენი ოთახის საკმაოდ მოზრდილი ნაწილი უკავია, მთელი კედლის გასწვრივ გადაჭიმული ფანჯრების წინ, - ეს უზარმაზარი ფანჯრები მაშინ, 50-იანი წლების ბოლოს, ლადომ დააპროექტა თავისი სახელოსნოსთვის, რაც იმდროინდელ თბილისში სრულიად ახალი რამ იყო. შევდივარ ბაღში, ვაშორებ მცენარეებს ამ არნახული გვალვისგან გაყვითლებულ ფოთლებს, ვუსხამ წყალს - წელს განსაკუთრებით უხვად, სიამოვნებით ვუყურებ, როგორ ხარბად ეწაფებიან, და როგორ ადამიანებივით იკლავენ წყურვილს მცენარეები და როგორც ყოველთვის, ასეთ დროს, ცვეტაევას სიტყვები მახსენდება:

за этот ад, за этот бред,
пошли мне сад на старость лет,
сад одинокий, как сама...

ცვეტაევასთვის მარტო ბაღი კი არა, სიბერეც მიუწვდომელი აღმოჩნდა. მე კი, სიბერესაც მოვესწარი და ბაღიც მარგუნა ბედმა. მეტი რაღა მინდა? ბაღი, მარტოსული, როგორც მე თვითონ... ან, ბაღი, ჩემსავით მარტოსული... ის მართლაც რეალურად მეხმარება არსებობაში.

და ამ, ცოტა არ იყოს, დრამატული ნოტის გასაქარწყლებლად, ვიხსენებ მოარულ ნათქვამს: თუ სამოც წელს გადაბიჯებულს, დილას გაგეღვიძა და არაფერი გტკივა, შეამოწმე, ცოცხალი ხარ თუ არა. მეც ვამოწმებ, ანუ ვამოძრავებ ხელ-ფეხს, ვატრიალებ თავს, ვაკეთებ წელის წრიულ მოძრაობებს, - ამას, მგონი, ელემენტარულად ვარჯიში ჰქვია - ვრწმუნდები, რომ ცოცხალი ვარ და ვიწყებ ცხოვრებას.

მთელი დღის მანძილზე, გუშინდელი განწყობა გამომყვა - საფრანგეთთან თამაშით გამოწვეული, მძიმე. რაღაც უცნაურობები გვახასიათებს. კონცერტი თამაშის დაწყებამდე, თითქოს უკვე გამარჯვებას ვზეიმობთ. ხორუმი - გამარჯვების სიმბოლო. 20 ათასი ადამიანის გაბრწყინებული სახე, თითქოს უკვე მოვიგეთ. იმედი მშვენიერია, კიდევ უკეთესია ერთიანობა და განცდა იმისა, რომ ერთი გუნდი ვართ, კარგია განახლებული, მშვენიერი სტადიონი, მაგრამ შემაშფოთებელია ისევ მითოლოგიური აზროვნების ტყვეობაში ყოფნა. მართლა, გული მიკვდებოდა, ამდენ გაწბილებულ ადამიანს რომ ვუყურებდი. თან რის საფუძველზე? ბოლოს და ბოლოს, მსოფლიოს გრანდებს ვეთამაშებოდით, ჩვენ კი მხოლოდ ახლა ვიწყებთ აღმა სვლას. არ უნდა დავივიწყოთ, დამოუკიდებლობა რეალისტურ ხედვასაც გულისხმობს თავისთავად.

აშშ-ის ღია პირველობა ჩოგბურთში. ეს ორი კვირა ჩემთვის ჩოგბურთით არის სავსე. თან რა განცდებით! 36 წლის ლეგენდარული აგასი მიდიოდა ჩოგბურთიდან! შესანიშნავად თამაშობდა, ორი წრე მოიგო, თან ძალიან ძლიერ ბაგდადისთან და მოულოდნელად, ყველასთვის უცნობ გერმანელთან წააგო. ქვითინებდა აგასი და მასთან ერთად 24 ათასი ფეხზე მდგომი მაყურებელი ერთდროულად ტაშს უკრავდა, ყვიროდა და ტიროდა. გარეგნულად ყველაზე მშვიდი შტეფი გრაფი იყო. ეს იყო რაღაც დიდის დასასრული და როგორც ყველა დასასრული - სევდიანი, დრამატული და ამაღლებული.

