|
მთავარი - ბიბლიოთეკის შესახებ - ელ.რესურსები |
იაშვილი თამარ
თამაში წესების გარეშე
ღვინით ივსება ჭიქები... იცლება და კვლავ ივსება.
სევდას აქარვებს ღვინო...
რაც უნდა კარგი ლექსი დაწეროს, მაინც დამარცხებულად გრძნობს თავს, მაინც ვერ აღწევს
იმას, იმ რაღაცას, რასაც უნდა რომ მიაღწიოს. ის რაღაც, გააზრებული თუ გაუაზრებელი
მიზანი, რომლისკენაც ასე მიისწრაფვის, იქნებ არც მიიღწევა საერთოდ?.. მაინც წერს...
კვლავ მარცხდება, მაგრამ სხვაგვარად არ შეუძლია. წერა შინაგან მოთხოვნილებად ექცა
და ისევე ჭირდება, როგორც ჰაერი, პური, წყალი... იქნებ ეს არის მისთვის ჰაერიც,
პურიცა და წყალიც.
სხეულში, სულში თუ გონში რაღაც შეუჩნდა და არ ასვენებს, აწამებს... ბოლოს გარეთ
გამოსტყორცნის, ისე, როგორც შეუძლია, როგორც ეწერება, წესების გარეშე...
დამარცხებისთვის განწირულ ლექსებად. წერას მაინც აგრძელებს... არ უბეჭდავენ...
ცდილობს ღვინოში ჩააღრჩოს ტკივილი, თითო ჭიქა, თითო ჩაღმრჩვალი ლექსია: ერთი, ორი,
სამი... ლექსები კი არ იძირებიან, პირიქით... ზემოთ, ზემოთ მოიწევენ, ჭიქის
ფსკერიდან ზედაპირზე ამოდიან, მთვრალ ბაგეებს ასკდებიან და ღვინის წვეთებივით
იფანტებიან ნახევრადჩაბნელებული სარდაფის შემთვრალი სტუმრების სახეებზე...
ხვალ ისევ დაწერს ლექსს, ისევ მოკრძალებით შეაღებს რომელიღაც ლიტერატურული ჟურნალის
რედაქციის კარს და იქვე დასჯილი მოსწავლესავით აიტუზება...
ლექსებს უხალისოდ დაიტოვებენ, პირდაპირ უარს არ მიახლიან, წავიკითხავთო,
დაპირდებიან და უკვე კარში გასულს მაინც შეხსენებასავით მიაძახებენ - თქვენ
ბუღალტრად მუშაობთ, არა? განა არ იციან, ეს ისე, თითქოს თავს იზღვევენ, საფუძველს
იმზადებენ, საქმეს იადვილებენ,რომ ორიოდ კვირის, თუ ერთი თვის შემდეგ ვინმე
ბუღალტერს უცერემონიოდ დაუბრუნონ უკან დაწუნებული ლექსები.
მაგრამ ეს მერე, ახლა კი მას ჯერ კიდევ იმ ლექსის იმედი აქვს, ხვალ რომ დაწერს...
ახლა ის ჭიქას ჭიქაზე ცლის და ვერც კი წარმოიდგენს, რომ მის სიცოცხლეში ერთი ლექსის
დაბეჭდვასაც არ აღირსებენ.
ღვინო ქარვისფერია და ხიდისთავის თავთუხებს აგონებს, სევდა უფრო მეტად ეძალება,
იმედგაცრუება იპყრობს, რა უნდა ქალაქში, რა ესაქმება აქ, სადაც მისი არ ესმით,
სადაც სულის სალბუნი ვერ უპოვნია?! იქვე, წინ ბავშვობის მეგობარი უზის, საშა
მგალობლიშვილი, თავად სანდრო დირბელს რომ ეძახის... შეჰყურებს მას, ყმაწვილკაცობა
ახსენდება და სევდაც დირბის ყანებივით ლურჯი ხდება.
დირბელს შეიძლება დარდი გაანდოს, თავისი უბედობა შესჩივლოს, რა ხანია ხომ
გვერდიგვერდ მიუყვებიან ცხოვრების უსწორმასწორო გზებს...
ლექსად გამოთქმა უფრო უადვილდება, სევდა პოეზიას უხდება... აბა ისე წუწუნი რა კაცის
საქმეაო, ფიქრობს...
