ედუარდ შევარდნაძე

საქართველოს სახელმწიფო საბჭოს თავმჯდომარე

(1992 წლის მარტი - 1992 წლის ოქტომბერი),

საქართველოს რესპუბლიკის პარლამენტის თავმჯდომარე

(1992 წლის ოქტომბერი - 1992 წლის ნოემბერი)

საქართველოს რესპუბლიკის პარლამენტის თავმჯდომარე -

სახელმწიფოს მეთაური

(1992 წლის ნოემბერი - 1995 წლის ნოემბერი)

საქართველოს პრეზიდენტი

(1995 წლის ნოემბერი - 2003 წლის ნოემბერი)

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის საახალწლო მილოცვა საქართველოს მოსახლეობისადმი

ძვირფასო მეგობრებო, თანამემამულენო! იწურება 1995 წლის უკანასკნელი წუთები. 1994 წლის ბოლოს, თუ გახსენდებათ, მე გაცნობეთ, რომ მომდევნო, 1995 წელი, შემობრუნების წელი იქნება-მეთქი.

ვფიქრობ, ეს პროგნოზი საკმაოდ ზუსტად ასახავს ახლა უკვე განვლილი წლის ადგილს საქართველოს 3000-წლოვან ისტორიაში და ეს სულაც არ არის გაზვიადება. განვლილ წელს მე დავარქმევდი რწმენის დაბრუნების, იმედის გაღვიძების, მრავალი კეთილი საქმის დაწყებისა და და ბევრი წამოწყების დასრულების წელს, ნგრევის დამთავრების და შენების დაწყების წელს. რა თქმა უნდა, გასული წლის უმთავრესი მოვლენა ახალი კონსტიტუციის შემუშავება, მიღება და ამოქმედება გახლავთ. ჩვენ კონსტიტუციურ ქვეყანაში ვცხოვრობთ და სწორედ ეს არის ქვეყნის დამოუკიდებლობის, თავისუფლების, ტერიტორიული განუყოფლობის, დემოკრატიული განვითარების მთავარი ნიშანსვეტი. დღეს თუ რამ გვაქვს მოსალოცი და სასიხარულო, ეს სწორედ საქართველოს კონსტიტუციაა და სახელმწიფოს ამ ძირითადი კანონის შესაბამისად ცხოვრების დაწყება გახლავთ.

გილოცავთ.

კონსტიტუციის საფუძველზე მიმდინარე წელს უკვე ჩატარდა პარლამენტისა და პრეზიდენტის არჩევნები. უკვე დაიწყო და ხორციელდება საკანონმდებლო და საპრეზიდენტო აღმასრულებელი ხელისუფლების ისტორიული მნიშვნელობის კონსტიტუციური რეფორმები, რომლებიც გაგრძელდება ეტაპობრივად და რომელიც დღითიდღე სიკეთეს, მატერიალურ და სულიერ კეთილდღეობას მოუტანს საქართველოს ყველა მოქალაქეს. ფიცის დადების დღეს პრეზიდენტის საპროგრამო გამოსვლაში მე ვთქვი და დღესაც საჭიროდ მიმაჩნია გავიმეორო, რომ პრეზიდენტის პოლიტიკის სტრატეგიული მიზნებია სამართლებრივი სახელმწიფოს მშენებლობა, ღია დემოკრატიული სამოქალაქო საზოგადოების ფორმირება, საბაზრო ეკონომიკის შექმნა და მისი ეფექტიანი ინტეგრირება მსოფლიო ეკონომიკაში, ყველა სტრატეგიული მიმართულებით გადაიდგა გადამწყვეტი ნაბიჯები როგორც პოლიტიკაში, ისე ეკონომიკაში, კულტურაში, ერის მატერიალურ და კულტურულ ცხოვრებაში. მსოფლიოში ყველაზე ბედნიერი ის პრეზიდენტია, ვისი მოქალაქენიც ბედნიერი არიან. სწორედ ეს არის ჩემი ყოველდღიური ზრუნვის უზენაესი საგანი და ცხოვრების მიზანი. ამასვე ვფიქრობ მე მკაცრი ზამთრის ამ ცივ ახალი წლის ღამესაც, როცა მოგმართავთ ამ საახალწლო, მოსალმებით. ვიცი, თბილი სიტყვებით ცივ ბინას ვერ გაათბობ, მაგრამ ერთ რამეს გპირდებით: ყველაფერს გავაკეთებთ მეც და ჩემი კოლეგებიც, რათა ეს ბოლო ცივი ზამთარი იყოს, მომავალში სითბოც გვექნება და სიკეთეც.

ძველი და ახალი წლების გასაყარზე მინდა მადლობა ვუთხრა ხალხს, თითოეულ მოქალაქეს, თითოეულ თვენგანს მოთმინებისათვის, კრიზისის ვაჟკაცურად გადატანისათვის, გაუსაძლისის გაძლებისათვის, ნდობისათვის, მაღალი მოქალაქეობრივი შეგნებისათვის, რაც ყველაზე მეტად აისახა 5 ნოემბერს ჩატარებულ საპრეზიდენტო და საპარლამენტო არჩევნებში. მინდა დარწმუნებული ბრძანდებოდეთ, რომ პრეზიდენტის პოლიტიკის ფილოსოფია მარტივია და გასაგები. ახალ 1996 წელს და მომდევნო წლებში პრეზიდენტისა და პარლამენტის მთავარი საზრუნავი იქნება ადამიანი, მოქალაქე, მისი მატერიალური და სულიერი კეთილდღეობა, ყველა ოჯახის, ყველა დედის, ყველა ბავშვის ბედნიერება. სხვა საზრუნავი, სხვა საფიქრალი არც პრეზიდენტს, არც პარლამენტს, ხელისუფლების არც ერთ სხვა სტრუქტურას არა აქვს და არც შეიძლება ჰქონდეს.

უდავოა, გასულ წელს ბევრი რამ გაკეთდა საშინაო და საგარეო პოლიტიკაში, მაგრამ მე მაინც განსაკუთრებით გამოვყოფდი როგორც ერთ-ერთ უმთავრესს და უმნიშვნელოვანესს, ქართული ჯარის შექმნას. დიახ შეიქმნა ქართული ჯარი, რომელსაც შეუძლია ბევრი ამოცანა გადაწყვიტოს, და ამ მოვლენას გილოცავთ ძვირფასო მეგობრებო. ახალი წლის ღამეს მე, როგორც პრეზიდენტი და შეიარაღებული ძალების მთავარსარდალი, მივესალმები შეიარაღებულ ძალებს, რომლებიც ვაჟკაცურად დგანან სამშობლოს დამოუკიდებლობის სადარაჯოზე. მათზე დიდ იმედებს ამყარებს ქართველი ხალხი, დარწმუნებული ვარ, ისინი გაამართლებენ ამ იმედებს და ამ ძალიან დიდ ნდობას, მზად იქნებიან თავიანთი ისტორიული მისიის შესასრულებლად ქვეყნის მთლიანობისათვის ბრძოლაში, თუკი ეს გარდაუვალი იქნება.

გასული წელი იყო კანონიერების, მართლწესრიგის განმტკიცებისა და დამნაშავეებთან, განსაკუთრებით, სახელმწიფო დამნაშავეებთან ბრძოლაში ისტორიული გარდატეხის წელი. ახალი წლის ღამეს მე მივესალმები ეროვნულ პოლიციას, იუსტიციის, პროკურატურის, შინაგან საქმეთა ორგანოების მუშაკებს, შინაგან თუ სასაზღვრო ჯარებს, სახელმწიფო უშიშროების სამსახურს, რომლებიც დაიცავენ ყოველი ოჯახის, ყოველი მოქალაქის, ჩვენი სახელმწიფოს სიმშვიდეს, უფლებებს, კეთილდღეობას. მათ გამანადგურებელი დარტყმა მიაყენეს დამნაშავე ელემენტებს, მაფიოზურ კლანებს, ტერორიზმს, რეკეტს, მექრთამეობას, სხვა საშიშ დამნაშავეებს. მე მათ მადლობას ვუცხადებ.

ჩვენი უპირველესი საზრუნავი და ზრუნვის საგანია ეკონომიკა. გასულ წელს მოხდა დიდი გარდაქმნები ფულად-საკრედიტო პოლიტიკაში. განხორციელდა საბანკო და საფინანსო რეფორმები. შემოვიღეთ ახალი ქართული ვალუტა - ლარი, რომლის კურსი მტკიცე, საიმედო და მაღალია. ნელი ტემპით, მაგრამ მაინც იზრდება ეროვნული შემოსავალი, ფეხზე დგება ბიზნესი, კომერცია, ფინანსები, ბანკები. ერთგვარად გამოცოცხლდა წარმოება, მრეწველობა, სოფლის მეურნეობა, ტრანსპორტი, მეურნეობის სხვა დარგები. ფასდაუდებელ დახმარებას გვიწევს მსოფლიო ბანკი, საერთაშორისო სავალუტო ფონდი, ევრობანკი, სხვა ეკონომიკური და ფინანსური ორგანიზაციები. მიმდინარეობს ახალ საფუძველზე თანამეგობრობის ქვეყნებთან მოშლილი ეკონომიკური კავშირურთიერთობების აღდგენა. ვითარდება საქართველოს საგარეო ეკონომიკური ურთიერთობა ევროპისა და ამერიკის, მსოფლიოს ხუთივე კონტინენტის ქვეყნებთან, მთელი ამ კომპლექსებიდან მე გამოვყოფდი ამერიკის შეერთებული შტატებისა და ევროკავშირის ფართომასშტაბიან დახმარებას, რაც ასეულ მილიონობით დოლარით გამოიხატა. ჩვენი ხალხი სამუდამოდ, საშვილიშვილოდ მადლიერი იქნება ამ დახმარებისათვის.

სოციალური და ეკონომიკური განვითარების პროგნოზის თანახმად, თანდათან, ეტაპობრივად გაიზრდება ხელფასები, სტიპენდიები, პენსიები. ყოველთვიური ხელფასები ორ-სამ წელიწადში სახელმწიფო სექტორში მიაღწევს 200-250 ლარს, კერძო სექტორში - 250-300 ლარს, შეიძლება მეტიც იყოს. შეიქმნება 500 000 სამუშაო ადგილი, სულ მომავალ 5 წელიწადში დასაქმდება 1 მილიონი ადამიანი. დაბრუნდებიან ქვეყნიდან დროებით წასული მოქალაქეები. საქართველო იცხოვრებს სისხლსავსე ეკონომიკური ცხოვრებით.

ახალი წლის ღამეს მივესალმები საქართველოს მეწარმეებს, ბიზნესმენებს, კომერსანტებს, ბანკირებს, ფერმერებს, ყველას, ვინც ქმნის საქართველოს საბაზრო ეკონომიკას, იბრძვის როგორც პირადი, ისე ხალხის კეთილდღეობისათვის. რეფორმების ეპოქაში ყალიბდება ახალი თავისუფალი ადამიანი, რომელიც სახელმწიფო ხელშეწყობის ვითარებაში თვითონ ქმნის თავის ბედნიერ ცხოვრებას, ქვეყნის ბედნიერებას. ეკონომიკური რეფორმების განხორციელება პრეზიდენტის პოლიტიკის საფუძველთა საფუძველია და ხელისუფლება ამ კურსს არ გადაუხვევს.

მე მივესალმები საქართველოს ინტელიგენციას, მეცნიერებს, ლიტერატურისა და ხელოვნების მოღვაწეებს, პედაგოგებს, ინჟინრებს, ექიმებს, ეკონომისტებს, იურისტებს, ყველა პროფესიის ადამიანებს, ვუსურვებ მათ წარმატებასა და გამარჯვებას. საქართველოს მეცნიერება, კულტურა, ლიტერატურა და ხელოვნება უფრო ინტენსიურად და მასშტაბურად უნდა გავიდეს მომავალ წელს მსოფლიო ასპარეზზე. მე ვიზრუნებ ამისათვის, უფრო აქტიურად იმოქმედებს ქართული კულტურის ხსნის კომიტეტი, ესეც ძალიან მნიშვნელოვანია, უნდა მოვუაროთ ერის ნიჭიერ ინტელექტს, შემოქმედებით ენერგიას, როგორც თვალის ჩინს, უმთავრეს ეროვნულ კაპიტალს.

მე მივესალმები საქართველოს პოლიტიკურ პარტიებს, განსაკუთრებით 5 ნოემბრის არჩევნებში გამარჯვებულ ძალებს, პარლამენტარებს, რომლებსაც ხალხმა გამოუცხადა უმაღლესი ნდობა. მივმართავ კონსტრუქციული წინადადებით საპარლამენტო და პარლამენტს გარეთ მოქმედ ოპოზიციას, მივაღწიოთ ეროვნულ კონსენსუსს და ეს 1996 წელი გაბზარული ეროვნული ცნობიერების საბოლოო გამთელების წელი ყოფილიყოს. ერთად ვიღვაწოთ სამშობლოსა და ხალხის საკეთილდღეოდ.

მადლიერების სიტყვებით მივმართავ ავტონომიურ, სამხარეო და ადგილობრივი მუნიციპალური მმართველობის ორგანოებს, მათ ბევრი რამ, ძალიან ბევრი რამ გააკეთეს ქალაქისა და სოფლის მოსახლეობის მხარდასაჭერად ძალიან ძნელ სიტუაციებში. დამდეგი 1996 წელი მათი კარდინალური რეფორმების წელია. ვუსურვებ მათ წარმატებას და გამარჯვებას საერთო სახელმწიფოებრივი და რეგიონული პრობლემების გადაჭრაში. ვუსურვებ აგრეთვე, რომ მთელი აღმასრულებელი ხელისუფლება -სამინისტროები, უწყებები მაქსიმალური დამოუკიდებლობის ფუნქციონირების პროცესში მკვეთრად შემობრუნდნენ ადგილობრივი, ესე იგი, მოქალაქეთა გადაუჭრელი პრობლემებისაკენ.

ახალი წლის ღამეს მე მივესალმები საქართველოს ქალებს, ჩვენს დედებს, მეუღლეებს, ასულებს. დღეს ქართველი ამაყად მოღვაწეობს დამოუკიდებელი სახელმწიფოს პოლიტიკურ-საზოგადოებრივ ასპარეზზე. ჩვენს ღირსეულ ქალებს ვხედავთ თავისუფალი საქართველოს პარლამენტართა, მინისტრთა, პოლიტიკური პარტიების ლიდერთა, მეცნიერთა და ხელოვანთა შორის. მომავალში მათი რიცხვი, დარწმუნებული ვარ, კიდევ უფრო გაიზრდება ხელისუფლების უმაღლეს ეშელონებში, სახელმწიფო და საზოგადოებრივი ცხოვრების ყველა სტრუქტურასა და სფეროში.

განსაკუთრებით სათუთად, პასუხისმგებლობის გრძნობით მივესალმები საქართველოს ნიჭიერ და შრომისმოყვარე ახალგაზრდობას, ჩვენს სტუდენტობას, მოსწავლეებს, ჩვენს ხვალინდელ დღეს, ჩვენს მომავალს.

მივესალმები საქართველოს სპორტსმენებს, ვუსურვებ მომავალ ოლიმპიურ წელს ახალ გამარჯვებებს, ახალ რეკორდებს. მთელი ქვეყანა უნდა ცდილობდეს შეუქმნას მათ შესაბამისი პირობები. ახალგაზრდობაზე ზრუნვა პრეზიდენტის პოლიტიკის ერთ-ერთი ძირითადი მიმართულებაა და ასე დარჩება ბოლომდე. განათლების სისტემის კარდინალური რეფორმა, ისევე როგორც ჯანმრთელობის სისტემისა, რომელიც ამჟამად მიმდინარეობს ქვეყანაში, ახალგაზრდობაზე სახელმწიფო ზრუნვის ნათელი მაგალითი უნდა გახდეს, ახალ ეპოქას, დამოუკიდებელ საქართველოს - ახალი ადამიანი, ასეთია ჩვენი დევიზი.

მე მივესალმები ასევე ომისა და შრომის ვეტერანებს, ინვალიდებს, პენსიონერებს, ქვრივებს, ობლებს. ხელისუფლება შეძლებისდაგვარად ზრუნავს, ხოლო მომავალ წელს მეტს გააკეთებს მათი სოციალური დაცვისა და პენსიების გაზრდის მიზნით, სხვა შეღავათებისა და შემოსავლების გასაზრდელად, რეფორმებმა და გარდაქმნებმა კეთილდღეობა უნდა მოუტანოს თითოეულ მათგანს. ნუგეშის სიტყვებით მივმართავ იმ ოჯახებს, ვინც დაკარგა მარჩენალი, მამა, დედა, და, ძმა, შვილი აფხაზეთის და ცხინვალის ეთნოკონფლიქტებში, სამოქალაქო ომებში. მათი სახელი და ამაგი ახსოვს სამშობლოს და არასოდეს დაივიწყებს მათ.

ახალი წლის ღამეს ყველაზე დიდი გულისტკივილით და იმედებით ვესალმები ლტოლვილებს, იძულებით ადგილნაცვალ პირებს და მინდა დავარწმუნო ისინი, რომ პრეზიდენტი, პარლამენტი, მთელი ჩვენი საზოგადოება, მთელი ხელისუფლება ზრუნავს მათზე, მათი სატკივარი ხელისუფლების სატკივარია, მე ერთხელ ვთქვი, კვლავ გავიმეორებ: სანამ ვერ აღვადგენთ ჩვენს ტერიტორიულ მთლიანობას, ჩვენ ყველანი, ვინც უნდა ვიყოთ, ლტოლვილის მდგომარეობაში ვიმყოფებით. მე მივესალმები დროებით ოკუპირებული საქართველოს ტერიტორიაზე მცხოვრებ თანამემამულეებს: ქართველებს, აფხაზებს, ოსებს, სომხებსა თუ რუსებს, რომლებიც სასოებით ელოდებიან საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენასა და ამ საფუძველზე კეთილდღეობას. გჯეროდეთ, ძვირფასო მეგობრებო, მალე დადგება ეს ნანატრი ჟამი. ვინც დღეს ასე არ ფიქრობს, ხვალ მაინც ამ პოზიციაზე დადგება. ასეთია ცხოვრების ლოგიკა. ჩვენ ყველაფერს გავაკეთებთ, რათა აღვადგინოთ ჩატეხილი ხიდი და ვიცხოვროთ ერთად, როგორც ძმებმა ერთიან და მთლიან საქართველოში და ყველა ზომას მივიღებ, რათა შედეგიანი ქართულ-ოსური და ქართულ-აფხაზური დიალოგი შედგეს, განვითარდეს და ბოლოს და ბოლოს მივაღწიოთ სამართლიან გადაწყვეტილებებს. ამის გარანტია არის ჩვენი სუვერენული სახელმწიფოს სამშვიდობო საშინაო და საგარეო პოლიტიკა. საშინაო და საგარეო ეკონომიკურმა ურთიერთობამ ბევრი სიკეთე მოუტანა საქართველოს ხალხს, ჩვენს ეკონომიკასა და კულტურას 1995 წელს. შეიქმნა მყარი საფუძველი, რომ დამდეგ ახალ წელს უფრო ეფექტიანი საშინაო და საგარეო პოლიტიკა განვახორციელოთ. როგორც იცით, საერთაშორისო ორგანიზაციებმა, მრავალმა ქვეყანამ საქართველო დიდ სატრანზიტო ქვეყანად, საკვანძო სახელმწიფოდ აღიარა და ეს უდიდეს სიკეთეს მოუტანს ყველა რეგიონს, მთელ სახელმწიფოს, მათ შორის აჭარას, აფხაზეთს, ყოფილ სამხრეთ ოსეთს. განსაკუთრებით საგულისხმოა გაეროს, უშიშროების საბჭოს, ევროუშიშროების ორგანიზაციის, თანამეგობრობის ქვეყნების როლი აფხაზეთისა და ყოფილი სამხრეთ ოსეთის პრობლემების მშვიდობიანი მოგვარების, საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საქმეში. მსოფლიოს საერთაშორისო ორგანიზაციებმა დაგმეს აფხაზი სეპარატისტების მიერ ქართული მოსახლეობის წინააღმდეგ ჩადენილი ეთნოწმენდა და ეთნოგენოციდი. ჩვენ ყველაფერს ვაკეთებთ იმისათვის, რომ პოლიტიკური კონფლიქტები მშვიდობიანი პოლიტიკური მოლაპარაკების გზით მოვაწესრიგოთ, მაგრამ თუ ამ პოლიტიკამ სასურველ შედეგამდე არ მიგვიყვანა, არ გამოვრიცხავთ სხვა მეთოდების გამოყენებასაც კონსტიტუციის, საერთაშორისო სამართლის ნორმებისა და გაეროს პრინციპების დაცვით. 1996 წელი გადამწყვეტი უნდა იყოს საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საქმეში. ეს ჩემი, როგორც პრეზიდენტის კონსტიტუციური უფლება და მოვალეობა გახლავთ. საქართველოს ყველა მოქალაქეს სურს დაიჯეროს, რომ ჩვენი დიდი მეზობელი, რუსეთი თავის გადამწყვეტ სიტყვას იტყვის ამ ისტორიული მისიის შესრულებაში, რითაც განამტკიცებს საუკუნოვან მეგობრობასა და ძმობას ჩვენს ხალხებს შორის. ჩვენ აგრესიის მსხვერპლი ვართ. ჩვენი კონსტიტუციური მოვალეობაა დავიცვათ თავი აგრესიისაგან ჩვენს ხელთ არსებული ყველა კანონიერი საშუალებებით.

ამ ახალი წლის ღამეს მე მივესალმები გაეროს, მსოფლიოს სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციებს და ვუსურვებ მათ წარმატებებს მსოფლიოში მშვიდობისა და კეთილდღეობის, სიმართლისა და სამართლიანობის დამყარების საქმეში, ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა, საერთაშორისო სამართლის ნორმების, საკაცობრიო იდეალების გამარჯვებისათვის ბრძოლაში. მშვიდობა კავკასიის რეგიონში, მშვიდობა და სამართლიანობა აფხაზეთში, ყარაბაღში, ჩეჩნეთში ცხინვალის რეგიონში. გლობალურმა და რეგიონულმა პოლიტიკამ უფრო დაბალანსებული სახე უნდა მიიღოს. პროგრესი ისრაელთა და არაბთა კონფლიქტში, სასიკეთო ძვრები იუგოსლავიის კრიზისის მოგვარებაში იმაზე მიგვანიშნებს, რომ მსოფლიომ კავკასიის რეგიონს და მის პრობლემებს უფრო მეტი ყურადღება უნდა მიაპყროს. ვფიქრობ, 1996 წელი ამ მხრივაც დიდმნიშვნელოვანი იქნება, რა შედეგითაც უნდა დამთავრდეს საბოლოოდ პარლამენტისა და პრეზიდენტის არჩევნები რუსეთში, რა ძალებიც არ უნდა მოვიდნენ ქვეყნის სათავეში, მაინც პოლიტიკურმა სიბრძნემ უნდა გაიმარჯვოს ორი სუვერენული სახელმწიფოს - რუსეთ-საქართველოს ახალი ურთიერთობის მშენებლობაში. ჩვენ მზად ვართ ვითანამშრომლოთ ყველასთან, ვისაც მანდატს მისცემს მისი ხალხი, ვითანამშრომლოთ ორივე ქვეყნისა და დანარჩენი მსოფლიოს საკეთილდღეოდ.

საუკეთესო სურვილებით მივესალმები საქართველოს მეზობელ ქვეყნებს და მეზობელ ხალხებს, საქართველოს ხალხს სურს კეთილმეზობლური, მშვიდობიანი თანაარსებობა თურქეთის, ირანის, რუსეთის, სომხეთის, აზერბაიჯანის, უკრაინის, ჩრდილოეთ კავკასიის, თანამეგობრობის, ბისეკის, შავი ზღვის აუზის ქვეყნების ხალხებთან. მე მივესალმები მთელი მსოფლიოს ხალხებს, სახელმწიფოებსა და მათ ხელმძღვანელებს და ვუსურვებ მათ ბედნიერებასა და გამარჯვებას ახალ, 1996 წელს.

გულთბილი გრძნობებით მივმართავ საქართველოში აკრედიტებულ საზღვარგარეთის დიპლომატიურ კორპუსს, საერთაშორისო ორგანიზაციათა წარმომადგენლობას, ჩვენს მეგობრებს - მადლობა მათ მხარდაჭერისა და თანაგრძნობისათვის.

მივესალმები საზღვარგარეთ მცხოვრებ თანამემამულეებს, დიპლომატებს, სავაჭრო წარმომადგენლებს, ყოველთა ქართველთა მსოფლიო კონგრესის წარმომადგენლებს, საქართველოს ყველა მოქალაქეს, ვინც ახალ წელს უცხოეთში ხვდება. მინდა მათ იცოდნენ, რომ სამშობლო, პრეზიდენტი ფიქრობს და ზრუნავს მათზე. ბედნიერებასა და წარმატებას ვუსურვებ საქართველოში მცხოვრებ ყველა ეროვნების მოქალაქეებს: სომხებს, აზერბაიჯანელებს, აფხაზებს, ოსებს, რუსებს, ებრაელებს, ქურთებს, უკრაინელებს, ასირიელებს, ყველა ერის შვილს, ვინც საქართველოს მოქალაქეა - ის საქართველოს შვილია, ჩვენი სახლიკაცია. 1995 წელი ადამიანთა, ხალხთა, სახელმწიფოთა შორის თანხმობის, ძმობის, კონსენსუსის, კულტურათა დიალოგის წლად გამოცხადდა მსოფლიო საზოგადოებრიობის მიერ. გაიმართა იუნესკოს სპეციალური კონგრესი თბილისში, მართლაც და დიდი მსოფლიოს კულტურათა დიალოგი მომავალშიც გაგრძელდება, ის არ ამოიწურება ერთი წლით, ან ერთი კონგრესით.

მივესალმები იუნესკოს, რომელმაც საქართველოს კულტურის ძეგლები კაცობრიობის საგანძურს მიაკუთვნა და იცავს მათ. იუნესკოსთან ურთიერთობა კიდევ უფრო უნდა გაღრმავდეს და გაფართოვდეს. ჩვენმა დიდმა მეფემ დავით აღმაშენებელმა გვიანდერძა და მოგვცა ტოლერანტობის ისტორიული გაკვეთილები. ჩვენ სახარება და „ვეფხისტყაოსანი“ გვასწავლის კაცთმოყვარეობას, შემწყნარებლობას, ქრისტეს მცნებაა: „გიყვარდეს მოყვასი შენი ვითარცა თავი შენი“. ისტორიაში ის იმარჯვებს, ვისაც მოყვასი უყვარს. „ვინც მოყვარესა არ ეძებს, იგი თავისა მტერია“ - გვმოძღვრავს შოთა რუსთაველი. ვიყოთ ერთგულნი ჩვენი გმირი წინაპრებისა და ხალხის დიდი ისტორიული ტრადიციებისა! მე გულთბილი სურვილებით ვულოცავ ახალ წელს ყველა ეროვნებისა და კონფესიის, ყველა პროგრესული მსოფლმხედველობის, კეთილი ნების ადამიანებს საქართველოსა და მთელ მსოფლიოში.

სულით და გულით მივესალმები საქართველოს სამოციქულო ეკლესიას, უწმინდესსა და უნეტარესს ილია მეორეს, ყველა ქრისტიანს. ვულოცავ მათ დიდ რელიგიურ დღესასწაულს - ქრისტეშობას. ბედნიერება მოეტანოს მათთვის ახალ, 1996 წელს. ღმერთმა დალოცოს ღვთისმშობლის წილხვედრი ქვეყნის - საქართველოს ყველა მცხოვრები, ყველა ოჯახი. ღვთის მადლი მოჰფენოდეს ჩვენს მრავალტანჯულ სამშობლოს. მე ვამაყობ, რომ თქვენი საახალწლო მეკვლე ვარ, ძვირფასო მეგობრებო, ძვირფასო თანამემამულენო. გიხაროდეთ, ჩვენთან არს ღმერთი!

მშვიდობა თქვენს ჭერს, თქვენს ოჯახებს, თქვენს აკვნებს, ყველა სოფელს, ყველა დაბასა და ქალაქს, კეთილო ადამიანებო.

ბედნიერი ახალი წელი გაგთენებოდეთ ყველას, მრვალჟამიერ იცოცხლეთ და იბედნიერეთ!

გმადლობთ!

„მშვიდობა თქვენს ჭერს, თქვენს ოჯახებს, თქვენს აკვნებს, ყველა სოფელს, ყველა დაბასა და ქალაქს, კეთილო ადამიანებო“ : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის მილოცვა საქართველოს მოსახლეობისადმი // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 4 იანვარი. - №1(2114). - 1,2 გვ.

თქვენ ორი კვირის მანძილზე არ შეხვედრიხართ რადიომსმენელენს - შობა-ახალი წლის კვირა იყო. გუშინ კი სიონის საკათედრო ტაძრიდან მიულოცეთ ქვეყანას შობის ბრწყინვალე დღესასწაული. იქამდე - ახალი 1996 წელი, რომელიც უფრო გვაახლოებს მეოცე საუკუნის დასასრულს, - მეორე ათასწლეულს, თუმცა, თქვენ საახალწლო მილოცვაში, როგორც ყოველთვის, აქცენტი მომავალზე და ოცხამეერთე საუკუნეზე გადაიტანეთ. ოცდამეერთე საუკუნეში, საქართველო, ასე ვთქვათ, თქვენი პრეზიდენტობის პერიოდში შევა. როგორი იქნება ეს საქართველო, როგორ ხედავთ მას?

ჟურნალისტ ნატო ონიანის ამ შეკითხვის პასუხად, საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიციულ რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- ახლანდელი შობა-ახალი წელი უდავოდ განსხვავდებოდა წინა წლებისაგან. ვერ ვიტყვი, რომ ყველა ოჯახი და ყველა მოქალაქე ერთნაირი გუნება-განწყობილებით შეხვდა ბრწყინვალე დღესასწაულს, მაგრამ არც არავინ დაობს იმას, რომ საერთო მდგომარეობა გაუმჯობესდა და ახლა უკვე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ვცხოვრობთ სახელმწიფოში, რომელსაც ხელეწიფება დაიცვას თავისი მოქალაქე, შეუქმნას მას შრომისა და შემოქმედების ხელსაყრელი გარემო.

დღეს საქართველო მსოფლიოში აღიარებული ქვეყანაა, რომელიც ასე გაბედულად დაადგა ჭეშმარიტი დემოკრატიისა და ღრმა ეკონომიკური გარდაქმნების გზას, ეს კურსი მთელმა ჩვენმა ხალხმა ახალი კონსტიტუციის მიღებით და 5 ნოემბერს, ასე ვიტყოდი, ტრიუმფით ჩატარებული არჩევნების შედეგებით გამოხატა.

ჩემი პასუხი თქვენს კითხვაზე მოკლე იქნება. როგორც საპრეზიდენტო პროგრამაში ითქვა, ორი სამი წელი დაგვჭირდება იმისათვის, რომ ქვეყანა გაერთიანდეს, გამთლიანდეს, რათა ნორმალური ცხოვრების დონეს მივაღწიოთ. ხოლო ოცდამეერთე საუკუნეში საქართველო შევა, როგორც სრულყოფილი დემოკრატიისა და ეკონომიკურად აღორძინებული ქვეყანა. 1996 წლის ამოცანებიდან, მე, როგორც უმთავრეს და უმნიშვნელოვანესს, გამოვყოფდი ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენას.

- გასული კვირის განმავლობაში, პირველად ქვეყნის ცხოვრებაში პრეზიდენტის საახალწლო ნაძვის ხის ზეიმი მოეწყო ობოლ, მზრუნველობას მოკლებულ და ლტოლვილ ბავშვთათვის. ეს ბავშვები, ალბათ, მალე დაბრუნდებიან აფხაზეთში და, ალბათ, არ გაიზიარებენ სანაიების ოჯახის ბედს. ამ ფაქტთან დაკავშირებით, თქვენ გააკეთეთ განცხადება, რომელშიც ძალიან მკაცრი შეფასება მიეცით, როგორც რუსეთის სამშვიდობო ძალებს, ისე უცხოელ მეთვალყურეებს. ხომ არ დაამატებდით რაიმეს თქვენს კომენტარს?

- ალბათ, მხოლოდ რამდენიმე სიტყვას. გალში დატრიალებულ ტრაგედიასთან დაკავშირებით, მინდა კიდევ ერთხელ განვაცხადო, რომ ყოველივე ეს ცეცხლთან თამაშია. გარკვეული ძალების მიერ სამშვიდობო პროცესის ჩასაშლელად პროვოცირებული ბარბაროსული აქტია. თანამეგობრობის ქვეყნების მეთაურთა მოსკოვის შეხვედრაზე საქართველო თავის სათქმელს იტყვის. თანამეგობრობას, განსაკუთრებით რუსეთს, გაეროსთან ერთად ყველა ბერკეტი ხელთ უპყრია აფხაზეთის კონფლიქტის მოსაგვარებლად. ერთი რამ უნდა გავიგოთ ყველამ, ვინც ამ პროცესში ვმონაწილეობთ: სეპარატისტები, რომელთაც ასიათასობით ადამიანის გენოციდი და ეთნოწმენდა სურთ დააკანონონ, ხვეწნა-მუდარით, ე.ი. მარტო მოლაპარაკებითა და მარტო პოლიტიკური დიალოგის წყალობით სამართლიანობის აღდგენაზე არ წავლენ. პოლიტიკური და ძალისმიერი მეთოდების შეხამება ერთადერთი გზაა კავკასიის ამ ყველაზე მგრძნობიარე რეგიონში მშვიდობის აღსადგენად, გაწამებული და გაუბედურებული ადამიანების მშობლიურ კუთხეში დასაბრუნებლად. ბოსნიის მაგალითით ყველაზე რელიეფურად ჩანს, როგორ უნდა შეახამოს დღეს კაცობრიობამ, თუ მას მშვიდობა უნდა, პოლიტიკური და ძალისმიერი მეთოდები.

მშვიდობა აფხაზეთში სიკეთეს მოუტანს მთელ კავკასიას, რუსეთს, ჩვენს მეზობელ თურქეთს. სხვა მეზობლებს; თუნდაც იმიტომ, რომ აღდგება საარსებო მნიშვნელობის სატრანსპორტო კომუნიკაციები, რკინიგზა, საავტომობილო მაგისტრალები, რაც თავისთავად უდიდესი სტიმული იქნება მთელი რეგიონის ეკონომიკური აღორძინებისათვის.

- საქართველოში მსოფლიოში ცნობილი ფირმა „შევრონ ოვერსი“ შემოდის, ეს მართლაც ღირსშესანიშნავი და აღსანიშნავი მოვლენაა და, უწინარესად, მანიშნებელია იმისა, რომ ქვეყანა თანდათან დამშვიდდა და დაწყნარდა. სხვათა შორის, ეს ახალი წლის ღამემაც კარგად დაგვანახა. როცა, ალბათ, პირველად ამ ბოლო წლების განმავლობაში ქალაქში ავტომატის ხმა აღარ ისმოდა...

- მივესალმები მსოფლიოში სახელგანთქმული „შევრონ ოვერსის“ ხელმძღვანელობის, მისი პრეზიდენტის ბატონ რიჩარდ ჰერმან მაცკეს ჩამობრძანებას, მის კოლეგებს. ამ კომპანიასთან როგორც იტყვიან, ძველი ნაცნობობა მაკავშირებს, კარგად ვიცი მისი გიგანტური შესაძლებლობები, ეს მაღალი მისიაც დაკავშირებულია საქართველოს, როგორც ევრაზიის დერეფნის, ერთ-ერთ საკვანძო სახელმწიფოდ აღიარებასთან, ქვეყნის სტაბილურობასა და პარტნიორულ საიმედოობასთან.

დღეს უკვე დაიწყება ჩვენი შეხვედრები, მოლაპარაკებები, გაგრძელდება ხვალ, ზეგ და, ალბათ, მექნება საშუალება, უფრო დეტალურად გამოვთქვა ჩემი მოსაზრებები.

- ბოლო წელიწადნახევრის განმავლობაში, ტრადიციულად, ამ თემით ვიწყებდით ხოლმე ჩვენს ინტერვიუებს, მაგრამ, ახლა, რატომღაც, იგი ბოლოს მოექცა - გასული კვირის ეკონომიკა.

- 1996 წელს ჩვენი ეკონომიკა სერიოზული, რთული და მასშტაბური ამოცანების წინაშე დგას, როგორც მოგეხსენებათ, პრეზიდენტის ეკონომიკური პროგრამის თანახმად, წლევანდელი წელი წარმოების რეაბილიტაციის, საგრძნობი, დაახლოებით ასე ვანგარიშობ, 15 ანდა 20-პროცენტიანი ეკონომიკური ზრდისა და მოსახლეობის კეთილდღეობის შესამჩნევი გაუმჯობესების წელი უნდა გახდეს, შარშანდელი წელი ამის რეალურ საფუძველს გვაძლევს. ინფლაცია, რომელიც წინა წლებში ეკონომიკის დაქვეითებისა და მოსახლეობის გაღატაკების ერთ-ერთი მთავარი ფაქტორი იყო, შეზღუდულია. როგორც ჩვენთან არის მიღებული ეს გამოთქმა, - ალაგმულია, კლასიკურ მაგალითად ქცეული ფულადი რეფორმა - ლარის მყარი კურსი - საერთაშორისო დონეზეა აღიარებული. ამ ფაქტს ადასტურებს ხუთშაბათსა და პარასკევს გამართული ბანკთაშორისი სავალუტო ბირჟის სესიებიც: ლარის კურსი ამერიკული დოლარის მიმართ კვლავ 1,23-ის დონეზეა დაფიქსირებული, ფულადი სისტემის განმტკიცება საფუძველს ქმნის თვისებრივად ახალი მიდგომები გამოვიყენოთ საბიუჯეტო სფეროშიც.

ქვეყნის ეკონომიკური პოლიტიკის ქვაკუთხედი იქნება 1996 წლის ბიუჯეტი, რომლის პროექტის განხილვას რამდენიმე დღე ეძღვნება მთავრობის საკმაოდ დატვირთული, შინაარსიანი და შედეგიანი მუშაობა. გუშინწინ თითქმის მთელი დღის განმავლობაში ვმუშაობდით და კიდევ დაგვჭირდება რამდენიმე შეხვედრა. სხდომა მიმდინარეობდა პრეზიდენტის ხელმძღვანელობით. ბიუჯეტის პარამეტრებსა და მთავარ მახასიათებლებზე საუბარი წინ არის, მაგრამ დღესვე შეიძლება ითქვას, რომ წლევანდელი ბიუჯეტი აგრძელებს რეფორმის კურსს და იგი მნიშვნელოვანი ეტაპი იქნება საპრეზიდენტო პროგრამის რეალიზაციაში. ახალი ბიუჯეტი, რომელიც რეფორმებს ამკვიდრებს, რეფორმატორული ბიუჯეტი, - ასეთია ზოგადი შეფასება, პროექტი ითვალისწინებს ცენტრალური და ადგილობრივი ბიუჯეტების შეხამებას, საკუთარი შემოსავლების ზრდას, ხარჯების ეფექტიანობის ამაღლებას, საგადასახადო და საფინანსო დისციპლინის განმტკიცებას. ყველა მეწარმისათვის თანასწორუფლებიანი კონკრეტული საგადასახადო ეკონომიკური გარემოს ჩამოყალიბებას, ითვალისწინებს ჩვენი შესაძლებლობების საფუძველზე სოციალური სფეროსათვის გამოყოფილი სახსრების გადიდებას, საკუთარი საგადასახადო და არასაგადასახადო შემოსავლების მკვეთრ ზრდას (ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია), კერძოდ, თუ 1995 წლისათვის, წინასწარი შეფასებით შემოსავლები შეადგენდა ქვეყნის შიდა მთლიანი პროდუქტის 5,2 პროცენტს, მათ შორის, საგადასახადო შემოსავლების 3,7 პროცენტს, ეს მაჩვენებლები შესაბამისად, გაიზრდება 8,5 პროცენტითა და 6,7 პროცენტის დონემდე.

ასეთი რთული ამოცანების დაძლევის საფუძველს ქმნის შარშან მიღწეული შედეგები საგადასახადო სფეროში (ჩვენ შევეჩვიეთ ზოგიერთ ციფრს, მაგარამ ისინი ძალიან შთამბეჭდავია და იმედის მომცემი). 1995 წლის განმავლობაში სახელმწიფო ბიუჯეტის საერთო შემოსავლებმა 216 მილიონი ლარი შეადგინა, რაც სამნახევარჯერ აღემატება 1994 წლის დონეს. არა მგონია, იყოს სხვა ქვეყანა, რომელსაც ეს შედეგები ჰქონდეს. საგადასახადო ორგანოების მიერ შარშან ამოღებული გადასახადები წინა წლის მაჩვენებელზე ორნახევარჯერ მეტია. აკრეფილი შემოსავლების მაღალი ტემპი აქვს საბაჟო დეპარტამენტსაც, რომელმაც წლის მანძილზე 9 მილიონი ლარის ეკვივალენტური სხვადასხვა ვალუტა შეიტანა ბიუჯეტში, რაც რამდენჯერმე აღემატება წინა წლის მაჩვენებლებს. თუმცა ეს ციფრი ჯერ კიდევ ჩამორჩება ამ სფეროში არსებულ პოტენციალს. ვფიქრობთ, რომ მიმდინარე წელს შემოსავლები ამ სფეროდან რამდენჯერმე უნდა გაიზარდოს.

ეკონომიკის სამინისტროს შეფასებით, 1995 წელს მიღწეულია მთლიანი შიდაპროდუქტის ვარდნის შეჩერება, ხოლო ცალკეულ ქვედარგებსა და კომპლექსებში გარკვეული ზრდაც, რამდენჯერმე უკვე ვთქვი, რომ ეს ეხება მანქანათმშენებლობას, მსუბუქ მრეწველობას და ზოგიერთ სხვა დარგს. ეს შეჩერება არის საფუძველი, რომელმაც მიმდინარე წელს უნდა მოგვცეს ჩვენი ეკონომიკური პოტენციალის 15-20-პროცენტიანი ზრდა.

კიდევ უფრო ხელშესახებია შედეგები სოფლის მეურნეობაში. 1995 წელს ეკონომიკის სამინისტროს მონაცემებით მარცვლეულის წარმოება სიმინდის ჩათვლით 15 პროცენტით გადიდდა (ეს როგორც მინიმუმი). 16 პროცენტით გაიზარდა ყურძნის, 8 პროცენტით ხილის წარმოება. მეცხოველეობაში პირუტყვის სულადობის მატებასთან ერთად აღინიშნება ხორცისა და რძის წარმოების მატება. სხვათა შორის, ფასები ხორცსა და რძეზე, რძის პროდუქტებზე, გაცილებით ნაკლები იქნებოდა, უკეთესად რომ იყოს ორგანიზებული ამ პროდუქტების შემოტანა და ხელის შეწყობა მოსახლეობისათვის, რომელსაც სურს პროდუქტები ჩამოიტანოს დედაქალაქსა და სხვა სამრეწველო ცენტრებში. აღნიშნული საკითხი სპეციალური მსჯელობის საგანი უნდა გახდეს.

სოფლის მეურნეობის აღმავლობა შეუქცევადი გახდება, როცა მიწის რეფორმის თაობაზე პარლამენტი კანონს მიიღებს. ეს უახლოეს მომავალში უნდა მოხდეს. კანონის რამდენიმე ვარიანტი მომზადებულია და, ვფიქრობ, რომ პარლამენტი უახლოეს დღეებში დაბრუნდება ამ ერთ-ერთი ყველაზე კარდინალური პრობლემის განხილვასა და მოგვარებას. საქართველოს ეკონომიკის ბედს ბევრად განსაზღვრავს ტრანსპორტი. რკინიგზაზე მდგომარეობის გამოსწორების ნიშნებზე უკვე იყო რამდენჯერმე საუბარი, აქ მართლაც სასიკეთო ძვრებია. ამასთან 1995 წლის შეფასებისას არ შეიძლება არ აღინიშნოს, რომ საქართველო სულ უფრო გამოკვეთილად იქცევა სატრანზიტო ქვეყანად. განსაკუთრებით, კასპიის პირველადი ნავთობის ტრანსპორტირების მარშრუტების საკითხის გადაწყვეტის შემდეგ. 1996 წელი უკვე მოიტანს რეალურ შედეგებს ამ მართლაც საუკუნის პროექტის რეალიზაციის გზაზე.

წარმოების აღორძინების მნიშვნელოვანი შესაძლებლობები უნდა შეიქმნას კერძო პრივატიზაციისა და აქციონირების პროცესში. 1995 წლის დამდეგისათვის პრივატიზებული იყო 2500-მდე მცირე საწარმო. წლის დამლევისათვის კი - 6500, რაც შეეხება საშუალო და მსხვილ საწარმოებს, 840 სააქციო საზოგადოებიდან 150 საკონტროლო პაკეტი უკვე გამოსყიდულია. უახლოეს ხანებში მათი რიცხვი კიდევ 200-ით გაიზრდება. საკონტროლო პაკეტების გამოსყიდვის დაჩქარებას ხელს უწყობს საპრივატიზაციო ბარათების უფრო მეტად გამოყენება, სადღეისოდ ვაუჩერი მიღებული აქვს (სხვათა შორის, საწყენია, რომ ეს ძალიან მნიშვნელოვანი მოვლენა კადრს მიღმა რჩება და ჩვენი კომენტატორები თითქოს ამას ვერ ამჩნევენ) 3 მილიონ 250 ათას კაცს, ანუ მოსახლეობის თითქმის 75 პროცენტს.

ჩვენი დიდი და მცირე გეგმების რეალიზაცია გადამწყვეტწილად არის დამოკიდებული ენერგეტიკაზე. შარშან, პირველად უკანასკნელ წლებში, ელექტროენერგიის გამომუშავების ოდენობა შენარჩუნებული იყო 7 მილიარდი კილოვატსაათის დონეზე. ამასთან 25 პროცენტით გადიდდა ჰიდროსადგურებში გამომუშავებული ენერგია. სერიოზული აღდგენითი და სარეკონსტრუქციო სამუშაოები განხორციელდა თბილსრესში. მიუხედავად დაბრკოლებებისა, საქმე მაინც თითქმის ბოლომდეა მიყვანილი და ეს გვაძლევს იმის საშუალებას, რომ მიმდინარე წელი მრეწველობაში, და არა მარტო მრეწველობაში, შედარებით ნორმალურად დავიწყოთ. გამოიძებნა ჩვენი მეგობრების - ამერიკის შეერთებული შტატებისა და ევროკავშირის დახმარებით სათბობის მოწოდების შესაძლებლობაც. ენერგიით ქვეყნის სტაბილური უზრუნველყოფისათვის ძალზე ბევრი რამაა გასაკეთებელი, მაგრამ თუ ელექტრომოხმარების ლიმიტები დაცული იქნება და მოხმარებული ენერგიის საფასურის გადახდა გაუმჯობესდება, რეალურად შესაძლებელია ზამთრის მეტნაკლებად დამაკმაყოფილებლად დამთავრება.

და ბოლოს, რამდენიმე სიტყვა მინდა კვლავ ენერგოკრიზისთან დაკავშირებით ვთქვა. ენერგოკრიზისის დაძლევის გასაღები (დღეს ეს უკვე გაბედულად უნდა ითქვას) მოხმარებული ენერგიის საფასურის გადახდაა. ფინანსურად საქენერგო გაკოტრებამდეა მისული. ამ თემაზე ჩემი საუბრის მიზანი ის არის, რომ საქართველოს ყველა მოქალაქემ, ყველა მეწარმემ, ყველა დირექტორმა გაიგოს - მივაღწევთ მოხმარებული ელექტროენერგიის ანაზღაურებას იმ ფარგლებში, როგორც ჩვენ ვხარჯავთ - გვექნება ელექტროენერგია. გასულ წელს ამოქმედებული სიმძლავრეები და ის, რასაც მიმდინარე წელს გავაკეთებთ (ალბათ, წელს მივუბრუნდებით მეათე ბლოკის სიმძლავრეების აღდგენას) ამის სრულ შესაძლებლობას იძლევა. საჭიროა, რომ ყველა ჩავერთოთ ამ პროცესში, დღეს საქენერგოს წინაშე დავალიანება შეადგენს თითქმის 100 მილიონ ლარს. დღეს საქენერგოს ეს თანხა რომ ჰქონდეს, ყველა აღდგენით სამუშაოს წარმატებით შევასრულებდით. მომავალი წლის სეზონამდე ავამოქმედებდით დამატებით სიმძლავრეებს და დავიწყებდით სათბობის შეძენას იმისათვის, რომ მომავალ წელს ამაზე დრო აღარ დაიხარჯოს.

ამიტომ ყველა სამთავრობო სტრუქტურამ, ჩვენმა პრესამ, ტელევიზიამ სპეციალური პროგრამები და რუბრიკები უნდა მიუძღვნან ამ პრობლემის მოგვარებას, რომელსაც დღეს სახელმწიფოსათვის, მე ასე ვიტყოდი, საარსებო და გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს.

„დღეს საქართველო მსოფლიოში აღიარებული ქვეყანაა, რომელიც ასე გაბედულად დაადგა ჭეშმარიტი დემოკრატიისა და ღრმა ეკონომიკური გარდაქმნების გზას“ / შევარდნაძე ე. ; [ჩაიწერა]ონიანი ნატო // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 9 იანვარი. - №4(2117). - 1,2 გვ.

[...]

უკანასკნელ ხანს პრესაში დაიწყო დისკუსია საბჭოთა კავშირ-ამერიკის პროექტის „თენგიზშევროილის“ განხორციელების მიზანშეწონილობის შესახებ“, და, პირველმა ეს პრობლემა წამოსწია „მოსკოვსკიე ნოვოსტიმ“.

თვით ამ საკითხის საზოგადოებრივი განხილვის ფაქტი სასიხარულოა, ეს მოწმობს, რომ ბოლო მოეღო წარსულ პრაქტიკას, როცა ჩუმად იდებოდა მრავალმილიარდიანი გარიგებანი, ჩვენი ქვეყნისათვის ხშირად საკმაო ზარალით მთავრდებოდა ხოლმე.

ახლა უფრო ნაკლებად მინდა ვისაუბრო ამ პროექტის ტექნიკურ თუ ეკონომიკურ დასაბუთებაზე, თუმცა ისინი ჩემთვის საკმაოდ დამაჯერებელია.

უფრო სასარგებლო იქნება, ჩემი აზრით, ვილაპარაკოთ სულ სხვა რამეზე.

თენგიზის საბადოზე სჯა-ბაასი დიდი ხანია მიმდინარეობს, ისევე როგორც საკუთარი ძალებით მისი ათვისების ცდებზე. ამ საქმეზე 1979 წლის დამლევიდან უკვე დაიხარჯა ორი მილიარდი რუბლი, მაგრამ უკუგება ჯერჯერობით, არსებითად, არ არის.

ამიტომ ამ ფონზე საკმაოდ საფუძვლიანად გამოიყურებოდა გადაწყვეტილება მიგვემართა უცხოელი პარტნიორებისათვის.

რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია, მოლაპარაკება ფირმა „შევრონთან“ წარმოებს უკვე დაახლოებით ოთხი წელიწადია. ამ დროის განმავლობაში განისაზღვრა ერთობლივი პროექტის რეალიზაციის არა მარტო ტექნიკური და ფინანსური პირობები, არამედ მოეწყო სხვადასხვაგვარი ექსპერტიზებიც, რომლებიც ადასტურებენ მისი განხორციელების მინაზშეწონილობას.

უცხოური კაპიტალის მოზიდვა ჩვენს ეკონომიკაში პირდაპირი საწარმოო ინვესტიციების სახით, ჩვენთვის შედარებით ახალი საქმეა, მაგრამ დაკავშირებულია საბჭოთა კავშირში დასავლეთის ფირმების საქმიანობისადმი ეჭვიანი დამოკიდებულების ჩვენს ძველ სინდრომთან. ეს არც უნდა გაგვიკვირდეს, რადგან ბავშვობიდანვე გვინერგავენ აზრს, რომ კაპიტალისტები მხოლოდ იმას აკეთებენ, რომ „ძარცვავენ“ სხვა სახელმწიფოებს, მცირე ფასად ყიდულობენ მათ სიმდიდრეებს.

შეიძლება, რა თქმა უნდა, გავყიდოთ ნედლეული, შეიძლება არც გავყიდოთ. ჩვენ რომ მდიდრულად ვცხოვრობდეთ სხვა წყაროების ხარჯზე, ალბათ, უნდა გავუფრთხილდეთ ნავთობსაც, გაზსაც, მადანსაც, ხე-ტყესაც და სხვა დანარჩენსაც. როგორც ვარიანტი, კარგი იქნებოდა ჩვენ თავად მარჯვედ და ყაირათიანად განგვეხორციელებინა ჩვენი რესურსების ექსპლოატაცია ისე, რომ ზიანი არ მიგვეყენებინა არც ადამიანებისათვის და არც ბუნებისათვის, მაგრამ ეს არ გამოგვდის. და აქ იბადება კითხვა, როგორ მოვიქცეთ? გავაგრძელოთ ჩვენი ბუნებრივი სიმდიდრეების უგუნური, ზოგჯერ კი ბარბაროსული „ათვისება“ თუ მივმართოთ უფრო მცოდნე და მარჯვე ადამიანებს, რომლებსაც აქვთ მოწინავე ტექნოლოგიაც, საქმის ეფექტიანი და მომგებიანი წარმოების გამოცდილებაც?

უკანასკნელ ხანს ჩვენ ბევრი რამ ხელახლა გავიაზრეთ და ახლაც ასე ვიქცევით, უფრო რეალისტურად ვუყურებთ საკუთარ თავსაც და სხვებსაც. უცხოური ინვესტიციების საკითხსაც დროა მივუდგეთ ახლებურად, წარმოდგენებისა და ცოდნის თანამედროვე დონეზე.

უცხოური ინვესტიციები - ეს ყველაფერთან ერთად, ალტერნატიული ეკონომიკური სექტორის შექმნის გზა, შეჯიბრების, კონკურენციის დონის ამაღლება, ერთი სიტყვით, ის არის, რაც ეკონომიკური განვითარებისა და მეცნიერულ-ტექნიკური პროგრესის მამოძრავებელია.

უცხოური ინვესტიციების მოზიდვა ერთობლივ საწარმოთა შექმნის მეშვეობით დაე ნელა, ძნელად ზოგჯერ ხარვეზებითაც კი, მაგრამ უკვე იძლევა პირველ ნაყოფს. არადა, ამ დაბანდებათა ოდენობა ხომ ჯერჯერობით სულ 3-4 მილიარდ დოლარად არის შეფასებული. შედარებისათვის ვიტყვით, რომ უნგრეთში ეს ციფრი სამჯერ მეტია.

ერთობლივი საწარმო „თენგიზშევროილი“ არსებითად, ქვეყნის ეკონომიკაში უცხოური კაპიტალის პირველი ფართომასშტაბიანი მოზიდვის ცდაა. და ხაზგასმით უნდა აღვნიშნოთ, რომ ერთობლივ წარმოებაში დაბანდებაც.

ამერიკის შეერთებულ შტატებში ამასწინდელი მოგზაურობის დროს მომიწია შეხვედრა ბევრ პოლიტიკურ მოღვაწესთან და უდიდესი კორპორაციების წარმომადგენლებთან. პრაქტიკულად თითოეული მათგანი ასე თუ ისე დაინტერესებული იყო საქმის ვითარებით ამ ერთობლივ საწარმოსთან დაკავშირებით. ამერიკის შეერთებულ შტატებში არ მალავენ, რომ ამ პროექტის წარმატებისა თუ წარუმატებლობის მიხედვით იმსჯელებენ საქმიან საფუძველზე თანამშრომლობის ჩვენს რეალურ მზადყოფნაზე.

ჩვენ ველოდით სსრ კავშირში უცხოური ინვესტიციების შესახებ კანონის მიღებას. იგი მიღებულია. და მერე? კანონი, იქნებ, ურიგო არ არის, მაგრამ როგორ დავარწმუნოთ უცხოური კორპორაციები გამოჰყონ პირდაპირი ინვესტიციები, შექმნან ერთობლივი წარმოებები სსრ კავშირში, თუ ერთობლივ საწარმოთა ორგანიზაციაც კი მოითხოვს კოლოსალურ ძალისხმევას და ესოდენ ხანგრძლივ დროს? თანაც რისკს არასტაბილური პოლიტიკური და ეკონომიკური სიტუაციის პირობებში.

ამა თუ იმ მიდგომის, შედეგების აწონ-დაწონვის დროს, არ უნდა დავივიწყოთ, რომ ერთობლივი საწარმოს „თენგიზშევროილის“ დაფუძნებისათვის მუშაობა თავისთავად კი არა, არამედ საბჭოთა კავშირისა და ამერიკის კონსორციუმებს შორის შეთანხმების ფარგლებში წარმოებს. ამ შეთანხმებით გათვალისწინებულია სახალხო მოხმრების საქონლის, ფარმაცევტიკის, სოფლის მეურნეობის პროდუქციის გადამუშავების, სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების სპეციალურ პროგრამათა რეალიზაციის მთელ რიგ წარმოებათა შექმნა.

მარტო 1991 წელს პირველ სტადიაზე გათვალისწინებული იყო რვა ერთობლივი საწარმოს შექმნა, რომლებიც გამოუშვებდნენ 700 მილიონ რუბლზე მეტი თანხის პროდუქციას.

ერთობლივი საწარმოები ქვეყანას მისცემენ პროდუქციას, რომელიც სსრ კავშირში არ გამოდის და საზღვარგარეთ ვყიდულობთ. ალბათ ფართო საზოგადოებრიობამ არ იცის, რომ ჩვენს ქვეყანაში თამბაქოს ნაწარმის ნაკლებობის გამო, თამბაქო და მასალები სრული ამ სიტყვის მნიშვნელობით ქარს მიაქვს - ცალკეული წლების მანძილზე ასობით მილიონი დოლარი იხარჯება მათ შესაძენად. თამბაქოს ნაწარმის გამომშვები და თამბაქოს მოვლა-მოყვანის ახალი აგროტექნიკური ხერხების დანერგვის ერთობლივი საწარმოები, რომლებიც ამ შეთანხმების ფარგლებში შეიქმნება, გარკვეულწილად შეამცირებენ თავისუფალი კონვერტირებადი ვალუტის დანახარჯებს.

გეთანხმებით, იქნებ, ეს არც იყოს ის პრობლემა, რომელიც ყველას აწუხებს, მაგრამ რა მოვუხერხოთ ფარმაცევტული პრეპარატების, ბავშვთა ჰიგიენის საგნების წარმოებას? ისინიც ხომ ერთობლივი საწარმოს „თენგიზშევროლის“ ორბიტაშია. მთლიანად „თენგიზშევროლის“ პროექტის ფარგლებში რუსეთის, უკრაინის ტერიტორიაზე ერთობლივ საწარმოთა ქსელის შექმნის პროგრამა და ყაზახეთის დაჩქარებული ეკონომიკური განვითარების პროგრამა შესაძლებლობას მოგვცემს ვაწარმოოთ წელიწადში დაახლოებით 20 მილიარდი რუბლის საქონელი.

