საანგარიშო პერიოდში (ივლისი-სექტემბერი) ჩვენი ქვეყნის სოციალურ და სამოქალაქო ასპარეზზე ბევრი დრამატული მოვლენა აღინიშნა. კვლავ დაფიქსირდა ადამიანის ღირსებისა და პატივის შემლახავი ფაქტები, რომელთგან ზოგი მორალისა და სამართლის სფეროს განეკუთვნება (სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფა), ზოგი - სოციალურს, ზოგი სინდისისას (მსოფლმხედველობისას), ზოგი - ეროვნულს და ა.შ. სახელმწიფოსა და მისი ოფიციალური სტრუქტურების წარმომადგენელთა მხრიდან შეურაცხყოფილად და დაზარალებულად თვლიან თავს როგორც ცალკეული პიროვნებები, ისე ეთნიური ჯგუფები, ეკლესიები (ზოგადად რელიგიური გაერთიანებები) და საზოგადოებები.

აგვისტო-სექტემბერში წინასაარჩევნო კამპანია გადამწყვეტ ფაზას მიუახლოვდა. ამ დროს სახელისუფლო ორგანოებმა მოქალაქეთა პოლიტიკური უფლებები და თავისუფლებანი ბევრჯერ შელახეს, რასაც ისეთი სკანდალური და გახმაურებული ფაქტებიც ცხადყოფს, როგორიცაა თავდასხმები ნაციონალური მოძრაობის აქტივისტებზე ბოლნისსა და სენაკში და მოქალაქე ზოლინ გაბელაიას დაჭრა სოფ. ჭალადიდში.

ხელისუფლება აგრძელებს მანიფესტაციებისა და მშვიდობიანი საპროტესტო აქციების წინააღმდეგ ძალისმიერი მეთოდებით ბრძოლას, რაც სიტყვის თავისუფლების შეზღუდვას ნიშნავს. ამის მაგალითია „კმარას“ აქტივისტთა დემონსტრაციების დარბევა თბილისსა და ბორჯომში. შანტაჟის, ცინიზმისა და დევნის ობიექტებად ხშირად ჟურნალისტები გვევლინებიან, ზოგჯერ კი რედაქციები და გამომცემლობები, რაზეც თბილისში, ქუთაისში, ფოთსა და ბათუმში აღნუსხული ფაქტები მოწმობს.

წინამდებარე მიმოხილვაში მოიპოვება მასალები, რომელთა საფუძველზე შეგვიძლია ვთქვათ: სამართალდამცავი უწყებები მიკერძოებას იდეოლოგიური ნიშნითაც იჩენენ. თბილისის დიდუბე-ჩუღურეთისა და ვაკე-საბურთალოს რაიონების სასამართლოებმა წარმოებაში მიიღეს ,,მართლმადიდებელ მშობელთა კავშირის“ ის სარჩელები, რომლებშიც მოპასუხე მხარეთა ბრალდებად არამართლმადიდებლობაა დასახელებული. ლაპარაკია წიგნებზე, რომლებიც სახელმძღვანელოდ ან დამხმარე სახელმძღვანელოებადაა გათვალისწინებული. იმის გარკვევა, აღნიშნულ წიგნთა შეფასებები (როგორც ეს სასარჩელო განცხადებებშია ჩამოყალიბებული) რეალური და ობიექტურია თუ არა, სასამართლოს კომპენტენციის ფარგლებს შორდება. ამის მიუხედავად მოსამართლეებმა იდეოლოგიური მოტივაცია ირწმუნეს. მსგავსი ტენდენციურობა საზოგადოებას იმის ილუზიას უქმნის, რომ, თითქოს, საქართველო კონსტიტუციურადაც მართლმადიდებელი სახელმწიფოა, არამართლმადიდებლობა კი დანაშაული. ასეთი მოდგომა ნაციონალური ემოციებით შეპყრობილ ახალგაზრდებში აგრესიის ზრდას უწყობს ხელს, რაც სხვადასხვა არამართლზომიერ ქმედებათა საფუძველი ხდება.

