შემოდგომა ჩემი დროა და ეს იმას ნიშნავს, რომ წელიწადის ამ დროს ყველაზე გონებაგახსნილი, შემოქმედებითი და ხალისიანი გახლავართ ხოლმე.

ჩემი ცხოვრების გადაწყობასაც ამ დროს ვიწყებ, ადამიანებთან ურთიერთობებშიც ამ დროს შემაქვს კეთილი ცვლილებები, იუმორის განცდაც ყველაზე მეტად ამ დროს მწყალობს და როგორც ჩვენი ერთგული მკითხველი უკვე მიხვდებოდა, „ცხელი შოკოლადიც“ ამ დროს გთავაზობთ ხოლმე სიახლეებს.

მოკლედ, იმედი მაქვს, ნარცისიზმში არ დამადანაშაულებთ და ჩემი საშემოდგომო სიურპრიზები თქვენთვისაც საინტერესო იქნება.

ამ ნომერში კიდევ ერთ ახალ რუბრიკას შენიშნავთ. რუბრიკა „დისკუსიის“ მასპინძელი ქეთი სადღობელაშვილი იქნება და მასთან ერთად, ჩვენი საზოგადოების სხვადასხვა წევრები შეეცდებიან ისეთ თემებზე ისაუბრონ, რომლებზეც ყველა ისედაც საკმაოდ ხმამაღლა ვსაუბრობთ, ოღონდ მხოლოდ ჩვენ-ჩვენს მეგობრებთან. ეს რუბრიკა განსაკუთრებით მათ მოეწონებათ, ვისთვისაც მნიშვნელოვანია, რომ ამა თუ იმ მოვლენის მიმართ გააზრებული დამოკიდებულება, ანუ პოზიცია და არა მხოლოდ რეაქცია ჰქონდეს. თუ დისკუსიაში ჩამოყალიბებული შეხედულებებისა თუ არგუმენტების გაპროტესტება მოგინდათ, აუცილებლად შემოგვეხმიანეთ. აქვე კიდევ ერთხელ შეგახსენებთ, რომ ჩვენ კრიტიკა უფრო გვიყვარს, ვიდრე ქება. არგუმენტირებული კრიტიკა გაცილებით უფრო მეტ დაფიქრებას მოითხოვს, ვიდრე კომპლიმენტი - „რა კარგები ხართ!“. ამიტომაც მწყინს, რომ posta@shokoladi.ge-ზე ჩემთვის საგულისხმო ვერაფერი ვნახე და თქვენს მიერ გამოგზავნილ ფოსტასაც იქამდე არ გამოვაქვეყნებ, ვიდრე თქვენგან უფრო კრიტიკულ წერილებს არ მივიღებთ. არჩევანი თქვენზეა!

ისე, გამოგიტყდებით და ძალიან მიხარია, რომ ამ ნომერში ბევრმა საინტერესო ადამიანმა მოიყარა თავი: ზურა ყიფშიძემ პასუხებით პრუსტის კითხვარზე; ცისია ჩოლოყაშვილმა, ბალერინის უმკაცრესი ცხოვრების წესით; კლაუს ტოპმოელერმა და მისმა გუნდმა, სრულიად საქართველოს ახალი იმედით; მარიამ დ'აბომ, რომელსაც „ჯეიმს ბონდის გოგოს“ სტატუსის გარდა, სხვა რამ უფრო საინტერესო „სტატუსებიც“ აქვს; მხატვარმა ლევან ხარანაულმა და მზის სიახლოვეს გადაბარგებულმა მისმა ოჯახმა; კახა თოლორდავამ და „ყველაზე მაგარმა ინტერვიუმ“ ლეგენდარულ ვიბრაფონისტ გარი ბართონთან; 2006 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატმა, ჩემმა საყვარელმა მწერალმა ორჰან ფამუქმა; გიორგი მარგველაშვილმა და მისმა დღიურებმა. ყველაზე მეტად მახარებს ის, რომ ამ ადამიანთა სპექტრი მრავალფეროვანია. ასე რომ, ამ ნომერში თქვენ-თქვენი კუთხე ყველამ ადვილად უნდა იპოვოთ.

„დებიუტიც“ ამ ნომერში ბრუნდება. გახსოვთ „ახალგაზრდა შემოქმედთა კონკურსი“? თუ არ გახსოვთ, რამდენიმე გვერდი გადაფურცლეთ და იხილეთ, რომელ კატეგორიებში ვეძებთ დებიუტანტ ავტორებს. შარშანდელთან შედარებით, უფრო სკრუპულოზურები გავხდით და დავალებებიც უფრო გართულდა. მაგრამ, ამან არ შეგაშინოთ. პირიქით, ასე უფრო ობიექტურად შეგაფასებთ და უფრო ადვილადაც გიპოვით. ამიტომ, გააკეთეთ თქვენი ნახტომი, მარად ახალგაზრდა შემოქმედებო!

ჩემი შემოქმედებითობა კი ამ შემოდგომაზე იმაში გამოიხატება, რომ კვლავ კარგ ადამიანებს დავუწყე ძებნა. ამ ჩემს ყველაზე საყვარელ საქმიანობაზე უკვე კარგა ხანია ხელი მქონდა აღებული და მიხარია, რომ ეს სიხარული კვლავ დავიბრუნე. ასევე დავიბრუნე პატარ-პატარა ოცნებები - დრო ორჰან ფამუქის საკითხად, ბერტოლუჩის „მთვარის“ სანახავად და მზისთვის პირის მისაშვერად!

თქვენ რაზე ოცნებობთ?

შორენა შავერდაშვილი

ქეთი სადღობელაშვილი

ქართული ტელესივრცის კრიტიკამ, გარდა იმისა, რომ ვერანაირი შედეგი ვერ გამოიღო (ამის ილუზია არც მქონია), ჩვენი „ტელესტარებისაგან“ ისეთი ეპითეტებიც შემძინა, როგორიცაა-ბოღმიანი, შურიანი, ცინიკოსი და ა.შ. რომ გითხრათ, სხვა რამეს ველოდი ან ამის გამო ფსიქიკა დამერღვა და აზრები შემეცვალა-მეთქი, მოგატყუებთ. დღესაც ისეთივე რე-აქცია მაქვს ქართულ ტელეპროდუქციაზე, როგორიც თუნდაც ნახევარი წლის წინ მქონდა. მაშ, ასე... 5.4.3.2.1.0... წავიდააა!!!

გიორგი გვახარია

ეს რა მომივიდა? ეს როგორი რუსოფობი გავხდი? რატომ მაღიზიანებს რუსული ენა, რუსული მუსიკა, რუსული ბალეტი, დოსტოევსკი, ტოლსტოი, ჩეხოვი... ყველაფერი, რაც ძალიან მიყვარდა ცხოვრებაში? რატომ არ ვპასუხობ მოსკოველი მეგობრების „მეილებს“, რატომ ვცოფდები არა მარტო როგოზინსა და ჟირინოვსკიზე, არამედ იმათზეც „ია გრუზინ!“ რომ ჩამოიკიდეს გულზე?

არ ვარ მართალი, რადგან სიძულვილი არასდროს არაა მართალი. ვიცი ეს, მაგრამ მაინც ვერაფერს ვუხერხებ ამ გრძნობას.

ან ევროპამ რაღა დამიშავა? ჩემმა საყვარელმა ევროპამ, რომლის ფასეულობებს მთელი ცხოვრება ხმალამოღებული ვიცავდი? მაინცდამაინც ახლა, ამ სიბერეში აღმოვაჩინე, რომ სნობები და ფარისევლები არიან? ნუთუ მეც გადამედო „ობოლი საქართველოს“ კომპლექსი, რომელიც ყოველთვის გულს მირევდა, როცა ჩემი თანამემამულეები წვინტლიან ცრემლებს აფრქვევდნენ ხოლმე? ვის მოვთხოვო ამაზე პასუხი? ვინ არის დამნაშავე სიძულვილის გავრცელებაში, ისტერიკაში, ინფანტილურ ომში? სააკაშვილი? პუტინი? ევროპა თუ ამერიკა? ან იქნებ, ჩრდილოეთი კორეა? რა ვქნათ? გული აგვიჩუყდეს „ია გრუზინის“ აქციაზე და ისევ მოვიტყუოთ თავი „ორი რუსეთით“? „მეგობარი ქვეყნებით“? „გაზსადენით“? „ნატოთი“? რა ვქნათ, მეგობრებო? ვიცხოვროთ ასე, სიძულვილით და იმედით ერთდროულად? მაგრამ „სიძულვილი“ და „იმედი“ ხომ შეუთავსებელია? სიძულვილი უფრო ძლიერია. მას შეუძლია სრულიად განდევნოს ჩვენგან იმედი... და თუკი ასე ვიქნებით, იმპერიისგან განდევნილნი, საზღვარჩაკეტილნი, ევროპისგან „დაობლებულნი“, შეიძლება მალე ერთმანეთს დავაბრალოთ ჩვენი სიძულვილი, ჩვენი უუნარობა, რომ თავად გადავწყვიტოთ პრობლემები.

არა, ნამდვილად არ ვარ წერის ხასიათზე და აღარც იუმორი მყოფნის.

რა ვქნათ?

კახა თოლორდავა

2006 წლის სექტემბრის ბოლო დიდხანს მემახსოვრება. 25 სექტემბერს ჩემი ყველაზე კარგი ინტერვიუ ჩავწერე გარი ბართონთან. მე არ ვამბობ - „ალბათ ყველაზე კარგი ინტერვიუ“, ან „ჩემი აზრით, ყველაზე კარგი ინტერვიუ,“ არამედ „ყველაზე კარგი ინტერვიუ“ და ეს ასეცაა. ეს ინტერვიუ თავისუფლად შეიძლება დაიბეჭდოს Down Beat-ში ან JazzTime-ში. ჩემს წინ იჯდა დიდი ჯაზმენი, მსოფლიოს ნომერი პირველი ვიბრაფონისტი, ბერქლის მუსიკალური კოლეჯის პროფესორი და რაც ყველაზე მთავარია, კეთილგანწყობილი და თბილი ადამიანი, რომელიც თითქოს მზად იყო, ჩემს ნებისმიერ კითხვაზე გაეცა პასუხი. მეც ძალიან კარგად ვიყავი მომზადებული ინტერვიუსათვის; დიდხანს ვისაუბრეთ. ინტერვიუს შემდეგ, მადლობა გადამიხადა და ლამის მეგობრებად დავცილდით ერთმანეთს. მეორე დღეს კი, ჩიქ ქორეას უნდა შევხვედროდი; რა თქმა უნდა, ამ ინტერვიუსათვისაც კარგად ვიყავი მომზადებული. ჩემი გათვლით, პირველივე შეკითხვის შემდეგ, ქორეა იატაკზე უნდა დავარდნილიყო და ფეხები დაეკოცნა ჩემთვის. რა თქმა უნდა, ქედმაღლურ-მიმტევებლური ღიმილით დავხედავდი მას ზემოდან. „თხუთმეტი წუთი გაქვს“ - მითხრა კახა კანდელაკმა კულისებში, მეორე საღამოს. კონცერტის დაწყებას ოცდახუთი წუთი უკლდა. თავისუფლად შემეძლო ინტერვიუზე უარის თქმა; უფრო მეტიც, ვიცოდი, რომ უარი უნდა მეთქვა ქორეასთან საუბარზე... „რა უარი, რის უარი“ - ამიყვირდა ჩემი თავშიავარდნილი მეორე „მე“. - ასე გითხრეს ჰენქოქმა, ზავინულმა, გარეთმა და სხვებმა, მაგრამ გაიხსენე, მერე რა ხდებოდა; ისინი მთელი საათის განმავლობაში გესაუბრებოდნენ და კიდევ მადლობებს გიხდიდნენ; შენ ამას შეძლებ, შენ ამას შეძლებ, შენ ამას შეძლებ...“ „შენ ამას შეძლებ,“ - ხმადაბლა მითხრა ლევან ხერხეულიძემ და რბილად მიბიძგა ქორეას საგრიმიოროს მიმართულებით. გულის ჯიბეში ჩემი და ქორეას ათი წლის წინანდელი შეხვედრის ფოტო მედო. ისეთი იდიოტი ნამდვილად არა ვარ, რომ მგონებოდა, ქორეა მიცნობს-მეთქი, მაგრამ მაინც. სადღაც შორიდან, ჩემი კეთილი ანგელოზი ცდილობდა შეეხსენებინა ჩემთვის, რომ ყველა წინანდელი ინტერვიუ ან კონცერტამდე ერთი დღით ადრე ან კი კონცერტის შემდეგ შედგა. მის გაფრთხილებას ყური არ დავუგდე. ასე მოვხვდი ლომის ბუნაგში... როგორც საქართველოს ყოფილი თავდაცვის მინისტრი კახა თ. ამბობდა ხოლმე, სრული პასუხისმგებლობით ვაცხადებ: არასდროს არ შეხვიდეთ არტისტთან ინტერვიუზე წარმოდგენის დაწყებამდე ოცი წუთით ადრე; ქორეამ თბილად მიმიღო, თათი ჩამომართვა და სკამისკენ მიმითითა. ჩამოვჯექი; ის ჩემს პირდაპირ ჩამოჯდა და მანიშნა, მზად ვარო; პირველი შეკითხვა დავსვი და იმწამსვე მივხვდი, რომ სისულელეს ვაკეთებდი; ინტერვიუ, მინიმუმ, საათნახევრიან საუბარზე იყო გათვლილი. ქორეაც იმწამსვე მიხვდა, რომ მასთან უბრალო ჟურნალისტი კი არა, თვით „მისტერ სერიოზულობა“ შეუშვეს და საქმესაც დაუყოვნებლივ შეუდგა: ის თითქოს მპასუხობდა შეკითხვებზე, მაგრამ ამავე დროს, ის: ა) ამთქნარებდა; ბ) საათზე იყურებოდა: გ) ელაპარაკებოდა ტურ-მენეჯერს; დ) იჯღანებოდა; ე) თვალებს აქეთ-იქეთ აცეცებდა და ბოლოს: ვ) ისე შემომხედა, თითქოს უნდოდა ეთქვა:

„შე-გამოთაყვანებულო-იდიოტო-რომ-შემოეთრიე-აქ-გეგონა-რომ-დავეცემოდი-და-ფეხებს-დაგიკოცნიდი-შე-ბრიყვო-სულელო-cazzo-თავი-მაგარი-გგონია-ვერ-ხედავ-რომ-კონცერტისათვის-ვემზადები-შე...“ და ასე შემდეგ. მე სასწრაფოდ გადავუხადე მადლობა საინტერესო საუბრისთვის და წასასვლელად მოვემზადე. „ეს ვინაა?“ - შემეკითხა ქორეა, როდესაც ხელის კანკალით გავუწოდე ფოტო ხელმოსაწერად. არადა, ჩემი აზრით, ბართონთან ინტერვიუ ალბათ მართლა კარგი გამომივიდა...

ანა კორძაია-სამადაშვილი

წელს, ზამთარში, როცა თბილისში დიდი თოვლი დადო - ეს კარგად მახსოვს, მოქმედება ბაღიან სახლში ხდებოდა და ძალიან ლამაზად ბარდნიდა; ჰოდა, ერთ თოვლიან საღამოს ერთი კაცი გავიცანი, გავიცანი რა, ვთარჯიმნობდისავით, და ვიფიქრე: თუ სასწაული მოხდა და ეს კაცი ჩემი სამშობლოდან ხვალვე არ გაიქცა, აუცილებლად მოვახერხებ და მის შესახებ „ცხელი შოკოლადისთვის“ დავწერ-მეთქი.

ასე აგიხდათ ყველა სიკეთე! კაცი არ გაიქცა. როგორც ხედავთ, ის ამ ნომრის გარეკანს ამშვენებს, და მე ვეცადე, მის შესახებ მომეთხრო.

ასეთი პატრიოტული ჩემს დღეში არაფერი დამიწერია - ბატონი კლაუს ტოპმოელერის ამბავზე მოგახსენებთ. ნეტა, მართლა ასე მოსწონს ჩვენი სამშობლო? იმის გათვალისწინებით, რომ ორპირობა და ზურგსუკან ლაპარაკი ეჯავრება, ალბათ, მართლაც ასეა. რა კარგია!

პატრიოტიზმის გარდა, ჩემთვის ფეხბურთის შესახებ წერაც უცხო ხილი იყო - რაც არ ვიცი, არ ვიცი. ჩემთვის ნახევარმცველი და ნახევარქათამა ერთი და იგივე ხასიათის სიტყვებია, ორივე წარმოუდგენელი და გაუგებარი არსებაა. მეკარე ვიცი, და ჩემთვის რომ გეკითხათ, დანარჩენები უბრალოდ ფეხბურთელები არიან, მაგრამ თურმე არც არა გამეგება რა. საბედნიეროდ, ჩემი მეგობრები ფეხბურთში კარგად ერკვევიან და უცებ ამიხსნეს, რომ იმ პატიოსან კაცს ძოფი ჰქვია და არა ცოფი (გერმანული ტრანსკრიფცია! ამან დამღუპა!), რომ მოედანზე ყველა სხვადასხვა საქმისთვის დარბის, ოღონდ ერთი მიზნის მისაღწევად - მოკლედ, დამაკვალიანეს, რისთვისაც დიდად მადლობელი ვარ.

და თუ მაინც რამე შემეშალა, მაპატიე, საყვარელო მკითხველო - რა ვქნა, ძალიან მომწონს ბატონი ტოპმოელერი და მას ინტერვიუსთვის ნამდვილად ვერავის დავუთმობდი.

...ჰყვებიან, რომ უკრაინის რომელიღაც პატარა ქალაქში შესულ რაზმს ბატკა მახნომ უბრძანა: მუსიკოსებს, მეძავებს და მეეზოვეებს არ ესროლოთ, ისინი ხალხს ემსახურებიანო. ჰოდა, ერთ დუქანში უბედური მევიოლინეები ნაწარმოების დასრულების შემდეგ მთვრალ საზოგადოებას მიუბრუნდნენ და შეჰღაღადეს: „არ ისროლოთ! ისე ვუკრავთ, როგორც შეგვიძლია!“

სალომე კიკალეიშვილი

ეს ფოტო მაშინ გადავიღე, როცა ზაფხულის მშვენიერი ხანა იდგა; სალომე კიკალეიშვილი, ანუ მე, ყოვლად ბედნიერი, საქართველოს ფარგლებს გარეთ აღმოვჩნდი და ცხოვრება ყველაზე მეტად მიხაროდა. მას შემდეგ ბევრმა წყალმა ჩაიარა...

ახლა აღარც ფოტოებს ვიღებ, აღარც ზაფხულის მშვენიერი ხანა დგას, და სალომე კიკალეიშვილი, ანუ მე, აღარც ისეთი ბედნიერი, საქართველოს ფარგლებში ვიმყოფები და საკუთარი თავისთვის, საქმიანი ქალის იმიჯის შექმნაზე ვზრუნავ.

როცა პირველად გავიგე, ჯეიმს ბონდის ერთ-ერთი სერიის გოგო ქართველიაო, ხელი ჩავიქნიე და ჩემთვის გავიფიქრე - კაცო, რა უბედურება გვჭირს ამ ქართველებს, რომ თუ დედამიწის ზურგზე, სადღაც ვინმე შეინძრა, - ქართველია, ქართველია!-ს ძახილი რომ ვიცით! ერთადერთი, ბინ ლადენზე არ გვითქვამს, თორემ... დანარჩენი ვინ დავტოვეთ, ჰა? ვინ? მაგრამ თურმე სად ხარ?! ნურას უკაცრავად! არაფერი შეგეშალოთ! აგენტ 007-ის, იგივე ტიმოტი დალტონის ერთი მშვენიერი მეგობარი, აი ის, ჩელოზე რომ უკრავს, მარტო ქართველი კი არა, გენერალ გიორგი კვინიტაძის შვილიშვილი ყოფილა! მარიამ დ'აბოს თბილისში შევხვდი, როცა ფესტივალი „პრომეთე“ ტარდებოდა, სადაც ჟიურის თავმჯდომარედ მარიამის მეუღლე, რეჟისორი ჰიუ ჰადსონი იყო მოწვეული. რა გამოვიდა საქმიანი ქალის იმიჯის შესაქმნელად მზრუნველი ქალისა და ბონდის ქალის ინტერვიუსგან, ამას „ცხელი შოკოლადის“ ფურცლებზე გაიგებთ.

მანამდე კი... მომავალ ნომრამდე დაგემშვიდობებით... კაცო, რა უცნაური ყოფილა ცხოვრება, არასდროს იცი, ვის გადაეყრები გზაზე... ჰმ!

ნინო კვაჭანტირაძე

ახლა არც ისეთი ასაკოვანი ვარ, მაგრამ მაქვს ჟურნალისტური ბიოგრაფია, რომელიც „ცხელ შოკოლადში“ გრძელდება. ერთი, რაც ძველიდან მომწონს, წერილების ხელით წერაა. ხელნაწერებს ჩემთვის მაგიური ძალა აქვს და არ მიყვარს კლავიატურა და მონიტორი. კალიგრაფიები ადამიანებს მახსენებს და ზუსტად შემიძლია აღვიდგინო ახლობლები. თან ხელნაწერებს უფრო ვენდობი. კომპიუტერმა შეიძლება მიღალატოს, წამიშალოს, არ დაიმახსოვროს და ა.შ. ასე რომ, ბილ გეითსი მთლად ჩემიანი არაა.

თუმცა, ჩემიანებზე დღეს მინდა მოგიყვეთ და ამით ჩემი „საცხელშოკოლადო” დებიუტიც იქნება. რამდენიმეწლიანი „საჟურნალისტო“ შესვენების შემდეგ, ისევ მივდივარ ქალაქიდან. ჰოროსკოპებისა და ასტროლოგების გარეშეც ვიცი, რომ ადამიანებთან შეხვედრები, ახალ-ახალი ნაცნობები ჩემი განწყობისთვის საინტერესოა. ასე აღმოვჩნდით საქართველოს რადიკალურად სხვადასხვა მხარეში, მაღალმთიანი გურიის აჭარულ სოფელში და თიანეთში. ჩემი ჟურნალისტური მისია რომ გაიგეს, გამომკითხეს, „ცხელ წერტილებში დადიხართ?“ ამის პასუხი კი უკვე მაქვს: ცხელ წერტილებში არა, ახლა „ცხელ შოკოლადში“ დავდივარ...