ამ პროექტს მივიჩნევდი მთელი რიგი დარგების განვითარებისა და განახლების კატალიზატორად, ქვეყანაში საბაზრო ურთიერთობის სისტემის განვითარებისა და განმტკიცების მძლავრ ეკონომიკურ ფაქტორად. თუ გნებავთ, ეკონომიკის გარდაქმნის ჩვენს განზრახვათა სერიოზულობის შემოწმების საშუალებად.

[...]

ედუარდ შევარდნაძე.

თენგიზი: დიდი პოლიტიკა დიდი ნავთობის გარშემო : ჩვენს განზრახვათა სერიოზულობის შემოწმება // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 9 იანვარი. - №4(2117). - 2 გვ.

7 იანვარს, ქრისტეს შობის ბრწყინვალე დღესასწაულის დღეს ბორჯომში გაიხსნა პროგრამა „XXI საუკუნის ახალი სახელები“.

საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ მისასალმებელი წერილი გაუგზავნა ამ პროგრამის მონაწილეებს. წერილში ნათქვამია:

„ჩემო პატარა თანამემამულენო,

უკვე რამდენიმე დღეა, რაც ახალმა წელმა შემოაბიჯა ჩვენს ქვეყანაში, წელმა, რომელმაც თქვენ სიჭაბუკეს მიგაახლოვათ, მთელი კაცობრიობა კი - ოცდამეერთე საუკუნეს.

თქვენ, დღევანდელი ბავშვები, ხვალინდელი საქართველო ხართ, და როგორც იქნებით, თქვენ, ისეთი იქნება ჩვენი ქვეყანა ოცდამეერთე საუკუნეში.

მომავლის საქართველო თქვენმა ოცნებებმა და თქვენმა ხელებმა უნდა შექმნან.

ბორჯომსა და ბაკურიანში თქვენი შეკრების დროს თქვენს საუბრებსა და კამათში, თქვენს ხელოვნებაში, თქვენს შეჯიბრში გამოიკვეთება კონტურები იმ ქვეყნისა, რომლისთვისაც ვიღვწვით და რომელსაც ვაშენებთ თქვენთვის და თქვენი თანატოლებისთვის.

ეს ქვეყანა ოცდამეერთე საუკუნის საქართველოა. ამიტომაც ჰქვია თქვენს თავშეყრას „ოცდამეერთე საუკუნის ახალი სახელები“.

დღევანდელ საქართველოს თქვენი თვალებით ოცდამეერთე საუკუნე შემოსცქერის.

სწორედ თქვენს შორისაა საძებარი ოცდამეერთე საუკუნის დიდი მწერალი და დიდი მხატვარი, დიდი მეცნიერი და დიდი სპორტსმენი.

დაიმახსოვრეთ ერთმანეთი.

თქვენ საქართველო უნდა ასახელოთ.

გისურვებთ თქვენში ღვთით ჩადებული ნიჭი ბოლომდე გამოგევლინოთ, ყოფილიყოთ ღირსი თქვენი დიდი ქვეყნისა და დიდი ხალხისა.

სიამოვნებით დაგილოცავთ გზას, გზას, რომელიც ოცდამეერთე საუკუნისკენ მიდის.

ედუარდ შევარდნაძე,
თბილისი“.

„მომავლის საქართველო თქვენმა ოცნებებმა და თქვენმა ხელებმა უნდა შექმნან“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 9 იანვარი. - №4(2117). - 1 გვ.

დღეს გაზეთი „საქართველოს რესპუბლიკა“ აქვეყნებს ვრცელ ინფორმაციას მოხმარებული ელექტროენერგიის საფასურის მასობრივი გადაუხდელობის თაობაზე, რაც ჩვენში არსებული ენერგოკრიზისის მიზეზია. დეპარტამენტ „საქენერგოს“ არ მიუღია, დააკლდა კოლოსალური თანხები, თითქმის 100 მლნ. ლარი, რაც დაახლოებით 8 თვის განმავლობაში მიწოდებული ელექტროენერგიის ღირებულების ტოლფასია. ამ მიზეზით, ცხადია, სისტემაში, თვეობით გაუცემელია ხელფასები, სავალალო მდგომარეობაშია ელექტროსადგურები, ქსელები, ვერ ხერხდება ელემენტარულად აუცილებელი სარემონტო-პროფილაქტიკური სამუშაოების შესრულება. ასე გაგრძელება, უბრალოდ, შეუძლებელია, საერთოდ და განსაკუთრებით, ზამთრის პირობებში, როცა დიდი თანხებია საჭირო ელექტროენერგიის გამოსამუშავებლად, სათბობის შესაძენად. ვფიქრობ, განსაკუთრებული მტკიცება არ უნდა ესაჭიროებოდეს იმ გარემოებას, რომ ელექტროენერგია, ისევე, როგორც ნებისმიერი სხვა საქონელი თუ მომსახურება, არ შეიძლება უფასო იყოს.

მოვითხოვ მინისტრებისაგან, სამხარეო რწმუნებულებისაგან, ქალაქების მერებისა და რაიონების გამგებლებისაგან, ბანკების, საწარმოებისა და ორგანიზაციების ხელმძღვანელებისაგან, თავიანთი პირადი პასუხისმგებლობით ყოველდღიურ კონტროლზე აიყვანონ ენერგიის საფასურის გადახდის, დავალიანების მკვეთრი შემცირების საკითხი და უზრუნველყონ თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში არსებითი გარდატეხის შეტანა ამ სფეროში.

ჩვენ ყველამ უნდა გავიცნობიეროთ, რომ ენერგოკრიზისიდან გამოსვლა შესაძლებელია, და, ეს მოხდება მოკლე დროში, მაგრამ ამ ისტორიული ამოცანის გადასაწყვეტად, სასიცოცხლოდ აუცილებელია მოხმარებული ენერგიის ღირებულების გადახდის ორგანიზაცია.

ასეთი მონაცემების გამოქვეყნება მოხდება სისტემატურად, სათანადო ორგანიზაციული და ადმინისტრაციული ზომების მიღებით.

ედუარდ შევარდნაძე.

საქართველოს პრეზიდენტის კომენტარი: // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 10 იანვარი. - №5 (2118). - 1 გვ.

- 80-იანი წლების დამდეგიდან საქართველო-რუსეთის ურთიერთობა ერთობ რთულად, ზოგჯერ კი დრამატულადაც მიმდინარეობდა. როგორ გგონიათ, რატომ წარიმართა ორი მართლმადიდებელი, სულისკვეთებით ახლობელი კულტურების მატარებელი ერის ურთიერთობა ესოდენ არასახარბიელოდ?

- დრამატიზმი, უდავოდ, იყო. მაგრამ ის მარტო საქართველო-რუსეთის ურთიერთობაში არ ყოფილა. ბევრი ყოფილი მოძმე ხალხი წაეკიდა ერთმანეთს. ეს დასანანია, მაგრამ გასაოცარი სულაც არ არის. ამდენი ხნის ერთობლივი ცხოვრების შემდეგ ძალზე ძნელია, მშვიდობიანი გაყრის იმედი იქონიო. მეტადრე, თუ ქორწინება უთანასწორო იყო, ხოლო განქორწინება ნიშნავს არა ურთიერთობის სრულ შეწყვეტას, არამედ ახალი ცივილიზებული ერთობლივი ცხოვრების აშენების საჭიროებას.

იყო სუბიექტური ხასიათის მიზეზებიც, ჩვენს რესპუბლიკაში ხელისუფლების სათავეში მოექცნენ ადამიანები, რომლებსაც, მეტი რომ არა ვთქვათ რა, პრიმიტიულად ესმოდათ საქართველოს ადგილი მსოფლიო პოლიტიკურ პროცესში. პირველ რიგში მათ ვერ შეეგნოთ, რაოდენ დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ჩვენი სამშობლოს სვე-ბედში რუსეთის ფაქტორს, სწორედ ამას მოჰყვა ძლიერ მეზობელთან კონფლიქტი. დაძაბულობამ საქართველო-რუსეთის ურთიერთობაში პიკს მიაღწია. ამან თავისი კვალი დატოვა საზოგადოებრიობის მნიშვნელოვანი ნაწილის შეგნებაში მას შემდეგაც კი, რაც საქართველოში დაამხეს პროვინციულ-ფაშისტური რეჟიმი. სწორედ ამიტომ ახალ ხელისუფლებასაც დიდხანს გაუჭირდა რადიკალური ნაბიჯების გადადგმა რუსეთთან ურთიერთობის გასაუმჯობესებლად...

დღეს ჩვენ ამ ურთიერთობას პრიორიტეტულად, განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ვანიჭებთ. ავიღოთ, თუნდაც ორი ყველაზე რთული პრობლემა წარმოიშვას მეზობელ სახელმწიფოებს შორის - საზღვრების დაცვა და სამხედრო ბაზები, საქართველოს ხელმძღვანელობამ ეს პრობლემა რუსეთის ინტერესების სრული გათვალისწინებით გადაწყვიტა. ჩვენ დავთანხმდით ამას ორ ქვეყანას შორის ნდობის მიღწევის გულისათვის.

- ქართველი კაცისათვის არ არსებობს აფხაზეთზე უფრო მტკივნეული პრობლემა... 1989 წელს აფხაზეთში ანტიქართული მოვლენების დროს თქვენ, როგორც საქართველოს კომპარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი, სოხუმში ჩამობრძანდით და შეხვდით გაფიცულ აფხაზ ინტელიგენციას, შეპირდით, რომ ყველა მოთხოვნას შეუსრულებდით. ასე მიიღო აფხაზმა ხალხმა, რომელიც იმ დროს დაახლოებით ოთხმოცი ათას კაცს შეადგენდა, თავისი უნივერსიტეტი, აფხაზურენოვანი ტელევიზია, აფხაზური ენისა და ლიტერატურის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი, ყოველგვარი შემოქმედებითი კავშირები, რვა აფხაზურენოვანი ჟურნალ-გაზეთი და სხვ. გაფართოვდა აფხაზური ენის შესწავლა, აფხაზებს გაცილებით მეტი დიდი სახელმწიფო თანამდებობანი ეკავათ, ვიდრე ქართველებს, რომლებიც ავტონომიაში მათ სიმრავლით ერთისამად სჭარბობდნენ... ამ ცოტა ხნის წინ თბილისში გამოქვეყნდა მონოგრაფია, რომელშიც დოკუმენტების, ფაქტების, ოფიციალური სტატისტიკური მონაცემების საფუძველზე ნაჩვენებია, რომ პრაქტიკულად, საბჭოთა კავშირის ხალხთან არც ერთს, მათ შორის, არც ქართველებს, და არც რუსებს, არ ჰქონიათ იმდენი პრივილეგიები, რამდენიც აფხაზებს. და მაინც, აფხაზეთში ჩვენ ყოველივე ამის პასუხად მივიღეთ სეპარატიზმი, საშინელი, ფანატიკური სეპარატიზმი, რატომ?

- დავიწყებ იმით, რომ სულაც არ ვნანობ ყოველივეს, რაც აფხაზეთის, აფხაზი ხალხის ეკონომიკური და კულტურული აღმავლობისათვის გამიკეთებია. აფხაზთა კულტურული თავისთავადობის შენარჩუნება ქართველების, როგორც უფრო მრავალრიცხოვანი ხალხის მოვალეობაა.

რაც შეეხება სეპარატიზმს, შესანიშნავად ვიცი, როგორ აღვივებდნენ მას ყველაზე რეაქციული ძალები ათწლეულების განმავლობაში... ამიტომ არის, რომ სეპარატისტთა მოთავენი ასე უტიფრად იქცეოდნენ და იქცევიან.

და კიდევ, მინდა გავუსვა ხაზი: 1992 წლის აგვისტოში, ქართული ჯარი აფხაზეთში შევიდა კომუნიკაციების დაცვის მიზნით. მე მოვითხოვდი, რომ სამხედროები არ შესულიყვნენ დასახლებულ პუნქტებში, მაგრამ იმ დროს რეალური ძალა იმათ ხელში იყო, ვინც სხვაგვარად აზროვნებდა...

აფხაზეთის საკითხი საქართველოსა და რუსეთის მომავალი ურთიერთობის ქვაკუთხედია. თუკი რუსეთში ვინმე იმედოვნებს, რომ შეძლებს წაგლიჯოს აფხაზეთი საქართველოს, ან რომ აფხაზეთი მხოლოდ ფორმალურად დარჩება საქართველოს შემადგენლობაში, მათ უნდა იცოდნენ, რომ ასეთი მიდგომა დაანგრევს და დაღუპავს ჩვენი ორი ქვეყნის მეგობრობას. ბორის ელცინს ესმის ეს და ყოველ ღონეს ხმარობს, რათა აფხაზეთი საქართველოს ორგანულ ნაწილად დარჩეს. მაგრამ, სამწუხაროდ, რუსეთში არიან ადამიანები, რომლებიც სხვაგვარად ფიქრობენ. ისინი რომ არა, მაშინ არც იქნება დაბრკოლებანი ორი მართლმადიდებელი ერის - ქართველებისა და რუსების საუკუნოვანი მეგობრობის გზაზე.

ესაუბრა
თემურ მირიანაშვილი.
ჟურნალი „ოგონიოკი“, №2, 1996 წ.

„ჩვენი ქორწინება უთანასწორო იყო...“ / შევარდნაძე ე. ; [ჩაიწერა] მირიანაშვილი თემური // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 13 იანვარი. - №7 (2120). - 1 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 15 იანვრის რადიოინტერვიუ

- გასული ეკონომიკური კვირა მნიშვნელოვანი იყო ჩვენი ქვეყნისათვის. საქართველოს ეწვია „შევრონის“ პრეზიდენტი ბატონი მაცკე და როგორც მან აღნიშნა, ეს ვიზიტი საინტერესო და ბევრის მომტანი იყო მისთვის. თქვენ წინა ინტერვიუში აღნიშნეთ, რომ საქართველო თანდათან ხდება ევრაზიული დერეფნის ერთ-ერთი საკვანძო სახელმწიფო. გარდა ამისა, გასულ კვირას თქვენი სამუშაო დროის უდიდესი ნაწილი საქართველოს ბიუჯეტის განხილვას მიეძღვნა. ჟურნალისტ ნატო ონიანის ამ შეკითხვის პასუხად საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიცულ რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- როგორც უკვე ითქვა, წინა კვირა აღინიშნა ქვეყნის ეკონომიკური ცხოვრებისათვის მნიშვნელოვანი მოვლენებით. განსაკუთრებით ხაზგასასმელია პრეზიდენტის ხელმძღვანელობით გამართული მთავრობის სხდომა, რომლის მუშაობაშიც სამხარეო რწმუნებულებიც, ცალკეული გამგებლებიც მონაწილეობდნენ, რომელიც მიეძღვნა საქართველოს 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტის ყოველმხრივ და სიღრმისეულ განხილვას. განხილვამ ერთხელ კიდევ დაადასტურა ქვეყანაში რეფორმატორული კურსის მძლავრი მხარდაჭერა და დიდი სიცოცხლისუნარიანობა, ამ კურსის რეალიზაციაში სახელმწიფო ბიუჯეტის, როგორც ეკონომიკური და სოციალური პოლიტიკის უმთავრესი ინსტრუმენტის გადამწყვეტი როლი. ამავე დროს პროექტმა გვიჩვენა, რომ ქვეყნის ეკონომიკური აღორძინებისთვის აუცილებელია ცენტრალური და ადგილობრივი ორგანოების ურთიერთშეთანხმებული, პარტნიორული მუშაობა. ეს შესაძლებლობას მოგვცემს რეალურად მივაღწიოთ 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტის ისეთ დაძაბულ პარამეტრებს, როგორიცაა წინა წელთან შედარებით ბიუჯეტის საერთო შემოსავლების 2,7-ჯერ, ხოლო 1994 წელთან შედარებით თითქმის ათჯერ მატება და ამ საფუძველზე ბიუჯეტის საერთო შემოსავალში საკუთარი საგადასახადო შემოსავლების 18 პროცენტიდან 60 პროცენტამდე გადიდება.

ამასთან, საგადასახადო შემოსავლების სწრაფი მატების მიუხედავად, 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტით გათვალისწინებული პროგრამების რეალიზაციაში, რომელთა დაფინანსების თანხა 1,8-ჯერ გაიზრდება, კვლავ მნიშვნელოვანი იქნება საერთაშორისო საფინანსო ორგანიზაციების წილი. გრანტებისა და უცხოური კრედიტების სახით ბიუჯეტი მიიღებს სულ ცოტა 250 მილიონ ლარს, რაც ეკონომიკური რეფორმის სისტემური და სტრუქტურული გარდაქმნების სერიოზული გარანტია გახდება. მაგრამ, ცხადია, კრედიტები და გრანტები იმისათვის გვეძლევა, რომ უფრო მეტად გავზარდოთ საკუთარი შესაძლებლობები. სწორედ ამიტომ, ევროკავშირიდან მიღებული მარცვლეულის გრანტების მნიშვნელოვანი ნაწილი მოხმარდება არა მარტო სოციალური ხარჯების დაფინანსებას, არამედ წარმოების, ამ შემთხვევაში, სოფლის მეურნეობის განვითარების ხელშეწყობას.

1996 წლის ბიუჯეტის დაძაბული, მაგრამ რეალური საშემოსავლო ნაწილის შესრულებაში მეურნეობის განვითარების უზრუნველყოფასთან ერთად გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს საგადასახადო და საბაჟო ორგანოების ეფექტიან მუშაობას. წინასწარი შეფასებით იანვრის პირველ ნახევარში მოსალოდნელი საგადასახადო შემოსავლები 7 მილიონი ლარით განისაზღვრება, რაც თითქმის ორჯერ აღემატება შარშანდელ შესაბამის დონეს. ტემპი უაღრესად სწრაფია, მაგრამ იგი მაინც დაჩქარებას მოითხოვს. მათ შორის, საბაჟო დეპარტამენტის მხრიდანაც, რომელმაც იანვრის 10 დღეში 320 ათასი ლარი გადარიცხა ბიუჯეტში. ეს არ არის საკმარისი.

ბიუჯეტის შესრულების ფინანსური სტაბილურობის წინაპირობებს განსაზღვრავს ლარის კურსის სიმტკიცე. არ მინდა ვუღალატო ტრადიციას და მსურს ლარზეც ვთქვა ორიოდე სიტყვა: გასულ კვირაში, როცა შიდასავალუტო ბაზარზე ამერიკული დოლარის ბანკნოტებზე მოთხოვნის ზრდა აღინიშნა, ბანკთაშორის სავალუტო ბირჟაზე ეროვნულმა ბანკმა ერთნახევარი მილიონი დოლარი გამოიტანა, რითაც უზრუნველყო ლარის კურსის უცვლელობა და დოლარის ბანკნოტური კურსის დარეგულირებაც.

მართალია ნელი ტემპით, მაგრამ მაინც ცხადი ხდება საკრედიტო ბაზრის გამოცოცხლება. წინა კვირის სამშაბათს გამართულ ოცდამეათე საკრედიტო აუქციონზე გაყიდული ერთკვირიანი საკრედიტო რესურსების საპროცენტო განაკვეთი წლიური 24 პროცენტის დონეზე აღინიშნა. ხოლო სამშაბათს, პირველად ჩვენი საკრედიტო აუქციონის პრაქტიკაში, სახსრების განთავსება ერთი კვირის ნაცვლად ერთი თვის ვადით მოხდა. მართალია, ჯერჯერობით, განთავსებული სახსრები ეკონომიკის მოთხოვნებთან შედარებით მეტად მოკრძალებულია, მაგრამ სათანადო სიმპტომების წარმოჩენა იმედს იძლევა, რომ ეს პროცესი დაჩქარდება და ამაზე ძალიან ბევრი რამ იქნება დამოკიდებული.

სწორედ ეკონომიკის გამოცოცხლების ამგვარი ნიშნები, პოლიტიკური სტაბილურობა, ქვეყნის საერთაშორისო ავტორიტეტის ზრდა რეალურ საფუძველს ქმნის საქართველოს ინტეგრაციისათვის საერთაშორისო სამეურნეო კავშირებში. ამ თვალსაზრისით ძნელია გადაჭარბებით შეფასდეს განვლილ კვირაში მსოფლიოს ერთ-ერთი წამყვანი სამრეწველო-საფინანსო გრანდის „შევრონ ოვერსის“ დელეგაციის ვიტიზი საქართველოში კორპორაციის პრეზიდენტის ბატონ რიჩარდ მაცკეს მეთაურობით. ეს არის ერთ-ერთი საყოველთაოდ ცნობილი კორპორაცია იმ საერთაშორისო კონსორციუმის 16 წევრიდან, რომელიც დღეისათვის კასპიის აუზის ნავთობის ბედს განსაზღვრავს. კორპორაცია „შევრონის“ ხელმძღვანელობას, რომელიც საქართველოს პრეზიდენტმა მიიღო, აინტერესებს საქართველოს შესაძლებლობები, კერძოდ, ნავთობსადენისა და რკინიგზის მდგომარეობა, რომლითაც ნავთობი უნდა მიეწოდოს შავი ზღვის ნავსადგურებს. მათ მოინახულეს სუფსა, სადაც ინტენსიურად მიმდინარეობს ნავთობის ძიება. სტუმრებმა დაათვალიერეს ნავთობის ტერმინალები, იყვნენ ფოთსა და ბათუმში, სადაც შეისწავლეს სანავსადგურო ნაგებობების მდგომარეობა და შესაძლებლობა. ეს იყო პირველი ვიზიტი და მას ძირითადად განცობის ხასიათი ჰქონდა. ურთიერთთანამშრომლობის კონკრეტული მიზნები და ხასიათი მოგვიანებით განისაზღვრება ქართველ კოლეგებთან ერთად.

სხვათა შორის, რუსეთის ზოგიერთ გაზეთში ამ ვიზიტთან დაკავშირებით გამოჩნდა არცთუ ისე მთლად გასაგები კომენტარები, რომ საქართველოს მხრიდან ადგილი აქვს რაღაც კონკურენციას რუსეთის ნავთობსადენების ტრასის მიმართ და ასე შემდეგ. ეს ასე სულაც არ არის. „შევრონი“ ძირითადად მუშაობს ყაზახეთში, სადაც ნავთობის მართლაცდა გიგანტური მარაგებია და ის უკვე ჭაბურღილების ექსპლუატაციას ეწევა. ყოველწლიურად „შევრონი“ მოიპოვებს 4-5 მილიონ ტონა ნავთობს და ეს ნავთობი ნოვოროსიისკზე გადის. მას გეგმაში აქვს, რომ ამ ნავთობის ამოღების ზრდის პარალელურად კვლავ განავითაროს რუსეთის ტერიტორიაზე მილსადენები, მაგრამ, როგორც სარეზერვო პარალელური, მათ შესაძლებლად მიაჩნიათ შეისწავლონ სხვა ვარიანტიც (ლაპარაკია ყაზახეთის ნავთობზე). ასე რომ, ზედმეტი ხმაური რაიმე კონკურენციაზე, შეჯიბრზე და ასე შემდეგ, ვფიქრობ, საფუძველს მოკლებულია.

ვეხები რა უცხოურ ინვესტიციებს, ზემოაღნიშნულთან ერთად, არ შემიძლია არ აღვნიშნო ბატონ ნიკო ლეკიშვილის წარმატებული ვიზიტი ამერიკის შეერთებულ შტატებში, მისი შეხვედრები ამერიკის საქმიან წრეებთან, დიალოგი პოლიტიკოსებთან. უცხოური ბიზნესი, როგორც იტყვიან, დაიძრა საქართველოსაკენ და მათ მომზადებული უნდა დავხვდეთ ჩვენი მაღალი კულტურით სათანადო ბიზნესგეგმების შედგენის დარგში, სათანადო პროექტების მომზადებისა და მათთან სათანადო დიალოგის წარმოების სფეროში.

ასე რომ, ამ მხრივ, ქვეყანას კარგი მომავალი აქვს.

ახლა ორიოდე სიტყვა ელექტროენერგიასთან დაკავშირებით: ელექტროენერგიის საშუალო სადღეღამისო მოხმარებამ 19,5 მილიონი კილოვატსაათი შეადგინა, წარმოებამ კი - 18,5 მილიონი კილოვატსაათი. წარმოებასა და მოხმარებას შორის სხვაობის დაფარვა ხდებოდა რუსეთიდან და თურქეთიდან მიღებული ელექტროენერგიის ხარჯზე. უკვე ამოქმედდა „კავკასიონი“. ასეთ უაღრესად დაძაბულ პირობებში, ცხადია, განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს ელექტროენერგიის მომჭირნეობით ხარჯვა. მაგრამ, სამწუხაროდ, კონტროლის გაძლიერების მიუხედავად, დადგენილი ლიმიტების გადახარჯვა გრძელდება. კერძოდ, ქუთაის-წყალტუბოს ზონასა და სამტრედიაში 10 დღეში დახარჯულია ლიმიტზე სამჯერ მეტი, გადამეტებული ხარჯვა დაუშვეს ზუგდიდმა - 22 პროცენტით, ხონმა - 60 პროცენტით, ტყიბულმა -120 პროცენტით, მარნეულმა - 83 პროცენტით, თბილისმა - 18 პროცენტით და ასე შემდეგ. ამიტომაც არის, რომ მთელი რიგი რაიონები დღეებისა და კვირების განმავლობაში გამოთიშული არიან. 1996 წელს „საქენერგოს“ საქმიანობაში ძირითადი აქცენტი გადატანილი იქნება ელექტროენერგიის რეალიზაციის თანხების ამოღებაზე. ამ საქმეში არსებითი მიღწევა მარტო „საქენერგოს“ ძალისხმევით შეუძლებელია. რესპუბლიკის ყველა მმართველობითმა თუ სამეურნეო რგოლმა, მოსახლეობამ უნდა გაითავისოს, რომ მოხმარებული ელექტროენერგიის საფასურის გადახდა ენერგოკრიზისიდან გამოსვლის უმთავრესი პირობაა და მთელი მუშაობა მთავრობისა და აღმასრულებელი ხელისუფლებისა, სწორედ ამას მოხმარდება. მიმდინარე წლის 10 იანვარს რესპუბლიკის პრესაში გამოქვეყნდა ელექტროენერგიის ურჩ გადამხდელთა სია, ძირითადად, ჩამოთვლილი იყო რაიონები. მომავალში ეს მასალები უფრო დეტალიზებული იქნება. ანალოგიური მასალის გამოქვეყნება გაგრძელდება, მაგრამ გამოქვეყნება თვითმიზანი არ არის - თუ დასკვნები არ იქნება გამოტანილი, მას ობიექტურად უმკაცრესი ზომები მოჰყვება. ეს შეიძლება შეეხოს ცალკეულ გამგებლებს, მერებს, მინისტრებსაც, თვით სამუშაოდან დათხოვნამდეც კი. ამასთან აუცილებელია ქვეყანას ჰქონდეს საკანონმდებლო ბაზა, რაც უზრუნველყოფს ენერგიის საფასურის გადახდის ეფექტიანი სისტემის შექმნას.

ასეთია გასული კვირის განმავლობაში ჩვენი ეკონომიკური ცხოვრების მოკლე მიმოხილვა.

- ბოლო წლების განმავლობაში, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც აფხაზეთის ომი დაიწყო, სხვადასხვა საჯარო გამოსვლასა თუ ინტერვიუში მრავალგზის გილაპარაკიათ აგრესიული სეპარატიზმის შესახებ, გითქვამთ, რომ თუ მის წინააღმდეგ ბრძოლა არ გაძლიერდა, ეს სენი გავრცელდება და ბუმერანგივით (ეს თქვენი ტერმინია) მიუბრუნდება იმათ, ვინც ამ უბედურების გავრცელებას უწყობს ხელს. პრინციპში, ბოლო პერიოდში რუსეთში ორი ასეთი მაგალითი იყო: ბუდიონოვსკისა და გასულ კვირას დაწყებული მოვლენები ყიზლარში. აქედან გამომდინარე, ალბათ თანამეგობრობის ქვეყნების უმაღლესი დონის შეხვედრაზე, სადაც თქვენ გაემგზავრებით, აფხაზეთის თემაზე უფრო მკვეთრად და უფრომწვავედ იქნება მსჯელობა. და კიდევ ერთი კითხვა ამასთან დაკავშირებით: ვიცით, რომ იგორ გიორგაძე დღემდე მოსკოვშია. მოახდენს ეს რაიმე გავლენას თქვენს ვიზიტზე?

- საქმე ის გახლავთ, რომ ცალკეულ სახელმწიფოთა დეზინტეგრაციის საფრთხე რეალურ ხასიათს იღებს. აგრესიული სეპარატიზმი თავის საქმეს აკეთებს. დეზინტეგრაციის ტენდენციების განვითარებას დამანგრეველი შედეგები შეიძლება მოჰყვეს ყოფილი საბჭოთა კავშირის სივრცეში. დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობას, უწინარესად რუსეთს, ყველა საშუალება აქვთ შეაჩერონ და გააუვნებელყონ აგრესიული სეპარატიზმი, გაააქტიურონ მის ასალაგმად განხორციელებული ღონისძიებები. მით უმეტეს, რომ აგრესიული სეპარატიზმის მკვებავ წყაროდ უცხოური ინექციები გვევლინება ფინანსების, იარაღის, გაწვრთნილი ბოევიკების სახით. დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობამ უკვე მიიღო დოკუმენტები, რომლებიც სამართლებრივ ბაზას წარმოადგენს ორგანიზაციის წევრ ცალკეულ სახელმწიფოებში შექმნილი, არანორმალური ვითარების გამოსასწორებლად. ასეთი გახლავთ ალმათის ცნობილი მემორანდუმი, მინსკის შეხვედრის განცხადება, სახელმწიფოთა კოლექტიური უსაფრთხოების შესახებ დოკუმენტები და მრავალი სხვა.

საგულისხმოა, რომ საერთაშორისო სამართლის ნორმებზე დამყარებული პრინციპული მოქმედება გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოს და მთელი მსოფლიოს მხარდაჭერას იღებს.

არ მინდა, რომ მოსკოვის შეხვედრიდან ველოდოთ იმაზე მეტს, ვიდრე ეს რეალურად არის შესაძლებელი. ხშირად მეკითხებიან: რა მიზანი აქვს მოსკოვში თქვენს წასვლას, რა მიზანი აქვს საკითხის განხილვას თანამეგობრობის ქვეყნების მეთაურთა დონეზე და სხვა მრავალი. ჩვენ ვალდებული ვართ ბოლომდე ამოვწუროთ მშვიდობიანი მოწესრიგების ყველა გზა და ყველა შანსი, რომელიც კი არსებობს, მათ შორის, თანამეგობრობის ხაზითაც.

დარწმუნებული ვარ თანამეგობრობის წევრი სახელმწიფოების აქტიურ მხარდაჭერაში. წინასწარი მოლაპარაკება თითქმის ყველა სახელმწიფოს ყველა მეთაურთან და საგარეო საქმეთა მინისტრებთან გვქონდა. ზოგიერთ ქვეყანაში თავად ბატონი ირაკლი მენაღარიშვილი იყო, ზოგან - მისი მოადგილეები, ჩემი პირადი წარმომადგენლები.

რაღა თქმა უნდა, ძირითადი ტვირთი აფხაზეთის კონფლიქტის მოგვარებაში რუსეთის წილად მოდის. ამ ეტაპზე სხვა გამოსავალი არ არის. რუსეთი ხომ რეალურად აღმოჩნდა ჩართული ამ პროცესში. კონფლიქტის აღმოცენების პირველ დღეებშივე. ამიტომაც, ეს მძიმე ტვირთი ერთად უნდა ვზიდოთ და რაც უფრო ადრე გადავჭრით პრობლემას, მით უფრო მეტი იქნება უსაფრთხოების გარანტიები ამიერკავკასიისა და თვით რუსეთისთვისაც. რა თქმა უნდა, უწინარესად, მხედველობაში მაქვს აფხაზეთი, აფხაზეთის კონფლიქტი, რომელზეც მსჯელობა იქნება. ჩეჩნეთსა და დაღესტანში განვითარებულმა ტრაგიკულმა მოვლენებმა ამაში დაგვარწმუნეს.

გადაუჭარბებლად ვიტყვი, თუ კავკასიის ხანძრების ჩაქრობა გაჭიანურდა, საქმე გვექნება უფრო გლობალური მნიშვნელობის ნეგატიურ მოვლენებთან, რაც მიუღებელია თანამეგობრობის ყველა ქვეყნისათვის და, მიუღებელია, რა თქმა უნდა, მთელი მსოფლიოსათვის.

რაც შეეხება ჩემს ვიზიტს მოსკოვში, ჩემს ჩასვლასა და მონაწილეობას თანამეგობრობის ქვეყნების მეთაურთა შეხვედრაში და გიორგაძის ფაქტორს: სიმართლე გითხრათ, ამას ძალიან დიდ მნიშვნელობას არ ვანიჭებ, ყოველ შემთხვევაში, ამ ეტაპზე. მიმაჩნდა, და მიმაჩნია, რომ რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობა და ჩვენი ურთიერთობა თანამეგობრობის ყველა ქვეყანასთან, გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე რამდენიმე ცნობილი ტერორისტის ბედი. ვფიქრობ, რომ ამ საკითხში, ადრე თუ გვიან, სათანადო სინათლე იქნება შეტანილი და ეს არ გახდება ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობის დაძაბულობის ახალი წყარო და ახალი საგანი.

- რაც შეეხება ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობას, გასულ კვირას, რუსეთის პრეზიდენტმა საგარეო უწყების ახალი ხელმძღვანელი დანიშნა, არ შევცდები, თუ ვიტყვი, რომ საქართველოში, ალბათ, მეტად პოპულარული პიროვნება, ბატონი ევგენი პრიმაკოვი. ალბათ, ესეც გარკვეულ ცვლილებებს შეიტანს ორმხრივ ურთიერთობაში. თუმცა, შეიძლება ეს გარეშე თვალისათვის ნაკლებად შესამჩნევი და დასანახი იყოს. და, კიდევ: საქართველოს პარლამენტის ერთ-ერთ სხდომაზე უკვე ამ კვირაში ფრაქცია „უმრავლესობა“ აპირებს რუსეთთან დადებული ყოველმხრივი ხელშეკრულების რატიფიკაციის მოთხოვნას. რას ნიშნავს ეს ჩვენთვის, რას მოგვიტანს იგი?

- მე ასე ვფიქრობ, რომ რუსეთთან დიდი ხელშეკრულების (მე ასე ვუწოდებ ამ ხელშეკრულებას) რატიფიცირება უდავოდდროულია. ეს ის ხელშეკრულებაა, რომელიც ორივე მხარის საარსებო ინტერესებს შეესაბამება. მაშ, რატომ გავაჭიანუროთ რატიფიკაცია, რა შედეგი მოჰყვება გაჭიანურებას? რატომ გავაჭიანუროთ მაშინ, როცა ამისათვის სათანადო საფუძველი არ არსებობს. მარტო იმიტომ, რომ თავის დროზე, სათათბიროში პრობლემები წარმოიქმნა? სხვათა შორის, ეს არის ერთადერთი არგუმენტი. არა მგონია, რომ ლოდინის პოლიტიკა ამ შემთხვევაში სწორი იყოს, ჩვენ სხვა ხელშეკრულებათა რატიფიკაციაც გველოდება. მანევრირების საშუალება, თუ საქმე მანევრირებაზე მიდგება, კვლავაც გვექნება. ვიმეორებ, ეს ის ხელშეკრულებაა, რომელიც ორივე მხარის და, რა თქმა უნდა, საქართველოს ინტერესებს აბსოლუტურად შეესაბამება და შეეფერება.

რაც შეეხება ევგენი პრიმაკოვის დანიშვნას, რა თქმა უნდა, აქ ჩემი კომენტარი იქნებ უადგილოც იყოს, რადგან, სხვა სახელმწიფოს საკადრო პოლიტიკაზეა ლაპარაკი. მაგრამ მაინც გავიმეორებდი ჩემს პირველ რეაქციას, რაც იმით გამოიხატება,რომ პრიმაკოვის დანიშვნა უდავოდ გააძლიერებს რუსეთის დიპლომატიის აქტუალურობას და ეს მისასალმებელია. თანაც, აქტიურობის გაძლიერება, ჩემი აზრით, შეეხება რუსეთის პოლიტიკის ყველა მიმართულებას.

- დაბოლოს, გუშინ 14 იანვარი იყო, ქართული თეატრის დღე. ქართული თეატრის დღე ეკონომიკური კრიზისის პერიოდში - ეს, ალბათ, ცალკე თემაა. მიუხედავად იმისა, რომ კულტურის ხსნის კომიტეტი ქვეყანაში თქვენი ჩამოსვლის შემდეგ რამდენიმე თვეში შეიქმნა, მიუხედავად იმისა, რომ არის გარკვეული მცდელობები, განხორციელდა გარკვეული ღონისძიებები, პრინციპში, დღეს ქართულ თეატრს მაინც უჭირს და ქართველ მსახიობებს გაყინულ დარბაზებში უხდებათ მუშაობა, რაღაც სიმბოლური ანაზღაურების პირობებში...

- ცოტა დაგვიანებით, მაგრამ მაინც, ქართული თეატრის დღეს ვულოცავ ყველა თეატრალურ მოღვაწეს, ყველა მაყურებელს და მთელ საქართველოს.

საქართველო წარმოუდგენელია თეატრის გარეშე. იქნება ეს ქართული ფენომენის ერთი უმნიშვნელოვანესი გამოვლინებაც იყო - ორგანული შერწყმა ხელოვნებასთან, საერთოდ, კულტურასთან. საამაყოა, რომ უამრავი ტკივილის მიუხედავად, თეატრი აღმავლობის გზაზეა და იგი კიდევ უფრო მეტ მაღალ მწვერვალებს დაიპყრობს თანამედროვე ხელოვნებაში. ხელისუფლება ამისათვის, რაც მის განკარგულებაშია, ყველა საშუალებასა და ყველა ძალას გამოიყენებს, მათ შორის, ისეთ საგანგებო ღონისძიებებსაც, როგორიც იყო თავის დროზე, კულტურის ხსნის კომიტეტის შექმნა.

სიმბოლურია ამ დღეს პოლიკარპე კაკაბაძის, ამ ნამდვილი გენიალური დრამატურგის ძეგლის გახსნა. მისი შემოქმედება, ყოველ შემთხვევაში, ასე მგონია, მსოფლიო მიღწევების დონეზეა და დროა, ვიფიქროთ, მისი ნაწარმოებების სხვა ენებზე გამოცემისათვის, სხვა ქვეყნების მაყურებელთათვის სცენაზე განსახიერებული პიესების დემონსტრირებისათვის. ეს მართლაც ჩვენი დროის ერთ-ერთი დიდი დრამატურგი გახლავთ და მისასლმებელია, რომ თბილისელებმა დროულად მოახერხეს მისი ძეგლის დადგმა და ამით მისი ხსოვნის უკვდავყოფა.

„გადაუჭარბებლად ვიტყვი, თუ კავკასიის ხანძრების ჩაქრობა გაჭიანურდა, საქმე გვექნება უფრო გლობალური მნიშვნელობის ნეგატიურ მოვლენებთან...“ / რადიოინტერვიუ ; [ჩაიწერა]ონიანი ნატო // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 16 იანვარი. - №8 (2121). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის მიმართვა საქართველოს პარლამენტს

პატივცემულო პარლამენტის წევრებო!

კონსტიტუციის მიღება უმნიშვნელოვანესი მოვლენაა ჩვენი ქვეყნის ცხოვრებაში. თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ეროვნული სახელმწიფოებრიობის ისტორიაში დაწყებულია ახალი ხანა, რომლის შინაარსსა და განვითარებას საქართველოს ძირითადი კანონი განსაზღვრავს. კონსტიტუცია ითვალისწინებს ისეთი პოლიტიკური და იურიდიული ინსტიტუტების შემოღებას, რომლებიც ღია სამოქალაქო საზოგადოების, საბაზრო ეკონომიკის, სამართლებრივი სახელმწიფოს დამკვიდრების აუცილებელი გარანტიებია, ძირითადი კანონი იძლევა ასეთი ინსტიტუტების მოწყობისა და ფუნქციონირების არსებით პრინციპებს, ფუძემდებლურ დებულებებს, რომლებსაც ხორცი უნდა შეასხას მიმდინარე სამართალშემოქმედებამ ორგანული კანონების, თუ სხვა სამართლებრივი აქტების სახით. უამაქტებოდ ვერ დამკვიდრდება ძირითადი კანონით დეკლარირებული ღირებულებანი.

ხელისუფლების დანაწილების კონსტიტუციური პრინციპი, ხელისუფლებათა ურთიერთგაწონასწორება და ურთიერთკონტროლი ძნელი წარმოსადგენია საკონსტიტუციო სასამართლოს გარეშე, ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების შესახებ კონსტიტუციური მოთხოვნების რეალიზაცია - სახალხო დამცველის, საერთო სასამართლოების, პროკურატურის, ხელისუფლების სხვა რგოლების ინსტიტუციური მოწყობის გარეშე. კონსტიტუცია იძლევა ქვეყნის სახელმწიფო წყობილების უმთავრეს პოსტულატს, როცა საქართველოს აღიარებს როგორც დამოუკიდებელ, ერთიან და განუყოფელ სახელმწიფოს. ამასთან, ტერიტორიული მოწყობის უმნიშვნელოვანესი საკითხები, რომლებიც ორგანულად უკავშირდება არსებულ პოლიტიკურ რეალობებს, მმართველობის დეცენტრალიზაციას, თვითმმართველობის პრინციპების რეალიზაციას, ჯერ კიდევ გადასაწყვეტია. მისაღებია კანონები, რომლებიც განსაზღვრავენ ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების შექმნის წესს, მათ უფლებამოსილებას, ურთიერთობას სახელმწიფო ორგანოებთან.

საჯაროობა, პლურალიზმი, პრესის, სიტყვის, სინდისის, აღმსარებლობის თავისუფლება კონსტიტუციით აღიარებული ღირებულებებია. კონსტიტუცია იძლევა მათი დამკვიდრების ახალ პოლიტიკურ და იურიდიულ გარანტიებს. ამასთან, ძირითადი კანონი ითხოვს ამ ღირებულებათა განხორციელებისათვის მყარ იურიდიულ რეგლამენტაციას, რათა არ შეილახოს საზოგადოების უსაფრთხოების ინტერესები, ადამიანთა უფლებები და თავისუფლებები. ახალი კონსტიტუციის მოთხოვნებს უნდა შეესატყვისოს კანონმდებლობა პოლიტიკური პარტიების, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების, რელიგიური გაერთიანებების, რეფერენდუმების, პრესისა და მასობრივი ინფორმაციის სხვა საშუალებების შესახებ.

საქართველოში სოციალურ საბაზრო ეკონომიკაზე ორიენტირებული რეფორმების მიმდინარეობა შეუქცევად პროცესად იქცა. კონსტიტუციამ აღიარა საკუთრების ხელშეუხებლობა, შრომის თავისუფლება, თავისუფალი მეწარმეობისა და კონკურენციის განვითარება, როგორც ქვეყნის სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების პრინციპი. უკვე არსებობს მნიშვნელოვანი იურიდიული საფუძვლები საბაზრო ეკონომიკის დამკვიდრებისათვის. მაგრამ დასამალი არ არის, რომ იგი სრულად ვერ პასუხობს მეწარმის ინტერესებს, ვერ იძლევა შრომითი უფლებების დაცვის, შრომის სამართლიანი ანაზღაურების, მომხმარებელთა უფლებების ჯეროვან გარანტიებს, ამასთან, კანონმდებლობაშიც ხშირად ვაწყდებით დრომოჭმულ მიდგომებს, ურთიერთსაწინააღმდეგო დებულებებს. გადაუდებელ აუცილებლობად იქცა ქონებრივ ურთიერთობათა მომწესრიგებელი, ერთიანი ფუძემდებელი სამართლებრივი აქტის მიღება სამოქალაქო კოდექსის სახით. მისასალმებელია, რომ სამოქალაქო სამართლის კოდექსის პროექტი უკვე მომზადდა სამართლებრივი რეფორმის სახელმწიფო კომისიის მიერ და იმედია, პარლამენტი მას განსაკუთრებულ ყურადღებას დაუთმობს. უახლოეს პერიოდში მისაღებია აგრეთვე შრომის კანონთა ახალი კოდექსი, რომელიც კონსტიტუციური პრინციპების საფუძველზე ახლებურად მოაწესრიგებს შრომით ურთიერთობებს, მუშა-მოსამსახურეთა შრომისა და დასვენების გარანტიებს, ინდივიდუალური და კოლექტიური შრომითი დავების გადაწყვეტის წესს, შრომის ანაზღაურების, შეღავათებისა და კომპენსაციების საკითხებს, შრომის უსაფრთხო და ჯანსაღ პირობებს შეუქმნის ყველა მშრომელს, ქალებს, არასრულწლოვანებს. ახალი რეალობების შესაბამისად გადასინჯვას ითხოვს კანონი სახელმწიფო მოსამსახურეთა შესახებ, რათა მმართველობის ორგანოებში მოვიზიდოთ მაღალი რანგის სპეციალისტები, ღირსეული, პატიოსანი ადამიანები.

პარლამენტმა წელს განსაკუთრებული ყურადღება უნდა დაუთმოს მიწათსარგებლობასთან დაკავშირებულ ურთიერთობებს. საჭიროა უპირველეს ყოვლისა მოხდეს იმ ზედაპირული მიდგომის შეცვლა, რასაც ადგილი ჰქონდა ამ სფეროში. საჭიროა, განმტკიცდეს ყველანაირი უძრავი ქონების საკუთრების უფლება, გაძლიერდეს კერძო მესაკუთრეთა უფლებები და ამასთან სახელმწიფოს მიერ აუცილებელი კონტროლის უფლება. საჭიროა კანონმა მოაწესრიგოს ქალაქებისა და სოფლების დაგეგმარებისა და კონტროლის საკითხები მთელ ქვეყანაში, დაარეგულიროს მიწათსარგებლობა და განაშენიანება ისე, რომ არ დაზიანდეს გარემო და ქვეყნის ეროვნული სიმდიდრე. კანონმა ამასთანავე, უნდა განსაზღვროს ცენტრალური და მმართველობის ადგილობრივი ორგანოების უფლებები უძრავ ქონებაზე გადასახადების აკრეფის საქმეში. საჭიროა განსაკუთრებული ყურადღება მიექცეს იმ ორგანიზაციულ-სამართლებრივ ფორმებს, რომლის მიხედვითაც სოფლის მეურნეობა განვითარდება. იმედია, ახალი პარლამენტი თავისი სამართალშემოქმედებით შეავსებს სიცარიელეს, რაც ამ სფეროში ქვეყნის კანონმდებლობაში არსებობს.

პარლამენტმა ასევე ჯეროვანი ყურადღება უნდა დაუთმოს რეფორმებს, რომლებიც დაწყებულია ჯანმრთელობის დაცვის და განათლების სფეროში. კონსტიტუციამ ამ სფეროში აღიარა როგორც სახელმწიფო, ისე არასახელმწიფო სექტორების განვითარების მიზანშეწონილობა, ამასთან, მოითხოვა ჯეროვანი გარანტიები სახელმწიფოს ხარჯზე განათლების მიღებისა და სამეცნიერო დახმარების უზრუნველყოფის სახით.

იმ აქტებთან ერთად, რომლებიც მიზნად ისახავენ ახალი საზოგადოებრივი ურთიერთობების ჩამოყალიბებას, მიმდინარე სამართალშემოქმედებაში მნიშვნელოვანი ადგილი უნდა დაიკავოს სამართლებრივმა აქტებმა, რომლებიც იცავენ ამ საზოგადოებრივ ურთიერთობებს, საზოგადოებრივ წესრიგს, ქვეყნის უსაფრთხოებას, ადამიანთა უფლებებსა და თავისუფლებებს. სწორედ მომწესრიგებელი და დაცვითი ნორმები ქმნიან ერთობლიობაში სრულყოფილ სამართლებრივ სისტემას. ამიტომ გადაუდებელ აუცილებლობად იქცა ახალი სისხლის სამართლის, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა სასჯელის აღსრულების კოდექსების მიღება. სწორეს ეს აქტები სახელმწიფოებრივი ღონისძიებების მეშვეობით უნდა იქცნენ დაცვის გარანტიებად ყოველგვარი ხელყოფისაგან. სხვა არაიურიდიულ ღონისძიებებთან ერთად. ეს კოდექსები კი სრულყოფილად ვერ ამუშავდება შესაბამისი პროცესუალური ფორმების გარეშე. ამიტომაც, საშური საქმეა სისხლის სამართლისა და სამოქალაქო სამართლის საპროცესო კოდექსების მიღება. ყველა ეს აქტები უნდა აამუშაონ სახელმწიფო ინსტიტუტებმა - სასამართლოებმა, პროკურატურამ, ადვოკატურამ, ნოტარიატმა, შინაგან საქმეთა, უშიშროების ორგანოებმა. მიმდინარე სამართალშემოქმედებაში საგულისხმო ადგილი უნდა დაეთმოს ამ ინსტიტუტების მოწყობასა და საქმიანობას. განსაკუთრებულ ყურადღებას ითხოვს კანონმდებლობა სამხედრო აღმშენებლობის სფეროში.

ამ მიმართვაში ყურადღება შევაჩერე იმ ძირითად აქტებზე, რომელთა მიღება გადაუდებელ აუცილებლობას წარმოადგენს ახალი კონსტიტუციის დებულებათა ამოქმედებისათვის. ამასთან არ შევჩერდები ყველა სამართლებრივ აქტებზე, რომლებიც ასევე მისაღებია. შეიძლება ითქვას, რომ წინ არის კოლოსალური სამუშაო, რომელიც პარლამენტის წევრების დიდ ძალისხმევას ითხოვს. მათი მიღება პარლამენტის წევრების პროფესიული, სამსახურებრივი, მოქალაქეობრივი ვალია, ისე როგორც კონსტიტუციის მიღება პარლამენტის წინა შემადგენლობის ვალს წარმოადგენდა.

აღმასრულებელ ხელისუფლებაში, სამინისტროებში, სახელმწიფო უწყებებში განსაზღვრული სამუშაო უკვე ჩატარდა სამართალშემოქმედებითი მუშაობის მომზადების მიზნით. პრეზიდენტის განკარგულებით კანონშემოქმედებითი მუშაობა უნდა იქცეს აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოთა საქმიანობის ერთ-ერთ ძირითად მიმართულებად. ამ საქმიანობისათვის პრეზიდენტის წინაშე პასუხს აგებენ მინისტრები და სახელმწიფო უწყებათა ხელმძღვანელები. სამინისტროებში ეს სამუშაო გაპიროვნებულია მინისტრების მოადგილეებზე პარლამენტთან ურთიერთობის დარგში. აღმასრულებელ ხელისუფლებაში სამართალშემოქმედებითი საქმიანობის კოორდინაცია ეკისრება იუსტიციის სამინისტროს. მოქმედების ვადა გაუგრძელდება სამართლებრივი რეფორმების სახელმწიფო კომისიას. გათვალისწინებულია სხვა ღონისძიებანი ამ სამუშაოების ორგანიზაციული და მატერიალური უზრუნველყოფისათვის.

არ შეიძლება ცალკე არ ითქვას ერთი გარემოების შესახებ. ვიდრე ახალი აქტები მომზადდება, პარლამენტი მეტი ყურადღებით უნდა მოეკიდოს იმ კანონპროექტებს, რომლებიც დიდი ხანია წარმოდგენილია განსახილველად სამინისტროებისა და სახელმწიფო უწყებების მიერ. მათ შორის განსაკუთრებით გამოვყოფდი კანონპროექტებს: „კორუფციასთან ბრძოლის შესახებ“, „მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ“. „საბაჟო ტარიფების შესახებ“, „საბაჟო კოდექსს“, „ნოტარიანის შესახებ“, „სასამართლოს შესახებ“, „გაკოტრების შესახებ“, „კურორტების შესახებ“, „ბინათმშენებლობის შესახებ“, „წიაღით სარგებლობის წესების შესახებ“. „მონოპოლიური საქმიანობის და კონკურენციის შესახებ“, „ოპერატიულ-სამძიებრო ღონისძიებათა შესახებ“, „სახელმწიფო საიდუმლოების შესახებ“, „ეროვნულ უმცირესობათა შესახებ“, ცვლილებები და დამატებები სისხლისა და ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსებში, რომლებიც მეურნეობის ახალ პირობებთან დაკავშირებულ სამართლადარღვევებს შეეხება. ეს ის აქტებია, რომლებიც, მართალია, კონსტიტუციის მიღებამდე მომზადდა, მაგრამ თავიანთი შინაარსით სრულიად შეესაბამებიან ახალი კონსტიტუციის სულისკვეთებას.

ვიმედოვნებ, პარლამენტის წევრები ჯეროვან ყურადღებას მიაპყრობენ იმ მეტად პასუხსაგებ ამოცანებს, რაც ქვეყნის ხელისუფლების წინაშე დგას კონსტიტუციის უზენაესობის დამკვიდრებისა და ეროვნული სამართალშემოქმედებისგანვითარების თვალსაზრისით.

ედუარდ შევარდნაძე.

„ვიმედოვნებ, პარლამენტის წევრები ჯეროვან ყურადღებას მიაპყრობენ იმ მეტად პასუხსაგებ ამოცანებს, რაც ქვეყნის ხელისუფლების წინაშე დგას...“ : საქართველოს პრეზიდენტის მიმართვა საქართველოს პარლამენტს // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 17 იანვარი. - №9(2122). - 1 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის განცხადება

აღმაშფოთებელი ტერორისტული აქცია ტრაპიზონში, ჩეჩნეთის ტრაგედია, ისევე როგორც ბარბაროსული ტერორისტული აქტები ბუდიონოვსკსა და ყიზლარში, დასაბამს აფხაზეთიდან იღებენ.

მასობრივმა დახვრეტებმა, სხვადასხვა ეროვნების ხალხთა გენოციდმა და ეთნოწმენდამ, რომელიც აფხაზმა სეპარატისტებმა და უცხოელმა ბოევიკებმა მოაწყეს, დაუსჯელი დარჩა. რომ არ ყოფილიყო აფხაზეთის ტრაგედია, არ იქნებოდა სხვა დანარჩენიც.

დარწმუნებული ვარ, რომ მეგობარი თურქეთი და მისი მთავრობა ყველა ღონეს იხმარენ უდანაშაულო ადამიანთა გადასარჩენად.

„რომ არ ყოფილიყო აფხაზეთის ტრაგედია, არ იქნებოდა სხვა დანარჩენიც“ : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის განცხადება // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 18 იანვარი. - №10 (2123). - 1 გვ.

დღეს, 1996 წლის 19 იანვარს, მოსკოვში დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის სახელმწიფოთა მეთაურების საბჭომ მიიღო გადაწყვეტილებანი აფხაზეთში (საქართველო) კონფლიქტის მოწესრიგებისა და ამ კონფლიქტის ზონაში მშვიდობის მხარდამჭერი კოლექტიური ძალების ყოფნის ვადისა და მანდატის გაგრძელების შესახებ.

დაადასტურეს რა თავიანთი წინანდელი გადაწყვეტილებანი, რომლებიც ეხება კონფლიქტს აფხაზეთში, საქართველო და დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის სახელმწიფოთა მეთაურების უცვლელ ერთგულებას ჩვენი ქვეყნის სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობისადმი, ისინი ავითარებენ თანამეგობრობის საერთო თანამიმდევრულ შეთანხმებულ კურსს, რომლის მიზანია სეპარატიზმის აღკვეთა, საფრთხეს რომ უქმნის უშიშროებასა და მშვიდობას ჩვენს სახელმწიფოებში.

გამოვთქვამთ რა კმაყოფილებას, ამ გადაწყვეტილებებში გამოკვეთილი პოზიციების არაორაზროვნების გამო, აგრეთვე, რწმენას, რომ ისინი ხელს შეუწყობენ კონფლიქტის ყოვლისმომცველი პოლიტიკური მოწესრიგების მიღწევას, საჭიროდ მიმაჩნია განვაცხადო შემდეგი:

აფხაზეთი, როგორც საქართველოს განუყოფელი ნაწილი, ასევე იმ ძალისხმევის განუყოფელი ნაწილია, რომლის მიზანია ჩვენი ქვეყნის მრავალეროვანი მოსახლეობის მდგომარეობის გაუმჯობესება. აფხაზეთში მცხოვრები ყველა მოქალაქე, მათი ეროვნების, პოლიტიკური უპირატესობის, კონფლიქტში მონაწილეობის დონის მიუხედავად, საქართველოს მოქალაქენი არიან, რომელთა უფლებები, საჭიროებანი, საზრუნავი, მოთხოვნილებანი, ისევე სულერთი არ არის ჩვენთვის, როგორც თავიანთი ისტორიული საცხოვრებელი ადგილებიდან განდევნილი ათასობით ლტოლვილის მდგომარეობა.

თავისი შესაძლებლობებისა და რესურსების კვალობაზე საქართველოს მთავრობა კვლავაც მზად არის გაუწიოს შეძლებისდაგვარი დახმარება აფხაზეთის მოსახლეობასაც. საქართველო კვლავ ადასტურებს, რომ მზად არის გამოჰყოს და აფხაზეთის მცხოვრებლებს გაუნაწილოს ჰუმანური და ჩვენი ქვეყნის მხარდასაჭერად გამოგზავნილ სხვა დახმარებათა წილი. ასევე, აუცილებლად მიმაჩნია, განვაცხადო, რომ სახელმწიფოთა მეთაურების საბჭოს მიერ დღევანდელი გადაწყვეტილებებით გათვალისწინებული კონფლიქტის მოწესრიგების ღონისძიებანი, არავითარ შემთხვევაში არ არის მიმართული საქართველოს მოქალაქეთა - აფხაზთა, რუსთა, ქართველთა, სომეხთა, ოსთა და სხვათა უფლებების, მატერიალური და სხვა მდგომარეობის წინააღმდეგ, ისევე, როგორც აფხაზეთის ტერიტორიაზე მცხოვრებ თანამეგობრობის ნებისმიერი სხვა სახელმწიფოს მოქალაქეთა წინააღმდეგ.

ახლანდელი უბედურებებისა და გაჭირვების წყაროა აგრესიული სეპარატიზმი, რომელიც ავთვისებიანი სიმსივნესავით ანადგურებს ბევრი სახელმწიფოს ქსოვილს. ამის მაგალითი მარტო ჩვენი ქვეყანა როდია. სწორედ ამ საფრთხის გაცნობიერებამ აიძულა თანამეგობრობის სახელმწიფოები რუსეთის მეთაურობით, მიეღო ახლანდელი გადაწყვეტილებანი.

მადლობას მოვახსენებ პრეზიდენტ ელცინსა და ყველა ჩემს კოლეგას საბჭოში ღონისძიებებისათვის, რომლებსაც ახორციელებენ ჩემი ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის, აფხაზეთში და მის გარშემო მშვიდობის აღდგენისათვის.