ქართველ საზოგადო მოღვაწეთა, კულტურისა და მეცნიერების მუშაკთა ერთმა ნაწილმა აღნიშნული ვითარების სიმწვავე გააცნობიერა და სათანადო ნაბიჯებიც გადადგა. ისინი გამოესარჩლნენ დეკანოზ ბასილ კობახიძეს, რომელიც ეკუმენურ მიძრაობაშია ჩაბმული და სასულიერო პირების დიდ ნაწილს ცრუმორწმუნეობის პროპაგანდაში ადანაშაულებს. ამის გამო იგი დღეს სამრევლოს გარეშეა დარჩენილი და დევნას განიცდის. 150-მდე მოქალაქემ საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქს წერილი მისწერა და სთხოვეა, გაითვალისწინოს დეკ. ბ.კობახიძის ნაყოფიერი მოღვაწეობა როგორც საქართველოში, ისე დასავლეთ ევროპაში და მას წირვა-ლოცვის საშუალება მისცეს. ადრესატმა წერილს პასუხი არ გასცა. 9 ივლისს რელიგიათმცოდნეობით სემინარზე, რომელიც ორშაბათობით ,,კავკასიური სახლის“ სხდომათა დარბაზში იმართება, დეკ. ბ.კობახიძემ და ევანგელურბაპტისტური ეკლესიის გენერალურმა მდივანმა მერაბ გაფრინდაშვილმა პრესკონფერენცია გამართეს. ისინი მონაწილეობდნენ ევროპის ეკლესიათა კონფერენციის მე-12 გენერალური ასამბლეის მუშაობაში, რომელიც ნორვეგიაში ივლისის პირველ რიცხვებში შედგა. დეკ. ბ.კობახიძემ საქართველოს საპატრიარქოს ამჟამინდელი ანტიეკუმენური პოზიცია კვლავ გააკრიტიკა, რაც იმავე დღეს «რუსთავი 2-ის ტელეეთერშიც გადაიცა. ამ ფაქტმა აღაშფოთა პარლამენტარი გურამ შარაძე, რომელმაც ტელევიზიით მ. ბასილისა და „კავკასიური სახლის” დირექტორის, მწერალ ნაირა გელაშვილის, წინააღმდეგ გაილაშქრა; უკანასკნელს ,,თათრის შთამომავალი“ უწოდა, თათარი დედა ჰყავს და ანტიქართულ პოზიციაზეც ამიტომ დგასო (სინამდვილეში ნ.გელაშვილის დედა ქართველია, - დამსახურებული ექიმი ნინო ნოზაძე). გ.შარაძის შეხედულებები თანხვდება საპატრიარქოს შეხედულებებს, ასახულს 11 ივლისის ოფიციალურ განცხადებაში, სადაც მ. ბასილის მისამართით მუქარაა გამოთქმული. ამის საპასუხოდ ორი მიმართვა დაიწერა: 1) სრულიად საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქს და 2) მასმედიის წარმომადგენლებს, რომელა მთავარი მიზანი იმის საჯაროდ აღიარებაში მდგომარეობს, რომ საქართველოს რელიგიურ-ნაციონალური იდეებით შეფერადებული ფაშიზმის საფრთხე ემუქერბა (ორივე მიმართვის ტექსტი იხილეთ ქვემოთ, დანართში). ამ პუბლიკაციებს საზოგადოებრიობის მეორე ნაწილის მხრიდან მწვავე რეაქცია მოჰყვა. მას კათალიკოს-პატრიარქიც გამოეხმაურა. საკვირაო ქადაგებაში (27 ივლისს) მან მიმართვებზე ხელისმომწერებს ეკლესიაში ,,შფოთის შემომტანები“, ,,ურწმუნოები“ და უცხო ქვეყნების მსახურები უწოდა („საპატრიარქოს უწყებანი“, 1-7. VIII, №30). მისი ეს შეფასება არეკლილია რუის-ურბნისის საეკლესიო კრების განცხადებაში, სადაც ვკითხულობთ: „...პროცესებს, რომლებიც შეიძლება უცხოეთიდან იმართება ერთი-ორი სასულიერო პირიც აჰყვა და საერონიც აიყოლია“ („საპატრიაექოს უწყებანი“, 5-11. IX, №35). ყველასათვის ნათელია, რომ ,,ერთი-ორი სასულიერო პირისა“ და ,,საერონი“ ქვეშ კრების მონაწილეები დეკ. ბასილ კობახიძეს, მღ. ზაზა თევზაძეს და დასახელებულ მიმართვებზე ხელისმომწერებს გულისხმობენ, რომელთა შორის ბევრი ცნობილი და საზოგადოებრიობის თვალში ერთობ დაფასებული პიროვნებაა. ეს მიდგომა გააღრმავა საპატრიარქოს პარლმენტთან ურთიერთობის განყოფილების გამგემ გ. ანდრიაძემ, რომელმაც ეროვნულ ძალთა გაერთიანების ლიდერთან, ზვიად ძიძიგურთან, ერთად პრესკონფერენცია მოაწყო და ,,სექტების ლიდერთა და წევრთა ლუსტრაცია“ მოითხოვა („ახალი თაობა“, 1. VIII, №209). „სექტების წევრების“ ქვეშ კი, ეჭვი არაა, გ.ანდრიაძეც და მისი თანამოაზრეები მიმართვებზე ხელისმომწერებს გულისხმობენ.

წინა ნომერში მივუთითეთ (გვ. 4), რომ შეინიშნება ექსტრემისტულად განწყობილი მართლმადიდებლების ტაქტიკის ცვალებადობა: ისინი არამართლმადიდებლების მიმართ ფიზიკური ძალმომრეობისაგან ამ ეტაპზე თავს იკავებენ. ბ.მკალავიშვილისა და მისი კოლექტივის აგრესიასაც ფრთები ჯერჯერობით თითქოს შეკვეცილი აქვს. ეს გარემოება კი, შესაძლებელია, იმ განცხადების შედეგი იყოს, რომელიც რელიგიისა და რწმენის საკითხებში გაეროს სპეციალურმა მომხსენებელმა აბდელფათა ამორიმ საქართველოს ხელისუფლების წინაშე 31 აგვისტოს გააკეთა: ,,ფიზიკური თუ სიტყვიერი ექსტრემიზმის იმ გამოვლინებებმა, რომლებიც 1999 წლიდნ შეინიშნება, უკვე ავნო ქვეყანას და საქართველოს საერთაშორისო არენაზე ძველებურად დიდი სიმპათიით აღარ უყურებენ'' („24 საათი“, 8.IX, №240). უნდა ვიფიქროთ. რომ საერთაშორისო ზეწოლამ საქართველოს მთავრობა აიძულა, რათა ამ მიმართულებით რაღაც ზომები მიეღო.

წამება, სასტიკი, არაჰუმანური და დამამცირებელი მოპყრობა ან დასჯა

27 სექტემბერს ქალაქ რუსთავის ერთ-ერთ ღამის კლუბში („ღამურა”) ნასვამ პოლიციელებსა და იქ მყოფ სამ ახალგაზრდას შორის შელაპარაკება მოხდა. პოლიციელმა დათო მჭედლიშვილმა და მისმა თანხმლებმა პირებმა ახალგაზრდები გიორგი თათარაშვილი, ბესიკ გაფრინდაშვილი და თამაზ თანდილაშვილი სასტიკად სცემეს. პოლიცელები დაედევნენ ნაცემ ახალაგზრდებს, ხოლო დათო მჭედლიშვილმა ირაღის გასროლით ერთ-ერთი ახალგაზრდა, თამაზ თანდილაშვილი, მოკლა.

აღსანიშნავია ის გარემოება, რომ დათო მჭედლიშვილი კანონსაწინააღმდეგო ქმედებისათვის ადრე პოლიციიდან დათხოვნილი იყო, მან მხოლოდ მას შემდეგ შეძლო უკან დაბრუნება, როდესაც მისი ბიძა რუსთავის პოლიციის უფროსად დაინიშნა.