4 სექტემბერი. ორშაბათი.

კინოსტუდიაში კინოპროექტების შესარჩევი კომისიის სხდომაზე ვიყავი. რამდენი წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც სტუდიაში აღარ ვყოფილვარ... ახლა აქ ყველაფერი უცხოა და მაინც მშობლიური. ჯერ - სრულიად დანგრეული გზა, რომლითაც ჩემი მანქანა დიდი გაჭირვებით მიიკვლევს გზას, მერე შენობა, ნახევრად ცარიელი, აქა-იქ საიდანღაც ამოტივტივდებიან სტუდიის ძველი თანამშრომლები, როგორც წარსულის აჩრდილები. უცნაური მღელვარება მიპყრობს. ეს ხომ ის სივრცეა, სადაც კინოცხოვრება დუღდა და გადმოდიოდა. ეს ის სამყაროა, სადაც კინო მბრძანებლობდა. მივდიოდი ცარიელ, ჩამოტყავებულ დერეფანში და უცებ ყველაფერი თვალწინ დამიდგა: გადაღებები, განხილვები, სადადგმო პროექტის დაცვა, ომი ცენზურასთან... თურმე ისიც რა კარგი იყო, როცა გაკრიტიკებდნენ, გებრძოდნენ, გაიძულებდნენ უკვე გადაღებულ მასალაში რაღაც შეგეცვალა... კარგი იმიტომ, რომ ესეც ცხოვრების ნაწილი იყო, ასეთი მიმზიდველი და სისხლსავსე კინო-ცხოვრების ნაწილი! კინო - საბოლოოდ დარჩა ეს ერთადერთი რამ, რაც იმ დროიდან ჩემს ნოსტალგიას იწვევს. კინო, და კიდევ - ახალგაზრდობა.

დღეს კი ისიც დამაიმედებლად მეჩვენა, რომ კინოცენტრის დირექტორის კაბინეტში ვისხედით, 22 წარმოდგენილ პროექტს ვიხილავდით და ვცდილობდით მათ შორის საუკეთესო აგვერჩია, რათა მათთვის პროექტის განვითარებისთვის თანხა მიგვეცა. საქმიანი და კოლეგიალური ატმოსფერო იყო.

5 სექტემბერი. სამშაბათი

დილას ცხელი წყლის გამათბობელი გაითიშა. ქეთი არ იყო და არ ვიცოდი, როგორ ჩამერთო. დავურეკე ნუცას, მან ამიხსნა, და თუმცა ტექნიკურ საკითხებში სრული ნული ვარ, მაინც მოვახერხე და ჩავრთე. პატარა გამარჯვება საკუთარ თავზე! და ამავე დროს, ძალიანაც სერიოზული, ვინაიდან კარგა ხანია მივხვდი, ასაკთან ერთად წვრილმანები შენს ცხოვრებაში სულ სხვა მნიშვნელობას იძენს. ასაკს პატარ-პატარა დაბრკოლებების წინაშე დაბნეულობაც თან ახლავს. აქედან დასკვნა - სანამ შეგიძლია წყლის გამათბობელი ჩართო - ღილაკი გადაწიო ნიშნულზე „რიზეტ“, გააჩერო რამდენიმე წამი, მერე თავის ადგილზე დააბრუნო - მანამდე სიბერეს შენთან არაფერი ესაქმება.

კინოსტუდიაში ისევ კომისიის შეკრება გვქონდა. პირველ ტურში შვიდ გამარჯვებულს შევხვდით. საინტერესო იყო მათთან საუბარი. მერე დავწერეთ ქულები და ორი გამარჯვებული გამოვლინდა: ქართული მხედრობა პოლონეთში და ლაზობური გუდასტვირი - ლაზობის ტკივილიანი ისტორია და აწმყო; ორივე პროექტი მნიშვნელოვანია ჩვენი წარსულის და დღევანდელობის თვალსაზრისით. მიხარია, რომ ჩვენი დახმარებით, გია ჭუბაბრია გადაიღებს ფილმს. ასე, პატარ-პატარა ნიმუშებით საზოგადოებაში პოზიტიური ეროვნული ენერგია უნდა დაგროვდეს. რეალურ ფაქტებზე დამყარებული.

6 სექტემბერი. ოთხშაბათი.

