ექსკლუზივები

თამრიკო ფოცხიშვილი

ავტორი: თამარ ბაბუაძე
ფოტო: იური მეჩითოვი

„კედლის გადაღებებზე“ გურამ წიბახაშვილი

კარი ღიაა.

ეს უკვე უცნაური დეტალია:

როცა პოეტები ლექსს წერენ, და მათი შვილები კი ოთახებში ყიჟინას სცემენ, პოეტები, როგორც წესი, კარს ხურავენ ხოლმე. შეიძლება გაღიზიანებულები აჯახუნებენ კიდეც. მაგრამ არა იმიტომ, რომ ბავშვები სძულთ, ან აგრესიული მუზის შეტევას გრძნობენ. უფრო იმიტომ, რომ ეშინიათ, ტვინის ხვეულებში ჩასახული აზრი ფურცელზე გადმოტანამდე არ გაქრეს.

მათ ჰერმეტულად დახურული სივრცე სჭირდებათ. საიზოლაციო ლენტით ამოგმანული კარ-ფანჯრები. სრული ინტროსპექცია. საკუთარ თავში შესვლა, რათა თოთო აზრები ქირურგიული ხელთათმანებით, დაუმახინჯებლად, ინფექციის შეუყრელად გამოიყვანონ გარეთ. აზრის გააზრების, რითმის გარითმვის ეს პროცესი იმდენად სათუთი და ენით აუწერლად სასიამოვნოა, რომ ერთადერთი სიტყვა ესადაგება ყველაზე სრულყოფილად, ფრანგული - Fragile. თვითონ მოქმედებას კი - „მაცალეთ, ლექსს ვწერ“ - ყველაზე დრამატულად ერთადერთი გრამატიკული დრო გამოხატავს - ინგლისური აწმყო განგრძობითი.

და აი ახლა, ამ სახლში სწორედ ეს სათუთი და საბედისწერო დრო დგას - განგრძობითი. „ყოფნა“ დამხმარე ზმნას მიმატებული საუღლებელი ზმნის აწმყო მიმღეობა. ანუ, „მე ლექსს ვწერ“. ახლა.

კარი კი ღიაა.

კარს იქით, საწერ მაგიდასთან კაცი ზის და ბუტბუტებს. სილუეტზევე ეტყობა დაძაბულობა. უკან გადავარცხნილი თმები, განიერი მხრების მოხაზულობა, ნელი ცქმუტვა და გაურკვეველი ბგერათშეთანხმებები. ხან ხმამაღალი, აღტკინებული წამოძახება, ხანაც - ჩამცხრალი, დამშვიდებული მიგნება. სიტყვები, რითმები, სილუეტის რხევა - ისე, როგორც რეპი, ოღონდ 60-იანების სტილში, ლირიკული.

კარი ღიაა. კაცი ლექსს წერს. სანახაობა იმდენად რიტუალურია, რომ დერეფანში მოთამაშე ბავშვებიც წამით ჩერდებიან, აყურადებენ. ძალიან, ძალიან ქვეცნობიერად ხვდებიან, რომ მათგან სულ რამდენიმე მეტრში რაღაც იბადება...

თამრიკო და ბასა ფოცხიშვილები ასე იზრდებიან. პოეტურ და მატერიალისტურ სამყაროებს შორის გახსნილი საზღვრებით. სახლში, სადაც ყველაფერი „ლექსის მეტრული საზომით იზომება“.

„ზეიმი“. მაგიდასთან საშა იოსელიანი

მათი მამა აფრენაზე ოცნებობს. „აფრინდება და ფრიი“.

ის ძალიან პოეტურია. „ლოდინს ლილისფერს ნეტა, რა ჰქვია“.

თამრიკოს წლების მერეც პირველ რიგში ეს ორი ლექსი ახსენდება.

ხელნაწერი კი ოთახში, საწერ მაგიდასთან უკიდია.

„აქ კარგია. მარტო მოგონებები მხედავენ“

დღეს დები იმას ქმნიან, რასაც პოსტ-საბჭოთა და პოსტ-90-იანი წლების ომების ქართული პოპ-კულტურა ჰქვია. „გიხაროდენ“ და მოქკავშირი, პირველი ქართული სერიალი „სახლი ძველ უბანში“, უცნობის კლიპიდან „ნაშებში“ გაპარული ქმრები, „გზავნილი 21-ე საუკუნეში“, ახალი წლის ღამის კონცერტები, შეყვარებული კაცების არყები, ნაძვის ხეების ფესტივალი... ანუ, ახალი ქართული პარამეტრებით რომ გავზომოთ - ნამდვილი ვარსკვლავური ცხოვრება. უკვე გადანაწილებული როლები - ბასა უფრო პოპულარულია, ვიდრე თამრიკო. მაგრამ ისინი მაინც ერთად არიან - უიერარქიოდ. ერთად მუშაობენ. თამრიკო ამბობს, რომ ბასამ ქართული კლიპის გზა გაკვალა. „ახლა ის განვითარდება, სხვანაირად არ შეიძლება“. ახლა ბასა ფილმზე მუშაობს. თამრიკოც აპირებს, უფრო სერიოზული რამ შექმნას. „რამდენი ხანია, კინოში აღარ მიმუშავია. ბოლოს გოდერძი ჩოხელის „მიჯაჭვული მგლები“ იყო, თუ არ ვცდები 1998 წელს... ახლა ნაძვის ხის ფესტივალი ჩავატარეთ, ბევრი დრო და ენერგია წაიღო. წინ კიდევ ორი ფესტივალი მელის. ტრიესტში ბასას მარიკა თხელიძის კომპოზიციიისთვის გადაღებული Just Try მიაქვს, მოკლემეტრაჟიანი ფილმების საკონკურსო პროგრამაში აჩვენებენ. მერე ბერლინში მივდივარ. მიყვარს ეს ქალაქი და მისი კინოფესტივალი. ყველაზე ნაკლებად ბურჟუაზიულია, ყველაზე კარგად არის წარმოდგენილი აღმოსავლეთ ევროპის პროდუქცია. იქაც საქმეები მაქვს. მერე კი ჩამოვალ და ყველაფერს მივხედავ“.

ეს უახლოესი გეგმებია. ბუნებით აქტიური და ენერგიული მხატვარი მათ განხორციელებას ცდას არ დააკლებს. მაგრამ პაუზა ყოველთვის საჭიროა. თამრიკომაც იცის ერთი მოხერხებული ჩრდილი პოპ-კულტურული რუტინისგან თავის დასაცავად. ჩრდილი, ანუ ის ლექსის მეტრული საზომით შემოფარგლული სივრცე, სადაც ბავშვობიდან გადმოყოლილი პოეტური აურა დღემდე ტრიალებს.

ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით ვაგრძელებთ. იქ გავჩერდით, როცა ოთახის კარი ღია იყო და ათწლეულების განმავლობაში ძალიან პოპულარული, რამდენიმე თაობისთვის საყვარელი პოეტი, დერეფნიდან შემოჭრილი ბავშვების ხმაურის ფონზე, სტრიქონებს რითმავდა. მერე კარზე ზარი ირეკებოდა. მოდიოდა გოგი ცაბაძე და იწერებოდა სიმღერა „მეფაიტონე“. იწერებოდა დიდხანს - იქვე მუშავდებოდა, სწორდებოდა, ტექსტიც და მელოდიაც, ყველაფერი ექსპრომტად. გოგონები თამაშს წყვეტდნენ - ხან მამის, ხან გოგი ცაბაძის ცქერით იღლებოდნენ. გადიოდა დრო და სიმღერას, რომელიც მათ თვალწინ იქმნებოდა, ყველგან ისმენდნენ - ქუჩაშიც, რესტორანშიც, ტაბახმელაშიც, წყნეთის გზებზეც.

მერე კიდევ ზარი. ამჯერად ნანი ბრეგვაძე იდგა ზღურბლთან. თამრიკო ქვევიდან აჰყურებდა ქალს, რომელიც უკვე ნანახი ჰყავდა ფილმში „ორერა: სრული სვლით წინ“. ქალი, რომელიც, გოგონას აზრით, ძალიან გამოპრანჭული და ლამაზი იყო. თამრიკოს პატარა სკამი ჰქონდა. შეიტანდა ოთახში, კუთხეში დაჯდებოდა და უსმენდა: „ეს ნოტი აიღე“... „ეს სიტვა ხომ არ ჯობია?“

ზარი მესამედ. ლევან გოთუა მოდიოდა. „რეპრესირებული, გადასახლებიდან დაბრუნებული. მორისს მასთან განსაკუთრებული ურთიერთობა ჰქონდა“. ყველანი ერთად ქალაქგარეთ მიდიოდნენ. არაგვის ხეობა, გუდამაყარი. ბევრი ფოტო. ბოლოს პიკნიკი. თამრიკოს ეგონა, რომ მიწაზე დაგებულ გადასაფარებელს „კლიონკა“ ერქვა. ლევან გოთუა უსწორებდა: „არა, ეს მუშამბაა, გენაცვალე“. - თუ ქართულად ლაპარაკობდნენ, ყოველგვარი მინარევების გარეშე უნდა ელაპარაკათ. ეს სიტყვაც - „მუშამბა“ ბავშვურ მეხსიერებას განსაკუთრებულად აეკვიატა - ხომ დაგმართნიათ?

მამა არ ჩხუბობდა. „ერთხელ, როცა ბასას და ჩემს კინკლაობაში დედაც ჩაერია, მორისი შემოვიდა და გულწრფელად გაკვირვებულმა გვკითხა: რა გაჩხუბებთ, ნახეთ, გარეთ რა ამინდია, ჩიტები ჭიკჭიკებენ, რა დროს ეს არისო“.

დრო გადიოდა, პოეტური და თავისუფალი აურა კი სახლში არ იცვლებოდა. „მამა იმდენად თავისუფლად მოაზროვნე კაცი იყო, რომ ყოველ სიახლეს იოლად ეგუებოდა ხოლმე. ვერაფრით წარმომედგინა, რომ მორისი ახერხებდა და ეცნობოდა ახლადგამოჩენილი კოტე ყუბანეიშვილის ლექსებს. ერთხელ კოტე ჩემთან სტუმრად მოვიდა. მორისი კი გამოვიდა და კოტეს მის ლექსებზე დაუწყო ლაპარაკი. მე იმდენად არ გამკვირვებია, რამდენადაც თვითონ კოტეს. თუმცა, რა იყო გასაკვირი მორისს ხომ გულწრფელად უხაროდა, როცა ხედავდა, რომ ადამიანი თავისუფლად აზროვნებს და კარგად იცის ქართული ენა“.

ამ შეხვედრის შემდეგ ერთი დამთხვევა მოხდა. ბასამ „სიყვარული დაფრინავს“ გადაიღო. უცნობმა ლექსს სხვა ტექსტი დაამატა რეპის სახით. მხოლოდ მოგვიანებით შეიტყვეს დებმა, რომ მამის სტრიქონებისთვის: „სიყვარული დაფრინავს, სიყვარული არ დადის“ მისამღერი კოტე ყუბანეიშვილს დაუწერია: „მიპასუხე, გენაცვალე, ვისი სული გსურს?“

მამა - ობობა

მხატვრისთვის ლექსი შინაგანი სამყაროს ის გამოძახილია, რაც ფუნჯის ტილოზე მოსმით ვერაფრით გამოხატა. პოეტისთვის პირიქით - ნახატია ის იდეა, რაც სიტყვებად ვერ გარდაქმნა, ტაეპებად ვერ გარითმა და ფუნჯის საღებავში ამოვლება არჩია.

თამრიკოს ბავშვობიდან ახსოვს მამის ერთი ნახატი - იმ მუშამბასავით აკვიატებული, ოღონდ ამჯერად ვიზუალურ მეხსიერებას შემორჩენილი: წითელ ფონზე თეთრი ცხენი დგას, ჯაჭვებითაა დაბმული და აწყვეტას ლამობს. ქართული რომანტიზმით, თუ მსოფლიო ეპოსით ნასაზრდოები, სრულიად პირდაპირი მეტაფორაა, მაგრამ პოეტისთვის და მისი ქალიშვილისთვისაც ძალიან ინტიმური და მტკივნეული - საბჭოთა პერიოდის წნეხის ფუნჯით გაპროტესტება.

„სახატავი ქაღალდი დღემდე არ მიყიდია. მორისისგან შემომრჩა. არაჩვეულებრივად ხატავდა. მხატვრობაც მან შემაყვარა. ჩემი პირველი მასწავლებელი იყო“.

გარდა იმისა, რომ პოეტი ხატავდა, პოეტსაც ხატავდნენ. ბავშვი გაიღვიძებდა დილას და დერეფანში ვედროებით მოტანილი თიხა ხვდებოდა - მეგობარი მამას აქანდაკებდა. მერე ეს ქანდაკება სასადილო ოთახში იდგა დიდხანს. ამიტომ იყო, რომ თუ ბავშვები, როგორც წესი, თვალ-წარბიან და გაცინებულ მზეს, ყვავილებიან მდელოს, გრძელკაბიან, ხელებგაჩაჩხულ პრინცესებს და მათ გვერდით უპროპორციოდ მდგარ პრინცებს ხატავდნენ, თამრიკომ პირველივე ცდაზე მამის პორტრეტი დახატა. „უფრო ობობას ჰგავდა. შენახული გვაქვს. მერეც ხშირად ვხატავდი მორისს“.

„კედლის“ გადაღებებზე. თამრიკო და გივი ჩუგუაშვილი
ფოტო: იური მეჩითოვი

პროფესიის არჩევას კიდევ ერთი ძვირფასი მოგონება უკავშირდება. „სკოლას ვამთავრებდი, როცა მამამ ქანდაკების სასწავლად როლანდ ნაროუშვილთან მიმიყვანა. იმავე პერიოდში როლანდი ჭაბუა ამირეჯიბის ქანდაკებაზე მუშაობდა. „დათა თუთაშხიაც“ იმავე პერიოდში უნდა გამოცემულიყო. მე ოთახის სიღრმეში ვიჯექი, შეგირდის რანგში. ჭაბუა მოქანდაკის პირისპირ - მენატურის ადგილას იჯდა და ამბებს ჰყვებოდა. მერე კი, როცა წავიკითხე „დათა თუთაშხია“, კლასელებს დიდხანს ვახარბებდი, რომ ეს ისტორიები ძალიან ინტიმურ სივრცეში, თვითონ მწერლისგან მქონდა მოსმენილი; რომ პირადად მწერალი ჰყვებოდა რაღაც ეპიზოდებს რომანიდან, რომელმაც მერე ყველა აალაპარაკა“.

რომანი

ამ სიტყვის ორჯერ ხსენება სიტყვების თამაშზე მეტია, რადგან ორ რომანს ვგულისხმობთ - მამის და შვილის. ორივე მათგანი - თავისიც და მშობლისაც შვილს ისე ძალიან მოსწონს, რომ კინოს სიუჟეტად აღიქვამს. ისედაც: „ჩემი ცხოვრების ყველაზე მნიშვნელოვანი რომანები კინოს ჰგავს“. მერე კინო მთავრდება. ამბავი ხან წყდება, ხან გრძელდება. სიყვარული კი სულ რჩება, და თან, სულ დაფრინავს.

მამის რომანი ასე იყო: გაგრაში დაიწყო, შუაგულ შავ ზღვაში.

როზიტა ქერათმიანი იყო. მორისმა ის შორიდან დაინახა - მზის სხივებზე აბრიალებული თმებით. რუსი ეგონა. უკან დაედევნა. გოგონა უკვე ზღვაში ღრმად იყო შესული, როცა პოეტი წამოეწია და ჰკითხა: „Который час“ - ასეა ხოლმე, როცა ერთდროულად ცურვისგან და მღელვარებისგან სუნთქვა გეკვრება, როცა პოეტურობა და ორიგინალობა გტოვებს, საშველად ბანალურობას მოუხმობ ხოლმე და გამოსავალს სტანდარტულ ფრაზებში ეძებ...

პასუხი ქართულად მიიღო და ისე გაუკვირდა, ისე დაიბნა, რომ ნაპირზე გამოსულმა, ქერა გოგონა დედას გააცნო; თბილისში ჩამოსვლის შემდეგ კი - კონსტანტინე გამსახურდიას, გოგლა ლეონიძეს.

მაჩაბლის ქუჩაზე, დიდი ხეების ჩრდილქვეშ დანიშნული პაემნები ქორწილით დაგვირგვინდა. თამადა გოგლა ლეონიძე იყო.

შვილი სულ შეყვარებული იყო. ჯერ გამოგონილი პერსონაჟი - გია ჟაკეტაშვილი უყვარდა. მერე კი „სკოლაში მიღებული გამოცდილების“ შემდეგ დაასკვნა, რომ ბიჭები ერთი ნახვით, მათი გარეგნობის მიხედვით კი არ უყვარდებოდა, არამედ სიყვარულის გასაღვივებლად განსაკუთრებული სიტუაცია სჭირდებოდა. მას პოტენციური სიყვარულის ობიექტი მაშინ უნდა დაენახა და აღმოეჩინა, როცა ის რაიმეს გამორჩეულად აკეთებდა. ამ ლოგიკით, თამრიკოს სკოლაში შეუყვარდა ბიჭი, რომელსაც ერთხელ იმ მომენტში შეხედა, როცა მან კალათში სამქულიანი მოათავსა; მერე კი ერთი ბიჭი მოსწონდა, რომელიც კარგ მოთხრობებს წერდა.

ანუ: „ჩემი სიყვარული ყოველთვის Action-ში მოდიოდა“...

გიორგი და თამრიკო გადაღებებზე აფრიკაში

Action! ორი მნიშვნელობით

რეჟისორის ასისტენტის ეს ბრძანება გადასაღებ მოედანზე ხშირად ისმის ხოლმე. დუბლი 1, დუბლი 19, დუბლი 178-ე... არ ვარგა. ერთხელაც, თავიდან, Мотор! = Action!

გიო მგელაძე „არა, მეგობარო!“-ს ცუდ დროში იღებდა. დროში, რომელმაც ერთდროულად რამდენიმე თაობას - ჩემსას, ჩემზე ცოტა წინას და იმაზე უფრო წინას - ათქმევინა, რომ ჩვენ დაკარგული თაობა ვართ. დრომ, რომელმაც ლევან აბაშიძე იმსხვერპლა.

გიორგი გურგულია „არა, მეგობარო!“-ს გადაღებებზე ლევანმა მიიყვანა და ყველას გააცნო, მათ შორის თამრიკოსაც. თამრიკო 33 წლის იყო, გიორგი - 4 წლით უმცროსი, მოჩხუბარი. მუშაობდნენ, იღებდნენ, მერე ლევანი გაქრა. პირველი შოკის შემდეგ მთელმა ჯგუფმა გადაწყვიტა, გადაღებები მაინც დაესრულებინათ. გიო მგელაძემ გამოსავალი სუბიექტურ კამერაში იპოვა - კამერა ლევანი იყო, გადასაღებ მოედანზეც ყველა მისთვის თამაშობდა.

სწორედ იმ დროს მოხდა ის Action, რომელიც უკვე გადაღების დაწყებას კი არა, იმ მოქმედებას ნიშნავდა, სიყვარულს რომ იწვევს; ანუ ის გრამატიკული დრო დადგა, თავიდან რომ ვახსენეთ. ლექსის წერის არ იყოს, შეყვარებასაც ხომ ძალიან უხდება ეს აწმყო განგრძობითი. და წარმოიდგინეთ, რა ბედნიერია ადამიანი, ვინც მაშინვე გაიაზრებს გასააზრებელს და სათქმელს ზუსტად „ყოფნა“ დამხმარე ზმნისა და საუღლებელი ზმნის აწმყო მიმღეობით იტყვის: „მე მიყვარდება. ეს ამ წამებში ხდება“.

თამრიკო კამერის ობიექტივში იყურებოდა, დეტალებს ასწორებდა, ამოწმებდა, ყველაფერი რიგზე იყო თუ არა. ამ დროს მის წინ გიორგი გურგულია იდგა და თამაშობდა. „თამაშობდა კარგად“.

- რას აკეთებდა?

„განსაკუთრებულს არაფერს. კამერისკენ უნდა გამოეხედა. გამოიხედა, მე ობიექტივიდან ვადევნებდი თვალს. მივხვდი, ჩემთვის თამაშობდა. ამას ქალი ყოველთვის გრძნობს“.

კინო დამთავრდა. მაგრამ არ დამთავრდა ამბავი. „არადა, მეგონა, რომ არჩევანი გაკეთებული მქონდა. მეგონა, რომ თავი საქმისთვის უნდა შემეწირა - საკუთარი ქორწინება ვერ წარმომედგინა. იმდენად დამოუკიდებელი ადამიანი ვიყავი, რომ ამან მერე ტრადიციული ქართული ოჯახის შექმნაშიც შემიშალა ხელი. თვეების განმავლობაში ვიყავი გადაღებებზე, ტყე-ღრეში დავდიოდი, უამრავ რამეს თვითონ ვწყვეტდი. ამიტომ დაქორწინების შესახებ მოსაზრებაც სპონტანურად შევცვალე. თვითონ გიორგი დამეხმარა. ამ მხრივ ძალიან აქტიური ადამიანი აღმოჩნდა“.

- გამოგივლი და წავიდეთ, - უთხრა.

თამრიკომ ზურგჩანთა აიღო და წავიდნენ.

დრო იგივე იყო: ფალიაშვილის ქუჩის ძაღლების წრიალის. ყველა გაგებით.

ტაქსმა მოსაშვილის ქუჩაზე მიიყვანა, ერთ პატარა ოთახში. გიო მგელაძემ შამპანური მოიტანა, თამრიკომ სამთავროს დედათა მონასტრიდან დედების მიერ ნაჩუქარ, იქ კი ჰუმანიტარული დახმარებიდან მოხვედრილ „ვეჯი ბურგერებს“ წყალი დაასხა და კატლეტი შეწვა. ასეთი იყო მათი ქორწილი.

„ტრადიციული ქართული სამასკაციანი ქორწილი ჩვენთვის მთელ თვეზე გადანაწილდა. ქუჩაში მანქანები არ დადიოდა. შუქი არ იყო. ჩემს გარშემო უამრავი უმუშევარი იყო, მაგრამ ჯიხურებში შამპანური მაინც იყიდებოდა. ვიღაც ყოველთვის ახერხებდა ყიდვას და ასე ნაწილ-ნაწილ მოდიოდნენ მოსალოცად. ერთი თვის თავზე მივხვდი, რომ თუ ასე გაგრძელდებოდა, გავგიჟდებოდი. ისევ ავიღე ჩემი ზურგჩანთა და სამუშაოდ წავედი. სერიალის „სახლი ძველ უბანში“ გადაღებები დაიწყო“.

ერთი თვის თავზე ყოველ საღამოს „ვეჯი ბურგერებით“ გადახდილი ქორწილი დამთავრდა და დაიწყო პირველი ჩხუბი.

სერიალის გადაღებები კავკასიის ბირჟაზე, პავილიონში მიმდინარეობდა, სადაც ყოველდღე აყალმაყალი იყო და სროლა ისმოდა თუ სერიალში გოგოლა კალანდაძის გმირი ელოდებოდა ბავშვს, სინამდვილეში - თვითონ თამრიკო იყო ორსულად. გიორგი ნერვიულობდა და ცოლის სახლიდან გასვლას აპროტესტებდა. „როცა პირველად მომთხოვა შინ დარჩენა, მაშინ გავიაზრე, თუ როგორ შეიცვალა ჩემი ცხოვრება“.

თუმცა, ჩხუბი მათ ისე მიიღეს, როგორც ერთთვიანი ქორწილისა და თაფლობის თვის შემადგენელი ნაწილი. ამ ტრივიალურ თემებზე წარმოქმნილ კამათს სანთლის შუქზე გამართული ჭადრაკის პარტიებით აგვირგვინებდნენ. „ეს საუკეთესო პერიოდი იყო“.

დათო და თამრიკო კანში

1995 წლის თებერვალში დათო დაიბადა. „მერე უკვე, როგორც მთელი ქვეყანა, ისე ჩემი ოჯახიც, თანდათან, ეტაპობრივად დგებოდა კალაპოტში. მეტიც, მგონი, რევოლუციის პერიოდში განვქორწინდით. არჩევნებზე ერთად წავედით და როცა არჩევნები საჭირო აღარ იყო, ჩვენი ოჯახი დაიშალა“.

ტყუილად არავის ეჩვენება, რომ თამრიკო განქორწინებაზე მართლაც ყოველგვარი ტკივილისა და სასოწარკვეთის გარეშე საუბრობს. ყველაფერი ისევე ლაღად და თანხვედრილი გრძნობით დასრულდა, როგორც დაიწყო. ისინი ერთად მივიდნენ ამ გადაწყვეტილებამდე, რადგან ერთდროულად მიხვდნენ, რომ სიყვარული დამთავრდა.

„როცა პირველად წავედით ერთად, საკუთარ გადაწყვეტილებაზე მთელი გზა მეცინებოდა. ძალიან მიხაროდა, რომ ასე ვიქცეოდი. მიკვირდა და მიხაროდა. ფინალიც ასეთივე მხიარული იყო - ყოველგვარი ძალდატანების გარეშე, იუმორსა და ურთიერთგაგებაზე დამყარებული“.

მოკლედ, სიყვარული დამთავრდა და ეს მათ საქმესაც დაეტყო. სანამ კარგად იყვნენ, ერთობლივი ნამუშევრებიც კარგი გამოსდიოდათ: ღვინო „სათავადო“ და შეყვარებული კაცების არაყი. მაყურებელმა ორივე რეკლამა შეიყვარა, იმიტომ, რომ წყვილმა მასში მთელი გრძნობა ჩადო. თითქმის სულ ასე იყო - თავიანთი სიყვარულიდან გამომდინარე, საქმესაც ერთგულებით ეკიდებოდნენ. ბოლო პერიოდში ერთად შექმნილი ნამუშევრების გახსენება კი თამრიკოს არც სურს - გრძნობის გაციება საქმეშიც გამოვლინდა და იმიტომ.

მარიკა თხელიძემ პრეზენტაციაზე მთელი ოჯახი დაპატიჟა - გიორგი, თამრიკო და დათო. ცოლ-ქმარი ცალ-ცალკე მივიდა. იმ საღამოს გადაწყვიტეს, ოჯახურ პრობლემაზე ღიად ესაუბრათ.

რამდენიმე ხანში თამრიკოს დათო ნიცაში მიჰყავდა, ფესტივალზე. ფიქრობდა, რომ შვილს მშობლების დაშორებით გამოწვეულ ტრავმას მოგზაურობით გაუიოლებდა. ერთმანეთსაც ამის გამო შეხვდნენ, მაგრამ არა თამრიკოს ან გიორგის სახლში, ან კაფეში, არამედ საქმიან ადგილას, ნოტარიუსთან, სადაც გიორგის წერილობითი თანხმობით უნდა დაედასტურებინა, რომ დედას ბავშვს საზღვარგარეთ ატანდა.

„მოსაწევად გარეთ გამოვედით. ვიდექით კოსტავაზე, კარგი ამინდი იყო, ვეწეოდით და არ ვიცოდით, პირველად რომელს გვეთქვა. იდგა დაძაბული სიჩუმე, ისევე, როგორც სიყვარულის ახსნის დროს არის ხოლმე“. ბოლოს, სიგარეტის ნაფაზსა და ნაფაზს შორის, ნავსი გატყდა და სათქმელი ითქვა. ორივემ შვებით ამოისუნთქა. გაერთნენ კიდეც. „იმდენად არაფერი გვქონდა საკამათო, რომ ერთადერთი კითხვა გაჩნდა: „ზაური ვის დარჩეს?“

ზაური მძღოლია.

„რაღაც უნდა გითხრა“

დიდ სიყვარულს ასე გმირულად მხოლოდ ძლიერი ქალები ელევიან ხოლმე. იმის აღიარება, რომ ისტორია დამთავრდა, როგორც წესი, უჭირთ. თამრიკო კი მიიჩნევს, რომ ძლიერია. კერპები არ ჰყავს, მაგრამ ყოველთვის აღაფრთოვანებდა სამი ქალი, სამივე გერმანელი: მარლენ დიტრიხი, ლენი რიფენშტალი და მარია ბრაუნი - ისე, როგორც ფასბინდერის ფილმშია. „როცა ფაშისტობას აბრალებდნენ, ლენი ადგა და აფრიკაში წავიდა ფოტოების გადასაღებად... მე ეს ქალები შინაგანი ძლიერების და ურყევობის გამო მომწონს. ფაქტი, რომ ისინი არსებობდნენ, მეც მამხნევებს“.

ძლიერი ქალები ტრაგედიებს შემართებით იტანენ. თამრიკოსთვის თვითმფრინავის ბიჭების ისტორია ძალიან ახლობელია. ერთად ნახეს ფილმი თვითმფრინავის გატაცების შესახებ, საიდანაც რადიკალური პროტესტის იდეა დაიბადა. თამრიკომ ნანახი უმალ დაივიწყა, ბიჭებმა - არა. თამრიკოს მეგობარს, დათო მიქაბერიძეს სახეზე შეთქმულის იერი დაედო. მისი იშვიათი ფირფიტებითა და ათასგვარი საინტერესო ნივთით სავსე ოთახიც, რომელიც მთელს სამეგობროს უყვარდა, თანდათან გაიძარცვა; მთელი სივრცე და აურა ბიბლიამ დაიკავა. თამრიკოსთვის მისი საქციელი იდუმალების ბურუსში გაეხვია, მაგრამ ყურადღება მაინც არ მიაქცია, ეგონა, რომ სიყვარულის ბრალი იყო. ერთ საღამოს, მეგობრის სახლიდან დიდი მხიარულების შემდეგ, შინ ბრუნდებოდნენ. დათო მოულოდნელად დასერიოზულდა. და ძალიან უცნაური ხმით მიმართა: „რაღაც უნდა გითხრა...“ მაგრამ თამრიკომ მეგობრის სახლიდან გამოყოლილი აღტკინებული ხალისით უპასუხა და დათომაც აღარაფერი თქვა.