ჩვენ მივდიოდით აწეწილ გზებით
ჩრდილი მოგვდევდა ვით დათვის ბელი,
ღვინის სარდაფებს ჩუმად ვეძებდით,
თუმცა რა გვქონდა სამადლობელი.
ძურწა ბალახის ღეროდ არ ვღირვართ,
ჩვენ სოფლელები რისთვის ვქალაქობთ?
წვიმის გუბეში გულაღმა ვყრივართ
და ნაფოტივით ქარში ვქანაობთ.
ამ ლექსს რომ ამბობს, თავის გულისნადებს ამოთქვამს და ვერც კი წარმოიდგენს, რომ
საშა დირბელის შვილიშვილი ამ ლექსს დედის არქივში წააწყდება და თავის ესსეში,
როგორც გამოუქვეყნებელ ლექსს, ისე ჩართავს.თუმცა, ეს მერე იქნება, ნახევარი
საუკუნის შემდეგ... მანამდე კი ეს ლექსი საშას ქალიშვილის -ლეილას არქივში უნდა
მოხვდეს... ახლა კი, აქ, ამ ღვინის სარდაფში ლექსის ბედი არ ანაღვლებს, რადგან მისი
საუკეთესო ლექსები ჯერ გამოუქვეყნებელია.
მან რაღა თქმა უნდა, არ იცის, რომ მისი გარდაცვალების შემდეგ მისი ლექსების
უმრავლესობა გამოქვეყნდება, მას აღიარებენ, მისი პოეზიის საღამოებს გამართავენ და
გულწრფელად გაიკვირვებენ -ნეტავ ლექსებს რატომ არ ბეჭდავდაო?!
ახლა ის ღვინოს სვამს და საკუთარ უბედობას სასმელში აღრჩობს...
საკუთარ სისხლში მეხრჩობა სევდა,
ჩემში ღვთისმშობლის ცხედარი ბუდობს,
ათას წლებს იქით შემომხედავენ,
ეს კაცი ყიდდა თურმე მუხუდოს.
რაღაცა ქონდა გულის ნაჭუჭში
შემონახული ყაჭის ბანდივით,
ის იძინებდა ავდრების ჭოჭში
და მოქანცული დგებოდა დილით.
ამ ლექსსაც ამ ესსეს მეშვეობით პირველად გაეცნობიან მისი პოეზიის მოყვარულები...
მაგრამ ეს იქნება მერე, ნახევარი საუკუნის შემდეგ. მანამდე კი, ეს ლექსიც ლეილა
მგალობლიშვილის არქივში უნდა მოხვდეს სხვა უამრავ ლექსთან ერთად, რომ შემდეგ ამ
ესსეს ავტორმა აღმოაჩინოს.
მანამდე ჯერ უამრავი საღამოა დირბელის ოჯახში გასატარებელი... ამ ოჯახში ის სტუმრად
არ გრძნობს თავს, ნებისმიერ დროს შეუძლია დაუკაკუნებლად შეაღოს კარი, თბილად
შეხვდებიან, მის დანახვაზე პატარა გოგოსაც თვალები გაუბრწყინდება, საშას მეუღლეც
დატრიალდება და სახელდახელოდ დააცხობს ხაჭაპურებს. და, საღამოც (თავად მეგობრები
,,პურის ჭამას" რომ უწოდებენ) ღვინისა და ლექსების გარეშე არ ჩაივლის.
ამ ოჯახში პოეტური სიტყვა უყვართ, აქ მისი ლექსადნათქვამი გულისნადებიც ესმით, აქ
არად დაგიდევენ წესებით წერას, აქ შეუძლია ფრთები გაშალოს, თავისი ლექსები
გააცოცხლოს, ახალი ელვარებით შემოსოს. ისიც არაფერია, თუ კითხვის დროს რომელიმე
სტრიქონი დაავიწყდება, პატარა ლეილა შეაშველებს, მისი ლექსები ხომ სულ ზეპირად
იცის.
ეს მას ძალიან სიამოვნებს და შიგადაშიგ თამაშობს კიდეც: ვითომ დაავიწყდა, ვითომ ვერ
იხსენებს, მერე დავიწყებულ სტრიქონს სახელდახელოდ ახლით ცვლის.
- ასე არ არის! -არ უთმობს ლეილა.
- აბა როგორ არის? -ეკითხება ის.