მოვიდა ზურაბ ჭიაბერაშვილი, ჩემი შემცვლელი ევროპის საბჭოში. სტრასბურგში წასვლის წინ, დასამშვიდობებლად მოვიდა, თავისი ცოლი გამაცნო. ვაფასებ ასეთ კორექტულობას, რომელიც არცთუ ძალიან ხშირია დღევანდელ საქართველოში. თუ საერთოდ ადამიანთა ცხოვრებაში? აღარ გვაინტერესებს ის, ვინც მომავალში არ გვჭირდება...

ისევ ფეხბურთი. თამაში უკრაინასთან. საშინლად დამწყდა გული. აქ კი ნამდვილად გამოჩნდა, რომ გუნდი უკვე გვყავს და ძლიერ მეტოქესთან მოგებაც შეგვიძლია. ცოტა იღბალი, რა, ნუთუ არ დავიმსახურეთ?

დამირეკა ლაშა ბაქრაძემ. არქივში მუშაობისას აღმოაჩინა, რომ დედაჩემი პირველი ქალი რეჟისორი იყო საქართველოში, საბჭოთა კავშირში კი - პირველი ქალი რეჟისორი მხატვრულ კინოში. მნიშვნელოვნად მიაჩნია ეს ამბავი. ეძებს მასალებს. ლაშას შემართებით შთაგონებული, მეც მთელი დღე არქივში ვიქექებოდი; ანუ გავხსენი ის ძველებური, ოქროსფერი, დიდი ლადო მესხიშვილის ნაქონი სკივრი, რომელსაც მსახიობი ეტლით საქართველოს სხვადასხვა ქალაქში გასტროლებზე დაატარებდა და რომელიც ახლა ჩვენი ოთახის მთავარი რელიქვიაა. ამოვქექე ძველი ფოტოები, დოკუმენტები, მათ შორის შალვა მესხიშვილის ცნობილი გამოსვლები, მაგალითად, სტოლერმანის დასაცავად წარმოთქმული სიტყვა, და ვიპოვე დროით დაღდასმული ფოტოები - დედა გადაღებებზე, ძველი კინოსტუდიის დიდ პავილიონში, რაჭის მთებში, თანამშრომლებით გარშემორტყმული... კადრები ფილმებიდან...

საშინლად მაღელვებს ყველაფერი, რაც ყოფილ სამხრეთ ოსეთში ხდება.

წავიდა ბობოქარი ლადო, ჩემი უფროსი შვილიშვილი. ქეთი ამბობს, ტაიფუნმა გადაგვიარაო. სწავლას შუმანის სახელობის უნივერსიტეტში აგრძელებს, კარგად სწავლობს, თუმცა რამდენიმე ადამიანის დახმარების მიუხედავად, მარტო ყოფნა გაუჭირდა.

7 სექტემბერი. ხუთშაბათი.

ანა და მე ერთად ვიზეპირებთ გამრავლების ტაბულას.

ჩავედი ინგასთან. თვენახევრის წინ გარდაიცვალა რეზი. ძველი თაობის ერთ-ერთი უკანასკნელი მოჰიკანი. კეთილშობილების, წესიერების, პროფესიაში ჩაღრმავების, მარადიულობის, ზრდილობის მოჰიკანი. ის ღირსების საკუთარი კოდექსით ცხოვრობდა. ასეთივეა ინგაც. ახლა გამოჩნდა, რამდენი ძალა და ღირსებაა ამ მოკრძალებულ ადამიანში. დღესაც კი იმის თავი ჰქონდა, რომ ჩემი და ქეთის მოსვლისთვის ნამცხვარი გამოეცხო. დიდი ადამიანის დიდი მწუხარება, რომელსაც არც მიჩქმალვა სჭირდება და არც აქცენტირება. ის თვითონ არის განმწმენდიც და ძალის მიმცემიც.

დამირეკა ადამ. შევთანხმდით, რომ დღეს ჩოგბურთს ვითამაშებდით. დრო რომ მოვიდა, ძალიან დამეზარა წასვლა. მერე გამახსენდა, რომ სიბერე - ეს პირველ რიგში, დაღლილობაა. დაღლილობა კი სიზარმაცესთან არის გადაჯაჭვული. დაღლილი ვარ, მეზარება... გავედი კორტებზე, ვითამაშე ჩოგბურთი - მთელი გატაცებით - და ცხოვრების სისავსით ბედნიერი დავბრუნდი შინ. ამას ის გამიგებს, ვინც იცის, რა სიხარულის მომტანია ერთი კარგად დარტყმული ბურთი. ჩოგბურთს ხომ ის თვისება აქვს, რომ ის ერთნაირად აბედნიერებს მსოფლიოს პირველ ჩოგანს და ჩემნაირ მოყვარულებს.