მოსკოვი, 1996 წლის 19 იანვარი.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის განცხადება // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 20 იანვარი. - №11 (2124). - 2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 22 იანვრის რადიოინტერვიუ

- იმის გათვალისწინებით, რომ ეს კვირა მაინც უმნიშვნელოვანესი იყო აფხაზეთთან მიმართებაში, გვაინტერესებს, აპირებთ თუ არა ილაპარაკოთ ეკონომიკის პრობლემებზე, როგორც წესი, ინტერვიუებს ამ თემით ვიწყებთ. 19 იანვრის უმაღლესი დონის შეხვედრამ გამორჩეულ ვითარებაში ჩაიარა. ალბათ, შეიძლება ითქვას, დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაში პირველად მიიღეს ძალიან სერიოზული და ქმედითი დოკუმენტი აფხაზური სეპარატიზმის წინააღმდეგ, შეიძლება ითქვას, საერთოდ სეპარატიზმის წინააღმდეგ, და პირველად, ალბათ, სრულად ამოქმედდება ის ეკონომიკური სანქციები, რომლებსაც ქართული მხარე ამდენი ხანია ითხოვდა. გარდა ამისა, შეიცვლება სამშვიდობო ძალების მანდატი, - ჟურნალისტ ნატო ონიანის ამ შეკითხვის პასუხად საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიციულ რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- რაც შეეხება ეკონომიკური განვითარების განხილვას, ამ საკითხს შემდეგი კვირისათვის გადავიტანდი. თვის ბოლოს გაიმართება პრეზიდენტის შეხვედრა ეკონომიკური სფეროს, მხარეების, ქალაქებისა და რაიონების ხელმძღვანელებთან. ვთხოვ რადიომსმენელებს, ისევე, როგორც ტელემაყურებლებს, თვალყური ადევნონ ამ თათბირის მუშაობას. შევეცდებით წარმოვადგინოთ ჩვენი სახალხო მეურნეობის საქმიანობის ანალიზი გასული წლის განმავლობაში, ეს საკმაოდ დეტალური ანალიზი იქნება. მათ შორის, არსებითად განვიხილოთ მდგომარეობა სოციალურ სფეროში და განვსაზღვროთ ამოცანები მიმდინარე წლისთვისაც. შევეცდებით ასეთი ანალიზი წარმოვადგინოთ რაიონების, ქალაქებისა და მხარეების მიხედვითაც. ეს იქნება პრინციპული საუბარი მკაცრი მოთხოვნებით, იმის გათვალისწინებით, რომ 1996 წელი მართლაც გარდატეხის წელი გახდეს მთელი ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკური ცხოვრებისა და სოციალური სფეროს პრობლემებზე აქტიური ზემოქმედების თვალსაზრისით.

ახლა, შედარებით მოკლედ, მოსკოვის შეხვედრაზე, რადგან მეც საკმაოდ ბევრი ვისაუბრე და წუხანდელი რადიო და ტელეგადაცემებიც ძალიან დატვირთული იყო ამ თემით. ვფიქრობ, რომ ჩემი კოლეგების განმარტებებიც, მათ შორის, თქვენი გადაცემაც, ბევრ კითხვაზე იძლევა პასუხს. მაგრამ, მაინც შევეხები ზოგიერთ ასპექტს.

დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობა მოსკოვის შეხვედრით კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი და ახალი კუთხით გამოჩნდა მთელი მსოფლიოს თვალში. კერძოდ, ლაპარაკია იმაზე, რომ აყენებს რა წევრი ქვეყნების ეკონომიკური, ტექნიკური თუ მეცნიერული ინტეგრაციის პრობლემებს, როგორც პრიორიტეტულს, თანამეგობრობა თავის სიტყვას ამბობს, როგორც ამ ორგანიზაციაში შემავალი ქვეყნების ტერიტორიული მთლიანობის განუყოფლობისა და დამოუკიდებლობის გარანტი. სწორედ მოსკოვის შეხვედრაზე გამოჩნდა ეს თავისებურება ამ ორგანიზაციისა, რა თქმა უნდა, გაეროს, ევროკავშირთან და სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციებთან ერთად. ეს მიმართულება დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის მუშაობაში გამოიკვეთა სწორედ აფხაზეთის საკითხის განხილვის დროს. დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობა დაიმკვიდრებს ადგილს, როგორც რეგიონალური საერთაშორისო ორგანიზაცია, თუკი იგი მომავალშიც ცალკეულ სახელმწიფოთა თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობის ინტერესებს სწორად შეახამებს თანამეგობრობისათვის დამახასიათებელ საერთო ტენდენციებს, კერძოდ, ისეთს, როგორიცაა ინტეგრაციული პროცესები. მხოლოდ ასეთი შეხამების პირობებშია შესაძლებელი საერთაშორისო ორგანიზაციის განვითარება და საერთაშორისო ორგანიზაციის ავტორიტეტის დამკვიდრება.

- ძალიან საყურადღებო იყო კიდევ ერთი მომენტი. თქვენ ინტერვიუში ბრძანეთ, რომ ელცინთან შეხვედრის დროს მან განსაკუთრებული ყურადღება მიაპყრო იმას, რომ საქართველოს პარლამენტმა მოახდინა რუსეთთან დადებული ყოველმხრივი ხელშეკრულების, როგორც ჩვენ ვუწოდებთ, დიდ ხელშეკრულებას რატიფიცირება და მან ეს ძალიან კარგად აღიქვა. როგორ ფიქრობთ, გააკეთებს თუ არა რუსეთის სახელმწიფო სათათბირო რაიმე რეაგირებას 19 იანვრის უმაღლესი დონის შეხვედრაზე მიღებულ დოკუმენტზე, რუსეთის სათათბირო, რომელიც თავისი შემადგენლობით, ძალიან ჭრელია...

- მე მოკლედ გიპასუხებთ.

რუსეთ-საქართველოს დიდი ხელშეკრულების რატიფიცირება საქართველოს პარლამენტის მიერ გამიზნული ნაბიჯია. საქართველოს ახალმა პარლამენტმა პირველმა გამოხატა, როგორც ვამბობთ, ხოლმე, „კეთილი ნება“ რუსეთთან ახალი ურთიერთობის მშენებლობაში, რუსეთის სათათბიროში შესანიშნავად იციან, რომ რატიფიცირებას ექვემდებარება ხელშეკრულებათა მთელი პაკეტი, მათ შორის, ხელშეკრულება რუსეთის ბაზების შესახებ საქართველოში.

რა თქმა უნდა, ჩვენ ველოდებით, რომ რუსეთის პარლამენტისათვის შეუმჩნეველი არ დარჩება ქართველ პარლამენტართა მიერ გადადგმული პირველი უმნიშვნელოვანესი ნაბიჯი. ვფიქრობ, რომ უნდა იყოს მიღებული რაღაც შემხვედრი ზომები.

- ძალიან თვალში საცემი იყო ის განწყობა და ტონი, რაც საერთოდ შეიმჩნეოდა საქართველოსთან და მის ლიდერთან დამოკიდებულებაში. პრეზიდენტმა ელცინმა რამდენჯერმე ახსენა საქართველოს პრეზიდენტი თავის პრესკონფერენციაზე, ახსნა საქართველოს პრობლემა - აფხაზეთის პრობლემა და ძალიან მწვავედ. საინტერესო იყო კიდევ ერთი მომენტი: თანამეგობრობის ლიდერები, განსაკუთრებით კი, პრეზიდენტი ელცინი როგორი ტონით ლაპარაკობდნენ აგრესიული სეპარატიზმის საფრთხეზე, იმ საფრთხეზე, რასაც ქართული პოლიტიკა უკვე აფხაზეთის კონფლიქტიდან მოყოლებული დღის წესრიგში აყენებს ფაქტობრივად ყველა დონის შეხვედრაზე...

- სიმართლე გითხრათ, მოსკოვში, სხდომის დამთავრების შემდეგ მოვინახულე ყველა პრეზიდენტი, რა თქმა უნდა, ჩემი გრძნობები და დამოკიდებულება მათ გადავეცი. მართლაც, ეს იყო, უნიკალური შემთხვევა ასეთი საყოველთაო მხარდაჭერისა, გარდა ერთი დელეგაციისა. მაგრამ, მაინც მინდა დღევანდელი შემთხვევით ვისარგებლო და მადლობა შევუთვალო ყველა პრეზიდენტს, ვინც ასე აქტიურად დაგვიჭირა მხარი მოსკოვის შეხვედრაზე. რა თქმა უნდა, განსაკუთრებული მადლიერებით მივმართავ რუსეთის პრეზიდენტს ბორის ელცინს. გაიხსენეთ მისი კატეგორიული განცხადებები პრესკონფერენციაზე (და არა მარტო პრესკონფერენციაზე), როგორ მიმართა მან ჟურნალისტებს: თქვენ მიგაჩნდათ, რომ ჩაიშლებოდა ეს შეხვედრა, რადგან, გეგონათ, რომ არ მივიღებდით შევარდნაძის განცხადებას. მინდა, ამჯერადაც მოგისამძიმროთ, - ეს წინადადება მიღებულია. ამ განცხადებას ძალიან დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა, რადგან, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებების მართლაც უმრავლესობა იძლეოდა პროგნოზს, რომ საქართველოს წინადადებები ვერ გავა და მას მხარს არ დაუჭერენ. ამიტომაც, ელცინის ასეთი კატეგორიული ტონი, მართლაც ძალიან დასაფასებელია და მნიშვნელოვანი, და, რაც მთავარია, იმედის მომცემი.

ახლა მინდა შევეხო ასეთ საკითხს, შეიძლება თუ არა, სათათბირომ მხარი დაუჭიროს აფხაზ სეპარატისტებს. მე ამას შემთხვევით არ ვამბობ. ვიცი, რომ აფხაზი სეპარატისტების წარმომადგენლები სხედან მოსკოვში, სათათბიროში და ცდილობენ, როგორმე რაღაც განცხადებას მიაღწიონ, ან რაღაც სხვა დოკუმენტი მიიღონ. ამიტომ, ვაყენებ საკითხს - შეიძლება თუ არა, სათათბირომ მხარი დაუჭიროს აფხაზ სეპარატისტებს, რომელთა სინდისზეა ქართველთა, რუსთა, სომეხთა, ბერძენთა ეთნოწმენდა, რაც აღიარებულია ევროკავშირისა და გაეროს მიერ, ხოლო უშიშროების საბჭოს ბოლო რეზოლუციაში ლაპარაკია სეპარატისტების მიერ განხორციელებულ ეთნომკვლელობაზე. სხვათა შორის, უშიშროების საბჭო ძალიან იშვიათად იყენებს ასეთ გამონათქვამებს და ასეთ ტერმინებს.

დავუშვათ, მხარი დაუჭირეს აფხაზურ სეპარატიზმს, მაშინ, რატომ უნდა იყოს იგნორირებული სეპარატისტული მოძრაობა რუსეთში? რატომ არ უნდა დაიცვან ჩეჩნური ან სხვა შეფერილობის სეპარატიზმი? ლოგიკა ასეთია.

ამიტომაც, ვფიქრობ, რომ რუსეთის უმაღლეს ეროვნულ ინტერესებს ეწინააღმდეგება აგრესიული, მთელი მსოფლიოს მიერ დაგმობილი აფხაზური სეპარატიზმის მხარდაჭერა და ამით, საკუთარი სახელმწიფოს ინტერესების უგულებელყოფა.

- მინდა გავიხსენო არცთუ შორეული წარსული - აფხაზეთის ომის თუ შემდგომი პერიოდი, როცა ნებისმიერი განცხადება - სატელევიზიო იქნებოდა, თუ პრესით, ანდა ჟურნალისტის გაკეთებული, ჩვენში შეშფოთებას იწვევდა და არა მხოლოდ აღშფოთებას აფხაზეთთან მიმართებაში. და, ამ დროს, თანამეგობრობის უმაღლესი დონის შეხვედრა იღებს ასეთ დოკუმენტებს და არც თქვენს, არც სახელმწიფო მინისტრისა და საგარეო საქმეთა მინისტრის თუ ექსპერტების ტონში, განსაკუთრებით პრეზიდენტის გამოსვლაში არ იგრძნობოდა შურისმაძიებლური და მოზეიმე განწყობა...

- თქვენ მნიშვნელოვანი მომენტი შენიშნეთ ჩვენს გამოსვლებსა და მოქმედებაში, რომელიც ამ დღეებში ხდებოდა. მე ასე დავაყენებდი საკითხს: როგორ მოიქცევა საქართველო ჩვენს მიერ აღნიშნული დოკუმენტების ხელმოწერის შემდეგ? მხედველობაში მაქვს სანქციები და ზოგიერთი სხვა დოკუმენტი. მინდა ყველამ მიაქციოს ყურადღება, მათ შორის, გუდაუთის ხელისუფლებამ და აფხაზეთის ტერიტორიაზე ახლა მცხოვრებმა ყველა მოქალაქემ, რომ:

პირველი - ჩვენ წინადადებით შევდივართ დაუყოვნებლივ განახლდეს მოლაპარაკება (სამმხრივი იქნება, ოთხმხრივი, თუ ორმხრივი - ყოველგვარ ფორმაზე თანახმა ვარ) პოლიტიკური მოწესრიგების საკითხებზე, და რაც შეიძლება ჩქარა მივიღოთ დოკუმენტი, რომელიც ამას საფუძველს ჩაუყრის. ძალაშია ჩვენი პრინციპული მიდგომა. მინდა კვლავ და კვლავ მთელი მსოფლიოს გასაგონად განვაცხადო: იქნება რა აფხაზეთი საქართველოს ერთიანი სახელმწიფოს ფედერაციის სუბიექტი, იგი ისარგებლებს ასეთი სუბიექტებისათვის განსაზღვრული მსოფლიო სტანდარტების უმაღლესი დონით, აფხაზეთს ექნება თავისი კონსტიტუცია, თავისი გერბი, თავისი დროშა, ჰიმნი, თავისი პარლამენტი, უმაღლესი სასამართლო და სახელმწიფოებრიობის სხვა მრავალი ატრიბუტი.

მეორე - როცა ლაპარაკია სეპარატიზმის იზოლაციაზე, აქ სულაც არაა ნაგულისხმევი ის, რომ არ მოხდეს საარსებო პროდუქტების და სხვა აუცილებელი საგნების შეტანა მოსახლეობისათვის, და, ასე ვთქვათ, შიმშილით ამოვწყვიტოთ იქაური მოქალაქეები. პროდუქტების შეტანა დასაშვებია, ისე როგორც ბევრი სხვა რამ, მხოლოდ საქართველოს მთავრობის თანხმობით და საქართველოს მეშვეობით. იარაღის შეტანა თავისთავად აკრძალულია, როგორც საქართველოდან, ისე სხვა კუთხიდან, მაგრამ, ვიმეორებ, რაც შეეხება საარსებო პროდუქტებს და აუცილებელ საგნებს, ამის შეტანა შეიძლება მოხდეს მხოლოდ და მხოლოდ საქართველოს მთავრობის თანხმობით და საქართველოს მეშვეობით.

მესამე - მე უკვე განვაცხადე და კვლავაც ვადასტურებ: აფხაზეთში მცხოვრები პირები საქართველოს მოქალაქენი არიან, ჩვენ მზად ვართ გავუნაწილოთ მათ ყველაფერი, რასაც ჩვენ ვღებულობთ და რაც გვაქვს, თუ გნებავთ, უკანასკნელი ლუკმა-პურიც კი (რა თქმა უნდა, თუ აფხაზეთის ახლანდელი რეჟიმი ხელს არ შეგვიშლის).

და მეოთხე - დევნილთა დაბრუნება, აფხაზეთის სტატუსის განსაზღვრა, რაც სწრაფად უნდა მოხდეს, საშუალებას მოგვცემს ოპერატიულად დავიწყოთ რკინიგზისა და საავტომობილო ტრასების აღდგენა (და ეს არის მილიარდობით და მილიარდობით შემოსავალი), მოვიზიდოთ ასევე მილიარდობით უცხოური ინვესტიციები ამ კუთხის აღდგენისა და აყვავებისათვის (მე ვიცი, რომ მრავალი ინვესტორი მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში, მათ შორის რუსეთშიც, მზად არის ამისათვის), და უკვე წელს ვიფიქროთ საკურორტო და ტურისტული სეზონის გახსნაზე.

არის თუ არა ალტერნატივა? დიახ, ალტერნატივა არის, მაგრამ იგი დაკავშირებულია ომთან, ახალ სისხლისღვრასთან, ახალ მსხვერპლთან.

გაერომ, ევროკავშირმა, დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობამ, რუსეთის პრეზიდენტმა და, რა თქმა უნდა, საქართველომ, პირველი გზა ავირჩიეთ და არა მგონია, მშვიდობის გზა უარყოს და ომის ვარიანტს დაუჭიროს მხარი.

- გარდა აგრესიული სეპარატიზმისა, ალბათ, არის კიდევ ერთი უდიდესი საფრთხე დღევანდელი მსოფლიოსათვის - საერთაშორისო ტერორიზმი, რომლის გამოვლინებასაც ყოველდღე თუ არა, ყოველ კვირას მაინც ვიგებთ. გასულ კვირას ტერორიზმის კიდევ ერთი ფაქტი დაფიქსირდა - ბორან „ავრასიასთან“ დაკავშირებულ მოვლენას ვგულისხმობ. თქვენ ეს ფაქტიც ბუდიონოვსკის, ყიზლარისა და უწინარეს ყოვლისა, აფხაზეთის მოვლენებს დაუკავშირეთ.

- დიახ, ასეთი რამ ვთქვი, მათ შორის მოსკოვის შეხვედრაზეც. ჩეჩნეთის მოვლენები, ისე როგორც ყველაფერი, რაც მოხდა ბუდიონოვსკში, ყიზლარში, პერვომაისკოეში და, შემდეგ - გემის გატაცება, სათავეს იღებს აფხაზეთის ტრაგედიიდან. რომ არ ყოფილიყო აფხაზეთი, არ იქნებოდა ეს მოვლენები.

რაც შეეხება გემ „ავრასიის“ გატაცებას, რომელზეც საქართველოს მოქალაქეებიც იყვნენ, ამ ფაქტმა, რა თქმა უნდა, დიდი შეშფოთება გამოიწვია ჩვენს საზოგადოებრიობაში. მადლობა უფალს, რომ ყველაფერი კარგად დამთავრდა. მსურს კიდევ ერთხელ ღრმა მადლიერების სიტყვებით მივმართო პრეზიდენტ დემირელსა და პრემიერ-მინისტრ თანსუ ჩილერს, ასე ბრწყინვალედ განხორციელებული ოპერაციისათვის ხომალდზე მყოფ მგზავრთა გადასარჩენად.

რაც შეეხება ცნობას იმის შესახებ, რომ ტერორისტთა შორის ორი მოქალაქეა აჭარიდან, ეს თავიდან ბოლომდე მონაჭორია. არაფერი ამის მსგავსი არ არის. სამწუხაროდ, გამტაცებელთა შორის აღმოჩნდა ერთი მოქალაქე აფხაზეთიდან რაულ გიძბა, რაც რა თქმა უნდა, სინანულს იწვევს.

- და ბოლოს, ერთი კითხვა ნავთობთან დაკავშირებით. როცა საუბარი იყო ბაქო-სუფსის ნავთობსადენზე, როგორც სხვაგან, განსაკუთრებით კი საქართველოში გარკვეული პოლიტიკური ძალები აცხადებდნენ, რომ საქართველოს მთავრობა ამისათვის არაფერს არ აკეთებს, ნავთობსადენი საქართველოზე არ გაივლისო და ასე შემდეგ, მოხდა ისე, რომ შარშან, 9 ოქტომბერს, ყოველივე ეს ჩვენს სასარგებლოდ დასრულდა და აი, გასულ კვირას აზერბაიჯანის ნავთობის საერთაშორისო საოპერაციო კომპანიის პრეზიდენტმა ნატიკ ალიევმა პრესისათვის გააკეთა განცხადება, რომ „შევრონმა“ მიიღო ბაქოს ოფიციალური წინადადება ბაქო-სუფსის ნავთობსადენის გამოსაყენებლად ყაზახეთის საბაჟოსათვის. ესე იგი, ბაქო-სუფსის ნავთობსადენი გაატარებს არა მარტო აზერბაიჯანის ადრეულ ნავთობს, არამედ ყაზახეთიდან მიღებულ ნედლეულსაც. ამ ფაქტს იმიტომ აღვნიშნავ ხაზგასმით, რომ ამის თაობაზე თქვენ საუბარი გქონდათ პრეზიდენტ ელცინთან შეხვედრის დროს...

- რაც შეეხება „შევრონს“ და იმ პერსპექტივას, რომლის შესახებაც ჩვენ „შევრონის“ პრეზიდენტთან ვისაუბრეთ (ყაზახეთის ნავთობის ნაწილობრივ საქართველოზე გამოტარების შესახებ), ეს უკვე ცნობილია ჩვენი მოსახლეობისათვის. იმასაც გეტყვით, რომ თვით „შევრონის“ პრეზიდენტმაც ასე განაცხადა: ჩვენ ამჯერად 4-5 მილიონი ტონა ნავთობი გაგვაქვს ყაზახეთიდან რუსეთზე გავლით, და არც ვაპირებთ ამ ტრასაზე უარი ვთქვათ. პირიქით, ტიხორეცკაია-ნოვოროსიისკის მიმართულებით ახალ მილებს ვაწყობთ და გასაზიდი ნავთობის ეს მოცულობა კიდევ უფრო გაიზრდება რუსეთის მიმართულებით. მაგრამ, ამავე დროს, მან ისიც აღიარა, რომ საქართველოს მიმართულებით ბევრი რამის გაკეთება შეიძლება, განსაკუთრებით გემების გამოტარება, ნავთობის ბარჯებით, ცისტერნებით გამოტანა და ასე შემდეგ. ეს უფრო მოკლე გზაა ევროპისაკენ, განსაკუთრებით ბალკანეთისაკენ, აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების, უკრაინისკენ და სხვა.

მოსკოვის შეხვედრის ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი შედეგი ის არის, რომ პრეზიდენტ ელცინთან ჩემს შეხვედრაზე გარკვევით ითქვა: რაც შეეხება ნავთობსადენს, ჩრდილოეთის თუ დასავლეთის მიმართულებას, რუსეთი და საქართველო კონკურენტები არ არიან. გამოყენებული იქნება ის მილსადენი, რომელიც უფრო ადრე შეძლებს ნავთობის გატარებას. ამასთან, პარალელური მარშრუტი სულაც არ ნიშნავს მეორე ვარიანტის გამორიცხვას. ექსპლოატაციაში შეიძლება იყოს როგორც ერთი, ისე მეორე. ვფიქრობ, ამ შეთანხმებას რუსეთის პრეზიდენტთან დიდი სამომავლო მნიშვნელობა ენიჭება, ძალზე დიდი პერსპექტივა აქვს. სკეპტიკოსებსა და სპეკულიანტურ მანიპულაციათა მოყვარულებს, როგორც იტყვიან, კოვზი ნაცარში ჩაუვარდათ. სხვათა შორის, იმედი მაქვს, არც პირველად და არც უკანასკნელად.

„გაერომ, ევროკავშირმა, დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობამ, რუსეთის პრეზიდენტმა და, რა თქმა უნდა, საქართველომ მშვიდობის გზა ავირჩიეთ და არა მგონია, ვინმემ ეს გზა უარყოს და ომის ვარიანტს დაუჭიროს მხარი“ / შევარდნაძე ე. ; [ჩაიწერა]ონიანი ნატო // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 23 იანვარი. - №12(2125). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის გამოსვლა დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის წევრი სახელმწიფოების მეთაურთა საბჭოს სხდომაზე

პატივცემულო ბატონო თავმჯდომარევ,
პატივცემულო სახელმწიფოთა მეთაურებო,

გულისტკივილით უნდა აღვნიშნო, რომ დღეს კვლავ მიწევს თქვენი მაღალი ყურადღება მივაპყრო ჩვენი თანამეგობრობის ერთ-ერთ ყველაზე სისხლიან ჭრილობას. აგერ უკვე მესამე წელია, რაც საომარი მოქმედება შეწყდა საქართველოს ამ ერთ დროს აყვავებულ მხარეში, ხოლო ამ მიწა-წყალზე, ადამიანთა ენით აუწერელ ტანჯვას არა და არ უჩანს ბოლო.

თქვენთვის ყველასათვის იმდენად დაწვრილებით არის ცნობილი კონფლიქტის ისტორია, რომ, ვფიქორბ, არ არის საჭირო მისი მოყოლა. მხოლოდ იმას აღვნიშნავ, რომ მთელი ამ ხნის მანძილზე, ჩვენ ყოველ ღონეს ვხმარობდით და ზოგჯერ შეუძლებელსაც ვაკეთებდით, რათა შერიგების გზები გამოგვეხსნა. რომ ვამბობ, ჩვენ, ვგულისხმობ არა მარტო საქართველოს სახელმწიფოს, არამედ ჩვენს მეგობრებსაც, უწინარესად, რუსეთის ფედერაციას, ჩვენი თანამეგობრობის სახელმწიფოებს, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციას, ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციას. ჩვენ ხელი მოვაწერეთ 1994 წლის 4 აპრილის განცხადებას კონფლიქტის პოლიტიკური მოწესრიგების ღონისძიებათა შესახებ, რომლითაც აფხაზეთს ვაძლევდით გარანტიას, რომ კონფლიქტის მოწესრიგების შემდეგ ექნებოდა თავისი კონსტიტუცია, თავისი პარლამენტი, უმაღლესი სასამართლო, ჰიმნი, გერბი, სახელმწიფოებრიობის სხვა ატრიბუტები. ჩვენ არაერთხელ დაგვიდასტურებია, რომ მზად ვართ, აფხაზეთს მივცეთ ფედერაციის სუბიექტის სტატუსი მსოფლიო პრაქტიკაში მიღებული რაც შეიძლება ფართო უფლებებით. მაგრამ სამშვიდობოდ გაწვდილი ხელი მუდამ აწყდებოდა კონსტრუქციული დიალოგის წარმოების სურვილის უქონლობის ცივ კედელს. ასე მუხანათურად დაარღვიეს 1992 წლის 3 სექტემბრის, 1993 წლის 27 ივნისის შეთანხმებები, სრული გულგრილობით უგულებელყოფენ ლტოლვილთა და იძულებით ადგილნაცვალ პირთა ნებაყოფლობითი დაბრუნების შესახებ ოთხმხრივ შეთანხმებას. აფხაზეთის ახლანდელ ხელისუფალთ არცერთი შემხვედრი ნაბიჯი არ გადმოუდგამთ. დღეს უკვე დარწმუნებით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ამის მიზეზია სრული დაუსჯელობის შეგნება არა მარტო საომარი მოქმედების დროს ჩადენილი სამხედრო დანაშაულობებისათვის, არა მარტო მათ კონტროლს დაქვემდებარებულ ტერიტორიაზე ჩადენილი ძალმომრეობისა და უკანონობისათვის, არამედ იმის გამოც, რომ აჭიანურებენ და ფაქტობრივად, შლიან მოლაპარაკების პროცესს. ეთნიკური წმენდა საომარი მოქმედების დროსაც და მის შემდეგაც, როგორც ეს არის ნათქვამი ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის თათბირის მონაწილე სახელმწიფოთა ბუდაპეშტის უმაღლესი დონის შეხვედრის საბოლოო დოკუმენტში, კონტროლირებად ტერიტორიაზე ჩადენილი ეთნიკური მკვლელობანი, როგორც ეს არის აღნიშნული გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოს ბოლო რეზოლუციაში, მიუღებლობა ადგილნაცვალი პირებისა და ლტოლვილების დაბრუნების გრაფიკია, რომელიც შეიმუშავა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ლტოლვილების საქმეთა უმღლესი კომისრის სამსახურმა და მიიღეს საქართველოს მხარემ და რუსეთის ფედერაციამ, განუწყვეტელი მხეცობა, განსაკუთრებით გალის რაიონში.

აფხაზეთის სეპარატისტულმა რეჟიმმა თავხედურად უგულებელყო ჩვენი პრინციპული განცხადებები, მხედველობაში მაქვს 1995 წლის 10 თებერვლის მემორანდუმი და 1995 წლის 26 მაისის განცხადება. დღეს საკითხი ასე დგას: შეუძლია თუ არა დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობას დაიცვას ერთ-ერთი თავისი წევრი სახელმწიფოს განუხრელი დემოკრატიული განვითარება, შესწევს თუ არა ერთობლივი და გადამჭრელი მოქმედების ძალა მის ტერიტორიაზე სამართლიანობის, მშვიდობისა და სტაბილურობის აღსადგენად, შეუძლია თუ არა ძლიოს ერთ სახელმწიფოში აგრესიული სეპარატიზმის ბოროტებას და ამით წინ აღუდგეს თანამეგობრობის მთელ სივრცეში დესტაბილიზაციისა და შეიარაღებული კონფლიქტების ჯაჭვურ რეაქციად მის გადაზრდას? ჩეჩნეთის, ბუდიონოვსკის, ყიზლარის მოვლენები, მგზავრებიანი ხომალდის გატაცება აფხაზეთის ტრაგედიის გაგრძელებაა.

ამგვარი კონფლიქტების მოწესრიგების პრაქტიკა მოწმობს, რომ ეფექტის მიღწევა შეიძლება მხოლოდ დარწმუნების ძალისა და იძულების ძალის შეხამებით. სწორედ ამ ღონისძიებათა შეხამებას მოჰყვა ბალკანეთის ვითარების მოწესრიგების პროცესში მრავალი წლის ჩიხიდან მნიშვნელოვანი გარღვევა.

დადგა ჩვენი რიგიც, დავამტკიცოთ მსოფლიოში უდიდესი რეგიონული ორგანიზაციის ქმედუნარიანობა. მიგვაჩნია, რომ ახლა არსებულმა მანდატმა, კონფლიქტის ზონაში მშვიდობის მხარდამჭერი კოლექტიური ძალებისა, რომლებმაც უთუოდ დიდი როლი შეასრულეს ცეცხლის შეწყვეტის საქმეში, ამოწურა თავისი შესაძლებლობანი. დღეს მშვიდობის მხარდამჭერი ძალები სასაზღვრო ჯარებად გადაიქცნენ, არ ერევიან კონფლიქტის ზონის სიღრმეში მომხდარ ჭეშმარიტად ტრაგიკულ მოვლენებში. ცხადი ხდება, რომ საჭიროა გამოვიყენოთ ძალები, რომლებსაც მანდატი აქვთ მინიჭებული უკანონო ფორმირებათა განიარაღებისათვის, კონსტიტუციური წესრიგის დამყარების, ლტოლვილთა დაბრუნებისა და დაცვისათვის. ბუნებრივია, რომ სამშვიდობო ოპერაცია უნდა დაიწყოს კონფლიქტის მთელ ზონაში მდინარე ენგურიდან მდინარე ფსოუმდე. დადგა დრო, განხორციელდეს კარდინალური ღონისძიებანი, დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის წესდების მე-12 მუხლისა და 1995 წლის 10 თებერვლის მემორანდუმის მე-4 პუნქტის შესაბამისად. ჩვენ მთლიანად შეგნებული გვაქვს ამ აქციის სერიოზულობა და გვესმის, რომ მისი ყველა დეტალის დამუშავება ამ შეხვედრაზე შეუძლებელია. მაგრამ, მოვითხოვ მიღებულ იქნეს სწორედ ასეთი მიდგომა, იმედი გვაქვს, მხარდაჭერისა და მოგიწოდებთ ერთი, მაქსიმუმ ორი თვის მანძილზე ავამოქმედოთ იგი. ამ დროის განმავლობაში შეიძლება მორიგება არსებული მანდატის ტექნიკური გაგრძელების შესახებ. მიგვაჩნია, რომ მანდატის გაგრძელების ნებისმიერი სხვა გადაწყვეტილება გამოიწვევს მხოლოდ ახალ გართულებებს, ახალ აფეთქებებს.

მაგრამ, რაც დაუყოვნებლივ უნდა განხორციელდეს, ეს არის სეპარატისტული რეჟიმის სრული პოლიტიკური, ეკონომიკური და სამხედრო იზოლაციის ღონისძიებანი. მოგიწოდებთ, ამ სხდომაზე მიიღოთ ჩვენს მიერ წარმოდგენილი დოკუმენტი გუდაუთის ხელისუფლებაზე ზემოქმედების ღონისძიებათა შესახებ და მოუწოდოთ გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის წევრ სახელმწიფოებს, შეუერთდნენ მას.

პატივცემულო კოლეგებო! სასწორზეა დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ავტორიტეტი, პრესტიჟი და სიცოცხლისუნარიანობა. ან ჩვენ დაუყოვნებლივ დავიწყებთ აფხაზეთის სეპარატისტული რეჟიმის მიმართ იძულების ყველაზე გადამწყვეტი ზომების მიღებას, ან ხელს მოვაწერთ იმას, რომ არ შეგვწევს უნარი ადეკვატური რეაგირება მოვახდინოთ დროის მოთხოვნებზე. დარწმუნებული ვართ, რომ დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობა გამოიჩენს სიბრძნესა და სიმტკიცეს, ბოლოს მოუღებს ამ გაჭიანურებულ კონფლიქტს, რომელიც საფრთხეს უქმნის მთელ ჩვენს თანამეგობრობას. მაგრამ, ჩემს მოვალეობად მიმაჩნია, ამ მაღალი კრების წინაშე პირდაპირ და მტკიცედ განვაცხადო: საქართველო არასოდეს არ შეურიგდება თავისი ტერიტორიის ძალადურ გახლეჩას და თუ იგი დადგება არასასურველი, მაგრამ გარდაუვალი არჩევანის წინაშე, იძულებული იქნება, გამონახოს აფხაზეთში კონსტიტუციური წესრიგის აღდგენის სხვა გზები.

საქართველო არასდროს არ შეურიგდება თავისი ტერიტორიის ძალადურ გახლეჩას! // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 24 იანვარი. - №13(2126). - 1 გვ.

24 იანვარს გაიმართა გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის ვიცე-კანცლერის, საგარეო საქმეთა ფედერალური მინისტრის კლაუს კინკელისა და მისი თანმხლები დელეგაციის პატივსაცემად გაიმართა ოფიციალური სადილი.

სადილზე სიტყვები წარმოთქვეს საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ და ბატონმა კლაუს კინკელმა.

ედუარდ შევარდნაძის სიტყვა

პატივცემულო ბატონო ვიცე კანცლერო
და საგარეო საქმეთა მინისტრო,
ქალბატონებო და ბატონებო,

ყოველთვის სასიხარულოა მეგობრებთან შეხვედრა, მით უმეტეს, ისეთ მეგობრებთან, რომლებიც პირველად ადგამენ ფეხს ქართულ მიწა-წყალზე. დღეს ვმასპინძლობთ ჩვენი ერთ-ერთი ყველაზე უფრო დიდი მეგობარი ქვეყნის წარგზავნილს, ბატონ კლაუს კინკელს და მასთან ერთად ძვირფას გერმანელ სტუმარს.

ჩვენ გვაქვს უფლება ვთქვათ, რომ გერმანიამ და საქართველომ მეგობრობის ხანგრძლივი გზა განვლეს. დღეს არ შეიძლება ვილაპარაკოთ ჩვენს ამჟამინდელ, ჭეშმარიტად სამაგალითო ურთიერთობაზე და არ გავიხსენოთ ჩვენი დიდი წინაპრები, რომლებიც ჯერ კიდევ საუკუნის დამდეგს უყრიდნენ სათავეს ამ ურთიერთობას, არ გავიხსენოთ, რომ გერმანიამ ერთ-ერთმა პირველმა სცნო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა, არ გავიხსენო გერმანიის პირველი ელჩი საქართველოში გრაფი ფონ შულენბურგი, არ გავიხსენო „სიმენსის“ კომპანია, რომელმაც პირველმა დააფუძნა ტელეგრაფი საქართველოში, არ გავიხსენოთ გერმანული დასახლებები, რომლებიც სწორედ იმ უბანში იყვნენ განლაგებული, სადაც დღეს გერმანიის საელჩოა. გერმანიამ დიდი კვალი დაამჩნია საქართველოს იმითაც, რომ გერმანიაში ევროპულ კულტურასა და ევროპულ განათლებას ეზიარებოდნენ საქართველოს გამოჩენილი მწერლები, მეცნიერები. ასევე არ შეიძლება არ ვახსენოთ ძმური ურთიერთობა ზაარის მხარესა და საქართველოს შორის, რომელიც დამყარდა ჯერ კიდევ იმ დროს, როცა „ცივი ომის“, დასასრული და ბერლინის კედლის დაცემა ყველაზე თამამ მეოცნებეთაც კი არარეალურად მოეჩვენებოდათ.

ჩვენ არასოდეს დავივიწყებთ ბატონი ჰანს დიტრიხ გენშერის ისტორიულ ვიზიტს საქართველოში. ეს იყო მსოფლიოს დიდ სახელმწიფოთაგან პირველი საგარეო საქმეთა მინისტრის სტუმრობა ჩვენთან. მაგრამ, ჩვენ ის მხოლოდ ამით არ დაგვამახსოვრდა. საქართველოს თანამედროვე ისტორიაში იმ უმძიმეს წელს გერმანიამ მტკიცედ განაცხადა: მწამს, რომ მოვა დრო, როცა საქართველო ჩადგება მსოფლიოს მოწინავე სახელმწიფოთა რიგებში.

ამ წლების მანძილზე მთელი ჩვენი ძალისხმევა სწორედ ამ მიზნის განხორციელებას ხმარდებოდა. მინდა განვაცხადო, რომ დღეს საქართველო ის იარაღია, რაც თუნდაც ერთი წლის წინათ. ჩვენ შევძელით განვთავისუფლებულიყავით მათგან ვისაც ქვეყნის მომავალი წარმოედგინა დანაშაულებრივი კლანების დაპირისპირების ასპარეზად. ჩვენ ჩავატარეთ ჭეშმარიტად დემოკრატიული არჩევნები, ჩვენ დავიწყეთ ძირეული ეკონომიკური და საფინანსო რეფორმების განხორციელება. ჩვენ საქვეყნოდ განვაცხადეთ, რომ შეუქცევლად დავადექით ცივილიზებული, სამართლებრივი სამოქალაქო საზოგადოების მშენებლობის გზას. და თუ დღეს სახეზეა წინსვლის პირველი ნიშნები, ეს არა მარტო ჩვენი, არამედ საქართველოს ყველა მეგობრის, ყველა დემოკრატიული სახელმწიფოს, მათ შორის, თქვენი დიდი ქვეყნის გამარჯვებაცაა.

ფასდაუდებელია გერმანიის როლი საქართველოს ეკონომიკის გაჯანსაღებაში. ჩვენმა ხალხმა კარგად იცის, თუ რა როლს ასრულებენ ამ სქმეში „დოიჩე ბანკი“ და „სიმენსი“ ტურისტული თუ ავიაკომპანიები, თუ რა დახმარებას უწევენ გერმანიის მთავრობის კრედიტები ჩვენს ენერგეტიკას და სოფლის მეურნეობას. განსაკუთრებით, მადლიერი ვართ ჩვენი კადრების მომზადებისათვის. ჩვენ ასევე კარგად ვიცით, თუ რა როლს ასრულებს გერმანია საზოგადოდ ევროკავშირში და, კერძოდ, ევროკავშირის მიერ საქართველოსათვის გაწეულ დახმარებაში. რომ არა ყოველივე ეს, შესაძლოა, ჩვენ ძალზე დიდხანს ვერ გვეხილა შუქი გვირაბის ბოლოს.

ამავე დროს, არ შემიძლია ორიოდე სიტყვით არ შევჩერდე იმაზე, რის გარეშეც ჩვენი საბოლოო მიზნები მიუღწეველი დარჩება. ესაა საქართველოში მიმდინარე კონფლიქტები და ამით გამოწვეული ასეულობით ათასი ადამიანის ენით აუწერელი ტანჯვა. ბევრჯერ მითქვამს და დღესაც ვადასტურებ, რომ აფხაზეთის კონფლიქტის მშვიდობიანი, პოლიტიკური ხერხებით მოგვარება ჩვენი ერთ-ერთი უმთავრესი პრიორიტეტია. მაგრამ, მშვიდობაზე საუბარი შესაძლებელია მხოლოდ მასთან, ვისაც ამ საუბრის შესმენა სურს. დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის უმაღლესი დონის მოსკოვის ამასწინანდელ შეხვედრაზე ჩვენ აღვნიშნეთ, რომ გაჭიანურებული კონფლიქტების მოგვარების თანამედროვე პრაქტიკა სულ უფრო უხამებს ერთმანეთს დარწმუნების ძალას და იძულების ძალას. ამის ნათელი მაგალითია, ტრიუმფალური გარღვევა ბალკანებზე. შესაძლოა დადგა დრო, და ამ აზრს დაეთანხმნენ დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ლიდერები, კავკასიაშიც მივბაძოთ ნატოს პრაქტიკას და ბოლო მოვუღოთ დანაშაულებრივი რეჟიმის დაუსჯელ მოქმედებებს. თუ არადა, რაღა აზრი აქვს გაეროსა თუ ევროუშიშროების ორგანიზაციის არაერთგზის რეზოლუციებსა თუ განცხადებებს, „ეთნიკური წმენდისა“ თუ „ეთნიკური მკვლელობების“ შესახებ? კონფლიქტები კავკასიაში საფრთხეს უქმნიან არა მარტო რეგიონის ქვეყნების მშვიდობიან და სტაბილურ განვითარებას, არამედ ევროპა-აზიის იმ სატრანსპორტო დერეფნის იდეასაც, რომლის განხორციელება, შესაძლოა, საუკუნეების მიჯნაზე მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე თამამი და საყოველთაოდ მომგებიანი პროექტი გახდება.

ბატონო მინისტრო, მოვიშველიებ თქვენს გამოთქმას და ვიტყვი, რომ ჩვენ მივესალმებით „გერმანიის დაბრუნებას კავკასიაში“. და ეს არის არა უბრალოდ მსოფლიოს ერთ-ერთი უდიდესი სახელმწიფოს, არამედ ძლიერი და ერთგული მეგობრის დაბრუნება. ნება მიბოძეთ, ქალბატონებო და ბატონებო, შემოგთავაზოთ ბატონ კლაუს კინკელის, გერმანელი სტუმრების და მათი სახით ჩვენი დიდი მეგობრის - გერმანიის, დიდი გერმანელი ხალხის სადღეგრძელო.

„საქართველო-გერმანია: ჭეშმარიტად სამაგალითო ურთიერთობა“ : ედუარდ შევარდნაძის სიტყვა // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 26 იანვარი. - №15(2128). - 1,2 გვ.

დიპლომატიური ფოსტა

საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ საპრეზიდენტო არჩევნებში გამარჯვებასთან დაკავშირებით მისალოცი დეპეშა გაუგზავნა პალესტინის ეროვნული ავტონომიის პრეზიდენტს იასირ არაფატს. დეპეშაში, კერძოდ, ნათქვამია:

„პატივცემულო ბატონო პრეზიდენტო,

მაქვს პატივი საქართველოს ხალხის და პირადად ჩემი სახელით გულითადად მოგილოცოთ საპრეზიდენტო არჩევნებში ესოდენ დამაჯერებელი გამარჯვება.

მოხარული ვარ, რომ თქვენისთანა გამოჩენილმა პიროვნებამ, რომელსაც მსოფლიო კარგად იცნობს და რომელთანაც მე დიდი ხნის პირადი ურთიერთობა მაკავშირებს, მონახა თავის თავში ძალა გადაელახა ადრე მრავალი წლის მანძილზე გადაულახავი დაბრკოლებები და იქცა ახლო აღმოსავლეთში ტრიუმფალური გარღვევის თანაავტორად. ჩვენ ხშირად გვისაუბრია რეგიონის მომავალზე და დღეს უკვე რეალობად იქცა ის, რაც ადრე დაუჯერებელი იყო.

გამოვთქვამ იმედს, რომ თქვენი პრეზიდენტობის პერიოდში ახლო აღმოსავლეთის სამშვიდობო პროცესი საბოლოოდ შეუქცევადი გახდება.

გულწრფელად თქვენი
ედუარდ შევარდნაძე.
1996 წლის 25 იანვარი“.

საპრეზიდენტო არჩევნებში გამარჯვება მიულოცა // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 27 იანვარი. - №16(2129). - 1 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 29 იანვრის რადიოინტერვიუ

- გასული ეკონომიკური კვირა კვლავ ლარის სტაბილურობითა და ენერგეტიკული კრიზისით აღინიშნა. ამ კრიზისის მიუხედავად, ქვეყანაში ეკონომიკური სტაბილიზაციის პროცესი დგება და, ამას ჩვენი უცხოელი პარტნიორებიც აღიარებენ, თუ, ერთი მხრივ, გასულ კვირას საქართველოში სტუმრად მყოფი გაეროს სასურსათო პროგრამის ხელმძღვანელის კატერინ ბერტინის განცხადება საქართველოს ჰუმანური დახმარების თანდათან შემცირების შესახებ, შესაძლოა არცთუ სასიამოვნო მოსასმენი იყოს, მეორე მხრივ, ეს ერთ-ერთი ნიშანია იმისა, რომ ქვეყანაში გრძელდება ეკონომიკური სტაბილიზაციის პროცესი.

მთავრობის გუშინდელ გაფართოებულ სხდომაზე შეჯამდა წლის შედეგები და ითქვა, რომ მოსალოდნელია პურზე ფასის აწევა, გამომდინარე საერთაშორისო ბაზარზე ხორბალზე ფასების ზრდიდან... ჟურნალისტ ნატო ონიანის ამ შეკითხვის პასუხად საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიციულ რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- ენერგეტიკული კრიზისიდან გამოსვლის გზებზე მთავრობის გაფართოებულ სხდომაზე გაიმართა ფუნდამენტური საუბარი. კრიზისის დაძლევა პრაქტიკულად დაწყებულია. განსაკუთრებით იმედის მომცემია საერთაშორისო ორგანიზაციების, უცხოელი პარტნიორების, განსაკუთრებით კი, გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის უანგარო დახმარება, ასევე სხვა ქვეყნებისა, რომლებმაც საწვავი გამოგვიყვეს, მხედველობაში მაქვს ევროკავშირი, ამერიკის შეერთებული შტატები, რომელმაც 100 ათას ტონაზე მეტი მაზუთი გამოჰყო და სხვა. გარკვეულ პერსპექტივებს ქმნის „კავკასიონის“ 500-კილოვატიანი მაღალი ძაბვის ხაზის აღდგენა, თბილსრესში შედარებით გამართული სიმძლავრეები, რომლებსაც ძალიან დიდი შრომა და ხარჯები დასჭირდა. არის საკუთარი გაზისა და ნავთობის არსებობის ნიშნებიც, ამის მიუხედავად, როგორც გუშინდელ თათბირზე აღვნიშნე, ახლა ყველაფრის გასაღები მოხმარებული ელექტროენერგიის გადახდის უზრუნველყოფაა. თუ ამ სფეროში რადიკალური ცვლილება არ მოხდება და მოხმარებული ელექტროენერგიის გადახდას არ მოვაწესრიგებთ, ქვეყანა ენერგეტიკული კრიზისიდან ვერ გამოვა და ეს ტანჯვა-წამება კიდევ რამდენიმე წელიწადს გაგრძელდება.

„საქენერგოს“ დავალიანებამ კატასტროფულ ციფრებს მიაღწია (მე არც კი ვასახელებ, მეუხერხულება კიდეც მათი დასახელება). გამომუშავებული ელექტროენერგიის ანაზღაურება „საქენერგოს“ მუშაკების ხელფასებისთვისაც არ არის საკმარისი და მათ 5-6 თვის განმავლობაში ხელფასი არ მიუღიათ. ვცოდავთ ყველანი - სახელმწიფო ორგანიზაციები, კერძო ბიზნესი თუ ქვეყნის მოქალაქენი. მოვიდა დრო, მთელმა ქვეყანამ ჩათვალოს, გაითავისოს, რომ ენერგეტიკა ყველას საზრუნავია, ენერგეტიკა თითოეული ოჯახისა და მთელი სახელმწიფოს კეთილდღეობის საფუძველია. უამისოდ ნამდვილი სტაბილურობა და კეთილდღეობა ვერ დადგება. ღონისძიებები შემუშავებულია. ყველა მოქალაქეს, ყველა სახელმწიფო მოღვაწეს, ყველა პიროვნებას მოვუწოდებ აქტიურად დაგვიჭიროს მხარი ამ საშვილიშვილო საქმის მოგვარებაში.

რაც შეეხება ქალბატონ ბერტინის განცხადებას ჰუმანური დახმარების შემცირების შესახებ, ეს სავსებით გასაგებია. თუმცა, არის სხვა განცხადებებიც, რომ გარკვეული დროის განმავლობაში, ერთი-ორი წელიწადი საქართველოს კიდევ დასჭირდება ჰუმანური დახმარება. კერძოდ, ამერიკის შეერთებულ შტატებში ჩვენი მეგობრები სწორედ ასე არიან განწყობილი. მაგრამ, ეტყობა ტენდენცია მაინც გამოიკვეთა.

უცხოეთში საქართველოს ავტორიტეტი დღითიდღე იზრდება და თანდათან ჩამოყალიბდა სავსებით სწორი დამოკიდებულება - მეტი დახარჯონ ქვეყნის ეკონომიკაში ინვესტიციებისათვის, ვიდრე ერთდროულ დახმარებებსა და გრანტებში. ეს სწორი გზაა და იმას მიგვანიშნებს, რომ უცხოელ ინვესტორებთან, ბიზნესმენებთან, ბანკირებთან თანამშრომლობით სულ მოკლე დროში შეგვიძლია მივაღწიოთ მკვეთრ, რა თქმა უნდა, უწინარესად, წარმოების სფეროში და ამით შევქმნათ, ცხოვრების ნორმალური პირობები.

რაც შეეხება პურის გაძვირებაზე ლაპარაკს, ეს აქცია განპირობებულია მსოფლიო ბაზარზე ჩამოყალიბებული მაღალი ფასებით. უნდა გითხრათ, რომ მსოფლიო ბაზარი მომავალშიც მოახდენს ჩვენზე გავლენას, სხვაგვარად ინტეგრირების პროცესი წარმოუდგენელია. ხოლო იმისათვის, რომ მოსახლეობა სოციალურად დავიცვათ, მოხდება მომატებული თანხის სრული კომპენსირება. ამავე დროს, ჩვენ განსაკუთრებულ ზომებს ვიღებთ ქვეყანაში მარცვლეულის წარმოების განვითარებისა და სხვადასხვა ქვეყნებიდან ხორბლის შემოტანის სტიმულირებისათვის. ხორბლის შემოტანა იქნება ერთადერთი სახეობა იმპორტისა, რომელიც არ დაიბეგრება. ვიმეორებ, ერთადერთი, სხვა ყოველგვარი შეღავათები და ყოველგვარი განთავისუფლება გადასახადებისაგან, მოიხსნება. ყოველ შემთხვევაში, პარლამენტი ასეა განწყობილი. ვფიქრობ, ბევრი მეწარმე და ბიზნესმენი იგრძნობს ამ სიტყვებში ხორბლის ბიზნესის პერსპექტიულობას. ხორბლის ბაზარზე აქტიური ზემოქმედება ჩვენი პოლიტიკის ერთ-ერთი მთავარი მიმართულებაა. ესე იგი, ერთი მხრივ, ქვეყანაში ბიზნესისათვის პურზე ფასები მისაღები და ხელსაყრელი იქნება, მეორე მხრივ, გადასახადებისაგან განთავისუფლება შემოტანილ ხორბალზე ძალიან დიდ სტიმულს მისცემს ბიზნესმენების დაინტერესებას ამ სფეროთი. მე მათ ვარწმუნებ, რომ ეს იქნება საინტერესეო ბიზნესი - მომგებიანი მათთვისაც და მოსახლეობისთვისაც.

- შაბათის სხდომაზე, რომელშიც ძალოვანი სტრუქტურების წარმომადგენლები მონაწილეობდნენ, განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმო კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლას, სასიხარულოა, რომ ახლა აღარ იყო ლაპარაკი, ისე როგორც წინა თათბირზე, ტერორიზმზე, აქტუალურია იმ ტერორისტული აქტების ძიების პროცესი და შედეგები, რომლებიც აქამდე იყო ქვეყანაში. თქვენ კონკრეტული და პრინციპული არცთუ ძნელად მისახვედრი მაგალითები დაასახელეთ მთავრობის უმაღლეს ეშელონებში გამეფებული კორუფციის შესახებ. იბადება ასეთი კითხვა: ნუთუ შევარდნაძემ არ იცოდა იმ დანაშაულობათა შესახებ, რომლებსაც კონკრეტული თანამდებობის პირები სჩადიოდნენ? ამას საკმაოდ ხმამაღლა ამბობდნენ იმავე პარლამენტის სხდომებზეც და გარკვეული ინფორმაცია იყო მოსახლეობაშიც. და, კიდევ ასეთი კითხვა: როცა ქვეყანაში ტერორიზმმა, თუ შეიძლება ასე ითქვას, თავის ზეობას მიაღწია, თქვენ შექმენით კომისია, რომელსაც ჯაბა იოსელიანი ჩაუდგა სათავეში. შემდგომი მოვლენები, ამ კომისიის ზოგიერთი წევრის ბედი, ყველასათვის ცნობილია. ხომ არ აპირებთ კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის კომისიის შექმნას?

- ჩემი პასუხი, შეიძლება, ზოგადი იყოს. კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლა სახელმწიფოს მომძლავრების პარალელურად განვითარდა. უძლური და სამოქალაქო ომის ქარცეცხლში გახვეული ქვეყანა არათუ ებრძვის, არამედ ხანდახან გულისხმობს კიდეც კორუმპირებულ კლანთა ბატონობას. სამწუხაროდ, ასეთია ისტორიის გაკვეთილები. ჩვენ კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლა მაშინ დავიწყეთ, როცა სახელმწიფო ფეხზე დადგა და შესაბამისი ბერკეტებიც გაჩნდა. ცარიელი ხელით კორუფციას, ტერორიზმსა და ბანდიტიზმს ვერავინ ვერ შეებრძოლება. ნაადრევი ლოზუნგები და მოწოდებები ჰაერში მოქნეულ ხმალს დაემსგავსებოდა. მრავალი კორუმპირებული პიროვნებაა მხილებული უმაღლეს თუ საშუალო ეშელონებში. მოსახლეობას ამის შესახებ ინფორმაციას საკმაოდ დეტალურად ვაწვდით. მთავარი მაინც ის არის, რომ კონსტიტუციის საფუძველზე შექმნილი ახალი სტრუქტურები იძლევა საშუალებას, რათა მოვშალოთ, მოვანგრიოთ, ის ბარიერები, რომლებიც სპეციალურად იყო შექმნილი გამოძალვებისა და მექრთამეობისათვის, საქმის გაჭიანურებისა და ბიუროკრატიზმისათვის. მინისტრთა კაბინეტის გაუქმება ამ მხრივ ერთი დიდმნიშვნელოვანი ნაბიჯია და მომავალში ამაზე ბევრი რამის თქმა შეიძლება, ჯერ, იქნებ, ცოტა ნაადრევი იყოს. სულაც არ მინდა ვთქვა, რომ იოლ გამარჯვებას უნდა ველოდეთ. ეს იქნება საკმაოდ ხანგრძლივი და ძნელი ბრძოლა პტიოსნებისათვის, საზოგადოებაში მაღალი ზნეობისათვის, ჭეშმარიტი ბიზნესისათვის, რომელიც თავის ხალხს, თავის ქვეყანას ემსახურება და ყოველი ადამიანის პირად კეთილდღეობას გულისხმობს.

რაც შეეხება კომისიებს, ვფიქრობ, ასეთი კომისიები საჭირო აღარ იქნება, რადგანაც პარლამენტმა უკვე მიიღო კანონი უშიშროების საბჭოს შესახებ. ეს არის უკვე კანონიერი საგანგებო ორგანო, რომელმაც უნდა მოახდინოს კოორდინაცია ქვეყნის თავდაცვასთან, უსაფრთხოებასთან, უშიშროებასთან დაკავშირებული საკითხებისა, მათ შორის, რა თქმა უნდა, მხედველობაში იქნება ტერორიზმი, კორუფცია თუ ზოგიერთი სხვა მოვლენა, რომელიც სახელმწიფოს ძლიერებას აღუდგება წინ.

- გაფართოებულ სხდომაზე მინისტრმა კვირაიამ აღნიშნა, რომ აფხაზეთში უაღრესად დაიძაბა ვითარება, რომ სოხუმი ნელ-ნელა ხდება საერთაშორისო ტერორიზმის ერთ-ერთი ცენტრი. გუშინ, შეიძლება ასე ითქვას, 19 იანვრის შედეგების რეალური განხორციელება დაიწყო, იმდენად, რამდენადაც გაეროს უშიშროების საბჭომ, როგორც თქვენ ვარაუდობდით, მხარი დაუჭირა თანამეგობრობის ქვეყნების მოთხოვნას - ეკონომიკური თუ სხვა სახის სანქციები გაატაროს სეპარატისტთა მიმართ. რას უნდა ველოდოთ მომავალში? მით უმეტეს, რომ აფხაზეთისა და ცხინვალის მოწესრიგების თემაზე თქვენ შაბათის სხდომაზეც განსაკუთრებული ყურადღებით ისაუბრეთ. და, კიდევ, ერთი მომენტი: ხომ არ ფიქრობთ, რომ თუკი ეს პროცესი მაინც გაიწელა, მაინც გაჭიანურდა, კონფლიქტის მოწესრიგების ბოსნიის ვარიანტის აუცილებლობა დადგება დღის წესრიგში...

- აფხაზეთში რომ რთული მდგომარეობაა, ეს საყოველთაოდ ცნობილია. ეს კიდევ უფრო აძლიერებს განგაშისა და სინანულის გრძნობას თითოეულ ჩვენგანში, და მათ შორის, ჩემშიც. სინანულის შესახებ ვამბობ იმიტომ, რომ დიდი ხნის წინათ იყო შესაძლებელი დაწყებული კონფლიქტის მოგვარება, ჯერ კიდევ 1992 წლის 3 სექტემბრის, მე ასე ვიტყოდი სამართლიანი ხელშეკრულების საფუძველზე და ყველაფერი ეს უბედურება შეიძლება თავიდან ყოფილიყო აცილებული. სამწუხაროდ, მოვლენები შემდგომ სეპარატისტთა და მათ უცხოელ მფარველთა და მხარდამჭერთა სცენარით განვითარდა. ახლა, როგორც ადრეც მითქვამს, წრე შეიკრა. უშიშროების საბჭო, ევროკავშირი, თანამეგობრობის ქვეყნები (მთელი თავისი რეზოლუციებით, გადაწყვეტილებებით, კატეგორიული მოთხოვნებით), ყველანი ერთსულოვანი არიან იმაში, რომ აფხაზეთი საქართველოს განუყოფელი ნაწილია და სამართლიანობა, რაც შეიძლება ჩქარა უნდა აღდგეს. ეთნოწმენდისა და გენოციდის შედეგები (ეთნოწმენდა და გენოციდი უკვე ცნეს საერთაშორისო ორგანიზაციებმა) რაც შეიძლება ჩქარა უნდა იქნეს დაძლეული.

როგორც ვიცით, მიღებულია გადაწყვეტილება ეკონომიკური სანქციების შესახებ, რასაც მხარს უჭერენ საერთაშორისო მასშტაბითაც. აქტიური მუშაობა მიმდინარეობს სამშვიდობო ძალების მანდატის საკითხზე - უნდა დაველოდოთ შედეგებს. ვფიქრობ, პროცესი დაჩქარდება.