გიორგისთან სახლში, თამრიკოს ნამუშევრების ფონზე

მერე მოხდა ის, რაც იმ ღამეს დათომ მას არ უთხრა. ქვეყანა ამოტრიალდა. ყველაფერი გადაფასდა. ახალი ათვლის წერტილი გაჩნდა. წარსულს ჩაბარდა რომანტიზმის ხანა, როცა გაცნობიერებული, თუ გაუცნობიერებელი პროტესტისთვის ქუჩის კოსტიუმირებული შოუებიც კმაროდა; როცა ხან „ბონი და კლაიდის“ დღე ჰქონდათ, ხან - ამერიკული ვესტერნის და ქუჩებსაც შესაბამისად გამოწყობილები იპყრობდნენ. მერე გამოივლიდა ვიღაც გიტარით, დათო მიქაბერიძე მივიდოდა, სთხოვდა გიტარას და თამრიკოსთან ერთად, ექსპრომტად, ფოტოს იღებდა - თამაშით, მხიარული ჟესტიკულაციით.

ერთხელ გრამოფონის საღამოც მოაწყვეს. დათოს გოგო მოსწონდა. გოგო ავად იყო. დათომ მისთვის გრამოფონის ჩუქება გადაწყვიტა. კონტექსტიც მოუფიქრა. თამრიკომ ოციანი წლების კაბა ჩაიცვა, დათო - გეტსბივით გამოეწყო. ხელში გრამოფონი ეჭირათ და მიდიოდნენ დაბადების დღეზე - რეალობიდან სრულიად ამოვარდნილები.

იმ დროს თბილისში სხვანაირი ბიჭები ცხოვრობდნენ. ისეთი სხვანაირები, რომ ბევრს, შეიძლება, არც გაუმართლა და ასეთებს ვეღარასდროს შეხვდება. „ბოლოს არ ვიცი, როდის ვნახე ასეთი მამაკაცები, მაგრამ რაც დრო გადის, უფრო და უფრო იცვლება ყველაფერი. ვცდილობ, თინეიჯერების თაობაში ჩავიხედო. ვაკვირდები იმ ბავშვებს, ბასას გადაღებებზე რომ მოდიან ხოლმე, მაინტერესებს, აქვთ თუ არა ასეთი ურთიერთობები. რაღაც მსგავსებას ვხედავ, მაგრამ იმ რომანტიკას, რომელიც წინათ იყო, მათ სამყაროში ვერ ვპოულობ ხოლმე... აქედან გამომდინარე, განსაკუთრებულად მიხარია ხოლმე, იმ პერიოდის მეგობრებს რომ ვხვდები. საახალწლო პროექტზე ჩვენთან ერთად გოგა ჩხეტიამაც იმუშავა. დიდი ხნის მერე შევიყარეთ, და მივხვდი, რომ ძველი სამეგობრო ისევ ვიკრიბებოდით. ძალიან გამეხარდება, თუ ლადო მაისაიასთანაც მომიწევს ოდესმე მუშაობა. დანარჩენები? იურა ბერიშვილი დღემდე ზის თავის სახლ-სახელოსნოში და იმას აკეთებს, რასაც წინათ - ხატავს...“

ფინალი

თამრიკო მხატვარია, მაგრამ იმდენადაა კინოსთან შეზრდილი, რომ საკუთარი ცხოვრების შესახებაც კინოენით საუბრობს: „ჩემი ცხოვრების ყველაზე დიდი რომანები კინოს ჰგავს“; „ჩემი სიყვარული action-ში მოდის“; „ეს ამბავი ისეთი საინტერესოა, რომ კინოს სიუჟეტად აღვიქვამ“... - ასე ლაპარაკობს თამრიკო და თუ მას მივბაძავთ, გამოდის, რომ ამ ისტორიასაც დასასრული კი არა - ფინალი აქვს. ოღონდ, ყველა ფინალი ხომ პირობითია და სინამდვილეში ახალ დასაწყისს გულისხმობს - მომავალ დროს.

სალვადორ დალისთან ერთად რომში

ჯერ კი ისევ აწმყო განგრძობითი დგას. თამრიკო ისევ შეუსვენებლად მუშაობს და დათოს ზრდის. დათო 10 წლისაა. დედის და მამის განშორებას მტკივნეულად არ აღიქვამს, რადგან ბავშვი თავიდანვე მიხვდა, რომ ამ გაყრაში არ იყო არც ჩხუბი და, რაც მთავარია, არც ტყუილი. მიხვდა, რომ ყველაფერი სტრესის გარეშე, ბუნებრივად მოხდა; რომ დედა და მამა ასე უკეთ გრძნობდნენ თავს. ეს ჰარმონიული არჩევანი ბავშვის ხასიათშიც ვლინდება. „ძალიან არ მინდოდა მამასავით მოჩხუბარი გამოსულიყო, მაგრამ ვერაფერი გავაწყვე. დათო ძალიან სხარტია და აღმოსავლურ ორთაბრძოლებზე გიჟდება. ანუ, თუ მამამისი უსისტემოდ ჩხუბობდა, დათომ სისტემა მოუძებნა ამას - ეს უკვე ჩემი დეტალია. უყვარს წიგნებიც, რის გამოც დედაჩემი მე მამსგავსებს, რადგან იყო დრო, როცა წიგნებს მიმალავდნენ - ერთხელ საყინულეშიც კი ვიპოვე...“

თამრიკო კი მუშაობს. ტრიესტიდან და ბერლინიდან დაბრუნებული, მომავალი დროის დადგომას ელის, როცა წვრილ-წვრილ, მიმდინარე პროექტებს რაღაც დიდ და უფრო ამბიციურ კინოპროექტს მოაყოლებს. ჯერ ამაზე ლაპარაკი არ უნდა. მერე უფრო დიდი ეფექტი ექნება. ამასობაში კი ცხოვრება დამხმარე ზმნა „ყოფნისა“ და საუღლებელი ზმნის ინგ-იანი ფორმით გრძელდება. ამავე დროში ერთი უწყვეტი, მუდმივად ბრუნვადი მოქმედება ხდება. თვითონ გამოიცანით, რაც.

ავტორი: თამარ სუხიშვილი
ფოტო: დავით მესხი

„ერთხელ ვიღაცამ დარეკა, წიბახას სთხოვეთო. მამამ ყურმილი აიღო: რომელი წიბახა გინდათ, მთლად უფროსი, საშუალო, თუ პატარებიო. „ყველანი წიბახები ვართ. აბა, ამხელა გვარის თქმა არ გინდა?“ თუმცა ოფიციალურად მეტსახელი წიბახა ამერიკაში შეარქვეს. გურამს მაშინ ნიუ-იორკში ჰქონდა გამოფენა. „იქიდან დამირეკეს, შენ გიჟი ხომ არ ხარ, ამხელა გვარი რა ამბავია, უნდა შევამოკლოთო. რაც გინდათ, ის ჰქენითმეთქი.“ ასე გამოიფინა ნიუ-იორკში გურამ წიბახის ნამუშევრები. „მერე ვიფიქრე, ალბათ ებრაელი ვეგონეთ. ექსპოზიცია გოლდშტაინის გალერეაში შედგა. გაზეთში სტატიაც ვიღაც ებრაელმა ჟურნალისტმა დაწერა. გახსნაზე 16 ნამუშევარი გაიყიდა, ორი ფოტო ბრუკლინის მუზეუმმა იყიდა. ბრუკლინის მუზეუმი კი მოგეხსენებათ... ალბათ იფიქრეს, ჩვენს ძმას იქ ხომ არ უჭირსო და...…“

გურამ წიბახაშვილი, იგივე წიბახა. გეცოდინებათ, წიბახას ყველა იცნობს. არ იცით?! თქვენ რა, საქართველოში არ ცხოვრობთ? ფოტოგრაფი - ასე უწოდებს თავის თავს, სხვები ფოტოხელოვანს ეძახიან. სხვათა შორის, შესანიშნავი, დაუზარელი და, რაც მთავარია, საინტერესო მოსაუბრეა. მისგან ყოველთვის რაღაც სიახლეს ელით და თანაც, ყოველთვის აქვს სტუმრებისთვის კარგი ჩაი, რაც საბჭოთა დროს ჩაის კულტურით განთქმულ საქართველოში ახლა, სამწუხაროდ, იშვიათობად ქცეულა. არა, თუ ჩაის არ სვამთ, ყავა იყოს. შაქრით თუ უშაქროდ?

სტუდია დღეს უკვე რელიკვიადქცეული სოცრეალიზმის ატრიბუტებითაა სავსე. ფანჯრის სიახლოვეს, კედელზე ორი პორტრეტია - თამამად მომღიმარი მერლინ მონრო და ხშირ ულვაშებში ღიმილჩაბრუნებული სტალინი. არ იფიქროთ, რომ ჩვენი მასპინძელი გაქანებული სტალინისტია (მერლინ მონროზე ვერაფერს მოგახსენებთ). უბრალოდ, დიდი ხანია დაინტერესებულია კიჩური ხელოვნებით. სტალინიც და მერლინ მონროც ჩარჩოშია ჩასმული. ჩარჩოები ორიგინალურად არის დამზადებული - კინოფირისგან (ერთ რამეს ვერ დაუკარგავ, ყველაფერში ორიგინალურია, თუმცა ამბობს, ჩვეულებრივი ვარო). ფირს ცხელ წყალს ასხამდნენ და აჩარჩოებდნენ. ესეც კიჩური მიდგომაა. პორტრეტები ნავთლუღის ბაზარზეა ნაყიდი. ძველი ნამუშევრები არაა, ახალი გაკეთებული უნდა იყოს. სტალინი - სტალინისტებისათვის, მერლინი - ასაკოვანი მექალთანე მამაკაცებისათვის. სტუდიაში კი ისინი ერთმანეთის გვერდზე მოხვდნენ: სტალინი - მერლინისათვის, მერლინი - სტალინისათვის. იდეოლოგიური მტრების ვირტუალური ინტიმი.

წიბახას „შპარგალკები“

სკამზე მილან კუნდერა დევს. ახალი გამოცემა. იასამნისფერი ყდით (ამასობაში რომანის სათაური კი დამავიწყდა. ეგ ხომ ბევრს წერს). ტელეფონთან გადაშლილია კეროლის „ალისა საოცრებათა ქვეყანაში“. „ალისას“ ხშირად კითხულობს - მარტივი წასაკითხია და თან ეს აბსურდიც ძალიან მიმზიდველია. „ყოველი წაკითხვისას რაღაც სიახლეს აღმოაჩენ ხოლმე.“ კიდევ? - კიდევ ძალიან მოსწონს ჯოისის „ულისე“. თუმცა „ულისე“ მხოლოდ ერთხელ წაიკითხა - „იმას მეორედ რა წამაკითხებს.“ როცა ნიკო ყიასაშვილის ცნობილი თარგმანი გამოიცა, მაშინაც ასე უფიქრია: ამხელა წიგნს რა წამაკითხებსო, მაგრამ „მერე საკუთარ თავს ვუთხარი, სირცხვილია, ბოლოსდაბოლოს, ერთ წელიწადში ხომ წავიკითხავ-მეთქი. თავიდან გამიჭირდა, მერე გამიტაცა. ბოლოს კი მივხვდი, რომ მთლიანად ნაწარმოების გავლენის ქვეშ მოვექეცი.“ ეს ყველაფერი ქვეცნობიერად მოხსტუდია დღეს უკვე რელიკვიადქცეული სოცრეალიზმის ატრიბუტებითაა სავსე. ფანჯრის სიახლოვეს, კედელზე ორი პორტრეტია - თამამად მომღიმარი მერლინ მონრო და ხშირ ულვაშებში ღიმილჩაბრუნებული სტალინი. და. მხატვრული შთაბეჭდილებები ყველაზე კარგად მის ფოტონამუშევრებში აისახა. ასე შეიქმნა გურამ წიბახაშვილის ფოტოსერია „ულისეს“ თემაზე. სერიის ათიოდე სურათი ბატონი ნიკოსთვისაც უჩუქებია. გურამ წიბახაშვილის კოლექციაში კი ნიკო ყიასაშვილის ხელნაწერიც ინახება - ნაწყვეტები ჯოისის თარგმანიდან...

პირველი გამოფენა

პირველი გამოფენა 1985 წელს ჰქონდა. მაშინ ბარათაშვილის ხიდის ქვეშ ჯერ კიდევ ფუნქციონირებდა საგამოფენო დარბაზი: „მანამდე კომბლესავით ვმუშაობდი. ფოტოებს ვიღებდი და ჭერში ვაწყობდი... მერე კი თავხედობა გამოვიჩინე. თანაც ყველა ფოტოგრაფის ტელეფონის ნომერი გავიგე, დავურეკე და გამოფენაზე დავპატიჟე.“ უცნობი ფოტოგრაფის გამოფენაზე უამრავი ხალხი მოვიდა. „მაშინ ურთიერთობის დეფიციტი იყო. ახალი ფოტოების დათვალიერებაზე მეტად მხატვრებსა თუ ფოტოგრაფებს ერთმანეთთან დალაპარაკება უნდოდათ.“

წიბახას უბნური ცხოვრება

„კატა უნდა წაიღო სასაფლაოზე შუაღამისას, ისეთ ადგილას, სადაც ბოროტი ადამიანი ასაფლავია. და აი, შუაღამისას მოვა ეშმაკი, შეიძლება, ორი ან სამიც; მაგრამ მათ ვერ დაინახავ, მხოლოდ გაიგონებ, თითქოს ქარი ზუზუნებსო. შეიძლება ისიც გაიგო, ერთმანეთს როგორ ელაპარაკებიან. როცა ისინი მკვდარს წაათრევენ, უნდა ესროლო მკვდარი კატა და თან თქვა: „ჯოჯო მისდევს მკვდარს, კატა მისდევს ჯოჯოს…“

მარკ ტვენი, „ტომ სოიერის თავგადასავალი“

თბილისის ერთი ტიპიური უბანი, უფრო სწორად - გარეუბანი. ტყე, რომელიც ახლა თითქმის გაჩეხილია და ძველი სასაფლაო, პატარა გორაკზე შეფენილი. სკოლის ფანჯრები სასაფლაოსკენ მიმავალ გზას გადაჰყურებს. „იმასაც შევეჩვიე, რომ ადამიანი იბადება და კვდება. ხშირად ამას ძალიან გვიან ეჩვევიან ხოლმე.“

ირონიული რეალობა - ადამიანის ფოტოს ორი ყველაზე მნიშვნელოვანი გამოყენება: პასპორტი და სასაფლაო. დამთრგუნველია, არა?

„პასპორტში მიწერია, რომ წითელწყაროში დავიბადე. მართლაც ეგრე იყო. დედაჩემი თავის მშობლებთან სტუმრად იყო ჩასული და იმ დროს დავიბადე. იქ რამდენი ხანი დავყავი, რა თქმა უნდა, არ მახსოვს. გავიზარდე კუკიაზე. ჩვეულებრივი ბავშვობა მქონდა. კუკიაზე ყველა ბავშვი ასე იზრდება. ძალიან მაგარი ადგილია. აქეთ ხუდადოვის ტყე, იქით - სასაფლაო. ადრე, მგონი, აქ სოფელი იყო. ტიპიური გარეუბანი, ინტერნაციონალური. უბნური ცხოვრება: ყველა ყველას იცნობს, ყველა ყველას მეგობარია. ერთი დიდი „ობშჩინასავითაა“. ასეთი რაღაცეები შემდგომში ადამიანის ცხოვრების წესზე, ფსიქიკასა და, საერთოდ, ყველაფერზე გავლენას ახდენს. თუმცა იმას არ ვამბობ, სხვა გარემოში რომ მეცხოვრა, ფოტოგრაფი არ გამოვიდოდი-მეთქი. ყველა ფოტოგრაფი ხომ კუკიაზე არ გაზრდილა...“

ამ უბანს გარეშეთათვის ცოტა შელახული სახელი ჰქონდა. თუმცა ვენდოთ ფოტოგრაფის თვალს: „ესეც სტერეოტიპია. ჩვეულებრივი უბანია. ალბათ პერიფერია რომ იყო, იმიტომ ჰქონდა ასეთი სახელი. ხშირად, უბრალოდ, თუ ვინმეს რაიმე ჰქონდა გასარჩევი, შუა ცენტრში, ლენინის ძეგლის წინ რომ არ გაერჩიათ, აქ ამოდიოდნენ ხოლმე. შორს იყო და ნაკლები ყურადღება ექცეოდა. თორემ ისე? ლხინია, ერთად არიან, ჭირია, ერთად არიან. კომუნასავითაა. სხვაგვარად ვერ იცხოვრებ. იმას უჭირს - შენ უნდა მიეხმარო, შენ გიჭირს - ის მოგეხმარება. ეს დღესაც ასეა. მამა ახლაც იქ ცხოვრობს და მეც კვირაში ორი დღე მაინც იქ ვარ.“

აქტიური ქუჩის ცხოვრებით არასოდეს უცხოვრია. „ბირჟაზე ვიდექი ხოლმე?“ - „არა, კაცო, რა ბირჟაზე...“ თუმცა ყველასთან კარგი ურთიერთობა ჰქონდა. „კი, ხანდახან იყო ჩხუბები. მეც ვიღაცას ვუცემივარ. ახლა რომ გითხრათ, ვინმე მიცემიამეთქი, ეგეთი არ ყოფილა. კონფლიქტების მოგვარებაც ჩვენს უბანში უფრო მარტივად ხდებოდა, ვიდრე სხვაგან.“

„თავისუფალ დროს ჩემთან ან რომელიმე ამხანაგთან ვიკრიბებოდით ხოლმე. ქუჩაში დგომის დრო არც მქონდა, სკოლა, მერე... ისე, კაცმა რომ თქვას, რას ვაკეთებდი? ცოტა ხანს ცურვაზე დავდიოდი, ერთი წელი პიონერთა სასახლეში, ფიზიკის წრეზე ვიარე. რატომ მაინცდამაინც ფიზიკის წრეზე, არავინ იცის. მუსიკაზე ძალით დამათრევდნენ, მაგრამ ვინ დაგამთავრებინა. ჩემი მონაცემებით როგორ შეიძლება, რომ მუსიკალური დაამთავრო. სახლში ბევრი წიგნი მქონდა. ვკითხულობდი. რომ გითხრათ, კითხვა ძალიან მიყვარდა-მეთქი, არა. თუმცა, თუ რაღაც საინტერესოს წავაწყდებოდი, ვკითხულობდი. ცოტას ვხატავდი კიდეც: როცა ცუდად ხატავ, გინდა, რომ კარგად დახატო. აი, ასეთი ბავშვობა მქონდა“.

აქა შიშველი ქალის გამოჩენა

„კოკამ დააძრო ტექნიკურ მეცნიერებათა დოქტორ მამამისის მიერ შვედეთის საერთაშორისო სიმპოზიუმიდან ჩამოტანილი ფრიად უწყინარი ეროტიკული ბუკლეტი და ჩვენ უცხო ხილთა შესატკბობად შემოგვკრიბა, ზაურა გაჯიევმა თავისებურად, მძიმედ თქვა:

- სად ნაღდი ქალი? ამას არ უჩანს რამეები.

… ჩემი უბნელია, ვზროსლი კოტე, - განაგრძო გაჯიევმა. - რუსეთშია ნაჯდომი. იმას სათვალე აქვს, გაიკეთებ, ყველა ტიტველა გამოჩნდება.“

აკა მორჩილაძე, „აგვისტოს პასიანსი“

სკოლის სიახლოვეს ერთი კიოსკი იდგა. გამყიდველი უსინათლო იყო. გაზეთებთან ერთად ჟურნალებსაც ყიდდა - მხატვრულსაც და ფოტოგრაფიულსაც, პროფესიულსაც და სამოყვარულოსაც: „ჩეხური ფოტორევიუ“, „გერმანული ფოტოგრაფია“, „ფოტო - კინო - მაგაზინ“, „ბოლგარსკოე ფოტო“, „ჩეხოსლოვაკური ფოტოგრაფია“, „სოვეტსკოე ფოტო“, „ხუდოჟნიკი“ და რა გინდა, სულო და გულო. პირდაპირ, თვალს ჭრიდა. VIII თუ IX კლასში იყო, ამ ჟურნალების ფერადმა გარეკანებმა მისი ყურადღება რომ მიიქცია. შეიძლება იმიტომ, რომ იქ შიშველი ქალების ფოტოები იბეჭდებოდა. ამის გარეშე ჟურნალი ხომ არ არსებობს. მოკლედ, ასეა თუ ისე, ერთხელ რომ იყიდა და დაათვალიერა, ვეღარ მოეშვა და იმის მერე სკოლის ბუფეტისთვის დანაზოგი ფული სულ ამ ჟურნალებზე მიდიოდა. ძვირი ღირდა, თავისი ფასი 2 მანეთი იყო და კიოსკში 3 თუ 4 მანეთად იყიდებოდა.

ერთხელ ჟურნალების მთელი დასტა ჩაუვარდა ხელში. ძველ კინოთეატრ „ამირანში“ ვიღაც ქალი ჟურნალებს დაატარებდა, თან ასეთ ხმამაღალ რეკლამას უკეთებდა: შიშველი მოდები, შიშველი მოდებიო. ვინ არ დაინტერესდებოდა ასეთი რეკლამის შემდეგ. ჰოდა, სრულიად შემთხვევით, 60-იანი წლების „ჩეხური ფოტორევიუ“ შერჩა ხელში. 15-მდე ნომერი იყიდა. წარმოგიდგენიათ იმ ქალის სიხარული?

მერე, IX თუ X კლასში ფოტოაპარატი აჩუქეს, „ჩაიკა“. ექსკურსიებზე რაღაც ფოტოებს იღებდა. ნელ-ნელა გამჟღავნებაც ისწავლა. ამაში მეზობელი გურამ ძიძიკაშვილი და ბიძაშვილი ეხმარებოდნენ. ისინი მოყვარული ფოტოგრაფები იყვნენ. პირველად არაფერი გამოუვიდა, არც მეორედ. მესამე მცდელობა უკვე რაღაცას ჰგავდა, მეოთხე უკეთესი იყო და… მერე უკვე ჟურნალში მოწონებული ფოტოების ასლების დამზადებას ცდილობდა. მოკლედ, ექსპერიმენტებს ატარებდა. „ვერთობოდი. ბავშვობაში როგორ შეიძლება რამეს სერიოზულად მოეკიდო. მე ეგეთი ბავშვი არ მინახავს. ასეთი რაღაცეები უფრო გართობაა, ცოტა შემეცნებაც, ოღონდ არა გამიზნული. თუ ეს გამიზნული შემეცნებაა, ასეთი ბავშვი, უბრალოდ, ცოდოა.“

ფოტოგრაფიული დღიურები

გავრცელებული განმარტებაა: ფოტოგრაფია - „შეჩერებული წამი“. ხშირად მეტი მხატვრულობისა თუ დამაჯერებლობისთვის გოეთეს ფრაზას მოაყოლებენ ხოლმე: „შეჩერდი, წამო!“

გურამ წიბახაშვილი. ფოტო: გიგა წიბახაშვილი

„ეს ყველაფერი ზღაპარია. ზღაპარი კარტიე ბრესონის „გადამწყვეტი მომენტიდან“ მოდის: ფოტოგრაფია გადამწყვეტ მომენტს, კულმინაციას აფიქსირებს. სინამდვილეში ეს ასე არ არის. თავად ბრესონიც ყველაფერს დგამდა, ის ინტუიციით გრძნობდა ფოტოგრაფიულ გარემოს და მერე თვითონ რეჟისორობდა.“

აი, თუნდაც, კარტიე ბრესონის ერთი ცნობილი ფოტო - ბიჭი კუთხიდან გამოდის, ხელში ბოთლი უჭირავს. როგორც ამბობენ, ბავშვს ფული გადაუხადა და ერთი 15-ჯერ მაინც გაატარ-გამოატარაო. მერე დანარჩენი კადრები მოსპო, ერთი დატოვა და თქვა - ეს არის გადამწყვეტი მომენტი. ამის მერე ხალხი დარბის და ეძებს ამ გადამწყვეტ მომენტს. „ჩემი აზრით, შეჩერებული წამი არ არსებობს. კადრი დროის მონაკვეთია (მართალია, ძალიან მცირე), რომელშიც გიცხოვრია. ხომ წერ დღიურში, მაგალითად, ამა და ამ დღეს ორიდან სამამდე ვიყავი აქ. ჰოდა, ეს შენი ორიდან სამამდე არის ეს კადრიც. დროის ის მონაკვეთები, რომელსაც აფიქსირებ და განაზოგადებ, ეს შენი დღიურებია.

წერით არ ვწერ. რას დავწერ, წერა სად ვიცი. მაგრამ რა მნიშვნელობა აქვს, დაწერ თუ გადაიღებ. ჩემი დღიურები ჩემი ფოტოებია. რაც ჩასაწერია, ყველაფერს ვიწერ. ჩემი პროფესია ამით არის მიმზიდველი. მგონია, რაღაცეების დაფიქსირება ადამიანის ცხოვრების მნიშვნელოვანი ნაწილია. როგორც ჩანს, ადამიანს არ ჰყოფნის მხოლოდ ის, რომ თავისთავად არსებობს და უნდა, რომ კიდევ ერთხელ დააფიქსიროს თავისი არსებობა. ამ დაფიქსირების შემდეგ ის სხვა ფორმით იწყებს არსებობას, სხვა განზომილებაში, სხვა სივრცეში, სხვა პარალელურ სამყაროში. ფოტოგრაფიაც პარალელური სამყაროა. და ეს პარალელური სამყაროები იმდენად ძლიერია, რომ ვფიქრობ, ამ პარალელურ რეალობაში უფრო მეტად განვიცდით, ვიდრე ნამდვილ რეალობაში. მაგალითად, ჩვენს ცხოვრებაში უფრო დიდ როლს თამაშობენ არარეალური იმიჯური ტიპები, ვიდრე რეალურები. გინახავთ ოდესმე კლაუდია შიფერი? - არც მე. მაგრამ ის ჩვენს რეალობაში დიდ ადგილს იკავებს. უცებ რადიოს ჩართავ და გახარებენ, რომ მან მეხუთე შვილი გააჩინა. რაში გჭირდება ამის ცოდნა? მაგრამ ხომ იცი. ჩვენც ისევე ვირტუალურად ვცხოვრობთ, როგორც ე.წ. „კომპიუტერშჩიკები“. რეალობისთვის ადგილი აღარ რჩება. ნებით თუ უნებლიეთ, არარეალური ხატებიც გვაქვს თავში. ის, თუ რა სახეები შემოდის შენში, საშიშიც არის და მნიშვნელოვანიც. ისე, ეს არარეალური სამყაროც ისევე გჭირდება, როგორც რეალური - პური, შაქარი, წყალი, შოკოლადი, ქალი...“

როგორ მოფრინავდა როიალი ზღვის თავზე

სახალინი. მეორე მსოფლიო ომი დამთავრებულია. ხალხი შიმშილობს. ყველაზე ძვირი - ხილია. ერთი ვაშლი ოთუს ბირად ფასობს. არადა, თუ გინდა, რომ სურავანდს გადაურჩე, ხილი უნდა ჭამო. გამარჯვებულ ჯარს ეპიდემიის საფრთხე ნაკლებად ემუქრება, მათ რაღაც ფული აქვთ შემონახული და ვიტამინებს ეძალებიან. თუმცა ყველა არა. ომის შემდეგ ერთმა ნაფრონტალმა დიდძალი ქონება დააგროვა, უკვე ყველაფერი აქვს - გაკრიალებული როიალიც და კიდევ, რა ვიცი, რომელი ერთი ჩამოვთვალო. ახლა ერთი სული აქვს, შინ როდის დაბრუნდება. სურავანდი შეეყარა და ყველა კბილი დასცვივდა, მაგრამ მაინც ბედნიერია, სახლში ხელცარიელი რომ არ ბრუნდება... და აი, დემობილიზაციის დროც დადგა. თვითმფრინავი დატვირთა და უკვე ჰაერშია. ზღვას რომ გადმოუფრინეს, თვითმფრინავის ერთი ძრავა გამოირთო და მფრინავებმა ტრაგიკული ხმით აცნობეს: ძრავა გაფუჭდა, ზედმეტი ტვირთი უნდა გადავყაროთო. ის კაცი ხედავდა, როგორ მიფრინავდა ზღვის თავზე როიალი, სკივრები... კრიჭაშეკრული იჯდა, რაღა უნდა ექნა. ყველაფერი რომ გადაყარეს, მფრინავები მერეღა მოუბრუნდნენ სიცილით - ვიხუმრეთო. იმას როგორ ეხუმრებოდა, თავად წარმოიდგინეთ. ეს ნამდვილი ამბავია. გურამ წიბახაშვილს მამამ უამბო. „ტრაგიკულია ეს თუ კომიკური? ვერ გაიგებ. გაურკვევლობაა. აი, ეს არის ომი. ყველაფერი გაუკუღმართებულია.“

მამა მეორე მსოფლიო ომის მონაწილეა. ცნობილი ფილოლოგი. ომი რომ დამთავრდა, ექვსი თუ შვიდი წელი ისევ ჯარში მსახურობდა. მანჯურიასთან ომშიც ყოფილა. „შეიძლება ითქვას, ომის შემდგომი პერიოდი უფრო საინტერესოა, ვიდრე თვით ომი. ომი აღარ არის, მაგრამ არიან სამხედროები, რომლებსაც საქმე აღარ აქვთ. და იქ ისეთი ამბები ტრიალებს... ტრაგიკულიც, კომიკურიც...“

ომის თემა გურამ წიბახაშვილს ყველაზე ნაკლებად აინტერესებს. „ომში გადაღებული ფოტოები, რა თქმა უნდა, საინტერესოა იმ გაგებით, რომ მათი დათვალიერებისას შეიძლება თმები ყალყზე დაგიდგეს. მაგრამ სწორედ ამიტომ არ მაინტერესებს. მე ჩვეულებრივი ცხოვრება უფრო მიზიდავს, უბრალო ყოფა გაცილებით საინტერესოა.“

„ომობანას თუ ვთამაშობდი ბავშვობაში? - ნამდვილად არ მახსოვს. სხვები თუ თამაშობდნენ, ალბათ მეც ვითამაშებდი.“ „ფოტოგრაფიაც პარალელური სამყაროა. და ეს პარალელური სამყაროები იმდენად ძლიერია, რომ ვფიქრობ, ამ პარალელურ რეალობაში უფრო მეტად განვიცდით, ვიდრე ნამდვილ რეალობაში.“ გურამ წიბახაშვილი. ფოტო: გიგა წიბახაშვილი.