ფაქტზე აღძრულია სისხლის სამართლის საქმე

28 ივლისს თავისუფლების ინსტიტუტის ახალციხის ოფისს დაუკავშირდნენ ადიგენის რაიონის სოფელ ქიქინეთში მცხოვრები ახალგაზრდები ივანე კოღოშვილი და კობა ფილაშვილი. მათ განაცხადეს, რომ ისინი მეგობრის ბინიდან ფულის მოპარვის ბრალდებით 2003 წლის 26 ივლისს დასაკითხად აბასთუმნის ქვეგანყოფილების თანამშრომლებმა წაიყვანეს. პოლიციაში მათ აწამებდნენ და აიძულებდნენ დანაშაულის აღიარებას.

თავისუფლების ინსტიტუტის წარმომადგენლები კოღოშვილისა და ფილაშვილის თანხლებით მივიდნენ აბასთუმნის ქვეგანყოფილებაში, სადაც დაზარალებულებმა ამოიცვნეს ქვეგანყოფილების უფროსი ავთო აფრიამაშვილი და ლეიტენანტი ნოდარ გორგოძე, რომლებიც მათ აწამებდნენ.

აღნიშნულ ფაქტთან დაკავშირებით საჩივარი შეტანილია საოლქო პროკურატურაში. თავისუფლების ინსტიტუტის რეგიონალური თანამშრომლების თხოვნით საქმეში დამოუკიდებელი იურისტი მალხაზ ცუხიშვილი ჩაერთო. მიმდინარეობს მკაცრი მონიტორინგი.

25 აგვისტოს გორის რაიონული სასამართლო (მოსამართლე ქართლოს სულაბერიძე) სოფ. ტყვიავში მცხოვრებ ელგუჯა ჩოხელის საჩივარს განიხილავდა.

საქმე შეეხებოდა ა/წ 19 ივლისს ე.ჩოხელის საცხოვრებელ სახლში განხორციელებულ უკანონო ჩხრეკას. ჩოხელმა საჩივარი შეიტანა შიდა ქართლის საოლქო პროკურატურაში, რითაც იმ პოლიციელთა დასჯა მოითხოვა, რომლებმაც მისი ბინა გაჩხრიკეს. ესენი არიან შ/ქ შს მთავარი სამმართველოს სისხლის სამართლის სამძებრო განყოფილების თანამშრომლები სიმონ კაპანაძე, ქართლოს ბიბილური და ორგანიზებული დანაშაულის წინააღმდეგ მებრძოლი განყოფილების თანამშრომლები რამაზ გიორგაძე და ვახტანგ სურამელი. აღნიშნულ ფაქტზე პროკურატურამ საქმის არაღძვრის დადგენილება გამოიტანა, რაც ჩოხელის მიერ გასაჩივრებულ იქნა.

პროცესი 26 აგვისტოსათვის დაინიშნა, მაგრამ პროკურორის გამოუცხადებლობის გამო გადაიდო. სასამართლომ მასალები შს სამინისტროს გადაუგზავნა, რომლის ხელმძღვანელობამ ხსენებული პოლიციელები ჩამოაქვეითა, მაგრამ დაზარალებული მხარე დაკმაყოფილებული არ არის; იგი მორალური ზიანის ანაზღაურებას მოითხოვს, რის გამოც მან სარჩელი სასამართლოში შეიტანა.

12 აგვისტოს თავისუფლების ინსტიტუტის გორის ოფისს სოფელ ნიქოზში მცხოვრებმა ლიანა ელუაშვილმა მიმართა. მისი განცხადებით, ის რამოდენიმეჯერ გაიქურდა, ბოლოს ძროხაც მოპარეს, რის თაობაზეც პოლიციას მიმართა, მაგრამ ყურადღება არავინ მიაქცია. მან ასევე დახმარება სთხოვა სოფელ ნიქოზის უბნის რწმუნებულს რამაზ ბურნაძეს, რომელმაც ყვირილითა და ლანძღვით გაისტუმრა.

თავისუფლების ინსტიტუტის გორის ოფისის წარმომადგენლებმა წერილი გაუგზავნეს გორის შს სამმართველოს და ლიანა ელუაშვილის განცხადების განხილვა, მასზე რეაგირება და, სათანადო შემთხვევაში, უბნის რწმუნებულის დასჯა მოსთხოვეს.

13 სექტემბერს პოლიციიდან მოვიდა პასუხი, რომლის თანახმად ლ. ელუაშვილს პოლიციისთვის წერილობითი განცხადებით არ მიუმართავს, უბნის რწმუნებულისათვის, რამაზ ბურნაძისათვის, კი მართლაც მიუმართავს, მაგრამ უკანასკნელს საეჭვო გულგრილობა და უხეშობა გამოუმჟღავნებია, რის გამოც, ე.ი. საკითხისადმი არასამსახურებრივი მიდგომისათვის, რწმუნებულ რ.ბურნაძეს საყვედური გამოეცხადა.

13 აგვისტოს თავისუფლების ინსტიტუტის გორის ოფისს განცხადებით მიმართა ციცინო კოლოტაშვილმა, რომელსაც 2001 წლის 1 ნოემბერს ავტოავარიის შედეგად გარდაეცვალა შვილი - გელა კოლოტაშვილი. ავარიის დროს მანქანას მართავდა გორის საგზაო პოლიციის თანამშრომელი ხვთისო პეტრიაშვილი. აღნიშნულთან დაკავშირებით აღიძრა სისხლის სამართლის საქმე, თუმცა ყოველგვარი შედეგის გარეშე.

თავისუფლების ინსტიტუტის წარმომადგენლები შეხვდნენ გორის საგამოძიებო დეპარტამენტის უფროსს ვანო სამხარაძეს, რომელმაც განაცხადა, რომ აღნიშნულ საქმეზე მოწმე ჩვენებას არ იძლევა, ხოლო სხვა მტკიცებულება ფაქტთან დაკავშირებით ჩვენ არ გაგვაჩნია და აქიდან გამომდინარე, საქმის გახსნა ვერ ხერხდება და სხვა გამოსავალს ვერ ვხედავთო.

თავისუფლების ინსტიტუტის წარმომდაგენლებმა თხოვნით მიმართეს გორის ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციას, რათა ც.კოლოტაშვილისათვის უფასო ადვოკატი გამოეყოთ. დავოკატი გამოყოფილია და მიმდინარეობს საქმის მონიტორინგი.