რაც შეეხება ბოსნიის ვარიანტს, მე ასე ვიტყოდი: მსოფლიო საზოგადოებრიობამ სწორი დასკვნები გამოიტანა ცივი ომის დამთავრების შემდგომი ეტაპის შეცდომებისაგან. ეს ყველაზე კლასიკურად ბოსნიაში გამოჩნდა. უნდა ვივარაუდოთ (არა მგონია ვცდებოდეთ ამ შეფასებაში), რომ დღევანდელი მსოფლიო დიდი ხნით აღარ შეეგუება ცხელი წერტილების არსებობას, მათ შორის კავკასიაში. რადგან ეს ცხელი წერტილები საფრთხეს უქმნის სხვა ქვეყნებსა და სხვა რეგიონებსაც. ასე, რომ კონფლიქტის გაჭიანურების შემთხვევაში მრავალი ვარიანტის განხილვა იქნება მოსალოდნელი. ხანძარი კი უსათუოდ უნდა ჩაქრეს და ჩაქრება კიდეც. გაცილებით უკეთესია, აფხაზეთის მმართველებს ეყოთ გამბედაობა გადადგან ის ნაბიჯი ჩვენთან ერთად, რომელსაც ორი ხალხი შერიგებისაკენ და კონფლიქტის დაძლევისაკენ მივყავართ.

- კავკასიაში კონფლიქტებსა და კავკასიის ცხელ წერტილებზე ისაუბრა თავის გამოსვლაში თბილისში ვიზიტად მყოფმა გერმანიის საგარეო საქმეთა ფედერალურმა მინისტრმა კლაუს კინკელმა. შეიძლება ითქვას, რომ მისი ვიზიტი ერთ-ერთი ძირითადი მიზანი იყო საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობისადმი მხარდაჭერა და საქართველოს, როგორც „ევრაზიური დერეფნის“ ცენტრალური სახელმწიფოსადმი მხარდაჭერა, ჩვენს ქვეყანასთან ეკონომიკური კონტაქტების დამყარება. ბატონმა კინკელმა ერთი ძალიან საინტერესო ფრაზა თქვა, რომ კავკასიურ კოოპერაციაზე ლაპარაკობდა: „ის ქვეყნები, რომლებიც ერთმანეთთან ეკონომიკურად თანამშრომლობენ, ერთმანეთს არ ეომებიან..“

- ჩვენი საუბრების სფერო საკმაოდ ვრცელი იყო - ეს პრესკონფერენციაზე ვთქვი და ახლა განმეორება, ვფიქრობ, საჭირო არ არის, მათ შორის, კავკასიური პრობლემებიც, კონფლიქტების მოგვარება, ფართო მასშტაბის ეკონომიკური თანამშრომლობა და სხვა. მე უფრო სხვა მხრივ მინდოდა აღმენიშნა ამ ვიზიტის მნიშვნელობა. ბატონი კინკელის ვიზიტის დატვირთვა, შინაარსი, მისი გამოსვლები იმ პოლიტიკის გამოხატულებაა, რომლემსაც გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკა ახორციელებს საქართველოს მიმართ დაწყებული 1992 წლიდან, ბატონ გენშერის ცნობილი ვიზიტის შემდეგ. კლაუს კინკელმა დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა თავისი გულახდილობით, გულწრფელობით, ქვეყნის და ხალხის, მისი ისტორიისა და კულტურის მიმართ განსაკუთრებული სიმპათიებით. თავისი გამოსვლებით მან ქვეყნის მოქალაქეებს კიდევ უფრო მეტი იმედისა და ოპტიმიზმის საფუძველი მისცა.

- სხვათა შორის, ბატონმა კინკელმა ასეთი ფრაზა თქვა, რომ თავის დროზე შევარდნაძემ დიდი როლი შეასრულა გერმანიის გაერთიანებაში. დადგა დრო, რომ ჩვენ მას და მის ქვეყანას სამაგიერო გადავუხადოთო...

- საქმე ის გახლავთ, რომ დასავლეთშიც თუ აღმოსავლეთშიც ასე ბევრი ამბობს. მაგრამ, არც თუ იშვიათაც ამ სიტყვებს საქმე არ მოჰყვება. გერმანიის მხრიდან კი მართლაც დიდია მადლიერების გრძნობა (არ ვამბობ, რომ მე გადავწყვიტე ეს საკითხი, მაგრამ გარკვეული როლი შევასრულე) გერმანელი ხალხი ამას გამოხატავს არა მარტო სიტყვებით, არამედ უფრო მეტად საქმით, ვიმეორებ, მისმა გამოსვლებმა მეტი იმედისა და ოპტიმიზმის საფუძველი მისცა ხალხს.

უაღრესად მნიშვნელოვანია ბატონ კინკელთან ერთად გერმანელ ბიზნესმენთა მძლავრი ჯგუფის ჩამოსვლა. ჩამოვიდნენ მსოფლიოში ძალიან ცნობილი ფირმები და მათი ხელმძღვანელები. გამოიკვეთა დიდმასშტაბიანი პროექტები საქართველოსა და გერმანიის ეკონომიკური თანამშრომლობის ახალ ხარისხში აყვანისათვის.

- მიუხედავად იმისა, რომ არსებობდა განსხვავებული პროგნოზები, რუსეთი ევროსაბჭოს სრულუფლებიან წევრად მიიღეს. თქვენი კომენტარი...

- ჩემი კომენტარი ასეთი იქნება: მინდა გულწრფელად მივესალმო რუსეთის ევროსაბჭოს სრულუფლებიან წევრად მიღებას. ეს დიდმნიშვნელოვან მოვლენად მიმაჩნია. ეს აქტი რომ მომხდარიყო, უფრო სასარგებლო იქნებოდა. საერთოდ, რაც უფრო ღრმად იქნება ჩვენი დიდი მეზობელი ინტეგრირებული ევროპულ თუ სხვა საერთაშორისო სტრუქტურებში, მით უკეთესია რუსეთისთვისაც და მსოფლიოსთვისაც.

„დღევანდელი მსოფლიო დიდი ხნით აღარ შეეგუება ცხელი წერტილების არსებობას, მათ შორის, კავკასიაში“ / შევარდნაძე ე. ; [ჩაიწერა] ონიანი ნატო // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 30 იანვარი. - №17(2130). - 1,2 გვ.

ჩვენი ბოლო შეხვედრიდან განვლილ პერიოდში მართლაც დიდი მნიშვნელობის ცვლილებები მოხდა. უწინარეს ყოვლისა, მხედველობაში მაქვს 1995 წლის 5 ნოემბერს ჩატარებული პრეზიდენტისა და პარლამენტის არჩევნები. როგორც მოგახსენეთ, საპრეზიდენტო და საპარლამენტო არჩევნების ერთსულოვნად ჩატარება ქართველი ხალხის გონიერებად აღიქვა მსოფლიომ. არჩევნებში მოქალაქეთა კავშირმა, აღორძინების კავშირმა და პრეზიდენტის პროგრამის მხარდამჭერმა პოლიტიკურმა ძალებმა დამაჯერებელი გამარჯვება მოიპოვეს. უმთავრესი დასკვნა ის გახლავთ, რომ საქართველოში გაიმარჯვა დემოკრატიამ, რეფორმების კურსმა, რომ არჩევნები ჩატარდა კონსტიტუციისა და საარჩევნო კანონის შესაბამისად. გაბედულად შეიძლება ითქვას, რომ გაიმარჯვა საქართველოს მოქალაქეთა სიბრძნემ, როგორც უკვე ითქვა დღეს ამ ტრიბუნიდან, და შორსმჭრეტველობამ. მათ არა მარტო პრეზიდენტსა და მის პროგრამას დაუჭირეს მხარი, არამედ, თუ შეიძლება ასე ითქვას, მათი დამსახურებაა, რომ ამ კურსის მხარდამჭერნი ახლად არჩეულ პარლამენტში ეგრეთ წოდებულ საკონსტიტუციო უმრავლესობას, ანუ ხმის მიმცემთა ორ მესამედზე მეტს ქმნიან. ეს მართლაც უნიკალური შემთხვევა გახლავთ. არჩევნების შედეგები იმის სრულ გარანტიას იძლევა, რომ ქვეყანაში მშვიდობის, სტაბილურობის, შემოქმედების ატმოსფერო დამკვიდრდება.

გასული წელი იყო კანონიერების, მართლწესრიგის განმტკიცებისა და დამნაშავეებთან, განსაკუთრებით, სახელმწიფო დამნაშავეებთან ბრძოლაში გარდატეხის წელი. უდიდესია ამ გარდატეხაში ეროვნული პოლიციის, შინაგან საქმეთა ორგანოების, პროკურატურის, იუსტიციის მუშაკთა წილი. მათ გამანადგურებელი დარტყმა მიაყენეს დამნაშავე ელემენტებს, მაფიოზურ კლანებს, ტერორიზმს, რეკეტს, მექრთამეობას, სხვა საშიშ დამნაშავეობას.

მომხსენებლებმა დეტალურად მიმოიხილეს გასული წლის შედეგები, მაგრამ მაინც მინდა შევჩერდე რამდენიმე ციფრზე, რომელიც ნათელ სურათს იძლევა კანონიერების განმტკიცებისა და ადამიანთა უფლებების დაცვის საქმეში მიღწეულ მნიშვნელოვან შედეგებზე.

გასულ წელს, წინა წლებთან შედარებით, ქვეყანაში 10 ათას მოსახლეზე დამნაშავეობის დონე შემცირდა თითქმის 30 პროცენტით.

1995 წელს ქვეყანაში რეგისტრირებულია ყველა სახის 15.700 დანაშაული, რაც 2.000 ერთეულით, ანუ 10 პროცენტით ნაკლებია 1994 წელთან შედარებით. რა თქმა უნდა, ეს ციფრები შედარებით პირობითია, მაგრამ ლაპარაკია ტენდენციებზე, ტენდენცია კი ნათელია.

მძიმე კატეგორიის დანაშაულმა შეადგინა 4729, 1125 ერთეულით, ანუ 19,2 პროცენტით ნაკლები.

მე განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ვანიჭებ იმ სტატისტიკას, რომელიც ეხება, მაგალითად, განზრახ მკვლელობებს, სხეულის მძიმე დაზიანებას და ზოგიერთ სხვა მძიმე დანაშაულს, რომლის დაფარვა და მიჩქმალვა პრაქტიკულად შეუძლებელია.

განზრახ მკვლელობა - რეგისტრირებულია 391 ფაქტი, 187 ერთეულით, ანუ 35 პროცენტით ნაკლები.

სხეულის მძიმე დაზიანება - 288 შემთხვევა, საკმაოდ ნაკლები, ვიდრე 1994 წელს.

იგივე ითქმის სახელმწიფო ქონების ყაჩაღობაზე, პირადი ქონების ყაჩაღობაზე, ადამიანების გატაცებასა და სხვა მრავალ დანაშაულზე.

როდესაც ვაანალიზებთ გასული წლის შედეგებს, განსაკუთრებით უნდა გამოვყოთ ტერორიზმის წინააღმდეგ შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და რესპუბლიკის პროკურატურის მიერ განხორციელებული ღონისძიებები.

მაშინ, როდესაც ხელი მოვაწერე ეგრეთ წოდებულ მაშველთა კორპუსის - „მხედრიონის“ გაუქმების ბრძანებულებას, აღვნიშნე, რომ ამის მეოხებით დადგა აღსასრული ლეგალიზებული ბანდიტიზმისა, ამ ორგანიზაციის დაკანონებით სურდათ „სახელმწიფო ინტერესებისა და მოთხოვნილებების“ შირმის მიღმა ფართო მასშტაბით გაეგრძელებინათ დანაშაულობანი. საქართველოში ხომ (ახლა უნდა ითქვას პირდაპირ) ჩამოყალიბდა სრულიად ახალი ტიპის მაფია, რომლის შემადგენლობაში გაერთიანდნენ სხვადასხვა შეხედულების მატარებლები, ყოფილი კომუნისტური ნომენკლატურა და დამნაშავეთა სამყაროს ლიდერები, ცალკეული ყოფილი სამხედროები და სხვა. მათ უზნეო მისწრაფების საფუძველზე სურდათ გამოეყენებინათ იშვიათი შანსი: აშენებულიყვნენ ქვეყნის უბედურების ხარჯზე, ესარგებლათ ყოველგვარი შესაძლებლობით სოციალური მაროდიორობისათვის. და ისინიც, ყოვლად უტიფრად და უნამუსოდ, ზედიზედ რამდენიმე წლის განმავლობაში დათარეშობდნენ ქვეყანაში, კლავდნენ, ძარცვავდნენ, ცდილობდნენ დაუფარავი ცინიზმით ქურდული სამყაროს იდეოლოგიის დამკვიდრებას. მაშველთა კორპუსში მოკალათებული დამნაშავეთა ჯგუფის თავკაცები, როგორც მოგეხსენებათ, მხილებული არიან (რა თქმა უნდა, ბევრი რამ კიდევ არის გასაკეთებელი და ამოსაძირკვი), მათთან ერთად მხილებულია უშიშროების სამინისტროს ზოგიერთი ყოფილი ხელმძღვანელი, რომლებიც რამდენიმე ტერორისტული აქტის დამკვეთი და შემსრულებლები იყვნენ. საქმეს იძიებს რესპუბლიკის პროკურატურა. მინდა კიდევ ერთხელ მივმართო ბატონებს ჯამლეთ ბაბილაშვილს, რევაზ ყიფიანს, რომ უზრუნველყონ კანონის სრული დაცვით საქმის ობიექტური და სრულყოფილი გამოძიება. ჯერჯერობით კიდევ ბევრ კითხვას უნდა გაეცეს პასუხი. ხოლო, რაც შეეხება საერთაშორისო მასშტაბის ტერორისტსა და უეჭველ აგენტს, მკვლელსა და მოღალატეს გიორგაძეს, მას ყველა შემთხვევაში სავალალო აღსასრული მოელის, ის აუცილებლად, ადრე თუ გვიან, წარსდგება მართლმსაჯულების წინაშე.

ამ საქმეების სამართლიან გამოძიებას ჩვენთვის პოლიტიკური მნიშვნელობაც აქვს. თუ გვინდა ავაშენოთ ისეთი დემოკრატიული საზოგადოება, სადაც გამორიცხული იქნება შანტაჟი, მუქარა, იარაღით დაშინება, მოსყიდვა-მოქრთამვა. თუკი ჩვენ, ვინც დღეს ამ დარბაზში ვართ, მოვინდომებთ, შევძლებთ საქართველო გამოეთხოვოს ტერორს. ყველამ ერთად ენერგიულად უნდა ვიმუშაოთ ამის მისაღწევად.

აღმასრულებელი ხელისუფლების პრინციპულად ახალი სტრუქტურა, რომელიც პარლამენტთან ნაყოფიერი თანამშრომლობით დამტკიცდა, გაანგარიშებულია ქვეყნის ეკონომიკაში რადიკალურ გარდაქმნათა განხორციელების გათვალისწინებით. ეს არის სტრუქტურა, რომელმაც სახელმწიფოებრივი აღმშენებლობის ტემპი უნდა გააძლიეროს და ქვეყანაში საბოლოოდ დაამკვიდროს სტაბილურობა, აღმშენებლობისა და შემოქმედების ატმოსფერო.

მაგრამ სტრუქტურა, რა თქმა უნდა, თავისთავად ვერ იმუშავებს. ყველაფერი დამოკიდებული იქნება ადამიანებზე, ლიდერებზე. ჩემი წარდგინებით პარლამენტმა თითქმის ერთხმად დაამტკიცა მინისტრებად ბატონები თედო ნინიძე, შოთა კვირაია, კახა თარგამაძე. ამ დღეებში პარლამენტი განიხილავს ბატონ ჯამლეთ ბაბილაშვილის კანდიდატურას გენერალური პროკურორის პოსტზე და იმედი მაქვს, რომ ბატონი ჯამლეთიც ასევე მხარდაჭერას მიიღებს ჩვენი პარლამენტისგან. მე უკვე დავნიშნე მინისტრების პირველი მოადგილეები, შევხვდი ფაქტობრივად ყველა მოადგილეს, რომლებიც მინისტრებმა წარმოადგინეს.

მართალია, ძალიან მცირე დროა გასული მათი დამტკიცებიდან, მაგრამ კმაყოფილებით მინდა აღვნიშნო, რომ აღმასრულებელი ხელისუფლების პრინციპულად ახალ სტრუქტურაში, თავისი როლი კარგად გაიაზრა ყველა ჩემს მიერ ზემოთ დასახელებულმა მინისტრმა. განსაკუთრებით მძიმეა ბატონ შოთა კვირაიას ხვედრი, რომელიც უშიშროების სამინისტროს უმძიმეს პირობებში ჩაუდგა სათავეში. არ მინდა ვრცლად ვილაპარაკო ამ სამინისტროში შექმნილ სიტუაციაზე, მიზეზებზე, მაგრამ ფაქტია, რომ სამინისტროს, რომელიც ქვეყნის უსაფრთხოების გარანტი უნდა იყოს, მისი კორუმპირებული, უზნეო და მოღალატე, ტერორისტი ხელმძღვანელების წყალობით, მნიშვნელოვნად შეებღალა ავტორიტეტი ჩვენს საზოგადოებაში. ბატონ შოთას, მის თანამოაზროვნეებთან ერთად, მოუწევს ურთულესი სამუშაოს შესრულება მოიშოროს და გაწმინდოს სამინისტრო უღირსი პირებისაგან და, ამავე დროს, არ ატკინოს გული, გვერდში ამოიყენოს და ენდოს წესიერ, უმწიკვლო და მაღალი რანგის პროფესიონალებს, რომლებიც ამ სამინისტროში საკმაოდ არიან. ეს მუშაობა უკვე დაიწყო და მინდა გამოვთქვა რწმენა, რომ უშიშროების სამინისტრო მალე დააღწევს თავს კრიზისს და ქვეყნის სამსახურში ჩადგება. აქვე არ შემიძლია მადლობით არ მოვიხსენიო ბატონ შოთა კვირაიას მოღვაწეობა შინაგან საქმეთა მინისტრის პოსტზე. ქვეყნისათვის მართლაც უმძიმეს დღეებში, როცა ქაოსი და განუკითხაობა სუფევდა, მისი თაოსნობით ჩატარებულმა ფართომასშტაბიანმა ღონისძიებებმა, სხვა აქციებმა უდავოდ ფასდაუდებელი როლი შეასრულა სტაბილიზაციისა და კანონიერების აღდგენის საქმეში.

ყურადღებით ვადევნებ თვალყურს ბატონ კახა თარგამაძის მუშაობას შინაგან საქმეთა მინისტრის პოსტზე. მან ახლახან დაიწყო ეს საქმიანობა. მე ვთხოვ რწმუნებულებს, მერებს, გამგებლებს მხარი დაუჭირონ შინაგან საქმეთა სამინისტროს ხელმძღვანელობას სამინისტროს სისტემის რეფორმის კონცეფციის განხორციელებაში. სამინისტროსა და მისი რგოლების სტრუქტურების დახვეწაში. ამ რეფორმაზე დღეს უკვე ისაუბრა ბატონმა კახა თარგამაძემ: იქმნება კრიმინალური და ადმინისტრაციული პოლიციის დეპარტამენტები, შემცირდა და ოპტიმალური სახე მიეცა ცენტრალური აპარატის სამსახურებს.

პოლიციის რეფორმის ძირითადი პრინციპი მდგომარეობს იმაში, რომ შინაგან საქმეთა ადგილობრივ ორგანოებს დაქვემდებარებაში გადაეცათ ყველა საპოლიციო ფუნქციის მქონე დანაყოფი, რომლებიც ვერტიკალურად ემორჩილებოდნენ ცენტრს, სამაგიეროდ, დაეკისრათ მთლიანი პასუხისმგებლობა სამოქმედო ტერიტორიაზე დამნაშავეობასთან ბრძოლისა და საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვის მდგომარეობაზე. ეს მოვლენა, უდავოდ ხაზს უსვამს პრეზიდენტის რწმუნებულების, მერებისა და გამგებლების პასუხისმგებლობას.

ვფიქრობ, რომ სამინისტრომ, თბილისის მერიასთან ერთად, დროულად დაუჭირა მხარი ქალაქის მთავარი სამმართველოს წინადადებას თბილისის საგზაო-საპატრულო და საპატრულო-საგუშაგო სამსახურის ლეგიონების მკვეთრი შემცირებისა და შემცირებული პირადი შემადგენლობის რაიონის პოლიციებზე გადაცემის შესახებ.

ასევე უდავოდ სწორია გადაწყვეტილება ადრე ცენტრალიზებულ და რეგიონულ პრინციპებზე მოქმედი საგზაო პოლიციის სარეგისტრაციო-საგამოცდო სამსახურის რეორგანიზაციისა და ავტოტრანსპორტის რეგისტრაციის ფუნქციების პოლიციის საქალაქო და რაიონულ განყოფილებაზე გადაცემის შესახებ. ასევე მართებულია გადაწყვეტილება აეროპორტის პოლიციისა და ტერიტორიული პოლიციის სამოქმედო ტერიტორიის გამიჯვნის შესახებ. შეიძლება ეს ცოტა ზედმეტ დეტალიზებად მოგეჩვენოთ, მაგრამ ვფიქრობ, რომ რეფორმა დეტალების გარეშე არ ხორციელდება. რეფორმის არსი სწორედ დეტალებშია. განსაკუთრებით მინდა გამოვყო და მხარი დავუჭირო რეფორმის შედეგად პოლიციის უბნის ინსპექტორის ინსტიტუტის თვისებრივად განახლებას. კრიმინალური პოლიციიდან ამ კატეგორიის თანამშრომელთა ადმინისტრაციულ პოლიციაში შეყვანა საშუალებას იძლევა აღდგეს უბნის ინსპექტორთა როლი და მნიშვნელობა. სხვათა შორის, ეს ჩვენი გამონაგონი არ არის, ასეა მსოფლიოს ყველა ქვეყანაში. ამ კატეგორიის მუშაკების, თანამშრომლებს მართლაც განსაკუთრებული მისია აკისრიათ.

განსაზღვრულია შინაგანი ჯარის სტრუქტურული სრულყოფა. ბატონმა კახა თარგამაძემ დღეს ისაუბრა რამდენიმე ჩემი ახალი დავალების შესრულების მიმდინარეობის შესახებ, როგორც აღინიშნა, დაინტერესებულ უწყებებთან ერთად, მუშავდება სისხლის სამართლის საქმეების მოძრაობის, აღრიცხვიანობის ახალი სისტემა, ასევე ნარკომანიის გავრცელების, ნარკოტიკების უკანონო ბრუნვის წინააღმდეგ ბრძოლის ეროვნული პროგრამა.

ცოტა უფრო დეტალურად ამ საკითხზე.

როდესაც ვლაპარაკობთ მართლწესრიგის განმტკიცებაზე, ცხოვრების ჯანსაღი წესის დამკვიდრებაზე, ერის მორალურ და ეკონომიკურ აღორძინებაზე, უწინარესად, უნდა ვიფიქროთ ნარკომანიის გავრცელების და ქვეყანაში ნარკოტიკების უკანონო ბრუნვის წინააღმდეგ ბრძოლის მკვეთრ გაძლიერებაზე. მოვიდა ეს დრო და ამ საქმეს ხელი უნდა მოჰკიდოს მთელმა საზოგადოებამ, მთელმა სახელმწიფომ.

უნდა გვახსოვდეს, რომ მსოფლიოს სხვადასხვა ცხელ წერტილებში მიმდინარე საომარი მოქმედებების დაფინანსების ერთ-ერთი წყარო სწორედ ნარკოტიკების უკანონო ვაჭრობით მიღებული თანხებია და ამიტომაც განსაკუთრებით ძნელია ამ ავადმყოფობასთან ომი. მე მგონი ნათელია ისიც, რომ ანალოგიური კერები ჩვენთანაც არის. ამას თუ დავუმატებთ ნარკობიზნესის განვითარებისათვის ქვეყნის მეტად ხელსაყრელ გეოგრაფიულ მდებარეობას, საერთაშორისო და სავაჭრო კონტაქტების გლობალურ მასშტაბებში გაძლიერებას, მისი ევრაზიის დერეფნად გადაქცევის პერსპექტივით, ნავთობსადენისა და მისი მიმდებარე ინფრასტრუქტურის განვითარებას. შეიძლება ითქვას, რომ ექსტრემალური ზომების მიუღებლობის შემთხვევაში, კავკასია, და, პირველ რიგში, საქართველო ნარკოტიკების სატრანზიტო გადაზიდვების ქვეყანა შეიძლება გახდეს.

ყოველივეს საერთაშორისო სპეცსამსახურები და ნარკობიზნესის წინააღმდეგ მებრძოლი სტრუქტურებიც ამტკიცებენ. მათი აზრით, საერთაშორისო ნარკობიზნესი აშკარა და განსაკუთრებულ ინტერესს იჩენს ეგრეთ წოდებულ „კავკასიის ტრასისადმი“, რომლის უდიდესი ნაწილი საქართველოზე გადის და რომელიც აზიიდან ევროპაში ნარკოტიკების ჯერჯერობით უმოკლესი და ნაკლებად კონტროლირებადი გზაა. ამასვე ხელს უწყობს ის, რომ ნარკოტიკების უკანონო ბრუნვის წინააღმდეგ ბრძოლის სამართლებრივი ბაზა საქართველოში საგრძნობლად ჩამორჩება თანამედროვე მსოფლიოს სტანდარტებს და შექმნილი მძიმე სიტუაციის არაადეკვატურია. იგი ხელშემწყობი ფაქტორი გახდება საერთაშორისო ნარკობიზნესისათვის, რათა ნარკოტიკების უკანონო ვაჭრობით ნაშოვნი თანხები საქართველოს სახელმწიფო საფინანსო და კომერციული სტრუქტურების მეშვეობით „გააკეთილშობილოს“, რაც, როგორც ეკონომიკური, ასევე პოლიტიკური თვალსაზრისითაც, დამღუპველი იქნება საქართველოსათვის.

1961 წლის ნარკოტიკებს 1971 წლის ფსიქოტროპული ნივთიერებების და 1988 წლის ნარკოტიკული საშუალებებისა და ფსიქოტროპული ნივთიერებების უკანონო ბრუნვის წინააღმდეგ ბრძოლის შესახებ კონვენციები რატიფიცირებულია მსოფლიოს 140 ქვეყნის მიერ.

ჩვენ სერიოზულად უნდა ჩაგვაფიქროს იმ გარემოებამ, რომ სამწუხაროდ, საქართველოს, დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდგომ, არ გადაუდგამს არც ერთი ნაბიჯი, ნარკომანიის გავრცელებისა და ნარკოტიკების უკანონო ბრუნვის წინააღმდეგ ბრძოლაში საერთაშორისო თანამშრომლობაში მონაწილეობის მისაღებად, მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანაში ნარკოტიკების უკანონო ბრუნვამ, მისი არა სამედიცინო მიზნებით გამოყენებამ და შედეგად ნარკომანიით დაავადებულ პირთა რაოდენობის ზრდამ ყოველგვარ კრიტიკულ ზღვარს გადააბიჯა.

მიმაჩნია, რომ ნარკოტიკების ბოროტად გამოყენების ზრდა, ამ სფეროში ორგანიზებული დანაშაულის მკვეთრი გაძლიერება, მის წინააღმდეგ ბრძოლის ერთიანი სტრატეგიის არარსებობა, ქვეყნის უსაფრთხოებას სერიოზულად ემუქრება და მოითხოვს ამ სფეროში ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკის გატარებას, რაც გულისხმობს სხვადასხვა სახელმწიფო ორგანოების, უწყებების, სამინისტროებისა და არასამთავრობო სტრუქტურების ხანგრძლივ პერსპექტივაში ერთიან, შეთანხმებულ, კოორდინირებულ მოქმედებას.

ქვეყანაში ასეთი მუშაობის ორგანიზაციებისა და წარმართვისათვის, უპირველესად, საჭიროა ნარკომანიის გავრცელების და ნარკოტიკების უკანონო ბრუნვის წინააღმდეგ ბრძოლის გაძლიერების სახელმწიფო პროგრამის შემუშავება. ასეთ პროგრამაზე, როგორც აქ უკვე ითქვა, მუშაობს შინაგან საქმეთა სამინისტრო, ვფიქრობ უფრო აქტიურად ჩაებმებიან უშიშროების, ჯანმრთელობის დაცვის, განათლების სამინისტროები სხვა დაინტერესებულ უწყებებთან ერთად.

შინაგან საქმეთა სამინისტრო ამ დღეებში წარმოადგენს პროგრამას, რომელიც ეროვნული უშიშროების საბჭოს სხდომაზე განხილვის საგანი გახდება. როგორც იცით, უშიშროების საბჭოს თაობაზე კანონი ჩვენმა პარლამენტმა უკვე მიიღო და ამ დღეებში გვექნება საშუალება, მოვახდინოთ მისი ფორმირება.

შინაგან საქმეთა სამინისტრო, რესპუბლიკის პროკურატურასთან, უშიშროებისა და იუსტიციის სამინისტროებთან ერთად ასევე აქტიურად მუშაობს რიგ სხვა პრობლემებზე.

მინდა გამოვთქვა რწმენა, რომ მინისტრი შეძლებს დაწყებული რეფორმების ბოლომდე მიყვანას, რაც მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს მართლწესრიგის განმტკიცებისა და ადამიანის უფლებათა დაცვის საქმეს, რაშიც ჩვენ ყველა ვპირდებით აქტიურ მხარდაჭერასა და თანადგომას.

აქვე მინდა დავავალო ბატონებს შოთა კვირაიას, ჯამლეთ ბაბილაშვილს, კახა თარგამაძეს, თედო ნინიძეს ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის საქმეში დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ქვეყნების ძალისხმევის კოორდინაციის მიზნით, შეიმუშაონ სპეციალური პროგრამა, რომელსაც წინასწარ დავუგზავნით თანამეგობრობის ქვეყნების ხელმძღვანელებს და განსახილველად შევიტანთ ამ ქვეყნების ლიდერთა მომავალ შეხვედრაზე, რომელიც მაისში გაიმართება. ალბათ, კანონზომიერი იქნება, თუ საქართველო გამოვა ასეთი ინიციატივით. უნდა გითხრათ, რომ ასეთი დავალება რამდენიმე თვის წინათ მიიღო უშიშროების სამსახურის ხელმძღვანელობამ, მაგრამ მაშინ მათ მიზნები ამ დავალებასთან წინააღმდეგობაში მოდიოდა. დაღესტანსა და თურქეთში ტერორისტების მიერ განხორციელებულმა აქტებმა კიდევ ერთხელ შეგვახსენა ერთიანი პროგრამის მიღებისა და ამოქმედების აუცილებლობა თანამეგობრობის ქვეყნების დიდ სივრცეში.

გენერალური პროკურორის პოსტზე ბატონ ჯამლეთ ბაბილაშვილის დამტკიცების შემდეგ მე განვიხილავ პროკურატურის ორგანოების რეფორმის პროგრამას, რომელიც უკვე შემუშავებულია პარლამენტის შესაბამის კომიტეტებში. იმედი მაქვს, რომ დროულად მოხდება პროკურატურის წინადადებების განხილვა კონსტიტუციის მიღებასთან დაკავშირებით მათი ფუნქციების შეცვლის შესახებ. დღეს მე არ მინდა დეტალურად შევჩერდე ამ საკითხებზე, მაგრამ გაურკვევლობა, რომელიც ამჟამად არსებობს, მხოლოდ საზიანოა. პროკურატურის ხელმძღვანელობას, ყველა მის მეირ დაყენებულ საკითხზე, არგუმენტირებული პასუხი უნდა გაეცეს და ჩვენ ეს ძალიან სერიოზულად უნდა განვიხილოთ.

კონსტიტუციის შესაბამისად საქართველოში დემოკრატიული, სამართლებრივი სახელმწიფოს აღმშენებლობა, ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვა, თავისუფალი ეკონომიკის განვითარება, მართლმსაჯულების განხორციელება არსებითად არის დამოკიდებული საკანონმდებლო აქტების შემუშავებაზე, რომლებიც ახლებურად მოაწესრიგებენ უმნიშვნელოვანეს საზოგადოებრივ ურთიერთობებს თანამედროვე სამართლებრივი აზროვნების, განვითარებული ქვეყნების საკანონმდებლო პრაქტიკის მიღწევების, ეროვნული ტრადიციების გათვალისწინებით.

დამნაშავეობასთან წარმოებული ბრძოლის ეფექტიანობა განსაკუთრებით დამოკიდებულია მკაცრად რეგლამენტირებული სამართლებრივი ბაზის არსებობასთან. ამ მხრივ ბევრი რამ კეთდება, განსაკუთრებით იუსტიციის სამინისტროს, ძალოვანი სტრუქტურების, საფინანსო და საკონტროლო სამსახურების, დარგობრივი სამინისტროების, მმართველობის ადგილობრივი ორგანოების მხრიდან. მომზადდა მთელი რიგი ფუძემდებლური კანონპროექტი, რომლებსაც არსებითი მნიშვნელობა აქვთ ქვეყნის სამართლებრივი, ეკონომიკური და სოციალური განვითარებისათვის. მაგალითად, კანონები: „სასამართლოს შესახებ“, „სახელმწიფო საიდუმლოების შესახებ“. „კორუფციასთან ბრძოლის შესახებ“ და სხვა. ჩვენ სათანადოდ ვაფასებთ იუსტიციის სამინისტროს მთელი კოლექტივის საქმიანობას, რომელმაც გასულ წელს პარლამენტში წარმოადგინა 14 კანონპროექტი, და რა თქმა უნდა, იმ პირების საქმიანობას, რომლებიც თანამშრომლობენ იუსტიციის სამინისტროსთან.

მიუხედავად გაწეული მუშაობისა, სამართალშემოქმედებითი საქმიანობა ჩამორჩება თანამედროვე ცხოვრების მოთხოვნებს, საზოგადოებრივ ურთიერთობათა ბევრი სფერო ძველი, სხვა სოციალური და სხვა პოლიტიკური წყობილების შესაბამისი სამართლებრივი ნორმებით წესრიგდება. - ჯერ კიდევ ძველ სისტემაში ვცხოვრობთ, ჯერ კიდევ ძველ სისტემაში გვიხდება მუშაობა. ამიტომაც აქვს ამ სფეროში კანონშემოქმედებას გადამწყვეტი მნიშვნელობა. ახალი საზოგადოებრივი ურთიერთობის, განსაკუთრებით თანამედროვე ეკონომიკური საქმიანობის პირობებში დამნაშავეობის წინააღმდეგ წარმოებული ბრძოლის გააქტიურებას ხელს უშლის შესაბამისი იურიდიული მოუწესრიგებლობა - შესამუშავებელია ახალი სისხლის სამართლის, შრომის, ადმინისტრაციული, პენიტენციალური, საპროცესო სამართლის კოდექსები, რომელთა გარეშე შეუძლებელია მიმდინარე კანონმდებლობის განვითარება, დამნაშავეობასთან სისტემური ბრძოლის წარმოება. როგორც სავსებით სწორედ აღნიშნა იუსტიციის მინისტრმა ბატონმა თედო ნინიძემ, საჭიროა ახლებურად მოეწყოს სამართალდაცვის, გამოძიების, პროკურატურის, სასამართლოების ორგანიზაცია და საქმიანობის პრინციპები. სწორედ ამის უზრუნველსაყოფად საქართველოს იუსტიციის სამინისტროსთან შექმნილმა სამართლებრივი რეფორმის სახელმწიფო კომისიამ, რომლის შემადგენლობაში არიან საქვეყნოდ ცნობილი სწავლული და პრაქტიკოსი იურისტები, განსაკუთრებით უნდა გააქტიუროს მუშაობა, რათა მიმდინარე წელს წარუდგინოს პარლამენტს განხილვისათვის სისხლის სამართლის, სისხლის სამართლის საპროცესო, სამოქალაქო სამართლის, საპროცესო, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსები. ეს ნამდვილი რევოლუციაა, ნამდვილი სახელმწიფოებრივი რევოლუცია, რომლის განხორციელების ტემპი რაც შეიძლება უნდა დავაჩქაროთ.

განსაკუთრებით მინდა შევჩერდე სამოქალაქო კოდექსზე, რომელიც ოთხწლიანი მუშაობის შემდეგ იუსტიციის სამინისტროსთან არსებულმა სამოქალაქო კოდექსის შემმუშავებელმა კომისიამ წარმოგვიდგინა. კომისიამ დიდი მუშაობა გასწია ჩვენთვის უაღრესად პატივსაცემი პიროვნების, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტის, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამოქალაქო სამართლის კათედრის გამგის, პროფესორ სერგო ჯორბენაძის ხელმძღვანელობით. მომზადებულია კონსტიტუციის ტოლფასი დოკუმენტი, რომელიც 1481 მუხლს მოიცავს. ეს არის რამდენიმე ტომი. მართლაც, გაკვირვებას იწვევს, შედარებით მოკლე დროში როგორ შეძლეს ჩვენმა სპეციალისტებმა, მეცნიერებმა ასეთი დიდი ნაშრომის მომზადება.

სამოქალაქო კოდექსი საბაზრო ეკონომიკის სამართლებრივი უზრუნველყოფის ფუძემდებლურ საკანონმდებლო აქტად გვევლინება. ახალი კოდექსი საბოლოოდ გადაწყვეტს სამოქალაქო საზოგადოების, აშენების, საბაზრო ეკონომიკის ჩამოყალიბების, მეწარმეობის, საკუთრების, პიროვნების თავისუფლების უზრუნველყოფის, ეკონომიკური ურთიერთობის მონაწილეთა, ინტელექტუალური შემოქმედების წარმომადგენელთა უფლებების დაცვის საკითხებს. მოკლედ, ხელთ გვაქვს დოკუმენტი, რომელიც უახლოეს პერიოდში მიღებასა და ამოქმედებას საჭიროებს; დოკუმენტი, რომელიც განსაკუთრებით შეუწყობს ხელს ამჟამად სამოქალაქო სამართლებრივი ურთიერთობის სფეროში წარმოშობილი ატროფირებული დამგირავებლის, გამსესხებლის, მეანაბრისა და სხვა პრობლემებს, რომლებმაც განსაკუთრებულად უარყოფითი კვალი დატოვეს ქვეყნის ცხოვრებაში. სხვაგვარად, ამ საკანონმდებლო ბაზის გარეშე ჩვენი ცხოვრება, მათ შორის, ეკონომიკის სფეროშიც, არ მოწესრიგდება.

კიდევ ერთი მიმართულება, რომელზეც მიმდინარე წელს მოგვიწევს უფრო ინტენსიური და მიზანმიმართული მუშაობა.

გასულ წელს, დამნაშავეობასთან ბრძოლის გააქტიურებას, ამ პრობლემის წინააღმდეგ ერთობლივი საქმიანობის უზრუნველყოფას, ერთი ქვეყნის ფიზიკურ და იურიდიულ პირთა სამეურნეო, ქონებრივ და სხვა უფლებათა დაცვის პირობების შექმნას მეორე ქვეყნის ტერიტორიაზე, განსაკუთრებით შეუწყო ხელი სახელმწიფოთაშორისმა შეთანხმებებმა. ამ მიზნით, საქართველოს სახელმწიფოს მეთაურის 1993 წლის 10 თებერვლის №18 ბრძანებულებით საქართველოს იუსტიციის მინისტრს მიეცა საქართველოსა და უცხო სახელმწიფოებს შორის სამართლებრივი ურთიერთდახმარების შესახებ ხელშეკრულებათა დადების თაობაზე მოლაპარაკებების გამართვისა და ამ ხელშეკრულებების ხელმოწერის უფლებამოსილება. ამ ხელშეკრულებებს უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ისეთი საკითხების გადაწყვეტისათვის, როგორიც არის სამართლებრივი დახმარება სამოქალაქო და სისხლის სამართლის საქმეებზე, დანაშაულში ეჭვმიტანილ პირთა, მსჯავრდებულ პირთა გადაცემა, სასჯელის მოსახდელად იმ სახელმწიფოთათვის, რომლის მოქალაქეებიც ისინი არიან. ამ მხრივაც, ძალიან დიდი სამუშაოა შესასრულებელი.

მნიშვნელოვანია აგრეთვე, საერთაშორისო ურთიერთობის დოკუმენტებთან მიერთების ტენდენცია, რომელიც განსაკუთრებით გამოიკვეთა ბოლო წლებში. ეს პროცესი აუცილებლად უნდა დაჩქარდეს.

სხვათა შორის, ზოგიერთს შეიძლება გაუკვირდეს კიდეც, რატომ ვამახვილებ ასეთ საკითხებზე ყურადღებას. დამნაშავეობა, მისი დღევანდელი დონე არ არის ერთი ქვეყნის მოვლენა. მაფიოზური კლანები და გაერთიანებები, რომლის შესახებაც ზემოთ მოგახსენებდით, არ არის მარტო ნაციონალური მოვლენა და მარტო საქართველოს საზღვრებით შემოფარგლული. ბევრი პარტნიორი იმ ხალხისა, ვინც ახლა იზოლირებულია, დღეს იმყოფება გერმანიის ფედერაციულ რესპუბლიკაში, ამერიკაში, საფრანგეთში, აღარ ვლაპარაკობ რუსეთზე და სხვა ისეთ სახელმწიფოებზე, სადაც გზა, ასე ვთქვათ, გაკვალულია, ამიტომ, ასეთი სამართლებრივი ნორმებისა და სახელმწიფოთა ურთიერთდახმარების გარეშე, პრაქტიკულად, შეუძლებელია ამოვძირკვოთ ის საშიში მოვლენები, რომლებზეც ზემოთ იყო ლაპარაკი.

მინდა კმაყოფილებით აღვნიშნო, რომ იუსტიციის მინისტრი, ბატონი თედო ნინიძე, რომელიც გამოირჩევა თავისი მაღალი პროფესიონალიზმით, ინტელექტითა და კომპეტენტურობით, კვლავაც გააგრძელებს ნაყოფიერ კანონ-შემოქმედებით მუშაობას. ამავე დროს სასამართლო რეფორმის განხორციელების პერიოდში, შეძლებს რეფორმით გათვალისწინებული სამინისტროს ახალი გაზრდილი უფლებების რეალურ განხორციელებას.

ზემოაღნიშნული საკანონმდებლო აქტების მიღება, ისევე როგორც საზოგადოებრივი და სახელმწიფოებრივი ცხოვრების სხვა სფეროებში, სათანადო საკანონმდებლო ბაზის შექმნა, განსაკუთრებულ ძალისხმევას მოითხოვს, უწინარეს ყოვლისა, აღმასრულებელი ხელისუფლებისაგან. მე გამოვეცი განკარგულება, რომლითაც, დამტკიცდა 1996 წელს აღმასრულებელ ხელისუფლებაში მოსამზადებელი კანონპროექტების ნუსხა. გათვალისწინებულია ოთხმოცზე მეტი უმნიშვნელოვანესი საკანონმდებლო აქტის პროექტის მომზადება, რომლებიც პრეზიდენტის საკანონმდებლო ინიციატივის წესით გადაეცემა საქართველოს პარლამენტს განხილვისა და დამტკიცებისათვის.

ამ აქტების მომზადებაზე პრეზიდენტის წინაშე უშუალოდ პასუხს აგებენ მინისტრები და სახელმწიფო უწყებათა ხელმძღვანელები. კანონშემოქმედებითი მუშაობა უნდა იქცეს აღმასრულებელი ხელისუფლების საქმიანობის ერთ-ერთ ძირითად მიმართულებად.

რა თქმა უნდა, სამართალშემოქმედებით პროცესში განსაკუთრებული როლი აკისრია პარლამენტს. კანონშემოქმედება მისი ძირითადი ფუნქციაა. სამართალშემოქმედების სფეროში ქვეყნის წინაშე მდგარი ამოცანების თაობაზე მე საქართველოს პარლამენტს გავუგზავნე მიმართვა, რომელშიც ყურადღება შევაჩერე იმ ძირითად საკანონმდებლო აქტებზე, რომელთა მიღება გადაუდებელ აუცილებლობას წარმოადგენს ახალი კონსტიტუციის დებულებათა ამოქმედებისა და სამართლებრივი რეფორმის განხორციელებისათვის. ვიმედოვნებ, პარლამენტის წევრები ჯეროვან ყურადღებას მიაპყრობენ ამ მეტად საპასუხისმგებლო ამოცანების გადაჭრას და არ შეანელებენ სამართალშემოქმედებითი მექანიზმის მუშაობას.

აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ სამართალშემოქმედებით პროცესში აღმასრულებელ და საკანონმდებლო ხელისუფლებათა შორის ნორმალური ურთიერთობის უზრუნველყოფის მიზნით, პრეზიდენტთან შეიქმნა სოციალური სამსახური, რომელსაც ხელმძღვანელობს პრეზიდენტის საპარლამენტო მდივანი ბატონი ჯონი ხეცურიანი. ამ სამსახურში ხელისუფლებათა დანაწილებისა და ურთიერთგამიჯვნის პირობებში ხელი უნდა შეუწყოს სამართალშემოქმედებითი საქმიანობის კოორდინაციას კანონპროექტების მომზადების საწყისი სტადიიდან კანონის მიღებამდე. ამ პროცესში ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს ხელისუფლების ორივე შტოს შეთანხმებულ მუშაობას იმისათვის, რომ ხშირად არ გვიხდებოდეს ურთიერთკონტროლისა და ურთიერთგაწონასწორების კონსტიტუციური მექანიზმების გამოყენება.

უშიშროებისა და სამართალდამცავ ორგანოებში მიმდინარე რეფორმებზე დღეს სპეციალურად შევჩერდი. ქვეყნის პრეზიდენტის საპროგრამო გამოსვლაში ჩამოყალიბებულია ამოცანების პრაქტიკული განხორციელების მიმდინარეობისადმი კონტროლი ყველა სამინისტროს, სახელმწიფო კანცელარიის შესაბამისი სტრუქტურების უპირველესი ამოცანაა. ვავალებ მინისტრებს: ჩვენი მომავალი შეხვედრების დროს, ეს იქნება კვარტალის თუ ნახევარი წლის მუშაობის შედეგების შეჯამება, თქვენს გამოსვლებში ერთ-ერთი მთავარი ლეიტმოტივი, უწინარესად ამ ამოცანების შესრულების მიმდინარეობა უნდა იყოს.

მინდა კიდევ ერთხელ გავიმეორო პრეზიდენტის საპროგრამო გამოსვლაში ფორმირებული ამოცანა.

საჭიროა შინაგან საქმეთა სამინისტროს, პოლიციის, მუნიციპალური პოლიციის, უშიშროების სამინისტროს, შინაგანი ჯარების, პროკურატურის, სხვა სამართალდამცავი ორგანოების სტრუქტურისა და საქმიანობის რეფორმები, მათი შემდეგი განმტკიცება ახალი კონსტიტუციის შესაბამისად და მოქმედი კანონმდებლობის სრულყოფის საფუძველზე. სასამართლო რეფორმა განხილულ იქნება როგორც საერთო რეფორმების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ნაწილი. მან უნდა მოიცვას მართლმსაჯულების მთელი სისტემის საკანონმდებლო უზრუნველყოფისა და ორგანიზაციულ გარდაქმნათა კომპლექსი. ცხადია, ამ ღონისძიებებს არ ექნება თვითმიზნური ხასიათი. საჭიროა, მართლმსაჯულებას ჩამოსცილდეს ის ელემენტები, რომლებიც ნიშანდობლივია ტოტალიტარული პოლიტიკური რეჟიმისათვის. სასამართლომ უნდა განამტკიცოს უმთავრესი თვისება - მხოლოდ კანონისადმი დამორჩილებული სასამართლო ხელისუფლებისა. რეფორმამ უნდა შეცვალოს საზოგადოებაში მართლმსაჯულების დანიშნულება, სასამართლოს სტატუსი.

სხვათა შორის, უნდა გითხრათ, რომ როდესაც სასამართლოებზე ვიწყებთ ლაპარაკს, სასამართლოების ახალ სტატუსზე, სასამართლო ხელისუფლებაზე ახალ ვითარებასა და ახალი წყობის პირობებში, ჩვენ მაინც ძველი ტრადიციებისკენ ვიყურებით: ვინ იქნება ზედამხედველი, ვინ უპატრონებს, ვინ გააკონტროლებს სასამართლოებს. დღეს ეს უმწვავესი პრობლემაა, მაგრამ ჩვენ უნდა წავიდეთ მხოლოდ და მხოლოდ იმ გზით, რომელიც გაკვალა კონსტიტუციამ. და, თუ კონტროლის ფორმებსა და სისტემებზე იქნება ლაპარაკი, სასამართლო რეფორმაში ეს ფორმებიც სათანადოდ იქნება გათვალისწინებული. მხედველობაში მაქვს სწორედ სასამართლო ინსტანციების მიერ განხორციელებული ეს უაღრესად სერიოზული ფუნქცია.

ასეა ფორმულირებული ამოცანა პრეზიდენტის საპროგრამო გამოსვლაში. მე ეს პროგრამა, როგორც მოგეხსენებათ, გავიტანე არჩევნებზე, როგორც საერთო სახალხო რეფერენდუმზე. არჩევნების შედეგებით ხალხმა ნდობა გამოუცხადა ამ პროგრამას. ამიტომ სიტყვა, რომელიც ხალხს მივეცი, აუცილებლად უნდა შესრულდეს. და ეს არ იყო მხოლოდ ჩემი სიტყვა. იგი ყველა თქვენგანის სახელით იყო ნათქვამი. დაწესდა უმკაცრესი კონტროლი შესრულების მიმდინარეობაზე. გთხოვთ, გაითავისოთ ეს დავალება და ყველამ საკუთარი ადგილი იპოვოთ მისი თანამიმდევრული განხორციელების საქმეში.

ახლა კი რამდენიმე სიტყვა კონკრეტულ საკითხებზე:

პირველი: მომთხოვნელობისა და პასუხისმგებლობის გაზრდის აუცილებლობის შესახებ. დღეს აქ მინისტრებმა ისაუბრეს იმ რაიონებზე, სადაც გაუარესდა კრიმინოგენური სიტუაცია. ეს განსაკუთრებით ეხება საგარეჯოს, გორის, ხაშურის, სამტრედიის, ჭიათურის რაიონებს, სადაც იმატა რეგისტრირებული მძიმე დანაშაულის რაოდენობამ. შეიძლება ეს გააქტიურებისა და აღრიცხვის მოწესრიგების შედეგიც არის. არ გამოვრიცხავ.

მომავლისათვის უნდა შევთანხმდეთ: უშიშროებისა და სამართალდამცავი ორგანოების ხელმძღვანელებმა ასეთი სახის შეხვედრების წინ, კოლეგიის სპეციალურ სხდომაზე იმსჯელეს იმ დაქვემდებარებული სამხარეო ქალაქებისა თუ რაიონების შესაბამისი სტრუქტურების ხელმძღვანელთა პასუხისმგებლობის შესახებ, სადაც რეალურად გაუარესდა სიტუაცია. იზრდება დანაშაული, დაბალია გახსნის მაჩვენებლები და ასე შემდეგ, ხოლო მინისტრებმა კი მოგვახსენონ მიღებული კონკრეტული ზომების შესახებ. ამ ტრიბუნიდან ნაკლოვანებებისა და დანაშაულობათა მხილება არ უნდა ხდებოდეს - აქ მოსვლამდე უნდა იყოს კონკრეტული ღონისძიებები განხორციელებული.

მეორე: მიმდინარე წელს, განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს კორუფციის, ტერორიზმის, რეკეტისა და ორგანიზაციული დანაშაულის სხვა სახეების წინააღმდეგ ბრძოლის საკითხს.

იმედია, პარლამენტი უახლოეს მომავალში განიხილავს კანონპროექტს „კორუფციასთან ბრძოლის შესახებ“, ამ კანონის მოთხოვნათა შესრულება იქნება უშიშროებისა და სამართალდამცავი ორგანოების მუშაობის ეფექტიანობის შეფასებს ძირითადი კრიტერიუმი.

სხვათა შორის, დღეს ბევრი ლაპარაკი იყო იმის შესახებ, რომ გადასახადს არ იხდიან, შემოსავლებს მალავენ და სხვა. ეს ყველაფერი ამ კანონშია გათვალისწინებული ძლიერი სანქციებით. ასე რომ, ბევრს დაეკარგება სურვილი, იცხოვროს და იმუშაოს იმ მეთოდით, რომლითაც დღეს ცხოვრობს და მუშაობს.

კორუფციის თავიდან აცილება, გამოვლენა და აღკვეთა მოქალაქეთა უფლებებისა და თავისუფლებების, საზოგადოებრივი ინტერესების დაცვის უმთავრესი გარანტიაა.

უნდა ვაღიაროთ, რომ გასულ წელს, კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლა უფრო ეპიზოდურ ხასიათს ატარებდა. სამართალდამცავმა და მაკონტროლებელმა ორგანოებმა ვერ შეძლეს გაეშიშვლებინათ და კანონით გათვალისწინებული პასუხი მოეთხოვათ მაფიოზური კლანების ბევრი აღიარებული წარმომადგენლისათვის. მაფიოზებმა სახელმწიფო სტრუქტურების მაღალ ეშელონებშიც შეაღწიეს, კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის აუცილებლობამაც განაპირობა მინისტრთა კაბინეტის ძველებურ მოდელზე უარის თქმა. უნდა გითხრათ, რომ მე დღეს არ ვაძლევ ჩემს თავს უფლებას, ვილაპარაკო იმაზე, რაც მინისტრთა კაბინეტში ხდებოდა. ბევრ რამეს კიდევ სჭირდება გადამოწმება. ჩვენ, მართლაც ბრძნული გადაწყვეტილება მივიღეთ, როდესაც კონსტიტუციაში ჩაიწერა, რომ მინისტრთა კაბინეტი, როგორც ასეთი, საჭირო აღარ არის და პრეზიდენტმა, მინისტრებზე გასვლით, ადგილობრივ ხელისუფლებაზე დაყრდნობით, უშუალოდ უნდა მართოს ქვეყანა. მე უკვე რამდენიმე კვირაა ვმუშაობ, ვეცნობი დოკუმენტებს, ფაქტებს და სიმართლე გითხრათ, ხანდახან მართლაც გამაოგნებელ ფაქტებს ვაწყდები. ეს დაკავშირებულია ცალკეული ვიცე-პრემიერების, აპარატის, განყოფილების საქმიანობასთან და ასე შემდეგ. ის, რაზეც აქ აღშფოთებით ლაპარაკობდნენ თემურ შაშიაშვილი და სხვები, სათავეს სწორედ აქედან იღებს და მე არ გამოვრიცხავ, რომ ზოგიერთებს, რომლებიც ახლა წასულები არიან (ვინც ღირსეული იყო, დაინიშნა). მობრუნება მოუწევთ, რათა პასუხი აგონ თავისი ხალხისა და ქვეყნის წინაშე.

თქვენთვის ცნობილია, რომ პასუხისგებაში მიცემული და დაპატიმრებულია რკინიგზის დეპარტამენტის ყოფილი უფროსი რემი ვაშაკიძე. წარმოუდგენელია იმ ზიანის აღწერა, რომელიც ამ კაცმა 3-4 წლის განმავლობაში მოუტანა სისტემას, იმდენად დიდია ზარალი, რომ მისი ციფრებში გადაყვანა შეუძლებელია.

გასული წლის 23 დეკემბერს, ჩემი განკარგულების საფუძველზე კორუფციასა და გამომძალველობასთან შემრიგებლობისათვის ახალციხის რაიონის გამგეობის თავმჯდომარის მოვალეობისაგან განთავისუფლდა ნუგზარ სარჯველაძე.

მიმდინარე წლის 23 იანვარს, ასევე ჩემი განკარგულების საფუძველზე, კორუფციისათვის ხელშეწყობისა და სახელმწიფო სახსრების ხარჯვაში დაშვებული კანონსაწინააღმდეგო ქმედების გამო ადიგენის რაიონის გამგეობის თავმჯდომარის თანამდებობიდან განთავისუფლდა მიხეილ თუმანიშვილი, რომელიც სამხარეო პროკურატურის მიერ ამჟამად დაკავებულია და მიცემულია სისხლის სამართლის პასუხისგებაში. ვთხოვ ბატონ ჯამლეთ ბაბილაშვილს, რომ პირადად განახორციელოს კონტროლი ამ საქმის გამოძიებაზე. მე შემეძლო ეს მაგალითები არ დამესახელებინა, მაგრამ ვასახელებ იმისათვის, რომ ეს იყოს გამაფრთხილებელი ზარის დარეკვა ყველასათვის, ყველა რაიონისა და ყველა ქალაქისათვის, ეს არის სერიოზული გაფრთხილება პრეზიდენტისა და მთელი ხელისუფლების მხრიდან. წესრიგი უნდა დამყარდეს, და, თუ რაიონში პირველი კაცი არის კორუმპირებული, იქ ზედმეტია ლაპარაკი წესრიგსა და სახელმწიფოებრივ აღმშენებლობაზე.

უმძიმესი ვითარებაა შექმნილი სამცხე-ჯავახეთის რეგიონის სატყეო მეურნეობაში, როგორც შინაგან საქმეთა სამინისტროს მასალებიდან ირკვევა, უკანასკნელი წლების მანძილზე, არნახული მასშტაბები მიიღო ხე-ტყის უკანონო ჭრამ, შემდგომში საზღვარგარეთ გატანისა და რეალიზაციის მიზნით, გიგლა ბარამიძემ საკმაოდ თვალნათლივ დაგვანახა, რა სისტემა მოქმედებდა ამ რეგიონში. სატყეო მეორნეობათა და ადგილობრივი ორგანოების ხელშეწყობითა და ზოგჯერ დანაშაულებრივი დაუდევრობით ჩამოყალიბდა ორგანიზებული დანაშაულებრივი ჯგუფები, რომლებიც უმოწყალოდ აჩანაგებენ ეროვნულ სიმდიდრეს და სხვადასხვა ორგანოების, ძირითადად, მინისტრთა კაბინეტის მიერ გაცემული დოკუმენტების საშუალებით დანაშაულებრივ ბიზნესს ეწევიან, ვითომ - ბიზნესს. ეს ბიზნესი არ არის, ამჟამად ამ რეგიონში მუშაობს შინაგან საქმეთა სამინისტროს სპეციალური ბრიგადა, როგორც ირკვევა, ადიგენისა და ახალციხის სატყეო მეურნეობათა ხელმძღვანელების მიერ დიდი ოდენობით ხე-ტყე გაცემულ იქნა სხვადასხვა ფირმებზე ძველ საპრეისკურანტო ფასებში, რითაც მნიშვნელოვნად იზარალა სახელმწიფო ბიუჯეტმა, ასეთი წესით, ადიგენის სატყეო მეურნეობიდან 1000 კუბური მეტრი სამასალე ხე-ტყე გადაეცა ფირმა „პეგის“, 2-3-ჯერ მეტი - ადიგენის გამგეობასთან არსებულ კომერციულ ცენტრს.

აქვე უნდა აღვნიშნო კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის საქმეში სამცხე-ჯავახეთის რეგიონში სახელმწიფო რწმუნებულის ბატონ გიგლა ბარამიძის შემტევი და უკომპრომისო მუშაობა.