ავტორი: სალომე კიკალეიშვილი

„აქსისის“ ქალთა კლუბი

მუსკომედიის თეატრის ბაღი
21 სექტემბერი. 19 : 00

დეველოპერულმა კომპანია „აქსისმა“ სოციალურად აქტიურ ქალთა კლუბის პრეზენტაცია გამართა. ამისათვის თეატრის ბაღი განსაკუთრებით მორთეს და სტუმრებისთვის კომფორტის შესაქმნელადაც განსაკუთრებით იზრუნეს. ამაში მაშინვე დარწმუნდებოდით, როგორც კი დაცვის ალყას გაარღვევდით და თეატრის ბაღში აღმოჩნდებოდით.

ქალთა კლუბს, სადაც ნებისმიერ ქალბატონს შეუძლია გაწევრიანება, ეკა მამალაძე ხელმძღვანელობს; კლუბმა, რომლის მიზანი სოციალურად დაუცველი მოქალაქეების დახმარებაა, დასაწყისისთვის მზრუნველობამოკლებული ბავშვების ნამუშევრების გამოფენა-გაყიდვა გამართა, საიდან შემოსული თანხაც ამ ნამუშევრების პატარა ავტორებს მოხმარდებათ.

ეს ჯერ დასაწყისია, დიდი იმედი მაქვს, რომ კლუბი მხოლოდ „ცნობილი ქალბატონების“ გაერთიანებად არ დარჩება და თავის მისიას, ღირსეულად შეასრულებს.

„უჩინარი“ სიმბოლოები „კოპალაში“

გალერეა „კოპალა“
5 ოქტომბერი. 17 : 00

დილა იმით დაიწყო, რომ მთელი ოჯახი საგამოფენო დარბაზს ესტუმრა და მის კედლებზე, ფერწერული ტილოების ჩამოკიდება დაიწყო. დამთვალიერებელს 5 დღის მანძილზე შეეძლო ჯარჯი ბალანჩივაძის ზღაპრული, გამოგონილი სამყაროს და მისი ბინადრების თვალიერება; თითოეულ ტილოზე ათასი „უჩინარი“ სიმბოლოს აღმოჩენა და ავტორის ხელწერის სისადავით ტკბობა.

პიანისტი, დირიჟორი და კომპოზიტორი ჯარჯი ბალანჩივაძე კამერული ანსამბლი „ორფევსის“ დამაარსებელი, საქართველოში თუ მის საზღვრებს გარეთ არაერთი კონცერტის დირიჟორ-შემსრულებელი და თეატრალური დადგმის გამფორმებელია.

ერთ-ერთ უცხოურ პრესაში მასზე ეწერა: „ის მაღალი რანგის მუსიკოსი, სიურპრიზებით აღსავსე, ღრმა და საინტერესო შემოქმედია“-ო... და ეს, უდავოდ, მართალია! გამოფენა ხომ ამის ნათელი დადასტურება იყო.

„მთელი ქალაქი“ სივრცეში

საგამოფენო დარბაზი „ქარვასლა“
26 სექტემბერი. 18 : 00

თბილისის გოეთეს ინსტიტუტმა და გერმანიის უცხოეთთან ურთიერთობის ინსტიტუტმა (IFA), ფოტოგამოფენა „მთელი ქალაქი“ წარმოადგინა.

„მთელი ქალაქი“ - გამოფენას მაქს ერნსტის ერთ-ერთი ფოტოს მიხედვით ეწოდა, სადაც ექვსი ფოტოგრაფის ნამუშევრები იყო წარმოდგენილი: ევა ბერტრამის, ზოლტან ჟოკეის, ანდრეას როსტის, მარია ზევცის, ულრიხ ვიუსტის და ტომო იამაგუჩის მიერ დანახული ურბანული ცხოვრება, გერმანიის დიდი ქალაქების ცენტრებსა თუ პერიფერიებში.

ეს იყო ფოტოები, სადაც მთელი აქცენტი ადამიანებსა და მათი ყოველდღიურობის ამსახველ დეტალებზე კეთდებოდა. მათ შორის, ულრიხ ვიუსტის „ბერლინი-ცენტრი“ გამოირჩეოდა, სადაც ქალაქის კადრების კომპოზიცია გეომეტრიულ ნახაზებთან ასოციაციას იწვევდა.

„ბათუმი... ბათუმი...“ თბილისში

„არსის“ საგამოფენო დარბაზი
19 ოქტომბერი. 17 : 00

კომპანია „არსმა“, პროექტი „ქართული სახლის“ ეგიდით, ფოტოგამოფენა „ბათუმი... ბათუმი...“ წარმოადგინა. პროექტი აჭარის არქიტექტურისა და ტრადიციული საცხოვრებელი სახლის შესწავლას იწყებს და ამიტომ, ფოტოებზე, აჭარის ტრადიციული საცხოვრებელი სახლები და არქიტექტურული დეტალები იყო აღბეჭდილი; დეტალები, რომლებიც XIX საუკუნის ბოლოს ეკუთვნის და „დაბერებულ“ სახლებთან ერთად, ნელ-ნელა იკარგება.

გამოფენაზე დამთვალიერებელი ნიკო ტარიელაშვილის და ნანა მეფარიშვილის ფოტოებს ეცნობოდა. მართალი გითხრათ, მათი გადარბენების მოწმე მე თვითონ გახლდით, აგვისტოში, ბათუმში, სადაც აპარატებით ხან სახლის ექსტერიერს აფიქსირებდნენ და ხან სახლებში უვარდებოდნენ ხალხს. ფოტოები უკვე გამოფენილი იყო თურქეთში, ყარსში და 1 ნოემბერს ბათუმსაც ესტუმრება. რაც მთავარია, მალე ფოტო-ალბომიც გამოვა.

„შემოდგომის თბილისი“

კონსერვატორიის დიდი დარბაზი
8-13 ოქტომბერი

8 ოქტომბერს, რიგით მეთოთხმეტე საერთაშორისო ფესტივალი „შემოდგომის თბილისი“ გაიხსნა, რომლის მსვლელობისას, დირიჟორმა ვახტანგ კახიძემ და თბილისის სიმფონიურმა ორკესტრმა მაყურებელს ხუთი მშვენიერი საღამო აჩუქა.

2006 წელი - მოცარტისა და შოსტაკოვიჩის საიუბილეო წელია და ბუნებრივია, ფესტივალიც მათ შემოქმედებას დაეთმო. „შემოდგომის თბილისი“ მოცარტის საგუნდო და საოპერო ნაწარმოებებით გაიხსნა, ორკესტრის, სოლისტებისა და ბიჭუნათა გუნდის მონაწილეობით.

კონცერტებზე სულხან ცინცაძის სახელობის საქართველოს სახელმწიფო სიმებიანი კვარტეტი ვიხილეთ, რომელსაც დაარსებიდან 40 წელი შეუსრულდა. და რა თქმა უნდა, ფესტივალზე შესანიშნავ ფრანგ კლარნეტისტ მიშელ ლეტიეკსაც მოვუსმინეთ.

ფესტივალი ალექსანდრე კორსანტიამ დაასრულა და სავსე ბგერითა და უშრეტი ენერგიით კიდევ ერთხელ მოხიბლა მსმენელი.

რა ლამაზი ხარ!

რესტორანი „ქალაქური“
10 ოქტომბერი. 19 : 00

როგორია იყო ლამაზი ქალი? ამასთან დაკავშირებით უამრავი აზრი არსებობს, მაგრამ ერთადერთი, რაშიც ყველა ერთსულოვანია, ის გახლავთ, რომ ლამაზ ქალს აუცილებლად აქვს ლამაზი თმა. ის შეიძლება იყოს მაღალი თუ დაბალი, მსუქანი თუ გაძვალტყავებული - ეს გემოვნების ამბავია, მაგრამ თმა! ხომ გაგიგიათ: ისეთი თმა აქვს, ერთ ქალად ღირსო...

ჰოდა, იმისთვის, რომ ყველაზე ლამაზები ვიყოთ, „ველამ“ თბილისში კიდევ ერთი ცენტრი გახსნა, სადაც ოსტატები ისწავლიან, როგორ უნდა გაგვამშვენიერონ. და დასტური იმისა, რომ „ველაგამოვლილი“ ქალი მართლაც განუმეორებელია, იმ დღეს „ქალაქურის“ სტუმრებმა საკუთარი თვალით იხილეს.

კიდევ ერთხელ „პრომეთეზე“

კინოთეატრი „ამირანი“
10-15 ოქტომბერი

წლევანდელი კინოფესტივალი „პრომეთე“ უკვე მეშვიდედ მასპინძლობდა კინოს მოყვარულებს „ამირანში“, სადაც პროგრამით გათვალისწინებული 50 მხატვრული, დოკუმენტური ფილმების ჩვენება და საინტერესო მასტერკლასები ჩატარდა.

როგორც მოგეხსენებათ, ფესტივალი ოთარ იოსელიანის ფილმით „ბაღები შემოდგომით“ გაიხსნა; ფილმი, რომელიც შეიძლება იოსელიანის შემოქმედების ერთგვარ რეზიუმედ ჩაითვალოს, სადაც ყველაფერი, უკვე კარგად ნაცნობი თემების თუ დეტალების გარშემო ტრიალებდა.

საკონკურსო პროგრამაში, ძირითადად, ევროპული კინო იყო წარმოდგენილი. იმის გამო, რომ წელს საქართველოში სრულმეტრაჟიანი მხატვრული ფილმი არ გადაღებულა, ქართული კინო არასაკონკურსო დოკუმენტურ და მოკლემეტრაჟიან მხატვრულ ფილმებს შორის აღმოჩნდა.

საერთაშორისო ჟიურიმ, ბრიტანელი რეჟისორის, ჰიუ ჰადსონის თავმჯდომარეობით, მთავარი პრიზი „ოქროს პრომეთე“ გერმანელი რეჟისორის, დეტლევ ბუკის ფილმს „მაგარი ბიჭი“ გადასცა; საუკეთესო რეჟისურისთვის „ვერცხლის პრომეთეთი“ ფრედ კელემანი ფილმისთვის „ვარდნა“ დაჯილდოვდა (ლატვია, გერმანია); სპეციალური პრიზი მამაკაცის როლის საუკეთესო შესრულებისთვის ესპანელი რეჟისორის, ხავიერ ბერმუდესის ფილმის „ლეონი და ოლვიდოს“ მსახიობს, გიემ ხიმენესს ერგო.

სპეციალური პრიზი ნინო კირთაძისთვის

ლიტერატურული არტ-კაფე „ქარავანი“
12 ოქტომბერი. 22 : 00

12 ოქტომბერს, ფურცელაძის №10-ში ორი კარგი ამბავი მოხდა. პირველ რიგში, იმით დავიწყებ, რომ აზიური გარემოს მოყვარულთათვის, აქ ახალი ლიტერატურული არტ-კაფე „ქარავანი“ გაიხსნა. კაფეში შესული, უდავოდ მოიხიბლებით აღმოსავლური დიზაინით შესრულებული ინტერიერით და იმ სასიამოვნო აურით, რაც „ქარავანში“ თქვენი არაერთხელ სტუმრობის მიზეზი გახდება.

მეორე და ყველაზე მნიშვნელოვანი არის ის, რომ ამ ახლად გახსნილ კაფეში, კინოფესტივალ „პრომეთეს“ ფარგლებში, ერთი მოკრძალებული დაჯილდოვების ცერემონიალი გაიმართა.

ჟურნალი „კინოს“ ავტორებმა (ჟურნალი კვარტალში ერთხელ გამოდის და თითოეულ თქვენგანს კინოს სამყაროში მომხდარ სიახლეებს და ფილმების რეცენზიებს სთავაზობს) გადაწყვიტეს, რომ ყოველ წელს, ფესტივალის მსვლელობისას, სპეციალური პრიზი დააწესონ - პრიზი, რომელიც ქართველ დოკუმენტალისტებს მიღწევებისთვის გადაეცემათ. იქნებ ამით მაინც შეიტანონ ის მცირედი წვლილი, რაც ქართული კინოდოკუმენტალისტიკის განვითარებას დაეხმარება.

წლევანდელი და პირველი „კინო“-პრიზის მფლობელი ნინო კირთაძე გახდა. ნინო დიდი ხანია, რაც პარიზში ცხოვრობს და მის საინტერესო დოკუმენტურ ფილმებს პრიზები, არაერთ მნიშვნელოვან კინოფესტივალზე აქვს მოპოვებული.

მაგიური სუნამოს პარფიუმერი

კინოთეატრი „ამირანი“
18 ოქტომბერი. 20 : 00

როგორც იცით, 1985 წელს დაწერილმა ზიუსკინდის რომანმა „პარფიუმერი: ერთი მკვლელის ამბავი“ მსოფლიო ბესტსელერებს შორის დაიკავა ადგილი და „ნიუ იორკ თაიმსის“ კრიტიკოსებმა „წლის რომანად“ შერაცხეს. სტენლი კუბრიკის გარდაცვალების შემდეგ, რომელსაც ზიუსკინდი მისი რომანის ერთადერთ რეჟისორად ასახელებდა, სად იყო და სად არა, გერმანელი ტომ ტიკვერი გამოჩნდა, რომელმაც ეკრანიზაციის უფლება ხელში ჩაიგდო და ერთი თვის წინ, „პარფიუმერი: ერთი მკვლელის ამბავის“ მსოფლიო კინოპრემიერაც გაიმართა.

„ამირანში“ ფილმის პრემიერა და წიგნის ქართული თარგმანის პრეზენტაცია შედგა. ზიუსკინდის წიგნის ქართული ვარიანტი გამომცემლობა „დიოგენემ“ მოამზადა. პრემიერაზე კი „ამირანმა“ და „voulez-vous“-მ იზრუნეს, რომელთაც კინოთეატრის ფოიეში მშვენიერი სანახაობა მოაწყვეს და ფილმის კულმინაციის მომენტში, როცა ეკრანზე ნანატრი სუნამოს სურნელის ეფექტს ვაკვირდებოდით, სავენტილაციო მილების საშუალებით, პრემიერის ორგანიზატორებმა დარბაზშიც პარფიუმის სურნელი დააყენეს. სამწუხაროდ, სულ ეს დამამახსოვრდა ნატურალისტური სცენებით გაჯერებული, ცოტა გაწელილი ფილმიდან.

„კრემერატა მუსიკის“ დაუვიწყარი კონცერტი

ოპერისა და ბალეტის სახელმწიფო თეატრი
9 ოქტომბერი

ზაქარია ფალიაშვილის სახელობის თბილისის ოპერისა და ბალეტის სახელმწიფო თეატრში, 9 ოქტომბერს მსოფლიოში სახელგანთქმული მევიოლინე - გიდონ კრემერის და „კრემერატა მუსიკის“ კონცერტი შედგა.

შემსრულებლები, რომლებმაც მეოცე საუკუნის დიდი კომპოზიტორების ნაწარმოებები შეასრულეს, 1997 წელს ჩამოყალიბებული „კრემერატა ბალტიკას“ სახელით ცნობილი ბალტიისპირეთის ქვეყნების დიდი ორკესტრის წევრები არიან. ევროპის ერთ-ერთმა საუკეთესო ანსამბლმა, გიდონ კრემერის ხელმძღვანელობით, უკვე არაერთ წარმატებას მიაღწია და 2002 წელს „გრემის“ მფლობელიც გახდა.

მათ შემადგენლობაში არიან: ულა ულიჯონა (ალტი), მარტა სუდრაბა (ვიოლონჩელი) და კატია სკანავი (ფორტეპიანო). ანსამბლმა შეასრულა არვო პიარტის Fratres-ი ვიოლინოსა და ფორტეპიანოსათვის, ვალენტინ სილვესტროვის სონატა „Post-scriptum“ ვიოლინოსა და ფორტეპიანოსათვის და ა.შ.

ავტორი: სალომე კიკალეიშვილი

მუზეუმი მარჯანიშვილში

კ. მარჯანიშვილის სახელობის თეატრი
30 სექტემბერი. 19 : 00

1937 წელს, მოსკოვში ჩეკისტებმა, სამხედრო ტრიბუნალის გადაწყვეტილებით, პეტრე ოცხელი „ხალხის მტრად“ გამოაცხადეს და 30 წლის ასაკში დახვრიტეს.

30 სექტემბერს, მარჯანიშვილის თეატრში მუზეუმი გაიხსნა, რომლის დარბაზში გამოფენილ სამუზეუმო ექსპონატებს შორის, პეტრე ოცხელის მიერ გაფორმებული სპექტაკლების - „ურიელ აკოსტას“, „ოტელოს“, „სპარტაკის“, „ყაჩაღების“ თუ სხვათა ესკიზებია წარმოდგენილი. მხატვრული აზროვნების უდიდეს რეფორმატორად აღიარებული ოცხელის ესკიზები, დარწმუნებული ვარ, დამთავლიერებელს გულგრილს არ დატოვებს. აქვეა ვასო გოძიაშვილის საგრიმიორო მაგიდა და მარჯანიშვილის თეატრის დასის მსახიობების თუ რეპერტუარის უამრავი ფოტო თუ ტექსტუალური მასალა. მუზეუმის კოლექცია თვეში ერთხელ განახლდება და დამთვალიერებელს სხვადასხვა ექსპონატს შესთავაზებს.

ამავე დღეს, თეატრში პრემიერა გაიმართა - კოტე მარჯანიშვილის და პეტრე ოცხელის ერთობლივი ნამუშევარი „ურიელ აკოსტა“, რომელიც თეატრის სცენაზე არაერთხელ აღდგენილა, ამჯერად სოფიკო ჭიაურელმა გააცოცხლა. 1929 წლის პრემიერის მთავარი როლის შემსრულებლების - უშანგი ჩხეიძის და ვერიკო ანჯაფარიძის ნაცვლად კი, მაყურებელმა ნატა მურვანიძე და ნიკო თავაძე იხილა.

„კინო“ და ახალი ლიტ.კაფე „ამირანში“

კინოთეატრი „ამირანი“
29 სექტემბერი. 20 : 30

მას შემდეგ, რაც კარგად აითვისა მშრალ ხიდზე გამოტანილი ძველი ავეჯი და სრულიად უცნობ ქუჩებზე, ასევე ძველი ნივთებით მოვაჭრეთა ადგილებიც დალაშქრა, დიდი ნადავლით რესტავრატორებს ეწვია და სამფეხა, მიმტვრეულ-მომტვრეულ ავეჯს, კარგი ჯადოქარივით ახალი სიცოცხლე შთაბერა. ეს ყველაფერი რამაზ გემიაშვილს იმისთვის დაჭირდა, რომ კინოთეტრ „ამირანში“ ახალი „ლიტერატურული“ გაეხსნა და თქვენთვის, საინტერესო ინტერიერით კიდევ ერთი მყუდრო გარემო შეექმნა. კაფე, სადაც არამარტო „გემრიელად“ გაატარებთ დროს, მეგობრებთან ერთად დვდ-საც აირჩევთ და პატარა დარბაზში მოკალათდებით. რეპერტუარსაც თავად შეარჩევთ და როცა გინდათ და ვისთან ერთადაც გინდათ, ისე ნახავთ საყვარელ ფილმს.

კაფესთან ერთად და ჟურნალი „კინო - ცხელი შოკოლადის“ მეორე ნომრის პრეზენტაცია გაიმართა. სადაც საინტერესო ინტერვიუებს, რეცენზიებს და თანამედროვე კინოში მომხდარი სიახლეებს გაეცნობით.

ასე რომ, ეწვიეთ „ახალ ლიტერატურულს „ამირანში“, უყურეთ მეგობრებთან ერთად ფილმებს და რაც მთავარია - იკითხეთ, იკითხეთ „კინო“.

ახალი სუნამო ქალებისათვის

სასტუმრო „მერიოტი თბილისი“
22 სექტემბერი. 18 : 00

თუ თვალყურს... არა, ამ ამბავში ალბათ ჯობია ცხვირიც ჩაერთოს... მოკლედ, თუ ცდილობთ, სუნამოების სამყაროში მომხდარ სიახლეებს არ ჩამორჩეთ და თქვენს მაგიდაზე ახალ-ახალი ფლაკონებიც შესაბამისი სიხშირით იდებენ ბინას, მაშინ აუცილებლად დაინტერესდებით ამ პატარა რჩევით: ეწვიეთ თბილისის „ისი პარის“ მაღაზიათა ქსელს და ვერსაჩეს ახალი სუნამოს „Bright Crystal“-ის სურნელი შეაფასეთ.

„მინდოდა არომატი იმ კომპონენტებისგან შემექმნა, რომლებიც თავად მიყვარს - გრილი, ყვავილის, მაცდური ნოტებით. „Bright Crystal“-ის არომატი - ესაა სიგრილის და ყვავილის ნოტების სიმფონია, ფლაკონი კი - ელეგანტურობის მწვერვალი“ - ამბობს ვერსაჩეს სახლის მფლობელი დონატელა ვერსაჩე.

ბროწეულის, მაგნოლიის, ლოტოსის და პეონის მსუბუქი ნოტები ნაზად გადადის ამბრის, მუსკუსის და წითელი ხის არომატში. ეს ყველაფერი კი ძალიან მაცდურ, მსუბუქ და „თბილ“ არომატში გახვევთ; არომატში, რომლითაც „მერიოტი თბილისის“ დარბაზი იყო გაჟღენთილი; დარბაზში შამპანურის მსუბუქი შუშხუნი ისმოდა, ეკრანზე კი ვერსაჩეს შემოდგომა-ზამთრის კოლექციას უჩვენებდნენ.

ზურა ყიფშიძე
მსახიობი

როგორ წარმოგიდგენიათ მიწიერი სამოთხე?

ზრდილობისა და ურითიერთპატივისცემის გარეშე ვერაფერს წარმოვიდგენ.

თქვენი საყვარელი გმირი მხატვრული ლიტერატურიდან?

სირანო დე ბერჟერაკიდან რიჩარდ მესამემდე.

თქვენი საყვარელი ისტორიული გმირი?

რატომღაც მგონია, რომ ყველა შელამაზებულები არიან.

ვინ არის თქვენთვის გმირი რეალურ ცხოვრებაში?