ახლა ლეილა იწყებს მისი ლექსების კითხვას...
- ამან ჩემი ლექსები ჩემზე უკეთესად იცისო, -იცინის, -აბა, ყური კარგადდამიგდე,
კიდევ რამე არ შემეშალოსო, -ეშმაკურად ჭუტავს თვალებს. თავის ერთ-ერთ ძველ ლექსს
კითხულობს -,,საუბარი ჩემს ორეულთან~. მისი სიკვდილის შემდეგ ეს ლექსი
გამოქვეყნდება (საუბარია ლექსზე ,,ნიკო სამადაშვილს") ...ჯერ ეს თვითონაც არ იცის,
ჯერ ლექსი ბოლომდე დამუშავებულიც არა აქვს, წინა ღამეს ისევ ჩაასწორა, ახალი
სტრიქონები დაამატა და ახლა მისი მისი ლექსი ,,გამოცდას’’ გადის.
კითხვას იწყებს... პირველ სტროფს ძველებურად კითხულობს, მეორე კი შეუცვლია:
ვერ გიპატრონე მე ლაზღანდარამ
შენ სხვა მხევალი უნდა გყოლოდა,
ზეცა სივრცეებს აზანზარებდა
და მზე ყვიროდა ქვეყნის ბოლოდან...
ჩერდება. ლეილას რეაქციას ელოდება...
- არ იყო ეგრე, არ იყო! -ყვირის ლეილა.
- აბა როგორ იყო? -ეკითხება ვითომ გაკვირვებული. ლეილა ამ სტროფის თავდაპირველ
ვარიანტს ამბობს:
ვერ გიპატრონე მე ლაზღანდარამ
შენ სხვა მხევალი გინდოდა ნიკო,
ზარის ხმა სივრცეს აზანზარედა,
რომ პოეზია დაღუპულიყო.
- მერე, რომელი სჯობს? -ეკითხება გოგოს.
- ორივე კარგია! -პასუხობს ლეილა.
- ახლა კი კალამი მოიმარჯვე და ჩაიწერე, სულ ცინცხალი სტროფია, წუხელ მესტუმრა
-ამბობს და ლექსის კითხვას განაგრძობს:
შენ გადარებდნენ ბინდების ჭრიჭინს,
თუმცა სულ მუდამ ტოტს გცემდა ქარი,
ავადმყოფობა ეგონათ, ბიჭო,
ლექსები ტანზე გამონაყარი.
ლეილა შეჰყურებს და ხმას ვერ იღებს, -მართლაც რა ზუსტად არის ნათქვამი...
უმრავლესობა ლექსების წერას მის ახირებად თვლის, ლექსებს უწუნებს და ურჩევს, -თავი
დაანებოს წერას.
ეს მერე, მისი გარდაცვალების შემდეგ აღიარებენ პოეტად, ზეპირად ისწავლიან მის
ლექსებს, მოუწყობენ დაბადებისა და გარდაცვალების თარიღებთან დაკავშირებულ
საღამოებს, წიგნების პრეზენტაციებს...
თორემ ახლა, მხოლოდ ძველი თბილისის ერთ-ერთი უბნის პატარა აივნიანი სახლის
ბინადარნი არიან მისი მსმენელნიც და შემფასებელნიც. დიდებამდე ჯერ შორია, ჯერ მან
კიდევ ბევრი ლექსი უნდა დაწეროს... ჯერ ლეილას უნდა ჩააწერინოს ამ ლექსის ახალი
ვარიანტი, ამას კიდევ ახლადდაწერილი ერთი-ორი ლექსიც მიუმატოს, რომ მერე რომელიმე
საღამოს კვლავ მოაწყონ მსგავსი თამაში.
ის ვერც კი წარმოიდგენს, რომ ნახევარი საუკუნის შემდეგ ლეილას ქალიშვილი დედის
არქივში ამ ლექსის ძველ ვარიანტს აღმოაჩენს, აღმოაჩენს და გაიკვირვებს, რადგან
თავად მას დედამ სულ სხვაგვარად ასწავლა... თავის ბავშვობისდროინდელ ზმანებებსაც
გაიხსენებს... ასე ძლიერ რომ ჩაბეჭდვია სულში...
- გამარჯობა, ძია ნიკო!
- რა შენი ძია ვარ, პაპად გეკუთვნი, მე რომ წუთისოფელს გადავცილდი, შენ ორი წლისაც
არ იქნებოდი.