ხე-ტყის უკანონო ჭრა მარტო ამ რეგიონისათვის არ არის დამახასიათებელი, უარესი მდგომარეობაა ლენტეხის რაიონში. სხვათა შორის, ეს არის ყოვლად უპატრონოდ მიტოვებული რაიონი, თითქოს საქართველოს ტერიტორია არ იყოს. მე ამაში დავრწმუნდი, როცა არჩევნებისათვის ვემზადებოდი, შემოწმებისას მხოლოდ დაბა ლენტეხისა და სოფელ ხელედის ტერიტორიაზე სახერხებსა და საამქროებში აღმოაჩინეს 2000 კუბური მეტრი მრგვალი მორი და 400 კუბური მეტრი დახერხილი მასალა, რომელზეც პასუხისმგებელმა პირებმა მოპოვების კანონიერების დამადასტურებელი სათანადო დოკუმენტები ვერ წარმოადგინეს. ესე იგი მოპარულია, ნაძარცვია, ასევე სათანადო ლიცენზიის გარეშე აბაშის სარკინიგზო ჩიხში დააფიქსირეს 500 კუბური მეტრი წიფლის ჯიშის მრგვალი მორები, რომლებიც ფოთის ფირმა „განთიადს“ გაჰქონდა საზღვარგარეთ, ბევრს სცოდავენ ამ საქმეში საბაჟო სამსახურებიც.

მინდა ვთხოვო ბატონ კახა თარგამაძეს ხე-ტყის უკანონო ჭრისა და რეალიზაციის საკითხის შემოწმების შედეგებზე წარმომიდგინოს დეტალური ანგარიში, რომლის საფუძველზეც მივიღებ სათანადო გადაწყვეტილებას და ეს გადაწყვეტილება იქნება ძალიან მკაცრი. მე მაკვირვებს, რას აკეთებს ეგრეთ წოდებული ეკოლოგიის პოლიცია და გთხოვთ, ეს გაარკვიოთ, ბატონო კახა, ვის რაში სჭირდება პოლიცია, რომელიც ასე გულდამშვიდებით უყურებს, როგორ ჩანაგდება ქვეყნის ერთ-ერთი უმთავრესი სიმდიდრე. თუ ჩვენ აქ სათანადო ბარიერებს არ აღვმართავთ და ამ უბედურებას ბოლოს არ მოვუღებთ, ბორჯომის ხეობისაგან, რომელიც ჩვენი სიამაყეა და მომავალში უზარმაზარი პერსპექტივა აქვს, აღარაფერი დარჩება, გარდა მოტიტვლებული მთაგორებისა. ასე იქნება სხვა რეგიონებშიც. ამ ხალხს, რომლისათვისაც არ არსებობს პატრიოტიზმი, სინდისი, მომავალი თაობების და ქვეყნების ინტერესები, ხომ ვერ შეაჩერებ... მე დარწმუნებული ვარ, რომ ეკოლოგიის სამინისტროც უფრო გაბედულ სიტყვას იტყვის, როდესაც საქმე შეეხება ქვეყნის ბუნებრივი სიმდიდრეების გადარჩენას.

კანონის პროექტში, რომელიც განსახილველად წარვუდგინე პარლამენტს, ჩამოთვლილია კორუფციის წინააღმდეგ მებრძოლი ორგანოები: საქართველოს შინაგან საქმეთა და სახელმწიფო უშიშროების სამინისტროები, რესპუბლიკის პროკურატურა, კონტროლის პალატა, ფინანსთა სამინისტრო, მასში შემავალი საგადასახადო ინსპექციათა და საბაჟო დეპარტამენტით, საქართველოს ეროვნული ბანკი, თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში კორუფციასთან ბრძოლაში მონაწილეობენ სხვადასხვა სახელმწიფო ორგანოების საკონტროლო და იურიდიული სამსახურები. მოკლედ, სტრუქტურები, რომლებიც უნდა ებრძოდნენ კორუფციას, ბევრია, შედეგი კი - სავსებით არადამაკმაყოფილებელი. პირველ ყოვლისა, აქ ჩამოთვლილი სამინისტროებისა და უწყებების ხელმძღვანელები აგებენ პასუხს კორუფციის წინააღმდეგ შემტევი და სისტემატური, გეგმაზომიერი მუშაობის წარმართვისათვის. ხალხმა უნდა ირწმუნოს, რომ თქვენ, ძვირფასო მეგობრებო, შეგწევთ ძალა, გაქვთ უნარი და, რაც მთავარია, მორალური უფლება, გამოუცხადოთ სასტიკი ბრძოლა კორუფციას, როგორც მოვლენას და ამხილოთ კორუმპირებული პირები. ამ მოთხვნების შესრულებისათვის თქვენს მიერ გაწეული მუშაობის პირველ შედეგებს შევაფასებ მიმდინარე წლის პირველი ნახევრის შედეგების შეჯამებისას. მაშინ იქნება სავსებით კონკრეტული ლაპარაკი კონკრეტულ სამინისტროებზე, მინისტრებზე, მათ მოადგილეებსა და სამსახურების ხელმძღვანელებზე.

რისთვის არსებობს სახელმწიფო დაწესებულება - სატყეო დეპარტამენტი, რომლებისგანაც მე არც ერთი სიგნალი არ მიმიღია იმის შესახებ, რომ საქართველოს ტყეები ჩანაგდება, ტყეებს საფრთხე ემუქრება. მე მგონი, ძირითადი უბედურება ამ დეპარტამენტში იწყება. მისი ხელმძღვანელი, მიჭირს ამ სიტყვის თქმა, ან დოყლაპიაა, ან თვითინ არის კორუმპირებული. სხვა ახსნა შეუძლებელია.

მესამე: დღეს თქვენს წინაშე გამოვიდა ბატონი ვახტანგ აბაშიძე. მისთვის შემთხვევით არ მიმიცია სიტყვა, ამ რამდენიმე დღის წინათ ამავე საკითხზე მე მივიღე უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის ბატონ მინდია უგრეხელიძის სპეციალური წერილი. საქმე ეხება სახელმწიფოებრივ-სამართლებრივ საკითხებზე მასობრივი ინფორმაციის საშუალებათა პროდუქციის ხარისხის დონის ამაღლებას. ლაპარაკი არ არის კრიტიკის ქარ-ცეცხლის ან სიმწვავის შენელებაზე - ლაპრაკია პროფესიონალურ დონეზე.

საქართველოს სახელმწიფოებრივ-სამართლებრივი ცხოვრების ახლებურად მოწყობის შესაძლებლობამ და საამისოდ დაწყებულმა საკანონმდებლო გარდაქმნებმა მწვავედ დააყენა დღის წესრიგში მოქალაქეთა სამართლებრივი ცოდნის, მათი მართლშეგნებისა და სამართლებრივი კულტურის დონის შესაბამისი ამაღლების აუცილებლობა. თვით იდეალური კონსტიტუცია და მასთან სრულ შესაბამისობაში მიღებული კანონებიც კი ფუჭი შეიძლება აღმოჩნდნენ და ვერ განახორციელონ სოციალური ცხოვრების დარეგულირების ფუნქცია, თუ არ იქნა უზრუნველყოფილი სამართლებრივი ცოდნის, მართლშეგნებისა და სამართლებრივი კულტურის შესატყვისი დონე.

ცხადია, ამ საქმეში გადამწყვეტი სიტყვა ეკუთვნის მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებს. მაგრამ ეგრეთ წოდებული „მას მედია“. მრავალწლოვანი იდეოლოგიური დოგმატიზმისა და მისგან დამოუკიდებელი სხვა მიზეზების გამო თავად საჭიროებს დახმარებას, სამართლებრივი თემატიკის გაშუქება ქართული ჟურნალისტიკის ყველაზე უფრო სუსტი და განუვითარებელი რგოლია (მე არ მინდა ჟურნალისტებს ვაწყენინო, ეს მათი ბრალიც არ არის - ახლა გვიხდება ამ ამოცანების გადაწყვეტა) ამ მხრივ, ჩვენს ჟურნალ-გაზეთებში სუფევს მიუტევებელი განუკითხაობა, რაც ამუხრუჭებს საზოგადოებრივ განვითარებას, წარმოშობს სოციალურ კონფლიქტებს, კიდევ უფრო ძაბავს კრიმინოგენურ ვითარებას, იგი არცთუ იშვიათად გამოხატულებას პოულობს მართლსაწინააღმდეგო ფორმით (მაგალითად, ადამიანის პატივისა და ღირსების შეურაცხმყოფელი პუბლიკაციები), ყოველივე ეს სახელს უტეხს საქართველოს საერთაშორისო საზოგადოების წინაშე, გვიკარგავს ნდობას და პარტნიორებს საქმიან პოლიტიკურ წრეებში.

აღნიშნული ვითარების გამოსწორება, უწინარეს ყოვლისა, თავად ჟურნალისტების, თითოეული მათგანის მოქალაქეობრივი, ზნეობრივი და პროფესიული ვალია. ეს ჩემი სურვილებია, მეგობრული სურვილები. მაგრამ კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია ერთიანი პროგრამის შემუშავება, რომელიც ორგანიზებულს გახდიდა სამართლის საკითხებში მასობრივი ინფორმაციის სისტემურ და გეგმაზომიერ ამაღლებას, უზრუნველყოფდა ერთგვარ საზოგადოებრივ და პროფესიულ კონტროლს, პასუხისმგებლობას პუბლიკაციების სამარლებრივ შინაარსსა და ხარისხზე („კონტროლი“ არამცდაარამც არ გულისხმობს ცენზურის მსგავსი ინსტიტუტის აღდგენას). ეს იმას ნიშნავს, რომ ჩვენი საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ცხოვრების დეიდეოლოგიზაცია კულტურული, აღმზრდელობითი და განმანათლებლური საშუალებების გამოყენებაზე უარის თქმას არ უნდა მოასწავებდეს, არამედ, პირიქით, უნდა გულისხმობდეს სწორედ მათ მაქსიმალურად ამოქმედებას დემოკრატიული, სამართლებრივი სახელმწიფოს მშენებლობის სამსახურში.

მიზანშეწონილად მიმაჩნია, რომ პარლამენტის განთლების, კულტურისა და იურიდიული პროფილის კომიტეტთა წარმომადგენლების, აგრეთვე შესაბამისი სამინისტროების, ჟურნალისტთა კავშირის, მეცნიერებათა აკადემიისა და უნივერსიტეტის მესვეურთა, სხვა დაინტერესებულ და კომპეტენტურ უწყებათა თუ დაწესებულებათა აუცილებელი მონაწილეობით შემუშავდეს კომპლექსურ ღონისძიებათა გეგმა ან პროგრამა, რომელიც ხელს შეუწყობს სახელმწიფოებრივ-სამართლებრივ საკითხებზე მასობრივი ინფორმაციის საშუალებათა პროდუქციის ხარისხობრივი დონის ამაღლებას, საამისოდ გარკვეული ორიენტირების შემუშავებას. უნდა შეიქმნას სამართლის საკითხებზე მომუშავე ჟურნალისტთა მომზადებისა და კვალიფიკაციის ამაღლების კარგად გააზრებული მწყობრი სისტემა. როდესაც მე ამ ამოცანებს ვაყენებ შესაბამისი უწყებების წინაშე, სრულიად არ ვხსნი პასუხისმგებლობას უშუალოდ სახელმწიფო დაწესებულებებს, თუნდაც პრეზიდენტის კანცელარიას, ან სახელმწიფო ბიუჯეტს, რომელმაც უნდა გაითვალისწინოს სათანადო სახსრები, რათა ჟურნალისტთა ამ კატეგორიის მომზადება მაინც იყოს დაფინანსებული უნივერსიტეტში, ან სხვა დაწესებულებებში.

მხარდასაჭერია, უდავოდ, უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის ბატონ მინდია უგრეხელიძის ინიციატივა უზენაესი სასამართლოს პრესცენტრთან შეიქმნას ერთგვარი მუდმივმოქმედი საკონსულტაციო ცენტრი, სადაც სასამართლოს საკითხებზე მომუშავე ჟურნალისტებს საშუალება ექნებათ მიიღონ საჭირო ინფორმაცია თუ რეკომენდაციები სამართლებრივი ჟურნალისტიკის, მათთვის საინტერესო საკითხებზე.

რაც შეეხება საქართველოს შეიარაღებულ ძალებში გასულ წელს წვევამდელთა გაწვევის შედეგებს: ვფიქრობ, ამ აუდიტორიას არ სჭირდება იმის მტკიცება, რომ შეიარაღებული ძალები არის სახელმწიფო უშიშროების გარანტი და იგი ყველა სახელმწიფოებრივ სტრუქტურას ავალებს გაითავისოს შეიარაღებული ძალების ფორმირების საქმე, მიიღოს აქტიური მონაწილეობა მისი აღმშენებლობის პროცესში.

აუცილებლად მიმაჩნია განვაცხადო, რომ ახალი კონსტიტუციის საფუძველზე უნდა განხორციელდეს ფართო მასშტაბის ეროვნული უსაფრთხოების პროგრამა, შემდგომი რეფორმებისა და რეორგანიზაციების გზით უნდა ამაღლდეს ქვეყნის თავდაცვისუნარიანობა და თანამედროვე ცივილიზაციის დონეზე მოხდეს საქართველოს შეიარაღებული ძალების საბოლოო ფორმირება, მათი ბრძოლისუნარიანობის შემდგომი ზრდა. მე უკვე ბევრი ვილაპარაკე იმის შესახებ, რომ ამ მხრივ ბოლო ხანებში თითქმის შეუძლებელი გაკეთდა.

ჩვენი სამხედრო დოქტრინა და სამხედრო აღმშენებლობის პროგრამა (კონცეფცია), რა თქმა უნდა, თავდაცვითია. ჩვენ არავის ვუყენებთ ტერიტორიულ პრეტენზიებს, კატეგორიულად უარვყოფთ ომს, ძალით დამუქრებას, ან ძალის გამოყენებას, როგორც საერთაშორისო პრობლემების გადაწყვეტის საშუალებას. ამავე დროს მიგვაჩნია, რომ ჩვენმა შეიარაღებულმა ძალებმა უნდა უზრუნველყონ ქვეყნის დამოუკიდებლობის, სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის დაცვა.

როგორც ჩემს საპროგრამო გამოსვლაში აღვნიშნე, ჩემი ძირითადი კრედო გახლავთ, აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონის პრობლემის გადაჭრა მშვიდობიანი მოლაპარაკების გზით, ქართველთა, სხვა ეროვნების ხალხების გენოციდისა და ეთნოწმენდის შედეგების საბოლოო აღმოფხვრა, ლტოლვილი მოსახლეობის მშობლიურ ადგილებში უპირობო დაბრუნება. ხოლო, თუ აფხაზ სეპარატისტთა რეჟიმი, რომელმაც უცხო ძალა კარნახით და უშუალო გადამწყვეტი ჩარევით უკვე ჩაიდინა უმძიმესი დანაშაული კაცობრიობის წინაშე. გონს არ მოეგო და თუ ეს გარდაუვალი გახდა, არ გამოვრიცხავ სხვა მეთოდების გამოყენებას საერთაშორისო სამართლის ნორმების, გაეროსა და ევროკავშირის ორგანიზაციების პრინციპების დაცვით.

შეიარაღებული ძალების ბრძოლისუნარიანობის ამაღლების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი წყაროა მისი პირადი შემადგენლობა ხარისხიანი დაკომპლექტება.

როგორც შეიარაღებული ძალების რიგებში გაწვევის შედეგები გვიჩვენებს, მოქალაქეთა გაწვევა შეიარაღებულ ძალებში 1995 წელს განხორციელდა უფრო ორგანიზებულად, ვიდრე გასულ წლებში და სამხედრო შენაერთები, ნაწილები ძირითადად ფიზიკურად ჯანსაღი და მაღალი პატრიოტული სულისკვეთების მქონე ახალგაზრდებით დაკომპლექტდა. საქართველოს სახელმწიფოს მეთაურის მიერ დამტკიცებული დავალება შეიარაღებულ ძალებში გაწვევის შესახებ შესრულდა მთლიანად, მაგრამ უნდა ვუსაყვედურო ახმეტის, ბორჯომის, ყაზბეგის, წალენჯიხის რაიონების გამგებლებს (გვარებს არ ჩამოვთვლი), რომლებმაც გაწვევის დავალებები სანახევროდაც ვერ შეასრულეს. ეს დაუშვებელია და მომავალში ამ საკითხებზე მსჯელობა ცოტა უფრო მკაცრი იქნება.

უნდა არსებობდეს, ალბათ, ინტერნაციონალური რაზმები, სადაც არაქართველები თავს უცხო სხეულებად არ იგრძნობენ. გარდატეხას უცებ ვერ მივაღწევთ, მაგრამ ეს სამუშაო უნდა დავიწყოთ, უნდა ჩავრთოთ მასში ფსიქოლოგები, პედაგოგები, ეს ძალიან სერიოზული საქმეა. უნდა გითხრათ, რომ აზერბაიჯანელი, სომეხი მოსახლეობით დასახლებული რაიონები აქტიურად მონაწილეობენ ჩვენს ცხოვრებაში. არჩევნებში მონაწილეობის ყველაზე მაღალი პროცენტი, სხვათა შორის, აზერბაიჯანულ რეგიონებში იყო, სადაც მოსახლეობა აქტიურად არის განწყობილი, ისინი თავს, რა თქმა უნდა, საქართველოს მოქალაქეებად თვლიან, უნდა დავეხმაროთ, რათა მათ, როგორც ჩვენი ქვეყნის შვილებმა, ბოლომდე მოიხადონ ვალი სახელმწიფოს წინაშე.

ძალიან ბევრი აქვთ გასაკეთებელი ჯანმრთელობის დაცვისა და განათლების სამინისტროებს იმისათვის, რომ ჯარში მიდიოდეს ახალგაზრდების მომზადებული კონტინგენტი.

მთელი რიგი ქალაქებისა და რაიონების პროკურატურის და პოლიციის ადგილობრივმა ორგანოებმა არ მიიღეს გადამჭრელი ზომები იმ წვევამდელთა მიმართ, რომლებმაც თავი აარიდეს გასაწვევ უბნებში გამოცხადებას. დეზერტირობას საქართველოში ბოლო უნდა მოეღოს. 10-15 წლის წინათ ჩვენ, ალბათ, ვერც კი ვიოცნებებდით ისეთ ინსტიტუტზე, როგორიც არის ქართული ჯარი. და დღეს, როცა გვაქვს დამოუკიდებელი სახელმწიფო. ვაშენებთ დამოუკიდებელ, დემოკრატიულ ქვეყანას, შეიქმნა საკუთარი ჯარი - არა მგონია, არსებობდეს იმაზე სამარცხვინო და მძიმე მოვლენა, ვიდრე დეზერტირობა საკუთარი ქვეყნის წინაშე. ამიტომაც, თუ რაიმე აკლია ჩვენს კანონმდებლობას, მივიღოთ ზომები იმისათვის, რომ აღარავის გაუჩნდეს სურვილი თავი აარიდოს სამხედრო სამსახურს.

1996 წელს შეიარაღებულ ძალებში წვევამდელთა გაწვევის უკეთ მომზადებისა და მისი ორგანიზებულად ჩატარების მიზნით საჭიროდ მიმაჩნია:

- საქართველოს თავდაცვის და იუსტიციით სამინისტროებმა, სხვა დაინტერესებულ სამინისტროებთან და უწყებებთან ერთად მოამზადონ ახალი კანონპროექტი „სამხედრო ვალდებულების შესახებ“, რადგან 1992 წელს მიღებული კანონის ძირითადი დებულებები უკვე მოძველებულია.

- მომზადდეს და ერთი თვის ვადაში წარედგინოს საქართველოს პრეზიდენტს წინადადებები რესპუბლიკური მიმღებ-გამანაწილებელი პუნქტის თანამედროვე მოთხოვნის დონეზე მუშაობის უზრუნველყოფისა და მისი მატერიალურ-ტექნიკური ბაზის გაუმჯობესების შესახებ. უნდა გამოიძებნოს სათანადო თანხები, მინიმალური რაოდენობის მაინც.

მხარეების სახელმწიფო რწმუნებულებმა, ქალაქების მერებმა, რაიონებისა და ქალაქების გამგეობებმა:

- თავიანთ ბიუჯეტში გაითვალისწინონ შესაბამისი სახსრების გამოყოფა შეიარაღებულ ძალებში წვევამდელთა გაწვევის ორგანიზებულად ჩატარების მიზნით:

- გაწვევის პერიოდში უზრუნველყონ სამხედრო კომისარიატები შესაბამისი შენობებით, სამედიცინო კომისიებისათვის საჭირო ინვენტარით, აღმოუჩინონ მათ საჭირო დახმრება სხვა აუცილებელი საკითხების მოგვარებისათვის.

წვევამდელთა გაწვევის გამოცხადებისთანავე შექმნან სპეციალური ჯგუფი ქალაქის მერის, რაიონებისა და ქალაქის გამგეობის თავმჯდომარის მეთაურობით, რომელიც შეიარაღებულ ძალებში გაწვევის პერიოდში კონტროლს გაუწევს გაწვევასთან დაკავშირებულ საკითხებზე საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულებებისა და განკარგულებების შესრულების მიმდინარეობას.

არის მთელი რიგი სხვა კონკრეტული სახის დავალებები, მიმდინარე წელს საქართველოს შეიარაღებულ ძალებში წვევამდელთა გაწვევის შესახებ, რომელიც ფორმულირებული იქნება პრეზიდენტის განკარგულებაში.

მინდა გავაფრთხილო ქალაქების მერები, რაიონების გამგებლები, ხელმძღვანელები, სამხედრო კომისიები, რომ წვევამდელების გაწვევის შესახებ მიღებული დავალების შეუსრულებლობის შემთხვევაში დაისმება საკითხი დაკავებულ თანამდებობასთან მათი შეუსაბამობის შესახებ და ეს არ არის დაშინება - ეს მართლაც ასე იქნება.

და, ბოლოს, მოსკოვში დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ქვეყნების ლიდერთა შეხვედრის შედეგების შესახებ, რაზეც ბევრი რამ ითქვა, მაინც მინდა თქვენი ყურადღება მივაპყრო, რამდენადაც ეს ჩვენს ცხოვრებაში შედარებით ახლებური მოვლენაა.

დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის მონაწილე ქვეყნების სახელმწიფოს მეთაურთა შეხვედრა მოსკოვში 1996 წლის 19 იანვარს ამ ორგანიზაციის პოლიტიკური საქმიანობის უმნიშვნელოვანეს ათვლის წერტილად უნდა ჩაითვალოს. თანამეგობრობის მონაწილე სახელმწიფოების პირველი პირების დონეზე მიღებულია გადაწყვეტილებები, რომლებიც აგრესული სეპარატიზმის აღმოფხვრისა და მონაწილე ქვეყნების ტერიტორიული მთლიანობის დაცვისათვის მტკიცე ზომებს ითვალისწინებენ. კარგად არის ცნობილი, რომ საქართველო ყოველთვის იბრძოდა და იბრძვის აფხაზეთში კონფლიქტს მშვიდობიანი გადაწყვეტისათვის იმ პირობით, რომ ისინი, ვინც დღეს აკონტროლებენ აფხაზეთის თითქმის მთელ ტერიტორიას, დაუყოვნებლივ გაუხსნიან კარებს ყველა ლტოლვილსა და გადაადგილებულ პირებს, რომლებსაც სურთ დაუბრუნდნენ თავის მშობლიურ კერებს, მიიღებენ აფხაზეთის სტატუსის იმ მოდელს რომელსაც ჩვენ ვთავაზობთ გაეროსთან და სხვა შუამავლებთან, რუსეთის ხელმძღვანელობასთან ერთად. ეს არის ფართო უფლებების მქონე სუბიექტი ფედერაციულ საწყისებზე აგებულ სახელმწიფოში. ამის შესახებ მე არა ერთხელ გამომითქვამს მოსაზრება ჩემს გამოსვლებში და დღეს კიდევ გავიმეორებ: რა უნდა მოითხოვოს ავტონომიურმა ან სხვა სახის სახელმწიფოებრივმა ფორმირებამ ერთიანი სახელმწიფოს ფარგლებში იმაზე მეტი, ვიდრე ჩვენ ვაძლევთ? ეს არის სახელმწიფოებრიობის ისეთი ატრიბუტები, როგორიც არის კონსტიტუცია, პარლამენტი, უმაღლესი სასამართლო, პროკურატურა, შინაგან საქმეთა სამინისტრო... სხვათა შორის, როდესაც ამის თაობაზე ითქვა მოსკოვის შეხვედრაზე, რამდენიმე ჩემმა კოლეგამ კიდეც გაიკვირვა, მაგრამ მე მიმაჩნია, რომ ჩვენ უნდა ვიმოქმედოთ მსოფლიო სტანდარტების მიხედვით და ვიყოთსამართლიანი იმ სიკეთით, რასაც ჩვენ ვპირდებით აფხაზეთს, ისარგებლებენ აფხაზებიც, ქართველებიც, რუსებიც, სომხებიც, ყველა ვინც იქ ცხოვრობდა და ვინც დაუბრუნდება თავის მშობლიურ კერას.

მიუხედავად გაეროს და თანამეგობრობის, კერძოდ, რუსეთის დიპლომატიის წადილისა აფხაზი სეპარატისტები, რომლებსაც გარკვეული რეაქციული ძალები ბარაქიანად კვებავდნენ და კვებავენ, როგორც სამხედრო-პოლიტიკური, ასევე ეკონომიკური საშუალებებით, ჯიუტად უარყოფენ კონფლიქტის საერთაშორისო სტანდარტებზე დაყრდნობით მოგვარებას. განაგრძობენ ეთნოწმენდას ანუ გენოციდს.

თუ პირველ ხანებში მსოფლიოს საზოგადოებას, უწინარესად, საინფორმაციო საშუალებების ძლიერი დეზინფორმაციული საქმიანობის გამო, მეტ-ნაკლებად სჯეროდა აფხაზ სეპარატისტთა ვითომდა სამართლიანი ბრძოლისა, ჩვენმა აქტიურობამ გაეროში, ევროკავშირსა და თანამეგობრობაში სასურველი ნაყოფი გამოიღო - მსოფლიომ დაინახა აგრესიული სეპარატიზმის საშინელი, ბარბაროსული სახე. დღითი დღე მკაცრდებოდა გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუციების ტონი აფხაზ სეპარატისტთა მიმართ. ევროპაში უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციის წევრ სახელმწიფოთა პირველი პირების ბუდაპეშტის შეხვედრაზე 1995 წლის დეკემბერში პირველად დაიგმო ეთნოწმენდა, რომელსაც აფხაზი სეპარატისტები ეწეოდნენ და ეწევიან. ეს დასკვნები გაიზიარა გაეროს უშიშროების საბჭომ თავის ახლახან მიღებულ დოკუმენტებში განსაკუთრებით ამა წლის 12 იანვარს მიღებულ რეზოლუციაში, რომელშიც „ეთნიკური მკვლელობის“ ტერმინიც კი გამოიყენება და აფხაზ სეპარატისტებს ედებათ ბრალი კონფლიქტის მშვიდობიანი გზის გამონახვის პროცესის ჩაშლაში.

დიდი მუშაობა გავწიეთ თანამეგობრობის ფარგლებში. მინდა შეგახსენოთ რამდენიმე მომენტი: ჯერ კიდევ ალმათში უმაღლეს დონეზე შეხვედრისას შევძელით დაგვერწმუნებინა კოლეგები აგრესიული სეპარატიზმის საჯაროდ დაგმობისა და მისი იზოლაციის აუცილებლობაში. მემორანდუმში, რომელიც ხელმოწერილ იქნა ამა წლის 19 იანვარს, კანონგარეშედ გამოცხადდა არა მარტო სეპარატიზმის, ნაციონალიზმის, შოვინიზმისა და ფაშიზმის პროპაგანდა, არამედ სეპარატისტული რეჟიმისათვის ნებისმიერი დახმარების გაწევა.

აფხაზეთში ბოლო ხანებში შექმნილი სიტუაცია, სამშვიდობო ჯარების არაეფექტიანობა (მათ ზურგს უკან და თვალწინაც გრძელდებოდა მშვიდობიანი მოსახლეობის ხოცვა-ჟლეტა), გვიკარნახებდა მშვიდობიანი იერიშის გაძლიერების აუცილებლობას. ჩეჩნეთში მიმდინარე მოვლენები გვაძლევდა იმედს, რომ რუსეთის პოლიტიკური და სამხედრო წრეები ამჯერად უფრო გაგებით მოეკიდებიან ორ მთავარ მოთხოვნას - შევცვალოთ სამშვიდობო ძალების მანდატი ლტოლვილთა დაბრუნებისა და მათი უსაფრთხოების უფრო ქმედითი უზრუნველყოფისათვის და მიღებულიყო აფხაზ სეპარატისტთა მიმართ ზემოქმედების რეალური ზომები, რათა დროულად გადაწყვეტილიყო პოლიტიკური საკითხები, კერძოდ, საქართველოს საზღვრებს შიგნით აფხაზეთის სტატუსის მოდელი.

მზადება 19 იანვრის შეხვედრისათვის ადრევე დავიწყეთ. დეტალურად შემუშავებულ წინადადებებს, რომლებიც დაიგზავნა თანამეგობრობის მონაწილე ქვეყნებში, მოჰყვა პრეზიდენტის მიერ ნდობით აღჭურვილ პირთა გაგზავნა. საგარეო საქმეთა მინისტრმა და მისმა მოადგილეებმა დიდი მუშაობა გასწიეს ამ მიმართულებით. ექსპერტთა ჯგუფი გაიგზავნა მოსკოვშიც. ასეთი ერთობლივი მუშაობის შედეგად მომზადდა ორმაგი ბაზისი - თანამეგობრობის სახელმწიფოების პრეზიდენტთა დადებითი, ვიტყოდი, აქტიურად დადებითი პოზიცია, და საბოლოოდ შემუშავებული წინადადებები, რომლებსაც მხარს უჭერდნენ რუსეთის ფედერაციის საგარეო საქმეთა და თავდაცვის სამინისტროები.

როგორც უკვე ცნობილია, მოსკოვის სამიტმა მიიღო ორი უაღრესად მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება, რადგანაც, ჩვენ მიერ შეთავაზებული წინადადებები სამშვიდობო ძალების მანდატის სერიოზულ შეცვლას ითვალისწინებდა, გადაწყდა, რომ ერთი თვის ვადაში საქართველოს, ხაზს ვუსვამ, საქართველოს წინადადებათა საფუძველზე უნდა შემუშავდეს ახალი მანდატი და დამტკიცდეს იგი სამუშაო ანუ გამოკითხვის წესით. ესე იგი სპეციალური შეკრება არ იქნება საჭირო. მხოლოდ იმ შემთხვევაში სამშვიდობო ძალები, რომლებსაც ამჯერად მხოლოდ სამი თვით გაუგრძელდათ აფხაზეთში ყოფნის ვადა, დარჩებიან კონფლიქტის ზონაში. არსებული სახის მანდატით სამშვიდობო ძალების ყოფნას აფხაზეთში არავითარი აზრი არა აქვს და ეს კარგად ესმით დღეს იმათ, ვისაც ეს ეხება. პარალელურად, დღეიდანვე ამუშავდება ზომები, რომლებიც ისახავენ აფხაზ სეპარატისტთა სრულ პოლიტიკურ, სამხედრო, სავაჭრო, ეკონომიკურ, ფინანსურ და სხვა მიმართულებით იზოლაციას.

პირველად საერთაშორისო სახის დოკუმენტში აისახა ჩვენი მოთხოვნა - არა მარტო დაგმობილ იქნეს სეპარატიზმი, არამედ გამოყენებულ იქნეს ზემოქმედების კოლექტიური ღონისძიებანი.

გადაწყვეტილება „აფხაზეთში (საქართველო) კონფლიქტის მოწესრიგების შესახებ“ არა მარტო ცალსახად აღიარებს საქართველოს სუვერენიტეტსა და ტერიტორიულ მთლიანობას, არამეს ახალ ფორმულასაც განმარტავს - თანამეგობრობის სახელმწიფოების მეთაურები ადასტურებენ, რომ აფხაზეთი არის საქართველოს განუყოფელი ნაწილი, ამიტომ ისინი აკრძალავენ ყოველგვარ სამხედრო და სხვა სახის დახმარებას, ხოლო საქართველოს მთავრობის გარეშე არ განახორციელებენ სავაჭრო-ეკონომიკურ, საფინანსო, სატრანსპორტო და სხვა ოპერაციებს აფხაზური მხარის ხელისუფლებასთან; მონაწილე სახელმწიფოები არ დაუშვებენ თავის ტერიტორიებზე აფხაზეთის ოფიციალური წარმომადგენლობების, აგრეთვე იმ პირების ფუნქციონირებას, რომლებიც ოფიციალურად წარმოადგენენ ამ ხელისუფლებას.

უნდა ითქვას, ზოგიერთი ფორმულა უკვე პლენარულ სხდომაზე დაზუსტდა ჩვენი პრინციპული პოზიციის გათვალისწინებითა და უზბეკეთის, უკრაინის, აზერბაიჯანის, მოლდოვის, ყაზახეთის, სომხეთისა და სხვა ლიდერთა აქტიური მხარდაჭერით, რაც რუსეთის პრეზიდენტმაც გაიზიარა.

დასახული ღონისძიებანი განიხილება როგორც ერთადერთი საშუალება აფხაზ სეპარატისტთა მოთოკვისა და იძულებისათვის. დაადგენენ პრობლემის კონსტრუქციული გადაწყვეტის გზას, რათა თავიდან ავიცილოთ ახალი სისხლისმღვრელი კონფლიქტი.

ხაზი უნდა გაესვას იმას, რომ საქართველო არ განიხილავს ამ ზომებს როგორც აფხაზეთში მცხოვრებ ადამიანთა შიმშილით განადგურების საშუალებას. პირიქით, ჩვენ ყველა ზომას მივიღებთ, რათა იმ მოსახლეობას, რომელიც დარჩა კონფლიქტის ზონაში ან ვინც ახლო მომავალში დაბრუნდება თავის სახლებში, არ შეექმნას რაიმე სიძნელე ამ მხრივ, მაგრამ ყველა ასეთი ღონისძიება უნდა ხორციელდებოდეს საქართველოს მთავრობის ნებართვითა და კონტროლით.

მას შემდეგ, რაც გაერო მხარს დაუჭერს ზემოქმედების ზომებს (და მე იმედი მაქვს, რომ მხარს დაუჭერს და მოუწოდებს სხვა ქვეყნებს მიბაძონ თანამეგობრობის მაგალითს), აფხაზ სეპარატისტთა იზოლაცია მსოფლიო მასშტაბს მიიღებს, როგორც ხედავთ, მოსკოვის შეხვედრა მართლაც იქცა საქართველოს დიპლომატიის სამართლიანი მოთხოვნის აღიარების დღედ.

დადგა დრო, აქტიურად ჩავებათ ზემოქმედების ზომების რეალიზაციის საქმეში. აქ ძალიან ბევრი იქნება დამოკიდებული მესაზღვრეებზე. ყველა ძალოვანმა სამინისტრომ თავისი როლი უნდა შეასრულოს, გადრა ამისა, ფინანსთა სამინისტრომ, საბაჟო დეპარტამენტმა, სხვა სამინისტროებმა და დეპარტამენტებმა ღრმად უნდა შეისწავლონ მიღებული გადაწყვეტილება, დაუკავშირდნენ თავის მონათესავე სამინისტროებსა და უწყებებს თანამეგობრობის ქვეყნებში და მათთან ერთად დასახონ ღონისძიებანი ამ გადაწყვეტილების მაქსიმალური ეფექტიანობით გამოყენებისათვის. მთელ ამ მუშაობას კოორდინაციას გაუწევს საგარეო საქმეთა სამინისტრო.

რაც შეეხება მანდატის განსაზღვრას, მანდატის შინაარსის, საგნის განსაზღვრას, ამ საქმეში ძალიან დიდი იმედი გვაქვს ბატონი ნადიბაიძის მუშაობისა, მის კოლეგებთან ერთად. ვფიქრობ, რომ ეს თვე გადამწყვეტი იქნება სწორედ მანდატის შინაარსის განსაზღვრის თვალსაზრისით.

თანდათან იკვეთება ქართულ-ოსური კონფლიქტის შედარებით სწრაფად მოგვარების პერსპექტივაც. ჩვენ უფრო გაბედულად უნდა ვიმუშაოთ (მე მინდა ამის შესახებ დღეს ვთქვა საყოველთაოდ და საჯაროდ), ამ რეგიონის პოლიტიკური სტატუსის საკითხზე, რეალურად დავიწყოთ ქართული და ოსი ლტოლვილების დაბრუნება იმ ადგილებში, საიდანაც ისინი განდევნეს. საქართველოს ისტორიაში სამარცხვინო ლაქად დარჩება ოსი მოქალაქეების გაძევება თბილისიდან, ბორჯომის ხეობიდან, სხვა რეგიონებიდან. ახალი კონსტიტუცია იმის გარანტიას იძლევა, (ვლაპარაკობ ოსებისა და ყველა ეროვნული უმცირესობის საყურადღებოდ), რომ აღარასოდეს მსგავსი რამ არ განმეორდება. ამასთან, ცხინვალში უნდა გაიგონ, რომ რუსეთის სამშვიდობო ბატალიონის იქ ყოფნა დროებითი მოვლენაა. ამის შესახებ მე და ბატონ ელცინს გვქონდა საუბარი. დაახლოებით განისაზღვრა კონტურებიც, როდემდე შეიძლება გაგრძელდეს ამ ბატალიონის იქ ყოფნა. საჭირო და აუცილებელია ქართველებმა და ოსებმა, რაც შეიძლება ჩქარა მოძებნონ შეთანხმებისა და შერიგების გზები. ეს ტენდენციები დაიწყო, უნდა გითხრათ, რომ გორელები და შიდა ქართლის რაიონების ხელმძღვანელები აქტიურად მუშაობენ, მოსახლეობა უკვე კონტაქტშია ერთმანეთთან და ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ იმისათვის, რომ ორი ხალხის შერიგების პროცესი რაც შეიძლება აქტიურად წარიმართოს.

საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა ჩვენი ყველაზე მნიშვნელოვანი ვალია და ამ მისიის აუცილებელი განხორციელების იმედით ვამთავრებთ ჩვენს შეხვედრას.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის სიტყვა // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 30 იანვარი. - №17(2130). - 1,2,3 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 5 თებერვლის რადიოინტერვიუ

საქართველოს პრეზიდენტმა 5 თებერვლის რადიოინტერვიუ, რომელსაც ჟურნალისტი ნატო ონიანი უძღვებოდა, ეკონომიკური სფეროს ანალიზით დაიწყო.

- რამდენიმე სიტყვა მინდა ვთქვა იანვრის თვეში სახალხო მეურნეობის მუშაობის შედეგებზე. მართალია, სრული, დაზუსტებული ცნობები იანვარში ეკონომიკის ფუნქციონირების შესახებ ჯერ ხელთ არა გვაქვს, მაგრამ ოპერატიული მონაცემები გვაძლევს შესაძლებლობას ვილაპარაკოთ რეალურ სიტუაციაზე, რიგ დადებით თუ უარყობით ტენდენციებზე.

ქვეყნის ეკონომიკური ცხოვრების ნომერ პირველ პრობლემად კვლავ 1996 წლის ბიუჯეტის პროექტის განხილვა რჩება, რაც ამჟამად პარლამენტის კომიტეტებში პრაქტიკულად დამთავრდა. უახლოეს დღეებში განხილვის შედეგების მიხედვთ პროექტი დაზუსტდება და კონსტიტუციის შესაბამისად პრეზიდენტი წარუდგენს პარლამენტის პლენარულ სხდომას. უნდა ითქვას, რომ ცნობილი მიზეზების გამო (არჩევნები, კონსტიტუციის ძალაში შესვლა მხოლოდ 25 ნოემბრიდან და ზოგიერთ სხვა) ბიუჯეტის შედგენისა და განხილვის ვადები შემჭიდროვდა. მაგრამ ასეთი ხანგრძლივი მსჯელობა ბიუჯეტის პროექტის შესახებ საქართველოში არასოდეს არ ყოფილა, რაც იმას ნიშნავს, რომ სახელმწიფო ბიუჯეტი ჩვენთან უკვე აღარ არის ხარჯების ნუსხა, არამედ ქვეყნის ძირითადი ეკონომიკური დოკუმენტია, რომლის სრულყოფაში უაღრესად დიდად არის დაინტერესებული როგორც აღმასრულებელი, ისე საკანონმდებლო ხელისუფლება, ყველა მოქალაქე. ამგვარად დაინტერესებამ საგრძნობლად სრულყო თავდაპირველი პროექტი, რომლის მოკლე დროში დამტკიცება 1996 წლის სოციალურ-ეკონომიკური პროგრამის რეალიზაციის მთავარი პირობა იქნება. მან მნიშვნელოვანწილად უნდა მოხსნას იმ პრობლემათა ნაწილი მაინც, რომლებიც ამჟამად არის ფინანსთა სამინისტროს, საგადასახადო, საბაჟო სამსახურის საქმიანობაში, როგორც შემოსავლების მობილიზაციის, ასევე მთელი რიგი მნიშვნელოვანი და გადამწყვეტი ღონისძიებების დაფინანსებაში, განსაკუთრებით, სოციალურ სფეროში.

აღნიშნული პრობლემები რომ სერიოზულია, ამას იანვრის შედეგებიც მეტყველებს. იანვარში საბაჟო სისტემიდან სახელმწიფო ბიუჯეტში გადარიცხულია მილიონ ოთხასი ათასი ლარი, რაც ორნახევარჯერ აღემატება 1995 წლის იანვრის ფაქტობრივ მაჩვენებელს. მაგრამ, ეს თანხა ჯერჯერობით საპროგნოზო მოცულობის მხოლოდ 76 პროცენტს შეადგენს. საქმე ის გახლავთ, რომ პროგნოზის განსაზღვრისას ნაგულისხმევი იყო საგადასახადო სისტემის მოწესრიგების მთელ რიგ ღონისძიებათა რეალიზაცია, რომლებიც 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის კანონპროექტითაა გათვალისწინებული. უნდა ვთქვა, რომ ჯერჯერობით არ გვაკმაყოფილებს თვით საბაჟო დეპარტამენტისა და მთელი სისტემის საქმიანობა.

საგადასახადო ინსპექციის წინასწარი მონაცემებით, ცენტრალური და ტერიტორიული ბიუჯეტის აკრეფილი საგადასახადო შემოსავლები სავარაუდოდ 14,5 მილიონ ლარს შეადგენს, რაც 3,7-ჯერ აღემატება შარშანდელ იანვარში მიღწეულ დონეს. აღნიშნული მოწმობს, რომ აუცილებელია როგორც შემოსავლების მობილიზაციის ტემპის გაძლიერება, ისე შესაბამისი ღონისძიებების განხორციელება, რომ დარიცხული თანხები დროულად და სრულად იყოს მოხვედრილი ცენტრალური ბიუჯეტის ანგარიშზე. ამაზე გვქონდა ძალიან პრინციპული საუბარი მთავრობის გაფართოებულ სხდომაზე.

ბიუჯეტის შევსებაში გადამწყვეტი სიტყვა მაინც წარმოებამ უნდა თქვას. ეკონომიკის სამინისტროს ოპერატიული მონაცემებით, მწვავე ენერგეტიკული კრიზისის მიუხედავად, მრეწველობის დეპარტამენტის, ჰოლდინგ, „საქსამთომეტალურგიისა“ და ჰოლდინგ „საქსამთოქიმიის“ საწარმოების მიხედვით იანვარში წარმოებულია 7 მილიონ 200 ათასი ლარის სასაქონლო პროდუქცია, რაც სერიოზულად უსწრებს 1995 წლის იანვრის დონეს. მართალია, იანვარში ელექტროენერგიის მკვეთრი შეზღუდვების გამო ეკონომიკის სამინისტროს მრეწველობის დეპარტამენტის სისტემაში მხოლოდ 20 პროცენტი მუშაობდა, მაგრამ მაინც შესაძლებელი გახდა წარმოების მოცულობის მნიშვნელოვანი მატება. ამავე დეპარტამენტის საწარმოებმა, მათივე მონაცემებით, აწარმოეს 3 მილიონი ლარის პროდუქცია, რაც ერთნახევარჯერ მეტია გასული წლის ანალოგიურ მაჩვენებელზე. ესეც სასიხარულო ტენდენციაა. დეპარტამენტის სისტემაში წარმოებული პროდუქციის 75 პროცენტი მოდის რუსთავის ქიმკომბინატზე. აღინიშნება ასევე მსუბუქი მრეწველობის პროდუქციის მატება, რაც ძირითადად განაპირობა ქუთაისის ორი სააქციო საზოგადოების „კოლხური აბრეშუმისა“ და „იმერეთის“ მიღწევებმა.

სამწუხაროდ, სოფლის მეურნეობისა და სურსათის სამინისტროს ჯერჯერობით არ გააჩნია ოპერატიული მონაცემები, დროა უკვე ჰქონდეთ.

საერთოდ, სოფლის მეურნეობისა და სურსათის სამინისტროს მოუწევს ძირეულად გადახედოს არა მარტო გადამმუშავებელი მრეწველობის ფუნქციონირების პროცესების მართვის მეთოდებს, არამედ გააძლიეროს საკუთარი როლი სასურსათო პოლიტიკის განხორციელებაში, მათ შორის, ქვეყნის ხორბლით უზრუნველყოფის საქმეში. ეს მათ არაერთხელ შევახსენე.

ბოლო დღეებში საზოგადოებრიობის ყურადღება მიპყრობილი იყო პურის ფასების მომატების საკითხისადმი. მინდა ამ საკითხზეც ორიოდე სიტყვა ვთქვა. ეკონომიკის, ფინანსთა, სოციალური დაცვის, შრომისა და დასაქმების, სოფლის მეურნეობისა და სურსათის სამინისტროებმა მიიღეს ეს გადაწყვეტილება ფასთასხვაობის სრული კომპენსაციის პირობებში (სამწუხაროდ, ჩვენს პროპაგანდაში ამ მთავარ მხარეს ყოველთვის არ ექცევა ყურადღება - ჩვენ 15 დღით ადრე შევძელით კომპენსაციის განხორციელება). საცალო ფასების გადიდება, როგორც გამოცხადებულია, მოხდა 15 თებერვლიდან. ცხადია, ეს მაინც იძულებითი ღონისძიებაა, რომელიც განპირობებულია საკუთარი რესურსების სიმწირითა და მსოფლიო ბაზარზე მარცვლეულის ფასის გაორმაგებით (ბოლო წლების განმავლობაში ასეთი რამ არ მომხდარა). შარშან ამერიკის შეერთებული შტატებისა და ევროკავშირის დახმარებით საქართველომ თითქმის ნახევარი მილიონი ტონა ხორბალი მიიღო, მაგრამ მათი დახმარების პოლიტიკა უკვე ორიენტაციას იღებს ჩვენი საკუთარი შესაძლებლობის გააქტიურებაზე. პურის რეალიზაციით ამოღებული თანხების მნიშვნელოვანი ნაწილი მოხმარდება საკუთარი წარმოების განვითარებას. ამასთან, უნდა გადაწყდეს პურპროდუქტების კორპორაციაში გარკვეული საბრუნავი კაპიტალის ჩამოყალიბების ამოცანა, რათა შევძლოთ მარცვლეულის რესურსების დამოუკიდებლად შეძენა. პური ხომ სწრაფადრეალიზებადი პროდუქტია და მასზე მოთხოვნის მოცულობა პრაქტიკულად სტაბილურია. ეს კი გარანტირებულს ხდის პურის ბიზნესს. ბიზნესმენებს ახლა ძალიან დიდი საშუალება აქვთ. ჩვენ წინადადება შეგვაქვს პარლამენტში, რომ მარტო ხორბალი იყოს პროდუქციის ის სახეობა, რომელიც არ დაიბეგრება, რაც ძალიან დიდი სტიმული უნდა გახდეს ხორბლის შემოტანისა და წარმოებისათვის ქვეყანაში.

იმის მიუხედავად, რომ იანვარში ჩვენმა ენერგოსისტემამ გამოიმუშავა 583 მილიონ კილოვატსაათი ელექტროენერგია, ანუ გასული წლის იანვართან შედარებით 8,5 პროცენტით მეტი, ვითარება ენერგოსისტემაში კვლავ და კვლავ რთულია. ელექტროენერგიის საფასურის გადაუხდელობას ბოლო უნდა მოეღოს, სხვაგვარად ენერგოკრიზისიდან ქვეყანა ვერ გამოვა. ელექტროენერგიის წარმოებისათვის სათბობის მინიმალური რაოდენობის შეძენის უზრუნველსაყოფად 1996 წლის 31 იანვარს გამოიცა პრეზიდენტის ბრძანებულება, რომლის ძალითაც ქალაქებსა და რაიონებს დაევალათ 5 თებერვლამდე დაფარონ დებიტორული დავალიანებები, როგორც მინიმუმი, 10 პროცენტით, ხოლო ელექტროენერგიის მსხვილ მომხმარებლებს - 25 პროცენტით. ეს, როგორც კანონი, ისე უნდა მიეღო ყველას. რეგიონული მმართველობის ყველა რგოლის პირველ პირებს დაკისრებული აქვთ პერსონალური პასუხისმგებლობა ამ კამპანიის ორგანიზებულად და დროულად დამთავრებისათვის. მომავალი ინტერვიუსათვის, ალბათ, გვექნება მკაცრი საუბარი იმათ მიმართ, ვინც აღნიშნულ დავალებას თავს ვერ გაართმევს.

დავრწმუნდი, რომ, თუ მოვინდომებთ, ძალიან ბევრის გაკეთება შეიძლება. რესპუბლიკურ შეხვედრაზე - მთავრობის გაფართოებულ სხდომაზე გამოითქვა სერიოზული შენიშვნები სამტრედიის რაიონის მისამართით, რის შემდეგაც სამტრედიის რაიონში გრაფიკსაც იცავენ და გადასახდელი თანხებიც გადაურიცხეს საქენერგოს. მინდა ვისარგებლო შემთხვევით და მადლობის სიტყვებით მივმართო რაიონის გამგებელს ნოდარ ძნელაძეს და რაიონის მთელ მოსახლეობასაც.

ასეთია ზოგიერთი მოსაზრება ეკონომიკასთან დაკავშირებით.

- კვლავ ეკონომიკის თემას განვაგრძობთ. გუშინ სამგორის რაიონში გაზის ჭაბურღილი მოინახულეთ. პრინციპში, ბოლო ხანს, ენერგეტიკის თვალსაზრისით, ქვეყანაში ბევრი მნიშვნელოვანი მოვლენა მოხდა. დავიწყებ იმით, რომ ჯერ იყო სუფსის მოედანი, შემდეგ ერთობლივი ქართულ-ინგლისური ნავთობკომპანია, შემდეგ - „შევრონის“ პრეზიდენტის ვიზიტი საქართველოში, და აი, უკვე შვეიცარული კომპანია „ნეშიონალ პეტროლიუმი“ და მისი საძიებო სამუშაოები, კვლავ ერთობლივი კომპანია „იორის ველი“ და პირველი შედეგები. გუშინ თქვენ აპრობაციას დაესწარით და მთელი ქვეყნის მოსახლეობის გასაგონად განაცხადეთ, რომ გვექნება სითბო და გაზი...

- საქართველოსადმი ნავთობის უდიდესი კომპანიების ინტერესი, რა თქმა უნდა, შემთხვევითი არ არის. თავის დროზე გახლდით სუფსაში, პირველმა ჭაბურღილმა, როგორც იტყვიან, პირველი ნიშანი მოგვცა - ამოღება დღე-ღამეში 20-25 ტონას შეადგენს, სამუშაოები გაგრძელდება. მიმდინარეობს სხვა მოედნების ათვისებაც, კერძოდ, აღმოსავლეთ საქართველოში. მაგრამ გაზის საბადოები თბილისის გარშემო მაინც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. როგორც უცხოელი და ჩვენი სპეციალისტებიც ამტკიცებენ, საქმე გვაქვს სერიოზულ მარაგთან. ციფრებს არ ვასახელებ (ასტრონომიულ ციფრებს მისახელებენ, მეუხერხულება კიდეც ამის დასახელება), არ ვასახელებ მხოლოდ და მხოლოდ გარკვეული სიფრთხილის გამო. ხანდახან ათასჯერ გადამოწმებული პროგნოზებიც არ ამართლებს ხოლმე. ისე კი, შემიძლია ვთქვა, რომ საბადოები მნიშვნელოვანი (ამაზე უკვე აღარავინ არ დაობს) და თუ ბურღვის ტემპს დავაჩქარებთ, უნდა დავაჩქაროთ კიდეც, ხელშესახებ შედეგს ადრე მივიღებთ. ძალიან მნიშვნელოვანია ის, რომ გაზსადენების მთელი სისტემა ჩვენთან აშენებულია, მწყობრშია და ამისთვის დიდი კაპიტალდაბანდებების ძიება საჭირო არ იქნება. ესე იგი, თუ მივიღებთ გაზს, იგი თითქმის ავტომატურად შეიძლება ჩაერთოს სისტემაში. ვიქონიოთ იმედი, რომ იქნება დიდი გაზი.

- გასულ კვირას რუსეთის სახელმწიფო სათათბიროს თანამეგობრობის ქვეყნებთან ურთიერთობის კომისიის თავმჯდომარემ გიორგი ტიხონოვმა, ფაქტობრივად, პირველმა დაარღვია 19 იანვრის უმაღლესი დონის შეხვედრის გადაწყვეტილება. ვგულისხმობ არძინბასთან ერთობლივ პრესკონფერენციას. პრინციპში, ეს არძინბას პრესკონფერენცია იყო, მაგრამ ტიხონოვმაც გააკეთა იქ განცხადებები. შემდეგ არძინბა შეხვდა ვიცე-პრემიერს ბოლშაკოვს, საგარეო საქმეთა მინისტრს პრიმაკოვს. კიდევ ერთი საინტერესო ფაქტი: როგორც ჩვენი უშიშროების სამსახური იუწყება, ფაქტობრივად სოხუმის ნავსადგური გახსნილია, როგორ ნაბიჯს გადადგამს ქვეყნის უმაღლესი ხელისუფლება? ჯერჯერობით იყო პარლამენტის თავმჯდომარის განცხადება და მიმართვა რუსეთის სათათბიროს თავმჯდომარისადმი...

- რაც შეეხება ტიხონოვის განცხადებებს, კომენტარებს არ შევუდგები. თქვენ მიაქციეთ ყურადღება ბატონ ზურაბ ჟვანიას კატეგორიულ განცხადებას მის გამოსვლასთან დაკავშირებით. მინდა ვთქვა, რომ მის შეფასებებს აბსოლუტურად ვიზიარებ და ვუერთდები. თანამეგობრობის ქვეყნების 19 იანვრის გადაწყვეტილებებმა ფართო რეზონანსი მიიღო საერთაშორისო მასშტაბით და, რა თქმა უნდა, თანამეგობრობის სივრცეშიც. ახლა გაცილებით უკეთესი ფონია მოლაპარაკებისა და კონფლიქტის მოგვარებისათვის და გააქტიურების პროცესი - ბატონ პრიმაკოვთან არძინბას გამოძახება, შეხვედრა ბოლშაკოვთან და სხვა სახელმწიფო მოღვაწეებთან - რა თქმა უნდა, შემთხვევითი არ არის. მოსკოვში მრავალმხრივი მოლაპარაკების პროცესი მიმდინარეობს.

საზღვარი დაიკეტება, ამის თაობაზე გვაქვს პრინციპული შეთანხმება, გამოვიდა ჩემი ბრძანებულება. ბუნებრივია, მე მესმის აფხაზეთში დარჩენილი მოსახლეობის შეშფოთება ამ ეკონომიკურ სანქციებთან და შეზღუდვებთან დაკავშირებით. მე განვაცხადე, რომ ისინი ჩვენი მოქალაქენი არიან და არ ვფიქრობ მათ ბედის ანაბარად მიტოვებას - რაც აუცილებელია არსებობისათვის, ისინი მიიღებენ, მაგრამ მიიღებენ საქართველოს მთავრობის თანახმად, ისე, როგორც 19 იანვარს მოსკოვში მიღებულ გადაწყვეტილებაშია აღნიშნული. ეს გადაწყვეტილება კი ასე უნდა გვესმოდეს და ასე უნდა შესრულდეს.

მე ვთავაზობ აფხაზეთის ხელმძღვანელებს, იქ დარჩენილ მოსახლეობას: დავაჩქაროთ მოლაპარაკება, დროულად განვახორციელოთ შერიგების პროცესი და აფხაზეთიც და მთელი საქართველო ძალიან ადრე დაუბრუნდებიან ცხოვრების ნორმალურ რიტმს. კიდევ ერთხელ ვიმეორებ: ერთიანი სახელმწიფოს ფარგლებში აფხაზეთის რესპუბლიკას ექნება თავისი კონსტიტუცია, თავისი პარლამენტი, ჰიმნი, დროშა, გერბი, უმაღლესი სასამართლო და აღმასრულებელი სტუქტურები, სხვა მრავალი სახელმწიფოებრივი ატრიბუტი. კონფლიქტის დაძლევისთანავე დაიწყება მოსახლეობის ორგანიზებული დაბრუნება, აღდგება რკინიგზა (ეს შეიძლება ძალიან სწრაფად გაკეთდეს - ორ-სამ თვეში), საავტომობილო ტრასები (კიდევ უფრო სწრაფად), დაიწყება უცხოური კაპიტალის დიდი ოდენობით მოდინება. მაქვს უკვე გარანტიები, რომ რუსეთის კაპიტალს, დასავლეთის კაპიტალს ძალიან აინტერესებთ ეს რეგიონი. ამის შედეგად, ორ-სამ წელიწადში აფხაზეთი, ჭრილობებმოშუშებული, აყვავებული მხარე იქნება. ძალიან მინდა, რომ ეს სიტყვები მოისმინონ იქ დარჩენილმა მოქალაქეებმა. რასაც ახლა ვამბობ, ამაში არ არის იოტისოდენა გადაჭარბება. ყველაფერი ასე იქნება.

- ამ ბოლო პერიოდში საქართველო მრავალი ვიზიტის მომსწრე ყოფილა. მაგრამ, ალბათ, განსაკუთრებულად შთამბეჭდავი და გამორჩეული იყო კინკელის ვიზიტი საქართველოში...

- თქვენ იცით, რომ ძალიან დატვირთული და კონკრეტული შეხვედრები იყო, მათ შორის, საქმიან წრეებთან. კინკელმა ინვესტორთა ძალიან დიდი რაზმი ჩამოიყვანა, მათ შორის, ისეთი კომპანია, როგორიცაა „სიმენსი“, სხვა ცნობილი კომპანიები. ისინი დარწმუნდნენ, რომ საქართველოსთან ურთიერთობა ხელსაყრელია. გარდა ამისა, საჯაროდ და საქვეყნოდ ერთხელ კიდევ განაცხადა, რომ გერმანია კისრულობს ვალდებულებებს აქტიურად დაეხმაროს საქართველოს კრიზისიდან გამოსვლაში.