ვინც თითქმის თავი შემომწირა - ჩემი დეიდები, ოჯახის წევრები, ცოლი და სხვათა შორის (თქვენ წარმოიდგინეთ) სიდედრი.

თვისება, რომელიც ადამიანში ყველაზე მეტად მოგწონთ?

სიკეთე.

თქვენი საყვარელი ჭეშმარიტება?

ვერავინ ვერსად ვერაფერს წაიღებს, სახელის გარდა.

ჭეშმარიტება, რომელიც, თქვენი აზრით, ყველაზე მეტად გაზვიადებულია?

დამოკიდებულობა.

თქვენი საყვარელი საქმიანობა?

ის, რასაც ვაკეთებ (ძაღლის, ზოგიერთი ადამიანის, ცოცხალი ყვავილების, მცენარეების მოვლა, აღზრდა და მოფერება) კითხვა და მუსიკის მოსმენა, ცეკვა, იმპროვიზაცია.

არჩევანის საშუალება რომ გქონოდათ, ვინ იქნებოდით?

ის, ვინც ვარ (ექიმი, სპორტსმენი, მიუნჰაუზენი, მუსიკოსი, პოეტი, მხატვარი).

თქვენთვის ყველაზე მეტად დამახასიათებელი თვისება?

გულუბრყვილობა, სიჯიუტე.

რას აფასებთ ყველაზე მეტად მეგობრებში?

ერთგულებას, სიკეთეს.

თქვენი ყველაზე დიდი ნაკლი?

სამწუხაროდ, ძალიან ბევრი რამის მჯერა.

თქვენი აზრით, რა არის ყველაზე დიდი უბედურება დედამიწაზე?

ომი, ბუნებრივი კატაკლიზმები, სიძუნწე.

რომელ ქვეყანაში იცხოვრებდით?

საქართველოს გარდა, ესპანეთში, ჰოლანდიაში, „რომში“. - არა, მაინც დიდი ქალაქიდან მოშორებით.

თქვენი საყვარელი ფერი?

თეთრი და შავი და ყველა სხვა დანარჩენიც. მთავარია ტონი.

თქვენი საყვარელი ყვავილი?

კაქტუსი და კიდევ ბევრი სხვა (ოღონდ ცოცხალი).

თქვენი საყვარელი ჩიტი.

კოლიბრიდან არწივამდე.

ისტორიული გმირი, რომლის მიმართაც ყველაზე ანტიპათიურად ხართ განწყობილი.

ლენინი და სტალინი.

რა ბუნებრივი ნიჭით გსურთ რომ იყოთ დაჯილდოებული?

მუსიკალურით, ფილოსოფიურით.

როგორ სიკვდილს ისურვებდით?

უმტკივნეულოს.

თქვენი დევიზი?

როდესაც გასცემ - ეს დიდი სიამოვნებაა.

რისი გეშინიათ ყველაზე მეტად?

შიშის.

საკუთარ თავს ყველაზე მეტად რომელ ისტორიულ პიროვნებას ამსგავსებთ?

არავის, „ნაცარქექიას“.

თქვენი ყველაზე უცნაური თვისება.

უშურველობა.

რა შემთხვევაში ცრუობთ?

როდესაც ვთხზავ.

ყველაზე ხშირად, ყოველდღიურ საუბარში რომელ ფრაზებს იყენებთ?

რასაც ავიკვიატებ.

რას ნანობთ ყველაზე მეტად?

იმედი მქონდა, რომ მოვესწრებოდი...

განვლილი ცხოვრებიდან ერთი დეტალის შეცვლა რომ შეგეძლოთ, რას შეცვლიდით?

ერთი არ მეყოფოდა.

რას მიიჩნევთ თქვენს პირად მონაპოვრად?

შვილების და ზოგიერთი როლის შექმნას.

რაზე ოცნებობთ?

დამშვიდებაზე.

იბერია

ავტორი: დათო ტურაშვილი

ანტი-რუსული დემონსტრაცია
რუსეთის საელჩოსთან.
თბილისი 12 ოქტომბერი, 2006

კომენტარიო და რა კომენტარი შეიძლება გაუკეთოს ადამიანმა იმას, რასაც რუსები აკეთებენ? რა უნდა ვთქვა ახალი და იმისგან განსხვავებული, რასაც აგერ უკვე ორასი წელია ჯიუტად ვიმეორებ - დამპყრობელი და ოკუპანტი არასოდეს გვაკლდა, მაგრამ ისეთი მტერი, როგორც რუსეთია, მართლა არასოდეს გვყოლია და რუსებისთვის ნამდვილად სულერთია, როგორ მოვიქცევით, რადგან ისინი მაინც ისე მოგვექცევიან, როგორც გვექცეოდნენ და გვექცევიან.

პუშკინი რომ მოკლეს, ერთმა კახელმა თავადმა მზეჭაბუკ ვახვახიშვილმა, მამული გაყიდა, ცხენი იყიდა (ყაბარდოული) და ვინმე დანტესის მოსაძებნად წავიდა რუსეთში. შურისძიება უპირველესად იმიტომ უნდოდა, რომ რუსებისთვის ქართველი თავადების ერთგულება დაემტკიცებინა, მაგრამ ვახვახიშვილს დანტესი რუსეთში აღარ დახვდა (გერმანიაში გაიხიზნაო, უთხრეს) და მან გზა ევროპისკენ განაგრძო. თუმცა ქართველ თავადს გერმანიამდე არ ჩაუღწევია, რადგან რომანტიკოსი ქართველი თავადი პოლონეთის საზღვართან, უმადურმა რუსებმა ვერაგულად მოკლეს.

ვახვახიშვილივით დასასრულისგან ჯვარი წერიათ, მაგრამ რუსეთში მოღვაწე ქართველებსაც (მომღერალი იქნება თუ მხატვარი), ადრე თუ გვიან, ისეთივე ბედი ელით, როგორიც ასეულობით ქართველს, რომლებიც რუსეთიდან უკვე გამოაგდეს მხოლოდ იმიტომ, რომ ისინი ქართველები არიან. უმადური რუსებისთვის ისიც სულერთია, ტენორი ხარ თუ ბარიტონი და ჰიპ-ჰოპს მღერი თუ რუსულ რომანსებს, რადგან დამპყრობელი ყოველთვის თვლის, რომ შენ სხვის კულტურას კი არ სცემ პატივს, არამედ მოვალე ხარ მას ემსახურო და ამის გამო, რასაკვირველია, მადლობასაც არავინ გეტყვის. მადლობას იმ შემთხვევაშიც არავინ გეტყვის, თუ რუსულ რომანსებს რუსებზე უკეთ ასრულებ, რადგან სინამდვილეში, რუსული რომანსი არც არსებობს და ეს ბოშური წარმომავლობის მუსიკალური ფენომენია, რომელიც რუსებმა, უბრალოდ, მიითვისეს, როგორც ყველაფერი დანარჩენი, რაც არ ჰქონდათ.

გარდა იმისა, რომ კრემლში სიმღერა (ისევე როგორც სპარსეთის შაჰის კარზე ცეკვა, როცა ის დამპყრობელია) ცოტა უზნეობას ნიშნავს და ბევრ კონფორმიზმს; პრაგმატული თვალსაზისითაც, ძალიან წამგებიანია. პრაგმატულადაც გაუმართლებელია ასეთი არჩევანი, რადგან ადრე თუ გვიან, აუცილებლად მოგთხოვენ იმის გაკეთებას, რასაც ვერ იკადრებ და ერთ დღეს, მიუხედავად ზღვა დამსახურებისა იმ ქვეყნის წინაშე, ზურაბ სოტკილავასავით პირდაპირ კონცერტზე ან ბანკეტზე მოგადგებიან (ალფა ან ომეგა) და იმ ერთ არამშვენიერ დღეს, იმასაც აღმოაჩენ, რომ სულ ამაოდ დამშვრალხარ უმადური იმპერიის სადიდებლად. ასეთია დამპყრობელის ბუნება და აბა ბუნების კანონს, ან ალფასა და ომეგას სად დაემალები, რუსულ ტყეში?

გაგეცინებათ და ქვემოთქმულს ალბათ მანიაკალურობაშიც ჩამომართმევთ, მაგრამ სინამდვილეში რუსული ტყეც არ არსებობს და ტყე, რომელსაც ჩემი საყვარელი რუსი პოეტი სერგეი ესენინიც ლექსებს უძღვნიდა, ფინური ყოფილა. რაღაი ტყე ვახსენე, ბარემ ბავშვობასა და სკოლის სახელმძღვანელოსაც გავიხსენებ, სადაც გარკვევით ეწერა, რომ ადრე, სანამ ხალხები სახელმწიფოებად ჩამოყალიბდებოდნენ, ველური ადამიანები პირველყოფილი ჯოგური პრინციპებით ცხოვრობდნენ, რაც იმაში გამოიხატებოდა, რომ სოკოსა და კენკროვანის შესაგროვებლად ტყეში ერთად დადიოდნენ. რუსეთის ჯარების საქართველოდან გაყვანა (სხვა დანარჩენ და გასაგებ მიზეზთა გარდა) იმიტომაც მიხარია, რომ საკუთარი თვალით მინახავს რუსეთში, დღემდე, ყოველ შაბათ-კვირას როგორ დადიან რუსები ტყეში სოკოს მოსაძებნად. ეს რომ მახსენდება ხოლმე, იმასაც ვფიქრობ, რომ ამ ორასი წლის მანძილზე, კიდევ კარგი გადარჩენილები ვართ.

თუმცა სანამ უკანასკნელი რუსი ჯარისკაცი საქართველოს არ დატოვებს, მაინც არ მჯერა, რომ რუსები საქართველოდან ჯარის გაყვანას მართლა აპირებენ, რადგან რუსებს არავისთან ჯერ ისეთი ხელშეკრულება არ დაუდიათ, რომელიც არ დაურღვევიათ და რაღა ჩვენსას დაიცავენ?! ერეკლე მეფეც თურმე სულ იმას იმეორებდა - სიტყვა მომცეს რუსებმა და ხომ არ მომატყუებენო და ვერ წარმოედგინა ფიცის გატეხა, ისევე როგორც საწყალ ჟორდანიას, რომელიც უკვე საფრანგეთისკენ მიმავალ გემზე იჯდა, ისევ რომ ამბობდა - რუსებთან თავდაუსხმელობის ხელშეკრულება გვაქვს დადებული და ჯარს როგორ შემოიყვანენო. არადა, რამდენიმე დღით ადრე, რუსებს უკვე ოთხი არმია ჰყავდათ შემოყვანილი საქართველოს დასაპყრობად.

ხოლო რაღაი ფინური ტყე ვახსენე, ბარემ ფინეთის ამბავსაც ვიტყვი, რადგან ჩვენს მერე, რუსებმა ჯარები ჩვენსავით პატარა ფინეთშიც შეიყვანეს, მაგრამ ჩვენგან განსხვავებით, ვერც ფინეთის ოკუპაცია შეძლეს, ვერც მისი ანექსია და ვერც იქ საბჭოთა ხელისუფლების დამყარება. მეტიც - ფინელებმა ქვებითა და ჯაყვებით, თითქმის მოსკოვამდე სდიეს კბილებამდე შეიარაღებულ რუსეთის არმიას და უზარმაზარი საბჭოთა იმპერია რამდენიმე კვირაში დაამარცხეს. მშვენიერი ქართველი მწერლის, ნოდარ დუმბაძის მოთხრობაშიც, ამ მოთხრობის გმირის დახასიათებისას, ავტორი ხუმრობდა (ან საბჭოურ კონიუნქტურას ითვალისწინებდა), როცა ამბობდა - კუკარაჩამ ფინეთის ომიდან ორი ტანკი წამოიყვანაო, რადგან ფინელებს მაშინ ტანკები საერთოდ არ ჰყოლიათ და ამ ფაქტს რუსული ისტორიოგრაფია დღემდე საგულდაგულოდ მალავს. ფინელი ხალხის გმირული გამარჯვება კი მაშინ (ყოველგვარი პათეტიკის გარეშე) ფინეთის მაშინდელმა მთავრობამ განაპირობა, რომელსაც ჩვენზე საშინელი ოპოზიცია ჰყავდა, მაგრამ მიხვდა, რომ რუსეთის დამარცხება მხოლოდ ერთიანი ძალებით შეიძლებოდა. საქართველოს დღევანდელ ხელისუფლებას კი ჰგონია, რომ ოპოზიცია, ხალხი და საზოგადოება არ სჭირდება და არც დასჭირდება და ძალიან ცდება, რადგან რუსები ასე ადვილად თავს არ დაგვანებებენ და აუცილებლად (და კიდევ ბევრჯერ) შეეცდებიან ამ ხელისუფლების ჩამოგდებას. და როგორი ცუდი ხელისუფლებაც არ უნდა ჰყავდეს საქართველოს, რუსების მიერ მათი ჩამოგდება საქართველოსთვის მაინც უარყოფითი მოვლენა იქნება, რადგან ამ ხელისუფლებას ჩვენც ზედ მიგვაყოლებენ და არავინ შეგვეკითხება, როგორ საქართველოში გვირჩევნია ცხოვრება. ღმერთმა დაგვიფაროს და თუ ასეთი რამ მოხდება, მაშინ დაიჯერებს ჩვენი ხელისუფლება, რომ შენი საზოგადოება მტერი კი არ უნდა გეგონოს, არამედ მოკავშირე და თანამებრძოლი, მაგრამ შესაძლოა თავად საზოგადოებამ აღარ მოისურვოს ასეთი ხელისუფლების მოკავშირეობა იმ შემთხვევაშიც კი, თუ მიხვდება, რომ ხელისუფლების დაცვა საკუთარი ქვეყნის დაცვას ნიშნავს. ეს შიში და ვარაუდი იმიტომ მაქვს, რომ არცთუ შორეულ წარსულში, ასეთი რამ საქართველოში უკვე მოხდა და აღარ მინდა, რომ განმეორდეს. სამწუხაროა, რომ ჩვენს ხელისუფლებას საზოგადოების თავისუფლება, დემოკრატიული ფასეულობები და განსხვავებული აზრი თავისი სისუსტე ჰგონია და სინამდვილეში კი პირიქითაა და მაშინ ფინელმა ხალხმა სწორედ თავისუფლების არჩევანი გააკეთა და უზარმაზარი საბჭოთა რუსეთიც დაამარცხა. თუ ჩვენც ასეთი ერთიანობა გვექნება, ნებისმიერი ბრძოლიდან გამარჯვებულები გამოვალთ ისე, რომ ჯარი შეიძლება არც კი დაგვჭირდეს და ოქრუაშვილიც კიდევ უფრო ბედნიერი და კმაყოფილი ივლის კახეთის ვენახებში. ომში გამარჯვებისთვის მხოლოდ კარგი ჯარი რომ საკმარისი არ არის, თავდაცვის მინისტრმა თუ არა, ვიღაცამ მაინც უნდა იცოდეს საქართველოს ხელისუფლებაში და საზოგადობამ კი ის უნდა იცოდეს, რა ფასეულობების გამო უნდა დაიცვას ეს ხელისუფლება.

ახალდაგებულ ასფალტებზე მეც ვგიჟდები და სადაც წავაწყდები ხოლმე, ან მუშებს ვკოცნი ან თვითონ ასფალტს, მაგრამ მხოლოდ ასფალტის გამო რომ ქართველი ხალხი თავის ხელისუფლებას არ გადაეფარება, ზუსტად ვიცი.

საქართველოში არდადეგებზე ჩამოსვლისთანავე (ჭავჭავაძეზე, მეორე დღესვე) შემხვდა ერთი ნაცნობი ქალბატონი, რომელიც ძალიან აქტიურია და მაშინვე ცალთვალმოჭუტულმა, ნიშნისმოგებით მკითხა:

- იცი ალბათ რაც ხდება კანცელარიაში ღამ-ღამობით?

არ ვიცი-მეთქი და მართლა არ ვიცოდი, რადგან კანცელარიის შენობასთან ბოლოს 2003 წლის 22 ნოემბერს მოვხვდი და მერე იქით საქმე არც მქონია.

მაგრამ მართლა არ მაინტერესებს პრეზიდენტის პირადი ცხოვრება (არც სხვისი) და მგონია, რომ მსგავსი ინტერესები ისეთი ქვეყნის ფუფუნებაა, როგორიც (ვთქვათ) ამერიკაა და მე კი მაინტერესებს, რატომ ირღვევა ადამიანის უფლებები საქართველოში, რატომ არსებობენ უკანონო პატიმრები დღემდე და რატომ არ არის სასამართლო დამოუკიდებელი. რატომ არ უწყობს ხელისუფლება იმ ფასეულობების დამკვიდრებას ხელს ჩვენს საზოგადოებაში, რომელმაც უნდა განაპირობოს ჩვენი ევროპული ტიპის სახელმწიფოდ ჩამოყალიბება? ახლა, რუსეთთან დაპირისპირებაში ხსენებულ ევროპაში საკმაოდ ღიად გვიჭერენ მხარს და ამას, უპირველესად, რუსული იმპერიული პოლიტიკის სიბეცე განაპირობებს და არა ჩვენი რეფორმების ხიბლი, თუმცა ამ თანაგრძნობის გამოყენება ჩვენს სასარგებლოდ მაინც შეიძლება და მაინც სასიამოვნოა, რომ დასავლური პრესის პირველ გვერდებზე უკვე გადავინაცვლეთ. (მადრიდის უნივერსიტეტშიც, ვინც იცის, რომ ქართველი ვარ, მოსალმებისთანავე გამოხატავს ჩვენს მიმართ თანადგომას და ესეც ძალიან სასიამოვნოა). ერთადერთი, რაც არ მომეწონა, იყო ხუმრობა, რომელიც ინტერნეტით გავრცელდა, სადაც ბუშისა და პუტინის დიალოგია აღწერილი - ბუში ურეკავს პუტინს და მისგან ამერიკის ტერიტორიიდან რუსეთის ჯარების გაყვანას მოითხოვს, რაზეც რუსეთის პრეზიდენტი გაკვირვებული პასუხობს, რომ ამერიკაში რუსეთის ჯარი არ დგას და არც არასოდეს ყოფილა. პუტინზე უფრო გაკვირვებული ბუში კი საპასუხოდ ამერიკელ ჟურნალისტებს აკრიტიკებს - ასეთი ტყუილის გაზეთში დაწერა როგორ შეიძლება, თანაც ჩვენი ჟურნალისტები ყოველდღე ამტკიცებენ, რომ რუსებმა ხელი კი მოაწერეს შეთანხმებას, მაგრამ ჯორჯიას მაინც არ თმობენო.

რასაკვირველია, ბუშს აღარაფერი ეშველება, მაგრამ დანარჩენი სამყაროსთვის რომ გასაგები იყოს (რომ ამერიკის ჯორჯია არ ვართ), ვინ ვართ და საიდან მოვდივართ, აუცილებელია ჩვენი ქვეყნის ძველი სახელი აღვადგინოთ და მთელი მსოფლიოსთვის ვიყოთ იბერია (როგორც საუკუნეების განმავლობაში გვიცნობდნენ) და სხვადასხვა ენაზე სხვადასხვა სახელი არ გვერქვას: გრუზია, ჯორჯია თუ გურჯისტანი...

ყველა ქვეყანას თავის ენაზე ჰქვია სახელი დანარჩენი სამყაროსთვის და რატომ არ უნდა დავიბრუნოთ ჩვენი ძველი, ისტორიული სახელი, რომელიც გარდა იმისა, რომ (ტერმინოლოგიურადაც) უფრო მისაღებია საქართველოში მცხოვრები არაქართველებისთვის, ევროპელებისთვისაც უფრო მარტივი და გასაგები მესიჯია ჩვენი ვინაობის ასახსნელად. როგორც ნებისმიერი დროშა იკითხება, ასევე ქვეყნის სახელწოდებაც მეტყველებს ამ ქვეყნის რაობაზე და ტერმინი იბერია სწორედ იმას ნიშნავს, რომ ჩვენც უძველესი იბერიული ევროპის ნაწილი და უძველესი ევროპული ცივილიზაციის მემკვიდრეები ვართ.

ჩვენ გვაქვს უნიკალური შანსი, ჩვენი ქვეყნის ისტორიული სახელის აღდგენით, ევროპისკენ პირველი ნაბიჯი გადავდგათ; ნაბიჯი გადავდგათ ერთიან იბერიულ სახელმწიფოში იმ ხალხის დასაბრუნებლად, რომელიც აფხაზსაც და ოსსაც დანარჩენ ქართველებთან ერთად თანაცხოვრებისათვის გააერთიანებს. ვიცი, რომ ჩვენი, საკმაოდ კონსერვატორული ცნობიერებისთვის საკმაოდ ძნელი იქნება ასეთი გადაწყვეტილების მიღება და მით უმეტეს მათთვის, ვინც საქართველოს ისტორიას მხოლოდ ქართული ისტორიული ფილმების მიხედვით იცნობს და არ იცის, რომ ტერმინი „საქართველო“ სინამდვილეში გვიანდელია და აგერ გუშინწინ, სულ რაღაც რამდენიმე საუკუნის წინ გაჩნდა. მესმის, რომ ძნელი იქნება იმ აუცილებლობის გაცნობიერებაც, რაც ამ ცვლილებას განაპირობებს, მაგრამ თუ ხელისუფლება მიხვდება, რატომ უნდა აღვადგინოთ ისტორიული სამართლიანობა და ამ გადაწყვეტილებას მიიღებს (ურთულესი გადაწყვეტილებების მიღებაც კი მათ ნამდვილად შეუძლიათ), ჩვენი საზოგადოებაც ადრე თუ გვიან გაიხსენებს, რომ იბერიელები ვართ და ამ ნაბიჯსაც გაცილებით სწრაფად და ადვილად მოჰყვება შედეგი, რომელზეც უკვე მერამდენე თაობა ოცნებობს.