წიბახას Love Story

„ბავშვობაში, ზუსტად არ მახსოვს, მაგრამ, თუ არ ვცდები, ბაღის მასწავლებელი მიყვარდა. ისე ხომ არ ვიქნებოდი, ვიღაც მეყვარებოდა...“ მეუღლე - მანანა ჯავაშვილი უნივერსიტეტში გაიცნო. კურსელები იყვნენ. ერთად სწავლობდნენ ქიმიის ფაკულტეტზე. ახლა ნამდვილად ვეღარ იხსენებს, მაშინვე, ანუ ერთი ნახვით შეუყვარდა თუ არა. მოკლედ, რა მნიშვნელობა აქვს. „რომ შევაბი, თუ როგორ ამბობენ? მოკლედ, გადავწყვიტეთ, რომ ერთად გვეცხოვრა. მაშინ პატარები ვიყავით (მაშინდელი გაგებით). მშობლებისთვის ჩვენი გადაწყვეტილების გამხელა დიდი პრობლემა იყო. არც კი ვიცოდით, ეს როგორ უნდა გაგვეკეთებინა. ჰოდა, ტრადიციულ მეთოდს მივმართეთ - გავიპარეთ.“ გურამი ეს-ესაა 20 წლის გამხდარიყო, მანანა 19-ის იყო.

გაპარვაში გურამს და მანანას მეგობრები დაეხმარნენ. როგორც ჩვეულებრივ ხდება ხოლმე, მშობლების გარდა, ყველამ ყველაფერი იცოდა. ერთ საღამოს კურსელები საქეიფოდ წავიდნენ. ეს ქეიფიც „ჩაწყობილი“ იყო - შეყვარებულებს ბილეთები ღამის მატარებელზე ჰქონდათ აღებული და დრო ხომ უნდა გაეყვანათ. მანამდე მეგობრებთან ერთად გეგმები დაალაგეს, ვინ უნდა ასულიყო მანანას მშობლებთან, ვინ - გურამის მშობლებს უნდა დალაპარაკებოდა. შეყვარებულ წყვილს მეგობრები აქტიურად გულშემატკივრობდნენ. ახლადშექმნილი ოჯახის ბიუჯეტზეც კი იზრუნეს და ფული შეაგროვეს. ჩანაფიქრი ასეთი იყო: ფული ბოლო მომენტში უნდა გადაეცათ, რომ ახალგაზრდებს არ ეუკადრისათ და ვერც უკან დაბრუნება მოეხერხებინათ. ამ რთული ამოცანის შესრულება დათო თავართქილაძეს დაევალა. ქეიფზე ახალგაზრდები ისე შეზარხოშდნენ, რომ კაი დროს გაახსენდათ საჩუქარი. დიდხანს მისდევდა დათო მატარებელს. „ჩვენ უკვე მატარებელში ვიყავით და ვერაფრით ვერ მივხვდით, რატომ მოგვდევდა ეს ბიჭი უკან... ასე გავიპარეთ.“

გაჩერება - სოხუმი. არ გეგონოთ, რომ გაგანია ზაფხული იყო. მოქმედება ზამთარში ხდებოდა, თებერვალში. „მოიცა, რა რიცხვი იყო? ქალებს ეგეთ რამეებზე გართულება გაქვთ ხოლმე, მამაკაცებს ხშირად საყვედურობენ - როგორ არ გახსოვს შენი ქორწინების დღეო? ვერ გამიგია, რატომ უნდა მახსოვდეს? თუმცა მოიცა, მახსოვს, მახსოვს...“

25 თებერვალი - საქართველოს გასაბჭოების დღე. „რამდენიმე კვირით ადრე, 1 თებერვალს 20 წლის გავხდი (იცინის). არც ისე პატარა ვყოფილვარ. მანანა ერთი წლით პატარა იყო.“

მოკლედ, ასეა თუ ისე, გურამს და მანანას თავი დიდებივით ეჭირათ. სერიოზული სახით მივიდნენ რომელიღაც სასტუმროში და ოთახის დაქირავება ითხოვეს. მაგრამ… ფინალი უკვე გასაგებია. „შემოგვხედეს და გვითხრეს, აბა დაახვიეთ ახლა აქედან, სასტუმრო არა, ტოროლაო.“ მაშინ ახალგაზრდებს ქორწინების მოწმობის გარეშე სასტუმროში ვინ შეუშვებდა. ასე აღმოჩნდნენ თებერვლის სუსხიან დილას უცხო ქალაქში. ახლა აღარც ახსოვთ, რატომ აირჩიეს მაინცდამაინც სოხუმი შუა ზამთარში. ალბათ ზაფხულის ზღვის რომანტიკის გამო, „თორემ წადი რა, მაგალითად, წითელწყაროში, სადაც მთელი ბავშვობა მქონდა გატარებული და ყოველი კუთხე-კუნჭული ნაცნობი იყო.“ რაღა უნდა ექნათ ღია ცისქვეშ? პირველი, რაც მოაფიქრდათ, კულინარიული პრობლემის მოგვარება იყო. იქვე, ერთ ფაცხაში გადასარევ აჭარულ ხაჭაპურს აცხობდნენ. მერე ნახეს ფილმი - კომედია „ოთხი მუშკეტერი“ და თადარიგიც დაიჭირეს: უკან, თბილისში დასაბრუნებელი ბილეთები აიღეს. მაგრამ საღამომდე სადგურში ხომ ვერ ისხდებოდნენ, დრო როგორმე ხომ უნდა გაეყვანათ?

სახლში. ფოტო: ირა ბიაშვილი

ფირი ხელახლა იხვევა. ისევ სახაჭაპურე, ისევ ფილმი... „იმ დღეს სამჯერ ვჭამეთ აჭარული ხაჭაპურები და ორჯერ ვნახეთ ერთი და იგივე ფილმი.“ ამასობაში სადგურზე წასვლის დროც მოახლოვდა. ესეც თქვენი საქორწინო მოგზაურობა. თუმცა ეს ერთი დღე სავსებით საკმარისი აღმოჩნდა იმისათვის, რომ მშობლები (ორივე მხარე) შვილების ქორწინებას შეგუებოდნენ.

ოჯახობა

„ჩემს ბავშვობაში ინდური ფილმების ბუმი იყო. შესაბამისად, ჩემს ვირტუალურ რეალობაში, ბრიჯიტ ბარდოს მაგივრად, ზიტა და გიტას ტიპის ქალები ცხოვრობდნენ. ლამაზი შავგვრემანი ქალები მომწონს. ჩემი ცოლიც ძალიან ჰგავს ლამაზ ინდოელ ქალს. ერთია, რომ შუბლზე ხალი არა აქვს.…“ ერთხელ ძალიან სასაცილო ამბავი გადახდათ თავს. გურამი და მანანა გერმანიაში იყვნენ. სადღაც წავიდნენ ექსკურსიაზე, ციხესიმაგრეზე უნდა ასულიყვნენ. იქამდე გრძელი გზა იყო. ამხელა გზის გავლა დაეზარათ. მოდი, მოკლეზე გადავჭრათო, იფიქრეს. „საბჭოთა ცნობიერება რომ გაქვს, თორემ წადი რა ჩვეულებრივი გზით.“ მანანას თეთრი თუ მოვარდისფრო კოსტიუმი აცვია. ნამდვილ ინდოელს ჰგავს, რადჰას. ღობეზე მიძვრებიან. უეცრად ალყაში აღმოჩნდნენ. თეთრი, ქერა ბავშვები ნაძვის ხესავით ეხვევიან, წრე შეკრეს და რაღაცეებს მღერიან. „უამრავი ქერა ბავშვი და ჩვენ ორი - შავი“. ბავშვები გაკვირვებულები შესცქერიან მანანას, ხელს იშვერენ და გაიძახიან: აღმოსავლეთის პრინცესა, აღმოსავლეთის პრინცესაო. უდედმამო ბავშვთა სახლის ეზო ყოფილა. მანანას გულმა ვეღარ გაუძლო და ატირდა. „კიდევ კარგი, ბავშვებს ვიზები არ ჰქონდათ, თორემ ყველას სახლში წამოიყვანდა.“

ჰყავს სამი შვილი: გიგა, მარიამი და ლადო. „პირველ შვილს რომ ველოდებოდით, გიჟებს ვგავდით. ფეხით სიარული ჯანმრთელობააო და კუკიიდან უნივერსიტეტამდე მანანა ლექციებზე ყოველდღე ფეხით დამყავდა. პირველ ლექციაზე ლექტორის გარდა არავინ მოდიოდა. უფრო ამიტომ არ ვაცდენდით. მეცოდებოდა ის კაცი და ვისხედით აუდიტორიაში ორნი - მე და მანანა.… მეოთხე კურსზე ერთი ხანშიშესული ლექტორი გვყავდა. მახსოვს, უკანა მერხზე ვისხედით და მანანამ რაღაც გადმომიჩურჩულა. ლექტორმა შენიშვნა მომცა: ყმაწვილო, გადმოჯექით, ეგ ქალი თქვენ გაგაფუჭებთო. და ატყდა ერთი სიცილი...“

„გიგა რომ დაიბადა, აბსოლუტურად არ მქონდა იმის შეგრძნება, რომ მამა გავხდი. მეც და მანანაც სტუდენტები ვიყავით, ლექციებს არ ვაცდენდით. ბავშვი, ფაქტობრივად, დედაჩემმა გაზარდა. მერე, როცა მარიამი გვეყოლა, უკვე სრულფასოვან მამად ვთვლიდი თავს.“ შვილებთან მეგობრული დამოკიდებულება აქვს. „უბრალოდ, მათთან ურთიერთობისათვის ცოტა დრო მრჩება. თანაც სამივენი ძალიან დამოუკიდებლები არიან. მგონია, მათთვის მეგობარი უფრო ვარ, შორეული მეგობარი. აი, მანანა კი ნამდვილი დედაა.“

გურამი და მანანა 1993 წელი. ფოტო: იური მეჩითოვი

რა უყვარს და რა არ უყვარს

დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს გამოსახულების ხარისხს, სიზუსტეს და ვიზუალურ აზროვნებას.

თავის დროზე მასზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა ტარკოვსკის „ნოსტალგიამ“ (თუმცა ტარკოვსკი მისი საყვარელი რეჟისორი არ არის). პირველივე კადრებიდან შეატყო, რომ გამოსახულება იყო სხვანაირი, სხვანაირი და ლამაზი: „მერე მივხვდი, რაშიც იყო საქმე. უბრალოდ, ფირი იყო კარგად დაბეჭდილი. იქ ნაცრისფერი ნაცრისფერი იყო, მწვანე - მწვანე; ხოლო რაც მანამდე ფილმები მქონდა ნანახი, ისინი ცუდად იყო დაბეჭდილი.“

არ უყვარს ე.წ. ბუხეფექტები. „მიყვარს, როცა რაღაცას ისრუტავ ნელ-ნელა და მერე ხვდები, რომ მასში რაღაც ძლიერი არის.“ უყვარს ყველაფერი ნაღდი, ყოველგვარი არტისტულობისა და კეკლუცობის გარეშე. ყველაზე მეტად მის გაღიზიანებას კეკლუცობა იწვევს.

უყვარს, როცა ყველაფერს თავის სახელს არქმევენ.

შესაბამისად, უყვარს სიურრეალისტები, რომელთაც ასეთი ლოზუნგი ჰქონდათ: „დაარქვით საგნებს თავისი სახელი!“ სიურრეალისტები, დალის გამოკლებით (შეიძლება კიდევ სხვებისაც, ამდენი აღარ ვიცი), რადგან „დალი კეკლუციც არის, პოზიორიც და აფერისტიც“.

ძველისძველი, გაცრეცილი ფოტოები მასში სენტიმენტალურ განცდებს არ იწვევს. მასში მოწიწებას მხოლოდ ჭეშმარიტი ღირებულებები აღძრავს. „როინაშვილისა და ერმაკოვის ფოტოები იმიტომ კი არ მომწონს, რომ ძველია, ჩემთვის ქალაქის ასახვის მათეული მეთოდია საინტერესო.“

გურამ წიბახაშვილი რეალისტია. ის არასოდეს ყოფილა რომანტიკოსი, რადგან არასოდეს უცდია რეალობიდან გაქცევა. რაც შეეხება სიურრეალიზმით დაინტერესებას, ეს მიმდინარეობა მისთვის რეალობიდან საინტერესოდ გასვლაა, რეალობის საზღვრების გაფართოებაა, მაგრამ არა გაქცევა. „ცალი ფეხით ყოველთვის რეალიზმში დგანან.“

ვერ ეგუება ტერმინს - შემოქმედება და ამ სიტყვის ხმარებისას ძალიან ფრთხილია. „ჩემი გაგებით, შემოქმედი ღმერთია. იმას, რასაც ჩვეულებრივად აკეთებ, არ შეიძლება შემოქმედება დაერქვას. შემოქმედება შეიძლება ბეთჰოვენის ცხოვრებას უწოდო - ეს თავგანწირვა იყო, ტანჯვა. თანაც, ამას დროც განსაზღვრავს. დღესდღეობით ჩვენში შემოქმედებაზე საუბარი ძალიან უტრირებული მეჩვენება ხოლმე. წამდაუწუმ ლაპარაკობენ: ამის შემოქმედება, იმის შემოქმედება, ჩემი შემოქმედება ხომ - საერთოდ. ამიტომ ირონიულად ვუყურებ საკუთარ „შემოქმედებას.“

პასიურ დასვენებას ვერ იტანს. ძილი დასვენებად არ მიაჩნია. საღამოობით ტელევიზორს უყურებს, უყვარს მეგობრების წრეში ყოფნა, გართობა. თუ საქმიანი გართობაა, ხომ მთლად უკეთესი. „ვცეკვავ? - კი, ხანდახან ვცეკვავ. კონდიციას გააჩნია. უფრო სწორად, ხალხს გააჩნია. სმით არ ვსვამ. მაგრამ იმდენ ღვინოს ვსვამ, რამდენიც მსიამოვნებს. შესაბამისად, კარგ ხასიათზე ყოველთვის ვარ ხოლმე. ისე, როცა არ ვსვამ, მაშინაც კარგ გუნებაზე ვარ.“

ტელეფონი რეკავს. წიბახას სთხოვენ. უნდა გავიდეს. თავის უზარმაზარ ჩანთას მოიგდებს მხარზე. გარეთ ისევ ჭყაპია. ცრის. სტუდიის შესასვლელში (თუ გასასვლელში) ყავის კოლოფი დევს, რკინისაა, ხუთთეთრიანებით სავსე. ისე ლიფტით ვერ ჩახვალ. ლიფტში, ხურდის ჩასაყრელი რკინის ყუთის მაგივრად, ძველი ტელეფონის ავტომატია დამონტაჟებული - ესეც ჩვენი დროის კიჩი.

ავტორი: ანა კორძაია-სამადაშვილი
ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

სახლი.

ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი

დიდი მეგობარი, დიდი ერის შვილი, არაჩვეულებრივი მთხრობელი და მხიარული თანამეინახე, რომელსაც ნახევარი მსოფლიო აქვს მოვლილი, და არა ტურისტის, არამედ მსოფლიოს მოქალაქის სტატუსით, ერთ-ერთი შორეული მოგზაურობიდან დაბრუნების შემდეგ ხსნიდა, რომ სახლი სადღაც კი არა, ვიღაცასთანაა. თავის სახლს მან სწორედ იქ მიაგნო, საიდანაც მისი მოგზაურობა დაიწყო: თბილისში, ხრუშჩოვკაში, სადაც ერთ მშვენიერ დილას თავის სატრფოს გამოუცხადა, სიგარეტს ვიყიდი და მოვალო. წავიდა და მხოლოდ რამდენიმე წლის შემდეგ დაბრუნდა - თავის გოგონასთან, თავის სახლში.

არ ვიცით, იპოვეს თუ არა ჩვენმა გმირებმა ასეთი სახლი; არ ვიცით, აქვთ თუ არა ნივთები, რომელთა თან ტარებითაც მუდამ შინ გრძნობენ თავს - ამბობენ, ასეთი რამეებიც ხდებაო. არ ვიცით, ეგებ ზაზუნა ჰყავთ, რომელთან ერთადაც ქვეყანას მოივლიდნენ და სულ შინ იქნებოდნენ. ასეთების არაფერი გამეგება, რაც არ ვიცი, არ ვიცი.

ამიტომ მათი იმ სახლების შესახებ გიამბობთ, რომლებიც ვნახეთ, ანუ - იხ. ზემოთ - იმ საცხოვრებელი შენობების შესახებ, რომლებშიც ისინი, ადამიანები ცხოვრობენ; მათ ირგვლივ თუ სხვა ადამიანები არა, საკუთარი იდეები მუდამ ირევიან - ესეც ოჯახია; ეს სახლები მათი თავშესაფარია და თუკი მათ ნათესავ-მეგობრებს კულტურულ საზოგადოებად მივიჩნევთ - რატომაც არა? ამ სიტყვის მეოთხე მნიშვნელობით განმარტებაც შეიძლება.

გუგა კოტეტიშვილი მხატვარი

ჩემი სახლი მომწონს და ძალიან მიყვარს - მამშვიდებს. დიდი სიამოვნებით ვიქნებოდი აქ უფრო ხშირად და თან მარტო. სამწუხაროდ, არ გამომდის: ან საერთოდ სხვაგან ვარ ხოლმე, ან შინ ვარ, მაგრამ მარტო ყოფნას ვერ ვახერხებ…

მამუკა ბერიკა მუსიკოსი

ჩემთვის სახლი იურტასავითაა. ნივთების მინიმალური რაოდენობა მაქვს. ძალიან იოლად შემიძლია, მთელი ავლა-დიდება ჩავალაგო და სხვაგან გადავიდე საცხოვრებლად.

რატომღაც თვლიან, რომ მარტო მცხოვრები მამაკაცის სახლი უსუფთაო უნდა იყოს და არეული. პირიქით! ასეთი მამაკაცის საცხოვრებელი განსაკუთრებით მოვლილია, თუნდაც იმის გამო, რომ იცის: ერთ დღეს შეიძლება მშვენიერი ქალი ეწვიოს.

ნინო ხოშტარია ტელეჟურნალისტი

სამი წელია, ამ სახლში ვცხოვრობთ: მე, ბაჩა და კიდევ ბევრი ადამიანი. გიჟი არა ვარ, ჩვენს გარდა აქ მართლა ვიღაცეები ცხოვრობენ. მათთან საუკეთესო ურთიერთობა მაქვს. რომ შემოვდივარ ხოლმე ოთახში და სინათლეს ვანთებ, ვესალმები: „აი, მეც მოვედი“.

საკუთარი სახლი არ მაქვს. შეიძლება ითქვას, რომ არც მქონია. ადრე მინდოდა, ახლა კი მივხვდი, რომ ასე სჯობს, მიჯაჭვული არაფერზე არ უნდა იყო. ეს სახლი მიყვარს, მაგრამ ის არ მმართავს. ზოგი ინტერიერი გკარნახობს, როგორ უნდა იცხოვრო, ჩაი როგორ უნდა დალიო, სტუმრები როგორ უნდა მიიღო... ამ სახლს მე განვაგებ. ხოლო როცა მომბეზრდება, სხვაგან წავალ.

ლადო ფოჩხუა მხატვარი

ძალიან ბევრი სახლი მქონია. ახლაც ასე ვარ - შეერთებულ შტატებში და წყნეთში. იქაც - სახლში და აქაც - სახლში…

ჩემთვის სახლი ის ადგილია, სადაც არაფერი მაღიზიანებს და ვთქვათ, კომპაქტდისკებიც ისე მაქვს დალაგებული, რომ ძებნა არ მიწევს.

მაია კანკავა ფერმწერი, მუსიკოსი

ჩემი ზოდიაქოს ნიშანი კირჩხიბია. მისი სიმბოლო სახლია, ოჯახი. შესაძლოა, ჩემი ინტერესი სახლის, ინტერიერის მიმართ ამანაც განაპირობა.

ჩემთვის სახლი ცოცხალი არსებაა, გამოკვეთილი, ინდივიდუალური სახის მქონე. ის მატერიალური გარსია, მისი ბინადარნი კი მისი სასიცოცხლო ენერგიაა. შენი სახლი შენი ნაწილია, შენი მატერიალური გარსი, შენი შემოქმედება.

ადამიანი სიმყუდროვისკენ მიისწრაფვის, სადაც საკუთარ თავთან დარჩენას შეძლებს. ამ მიზნის მიღწევა სხვებთან ურთიერთობასაც განსაკუთრებულ ელფერს სძენს - მარტივად: ბედნიერი ხდები.

გია გუგუშვილი მხატვარი

ბავშვობიდან ვხატავ. სახატავ რვეულებში ვხატავდი და პირველი ორი გვერდი ყოველთვის მიფუჭდებოდა ხოლმე. მერე და მერე, რვეულს როცა ვეჩვეოდი, სულ უფრო კარგი ნახატები გამომდიოდა. ბინაც ასეა. ეს ჩემი ბინა საკმაოდ არაკომფორტულია, მაგრამ ისე მივეჩვიე, რომ აქ მე მე ვარ. აქ საკუთარ თავს ვგრძნობ, თუმცა საკუთარი თავით უკმაყოფილო გახლავართ. როგორც საქართველოში ყოფნა, ვიცი, რომ სიგიჟეა, მაგრამ აქ ვარ და არსად მივდივარ.

იმას, რომ სახლი ჩემს ციხე-სიმაგრედ ვიგულო, ვერაფრით მივაღწიე. არ ხერხდება. საერთოდ, რამის გაკეთება ძალიან ძნელია, უამრავი დრო მიდის იმაში, რომ არაფერი არ კეთდება.

ბინა კი ისეთი რამაა, ხომ იცი: როგორი ცხვირიც გაქვს, ისეთია კედელზე შენი ჩრდილიც.

გაგა ნახუცრიშვილი პოეტი

სახლი ის ადგილია, სადაც ყველაზე მძიმე წუთებში ყველაზე კარგად გრძნობ თავს.

ზაზა ლოდია მხატვარი

სახლი მიყვარს, ერთი-ორი კვირით წასვლა და ისევ სახლში დაბრუნება. რამდენიმე დღეც კი თუ სხვაგან ვარ, მინდა, რომ ჩემებური სახლი მოვიწყო. სახლი ხომ მარტო კედლები არ არის, განწყობაა, მის მიმართ დამოკიდებულება, ადამიანები. ისეთი სახლი უნდა მოიწყო, რომ ანგელოზი მოვიდეს და შიგ დასახლდეს.

ოთარ ყარალაშვილი გამომცემელი

ჩემთვის სახლი ძალიან მნიშვნელოვანია. ტიპი ვარ ასეთი. სადაც კი ვცხოვრობდი - არადა, ბევრგან მიცხოვრია - ყველგან ვიწყობდი გარემოს.

ეს სახლი ჩემთვის შემოქმედებითი ენერგიის სრულად გამოყენების საშუალება იყო. თავისთავად სახლის კეთება ძალიან საინტერესო პროცესია. უბრალოდ, მერე აღმოვაჩინე, რომ მეტისმეტად ბევრი დრო და ენერგია მიაქვს, სხვისთვის აღარ მრჩებოდა დრო. ეს აღარ მესიამოვნა, მაგრამ ვეღარ გამოვერიდე, სახლი კი ფაქტიურად მაინც დაუმთავრებელია.

ირაკლი სანაია არქიტექტორი, მუსიკოსი

სახლი მიყვარს - ვის არ უყვარს? რასაკვირველია, მიყვარს ჩემი სახლი: დაღლილი როცა ვარ, სხვის სახლში ხომ არ მივიჩქარი… დღეს იქაც კი ვერ ვისვენებ, სადაც გავიზარდე - ჩემს სახლში მინდა.

ისე, დრო და შესაძლებლობა რომ მქონდეს, ბევრ რამეს შევმატებდი, მაგრამ ეგ არაფერი, ასეც კარგია.

ავტორი: სოფიო კირვალიძე
ფოტოექსკლიუზივი: დავით მესხი
კლუბი: „აჭარა“, 15 დეკემბერი, 2005 წელი
ნინო ქათამაძის კონცერტი

მრავალი, მრავალი წლის წინათ, დედამიწას უცნაური ადამიანი მოევლინა. ამბობენ, ძალიან ლამაზი იყო, ოქროსფერი, და სულ მღეროდა - თავის უფალს ადიდებდა, ავდრისღრუბლისფერ კრიშნას და მის მარადიულ მეუღლეს, მოცეკვავე რადჰას. მორწმუნენი ამტკიცებენ, ეს უცნაური კაცი, ჩაიტანია - ადამიანი კი არა, თავად უფალი იყო, რომელიც ქვეყნიერებას იმისთვის მოევლინა, რომ ჩვენში ღვთისადმი მიძინებული სიყვარული გაეღვიძებინა. არა ტანჯვა-ვაებითა თუ ფილოსოფიური სპეკულაციებით, არამედ სიმღერით, გალობით, ცეკვით...

ასე იყო თუ ისე, მეთხუთმეტე საუკუნის ბოლოს, დასავლეთ ბენგალიაში, ნავადვიპაში, ჩაიტანიასთან ერთად უამრავი ადამიანი ცეკვავდა და მღეროდა: „ყოვლისმპყრობელო! მე არც სიმდიდრე მწადია, არც დიდება, არც მშვენიერი ქალები, არც მიმდევრები. მე არც განათლება მიზიდავს, არც მაღალფარდოვანი სიტყვები და არც ხელოვნება. მხოლოდ ერთი რამ მინდა - შენი სახელის გალობის უმიზეზო სურვილი მქონდეს“.

მცოდნე ხალხი ამბობს, ძალიან ბედნიერები იყვნენო. მე ვერაფერს გეტყვით. მღეროდნენ კია - ეს დანამდვილებითაა ცნობილი.

CURRICULUM VITAE

ნინო ქათამაძე, მომღერალი.

დაიბადა 1972 წლის 21 აგვისტოს;

1990-დან 1994 წლამდე სწავლობდა ზაქარია ფალიაშვილის სახელობის ბათუმის მუსიკალურ ინსტიტუტში, ვოკალის ფაკულტეტზე;

1991-1998 წლებში სხვადასხვა ჯგუფებთან და შემსრულებლებთან ერთად მღეროდა;

1994-1998 წლებში სათავეში ედგა არასამთავრობო ორგანიზაციას, რომელიც სოციალურად დაუცველ არტისტებსა და ინვალიდებზე ზრუნვას ისახავდა მიზნად;

1999 წლიდან რეგულარულად იწყებს გამოსვლას ჯგუფ Insight-თან ერთად საქართველოს, რუსეთისა და ევროპის სხვადასხვა კლუბებში.

წესით, ეს ჩემი ნაამბობის გმირის ცხოვრებაა - რიცხვები, ფაქტები, თარიღები. ძალიან კარგი. ამომწურავი ინფორმაციაა. უბრალოდ, რამდენიმე დეტალი აკლია: ნინო ქათამაძე მთის ძირას დაიბადა, საიდანაც მწვერვალები და ზღვა მოჩანდა. მის სახლთან წყალსაცავი თავის სიმღერას მღეროდა, ელექტროგადამცემი - თავისას, და როცა გოგონა ზემოთ აიხედავდა ხოლმე, ცაზე ვარსკვლავები ციმციმებდნენ, მის ირგვლივ კი ციცინათელები ირეოდნენ. ზემოხსენებული ფაქტები არც იმის შესახებ გვაუწყებს, რომ დილით უნაგირა მთიდან მზე იწვერებოდა, ამოდიოდა, ამოდიოდა - და ყველა მღეროდა. პატარა გოგონას ნამდვილად ესმოდა, როგორ ადიდებდა უფალს ყოველი სული.

მაშინ ყველაზე შორეული მიზნის მიღწევაც კი სავსებით შესაძლებელი იყო. იქ, იმ მთის კალთაზე გინდა მოხვედრა? ნება შენია, გზას გაუდექი და მიგიყვანს, აბა, რას იზამს. იმ ოდესღაც პატარა გოგონამ დღესაც ზუსტად იცის, რომ აუხდენელიც შეიძლება ახდეს.

კითხვა: სად ისურვებდა ნინო ქათამაძე ცხოვრებას?

პასუხი: ალბათ, ვენეციაში.

კითხვა: ზღვისა და მზის პრინციპით?

პასუხი: ჰო.

კომენტარი: ნინო ქათამაძეს უმზეობა არ უყვარს.

წარმოიდგინე, რომ ცა გაიხსნა, კეთილმა ანგელოზმა გადმოგხედა და გითხრა: ინატრე, ნინო. ის ერთი, სანუკვარი სურვილი მითხარი და აგიხდება. რას იტყვი?

აღმოჩნდა, რომ ნინოს, ჩემგან განსხვავებით, აზრადაც არ მოსდის, რომ ანგელოზი გახსნილი ზეციდან გადმოხედავს, თუმცა დარწმუნებულია, რომ სასწაულები ხდება. „გჯეროდეთ სასწაულების!“ ეს სასწაული აქვეა, არავინ იცის, სად იჩენს თავს: მატარებლის ბაქანზე თუ ბრბოში. თავს რომ იჩენს, ამაში ნინოს ეჭვი არ ეპარება. მისი ყველაზე სანუკვარი, ბავშვობიდან გამოყოლილი ოცნება კი ის ყოფილა, რომ თვითონ გადაიქცეს კეთილ ჯადოქრად - სადღაც, მთაზე, კოხტა სახლში იცხოვროს... კაცმა რომ თქვას, ნაწილობრივ, ნინოს ეს ოცნება უკვე აუხდა: პატარა, ლამაზ სახლში ცხოვრობს. ერთი ბეწო ეზოში ზღაპრული ხეც იზრდება. კატაც ჰყავს, თურმე პია ჰქვია (პიანინო!) - დიდი, რუხი, ფუმფულა, როგორიც კეთილ ჯადოქარს შეეფერება; ხოლო სიხარულის დარიგებაში - ნინო ქათამაძე უშურველია.