არის თუ არა რაიმე პრაქტიკული შედეგი? გუშინ მივიღე გერმანიაში ჩვენი ელჩის ბატონ კოტე გაბაშვილის და საქართველოს ვაჭრობისა და საგარეო-ეკონომიკური ურთიერთობის მინისტრების ბატონ კოტე ზალდასტანიშვილის შეტყობინება იმის შესახებ, რომ ეკონომიკური თანამშრომლობის, საგარეო, საქმეთა და ფინანსთა ფედერალური სამინისტროების მიერ შექმნილმა სამინისტროთაშორისო კომისიამ ეკონომიკის ფედერალური სამინისტროს თავმჯდომარეობით 30 იანვარს გამართულ სხდომაზე მიიღო ჩვენი ქვეყნისათის მეტად მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება, საქართველოსათვის გერმანულ კერძო კრედიტებზე „ჰერმესის“ გარანტიების გაცემის ხაზის შესახებ. ეს ძალიან დიდი მოვლენაა. აქამდე „ჰერმესი“ - გერმანიის მთავარი სადაზღვევო კომპანია - საქართველოს განიხილავდა, როგორც არასტაბილურ ქვეყანას და ის პრაქტიკულად პოტენციურ ინვესტორებს დაზღვევას, გარანტიებს არ აძლევდა. უამისოდ კი ლაპარაკი ინვესტიციების მოზიდვაზე ზედმეტია. ახლა ეს ხაზი გახსნილია, რაც დიდ იმედებს გვაძლევს, რომ გერმანული ბიზნესი საქართველოში გაბედულად შემოვა, „ჰერმესი“ საკრედიტო ხაზის გახსნის ფონზე მნიშვნელოვანია, რომ გერმანიაში აქტიურად იხილება საქართველოს ენერგეტიკული პრობლემები, მათ შორის, თბილსრესის მეათე ბლოკის დამთავრების პერსპექტივა და ამ საქმეში, გერმანიის მონაწილეობა უკვე მიმდინარე წლის შემოდგომაზე.

მოლაპარაკების დაჩქარებით, შერიგებით აფხაზეთშიც და მთელ საქართველოშიც ნორმალური ცხოვრება დაისადგურებს / შევარდნაძე ე. ; [ჩაიწერა] ონიანი ნატო // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 6 თებერვალი. - №21(2134). - 1,3 გვ.

ბატონ მიხეილ თუმანიშვილს

ბატონო მიშა,

დაბადების 75 წლისთავსა და თქვენი პირმშოს - კინომსახიობის თეატრის დაარსების 20 წლისთავს გილოცავთ.

მე ვამაყობ იმით, რომ ჩვენს შორის დადის თანამედროვეობის დიდი რეჟისორი, დიდი პედაგოგი და ხელოვნების ჭეშმარიტი დამფასებლების არსთამპყრობელი, ყველასაგან გამორჩეული და ყველას მიერ აღიარებული განსაკუთრებული ხელოვანი - მიხეილ თუმანიშვილი.

ძნელია, რაიმე ახალი გითხრათ, რადგან ყველამ იცის, თქვენ, ქართული თეატრის რეფორმატორმა, პრინციპულად შეცვალეთ ქართული თეატრალური აზროვნება და აღზარდეთ ახალი ტიპის მსახიობთა, რეჟისორთა და მაყურებელთა მთელი თაობები.

იქ, სადაც თქვენ ხართ, მუდამ ჭეშმარიტი დღესასწაულია. დიდი მადლობა ამისათვის.

გავიგე, ახალი სპექტაკლის დადგმა დაგიწყიათ. დარწმუნებული ვარ, ისიც თქვენი დიდოსტატობის, სიბრძნისა და მუდმივი ახალგაზრდობის კიდევ ერთი ბრწყინვალე დასტური იქნება.

იმედი მაქვს, პრემიერაზე კიდევ ერთხელ დაგიდასტურებთ ჩემს პატივისცემასა და სიყვარულს.

პატივისცემით
ედუარდ შევარდნაძე.

„იქ სადაც თქვენ ხართ, მუდამ ჭეშმარიტი დღესასწაულია“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 7 თებერვალი. - №22(2135). - 1 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის მოხსენება 1995 წლის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შესრულების წინასწარი შედეგებისა და 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ პარლამენტის სხდომაზე 1996 წლის 9 თებერვალს

1. კონსტიტუცია და ბიუჯეტი

ბატონო პარლამენტარებო!

როგორც მოგეხსენებათ, საქართველოს კონსტიტუციის 98-ე მუხლის 1 ნაწილის თანახმად მხოლოდ საქართველოს პრეზიდენტია უფლებამოსილი პარლამენტს და ხალხს წარუდგინოს სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტი.

კონსტიტუციის ეს მოთხოვნა იმაზე მიგვანიშნებს, რომ ბიუჯეტი უპირველესი საზრუნავია ქვეყნის, განსაკუთრებით მისი განვითარების გარდამავალ ეტაპზე. ქვეყნის უმაღლესი ხელისუფლება პარლამენტთან ერთად ქვეყნის დამოუკიდებლობისა და სუვერენიტეტის, კეთილდღეობის უზრუნველყოფის ამ უმთავრესი ბაზისის შექმნისა და აღსრულების გარანტად გვევლინება.

ნება მიბოძეთ, აღვასრულო ჩემი კონსტიტუციური მოვალეობა და ძირითადი კანონის თანახმად წარვუდგინო პარლამენტს განსახილველად და დასამტკიცებლად 1996 წლის ბიუჯეტის პროექტი, კანონპროექტი ახალი ბიუჯეტის შესახებ და მოხსენება, ყოველ შემთხვევაში, ძირითადი ინფორმაცია 1995 წლის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შესრულების წინასწარი შედეგებისა და 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ.

სულ მოხსენება 1995 წლის ბიუჯეტის შესრულების საბოლოო შედეგების თაობაზე კონსტიტუციის თანახმად პრეზიდენტის მიერ პარლამენტში წარმოდგენილი იქნება მიმდინარე წლის 1 აპრილამდე.

კონსტიტუციის თანახმად, პრეზიდენტს არა მარტო შემოაქვს ბიუჯეტის პროექტი პარლამენტში, არამედ ხელსაც აწერს სახელმწიფო ბიუჯეტს და ბუნებრივია, ის პასუხს აგებს მასზე.

მე კარგად მესმის, რომ ეს კონსტიტუციური ნორმა კიდევ უფრო აძლიერებს პრეზიდენტის პასუხისმგებლობას პარლამენტის, ხალხისა და, თუ გნებავთ, ქვეყნის ისტორიის წინაშეც და სწორედ ამიტომ, პრეზიდენტი და შესაბამისი სამინისტროები, მთელი აღმასრულებელი ხელისუფლება დიდი პასუხისმგებლობით, მე ვიტყოდი, წინდახედულობის, სიფრთხილის გრძნობით მოეკიდა ფაქტობრივად პირველი, მეტნაკლებად დაბალანსებული ბიუჯეტის შედგენას, საბაზრო ეკონომიკის, დამოუკიდებელი სამართლებრივი სახელმწიფოს ბიუჯეტშემოქმედების მეთოდოლოგიას, ბიუჯეტის პროექტის ყოველ ფინანსურ დეტალს, ყოველ სტატისტიკურ მონაცემს, ყოველ პრიორიტეტს, და ეს გასაგებია, რადგანაც ჩვენ ბიუჯეტის სახით საქმე გვაქვს არა იმდენად „ციფრების ჯამთან“, „ფედერალურ ბუხჰალტრულ გროსბუხთან“, და, მაშასადამე, არა მხოლოდ ფინანსურ გეგმასთან და დოკუმენტთან, არამედ, შეიძლება ითქვას, უპირატესად, პოლიტიკურ დოკუმენტთან. რადგანაც პოლიტიკის რეალიზაცია მთელ მის მრავალფეროვნებაში ძირითადად ბიუჯეტის შესრულების პროცესში ხდება.

წარმოდგენილი ბიუჯეტის პროექტის შემუშავებასა და განხილვაში დიდი მონაწილეობა მიიღეს, პირველ რიგში, ფინანსთა სამინისტრომ, ეკონომიკის სამინისტრომ, ეროვნულმა ბანკმა, ყველა სამინისტრომ და უწყებამ. საკონსულტაციო ეკონომიკურმა საბჭომ, რომელიც ახლა იწყებს მოქმედებას, სახელმწიფო კანცელარიამ, ავტონომიურმა წარმონაქმნებმა, სამხარეო ადმინისტრაციებმა, პრეზიდენტის რწმუნებულებმა, გამგებლებმა, მერებმა, სამოქალაქო საზოგადოების სხვა სტრუქტურებმა.

განსაკუთრებით ხაზი მინდა გავუსვა იმ ფაქტორს, რომ ბიუჯეტის შემუშავებაში შეძლებისდაგვარად მონაწილეობდნენ მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია, ეკონომიკის სამინისტოს სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი და სხვა სამეცნიერო ცენტრები.

ხელისუფლების ყველა სტრუქტურამ მეტი უნდა გააკეთოს პოლიტიკის მეცნიერული საფუძვლების განმტკიცებისათვის.

ჩვენ დავრწმუნდით, რომ არის ამის მკაცრი საჭიროება. 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტს თავისებურებანი და სპეციფიკური ნიშნები აქვს. ის წარმოადგენს პრეზიდენტის აღმასრულებელი ხელისუფლების ანტიკრიზისული, ინდიკატური, 2000 წლამდე და უფრო შორეული პერსპექტივისათვის გათვლილი პროგრამის პარამეტრების საფუძველზე ეკონომიკური, ფინანსური, სოციალური კრიზისის დაძლევისა და მაკროეკონომიკური და პოლიტიკური სტაბილიზაციის ერთწლიან, საფინანსო წელზე გამოთვლილ ფინანსურ-ეკონომიკურ სამოქმედო პროგრამას.

კოორდინატორი, რა თქმა უნდა, იყო ფინანსთა სამინისტრო, რომელიც ამჟამად რეფორმირებული და რეორგანიზებულია პარლამენტის მიერ აღმასრულებელი ხელისუფლების შესახებ მიღებული ახალი კანონის შესაბამისად და რომლის შემადგენლობაში შევიდნენ საგადასახადო ინსპექცია და საბაჟო დეპარტამენტი. ეს სტრუქტურული და ინსტიტუციური ცვლილებები ბიუჯეტის პროექტის თვისებრიობასაც დაეტყო.

ეს იმას ადასტურებს, რომ სწორია პრეზიდენტისა და პარლამენტის გადაწყვეტილება სამინისტროს რეფომის თაობაზე.

მეორე - ბიუჯეტის პროექტში შესაძლებლობის ფარგლებში აისახა ეკონომიკური და სოციალური განვითარების პროგნოზები, ინდიკატური გეგმის მოთხოვნები, ძირითადი პრიორიტეტები, ტენდენციები, და მიმართულებანი, ვიმეორებ, შესაძლებლობის ფარგლებში, ამდენად ეს ერთწლიანი გეგმა ლოგიკურად მიბმულია პერსპექტიულ, ინდიკატურ მონაცემებთან და წარმოადგენს მის ორგანულ ნაწილს.

ამ საქმიანობის კოორდინატორი იყო ძირითადად ეკონომიკის სამინისტრო, რომელიც ამჟამად ფუნქციონირებს რეფორმირებული და სტრუქტურულად და ინსტიტუციურად რეორგანიზებული სახით პარლამენტის იმ დადგენილების საფუძველზე, რომელზეც უკვე გვქონდა საუბარი.

მესამე - ბიუჯეტის ფულად-საკრედიტო, სავალუტო პოლიტიკის ნაწილის კოორდინატორი, ფინანსთა სამინისტროსთან ერთად, ბუნებრივია, იყო ეროვნული ბანკი, რომელიც თავის საქმიანობაში დამოუკიდებელია, ანგარიშვალდებულია პარლამენტის წინაშე, მაგრამ ის, იმავე დროს, როგორც ვამბობთ, ბანკთა ბანკი და მთავრობის ფისკალური აგენტია. მოგეხსენებათ კონსტიტუციაში მოხსენებული მთავრობა საპრეზიდენტო, აღმასრულებელი ხელისუფლებაა, რადგანაც რეფორმების შედეგად მინისტრთა კაბინეტი ტრადიციული სახით უკვე არ არსებობს. ამდენად, გარკვეულია საპრეზიდენტო ხელისუფლების, პარლამენტისა და ეროვნული ბანკის ინტერესები და ფუნქციები ბიუჯეტის შედგენის დროს.

მეოთხე - ბიუჯეტის შედგენა შეუძლებელია სოციალ-ეკონომიკური ინფორმაციის, სტატისტიკის თანამედროვე სამსახურის გარეშე, ეს ერთ-ერთი ყველაზე მწვავე პრობლემაა, რომელიც დღეს ჩვენს წინაშე დგას. სწორედ ეს სამსახური აძლევს სტატისტიკური ინფორმაციით არსებითად პირველად საფუძველს ფინანსთა სამინისტროს, ეკონომიკის სამინისტროს, ეროვნულ ბანკს, სამინისტროებსა და უწყებებს და ა.შ. ამჯერად ამ სამსახურმა გარკვეული წვლილი შეიტანა სახელმწიფო ბიუჯეტის შედგენაში. მაგრამ მისგან მეტს მოველით და ჩვენი ამოცანაა, უახლოეს 2-3 თვეში ამ სამსახურის საქმიანობა გაიმართოს.

1997 წლის ბიუჯეტის შესადგენად ყველა სამთავრობო სტრუქტურამ, მათ შორის, სოციალურ-ეკონომიკური ინფორმაციის სამსახურმა ახლავე უნდა დაიწყოს მუშაობა 1997 წლის ბიუჯეტზე. მუშაობა ყველამ ერთად ახლავე უნდა დავიწყოთ.

მეხუთე - საერთაშორისო სავალუტო ფონდისა და მსოფლიო ბანკის რეკომენდაციების გათვალისწინებისა და დახმარების გარეშე ჩვენ ვერ შევძლებდით 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შედგენას.

ჩვენ დიდ მადლობას ვუხდით საერთაშორისო სავალუტო ფონდს, მსოფლიო ბანკს, ევროკავშირს, სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციებს საქართველოსათვის გაწეული მხარდაჭერისათვის.

ამასთან საჭიროა ფინანსთა სამინისტრომ, ეკონომიკის სამინისტრომ, ეროვნულმა ბანკმა, სხვა სამინისტროებმა და უწყებებმა რეფორმების განხორციელების დროს უფრო ანალიტიკურად, შემოქმედებითად და ეფექტიანად გამოიყენონ საერთაშორისო სავალუტო ფონდის, მსოფლიო ბანკის, სხვა ორგანიზაციების რეკომენდაციები, აუცილებელია უფრო მყარად დავდგეთ ეროვნულ ნიადაგზე სიტყვითაც და საქმითაც, თეორიულადაც და პრაქტიკულადაც, წინააღმდეგ შემთხვევაში მსოფლიო თანამეგობრობა ვერ დაამყარებს საქართველოსთან პარტნიორულ ურთიერთობას, რაც ასე აუცილებელია ჩვენი სუვერენიტეტის შემდგომი განმტკიცებისა და მსოფლიო ეკონომიკაში ეფექტიანი ადაპტირებისათვის.

ბიუჯეტის პროექტის პარლამენტში ოფიციალურად შემოტანამდე პრეზიდენტს, ბიუჯეტის პროექტის ავტორებს ჰქონდათ კონსულტაციები და საქმიანი კონტაქტები პარლამენტის თავმჯდომარესთან, მის მოადგილეებთან, საქართველოს პარლამენტის კომიტეტებთან, ქვეკომიტეტებთან, ფრაქციებთან, რასაც წინ უძღოდა პროექტის ერთგვარი განხილვა მთავრობაში პრეზიდენტის მონაწილეობით, 6 დღის განმავლობაში.

18 იანვარს შედგა პარლამენტის ბიუროს სხდომა, სადაც ფინანსთა მინისტრმა წარადგინა 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის სამუშაო ვარიანტი ძირითადი პარამეტრების შესათანხმებლად, 22 იანვრიდან 6 თებერვლამდე პარლამენტის ყველა კომიტეტი ფინანსთა სამინისტროს წარმომადგენლებთან ერთად გარკვეულად შეთანხმდნენ ბიუჯეტის ძირითადი პარამეტრების განსაზღვრაში.

საფინანსო-საბიუჯეტო კომიტეტმა მოამზადა ბიუჯეტის პროექტზე საპარლამენტო დასკვნა, რომელიც განიხილა პარლამენტის ბიურომ.

ასეთი ინტენსიური მუშაობა პარლამენტისათვის საქართველოს ისტორიაში, მე მგონი, პირველია, როცა ყველა დეპუტატი ასეთი დიდი გულისყურითა და გულდასმით იხილავს სახელმწიფოს ერთ-ერთ უმთავრეს დოკუმენტს, ამისთვის მინდა მადლობა მოგახსენოთ ყველას.

შემდეგ ფინანსთა მინისტრმა წარუდგინა პრეზიდენტს ბიუჯეტის პროექტების საბოლოო ვარიანტი, სადაც შესაძლებლობის ფარგლებში შეტანილი იქნა ის ცვლილებები, რომლებსაც ითხოვენ პარლამენტის კომიტეტები და ცალკეული დეპუტატები.

დასკვნით ეტაპზე საქართველოს პრეზიდენტმა ოფიციალური დოკუმენტით მიმართა პარლამენტს და გადასცა ეს კანონპროექტი.

უნდა აღინიშნოს, რომ პარლამენტის ბიუროს სხდომაზე ამ საკითხებთან დაკავშირებით გამოიკვეთა სხვადასხვა აზრი, კერძოდ, რომ ჯერ მიღებული იქნას კანონი საბიუჯეტო სისტემისა და უფლებების შესახებ (უფრო სწორედ, შეტანილ იქნეს ცვლილებები 1993 წლის 20 მარტს მიღებულ კანონში) და მერე კი კანონი 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ, მაგრამ ეს გამოიწვევს ბიუჯეტის მიღების დიდი ხნით დაგვიანებას, რაც დიდ ზიანს მიაყენებს ეკონომიკას. პარლამენტმა გაიზიარა ეს წინადადება და მიმდინარე წლის 6 თებერვალს თვის პლენარულ სხდომაზე კანონში შეიტანა შესაძლო ცვლილებები, არა ყველა ცვლილება, რომლებიც აუცილებელია, მაგრამ ის ცვლილებები, რომლებიც დღეისათვის არის შესაძლებელი.

ამ პროცედურებიდან გამომდინარე პარლამენტის პლენარულ სხდომაზე ბიუჯეტის გატანა დღემდე ვერ მოხერხდა.

მადლობას ვეუბნებით საპარლამენტო სტრუქტურებსა და პარლამენტარებს, რომლებმაც აქტიური კონსტრუქციული მონაწილეობა მიიღეს ბიუჯეტის პროექტის წინასწარ განხილვასა და აპრობაციაში.

ეს ყველაფერი გაკეთდა არა იმიტომ, რომ ვინმეს სურს თავიდან აიცილოს პერსონალური პასუხისმგებლობა, არამედ იმიტომ, რომ მიზანშეწონილია მოიძებნოს ბიუჯეტის შედგენისა და შემუშავებაში უმაღლესი საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლებათა საქმიანი თანამშრომლობის დღემდე არსებულზე უფრო რაციონალური, ოპტიმალური მეთოდები, მიდგომები, და გზები, და ეს დამკვიდრდეს, როგორც პრაქტიკა. მადლობა ღმერთს, დღევანდელი პარლამენტი თავისუფალია იმ პოლიტიკანური ცთუნებისაგან, რასაც ჰქვია ბიუჯეტის ჩაგდება, რაც დამახასიათებელია ბევრი სახელმწიფოსათვის, და ამ საფუძველზე მთავრობის შეცვლა. ჩვენ ყველანი ერთი მიმართულებით, ქვეყნის აღმშენებლობითი პროცესისათვის ყოველმხრივი მხარდაჭერის სულისკვეთებით ვმოქმედებთ.

მოგეხსენებათ, კონსტიტუციის თანახმად საქართველოს პარლამენტი სიითი შემადგენლობის უმრავლესობით იღებს კანონს სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ.

იმედს გამოვთქვამ, რომ წარმოდგენილი კანონპროექტი მიღებული იქნება პარლამენტის მიერ.

იმავე დროს, უნდა ითქვას, რომ საჭიროა გააქტიურდეს კანონშემოქმედებითი საქმიანობა ბიუჯეტის შედგენისა და მიღების წესის არასრულყოფის მიზნით, ახალი კონსტიტუციის მოთხოვნების საფუძველზე.

1996 წლის ბიუჯეტი შედგენილია კონსტიტუციამდელი, 1993 წლის კანონის მიხედვით, იმ წელს ბიუჯეტი, ფაქტობრივად, არ გვქონდა, მაგრამ გვქონდა კანონი ბიუჯეტის შესახებ, წელს ბიუჯეტი გვაქვს, მაგრამ, სამაგიეროდ, კანონი არა გვაქვს იმ დონეზე, რომ ახალი კონსტიტუციის მოთხოვნებს შეესაბამებოდეს.

საჭიროა აღმასრულებელი ხელისუფლების, პირველ რიგში, სახელმწიფო მინისტრის, ფინანსთა სამინისტროს, ეკონომიკის სამინისტროს, საკანონმდებლო ხელისუფლების, პარლამენტის საფინანსო-საბიუჯეტო, ეკონომიკური პოლიტიკისა და რეფორმების პოლიტიკის, საკონსტიტუციო, იურიდიულ საკითხთა და კანონიერების კომიტეტის, სხვა სტრუქტურების თანამშრომლობა, რომ მიმდინარე წლის 1 აპრილამდე ასეთი ახალი კანონი მივიღოთ.

ეს ხელს შეუწყობს მომავალი, 1997 წლის ბიუჯეტის დროულად და მაღალ დონეზე შედგენას და განახორციელებს, საბაზრო ეკონომიკის განვითარებას. ამის თაობაზე დროულად, ამთავითვე უნდა ვიზრუნოთ.

მოგეხსენებათ, კონსტიტუციის თანახმად, პრეზიდენტი მომავალი წლის ბიუჯეტის პროექტს პარლამენტს წარუდგენს 1 ოქტომბრამდე.

გასულ წელს, სამწუხაროდ, ეს ვერ მოხერხდა, მართალია, კონსტიტუცია მიღებულ იქნა 1995 წლის 23 აგვისტოს, მაგრამ პრეზიდენტის და პარლამენტის არჩევნები გაიმართა უფრო გვიან, 5 ნოემბერს, კონსტიტუცია ძალაში შევიდა 25 ნოემბერს, ახალი პარლამენტის ფუნქციონირების დაწყების შემდეგ.

გარდა ამისა, ცნობილია, რომ ჩვენი ბიუჯეტის შემდგენისა და დეფიციტის ლიკვიდაციაში აქტიურად მონაწილეობდნენ საერთაშორისო სავალუტო ფონდი, მსოფლიო ბანკი, ევროკავშირი და სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციები, მაგრამ ფინანსთა სამინისტროს, ეკონომიკის სამინისტროს, ეროვნული ბანკის, სხვა უწყებების ურთიერთობა ამ საერთაშორისო ორგანიზაციებთან, ბიუჯეტის საკითხებზე მათი რეკომენდაციების შესწავლა და გათვალისწინება ობიექტური მიზეზების გამო გაჭიანურდა, საბოლოო გადაწყვეტილებები დღემდე არ არის მიღებული, თუმცა ძირითადი საკონტროლო მონაცემები შეთანხმებულია და გათვალისწინებულია ბიუჯეტში. ამ მონაცემების გარეშე, რა თქმა უნდა, ბალანსი არ გამოვიდოდა.

წელს ფაქტის წინაშე ვდგავართ, მაგრამ მომავალში აღმასრულებელმა ხელისუფლებამ არავითარ შემთხვევაში არ უნდა დაუშვას ბიუჯეტის პარლამენტში შეტანის თუნდაც ერთი დღით გადადება და გაჭიანურება.

კონსტიტუციური მოთხოვნა აუცილებლად ყოველ მიზეზს გარეშე უნდა სრულდებოდეს და ამის მაგალითს პრეზიდენტი და მთლიანად აღმასრულებელი ხელისუფლება უნდა იძლეოდნენ.

1995 წლის ბიუჯეტის შესრულების წინასწარი შედეგები წინა პარლამენტს უნდა მოესმინა, ბიუჯეტის შესრულების საბოლოო შედეგების შესახებ პრეზიდენტის მოხსენება მოქმედმა პარლამენტმა უნდა მოისმინოს საბიუჯეტო წლის დამთავრებიდან არა უგვიანეს სამი თვისა, ე. ი. მიმდინარე წლის 1 აპრილამდე.

კონსტიტუციის თანახმად, თუ პარლამენტმა ახალი საბიუჯეტო წლის დაწყებამდე ვერ მოახერხა ბიუჯეტის მიღება, მაშინ სახელმწიფოს მიერ ადრე ნაკისრ ვალდებულებათა შესასრულებლად აუცილებელი ხარჯები დაიფარება წინა წლის ბიუჯეტის მიხედვით, სწორედ ასეთი ვითარება გვაქვს 1996 წლის იანვარში, უფრო სწორად, თებერვალში, რაც მთლად ნორმალური არ არის, ამიტომ საჭიროა 1996 წლის ბიუჯეტის პარლამენტში ოპტიმალურ ვადაში განხილვა და დამტკიცება, რომ ქვეყანაში თებერვალსა და მარტშიც იგივე მდგომარეობა არ შეგვექმნას, რაც იანვარში გვქონდა.

აქვე არ შეიძლება ორიოდე სიტყვა არ ითქვას კონსტიტუციის იმ მოთხოვნის შესახებ, რომლის თანახმადაც წელიწადში ორჯერ ბიუჯეტის შესრულების წინასწარი და სრული ანგარიშის წარდგენის დროს, კონტროლის პალატა პარლამენტს წარუდგენს მოხსენებას მთავრობის ანგარიშთან დაკავშირებით.

ეს კონსტიტუციური მოთხოვნა პრაქტიკაში, ფაქტობრივად, პირველად ხორციელდება. ამასთან დაკავშირებით, საჭირო იქნება საპროცედურო საკითხების გადაჭრა. ამ საკითხში საკანონმდებლო და აღმასრულებელ ხელისუფლებათა ურთიერთთანამშრომლობის თეორიის, მეთოდიკისა და პრაქტიკის გარკვევა და სათანადო ნორმატიული დოკუმენტების მიღება, და ეს პროცედურული საკითხები სულაც არ არის მეორეხარისხოვანი. ყოველივე ამას წინასწარ უნდა განსაზღვრა და დამუშავება.

სავსებით კანონზომიერია ის ფაქტი, რომ ახალ კონსტიტუციაში მთელი მეექვსე თავი ეძღვნება სახელმწიფო ფინანსებსა და კონტროლს, ეს ქმნის მყარ კონსტიტუციურ ბაზას სახელმწიფო ბიუჯეტის ისეთ დონეზე შესადგენად, რომ მან ხელი შეუწყოს დემოკრატიული სამართლებრივი სახელმწიფოს, სამოქალაქო საზოგადოების, საბაზრო ეკონომიკის ფორმირების, საკანონმდებლო, აღმასრულებელ და სასამართლო ხელისუფლებათა ნორმალურ ფუნქციონირებას, საქართველოს სახელმწიფოს ძლიერებასა და მოქალაქეთა სოციალურ დაცვას.

მე ერთხელ ვთქვი და ახლაც ვიმეორებ: უნდა მოვიფიქროთ მოქმედების ისეთი სტრატეგია და ტაქტიკა, რომ ბიუჯეტს ხალხიც იწონებდეს, და ამ მოწონებას სახალხო განხილვის ხასიათი ჰქონდეს, რადგანაც ბიუჯეტი სახელმწიფოსა და მის მოქალაქეთა ქონების შექმნისა და განაწილების სოციალური ინსტრუმენტია და საჭიროა ხალხის უშუალო თანხმობაც, ყოველ შემთხვევაში, მოსახლეობის პოზიციის გათვალისწინება. წარმოდგენილი ბიუჯეტი შეესაბამება პრეზიდენტის პროგრამას, რომელიც არჩევნებზე, საერო-სახალხო რეფერენდუმზე, როგორც მე ვთქვი, იქნა გატანილი და ხალხის მოწონება დაიმსახურა, რაც ხმის მიცემაში გამოიხატა.

II. 1995 წლის ბიუჯეტის შესრულების წინასწარი შედეგები

კეთილნაყოფიერი ეკონომიკური გარემოს ჩამოყალიბებაში გადამწყვეტი როლი შეასრულა შარშანდელი ბიუჯეტის შესრულებამ იმ ფორმით, რა ფორმითაც თქვენ ეს წარმოდგენილი გაქვთ.

წინა მოწვევის პარლამენტის მიერ დამტკიცებული გეგმით შარშანდელი ბიუჯეტის შემოსავლებისა და გრანტების საერთო თანხა განისაზღვრა 256 მლნ ლარით, მაგრამ ბიუჯეტის აღსრულების პროცესში, ეკონომიკის ფუნქციონირების კვალობაზე, ბიუჯეტის საშემოსავლო ნაწილი ყოველკვარტალურად განიცდიდა კორექტირებას და, საბოლოო ანგარიშით, ამ თანხამ 218 მლნ ლარი შეადგინა.

მე ვიცი, რომ ამასთან დაკავშირებით არის სავსებით კანონზომიერი კითხვები, მაგრამ, გთხოვთ, გაითვალისწინოთ, რომ ამ კორექტირებაში ყველაფერი ჩვენზე არ იყო დამოკიდებული. კორექტირების ხარისხი და დონე დამოკიდებული იყო იმაზე, როგორ ურთიერთობაში იქნებოდნენ ჩვენთან საერთაშორისო სავალუტო ფონდი და მსოფლიო ბანკი. სწორედ მათი პოზიციიდან გამომდინარე ჩვენ იძულებული ვიყავით ოპერატიულად შეგვეტანა ეს ცვლილებები ბიუჯეტში. ფაქტობრივმა შემოსავლებმა და გრანტებით მიღებულმა სახსრებმა 216 მლნ ლარი მოგვცა.

დაზუსტება, უწინარეს ყოვლისა, შეეხო საგადასახადო შემოსავლებს, რომელთა თანხა თავდაპირველი გეგმიური 190 მლნ ლარის ნაცვლად 180 მლნ ლარით განისაზღვრა.

თავდაპირველი გეგმის მნიშვნელოვანი კორექტირება განხორციელდა აქციზის, საბაჟო გადასახადისა და მოგების გადასახადის სფეროში. კორექტირებული იქნა ფიზიკურ პირთა საშემოსავლო გადასახადი (აქ არის ციფრები, რომლებიც თქვენთვის დარიგებულ დოკუმენტებშია წარმოდგენილი).

საგადასახადო და არასაგადასახადო შემოსავლების დაზუსტებული გეგმები მთლიანად გადაჭარბებით არის შესრულებული, აგრეთვე საშემოსავლო (111%25) დამატებული ღირებულების (101%25) და სხვა გადასახადებიც (115,5%25).

ეს ბიუჯეტის შესრულების დადებითი მხარეებია, გვაქვს რა თქმა უნდა, უარყოფითი მონაცემებიც. ბიუჯეტში ყოველგვარი კორექტირება მომავალში მხოლოდ პარლამენტის თანხმობით იქნება შესაძლებელი. ზოგიერთის დაუდევრობა ამ საკითხში თავიდან უნდა ავიცილოთ და დავიწყოთ ცხოვრება ისე, როგორც გვიკარნახებს კონსტიტუცია, რომელიც ჩვენ თვითონ შევქმენით და რომელიც მოიწონა ჩვენმა ხალხმა.

სამწუხაროდ, მნიშვნელოვანი კორექტირების მიუხედავად, მაინც ვერ მოხერხდა აქციზის, მოგების, საბაჟო გადასახადების გეგმების შესრულება, ამ საკითხს უფრო ღრმად უნდა შესწავლა საპრეზიდენტო ხელისუფლებისა და პარლამენტის საერთო ძალისხმევით.

წინასწარი ანგარიშით მნიშვნელოვანია გადაჭარბებული გრანტების (70 მლნ ლარი 55,5 მლნ ლარის ნაცვლად) თავდაპირველი გეგმა, თუმცა, დაზუსტებული პროგრამა აქაც არ არის რეალიზებული.

საგადასახადო შემოსავლების გეგმის კორექტირება დაკავშირებული იყო, უწინარეს ყოვლისა, იმ არახელსაყრელ ვითარებასთან, რომელიც ჩამოყალიბდა რუსეთის ფედერაციისა და თანამეგობრობის სხვა ქვეყნებთან სამეურნეო კავშირების სერიოზული შეფერხებებით, რაც გამოიწვია ჩრდილოეთ კავკასიის, ჩეჩნეთის საომარი კონფლიქტის და აფხაზეთის გამო, საქართველოს, ფაქტობრივად, სატრანსპორტო ბლოკადაში მოქცევამ.

თუ საგარეო-ეკონომიკურ პრიორიტეტზე ვილაპარაკებთ, უნდა ვთქვა, რომ ხელისუფლების უპირველესი ამოცანა არის, ხელი შეუწყოს სამეურნეო-ეკონომიკური კავშირების აღდგენას რუსეთთან, უკრაინასთან, ცენტრალური აზიის ქვეყნებთან, ბუნებრივია, ჩვენს მეზობლებთან - აზერბაიჯანთან, სომხეთთან და სხვებთან, რომლებიც გვაძლევდა ბაზარს, რომელიც ჯერ კიდევ არ არის დაკარგული და რომელიც სათანადო გარანტიას ქმნიდა წარმოების აღმავლობისათვის.

ამ ფაქტორმა არსებითად შეზღუდა, როგორც საქართველოს ძირითადი საექსპორტო პროდუქციის რეალიზაციის შესაძლებლობანი ტრადიციულ ბაზრებზე, ისე მეურნეობის სხვა დარგების პოტენციურ სიმძლავრეთა დატვირთვა.

ამ პირობებში, კორექტირების გარკვეული საფუძველი გახდა ცალკეული დარგებისა და მიმართულებებისათვის საგადასახადო წნეხის შერბილების გზით წარმოების რეაბილიტაციის მცდელობის კონცეფცია, თუმცა, უნდა ითქვას, რომ ამ მიდგომამ, პრაქტიკულად, იმედები მთლად ვერ გაამართლა.

მთლიანობაში 1995 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯები განისაზღვრა 355 მლნ ლარის ოდენობით, საიდანაც 182 მლნ ლარის დაფინანსება მოხდა საერთაშორისო სავალუტო ფონდისა და მსოფლიო ბანკის კრედიტების ხარჯზე. გთხოვთ, მიაქციოთ ყურადღება: 182 მლნ ლარის დაფინანსებაა საერთაშორისო სავალუტო ფონდისა და მსოფლიო ბანკის დახმარებით.

ხარჯების გადამეტებამ დამტკიცებულ გეგმაზე 24 მლნ ლარი, ანუ 7 პროცენტი შეადგინა.

1995 წლის ბიუჯეტის, რა თქმა უნდა, ითვალისწინებდა ეროვნული მეურნეობის სექტორულ დაფინანსებას, მაგრამ ის ფრიად უმნიშვნელო იყო.

აღსანიშნავია 1995 წელს სოციალურ პროგრამებზე გაღებული თანხების სიდიდე, მან 1995 წელს თითქმის 34 მლნ ლარს მიაღწია. აქედან, 21 მლნ ლარი გაიხარჯა იძულებით გადაადგილებული პირების დახმარებისათვის.

ბავშვთა დახმარებას მოხმარდა 8 მლნ ლარი.

ჯანმრთელობის დაცვის ხარჯებმა შეადგინა 7,5 მლნ ლარი.

უნდა აღინიშნოს, რომ 1995 წლის ჯანმრთელობის დაცვის სისტემაში გარდატეხის დაწყების წელი იყო.

აქ დაიწყო რადიკალური რეფორმების განხორციელება, პროგრამის შემუშავებაში ქართველ სპეციალისტებთან ერთად მონაწილეობდნენ ჩვენი უცხოელი მეგობრებიც, მათ შორის, მსოფლიო ბანკის ექსპერტები, ამ პროგრამის განხორციელება სრული მასშტაბით დაიწყება მიმდინარე წელს და, დარწმუნებული ვარ, წარმატებითაც.

1995 წლის კაპიტალურმა დანახარჯებმა შეადგინა 28 მლნ ლარი (მე ვამრგვალებ ციფრებს), აქედან მნიშვნელოვანი იყო სამცხე-ჯავახეთში, კერძოდ, ახალციხეში საბაჟო შენობის და გზის მშენებლობის დაფინანსება თურქეთის საზღვრამდე.

ასევე აეროპორტის რეკონსტრუქციისათვის გაღებული თანხები (ეს კრედიტები გახლავთ), რაც მთლიანობაში 4 მლნ ლარს შეადგენს, ეს იყო მიზნობრივად გაღებული თანხები, რამაც შემდგომში, კერძოდ კი მიმდინარე წელს, დიდი შემოსავლები უნდა მოგვცეს ბიუჯეტში.

ახალციხის საბაჟოს გახსნას დიდი ეკონომიკური მნიშვნელობა აქვს, აქ გათვალისწინებულია მთელი რიგი ინფრასტრუქტურების ჩამოყალიბება, შერბილდება დასაქმების, დემოგრაფიის პრობლემებიც და გადაიჭრება სხვა მწვავე საკითხები, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ახალი საბაჟოს გახსნა, ამაზე მიუთითებს ის გამოცდილება, რომელიც ჩვენ აჭარაში, კერძოდ, სარფის საბაჟოზე შევიძინეთ.

მიუხედავად დოტაციების პრაქტიკაზე უარის თქმისა, შარშან ბიუჯეტიდან წმინდა დაკრედიტებამ „საქგაზზე“ და „პურპროდუქტების“ კორპორაციაზე შეადგინა 30 მლნ ლარზე მეტი, აქედან „საქგაზზე“ მოდის 26 მლნ ლარი. რა თქმა უნდა, ეს ტენდენცია საბაზრო ეკონომიკის ბიუჯეტისათვის მიუღებელია, მაგრამ ის ადამიანების ფიზიკური არსებობისათვის, ხალხის გადარჩენისათვის აუცილებელი ქმედება იყო.

აუცილებელია მომხმარებელმა გადაიხადოს როგორც ბუნებრივი გაზის, ასევე ელექტროენერგიის საფასურიც, ჩვენ ამაზე ბოლო დროს ბევრს ვსაუბრობთ, მაგრამ დღეს პარლამენტის ყურადღებაც მინდა გავამახვილო, თორემ ბიუჯეტს ასეთი ხარჯები მძიმედ დააწვება, დეფიციტი და საგარეო ვალი დიდად გაიზრდება, გამომდინარე აქედან და კიდევ სხვა ბევრი ფაქტორის გათვალისწინებით, 1995 წლის ბიუჯეტიდან ვადაგადაცილებული პროცენტების გადასახდელად გაღებული იქნა 46 მლნ ლარი.

საბიუჯეტო ორგანიზაციებზე ხელფასების სახით 1995 წელს გაიხარჯება 28 მლნ ლარი, ხოლო ხარჯებმა საქონელსა და მომსახურებაზე შეადგინა 54 მლნ ლარი.

პარლამენტს უნდა მოვახსენო, რომ ეკონომიკური და ფინანსური სტაბილიზაციის საქმეში მნიშვნელოვანი წინგადადგმული ნაბიჯების მიუხედავად, ცხადია, ეკონომიკური კრიზისი დაძლეული არ არის.

მართალია, ეკონომიკის სამინისტროს შეფასებით შარშან მთლიანი შიდა პროდუქტის დაცემა შეჩერდა, სოფლის მეურნეობასა და ვაჭრობაში მიღწეულია გარკვეული ზრდა, მაგრამ მიუხედავად დაცემის ტემპების მკვეთრი შენელებისა, ქვეყნის სამრეწველო პოტენციალი უკიდურესად დაბალ დონეზეა დატვირთული, დაახლოებით 15-20 პროცენტის დონეზე.

მთლიანი შიდა პროდუქტის დონე 1990 წლის მაჩვენებლის 20-25 პროცენტს არ აღემატება.

განსაკუთრებით რთული ვითარებაა მოსახლეობის ცალკეული ფენების ცხოვრების დონის თვალსაზრისით.

ოფიციალური სტატისტიკით მინიმალური სამომხმარებლო კალათის ღირებულებამ 1996 წლის იანვრის დასაწყისში 98 ლარი შეადგინა, ნორმატიული მინიმალური ხელფასი 48 ლარია, მაშინ როცა მინიმალური ხელფასი ამ ნორმატივის 8 პროცენტს არ აღემატება, სიღარიბის ზღვარზე ქვემოთ მდგომ მოსახლეობის ფენებს ხსნა სჭირდება. მდგომარეობა მეტად სერიოზულია და ჩენი ბიუჯეტი გარკვეული პროცენტებით ამას უპასუხებს.

ამავე დროს, არ შეიძლება ხაზგასმით არ აღინიშნოს, რომ ოფიციალური სტატისტიკა ეკონომიკურ პროცესებს უაღრესად ზედაპირულად ასახავს, ჩრდილოვანი ეკონომიკის, სხვა ეკონომიკური დეფორმაციის პირობებში, სამწუხაროდ, მოსახლეობის რეალური შემოსავლები ოფიციალური სტატისტიკით არც არის მოცემული, არ ვიცით, რა ხდება ქვეყნის ეკონომიკაში.

ავიღოთ, თუნდაც, ასეთი ფაქტი: ქვეყანაში დაახლოებით 600 ათასი კაცი თვითდასაქმებულია არარეგისტრირებულ სამუშაოზე. ეს არის ხელზე ვაჭრობა, ბაზრობები, ჯიხურები, საშუამავლო საქმიანობა, პირად დამხმარე მეურნეობაში მუშაობა და სხვა. მე ამას წინათ ერთ-ერთ თათბირზე მოვიტანე ციფრი - 950 ათას ოჯახს აქვს მიწის ნაკვეთები იმ ნორმით, რომელიც პრივატიზაციის პროცესში დაწესდა. ასევე ქალაქში მცხოვრებ 850 ათას ოჯახს. არავინ იცის, რა შემოსავლებს იღებენ ისინი ამ ნაკვეთებიდან, და როგორ შევუწყოთ ხელი სოფლისა თუ ქალაქის მოსახლეობას, რომ ეს სიმდიდრე გამოვიყენოთ როგორც მატი, ასევე სახელმწიფოს საკეთილდღეოდ. ამ კატეგორიის მოსახლეობის შემოსავლები, როგორც აღვნიშნე, აღრიცხული არ არის, ყოველივე ეს კი ამცირებს საბიუჯეტო შესაძლებლობებს და ზღუდავს ჩვენს რესურსებს მოსახლეობის მართლად დაუცველი ფენებისათვის მეტ-ნაკლებად ხელშესახები დახმარების გაწევისათვის.

ძალზე მძიმე პრობლემაა ლტოლვილებისათვის ღირსეული პირობების შექმნა. ცხადია, ამ პრობლემის გადაწყვეტის საფუძველი პოლიტიკურ სფეროში ძევს, მანამდე კი მიუხედავად იმისა, რომ მთლიანი ხარჯები ბიუჯეტის სერიოზულ წილს, თითქმის 7 პროცენტს წარმოადგენს, თითოეულ მათგანზე გაწეული სახსრები მაინც ძალზე არასაკმარისია უცხოური ჰუმანური დახმარების გათვალისწინებითაც კი.

ხელფასების, პენსიების და შემწეობათა დაბალი დონე ბევრადაა განპირობებული საგადასახადო სფეროში არსებული სიძნელეებით.

არაერთხელ აღნიშნულა საგადასახადო ინსპექციის მიღწევები, გარკვეული, თუმცა ძალზე არასაკმარისი ძვრები არის საბაჟო საქმიანობაშიც, მაგრამ საბაჟო სამსახურმა, მინდა ვუთხრა ბატონ გურამ მამულაშვილს, იანვრის მონაცემები ვერ შეასრულა. თუ იგივე გამეორდება თებერვალშიც, ჩვენ იძულებული გავხდებით, დავცილდეთ მას. საბაჟო სამსახურში ძალიან სერიოზული რესურსებია და ის, რომ წელს მეტი ამოვიღეთ, ვიდრე შარშან, ჯერ კიდევ ყველაფერს არ ნიშნავს. უნდა სრულდებოდეს ის საკონტროლო მონაცემები, რომლებიც დამტკიცებული იქნება პარლამენტის მიერ.

ეს მხოლოდ საგადასახადო ინსპექციისა და საბაჟო დეპარტამენტის პრობლემები არ არის, ეს მთელი ხელისუფლების პრობლემებია.

მე შემოვიფარგლებოდი ამ ინფორმაციით 1995 წლის ბიუჯეტის შესრულების წინასწარი შედეგების მოკლე მიმოხილვის თვალსაზრისით, რადგანაც ჯერ ერთი, მეტი ყურადღება მინდა დავუთმო 1996 წლის ბიუჯეტს და, გარდა ამისა, 31 მარტამდე პარლამენტს მოხსენება წერილობით, უფრო დეტალური, სრულყოფილი ინფორმაცია გასული წლის ბიუჯეტის შესახებ.

ამ ნაკლოვანებათა ფონზე, რომლებიც სრულიადაც არ ამოწურავენ ჩვენს პრობლემებს, 1996 წლის ბიუჯეტის პროექტის შემუშავებამ ახლებური პრინციპები და ახალი თეორიულ-მეთოდოლოგიური და პრაქტიკული მიდგომები მოითხოვა, რაც ნაწილობრივ შევძელით, ნაწილობრივ - ვერა.

III. 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტის ძირითადი პარამეტრების შესახებ.

1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტი აგრძელებს და აფართოებს გასული წლის საბიუჯეტო რეფორმის ღონისძიებებს. მთლიანად იგი აგებულია პრეზიდენტის პროგრამის ძირითადი მოთხოვნების და საერთაშორისო სავალუტო ფონდისა და მსოფლიო ბანკის რეკომენდაციების გათვალისწინებით, კერძოდ, 1996 წელს ნავარაუდევია მაკროეკონომიკური სტაბილიზაციის განმტკიცების სტრუქტურული რეფორმების გაძლიერების საფუძველზე ეკონომიკური ზრდისათვის სათანადო პირობების შექმნა.

ამის გარეშე შეუძლებელია შემოვაბრუნოთ წინა წლებში ჩამოყალიბებული მოსახლეობის ცხოვრების დონის დაცემის ტენდენცია, მკვეთრად ავამაღლოთ მოქალაქეთა კეთილდღეობა. ეკონომიკური ზრდის პირობების შექმნისათვის აუცილებელია სრულად ავამოქმედოთ ჩვენს განკარგულებაში არსებული რეზერვები, განსაკუთრებით კი უმთავრესი რეზერვი - ჩვენი მოქალაქეების სამეურნეო აქტივობა, მაქსიმალურად უნდა შევეცადოთ ხელი შევუწყოთ მეწარმეებს, შევუქმნათ მათ საბაზრო ეკონომიკის პირობებში ნაყოფიერად ფუნქციონირების საშუალება, განსაკუთრებით საშუალო და მცირე ბიზნესი მაქვს მხედველობაში.

ეს და მრავალი სხვა ფაქტორი ადეკვატურ ასახვას პოულობს ბიუჯეტში.

ერთი მხრივ, მსოფლიო ბანკის, საერთაშორისო სავალუტო ფონდის, ევროკავშირის, სხვა საერთაშორისო ეკონომიკური ორგანიზაციების გადამწყვეტი როლი რეფორმების განხორციელებაში უდავოდ აღსანიშნავია. ზოგიერთები ამტკიცებენ თითქოს ეს აფერხებს საქართველოს ეკონომიკური სუვერენიტეტის, ეკონომიკური დამოუკიდებლობის პროცესს, მაგრამ ასეთი მსჯელობა სწორი არ არის. პირიქით, სწორედ მსოფლიო ბანკის, საერთაშორისო სავალუტო ფონდის დახმარებით აღწევს საქართველო ეკონომიკურ დამოუკიდებლობას, სწორედ ამ მიზანს ისახავენ მსოფლიო ბანკი და საერთაშორისო სავალუტო ფონდი, და ამის შესახებ მიუთითებს ათობით სახელმწიფოსთან მათი ურთიერთობის პროცესი.

ჩვენ კარგად გვესმის, რომ ეკონომიკის რეალური ზრდისათვის საკმარისი არ არის ჩვენს განკარგულებაში არსებული ეროვნული რესურსები, რომელთა ამოქმედება დღეს შეგვიძლია, მიმდინარე ეტაპზე ჩვენ მოკლებული ვართ შესაძლებლობებს დამოუკიდებლად ვაწარმოოთ სერიოზული საინვესტიციო პოლიტიკა. საერთაშორისო საფინანსო ორგანიზაციებთან თანამშრომლობის იმ შედეგების გათვალისწინებით, რომლებმაც 1995 წელს შესაძლებლობა მოგვცა შეგვეზღუდა ინფლაცია, დაგვებალანსებინა ბიუჯეტის ხარჯები, შემოგვეღო ეროვნული ვალუტა, მოგვეხდინა მნიშვნელოვანი ინსტიტუციური ცვლილებები, განზრახულია 1996-1998 წლებში ახალი საშუალოვადიანი, სამწლიანი პროგრამის განხორციელება. ამ პროგრამის მხარადასაჭერად საჭირო იქნება საერთაშორისო სავალუტო ფონდის დახმარებით სტრუქტურული გარდაქმნების გაფართოებული დაფინანსების მექანიზმისა და განვითარების საერთაშორისო ასოციაციის მეშვეობით სტრუქტურული გარდაქმნის კრედიტის გამოყენება.

შეუძლებელია იმ სამწლიანი პროგრამის შედგენა და რეალიზაცია, რომლის შესახებაც ვილაპარაკე ჩემს საპრეზიდენტო პროგრამასა და შემდგომ გამოსვლებშიც, იმ დახმარების გარეშე, რომლის მიღების გარანტიაც, ასე თუ ისე, უკვე გვაქვს.

1996 წლისათვის, რომელიც სამწლიანი პროგრამის პირველი და ერთ-ერთი მთავარი ეტაპი იქნება, გათვალისწინებულია შემდეგი ძირითადი მაკროეკონომიკური მიზნები: წლიური ზრდის ტემპი მინიმუმ 8 პროცენტის დონეზე, მხედველობაში მაქვს ეროვნული პროდუქტის წარმოება, თუმცა მინდა გითხრათ, რომ არის რეალური შესაძლებლობა ქვეყანაში მივაღწიოთ 10-15 პროცენტს, რაც იქნება დამატებითი რესურსები ხალხის სოციალური პირობების გაუმჯობესებისათვის. ინფლაციის მაჩვენებლის ოპტიმალური დარეგულირება - ჩვენ ვვარაუდობთ შევინარჩუნოთ ეს დონე 29 პროცენტის ფარგლებში (წლის განმავლობაში არა უმეტეს 29 პროცენტისა) და ეროვნული ბანკის საერთაშორისო რეზერვების 2-3 თვის იმპორტის დონეზე ფორმირება.

წარმოდგენილ კანონპროექტში „სახელმწიფო ბიუჯეტის“ ახალი ცნება, ახალი კონცეფციაა რეალიზებული.

1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი შედგება სამი უმთავრესი კომპონენტისაგან, ეს არის 1) საქართველოს სახელმწიფოს ცენტრალური ბიუჯეტი; 2) საქართველოს ტერიტორიული ერთეულების (ავტონომიების, სხვა ტერიტორიული ერთეულების) ბიუჯეტები; 3) საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტგარეშე ფონდები.

ასეა გამთლიანებული „სახელმწიფო ბიუჯეტის“ ცნებაში, დეფინიციაში მთელი საბიუჯეტო სისტემა.

მასში ასახა ჰპოვა ბიუჯეტის ახალმა, რეფორმისტულმა სტრუქტურამ.

რეფორმების შედგების კვალდაკვალ ეკონომიკის გამოცოცხლების შესაბამისად, ბუნებრივია, ცხოვრება თავის კორექტივებს შეიტანს ამ სტრუქტურაში, როგორც ბიუჯეტის, ასევე ინდიკატური გეგმის მონაცემებში, კერძოდ, თქვენ გახსოვთ სახელმწიფოს მეთაურის ბრძანებულება ადგილობრივი თვითმმართველობების უფლებების გაზრდის შესახებ, ლაპარაკია სოფლების, დაბებისა, რაიონული დაქვემდებარების ქალაქების უფლებებზე, ბუნებრივია, უწინარესად, იგულისხმება მათი ბიუჯეტები და ფინანსთა სამინისტროს, მთელ აღმასრულებელ ხელისუფლებას დასჭირდება 1997 წლისთვის იფიქრონ ამ კატეგორიაზე. უნდა დავეხმაროთ მეთოდურად და ორგანიზაციულად, რომ სახელმწიფო ბიუჯეტის ცნება მოიცავდეს სახელმწიფოს მთელ ტერიტორიას ცენტრიდან სოფლებამდე. მაშინ გვექნება საქმე სრულყოფილ ბიუჯეტთან.

სახელმწიფო ბიუჯეტის შემოსავლები და გასავლები შემდეგნაირად არის დაბალანსებული: შემოსავლები - 55 მილიონი და ხარჯები 784 მილიონი ლარი.

შემოსავლებზე ხარჯების გადამეტება, ანუ დეფიციტის ზღვრული ოდენობა შეადგენს 229 მილიონ ლარს, რაც სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯების 29 პროცენტია, შეიძლება ითქვას, თითქმის მესამედი.

პროექტის თანახმად დეფიციტი უნდა დაიფაროს ფინანსირების შიდა და საგარეო წყაროებიდან, შიდა წყაროებიდან - (ეროვნული ბანკის კრედიტი) 110 მილიონი ლარით (მე მინდა ეს ციფრები იცოდეს ყველა პარლამენტარმა), ხოლო საგარეო წყაროს წარმოადგენს მსოფლიო ბანკის კრედიტები 118 მილიონი ლარი, რაც შარშანდელთან შედარებით 47 მლნ ლარით მეტია.

„საქართველოს სახელმწიფოს ცენტრალური ბიუჯეტიც“ ახალი ცნებაა, ის თითქმის შეესაბამება „რესპუბლიკურ ბიუჯეტს“, მაგრამ ტერმინი გარკვეულად მიჯნავს ერთმანეთისგან ცენტრალური და ადგილობრივი ტერიტორიული ერთეულების ბიუჯეტებს, თუმცა ორივე სახის ბიუჯეტი, როგორც ცენტრალური, ასევე ტერიტორიული ერთეულებისა, საბოლოოდ მაინც ერთიანი „სახელმწიფო ბიუჯეტის“ ცნებაში შედის.

სახელმწიფო ბიუჯეტის საერთო მოცულობიდან ცენტრალურ ბიუჯეტში გათვალისწინებულია შემოსავლები 329 მლმ ლარის, ხოლო ხარჯები 558 მლნ ლარის ოდენობით.

ამრიგად, დეფიციტის ზღვრული ოდენობა და დაფინანსების შიდა და საგარეო წყაროები მთლიანად ცენტრალურ ბიუჯეტზე მოდის.

ამავე დროს, ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ საკუთრივ საქართველოს სახელმწიფოს ცენტრალური ბიუჯეტის ხარჯების მიმართ დეფიციტის ზღვრული ოდენობა 41 პროცენტს შეადგენს (ერთიანი სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯების მიმართ კი ის 29 პროცენტზე ოდნავ მეტია).

ეს ბევრ რამეზე მეტყველებს.

კანონპროექტით საქართველოს ტერიტორიული ერთეულების 1996 წლის ბიუჯეტი ითვალისწინებს შემოსავლის ნაწილში 137 მილიონ ლარს, ხარჯების ნაწილში - 135 მილიონ ლარს. მინდა ყურადღება მიაქციოთ, რომ ლაპარაკია ადგილობრივ ბიუჯეტებზე. როდესაც ჩვენ ვარჩევთ ცენტრალური ბიუჯეტის ცალკეულ სტატიებს მუხლებს, იქ შეიძლება მოგვეჩვენოს, რომ, მაგალითად, განათლებაზე იხარჯება 4,4 პროცენტი, მაგრამ თუ გავითვალისწინებთ იმას, თუ რამდენი დაიხარჯება დედაქალაქში, რაიონებში ამ 137 მილიონიდან, მაშინ განათლებაზე გაწეული ხარჯები იქნება არა 4,4 პროცენტი, არამედ 8-9 პროცენტი რესპუბლიკის მასშტაბით. ამიტომ ადგილობრივი ბიუჯეტების ცნება ძალზე საყურადღებოა, განსაკუთრებით, მაჟორიტარული წესით არჩეული დეპუტატებისათვის.

ტერიტორიული ერთეულების ბიუჯეტებზე როცა ვსაუბრობთ, მხედველობაში გვაქვს აფხაზეთის, აჭარის მხარეებში შემავალი რაიონების, ქალაქების ბიუჯეტები.

თითოეულ მათგანზე მე სიტყვას არ გავაგრძელებ, რადგანაც, ჯერ ერთი, წარმოდგენილ კანონპროექტში მოკლედ, ხოლო სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტში ვრცლად, სათანადოდ არის ასახული ტერიტორიული ერთეულების ბიუჯეტები, და, მეორეც, ქვემოთ ჩვენ კიდევ გვექნება საუბარი მათზე სახელმწიფო ბიუჯეტის სხვადასხვა პრობლემის გარჩევასთან დაკავშირებით.

წარმოდგენილია საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტგარეშე ფონდების სახელმწიფო ბიუჯეტში კონსოლიდაციის გარკვეული მოდელი, მათი შემოსავალ-გასავლების ბალანსის პროექტი, ეს ძალიან საყურადღებო მოვლენაა, რომელსაც მომავალში დიდი პერსპექტივა აქვს. შემოსავლების ნაწილი ითვალისწინებს 93 მლნ ლარს, გასავლის ნაწილი - 154 მლნ ლარს.

საქართველოს სოციალური უზრუნველყოფისა და სამედიცინო დაზღვევის ერთიანი სახელმწიფო ფონდის შემოსავალი 72 მლნ ლარია (ეს ძალზე მნიშვნელოვანი ციფრებია), გასავალი - 11 მილიონი, დასაქმების ერთიანი სახელმწიფო ფონდის შემოსავალი - 2,2 მლნ ლარი, გასავალი 2,2 მლნ ლარი, საქართველოს ჯანმრთელობის დაცვის ცენტრალური სახელმწიფო ფონდის შემოსავალი - 7,5 მლნ ლარი, გასავალი - 24 მლნ ლარი, საქართველოს ერთიანი საგზაო ფონდის შემოსავლები - ეს სიახლეა - 11,5 მლნ ლარი, გასავლები - 17, 5 მლნ ლარი.

თქვენ იცით, რომ თუ საგზაო მეურნეობა, გზები წესრიგში არ მოვიყვანეთ, ლაპარაკი ზედმეტია ჩვენი ბიზნესის და, საერთოდ, სახალხო მეურნეობის განვითარების სერიოზულ მასშტაბებზე. შარშან ჩვენ, პრაქტიკულად, ცარიელი ხელებით ვმუშაობდით და ამიტომაც დაინგრა საქართველოს გზები. და არა მარტო შარშან - მთელი 6-7 წლის განმავლობაში ჩვენ გზებისთვის არ მიგვიხედია. ეს იქნება პირველი წელი, როცა ფონდი მოგვცემს საშუალებას, მივხედოთ და ელემენტარული წესრიგი მაინც დავამყაროთ ტრასებზე.

ამ ფონდებზე შედარებით დაწვრილებით იმიტომ ვჩერდები, რომ მათ პირდაპირი კავშირი აქვთ სოციალური დაცვის პროგრამასთან, რომლის მიმართ ასე მგრძნობიარეა მთელი ჩვენი მოსახლეობა და ყველა ჩვენგანი.