თუმცა მანამდე, როგორც ჯეიმს ჯოისის ერთი პერსონაჟი ამბობს:

- ჯერ იბერია, სტივ…

ავტორი: ქეთევან სადღობელაშვილი
ფოტო: დავით მესხი

მწარე შოკოლადის მოყვარულთათვის
ახალი სატელევიზიო სეზონი

თავისუფალი მედია ერთიანი სისტემაა, ამიტომაც ცალკე აღებული ტელეკომპანია არ შეიძლება იყოს თავისუფალი, დამოუკიდებელი. რაც უნდა შეფარვით მოქმედებდეს, ის მაინც მფლობელის ინტერესებს გამოხატავს (ფინანსური იქნება ეს თუ პოლიტიკური). დღეს საქართველოში თავად ფული არ არის თავისუფალი და კონცენტრირებულია ცალკეული ოლიგარქების ხელში, რომელთა კეთილდღეობა ასევე, ხელისუფლების კეთილგანწყობის პირდაპირპროპორციულია (არ იქნება და მისი აჯობებს!). აქედან გამომდინარე, საერთო თავისუფლების ხარისხი ცალკეულ ტელეკომპანიათა „თავისუფლებით“ არ განისაზღვრება და ვერც ტელემფლობელთა ინტერესები დაემთხვევა საზოგადოების ინტერესებს, რადგანაც ისინი სხვადასხვა ფასეულობით ცხოვრობენ.

განახლებული სატელევიზიო სეზონი ქართულ ტელეარხებზე სექტემბერში დაიწყო.

„გამარჯვებული ხალხის ტელევიზია“ უკანასკნელმა მოჰიკანებმაც დატოვეს. ალღოიანი ქართველი ტელემაყურებელი 2003 წლის შემოდგომაზევე მიხვდა იმას, რომ ნოემბრის წვიმიან და ქარაშოტიან მიტინგებზე მუხლჩაუხრელად მომუშავე რევოლუციური „რუსთავი 2“-ის ბედის ჩარხი მიმართულებას შეიცვლიდა. ასეც მოხდა და საუკუნეობით გამოცდილი აზრი იმის შესახებ, რომ „რევოლუცია საკუთარ შვილებს მსხვერპლად იწირავს“, ამჯერადაც გამართლდა.

„იმედი“ საბოლოოდ გაურიგდა საიმედო მერდოკს და „ნიუს კორპთან“ დადებული ხელშეკრულებით, თავდაცვის გარანტიებიც გაინაღდა. თუმცა, ეს ფაქტი მის კრეატიულ მხარეს დიდად არ დატყობია. ერთეული გამონაკლისი რადიო „თავისუფლების“ ტელეპროექტი „თავისუფლების თეორემა“ აღმოჩნდა. გოგი გვახარია ამჯერადაც კრიტიკული აზროვნებისა და ფიქრის კულტურის დამკვიდრებას ცდილობს. თუმცა, გადაცემის ვიზუალური მხარე საფუძვლიან მოწესრიგებას რომ ითხოვს, ამას (სხვაზე რომ არ ვთქვათ) წამყვანის ახლო ხედების სრულიად ულოგიკო გამოყენებაც ადასტურებს.

რადიო ყოველთვის ტელევიზიაზე მეტად მიყვარდა, რადგან ის სხვა, აუხსნელ ინტიმურობასთან ერთად, ადამიანში წარმოსახვის, ფანტაზიისა და თანაგანცდის უნარს აფართოებს. ტელევიზია კი ყველაფერ ამის მზა პროდუქტს გვთავაზობს და ჩარჩოსაც თავისთავად ქმნის. რადიო „უცნობში“ ჭიჭიკოსა და ბიჭიკოს „ბურატინო“ ხმებსაც კი სიამოვნებით ვუსმენდი. რადგანაც ტელევიზია პირდაპირ ვიზუალთან, ხედვასთანაა დაკავშირებული, ამიტომაც ანონიმურობას (მით უფრო თვითმიზნურ ანონიმურობას) დიდხანს ვერ იტანს. „ჭიჭიკოსა და ბიჭიკოს შოუმ“ ბევრს გაუცრუა იმედი. სიბნელეში ჩაკარგული კაცუნები აშკარად შებოჭილები და იუმორშიც ერთფეროვნები არიან. ამას თუ დავუმატებთ ყოვლად არაეფექტურ გადაწყვეტას - გაუგებარი აკვარიუმის უკან მყოფი რესპონდენტების გაბაასებას ძმაბიჭებთან, მივიღებთ აზრს: ყოფილიყო იქ, სადაც იყო. რას ერჩოდნენ ისედაც ყველასათვის ნაცნობ „უცნობ“ ჭიჭიკო-ბიჭიკოს?!

„რუსთავი 2“-ისა და „იმედის“ ფანტაზია სად გაწვდება იმას, რითაც „პირველმა არხმა“ ჯერ გაგვაოგნა და მერე გაგვახალისა. გამწვანებულმა ლოგომ ჩვენი „მშობლიური“ არხი უცებ აქცია ალ-ჯაზირას ტელეარხად, „აქანა, ჭია რომ დეიკლაკნება, იმნაირი ეხატა“-ს ანალოგად და რაღა თქმა უნდა, რაპროფესიონალიზმისა და უგემოვნობის ეტალონად.

ტელეკომპანია „მზე“, რომელიც დაარსებიდანვე სიყალბისა და ხელოვნურობის იერს ატარებდა, ჯერ-ჯერობით კომიზმში გადასული ანონსებით გვპირდება არხიდან არხზე მოხეტიალე ლიმონიან-საპნიან კლოუნადას. კარგი იქნება, ეს ყველაფერი ანონსებადვე დარჩეს.

რეზიუმეს სახით ვიტყვი, რომ ქართული ტელეარხები, (პროფილის მიუხედავად) ერთი საერთო ნიშნით არიან დაღდასმულები - ეს არის ინფანტილიზმი. ქართულ ტელეარხებს ერთნაირად აინტერესებთ ზედაპირზე მოდებული ქაფი და ფსკერზე დაგუბებული ლექი. არადა, ქაფი და ლექი ერთმანეთისგან განსხვავდება, მაგრამ საერთო თვისებასაც ატარებენ - შუაში იქცევენ იმას, რაც ნამდვილია, დაწმენდილია, ფასეულია და ამდენად, ქართული ტელევიზიების ინფანტილური ინტერესის მიღმა რჩება.

მათთვის, ვისაც მწარე შოკოლადი უყვარს, განახლებული სატელევიზიო სეზონის შესახებ ისაუბრებენ: პუბლიცისტი ლაშა ბაქრაძე, დიზაინერი ნანა გერასიმოვა, თბილისის ოპერის თეატრის ხელმძღვანელი, რეჟისორი დათო საყვარელიძე, ფსიქოლოგი მაია ცირამუა და თქვენი მორჩილი (სიტყვა „მონას“ ვერანაირ კონტექსტში ვერ ვიტან). მაშ, ასე... მწარე ეპიზოდები... 3.2.1.0. დავიწყეთ!

ქეთი ხშირად მესმის, რომ ქართული ტელეარხები ისეთივეა, როგორიცაა საზოგადოება, და რომ ქართული ტელეპროდუქციის ხარისხს ბევრად განაპირობებს საზოგადოებრივი დაკვეთა. საინტერესოა, მართლა ასეთი დაბალი დონისაა ჩვენი საზოგადოება თუ ეს მხოლოდ მასის გემოვნებაზე მორგებული ქართული ტელეარხების თავისმართლების ხერხია.

დათო ტექნოლოგიები იმდენად განვითარდა, რომ შეგიძლია 200 არხს უყურო. მე, ფაქტობრივად, „მეცოთი“ ვცხოვრობ და მშურს იმ ქვეყნის, ვისაც ასეთი არხი და, შესაბამისად, ასეთი არხის მაყურებელი ჰყავს. დარწმუნებული ვარ, ის სპექტაკლები, კონცერტები, თანამედროვე ცეკვის თუ კლასიკური და ჯაზური მუსიკის საღამოები, რაც „მეცოზე“ გადის, აქ რომ ჩავატაროთ, მაყურებელი არ ეყოლება.

ლაშა წინასწარ ასე არ უნდა ვიფიქროთ, რადგან მაყურებელი, რასაც მიაჩვევ, იმას მიიღებს. ადვილი გამოსავალია, როცა სალაფავს აჭმევენ ადამიანებს და ამბობენ, რომ ეს მათ მოსწონთ. საქართველოში საკმაოდ კარგი მაყურებელია და რაც უფრო კარგ გადაცემებს მიაწვდი, მით უფრო ამაღლდება მათი დონე და ინტერესიც გაღრმავდება.

დათო გეთახმები, ლაშა, და ჩემი აზრის ჩამოსაყალიბებლად შედარებაც ამიტომ დავიწყე, კარგის - ევროპულის და ცუდის - ამიერკავკასიის ტელევიზიების მაგალითზე. ესაა ორი განსხვავებული სამყარო, ადამიანთან ურთიერთობის ორი განსხვავებული ხერხი და ამავე დროს, იარაღი. ტელევიზია ჩემთვის, პირველ ყოვლისა, არის იარაღი, რომელიც უვიცის ხელში საშიში და სახიფათო ხდება. ქართულ ტელევიზიებში მიმდინარე პროცესები საზოგადოების სიცოცხლისა და განვითარებისთვის არის საშიში. ეს, ერთი შეხედვით, თითქოს არ ჩანს, მაგრამ, ხშირად ერთი სეზონიც საკმარისია ადამიანის სულიერი დამახინჯებისთვის. არ გამოვრიცხავ, მალე ვიხილოთ ტელევიზიებისგან დამახინჯებული თაობებიც. ამიტომაც, ტელევიზიები ნარკოტიკების რანგში უნდა გავიყვანოთ, თავისი ტენდენციებით, ლექსიკით, თემებით, ურთიერთობის ფორმებით და ა.შ. მთავარია, საზოგადოებამ ჩათვალოს, რომ ტელევიზია ცნობიერებაზე ზემოქმედების ყველაზე საშიში იარაღია.

ქეთი ფსიქოლოგს მინდა ვკითხო, შესაძლებელია თუ არა, ტელევიზია განვიხილოთ მოძალადედ, რომელიც ვირტუალურ სივრცეში ამწყვდევს მაყურებელს. გადავხედოთ, რა გადაცემები გადის ე.წ. პრაიმტაიმში ქართული ტელეარხების ეთერში: თავკომბალა საინფორმაციოები, რომელთაც განსაზღვრული, სტაბილური დრო არ გააჩნიათ (ხან საათია და ხან საათნახევარი), უმდარესი სერიალები, უინტერესო პროგრამები და ა.შ.

მაია საინტერესოა ბოლო დროის რეიტინგი, რომლის მიხედვით „იმედმა“ ბევრად გაუსწრო „რუსთავი 2“-ს. ჩემი აზრით, ეს ცვლილება „რუსთავი 2“-დან ძირითადი ბირთვის წასვლამ და მერდოკთან „იმედის“ ასოცირებამ გამოიწვია. თანაც, „კურიერი“ აღარ არის ისეთი ქარიზმატული, როგორიც იყო.

დათო მე, პირადად, მოხარული ვარ ამ ფაქტის გამო.

მაია ბევრისთვის შესაძლოა მართლაც სასიხარულო იყოს „კურიერის“ დაბალი რეიტინგი, მაგრამ მასზე ბევრად წინ წასული „ქრონიკა“ ცოტა ეჭვს იწვევს.

დათო რა მაინტერესებს, იცით? ეს ორი გადაცემა რაიმეთი განსხვავდება ერთმანეთისგან?

ლაშა ქართული საინფორმაციო გადაცემები ერთმანეთისგან არც ხარისხით განსხვავდება და არც დონით. თუ ერთი არხიდან მეორეზე გადართავთ, გაოცდებით, იმდენად ემთხვევა ერთმანეთს სიუჟეტების რიგითობა და თემატიკა. თუ იმასაც გავითვალისწინებთ, რომ ე.წ. სიფათები მუდმივად გადადიან ერთი არხიდან მეორეზე, შეიძლება აგერიოთ კიდეც, რომელ არხს უყურებთ. იმდენად მონოტონურია საინფორმაციოები, რა მნიშვნელობა აქვს, „იმედზე“ უყურებ მას თუ „რუსთავი 2“-ზე? თავის დროზე, „კურიერის“ მიერ შექმნილი სტრუქტურა და აგრესიული საინფორმაციო პოლიტიკა სხვა არხებმაც აიტაცეს. მაოცებს ის, რომ არავის აღმოაჩნდა ახლის შექნის ნიჭი და 6-7 წლის წინანდელი „კურიერის“ ტიპს დღემდე სტანდარტად თვლიან. ამ ქვეყანაში ინფორმაციის დიფერენციაციაც არ არსებობს, ძაღლი გაჭყლიტა მანქანამ თუ რუსეთთან გვაქვს დიდი კონფლიქტი - ერთნაირი ქრონომეტრაჟით გადაიცემა, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ ადამიანებს, ვინც დღეს საინფორმაციოს აკეთებს, წარმოდგენაც არ აქვთ, რას ნიშნავს საინფორმაციო გადაცემა და რას ნიშნავს ნიუსი, რომელიც ყველას პირზე აკერია.

მაია ჩვენგან განსხვავებით, ყველა ნორმალური ქვეყნის ტელევიზია საინფორმაციო გადაცემებს სტაბილურ დროს უთმობს. 30-35 წუთი არის ოპტიმალური დრო, რომელიც საკმარისია ნიუსის გასააზრებლად. ელემენტარული კვლევაა ჩასატარებელი, თუ რამდენ ხანს შეუძლია მაყურებელს ინფორმაციის აღქმა. ის დრო, რაც ჩვენთან საინფორმაციოებს ეთმობა - ხან საათნახევარი, ხანაც მეტი ან ნაკლები - მაყურებელზე ძალადობაა. და რას ვიღებთ? ისეთ მაყურებელს, როგორიც ტელევიზიამ შექმნა; მიაჩვია იმას, რომ მექსიკურ სერიალებს „პრაიმ-ტაიმში“ უყუროს ანუ იკვებოს ჰამბურგერით, რომელიც იაფია და ადვილად მოსანელებელი. ყველაფერი ეს გადადის ჩვევაში. დარწმუნებული ვარ, თუკი ვინმე ტელერევოლუციას მოახდენს, ეს ჩვევაც გაქრება.

ლაშა ნამდვილად შესაძლებელია, საქართველოში შეიქმნას სრულიად სხვა ტიპის ტელევიზია, რომელიც რეიტინგით ყველას გაუსწრებს, მაგრამ გამბედაობა არის ნული. რა თქმა უნდა, შიშიცაა. დღევანდელ ჩვენს ტელესივრცეში კი წარმოდგენაც არ აქვთ, საითკენ შეიძლება წავიდეს კარგი ტელევიზია.

მაია ვფიქრობ, სადღაც პოლიტიკური დაკვეთაც არის ქართული ტელევიზიების ასეთი გამსუბუქება. თუ 4-5 წლის წინ პოლიტიზებული მოსახლეობა პოლიტშოუებს მოითხოვდა, ახლა გასართობი პროდუქციითა და სერიალებით ჩანაცვლება მოხდა. ესეც დამაფიქრებელი ფაქტია.

ქეთი მაია მიყვებოდა, ამ კვირის რეიტინგით, „P.S.“-მა გაუსწრო „დროებას“ იმიტომ, რომ „P.S.“-ს ლათინოამერიკული სერიალის ვარსკვლავთან ჰქონია ინტერვიუ. სამწუხაროდ, თემატიკა მარტო საინფორმაციოებში კი არაა იდენტური, სხვა გადაცემებშიც ერთნაირია. იგივე „დროება და „P.S.“ იმდენად ჰგავს თემატურად ერთმანეთს, რომ ძნელი მისახვედრი არაა, კონცეპტუალურად როგორი გაუაზრებელია ორივე გადაცემა.

დათო იქნებ, უფრო სახელმწიფოებრივ აზროვნებაზე ვისაუბროთ და არა ერთეულ გადაცემებსა და ჟურნალისტებზე.

მაია როცა ე.წ. ტოპგადაცემები „დროება“ და „P.S.“ მდარე სერიალების თემატიკის მიხედვით აგებენ გადაცემებს, ამის მიმართ პროტესტის გრძნობა მიჩნდება.

დათო მაშინ გეტყვის: თუ არ მოგწონს, გადართე!

ქეთი ეს არის ყველაზე უპასუხისმგებლო, ჟურნალისტურად არაეთიკური განცხადება, რადგანაც აუდიტორიის წინაშე პასუხისმგებლობას თუ ვერ გრძნობ, თუ არ შეგიძლია მაყურებელს რაიმე ღირებული შესთავაზო, არც უნდა დადგე კამერის წინ.

დათო მაშინ უფრო სიღრმეებში ჩავიხედოთ. ყველამ კარგად იცით, რისთვის შეიქმნა „იმედი“. ყოველ შემთხვევაში, იმისთვის არა, რომ ადამიანებს ფასეულზე და ინტელექტუალურზე ესაუბრათ. ადამიანს, ვისაც დიდი ფული აქვს, თავდაცვა სჭირდება. როგორც „ბოდიგარდებს“ უხდიან, ასეთივე „ბოდიგარდის“ ფუნქციას ასრულებს ტელევიზიაც. თავიდანვე ვთქვი, რომ ტელევიზია დიდი იარაღია, რომლითაც თავს იცავენ, თორემ არ შეკრებილა ოთხი იდეალისტი, რომლებიც კარგი ტელევიზიის შექმნაზე ოცნებობდნენ. ეს მოხდა კონკრეტული დაკვეთით, დიდი ფულით და საუკეთესო ტექნიკური აღჭურვილობით. ტელევიზიების უმეტესობა საქართველოში ასეთი დაკვეთითა და თავდაცვის მიზნითაა შექმნილი.

ლაშა მაშინ ისიც ვთქვათ, საზოგადოებრივი არხი რით განსხვავდება მათგან: იმ ორიოდე შოუთი, საღამოობით რომ გადის, სადაც ისეთ თემებზეა საუბარი, რომელსაც მაყურებელი არ ჰყავს?

ქეთი როგორც ჩანს, საზოგადოებრივი არხი მეორე უკიდურესობაში გადავარდა - სნობების გულის მოსაგებად დაიწყო „ღამის საუბრები“, რომელიც არაპოპულარული ენითა და გაუგებარი, სპეციფიკური ტერმინოლოგიითაა დახუნძლული. გამონაკლისია გია ბუღაძე, რომელსაც ყოველთვის შეეძლო მაყურებლისთვის გასაგებ ენაზე და თემაზე საუბარი. ისე, ცნობისთვის: სნობები ქართულ ტელეარხებს საერთოდ არ უყურებენ; უფრო მეტიც - არ ცნობენ.

ლაშა თეორიულად შესაძლებელია საინტერესო თემებზე იყოს საუბარი დათო დარჩიაშვილის გადაცემაში, მაგრამ სრულიად არატელევიზიურია, მონოტონურია და შეიძლება ჩაგეძინოთ კიდეც. უერთგულესი ადამიანიც რომ იყო, მაშინაც კი გადართავ. ასევე, სამწუხაროდ, ჩემთვის საინტერესო ძველ ფილმებთან და საერთოდ, კინოსთან დაკავშირებული საუბრები „ლატერნა მაგიკაში“ უაღრესად მოსაწყენია. ერთიც მინდა ვთქვა, თავის დროზე „რუსთავი 2“-მა საკუთარი „სტარებისგან“ ერთგვარი სისტემა შექმნა. ახლაც, ამდენი წლების მერე, საზოგადოებრივი არხი ზუსტად იგივეს აკეთებს; მთელ ქალაქში გამოაკრა წამყვანების პლაკატები. მეცინება, რადგან, როგორი რეკლამაც არ უნდა გაუწიონ, რამხელა პლაკატიც არ უნდა გამოფინონ, არანაირი შედეგი არ ექნება - ამ ადამიანების მიმართ ნდობა ნულოვანია, მათ არავინ იცნობს, იმიტომ, რომ არც არაფერი გაუკეთებიათ. ამდენი ხნის შემდეგ, „რუსთავი 2“ ისევ იდეალად რომ დარჩება, ადვილი მისახვედრია, რამდენად დაბალ დონეზე არიან.

ქეთი ტელევიზია, პირველ რიგში, ხედვასთან იგივდება და შინაარსამდე მაინც ვიზუალურ მხარეს აფასებ. ახალი სატელევიზიო სეზონი სწორედაც ვიზუალური სიურპრიზებით, არხების შეფუთვით გამოირჩევა. „პირველი არხის“ ლოგომ (რომელიც თურმე საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის აბრევიატურაა) ქალაქში დიდი მხიარულება გამოიწვია. „იმედის“ ლოგო კი თოქ-შოუ „რე-აქციის“ დეკორაციად მოგვევლინა. ამ სეზონის მოდურ ფერად შავიც იქცა, რომელიც ე.წ. ინტელექტუალურ გადაცემებში უნიფორმასავით დამკვიდრდა.

დათო ისევ და ისევ არაპროფესიონალიზმთან მივდივართ. რატომ ჰგონიათ, რომ ფერებისა და დეკორაციების შეცვლით, არხის შეფუთვით მიაღწევენ წარმატებას. ზედმეტი ფული რომ არ დაეხარჯათ არხების გაფორმებაში და იგივე ყოფილიყო, ვითომ რა შეიცვლებოდა ამით?

ლაშა ნიშანდობლივია, რომ საქართველოში ყველა საქმე შეფის ოთახის რემონტით იწყება ხოლმე. თუ ფიქრობენ, რომ ლოგოებისა და ტიხრების გამოცვლით შინაარსს შეცვლიან და ეს მცირედი ვიზუალური მხარე არხის რეიტინგს გადაწყვეტს, ძალინ ცდებიან.