ამჯერად კვლავ შევხვდი. სავარძელში ფეხმორთხმული ნინოს შემყურეს, ის სახეები მახსენდებოდა, რომლებსაც გზად ვეყრებოდი ხოლმე: იმ ცნობისმოყვარე, მოსიყვარულე გოგონებს გრძელ თმაში ყვავილები ჰქონდათ ჩაწნული; პაციფიკით დამშვენებული მაისურების გაუხდელად ტარების გამო მხოლოდ იდაყვებამდე გარუჯულები, საღამოობით სანაპიროზე დანთებულ ცეცხლთან ჩაცუცქდებოდნენ ხოლმე და კონსერვის ქილებისა და სავარცხლების თანხლებით მღეროდნენ: „დახედე რუკას, ტარტუში მივდივართ“. მხიარული დრო იყო, და საერთოდ, „მიყვარს შეშლილები, რომელთაც გააფთრებით სწყურიათ სიცოცხლე, ენატრებათ საუბარი, გადარჩენაზე ოცნებობენ; რომელთაც ერთბაშად სურთ ყველაფერი; რომლებიც ფარ-ხმალს არასოდეს ყრიან და არასდროს წამოსცდებათ უხამსი სიტყვა. ისინი ყოველთვის იწვიან, იწვიან, იწვიან.“ - ამ სიტყვებს ჯეკ კერუაკს დავესესხე, უკეთ მაინც ვერ ვიტყოდი, არადა, თქმა მინდოდა, რადგან ნინო ქათამაძის შესახებ ვსაუბრობთ.

არ ვიცი, როგორია სინამდვილეში ნინო ქათამაძე. ვფიქრობ, ეს არც არავინ იცის, და მისი ცხოვრების დეტალების ცოდნა არც არაფერს შეგვმატებს. მთავარია, რომ მღერის, და როგორც მისი კონცერტის დროს ჩემს ზურგსუკან მჯდომმა უცნობმა ბრძანა, „ეს სიმღერა კი არა, აფეთქებაა!“ სულ მგონია, რომ ყოველი გამოსვლის შემდეგ ხელახლა უნდა დაიბადოს. გარკვეულწილად, მიხარია კიდეც, რომ მისი პოლიტიკური მრწამსისა თუ სასიყვარულო თავგადასავლებისა არაფერი გამეგება. ამგვარად ის ჩემთვის საუკეთესო პრინციპის ხორცშესხმად რჩება: ცხოვრობს, მღერის და უყვარს.

რიტორიკული შეკითხვა: რატომ აინტერესებს ყველას, განურჩევლად სქესის, ასაკისა თუ სოციალური მდგომარეობისა, ვის ვინ უყვარს, ვის ვინ ჰყვარებია, ვინ ვინ მიატოვა და ა.შ. და ა.შ.? რატომ აინტერესებთ ადამიანებს სხვისი სიყვარულის ამბები?

გულკეთილი პასუხი საკუთარ შეკითხვაზე: იქნებ იმიტომ, რომ საკუთარი არ აქვთ და სხვისი გულისფრიალი იმედს უღვივებთ, რომ ეს ამბავი ოდესმე მათაც შეემთხვევათ, მათაც ეტყვის ვინმე: „ჩემო ძვირფასო“?

ვშიშობ, რომ ნინო ქათამაძეს „ჩემოს“ ძნელად თუ უწოდებს ვინმე. ის ყველას უმღერის. როგორც თვითონ ამბობს, პირადად ვინმეს მიმართ გრძნობა, დიდი-დიდი, ერთი ფრაზის დასასრულისთვის იყოს შთაგონების წყარო. სცენაზე მდგომი მომღერალი იმდენ ადამიანს უშლის გულს, იმდენ ადამიანს უძღვნის საკუთარ თავს და იმდენის წინაშე რჩება გახსნილი, გაშიშვლებული, რომ მისი საკუთრად დაწესით გულების მსურველებს ალბათ ძალიან მძიმე განცდები ეუფლებათ. ნინოს სახლშიც კი, როცა მისი თხუთმეტწუთიანი სტუმარი ვიყავი და მსმენელთა რიგებში მდგომის სტატუსი არ მქონდა, ვერაფრით დავიჯერებდი, რომ ამ ქალს - კეთილმოსურნეს, მომღიმარს - ერთ თემაზე ან ერთ პირვნებაზე კონცენტრირება შეუძლია. მაშინაც კი, როცა რაიმეს მიამბობდა, მეგონა, ის საკუთარ სიტყვებს კი არა, რაღაც სხვას უსმენდა, მისთვის ახლობელს, ჩვეულს და მერე, თუ მოუნდებოდა, შეიძლება ჩვენთვისაც გაემხილა.

რთული ქვეწყობილი წინადადები და დასრულებული ფრაზები ნინო ქათამაძეს არ ახასიათებს. ის უფრო ემოციურად გადმოგცემთ ნაფიქრს თუ განცდილს და არა ვერბალურად. ეს საინტერესო შეგრძნებაც კია - რაღაცის დადევნება, რაც, თუ ჩაავლე, უჩვეულო სახით წარმოგიდგება: გოგონა, რომელსაც ყველი ისე ამოჰყავს, თითქოს საიდუმლო რიტუალს ასრულებდეს; სიმღერა, რომელიც იწყება, ვითარდება, სრულდება და უმალვე ახლით იცვლება - უწყვეტი წრე, მედიტაციური მდგომარეობა, განუწყვეტელი სიკვდილი და განუწყვეტელი დაბადება. ასეთივეა მისი „სიყვარულიც“: სიტყვა, რომელსაც ის მანტრასავით იმეორებს.

აგრესიული მსმენელი, რომელიც პირველი სიმღერის დროს უმსგავსოდ იქცევა, მეორე სიმღერის მოსმენისას უფრო მშვიდდება, მესამე სიმღერა - და ისიც გრძნობს რაღაცას, რას - თვითონ არ იცის. ნინო ამბობს, რომ ეს სიყვარულია. ალბათ ასეცაა. დავუჯეროთ, ამ ამბავს უფრო ლოგიკურ ახსნას მაინც ვერ მოვუძებნით.

„სიყვარული თვითშემეცნების სხივებია, მისი სურნელი. სიყვარული ყოვლისმომცველი სიხარულია. სიყვარული ისაა, რომ ხედავ, ვინ ხარ - მაშინ ისღა დაგრჩენია, რომ საკუთარი თავი სხვებს გაუნაწილო. სიყვარული ისაა, რომ ყველაფერთან, რაც კი არსებობს, ორგანულ, ორგაზმისმაგვარ ერთობას გრძნობ.

სიყვარული არ არის სხვაზე დამოკიდებული, სიყვარული არსებობის ფორმაა. სხვა აქ არაფერ შუაშია. კი არ გიყვარს, სიყვარული ხარ. ცხადია, როცა სიყვარული ხარ, გიყვარს კიდეც, მაგრამ ეს მხოლოდ შედეგია და არა წყარო. წყარო ისაა, რომ თავად ხარ სიყვარული.

და მაშინ ხეები და ჩიტები და ღრუბლები და მზე და ვარსკვლავები - ყველა შენშია. სიყვარული ისაა, რომ შენს საკუთარ სამოთხეს ხარ ნაზიარები“.

პასუხი კითხვაზე: საყვარელო ოშო, რა არის სიყვარული?

„თუ მოაზროვნე ადამიანი ხარ, იგულისხმება, რომ საკუთარ თავს უამრავ კითხვას უსვამ, რომელზე პასუხიც არ არსებობს. შეიძლება მთელი სიცოცხლე აზრებით აივსო და შინ მიმავალი მაინც მარტოსულად გრძნობდე თავს. გრძნობები ყველაზე დიდი ყურადღების ღირსია. მუსიკა ჩემთვის გრძნობაა“.

ერთი ძალიან მაგარი ამერიკელი მომღერალი ქალი

…2004 წლის 24 მაისს, „Русский Дом. Усадьба. Джаз“-ის შემდეგ ანონიმის გამოძახილი ასეთი იყო: „ნინო ქათამაძე, უბრალოდ, ბუხართან რომ მჯდარიყო და ჩუმად ემღერა, ისიც საკმარისი იქნებოდა - მაინც ყველა სტუმარს შეძრავდა. ეს საოცარი ქალი აჭარიდან ხან თავზეხელაღებულ ჰაუს-ვოკალისტ Scilla-ს მოგვაგონებს, ხან ბოსას წარბშეუხრელ დედოფალ ასტრუდ ჟილბერტოს. კონცერტის შემდეგ ისეთი გრძნობა გექნებათ, რომ მსგავსი არაფერი გსმენიათ. დიდხანს იქნებით ბალახზე პირაღმა წამოწოლილი და თვალს ვერ მოსწყვეტთ ცაზე ნელ-ნელა ანთებულ ვარსკვლავებს“. მაშინ ნინო ქათამაძეს „შენელებული მოქმედების ქართული ჭურვი“ უწოდეს, რაც მე ძალიან მომეწონა. იარაღში დიდი რუსი ერი ხომ ჩინებულად ერკვევა. ჭურვი კი იმისაა, რომ ერთხელაც იქნება და აფეთქდება. ისიც ძალიან მისასალმებელია, რომ ნინო ქათამაძე ქართულად მღერის. გარწმუნებთ, ვიწრონაციონალური ვნებები ნაკლებად მაღელვებს. უბრალოდ, ეს მომღერალი სიტყვებს კი არა, გრძნობებს მღერის, გნებავთ, ლაპარაკობს კიდეც. და ამ ფონზე სულ არაა აუცილებელი, რომ ყველას ყველაფერი დაუღეჭოს - გამგები ისედაც გაიგებს.

ავტორი: მალხაზ ხარბედია
ფოტო: როიტერი

„გახსოვს გაბრიელ?... მახსოვს, მახსოვს, რავა არ მახსოვს!...“ ასე დავარქმევდი სურათს, რომელიც შარშანწინ გადაიღეს, ჰავანას საერთაშორისო კინოფესტივალის გახსნაზე, 2003 წელს, გაბოსა და მერსედესის გაცნობიდან 58 წლის შემდეგ.

მარკესმა მერსედეს ბარჩე პარდო პირველად 1946 წელს ნახა. გოგონა მაშინ 13 წლის იყო, მარკესი 18-ის და ბორდელებს დაჩვეული ახალგაზრდა ჟურნალისტი მისმა პირველივე მზერამ დაატყვევა. ეს ტყვეობა 14 წელი გაგრძელდა, 14 წლის შემდეგ კი თეთრ პიჯაკში გამოწყობილმა გაბომ მერსედესის ხელი ითხოვა.

მათი ცხოვრება თავგადასავლებით იყო სავსე, ბევრჯერ მოუწიათ ადგილის გამოცვლა. 1959 წელს, პირველი შვილის, როდრიგოს დაბადების შემდეგ ისინი ნიუ იორკში ჩავიდნენ საცხოვრებლად, მაგრამ იქ დიდხანს ვერ გაძლეს და ავტობუსით მექსიკის გზას დაადგნენ. 1962 წელს მეორე შვილიც შეეძინათ, გონსალო. 1965 წელს კი მარკესი „მარტოობის ასი წლის“ წერას შეუგდა. გაბო მუშაობდა, დანარჩენს კი მერსედესი უძღვებოდა. ბავშვების მოვლის გარდა, მას ბევრი სხვა პასუხისმგებლობაც დაეკისრა. სწორედ მერსედესი „დაჩალიჩობდა“ ქაღალდის, ყავისა და სიგარეტის ფულზე.

სხვათა შორის, მერსედესი „მარტოობის ას წელშიც“ გაიელვებს, იგი ბუენდიას მეგობრის, გაბრიელის საცოლეა. მაგრამ მთავარი ისაა, რომ მარკესის ორი ყველაზე უცნაური პერსონაჟი ქალის, რებეკასა და ცად გაფრენილი მშვენიერი რემედიოსის შესაქმნელად, შთაგონების წყარო სწორედ მერსედესი იყო.

18 თვის შემდეგ, მარკესს რომანის 13 ათასი გვერდი დაუგროვდა, საბოლოოდ კი აღმოჩნდა, რომ ოჯახს კაპიკი აღარ ჰქონდა გამომცემლისთვის ტექსტის გასაგზავნად, რომ აღარაფერი ვთქვათ ვალზე, რომელმაც 10 ათას დოლარს გადააჭარბა. აქაც მერსედესმა ივაჟკაცა, გაყიდა ფენი და უთო და სამი უზარმაზარი ბანდეროლის გასაგზავნი ფულიც ამით იშოვა.

მერსედესზე კიდევ ერთ ამბავს ჰყვებიან. საქმე ისაა, რომ 80-იანების ბოლოს მარკესს თურმე აღარც ახსოვდა 1982 წელს შვეიცარიის ბანკში გახსნილი ანგარიში, სადაც მან ნობელის პრემიის თანხა შეინახა. ეს ამბავი ცოლმა მაშინ შეახსენა, როცა გაბომ კოლუმბიაში საკუთარი ჟურნალის, „კომბიოს“ გამოცემა გადაწყვიტა.

მერსედესი მთავარი პერსონაჟია მარკესის ცხოვრების რომანში. იგი ადევნებს თვალყურს ოჯახს. მარკესებს ხომ რამდენიმე სახლი აქვთ: სამი კოლუმბიაში, ერთიც ფიდელას ნაჩუქარი - კუბაზე, ჰავანაში, და ასევე მეხიკოში, პარიზსა და ბარსელონაში. მერსედესი უვლის ავადმყოფ მეუღლეს (მარკესს 1998 წელს ლიმფური ჯირკვლების კიბო აღმოაჩნდა და მას რამდენიმე ურთულესი ოპერაციის გადატანა მოუწია), თავად მაკონდოს შემოქმედი კი კარგ ამინდში 1992 წელს გამოშვებული Lancia Thema Turbo-თი დასეირნობს ხოლმე, რომლის საჭესაც დონ პეჩე უზის, წარსულში ცნობილი რეციდივისტი, დღეს კი მარკესის 6 კაციანი დაცვის უფროსი.

ავტორი: მალხაზ ხარბედია
ფოტო: როიტერი

თხუთმეტწლიანი ფატვას მიუხედავად, რუშდიმ გასულ წელს უკვე მეოთხედ იქორწინა. როგორც ჩანს, ირანელ ფანატიკოს-მუსულმანთა მუქარებს ეს კაცი აღარაფრად აგდებს და მაშინ, როცა მისი „სატანური სურების“ მთარგმნელებს იაპონიაში, შვედეთსა თუ რუსეთში საშინლად უსწორდებიან, რუშდი მშვენიერი პადმა ლაკშმის აყვავებული მკერდის ჩრდილქვეშ „განიგრილებს სულს“. ეს ქალი 24 წლითაა უმცროსი სახელგანთქმულ მწერალზე და უკვე თავადაც საკმაოდ გაითქვა სახელი, როგორც ტოპ-მოდელმა, ტელე-კინო ვარსკვლავმა და კულინარიული წიგნების ავტორმა.

რუშდი პირველად კლარისა ლუარდზე დაქორწინდა. მისი მეორე რჩეული მარიანა უიგინსი იყო, 1990 წელს კი „ბუკერის ლაურეატი“ ელიზაბეტ უესტს გადაეყარა, ვისთან ერთადაც თავისი ცხოვრების ყველაზე მძიმე წლები გაატარა. მაგრამ დადგა 1999 წელი და ნიუ იორკში, სრულიად შემთხვევით, პადმა პარვატი ლაკშმი გაიცნო და მის ცხოვრებაში ახალი, რომანტიკული სიუჟეტის დროც დადგა. ასეთ ქალებზე რუშდი ბევრს წერდა, ჯერ კიდევ პირველი რომანებიდან მოყოლებული. ასე რომ, როგორც იქნა, გამონაგონი და რეალობა ერთმანეთს შეხვდა.

პადმასთან შეუღლებით რუშდი საკუთარ ძირებსაც დაუბრუნდა. როგორც მიხვდით, ლაკშმი ინდოელია და მისი სახელი ინდურ ნაყოფიერების ქალღმერთს უკავშირდება, სულ მალე, კი ეს ნომინალური ნაყოფიერება შესაძლოა რეალობადაც იქცეს; ამაში მალე დარწმუნდებით, თუკი ახლად დაქორწინებულთა სასიყვარულო ჟღურტულს მოუსმენთ და წაიკითხავთ - ინტერნეტი ხომ სავსეა ასეთი ურთიერთკომპლიმენტებით. მაგალითისთვის პადმას ერთი ფრაზაც საკმარისი იქნებოდა, სადაც იგი ამბობს: „სალმანი უფრო ცეცხლოვანი და სექსუალურია, ვიდრე ბრედ პიტი“-ო.

ისინი შარშან დაინიშნენ, 20 თებერვალს, 17 აპრილს კი „ქორწილიც ქნეს“, ნიუ იორკში. ვარდებით მოფენილ დარბაზებში სიტარისა და ტაბლების ხმა ისმოდა და წყვილს 250-ზე მეტი სტუმარი ულოცავდა, უნივერსიტეტელი პროფესორებითა და ცნობილი მწერლებით დაწყებული - სტივ მარტინითა და ლუ რიდით დამთავრებული.

ქორწილის შესახებ ბევრს ყვებოდნენ და იმასაც ამბობდნენ, რუშდის მეგობარი ბებერი მწერლები პადმას დაქალებს „ნამეტანი“ უჟუჟუნებდნენ თვალებსო. დაველოდოთ, იქნებ რომელიმე მათგანმა მაგარ გოგოსაც გამოკრას ხელი.

ანა კორძაია-სამადაშვილი
ჰოლანდია. 2003 წელი. ზურაბ ალავერდაშვილის ფოტო

- ძია რიმუს, ზღაპარი მიამბე, რა!

- ზღაპარიო? თუ ჩუმად იჯდები, ყურადღებით მომისმენ, არ შემაწყვეტინებ და წამდაუწუმ არ მკითხავ, „მერე, მერეო“, არაფერი მაქვს იმის საწინააღმდეგო, რომ ზღაპარი გიამბო.

- მე, ძია რიმუს, გასუსული ვიჯდები.

- კარგი. მაშ, ასე…

ძია რიმუსის ზღაპრებიდან

თბილისი. ხელოვნება და ლაშა ბაქრაძე

ეს კაცი იმდენი წლის წინათ გავიცანი, რომ გახსენება აღარ მიხარია… ხან არქეოლოგიურ ექსპედიციებში დარბოდა და ხან ეთნოგრაფიულში. ის ბუბა ყარალაშვილის საყვარელი სტუდენტი იყო და მე, ეჭვიანობის ნიადაგზე, ცუდად ვხდებოდი. ჯერ იყო და, თბილისის უნივერსიტეტში სწავლობდა გერმანისტიკას, მერე იენაში გადავიდა. გერმანიაში ძალიან დიდხანს ცხოვრობდა, სწავლობდა და ხან რადიოში მუშაობდა, ხან ჟურნალებისთვის წერდა.

გამოხდა ხანი და ეს ჩემი ნაცნობი კაცი შვეიცარიაში, ბერნის უნივერსიტეტის თეოლოგიის ფაკულტეტზე აღმოჩნდა. მერე კვლავ გერმანიაში დაბრუნდა, პოლიტოლოგიის შესასწავლად, და მას აქეთ, ბერლინის საერთაშორისო ფესტივალზე აკრედიტებული ჟურნალისტიც ბრძანდება. ეს კაცი გერმანიაში ხან ქართული ლიტერატურის დღეებს აწყობდა და ხან ქართველ ხელოვანთა გამოფენებს.

სად იყო და სად არა, ჩვენი გმირი ვენაში გაემგზავრა - კვლევითი საქმიანობა და მსგავსები. ერთ წელიწადში კი დიტო ცინცაძის მიერ გადაღებულ „უიღბლო მკვლელებში“ მთავარ როლში ვიხილეთ. მერე მოკლემეტრაჟიანი ფილმისთვის „ტბა“ სცენარი დაწერა და შორეულ ტეხასში პრიზი მიიღო. ევროპელ ლიტერატორებთან ერთად, მან 2000 წელს „ლიტერატურული ექსპრესით“ ნახევარი ევროპა მოიარა, - და დისერტაცია დაიცვა; თან, არც მეტი, არც ნაკლები, პირველი მსოფლიო ომის დროს საქართველოსა და გერმანიის ურთიერთობების, კერძოდ, ქართული ეროვნული კომიტეტის საქმიანობის შესახებ.

მერე მიუნხენში გაემგზავრა, სადაც სცენარისტთა სახელოსნოში სცენარების წერას სწავლობდა. იმხანად, თბილისში მოკლემეტრაჟიანი ფილმი „ეროტიკული ამბავი“ აჩვენეს. ქართული ზნეობის სადარაჯოზე მდგომნი აღშფოთდნენ, მთავარი როლის შემსრულებელი ჩვენი გმირი კი კოტბუსის კინოფესტივალზე ჟიურის წევრად აირჩიეს. ამის შემდეგ დიტო ცინცაძემ სან-სებასტიანში „ოქროს ნიჟარით“ დაჯილდოვებულ „გასროლის შიშში“ იარაღით მოვაჭრის, უსაძაგლესი ქართველი მაჩოს როლში გადაიღო. ჩვენმა გმირმა ფრანგულ მოკლემეტრაჟიან „ფაბრიკაშიც“ მიიღო მონაწილეობა.

მოკლედ, სად აღარ იყო, რა არ ისწავლა, რა არ აკეთა... ბატონ დოქტორ ლაშა ბაქრაძის შესახებ მოგახსენებდით.

როგორც ზემოთ აღვნიშნე, ლაშა ბაქრაძე დიდი ხნის წინათ გავიცანი, შესაბამისად, პატარები აღარ ვართ. მაგრამ არც ისე საშინლადაა საქმე, როგორც ლაშა ჰყვება ხოლმე. ავსტრიიდან ჩამოსულმა მიამბო, რომ ვენის აკადემიაში საოცარი ტილო აღმოაჩინა - ფლამანდიელი მხატვრის ნამუშევარი. ტილოზე გამოსახულია ახალგაზრდა, ჯან-ღონით სავსე კაცი, რომელსაც ზურგსუკან ცელიანი სიკვდილი ამოსდგომია. ყველაზე გასაბრაზებელი სურათის სახელწოდებაა: „მხატვრის ავტოპორტრეტი 34 წლის ასაკში“.

მაშინ ლაშა ოცდაცამეტისა იყო, და თუ დავუჯერებთ, მას აქეთ, ზურგსუკან გამუდმებით ესმის ცელის ზუზუნი: ზზნგ! ზზნგ! ზზნგ!

მაგრამ ცელის ზუზუნი ხელს არ უშლის, რომ მხიარულად დააბიჯებდეს ამ დედამიწაზე და ამბები ისმინოს, ამბებს მოჰყვეს. დაწერას მოყოლას ამჯობინებს და ალბათ, მართალიცაა. ისედაც ცელი ზუზუნებს, როგორ შეიძლება ასეთებზე დროის ხარჯვა.…

ქართველთა სადიდებლად, ლაშა ბაქრაძე მუდამ აღნიშნავს, რომ მარად საკუთარ პრობლემებზე, სამუშაოზე თუ დაფინანსებაზე მოსაუბრე ჩრდილოევროპელთაგან განსხვავებით, ჩვენ ამბის თხრობის უნარი გვაქვს: რაღაც იწყება, ვითარდება, მთავრდება. სულ ერთია, რას ვყვებით - კუიბიშევში ქალების გაცნობის იმედად ჩასვლის თუ განძის პოვნის ამბავს; მთავარია, რომ ვყვებით. ლაშას ნაამბობი ხშირად კლასიკური ჩინური რომანის ქარგას ჰგავს: ის, რომ გმირი ჩნდება, სულ არ ნიშნავს, რომ ნაამბობის ბოლომდე გმირად დარჩება; ის შეიძლება ისევე უმისამართოდ გამოჩნდეს და გაქრეს, როგორც ის ჩინური რესტორანი, რომელიც ლაშა ბაქრაძემ ტუნისში მოგზაურობისას, რკინიგზის გასწვრივ აღმოაჩინა - ნამდვილი ჩინური რესტორანი, შესასვლელთან აღმართული ორი დრაკონით... ოღონდ ირგვლივ უდაბნო იყო, მატარებელი იქ საერთოდ არ ჩერდებოდა, კაცი არ იყო, რომ რაიმე შეეკვეთა. დიდი-დიდი, ვინმე ბედუინს ჩამოევლო.

მთავარია, რომ ჩინური რესტორანი იყო, დრაკონებიანი.

საბრალო გოგო

ლაშა ქალებზე არაფერს გიამბობთ, ტყუილად ნუ ჰკითხავთ. პირად ცხოვრებაზე საუბარი, ინტიმური დეტალების მოყოლა და ექსჰიბიციონისტური გამოსვლები არ ახასიათებს. ერთმა ჟურნალისტმა იმდენი ჰქნა, რომ ინტერვიუში ათქმევინა, ქალის ეროვნებას არ დაგიდევთო, და იმანაც, თავის სტატიას დიდებული სათაური გაუკეთა: „ლაშა ბაქრაძეს ცოლად ზანგი ქალი მოჰყავს!“ ერთ არაპოლიტკორექტულ წინადადებაში ორი საშინელი ტყუილი!

სასიყვარულო თავგადასავლების შესახებ საუბრისას, ლაშა ბაქრაძე თავის ბავშვობას იხსენებს, სრულიად უდრტვინველსა და ბედნიერს, როცა ერთხელ, ეზოში თამაშის დროს, მოფარებულ ადგილას მეზობლის პატარა, თავისზე ერთი წლით უმცროსი, იმხანად ხუთი წლის ფუმფულა გოგო გაიყვანა და აკოცა. „ლოყაზე?“ - „არა, როგორც წესი და რიგია“. ეს ამბავი გოგოს მამამ გაიგო და მას მერე შვილს ეზოში აღარ უშვებდა, ლაშასა და მსგავსი მავნე ადამიანებისგან გადარჩენის მიზნით. აი, ასე.

დიდი შიში

ბერნში, სადაც თეოლოგიას სწავლობდა, ერთ ჩინებულ ახალგაზრდასთან მეგობრობდა. ის ბიჭი მღვდლობას აპირებდა და მერე გახდა კიდეც - ღმერთმა ხელი მოუმართოს.

ერთხელ გაირკვა, რომ მომავალი მღვდელი გერმანიაში მანქანით გამგზავრებას აპირებდა, და ვინაიდან იქ ლაშასაც რაღაც საქმე ჰქონდა (ვეჭვობ, შვეიცარიაში მოწყენილობისგან სული ხდებოდა), თან გაიყოლა.

მანქანა შვაბეთის ალპებში, სერპანტინზე მიუყვებოდა გზას. ნისლი ჩამოწვა, ტრასაზე მანქანის ჭაჭანება არ იყო. მომავალი მღვდელი ლაშას მიუბრუნდა და უთხრა: „ლაშა, მშია“. რა გაეწყობა, შიოდა კაცს. მაგრამ ცოტა ხანში თანამგზავრს კვლავ მიუბრუნდა და ავისმომასწავებელი ჩურჩულით გაუმეორა: „მშია“. „ვაიმე!“ - იფიქრა ლაშამ.

კაცს თვალები უელავდა, საჭეს გამწარებით უჭერდა ხელს და ხმას უწევდა და უწევდა: „მშია, მშია!“ „გადამჩეხავს? შემჭამს?“ მე, ალბათ, მანქანიდან გადავხტებოდი.

საბედნიეროდ, რომელიღაც უბედურ ბენზინგასამართ სადგურს მიადგნენ და რაღაც უბედური სოსისები იყიდეს, მართალია, საშინელი რაოდენობით. კაცმა ყველაფერი ჩასანსლა და შემდეგ ლაშას აუხსნა, რომ შიმშილის მიმართ ავადმყოფური დამოკიდებულება აქვს და თუ დიდ განსაცდელში ჩავარდა, ანუ უმალვე ვერ დანაყრდა, თავს ვეღარ აკონტროლებს.

რას იზამ, ხალხი ჭრელია.

ჰო, როგორც მოგახსენეთ, ის კაცი დღეს მღვდელი გახლავთ.

ანდალუზიური სამკუთხედი

ანდალუზიაში, ალპუხარას მთებში, პაწაწინა სოფელია. ლაშას თქმით, იქაურები დიდი სილამაზით არ გამოირჩევიან, მაგრამ იქ ისეთი ამბები ტრიალებს, რომ ალმოდოვარს ნამდვილად გაუგებს კაცი. „მანამდე მეგონა, რომ აჭარბებდა ხოლმე, მაგრამ არა!“

სწორედ ამ სოფელში, არცთუ ლამაზ ხალხში, ერთი ბრგე, ლამაზი მამაკაცი გამოერია. ის მასწავლებელი იყო. გარეგნული მონაცემებისა და სოციალური მდგომარეობის წყალობით, მთელი სოფლის ქალები მას ეტრფოდნენ და თუკი რომელიმე ქალი ოდნავ მაინც შეიხედებოდა, ყველასთან ჰქონდა საქმე.

ერთხელაც, მასწავლებელს ერთ გათხოვილ ქალთანაც გაუბამს რომანი - მთლად რომანიც არა; ისე, ერთი-ორჯერ. ეს ამბავი ქმარს გაუგია, რომელიც პატარა ტანის, სუსტი მამაკაცი ყოფილა. გაუგია და არაფერი უთქვამს - თითქოს ჩაყლაპა.

გავიდა რამდენიმე კვირა, და ერთ დღესაც, ორგული ცოლის მეუღლეს სოფლის მთავარ მოედანზე ახლად ნაყიდი მანქანა შეუგრიალებია. მან მანქანიდან თავი გამოყო და იქვე მდგომ მასწავლებელს დაუძახა.