6 აგვისტოს ქუთაისში პოლიციელებმა მოქალაქე თორნიკე ჯიშკარიანი დააკავეს. ინციდენტი მაშინ მოხდა, როდესაც უკანასკნელი ერთ-ერთი სასადილოდან გამოდიოდა. დაკავების საფუძველი პოლიციელებს არ წარმოუდგენიათ, რის გამოც თორნიკე ჯიშკარიანმა განყოფილებაში წაყოლაზე მათ უარი განუცხადა. ამის პასუხად ის პოლიციელებმა სცემეს და განყოფილებაში ძალით წაიყვანეს. დაზარალებული აცხადებს, რომ განყოფილებაში მას პოლიციელი გიზო გველესიანი აწამებდა და ცინიკურად ეპყრობოდა.

არსებობს ექსპერტის დასკვნა, რომ თ.ჯიშკარიანი მართლაც სასტიკადაა ნაცემი. დაკავებული მოგვიანებით სასჯელთა აღსრულების დეპარტამენტის დაწესებულებაში გადაიყვანეს. გამოძიება გრძელდება.

ახმეტის რაიონის პოლიციის თანამშრომლებმა (28 აგვისტოს) დააკავეს გიორგი ზურაბიშვილი და ყოველგვარი სანქციის გარეშე გაჩხრიკეს. მას არ მისცეს ადვოკატის აყვანის უფლება. მოგვიანებით, მას შემდეგ, რაც იგი გაათავისუფლეს, მან გადაწყვიტა, პოლიციის ზემდგომ ორგანოებში გაერკვია, თუ რატომ მოხდა მისი დაკავება. იგი მოითხოვს, რომ მის მიმართ განხორციელებულ კანონსაწინააღმდეგო ქმედებას სათანადო შეფასება მიეცეს.

28 აგვისტოს ღამის 11 საათზე გიორგი ზურაბიშვილი სასტიკად სცემეს დაუდგენელმა პირებმა და დაემუქრნენ, თუ გააგრძელებდა პოლიციეს წინააღმდეგ ჩივილს, უარესი დღე დაადგებოდა. გიორგი ზურაბიშვილმა ცემის შედეგად მიიღო ტვინის შერყევა და სხეულის სხვა სახის დაზიანებები.

თავისუფლების ინსტიტუტის თელავის ოფისის წარმომადგენლებმა წერილით მიმართეს კახეთის რეგიონის პოლიციის სამმართველოს უფროსს და მოითხოვეს, მიეწოდებინათ მათთვის ინფორმაცია: რამდენად კანონიერად მოხდა გიორგი ზურაბიშვილის დაკავება, ჩხრეკა; რატომ არ დაკმაყოფილდა დაკავებულის კოსტიტუციური უფლება ადვოკატის აყვანის თაობაზე და დადგენილია თუ არა იმ პირთა ვინაობა, რომლებმაც სასტიკად სცემეს ზურაბიშვილი.

კახეთის რაგიონის პოლიციის სამმართველოდან თავისუფლების ინსტიტუტის თელავის ოფისს ჯერჯერობით არანაირი პასუხი არ მიუღია.

15 აგვისტოს ქუთაისის მეორე იზოლატორში მოთავსებულმა ბრალდებულმა ფრიდონ თუთაშვილმა მუცელი მეორედ დაისერა (იხ. წინა ნომერი, გვ. 8-9). ამით მან პროტესტი გამოხატა ზესტაფონის რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილებისადმი, რომელიც მის მიმართ მოსამართლე ჰუსეინ მიქაბერიძემ გამოიტანა. ამ გადაწყვეტილების მიხედვით თუთაშვილს 11 წლით თავისუფლების აღკვეთა შეეფარდა. ბრალდებულს ყაჩაღობაში სდებენ ბრალს, მაგრამ იგი თავს უდანაშაულოდ მიიჩნევს.

ბრალდებულის მეუღლემ მარინა ჭეიშვილმა და ადვოკატმა ქეთევან ქასრაშვილმა თავისუფლების ინსტიტუტის რეგიონალურ ოფისს ინციდენტის დღესვე მიმართეს. 30 ივლისს მათ ამავე ოფისში პრესკონფერენცია მოაწყვეს. ადვოკატმა განაცხადა, რომ ფრიდონ თუთაშვილის მიმართ ბრალდება შეთითხნილია. მის საცხოვრებელ სახლში პოლიციელების ბაკურ შავდიასა და დავით ურატაძის მიერ უკანონო ჩხრეკა ჩატარდა. მოგვიანებით კი ხსენებულმა პოლიციელებმა სასამართლოს სრულიად ურთიერთგამომრიცხველი ჩვენებები მისცეს. მათ განსასჯელს სასამართლო პროცესზე ფიზიკური შეურაცყოფა მიაყენეს.

განსასჯელის მეუღლე მარინა ჭეიშვილი აცხადებს, რომ დანაშაულის დაფიქსირების დღეს მისი ქმარი ავად იყო და სახლში იმყოფებოდა, რისი მოწმეებიც არსებობენ. მისი თქმით, ყოველივეს წინ უსწრებდა რამოდენიმე საგულისხმო ფაქტი: ფრიდონ თუთაშვილი არის ადრე ნასამართლევი. გათავისუფლების შემდეგ მათთან, სახლში, მივიდა ვანის პოლიციის უფროსი და უთხრა: თუ გინდა რაიონში იცხოვრო, 2000 დოლარი გადაგვიხადე, თუ არა და ჩვენთან ითანამშრომლეო. ფრიდონ თუთაშვილი პოლიციის წინადადებას არ დათანხმდა, მაგრამ იძულებული გახდა, საცხოვრებლად ბათუმში წასულიყო. ის ხშირად ქუთაისში სიდედრთან სტუმრობდა, სადაც ნარკოტიკების მოხმარებისთვის პოლიციამ ორჯერ დააპატიმრა და ორჯერვე 100 დოლარის გადახდის შემდეგ გაათავსუფლა. ყოველივე ზემოაღნიშნულთან დაკავშირებით განსასჯელის ადვოკატმა და მეუღლემ ისაუბრეს პრესკონფერაციაზე, რომელიც მოეწყო თავისუფლების ინსტიტუტის ოფისში.