ნანა რომ არ მოგატყუოთ, დრო მენანება ხოლმე იმისთვის, რომ დავჯდე და ქართულ არხებს ვუყურო. შემთხვევით მოვკარი თვალი „პირველი არხის“ ლოგოს, კარგა ხანს ვერ მივხვდი, რა იყო. ჯერ ერთი, ტელევიზია უნდა იცოდე, რომ მწვანე ფერი დომინანტურად არ აქციო. ტელევიზიაში ყველაზე კარგად აღიქმება წითელი და ლურჯი, თუმცა, როცა შეფუთვას ქმნი, პირველ რიგში განსაზღვრული უნდა იყოს კონცეფცია, თუ რა დატვირთვა აქვს არხს და მერე დაიწყო მუშაობა ლოგოს, ფერებისა თუ საერთო შეფუთვისთვის. „პირველი არხის“ ლოგო და ტიხრები საერთოდ გაუგებარია. „ღამის საუბრების“ შავ-თეთრი კომბინაცია ერთი შეხედვით ეფექტურია, თითქოს აქცენტს აკეთებს მოსაუბრეზე, მაგრამ შორი რაკურსით აღებული „კალპაკი“ მთლიანად ფარავს სტუდიაში მყოფთ და აქცენტებსაც უადგილოდ ანაწილებს. რაც შეეხება შავ ფერს, ის ყველაფერზე მიდის და როცა მატერიალური საშუალება არ არის, გამოსავალსაც მარტივად აგნებენ. კარგი სტუდია რომ გააკეთო, სოლიდური თანხები და კარგი მასალაა საჭირო. ვფიქრობ, თუ შავი ფერი ევროპულ არხებზე შეგნებულად გამოიყენება, ჩვენთან გამოსავალია - საშუალება არ არის და მორჩა. გარდა ამისა, არცერთ ქართულ ტელეარხზე არაა განათების სისტემა მოწესრიგებული და სტუდიები, ფაქტობრივად, ან ჩაბნელებულია, ან ზედმეტად გადაჭრელებული.

დათო არსებობს უამრავი უცხოური ფირმა, რომელიც თავისი განათებებით, გამზადებულ სტუდიებს ათასჯერ ნაკლებად მოგყიდის. სტანდარტი თუ არ გინდა, ახალს შემოგთავაზებენ. გამოდის, რომ ჩვენთან ახალსაც ვერ იგონებენ და არც ძველი იციან.

ქეთი ცნობილი ფაქტია, რომ სტუდიების მოწყობასა და დეკორაციებზე ყველაზე დიდი ფული „ტყდება“. ვის აწყობს მზა სტუდია ნაკლებ ფასად?

ლაშა „პირველი არხის“ ლოგო არის ის შემთხვევა, რომელიც ყოველგვარი კრიტიკის ზღვარს ცდება. არანაირად არ იკითხება და ვერაფერს გაუგებს ადამიანი. პირველად რომ დავინახე, ვიფიქრე, ალბათ მუსიკალური ან მოდის არხია-მეთქი. არანაირი კავშირი საზოგადოებრივთან არა აქვს, რადგან თავად ამ არხის ფუნქცია არ ესმით მის მესვეურებს.

ნანა ლოგო უნდა იყოს ძალინ კომპაქტური და ინფორმაციული - არხის მიმართულების მხრივ. არადა, ძლივს მივხვდი, რა იყო.

დათო და რა არის?

ნანა ს ს მ

დათო უკუღმა?

ნანა არც ქართულია, არც ინფორმაციული, თანაც ისეთი მწვანეა, რომელიც საშინლად აღიქმება.

ლაშა წარმოიდგინეთ, საზოგადოებრივი არხი ხელიდან უშვებს შანსს, ერქვას „პირველი არხი“. „პირველი“ ნებისმიერი არხისთვის მომგებიანი იქნებოდა, ამათ კი გადააგდეს. გამოდის, რომ თვითრეკლამაც არ შეუძლიათ.

ქეთი მინდოდა, ე.წ. დოკუმენტურ ფილმებზეც გვესაუბრა, მაგრამ, როგორც ვხვდები, ეს იმდენად პრობლემური თემაა...

ლაშა მართლაც, ეს ცალკე წიგნის თემაა. გარდა იმისა, რომ უცხოურ დოკუმენტურ ფილმებს ისე საშინლად თარგმნიან, ვერაფერს გაიგებ, სამამულო დოკუმენტურსაც გაყალბებულ ფაქტებზე ამზადებენ. „საუკუნის პორტრეტებში“, მიხეილ თუმანიშვილზე მომზადებული ფილმიდან ქართველ მაყურებელს ამცნეს, რომ თურმე მამაჩემმა, აკაკი ბაქრაძემ მიშა თუმანიშვილი თეატრიდან გააგდო. როცა მამაჩემი თეატრში მივიდა, თუმანიშვილი კარგა ხნის წასული იყო. აკაკი ბაქრაძემ შეკრიბა კოლექტივი და რეჟისორების ჯგუფი ბატონ მიშასთან თხოვნით გააგზავნა, რომ თეატრში დაბრუნებულიყო. ესაა სიმართლე და თანაც, არც ისე ძველი ამბავია, თანამედროვეებს არ ახსოვდეთ, მაგრამ შეგნებულად ხდება ისტორიის გაყალბება. რომ არ მეთქვა, არ შემეძლო, გულზე ლოდად მაწვა ეს ამბავი.

ქეთი წეღან მაიამ პოლიტიკურ დაკვეთაზე გააკეთა მინიშნება და მართლაც რჩება შთაბეჭდილება, რომ ქართულ ტელეარხებს ხელისუფლებასთან ერთგვარი გარიგება აქვთ და ძალ-ღონეს არ იშურებენ იმისთვის, როგორ „შეუმსუბუქონ“ ხალხს სოციალური პრობლემები მდარე გასართობი შოუებით, იუმორისტული ფესტივალებითა და „კავეენებით“. აგერ, „იმედზე“ „ინტელექტუალური“ ჭიჭიკო-ბიჭიკოც გამოჩნდა...

ლაშა რადიოში ძალიან კარგი და რეიტინგული იყო ეს შოუ, მაგრამ რაც რადიოში ვარგა, იმას არ ნიშნავს, რომ ტელევიზიაშიც კარგი იქნება. ტელევიზიასა და რადიოს სხვადასხვა სპეციფიკა აქვს.

ნანა ტელევიზიაში ნებისმიერი შოუ ვიზუალურად უნდა იყოს დატვირთული.

მაია დილის ტელეპროგრამები რომ მთლიანად რადიოა, ამას ასე თუ ისე იტანს მაყურებელი, მაგრამ ღამის ეთერში ეს, უბრალოდ, მიუღებელია.

დათო სხვა მხრიდან თუ შევხედავთ, „უცნობმა“ რადიოსათვის ძალიან ეფექტური იდეა მოიგონა, მერე ეს პროექტი ტელევიზიისთვის გადაამღერა. „უცნობმა“ კი არ წააგო, არამედ „იმედმა“, რადგან მან გადაიხადა ფული.

ქეთი სამაგიეროდ, რადიომ დაკარგა მსმენელი, რადგან ვინც ტელევიზიაში იდენტურ გადაცემას უყურებს, ის რადიოს აღარ მოუსმენს.

დათო მაინტერესებს, ვინ მართავს ამ ტელევიზიებს, ვინ განსაზღვრავს მათ მხატვრულ მხარეს, როგორია მათი ინტერესების სფერო, რადგან საქართველოში მომხდარი კულტურული მოვლენების მიმართ დამოკიდებულება მათ ტელევიზიაში ვერ ვნახე. რატომ არ დადიან ისინი კონცერტებზე, რატომ არ ესწრებიან მნიშვნელოვან კულტურულ მოვლენებს, რატომ არ აინტერესებთ, ვინ ჩამოდის ჩვენთან ღირებული, ფასეული ფიგურა, კულტურის დარგში მაინც... ქეთი ისინი მიიჩნევენ, რომ კულტურა არ იყიდება. ამდენად, მათთვის ეს არაკომერციული, უინტერესო სფეროა.

დათო მაშინ გვითხრან, რა იყიდება? „შაბათის შოუ“ თუ იყიდება, გაყიდონ. თუ იყიდება ტყლაპი, გაყიდონ ტყლაპი. თუ იყიდება საქართველო, გაყიდონ საქართველო. ისინი კი ვითომ მასისთვის იღვწიან, მაგრამ ჩვენი მასა ასეთი დეგენერატი არ არის, რადგან ჩვენც ამ მასის ნაწილი ვართ. ჩვენ, ჩვენ ვუყურებთ ტელევიზიას, თორემ ეგენი, ვისაც მასად თვლიან, იქ ან ტელევიზორი არ აჩვენებს, ან სინათლე არ არის საერთოდ. თუ ადამიანი თავად არაა საინტერესო ან სხვისი ნიჭითა და საქმით არ ინტერესდება, საინტერესო ტელევიზიას ვერ გააკეთებს. ამიტომაც, ჩვენი კითხვები და პრობლემები ერთ დიდ კითხვაში ერთიანდება: ვინ მართავს დღეს ქართული ტელევიზიების სამხატვრო მხარეს?

ლაშა კიდევ ვიმეორებ: როგორც კი ერთი ტელევიზია მაინც გამოჩნდება, რომელიც იმის საპირისპიროს გააკეთებს, რაც დღეს კეთდება, ანუ აზროვნებას მიუბრუნდება, ყველაზე დიდი რეიტინგი იმას ექნება. უბედურება ისაა, რომ ხედვა, თუ როგორი ტელევიზიაა საჭირო ამ ქვეყნისთვის და არა რაღაცა X მასისთვის - ჩვენთან არ არსებობს. მძულს სიტყვა, რომელიც ქართულმა ტელევიზიამ მოიგონა - მოდიან ცნობილი სახეები და ჩვეულებრივი ადამიანები. ასეთი დაყოფა რასისტული მიდგომაა იმ ვითომ ელიტური აზროვნებისა, რომელიც დღეს საქართველოში ყალიბდება. როცა ქვეყანაში ასეთი დიფერენციაციაა და ასეთ მდარე ტელევიზიებთან გვაქვს საქმე, რაზე შეიძლება საუბარი?

დათო ისევ ვუბრუნდები იმ აზრს, რომ მოვიწვიოთ ქართული ტელეარხების სამხატვრო ხელმძღვანელები, რომელთა სახელები საზოგადოებამ არ იცის.

ქეთი წინასწარ გეტყვით, რომ არ მოვლენ.

დათო იმიტომ არ მოვლენ, რომ სკამს ჩაბღაუჭებული, უსახო და უინტერესო ადამიანები არიან. ოპერის თეატრში უამრავი რამ ხდება, მაგრამ ტელევიზიებთან მიწევს ბრძოლა იმაზე, რომ ინფორმაცია, რომელსაც ვაწვდი, მაყურებლამდე დაუმახინჯებლად მიიტანონ. მომღერლების სახელები და გვარები რომ ეშლებათ, ეგ რა არის, ტენორსა და სოპრანოს ურევენ ერთმანეთში. ჩვენთან ეთერშია სოპრანო გია ონიანიო - გამოაცხადეს. გადაირია გია. არ შეიძლება იმას ჩააბარონ ეს საქმე, ვინც იცის? შესაძლოა ოპერა სპეციფიკური ჟანრია, მაგრამ იგივე რომ ხდება მწერლობაში, მხატვრობაში და სხვა სფეროებში, ესაა აუტანელი. მოიყვანეთ ეს ხალხი, სამხატვრო ხელმძღვანელები და ვუთხრათ: ადამიანო, შენ ხარ უინტერესო და საინტერესო ტელევიზიას ვერასოდეს გააკეთებ!

ქეთი ერთი ახლობელი მიყვებოდა, გურიაში ვიღაც ალმასხანი ცხოვრობდა, თურმე. დიდი მავნე კაცი. ყველა მეზობელი მომდურებული ჰყავდა, ხან ერთი საყვედურობდა - ეს რა ჩაიდინე, ალმასხან, არ გრცხვენიაო? ხან მეორე და მეათე. გაოცებული ალმასხანი მხრებს აიჩეჩავდა თურმე და გაკვირვებული კითხულობდა - კი მაგრამ, თუკი არ ვიცი, სირცხვილი რა არის, მაინც უნდა მრცხვენოდესო?

მოდით, ამ ამბით დავამთავროთ ჩვენი მწარე საუბარი და დასამშვიდებლად საყვარელ არხებზე (MEZZO, TV5, HISTORY, DISCOVERY, NATIONAL GEOGRAPHIC, TRAVEL, КУЛЬТУРА) გადავერთოთ.

ავტორი: დათო ტურაშვილი
ფოტო: როიტერი

ბასკები

დონოსტია

სან-სებასტიანს ბასკურად დონოსტია ჰქვია და სან-სებასტიანი კი ისეთი ლამაზია, რომ ნებისმიერ ადგილას შეგიძლია ჩამოჯდე და იტირო.

მაგრამ დონოსტია ზღვისპირა ქალაქია და წყლისპირას მტირალს კი, როგორც ცნობილია, აუცილებლად მოგმართავენ შეკითხვებით, დიდგვაროვანი მონადირეები თუ არა, უბრალო გამვლელები მაინც და მით უმეტეს, ბასკეთში. მეტიც, ბასკეთში უყურადღებოდ არავინ დაგტოვებს და აუცილებლად დაგეხმარებიან, თუ რამე გიჭირს და ამიტომაც ბასკეთში, დანარჩენი ესპანეთისაგან განსხვავებით, გაჭირვებული ადამიანი არც არსებობს. შესაძლოა ზემოთქმულს უპირველესად ის განაპირობებდეს, რომ ზარმაცი ბასკი საერთოდ არ არსებობს (რაც ჩვენს ნათესაობას ცოტა საეჭვოს ხდის), მაგრამ ბასკების შეფასებაში მთავარი და ყველაზე ობიექტური მაინც ესპანური აზრია. ესპანელები კი, მიუხედავად იმისა, რომ მათ რამდენიმე ათეული წელია მონდომებით აფეთქებენ ბასკი ტერორისტები, მაინც თვლიან, რომ ბასკებზე საოცარი ხალხი დედამიწაზე არ არსებობს. კიდევ უფრო მეტიც - დაუჯერებელია, მაგრამ როცა ერთი ესპანელი მეორე ესპანელს რაღაცას პირდება და სურს, რომ მისი პირობა დამაჯერებელი იყოს, ყოველთვის ამბობს ასეთი შემთხვევისათვის ყველაზე გავრცელებულ ფრაზას: ბასკის სიტყვას ვიძლევი!..

ამიტომაც ქართველებს შორის, თუ ვინმეს ცოტა ეუხერხულება, რომ ამხელა სამყაროში ერთადერთი ბასკები გვენათესავებიან და ისიც ხალხი, რომელსაც ყველაზე მეტად ტერორიზმის გამო იცნობენ, შეუძლია მაინც მშვიდად იყოს, რადგან (ამას ვიკვლევ და ამიტომაც ვიცი) ამავე სამყაროში იშვიათია ხალხი, რომელსაც ბასკებივით მოჭარბებული აქვს ყველა ის თვისება, რის გამოც ეს სამყარო ჯერ კიდევ ცოცხალია და მაინც ბრუნავს...

ამაია

თუმცა ამჯერად ბასკეთში სან-სებასტიანის კინოფესტივალის გამო ჩავედით და ჩვენს მეგობარ ესპანელებს მადრიდშივე შეშურდათ ჩვენი, რადგან ესპანელები იმასაც ამბობენ, რომ ყველაზე ლამაზი გოგოები სწორედ სან-სებასტიანში ცხოვრობენ. ჩაწყობილ ამბავს კი ჰგავდა, მაგრამ პირველივე ბასკი გოგო, სახელად ამაია, რომელიც გავიცანით, ისეთი ლამაზი აღმოჩნდა, რომ სანდრო თარხნიშვილი, იმის ნაცვლად, რომ ფოტოები გადაეღო, მთელი დღე იდგა და ამაიას უყურებდა. ამიტომაც ფოტოები ცოტაა და რაც არის, ისიც თითქმის ბუნდოვანია, მაგრამ ამ ამაიას მაინც ვერ ავცდებოდით, რადგან ფესტივალის ადმინისტრაციაში მუშაობდა (სტუდენტური შეთავსებით) და აკრედიტაციის გაცემა სწორედ მას ევალებოდა. ჩვენს პასპორტებს რომ დახედა ყურადღებით და ჩვენი ქვეყნის სახელი ამოიკითხა, სიხარულისგან თვალები გაუბრწყინდა, გაგვიღიმა და კარგა ხნის უნახავი ნათესავივით გადაგვეხვია. ამ პასპორტის ჩვენებისას ზოგიერთ ქვეყანაში შეიძლება, უბრალოდ, დაგაპატიმრონ კიდეც (მაგალითად, რუსეთში) და რასაკვირველია, მაინც ძალიან სასიამოვნო გრძნობაა, როცა მხოლოდ იმიტომ გხვდებიან ღიმილითა და სიხარულით, რომ ქართველი ხარ. ალბათ ბასკეთიც ერთადერთი ქვეყანაა მსოფლიოში, ამ თვალსაზრისით და ბასკეთში ჩვენი ნათესაობის შესახებ, იშვიათი გამონაკლისების გარდა, ყველამ იცის.

ცელქი ცირამუა

ბასკებს ქართველებთან ნათესაობა ახარებთ არა იმიტომ, რომ გადასარევი ხალხი ვგონივართ და ჩვენზე გიჟდებიან, არამედ სულ სხვა, უფრო მარტივი მიზეზის გამო. მათ იდენტიფიცირება არ სურთ დანარჩენ ესპანეთთან, რომელმაც რომანიზაციას ვერ გაუძლო და ბასკებისაგან განსხვავებით, სრული ასიმილაცია განიცადა.

ბასკებისგან განსხვავებით, ესპანეთში მცხოვრებმა სხვა იბერიულმა ტომებმა ვერ გაუძლეს ლათინიზაციას და იბერიულ ენასთან ერთად, თვითმყოფადობის ყველა ატრიბუტი დაკარგეს. ამიტომაც, ბასკები (ერთადერთი არაინდოევროპული ხალხი დასავლეთ ევროპაში) თანახმა არიან ნებისმიერ ნათესაობაზე ნებისმიერ ხალხთან, ოღონდ არა ესპანელებთან და ამიტომაც ბასკეთში ბასკური ეთნოგენეზისის რამდენიმე ვერსია არსებობს. მათ შორის უნგრო-ფინური, მაღრიბულ-ბერბერული და იაპონურიც კი, მაგრამ ქათულ-კავკასიური მაინც ყველაზე ახლოსაა სიმართლესთან და ამ ვერსიის სასარგებლოდ იმდენი არგუმენტი არსებობს, რომ მათ ჩამოთვლას ცალკე წიგნი სჭირდება. ასეთ წიგნს ვწერ კიდეც და ამიტომაც აქ ჩვენი ნათესაობის მხოლოდ ერთ შემთხვევას გავიხსენებ, რომელიც ხშირია და ბასკეთში ასეთი მაგალითი შეიძლება ყოველი ფეხის ნაბიჯზე შეგხვდეს.

მოვდიოდით სან-სებასტიანის ერთ მშვენიერ ქუჩაზე და გაკვეთილების დროს, ბასკური სკოლის წინ აღმოვჩნდით. სკოლის მეორე სართულის ღია ფანჯრიდან მასწავლებელი ხმამაღლა ყვიროდა მოსწავლის გვარს, რომელიც იქვე, ფანჯრის ქვეშ იმალებოდა. ბასკი ბავშვი გვარად ცირამუა გახლდათ და ისეთი იყო, როგორებსაც ჩვენს ბავშვობაში უფროსები ცელქებს ეძახდნენ. მასწავლებელი ღია ფანჯრიდან მთელი ქუჩის გასაგონად გაჰყვიროდა მის გვარს - ცირამუა! და ბასკურ ენაზე გაკვეთილზე შესვლისკენ უხმობდა. ეს ცელქი ცირამუა კი იმავე ფანჯრის ქვეშ იდგა, ძალიან კმაყოფილი იღიმებოდა და ტუჩთან თითმიტანილი, ჩვენც გვთხოვდა სიჩუმეს. ჩვენც ჩუმად ვიდექით და ვიცინოდით, სანამ მასწავლებელი არ დაიღალა და ურჩ მოწაფეს ესპანურად არ შეაგინა. ბასკურ ენაში (ჩვენი სვანურისა არ იყოს), გინება არ არსებობს და ბასკებიც, როცა სჭირდებათ, ესპანურად იგინებიან. ქართველებს შორისაც (ყველაზე მეტად) ბასკები ალბათ სვანებს გვანან და ამასაც თავისი ლოგიკა აქვს...

ეტა

ისიც ლოგიკურია, რომ ესპანეთის ჩვიდმეტ რეგიონსა და ავტონომიას შორის, ყველაზე განვითარებულ ბასკეთში (კატალუნიასთან ერთად) ყველაზე ძვირია ცხოვრებაც და უბრალოდ სტუმრობაც. მით უმეტეს კინოფესტივალის დროს, როცა სან-სებასტიანში მთელი მსოფლიოდან უამრავი ადამიანი ჩადის და სასტუმროები საშინლად ძვირდება. ამიტომაც ჟურნალ „ცხელი შოკოლადის“ მიერ ბასკეთში მივლინებისთვის გამოყოფილი ფული მხოლოდ საოჯახო სასტუმროში დასაბინავებლად გვეყო, მაგრამ ისეთი კარგი მასპინძელი შეგვხვდა, რომ ის რამდენიმე ბასკური დღე სულ შორენა შავერდაშვილს ვლოცავდით. ჩვენი დიასახლისი იყო მოხუცი ბასკი ქალი, რომელსაც ქართულად ბებოს ვეძახდით და მართლა ღვიძლი ბებიასავით გვივლიდა, მაგრამ ეჭვი იმის შესახებ, რომ ღამღამობით ჩვენი ბასკი ბებო ეტას მოსამარაგებლად ხელყუმბარებს ამზადებდა, იმთავითვე გაგვიჩნდა. პირველივე დღეს სხაპასხუპით რომ მოგვიყვა თავისუფლებისათვის ბასკი ხალხის ბრძოლის გმირული ისტორია, იმ საღამოსვე ბასკი ნაციონალისტების მიტინგზე დაგვპატიჟა, როგორც ქართველები, რომლებსაც მისი აზრით, გვევალებოდა კიდეც მოძმე ბასკი ხალხის მხარდაჭერა. უარი რომ გვეთქვა, შევატყვეთ, ჩვენი ბასკი ბებო სულ ცემაცემით წაგვიყვანდა მიტინგზე და ცემას და ჩათრევას, ისევ ჩაყოლა ვამჯობინეთ. მიტინგი სწორედ იმ შენობის წინ იყო დანიშნული, რომელიც რამდენიმე წლის წინ, სპეციალურად კინოფესტივალისთვის ააშენეს და მიტინგი სწორედ იმ დროს დაიწყო, როცა შენობის წინ დაგებულ წითელ ხალიჩაზე ფესტივალის გაპრანჭული სტუმარ-ვარსკვლავები ფანებისთვის ხელის დასაქნევად გამობრძანდნენ. არცერთ მათგანს, რასაკვირველია, მიტინგი და მანიფესტაცია არ გაკვირვებია და ერთადერთი, რასაც შეიძლება ისინი გაეკვირვებინა, ჩვენ ვიყავით - ორი, ყელზე აკრედიტაციაჩამოკიდებული ქართველი, რომლებიც რატომღაც, მანიფესტანტებს შორის ვიდექით და არა ფესტივალის მონაწილეებთან ერთად. თუმცა ჩვენი მასპინძელი ბებო ამ ფაქტით ისეთი კმაყოფილი იყო, რომ სიხარულისგან იქვე და მერე უკანა გზაზეც, სულ ლოყებს გვიკოცნიდა. ისეთი ბედნიერი იყო ჩვენი იქ ყოფნით და საერთოდ ჩვენი დონოსტიაში სტუმრობით, რომ ერთი დღითაც არ გვიშვებდა ბილბაოში, სადაც აუცილებლად უნდა ჩავსულიყავით, რადგან ბილბაოში გოჩა აბზიანიძე ცხოვრობს და მისი არნახვა ბასკეთში, სამშობლოს ღალატია...