მერე რა, რომ ოდესღაც მის ცოლთან იგორავა, მაინც თანასოფლელები იყვნენ. თან, ის არასასიამოვნო ამბავიც კარგა ხნის მომხდარი იყო. მასწავლებელი მანქანასთან მივიდა და რადგან ტანად მაღალი ბრძანდებოდა, ფანჯარასთან დაიხარა.

შეურაცხყოფილმა ქმარმა გაუქანა და სახეში სთხლიშა, უმალვე დაძრა მანქანა და გაქროლდა.

ასეთი იყო ანდალუზიელი მასწავლებლის ამბავი.

თამარი

ჩემი უმისამართო ცნობისმოყვარეობის დამსახურებაა, რომ ლაშა ბაქრაძის სადისერტაციო თემა, ჩემზე უკეთ თავად ავტორმა თუ იცის. ჰოდა, 1914-1918 წლებში ქართული ეროვნული კომიტეტის საქმიანობის შესწავლისას, ლაშამ სახელმწიფო არქივში მრავალი წერილი აღმოაჩინა - გერმანიასა და შვეიცარიაში გახიზნულ ქართველთა მიმოწერა. ამ წერილებში ხშირად იყო ნახსენები ვინმე თამარი, რომელზეც მამაკაცები ძალიან ზრუნავდნენ; წუხდნენ, რომ ავადმყოფობის გამო, ხალხში გარევას ერიდებოდა. ვინ იყო ეს თამარი, მაინც ვერ გავიგე და დიდად არც მიდარდია - რამდენი ემიგრანტი დაიტანჯა, რა ჩემი განსაცდელია. მით უმეტეს, რომ ლაშამ დისერტაცია წარმატებით დაიცვა.

დაახლოებით ერთი წლის შემდეგ, გერმანიაში მყოფი ლაშასგან წერილი მომივიდა, სადაც მრავალ სხვა ამბავსა თუ ჭორთან ერთად, ნათქვამი იყო, რომ „ჩვენი თამარი მორფინისტი ყოფილა“. ვაი? ვინ თამარი?

აი, ის თამარი, ემიგრანტი, სრულიად კომიტეტის მზრუნველობის საგანი. მისი ამბის გასაგებად ლაშამ ბერლინის არქივები გადააქოთა და დაადგინა, რომ ნარკომანთან გვქონია საქმე.

რაღა გვიჭირს.

გზაში. ზურაბ ალავერდაშვილის ფოტო

ლაშა და მეგობრები. თბილისი. გასული საუკუნე

წმინდა ევსტათი

ბარსელონაში, ერთ მშვენიერ ბარში, რომელიც ბარსელონელებს და უცხო სტუმრებს მთლად მეცხრამეტე საუკუნიდან ახარებს, ერთი კაცი დადიოდა. ლაშამ შენიშნა, რომ მის გვერდით მჯდომებს პატარა, გარმონივით დაკეცილ ქაღალდს აჩვენებდა ხოლმე: დიდი რუდუნებით შლიდა და მერე ასევე გულმოდგინედ კეცავდა. ცხადია, ძალიან დაინტერესდა, სანამ ერთ დღეს თავადაც მის გვერდით არ აღმოჩნდა და მისი განძი არ ნახა: წმინდა ევსტათის ცხოვრების და მარტვილობის ამსახველი სურათები.

იმ კაცმა, ესპანურის გარდა, არცერთი ენა არ იცოდა, მაგრამ იმის მოყოლა კი შეძლო, რომ წმინდა ევსტათი ამ კაცის მფარველი ყოფილა, მისი წმინდანი. კაცი ამაყად ამბობდა, რომ სახლში ამ წმინდანის ყველა გამოსახულება აქვს, სულ ნაირ-ნაირები, მაგრამ მერე დასევდიანდა: ამ ბარში, საპირფარეშოს თავზე, კიდევ ერთი ჰკიდია, ისეთი, როგორიც მას არ აქვს, ზღაპრული სილამაზისა. და ეს ღორები - ხელი ბარმენებისკენ გაიშვირა - არ აძლევენ! ძალიან ძვირს უფასებენ! მას კი ამდენი ფული არ აქვს! მაგრამ ეგ არაფერია, შეაგროვებს და იყიდის.

ამ სევდიან ამბავს ისეთი გზნებით ჰყვებოდა, რომ ყოველგვარ ფუჭ სანტიმენტებს მოკლებულმა ბატონმა ბაქრაძემ ჯიბეზე ხელი გაიკრა და წმინდა ევსტათის შეძენისთვის ათი ევრო გაიღო. კაცი უმალვე გამოცოცხლდა და ტკბილად მიმართა ბერმენებს, რომელთაც მანამდე ღორებს უწოდებდა: ეს კაცი ჯიგარია, ორი ლუდი და მიწის თხილიო! „წუწურაქი კი არ იყო,“ დაასკვნა ლაშამ.

„უიღბლო მკვლელების“ გადაღების დროს

რეკლამა ფირმისთვის H&M

ჩვენიანი

2000 წელი. ლიტერატურული ექსპრესი. მრავალ სხვა ლიტერატორთან ერთად, მატარებელში ერთი ბასკი მწერალიც იმყოფებოდა, რომელიც დიდი კომუნიკაბელობით არ გამოირჩეოდა - იჯდა თავისთვის. მაგრამ ყოფილი სოციალისტური ბანაკის ქვეყნების მოახლოებისთანავე, აშკარად ნირი წაუხდა და საჩქაროდ დაუმეგობრდა ქართველებს - გიო ახვლედიანს, ლაშა ბუღაძეს და ლაშა ბაქრაძეს.

საბჭოთა კავშირის ტერიტორიაზე, დაზაფრულმა ბასკმა ისიც კი გაიხსენა, რომ ბასკები და ქართველები მთლად ნათესავები არიან. ძალიან წახდა კაცი.

ბელორუსიაში გამართულ მიღებაზე გამცილებელმა ბელორუსმა ბიჭმა საზოგადოებას ანთებული თვალებით ამცნო, რომ დიდი პურმარილი გველის, ხორციც კი იქნებაო. ლიტერატორებს ბედნიერი ბავშვები დახვდნენ, ყვავილებით ხელში და, ლაშას თქმით, ჩიკა-ჩიკარამაიას ძახილით.

და მაშინ ბასკი გადაირია, ლაშას შესძახა: „ყვავილები არ გამოართვა! ფრანკოს დროს, ჩვენც ასე გვექცეოდნენ, ყვავილებს გვაყრიდნენ, რომ პედერასტები გავმხდარიყავით!“ თავად მან მორთმეული ყვავილები, ცხადია, გადაყარა.

ბასკები აშკარად ჩვენი ნათესავები არიან.

ციდან ჩამოსული კაცი

21-ე საუკუნეს უშგულში შევხვდი, კავკასიელი მამაკაცების შესახებ ფილმის გადაღებების დროს. შესანიშნავი დარი იყო - მზე, ლურჯი ცა, ბრჭყვიალა თოვლი… და ამ მშვენიერებაში ვერტმფრენი დაეშვა, საიდანაც სახეგაბადრული კაცი გადმოვიდა. ასეთი ბედნიერი ლაშა არასოდეს მენახა.

სვანური ქუდი ეხურა და ყველა ჯიბე - ჯიბეები კი უხვად ჰქონდა - კანფეტებით ჰქონდა გამოტენილი. ვერტმფრენის შესახვედრად შეგროვებული ბავშვები პირდაღებულები შესცქეროდნენ. ის კანფეტებს არიგებდა, ხანდახან ყიჟინასაც დასცემდა ხოლმე.

მერე ლამარიაზე ავედით - წელამდე თოვლში. მერე ქვედა სოფლისკენ გავეშურეთ და ვერტმფრენის ზუზუნიც გაისმა. მიდის! ვაშა, ლაშა, დარჩები!

და ლაშა გაიქცა, როგორც მერე თავად აღიარა, საკუთარი სიცოცხლის გადასარჩენად. ვერასოდეს წარმოვიდგენდი, რომ მას ასეთ ტემპში შეეძლო სირბილი, მით უმეტეს, მოლიპულ გზაზე, აღმართში. მაგრამ გაიქცა და ვერტმფრენსაც მიუსწრო.

მერე კი, საღამოს, გაირკვა, რომ იმ დღეს უშგულის ბავშვებს თოვლის ბაბუა ეწვიათ. ცხადია, თოვლის ბაბუა იყო, აბა, ვინ იქნებოდა: ციდან დაეშვა, კანფეტები დაარიგა და ისევ გაფრინდა.

მარტივი დასკვნა: ასე იქმნება ზღაპრები.

მზიანი მთა

საოცარი სახელწოდებები აქვთ ხოლმე დასახლებულ ადგილებს. მაგალითად, გერმანიაში იმდენი რაღაცბერგია, კაცს ტიბეტი ეგონება - „ბერგი“ მთას ნიშნავს. არადა, ისეთი ბრტყელია იქაურობა, ისეთი ბრტყელი...

ზონენბერგი, ანუ მზიანი მთა, განსაკუთრებით ტკბილი ადგილი ყოფილა. დემოკრატიული რესპუბლიკის არსებობის დროს, ეს დასავლეთ ბავარიაში შეჭრილი სამკუთხედი დახურული სასაზღვრო ზონა იყო - როგორც, ერთ დროს, ჩვენი მესხეთ-ჯავახეთი. იმ დალოცვილ ზონენბერგში, ვგონებ, არც კი იცოდნენ, რომ გერმანელის გარდა, დედამიწაზე სხვა ერის ხალხიც ცხოვრობდა.

ერთ დღესაც ლაშა ზონენბერგში აღმოჩნდა და ერთ ახალგაზრდასთან ერთად ლუდი მიირთვა. კარგი ბიჭი იყო, ზომიერად ჩლუნგი და არც ისე მთვრალი. ის მხოლოდ ნახევარი საათის შემდეგ მიხვდა, რომ ლაშა ადამიანი კია, მაგრამ გერმანელი არაა, და ჰკითხა კიდეც, საიდან ხარო. პასუხის მოსმენის შემდეგ, უცებ წელში გაიმართა და - ინდიელების შესახებ ფილმები ხომ გინახავთ? მკერდში მჯიღი ჩაიკრა: „მე - იოჰან, შენ - “

ცუდია, როცა ბრიყვი ხარ. თან ზონენბერგში.

„ლიტერატურული ექსპრესი - 2000“. ლაშა ბაქრაძე და გიო ახვლედიანი

ჰანს შაიბის „აიეტის ასულის“ მგლების გარემოცვაში. დათო მესხის ფოტო

ამბავი იმისა, თუ როგორ გადაარჩინა ლაშა ბაქრაძემ ერთი ცოდვილი სული

ეს სევდიანი ამბავი იმით დაიწყო, რომ ფეხსაცმლის ყიდვა მინდოდა და ლაშამ ყველაზე მსხვილბურჟუაზიულ მაღაზიაში შემარბენინა. იქ არასოდეს შევსულვარ, რადგან ბევრი რამ მომწონდა, მაგრამ ვერ ვყიდულობდი. ლაშამ მითხრა, შევიდეთო, და შევედი - ასეთ ამბებში ის ჩემზე უკეთ ერკვევა.

ძალიან ლამაზი ფეხსაცმელი ვიყიდე. ო, რა ლამაზი ფეხსაცმელი ვიყიდე! თან რა იაფად! ეს ფეხსაცმელი იმდენად მომწონდა, რომ მეორე დღეს, ერთ დიდ ფილოსოფოსსა და მწერალთან სტუმრად მიმავალმა, თავი გავწირე და გაგანია იანვარში ლაშას მოკლე კაბასა და თხელ წინდებში გამოვეცხადე. ძალიან კი მციოდა, მაგრამ მაინც - ჩემი ლამაზი ბაჩიები იმ მოხუც ფილოსოფოსს ხომ მაინც უნდა დაენახა. კიდევ კარგი, ლაშას დაგვიანება არ სჩვევია.

ძალიან სევდიანი საღამო იყო. მალე დაბნელდა. ფილოსოფოსს ჩაისა და ცუდი შამპანურის გარდა, არაფერი შემოუთავაზებია. ჩვენ ვითომდა მყუდროდ განათებულ, ჩემი აზრით კი დეპრესიულად ჩაბნელებულ ოთახში ვისხედით. პირველ მსოფლიო ომსა და გარეწარ კაიზერებზე ვსაუბრობდით. რუსეთის მეფის კარი და საქართველოში არსებული ვითარება განვიხილეთ. ჩვენთან ერთად მყოფი ქალბატონი ნაზი, აქროლადი და ცრემლივით წმინდა იყო, საქართველოში ერთხელ ნამყოფი და ხავსმოდებული გალავნებით აღტაცებული. ძალიან მშიოდა და ვგრძნობდი, რომ მალე გავგიჟდებოდი. ვიცოდი, რომ გარეთ არაბუნებრივად შემცივდებოდა და მძულდა ჩემი ახალი ფეხსაცმელიც, ბერლინიც და ჩემი ცხოვრებაც. ის ქალი ხომ მძულდა და მძულდა.

წამოსვლისას ლაშამ მითხრა, ნუ გეშინიაო. აქედან ტაივანურ რესტორანში წავალთ და მაგრად ვჭამთო. მერე კიდევ სადმე წავალთ და იქაც ვჭამთო. მოკლედ, ნუ გეშინიაო.

ნურას უკაცრავად. გამოსვლისთანავე იმ ქალმა - ფოკუს-მოკუს! ჩანთიდან ორი მოსაწვევი ამოაძრო და გახარებულმა გვითხრა, გერმანულ-ქართული საზოგადოების შეკრებაზე ხართ დაპატიჟებულიო. შეკრების თემა - საქართველოს კონსტიტუცია.

ნუ გეშინიაო, მითხრა ლაშამ. მივალთ და ხუთ წუთში გავიპარებითო. აქედან ტაივანურ რესტორანში წავალთ და მაგრად ვჭამთო. მერე კიდევ სადმე წავალთ და იქაც ვჭამთო. მოკლედ, ნუ გეშინიაო.

მაგრამ ვერსადაც ვერ გავიპარეთ, რადგან დარბაზი საზოგადოების ერთ-ერთ დამფუძნებელს, ბატონ ლაშა ბაქრაძეს ტაშით შეხვდა. ჩვენ საპატიო ადგილებზე დაგვსხეს. მეც ვიღიმოდი და ძალიან ვამაყობდი, რომ ამ შესანიშნავ შეკრებაზე ასეთ შესანიშნავ კაცთან ერთად მოვხვდი - ო, როგორ მიხაროდა საქართველოს კონსტიტუციის შესახებ გერმანელის მიერ წაკითხული მოხსენების მოსმენა!

ყველაფერი მთავრდება და მოხსენებაც დამთავრდა. უკვე აღარ მშიოდა და აღარც მციოდა. მორჩა. როცა შპრეეს ჩავუარეთ, ცხოვრებაში პირველად და, იმედია, უკანასკნელად ვიფიქრე, ხომ არ ვისკუპო-მეთქი. რაა რო? ივერია უჩემოდაც გაბრწყინდება, შეუცვლელი არავინაა. არ მითქვამს, მაგრამ იმ ღამეს შპრეეს შავი წყალი ძალიან მიმზიდველად გამოიყურებოდა.

და მაშინ ლაშამ მითხრა ის, რაც სულ მახსოვს: „მოდი, ჯერ ვჭამოთ და მერე გადავხტეთ“. პრინციპში, მართალი იყო. რომ გადავმხტარიყავი, ვეღარაფერს შევჭამდი.

ჩვენ ტაივანელთან წავედით და ვჭამეთ, მერე სხვაგანაც წავედით და იქ ვეღარ ვჭამე იმიტომ, რომ ტაივანელთან ძალიან ბევრი ვჭამე და ამას ძალიან ვნანობდი. მაგრამ ფაქტია, რომ აღარ გადავხტი.

სწორადაც მოვიქეცი. მოესწრება. მეც მესმის ხოლმე ჩემს ზურგსუკან: ზზნგ! ზზნგ! რა მეჩქარება.

ლაშამ მითხრა, რომ მეცამეტე საუკუნეში ბერ დოგენს შესანიშნავი ლექსი დაუწერია:

ყვავილები - გაზაფხულზე,
გუგული - ზაფხულში,
შემოდგომაზე - მთვარე,
ცივი, სპეტაკი თოვლი - ზამთარში.

მერე, მეთვრამეტე საუკუნეში, ეს ლექსი ვინმე რიოკანიმ გადაამღერა:

რა დარჩება ჩემს შემდეგ?
ყვავილები - გაზაფხულზე,
გუგული - მთებში
და ნეკერჩხლის ფოთლები - შემოდგომაზე.

არაა ცოტა. თქვენ რას იტყვით?

აკა მორჩილაძე
სერიალი
ილუსტრაცია: სოფიო რეხვიაშვილი
გაგრძელება (დასაწყისი 2005 წლის იანვრის ნომერში)

II თავი, ლაპარაკებით მოგრძო და ისევ კიკილას წარმოდგენებით შეთხზული და მართალგამორეული, რახან გამოჩნდა წყნეთელი ზახოდა

ეს ძველი ამბავია. მისული გახლდით და მაგიდაზე პირქვე გადაშლილი სტივენ კრეინის წიგნი ვნახე. ინგლისური წიგნი იყო, რბილყდიანი და გადამსკდარი. ახლა, სიმონ, როგორი ამბავი გახლავს, იცი? მე სანთელს ავანთებ და გამოვალ ქუჩაში, დღისით და მზისით,. დავუყვები დაღმართებს და ავუყვები აღმართებს. მლოცველი კი არ ვიქნები და ვინმე ტკივილოსანი, არამედ ახალგაზდა კვაალისმაძიებელი. დავივლი ამ სანთლით ყოველ კუთხე-კუნჭულს და ვერა ვნახავ დიასახლისს, თუნდ ახალგაზრდას, თუნდაც დროულსა, რომ სტივენ კრეინის წიგნი მაგიდაზე პირქვე გადაშლილი ედოს, თვითონ კიდევ, ერბო-კვერცხს აშიშხინებდეს ტაფაზე.

მაშინ ოხუნჯობის ხასიათზე ვიყავ, გერმანიისკენ მეჭირა გეზი და ცხოვრების ხელახლად დაწყების მუღამი იმგვარად მხიბლავდა, რომ ბიჭებს რიგრიგობით ჩამოვუვლიდი და იქ გვარიანად ვერთობოდი.

ამიტომაც, ზურას ვუთხარ, ასე, ქალაქურად:

- ცოლს რაებს აკითხებ, ტო, რა არი... გინდა რო თავი მოიკლას?

- თავი მოიკლას?

- აბა, მა ეს სტივენ კრეინი რა გგონია? კაცებს აგიჟებს და ქალს რაღას უზამს?

ასეთ სათნო ქალს.

- თათუნ!

- რა არი?

- კუკლუშ, ეს რა წიგნია? რაებს კითხულობ?

- პედერასტებზეა. მეტრაკეებზე. აი, ნახე, - ვუჩურჩულე მე,

- აი, „ცისფერი სასტუმრო.“

- და სასტუმროში არიან პედერასტები?

- მთელი სასტუმრო პედერასტებით არი სავსე.

- და თათუნა რატო კითხულობს?

- მეც მაგას გეკითხები. თათუნა რატო კითხულობს?

- თათუნ, რატო კითხულობ ამ წიგნს?

- რა ვიცი, ვკითხულობ...

- რაღა პიდარასტებზე კითხულობ, ქალზე და კაცზე წაიკითხე.

- ხო, ხო, აბა, არ ვიცი, ერთი, ქალები რატო უნდა კითხულობდენ ასეთ წიგნებს.

- აი, კიკილამ გამხილა.

თათუნას აღარ მოუსმენია, ისე გავიდა.

- ისე, ინგლისური რო ვიცოდე, მეც წავიკითხავდი პიდარასტებზე, - ჩაიხითხითა ზურამ.

აღარ მითქვამს, რო „ცისფერი სასტუმრო“ სულაც არ არი პედერასტებზე, სიკვდილის მაძიებელ კაცზეა, რომელსაც არავინ უშლის ხელს ამ სიკვდილის ძებნაში. არ არი მაინცდამაინც თბილისელი გოგოს, გინდა კლასიკური ფილოლოგის საკითხავი ამბავი და მერე თათუნას ერთი-ორი სიტყვა გადმოვაგდებინე. საერთოდ, ხმადაბლა ლაპარაკი იცოდა და ისიც გაირკვა, რო სტივენ კრეინი მისი საყვარელი მწერალი ყოფილიყო. ეს გამიკვირდა იმიტო, რო ფილოლოგოსებს, გინდაც კლასიკურებს, რუსები უყვართ, თათუნას კიდე დოსტოევსკი უნდა ყვარებოდა. დადიოდა ოჯახწამოკიდებული გერმანიის ქალაქებშიო, ჭლექიანიო, სასტუმროს საზიზღარ ნომრებში წერდა და ჩვენხელა მოკვდაო, ასე მითხრა ამ კრეინზე. ეგ ამბავი კი ვიცოდი, მაგრამ არ მეგონა, ჩვენებური გოგო თუ ესევითარ მღელვარებით ალაპარაკდებოდა ამგვარ რამეზე. თანაც, ლიტერატურაა, ჭორები ხო არა.

ის დრო იყო, როცა კარგად ვიცოდი ამათი ცხოვრება. წამოვწვებოდი და ათას სხვა რამესთან ერთად, ამათი ცხოვრების სურათებიც დამიდგებოდა ხოლმე თვალწინ.

აი, ვთქვათ, მანქანით მიდიან.

- ჰა? - ჰკითხა ზურამ, - სად ჩამოგსვა? აქედან ჯობია?

- ხო.. აქ.. სადმე...

- კუკლუშ, არ ინერვიულო... ხო არ შემოგყვე? არ არი სანერვიულო...

- არა, რა გინდა?.. ვერ ვიტან, ქმრები რო დააცილებენ ამ კლინიკების დერეფნებში...

- დერეფნებში კი არა, კორიდორებში... დერეფანი რა ქართულია? - გაიცინა ზურამ, - ჩვენი მასწავლებელი ამბობდა კონიდორს... მერე ნიკა ტრი დნია კონდორს ეძახდა...

- შევალ, - კარი გააღო თათუნამ.

- იცი რა? - ჩაფიქრდა უცებ ზურა, - ხუთი თვე არაფერი არ არი... ხალხი წლობით ელოდება. მოდი რა, ნუ შეხვალ...

რა საყვარელი და კეთილი იყო!

თათუნამ იცოდა... თქვენა გგონიათ არ იცოდა?

- აგაძვრენენ ეხლა იმ საზიზღარ სავარძელზე, ამათი ქვის ხანა დედას რო შვც... მერე კიდე გეტყვიან, წესრიგშია ყველაფერი, ელოდეთო. მერე მე ვერ მოვისვენებ და წავალ... ეხლა მე მომცემენ ხელში პლასტმასის ჭიქას და გამიშვებენ საზიზღარ ტვალეტში, გააკეთეო...

თათუნა გაოცებული და გახალისებული უყურებდა.

- ხო, ეგრე ამბობენ, გააკეთეო, - თავი დაუქნია ზურამ - აბა, ხო არ გეტყვიან, ჩამოკარიო...

- გაჩუმდი, - ვითომ ეწყინა თათუნას.

- ხო. მერე მე ვერ გავაკეთებ... გიჯამოვი ხო არა ვარ, რო ეგრე გავაკეთო... ვიქნებით ისევ გაურკვევლობაში. ამიტო, წვალების გარეშე გაურკვევლობაში ყოფნა ჯობია, წვალებით გაურკვევლობაში ყოფნას..

თათუნა ფიქრობდა, შესულიყო თუ არა ქალთა კონსულტაციის თეთრმინებიან ოფისში.

- ვითომ იყავი, რა?

- ვის ვატყუებთ?

- დედებს, - თქვა ზურამ - ჰა... დავაწექი?

- დააწექი, - ამოიოხრა თათუნამ.

- ეხლა არ ჩამოუშვა ცხვირი... გეხვეწები. ჩაგახჩობ კაპუჩინოში... სად წავიდეთ?

- სახლში, - თქვა თათუნამ და ენაზე იკბინა - არა... არა.. სადმე...

ზურამ გადმოხედა, ამოიხვნეშა და სიჩქარე გადართო.

მერე, ალბათ ვერაზე, ერთ კაფეში ისხდნენ, იმ კაფეში, რომლის ვიტრინაზეც ვიღაცას შავი საღებავით მიეწერა: ძირს ხუნტა. ეხ, ძმანო, აი ეგ არის თბილისი. კაფეს რესპექტაბელური ეჭირა, წარწერა კი ვერაფრით წაეშალათ, რაღაც სამუდამო და აუტანელი საღებავით შეესრულებინა ხუნტის მტერს. ამიტომაც, ბარე ერთ თვეში იმ კაფეს ყველა ხუნტას ეძახდა და პატრონმაც შეიფერა ეს სახელი. ორიოდ თვეში აბრა გააკეთებინა: ზედ ვარდები კიაფობდნენ და ლათინური წარწერაც ელავდა: Junta. მაგრამ ახლა, კაფეს ჯერ არ ერქვა ხუნტა. ამ წარწერის ამბავი კი თათუნას ზურამ უამბო.

კაპუჩინო არ ვარგოდა. საერთოდ არ იყო კაპუჩინო. უფრო კაკაოს ჰგავდა. ალბათ იმიტომ, რომ ძალიან წყალწყალას აკეთებდნენ. ეს გაგიკვირდებათ, ძმანო? თბილისი გახლავთ. საერთოდაც, მგონი, ახალი ამბავი იყო, რომ კაპუჩინო არსებობს.

თათუნამ დააპირა, ზურას ვეტყვი, კაპუჩინო არ ვარგაო, მაგრამ გადაიფიქრა, რაიმე არ ატეხოსო.

საერთოდ, გამუდმებით ეშინოდა, რომ ზურას რამე არ აეტეხა.

სახლში ჯანდაბას, ქუჩაში.

ეს გოგოების ბრალიც იყო. სულ თავიდან ისინი ეჩიჩინებოდნენ: იცი ეგ ვინ არი? იცი ვინ არიან მაგის ძმაკაცები? რო იცინის, ის ხო არ გგონია? იცი, ეგენი რაებს აკეთებდნენ? მაგან და კვეტომ, ერთხელ... მაგან და გამცემლიძემ ერთხელ... ახლა თათუნა გოგოებზე უკეთ კი იცნობდა ზურას, მაგრამ ამ უცნაურ შიშს, რომ მის ქმარს სახალხოდ რამე არ აეტეხა, მაინც ვერ მორეოდა. განა ამას ვერ ვხვდებოდი? თან კიდევ, თათუნაც ხო არსებობდა? იმასაც ხო ქონდა თავისი ხასიათი?

თათუნამ ჩაკეტვა იცოდა. დადუმება. ზოგჯერ ისე გამოვიდოდა, რომ ზურა რაც უფრო ფართოდ გამოაღებდა თავის ალაყაფებს, თათუნა მით უფრო მჭიდროდ გადარაზავდა თავის კლიტეებს.

აი, ეს იყო თქვენი კიკილას თვალთახედვით და მეტი არაფერი. თუმცა, მეტი რაღა უნდა ყოფილიყო?

თათუნა კითხულობდა, ზურა ხუმრობდა:

- აი, მზითევი... რამდენი ტონა იქნება? - და თაროებს ახედავდა - ა, კიკილ... მაგარია?

აქაც, ამ კაფეში, თათუნა ნემსებზე იჯდა. ზურა კი ცდილობდა, გაემხიარულებინა. სხვაგან დიდად არც ჩანდა, რომ ზურა მხიარული იყო. თათუნასთან კი გაიქაჩებოდა ხოლმე.

- ეხლა საქმე მაქ შენთან, კუკლუშ, - თქვა უცებ ზურამ. მანქანის გასაღებით ფრჩხილს იწმენდდა.

- არ უნდა მითხრა?

- არა... კი უნდა გითხრა, მარა… ეხლა მერაბა რო იყოს... ან ბიჭები... ნიკუშა... უფრო თავისუფლად გეტყოდი... კი არ მიტყდება, მარა...

„რაღაც საშინელებას მეტყვის ვიღაც გოგოზე... მაგიტო არ შემიშვა კონსულტაციაში...“ გაიფიქრა თათუნამ, მაგრამ უფრო შორს წასვლა ზურამ აღარ აცალა:

- თათუნ, ხო იცი როგორც არი... არსებობენ პოლიციელები. არსებობენ ბიჭები... მერე მოუვათ ხოლმე ერთმანეთთან ჩხუბი და ზოგჯერ პოლიციელები იმალებიან, ზოგჯერ ბიჭები...

- ადრე პოლიციელები იმალებოდენ...

ზურას გაეცინა.

- ეხლა მაგას ბევრი დრო უნდა... -თქვა ხმადაბლა - იმ ოთახში ხო მაინც არა ვართ... შეიტან წიგნს, გამოიტან წიგნს, ხო?

- ხო.

- ხო. ეხლა ეგეთი ამბავია. ამაღამ მე ერთ ბიჭს მოვიყვან და ცოტა ხანს იმ ოთახში იცხოვრებს. გავუგორებთ ჩვენი სპალნის ტელევიზორს და არ გამოვა საერთოდ...

თათუნამ პირი დააღო, თითქოს რაღაც უნდა ეთქვაო, იმ გაციებული კაპუჩინოს ფინჯანი კი ხელში შერჩა. თითქმის სავსე ფინჯანი.

- ეხლა ვიცი, რაც უნდა თქვა და ჯობია არ თქვა... საჭმელები შენ არ უნდა უკეთო, შენ არ უნდა ურეცხო და შენ არ უნდა უკერო ნასკები...

- მაგას არ ვამბობ, - წაიკნავლა თათუნამ.

- ყველა ცოლი მაგას ამბობს. კუკლუშა კიდე არა... - გაიცინა ზურამ - ეხლა გეტყვი პირდაპირ. იმ ოთახიდან საერთოდ არ გამოვა. რასაც ჩვენ შევჭამთ, იმას შეჭამს. შენი მაგრა შერცხვება. თვალებშიც არ შემოგხედავს. სმა არ იქნება... რისიც შეგეშინდა, წამლის ხარშვა არ იქნება. ცოტა ხანს დარჩება... შენთვის საშიში არ არი. შენი გულისთვის ტანკს შეუვარდება... არ დადუმდე ეხლა...