- დედა სულ ძია ნიკოო, -ამბობს, -და რა ვიცი?!
დედაშენისთვის ძია ვიყავი, შენ კი პაპა ნიკო უნდა დამიძახო. რაო, რას შემომყურებ
ეგრე გაკვირვებული?
-ლექსებმა მართლა ტანზე გამოგაყარა?
- ეგეც იცი?
- ერთხელ მეც რაღაცამ გამომაყარა, ასე ამბობდნენ, - ბატონებიაო...
- ლექსები კი ჩემი ბატონებია, მთელი ჩემი ცხოვრება მათ ვემსახურე. შენც რომ
გაიზრდები, იქნებ ლექსებმაც გამოგაყაროს. დედაშენი შენს ასაკში უკვე წერდა.
- ვიცი,
- დედამ ჩვენი თამაში არ გასწავლა?
- მასწავლა.
- მერე, რომელი ჯობნით?
- დედა.
- უყურე შენ! მე კი სულ ვაგებინებდი, -იცინის ძია თუ პაპა ნიკო.
ათი წლის ბავშვს ბატონების მსახური ნიკოს წარმოდგენა უჭირს,ნიკო ძალიან სასაცილო
კაცი ჰგონია... უფროსები ნიკოს იხსენებენ, ათასგვარ ამბებს ჰყვებიან მასზე, ხარობენ
და იცინიან. ნიკოს მოგონილი თამაშიც დიდად ახალისებს. ახლახან დედამ მისი ლექსი
წაუკითხა და ვეღარ გაუგია, ტანზე ლექსებგამოყრილი ნიკო სასაცილოა თუ საწყალი,
გაიცინოს თუ მოიწყინოს?!
... ეს ყველაფერი მერე იქნება, ნიკოს გარდაცვალების შემდეგ, ახლა კი მან ჯერ
დირბელის თერთმეტი წლის ქალიშვილი, რომელსაც მისი მიბაძვით ლექსების წერა დაუწყია,
უნდა წაახალისოს: ლექსებისთვის ალბომი შეურჩიოს და ზედ ოქროსფერი ასოებით
ამოატვიფრინოს, -,,ლეილა მგალობლიშვილის ლექსები’’; თავფურცელზე წარწერასაც არ
დაიზარებს - ,,სახსოვრად პატარა პოეტესა ლეილას. ნიკო. 1939 წელი’’.
მერე ახალ თამაშსაც ასწავლის: ჯერ თვითონ იტყვის ლექსს, ან ნაწყვეტს ლექსიდან,
-ლეილამ ავტორი უნდა გამოიცნოს. მერე ლეილა ამბობს და მისი ჯერი დგება. ის ან
საკუთარ ლექსს ამბობს ან გალაკტიონს. ლეილამ ყველა ეს ლექსი ზეპირად იცის,
გამოცნობას ვერავინ დაასწრებს.
მერე ლეილა საკუთარ ლექსს უკითხავს.
- გალაკტიონი? -ეკითხება ის.
- კი, უდასტურებს ლეილა.
- ხომ ვამბობდი, რომ გალაკტიონი მაგარია! -ამბობს ის.
- ჩემი ლექსია, ჩემი! -იცინის ლეილა.
ისიც ჰყვება სიცილში...
ახლა ლეილა გალაკტიონის ლექსიდან უკითხავს ნაწყვეტს.
- ეს კი ნამდვილად შენია, ვეღარ მომატყუებ.
- გალაკტიონია... -ამბობს ლეილა და ისევ იცინიან...
რას წარმოიდგენს, რომ ეს პატარა გოგო წლების შემდეგ თავის ქალიშვილს ასწავლის ამ
თამაშს, მის ლექსებსაც წაუკითხავს, მასზე ამბებს მოუყვება... ეს მერე, მანამდე
ბევრმა წყალმა უნდა ჩაიაროს, ჯერ ლეილა მხოლოდ პოეტობაზე მეოცნებე ბავშვია, და ის
მოსაყოლი ამბებიც ჯერ არ მომხდარა...
ახლა მას მხოლოდ ღვინო თუ უშველის, ახლა ის უგონობამდე უნდა დათვრეს... ღვინო
აქარვებს დარდს.