გოჩას გეჩო

ბილბაოს იმ უბანს, სადაც გოჩა აბზიანიძე ცხოვრობს, გეჩო ჰქვია და გეჩო მისი უბანია, ამ ფრაზის ყველანაირი გაგებით. გეჩოში მას ყველა იცნობს და ქუჩაში გამოსულს ისე ხვდებიან, როგორც რომში რომელიმე ბრძოლიდან გამარჯვებით დაბრუნებულ კეისარს. სუფრის პირდაპირ გზებზე გადაფენა ბასკეთში გოჩა აბზიანიძეს ისე უყვარს, როგორც ჩვენს გალაღებულ წინაპარს უყვარდა, თუნდაც ერთი საუკუნის წინ და უცხოეთში არსად არ მინახავს გოჩა აბზიანიძეზე უფრო ლაღი ქართველი. ქართველი ბოლომდე ბედნიერი (მისივე გაგებით) მხოლოდ საქართველოში შეიძლება იყოს და როგორც ჩანს, ბასკეთი, ამ მხრივ, ერთადერთი გამონაკლისია. ბასკეთში ძველისძველი, დაუწერელი კანონი არსებობს და დღესაც მოქმედებს - გზად მიმავალი ბასკი (როგორც არ უნდა ეჩქარებოდეს) თუ ადამიანს შეხვდება, რომელიც შრომობს და რაღაცას აკეთებს, აუცილებლად დახმარებას შესთავაზებს და ბასკებს, ამ ტრადიციის მქონე ხალხსაც კი, მაინც აკვირვებს უცნაური ქართველი, რომელიც ყველას დახმარებას ასწრებს. მართალია, თვითონ მას მეუღლე ეხმარება (გოჩას რომ გეჩო გეტოდ არ ექცეს), მაგრამ ამაშიც უცნაური არაფერია, რადგან ქალის გარეშე ქართველი კაცი საქართველოშიც ძლივს ახერხებს რამეს და რა გასაკვირია, რომ უცხოეთში გაუჭირდეს?!

გეჩო კი ის უბანია ბილბაოში, საიდანაც ყველაზე კარგად ჩანს მთა, რომელსაც ბასკურად არჩანდა ჰქვია, რადგან ნისლის გამო ეს მთა ხშირად არ ჩანდა ხოლმე, მაგრამ მას შემდეგ, რაც აქ გოჩა აბზიანიძე დასახლდა, ეს მთა ხშირად ჩანს და თუ არ ჩანს, სამი-ოთხი ჭიქა ბასკური ღვინოც ჰყოფნის და ნისლი ქრება...

ჩაპელა

ჩაპელა ბასკური ქუდია, სხვები რომ ბერეტსაც უწოდებენ და ასეთი ქუდის გარეშე, არავის უნახავს ერნესტო ჩე გევარა, რომელიც სანახევროდ ბასკი იყო და ბასკები კი ამბობენ, რომ თუ კაცი ხარ, თავზე ქუდიც უნდა გეხუროს.

ზემოხსენებული არგენტინელი რევოლუციონერის ძარღვებში, ბასკურის გარდა, ირლანდიური სისხლიც ჩქეფდა (თანაც, ჩვეულებრივზე მეტი სისწრაფით) და რა გასაკვირია, რომ (როგორც ქართველი ბებიები იტყოდნენ ხოლმე) გამჩენი არ ასვენებდა?! ბასკი ბებიები კი ახლაც ამბობენ (და ჩვენმა მასპინძელმა ბებომაც გვითხრა), რომ ბასკეთში კარგ ვაჟკაცად ის ითვლებოდა, ვისაც ვეშაპის დაჭერა შეეძლო. ამიტომაც არ არის შემთხვევითი: ბასკები ყოველთვის ხაზგასმით აღნიშნავენ, რომ ამერიკა სინამდვილეში ბასკების აღმოჩენილია და არა კოლომბის ან ვიკინგების. ბასკების მტკიცებით, მათი წინაპრები (ვეშაპების დევნაში) ამერიკის მიწებს ჯერ კიდევ ათი საუკუნის წინ მიადგნენ და ამაზე ის უძველესი ბასკური საფლავებიც მეტყველებენ, რომლებიც ნიუფაუნდლენდში დღემდე არსებობენ. ოკეანე რომ სხვებზე ადრე გადაცურეს ბასკებმა, ადვილი დასაჯერებელია, თუ ამ ხალხის ისტორიას გავიხსენებთ - ბასკები ოდითგანვე საუკეთესო გემებს აგებდნენ და უძველესი დროიდან, რკინის დამუშავების უნიკალურ საი დუმლოს ფლობდნენ. ხე-ტყე კი ბასკებს ყოველთვის იმდენი ჰქონდათ, მთელს კანტაბრიის ზღვას დაფარავდნენ, რომ მოენდომებინათ. თუმცა ზღვა ისე უყვართ, რომ ყოველთვის განსაკუთრებული პატივისცემით ექცეოდნენ მას და ბისკაის ტალღებზე მრავალტანჯულ ბასკეთში ახლაც ყველაზე მეტი ლექსი იწერება. თუმცა, ერთი შეხედვით, ამ ხალხს ტანჯვაგამოვლილისა არაფერი ეტყობა და ზღვისკენ დილიდანვე ისეთი ბედნიერები გარბიან, რომ ვერც დაიჯერებ, თუ სხვა რამ საქმე და სადარდებელი კიდევ გააჩნიათ.

სან-სებასტიანის სანაპიროზეც, დილიდანვე, სერფინგის იმდენი ბასკი მოყვარული ელოდებოდა ოკეანის ტალღებს, რომ ვერც იფიქრებდი, თუ ამავე ქალაქში საერთაშორისო კინოფესტივალი მიმდინარეობდა. არადა, მთელი წლის მანძილზე, ამ ფესტივალისთვის მთელი დონოსტია ემზადება, ისევე, როგორც დანარჩენი კინო-სამყარო და (როგორც ადგილზე შევატყვეთ) ამ ფესტივალისთვის მოუმზადებლები მხოლოდ ჩვენ ვიყავით...

ეუსკადი

თუმცა, რა მომზადება გვინდოდა?! - ასე, ჩვენსავით მოუმზადებელი ჩავიდა დონოსტიაში სამი წლის წინ დიტო ცინცაძეც და სან-სებასტიანის გრანპრი მოიგო. წლევანდელ ფესტივალზეც იყო რამდენიმე კარგი ფილმი. მაგრამ, როგორც წესი, კარგი ყველაფერი ცოტაა და მათ მკითხველი „ცხელი შოკოლადის“ კინო-დამატებაში გაეცნობა. აქ კი მხოლოდ ბასკების გაცნობა გვინდოდა, თუნდაც ორი სიტყვით, მიუხედავად იმისა, რომ მათ შესახებ უსასრულოდ შემიძლია წერაც და ლაპარაკიც. მაგრამ მხოლოდ იმას დავამატებ, რომ ბასკურად ბასკების ქვეყანას ეუსკადი ჰქვია და თუ ასეთ ქვეყანას სადმე წააწყდებით, მაინც დაინტერესდით, რას წერენ და რას ფიქრობენ მათ შესახებ, რადგან შეიძლება მოულოდნელად და ძალიან ადვილად, საკუთარი თავი ამოიცნოთ; ხოლო თუ სადმე ცოცხალი ბასკი შეგხვდათ, აუცილებლად გაესაუბრეთ, რადგან ძალიან, ძალიან გაეხარდებათ ქართველის გაცნობა და ბასკების ამოცნობა კი (ქართველებისა არ იყოს), ძალიან ადვილია - ძალიან განსხვავებული, სევდიანი ბასკური თვალებით...

ზოტი „ქართული გემოს“ პირველი სურათები

ავტორი: ნინო კვაჭანტირაძე
ფოტო: იური მეჩითოვი

რამდენიმე წლის წინ, ფოტოგრაფმა იურა მეჩითოვმა ხელში ჩაიგდო ალბომი „საფრანგეთის გემო“, სადაც თავმოყრილია მთელი ფრანგული სამზარეულო. როგორც აღმოჩნდა, ალბომი პირველად ამ სამი ათეული წლის წინ გამოვიდა, მაგრამ მის ტირაჟირებაზე დღესაც დიდი მოთხოვნაა. ფრანგები იოლად გადაჭრიან ტირაჟის პრობლემას, მაგრამ ბატონ იურას ფრანგულმა გემომ ქართული უკარნახა და პერსპექტიულ ალბომს პირობითად „ქართული გემო“ დაარქვა. „გადავწყვიტე შევქმნა რაიმე განსაკუთრებული განუმეორებელ ქართულ სამზარეულოზე, ოღონდ არ მინდა ტრივიალური გზით წავიდე და მკითხველს მხოლოდ კერძებზე, მათში შემავალ ინგრედიენტებზე და მომზადების წესებზე ველაპარაკო. ვფიქრობ, ხაზგასმული უნდა იყოს საქართველოს ყველა კუთხის ეთნოგრაფიული თავისებურებები, განსხვავებული ცხოვრების წესი, სტუმარ-მასპინძლობის შტრიხები და ტრადიციები. იურა მეჩითოვთან და სანდრო ხომერიკთან ერთად, ამ იდეით გეზი გურიისკენ ავიღეთ, თუმცა სრულიად განსხვავებულ ტრადიციებშემონახულ აჭარულ სოფელ ზოტში მოვხვდით. ზოტი ჩოხატაურის რაიონის ადმინისტრაციაში შედის და ამ სოფელში ზემო აჭარიდან 130 წლის წინ ჩამოსახლდნენ. მთებზე, ბილიკბილიკ უვლიათ მიწების საძებნელად. მანამდე ამ სოფლის მიწები გურულ კეკელიძეების გვარს ეკუთვნოდა და საძოვრებად, ფუტკრის მოსაშენებლად იყენებდნენ. დღეს სოფელში სულ 1300 ადამიანი 340 ოჯახად ცხოვრობს, სულ 16 გვარი: ჭაღალაძე, კონცელიძე, ართმელაძე, ირემაძე, პაქსაძე, რამიშვილი, ზოიძე, ჭახაძე, ანთაძე, ძირკვაძე, ხარაბაძე, ჟიჟავაძე, ქათამაძე, გიორგაძე, ბერსელაძე, ბერიძე.

სოფელი ზღვის დონიდან 870 მეტრზე მდებარეობს. სოფელ ნაბეღლავის ზემოთ, ქვაბღასთან ერთი გზა ბახმაროს მიუყვება, მეორე კი ზოტიყელიდან მაღლა, მთისკენ, სოფელ ზოტში აგიყვანთ. ჟამე - ასე ეძახიან აქაურები მუსულმანურ სალოცავს, რომელიც სოფლის შუაგულში, 125 წლის წინ აუშენებიათ. მეჩეთის ირგვლივ სასაფლაოა და იქაურები დღემდე იცავენ დაკრძალვის მუსულმანურ ტრადიციას - გარდაცვლილს თეთრ სუდარაში ახვევენ და მას შემდეგ აყრიან მიწას, რაც 8-10 სანტიმეტრით წაფლის ფიცრით დიაგონალურად გადახურავენ.

ზამთარი აქ მკაცრი იცის, ხან ოქტომბრის ბოლოსაც მოუთოვია და გზებიც ჩაკეტილა. მართალია ბოლო წლებში ეს „ჩაკეტილობა“ 2-3 დღეზე მეტხანს არ გრძელდება, მაგრამ აქაურები გამოზამთრების უძველეს ტრადიციას მაინც არ არღვევენ. მაისის ბოლოს, საქონელს მთაში - კოდობანაზე, იაილებზე, სანისლიაზე მიერეკებიან, სადაც საზაფხულო საცხოვრებელიც აქვთ და მთელ 3 თვეს ოჯახებიანად იქ ატარებენ. ზამთრის სარჩოს, ძირითადად, იქ აგროვებენ.

აქაურებს, აქაურ წესზე, შვილებიც ბევრი ჰყავთ. დადიან ჭრელ-ჭრელი ტანსაცმლით აფერადებულ სოფელში თავწაკრული ქალები (თავდახურული ქალიც აქაური ტრადიციაა) და ზაფხულში ნაჯაფები, ზამთარს მშვიდად ელოდებიან. თუ ვინმეს ზამთრის გრძელ ღამეებში სამშობიარო ტკივილები დაეწყება, არც ამაზე ნერვიულობენ, რადგან თურმე ბევრჯერ ყოფილა, დედამთილს რძალი მშვიდობიანად მოულოგინებია. სოფელში აქა-იქ ისმის ჩაქუჩის ხმა. ჩქარობენ. სანამ მოთოვს, ახალმოსახლეობაც უნდა მოასწრონ. სახლი აუცილებლად უნდა გადახურონ და რაც მთავარია, მშენებლობაშიც ტრადიცია უნდა დაიცვან - რიკულებიანი აივანი.

ვფიქრობთ, ზოტი ბატონი იურასთვის ზუსტი მისამართია. - კი, ასეთი ეგზოტიკა საქართველოში ბევრია, არც ხალხი დაგზარდება ობიექტივთან მუშაობისას, ოღონდ ვიღაც გულიანი კაცი უნდა გამოჩნდეს და „საქართველოს გემომ“ მზის სინათლე უნდა იხილოს.

მედიალ ანთაძე,
87 წლის

ბორეგი

- ტკბილეულის კატეგორიაში გადის, დესერტია. ცხიმიანი პურის ფქვილით იზილება და შიგ გატარებულ შაქრიან თხილს რულეტის პრინციპით ახვევენ. მერე ხელით შეჭმუხნიან, ტაფაზე აწყობენ და ღუმელში წვავენ. ძალიან გემრიელია, ოღონდ ტრადიციული ბაქლავისგან განსხვავებით, ჯერ ქალაქში არ ჩამოუღწევია.

გვარდა

- ასე ჰქვია დიდ ხის ჭურჭლებს, რაშიც ერბოს, დაწნილ ყველს, ნადუღს ინახავენ.

კურუთა

- აქაური დელიკატესია და სხვაგან ვერსად დააგემოვნებთ.

ნადუღი და არაჟანი ერთმანეთში კარგად უნდა აურიოთ, დიდხანს უნდა მოიზილოს სიმინდის ფქვილთან ერთად, უმატებენ მარილს, აძლევენ მოგრძო, ბოლოწამახვილებულ ფორმას და ზაფხულის მზეზე ახმობენ. ზამთარში კი ცხელ ღუმელში შებრაწავენ.

ბორავო

- ეს ყველაზე მარტივი და სახელდახელო კერძია, თუკი დაწნილი ყველი და შინაური ერბო გაქვთ, ადუღებულ ერბოში ჩააწყობენ დაწნილ ყველს და შებრაწავენ. ეს იმდენად ნოყიერია, რომ ერთი საშუალო ტაფა 5-6-კაციანი ოჯახისთვის საკმარისია (ბორავოც ბორეგივით სოფლური წარმოშობისაა).

ახლა ზოტში შემოდგომის პირია. მთიდან დაბრუნდნენ ოჯახები, სათავსოები ზამთრის მარაგით გაივსო.

მურთაზ ბერსელაძის ოჯახი

ემინე

ესმა

ბალერინა და მისი ორი ანარეკლი

ავტორი: ნინო ლომაძე
ფოტო: დავით მესხი

ასოციაცია

ჩემს გმირთან შეხვედრამ ყველაზე მივიწყებული, ბავშვობის სენტიმენტები ამომიტივტივა და წამით ის განცდა დამიბრუნდა, პირველად „ცოცხალი“ ბალერინას ნახვისას რომ გამიჩნდა. მახსოვს, ჰაეროვანი, მსუბუქი და ყველაზე გრაციოზულად მოძრავი მოცეკვავე (ნინო ანანიაშვილი. „დონ კიხოტის“ ჩელიტა) რაღაც ზეციურ, ღვთაებრივ არსებად რომ წარმოვიდგინე. მოძრაობის სიმსუბუქემ და სცენაზე დაკარგულმა ვარდნის ხმამ მოსვენება სულ დამაკარგვინა. სმენადქცეული ვიჯექი და გაფართოებული თვალებით პუანტების სცენის იატაკთან შეხებას ველოდი - როგორმე ის ძლიერი ბრაგუნის ხმა გამეგო, უხილავი ოსტატები ასე მოხერხებულად რომ გვპარავდნენ ყურთასმენიდან. თან ისიც კარგად მახსოვდა, პუანტებს „ცხვირი“ ხესავით მკვრივი რომ აქვთ. ვერაფრით დამარწმუნეს, რომ საქმე ჩვეულებრივ მოკვდავთან მქონდა, რომელსაც ყველასავით ჰაერის, წყლისა და საკვების გარეშე სიცოცხლე არ შეუძლია. ცოტა რომ წამოვიზარდე, ისიც დავუშვი, რომ დედამიწის მიზიდულობის კანონი შესაძლოა საგანგებოდ საბალეტო წარმოდგენებისთვის დამონტაჟებულ სცენაზე სხვაგვარად ვრცელდება, მაგრამ მოგვიანებით მივხვდი, რომ ეს სრულიად მიწიერი ბალერინას ოსტატობაა და სულის სიმშვიდეც დავიბრუნე.

ბალეტის ალქიმია

ცისია ჩოლოყაშვილი ზაქარია ფალიაშვილის სახელობის ოპერისა და ბალეტის თეატრის სოლისტი ბალერინაა. ბალერინას მთელი ფილოსოფიის უცებ გაგება თუ გინდათ, ერთს გირჩევთ. სადმე მდუმარე, ერთ წერტილს მიჩერებულ ბალერინას თუ წააწყდებით, აუცილებლად ჰკითხეთ, რაზე ფიქრობს და უმალ ყველაზე მოულოდნელ პასუხს მიიღებთ. ვცეკვავო, გიპასუხებთ. ჩვეულებრივი ადამიანისთვის გასაგებ ენაზე კი ეს ყველაფერი ასეა: თავისუფალ დროს, წარმოსხვაში ჟესტებს, მოძრაობებს, პოზიციებს „კუთხეებისგან ასუფთავებს“ და არბილებს. ერთი, ორი, სამი. ერთი, ორი, სამი... აი, ამ რიტმს თავის სულ ოდნავი რხევით თუ დაიჭერთ. მეტი არაფერი. უბრალოდ, ხედავთ, ერთი ბალერინა ზის და ისვენებს...

„ჩვენი არსით, მთელი ცხოვრებით და სრული ოცდაოთხი საათი მხოლოდ ბალეტით ვცხოვრობთ.“ სახლში და სტუმრად, შვილთან და ტრანსპორტში სულ ცეკვავს და წახნაგოვან, ტეხილ ხაზებს ებრძვის.

საფეხურები

ახსოვს ყველა ნაბიჯი, ბავშვობის საოცნებო პროფესიიდან ზაქარია ფალიაშვილის ოპერისა და ბალეტის თეატრის სოლისტობამდე - ძალიან გრძელი და რთული. მაგრამ სიძნელეებმა მიზანი და სამომავლო ორიენტაცია მაინც ვერ შეუცვალეს. დღესაც ბალერინაა.

ოპერის თეატრის დერეფნების ლაბირინთს ყოველ დილით გაივლის. აღარ უყურებს კედლებიდან გადმომდგარ „დიდი ადამიანების“ აჩრდილებს, აფიშებიდან თეატრის თანამედროვე ცხოვრებას რომ აკვირდებიან. სამაგიეროდ, მათ მზერას გრძნობს და სულ ახსოვს, რომ დიდი წარმატებისთვის ბრძოლა დაუსრულებელია. შედეგზე კი, ისევ ამ დერეფნებში გამოფენილი აფიშები ახალ თაობას მოუყვებიან.

ქორეოგრაფიული სასწავლებლიდან ოპერისა და ბალეტის თეატრში მოხვდა. ეს ის დრო იყო (1993-94), როდესაც ქვეყანაში დესტაბილიზაცია და ქაოსი ყველა ოჯახს შეეხო და ყველაზე მყურდო, ნავთქურით გამთბარ საკუთარ სამზარეულოშიც კი, საყოველთაო დეპრესიამ დაისადგურა. ნავთქურის და სანთლების რომანტიკა სპექტაკლის შემქმნელებს შთაგონების წყაროდ ვერ გამოადგათ. გაქრა ახალი აფიშები, პრემიერები, იშვიათად რამე ძველი სპექტაკლი თუ დაიდგმებოდა. ისიც, ხშირად რამდენიმე ერთეული მაყურებლისთვის, გაყინულ დარბაზში ცეკვა უწევდათ. გული წყდებოდათ, მაგრამ, ეს ჩვენი პროფესიააო, თავს უძახებდნენ. ცეკვაც ცეკვაა, რა ერთისთვის და რა მთელი დარბაზისთვისო, იტყვიან, მაგრამ მუშაობისთვის ბალერინებს (ისევე, როგორც ყველა პროფესიონალს) მოტივაცია, დაფასება, აღიარება - წინსწრაფვისთვის მამოძრავებელი ძალა, ენერგია სჭირდებათ. ჩვენთვის შეიძლება ადვილი სათქმელია, მაგრამ ამ „ჭეშმარიტების“ გააზრება ბევრი ბალერინასთვის ზედმეტად გაზვიადებული და ყალბი აღმოჩნდა. მეგობრებიდან ბევრი საზღვარგარეთ წავიდა და კარიერის გაგრძელება სხვადასხვა ქვეყანაში განიზრახა. „რატომღაც აქ დავრჩი. წასვლაზე მიფიქრია, მაგრამ არასდროს მიცდია.“

სამაგიეროდ, სოლოს შესრულება სცადა და გამოუვიდა. „პრიმამდე“ მანძილი ჯერ კიდევ ძალიან დიდია (ეს ხომ უკვე წოდებაა), მაგრამ სოლისტობა უკვე შეძლო.