8 სექტემბერი. პარასკევი.

დარეკა ლაშამ. იპოვა დედას ერთი ფილმი - დოკუმენტური, „ბუბა“, და ნახა კიდეც. თავისი დროის შესაფერისი მშვენიერი ფილმიაო. ლაშას, როგორც ნამდვილ მკვლევარს, ძალიან აღელვებს ეს ფაქტები კინოს ისტორიის თვალსაზრისით. მე? ახლა შინაგანად უნდა მოვემზადო ფილმის სანახავად. ეს ძალიან ძნელია, იმიტომ, რომ დედა „იმ“ დროზე - დაჭერამდე - არასდროს არაფერს ამბობდა. ბევრი მიზეზის გამო, თავისი ცხოვრების მთელ ეპოქაზე ტაბუ ჰქონდა დადებული. თითქოს მისი არსებობა ციხით და გადასახლებით დაიწყო. კათარზისით. და მაქვს კი მე უფლება ეს ტაბუ დავარღვიო? ის კი ნამდვილად მინდა, რომ ჩვენმა მკითხველმა წაიკითხოს დედას მოთხრობები ციხის და გადასახლების შესახებ. მათში მართლაც საოცარი პიროვნება ჩანს.

9 სექტემბერი. შაბათი

ჩემმა შვილიშვილმა, ორი წლის ლანამ ტელეფონით მკითხა ჰამბურგიდან: დიდი ლანა, შენც იყავი დღეს საბავშვო ბაღშიო? დიდი ლანა - ასეთი სტატუსი მომანიჭეს ჩემმა შვილიშვილებმა. მეცინება, როცა ვაცნობიერებ, რა გულუბრყვილოდ სენტიმენტალურ განწყობაზე მაყენებს იმაზე ფიქრი, რომ 21-ე საუკუნის დედამიწაზე ირბენს პატარა ლანა, რომელიც შენი ნამდვილი გაგრძელებაა და რეალური უკვდავებაც.

მოლოდინის რეჟიმში ვცხოვრობ. ეს ძნელია, მით უმეტეს, რომ კარგად ვიცი, არ მაქვს პაუზების დრო. არც დასვენება მინდა. პროექტი მზად არის, იწყება მოსამზადებელი ეტაპი, შექმნილია კონცეფცია. თითქოს ყველა თანახმაა, მაგრამ საშინლად იწელება დრო. დღევანდელი დღეც ისე გავიდა, რომ არავინ დამირეკა. მე კი მგონია, პროექტი რომ განხორციელდეს, ეს ბევრისთვის ამოსუნთქვა იქნება, ამოსუნთქვა შეურიგებლობისგან, მტრობისგან, სიძულვილისგან.

სხვა გზა არ არის, უნდა დაველოდო... მოლოდინიც ხომ ცხოვრების შემადგენელი ნაწილია!

აკა მორჩილაძე

ილუსტრაცია: გიორგი მარი

ტოკიო

ტოკიოში ერთხელ მეც ვიყავი. ოცდამეორე სართულზე ვცხოვრობდი „კროუნ პლაზაში“ და დილით, ექვს საათზე მეღვიძებოდა. რატომ, არ ვიცი. მივადგებოდი ფანჯარას და ვხედავდი, როგორ ეკიდა მოპირდაპირე სახლის კედელზე ორი ჯაგრისიანი კაცი: ფანჯრებს აპრიალებდნენ.

ჩემი გამოთვლით, სადღაც ოცდამეთორმეტე სართულზე მაინც ეკიდნენ და დაბლა, დაბლა მოცოცავდნენ. კაი ხელობა იმათ ქონდათ: ყოველდღე ასე ეკიდნენ. მოკლედ, ასეთი ქალაქია. ამ ხელობის ხალხის გარეშე, ფანჯრიდან ვერც გამოიხედავ. არ გაწმენდენ ერთ კვირას და კაი დახლიც დაგიდგება.