არ იცის რა დროა. ალბათ, უკვე გვიანია. ლაღია დირბელი, ბევრს სვამს, მაგრამ ცუდი
სიმთვრალე აქვს მეტად. თუ კიდევ დალიეს, დირბელი უთუოდ აუხირდება ვინმეს, ჩხუბს
ატეხს, მაგიდებს აატრიალებს და მილეწ-მოლეწავს იქაურობას... მასაც ჩაითრევენ
ჩხუბში, დღეს კი მას ჩხუბი არ უნდა, დღეს ის ძალიან ბევრს დალევს და მერე ფეხარეული
გაუყვება სახლის გზას... ბავშვებს ალბათ უკვე ძინავთ. შეიძლება, მშივრებმაც კი
დაიძინეს. კიდევ უნდა დალიოს რამდენიმე ჭიქა. ჯერ ისე არ დამთვრალა, რომ სახლში
წავიდეს. ფხიზელი თვალს ვერ გაუსწორებს ცოლს, ...ნეტავი ერთი ლექსი მაინც
დაებეჭდათ, მაშინ ხომ ამაყად შეაღებდა სახლის კარს, მაშინ ხომ აღარც მისი სიმთვრალე
და შემოხარჯული ხელფასი იქნებოდა სათვალავში ჩასაგდები. ახლა კი... ახლა ძალიან
მაგრად უნდა დათვრეს... სჯობს, ისევ სიმთვრალისთვის უსაყვედურონ ოღონდ ლექსის
წერისთვის არავინ დაძრახოს, მის დაღლილ ფიქრებს არავინ შეეხოს...
ხვალ ისევ დაწერს ლექსს, ისევ წაიღებს ლიტერატურულ ჟურნალში დასაბეჭდად, ამჯერადაც
არ გაუმართლებს. მოუბოდიშებენ, აქაოდა მწერალთა კავშირის ჟურნალიაო, შენ კი
მწერალთა კავშირის წევრი არა ხარო. თქვე დალოცვილებო, წევრი როგორ გავხდები, თუ
ლექსები არ დამიბეჭდეთო?! სხვაგან წაიღეო, ურჩევენ... ეს ისე, სხვათაშორის ეტყვიან,
თორემ თავადაც იციან, წასასვლელი არსადაა... ისევ დირბელს უნდა შესჩივლოს, ისევ მას
გაუმხილოს დარდი, ლაღია დირბელი და უღალატო...
ლეილა ,,პატარა პოეტესა’’ აღარ არის, მის ლექსებს ბავშვური გულუბრყვილობა
დაუკარგავთ, სევდა შეჰპარვიათ... გაზრდილა და უფრო მეტად წააგავს მამას, მამასავით
ლაღია, საკუთარი ლექსების ბედი დიდად არ ანაღვლებს, ჯერ არ უგრძვნია წლობით უჯრაში
გამომწყვდეული ლექსების ტკივილი, თუმცა ერთი ლექსის დაბეჭდვა მაინც უცდია. არ
დაუბეჭდეს, ერთი სტრიქონი არ მოეწონათ, -,,ლურჯი ზეცა იღვრებოდა ყანწებიდან’’,
,,ლურჯი’’ შეცვალე და დაგიბეჭდავთო, ცისფერყანწელებზეა მინიშნებაო... გაჯიუტდა
ლეილა, არ შეცვალა. აკი არც დაუბეჭდეს.
-ძალიანაც კარგი ჰქენი, რომ არ შეცვალეო, -უწონებს საქციელს; თან შიშობს: ჩემსავით
შენ ლექსებსაც უიღბლობა არ დაჰყვესო.
რას წარმოიდგენს, რომ ლეილა ისე წავა ამ ქვეყნიდან, ერთ ლექსსაც არ გამოაქვეყნებს,
არც არსად მიიტანს თუმცა კი, მოგვიანებით მასაც დაამძიმებს დაუბეჭდავი ლექსების
სევდა, მაგრამ არც ისე მძაფრად, არც ისე მტკივნეულად, ლაღია ბუნებით, მამას
ჰგავს...
ეს ყველაფერი იქნება მერე, ჯერ კი, ის ისევ დაწერს ლექსს, არც თუ ხალისით, მაგრამ
მონდომებით... ახლა ეს ლექსია მისი იმედი, ამან უნდა გაატანინოს...