- ეძებენ? - რაღაცას დაებღაუჭა თათუნა.

- სადაც წაასწრებენ, იქ დაატყნავენ - თქვა ზურამ - მაგრა უჭირს...

- მკვლელია? - სხვა რა გაახსენდებოდა თათუნას.

- არა.

- და ვინმე რო მოვიდეს, სტუმარი? - ეს კი იყო ჩასაბღაუჭებელი.

- ეგ ოთახი გასაღებით იკეტება... ჩაკეტილია და მორჩა... ჰა, თქვი ეხლა...

- რა ვთქვა?

- რა ვქნა...

- მე რო გითხრა არა-თქო, არ მოიყვან?

- ვახ, რა მურტალი კითხვები იცი, - სიგარეტს მოუკიდა ზურამ

- კაი. შეილება მოვიყვანო?

- ხმადაბლა, ხალხია - შეშინდა თათუნა - კარგი, მოიყვანე...

- ნუ შეგეშინდება რა, კუკლუშ... ნუ ხარ ეგეთი მშიშარა...

- ვინ არი?

- ბიჭია რა...

- სახელი არა აქვს? ხო უნდა დავუძახო...

- როგორ არა აქ, - გაეცინა ზურას - ზახოდა, წყნეთელი... ბავშვობის ძმაკაცია... ყველა ზაფხულს... ძმა არი, რა... ხო იცი, როგორ ითვლება?

- მე ზახოდა დავუძახო?

- რავი, თუ გინდა დაუძახე...

- ნამდვილი სახელი მითხარი...

ზურას გაეცინა.

- რა იყო, არა აქ ნამდვილი სახელი?

- სოგრატი.

- რა?

- სოგრატა.

თათუნას სიცილი წასკდა.

- სოგრატა ი ბაგრატა. ბაბუამისის სახელია. სოგრატ ყვავილაშვილი...

- და სოგრატ ყვავილაშვილი არი შენი ბავშვობის მეგობარი?

- ძალიან გახალისდა თათუნა.

- ძმა.

- და არი ყაჩაღი?

- არა... რა ყაჩაღი... ერთი მორფინისტი ბიჭია. საწყალი, მაგარი წესიერი, დარდიანი. სულ მიწაში იყურება.

- ეხლა ნუ შემაყვარებ... სოგრატ ყვავილაშვილი, - გადაიკისკისა გოგომ.

- ნეტა მაგით დამეწყო... ეგრე ხო არ გადაირეოდი.

- როდის გადავირიე? სოგრატ ყვავილაშვილი! - შესძახა თათუნამ. - სახლში რას ეძახიან?

ზურამ წარბები შეკრა და სწრაფად და ბრაზიანად გამოისროლა:

- სოგრო!.. სოგროუ!..

კვლავ იცინოდნენ.

- წამო რა, წავიდეთ... დედაჩემთან ხო დამტოვებ?

- ხო... სოგორუ!..

- ფხუ!...

ღამით კი თათუნა დივანზე მიწოლილიყო. ელოდა. თორმეტი ხდებოდა, კარის ხმა რომ გაიგონა.

- შემო, ხო...

თავჩაქინდრული ჯეელი შავტუხა უნდა ყოფილიყო. ერთი ნომერი პადსტავკით გადაღებული თმა და ხშირი, გადაბმული წარბები ჰქონდა. ხელები ჯინსის ჯიბეებში ჩაეტენა და ხალიჩას ჩაშტერებოდა.

- აი, თათუნ, ეს არი ზახოდა, - თქვა ზურამ - დაჯე... ზახოდა დაჯდა. ერთხანს ისევ ხალიჩას ჩაშტერებოდა, მერე კი ტელევიზორისკენ გააპარა თვალი. თათუნა სამზარეულოში გავიდა და დაიძახა:

- ზურა...

- რა იყო? - შეჰყვა ზურა...

- მისმინე... ნამცხვარი გავაკეთე... აი, რულეტი... ეხლა მე მაგათი არ ვიცი, საღამოსაც ხარჩოებს და რამეებს ჭამენ, თუ... იქ კატლეტებია ხვალისთვის... ლოგინი დავუგე და ტელევიზორი გავიტანე... ოღონდ ანტენა ვერ შევაერთე... იქ თავთან ყვითელი პირსახოცი უდევს... თუ უნდა, დაიბანოს...

ზურამ შუბლზე აკოცა სწრაფად.

- კუკლუშ, - თქვა ჩახრინწული ხმით - რა კლიენტი ხარ...

ჩაიზე ზახოდა მოშინაურდა. ასევე შავი, ბრაზიანი თვალები გამოაჩინა. ზურამ კონიაკი გამოაძრო კარადიდან.

- კურვაზიე გაგიგია, ხეჩო? - დაანახა სტუმარს.

- მაგარი იქნება. რათ უნდა გაგება? - ეს იყო ზახოდას პირველი სიტყვები ამ ოჯახში. სამ-სამი რომ ჩაარტყეს, ზახოდამ ფეხიანი ჭიქა აიღო და წამოდგა.

- თათუნ, შენი სადღეგრძელოა, - ჩაიფხუკუნა ზურამ.

- თამრიკოს სადღეგრძელო მინდა შევსვა... - გული ამოაყოლა ზახოდამ - დღეისდღეისობით, ჩემო დაიკო, მე შენ არ გიცნობდი. გიცნობდი, რა, შორიდან. როგორც ზურას ულაპარაკნია, ისე გიცნობდი. ამ ბინაშიც ეხლა პირველად ვარ.. .

- რა პირველად, - გაუჯავრდა ზურა - რაც შენ აქ გიცხოვრია...

- რაც თამრიკომ შემოაბიჯა ამ ჭერის ქვეშ. დღეისდღეისობით ეს ბინა არი გამთბარი შენი სიყვარულით, ჩემო დაიკო... დღეისდღეისობით, მე მიჭირს. ან დავრჩები, ან მოვკვდები. თუ დავრჩები, დღეის შენი დახვედრა მემახსოვრება სულ. დამახსომდება. სულ ბოლომდი სულ ვიტყვი, რო ჩემმა დაიკომ მე გული დამანახვა... გაგიმარჯოს თამრიკო, შენი პატარა ძმა ვარ...

- შენზე უმცროსია, ტო, - ხელი წაკრა ზურამ.

- მე ყოველთვის უნცროსი ვიქნები, - თქვა ზახოდამ - ყოველთვის პატარა ვიქნები თამრიკოსთან.

მერე ზახოდას ეძინა.

- რა დააშავა?

- რათ გინდა? რამე რო მოხდეს...

- რა უნდა მოხდეს? - შეშფოთდა თამრიკო.

ზურამ ჩაიღიმა, რო იცოდა ხოლმე, ისე:

- მოატყუა ვიღაცეები. დაიჭირეს, პრაკოლი უნახეს. წაიყვანეს. იქ თქვა, ბარიგას დაგაჭერინებთო. ოღონდ ორასი დოლარი მომეცით, ფული არა მაქ და ხო უნდა მივცეო. თავისი ჯიბიდან გაატანეს. შეუშვეს პადიეზდში, ქვემოთ ელოდებიან. ავიდა, წამალი აიღო და მოტყდა... ეძებენ. ეგ არი, მეტი არაფერი. იპოვნიან, დაჭყლიტავენ...

- ეძებენ?

- აბა რას იზამენ, გოგო? ვინ შეგარჩენს? ეგ დაცინვაზე უარესია..

- და როგორ გამოიპარა?

- კითხე და გეტყვის. სულ შენთან არ იქნება?

ზურამ ტელევიზორს გაუშტერა თვალი.

- ზურა? - მიეხუტა თათუნა - მეც რო რაღაცა გითხრა...

- აბა, რისთვის ვარსებობ? ჰა...

- არა, რა ვიცი...

- ჰა, მოვკვდი, მიდი რა... - წამოჯდა ზურა.

თათუნა მოემზადა. სცადა სუნთქვა მოეწესრიგებინა.

- აქ ვიღაცა რეკავს, ზურა.

- მდუმარე?... შენ მაგაზე არ ინერვიულო, - გაეცინა ზურას.

- აღარ არი მდუმარე, ლაპარაკობს...

- ვა... რაო, რა მინდაო?

- მაშინებს.

- რა?

- მკვლელია.

ზურამ გადაიხარხარა.

- ჩუ, არ გაეღვიძოს.

- რას გაშინებს?

- საშინელებებს ამბობს და მართლდება... იმ დღეს დარეკა,.. ქალბატონ თამარს მეძახის... მეოთხეზე ცხოვრობთო, დღეს შენი მანქანის ნომერი მითხრა...

ზურა დუმდა.

- ქალი მოვკალი გლდანშიო. კრიმინალურ ქრონიკას უყურეო... რაც მოყვა, ის იყო ტელევიზორში.

- რა იყო?

- ზუსტად ისე იყო. ქალი, აკუწული, - ატირდა თათუნა - მოგძებნიო. ჩემი მესაიდუმლე ხარო...

- რატო არ მითხარი?

- მერე აღარ დაურეკია და...

- რა, რა?

- და დღეს დარეკა. მტკვარში რო კაცი ნახეს, მე გადავაგდეო. და უყურეო... ვუყურე. იყო. მერე რო ვუყურებ, რეკავს და მაშინებს. დავუკიდებ, რეკავს.

- ნუ იღებ! - წამოხტა ზურა და სიგარეტის კოლოფს სტაცა ხელი - მე ავიღებ!.. ნუ ტირიხარ.. მაგას მოუტყნავ დედის ტრაკს!.. მაგას გავხრავ, მე მაგის.. ნუ ტირიხარ!

- მანიაკი ვარო, - ამოისლუკუნა თათუნამ - ვერ დამიჭერენო, შენსკენ მოვიწევო...

- ნუ იღებ! გესმის?.. რა შარში იგდებს ზოგი თავს, ა?

- შენ რო არ ხარ, მაშინ რეკავს... ასე გამოდის, - აღმოხდა თათუნას.

ზურა სავარძელში გაშეშდა. კარგა ხანს იჯდა ასე, ეწეოდა და მიშტერებოდა ტელევიზორს.

- ე, - მოისმა ბოლოს - ე... წამო, კუკლუშ, დავწვეთ... მანიაკებს და ანანისტებს მე მივხედავ... შენ ზახოდა არ გამიციო...

III თავი, მაიაკის გათამამების ჩვენებით, კიკილას გარეშე და ზახოდასთან ერთად

ზახოდა კაბინეტში შეკეტილიყო. ზუსტად ისე, როგორც ზურა ამბობდა.

- სოგრატა რას შვება? - შემოსული არ იყო, იკითხავდა ზურა.

- წიგნებს ითვლის, - ეცინებოდა თათუნას - რატო რუსული კითხვა არ ვიციო, ამბობს...

- ქართული ხო იცის, - უხაროდა ზურას და კარს შეაღებდა,

- გამო ჰა, ბიბლიოთეკის გამგე...

სოგრატ ყვავილაშვილი არ იყო ძნელი შესანახი კაცი. მდუმარე გახლდათ და თათუნას კარისკაცივით ექცეოდა. ზურას მოსვლამდე ოთახიდან ძნელად გამოდიოდა, ზარის ხმაზე კი უსიტყვოდ წამოდგებდა და თავისი ოთახისკენ გასწევდა. ამიტომ, სტუმრებს არასოდეს უნახავთ.

ასე გრძელდებოდა და თათუნას ვეღარც კი წარმოედგინა, რომ მათ სახლში პოლიცია მოვარდებდოდა და სამივეს დაიჭერდა.

ათი დღის განმავლობაში, ერთადერთხელ იყო, რომ ვიღაცამ დარეკა და ქართლური ომახიანობითა და სითამამით მოითხოვა:

- ზურასა სთხოვეთ, თუ შეიძლება...

- ზურა არ არიი... - მიუგო თათუნამ.

- მაშინ, ისა... თქვენთან ერთი ბიჭი უნდა იყვეს და იმასა სთხოვეთ.

- ვინ ბიჭი? - ეგღა აკლდა თათუნას, რო ასე იოლად დაეძახა.

- კარგი, ბოდიშით, - და დაკიდა.

თათუნამ კაბინეტის კარზე მიაკაკუნა.

- შეილება?

ზახოდა უკვე ფეხზე იდგა, პერანგის ზედა ღილებს იკრავდა.

- ვიღაცამ დარეკა... თქვენთან რო ბიჭიაო. მე უთხარი, აქ ბიჭი არავინ არ არი-თქო...

- როგორი ხმა ჰქონდა, თამრიკო? - ჰკითხა ზახოდამ.

- შენნაირი, - თათუნამ სხვა ვეღარაფერი მოიფიქრა.

ზახოდას ჩაეცინა.

- პოლიცია ხო არ იქნებოდა?

- ა-რაა... პოლიცია წინდაწინ ხო არ დარეკამს, გეემზადეო. შეილება დავრეკო?

- დარეკე და საერთოდ... ნუ ხარ შეკეტილი. ეს ტელვიზორი გამოგაშტერებს... გინდა წიგნი აგირიჩიო?

- რუსულათ არ ვიცი და სურათებს ხო არ ვნახავ შიგა?

- ქართულს მოგცემ...

ზახოდა სასტუმრო ოთახში გავიდა, თათუნამ კი თაროები აათვალჩაათვალიერა. მერე ქვემოდან ერთი მწვანეყდიანი ტომი გამოაძრო და გადაფურცლა.

- ტელეფონი რეკავს, თამრიკო... - შემობრუნდა ზახოდა.

- მესმის... აი, ეს არი კვაჭი კვაჭანტირაძე... დაჯექი და წაიკითხე. პირველი რომელიც არი, ისა...

ზახოდამ ჩაიღიმა. ტუჩებს ძლივს მოუყარა თავი და წიგნი გამოართვა.

თათუნა ტელეფონისკენ გაქანდა. ტელეფონს რა დაღლიდა? რეკავდა და რეკავდა.

- ქალბატონო თამარ...

ღმერთო! ათი დღეა არ დაურეკია და..

- მე... აქ აღარ დარეკოთ...

- ქალბატონო თამარ, ყურმილთან არმოსვლა, დამალვას არ ნიშნავს...

- ჩაახველა მანიაკმა - მომენატრეთ. ამიტომაც მოგანატრეთ თავი.. მითხარით რამე და მერე მე გეტყვით ახალი საგმირო საქმეების შესახებ.

- რა გინდათ ჩემგან, - წაიჩურჩულა თათუნამ.

- თქვენგან?.. როგორც რაინდმა, ჯერ საგმირო საქმეები უნდა ჩავიდინო და უამრავი ვიგინდარა მოვსპო... ეს კი თქვენ მოგიძღვნათ. ვეფხისტყაოსანი ხო გისწავლიათ სკოლაში?

თათუნას არ უპასუხია.

- თუ დაგითვლიათ, ტარიელს რამდენი კაცი ჰყავდა მოკლული? დონ კიხოტი ვერ კლავდა და ყველა დასცინოდა. ახლა მისმინეთ... სანამ შევხვდებით, დღეს ცხრის ნახევარზე...

- ვიცი, - აღმოხდა თათუნას.

- საინტერესოა, რა იცით?

- ვიცი...

- ესე იგი, თქვენ უკვე ელოდებით... ამჯერად თქვენ გეძღვნებათ ერთი საზიზღარი ადამიანის თავი... მარად გალეშილმა, ვარკეთილის მეტროსთან ჰპოვა აღსასრული. შეღამებული იყო და ის შინ მიდიდოდა, ვინ იცის, ეგებ ცოლის საცემრადაც, მაგრამ ვინ აცალა?... მკვლელი კვლავ არ ჩანს. დიახ, ალიკ ნასიევმა ისედაც ბევრი იცოცხლა. უყურეთ და დატკბით, ეს თქვენ გეძღვნებათ... აბა, რას იტყვით?

- აღარ დარეკო... გემუდარები... გეხვეწები, აღარ დარეკო...

- ქმართან გამთქვით? თუმცა, ეს სულერთია. ნუ მიპასუხებთ. ამ ბოლო დროს, რაღაც ადრე ბრუნდება შინ... ჩანს, რაღაცამ შეაშფოთა. თქვენც სულ გარე-გარე დადიხართ, დაყვებით. ეს რას ნიშნავს, მე გამირბიხართ? თათუნა აქვითინდა. გაიგონა, როგორ გაჭრიალდა კაბინეტის კარი.

ოთახში ზახოდამ შემოყო თავი. თვალებით ჰკითხა, რა ხდებაო. თათუნამ თავი გადააქნია და ტუჩებზე თითი მიიდო.

ზახოდა გაქრა.

- ჩვენი შეხვედრა ბედისწერაა, - მოისმა ყურმილიდან.

- მანიაკი ხარ.. - ამოთქვა თათუნამ.

- თქვენ რა იცით მანიაკების, ქალბატონო თამარ... თქვენ რა გესმით. როგორც გულის მანდილოსანს, ისე გეტრფით, თორემ გგონიათ ვერ ვხვდები, რომ ამ ქვეყნისა ბევრი არაფერი გაგეგებათ. აი, თქვენ მაგალითად, პიტერ აკროიდი გაგიგიათ?

- ვინ?

- აი, ხომ ხედავთ... ესეც დავალება თქვენ... მოძებნეთ და წაიკითხეთ, პიტერ აკროიდი, „ელიზაბეტ კრის პროცესი“... მიხვდებით ვინა ვარ, რა და როგორ... უყურეთ ალიკ ნასიევის საზარელ მკვლელობას „კრიმინალურ ქრონიკაში.“ ახლოვდება ჩვენი მწველი ამბორი...

თათუნამ დაკიდა.

ტელეფონი, რა თქმა უნდა, აზუზუნდა.

- აღარ დაკიდოთ ხოლმე... მომავალ შეხვედრამდე.

თათუნა იჯდა და ცრემლს იწმენდდა შუათითით.

- ხო მშვიდობაა, თამრიკო, - ზახოდა ოდნავ დაბნეული, მაგრამ ანთებული ჩანდა.

- კი...

- ვინმე მოკვდა?

- არა, არა...

- ეხლა მე ვინ მკითხავს, - კეფა მოიქექა ზახოდამ - ზურა აქ არ არი და... თამრიკო, შენ ვინც გაწყენიებს, კუბოში ჩავაწვენ... აი, ესე, პაბეგში რო ვიყვე და ოთახიდან ვერ გამოვდიოდე, მაინც...

- მადლობთ, ზახოდა...

- ეგრე, - სახე გაუნათდა წყნეთელს - ძლივასძლივას სახელი არ დამიძახე?

- არ ვიცოდი რა დამეძახა... სოგრატა დაუძახეო, ზურა მეუბნება...

- ჩემი ნათლია რა ვთქვი, - დადნა ზახოდა - პარიკმახერს მოანათლინეს ჩემი თავი... და რა მაგარი ბიჭი გამოვედი. ჩემი და, კიდე, ქურდმა მონათლა, შალიკო გასპაროვმა. მე უთხარი, თქვენა, ქალო, დედაჩემს უთხარი, ქურდს ვერ მომანათლინეთ? ქურდის სული მაქ და პარიკმახერ ბარდუას რო მომანათლინეთ, პარიკმახერი გინდოდა რო გამოვსულიყავი?

თათუნამ გადაიკისკისა.

- ხო, ეგრე იყო... მერე ჩემი და გაჰყვა... ე... - ხელი ჩაიქნია ზახოდამ.

- მოყევი... მოყევი...

- სიძე ვცემე, რა.. სულ კანისტრა ვურტყი...

- რატო, კაცო... - იცინოდა თათუნა.

- აბა, და რო გაატანო, როგორია... თან, ეგეთსა... ქორწილში დავცხე ის კანისტრა, - ჩაიხითხითა ზახოდამ - დავითვერი მაგრათ და წავიწიე ზედა, დაგიმტვრევ სათბურებს-თქო. სათბური ჰქონდა მამამისს, კაი დროში. ეხლა რაღა აქ საწყალს. ვინ მიმიშვა. რო წავიწიე და ჩამომიყვანეს ეზოში. დამსვეს. იქ დავინახე ის კანისტრა და, ერთიც არი და, ვხედავ, ჩამოვიდააა... დავცხე თავში.

- და რატო, რატო.. - კინაღამ ჩაბჟირდა თათუნა.

- რატო, რა და ჩემი და უნდა იმასექნა და, - დაიმორცხვა ზახოდამ.

- ეხლაც ცემ შენ საწყალ სიძეს?

- თუ გაახურებს, ეხლაც ვცემ, რა... მარა ეხლა რუსეთშია, რეისავიკი გახდა. ორჯონიკიძეზე მოაქ მანქანებით, - ხელი ჩაიქნია ზახოდამ - რა ქნას, ხო უნდა აჭამოს ამათა...

- მოდი, ეხლა, მე და შენ გავაკეთოთ შოკმანჟე...

- ჰა? - შეცბა ზახოდა.

- შოკმანჟე. ტკბილია ეგეთი, შოკოლადის, უნდა შევყინოთ.

- ჰოოო, - ამოისუნთქა ზახოდამ - რო არ ვიცი?

- გასწავლი, მაგას რა უნდა?

- ხინკალი ვიცი... მწვადი, ლიუბოი საჭმელს გავაკეთებ. საქელეხოს, ჯვარი წერია ასი წელი, ვაფშე გავაკეთებ.

- წამო, წამო, - და ვითომ მკაცრად უთხრა - წიგნს ძილის წინ წაიკითხავ...

შეღამებულზე, როცა ზურა მოვიდა, როცა ის-ის იყო დამთავრდა კრიმინალური ქრონიკა, რომელსაც ზახოდამ განუზომელი ინტერესით უყურა, ოღონდ არა თავის საკანში, არამედ ლოჯში და რომლის ცქერისასაც თათუნამ გულისფანცქალით ჰკითხა სტუმარს, ეს ლოთი კაცი რატომ უნდა მოეკლათო, ხოლო ზახოდამ მიუგო, ვინმე თავისნაირს შეეყრებოდა, ეგეთი, დღეში ასი კაცი კვდებაო, ჰოდა, როცა ზურა მოვიდა, თათუნამ ზარ-ზეიმით გამოუცხადა:

- სოგრატ ყვავილაშვილმა შოკმანჟე გააკეთა. მხიარული საღამო გამოვიდა.

- ერთ-ორ დღეს და მეტს აღარ შევაწუხებ თამრიკოს, - გაიდორბლა ზახოდა.

- მერე შოკმანჟეს ვინ გაგვიკეთებს? - ხალისობდა თათუნა.

- ბირჟაზე უნდა ჩახვიდე წყნეთში, კინოსთან. .. რა ქვია, კაფე როა, ერთმანეთს რო ბრიდავთ ხოლმე? იქ უნდა ჩამოარიგო შოკმანჟე, - სთავაზობდა ზურა.

მერე თათუნა სამზარეულოში იყო და ჭურჭელს რეცხავდა. ჩაესმოდა როგორ ჩურჩულებდა ზახოდა. მერე ზახოდა კაბინეტში გავიდა.

- თათუნ, მოდი ერთი აქ...

„უთხრა, რო ვტიროდი,“ გაიფიქრა თათუნამ და გაუკვირდა, იმ ზარის შემდეგ რა სწრაფად დავდექი კარგ ხასიათზეო. ყურმილი რომ დაკიდა, მაშინაც აღარ იყო შეშინებული და აცახცახებული. ამას ახლა მიხვდა.

- თათუნ!

- ხო, რა იყო... - ხელები შეიმშრალა თათუნამ.

- მოდი, აქ დაჯექი..

- აჰა, დავჯექი...

- კუკლუშ, რაც მე და შენ ცოლ-ქმარი ვართ, გიტირია? - თვალი თვალში გაუყარა ზურამ - და ეხლა არ თქვა, ზახოდა ჩამშვები ყოფილაო. ზახოდას გული გაუხეთქე. ნახევარი საათი ცეკვა-თამაში დავიწყე, რო გაცინებოდაო... რატო, კუკლუშ?

თათუნამ ვერ უპასუხა. უცებ:

- იმ დედამოტყნულმა დარეკა, ხო? მითხარი, ერთი... მითხარი, რა თქვა... ჩქარა, თორე ავწევ აქაურობას ჰაერში! - ზურამ სკამს ფეხი ჰკრა და გადააყირავა. გაფითრებული იყო.

- ისევ დაემთხვა, - თავი ჩაქინდრა თათუნამ.

- ნუ იღებ ტელეფონს! ნუ იღებ ტელეფონს! - აღრიალდა ზურა

- ნომრის გამომცნობს მოვიტან... - ძლივს ამოისუნთქა ბოლოს.

- როცა შენი ქმარი სახლშია, მაშინ არ დავრეკავო...

„როგორ არ მივიდე ტელეფონთან?“ გაიფიქრა თათუნამ, „ეს ზახოდაც მაგარი ვინმე ყოფილა. როგორ უთხრა...“

- ჩემი ეშინია არა, მაგ დედამიწერილს... სწორათ ეშინია... შარი რა, შარი... ზახოდა ეგრე უნდა მოქცეულიყო, გესმის? - თითქოს ესმოდა ზურას.

- მე გეტყოდი, - დაიკნავლა თათუნამ.

- როდის, შვიდშაბათს? - უცებ გაიცინა ზურამ - რატო უნდა ტიროდეს ჩემი ცოლი?

მერე ისინი იწვნენ.

თათუნა თვალგახელილი ფიქრობდა:

„ელიზაბეტ კრის პროცესი“.

სად ვიშოვნო?

გაგრძელება შემდეგ ნომერში

ავტორი: ირენ მახარაძე
ფოტო: დათო მესხი

„ბიჭებო, სვით არაყი,
მიაყოლეთ პური,
გიყვარდეთ გოგოები
და სამოთხეში მოხვდებით!“

მაგდა ნოვაკოვსკა უკვე თბილისელი გოგოა

„სიყვარულში კომპრომისზე წასვლა ძალიან ცუდია. თუ გიყვარს, უნდა გიყვარდეს. სიყვარულის გამო კომპრომისზე წასვლა კი სულ სხვაა. აქ ალბათ პრიორიტეტებშია საქმე. თუ შენს ცხოვრებაში სიყვარულია მთავარი და არა კარიერა, მაშინ სიყვარულისთვის ყველაფერზე წახვალ. მთავარია, საკუთარ თავთან იყო მართალი,“ - ასე ფიქრობს პოლონელი გოგონა მაგდა ნოვაკოვსკა და ამ სიტყვებში ალბათ თავის ქართველ მეუღლეს, ზაზა კორინთელს (ზუმბას) გულისხმობს. მაგდა რამდენიმე წელია საქართველოში ცხოვრობს. უკვე ტკბილი ქართულით მეტყველებს და შორისდებულებიც ქართული წამოსცდება ხოლმე. მშობლები ზოფია და სტეფანი, ასევე უფროსი და - კატაჟინა ხშირად ენატრება. გახარებულია, რომ მშობლებს დიდი ხნის ოცნება აუსრულებიათ და საკუთარი სახლი შეუძენიათ ქალაქ ქელცის მახლობელ სოფელში, ისეთ ადგილას, „ტურები რომ ჩხავიან“. კატაჟინა კი თურმე გემზე მოწყობილა სამუშაოდ, გემს „ტრანს-ატლანტიკი“ ჰქვია და მსოფლიოს გარშემო მოგზაურობს. „ისიც ჩემი ხასიათის არის, ვერ ჩერდება ერთ ადგილას“, ამბობს ჩვენი რესპონდენტი. თავად მაგდას კი ასეთი მოუსვენრობა პირველად შვიდი წლის წინ დაეტყო.

„გამარჯობა, ია იზ გრუზიი!“

1997 წელი. კრაკოვს ბუღი ასდის. ისმის მუსიკა. საზაფხულო კონცერტს, სიცხის მიუხედავად, მაყურებელი არ აკლია. მზე ჩასასვლელად ემზადება, ხალხი კი თანდათან მატულობს. ფიქრებში გართულ პოლონელ თინეიჯერს, მაგდა ნოვაკოვსკას კი ველოსიპედზე ამხედრებული დასიცხული რაინდი მიუახლოვდება და მამა-პაპური, კავკასიური აქცენტით ეტყვის: „გამარჯობა, ია იზ გრუზიი!“

„გრუზინს“ მაშინ ველოსიპედი ჰყავდა. დღევანდელივით სამთვლიან ლურჯ მოტოციკლეტს ჯერ არ დააგელვებდა! ჰოდა, ეს ჩვენი მხედარი ზაზა კორინთელიც, დასეირნობდა ველოსიპედით კრაკოვის ვიწრო ქუჩებში და პოლონელ გოგონები თავისი ორენოვანი მისალმებით ხიბლავდა.

თავიდან ჩამავალი მზის ფონზე ამ უცხოტომელი ბიჭის მხოლოდ სილუეტი მოჩანდა, შემდეგ ამ სილუეტმა ხმა ამოიდგა და დამტვრეული პოლონურით კიდევ რაღაც თქვა. მერე დიდხანს საუბრობდნენ. „გრუზინი“ მუსიკოსი აღმოჩნდა. მაგდა ძლიერ მოიხიბლა. ისინი ყველაზე მეტად მუსიკის სიყვარულმა დააახლოვა. ქართული სიმღერაც პირველად ზაზასგან მოისმინა. მოისმინა და გაოგნდა. ასეთი რამ ხომ ცხოვრებაში იშვიათად ხდება - ახლადგაცნობილებს ერთნაირი განცდა დაუფლებიათ: ერთმანეთის პოვნის სიხარული. მაშინვე „დაუნახავთ“ ერთმანეთი. დაუნახავთ და შეყვარებიათ.

მანამდე კი 19 წლის პოლონელი გოგონა კონკრეტული მიზნებით ცხოვრობდა, კრაკოვის ჯაზის აკადემიაში სწავლობდა და თან ვიტრაჟის სახელოსნოში მუშაობდა.