რეგიონალური კოორდინატორი გოჩა ჩხეტია იმავე დღეს შევიდა იზოლატორში და პატიმარი მოინახულა. მის მიერ მუცლის გადასერვის ამბავი სწორი აღმოჩნდა. მას გადასხმები გაუკეთეს და სერიოზული საფრთხე მის ჯანმრთელობას არ ემუქრება. იზოლატორის დირექტორმა მალხაზ სინაურიძემ კი ფაქტი უარყო და თქვა, რომ მას მხოლოდ მუცლის გადასერვის მცდელობა ჰქონდა, რაც დროულად აღვკვეთეთო.

აღნიშნული შემთხვევა ქუთაისის პრესამაც გააშუქა.

8 აგვისტოს თავისუფლების ინსტიტუტის ქუთაისის ოფისს ტელეფონით დაუკავშირდა მოქალაქე მიხეილ ჯიბლაძე, რომელმაც განაცხადა, რომ მასთან სახლში მივიდნენ ქუთაისის კომისარიატისა და პოლიციის პირველი განყოფილების თანამშრომლები. ისინი აიძულებდნენ მიხეილ ჯიბლაძეს, რომ გამწვევ კომისიაზე მათთან ერთად წასულიყო.

თავისუფლების ინსტიტუტის რეგიონალური წარმომადგენელი იმავე დღესვე ეწვია პოლიციის პირველი განყოფილების უფროსს შამილ რობაქიძეს, რომელმაც მასთან საუბარში განაცხადა, რომ მანაც კარგად იცის წვევამდელის იძულების წესით გაწვევის არაკანონიერება, მაგრამ ის ასრულებს თავდაცვისა და შინაგან საქმეთა სამინისტროების ხელმძღვანელთა პირდაპირ მითითებას წვევამდელთა იძულების წესით კომისარიატში წარდგენის შესახებ. მან აგრეთვე აღნიშნა, რომ ეს მითითება მას წერილობითი ფორმით მიუვიდა, თუმცა მოთხოვნისას ეს დოკუმენტი არ წარმოადგინა.

8 აგვისტოს თავისუფლების ინსტიტუტის ქუთაისის ოფისს ადვოკატ დალი სულაქველიძის ადვოკატი ინგა კუპრავა დაუკავშირდა და მიაწოდა ინფორმაცია, რის თანახმადაც იმ დღეს საოლქო სასამართლოში უნდა განეხილათ საჩივარი დალი სულაქველიძისათვის აღმკვეთი ღონისძიების გაუქმების შესახებ. ი. კუპრავამ ოფისის წარმომადგენელს სთხოვა, რომ სასამართლო პროცესს დასწრებოდა, რაც დაკმაყოფილდა.

დალი სულაქველიძე არის ადვოკატთა კოლეგიის წევრი. მის მიმართ აღძრულია სისხლის სამართლის საქმე შემდეგი ბრალდებებით: სხვისი მოძრავი ნივთის მართლსაწინააღმდეგო მითვისება სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით, აგრეთვე - ყალბი ოფიციალური დოკუმენტის დამზადება და მითვისება. 31 ივლისს ქუთაისის საქალაქო სასამართლომ (მოსამართლე მერაბ კოზმავა) მას პოლიციის ზედამხედველობა შეუფარდა და ამავდროულად მიიღო გადწყვეტილება მისი თანამდებობიდან გადაყენების თაობაზე.

8 აგვისტოს საოლქო სასამართლომ (მოსამართლე რეზო სულწაძე) განიხილა სულაქველიძის საჩივარი, მაგრამ მხოლოდ ნაწილობრივ დააკმაყოფილა, - შეუფარდა პირადი თავდებობა და ადვოკატთა კოლეგიაში აღადგინა.

დალი სულაქველიძის ადვოკატის პრეტენზია მდგომარეობს შემდგომში: აღმკვეთი ღონისძიების გამოტანისას დაირღვა განსჯადობის პრინციპი. ადვოკატთა შესახებ კანონის 38-ე მუხლისა და საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 48 -ე მუხლის თანახმად ადვოკატთა კოლეგიის წევრის წინააღმდეგ აღძრული სისხლის სამართლის საქმე პირველი ინსტანციით უნდა განიხილოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიამ. ადვოკატთა შესახებ კანონი ძალაში შევიდა 2001 წლის 20 ივლისს, სისხლის სამართლის კოდექსის მოღების შემდეგ. ამდენად, დ.სულაქველიძის საქმე უზენაეს სასამართლოს უნდა განეხილა.

დალი სულაქველიძე ბრალდებას არ ეთანხმება და თვლის, რომ ის იდევნება ე.წ. კანონიერი ქურდის გია ზვიადაძის დაცვისა და სხვა გახმაურებული საქმეების გამო, რომლებშიც ის ბრალდებულ მხარეს იცავდა.

თავისუფლების ინსტიტუტის წარმომადგენლებმა სულაქველიძის ადვოკატს ურჩიეს აღნიშნულ საკითხებთან დაკავშირებით პრესკონფერენციის ჩატარება. თავისუფლების ინსტიტუტის წარმომადგენლებმა სასამართლო პროცესის მიმდინარეობის თაობაზე აუწყეს საინფორმაციო საშუალებებს, მაგრამ მათ ინფორმაციას მხოლოდ ადგილობრივი რადიო „ძველი ქალაქი” გამოეხმაურა. ტელევიზიების წარმომადგენლებმა განაცხადეს, რომ მსმენელთა შორის ინტერესის არარსებობის გამო ისინი ამდაგვარ საკითხებს არ აშუქებენ.

ქუთაისში მცხოვრები მიხეილ ძნელაძე დაავადებულია რეინოს სინდრომით, შესაბამისად ის განთავისუფლებულია სამხედრო სავალდებულო სამსახურისაგან. ამის მიუხედავად 16 სექტემბერს ოფიციალური უწყებით მ.ძნელაძე სამხედრო კომისარიატში გამოიძახეს. იგი კიდევ ერთხელ წარადგინეს სამედიცინო კომისიაზე, სადაც კომისიის თავჯდომარემ ვაჟა გაბუნიამ მას 200 დოლარი მოსთხოვა იმისათვის, რომ გაწვევა 3 წლით გადაევადებინათ.