ლეილას ,,რჩევით’’ ბელადზე წერს ლექსს, ,,პარავოზია’’ საჭიროო, -აბა ნახე სხვა
მწერლები როგორ იქცევიან, ჯერ ბელადზე, საბჭოთა საქართველოზე, პარტიაზე დაწერენ,
მერე შიგადაშიგ კარგ ლექსებსაც შეაპარებენ... ეგრე რომ არ იქცევი, იმიტომაც არ
გიბეჭდავენ, ცოტა მოხერხებაა საჭიროო...
- შენ რატომ არ იქცევი ეგრე, იმ ლექსში ერთი სიტყვაც რომ ვერ შეგაცვლევინესო?
-იჭვნეულად კითხულობს; არ ეშვება ლეილა. რომელიღაც პოეტის ლექსებისკრებულს
აკითხებს. მართლაც, ჯერ ბელადზე დაწერილი ლექსები ,,მიდის’’, ამას ჰქვია
,,პარავოზიო’’, -უხსნის... მერე კი პოეტური შედევრები ჩაბმიან ერთმანეთს
ვაგონებივით...
კარგა ხანს ებრძვის საკუთარ თავს... იმას, მასში საყდრის ჩიტივით რომ უსტვენს,
მოფერება და პატრონობა რომ სჭირდება... ბოლოს, ბოლოს კი მაინც დაიხშობს ყურებს, რომ
მისი სტვენა ცოტა ხნითდაადუმოს, ისევ მისთვის, ისევ მის გადასარჩენად...
თან ეჭვობს, ვაითუ გაბრიყვდეს. მაგრამ მიამიტია და მიმნდობი, ადვილად ეგება ლეილას
ამ პატარა ხუმრობაზე, თანაც არც სიმართლისგან არის შორს. რაც არის არის, დაწერს და
რედაქციაშიც მიიტანს, ეგეც თქვენი ,,პარავოზიო’’. ამდენი წვალება სულ წყალში
ეყრება, არც ამას დაუბეჭდავენ. თან უკვირს, თანაც ბრაზდება. ისევ საშას მიაკითხავს,
ის არის მისი გულშემატკივარი...
-წაიკითხე, რა დაწერეო, -ეუბნება დირბელი.
- ბელადზე დავწერეო, -პასუხობს და კითხვას იწყებს:
ის კამკამებდა ვით ცრემლის გუბე,
ალალი გულის ფიქრებით სავსე,
ის დაიღუპა, იქნებ დაღუპეს,
ნეტავი რისთვის? ნეტავი რაზე?!
ისმოდა წყევლა შეშლილ ქოშებით,
და თავგანწირვა უიღბლო ცისთვის,
ზარი გოდებდა ხანგამოშვებით:
ნეტავი რაზე? ნეტავი რისთვის?!
სიცილით კვდება დირბელი: -დაგიბეჭდეს კი არა, მადლობელი არა ხარ, რომ არ
დაგიჭირესო?
ფიქრდება ისიც, გარეთ 53 წელი დგას, არეული... ამას კი რა დაუწერია, -ამხელა კაცი
ლეილამ როგორ გამაბრიყვაო, -იცინის გულიანად. და ვერც კი წარმოიდგენს, როცა მისი
სიკვდილის შემდეგ მისი ლექსების კრებული გამოვა, ეს ლექსიც დაიბეჭდება. ალბათ,
როგორ გაიკვირვებს ლეილა, ამ ლექსს სხვა სათაურით რომ ნახავს დაბეჭდილს და სქოლიოში
ამოიკითხავს, რომ ლექსი ეძღვნება ალექსანდრე გამყრელიძეს -ცნობილ მკვლევარსა და
მთარგმნელს, თუმცა იქვე ჩათვლის, რომ კრებულის შემდგენლებს შეეშალათ, რადგან საშა
გამყრელიძე რომ გარდაიცვალა, ნიკო სამადაშვილი უკვე კარგა ხნის გარდაცვლილი იყო და
საშას დაღუპვას ვერაფრით გამოეხმაურებოდა. თანაც 1953 წელს საიდან უნდა სცოდნოდა
ნიკო სამადაშვილს, რომ 1971 წელს საშა გამყრელიძე გაურკვეველ ვითარებაში
დაიღუპეპოდა?! (სქოლიო: საშა გამყრელიძე გარდაიცვალა 1971 წელს. ნიკო სამადაშვილი
გარდაიცვალა 1963 წელს.) ...ეს იქნება მერე, კარგა ხნის შემდეგ ...ახლა კი ის
გულიანად იცინის და პირველად იცინის არდაბეჭდილი ლექსის გამო. ბრაზი უქრება და
თითქოს სევდაც აღარ ეძალება.