პოლონეთში ვიტრაჟის ხელოვნებას თურმე მრავალსაუკუნოვანი ტრადიცია ჰქონია. კრაკოვში მრავლად ყოფილა საოჯახო სახელოსნოები, რომლებიც ვიტრაჟის ტექნიკის საიდუმლოს მხოლოდ ოჯახის წევრებს ანდობენ. მაგდას გაუმართლა და მალე, პირველი საიდუმლოებები მასაც გაანდეს. ისიც შეუდგა საყვარელი საქმის შესწავლას. ჯერ შუშას ჭრიდა, ამუშავებდა, მერე კი ამ ყველაფერს ტყვიის ჩარჩოში ათავსებდა. თურმე კარგად გამოსდიოდა. ახლა ენატრება ეს საქმე, მაგრამ თბილისში ვიტრაჟზე მუშაობისთვის სათანადო პირობების შექმნა ადვილი არ არის: მასალა არ იშოვება, გერმანიიდან უნდა ჩამოიტანო. ეს კი ძალიან ძვირი სიამოვნებაა.

მასალის სიძვირის გამო, მაგდას სახელოსნო ძალიან მალე გაკოტრებულა. სწორედ ამიტომ მოუხდა საყვარელ სამუშაოსთან დამშვიდობება. მაგდას ხელით შესრულებულ ვიტრაჟებს დიდი სიამოვნებით ნახავდა კაცი, მაგრამ ზუმბას გადამკიდეს, თავისი ხელნაკეთებისათვის ფოტოების გადასაღებად, როგორც ჩანს, ვეღარ მოუცლია.

ყველაფრის მიუხედავად, მაგდა მაინც ოპტიმისტია. ხშირად ამბობს: „როდესაც ეძებ, პოულობ კიდეც. ბევრჯერ შეიძლება გული გეტკინოს, ცუდად მოგექცნენ, მაგრამ არასდროს არ უნდა თქვა, რომ რაღაცის მერე ცხოვრება დამთავრდა. ხომ ვარსებობ. ე.ი. ის, რაც ჩემია, უეჭველად ვიპოვი“. ვინ იცის, ალბათ ამის მიზეზიც აქვს...

მაგდას იქით გზა არ ჰქონდა

1998 წელი. თბილისი. მაგდა პირველად ჩამოდის ზაზას ქალაქში.

მანმადე კი კრაკოვში ერთად გატარებული რვა თვე იყო. მაგდამ უკვე იპოვა ის, რასაც მთელი ცხოვრება ეძებდა: სიყვარული.

თბილისში ჩამოსვლას წინ უცნაური ამბები უძღოდა.

დაიწყო კრაკოვული ზამთარი და მაგდას პირველი გამოცდაც ახლოვდებოდა. ზაზა საქართველოში მარტო აპირებდა გამგზავრებას. არ უნდოდა, ამ ზამთარში პოლონეთიდან გაყინულ თბილისში წაეყვანა საცოლე. გულდაწყვეტილი მაგდა ბედს უნდა შეგუებოდა. მეტი რა გზა ჰქონდა. თან ფიქრობდა, ზაზა წავა. მერე რა მოხდება? ჩამოვა თუ არ ჩამოვა? და საერთოდ, რა არის ეს მითიური „გრუზია“, იქედან ხალხი ბრუნდება თუ არ ბრუნდება?! არ იცოდა.

ბარგით დატვირთულ ზაზას ავტობუსზე დააგვიანდა და უკან მობრუნდა. მეორე ჯერზეც არაფერი გამოუვიდა. საზღვარზე პრობლემები შეექმნა და ისევ დაბრუნდა. მესამედ, თვითმფრინავით გადაწყვიტა გამგზავრება, მაგრამ რეისი გადაიდო. ისევ კრაკოვში ჩარჩა. მაგდას კი ზაზა უკვე თბილისში ეგულებოდა.

პოლონეთში დარჩენილმა ზუმბამ გადაწყვიტა საცოლესთვის სიურპრიზი გაეკეთებინა. კრაკოვში ერთი საერთო მეგობარი ჰყავდათ, ქართველი ქალბატონი, ნელი. ზაზამაც მასთან შეთანხმებულად დაიწყო მოქმედება. მისი დავალებით ნელიმ მაგდას დაურეკა და უთხრა, რომ შობა დღეს ვიღაც სადილად ეპატიჟებოდა. მაგდამ იფიქრა, გულს გადავაყოლებო და დათანხმდა. რას წარმოიდგენდა, რესტორანში ზაზა თუ შეეგებებოდა. სიხარულით ცას ეწია. ამბობს, რომ ეს ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მოულოდნელობა იყო მის ცხოვრებაში. ამის მერე რაღა უნდა ექნა ქართველ ჯეელს, მოჰკიდა ხელი თავის შეყვარებულს და აეროპორტისკენ გაეშურა. ამჯერად არანაირი შეფერხება არ ყოფილა. თვითმფრინავიც იყო, საზღვარიც მშვიდობიანად გადაკვეთეს და ასევე მშვიდობით ჩამოფრინდნენ თბილისში.

ასე იყო. ზაზა კორინთელი სამჯერ არ გაუშვეს პოლონეთიდან. მეოთხე ცდაზე გაუმართლა, ოღონდ მაგდას გარეშე წასვლა არაფრით გამოუვიდა.

მუსიკა და უძილო ღამეები

ორი წელი დასჭირდა, ქართული რომ კარგად ესწავლა. მერე კი ვინ არ მოიხიბლა მაგდას ტკბილი, პოლონურ აქცენტთან შეზავებული ქართულით. ჩემი პოლონელი ბებიაც გამახსენდა, გემრიელად რომ ურევდა პოლონურ გამოთქმას იმერულ-გურულ კილოსთან.

თავიდან ოჯახი და ოჯახური საქმეები. გვერდით ჰყავდა საყვარელი ადამიანი. მთავარი ეს იყო. მისთვის გემრიელი სადილების მომზადებაც სიამოვნებდა. ფანტასტიკურია! მაგრამ მთელი ცხოვრება წინსაფრით და ხელებდაკაპიწებული ხომ ვერ იქნები? პოლონელ რძალს აქაური ცხოვრებით უნდა ეცხოვრა? არც ზაზას უნდოდა ისეთი ცოლი, მთელი დღე სინით ხელში სამზარეულოდან მისაღებ ოთახში წინ და უკან რომ იბზრიალებდა. უქმად ჯდომას ვერც მაგდა აიტანდა. როგორც ამბობს, რაღაც უნდა მოემოქმედა.

ის ხომ აბსოლუტურად უცხო ქალაქში მოხვდა. ამიტომაც ცდილობდა გარკვეულიყო, რა ხდებოდა ირგვლივ; აინტერესებდა, რას ფიქრობდა, როგორ ცხოვრობდა აქაური ხალხი. თანდათან ზაზას თბილისური სამყარო მისიც ხდებოდა: „მივხვდი, რომ ურთიერთობები აქ ადამიანურ ფასეულობებზეა აგებული“.

ასე იყო თავიდან. ახლა მაგდას უამრავი საქმე აქვს.

„დღეს შემიძლია გითხრა, რომ ძალიან კომფორტულად ვგრძნობ თავს. მაქვს პატარა სამყარო, რომელიც ჩემი ხელით ავაშენე, რომელიც მართლა ჩემია“. ამ სამყაროში უმთავრესია მუსიკა. მუსიკა და უძილო ღამეები. ისე, რომ ჰკითხოთ რა პროფესიისაა, იცით რას გიპასუხებთ? „ვერ გეტყვით, მუსიკოსი ვარ თუ არა. ისე, ხანდახან ვუკრავ“.

თბილისშიც სიყვარულთან ერთად ხომ მუსიკამ ჩამოიყვანა. შარშანდელი ფესტივალის დროს, მთელი საქართველო რომ შემოიარა, სხვადასხვა კუთხეში, ოჯახებში ქართულ სიმღერებს უმღეროდნენ და კარგ ღვინოსაც ასმევდნენ. „აი, ასეთი საქართველო მიყვარსო“, ამბობს. თვითონ კარგად მღერის. დასარტყამ ინსტრუმენტებზეც უკრავს. ზუმბასთან ერთად ხშირად გამოდის კონცერტებზე. ხოლო როცა მაყურებელი მის მელოდიებს აიტაცებს ხოლმე, დიდი ენერგიით ივსება. ისეც ყოფილა, რომ კარგი კონცერტის მერე, ორი ღამე ვერ დაუძინია.

მაგდა ჟურნალისტიც გახლავთ. მისი წერილები ინტენსიურად იბეჭდება პოლონეთის მთავარ გაზეთში „ვიბორჩა“. ერთი სიტყვით, პოლონელებს აქაურ სიახლეებს ამცნობს. ჩვენი ქვეყნის პოლიტიკური და კულტურული ცხოვრების შესახებ წერს. ყველაზე მეტად დატვირთული რეჟიმი რევოლუციის პერიოდში ჰქონდა. ნოემბრის მოვლენებზე ოცდაათამდე სტატია დაუწერია.

პოლონურ ენასაც ასწავლის. რამდენიმე მოწაფე ჰყავს. ყველაზე მეტად ეს საქმიანობა მოსწონს. თბილისში გაჩაღებულ ქართულპოლონურ კონფერენციებზე თარჯიმნადაც უწევს მუშაობა, ხოლო გდანსკის თეატრის ხელმძღვანელის დაკვეთით, ლაშა ბუღაძის პიესას - „თეატრს“ თარგმნის.

სიყვარული ქართულად, პოლონურად თუ უნივერსალურად

„ცხენები ძალიან მიყვარს. იპოდრომზეც დავდივარ. იქაურმა მასწავლებელმა, დიმამ ერთხელ ასე მითხრა: „სამი რამ ძალიან ჰგავს ერთმანეთს ცხოვრებაში: ღვინო, ცხენი და ქალი“. ასეა, ვერ მოერევი ღვინოს ყანწით, ცხენს - მათრახით, ქალს - ძალით. სიყვარულის თუ არაფერი გაგეგება, სჯობს ახლოსაც არ მიხვიდე მათთან, სამივე ძალიან საშიშია.

პირველად, თბილისის ქუჩებში ერთი რამ მოხვდა თვალში. აქ ყველაფერი ბოლო მოდაზეა. გოგონები მოდას მისდევენ. კარგია, თუმცა სხვა საკითხია, რამდენად მეტყველებს ჩაცმულობა მათ ინდივიდუალობაზე. გაუკვირდა, ყველა გოგონას მაღალყელიანი ჩექმა რომ ეცვა. „ასე ერთნაირად ჩაცმულები რომ დადიან, მოილაპარაკეს თუ რა?“ ისიც ახსოვს, რაც ერთ სეზონზე თბილისში იყო მოდაში, პოლონეთში ერთი წლის მერე აუტაცებიათ.

ოთხი წელია რაც თბილისში ცხოვრობს და ამ ქალაქთან უკვე ბევრი რამ აკავშირებს. არა მხოლოდ ზაზას გამო. მოგონებები, საყვარელი ადგილები, მეგობრები. „დღეს თბილისი ჩემი ქალაქია. აბსოლუტურად ჩემი“, ამბობს მაგდა. თბილისში მაგდას პოლონელი მეგობრებიც ჰყავს: იუსტინა, კატაჟინა, ალექსანდრა. ბედნიერია, უახლოესი ადამიანები მის გვერდით რომ არიან. მათთან ერთად ყოფნას არაფერი ურჩევნია. მოენატრება? - დაურეკავს, შეუვლის. საათობით ლაპარაკობენ ათას რამეზე.

როგორც მაგდა ამბობს, პოლონელი ქალი ძალზე მოსიყვარულეა. მან კარგად იცის, თუ რა უნდა და როგორ უნდა მიაღწიოს სასურველ მიზანს, სამსახური იქნება ეს თუ პირადი ცხოვრება. ასეთია თვითონ და ასეთები არიან მისი მეგობრებიც. თუმცა მათი მთავარი პრობლემა სათანადო მამაკაცის პოვნა ყოფილა. მაგდა ფიქრობს, რომ ეს საზოგადოებაში ქალის როლის გააქტიურებამ განაპირობა, და არა იმან, რომ მამაკაცმა თავისი ფუნქცია დაკარგა. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, თურმე პოლონელი ქალები ვერ პოულობენ ისეთ მამაკაცებს, გვერდით ფარად რომ დაუდგებიან.

ქართველ ქალებზე საუბრისას, მაგდა ერთ ქართულ გამოთქმას იხსენებს, ოჯახში ქალიც მე ვარ და კაციცო. ქართულ სინამდვილეში მაგდა ქალს ასე ახასიათებს: ქალი ოჯახის საქმეს აკეთებს იმიტომ, რომ იცის, სხვა ამას მის ნაცვლად ვერ გააკეთებს. გარდა ამისა, ის მუშაობასაც ახერხებს და თავის მოვლასაც, ლამაზად გამოიყურება და იღიმის. ეს უნარი ქალს ბუნებისგან აქვს მინიჭებული, ასეა მოწყობილი. მაგრამ თუ ამისთვის სტიმულიც აქვს, ის ქალი ბედნიერია.

მაგდას დაკვირვებით, ქართველი მამაკაცები სულაც არ ჰგვანან პოლონელებს. ძირითადი განსხვავება მენტალიტეტშიაო. პოლონეთში აქცენტი გადატანილია პიროვნულ განვითარებაზე, აქ კი ტრადიციაზე, საერთო აზრზე, საზოგადოებაზე, თავისი პატარა წრის შექმნაზე.

სამსახურიც ისეთი აქვს, რომ უფრო ხშირად მამაკაცებთან უწევს ურთიერთობა. პოლიტიკასთან მიმართებაში კი, ქართველ მამაკაცებს ასე აფასებს: პოლიტიკაში მოღვაწე მამაკაცები მამლებს შეიძლება შევადაროთ. პატარა ეზოში ათი მამალი რომ გაუშვა, ჩხუბი არ მოხდება?!

თუმცა პოლიტიკა იქით იყოს, მაგდას და ზაზას უყვართ მოგზაურობა. საზღვარგარეთ ცხოვრებაზეც უფიქრიათ. უცხოვრიათ კიდეც ვარშავაში, კრაკოვში. მაგრამ თავს კომფორტულად მხოლოდ თბილისში გრძნობენ, ჯანაშიას ქუჩაზე მდებარე მყუდრო ბინაში. ეს პატარა, ლამაზი სამყარო თავიანთი ხელით ააშენეს. „რაც გვჭირდება, ყველაფერი აქ არის. საქართველო ზაზას სამშობლოა. დღეს აქ ვართ...“

ოფიციალური ინფორმაცია: 2004 წლის 28 დეკემბერს,
71 წლის ასაკში, ხანგრძლივი ავადმყოფობის შემდეგ,
გარდაიცვალა „აშშ-ს სინდისი“, მწერალი და ესსეისტი
სიუზან ზონტაგი.

ავტორი: ანა კორძაია-სამადაშვილი
ფოტო: ენი ლაიბოვიცი

ცხადია, მსოფლიოს ჟურნალ-გაზეთები სულშიჩამწვდომ ნეკროლოგებს აქვეყნებდნენ, გაიძახოდნენ, რომ მისი სახით, „უჩვეულო, კრიტიკული ხედვის მქონე მოაზროვნე“ და „მამაცი და ქედუხრელი დისიდენტი“ დავკარგეთ. სალმან რუშდიმ, კიდევ ერთმა „მამაცმა და ქედუხრელმა დისიდენტმა“, ამერიკის პენ-ცენტრის სახელით უაღრესად ორიგინალური სიტყვა წარმოთქვა: „სიუზან ზონტაგი დიდი პროზაიკოსი გახლდათ, გაბედული და ორიგინალური მოაზროვნე, რომელიც სიმართლისთვის საბრძოლველად მუდამ მზად იყო. ის ჩემი დაუღალავი თანამებრძოლი იყო მრავალი ბრძოლის დროს. მან ინტელექტუალური ღირსების იმდენად მაღალი დონე წარმოაჩინა, რომ ყველა მისი თაყვანისმცემელი - ჩემი ჩათვლით - მასზე აკეთებს და გააკეთებს სწორებას. ზონტაგის აზრით, ლიტერატურული ნიჭი მწერალს იმის სათქმელად ეძლევა, რაც კაცობრიობას დღეს ყველაზე მეტად აღელვებს. ტირანიის პირისპირ მდგომი ნებისმიერი მწერლისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი შემოქმედებითი აზრის და შთაგონების თავისუფლება უნდა იყოს“.

რა მეთქმის. ისე, სალმან რუშდისგან მეტს მოველოდი.

მოკლედ: მემარცხენე ლიბერალისა და კულტურის კრიტიკოსის - ზონტაგის პროვოკაციული განცხადებები მართლაც შთამბეჭდავი იყო. ეს „რადიკალური მოდის დედა“ (ამ ეპითეტს ტომ ვულფს დავესესხე) 60-70-იან წლებში დიდი პოპულარობით სარგებლობდა და საზოგადოებრივ ცხოვრებაზე აშკარა გავლენას ახდენდა. კარგს თუ ცუდს? - ამის შეფასება მთლიანად თქვენს მსოფლმხედველობაზეა დამოკიდებული. ერთი კია, რომ დისკუსიების „ტემპერატურა“ აშკარად გაიზარდა და მთელს მსოფლიოს მოედო.

ო, როგორ აღიზიანებდა სიუზანი თვითკმაყოფილ საზოგადოებას! ერთხელ ბრძანა, რომ „ჩვენ ჰერმენევტიზაცია კი არა, ხელოვნების ეროტიზაცია გვესაჭიროება“; რომ კამპუსი „იდეალური ადგილია სერიოზულობის ტახტიდან გადმოსანარცხებლად“; რომ სამოციან წლებში კაცობრიობას ახალი მოციქულები მოევლინენ, რომლებმაც „ახალი ვნება“ შემოიტანეს. მოწინააღმდეგეების მთლად ჭკუიდან გადასაყვანად სიუზან ზონტაგი თავს სერიოზული არგუმენტაციით არ იწუხებდა: ის იგებდა არა თეორიით, არამედ განწყობით, ტონალობით. 1982 წელს (და არა 60-იანების მიწურულს) კრიტიკოსი მერვინ მადრიკი თავის სტატიაში, სახელწოდებით „მომღიმარი სიუზი სიყვარულითაა დაკავებული და არა ომით“, წერდა, რომ „მას (ანუ სიუზან ზონტაგს - ა.კ.ს.) ჭეშმარიტება, გულწრფელობა და რეალობასთან შესაბამისობა არ აინტერესებს. მისთვის მნიშვნელოვანია სტილი, ანუ უსტილობა, თუკი სტილში საკუთარ სიტყვებზე პასუხისმგებლობას ვიგულისხმებთ“. საბრალო მადრიკ!

თქვენ წარმოიდგინეთ, სიუზან ზონტაგი 11 სექტემბრის შემდეგაც უკმაყოფილო იყო პრეზიდენტ ჯორჯ ბუშის „იმპერიული პროგრამით“, რის გამოც „სამშობლოს მოღალატედ“ შერაცხეს და ახლა, მისი გარდაცვალების შემდეგ, ისიც კი ბრძანეს, ზონტაგის თავბრუდამხვევი კარიერა ინტელექტუალური მიღწევების კი არა, რადიკალური მოდის მიმდევრობის შედეგიაო.

დაე, ილაპარაკონ. როდის იყო, სიუზან ზონტაგს ასეთები აფრთხობდა?!

2003 წლის 13 ოქტომბერს ფრანკფურტში საერთაშორისო წიგნის ბაზრობა (სხვათა შორის, მსოფლიოში დღემდე უდიდესი ბაზრობა ყოფილა) დასრულდა. ფრანკფურტის წმინდა პავლეს ტაძარში, სადაც ოდესღაც გერმანიის პირველი პარლამენტი შეიკრიბა და, ლამაზად რომ ვთქვათ, გერმანული დემოკრატიის აკვანი დაირწა, გერმანიის წიგნით მოვაჭრეთა ბირჟების გაერთიანებამ მშვიდობის პრემია (პატივსა და დიდებასთან ერთად, 15 ათასი ევრო) ამერიკელ მწერალსა და ესსეისტ სიუზან ზონტაგს გადასცა. მის მიერ იმ დღეს წარმოთქმული სამადლობელი სიტყვიდან მოყვანილი ციტატები დღესაც აქტუალურია.

ეროვნული ჯილდო წიგნისთვის „ამერიკაში“. 2000 წლის 15 ნოემბერი

სამადლობელი სიტყვა, რომელსაც ცნობილმა გერმანელმა კრიტიკოსმა, ივან ნაგელმა „ყველა მოაზროვნე ინტელექტუალისთვის სამაგალითო გამოსვლა“ უწოდა, ამერიკასა და ევროპას შორის არსებულ წინააღმდეგობებს ეძღვნებოდა. ტყუილად ხომ არ იყო სიუზან ზონტაგი „ზნეობისა და უზნეობის გამძაფრებული აღქმით დაჯილდოებული მშვიდობისთვის მებრძოლი“! ზოგიერთები კი ძალიან გაჯავრდნენ, საკუთარი მთავრობა ასე როგორ გაიმეტაო: „მშვიდობის პრემია პროვოკატორისთვის“ - მაგრამ, როგორც მოგახსენეთ, სიუზან ზონტაგს ასეთი სათაურები სულ არ სტკენდა გულს. იქნებ პირიქით, ახალისებდა კიდეც.

თავისი გამოსვლა მწერალმა იმით დაიწყო, რომ დღევანდელ სამყაროში, სადაც კითხვა და საკუთარ სულიერ სამყაროზე კონცენტრირება ლამის ცუდ ტონად მიიჩნევა, ლიტერატურა თავისუფლებას ნიშნავს. სიუზან ზონტაგმა ბრძანა, რომ „ამერიკელები თავს გავიდნენ, ვინაიდან საკუთარი თავი მიაჩნიათ ერთადერთ ძალად, რომელსაც ცივილიზაციის მომავლის გადარჩენა ძალუძს; ისინი თვლიან, რომ თავს არავის ესხმიან, მხოლოდ თავს იცავენ ავი ბარბაროსებისგან; ამერიკელებს ჰგონიათ, რომ ღმერთი მხოლოდ მათ მხარეზეა“. მსგავსი რამ მას ადრეც უთქვამს: „შეერთებული შტატები უცნაური ქვეყანაა. ხალხს მკვეთრად გამოხატული ანარქისტული მიდრეკილებები აქვს და, ამავე დროს, კანონის მიმართ ლამის ცრურწმენამდე მისულ რიდს განიცდიან. ისინი უზნეო წარმატებას აღმერთებენ და თან ძალიან მკაფიო წარმოდგენა აქვთ სიკეთისა და ბოროტების შესახებ“.

დასვენება ბაღში, პრესკონფერენციის წინ. 2003 წლის 9 ივნისი, რომი

ცხადია, უკვე მშვიდობის პრემიის ლაურეატ ქალბატონ ზონტაგს არც ის გამორჩენია, რომ მისთვის ჯილდოს გადაცემის დღეს ამერიკის შეერთებული შტატების ელჩმა გამოცხადება არ ინება, და „თავისიანებს“ მწარედ გაჰკრა კბილი, - სავსებით დასაშვებად მიმაჩნია, რომ ჯილდო ანტიამერიკული და პროევროპული განწყობისთვის მომანიჭესო. გერმანიის წიგნით მოვაჭრეთა ბირჟების გაერთიანებას ესღა აკლდა - ისედაც სულ აბრალებენ, რომ მისი მთავარი მიზანი საზოგადოებრივი აზრის პოლარიზაციაა. თუ მართლაც ასეა, ამჯერად გაერთიანებამ მიზანს აშკარად მიაღწია - იმ, უკვე შორეულ 2003 წელს, მშვიდობის პრემიის გამო დიდი ვნებათაღელვა ატყდა...

„ვიეტნამი პატარა ქვეყანაა, სადაც მშვენიერი ხალხი ცხოვრობს. მას მსოფლიოში ყველაზე მდიდარი, ძლიერი და უზომოდ შეიარაღებული ქვეყანა სასტიკად და სრულიად უსაფუძვლოდ ჩაგრავს. ამერიკა დანაშაულებრივ, კრიმინალურ სახელმწიფოდ იქცა, რომელიც თვითკმაყოფილებით, უძღებობითაა გარყვნილი და იმ შემზარავი რწმენითაა გამსჭვალული, რომ მას სამყაროს ბედის გადაწყვეტის უფლება აქვს“.

სიუზან ზონტაგი

ჩვენ, ყოფილ საბჭოთაკავშირელებს, ტოტალიტარიზმისა და ადამიანთა უფლებების დარღვევის წინააღმდეგ მებრძოლი მწერლები და საზოგადო მოღვაწეები, წესით, ვერ გაგვაკვირვებენ. მაგრამ ისიც კარგად გვახსოვს (იმედია, გვახსოვს), რომ დასავლეთში მცხოვრები, პროგრესულ ინტელექტუალებად შერაცხული მოღვაწეები ჩინებულად ხვდებოდნენ, თუ რა ხდებოდა სოციალისტური ბანაკის ქვეყნებში, მაგრამ დუმდნენ იმის შიშით, რომ მათ განცხადებებს ბურჟუაზიის დემოკრატიული ფასეულობების დამცველები „ბოროტად გამოიყენებდნენ“. ამიტომ ისინი არც საბჭოთა ჯარების ჩეხოსლოვაკიაში შეჭრას აღუშფოთებია და არც ავღანეთის ომი განუხილავთ განსაკუთრებული გზნებით. სამაგიეროდ, თუ სადმე, სამხრეთ ამერიკაში, ვინმე პატარა ბიჭს თავში წაარტყამდა - ოოო!

დღესაც ასეა: ევროპელი და ამერიკელი ინტელექტუალების დიდი ნაწილი ადამიანთა უფლებების დარღვევის გამო საშინლადაა დასტრესილი, მაგრამ არა მაშინ, როცა მოქმედება კუბასა თუ ჩინეთში ხდება. პაციფისტური მოძრაობაც ამავე კალაპოტში მიედინება: ის, რომ ნატო იუგოსლავიას შეეხო, ძალიან ცუდია ის, რომ ერაყში ომია, ძალიან ცუდია; ჩეჩნეთის ომი კი რა… მე ისიც კარგად მახსოვს, ბერლინის პენ-კლუბის წევრები რომ გასძახოდნენ, სერბები რა სახსენებელი არიან, ჰკა მაგათა, ჰკაო.

სიუზან ზონტაგი. ენი ლაიბოვიცის ფოტო

სიუზან ზონტაგი კი უკომპრომისო ქალბატონი ბრძანდებოდა და, სხვათა შორის, ჩეჩნეთის ომის წინააღმდეგაც ილაშქრებდა. ერაყის ომსა და პრეზიდენტ ბუშს ის ისეთივე წარმატებით „მისწვდა“, როგორც მარკესსა და კუბას: „გაბრიელ გარსია მარკესი ფიდელ კასტროს მეგობარია, კარგად იცის, კუბაზე რაც ხდება და დუმს“. საშუალო სტატისტიკურმა პაციფისტებმაც ვერაფერი მოუხერხეს ზონტაგს, რადგან მას შეეძლო მშვიდად ეთქვა: „ძალადობა ყოველთვის გასაკიცხი როდია, ყველა ომი როდია უსამართლო“. მოკლედ, პაციფისტებიც გადაკიდებული ჰყავდა. ძალიან მოჩხუბარი ქალი იყო. მივიდა, დაინახა, დაწერა - და მერე ვეღარავინ გადაათქმევინებდა. მართალია, თვითონ ყველაფერზე სულ სხვადასხვა აზრი ჰქონდა ხოლმე, მაგრამ მხოლოდ საკუთარ აზრს ითვალისწინებდა, შესანიშნავი პრინციპით: თუ არ მოგწონთ, ნუ მომისმენთ და ნუ წაიკითხავთ. აი, ასე.

„მოდით, ერთად ვიგლოვოთ, მაგრამ სისულელეებს ერთად ნუ გავაკეთებთ. ერთი მარცვალი ისტორიული ცნობიერება მაინც რომ გვქონდეს, წარსულისა და მომავლის გაგებაში დაგვეხმარებოდა. სულ გვიმეორებენ, რომ „ჩვენი ქვეყანა ძლიერია“. მე ამაში სანუგეშოს დიდს ვერაფერს ვხედავ“.

სიუზან ზონტაგი

ესსეებში მან მხოლოდ ერთხელ ახსენა საკუთარი თავი. 1972 წელს პარიზში თავისი ოთახი აღწერა, სადაც ის წიგნების გარეშე გამოიკეტა და საბეჭდ მანქანასთან ერთად განმარტოვდა. ქალბატონი ზონტაგის თქმით, ის ამგვარად ეძებდა საკუთარ ხმას.

მაგრამ შემდეგ, მან ბალიშის ქვეშ რამდენიმე წიგნს, მათ შორის, პოლ გუდმენის „ახალ რეფორმაციასაც“ მიაგნო.

დილით ზონტაგმა შეიტყო, რომ გუდმენი გარდაიცვალა. არადა, გუდმენმა, თავისდაუნებურად, მის ცხოვრებაში დიდი მასწავლებლის როლი ითამაშა.

ნიუ იორკელმა ანარქისტმა ინტელექტუალმა პოლ გუდმენმა 1962 წელს გამოაქვეყნა ეპოქალური მნიშვნელობის წიგნი „მოზღვავებული აბსურდი“, სადაც ქვეყნიერებას სამოციან წლებში ახალგაზრდული მოძრაობის დაწყება ამცნო. სიუზან ზონტაგი იმაზე საუბრობდა, თუ რას ნიშნავდა ეს უჩვეულო მამაკაცი მისთვის, იმხანად ჩვიდმეტი წლის სიუზანისთვის, რომელიც მის ყველა ნაწარმოებს იცნობდა. ის იგონებდა, თუ როგორ ცდილობდა ნიუ იორკში გამართული წვეულებების, მოხსენებებისა თუ საჯარო კითხვის საღამოების შემდეგ მასთან გამოლაპარაკებას, მაგრამ არც ერთხელ არ მიეცა ამის საშუალება. არადა, სიუზანს უნდოდა ეთქვა, რომ მის წიგნებში შეერთებული შტატების ახალგაზრდობის პორტრეტი არასრულყოფილი იყო, რადგან ერთი დეტალი აკლდა - გოგონები; ან გოგონა. მაგალითად, სიუზან ზონტაგი.