რო ვთქვა, ტოკიო ლამაზია-თქო, ვერ ვიტყვი. რაღაცა სხვა რამეა, რაზეც ვერ იტყვი, ლამაზია, უშნოა, ოხერი თუ კარგი. ქუჩაზე, ზედ ასფალტზე შეიძლება ეწეროს, ჩვენთან არ ეწევიანო. შენს ფანჯარასთან შეიძლება მატარებელმა აიქროლოს სადღაც მაღლა. ფანაჯრა კი მეათე სართულის იყოს.

ტოკიოს სილამაზე მგონი საღამოს შვიდი საათიდან იწყება, როცა ჩამობნელებას დააპირებს. ისე, კიდევ ცა, შეიძლება უცებ ყვითელიც იყოს. მე რომ ვიყავი, ჰაერი ცხელი იყო, უნდა გეყლაპა ბამბის მაროჟნივით, სეზონია ეგეთიო.

ჰო, რო მოსაღამოვდება და სარეკლამო ამბავიც ირთვება. ეგ არი, რაც არი. ნამდვილი საგიჟეთი. მაგდენი დაუნანებელი შუქი ალაბათ არსად ანთია. ანთია კი არა, ეგ არი მთელი ქალაქი. ქალაქი კიდე იმხელაა, რო არც დასაწყისია აქ და არც ბოლო. არი ეგეთი ქალაქები დედამიწაზე. ამ დროს გინზაზე უნდა მოხვდე. იქ მთლად გასაგიჟებელი შუქისცემაა: წითელი, ყვითელი, ცისფერი და თეთრი. ვიღაცა იტყვის, შენ ლას ვეგასში არ ყოფილხარო. არ ვყოფილვარ. მაგრამ ტოკიო ასეა და... ამბობენ, გინზაზე ერთი კვადრატული მეტრი ფართობი უფრო ძვირი ღირს, ვიდრე ერთი კვადრატული მეტრი ოქროო. საერთოდ, კიდევ, ტოკიოში ისე გამოდის, რომ სადღაც ძალიან დაბლა ხარ. სახლები ძალიან მაღალია და იმიტომ. ცა არ ჩანს. თუ დაინახე, როგორც მოგახსენეთ, შეიძლება ყვითელიც იყოს; ან იასამნისფერი.

მაგრამ საქმეც ეგ არის, რომ შეგიძლია უფრო დაბლაც მოხვდე. ტოკიოში მთავარი ამბები მიწისქვეშ ხდება. რამდენი სართულია მიწისქვეშ, ვერ ვიტყვი. იმდენი ნამდვილად არ არის, რამდენიც მიწის ზევით, მაგრამ მიწისქვეშეთი რომ არ იყოს, ტოკიოში გადაადგილება შეუძლებელი გამოვიდოდა, რადგან იქ სულ ტრაფიკია. მოკლედ, მთავარი ადგილები სადგურებია - რკინიგზის, მეტროსი: მიწისქვეშ მთელი პატარა ქალაქებია. ლიფტები ისევე უნდა იცოდე, როგორც ავტობუსები და მიხვალ სახლში. ისედაც, თუ გინდა, სულ ნუ ამოხვალ, იქ ყველაფერი ისეა გადაბმული ერთმანეთზე, რომ ცხოვრება შეიძლება. ოღონდ, გაჩვევას იაპონური ჭკუა უნდა. მოგეხსენებათ, იაპონური ჭკუა არა მაქვს, და ვერც იქაურ დამწერლობაში ვერკვევი.

საერთოდ კიდევ, იაპონია ისეთი ქვეყანაა, რომ უსულო საგანიც კი, ანუ ვთქვათ, მეტროს ბილეთების ავტომატი მადლობას გიხდის. ზრდილობის ხალხია ეგ ხალხი. კაცს თუ ცალი ხელით რამე მიაწოდე, უზრდელი ყოფილხარ. თუ ზურგი შეაქციე და ისე გაშორდი, ასევე უზრდელი ხარ: უკუსვლით, თავის კეთილი დაკვრით უნდა გამოეთხოვო. საერთოდ, იაპონური სალამ-ქალამი და ზრდილობა, მგონი, საუკეთესოა მსოფლიოში. იაპონური შემოღიმებაც. თვით იაკუძებიც კი მეტად კეთილღიმილიანნი გახლავან.