ლექსი გადასაგდებად მაინც ენანება, მოგვიანებით სათაურს შეუცვლის, -,,სტალინის
სიკვდილის" ნაცვლად ,,სამიკიტნოში’’-ო წააწერს, სათაურის ქვეშ კი პატარა მინაწერს
გაუკეთებს: ,,ჩემს საშას’’. სწორედ ასეთი სახით გამოქვეყნდება ნახევარი საუკუნის
შემდეგ ეს ლექსი.რას წარმოიდგენს, რომ ეს პატარა მინაწერი წლების შემდეგ თავსატეხს
გაუჩენს საშა დირბელის შვილიშვილს -ამ ესსეს ავტორს, ვერ წარმოიდგენს, რადგან როცა
ამ ლექსს წერს, თუ მინაწერს აკეთებს, ჯერ საშას შვილიშვილის დაბადებამდე კარგა
შორია...
ჯერ არც ის იცის, მისი ლექსები, რომ მხოლოდ მისი გარდაცვალების შემდეგ
გამოქვეყნდება, თორემ ეტყოდა ამ ესსეს ავტორს: რა თავს იტეხავ, ნეტავი შენ, ეს
ლექსი რა დიდი საფიქრალიაო... ის ვერც კი წარმოიდგენს, რომ მისი გარდაცვალების
შემდეგ, ის და მისი ლექსები ასეთ ინტერესს გამოიწვევენ, თითქმის ყველა, ვინც
იცნობდა და არ იცნობდა, ,,მემუარებში’’ მოიხსენიებს, მასთან ყოველ შეხვედრას
გაიხსენებს, ესსეებს დაწერს, მასთან ნაცნობობას შეიფერებს და ამით თავსაც
მოიწონებს... ვინც ვერ შეწვდება კი, ბოღმით იტყვის: უნიჭო იყოო. დაე, მათ სინდისზე
იყოს ნიკოს ნიჭისა და სულიერი სიღრმეების ვერდანახვაც და მისი ხილვების
ვერშეცნობაც. სინდისიერებას სხვას ვერ მოსთხოვ... თავად ნიკოს აუგი არავისზე
დასცდებოდა და ამ ესსეს ავტორიც ვერ მისცემს თავს ამის უფლებას.
ამ ესსეს ავტორს საშა გამყრელიძის ქვრივის მოგონებაც აქვს წაკითხული, თითქოს როგორ
აჩუქა ნიკომ ეს ლექსი მის მეუღლეს... ის თავს უფლებას ვერ მისცემს, ამ მონათხრობში
ეჭვი შეიტანოს... მიუხედავად ამისა,ისევ და ისევ ნიკოს სულის პატივისცემის გამო, ის
ფაქტებს მაინც ვერ დამალავს და ჰყვება იმ ამბებს, რაც დედისაგან და პაპისგან
მოუსმენია ჯერ კიდევ მანამ, სანამ ნიკო სამადაშვილის ლექსები დღის სინათლეს
იხილავდნენ... წერს, რადგან ფიქრობს, რომ ნიკოს სათაკილო და მისაჩქმალი არაფერი
სჭირდა და თავდაპირველად ვისადმიც არ უნდა იყოსეს ლექსი მიძღვნილი, ნიკოს
პიროვნებას ჩრდილს ვერანაირად მიაყენებს. თანაც თავად ნიკოს ცხოვრების ბოლომდე სულ
ეხუმრებოდნენ: როგორ იყო სტალინზე ლექსი რომ დაწერე და კინაღამ დაგიჭირესო? ამაზე
ნიკო გულიანად იცინოდა და არასოდეს უთაკილია. თუმცა, ეს ყველაფერი მოხდება მერე,
ახლა კი მას -ავტორის, მსჯელობებისთვის არ სცალია. მეგობრები ნავთლუღში მიდიან,
დირბელის ვენახში, იქ ქეიფს რა სჯობს: ხის მაგიდაზე სახელდახელოდ გაწყობილი სუფრა,
ვენახის შრიალი, დირბელის ხელით დაწურული საუკეთესო ღვინო... ეს ყველაფერი სოფლის
ნოსტალგიას აყუჩებს, ორივეს რომ თან სდევს მუდამ...აქ, ამ ესსეს ავტორს ერთი სული
აქვს, მომავალში გადაინაცვლოს და ყველაფერი წინასწარ თქვას, რადგან ეს მეტად
მნიშვნელოვანი დღეა ნიკო სამადაშვილის ცხოვრებაში... ამ დღეს უნდა გადაწყდეს მისი
ლექსების პირველი კრებულის ბედი... მაგრამ ავტორი მაინც ამჯობინებს თავი შეიკავოს
და თანდათანობით მიჰყვეს მოვლენებს, რადგან ნიკომაც ჯერ არაფერი იცის, და ვერც
ვერაფრით წარმოიდგენს...