იმავე დღეს თავისუფლების ინსტიტუტის ქუთაისის ოფისის წარმომადგენლები აღნიშნულ საკითხზე მიხეილ ძნელაძის თანდასწრებით ქუთაისის სამხედრო კომისარს გიგლა სვანიძეს ესაუბრნენ. კომისარი მათ სიტუაციაში გარკვევას და საკითხის კანონიერ გადაწყვეტას დაპირდა. საკითხი კანონიერად გადაწყდა და მ.ძნელაძეს 200 აშშ დოლარის გადახდა აღარ დასჭირდა

12 სექტემბერს თავისუფლების ინსტიტუტის ოფისს ქუთაისში მიმართა ვაჟა ღამბაშიძემ, რომელმაც განაცხადა, რომ მან 2002 წლის ივლისში იმერეთის რეგიონალურ სააღსრულებო ბიუროში სააღსრულებო ფურცელი წარადგინა, რაც მოგვიანებით დაიკარგა. შესაბამისად სასამართლო გადაწყვეტილების აღსრულება არ განხორციელდა, რადგან ქუთაისის საქალაქო სასამართლო მას სააღსრულებო ფურცელს ხელახლა აღარ აძლევდა.

ვ.ღამბაშიძემ სააღსრულებო ფურცელი ხელახლა მხოლოდ თავისუფლების ინსტიტუტის რეგიონალური წარმომადგენლების ჩარევის შემდეგ მიიღო.

24 ივლისს თავისუფლების ინსტიტუტის ახალციხის ოფისს მოქალაქე ამირან ქურდაძე დაუკავშირდა და დახმარება ითხოვა. მისი შვილი ლევან ქურდაძე საკუთარი სურვილის საწინააღმდეგოდ და მოტყუებით გაწვეულ იქნა ჯარში. პრობლემა მდგომარეობს შემდეგში: ლევან ქურდაძე არის რუსეთის მოქალაქე, ხოლო საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით უცხო ქვეყნის მოქალაქე მხოლოდ პირადი სურვილით შეიძლება გაწვეულ იქნას სამხედრო სამსახურში.

ლევან ქურდაძე სამხედრო კომისარიატში მიიყვანეს, სადაც მას იძულებით დააწერინეს განცხადება და ათქმევინეს, რომ იგი თანახმაა, გაიწვიონ სამხედრო სამსახურში.

თავისუფლების ინსტიტუტის წარმომადგენლები ამირან ქურდაძესთან ერთად ეწვივნენ სავალდებულო სამხედრო სამსახურში გამწვევი კომისიის თავმჯდომარეს გიორგი კოპაძეს და ურჩიეს მას, რომ კანონის მოთხოვნა შეესრულებინა, წინააღმდეგ შემთხვევაში სასამართლოს სარჩელით მიმართავდნენ. საქმიანი კამათისა და არგუმენტების ურთიერთშეჯერების შემდეგ გამწვევი კომისიის თავმჯდომარემ პირობა დადო, სამხედრო სამსახურში კანონდარღვევით გაწვეული ლევან ქურდაძეს სახლში დააბრუნებდა, რაც შეასრულა კიდეც.

შეკრებისა და მანიფესტაციის თავისუფლება

6 აგვისტოს თბილისში რუსეთის ენერგეტიკული მონოპოლიის ხელმძღვანელი ანატოლი ჩუბაისი ჩამოვიდა. მას ხელი უნდა მოეწერა საქართველოს ენერგოგამანაწილებელი კომპანიის (თელასის) შესყიდვის კონტრაქტზე, რამაც საქართველოშო ფართო საპროტესტო მოძრაობა გამოიწვია.

ყველაზე მეტად მოძრაობა „კმარა“ აქტიურობდა. მისი აქტივისტები სტუმარს აეროპორტში ტრანსპარანტებითა და სასტვენებით შეიარაღებულები დახვდნენ, მაგრამ მათი გამოჩენით დამფრთხალმა ადმინისტრაციამ ჩუბაისი სათადარიგო გასასვლელიდან გააპარა. აღსანიშნავია, რომ შეძახილებმა: „ღალატი კმარა!“ „ჩუბაისის ლაქიობა კმარა!“ ძალიან გააღიზიანა ენერგეტიკის მინისტრი დავით მირცხულავა.

იმავე დღეს „კმარას“ აქტივისტების ძირითადმა ბირთვმა მასშტაბური საპროტესტო მსვლელობა გამართა თბილისის ცენტრში. მსვლელობა სახელმწიფო უნივერსიტეტის პირველი კორპუსიდან დაიწყო, რომელსაც ფილარმონიასთან და რესპუბლიკის მოედნებთან კმარელების დიდი ჯგუფები შეუერთდნენ. პარლამენტის შენობის წინ აქციის მონაწილეებმა შავი კუბო დაასვენეს, ასვოლტიანი ნათურებით გაავსეს და მიწა მიაყარეს, რითაც სიმბოლურად აღნიშნეს საქართველოს ენერგეტიკული დამოუკიდებლობის დასამარება. მათ ასევე გაავრცელეს ათეულ ათასობით ლიფლეტი, სადაც ხელისუფლების ეს ქმედება თვითგადარჩენის ინსტინქტით ნაკარნახევ ღალატად შეაფასეს და საქართველოს მოქალაქეებს ქვეყნის ინტერესების სადარაჯოზე დადგომისაკენ მოუწოდეს. ამის შემდეგ, აქციის მონაწილეები გაემართნენ ენერგეტიკის სამინისტროსკენ, სადაც ამ დროისათვის ანატოლი ჩუბაისს და დავით მირცხულავას მოლაპარაკება უნდა გაემართათ. მაჩაბილის ქუჩაზე მათ გზა გადაუღობა რამდენიმე ასეული ადამიანისგან შემდგარმა პოლიციის კორდონმა ქალაქის ადმინისტრაციული პოლიციის უფროსის, პოლიციის გენერლის მიხეილ სალაძის მეთაურობით. პოლიციამ „კმარა“-ს აქციის რბევა დაიწყო. შინაგან საქმეთა მინისტრის, კობა ნარჩემაშვილის მითითების თანახმად, აქციის მონაწილეებს ფიზიკურად გაუსწორდნენ. დარბევას უშუალოდ ხელმძღვანელობდნენ და მასში მონაწილეობას იღებდნენ გენერალი სალაძე, ასევე - ვაკის რაიონის პოლიციის უფროსი ჟღენტი და მისი მოადგილე გიორგაძე. დარბევის შედეგად მძიმედ დაშავდა „კმარას“ 17 აქტივისტი, რომელთაგან 2 საავადმყოფოში გადაიყვანეს. დარბევის მიმდინარეობისას აქტივისტების მხარდამხარ იდგა საქართველოს პარლამენტის რამდენიმე წევრი, მათ შორის მაია ნადირაძე, აგრეთვე - მწერლები ლაშა ბუღაძე და დათო ტურაშვილი და სახალხო დამცველის აპარატის წარმომადგენლები.