1972 წელს, უკვე ორმოცი წლის სიუზანი იხსენებდა, თუ წლების განმავლობაში როგორ არად აგდებდა მამაკაცი, რომელიც მისთვის ლამის სათაყვანებელი პიროვნება გამხდარიყო. როგორც ჩანს, სიუზანმა დიდი მასწავლებლისგან ესეც ისწავლა: შემდგომში თვითონაც არანაკლებ განსაცდელში აგდებდა თავის თაყვანისმცემლებს; პოლიტიკური შეხედულებებისგან განსხვავებით, იშვიათად თუ აჩვენებდა ვინმეს თავის ქალურ არსს. ლამაზი ქალი კი იყო, და მტრულად განწყობილი საზოგადოება ხშირად ამასაც ბრალად უთვლიდა - თავის შთამბეჭდავ გარეგნობას ბოროტად იყენებსო. ნეტა, რატომაა ცუდი ლამაზი ქალი?

1968 წელი - კუბა და ვიეტნამი, 1973 წელი - ჩინეთი, 1993 წელი - სარაევო და იქ დადგმული „გოდოს მოლოდინში“.… განვაგრძოთ?

სიუზან ზონტაგი 1933 წლის 16 იანვარს, ნიუ იორკში დაიბადა. ბერკლისა და ჩიკაგოში, ჰარვარდში, ოქსფორდსა და პარიზში ის ლიტერატურასა და ფილოსოფიას სწავლობდა. მისი ლიტერატურული დებიუტი რომანი „კეთილისმყოფელი“ იყო. სანამ სერიოზულად დაიწყებდა რომანების წერას, ერთობ უჩვეულო წვრთნას გადიოდა: მრავალი წლის განმავლობაში ქმნიდა ევროპელი, ძირითადად, ფრანგი ფილოსოფოსების, მწერლების და ხელოვანების ლიტერატურულ პორტრეტებს (ქალბატონი ზონტაგი ყველას როდი უთმობდა ყურადღებას; მას მხოლოდ ექსტრემისტები და მათი მიმდევრები იზიდავდა). უნდა ითქვას, რომ ამ ესსეების არსებობას მნიშვნელოვანწილად „ნიუ იორკ რევიუს“ გამომცემლებს უნდა ვუმადლოდეთ: რობერტ სილვერსმა და ბარბრა ეპშტაინმა სიუზან ზონტაგი შემთხვევით გაიცნეს, მასთან თანამშრომლობა ისურვეს და აი, რა გამოვიდა: ჟურნალის წყალობით, სიუზან ზონტაგი მეოცე საუკუნის ევროპელ მოაზროვნეთა ცოდნასა თუ ცნობაში უპირობო ავტორიტეტად გადაიქცა (აქედან ორი დასკვნა: 1. ყველა საქმეს სწავლა უნდა; და 2. ძალიან კარგი რამაა კარგი გამომცემელი, - ა.კ.ს.).

60-იან წლებში ფრანგულ გაზეთებში მას „ავანგარდის მოციქულს“ უწოდებდნენ, თავად სიუზანი კი თვლიდა, რომ „ევროპასა და შეერთებულ შტატებს შორის შუამავალი“ იყო. მწერალს გასული საუკუნის 60-70-იანი წლების ავანგარდული კულტურის არცერთი დეტალი უყურადღებოდ არ დაუტოვებია. მისი გმირები იყვნენ ტენესი უილიამსი, არტურ მილერი, ლეროი ჯონსი, ჯეიმს ბოლდუინი, ის აშუქებდა ეჟი გროტოვსკის და პიტერ ბრუკის სასცენო ექსპერიმენტებს, „ახალ რომანს“ თუ „აბსურდის თეატრს“, კამპუსს, ჰეფენინგებს, პოპ-არტს და ენდი უორჰოლის შემოქმედებას. ზონტაგი წერდა, როგორც ჯონ ქეიჯის კონკრეტული მუსიკის, ასევე ჯოზეფ კორნელის მინიატურული ზარდახშების შესახებ.

ყველაზე დიდი ხმაური ატყდა კრებულის გამო, რომლის სახელწოდებაა „ინტერპრეტაციის წინააღმდეგ“; მერე კი „რადიკალური ნების მაგალითებში“ შესულმა ესსემ „პორნოგრაფიული წარმოსახვა“ საზოგადოება მთლად გადარია. მე მაინც მოვერიდები, რომ მკითხველს 1967 წელს დაწერილისა და ნაჩხუბარის შესახებ ვუამბო. თუ რამეა - ზონტაგის წიგნების წაკითხვა ნამდვილად შესაძლებელია და არც ჩემს ინტერპრეტაციას საჭიროებს - მით უმეტეს, რომ თავად ქალბატონ ზონტაგს ნებისმიერი ინტერპრეტაცია ეჯავრებოდა.

ფოტომოთხრობა

დათო ტურაშვილი
ფოტოების ავტორი: გია ჩხატარაშვილი

ისინი, ვისაც ტფილისში უნახავს ალექსანდრე დიუმა, ცოცხლები აღარ არიან. შეიძლება ცოცხალი იყო ვინმე მათ შორის, ვისაც კნუტ ჰამსუნის ჩამოსვლა ახსოვს საქართველოში, მაგრამ მხოლოდ თეორიულად, რეალურად კი ცოცხლები არიან ისინი, ვინც თბილისში სტუმრად მყოფ ჯონ სტეინბეკს მასპინძლობდნენ. ცოცხლები არიან ისინიც, ვინც ჩვენი ქალაქის ქუჩებში საკუთარი თვალით ნახა გაკვირვებული ბობ დილანი და აღშფოთებული ალენ გინზბერგი.

პირადად, საქართველოში ჩამობრძანებულ სახელოვან უცხოელებს შორის, კარგად მახსოვს კევინ კიგანი - პირდაღებული რომ დატოვა ოთარ გაბელია და მასთან ერთად ჩვენი რესპუბლიკის გაწვალებული მოსახლეობა, მაგრამ ყველაზე შთამბეჭდავი ჩემთვის, მაინც ჯოზეფ ზავინულის კონცერტი იყო. ჯო ზავინულის თბილისში ჩამოსვლა და საერთოდ, მისი შემოქმედების პოპულარიზაცია საქართველოში, რეჟისორ დავით საყვარელიძის დიდი დამსახურებაა, რომელსაც ზავინულის ფოტოებით თავისი ოთახი ჯერ კიდევ საბჭოთა ბავშობაში ჰქონდა აჭრელებული და მაშინაც კი, როცა ყველა საბჭოთა ბავშვს სოფია როტარუსა და ლევ ლეშჩენკოს მოსმენა ევალებოდა, სუყო მაინც ჯიუტად უსმენდა ჯო ზავინულს და მეტიც - მის შემოქმედებას აქტიურ პროპაგანდას უწევდა. პირველად ზავინულის კომპოზიციები მეც სუყომ მომასმენინა და პირველივე მოსმენაზე მივხვდი, რომ ჯო ზავინული ნამდვილი გენიოსი იყო. ანკი რა ძნელი მისახვედრი ეგ იყო, მაგრამ იმას, რაც თბილისის კონცერტზე ვნახე და მოვისმინე, მაინც ძნელად წარმოვიდგენდი და მაინც არ მჯეროდა, რომ რასაც სცენიდან ვისმენდი (მეშვიდე რიგში ვიჯექი), ადამიანის მიერ იყო შექმნილი. ვერ ვიჯერებდი, რომ ასეთი ჰარმონიის მიღწევა მართლაც შესაძლებელია და რაც მთავარია, ვიყავი ფილარმონიის დიდ საკონცერტო დარბაზში და არა რომელიმე გრიმის რომელიმე ზღაპარში. თუმცა იმ საიდუმლოს ამოხსნას, რასაც ზავინულის სასწაული ჰქვია, იქვე დარბაზშივე შევეცადე და მგონი მივაგენი კიდეც: ჩემის ღრმა რწმენით (რაც თავისთავად სუბიექტური მოსაზრებაა), ყველაზე მნიშვნელოვანი საზრდო, რითიც ჯო ზავინულის შემოქმედება იკვებება - ფოლკლორია. ზავინულმა იმდენად კარგად იცის მსოფლიოს ხალხთა მუსიკალური ფოლკლორი, რომ ზემოთქმულის გამო, მისთვის მუსიკაში არანაირი სირთულე აღარ არსებობს და იმ ზღვა ნიჭის გამოყენებასაც, რომელიც მას აქვს, სწორედ ცოდნასთან ერთად ახერხებს. უკვე ნახსენები ჰარმონიულობაც მის შემოქმედებაში, ამ აუცილებელ სინთეზს ეფუძნება კიდეც და შედეგიც (შესაბამისად), სამართლიანია - მთელს მსოფლიოში, იქ, სადაც სერიოზული მუსიკა სერიოზულად უყვართ, ჯო ზავინული ერთ-ერთი ყველაზე დიდი, მართლაც უზარმაზარი ფიგურა და ავტორიტეტია.

თბილისში ზავინულის კონცერტს, რა თქმა უნდა, ქართველი მომღერლებიც ესწრებოდნენ (ვინც ხალხურ სიმღერებს ასრულებს) და კონცერტის ბოლოს (რომელიც სინამდვილეში ნამდვილი დღესასწაული იყო), ქართველები სცენაზე ავიდნენ მადლობის სათქმელად. ჯო ზავინული (თავისი პატარა, კოხტა და კლასიკური თავით), დაღლილი და ცოტა გაკვირვებული იყო მადლიერების უჩვეულო გამოხატვით - ოცამდე მამაკაცი (დიდი ქართული თავებით), სცენაზე ადიოდნენ და ოფლიანი ტუჩებით კოცნიდნენ გენიოს მუსიკოსს. გენიოსს ყველაფრის ცოდნა არც ევალება და ზავინულმაც არ იცოდა, რომ სანამ რუსეთის შემადგენლობაში აღმოვჩნდებოდით, საქართველოში კაცები ერთმანეთს მხოლოდ მხარზე კოცნიდნენ და ისიც იდგა გაოგნებული ამ უჩვეულო სანახაობით. სუფრაზეც, მის პატივსაცემად რომ გაიმართა კონცერტის შემდეგ, როცა თამადა შეზარხოშდა ღვინისა და სიყვარულისგან და მეზობელი მამაკაცი გულში ჩაიკრა, მანოლო ბოდრენამ ზავინულის გასაგონად, ბავშვივით, აღტაცებულმა იყვირა:

- Don Pepe, look, Don Pepe!..

პეპე ზავინულმა, სუფრის ბოლოსკენ, როგორც ჩანს, თვალი შეაჩვია ამ უცნაურ სანახაობას და აღარაფერი უკვირდა. როგორც ჩანს, მიხვდა, რომ ქართველი კაცების ურთიერთამბორს (მიუხედავად ამ კაცების მონდომებისა) საერთო არაფერი აქვს ჰომოსექსუალიზმთან და დონ პეპემაც ამოისუნთქა. პირიქით, ძალიან გამხიარულდა, სიამოვნებით მოუსმინა გლახო ზახაროვის დასტის ნარჩენებს და ხელებიც კი გაშალა. სხვათა შორის, ზავინულის კონტრაქტში მართლაც იყო მუხლი, რომლის თანახმადაც, ჯო ზავინული, კონცერტის შემდეგ, აუცილებლად უნდა მისულიყო სტუმრად საყვარელიძეებთან ოჯახში და საკუთარი თვალით ენახა სუყოს ოჯახის კედლები. ერთხელ თურმე, ბავშვობაში, სუყოსთვის მამამისს, ბატონ ივანეს უკითხავს, - ამ კაცის ფოტოები რომ გაქვს ყველგან გაკრული, ასეთი ვინ არისო.

სუყოს უხუმრია, მამაჩემიაო და ბატონ ივანეს (შვილზე უფრო დიდი იუმორის პატრონს) - ფულიც მაგან მოგცეს ხოლმე და მე აღარ შემაწუხოო...

ალბათ რამდენჯერ გაუმართავთ ბანკეტი ჯო ზავინულის პატივსაცემად.

რამდენ ქვეყანაში, მაგრამ სახლში რომ დავეპატიჟებინე ვინმეს, კონცერტის შემდეგ, ასეთი რამ ჩემს ცხოვრებაში არ მომხდარაო და ბატონი პეპე, მართლა ბედნიერი ჩანდა. დონ პეპე რატომ და ვინ დაარქვა არ მიკითხავს, მაგრამ მანოლო ბოდრენაც ასე მიმართავდა ზავინულს და ვიქტორ ბეილიც, რომელსაც მოტეხილი ფეხი მთელ სიგრძეზე ჰქონდა დაბინტული. რამდენიმე ჭიქის შემდეგ, ჯერ მორიდებულად, შემდეგ კი დაჟინებით მოვითხოვე, რომ დილით, როცა აეროპორტისაკენ დავიძრებოდით ძვირფასი სტუმრების გასაცილებლად, აუცილებლად შეგვევლო ბიჭიკო ასკურავასთან, ვიქტორ ბეილის მოტეხილი ფეხის აღსადგენად. მიუხედავად იმისა, რომ რამდენიმე განსხვავებული უკვე დალეული მქონდა, მაინც მკაფიოდ ჩამოვაყალიბე ჩემი პოზიცია - თუ სტუმრების პატივისცემა ბოლომდე გვინდოდა, მაშინ ბიჭიკო ასკურავასთან აუცილებლად უნდა მიგვეყვანა ვიქტორ ბეილი, რადგან იგი ზავინულის ბენდის წევრი იყო და ჯო ზავინულს ჯანმრთელი ბასისტი უფრო სჭირდებოდა, ვიდრე ფეხმოტეხილი, მიუხედავად იმისა, რომ თვითონ ვიქტორ ბეილისთვის საღი ხელები უფრო აუცილებელი იყო, ვიდრე საღი ფეხები. თვითონ ვიქტორს რომ ავუხსენი, თუ რატომ ვახსენებდი მის სახელს ასე ხშირად და ხმამაღლა, დიდი მადლობა მითხრა თანაგრძნობისათვის და ნუ შეწუხდები და იმ ქართველ ექიმსაც ნუ შეაწუხებო, - მითხრა. რა შეწუხება ეგ არის, ბიჭიკო ასკურავას სხვა საქმე კი არაფერი აქვს-მეთქი, მაგრამ მაინც დავითანხმე და თუ ჩემი პატივისცემა გინდა, ერთი აქეთ მოიწი და ერთ უწყინარ შეკითხვაზე მიპასუხეო. ჩემი თავი გენაცვალოს-მეთქი და ვიქტორ ბეილის გვერდით გადავჯექი. სწორედ ამ დროს ქეთი გამცემლიძე შალახოს ნაირსახეობას ცეკვავდა იქვე, სუფრის მისადგომებთან და საყოველთაო ტაშისცემის მიუხედავად, ვიქტორმა მაინც ხმადაბლა, ჩუმად მკითხა - ეს თამადა კაცი და ის დანარჩენი კაცები გეები ხომ არ არიანო. მინდოდა მეთქვა რას კადრულობ-მეთქი, მაგრამ მაინც მოვითმინე და შევეცადე მშვიდად მეპასუხა რო გეები თქვენსკენ მოიკითხეთ-მეთქი და უცებ შემაწყვეტინა - თუ გეები არ არიან, მაშ კაცები ერთმანეთს რატომ კოცნიანო. კიდევ უფრო მეწყინა, მაგრამ კიდევ ერთხელ ძალა მოვიკრიბე და კიდევ ერთხელ შევეცადე მშვიდი სახით ამეხსნა ქართული ხასიათისა და სუფრის თავისებურება, რომელიც კაცებს შორის ურთიერთამბორს გულისხმობს შეზარხოშების ჟამს, მაგრამ ეს მხოლოდ ურთიერთპატივისცემას ნიშნავს და სხვას არაფერს. ვიქტორ ბეილი საპასუხოდ მხრებს იჩეჩავდა მხოლოდ, საკმაოდ გაკვირვებული სახით, რომ ორი ქართველი ვაჟკაცი (სწორედ მათგან, ვისაც უსამართლოდ დასწამეს ჰომოსექსუალური მიდრეკილებები), გაღიმებული მიადგა ვიქტორს და მის მოტეხილ ფეხსაც, ასეთივე ღიმილითა და სიყვარულით მიეტანა. ბეილის თვალებს (მე რომ გადმომხედა შეშინებულმა) რა დამავიწყებს, მაგრამ მიუხედავად იმისა, რომ მაშინვე მივხვდი რასაც უპირებდნენ მას, მაინც ისეთი გაკვირვებული სახე მივიღე, თითქოს არ ვიცოდი, რომ კახური კრამიტის შეცვლა თაბაშირითაც შეიძლება, თუ ღვინო კარგია. ღვინო კი მართლაც სანაქებო იყო და მაკრატელი - დიდი, ჩვენი ბებიებისდროინდელი, რომლითაც ვიქტორ ბეილის მოტეხილ ფეხზე დადებულ თაბაშირს ფრთხილად გაჭრიდნენ და როგორც განსხვავებულს, ისე გამოიყენებდნენ იმ მშვენიერი ღვინის მისართმევად. გულგახეთქილ ვიქტორს ბოლოს რომ ავუხსენი, რასაც აპირებდნენ მისი თაბაშირით, ერთადერთსიტყვიანი კითხვით მომმართა - რატომო და მერე მონოტონურად, მგონი აეროპორტამდე იმეორებდა იმ ერთ სიტყვას: ”Why?...”

თამადის რომელიღაც მოადგილე ასევე დაუზარებლად პასუხობდა „Why not“ და მერე ქართულად აგრძელებდა იმის ახსნას ვიქტორ ბეილისათვის, რაც მისთვის უკვე ნათქვამი მქონდა - შენი პატივისცემა უნდათ და თანაც ეს გიპსი აღარ დაგჭირდება, მთავარია, ბიჭიკომდე მივაღწიოთ-მეთქი. „Who is this Bichiko?“ - მერამდენედ მეკითხებოდა სახელოვანი სტუმარი და მეც მერამდენედ ვეუბნებოდი რომ ბიჭიკო ასკურავა არის მოტეხილობების ცნობილი დიდოსტატი საქართველოში და არა მხოლოდ საქართველოში. როგორც ჩანს სტუმარს სურდა, რომ არა მხოლოდ ასეთი მშრალი ინფორმაცია ჰქონოდა დიდოსტატის შესახებ, მაგრამ ასკურავას შესახებ მეც ბევრი არაფერი ვიცოდი და ერთადერთხელ მყავდა ნანახი, ისიც შემთხვევით, ჩემი ფეხმოტეხილი მეგობრის ოჯახში. იმ ოჯახში შესულს სახელდახელოდ სუფრა დამხვდა გაშლილი, სადაც ბიჭიკო ასკურავა იდგა ჭიქით ხელში და იოსებ სტალინს და იესო ქრისტეს ერთად გაუმარჯოსო, - სადღეგრძელოს ამბობდა. ვიქტორ ბეილის, მიუხედავად იმისა, რომ უკვე საკმაოდ ნასვამი ვიყავი, ამ ამბავს მაინც ვერ მოვუყვებოდი - აშკარად ჰყოფნიდა თავისი გაჭირვებაც და უფრო მეტად შეშინებასაც აზრი აღარ ჰქონდა. აზრი აღარ ჰქონდა ვიქტორ ბეილისთვის თაბაშირის ახსნასაც, რადგან რომა რცხილაძემ შიდა ქართლიდან ჩამოტანილი კრამიტები ჩამოარიგა (კახურს რომ არ ჩამოუვარდებოდა ისეთი) და ვიქტორ ბეილიც თაბაშირის აყრას გადაურჩა, თანაც ასკურავასთან გავლას ვეღარ ვასწრებდით, ვინაიდან უკვე თენდებოდა, თვითმფრინავის გაფრენამდე კი, ხაშიც უნდა მოგვესწრო. მგონი სწორედ რომა რცხილაძემ თქვა ჰავლაბარში ძაან მაგარი ხაში ვიციო და სუყომაც ჯო ზავინულს გულმოდგინედ აუხსნა, რა სიკეთე მოაქვს ხაშს გამთენიისას და რატომ არის იგი აუცილებელი ღამენათევი და ნაწვალები ადამიანებისათვის. დონ პეპეც მიხვდა, რომ ამ ქვეყანაში, ჩათრევას ჩაყოლა სჯობია და მზადყოფნის ნიშნად ხელები გაშალა. როცა ჩვენს ძვირფას მასპინძლებს დავემშვიდობეთ და ქუჩაში გამოვედით, უკვე თენდებოდა ჩვენსავით დაღლილ თბილისში და სხვებისა რა მოგახსენოთ და მე კი მართლა ისეთი დაღლილი ვიყავი, რომ ერთი გავიფიქრე კიდეც, სახლში ხომ არ გავიპარო-მეთქი, მაგრამ შემრცხვა. მართალია, სტუმრები არც მომიკითხავდნენ და ალბათ უჩემობას ვერც გაიგებდნენ, მაგრამ მაინც შემრცხვა და რაც მთავარია, იმ მოვლენებსაც გამოვაკლდებოდი, რაც ჰავლაბრის იმ სახაშეში გველოდა.

სახაშე ჰგავდა ტიპიურ საბჭოურ სასადილოს (ოღონდ ცოტა ადრეულ ვერსიას) და მიუხედავად იმისა, რომ კარგა ტევადი ჩანდა, თითქმის სავსე იყო და მაგიდების შეერთების შემდეგ, რამდენიმე სკამის ჩამატება მაინც დაგვჭირდა. ჩვენსავით ღამენათევი, დაღლილი და ნაწვალები ხალხი დაგვხვდა, მაგრამ ზავინულმა მაშინვე დაიჯერა, რომ ახლა ამ ქვეყანაში, ამაზე უკეთესი ადგილის წარმოდგენაც კი, შეუძლებელი იყო. დონ პეპემ საჩვენებელი თითიც კი ასწია ზევით, ხაშის გასინჯვისთანავე და იმასაც მიხვდა, რომ სწორედ ხაში ათანაბრებს ადამიანებს ამ უცნაურ ქვეყანაში. ხაში კი მართლაც სანაქებო იყო და ერთიანობის რაღაც ძალიან თბილი განცდა მეც ვიგრძენი იმ ხალხის მიმართ, ვისაც საერთოდ არ ვიცნობდი, მაგრამ ვიცოდი, რომ ისინიც ჯო ზავინულის მასპინძლებად თვლიდნენ თავს და არც ვცდებოდი. რამდენიმე წუთში ერთ-ერთი მეზობელი სუფრიდან, შუახნის კაცი მოგვიახლოვდა ჭიქით ხელში და ქართულად, მაგრამ სომხური აქცენტით დაგვლოცა და ზავინულს კი ინგლისურად ჰკითხა, - პიტერ გაბრიელის მედუდუკეს თუ იცნობო. არაო, - დონ პეპემ და იმან კი - ჩემი ბიძაშვილიაო. მერე ჩვენ მოგვიბრუნდა უფრო შინაურულად და ჩვენთვის ქართულად გაიმეორა - პიტერ გაბრიელის მედუდუკე ჩემი კუზენიაო. ვაო, - ჩვენც გავიკვირვეთ და სახაშის კარიც გაიღო და გიორგი რამიშვილიც შემოვიდა, აშკარად უცხოელებთან ერთად. როგორც გაირკვა, ფრანგები იყვნენ და პირდაპირ აეროპორტიდან მოდიოდნენ ხაშის სადიდებლად. გამოთავისუფლებული მაგიდა მოვაჩოჩეთ და ფრანგებმა ერთი კი გაიკვირვეს ამ უცნაურ ადგილას ჯო ზავინულის დანახვა, მაგრამ თითო ჭაჭა რომ მისცეს ძარღვებში სულ ადვილად დაიჯერეს, რომ ამ ქალაქში ყველაფერი ხდება. სწორედ რომ ახალი სადღეგრძელოს თქმას აპირებდა თვითონ დონ პეპე, სახაშის კარი ისევ რომ გაიღო და რამდენიმე ისეთი მთვრალი ადამიანი შემოვიდა, მხოლოდ ვაჟა დურმიშიძეს რომ გაუხარდებოდა მათი დანახვა და სამწუხაროდ ვაჟა დურმიშიძის საკადრისი სუფრა არ გაგვიშლია და ბატონო ვაჟა ამიტომაც იქ არ ბრძანდებოდა. უფრო სამწუხარო ის იყო, რომ ახალშემოსულებმა ცარიელ მაგიდას ვერ მიაგნეს, მაგრამ უკან გაბრუნება არც უცდიათ და ისე მიმოიხედეს ირგვლივ, თითქოს მათი საოჯახო, მემკვიდრეობით მიღებული სკამები გვქონდა დაკავებული და არც ვიმჩნევდით. გვათვალიერეს დიდხანს და ის იყო გავიფიქრე კიდეც, ხომ არ ჩავიჩოჩოთ-მეთქი, რომ სწორედ იმ მაგიდას მიადგნენ, სადაც პიტერ გაბრიელის სომეხი მედუდუკის ბიძაშვილი მიირთმევდა ხაშს თავის დოსტებთან ერთად და ახალმოსულებში რომელიც კოჭლობდა, სწორედ მან იკითხა მათი სადაურობა. მარტივ შეკითხვას, თუ რა უბნელები იყვნენ, ძალიან მარტივად უპასუხეს, რომ ეს მათი უბანი იყო და მართლებიც იყვნენ, თუ იმას გულისხმობდნენ, რომ ჰავლაბარში სომხები ოდითგანვე ცხოვრობდნენ. თუმცა, რომ კოჭლობდა, მას (დანარჩენებსაც ალბათ) მოეჩვენა, რომ ამ მარტივ პასუხში ავლაბრელმა სომხებმა საჯაროდ გაამჟღავნეს ტერიტორიული პრეტენზიები დანარჩენი თბილისელებისა და საერთოდ ქართველების მიმართ. სწორედ ამაზე მეტყველებდა ახალმოსულთა თითქმის ერთდროული რეაქცია ხელების მკვეთრი მოძრაობით - აი, თქვენი უბანიო და ჩხუბი რომ გარდაუვალი იყო, აშკარად ჩანდა. პირველი, ვინც გასაშველებლად წამოდგა, დავით ევგენიძე იყო და იმდენად თამამად და გულწრფელად მოიპატიჟა ისინი ჩვენს სუფრასთან, რომ მათი აგრესია მოულოდნელად სადღაც გაქრა და ხალისითაც შემოგვიერთდნენ. სიამოვნებითაც დალიეს ჩვენი სტუმრების სადღეგრძელო და ისიც კი ვიფიქრე, რომ ჩვენი ქალაქის ეთნიური სიჭრელე, როგორც პრობლემა, აღარ ახსოვდათ, რომ სწორედ ის, რომელიც კოჭლობდა, დათო ევგენიძის მარცხენა ყურს ავისმომასწავლებლად დააკვირდა. საყურე რატომ გიკეთიაო, - რომ ჰკითხა, საბოლოოდ დავრწმუნდი, რომ თბილისის საკითხი ამოწურული ნამდვილად არ იყო, მიუხედავად იმისა, რომ ევგენიძეს პასუხის გაცემა სულ არ გაუჭირდებოდა. არც გაჭირვებია და ისიც კი გაიხსენა, რომ საყურეს ქართველი მეფეებიც კი ატარებდნენ და საყურე მეკობრეების მოგონილია და არა პედერასტების. რამდენიმე წყაროც კი დაასახელა და მათ შორის კასტელის ჩანახატებიც, თუმცა, ფეხს რომ ითრევდა, იმ მთვრალი კაცისთვის კასტელი ვერაფერი ავტორიტეტი გამოდგა და კასტელის ხსენებამ კიდევ უფრო გააღიზიანა. ჩვენო, ყველას ვუღიმით და ვეფერებით, სუფრებს ვუშლით და ამასობაში კი თბილისიც დავკარგეთ და საქართველოც, ამათი დედებს რო შევთხარეო და ორივე ხელი იმ სუფრისკენ გაიშვირა, სადაც იმუბნელები ისხდნენ და ვინ იცის ისევ პიტერ გებრიელზე საუბრობდნენ. დედების ხსენებაზე ყველანი ფეხზე წამოხტნენ და ერთმა მათგანმა თავანკარა ქართულით ამ ჩვენის დედაც ახსენა, რასაც სრულიად მოულოდნელი რეაქცია მოჰყვა - ამან უცებ ფეხის პროთეზი მოიხსნა და სომხების სუფრისკენ, გამეტებით ისროლა. როგორც ჩანს, ეს არ იყო პირველად გამოყენებული ილეთი მისი მხრიდან, რადგან ისე სწრაფად და ოსტატურად შეიხსნა ფეხი და თბილისის დამპყრობლებს სტყორცნა, რომ გაკვირვებაც ვერ მოვასწარით. არც იყო გაკვირვების დრო, რადგან ხაშის თეფშებში ჩავარდნილ ფეხს რაც მოჰყვებოდა, სულ არ არის ძნელი წარმოსადგენი და მახსოვს, იმ საშინელ ჩხუბში, მაინც როგორ ვცდილობდი ვიქტორ ბეილის მოტეხილი ფეხის გადარჩენას. ვამხნევებდი კიდეც იმ საშინელ ქაოსში - არ შეგეშინდეს, თუ რამეა, ბიჭიკო ასკურავასთან გავლას მაინც მოვასწრებთ-მეთქი. სინამდვილეში ვერ მოვასწრებდით, დრო აღარ იყო და თვითმფრინავსაც ძლივს მივუსწარით, ნაჩქარევად დავემშვიდობეთ სტუმრებსაც და მაკას შეკითხვას, თუ სად ვიყავი ამდენ ხანს, ზუსტად ისეთი სიმშვიდით ვუპასუხე, როგორსაც მხოლოდ ცოლები იმსახურებენ - ჯოჯოხეთში.