ტოკიოს მიწისქვეშეთი, დიახ... ვახ, ცენტრალურ სადგურზეო, დღეში სამი მილიონი კაცი გადი-გამოდისო და ისე გადი-გამოდისო, რომ ერთმანეთს მხარს არავინ გაჰკრავსო.

აი, ამდენი დავწერე და ვგრძნობ, რომ სისულელეს ჩავდივარ. ტოკიოზე როგორ უნდა დაწერო? სულ სხვანაირად, იმიტომ, რომ ტოკიოში არ საუზმობ ყავით, ორანჯით, ომლეტით და კრუასანით. კი, შეგიძლია, მარა იდიოტობაა. მთავარი იქ ის არის, რომ სხვაგან ხარ. ისეთ სამყაროში, რომელსაც ვერაფერს მიამსგავსებ. ცათამბჯენები ყველგან არის, სუშისაც უკვე ყველგან ჭამენ, ღამის შუქებითაც ვის გააკვირვებ, მაგრამ იქ არაფერი ისეთი არ არის, სხვაგან რომ გინახავს. იცი რას გეტყვი? ტაქსის კარი თავისით იღება ბოლომდე. მძღოლებს თეთრი ხელთათმანები უკეთიათ, სავარძლებზე კი თეთრი მაქმანებიანი შალითებია. ხო ვითომ არაფერი? სხვაგან არ არის.

მეტროში, ბაქნებზე კვადრატებია დახაზული. ეს ყოფილა, რომ თუ ქალებს საერთო რიგში დგომა არ უნდათ, აქ ჩადგებიან. თურმე, მოხდება ხოლმე, მატარებლის საერთო რიგში, სამსახურმოლეული კაცები უცხო ქალებს ხელებს წაუფათურებენ, ქალები კი ამტანად დუმან, რახანღა აქ თავშეკავება და თმენა წესია. ჰოდა, მოუგონეს ცალკე კვადრატები. ვისაც უნდა, იქ მოერიდება. სხვა არი, სხვა. კიდე ბევრჯერ დავწერ ტოკიოზე. ისე კიდე, მე უფრო კიოტო მომეწონა.

შონ კონერი

ჩემი ამხანაგი სულ პირველად რო ჩავიდა ლონდონში, ქუჩაზე გადადიოდა, შუქნიშანი და მთელი ამბავი. სულ პირველად იყო იქა, მგონი თექვსმეტი წლის წინ და მარცხენამარჯვენას ჯერ მიჩვეული არ იყო. ჰოდა, მანქანა დაეჯახა. რულზე კიდე, შონ კონერი იჯდა. მსუბუქად დაეჯახა, როგორც ბენდერზეა 12 სკამში: პასტრადავში ატძელალსია ლიოგკიმ ისპუგამ. ოღონდაც, მანქანიდან გადმომხტარი შონ კონერი რო დაინახა, მხოლოდ წამიერად დაიბნა და მიხვდა, რომ სულ სხვაგან იყო. სულ, სულ სხვაგან. მერე იქედან წამოსვლა გვარიანადაც გაუჭირდა. ერთხელ კიდევ კამილა პარკერ ბოულზი ნახა ერთი განთქმული მაღაზიიდან გამომავალი და ამბობს, ეგ ქალი ფოტოებზე ისეთი არ გამოდის, ცხოვრებაში გაცილებით სიმპათიურიაო. ვერაფერს ეტყვი, იმიტომ, რომ აბა ვის უნახავს ჩვენნაირ ხალხში კამილა პარკერ ბოულზი ქუჩაზე? მგონი არც შონ კონერი. ჰოდა, აგროვებს ამნაირ სახეებს. თუ ეგრეა, ერთხელ ჟოზე სარამაგუ ვნახე, მართალია ორას კაცთან ერთად, მაგრამ მაინც. ისე, სახეზე აღარ მახსოვს. ისეთი ამბავი იყო, დამანახე, დამანახეო.

ბუები

ბუ ვერცერთხელ ვერ დავინახე წესიერად. ჩვენთან, აგარაკზე მოდის ხოლმე ღამ-ღამობით. დაჯდება ბლის ხეზე და მოგუდულ კივილს დაიწყებს. თუ შეუყვირებ და აფრინდება, ტოტებში კიდევ ვერ ხედავ, ღამეა.