4 ივლისს მოძრაობა „კმარას” აქტივისტებმა თბილისსა და ბორჯომში აქციები მოაწყვეს. თბილისში, რუსთაველის გამზირზე, ჩირაღდნებიანმა ახალგაზრდებმა გაიარეს და საქართველოს პარლამენტის შენობას მიადგნენ. თბილისის აქცია არ დაურბევიათ, სამაგიეროდ დაარბიეს ბორჯომელების აქცია, რომელიც ბორჯომში, გამგეობის შენობის სიახლოვეს მიმდინარეობდა. შენობიდან უეცრად გამგეობის თანამშრომლები გამოვარდნენ, რომლებმაც აქციის მონაწილეებს პლაკატები დაუხიეს და ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს.

თბილისელი „კმარელები”, 300-მდე აქტივისტი, 5 ივლისს, შაბათს, ბორჯომისაკენ დაიძრნენ, რათა პროტესტი გამოეთქვათ მშვიდობიანი მანიფესტაციის ძალადობრივი დარბევის გამო და სოლიდარობა გამოეცხადებინათ დარბეულებისათვის.

2 საათზე, როდესაც ისინი სოფელ ახალდაბასთან (ბორჯომის რაიონი) იმყოფებოდნენ, მათ გზა გადაუღობა 100-მდე სამოქალაქო ფორმაში გამოწყობილმა, მაგრამ ხელკეტებით შეიარაღებულმა ორგანიზებულმა დაჯგუფებამ და მშვიდობიან მანიფესტატორებს ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენა. მათ „კმარელებს” ქალაქში შესვლა არ დაანებეს და სასტიკად გაუსწორდნენ. შეხლა-შემოხლის დროს სერიოზულად დაშავდა „კმარას” 12 აქტივისტი, მათ შორის, გოგონები. ხელისუფლებამ, ასევე ძალის გამოყენებით, მუშაობის საშუალება არ მისცა ბორჯომის ტელევიზიის ჟურნალისტებს, რომლებიც დარბევის პროცესს იღებდნენ. მუშტი და ხელკეტი ამ ტელეკომპანიის დირექტორს, ტრისტან ცუცქირიძესაც მოხვდა. დარბევაში მონაწილეობდნენ სხვადასხვა სტრუქტურის, მათ შორის, სამხედრო კომისარიატის წარმომადგენლებიც. როგორც „კმარას” აქტივისტებმა გამოარკვიეს, ადგილობრივმა ხელისუფლებამ დარბევის მიზნით ჩითახევჰესის მუშებიც კი ჩამოიყვანა და მათ 60-60 ლარი გადაუხადა, უარის შემთხვევაში კი სამსახურიდან დათხოვნით დაემუქრა. პოლიციელებმა, რომლებიც იქვე იდგნენ და ხედავდნენ ძალადობას, არაფერი იღონეს საზოგადოებრივი წესრიგის დასამყარებლად, მოძალადეების ქმედების აღსაკვეთად.

იმავე საღამოს „კმარას” აქტივისტებმა თბილისში რუსთაველის გამზირი გადაკეტეს. 20 ახალგაზრდა სასტუმრო ,,მარიოტთან” ასფალტზე დაწვა, დანარჩენებმა კი მათ ირგვლივ ცოცხალი ჯაჭვი შექმნეს. აღნიშნულ ინციდენტთან დაკავშირებით ,,კმარამ” გაავრცელა განცხადება, რითაც მომხდარზე, ისე როგორც ქვეყანაში შექმნილ უმძიმეს ვითარებაზე, პასუხისმგებლობა ხელისუფლებას დააკისრა. მან ასევე მოუწოდა დემოკრატიულ სახელმწიფოებს, რათა მსგავსი ესკალაციები რეაგირების გარეშე არ დატოვონ. სპეციალური წერილი გადაეცა აშშ-ს პრეზიდენტ ჯორჯ ბუშის ოფიციალურ წარმომადგენელს და ყოფილ სახელმწიფო მდივანს ჯეიმს ბეიკერს, რომელიც იმ დღეს თბილისში ჩამოვიდა.

სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლება

დემოკრატიის ხელშეწყობის ცენტრმა (ქუთაისი) გაავრცელა ინფორმაცია ,,შაშიაშვილი სიტყვის თავისუფლების წინააღმდეგ, ყოფილი კომუნისტი ლუკაშენკოს გზას დაადგა”. მასში განხილულია ის ღია წერილი, რომელიც თემურ შაშიაშვილმა 21 ივლისს ორშაბათის ტრადიციულ პრესკონფერენციაზე გამოიტანა. მისი თქმით, იგი აპირებდა, რომ ეს დოკუმენტი გენერალური პროკურორისა და ანტიკორუფციული საბჭოს მდივნისათვის გაეგზავნა. მან გამოაქვეყნა ე.წ. ,,მტრების სია” (მათ შორის იყო დემოკრატიის ხელშეწყობის ცენტრის დირექტორი გიგა შუშანია). წერილის მიხედვით იგი უკმაყოფილებას გამოთქვამს იმის გამო, რომ აღნიშნული ადამიანების კრიტიკამ ზღვარს გადააჭარბა, რომ ზოგიერთი ჟურნალისტი მისი თანდასწრებით ავრცელებს გაზეთებს, სადაც მისი საწინააღმდეგო მასალებია გამოქვეყნებული და ა.შ. რწმუნებული უკმაყოფილოა იმითაც, რომ საქართველოს კანონმდებლობით მკაცრად არ ისჯება აღნიშნული ქმედებები და გამოთქვამს კანონის გამკაცრების სურვილს. ის გენერალურ პროკურორს სთხოვს, შეისწავლოს მისდამი ოპოზიციურად განწყობილი პიროვნებების საქმიანობა, კერძოდ, თუ რომელ პარტიებთან ურთიერთობენ ისინი და ა.შ.