1996 წლიდან საგრძნობლად იქნება შემცირებული საქართველოს სოციალური უზრუნველყოფისა და სამედიცინო დაზღვევის ერთიან სახელმწიფო ფონდში სამეურნეო სუბიექტების მიერ შრომის ანაზღაურების ფონდიდან ანარიცხების ოდენობა (37 პროცენტიდან 29 პროცენტამდე). ასევე შემცირდება ანარიცხები საქართველოს დასაქმების ერთიან სახელმწიფო ფონდში (შესაბამისად 3-დან 1 პროცენტამდე), თუმცა თქვენ უკვე დარწმუნდით, რომ ეს ციფრები ორმაგდება და სამმაგდება.

ეს უკანასკნელი ღონისძიება, ერთი მხრივ, გარკვეულწილად ხელს შეუწყობს წარმოებული პროდუქციისა და გაწეული მომსახურების თვითღირებულების შემცირებას. თუმცა, მეორე მხრივ, საქართველოს მოსახლეობის ასაკობრივ სტრუქტურაში მიმდინარე პროცესების გათვალისწინებით, იგი გავლენას არ მოახდენს სოციალური დაცვის იმ რესურსების შემადგენლობასა და მოცულობაზე, რაც გაიცემა სოციალური უზრუნველყოფისა და სამედიცინო დაზღვევის ერთიანი სახელმწიფო ფონდიდან, გარდა ამისა, ამ ფონდს ცენტრალური ბიუჯეტიდან გაეწევა სათანადო ფინანსური დახმარება. შემოსავალზე ხარჯების გადანამატი შეივსება საქართველოს ცენტრალური ბიუჯეტიდან.

რაც უფრო შეუწყობს ხელს მეწარმეობას და გავაუმჯობესებთ აღრიცხვას, მით უფრო გაიზრდება შემოსავალი და ამ ფონდების ოფიციალური როლი.

ასეთია ის მთავარი შემადგენელი ნაწილები: ცენტრალური ბიუჯეტი, ტერიტორიული ერთეულების ბიუჯეტები და ბიუჯეტგარეშე სახელმწიფო ფონდები, რომლებიც ქმნის 1996 წლის საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტს.

სახელმწიფო ბიუჯეტის ეს სამი ძირითადი კომპონენტი დეტალურადაა გადმოცემული სახელმწიფო ბიუჯეტის დოკუმენტთა პაკეტში, კერძოდ, თერთმეტ დოკუმენტში, რომლებიც ძალზე მნიშვნელოვანია, მათი შესწავლა აუცილებელია ყველა ჩვენგანისთვის.

ყველა ეს დოკუმენტი შედგენილია საქართველოს 1995 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესრულების წინასწარი მაჩვენებლის გათვალისწინებით, ეს მაჩვენებლებიც თან ერთვის საბიუჯეტო დოკუმენტთა პაკეტს, მათ გაეცნენ პარლამენტის კომიტეტები და ფრაქციები, მათი გაცნობა შეუძლია თითოეულ პარლამენტარს.

მე გამოვდივარ იმ რეალობიდან, რომ ბიუჯეტის განმკარგავი, ბიუჯეტზე პასუხისმგებელი პარლამენტია, ე.ი. სახელმწიფოს არსებობის უმთავრესი საფუძველი - ბიუჯეტი - პარლამენტთან არის დაკავშირებული, პარლამენტის გარეშე შეუძლებელია მასში კორექტირების შეტანა, ამიტომ კარგად უნდა ვიცოდეთ, რასთან გვაქვს საქმე. ამის გამო, შესაძლოა ზედმეტ დეტალიზებას ვახდენ იმისას, რაც ბევრმა თქვენგანმა იცის.

IV. სახელმწიფო ბიუჯეტის შემოსავლები

პროექტები ითვალისწინებს საკუთარი საგადასახადო და არასაგადასახადო შემოსავლების მკვეთრ ზრდას, კერძოდ, თუ 1995 წლისათვის, წინასწარი შეფასებით, ეს შემოსავლები შეადგენდა ქვეყნის შიდა მთლიანი პროდუქტის 5,2 პროცენტს, მათ შორის საგადასახადო შემოსავლები - 3,7 პროცენტს, წელს ეს მაჩვენებლები გაიზრდება შესაბამისად 9,4 და 6,7 პროცენტამდე.

თუმცა ეს სულაც არ არის საკმარისი და საჭიროა ბიუჯეტის შესრულების პროცესში საგადასახადო ორგანოებმა კვლავ გააძლიერონ მუშაობა შემოსავლების აღრიცხვისა და ამოღებისათვის.

როგორც ზემოთქმულიდან ჩანს, სახელმწიფო შემოსავლების მოცულობის ზრდა ძირითადად უნდა განხორციელდეს საგადასახადო შემოსავლების მკვეთრი გადიდებით. ეს საგადასახადო-საბიუჯეტო პოლიტიკის ერთ-ერთი უმთავრესი მიმართულებაა, 1995 წლის საგადასახადო შემოსავლების წინასწარი ფაქტობრივი მაჩვენებელი, რაც დღეს 130 მლნ ლარს შეადგენს, 1996 წლის ბოლოსათვის უნდა გაიზარდოს 380 მლნ ლარამდე, ანუ თითქმის 3-ჯერ, მათ შორის, დამატებული ღირებულების გადასახადი 57 მლნ ლარიდან 150 მლნ ლარამდე, ანუ 2,5-ჯერ, მოგების გადასახადი 25 მლნ ლარიდან 70 მლნ ლარამდე, ანუ თითქმის 3-ჯერ, აქციზი 2,8 მლნ ლარიდან 34 მლნ ლარამდე, ანუ 12-ჯერ, საბაჟო გადასახადი - 6 მლნ ლარიდან 26 მლნ ლარამდე, ანუ 4,5-ჯერ, ხოლო საშემოსავლო გადასახადი 18,5 მლნ ლარიდან 39 მლნ ლარამდე.

ამ ციფრებს, ამ ფაქტებს, ამ ტენდენციებს ახსნა სჭირდება. მოსახლეობას უნდა ვაჩვენოთ, რა პროცესების შედეგია ყოველივე ეს.

საგადასახადო შემოსავლების საპროექტო მაჩვენებლების ასეთი მკვეთრი ზრდა ორი მიზეზით აიხსნება: პირველი, ეს არის ის რეალური მაკროეკონომიკური სიტუაცია, რაც 1995 წელს განხორციელებული სტრუქტურული რეფორმების შედეგად ჩამოყალიბდა, მეორე, 1995 წლის ქვეყნის ეკონომიკაში დაცემის ტემპების მკვეთრმა შენელებამ, რაც 1996 წლის განმავლობაში გატარებული ეკონომიკური და ფანანსური პოლიტიკის შედეგად მოხდა, წლის ბოლოსათვის უნდა უზრუნველყოს წარმოების წლიური ზრდის ტემპის, სულ ცოტა 8 პროცენტით, არის შესაძლებელი, ვიბრძოლოთ 10-15 პროცენტით ზრდისათვის.

1996 წლის განმავლობაში უნდა მოხდეს ეროვნული ბანკის საერთაშორისო სარეზერვო პოზიციის შემდგომი გამტკიცება და 1996 წელი შემოღებული სრულფასოვანი ეროვნული ვალუტის - ლარის სტაბილურობის შენარჩუნება.

მთავრობა კრებს გადასახადებს და აკუმულირებულ ფინანსურ რესურსებს ანაწილებს მის მიერვე განსაზღვრული პრიორიტეტებიდან გამომდინარე, პრიორიტეტების დადგენა კი მეცნიერება და ხელოვნებაა, რაც, თავის მხრივ, გამომდინარეობს სამართლებრივი სახელმწიფოსა და საბაზრო ეკონომიკის პრინციპებიდან.

საგადასახადო-საბიუჯეტო პოლიტიკაში ამ ცვლილებების გამო ჩვენი დემოკრატიული, სამართლებრივი სახელმწიფოს ბუნება არ შეცვლილა.

ხელისუფლების საქმიანობა მაშინ არის ეფექტიანი, როდესაც ის სრულად ახდენს კუთვნილი შემოსავლების მობილიზაციას და სწორი პრიორიტეტული მიმართულებებით იყენებს მათ.

აუცილებელია ყველამ გააცნობიეროს, რომ წარმოდგენილი ბიუჯეტი არის ჩვენი სახელმწიფოს მთავარი საფინანსო გეგმა. ვერ შესრულდება მისი ხარჯების ნაწილში განსაზღვრული სახელმწიფო ვალდებულებები, თუკი არ შესრულდა შემოსავლების ნაწილში დაგეგმილი მაჩვენებლები, ე.ი. დაზარალდება მოქალაქე.

ყოველივე ეს ნორმალურ პირობებში მცხოვრები ხალხისათვის ანბანურ ჭეშმარიტებას წარმოადგენს, მაგრამ ჩვენში ყოველივე ამას დიდი ახსნა-განმარტება სჭირდება, რადგანაც ცხოვრების ნორმალური პირობები ჯერჯერობით არა გვაქვს.

ჩვენ, პარლამენტი და აღმასრულებელი ხელისუფლება არაფერს არ ვქმნით, ჩვენ ხალხმა გვანდო, სხვა რწმუნებებთან ერთად, ხალხის მიერ შექმნილი სახელმწიფო დოვლათის მოვლა და განაწილება. ეს უდიდესი ნდობა და პასუხისმგებლობაა, და ყოველივე ბიუჯეტის მიღებით, ჩვენი მაღალი პროფესიონალიზმით და პოლიტიკური ზნეობით უნდა დავამტკიცოთ, რომ ღირსი ვართ ელექტორატის ასეთი მაღალი ნდობისა.

გამოითქმება აზრები საგადასახადო განაკვეთების არარეალურობის, მათი მაღალი დონის გამო, მეტია უკმაყოფილება საგადასახადო სისტემის მოუქნელობის და გაუმართაობის გამო, რაც ყველაზე მეტად სამწუხაროა.

ჩვენს გადასახადის გადამხდელებს ყველაზე მეტად აწუხებთ ამ სფეროში დაშვებული სუბიექტივიზმი, ხშირად გაუმართლებელი მიზეზებით გამოწვეული საგადასახადო შეღავათების არსებობა და მთელი რიგი სხვა ფაქტორები, რომლებიც უარყოფითად მოქმედებს რეფორმების განხორციელებაზე.

საერთაშორისო სავალუტო ფონდი, მსოფლიო ბანკი, ჩვენი ქვეყნის ფისკალური პოლიტიკის გამტარებელი ორგანიზაციები, მეწარმეთა სხვადასხვა გაერთიანებები ერთსულოვნად მიგვანიშნებს, რომ ამჟამად საქართველოში ეკონომიკური ზრდის უმთავრესი შემაფერხებელი მიზეზია საგადასახადო შეღავათები, რომელთა სწრაფი ლიკვიდაცია შექმნიდა ჩვენს ქვეყანაში ეკონომიკური ზრდის კარგ პირობებს.

აღნიშნულთან დაკავშირებით ბიუჯეტის პროექტის მნიშვნელოვანი თავისებურებაა ამ საგადასახადო შეღავათებზე უარის თქმა, რომლებიც არათანაბარ მდგომარეობაში აყენებს მეწარმეებს და იმავდროულად იწვევს ბიუჯეტის შემოსავლების მნიშვნელოვან დანაკარგს.

საგადასახადო შეღავათები დაყვანილია მინიმუმამდე დასაბეგრი საქონლის სოციალური მნიშვნელობის გათვალისწინებით (სამედიცინო პრეპარატების ექვსი სახეობა, სასკოლო სახელმძღვანელოები, საკულტო საქონელი და შეიძლება აქ დაემატოს პრესა). ეს ღონისძიება არსებითად გაზრდის როგორც ბიუჯეტის შემოსავლებს, ასევე შექმნის კონკურენციის ხელსაყრელ გარემოს, ასეთი პრობლემების გადაწყვეტაში ვლინდება ბიუჯეტის მეშვეობით საბაზრო ეკონომიკის პროცესების მართვა.

სადამდე მიგვიყვანა ამ შეღავათებმა? თითქოს იყო კეთილი სურვილები და ჰუმანური მოსაზრებები, სინამდვილეში კი მოხდა საგადასახადო პოლიტიკის სრული დეფორმაცია, რის შედეგადაც ბიუჯეტს ენით აუწერელი ზარალი მიადგა. უამრავი განკარგულება, გაიცემოდა სხვადასხვა ფირმებისთვის შეღავათების გასაწევად და პრაქტიკულად ყველა ფირმა ამ შეღავათებით სარგებლობდა, როგორი სამწუხაროც უნდა იყოს, ეს ყველაფერი დაკავშირებული იყო ყოფილი მინისტრთა კაბინეტის ზოგიერთი თანამშრომლის საქმიანობასთან. ამ პრაქტიკას ბოლო უნდა მოეღოს.

არ შეიძლება ბიუჯეტს ჩვენ შევხედოთ მხოლოდ ბუხჰალტრული ბალანსის პოზიციიდან, რა თქმა უნდა, ამას რა დიდი ჭკუა უნდა, საჭიროა ყველა შეღავათის გაუქმება, მაგრამ ის შეღავათები, რომლებზეც ზევით მოგახსენეთ, აუცილებელია მოსახლეობის სოციალური დაცვისათვის. ეს ფინანსური დისბალანსი სოციალური და პოლიტიკური ბალანსით არის კომპენსირებული.

მედიკამენტების 6 სახეობაზე შეღავათების დაწესება - ნიშნავს მილიონობით უპოვარი, სიღარიბის ზღვარზე მდგარი ადამიანის სიცოცხლის გადარჩენას, ამიტომ ეს „ფინანსური დისბალანსი“ დიდი სოციალური და პოლიტიკური ბალანსითაა კომპენსირებული, იგივე ითქმის სასკოლო სახელმძღვანელოებზე გავრცელებულ შეღავათებზე. ეს ასი ათასობით უპოვარ ბავშვზე, ქვეყნის მომავალზე ზრუნვაა, იგივე ითქმის საკულტო საქონელზე, ეს არის მილიონობით ღარიბ მორწმუნეზე ზრუნვა, მათი თანადგომა სახელმწიფოს უფრო მეტი უღირს, ვიდრე ხატისა და სანთლის გაყიდვის დაბეგვრიდან მიღებული თანხა, ჩვენ ისედაც შევზღუდეთ ეკლესიის, საპატრიარქოს შეღავათები, იმ საპატრიარქოსი, რომელსაც მთელი საერთო ხელისუფლება და მთელი ჩვენი ხალხი ასე აფასებს.

ბიუჯეტის შედგენა მოვლენების შესაძლო განვითარების წინასწარ ხედვას და პროგნოზირებას მოითხოვს.

ჩვენ ყველაფერი გავაკეთოთ იმისათვის, რომ მივხედოთ და ფეხზე დავაყენოთ ტელევიზია. ჩვენ მისი მეშვეობით გვაქვს კონტაქტი ჩვენს ხალხთან და, ამავე დროს, ტელევიზია გახდა ის სფერო, რომელიც ასპარეზია ხელოვნებისათვის, ლიტერატურისათვის, სულიერებისათვის. ასევე, შეღავათები უნდა შეეხოს ჩვენს პრესას, სახელმწიფო პრესა იქნება, როგორც მას პირობითად ვუწოდებთ, თუ თავისუფალი პრესა. ეს საკითხი წარმოდგენილ დოკუმენტებში არ არის შეტანილი, მაგრამ თუ თქვენ მხარს დაუჭერთ, ეს წინადადება დაემატება. ვფიქრობ, რომ ამით პრესა ცოტა სულს მოითქვამს და იმასაც არ გამოვრიცხავ, რომ თუ ჩვენ მივაღწევთ წარმოების მაღალ დონეს. იქნებ წლის მეორე ნახევრიდან, პარლამენტთან ერთად, შევძლოთ პრესისათვის, გამოცემებისათვის სპეციალური ფონდის დაარსება, რათა ეს ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი სფერო ჩვენი სულიერებისა არ ჩაქრეს.

აუცილებელია მოსალოდნელი პროცესების მართვა, რათა თავიდან მაქსიმალურად იქნეს აცილებული ფასების შესაძლო მყისიერად ზრდა, პირველადი მოხმარების საქონლის დეფიციტის წარმოქმნა და სხვა, ეს უწინარესად, ფინანსთა სამინისტრომ, ეკონომიკის სამინისტრომ, ეკონომიკურმა საბჭომ უნდა განჭვრიტონ.

დადგენილი შეღავათების სისტემის მკვეთრი შეზღუდვით 1996 წლის 1 მარტიდან ბიუჯეტის პროექტის თანახმად, გაუქმდება ძირითადად ყველა, გარდა ზემოთ ჩამოთვლილი საგადასახადო შეღავათებისა, არის მოსაზრება, რომ ეს შეღავათები გაუქმდეს კანონის გამოქვეყნების დღიდან. ალბათ, ეს უფრო სწორი იქნება, რადგან 1 მარტამდე დრო ბევრია და კიდევ ბევრი ბოროტმოქმედების მომსწრე ვიქნებით.

ერთიანი საგადასახადო პოლიტიკის გატარებისა და მოქმედი საგადასახადო კანონმდებლობით დამტკიცებული დებულებების დაცვის მიზნით 1996 წელს უნდა გაუქმდეს ან მკვეთრად შეიზღუდოს წინა წლებში უმაღლესი აღმასრულებელი ხელისუფლებისა და ტერიტორიული ერთეულების ორგანოების ცალკეული გადაწყვეტილებებით შემოღებული ფიქსირებული გადასახადების სისტემა. კერძოდ, ეს ეხება ისეთ ფიქსირებულ (პირობით-საანგარიშო) გადასახადებს, როგორიცაა: ე.წ. „საფირმო“ და ანალოგიური ტიპის ადგილობრივი გადასახადები, საქართველოში შემოტანილ ნავთობპროდუქტებზე ათი პროცენტის ოდენობით ნატურალური გადასახადი და სხვა.

ნაცვლად მრავალგვარი „საფირმო“ გადასახადებისა, რომლებიც გასულ წლებში შემოღებულ იქნა ტერიტორიული მმართველობის ორგანოების მიერ, წარმოდგენილი კანონით შემოღებული უნდა იქნას ერთიანი ფიქსირებული გადასახადი ორ კვადრატულ მეტრამდე ფართობის მქონე სავაჭრო და საყოფაცხოვრებო მომსახურების ობიექტებზე, ხოლო საქართველოს ტერიტორიაზე შემოტანილი ნავთობპროდუქტების ნატურალური გადასახადი შეიცვლება, მართალია, ისევ ფიქსირებული ხასიათის, მაგრამ უფრო ცივილიზებული აქციზური ხასიათის გადასახადით, რაც ერთ ტონა შემოტანილ ბენზინზე 60 ლარს შეადგენს.

ამ საკითხზე საკმაო დავა და კამათი იყო. სავალუტო ფონდი გვთავაზობდა სრული საგადასახადო სისტემის გავრცელებას ბენზინზე და სხვა ნავთობპროდუქტებზე. ეს ნიშნავს, რომ ბენზინისა და სხვა საწვავის ფასი გაიზრდებოდა დაახლოებით 60-65 პროცენტით. ეს კი გამოიწვევდა ფასების ზრდას ყველაფერზე, რაც იყიდება, შეეხებოდა სამომხმარებლო ბაზარს, მომსახურებას, ყველაფერს. ამიტომ შევეცადეთ დაგვერწმუნებინა სავალუტო ფონდი, რომ ეს იყოს პირველი ეტაპი და როდესაც ქვეყანა ფეხზე დადგება და საკუთარი ენერგოშემცველები ექნება, შევძლებთ აღვადგინოთ სრულფასოვანი საგადასახადო სისტემა ნავთობზეც, ბენზინზეც და ა.შ.

არ ვიცი, მოასწარით თუ არა შეგექმნათ წარმოდგენა აქციზურ მარკებთან დაკავშირებით. რა არის აქციზური მარკები, რატომ არის მისი შემოღება აუცილებელი? აუცილებელია, რათა გამოირიცხოს ყოველგვარი მაქინაცია, ტყუილი და ერთხელ და სამუდამოდ მოწესრიგდეს აღრიცხვა. ვფიქრობ, რომ აქციზური მარკები 1 აპრილისათვის შემოვიღოთ. გთხოვთ მხარდაჭერას ამ საკითხში, რადგან მისი გადაწყვეტა დავეხმაროთ წესრიგის დამყარებაში.

საგადასახადო პოლიტიკის სრულყოფისა და შემდგომი გაუმჯობესების მიზნით, აგრეთვე იმის გათვალისწინებით, რომ არსებულ საგადასახადო სისტემაში უკანასკნელ წლებში შეტანილია მრავალი ცვლილება და შესწორება, საერთაშორისო სავალუტო ფონდის ექსპერტებთან ერთად შემუშავდა ახალი საგადასახადო კოდექსის პროექტი, რომელიც 1 ივლისისათვის წარედგინება პარლამენტს.

საერთოდ უნდა ითქვას, რომ ნებისმიერი ცვლილება საგადასახადო პოლიტიკაში, მათ შორის, გადასახადებისგან გათავისუფლების ან შეღავათების მიცემა შეთანხმებული უნდა იყოს საპარლამენტო კომიტეტებთან, პარლამენტთან და საერთაშორისო სავალუტო ფონდთანაც.

უკვე იანვრიდან დაიწყო გადამხდელების კომპლექსური შესწავლა, რომელმაც უნდა მოიცვას ყველა სამოქალაქო და რეგიონული რგოლის საგადასახადო სამსახური. ეს პროცესი დამთავრდა 1 ივნისისათვის.

ცალკე სტრუქტურად ჩამოყალიბდება მსხვილ გადამხდელების შესწავლის ინსპექცია. ასეთი გადამხდელების რიცხვი საქართველოში დაახლოებით 250-ია.

მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადაიდგმება გადასახადების აღრიცხვის, მათი ამაღლების, მთლიანად არსებული დებულებების, ინსტრუქციების მოქმედებისა და საერთოდ ტექნიკური პროცედურის ეფექტიანობის ამაღლებისათვის.

1 მარტამდე განსაზღვრულია გადაიხედოს: საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევაზე საჯარიმო სანქციები; გადასახადების დარიცხვის, სანქციებისა და აუდიტის წესი; საგადასახადო სისტემის მუშაკთა სტიმულირების ღონისძიებები და სხვა.

ბიუჯეტის თაობაზე წარმოდგენილი კანონპროექტით გათვალისწინებულია 1996 წელს რიგი ღონისძიებების განხორციელება, რაც გარკვეულად ხელს შეუწყობს მეწარმეობის განვითარებასა და საექსპორტო საქონლის წარმოების მოცულობის ზრდას, კერძოდ, ექსპორტის სტიმულირების მიზნით საბაჟო გადასახადებისაგან გათავისუფლდება ყველა იმპორტული საქონელი, რომელიც ქართველი მეწარმეების მიერ მთლიანად გამოიყენება საექსპორტო საქონლის დამზადებისათვის.

საბაჟო სისტემიდან შედარებით დაბალი შემოსავლების გამო დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ამ სფეროში არსებული ჩამორჩენის დაძლევის მიმართულებით სათანადო ღონისძიებების გატარებას.

უკვე თებერვლიდან უნდა დაიწყოს იმპორტირებულ საქონელზე გადასახადების წინასწარი გადახდის პრაქტიკა.

1 მარტამდე დამთავრდება ამ სისტემის საგადასახადო ინსპექციის მიერ შემუშავებული დაბეგვრის სარეგისტრაციო ნომრებზე გადასვლა, რომლის მითითებაც აუცილებელი იქნება საბაჟო დეკლარაციაში საქონლის, როგორც ექსპორტის, ისე იმპორტის დროს.

აღნიშნული ღონისძიება მნიშვნელოვნად გააუმჯობესებს აღრიცხვიანობას საბაჟო სისტემაში და შესაბამისად მინიმუმამდე დაიყვანს არაკონტროლირებადი ტვირთის მოძრაობის შესაძლებლობას. ამასთან, აღნიშნული დაბეგვრის სარეგისტრაციო ნორმები ინტეგრირებული იქნება სპეციალურ კომპიუტერულ სისტემაში, რომელშიც ამჟამად ინერგება საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად.

საერთაშორისო საფინანსო ორგანიზაციებთან ერთად მუშავდება საბაჟო სისტემის რეფორმის პროგრამა.

1 ივნისიდან უნდა შემუშავდეს აღნიშნული ღონისძიებების განხორციელების კონკრეტული გრაფიკი. ამას იმიტომ მოგახსენებთ, რომ ეს პირდაპირ კავშირშია ბიუჯეტის შემოსავლების ზრდასთან.

საბიუჯეტო შემოსავლების ზრდის პრობლემის განხილვისას აუცილებლად უნდა ითქვას ე.წ. ჩრდილოვანი ეკონომიკის ფენომენის თაობაზე, რომელმაც საქართველოში, როგორც ცნობილია, საკმაოდ დიდი მასშტაბები მიიღო, მე ამას ვამბობ ყველა იმ მოქალაქის საყურადღებოდ, ვისაც ეს ეხება: საქმე გვაქვს როგორც მოქმედი კანონმდებლობით აკრძალული სამეურნეო საქმიანობის შემთხვევებთან, ისე კანონის დარღვევითა და გვერდის ავლით მოღვაწეობასთან, შემოსავლების დამალვასა და გადასახადების არგადახდასთან, რაც, საბოლოო ჯამში, ამცირებს ბიუჯეტის საშემოსავლო ნაწილს, ე.ი. აუარესებს მოსახლეობის ცხოვრების პირობებს.

როდესაც ჩრდილოვან ეკონომიკაზე ვმსჯელობთ, ერთმანეთისგან აუცილებლად უნდა გავმიჯნოთ ორი პრინციპულად განსხვავებული მოვლენა: ორგანიზებული, სათანადო კავშირებითა და ინფორმაციით უზრუნველყოფილი დამნაშავენი და, შეიძლება ითქვას, გულუბრყვილო, პრიმიტიული სამართალდამრღვევები. პირველ შემთხვევაში საქმე გვაქვს ქვეყნის ეკონომიკის წინააღმდეგ ჩადენილ შეგნებულ დივერსიასთან, მაფიასთან, მცდელობასთან ეროვნულ ინტერესებზე მაღლა დააყენონ პიროვნული ინტერესები, ისინი არაფრის წინაშე უკან არ იხევენ, ქვეყნის კანონები ფარატინა ქაღალდად მიაჩნიათ. ხშირად არის მცდელობა დანაშაულებრივი კავშირი დაამყარონ სახელმწიფოს მაღალი რანგის მოხელეებთან. ახლა, როცა ხელი მოვკიდე იმის გარკვევას, რაც ხდებოდა მინისტრთა კაბინეტში, დავრწმუნდი, რომ იქაც და სხვა სტრუქტურებშიც ბევრი სცოდავდა სწორედ ამ კავშირების მხრივ, და ხანდახან კიდეც ახერხებდა მათ დამყარებას.

მეორე შემთხვევაში საქმე გვაქვს თვითდასაქმებულ მშრომელ ადამიანთან, რომელიც საკუთარი შესაძლებლობების შეზღუდულობის გამო ჯერ ვერ გახდა მეწარმე. ვერ შექმნა საკუთარი ინიციატივის საბაზრო ეკონომიკაში სამართლებრივი დამკვიდრების საფუძველი. პირველი ჯგუფის წარმომადგენლებს ჩვენ ვერ ვეგუებით. ამიტომ მკაცრად უნდა მოვთხოვოთ სახელმწიფო მინისტრს, ეროვნული უშიშროების საბჭოს, ყველა სამართალდამცავ ორგანოს, მინისტრებს, უწყებათა ხელმძღვანელებს, ხელისუფლების ყველა სტრუქტურას, არ შეასუსტონ ბრძოლა ჩრდილოვანი ეკონომიკის ელიტასთან (ასეთი მითითებები ჩვენმა სტრუქტურებმა უკვე მისცეს ადგილებზე), რომლებმაც შექმნეს თავიანთი კაპიტალის დანაშაულებრივი ზრდის საკუთარი პირობები და ამ პირობებს სთავაზობენ სახელმწიფო ორგანიზაციებს. ამ ბრძოლისათვის არსებობს საკანონმდებლო ბაზა, ამის გარანტიას იძლევა ჩვენი კონსტიტუციაც.

ჩრდილოვანი ეკონომიკის მეორე ჯგუფის წარმომადგენლებს კი უნდა დავეხმაროთ, უნდა მოვახერხოთ მათი ჩაბმა კანონით დაცულ და კანონის მეთვალყურეობით მიმდინარე პროცესებში. ამ მიმართულებით განსაკუთრებით უნდა იმუშაონ ეკონომიკის, იუსტიციის, ფინანსთა სამინისტროებმა, ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლებმა. ხელი შევუწყოთ მათ აითვისონ მეურნეობის გაძღოლის ფორმები და მეთოდები, მოვაწყოთ სემინარული მუშაობა, ისწავლონ ელემენტარული საბანკო ოპერაციების განხორციელება, კონტრაქტების გაფორმება, საბაზრო გარიგებების წესები. ჩრდილოვანი ეკონომიკის ამ ნაწილის ლეგალიზაცია აუცილებელია.

გარდა ამისა, საჭიროა დავეხმაროთ პრივატიზაციის ლაბირინთებში დაბნეულ პირს, თუ წვრილი ფერმერების, ვაჭრების, ხელოსნებისა თუ სხვა სახის ნახევრადდასაქმებულ თუ თვითდასაქმებულ მოქალაქეებისადმი გარკვეულ ლოიალურობას გამოვიჩენთ, შეურიგებლები უნდა ვიყოთ მსხვილი კომერსანტის, ან მეწარმის ნიღაბს ამოფარებული კანონის დამრღვევებისადმი. სწორედ მათ წინააღმდეგ საბრძოლველად უნდა ავამოქმედოთ ჩვენს ხელთ არსებული ყველა საშუალება.

არ შეიძლება არ აღინიშნოს ჩრდილოვანი ეკონომიკის ახალი წარმონაქმნი - არგადახდები. ჩვენი მოქალაქეების, საწარმოებისა და დაწესებულებების ხელმძღვანელთა ნაწილი შეეგუა იმ ფაქტს, რომ შეუძლია, მაგალითად, მოიხმაროს ელექტროენერგია, წყალი, ისარგებლოს კომუნალური მომსახურებით და არ გადაიხადოს საფასური. ეს ჩვეულებრივი ცხოვრების წესად იქცა. მათ გასაგონად მინდა ვთქვა, რომ ხელისუფლების ყველა სტრუქტურა მზად არის შეძლებისდაგვარად დაეხმაროს მათ, მაგრამ ისინიც, თავის მხრივ, არ უნდა გაურბოდნენ საკუთარ ვალდებულებას სახელმწიფოსა და სახელმწიფო ბიუჯეტის წინაშე. ეს კრიმინალური სამყაროა, ეს შავი ბიზნესის სფეროა.

სახელმწიფო დამნაშავეებთან, პოლიტიკურ და ეკონომიკურ მაფიასთან, ტერორთან, რეკეტთან, კორუფციასთან ბრძოლამ დიდი დარტყმა მიაყენა ჩრდილოვან ეკონომიკას, მაგრამ ჩრდილოვანი ეკონომიკის დიდ მასშტაბებზე კვლავაც მეტყველებს საგადასახადო ინსპექციის მიერ სხვადასხვა სამეურნეო სუბიექტების შემოწმების შედეგად გამოვლენილი დამალული შემოსავლების უამრავი ფაქტი.

საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევა, რომელიც გადასახადების დამალვასა და შემოსავლების შესახებ საგადასახადო ორგანოებისათვის სათანადო დეკლარაციების წარუდგენლობით გამოიხატება, ყველა ქვეყანაში მკაცრად ისჯება და ამრიგად ფინანსური და ადმინისტრაციული ზემოქმედების ღონისძიებები გადამხდელსა და სახელმწიფოს შორის ურთიერთობის რეგულირების ერთ-ერთი მძლავრი ბერკეტია.

ჩვენ გვაქვს ლიბერალური საგადასახადო პოლიტიკის გატარება, რითაც ბიძგი უნდა მიეცეს მეწარმეობის განვითარებას, საარჩევნო კამპანიის დროს შეხვედრაზე მე მეწარმეებს გარკვეული პირობები მივეცი. ამ წლის ბიუჯეტში ყველაფრის გათვალისწინება შეუძლებელია. მაგრამ ვფიქრობ, რომ მომავალი წლის ბიუჯეტი ამ მხრივ მისაღები უნდა იყოს ჩვენი მეწარმეებისათვის. მაგრამ, ამასთან ერთად, საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევა და ბიუჯეტის წინაშე ვალდებულებების შეუსრულებლობა მკაცრი ადმინისტრაციული და სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობით უნდა რეგულირდებოდეს.

მართალია, უკანასკნელ წლებში ამ მხრივ მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადაიდგა, ბრძოლა გაძლიერდა, შეიქმნა სათანადო სამართლებრივი ბაზა, მაგრამ გასაკეთებელი კვლავ ძალიან ბევრია.

საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევას მარტო და ძირითადად სასამართლო წესით ვერ შევებრძოლებით. აქ ეფექტიანად უნდა მუშავდებოდეს სხვადასხვა მექანიზმი, სხვათა შორის, სასამართლოშიც, ჩვენ ერთსულოვნად მივეცით ხმა საკონსტიტუციო დებულებას იმის შესახებ, რომ სასამართლოები დამოუკიდებლები არიან, არავის აქვს მათ საქმიანობაში ჩარევის უფლება, მაგრამ განუკითხაობა სასამართლო სფეროში უნდა დამთავრდეს. მოვიფიქროთ, პარლამენტთან ერთად, რა გზებით შეიძლება წესრიგის დამყარება სასამართლო სისტემაში. არ მინდა შეურაცხყოფა მივაყენო ყველა მოსამართლეს, მაგრამ ის, რასაც ვერ ახერხებენ შინაგან საქმეთა და უშიშროების სისტემაში, ხდება სასამართლო სტრუქტურებში. გთხოვთ, კარგად და სერიოზულად იფიქროთ ამის შესახებ, გადსაწყვეტი იქნება, ალბათ, ზოგიერთი საკადრო პრობლემაც.

კვლავ გადახდის კულტურასთან დაკავშირებით:

ბევრ ქვეყანაში სწორედ საგადასახადო ორგანოების უფლებაშია ფინანსური და ადმინისტრაციული ღონისძიებების გატარება და მხოლოდ ცალკეულ შემთხვევაში, როდესაც საქმე გვაქვს სისხლის სამართლის დანაშაულთან, საქმეს იხილავს სასამართლო.

საინტერესოა ამ მხრივ ამერიკის შეერთებული შტატების გამოცდილება, ამ ქვეყანაში საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს საგადასახადო დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენისათვის დააჯარიმოს გადამხდელი გადასახადი თანხის 5 პროცენტიდან 25 პროცენტამდე, წარდგენის ვადის დარღვევის პერიოდის მიხედვით. ამავე დროს, დეკლარაციაში შემოსავლების არასრულად ასახვის შემთხვევაში ჯარიმის თანხა, რასაც ისევ საგადასახადო ორგანო აკისრებს, 20 პროცენტიდან 75 პროცენტამდეა.

ნიშანდობლივია ის ფაქტი, რომ თუ სამუშაოს მიმცემმა არ დაუკავა გადასახადი და არ გადარიცხა ბიუჯეტში, ჯარიმის თანხა 100 პროცენტს აღწევს, რასავ ისევ საგადასახადო ორგანო აკისრებს კანონის დამრღვევს. მივმართე ბატონ დავით სალარიძეს: თქვენ ბევრი უნდა იფიქრით იმაზე, რომ ის გამოცდილება, რომელიც დაგროვდა მსოფლიოში, გამოიყენოთ.

კიდევ უფრო მკაცრი ღონისძიებებია გათვალისწინებული ამერიკის კანონით შემოსავლების განზრახ დამალვისათვის. ამ შემთხვევაში ჯარიმის თანხა 25 ათასი დოლარიდან 100 ათას დოლარამდეა, ან კანონი ითვალისწინებს თავისუფლების აღკვეთას 5 წლის ვადით.

საფრანგეთში შემოსავლების დამალვის მხილების ფუნქცია საგადასახადო ორგანოს კომპეტენციაშია და ჯარიმის თანხა გადასახდელების 80 პროცენტს შეადგენს.

საწარმოთა ფინანსური მდგომარეობის გამო ჩვენს ქვეყანაში დიდი პრობლემაა ბიუჯეტის კუთვნილი თანხების გადაუხდელობა. ამჟამად ბიუჯეტის წინაშე დავალიანება 45 მილიონ ლარს შეადგენს, აქაც საკანონმდებლო ვაკუუმთან გვაქვს საქმე. ვერ ამოქმედდა გაკოტრების შესახებ კანონმდებლობა. აქაც სხვა ქვეყნების გამოცდილებას უნდა დავესესხოთ, აშშ-ში თუ საწარმო არ იხდის გადასახადს, საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს, გადამხდელისათვის წინასწარ შეტყობინების შემდეგ ყადაღა დაადოს მის ქონებას და მოახდინოს მისი რეალიზაცია აუქციონის მეშვეობით, ამონაგები თანხები კი ჩარიცხოს ბიუჯეტში დავალიანების დასაფარავად.

ამ უარყოფითი მოვლენების აღმოსაფხვრელად, უწინარეს ყოვლისა, საჭიროა როგორც საკანონმდებლო ბაზის სრულყოფა და კანონის ამოქმედება, ისე მთლიანად მართვის სისტემის გაუმჯობესება, ამ თვალსაზრისით დიდი ამოცანები დგას აღმასრულებელი ხელისუფლების, მათ შორის, სამხარეო ადმინისტრაციების, რაიონული, საქალაქო ხელმძღვანელების წინაშე.

სახელმწიფო შემოსავლების ზრდა 1996 წელს უზრუნველყოფილი იქნება იმ ძირეული სტრუქტურული ცვლილებებითაც, რაც უნდა განხორციელდეს ამ წლის განმავლობაში სახელმწიფო სექტორში.

აქ უნდა შევეხოთ საკითხს დამატებული ღირებულების, მიწის გადასახადის, მოგებისა და დროებითი ფიქსირებული „საფირმო“ გადასახადები და ანარიცხების ეკონომიკური ნორმატივების შესახებ.

ბიუჯეტის პროექტის განხილვის პროცესში განსაკუთრებით გამოიკვეთა რეგიონული მმართველობის როლის გაზრდის აუცილებლობა, მთავარი ინსტრუმენტი ამისათვის საგადასახადო განაკვეთების ნორმატივების ცენტრალურ და ადგილობრივ ბიუჯეტებს შორის ურთიერთმისაღები განაწილების უზრუნველყოფაა.

ამ განაწილების ვექტორი ადგილობრივი ბიუჯეტებისაკენ უნდა მივმართოთ, ამასთან, ადგილობრივ ბიუჯეტებში საგადასახადო შემოსავლების კონცენტრაციის გაძლიერება უნდა დაემყაროს პირველ რიგში სოციალური განვითარების ხარჯების გეგმაზომიერ გადატანას ადგილებზე.

ამავე დროს, საბიუჯეტო მოწყობის კანონის დაზუსტებისას, რაც უახლოეს ხანში უნდა განხორციელდეს, ერთხელ და სამუდამოდ მკვეთრად უნდა გაიმიჯნოს ცენტრალური და ადგილობრივი ბიუჯეტების შემოსავლები და ხარჯები, ამასთან, როგორც ცენტრალურმა, ისე ადგილობრივმა ორგანოებმა ყველა ზომა უნდა მიიღონ გადასახადების ყველა სახეობის ამოსაღებად.

მერს თუ გამგებელს, მით უმეტეს, პრეზიდენტის რწმუნებულს არა აქვს უფლება მხოლოდ ადგილობრივი ინტერესების თვალთახედვით მიუდგეს ბიუჯეტის შესრულებას, საჭიროა საერთო სახელმწიფო და ადგილობრივი ინტერესების შეხამება.

გამომდინარე იმ თანაფარდობიდან, რაც 1996 წელს ჩამოყალიბდა საქართველოს ცენტრალური და ტერიტორიული ერთეულების ბიუჯეტების ვალდებულებებში და აგრეთვე იმის გათვალისწინებით, თუ როგორია ტერიტორიული ერთეულების ბიუჯეტების მიერ ერთ მოსახლეზე გაწეული ფაქტობრივი ხარჯების ჩამოყალიბებული დონეები, წარმოდგენილი კანონპროექტით გათვალისწინებულია 1996 წელს ბიუჯეტებს შორის სახელმწიფო საგადასახადო შემოსავლების განაწილების ნორმატივები.

სახელმწიფო გადასახადებიდან ანარიცხების ნორმატივები, რომელიც წარმოდგენილია ბიუჯეტის პროექტში, ჩამოყალიბდა აჭარის მინისტრთა საბჭოს, მხარეებში საქართველოს პრეზიდენტის რწმუნებულების, თბილისის, სხვა ქალაქების მერიებისა და რიგი რაიონების გამგეობების მიერ გამოთქმული შენიშვნებისა და წინადადებათა კვალობაზე და წარმოადგენს ფართო განხილვის შედეგს, რომელიც გაიმართა თქვენთან და საქართველოს პრეზიდენტთან.

სახელმწიფო გადასახადების გადანაწილების წარმოდგენილი მექანიზმი, ნაცვლად ადრე არსებულისა, უფრო მეტ სტიმულს აძლევს როგორც საქალაქო და რაიონული, ისე სამხარეო დონის ადმინისტრაციების ხელმძღვანელებს იზრუნონ შესაბამისი რეგიონის ეკონომიკის აღორძინებაზე. ბევრ რამეს ექსპერიმენტის ხასიათი აქვს და მიმდინარე წელი გვიჩვენებს, რამდენად სწორია ჩვენი ესა თუ ის არჩევანი.

ბიუჯეტის პროექტის განხილვამდე ქვემო ქართლსა და იმერეთში, საქართველოს პრეზიდენტის რწმუნებულის მიერ წარმოდგენილი წინადადებების გათვალისწინებით, ფინანსთა სამინისტროში შემუშავდა სამხარეო ადმინისტრაციებისათვის გარკვეული ფინანსური რესურსების შექმნის მიზნით სახელმწიფო ფონდების ფორმირების მექანიზმი.

ამ ფონდის საშუალებით განხორციელდება მხარის სოციალური და ეკონომიკური განვითარების ერთობლივი პროგრამებისა და მოსახლეობის სოციალური დაცვის დამატებითი ღონისძიებების დაფინანსება.

ეს მექანიზმი ამჟამად საქართველოს პრეზიდენტის დავალების შესაბამისად განიხილება თითოეული მხარის ადმინისტრაციის მიერ ფინანსთა სამინისტროსთან ერთად და კანონპროექტის თანახმად საბოლოო სახით წარმოდგენილი იქნება საქართველოს პარლამენტში „საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტის შედგენის, მიღებისა და შესრულების წესის შესახებ“ კანონპროექტში 1996 წლის 1 აპრილამდე.

ბიუჯეტის პროექტის პრეზიდენტთან განხილვის შედეგად, სამინისტროებმა და უწყებების, ტერიტორიულ-ადმინისტრაციული ერთეულების წარმომადგენელთა მიერ გამოთქმული შენიშვნების საფუძველზე, პროექტში შეტანილ იქნა შემდეგი ცვლილებები:

1. გარკვეულწილად შეიცვალა ცენტრალურ და ტერიტორიულ ერთეულებს შორის საგადასახადო შემოსავლებიდან ანარიცხების ნორმატივების, აღნიშნული ცვლილება ძირითადად მიმართულია ადგილობრივი ბიუჯეტის შემოსავლების ზრდისაკენ, კერძოდ, დამატებული ღირებულების გადასახადის ნორმატივი ტერიტორიული ბიუჯეტისათვის (რაც ადგილზე უნდა დარჩეს) შეადგენს 80 პროცენტს, მოგების გადასახადი - 50 პროცენტს, ფიზიკურ პირთა საშემოსავლო გადასახადი - 50 პროცენტს, მიწის გადასახადი - 50 პროცენტს. ამასთან, გარდა აქციზსა და საბაჟო გადასახადისა, ყველა სხვა სახელმწიფო და ადგილობრივი გადასახადის (ქონების, ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობის, გარემოზე ზემოქმედების და სხვა) 100 პროცენტი ჩაირიცხება ტერიტორიული ერთეულების ბიუჯეტში.

2. კანონში შევიდა მუხლები, რომლებითაც მმართველობის ადგილობრივ ორგანოებს მიეცათ დამატებითი უფლებები (ეს ყველაფერი, ექსპერიმენტების სახით, აპრობირებულია სხვადასხვა რაიონებში და მხოლოდ ამიტომ შემოგთავაზეთ, როგორც კანონის შემადგენელი ნაწილი), კანონში შევიდა მუხლები, რომლებითაც მმართველობის ადგილობრივ ორგანოებს მიეცათ დამატებითი უფლებები, კერძოდ, ნება დაერთოთ დამოუკიდებლად გადაწყვიტონ გამოუყენებელ ძირითად ფონდებზე ქონების გადასახადისაგან ცალკეული მეურნეობების განთავისუფლება-არგანთავისუფლების საკითხი, ვიცი, რომ ამ საკითხზე დავა იყო კომიტეტებში. თუ ჩემი აზრი გაინტერესებთ, სხავგვარი მიდგომა შეუძლებელია. ეს ისეთი მოცულობის საქმიანობაა, რომ თუ იგი ცენტრალიზებული იქნება, ბიუროკრატიზმის ისეთ სისტემამდე მიგვიყვანს, რომლის დაძლევა პრობლემა გახდება.

- უფლება მიეცათ დააწესონ დანამატი იმ გადასახადებზე, რომლებიც მთლიანად რჩება ტერიტორიული ერთეულების ბიუჯეტში, ან მოახდინონ ამ გადასახადების დიფერენცირება იმ პირობით, რომ ტერიტორიის მიხედვით შენარჩუნებული იქნეს კანონით დადგენილი გადასახადის საშუალო განაკვეთი.

3. დაკმაყოფილებული იქნა აჭარის მინისტრთა საბჭოს თხოვნა და აჭარის ბიუჯეტის ხარჯების ნაწილი გაიზარდა პირველ ვარიანტში 1,422 ათასი ლარით, ხოლო კონსულტაციების შემდეგ ამ თანხას დაემატა 1 მლნ. ლარი.

4. დაკმაყოფილდა ზესტაფონისა და სხვა რაიონების თხოვნა.

5. ქ. თბილისის ბიუჯეტში საგადასახადო ნორმატივები სხვა ტერიტორიული ბიუჯეტების ნორმატივებთან შედარებით გაიზარდა ხუთ-ხუთი პროცენტით, კერძოდ;

- დამატებული ღირებულების გადასახადი ანარიცხის ოდენობა დაწესდა 35 პროცენტის დონეზე;

- ფიზიკურ პირთა საშემოსავლო გადასახადი - 55 პროცენტი;

- მოგების გადასახადი („საფირმო“ გადასახადის ჩათვლით) - 55 პროცენტი.

აღნიშნული ცვლილებების შედეგად თბილისის ბიუჯეტის ხარჯები (შემოსავლების ზრდის კვალობაზე) გაიზარდა 7,6 მილიონი ლარით, შესაბამისად ცენტრალური ბიუჯეტიდან მოიხსნა ისეთი ხარჯების დაფინანსება, როგორიცაა: ქ. თბილისის მეტროს მშენებლობა (2000 ათასი ლარი), 1990-91 წლების ცნობილი მოვლენების შედეგად, რუსთაველის პროსპექტზე დანგრეული საცხოვრებელი სახლების მშენებლობა - (1500 ათასი ლარი), რაც, რა თქმა უნდა, მცირეა მაგრამ მუშაობის შედეგების შესაბამისად, შეიძლება გამოიძებნოს მისი გაზრდის საშუალება. „დინამოს“ სტადიონის ტრიბუნების რეკონსტრუქცია (500 ათასი ლარი) და კომპლექს „საქართველოს მატიანეს“ მშენებლობა (500 ათასი ლარი). მთლიანად, ჯამში 4,500 ათასი ლარის ოდენობით.

6. გარკვეული ცვლილებები განიცადა კავშირგაბმულობის, რკინიგზის, საჰაერო ტრანსპორტისა და საქენერგოს ცალკეული ობიექტების ბიუჯეტთან ანგარიშსწორებამ, იმის გათვალისწინებით, რომ აღნიშნული სისტემის სრულ სამეურნეო ანგარიშზე გადაყვანა ჯერჯერობით არ არის დამთავრებული. აგრეთვე, მათი დიდი დავალიანების გამო, როგორც ქვეყნის შიგნით არსებული სამეურნეო სუბიექტებთან, ისე სხვა ქვეყნებთან, მათი შემოსავლების დაგეგმვა მხოლოდ ერთ ბიუჯეტში მიზანშეუწონლად იქნა მიჩნეული, ამდენად, მათი მდგომარეობის სტაბილიზაციამდე და დავალიანების გასტუმრებამდე გათვალისწინებულია მხოლოდ დამატებული ღირებულებისა და მოგების გადასახადის აკუმულირება ცენტრალურ ბიუჯეტში.

7. ექსპერიმენტის სახით ჩამოყალიბდა ახალი მექანიზმი ქუთაისის ბიუჯეტის ცენტრალურ ბიუჯეტთან ურთიერთობაში, წლის განმავლობაში ქუთაისის ბიუჯეტში მთლიანად ირიცხება მის ტერიტორიაზე მიღებული გადასახადები. ამასთან, ცენტრალურ ბიუჯეტში ქუთაისიდან გადმოირიცხება ფიქსირებული თანხა 9 მლნ ლარის ოდენობით, თანაბარი ნაწილებით წლის განმავლობაში, ზემოთ აღნიშნულის შედეგად ქუთაისის ბიუჯეტის ხარჯები გაიზრდება 2 მლნ 810 ათასი ლარით.

8. ზემოაღნიშნული ცვლილებების შესაბამისად, ტერიტორიული ერთეულების ბიუჯეტების შემოსავლები შეადგენს 146 მლნ 695 ათას ლარს (ნაცვლად 112,313 ათასისა), იგი გაიზრდება 34 მლნ 382 ათასი ლარით, საიდანაც ტრანსფერების სახით ცენტრალური ბიუჯეტის საშუალებით დაიფარება 23 მლნ 188 ათასი ლარი, ხოლო დანარჩენი თანხა გადანაწილდება პრეზიდენტის სამხარეო რწმუნებულების მიერ, გარდა ამისა, განსაკუთრებით მცირე შემოსავლის მქონე რაიონებისათვის ბიუჯეტიდან დამატებით გამოიყოფა 3 მლნ 433 ათასი, ნაცვლად თავდაპირველი ვარიანტით გათვალისწინებული 2 მლნ 487 ათასი ლარისა.

9. გარდა ამისა, სხვადასხვა წინადადებებისა და შენიშვნების გათვალისწინებით, ბიუჯეტის ხარჯებში დამატებით იქნა შეტანილი შემდეგი ცვლილებები:

- 1996 წლის ზაფხულის ოლიმპიადაში საქართველოს დელეგაციის მონაწილეობისათვის დამატებით გათვალისწინებული იქნა 1 მლნ ლარი;

- თავდაცვის სამინისტროსთვის გამოყოფილი ასიგნებანი გაიზარდა 1 მლნ ლარით, ძირითადად, ლაპარაკია მედიკამენტებზე, ჩვენი ჯარის სამედიცინო მომსახურების გაუმჯობესებაზე.

- საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის ცენტრალურ ბიუჯეტში დამატებით გათვალისწინებული იქნა 33 ათასი ლარი;

- გაიზარდა სოფლის მეურნეობისა და სურსათის სამინისტროს აპარატის ხარჯები;

- ლტოლვილთა და განსახლების სამინისტროს დამატებით გამოეყო 100 ათასი ლარი;

- განათლების სამინისტროს შენახვის ხარჯები ადმინისტრაციული შენობის აღდგენის დასაფინანსებლად გაიზარდა 250 ათასი ლარით.

- 3 მლნ 500 ლარამდე, ანუ 1 მლნ. ლარით გაიზარდა პარლამენტის შენობის აღდგენითი სამუშაოების დაფინანსება და სხვ.

10. საგადასახადო შეღავათების გაუქმებამ შეიძლება გამოიწვიო სიძნელეები კულტურის სფეროს ზოგიერთი დაწესებულების ფინანსურ მდგომარეობაში. კანონში გათვალისწინებულია ამ ორგანიზაციათა დანაკარგების შევსების მექანიზმი, შეღავათების გაუქმების შემდეგ ბიუჯეტში გადასარიცხი გადასახადების მოცულობის ფარგლებში დასაბრუნებელი თანხები გათვალისწინებული იქნება გადასახადების განაწილების მიხედვით, შესაბამის ბიუჯეტში, რა საერთაშორისო სტრანდარტებიც უნდა მოქმედებდნენ, ჩვენ ვერ შევადგენთ ისეთ ბიუჯეტს, რომელიც ქართული კულტურის, მეცნიერების, ლიტერატურისა, თეატრის, ხელოვნების რენესანსის ნაცვლად, მათ დეგრადაციას გამოიწვევს.

11. გარდა ამისა, გათვალისწინებული იქნა სხვადასხვა სამინისტროებისა და უწყებების შენიშვნები.

V. სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯები

საქართველოს 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტით გათვალისწინებულია 784 მლნ. ლარის ოდენობით ხარჯების გაწევა, რაც 1995 წლის შესაბამისი ბიუჯეტის წინასწარ ფაქტობრივ მაჩვენებელზე თითქმის 2-ჯერ მეტია.

საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯების დაფინანსება 1996 წელს საკუთარი შემოსავლებით, უზრუნველყოფილია თითქმის 65 პროცენტით, მაშინ, როდესაც 1995 წელს ეს მაჩვენებელი 39 პროცენტს შეადგენდა.

ბიუჯეტის დეფიციტი, რომელიც დაგეგმილი იყო 229 მლნ. ლარის ოდენობით, 1996 წელს შეადგენს შიდა ერთობლივი პროდუქტის 4 პროცენტს, რაც 1995 წლის შესაბამის მაჩვენებელზე ერთი პუნქტით ნაკლებია.

საერთოდ დეფიციტის ოდენობა 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტში გათვალისწინებული ხარჯების მიმართ შეადგენს 29 პროცენტს, რაც 1995 წლის შესაბამის მაჩვენებელზე 17 პუნქტით ნაკლებია.

საქართველოს 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯების საერთო მოცულობიდან საქართველოს ცენტრალური ბიუჯეტის ხარჯების მოცულობა შეადგენს 559 მლნ ლარს, რაც 1995 წლის ფაქტობრივ წინასწარ მაჩვენებელზე 1,8-ჯერ მეტია.

ტერიტორიული ერთეულების ბიუჯეტის საერთო მოცულობა 1996 წელს გაანგარიშებულია 137 მლნ ლარის ოდენობით, რაც 1995 წლის ფაქტობრივი შესრულების მაჩვენებელს 61 პროცენტით აღემატება.

საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტგარეშე ფონდების ხარჯების მოცულობა 1996 წელს დადგენილია 155 მლნ ლარის ოდენობით. სხვაობა ამ ფონდების შემოსავლებსა და გასავლებს შორის განსაზღვრულია 61,0 მლნ ლარით, რაც იფარება საქართველოს ცენტრალური ბიუჯეტიდან გამოყოფილი სუბსიდიებით. აქედან საქართველოს სოციალური უზრუნველყოფისა და სამედიცინო დაზღვევის ერთიან სახელმწიფო ფონდს უნდა გადაეცეს 38 მლნ ლარი, საგზაო ფონდს - 6,0 მლნ ლარი. ხოლო ჯანმრთელობის დაცვის ფონდს - 17 მლნ ლარი.

საქართველოს 1996 წლის ცენტრალური ბიუჯეტის სტრუქტურა გამომდინარე იმ მიზნებიდან, რომლებიც ამ ბიუჯეტს აკისრია სტრუქტურული რეფორმების საშუალოვადიანი სამწლიანი პროგრამის მიხედვით, 1995 წლის ბიუჯეტის სტრუქტურასთან შედარებით, გარკვეულწილად შეიცვალა. ასე, მაგალითად, 1995 წელს საქართველოს ცენტრალური ბიუჯეტის ინვესტიციურ პროგრამაზე, ანუ კაპიტალური დაბანდებების დაფინანსებაზე გათვალისწინებული იყო სულ 4,0 მლნ ლარი, ხოლო 1996 წლის ცენტრალური ბიუჯეტი ითვალისწინებს თითქმის 48 მლნ ლარს.

საქართველოს 1996 წლის ცენტრალურ ბიუჯეტში განსაკუთრებული ყურადღება აქვს დათმობილი მოსახლეობის სოციალური დაცვის ღონისძიებების განხორციელებას.

კონსტიტუციაში ნათქვამია, რომ სავალდებულოა გადასახადების და მოსაკრებლების გადახდა კანონით დადგენილი ოდენობით და წესით, მაგრამ მოსახლეობის დიდი ნაწილი ვერ იხდის კანონით დაწესებულ გადასახადებს, რადგანაც ის არ არის გადახდისუნარიანი, მისი ხელფასი საარსებო მინიმუმზე ნაკლებია. ეს ეხება მოსახლეობის დიდ ნაწილს.

აღმასრულებელმა ხელისუფლებამ, სახელმწიფო მინისტრმა, სამინისტროებმა და უწყებებმა უნდა შეიმუშაონ განსაკუთრებული სახელმწიფო პროგრამა საარსებო მინიმუმთან ხელფასის გათანაბრების დარგში.

1. სოციალურად დაუცველი ჯგუფების პრობლემა. მსოფლიო ბანკის ტექნიკური დახმარების საფუძველზე დაიწყო მოსახლეობის განსაკუთრებით დაუცველი სოციალური ჯგუფების გამოვლენის პროექტის რეალიზაცია, რომელიც მოწოდებულია მიზნობრივი მისამართობრივი გახადის სოციალური დახმარების მთელი სისტემა.

2. საპენსიო ასაკის პრობლემა და კერძოდ საპენსიო ფონდები. გათვალისწინებულია ცვლილებები საპენსიო ასაკში. კერძოდ, მისი ზრდა ქალებისათვის 60 წლამდე. მამაკაცებისათვის 65 წლამდე (მათთვის, ვინც ჯერ არ გასულა პენსიაზე).

გათვალისწინებულია უახლოეს დროში კერძო საპენსიო ფონდების შესახებ კანონის მიღება. ვეტერანების საკითხს, რომელიც ამ ბიუჯეტში არ არის გათვალისწინებული, უნდა დავუბრუნდეთ პირველი კვარტალის შედეგების მიხედვით.

3. ხელფასებისა და გასაცემლების გაზრდა. სოციალური დაცვის სისტემის მიზნობრიობის ამაღლების საფუძველზე შესაძლებელი გახდა დაზოგილი სახსრები მიმართულიყო სხვადასხვა გასაცემლების ზრდაზე, რაც აუცილებელი იქნება საბიუჯეტო სფეროში ხელფასების ზრდის პროპორციულად.

1996 წლის ცენტრალური ბიუჯეტის პროექტის მიხედვით საბიუჯეტო სფეროში დასაქმებულ მუშაკთა საშუალო თვიური შრომის ანაზღაურება გაანგარიშებულია 30 ლარის ოდენობით, მათ შორის, ხელისუფლებისა და მმართველობის ორგანოებში - 20 ლარი, განათლებაში - 14 ლარი, მეცნიერებაში - 16 ლარი, ხოლო ძალოვან სტრუქტურებსა და სასამართლო ხელისუფლების ორგანოებში - 55-60 ლარის ოდენობით.