ყოფა-რუტინა

უსასრულოა სპექტაკლისთვის მზადება. დილა ვარჯიშით იწყება; დაჭიმვა, კუნთების გაშლა, მოქნილობის, პლასტიურობის მრავალგზის შემოწმება. მერე რეპეტიციები, სარკის წინ ათასჯერ გადასინჯული პოზიციები, სხვადასხვანაირად გააზრებული, განცდილი ჟესტები, თითო ჟესტის საათობით დამუშავება, მიმიკა, პირუეტი, პა და პადედე. ერთი, ორი, სამი... გადამწყვეტი „პოდდერჟკა“. მერე ყველაფერი ისევ თავიდან. საღამოს დაბუჟებული სხეული, მაგრამ სავარძელში ერთხელ მაინც ნაცეკვი პარტია. სიზმარში ნანახი კოშმარები, გამეორებული შეცდომები. თავბრუ ხომ არ დაგეხვათ? აი, ეს მათი ყოველდღიური საქმეა.

ეტიკეტი

ვახტანგ ჭაბუკიანის დასის ბალერინებმა მთელი თავიანთი ცხოვრება თეატრს მიუძღვნეს და თითქმის ყველა ოჯახის გარეშე, უშვილოდ დარჩა. ახალი თაობა ამ „შეცდომას“ აღარ უშვებს და უკვე ბევრს დასში ერთი შვილი მაინც ჰყავს. ადამიანებს ხანდახან სხვის მაგალითზე სწავლა გამოსდით. ყოველ შემთხვევაში, ბალერინებს ეს შეძლებიათ.

ცისიას 4 წლის ბიჭუნა და მეუღლე ჰყავს. ადრე ბალერინები „დეკრეტიდან“ იშვიათად თუ ბრუნდებოდნენ. ამ დროს თითქოს ადვილი გასაგებია მოცეკვავის გულწრფელი სურვილი, მთელი თავისი დრო საყვარელ ადამიანთან ყოფნას და დედობას დაუთმოს.

„ოჯახიც და თეატრიც, ორივე მთელს ჩემს თავისუფალ დროს მოითხოვს. დანანებით ვიხსენებ იმ მშვიდ და სანატრელ პერიოდს, როდესაც თეატრიდან წამოვედი და ყველაფრისგან გავთავისუფლდი. დავუბრუნდი შვილს, მეუღლეს, მეგობრებს. ეს სრული ბედნიერება სულ ექვსი თვე გაგრძელდა. მერე თბილისში ნინო ანანიაშვილი ჩამოვიდა. ოპერის თეატრში ბევრი რამ იცვლებოდა. არ მინდოდა, რაიმე მნიშვნელოვანი გამომეტოვებინა, თავს კიდევ ერთი შანსი მივეცი და თეატრში დავბრუნდი.“

აღიარება/აღსარება

ბალერინობა პროფესიაა, რომელსაც ჩვეულებრივი სამუშაო გრაფიკი არ ყოფნის და მთელ შენს დროს მოითხოვს. ამიტომ თავს ნამდვილ ბალერინად გასტროლებზე გრძნობს. დილით დასვენებული, ენერგიული იღვიძებს, მსუბუქად საუზმობს და ვარჯიშს იწყებს. იქ შვილისთვის არც საუზმეს ამზადებს, არც ბაღში აგვიანებს. ყველანაირი მოვალეობისა და პასუხისმგებლობისგან თავისუფალია. არ არსებობს ირგვლივ არაფერი, ბალეტისა და იმ კონკრეტული როლის გარდა, რომელზეც მუშაობს. „ასუფთავებს“ ჟესტებს, მუშაობს მიმიკაზე და პერსონაჟს ხვეწს; წიგნში ზედმიწევნითი სიზუსტით აღწერილ პოზიციებს იხდენს, სადაც კიდურების მოხრილობის კუთხეც კი უნდა დაიცვას. ბალეტი კლასიკური ხელოვნებაა, სადაც იმპროვიზაცია, ერთი შეხედვით, უმნიშვნელო დეტალებში ვლინდება - გამოხედვა, მიმიკა, შინაგანად განცდილი როლი და ამ განცდების კონკრეტულ მოძრაობაში გადმოტანა. ეს თითქოს უმნიშვნელო შტრიხები ბალერინას ინდივიდუალურ სახეს, მის განუმეორებელ შემოქმედებას ქმნიან.

სპექტაკლამდე

სპექტაკლისთვის მზადება დიდი ხნით ადრე იწყება. ამ დროს მარტო ბალერინაა. გამკაცრებულ რეჟიმში ცხოვრობს. წინა საღამოს ზის და ისვენებს. არც ლაპარაკობს. მთელ ენერგიას, სითბოს, სიყვარულს სპექტაკლისთვის ინახავს. რამდენიმე წუთის განმავლობაში, სცენაზე ხომ პერსონაჟის მთელი ცხოვრებით უნდა იცხოვროს და მისი განცდები განიცადოს.

დარბაზში ზიხარ და ელოდები. გესმის შრაშუნი, მუსიკოსების სასინჯი აკორდების ქაოტური ხმოვანება და ჩამობნელებას მოუთმენლად ელი. თან მოცეკვავეების საკულისო მზადებას წარმოიდგენ, სადაც ყველა სხვადასხვა მიმართულებით გარბის, ერთად ლაპარაკობს, ვიღაცას გამოსვლა აგვიანდება, ბრაზობენ... საოცარია, მაგრამ იქ თურმე ეს არასდროს ხდება... სპექტაკლის დაწყებამდე რამდენიმე წუთია დარჩენილი და კულისებში სამარისებური სიჩუმე ისადგურებს. სცენასთან გასუსული ბალეტის მოცეკვავეები ჩამწკრივებულან, წინ ყველა თავის „წერტილს“ მისჩერებია და გუნებაში იმ რთულ პოზიციებს „სინჯავენ“, სადაც ყველაზე მეტი კონცენტრაცია და ენერგია სჭირდებათ.

„ეს მოლოდინი საშინელია. ერთი სული მაქვს, ის ხმა გავიგო, რომელსაც ველი და გავიდე. საკმარისია ფეხი სცენაზე დავდგა და დაძაბულობა მომენტალურად მეხსნება.“ მჭახედ განათებულ სივცეში აღმოჩნდება, სადაც ყველა ნივთი მუსიკითაა გაჟღნთილი.

დაბრუნება

ცხოვრების ნახევარს სწორედ ამ იდუმალ, მრუდე ხაზებით მონიშნულ სივრცეში ატარებს და ამასთან, ცეკვის დროს, რაციონალური აზროვნების უნარს ინარჩუნებს. იმის განცდა, რომ სცენაზე ამ სივრცეს სრულად აკონტროლებს, სიმშვიდეს და თავდაჯერებულობას სძენს. პატარა შეცდომების მყისიერი გამოსწორებაც წლების მანძილზე ისწავლა და აღარ უჭირს.

აი, სპექტაკლიც დასასრულს უახლოვდება. «ძალა აღარ მყოფნის, სულ ბოლო, გამოწურული ენერგით, (ისევ მსუბუქად) კულისებისკენ გავრბივარ, ფარდას ვეფარები და ლამის უსულოდ ვეცემი. გული მიჩერდება, სხეულის ვერცერთ ნაწილს ვეღარ ვგრძნობ, მინდა ვიტირო და ვიყვირო, რომ მთელმა დარბაზმა გაიგოს. აღარ შემიძლია... ძალიან მტკივა!... აქ მისი ხელმძღვანელი ჩნდება, დარბაზიდან მქუხარე ტაშისცემის ხმა ესმის, და ყველა ერთხმად დიდ გამარჯვებას ულოცავს.

...თეატრის უკანა გასასვლელიდან გამოდის. მანქანისკენ მიდის. დაღლილი და ძალიან მიწიერი, ერთი ბალერინაა, რომელსაც დიდი გამარჯვების და ერთ საღამოში განცდილი მთელი ცხოვრების არანაირი ნიშანი აღარ ეტყობა. ისე, ჩაუვლი გვერდით, ვერც კი მიამსგავსებ სცენაზე მოფარფატე იმ ჯადოსნურ არსებას, ზეციურ ღვთაებას რომ უტოლებდი.

ინტერვიუ გარი ბართონთან

„ჯაზი საუბრის მუსიკაა და ეს სწორედ ისაა, რაც დემოკრატიას ესაჭიროება. მეორე ადამიანის აზრის მოსმენის სურვილი უნდა გქონდეს და უპასუხო მას. ამასთან ერთად, ჯაზი მოითხოვს, რომ შენ საკმარისი ინფორმაცია გაგაჩნდეს. ზუსტად იგივეს მოითხოვს დემოკრატიაც. უამრავი რამაა ისეთი, რაც უბრალოდ უნდა იცოდე. ჯაზში საკუთარი შესაძლებლობების მიხედვით აღწევ თანასწორობას. ზუსტად ასეთივე შანსი გაქვს დემოკრატიაშიც. ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ამას აუცილებლად მიაღწევ, მაგრამ ამის შესაძლებლობა ნამდვილად გეძლევა. დემოკრატიაში ხშირად მოვლენები შენს სასარგებლოდ შეიძლება არ განვითარდეს, არამედ განვითარდეს ისე, როგორც ამას უმრავლესობა მოითხოვს. მაშასადამე, უნდა გაყვე უმრავლესობას და საუკეთესო გამოწურო იმ სიტუაციიდან, რომელიც შეიძლება არ მოგწონდეს... დემოკრატიის პრინციპი იმაში მდგომარეობს, რომ თავისუფალი ხარ. აქ ჩნდება კითხვა: «როგორ უნდა გამოვიყენო ჩემი თავისუფლება?», რაც ამავე დროს, ცენტრალური კითხვაა ჯაზში. დემოკრატიაში, ისევე როგორც ჯაზში, შეზღუდული თავისუფლება გეძლევა. ეს არა აბსოლუტური, არამედ გარკვეულ ჩარჩოებში მოქცეული თავისუფლებაა. კავშირი ჯაზსა და ამერიკულ გამოცდილებას შორის ღრმაა. დამიჯერეთ, ეს ჯაზის გული და სულია. სწორედ ამიტომაცაა ჯაზი მნიშვნელოვანი. სწორედ ამიტომაც, ჯაზთან არასწორი მოპყრობის შედეგია ის, რომ ჩვენ ჩვენი იდენტურობის დიდ ნაწილს ვკარგავთ. და ეს იმიტომ, რომ ხელოვნება, რომელიც ჩვენს საზოგადოებას მითიურ რეპრეზენტაციას ანიჭებს, არ მიეწოდება ხალხს.“

უინთონ მარსალისი

ავტორი: კახა თოლორდავა
ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

ერთი რამ, რასაც ინტერვიუსათვის მზადების პერიოდში მივაქციე ყურადღება არის ის, რომ მუსიკაზე, საკუთარ შემოქმედებაზე და კოლეგებზე საუბრისას არ ცდილობთ ხოლმე, როგორც ეს ბევრ ჯაზმენს ჩვევია, ეზოტერული დეტალებით გაამდიდროთ მუსიკოსების ცხოვრება, საქმიანობა და ზოგადად მუსიკა. მაინტერესებს, მუსიკის ასეთი დე-მისტიფიკაციის მცდელობა არის თუ არა თქვენი, როგორც ბერკლის მუსიკალური კოლეჯის პროფესორის მრავალწლიანი გამოცდილების შედეგი თუ ეს უბრალოდ თქვენი ბუნების ნაწილია?

ვფიქრობ, რომ მოვლენების საღად შეფასების მცდელობის სურვილი ჩემი ბუნების და ხასიათის ნაწილია და ეს მხოლოდ მუსიკას არ ეხება; უბრალოდ, ასე ვარ მოწყობილი. მუსიკაზე საუბრისას, არ ვცდილობ შეგნებულად გავაბუნდოვანო და ზედმეტად „გავასულიერო“ მუსიკის ფენომენი და მუსიკოსის საქმიანობა; ყოველთვის ვცდილობ, ნათლად და მარტივად დავანახო ადამიანებს ის, თუ რას და როგორ ვაკეთებ იმას, რასაც ვაკეთებ. უამრავ მუსიკოსს ვიცნობ, ვისგანაც, თუკი შეეკითხებით, თუ რას ფიქრობენ ამა თუ იმ კომპოზიციაზე, პასუხად ბუნდოვან და საიდუმლოებით მოცულ მოსაზრებას მიიღებთ. სხვათა შორის, ჩემი ეს უნარი ერთ-ერთი მთავარი მიზეზია, რის გამოც გადავწყვიტე მასწავლებლობისათვის მომეკიდა ხელი (გარი ბართონი წლების განმავლობაში იყო ბერქლის მუსიკალური კოლეჯის ბოსტონის ფილიალის არამარტო პროფესორი, არამედ დეკანი და მოგვიანებით აღმასრულებელი ვიცე-პრეზიდენტი - კ.თ). როდესაც ახალგაზრდა მუსიკოსები ჩემთან შეკითხვებით მოდიან, მაქსიმალურად ვცდილობ ხოლმე, რომ პასუხები სასარგებლო წინადადებებს და ინფორმაციას შეიცავდეს. თავიდან ეგრეთ წოდებული ქლინიქსებით, ანუ ინდივიდუალური სწავლების თითო-ოროლა გაკვეთილით დავიწყე და აღმოვაჩინე, რომ ცოდნის გადაცემა კარგად გამომდიოდა. წარმატებულად ვახერხებდი მუსიკალური ინფორმაციის არტიკულირებას და ჩემი სამასწავლებლო კარიერაც ასე დაიწყო. მიმაჩნია, რომ ჩემი ერთ-ერთი მისია ცხოვრებაში ისაა, რომ ჩემს ფანებს და საერთოდ, მუსიკით დაინტერესებულ ადამიანებს იმის გარკვევაში დავეხმარო, თუ როგორ „მუშაობს“ მუსიკა სინამდვილეში. ბედნიერებაა, რომ ჩვენ ეს საოცარი ენა, მუსიკალური ენა, გაგვაჩნია. ყველას უყვარს მუსიკა და, რა თქმა უნდა, არაა აუცილებლი, რომ ეს ჯაზი იყოს; მაგრამ თუ მუსიკოსი არ ხართ, მაშინ არ გეცოდინებათ, თუ როგორ „მუშაობს“ ის, რატომაა ის ასეთი სასიამოვნო, გადამდები და ასე შემდეგ. ყოველთვის ვცდილობდი ჩავწვდომოდი ამ ფენომენს და ადამიანებისათვის ჩემი ცოდნა გამეზიარებინა.

ერთხელ აღნიშნეთ, რომ ვიბრაფონზე დაკვრის დაწყება ძალიან ადვილია; სულ რამდენიმე ხნის წინ კი, ჩიქ ქორეამ ვიბრაფონს პრიმიტიული ინსტრუმენტი უწოდა... მიუხედავად ამისა, ამ ინსტრუმენტს შესაშური მემკვიდრეობა აქვს; ლაიონელ ჰემფთონის, რედ ნორვოს, მილთ ჯექსონის და ქოლ ჯეიდერის სახელების ხსენება საკმარისი უნდა იყოს... როგორია ამ შედარებით ახალი ინსტრუმენტის დამკვიდრების ისტორია და როგორ ცდილობენ ახალგაზრდა ვიბრაფონისტები საოცრად მდიდარი მემკვიდრეობის დახვეწას და გამდიდრებას?

ვიბრაფონზე დაკვრა ჩემი მშობლების მეშვეობით დავიწყე. ქალაქში, სადაც ვიზრდებოდი, ერთი ქალი ცხოვრობდა, რომელიც ვიბრაფონზე უკრავდა და გაკვეთილებსაც აძლევდა. მაშინ ექვსი წლის ვიყავი და ჩემი მშობლების გადაწყვეტილებით, ამ ინსტრუმენტზე დაკვრის შესწავლა დავიწყე. აღმოჩნდა, რომ მე და ვიბრაფონი კარგად ვეწყობოდით ერთმანეთს. მოგვიანებით კი, ყმაწვილკაცობაში, ჯაზი აღმოვაჩინე, რამაც ენთუზიაზმით ამავსო. მიუხედავად ამისა, ზოგჯერ ვფიქრობდი ხოლმე, - ვიბრაფონი ხომ ჩემი პირველი ინსტრუმენტია; მის გარდა, სხვა არანაირ ინსტრუმენტზე დაკვრა არც კი მიცდია; რა იცი, იქნებ ჯობდა საყვირი მეცადა ან ფორტეპიანო? - ავიღე და სხვა ინსტრუმენტებზე დაკვრასაც შევეცადე. საყვირით დავიწყე, რასაც ფორტეპიანო მოყვა, შემდეგ კი, სულ ცოტა ხნით, ფლეიტა... მაინტერესებდა, ისევე ბუნებრივად შევიგრძნობდი თუ არა ამ ინსტრუმენტებს, როგორც ვიბრაფონს... მოხდა ისე, რომ ისევ ვიბრაფონს დავუბრუნდი, ვინაიდან ეს ის ინსტრუმენტი აღმოჩნდა, რომელზე დაკვრაც ყველაზე ბუნებრივი იყო ჩემთვის. ბედს დავემორჩილე და გადავწყვიტე, რომ ეს ჭეშმარიტად საჩემო ინსტრუმენტი იყო. ვიბრაფონს საინტერესო ისტორია აქვს; ამ ინსტრუმენტზე არცთუ ისე ბევრი მუსიკოსი უკრავს და ის, როგორც წესი, მხოლოდ და მხოლოდ ჯაზში გამოიყენება. ყველა ცნობილი ვიბრაფონისტი ჯაზმენი იყო. მისი ისტორია კი ლაიონელ ჰემფთონით დაიწყო. მან ვიბრაფონზე დაკვრა ამ ინსტრუმენტის გაჩენის თითქმის პირველი დღიდანვე დაიწყო 1930 წელს. თავისი პირველი ალბომი ჰემფთონმა 1931 წელს ჩაწერა და ინსტრუმენტის არსებობის საწყისი ათი წლის განმავლობაში ერთადერთი იყო, ვინც ამ ინსტრუმენტზე უკრავდა. მისმა საოცარმა პოპულარულობამ ინსტრუმენტიც პოპულარული გახადა. სხვათა შორის, ვიბრაფონის, როგორც მუსიკალური ინსტრუმენტის კონცეფცია საუკუნეებს მოიცავს. მაგალითისათვის საკმარისია აფრიკული მარიმბა ან მარიმბას ტაილანდური და ინდონეზიური ტიპები გავიხსენოთ; ვიბრაფონი მარიმბას გათანამედროვებული ვარიანტია. ვიღაცას გაუჩნდა იდეა, შეექმნა ქსილოფონის რკინის ვერსია და ენახა, თუ ამისგან რა გამოვიდოდა. აღმოჩნდა, რომ ახლადგამოგონებული ინსტრუმენტი კარგად მოერგო ჯაზს. ვიბრაფონს შერბილებული ზარის ბგერა აქვს, რომელიც განსაკუთრებით კარგად ეხამება ფორტეპიანოს, გიტარას და სხვა ინსტრუმენტებს; ის, ძირითადად, პატარა ბენდებში გამოიყენება. ჰემფთონი ერთადერთი იყო, რომელიც ვიბრაფონს ბიგ ბენდში იყენებდა, მაგრამ ის არ უკრავდა ბენდთან ერთად. ის ბენდის წინ იდგა და სოლირებდა, ხოლო ბენდი მას აკომპანემენტს უწევდა. მისი ვიბრაფონის ბგერა არ იყო ბენდის ინსტრუმენტული ნაწილი. ეს ერთერთი მიზეზია, რის გამოც ვიბრაფონისტთა უმრავლესობა პატარა ბენდებში ამჯობინებენ დაკვრას; ეს შეეხება მილთ ჯექსონს, რედ ნორვოს, ქოლ ჯეიდერს, ბობი ჰათჩერსონს და სხვათა შორის, მეც. ვიბრაფონის ისტორია კიდევ იმითაა უცნაური, რომ ყოველმა მომდევნო თაობამ ახალი ვიბრაფონისტი ვარსკვლავი შვა. თანმიმდევრობა ასეთი იყო: ჰემფთონი, ნორვო, ჯექსონი, ქოლ ჯეიდერი, და თერი გიბსი... შემდეგ მოვდივართ ბობი ჰათჩერსონი და მე. მე სამოცდასამი წლის ვარ, ბობი კი სამოცდაოთხის; ვფიქრობ, რომ დროა გამოჩნდნენ ახალი სახეები; დროა გამოჩნდნენ ორმოცი, ოცდაათი ან თუნდაც ოცი წლის ვიბრაფონისტები, რომლებიც ამ ინსტრუმენტის მეშვეობით სახელს გაითქვამენ... და რა თქმა უნდა, ვიბრაფონისტები არსებობენ, მაგრამ მათ შორის ჯერ-ჯერობით არცერთი მნიშვნელოვანი სახელი არაა. ეს კი ძალიან გასაკვირია! ზოგიერთი ჩემი მუსიკოსი მეგობარი მეკითხება ხოლმე, თუ რატომ მოხდა ეს ასე, მაგრამ ვერაფერს ვპასუხობ მათ. მიზეზები? არცერთი საამისო მიზეზი თავში არ მომდის. არავის ეგონოს, რომ მუსიკამ ზრდა და განვითარება შეწყვიტა; ეს ამ შემთხვევაში არაფერ შუაშია. ახალგაზრდებში მართლაც არიან კარგი ვიბრაფონისტები, მაგრამ ვერცერთმა ვერ მოახერხა ვიბრაფონზე დაკვრის ახალი სტილის შექმნა. არადა, თუ მუსიკოსს უნდა, რომ სახელი გაითქვას, როგორც ჯაზმენმა, ან რომელიმე ინსტრუმენტზე დაკვრის ახალი ტექნიკა უნდა შესთავაზოს მსმენელს, ან ახალი მუსიკალური სტილი შექმნას, ან კი ორივე ერთად. ავიღოთ თუნდაც ჯონ ქოლთრეინი და ფეთ მეთენი. ორივემ ჯაზში ინსტრუმენტზე დაკვრის ახალი ტექნიკა და ახალი მუსიკალური სტილი მოიტანა. ახალგაზრდა ვიბრაფონისტთა შემთხვევაში კი ეს ასე არაა; ისინი ან ჩემსავით ჟღერენ ან ბობისავით, ან მილთ ჯექსონივით და ასე შემდეგ... მათ ჯერ საკუთარი ბგერა ვერ იპოვეს, საკუთარი ადგილი... ეს კი ჩემთვის ძალიან უცნაურია და დარწმუნებული ვარ, რომ ბობიც ჩემნაირად ფიქრობს. სად არის შემდგომი თაობა? ველოდებით. იცით კიდევ რას გეტყვით, შეიძლება ასეთი მდგომარეობა კიდევ იმიტომ შეიქმნა, რომ ვიბრაფონი ნაკლებად პოპულარული ინსტრუმენტია. ვგულისხმობ იმას, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ამ ინსტრუმენტზე ასობით მუსიკოსი უკრავს, ის არაა ისეთი პოპულარული, როგორც ფორტეპიანო, რომელზეც ათასობით მუსიკოსი უკრავს. ვიბრაფონზე დაკვრა პროფესიის თვალსაზრისითაც პრობლემაა. ნებისმიერ ბენდს ესაჭიროება დრამერი, ბასისტი, პიანისტი ან გიტარისტი, მაგრამ არავის ჭირდება ვიბრაფონისტი. ასე რომ, თუ ვიბრაფონზე უკრავთ, თვითონვე უნდა შეეცადოთ გზის გაკვლევას და ამიტომაცაა, რომ ვიბრაფონისტთა უმრავლესობას საკუთარი ბენდები ყავთ, რომელთა ლიდერებიც თვითონვე არიან. ჩემი, როგორც ვიბრაფონისტის, პირველი სამუშაო ჯორჯ შირინგის ბენდში შედგა. მისი ბენდი ერთ-ერთი იმ მცირეთაგანი იყო, სადაც ვიბრაფონი გამოიყენებოდა. დღეს კი არ ვიცი არცერთი ბენდი, სადაც ვიბრაფონი ფიგურირებს და რომლის ლიდერიც ვიბრაფონისტი არაა. ასე რომ, საკმაოდ რთულია იყო ვიბრაფონისტი და ჯაზში კარიერა გაიკეთო. ვიბრაფონისტისთვის არცთუ ისე ბევრი შესაძლებლობები იხსნება ამ მუსიკაში.