დემოკრატიის ხელშეწყობის ცენტრმა ოფიციალური წერილით მიმართა პირადად თემურ შაშიაშვილს და ითხოვა, რომ მისთვის აღნიშნული წერილის ასლი გადაეგზავნა. დემოკრატიის ხელშეწყობის ცენტრმა 12 აგვისტოს მიიღო საჯარო ინფორმაციაზე პასუხისმგებელი პირის გოჩა გაბუნიას წერილი, სადაც აღნიშნულია, რომ ხსენებული წერილის ასლი არ გაიცემა.

გიგა შუშანია აცხადებს: „დემოკრატიის ხელშეწყობის ცენტრი კიდევ უფრო დარწმუნდა, რომ პრესკონფერენციაზე წერილის გამოქვეყნება ემსახურებოდა მასში დასახელებული პირების დაშინებას. აღნიშნული სიის გამოქვეყნება იყო მინიშნება, თუ ვის წინააღმდეგ უნდა დაწყებულიყო სახელმწიფო სტრუქტურების მუშაობა და მომხდარიყო აღნიშნულ სიაში დასახელებული პიროვნებების სამაგალითო დასჯა, რათა სხვას არ გასჩენოდა ხელისუფლების კრიტიკის სურვილი. მით უმეტეს, რომ აღნიშნულ სიაში დასახელებული ერთ-ერთი პიროვნება გელა ხუნდაძე, „სამართლებრივი და სოციალურად დაუცველთა კავშირის” თავმჯდომარე, დააკავეს 2 აგვისტოს, რომელსაც ბრალად ედება 1993 წელს წყალტუბოს რაიონის სოფელ ოფურჩხეთიდან დიდი რაოდენობით ჩაის მითვისება”.

17 ივლისს თავისუფლების ინსტიტუტის რეგიონულ ოფისს ქ.ფოთში განცხადებით მიმართა ჟურნალისტმა ელისო ჯანაშიამ, რომელიც ქალაქის მერის დავით ქანთარიას მიერ მისთვის სიტყვიერი შეურაცხობის მიყენების ფაქტს აპროტესტებდა. პარალელურად, ამ ფაქტთან დაკავშირებით ელისო ჯანაშიამ საჩივარი შეიტანა ქ.ფოთის პოლიციაში, რომელშიც იგი დეტალურად აღწერს ფოთის მერთან მომხდარ ინციდენტს.

ელისო ჯანაშიას თქმით, 2003 წლის 16 ივლისს მან რამდენჯერმე სცადა დაკავშირებოდა ფოთის მერს, დავით ქანთარიას, რათა მას კომენტარი გაეკეთებინა რესპოდენტის, თემურ შენგელიას მიერ გამოთქმულ ბრალდებაზე. კერძოდ, თემურ შენგელიამ, ფოთის ენერგოფილიალის დირექტორმა, ჟურნალისტთან ინტერვიუში განაცხადა, რომ ფოთის მერი მისგან ფულის გამოძალვას ცდილობდა, ხოლო თუ ფულს არ გადაიხდიდა, მოხსნით ემუქრებოდა. „თუ 15 ათას დოლარს არ გადამიხდი, მოგხსნი და ისეთ კაცს დავნიშნავ, ვინც გადამიხდისო” - ასე აღწერა შენგელიამ ფოთის მერის მოთხოვნა. შენგელიას ეს განცხადება ჟურნალისტს აუდიოკასეტაზე აქვს დაფიქსირებული.

არაერთგზის მცდელობის მიუხედავად, დავით ქანთარიამ ჟურნალისტს არ უპასუხა. 17 ივლისს კი, სტატიის დაბეჭდვის შემდეგ, მან თავად დაურეკა ელისო ჯანაშიას. დ.ქანთარიამ შენგელიას მიერ გაკეთებულ განცხადებას ჟურნალისტის მიერ „შეთითხნილი სიბინძურე” უწოდა, მანდილოსანს სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა და ფიზიკური ანგარიშსწორებითაც დაემუქრა. იმავე საღამოს, დაახლოებით 20 საათზე, ქანთარია თავის მძღოლთან ერთად ქუჩაში, პოლიციის შენობასთან, შეხვდა ჟურნალისტს, რომელიც თავის კოლეგასთან, ხათუნა ცომაიასთან, იდგა. მან ხმამაღლა, უშვერი სიტყვებით გალანძღა ჯანაშია. ჟურნალისტი აცხადებს, რომ ეს ქანთარიას მხრიდან სიტყვიერი შეურაცხყოფის მოყენების პირველი შემთხვევა არ არის, რის შესახებაც მას ადრეც განუცხადებია პოლიციაში.

18 ივლისს ჟურნალისტებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენელთათვის პრესკონფერენცია გაიმართა, სადაც ელისო ჯანაშიამ თავისი პოზიცია დააფიქსირა და ერთობლივი აქციის ჩატარება ითხოვა, რაც 19 ივლისს 15 საათისათვის კიდეც დაიგეგმა. თავისუფლების ინსტიტუტის რეგიონული კოორდინატორი კახა გუგუჩია ტელეფონით დაუკავშირდა ქალაქის მერს და, ვიდრე მასთან პირისპირ შეხვედრა მოხერხდებოდა, მცირე კომენტარი სთხოვა. დ.ქანთარიამ იქით დაადანაშაულა ჟურნალისტი შანტაჟში და შეურაცხოფის ფაქტის თაობაზე საუბარი არ ინება.