ავტორი ჯერ-ჯერობით ისევ საშა გამყრელიძის ქვრივის ნაამბობს უბრუნდება:
„ერთხელ სახინკლეში ხელსაწმენდზე საშაზე ლექსი დაეწერა. საშა სახლამდე მოაცილა და
ლექსი მე გადმომცა. წავიკითხე და გადავირიე.ნიკო ამაყად ამბობდა, ნახე ჩემ დაწერილ
ლექსს რა შეუძლიანო! მერე მანუგეშებდა, თუ ეს ნუგეში იყო: ასეთი პატიოსანი და
ცრემლივით მთრთოლვარე კაცი ჩვენს ქვეყანაში დიდხანს ვერ იცოცხლებსო’’. როგორ არა
ჰგავს ნიკოს საქციელს! -ამას ამ ესსეს ავტორი მთელი სხეულითა გრძნობს და ვინც ნიკოს
კარგად იცნობდა, ისიც დაემოწმება. ნუთუ შეეშინდა ნიკოს, მართლა არ დაეჭირათ და ასე
უნიჭოდ და ულაზათოდ დადგა ეს სცენა? დირბელის შვილიშვილი ნიკოს შეშინებას ვერასოდეს
დაიჯერებს, რადგან მისთვის ის გაუტეხელი სულის ადამიანია, ან იქნებ ორჯერ
ციხეგამოვლილმა ნიკომ ჭკუა ისწავლა და უფრო პრაქტიკული გახდა? სწორედ ეს არის ამ
ესსეს ავტორის თავსატეხი. სიმართლე კი მხოლოდ ნიკომ იცის... იცის და კიდევაც რომ
გვეთამაშება, ახლა აიღებს და ამ ლექსს თავის ბელეტრისტულ თხზულებაში ჩართავს. იქ
ვინმე ქმრის მოღალატე და ქმრისგან ულმობლად მოკლულ ქალს მიუძღვნის და მის სამარეზე
ამოკვეთავს:
`ის კამკამებდა, ვით ცრემლის გუბე
ალალი გულის ფიქრებით სავსე და ა. შ.~
(`შეხვედრები და სინანული~. გვ. 217. 1995 წ.)
მოსწონს ნიკოს ეს ლექსი... უნდა რომ თავის თხზულებაში გამოიყენოს, სხვა ადგილი ვერ
უპოვა, თავადაც ხვდება: -სად ქმრის მოღალატე ცოლი და სად ალალი გულის ფიქრები?
ამიტომაც ბოლოში გამართლებასავით დაამატებს, ,,ღალატის ღამეს ეს ქედმოხრილი
სტრიქონები როდი სჯეროდაო’’...
ამ ესსეს ავტორმა ნიკოს პატიმრობაზე კარგა ხანს არაფერი იცოდა, მგალობლიშვილების
ოჯახში ამ თემაზე საუბარს გაურბოდნენ. თუმცა, როცა გაიგო, არ გაჰკვირვებია. ის უფრო
გაუკვირდებოდა, ნიკოსავით თავისუფალი სულის ადამიანი იმ ავბედით წლებში პატიმრობას
თუ ასცდებოდა. დედის არქივში გაუგზავნელ ბარათს წააწყდა, ლექსად დაწერილს. 1944
წლის მარტია... საშა ფრონტზეა, ნიკო -ციხეში. 15 წლის ლეილა წერს:
პოეტ ნიკო სამადაშვილს
პირველად შენგნით მოძღვნილ ალბომზე
გაიბნა ჩემი ლექსის რითმები,
მუდამ მიყვარდა შენი ლექსები,