თქვენ და ჩიქ ქორეა უკვე 35 წელია თანამშრომლობთ და თითქმის დარწმუნებული ვარ იმაში, რომ თქვენი ყოველი შემდგომი შეხვედრა კიდევ ერთი პროექტი კი არაა, არამედ სამი ათეული წლის წინ დაწყებული პროცესის ნაწილია. როგორ ფიქრობთ, რატომაა ეს მრავალწლიანი ურთიერთობა მუსიკალური თვალსაზრისით დღემდე საინტერესო თქვენთვის?

ამ შეკითხვაზე ორ პასუხს გაგცემთ: პირველი ისაა, რომ ჩვენ სისტემატურად არ ვუკრავთ. დიახ, ყოველ წელს გამოვდივართ კონცერტებით, მაგრამ ლაპარაკია სულ რამდენიმე კონცერტზე, სადმე ფესტივალებზე; ხოლო ყოველ ათ წელიწადში ერთხელ ტურნეში მივდივართ და როგორც ეს წელს მოხდება, მთელი წლის განმავლობაში ვმოგზაურობთ. თბილისი ჩვენი წლევანდელი ტურნეს ლამის საწყისი წერტილია. ტურნე შემდეგი წლის ზაფხულში დასრულდება. შემდეგ დავისვენებთ, მაგრამ ცოტ-ცოტას მაინც დავუკრავთ ხოლმე ყოველწლიურად; ისევ სადმე ფესტივალებზე. გარდა ამისა, ბევრი სხვა საქმითაც ვართ დაკავებული: გვყავს ჩვენ-ჩვენი ბენდი, გვაქვს ინდივიდუალური პროექტები და ასე შემდეგ. ასე რომ, ვინაიდან ჩვენ სისტემატურად არ ვუკრავთ ერთად, სიახლის შეგრძნების შენარჩუნებას ვახერხებთ. ვფიქრობ, რომ მთელი ამ წლების განმავლობაში მხოლოდ დუეტში რომ გვემუშავა, დაახლოებით ხუთი წლის შემდეგ, ჩვენ-ჩვენი გზებით წავიდოდით. ეს ჩემი პირველი პასუხია თქვენს შეკითხვაზე. მეორე პასუხი კი ისაა, რომ ორივეს ერთმანეთთან ურთიერთობის განსაკუთრებული უნარი შეგვწევს; რა თქმა უნდა, მსგავსი ურთიერთობის დამყარების უნარი ყველა მუსიკოსთან გამაჩნია; ზოგ შემთხვევაში, თანხვედრის დონე მაღალია, ზოგიერთ შემთხვევაში კი - საშუალო. როგორც წესი, დიდებულ მუსიკოსებთან ერთად ვუკრავ ხოლმე, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ნებისმიერთან ერთნაირად კარგი მუსიკალური თანხვედრა მაქვს. ერთიდან ათამდე შკალაზე შემიძლია გითხრათ, თუ რა ურთიერთობა მქონდა ამა თუ იმ მუსიკოსთან; თანხვედრის დონე ზოგთან მეშვიდე ნიშნულს აღწევს, ზოგთან მეოთხეს და ასე შემდეგ. მაგრამ ჩიქთან მოხდა ის, რაც არცერთ სხვა მუსიკოსთან არ განმიცდია და ვიცი, რომ ისიც ასევე ფიქრობს. პირველად ერთად ბენდის ფორმატში დავუკარით. ნორმალურად გამოგვივიდა, მაგრამ ეს არ იყო რაღაც განსაკუთრებული. შემდეგ კი დუეტი ვცადეთ და მოხდა რაღაც საოცრება... თითქოს წინასწარ ვიცოდი, თუ რას დაუკრავდა ჩიქი, ის კი თითქოს ჩემს აზრებს კითხულობდა. საოცარი თანხვედრა იყო! ყოველი ჩვენი შემდგომი შეხვედრისას, როდესაც ახალ მასალაზე მუშაობას ვიწყებთ ხოლმე, ეს შეგრძნება გვიბრუნდება. შეგრძნება ზესტად ისეთივეა, როგორც ჩვენი პირველი შეხვედრის დროს. მე მგონია, რომ სწორედ ეს თანხვედრაა, რაც ჩვენ ამდენი ხნის განმავლობაში გვამყოფებს ერთად.

არადა, საკმაოდ ირონიულია ის, რომ თქვენც და ქორეაც თავიდან საკმაოდ სკეპტიკურად უყურებდით დუეტის შესაძლებლობებს და რომ არა მანფრედ აიჰერის (პროდიუსერი და კომპანია ECM რეცორდს-ის დამაარსებელი. ქორეამ და ბართონმა სწორედ ECM-ში ჩაწერეს პირველი ალბომი. კ.თ.) სიჯიუტე, თქვენი დუეტი ალბათ არც კი შედგებოდა.

მან მხოლოდ ერთხელ მოგვისმინა. ისტორია ასეთია: 1972 წელს მიუნხენში, ჯაზ ფესტივალზე ჩავედით და ფრომოუთერებმა, ფესტივალის ფარგლებში, ჯემ-სეიშენის ჩატარება მოითხოვეს. ყველა მუსიკოსი უარზე იყო; მხოლოდ მე და ჩიქი დავთანხმდით. ეს რომ გაიგეს, ერთ-ერთი ფრომოუთერი ჩვენთან მოვიდა და გვკითხა, - რას აპირებთ, თქვენ ხომ მხოლოდ ორნი ხართ? - მოვიფიქრებთ რამეს, - ვუპასუხეთ. მოკლედ, სცენაზე გავედით, ერთი კომპოზიცია შევასრულეთ და მაყურებლის დიდი მოწონებაც დავიმსახურეთ. მანფრედმა იგრძნო, რომ ჩვენს შორის რაღაც აუხსელი რამ მოხდა, თითქოს ნაპერწკალმა იფეთქაო. გვითხრა, განავრცეთ ყველაფერი ის, რაც დღეს დაუკარით ალბომის ფორმატში და მაგარი მუსიკა გამოვაო. ჩიქი და მე კი სულ სხვანაირად, უფრო საქმიანად მივუდექით საკითხს: ვის რა ჯანდაბად უნდა ფორტეპიანო და ვიბრაფონი რითმ სექციის გარეშე? ვინ იყიდის ამ დისკს? რომელი რადიო არხი დათანხმდება ამ ეზოტერული მუსიკის ეთერში გაშვებაზე?... მოკლედ, ზედმეტად პრაქტიკულად მივუდექით საქმეს. ამგვარად, როგორც წესი, ხმისჩამწერი კომპანიები ფიქრობენ და არა მუსიკოსები. მაგრამ მანფრედი თავის აზრზე დარჩა: არა, - იმეორებდა ის, - ეს კარგი მუსიკა იქნება და აუცილებლად უნდა ჩაწეროთ დისკი ერთად. ის ყოველ სამ კვირაში ერთხელ, ჯიუტად აგრძელებდა რეკვას ხან ჩემთან, ხან - ჩიქთან და ბოლოს ვუთხარით: კეთილი, დისკს ერთად ჩავწერთ. სტუდიაში შევედით და მთელი დისკი ერთ დღეში ჩავწერეთ. მიუხედავად იმისა, რომ შედეგი მოგვეწონა, მაინც ვეჭვობდი, რომ ამ დისკს ვინმე მიაქცევდა ყურადღებას. სულ მალე, საპირისპიროში დავრწმუნდი; დისკი გაყიდვაში გამოვიდა და ჩვენმა აგენტმა ზედიზედ რამდენიმე საკონცერტო მოპატიჟება მიიღო. პირველი კონცერტი მიჩიგანის ერთ-ერთ კოლეჯში ჩავატარეთ. ფეთ მეთენი იმ დროს ჩემს ბენდში უკრავდა და მითხრა: აუცილებლად წამოგყვები მიჩიგანში და კონცერტს დავესწრები, ვინაიდან ეს იქნება ერთადერთი შემთხვევა, როდესაც თქვენ ორნი ერთად იდგებით სცენაზე მარტო და ამ სანახაობას ვერ გამოვტოვებ. მოკლედ, ის ჩვენთან ერთად წამოვიდა. არ მეგონა, რომ კონცერტს ბევრი მაყურებელი დაესწრებოდა, მაგრამ იქ რომ ჩავედით, აღმოჩნდა, რომ ყველა ბილეთი გაყიდული იყო. ათასობით ადამიანი მოვიდა კონცერტზე და მხოლოდ მათ დანახვაზე ჩამანათა, რომ მართლაც რაღაც განსაკუთრებული ხდებოდა. ამის მერე კი ყველაფერი ისე აეწყო, როგორც საჭირო იყო, - სატელეფონო ზარები, მიპატიჟებები... ეს დღემდე ასე გრძელდება.

კონცერტზე ნამდვილად არცერთი არ გავხართ სინთეზატორებში, სემპლერებში და ხმის გამაძლიერებლებში ჩაფლულ ორ დიჯეის, ვის განკარგულებაშიც მუსიკალური მასალის და ხელოვნურად გენერირებული საუნდის ლამის ამოუწურავი რესურსია. ორივე ინსტრუმენტი, რომელზეც უკრავთ, აკუსტიკურია; ორივე კლავიშებიანია; ორივეს საკმაოდ რბილი საუნდი აქვს... როგორ ხსნით თქვენს ასეთ უწყვეტ წარმატებას ამდენი წლის განმავლობაში? რატომ იწვევს ასეთ დიდ ინტერესს თქვენი ნებისმიერი გამოსვლა?

ეს, ცოტა არ იყოს, ჩვენთვისაც ძნელი ასახსნელია. არადა, 15, 000 მსმენელის წინაშე დაგვიკრავს... ორი მუსიკოსი სცენაზე, რომლებიც აკუსტიკურ ინსტრუმენტებზე უკრავენ; სცენიდან კი გახედავ და ხედავ, რომ მთელი სტადიონი გადაჭედილია... მოკლედ, როდესაც ამაზე ვფიქრობ, მგონია, რომ ამ მოვლენის ახსნაც ორნაირადაა შესაძლებელი: პირველი ისაა, რომ ორივე ვირტუოზები ვართ და კონცერტებზე საინტერესოა ჩვენი მოსმენა და ყურება. ისინიც კი, ვინც მუსიკის ექსპერტები არ არიან, ხვდებიან, რომ უსმენენ დიდ მუსიკოსებს, ვინც მართლაც რომ კარგად ფლობს ინსტრუმენტებს. მგონია, რომ ისინი აგრეთვე იმასაც ხვდებიან, თუ როგორი აბსოლუტური თანხვედრაა ჩვენს შორის; რა თავისუფლად მოედინება მუსიკა ჩვენგან. დუეტი აბსოლუტურად განსხვავდება ბენდის კონტექსტისგან. ბენდში დაკვრა სხდომაზე გამართული დისკუსიასავითაა; ნებისმიერს ეძლევა საშუალება, დაკვრის დროს თავისი აზრი „გამოთქვას“. დანარჩენები კი, ჩვენი ჯერი რომ დგება, მათ ნათქვამს განვავრცობთ; ყველა რაღაცას უმატებს ერთმანეთის „ნალაპარაკევს“. ასე ვეხმარებით ხოლმე ერთმანეთს ბენდში; ბენდის მუსიკა კოლექტიური ძალისხმევაა. რაც შეეხება დუეტს, ის უფრო ძმაკაცთან გულითად საუბარს გავს - როდესაც თქვენ საუბრობთ, დანარჩენები კი გისმენენ. ახლობელ ადამიანს რომ ესაუბრები, თითქოს წინასწარ იცი, თუ რა შეიძლება გიპასუხოს და ასეთ გულითად და თავისუფალ საუბარში იკვეთება სათქმელის არსი. დუეტის შემთხვევაშიც ასეა და სწორედ ამიტომაცაა, რომ ჩემთვის დუეტში დაკვრა უფრო საინტერესოა, ვიდრე ბენდში.

ეს უკვე თქვენივე ციტატაა: „ზოგჯერ მგონია, რომ ის (ჩიქ ქორეა) მაიძულებს უფრო კარგად დავუკრა, ვიდრე სინამდვილეში შემიძლია“. დარწმუნებული ვარ, რომ ჩიქ ქორეაც იგივეს იტყოდა თქვენზე. შეგიძლიათ ამიხსნათ, თუ რას ნიშნავს, როდესაც ერთი მუსიკოსი „უკეთესად აკვრევინებს“ მეორეს?

ვინმესთან საუბრისას ამბობ სათქმელს და ელოდები პასუხს; რიგრიგობით საუბრობთ. მუსიკალური გასაუბრების მთელი სილამაზე კი იმაშია, რომ ორივეს ერთდროულად შეგიძლიათ საუბარი. ასე ყალიბდება მუსიკალური ურთიერთობა. მე ვამბობ, ის მპასუხობს, ხოლო მე კი მის „ნათქვამს“ აკომპანემენტით ვუჭერ მხარს. შემდეგ კი, როდესაც მე გამოვთქვამ ჩემს აზრს, მისი ჯერი დგება, აკომპანემენტით რომ დამიჭიროს მხარი. ერთი სიტყვით, იმის მაგივრად, რომ მონაცვლეობით ვისაუბროთ, ორივე ერთდროულად ვლაპარაკობთ. ხშირად, როდესაც ვუკრავ, ჩიქი მოულოდნელად „შემომიგდებს“ ხოლმე აკომპანემენტით ახალ მიმართულებას; განსხვავებულ აკორდებს, რითმულ პატერნებს ან ჰარმონიულ სვლებს; ხოლო როდესაც ხვდება, რომ ამ შემოთავაზებებს ვღებულობ, ცდილობს ჩემი დაკრული გაამდიდროს და რაღაც თავისი დაუმატოს მას. მსგავსი რამ ძალიან მეხმარება ხოლმე დაკვრისას და მეტ სიმხნევეს და სიმამაცეს მმატებს. ასეთი ურთიერთობა ორივეს ნებისმიერ სხვა მუსიკოსთან დაკვრის დროს გვაქვს ხოლმე, მაგრამ ჩიქთან ეს ურთიერთობა სხვა განზომილებაშია გადასული; ის დაკვრისას მეხმარება, რომ მეტად გავრისკო; სხვა დროს, როგორც წესი, ასე არ ვიქცევი ხოლმე, მაგრამ სწორედ იმიტომ, რომ მისგან ასეთ მხარდაჭერას ვგრძნობ, ვიცი, რომ ყველაფერს შევძლებ, რასაც ჩავიფიქრებ. და ეს ნებისმიერი ჩვენი კონცერტის დროს ასეა.

არაერთხელ გითქვამთ, რომ მუსიკის კეთების დროს, ჯაზ-ბენდებისთვის უცხოა საქმისადმი „კომუნისტური“ მიდგომა, სადაც ყველა მუსიკოსი ერთად იღებს გადაწყვეტილებას. სინამდვილეში კი, ამა თუ იმ მუსიკალური პროექტის წარმატებას ძირითადად ბენდის ლიდერის ხედვა და კონცეფცია განაპირობებს; დანარჩენები მას ემსახურებიან. საინტერესოა, თუ როგორ ნაწილდება ეს ფუნქციები ორი დიდი მუსიკოსის მრავალწლიანი თანამშრომლობის შემთხვევაში...

ეს წარმატებული ქორწინებასავითაა, როდესაც ორი ადამიანი აცნობიერებს იმას, რომ არის რაღაცეები, რაც ერთმა მეორეზე უკეთესად იცის და პირიქით; მე და ჩიქს სწორედ ასეთი ურთიერთობა გვაქვს. ჩვენ ორივე ძალიან დიდ პატივს ვცემთ ერთმანეთს, როგორც მუსიკოსებს და როდესაც ახალ მასალაზე ვმუშაობთ, ორივე ბოლომდე ვენდობით ერთმანეთს. არასდროს არ ვეჯიბრებით ერთმანეთს იმაში, თუ ვის ეკუთვნის უკანასკნელი სიტყვა და ვინაა ჩვენს შორის ბოსი. რეპეტიციებზე იდეებს ვცვლით: - მოდი, ეს ვცადოთ; ან, უფრო ნელი ტემპი ხომ არ აჯობებდა? და ასე შემდეგ. ერთმანეთის წინადადებების და შეთავაზებების მიღებისას, ორივე კომფორტულად ვგრძნობთ თავს და ეს ყველა მუსიკოსის შემთხვევაში ასე არაა. ორივეს ერთი და იგივე მუსიკალური წარსული გვაქვს; ჩიქი ბოსტონში გაიზარდა; მე კი სკოლა იქ დავამთავრე. ორივეს ერთი და იგივე მასწავლებლები გვყავდა, ერთი და იგივე მუსიკოსებთან ვუკრავდით ახალგაზრდობაში და ორივე თითქმის ერთდროულად გადავედით ნიუ იორკში საცხოვრებლად. ორივე სთენ გეცის ბენდში ვუკრავდით; ორივე ერთ მუსიკალურ ერას ვეკუთვნით და რაც მთავარია, ორივე კლავიშებიან ინსტრუმენტებზე ვუკრავთ.

ამიტომაც, გასაკვირი არაა, ტყუპებივით რომ ვფიქრობთ. ჩვენში არის რაღაც, რამაც ერთმანეთთან ურთიერთობა ორივეს ძალიან გაგვიადვილა; ხოლო ერთადერთი, რაც მაკვირვებს ისაა, რომ უკვე 35 წელია, ერთად ვუკრავთ. საერთოდ, მუსიკალურ სამყაროში აბსოლუტურად ნორმალურია, რომ დროთა განმავლობაში, ადამიანები იცვლებიან, იზრდებიან და რაღაც მომენტში, მათი გზები იყრება. მე 21 წლის განმავლობაში ვუკრავდი სთივ სუალოუსთან, მაგრამ ერთ მშვენიერ დღეს, ჩვენი გზები გაიყარა. მსგავსი რამ ხშირად მოსდით მუსიკოსებს და ძალიანაც რომ მოვინდომო, მხოლოდ რამდენიმე საპირისპირო მაგალითის დასახელებას თუ მოვახერხებ: Modern Jazz Quartet-ის წევრები 42 წლის განმავლობაში უკრავდნენ ერთად; დიუქ ელინგთონის ბენდი თითქმის 50 წელი არსებობდა... მაგრამ ეს ერთეული შემთხვევებია; უმეტესწილად კი, მუსიკოსები იცვლებიან, იზრდებიან და სხვადასხვა გზით მიდიან. ჩემი და ჩიქის ურთიერთობის ათი წლის თავზე, ორივე ვფიქრობდით, - ჰეი, კიდევ რამდენ ხანს შეიძლება გაგრძელდეს ეს ყველაფერი? დროდადრო ვიმეორებდით ხოლმე ამ სიტყვებს, მაგრამ 25 წლის შემდეგ აღმოჩნდებოდა, რომ ისევ ერთად ვართ. დღეს ჩვენი დაშლა უკვე გვიანაა და ამიტომაც ალბათ ბოლომდე გავაგრძელებთ.

გრძელვადიან ტურნეში ყოფნის დროს, ხდება თუ არა, რომ უეცრად „გადააწყდებით“ რაღაც ახალ მუსიკალურ იდეას, რომლის გავრცობასაც შემდეგი კონცერტის დროს ცდილობთ ხოლმე? თქვენ თბილისში პორტუგალიიდან ჩამობრძანდით; მოხდა თუ არა ლისაბონში კონცერტის დროს ისეთი რამ, მუსიკალური თვალსაზრისით, რასაც თქვენ აქ, თბილისში შეეცდებით, რომ განავრცოთ და განავითაროთ?