1996 წლის 15 თებერვლიდან პურზე ფასების საშუალოდ 40 პროცენტით ზრდის პირობებში, მსოფლიო ბაზარზე პურის ფასების ზრდის გამო გათვალისწინებულია კომპენსაციის გაცემა მოსახლეობის თითქმის ყველა ფენისათვის. მოწესრიგდება ასევე ბიზნესის, ელექტროენერგიის ფასები, გათვალისწინებული იქნება მსოფლიო ბანკისა და საერთაშორისო სავალუტო ფონდის რეკომენდაციები.

1996 წელს შრომის ანაზღაურების მინიმალური დონე გაიზრდება 35 პროცენტით, პენსიები და შემწეობები - 17 პროცენტით.

ამავე დროს 1996 წლის 1 ივლისიდან გათვალისწინებულია საბიუჯეტო სფეროს მუშაკთა შრომის ანაზღაურების, პენსიების, ბავშვთა დახმარების, ლტოლვილთა შემწეობებისა და სტუდენტთა სტიპენდიების გადიდება 25 პროცენტით. ამ ღონისძიებებს მოხმარდება 40,0 მლნ ლარზე მეტი.

4. ინფლაციის შემცირება. ფასების ზრდა. 1996 წელს ინფლაციის ტემპი მნიშვნელოვნად შემცირდება რა სამომხმარებლო ფასების მოსალოდნელი ზრდის პირობებში, საშუალოდ წლის განმავლობაში არ გადააჭარბებს 29 პროცენტს.

ამ პირობებში საშუალო ხელფასი საბიუჯეტო სფეროში მომუშავესათვის, პენსიები და შემწეობების ოდენობა 35-40 პროცენტით გაიზრდება.

5. ჯანდაცვის დარგის რეფორმები. მაღალი ტემპით მიმდინარეობს რეფორმები ჯანმრთელობის დაცვის სფეროში. ჯანმრთელობის დაცვის პროგრამების დაფინანსებას საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტიდან მოხმარდება 25 მლნ ლარზე მეტი, რაც 1995 წლის დონეს 2-ჯერ აღემატება. და მაინც საგანგებო ღონისძიებებია გასატარებელი, რომ ღარიბ მოსახლეობას ჯანდაცვის სისტემის რეფორმით გამოწვეული დროებითი სოციალური წნეხი, უფასო სამედიცინო დახმარების სისტემიდან ფასიანზე გადასვლის პროცესის ზეწოლა შევუმსუბუქოთ. ამ მიზანს ემსახურება ბიუჯეტი, ბიუჯეტგარეშე სახელმწიფო ფონდები.

6. უმაღლესი განათლების სისტემის რეფორმა. მოკავშირე რესპუბლიკებს შორის საქართველოს პირველი ადგილი ეკავა უმაღლესი განათლების მქონე მოსახლეობის კოეფიციენტის მიხედვით, ჰქონდა მაღალგანვითარებული განათლების სისტემა, მაგრამ დღევანდელი ვითარების გათვალისწინებით, შეუძლებელია ამ სფეროზე უწინდელი დონის ხარჯების გაღება. ამდენად, ხელისუფლებას გადაწყვეტილი აქვს აღადგინოს განათლების სისტემა თანდათან, ეტაპობრივად, განახორციელოს მიზანმიმართული, ეკონომიკურად გამართლებული და ეფექტიანი ღონისძიებები. ამ მიზნით შექმნილია სპეციალური სამთავრობო კომისია.

1996 წელს საქართველოს ცენტრალური ბიუჯეტის პროექტით განათლების სისტემაში რეფორმების განხორციელების ხელშეწყობის მიზნით გათვალისწინებულია 5 პროცენტამდე, მაგრამ ადგილობრივი დანახარჯების ჩათვლით შეიძლება 10 პროცენტიც გამოვიდეს. განათლების სისტემაში, ისევე როგორც ჯანდაცვაში, რეფორმები საკმაოდ მტკივნეულად მიმდინარეობს, განსაკუთრებით ფასიან სწავლებაზე გადასვლა. ნურავინ ნუ გააუბრალოებს ამ სოციალურად მტკივნეულ პროცესებს. საჭიროა მეტი სიბრძნე და მეტი ფინანსური სახსრები რეფორმების განხორციელებისათვის. ამისთვის უნდა ვიზრუნოთ ყველამ ერთად.

რა არის ჩვენი უმთავრესი ამოცანა? ჯერ ერთი წარმოების ზრდა და ამ ბაზარზე ბიუჯეტის გაძლიერება. მეორე, იმ ხალხის გადარჩენა, რომლებიც ვერ ახერხებენ ადაპტირებას ახალ პირობებში და მესამე, საქართველოს ინტელექტუალური პოტენციალის არა მარტო შენარჩუნება, არამედ გამდიდრება. ამასთან დაკავშირებით, დაიბადა იდეა, რომ გამოიძებნოს სახსრები 1000-2000 სტიპენდიის დაწესებისათვის ყველაზე ნიჭიერი ახალგაზრდებისათვის, ბავშვებისათვის. მაგრამ ამ საკითხის გადაწყვეტა რეალურად შეგვეძლება, ალბათ, წლის პირველი ნახევრის შემდეგ.

7. ერთჯერადი დახმარების ფონდები. მიუხედავად განხორციელებული ღონისძიებებისა, სოციალურ სფეროში კვლავ რჩება მრავალი გადაუჭრელი პრობლემა, რომლებიც საქართველოს მთავრობის ზრუნვის მთავარ ობიექტად დარჩება 1996 წელსაც.

ამ პრობლემების ნაწილობრივ გადაწყვეტის მიზნით საქართველოს ცენტრალური ბიუჯეტი მარტოხელა პენსიონერების, ლტოლვილების, ინვალიდების და უმწეო მდგომარეობაში ჩავარდნილი სხვა მოქალაქეებისათვის ერთჯერადი დახმარების მიზნით ითვალისწინებს სოციალური დაცვის, შრომისა და დასაქმების და ლტოლვილთა და განსახლების სამინისტროებთან სპეციალური დახმარების ფონდების შექმნას, ჯერჯერობით ლაპარაკია 200 ათას ლარზე, წლის მეორე ნახევარში ეს ციფრი შეიძლება გაორმაგდეს.

ასეთი ტიპის დახმარებისათვის სპეციალური ფონდები გათვალისწინებულია ტერიტორიული ერთეულების ბიუჯეტებშიც.

საქართველოს 1996 წლის ცენტრალური ბიუჯეტის სტრუქტურაში მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია სახელმწიფო ვალების (რომელიც ერთ მილიარდ აშშ დოლარს აღემატება) მომსახურების საკითხს. ამ მიზნით წლის განმავლობაში უნდა გამოიყოს 91 მლნ ლარამდე.

რა თქმა უნდა, კარგი ცხოვრებისგან არ არის, რომ ჩვენ ვალები გვაქვს. მაგრამ მათ გარეშე ხალხისა და ქვეყნის ფიზიკური გადარჩენა შეუძლებელი იქნებოდა. მეორეც, მსოფლიო თანამეგობრობაში მიმდინარეობს პროცესები, როდესაც ეკონომიკა ვითარდება, ვალების დაფარვა ხერხდება, ხდება მათი რესტრუქტურიზაცია. ამავე დროს დაიწყო მოძრაობა, რომ ამ ქვეყნებს, რომლებსაც უჭირთ, აპატიონ ეს ვალები. მაგალითად, ევროგაერთიანების ჩვენ 135 მლნ დოლარი გვმართებს. ახლა ეძებენ გზებს, რომ ამ ვალის მხოლოდ პროცენტები გადაგვახდევინონ. ამიტომ ვალების დაფარვის პრობლემებს უიმედოდ არ ვუყურებთ. მათი მომსახურებისათვის ბიუჯეტში შესაბამისი თანხებია გათვალისწინებული. ამასთან, იმისათვის, რომ ვალების მომსახურება არ იყოს გაბნეული სხვადასხვა სტრუქტურებში, ამიერიდან პარლამენტისა და პრეზიდენტის წინაშე საგარეო ვალების მომსახურებაზე პასუხისმგებელი ერთადერთი ორგანო იქნება ფინანსთა სამინისტრო.

მიუხედავად იმისა, რომ 1996 წელს საგარეო ვალების მომსახურებისა და დაფარვისათვის საჭირო სახსრების მოცულობა მნიშვნელოვნად აღემატება ბიუჯეტში გათვალისწინებულს, საერთაშორისო საფინანსო ორგანიზაციებთან შეთანხმებით, და მათი ხელშეწყობით, ვალების რესტრუქტურიზაციის საქმეში, 1996 წელს ბიუჯეტი ითვალისწინებს ცალკეულ მოვალეზე თანაბარ ვალის საერთო მოცულობის 4 პროცენტის ოდენობით მომსახურებაზე სახსრების გამოყოფას.

მოგეხსენებათ, კონსტიტუციის თანახმად, ქვეყნის დამოუკიდებლობის, სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის დასაცავად, აგრეთვე, საერთაშორისო ვალდებულებათა შესასრულებლად, საქართველოს ჰყავს არმია, შეიარაღებული ძალები, რომლებსაც შენახვა უნდა.

მინდა შეგახსენოთ, რომ სამხედრო ძალების რაოდენობას ეროვნული უშიშროების საბჭოს წარდგინებით ამტკიცებს პარლამენტი სიითი შემადგენლობის უმრავლესობით.

მაშასადამე, პრეზიდენტმა და პარლამენტმა, ერთი მხრივ, უნდა გაითვალისწინონ, რომ სახელმწიფოს სამხედრო დოქტრინით გონივრულად უნდა იქნეს განსაზღვრული შეიარაღებული ძალების რაოდენობა და შეიარაღების დონე, მეორე მხრივ, აუცილებლად უნდა ვიქონიოთ მხედველობაში რეალურად არსებული საბიუჯეტო რესურსები და სახელმწიფოს მატერიალური შესაძლებლობანი, საერთაშორისო საბიუჯეტო პრაქტიკაში მიღებული ნორმატივები. მესამე ის, რომ ყველაფერი გავაკეთოთ იმისათვის, რომ შეიარაღებული ძალების ფორმირება დამთავრდეს და საქმე გვქონდეს სრულფასოვან შეიარაღებულ ძალებთან.

სწორედ ასეთი მიდგომით განისაზღვრა პარლამენტში წარმოდგენილი ბიუჯეტში თავდაცვის ხარჯები.

1996 წლის ცენტრალურ ბიუჯეტში თავდაცვის ხარჯები შეადგენს 65 მლნ. ლარს, ანუ ბიუჯეტის მთელი ხარჯების 11,6 პროცენტს, რაც პროცენტულად 1995 წლის მაჩვენებლის დონეზეა, თუმცა, აბსოლუტურად გაცილებით მეტია.

ასევე სამართალდამცავ ორგანოებთან დაკავშირებით: თუ შარშან, დავხარჯეთ 41 მლნ ლარი, 1996 წლის ცენტრალური ბიუჯეტით გაანგარიშებულია 67 მლნ ლარი.

ხელისუფლებისა და მმართველობის ცენტრალური ორგანოების დასაფინანსებლად საქართველოს ცენტრალური ბიუჯეტიდან 1996 წელს უნდა გამოიყოს 25 მლნ ლარი, რაც საერთო ხარჯების მიმართ შეადგენს 4,6 პროცენტს, მაშინ, როცა 1995 წლის ფაქტობრივი მონაცემებით ეს მაჩვენებელი შეადგენდა 19 მლნ ლარს, ანუ 6,1 პროცენტს.

ასეთია 1996 წლის ბიუჯეტის ძირითადი პარამეტრები.

ზემოთ მე მოგახსენეთ საპრეზიდენტო, აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოებში ბიუჯეტის პროექტის წინასწარი განხილვის შესახებ. ასეთივე განხილვა, როგორც გითხარით, გაიმართა პარლამენტის კომიტეტებში. პარლამენტში ორკვირიანი განხილვის შემდეგ გაიმართა შემთანხმებელი სამუშაო შეხვედრა კომიტეტების თავმჯდომარეების, პარლამენტარების ფინანსთა სამინისტროსა და სახელმწიფო კანცელარიის წარმომადგენლების მონაწილეობით. ამ განხილვის შედეგად გავითვალისწინეთ ზოგიერთი ცვლილება, რაც საყურადღებოა.

საერთაშორისო სავალუტო ფონდმა თურქმენეთის ვადის დასაფარად საქართველოს ტერიტორიაზე წარმოებული პროდუქტის შესაძენად და თურქმენეთში გადატვირთვისათვის (ე.ი. აქ ვაძლევთ სტიმულს წარმოებას) საქართველოს ეროვნული ბანკის მეშვეობით გამოყო 12 მლნ ლარი. ამასთან დაკავშირებით, ბიუჯეტის ხარჯები გაიზარდა 12 მილიონით.

ცენტრალური ბიუჯეტის ხარჯების შემცირების შედეგად გადიდდა ტერიტორიული ერთეულების ბიუჯეტები 8,5 მლნ ლარით, აქედან, თბილისის, ფოთის, რუსთავის, წყალტუბოს, ბოლნისის, ზესტაფონის, მცხეთის, თელავის, თიანეთის და სხვა რაიონების ხარჯები.

ქუთაისთან დაკავშირებით, ქუთაისიდან ფიქსირებული თანხის 9 მლნ ლარის ამოღების სანაცვლოდ ქუთაისის მერის თანხმობით საქართველოს ცენტრალურ და ქუთაისის ბიუჯეტებს შორის ანგარიშსწორება მოხდება არსებული ნორმატივების შესაბამისად. ამასთან, შემოღებული იქნა სახელმწიფო გადასახადებისაგან ზეგეგმიური შემოსავლების გადანაწილების ახალი წახალისების მექანიზმი, ესეც ექსპერიმენტია, რომლის მიხედვითაც, გეგმის 102,5 პროცენტის ზევით შესრულების შემთხვევაში ტერიტორიული ერთეულის ბიუჯეტი დამატებით მიიღებს შემოსავლის 30-40-50 პროცენტამდე, ხოლო მხარის ადმინისტრაცია - 10 პროცენტს. აი ფონდის შევსების წყარო, რომელზეც მოგახსენეთ.

დამატებითი ღირებულების გადასახადით არ დაიბეგრება ხორბალი, საქართველოს საპატრიარქოს ნებართვით ტაძრებისა და ეკლესიების მშენებლობა, რესტავრაცია და ა.შ.

რაც შეეხება ხორბალს - საჭიროა საქართველოს ბიზნესი დაინტერესდეს ხორბლით. თუ ჩვენ ხორბლის შემოტანაზე საბაჟო გადასახადს დავაწესებთ, ეს იმას ნიშნავს, რომ რამდენიმე თვის შემდეგ, როცა ჰუმანური დახმარების რესურსები ამოიწურება, ავტომატურად, 50-60 პროცენტით გაძვირდება პური, შესაძლოა 100 პროცენტითაც. ამიტომ, უნდა დავაინტერესოთ ქართველი ბიზნესმენები. ხორბლის შემოტანა უნდა იყოს მომგებიანი საქმე, ამიტომ დავაყენეთ საკითხი ამგვარად, მიუხედავად იმისა, რომ სავალუტო ფონდი კატეგორიულად მოითხოვდა ხორბლის დაბეგვრას.

დივიდენდების სახით მიღებულ შემოსავალზე საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთი განისაზღვრება 10 პროცენტის ოდენობით.

საქართველოს ტერიტორიაზე შემოტანილ ნავთობპროდუქტებზე საბაჟო, აქციზისა და დამატებული ღირებულების გადასახადის ნაცვლად შემოღებულ იქნა ფიქსირებული გადასახადი 15 პროცენტის ოდენობით.

ყოველგვარი შეღავათები გაუქმდება ბიუჯეტის შესახებ კანონის მიღებისთანავე.

კანონპროექტიდან მთელი რიგი დავალებები შეტანილი იქნება პარლამენტის დადგენილების პროექტში.

შინაგან საქმეთა სამინისტროს სამხარეო ორგანოების ჩამოყალიბებასთან დაკავშირებით ხარჯები გაიზარდა 1,400 ათასი ლარით.

ოპერისა და ბალეტის აკადემიური თეატრის შენახვის ხარჯები გადიდდა 810 ათასი ლარით, მარჯანიშვილის თეატრისა - 345 ათასი ლარით, რუსთაველის თეატრისა - 418 ათასი ლარით.

პარლამენტის შენახვის ხარჯები გადიდა 350 ათასი ლარით.

საკანონმდებლო აქტების მომზადებასთან დაკავშირებით იუსტიციის სამინისტროს ხარჯები იზრდება 157 ათასი ლარით, საელჩოების შენახვის ხარჯები - 134 ათასი ლარით, კონსტიტუციური სასამართლოს ხარჯები - 586 ათასი ლარით.

1996 წლის სახელმწიფო ცენტრალური ბიუჯეტის დეფიციტი გადიდდა 12 მლნ ლარით.

ასე რომ, ძირითადი შენიშვნები, რომლებიც გამოითქვა კომიტეტებში, ბიუროს სხდომაზე პარლამენტის თავმჯდომარის დონეზე ძირითადად, ჩემი აზრით, გათვალისწინებულია.

VI. სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯების კონტროლი საპრეზიდენტო, აღმასრულებელი და საპარლამენტო, საკანონმდებლო ხელისუფლების მიერ

1996 წლის ბიუჯეტის პროექტი ითვალისწინებს რიგ ღონისძიებებს, რომლებიც მიმართულია საბიუჯეტო სახსრების ხარჯებისადმი კონტროლის გაძლიერებაზე. ამ მიზნით 1996 წელს იკრძალება წლის დასაწყისისათვის არსებული საშტატო ერთეულების რიცხოვნობის გადიდება საბიუჯეტო ორგანიზაციებში.

ამასთან, განათლების რეფორმა ითვალისწინებს 1996 წელს ათი ათასი საშტატო ერთეულის შემცირებას.

შემცირდა სახელმწიფოს მეთაურის და მინისტრთა კაბინეტის აპარატი და კიდევ მცირდება.

ხარჯებზე კონტროლს გააძლიერებს ფინანსთა სამინისტროს სახაზინო დეპარტამენტი.

ხაზინის ფუნქციონირება გულისხმობს საბიუჯეტო სახსრების მართვის ახალ პრინციპებს, რომლებიც რადიკალურად განსხვავებულია ძველისაგან. კერძოდ, სახელმწიფოს ყველა შემოსავალი თავს იყრის კონსოლიდირებულ ფონდში, ხოლო ყველა გასავალი ხორციელდება ამ ფონდიდან, გარდა ამისა, საბიუჯეტო სახსრები გადაეცემა არა უშუალოდ სამინისტროს და შემდეგ მისი მეშვეობით დაქვემდებარებულ საბიუჯეტო დაწესებულებას, არამედ იმ ორგანიზაციას, რომელმაც გაუწია მათ მომსახურება.

აღნიშნული კი გამორიცხავს საბიუჯეტო დაწესებულებების ანგარიშზე თავისუფალი სახსრების უმოქმედოდ გაჩერებას და იქმნება კონსოლიდირებულ ფონდში არსებული სახსრების რაციონალურად გამოყენების შესაძლებლობა.

ხაზინამ აგრეთვე უნდა აღრიცხოს ეროვნული ბანკიდან და საერთაშორისო საფინანსო ორგანოებიდან ბიუჯეტის დეფიციტის შესავსებად მიღებული და სხვა ორგანიზაციებზე ბიუჯეტიდან გაცემული სესხები, დააწესოს კონტროლი ამ სესხების დაბრუნების თავისდროულობაზე.

ზემოთ აღნიშნული ფუნქციების შესრულებისათვის ფინანსთა სამინისტროში შეიქმნა ცენტრალური სახაზინო დეპარტამენტი. ასეთი სამსახურები უკვე ფუნქციონირებს თბილისსა და გორში.

პარალელურად მიმდინარეობს მუშაობა სახაზინო სამსახურის შექმნისათვის სხვა რეგიონებშიც. ვფიქრობთ სექტემბრისათვის დამთავრდეს ეს მუშაობა.

ხაზინა საბიუჯეტო დაწესებულებების გარეშე არავითარ საბუღალტრო ოპერაციებს არ ასრულებს. ნებისმიერი თანხის გადარიცხვა მხოლოდ მათი უშუალო დავალებით ხორციელდება.

კონტროლის პატარა, განსაკუთრებულ ხაზგასმას მოითხოვს ბიუჯეტის შესრულების საქმეში კონტროლის პალატის როლი, რადგანაც კონსტიტუციამ მას მიანიჭა სახელმწიფო სახსრებისა და სახელმწიფოს სხვა მატერიალურ ფასეულობათა გამოყენებისა და ხარჯვის ზედამხედველობა. როგორც ცნობილია, კონტროლის პალატა უფლებამოსილია შეამოწმოს საფინანსო-სამეურნეო კონტროლის სახელმწიფო ორგანოთა საქმიანობა, წარუდგინოს პარლამენტს საგადასახადო კანონმდებლობის სრულყოფილი წინადადებები. სწორედ ეს გვჭირდება დღეს ყველაზე მეტად ბიუჯეტის ფორმირებასა და შესრულებასთან დაკავშირებით.

ზევით ითქვა ამის შესახებ, რომ პრეზიდენტის მიერ ბიუჯეტის შესრულების წინასწარი და სრული ანგარიშის წარდგენის დროს კონტროლის პალატა პარლამენტს წარუდგენს მოხსენებას ორჯერ მთავრობის, აღმასრულებელი ხელისუფლების ანგარიშთან დაკავშირებით, ხოლო წელიწადში ერთხელ - თავად კონტროლის პალატის საქმიანობის შესახებ.

ეს სამი, კონსტიტუციით გათვალისწინებული დოკუმენტი ყოველდღიური თანამშრომლობის შედეგი უნდა იყოს. ვფიქრობ, პარლამენტმა უნდა გაუწიოს მეტი ქმედითი კონტროლი კონტროლის პალატას, განსაკუთრებით ბიუჯეტის შესრულებისათვის გაწეული მუშაობის ანალიტიკური შეფასების თვალსაზრისით.

ერთი სიტყვით, ყველა ბერკეტი უნდა ავამოქმედოთ ბიუჯეტის შესასრულებლად, სხვა გზა არ არის. განსაკუთრებული ფუნქციები აკისრია ეროვნულ ბანკს ბიუჯეტის შესრულებაში, რადგანაც კონსტიტუციის თანახმად ფულად-საკრედიტო სისტემის ფუნქციონირებას უზრუნველყოფს სწორედ საქართველოს ეროვნული ბანკი, ის შეიმუშავებს და ახორციელებს ფულად-საკრედიტო და სავალუტო პოლიტიკას პარლამენტის, ხელისუფლების მიერ განსაზღვრული ძირითადი მიმართულებების შესაბამისად.

პრეზიდენტი, აღმასრულებელი ხელისუფლება, მოსახლეობა დიდად არიან დაინტერესებული, რომ პარლამენტმა სწორად განსაზღვროს ფულად-საკრედიტო და სავალუტო პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებანი ბიუჯეტის ამოქმედებისა და შესრულების თვალსაზრისით, რადგანაც ეს ეროვნული ბანკის სამოქმედო პროგრამაც არის. ეროვნული ბანკი, მართალია, დამოუკიდებელია თავის საქმიანობაში, მაგრამ იმავე დროს კონსტიტუციის თანახმად, ეროვნული ბანკი არის საქართველოს მთავრობის ბანკირიც და ფისკალური აგენტიც.

დამოუკიდებლობა ამბიციური თვითმიზანი არ არის. ის სახელმწიფოს ინტერესების უკეთ დაკმაყოფილებას უნდა ემსახურებოდეს კონსტიტუციისა და კანონის საფუძველზე.

ეს ფუნქციები ზედმიწევნით სკრუპულოზურად უნდა განახორციელოს ბანკთა ბანკმა - ეროვნულმა ბანკმა კონსტიტუციის, ეროვნული კანონისა და სხვა ნორმატიული აქტების შესაბამისად.

კონსტიტუცია უდიდეს უფლებებს ანიჭებს პრეზიდენტსა და პარლამენტს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტისა და ბანკის საბჭოს, მათი პოლიტიკის ფორმირებისა და საქმიანობის დარგში.

უმაღლესმა აღმასრულებელმა და საკანონმდებლო ხელისუფლებებმა ყველაფერი უნდა იღონონ, ყველა პირობა უნდა შექმნან იმისათვის, რომ ეროვნული ბანკი მეტი ეფექტიანობით უწყობდეს ხელს ბიუჯეტის შესრულებას კანონით გათვალისწინებულ ფარგლებში.

1996 წლის ბიუჯეტის შესრულების ერთ-ერთი წინაპირობაა ეკონომიკის გამოცოცხლება, რომელიც უკვე დაიწყო საქართველოში. მიმდინარე წლისათვის ქვეყანაში მთლიანი შიდაპროდუქციის მოცულობის პროგნოზი მიღებულია საერთაშორისო სავალუტო ფონდის ექსპერტების გაანგარიშების დონეზე. რეზერვები ამოუწურავია, მაგრამ ერთხელ კიდევ მინდა მთელი აღმასრულებელი ხელისუფლების საყურადღებოდ გავიმეორო, რომ ყველაფრის საფუძველი შეიძლება გახდეს აღრიცხვის, სტატისტიკის მოწესრიგება. საქართველოში უკვე დაძლეულია წარმოების დაცემის ტენდენცია და მეურნეობის ცალკეულ სფეროებში გარკვეული ზრდაც კია დაფიქსირებული. ამ მხრივ აღსანიშნავია სოფლის მეურნეობა, მრეწველობის ცალკეული დარგები, გამოცოცხლება ეტყობა მშენებლობას და, განსაკუთრებით, ტრანსპორტს. ცალკეული დარგების შესახებ ციფრობრივი მონაცემები, სავარაუდოა, რომ მაღალი ტემპებით გაიზრდება, მაგრამ ამაში მნიშვნელოვანი ფაქტორის როლს, როგორც ვთქვით, ჩრდილოვანი ეკონომიკის ლეგალიზაცია და აღრიცხვიანობის სისტემის მოწესრიგება შეასრულებს. მიუხედავად ამისა, 1996 წლის ბიუჯეტის პროექტით გათვალისწინებულია ფინანსირება, რომელიც სამეურნეო სფეროს შემდგომი განვითარებისათვის არის გათვალისწინებული და 49 მლნ ლარს შეადგენს. ეკონომიკური რეფორმების ფარგლებში განსახორციელებელ სხვა ღონისძიებებთან ერთად უზრუნველყოფს წარმოების რეალური მოცულობის გადიდებას 10 პროცენტამდე.

ზრდის შედარებით მაღალი ტემპები მოსალოდნელია სამრეწველო საწარმოებში, დაახლოებით 20%25-ის დონეზე. მრეწველობას გარკვეული იმპულსი უნდა მისცეს თავდაცვის, შინაგან საქმეთა, უშიშროების სამინისტროებისათვის ბიუჯეტიდან გამოყოფილი სახსრების ხარჯზე როგორც მსუბუქი მრეწველობის, ისე მანქანათმშენებლობის საწარმეობისათვის შეკვეთების მიცემამ. ეს საკმაოდ სოლიდური მოცულობაა. იგი სამრეწველო საწარმოებს ერთგვარი ამოსუნთქვის საშუალებას მისცემს და პერსპექტივაში ამ საწარმოების სტაბილური მუშაობის წინაპირობას შექმნის.

წარმოდგენილი ბიუჯეტის პროექტი ითვალისწინებს გარკვეული თანხების გამოყოფას ენერგეტიკული კომპლექსის რეაბილიტაციისათვის და აქ ერთხელ კიდევ მინდა გავიმეორო, რომ თუ ჩვენ გადახდა არ ვისწავლეთ, ყველა ზურგს მოგვაქცევს. თუ პირველ კვარტალში ამ საკითხში გარდატეხა არ მოხდება, გამგებლებისა და მერების ყოფნა-არყოფნის საკითხი დაისმება. სხვა გამოსავალი არ არსებობს.

პროექტით გათვალისწინებულია სოფლის მეურნეობის დაფინანსებაზე 11 მლნ ლარის გამოყოფა. თუ გავითვალისწინებთ, რომ მიმდინარე წელს სოფლის მეურნეობაზე მიმართული იქნება საპარტნიორო ფონდის სახსრები - 17 მლნ ლარზე მეტი - უნდა ვივარაუდოთ, რომ ამ დარგში წარმოების დონე სულ ცოტა 8-10 პროცენტით გაიზრდება.

განსაკუთრებით კარგი პერსპექტივები ისახება ტრანსპორტის განვითარების თვალსაზრისით. ქვეყნის საუკეთესო გეოპოლიტიკური მდებარეობის გამოყენებით ამ დარგში რეალური გადაზიდვების მოცულობა მოსალოდნელია სულ ცოტა 10 პროცენტით გაიზარდოს. ამას ხელს უწყობს საქართველოს, როგორც სატრანზიტო დერეფნის გამოყენება. მთელი აღმასრულებელი ხელისუფლება, საპარლამენტო კომიტეტები უნდა დავეხმაროთ ტრანსპორტის გაერთიანებას, რათა მან დიდი წვლილი შეიტანოს ქვეყნის ბიუჯეტში.

ქვეყანაში, რომელიც ეკონომიკურ გამოცოცხლებას იწყებს, განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს სამშენებლო კომპლექსი. მართალია, პირველ ეტაპზე, წარმოების გამოცოცხლებისა და ზრდის ტენდენციების ჩამოყალიბებაში ძირითად როლს არსებული სიმძლავრეების ამოქმედება შეასრულებს, მაგრამ ამის გარეშე ეფექტიანი ფუნქციონირება სათანადო ინფრასტრუქტურის შექმნისა და ცალკეული ახალი კომპლექსის მშენებლობის გარეშე შეუძლებელი გახდება. ამიტომ სამშენებლო ინდუსტრიის ამოქმედება (მისი სათანადო ფინანსირება ბიუჯეტის პროექტით უკვე გათვალისწინებულია), ამ დარგის განვითარების დიდ პერსპექტივებს სახავს.

ამას ემატება უცხოური ინვესტიციები, რომლებიც ემსახურება არა მარტო ცალკეული კონკრეტული პროექტების, არამედ საერთაშორისო მნიშვნელობის ობიექტების დაფინანსებასაც.

საქართველოს საშინაო და საერთაშორისო მდგომარეობა დღეს, როგორც არასდროს, ხელს უწყობს რეფორმების გატარებას, მაკროეკონომიკურ სტაბილიზაციას, ანტიკრიზისული პროგრამის, ინდიკატური გეგმის განხორციელებას.

ბიუჯეტის შესრულებას უთუოდ შეუწყობს ხელს ამას წინათ თანამეგობრობის ქვეყნების სამიტის მიერ მიღებული დოკუმენტები აფხაზეთის პრობლემის დარეგულირების შესახებ. ამ პირობებში, ბიუჯეტის განხორციელება ახალი წარმატების საწინდარი იქნება.

იმედს გამოვთქვამ, რომ უზენაესი საკანონმდებლო ორგანო, - საქართველოს პარლამენტი დაამტკიცებს წარმოდგენილ კანონპროექტს 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ და ამით ხელს შეუწყობს კრიზისის დაძლევას, მაკროეკონომიკურ სტაბილიზაციას, კარდინალური რეფორმების განხორციელებას, საქართველოს თავდაცვისუნარიანობის ამაღლებას, საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენას, მასების სოციალურ დაცვას, რესპუბლიკის დონის ამაღლებას.

გმადლობთ ყურადღებისათვის!

კრიზისის დაძლევის, მაკროეკონომიკური სტაბილიზაციის, დიდი რეფორმებისა და საბაზრო ეკონომიკის ფორმირების სახელმწიფო ბიუჯეტი // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 10 თებერვალი. - №25 (2138). - 1,2,3,4 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 12 თებერვლის რადიოინტერვიუ

- გასული კვირის მოვლენათაგან ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი იყო ის, რომ დამტკიცდა 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი. თქვენივე შეფასებით საქართველოს პარლამენტმა ძალზე კონსტრუქციულად იმუშავა და უმოკლეს დროში მიიღო ძალიან სერიოზული დოკუმენტი. გასული კვირა აღინიშნა ასევე უცხოეთიდან ჩამოსულ სტუმართა სიმრავლით. საქართველოში იყვნენ ნავთობის ცნობილი ფირმების ხელმძღვანელები, წარმომადგენლები, კერძოდ, „ეი-თი ენდ თი“, „ინტერკონ ინტერნეიშნლი“, ბატონი გულბენკიანი პორტუგალიიდან, ევროკომისიის პირველი დეპარტამენტის განყოფილების ხელმძღვანელი ბატონი ფოტიადისი და სხვა მრავალი. აქ იყო სომხეთის დელეგაცია, რომელსაც შეხვდით და დაიგეგმა ორი ქვეყნის ლიდერთა შეხვედრა. ეს ყველაფერი, ალბათ, კომპონენტია იმ მნიშვნელოვანი დარგისა, რომელსაც ეკონომიკა ჰქვია. თუ შეიძლება, თქვენი კომენტარი... - ჟურნალისტ ციური ბაჯელიძის ამ შეკითხვის პასუხად საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ განაცხადა:

- ქვეყნის ეკონომიკური და პოლიტიკური ცხოვრების უმთავრესი მოვლენა იყო პარასკევს საქართველოს პარლამენტის მიერ პრეზიდენტის მოხსენების საფუძველზე საქართველოს 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის დამტკიცება. ეს მართალც საეტაპო მნიშვნელობის დოკუმენტია, რამდენადაც მოიცავს კრიზისის დაძლევის, მაკროეკონომიკური სტაბილიზაციის, დიდი რეფორმებისა და საბაზრო ეკონომიკის ფორმირების, საპრეზიდენტო პროგრამის რეალიზაციის მნიშვნელოვან მონაკვეთს. ამასთან, 1996 წლის ბიუჯეტის შედგენისა და დამტკიცების პროცესმა თვალნათლივ დაგვარწმუნა, რომ საქართველო სრული მასშტაბით შეუდგა კონსტიტუციური აღმშენებლობის პროცესს. ძალიან მკვეთრად გამოიხატა საპარლამენტო უმრავლესობის მხარდაჭერა პრეზიდენტის პოლიტიკისადმი. სახეზეა საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლების კონსტრუქციული თანამშრომლობის დიდი ეფექტიანობა.

1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის ძირითადი მახასიათებლები, თვისებრივი და რაოდენობრივი პარამეტრები, რეფორმატორული ტენდენციები, შესრულების ამოცანები, პრობლემები და მათი გადაჭრის გზები ვრცლად არის დახასიათებული პრეზიდენტის მიერ პარლამენტისადმი წარდგენილ მოხსენებაში. საზოგადოებრიობას შესაძლებლობა ჰქონდა გასცნობოდა ამ მოხსენებას მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებით. რაც შეეხება აღმასრულებელ ხელისუფლებას, მის ყველა რგოლს - სამინისტროებს, უწყებებს, ავტონომიური რესპუბლიკების მინისტრთა საბჭოებს, სამხარეო, რაიონულ და საქალაქო ადმინისტრაციებს, მათ თანამიმდევრულად, სისტემატურად უნდა უზრუნველყონ 1996 წლის ბიუჯეტის შემოსავლების გეგმების შესრულება, სოციალურ-ეკონომიკური პროგრამების რეალიზაცია. ამაზე დაწესდება ყოველდღიური კონტროლი. ამ კონტროლის შესახებ, ბუნებრივია, ინფორმაციას მიიღებს მოსახლეობა.

სახელმწიფო ბიუჯეტის დამტკიცებას უკვე აქვს საერთაშორისო რეზონანსი. გუშინ საქართველოში ჩამოვიდა საერთაშორისო სავალუტო მისია ბატონ შადმან ვალავის ხელმძღვანელობით, რათა საბოლოოდ მოამზადოს ფონდის დირექტორთა საბჭოზე განსახილველად საქართველოში სტრუქტურული გარდაქმნების სამწლიანი პროგრამის დაფინანსების საკითხი (სამწლიანი პროგრამის შესახებ უკვე ვილაპარაკე ჩემს მოხსენებაში პარლამენტის სხდომაზე). 1996 წლის ბიუჯეტის იმ სახით დამტკიცება, რომლითაც იგი პრეზიდენტმა პარლამენტს წარუდგინა, საერთაშორისო სავალუტო ფონდისა და მსოფლიო ბანკისათვის საქართველოს ხელისუფლების მიერ რადიკალური ეკონომიკური რეფორმების გაგრძელების განაცხადი და საჭირო დაფინანსების გამოყოფის უმნიშვნელოვანესი პირობა იყო. ეს პირობა შესრულებულია. საჭიროა, პარლამენტმა დააჩქაროს კომერციული ბანკების და, განსაკუთრებით, მიწის შესახებ კანონის მიღება, რაც ასევე, საფუძველია ხსენებულ საერთაშორისო ორგანიზაციებთან ერთად ფართომასშტაბიანი პროგრამების განხორციელებისათვის.

ამასთან, პატარა შენიშვნის სახით მინდა ვთქვა, რომ ის ხმაური, რაც პარლამენტში მიწის კანონის შეტანასთან არის დაკავშირებული, ცოტა ნაჩქარევია. ბევრი საქმის კურსში არ არის, თუ რაზეა ლაპარაკი. მინდა განვაცხადო, რომ არავითარი საფუძველი არ არსებობს ვნებათაღელვისათვის.

საშუალება იქნება მაღალ დონეზე მოეწყოს წინასწარი განხილვა საზოგადოებრიობის მიერ რაიონებშიც, ქალაქებშიც, ბუნებრივია, ცენტრშიც. ამავე დროს, ისიც მინდა გითხრათ, რომ პრეზიდენტს თავისი აზრი მიწის კანონის შესახებ ჯერჯერობით არ გამოუთქვამს. ასე რომ, ძირითადი სამუშაო წინ არის. სასურველია, რომ დისკუსიები მიწის კანონთან დაკავშირებით, შეიძლება სხვადასხვა ვარიანტებიც გამოქვეყნდეს პრესაში, წარიმართოს მშვიდად, ზედმეტი ვნებათაღელვის გარეშე, რადგანაც ეს უმწვავესი საკითხია, ურთულესი პრობლემაა. ვფიქრობ, რომ ერთობლივი ღონისძიებებითა და საშუალებებით ჩვენ მივიღებთ ყველაზე უფრო ჭკვიანურ და გამართლებულ გადაწყვეტილებას.

ზემოთ ნახსენები პროგრამების რეალიზაცია კი კრიზისის სამომავლოდ დაძლევის, მსოფლიო მეურნეობაში ქვეყნის ინტეგრაციის დაჩქარების სერიოზული ინდიკატორია. დემოკრატიზაციის დაჩქარებასთან ერთად სწორედ იგი განაპირობებს დასავლეთის როგორც სამთავრობო სტრუქტურებთან, ისე უმძლავრეს კერძო საფინანსო-ეკონომიკურ კომპანიებთან ურთიერთობის გაცხოველებას.

განვლილი კვირა ამ თვალსაზრისით მეტად ინტენსიური იყო. ევროკომისიის დელეგაციასთან განვიხილეთ საქართველოსათვის კვლავაც მწვავე - ხორბლის პერსპექტივასთან დაკავშირებით საქართველოს საგზაო-სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის განვითარების საკითხი საქართველოს საზღვაო-სანაოსნოს ჩათვლით. აღინიშნა, რომ ამ და სხვა სფეროში, როგორიც არის სოფლის მეურნეობა, ენერგეტიკა, საკონსულტაციო დახმარებიდან რეალურ დახმარებაზე გადასვლის დროს ჩვენი ქვეყანა სულ უფრო მეტ შესაძლებლობას იძენს მსოფლიოს წამყვან კომპანიებთან ღირსეული პარტნიორობის დასამყარებლად. ამის დასტურია ამერიკის შეერთებული შტატების წრეების, მსოფლიოს უმსხვილესი საკომუნიკაციო კომპანიის (ეს მართლაც უმთავრესი კომპანია გახლავთ), „ეი-თი ენდ თის“, საკონსულტაციო-საინფორმაციო კომპანიის „ინტერკონ ინტერნეიშნლის“ დელეგაციების ვიზიტი. ხელი მოვაწერეთ დოკუმენტებს თანამშრომლობისა და პარტნიორობის შესახებ, როგორც საქართველოს მთავრობასთან, ისე საქართველოს ნავთობის საერთაშორისო კორპორაციასთან.

საქართველოში ნავთობისა და გაზის საძიებო-სადაზვერვო სამუშაოთა ერთობლივად წარმართვის დაწყების სურვილი გამოთქვეს პორტუგალიის საკმაოდ აღიარებულმა და მსოფლიოში ცნობილი ნავთობის კომპანიის „პარტექსის“ წარმომადგენლებმა საქართველოს პრეზიდენტთან შეხვედრის დროს.

ენერგეტიკის, ტრანსპორტის, საკომუნიკაციო სისტემების, საბაჟო კავშირის სფეროში თანამშრომლობის შემდგომი განმტკიცების საკითხი განვიხილეთ სომხეთის რესპუბლიკის სამთავრობო დელეგაციის სტუმრობისას. მიგვაჩნია, რომ ეს იყო ერთი ეტაპი სომხეთის პრეზიდენტის ვიზიტის მოსამზადებლად საქართველოში. მოსკოვში მქონდა შეხვედრა ბატონ ლევონ ტერ-პეტროსიანთან და შევთანხმდით, რომ ასეთი შეხვედრა გაიმართება გაზაფხულის დამდეგს ან თბილისში ან ბორჯომში.

რაც შეეხება საშინაო პრობლემებს ეკონომიკაში, მათგან წამყვან ადგილს, ცხადია, ბიუჯეტი იკავებს. ფინანსთა სამინისტროს ცნობით, გასულ კვირაში ცენტრალური ბიუჯეტის საშუალო დღიური შემოსავალი 342 ათას ლარს შეადგენდა, რაც წინა წლის მაჩვენებელზე თითქმის ერთნახევარჯერ მეტია, მაგრამ ჯერ კიდევ ჩამორჩება პროგნოზით გათვალისწინებულ დონეს - ნახევარ მილიონ ლარს. ეს მინდა ყველამ იცოდეს, რომ ჩვენ ყოველდღიურად ნახევარ მილიონ ლარს უნდა ვიღებდეთ ბიუჯეტში. ამრიგად, აუცილებელია, რომ სახელმწიფო საგადასახადო ინსპექციამ და განსაკუთრებით საბაჟო დეპარტამენტმა გააძლიერონ საგადასახადო შემოსავლების მობილიზაცია, მინიმუმამდე უნდა შემცირდეს ამოღებული თანხების ცენტრალური ბიუჯეტის ანგარიშზე მოხვედრის დრო, მით უმეტეს, რომ გადასახადების აკრეფის სფეროში მთელი რიგი პროგრესული ტენდენციები შეიმჩნევა. საგადასახადო ინსპექციის მონაცემებით, იანვარში თბილისში, მაგალითად, ამოღებული საგადასახადო შემოსავლები 3,3-ჯერ გაიზარდა, ხოლო რუსთავში - 5-ჯერ და ა. შ. ცხადია, სხვა რეგიონებშიც უნდა შეძლონ შემოსავლების მატების ტემპის უზრუნველყოფა, რა თქმა უნდა, წარმოების გამოცოცხლების ბაზაზე.

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რომ თუ შარშან იანვარში კერძოდ პრივატიზებულ (გთხოვთ ამას მიაქციოთ ყურადღება, ძალიან მნიშვნელოვანი მოვლენაა) და აქციონირებულ საწარმოთა ხვედრითი წილი ბიუჯეტში 23 პროცენტს შეადგენდა, წლევანდელი იანვრის მაჩვენებლებით ამ მონაცემებმა 65 პროცენტს გადააჭარბა. ამ საბაზრო ეკონომიკის დამკვიდრების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პარამეტრი და მაჩვენებელია.

და კიდევ, საქენერგოს ინფორმაციის შედეგად მოხმარებული ელექტროენერგიის დებიტორული დავალიანების ნაწილობრივი დაფარვის შესახებ პრეზიდენტის ბრძანებულების შესრულება 7 თებერვლისათვის უზრუნველყვეს ქალაქმა რუსთავმა, დუშეთის, დედოფლისწყაროს, ბოლნისის, ლანჩხუთის, ნინოწმინდის, ოზურგეთის, დმანისის, სამტრედიის, ზუგდიდის, სიღნაღის რაიონებმა. კარგი მაჩვენებლები აქვთ აგრეთვე ხობის, ჩოხატაურის, ახალქალაქის, თეთრიწყაროს, თელავის, ზესტაფონისა და ჩხოროწყუს რაიონებს. სამტრედია ვახსენე, მაგრამ მინდა კიდევ ერთხელ გავიმეორო - სამტრედიელებმა სწორი დასკვნა გამოიტანეს კრიტიკიდან და ახლა მოწინავეთა რიგებში არიან.

ამასთან, საქენერგოს ინფორმაციით, 9 თებერვლისათვის არადამაკმაყოფილებლად მიმდინარეობდა დავალიანების დაფარვა აჭარაში, ქუთაისში, წყალტუბოში, ბაღდათის, ტყიბულის, ვანის, საჩხერის, ამბროლაურის, ონისა და თიანეთის რაიონებში. სამწუხაროდ, ჩამორჩენა იყო ქალაქ თბილისშიც.

ასეთია ეკონომიკური სფეროს მიმოხილვის ზოგიერთი ასპექტი.

- 15 თებერვლიდან ძვირდება პური. ამის შესახებ არაერთხელ ითქვა მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებით. ალბათ, მოქალაქეთა უმრავლესობამ სწორად აღიქვა, მართალია, ხელისუფლებისათვის არაპოპულარული, მაგრამ აუცილებლობით გამოწვეული ნაბიჯი. ალბათ, ზედმეტი არ იქნება, თუ კიდევ ერთხელ განვუმარტავთ მოსახლეობას ამ ნაბიჯის გარდაუვალობას...

- პურის ფასთან დაკავშირებით კიდევ ერთხელ მინდა გავუსვა ხაზი იმ გარემოებას, რომ ჩვენ თანდათანობით ვხდებით მსოფლიო ეკონომიკაში ინტეგრირებული ქვეყანა. ბუნებრივია, იქ მიმდინარე პროცესები საქართველოსაც შეეხება. ცნობილია, რომ ხორბლის ფასები მსოფლიო ბაზარზე (სხვადასხვა მიზეზების გამო, ძირითადად, ალბათ, ეს მოსავალთან არის დაკავშირებული) გაორმაგდა. მთავარია, მათი ზეგავლენა ჩვენს ქვეყანაში მწვავედ არ აისახოს მოსახლეობის ცხოვრების პირობებზე და თუკი ეს მოსალოდნელი იქნება, შევარბილოთ. ჩვენ შევეცადეთ, ქვეყნის შეზღუდული რესურსების ფარგლებში სწორედ ასე გვემოქმედა. ფასების ზრდა სრულად არის კომპენსირებული ფულადი ანაზღაურებით მოსახლეობის სხვადასხვა ფენების შემოსავლების დიფერენციაციის გათვალისწინებით. საერთოდ, მომავალში, პურთან დაკავშირებით ბევრი რამ გვექნება გადასწყვეტი. მთავარია, ხელი მოვაწეროთ საკუთარი მარცვლეულის წარმოებასა და იმპორტისათის ხელსაყრელი პირობების შექმნას. სწორედ ამით ვხელმძღვანელობდი, როცა პარლამენტს ვთხოვე, რომ ხორბლის იმპორტი არ დაებეგრა საბაჟო გადასახადით, ესე იგი სტიმული უნდა მივცეთ ჩვენს საკუთარ ბიზნესმენებს, ამ სფეროს მოღვაწეებს, რომ ისინი მატერიალურად და ფინანსურად იყვნენ დაინტერესებული ხორბლის შესყიდვით საერთაშორისო ბაზარზე, ხორბლის წარმოებით ქვეყანაში და შემდეგ მისი რეალიზაციით.

- გასულ კვირას მთავრობის გაფართოებულ სხდომაზე თქვენ ვრცლად ილაპარაკეთ იმის შესახებ, რომ ქვეყანაში ფეხმოკიდებულ ეგრეთ წოდებულ ჩრდილოვან ეკონომიკას და მის დამკვიდრებას ხელს უწყობდნენ მაღალი თანამდებობის პირნი, მათ შორის, ვიცე-პრემიერები. თუ საიდუმლო არ არის, ვის გულისხმობდით?

- საიდუმლო რომ არ ყოფილიყო, ხომ დავასახელებდი გვარს... ეს ხუმრობით. ისე კი, ამ საკითხზე არის კონკრეტული ფაქტები, გვარები სავსებით შეგნებულად არ დასახელებულა. დარღვევები მართლაც აღმაშფოთებელია.

გუშინწინ გამართულ უშიშროების საბჭოს პირველ სხდომაზე ვთქვი, რომ დავალებას ვაძლევ გენერალურ პროკურორს, კონტროლის პალატას, შინაგან საქმეთა სამინისტროს, მოაწყონ დოკუმენტური რევიზია მინისტრთა კაბინეტის საქმიანობისა, ძირითადად, ფინანსური ოპერაციების საკითხებზე, ბოლო 5-6 წლის განმავლობაში. დაველოდოთ შემოწმების შედეგებს, რომელიც სრულ სურათს მოგვცემს და მისამართებზეც შემდეგ გვექნება საუბარი. მგონია, ეს უფრო სამართლიანი იქნება.

- ბოლო შეკითხვა ყველაზე მტკივნეულს - აფხაზეთს ეხება. მიუხედავად სამიტის გადაწყვეტილებისა, მიუხედავად ათასგზის მიღებული დადგენილებისა, სეპარატისტები, კვლავ არღვევენ, იგნორირებას უკეთებენ მათ... აფხაზეთიდან მიღებულმა ბოლო ინფორმაციებმა კვლავ შეგვაშფოთა. თუ შეიძლება, თქვენი კომენტარი...

- აფხაზეთში კონფლიქტთან დაკავშირებით ეს წელი ინტენსიური აქციებით დაიწყო - შეგახსენებთ თანამეგობრობის ქვეყნების სახელმწიფოთა მეთაურების შეხვედრაზე მიღებულ პრინციპულ გადაწყვეტილებებს. მნიშვნელოვანია, რომ ამ დოკუმენტებს აქტიურად დაუჭირეს მხარი ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტმა, აგრეთვე სხვა ქვეყნებმა. გაცხოველებული მუშაობა მიმდინარეობს სამშვიდობო ძალების მანდატზე. ვმუშაობთ დოკუმენტზე, რომელიც საფუძვლად უნდა დაედოს კონფლიქტის მოგვარებას, მხედველობაში მაქვს ლტოლვილთა დაბრუნება, აფხაზეთის სტატუსის განსაზღვრა ერთიანი სახელმწიფოს ფარგლებში, რკინიგზის აღდგენა და სხვა მრავალი. აქტიური ღონისძიებები მიმდინარეობს რუსეთის აღმასრულებელი და საკანონმდებლო სტრუქტურებთან კავშირების ახლებურად გააზრების თვალსაზრისით, იმ ცვლილებების გათვალისწინებით, რაც იქ მოხდა. აფხაზეთის კონფლიქტის მოგვარებაში მოსალოდნელია გაეროსა და ჩვენი მეგობარი ქვეყნების (მხედველობაში გვაქვს ამერიკის შეერთებული შტატები, საფრანგეთი, რუსეთი, გერმანია, დიდი ბრიტანეთი), აგრეთვე ევროკავშირის სერიოზული გააქტიურება. ამისათვის ყველა პირობა არსებობს.

მინდა ვისარგებლო შემთხვევით, მეორე საკითხზეც გაკვრით შევჩერდე და მივმართო ოსურ მხარეს, იმ რეგიონის ხელმძღვანელებს, ჩაებან აქტიურ დიალოგში ქართულ-ოსური კონფლიქტის მოგვარების საკითხებზე. დრო გადის, არ შეიძლება ჩაითვალოს, რომ რუსეთის სამშვიდობო ბატალიონი ცხინვალში სამუდამოდ დაბინავდა. ანუ ვიანგარიშოთ ჩვენც და ოსურმა მხარემაც, რომ ბატალიონის იქ ყოფნა დროებითი მოვლენაა, თუმცა, თავისთავად, ის ძალიან დადებით როლს ასრულებს. ვიმეორებ, დრო არ უნდა დაიკარგოს ურთიერთგაგებისა და გამართლებული კომპრომისების საფუძველზე სავსებით შესაძლებელია მოკლე დროში მივაღწიოთ შეთანხმებას ქართველებსა და ოსებს შორის და ამ კონფლიქტსაც ბოლო მოვუღოთ.

„1996 წლის ბიუჯეტის შედგენისა და დამტკიცების პროცესმა თვალნათლივ დაგვარწმუნა, რომ საქართველო სრული მასშტაბით შეუდგა კონსტიტუციური აღმშენებლობის პროცესს“ / შევარდნაძე ე. ; [ჩაიწერა] ბაჯელიძე ციური // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 13 თებერვალი. - №26 (2139). - 1,2 გვ.

ეროვნული უშიშროების საბჭოს პირველი სხდომა

10 თებერვალს გაიმართა ეროვნული უშიშროების საბჭოს პირველი სხდომა, რომელსაც უძღვებოდა საქართველოს პრეზიდენტი, ეროვნული საბჭოს თავმჯდომარე ედუარდ შევარდნაძე.

შესავალ სიტყვაში საქართველოს პრეზიდენტმა, კერძოდ, განაცხადა:

- დღევანდელი ჩვენი სხდომით ქვეყანაში საქმიანობას იწყებს სრულიად ახალი ინსტიტუტი - ეროვნული უშიშროების საბჭო, რომელიც შეიქმნა საქართველოს კონსტიტუციის შესაბამისად და მოწოდებულია საქართველოს სამხედრო აღმშენებლობის, ქვეყნის თავდაცვის ორგანიზაციისა და სახელმწიფოს სტაბილურობის უზრუნველსაყოფად.

ეს არის დიდმნიშვნელოვანი მოვლენა ქვეყნის ცხოვრებაში, კიდევ ერთი დამადასტურებელი საბუთი იმისა, რომ ჩვენ ვცდილობთ ვაშენოთ და ნამდვილად ვაშენებთ კიდეც კარგად ორგანიზებულ ქართულ დემოკრატიულ სახელმწიფოს, რომელზეც ოცნებობს თაობები.

იმედია, ეროვნული უშიშროების საბჭოს პირველი შემადგენლობა ღირსეულად შეასრულებს თავის მისია, მის მიერ გაკვალული გზა და საქმიანობა იქნება ის ქვაკუთხედი, რომელსაც დაეფუძნება უშიშროების საბჭოს მუშაობა მომავალში.

როგორც მოგეხსენებათ, საქართველოს პარლამენტმა მიმდინარე წლის 24 იანვარს საქართველოს კონსტიტუციის შესაბამისად მიიღო კანონი ეროვნული უშიშროების საბჭოს შესახებ. კანონმა განსაზღვრა ეროვნული უშიშროების საბჭოს სტატუსი როგორც საქართველოს პრეზიდენტის სათათბირო ორგანოსი სამხედრო აღმშენებლობისა და თავდაცვის ორგანიზაციის, ქვეყნის უშიშროებასთან დაკავშირებული საშინაო და საგარეო პოლიტიკის, სტაბილურობისა და მართლწესრიგის უზრუნველყოფის სტრატეგიულ საკითხებზე გადაწყვეტილებათა მისაღებად.

კანონმა ასევე მკაფიოდ განსაზღვრა ეროვნული უშიშროების საბჭოს უფლებამოსილება, რომელიც ქვეყნის პრეზიდენტის ნებით მოიცავს სახელმწიფოს უშიშროებასთან დაკავშირებულ პრაქტიკულად ყველა საკითხსა და პრობლემას.

კანონის მომზადებისას ჩვენ გამოვიყენეთ სხვა ქვეყნების გამოცდილება ანალოგიური ინსტიტუტების ფუნქციონირების საქმეში.

დღევანდელი აზრთა გაზიარების შემდეგ ვაპირებ ეროვნული უშიშროების საბჭოს თითოეულ წევრს დავავალო ქვეყნის უშიშროებასთან დაკავშირებული ამა თუ იმ სპეციალური პრობლემის გადაჭრის გზების ძიება და ამისათვის გამიზნული საქმიანობის გაძღოლა. შეიძლება მოხდეს ფუნქციების ერთგვარი განაწილება საბჭოს წევრებს შორის იმ მიმართულებების მიხედვით, რომლებსაც ისინი ემსახურებიან.

რა თქმა უნდა, უპირველესი, რითაც დაკავებული უნდა იყოს უშიშროების საბჭო, ეს არის კონფლიქტი აფხაზეთში და ქართულ-ოსური კონფლიქტის მოგვარების უმნიშვნელოვანესი ასპექტები.

უნდა დამთავრდეს მდგომარეობა, როცა კონფლიქტის მოგვარებასთან დაკავშირებული ყველა საკითხი ცალკეულ პიროვნებათა პრეროგატივას წარმოადგენს. თქვენ გახსოვთ, როგორ ვაწარმოებდით მოლაპარაკებებს გაეროსთან, უშიშროების საბჭოსთან, რუსეთის მხარესთან, გახსოვთ შეხვედრები აფხაზებთან, ოსურ მხარესთან და ა.შ. ყველა ძირეული პოზიცია, პრაქტიკულად, სერიოზული განხილვის გარეშე თანხმდებოდა ერთ პიროვნებასთან. ამის გამო, ამ პროცესში ზოგიერთი უზუსტობა და, შესაძლოა, შეცდომაც იყო დაშვებული. უშიშროების საბჭო უნდა იყოს ის სტრუქტურა, რომელიც შეისწავლის განსახილველი საკითხების, შეთანხმებების ყველა ასპექტს. სწორედ ჩვენ ვაძლევთ სანქციას და, შესაძლოა, დავამტკიცოთ კიდეც ჩვენი წარმომადგენლები, რომლებიც მონაწილეობას მიიღებენ კონფლიქტის მოგვარებასთან დაკავშირებული საკითხების განხილვასა და გადაწყვეტაში. ვფიქრობ, ეს პრაქტიკულად ახალი ეტაპია ამ სფეროში ჩვენი მიდგომის თვალსაზრისით.

იმ მრავალრიცხოვან საკითხთა შორის, რომლებზეც მუშაობა მოუწევთ ეროვნული უშიშროების საბჭოსა და მის აპარატს, ერთ-ერთი მთავარი იქნება ეროვნული უშიშროების კონცეფციის, ეროვნული უშიშროების დოქტრინის შემუშავება, რადგან ამ დოქტრინაზე დიდად იქნება დამოკიდებული ქვეყნის სამომავლო საშინაო და საგარეო პოლიტიკური, ეკონომიკური, სამხედრო, მთლიანად სახელმწიფოებრივი კურსი, ხოლო დოქტრინა თავისთავად ამ კურსის შემადგენელი ნაწილი იქნება.

ეროვნული უშიშროების კონცეფციის შემუშავება არ არის ერთი და ორი დღის საქმე, მაგრამ იგი არც წლობით უნდა გაჭიანურდეს. ვფიქრობ, ერთი წელიწადი, იქნებ, ნაკლებიც, საკმარისი დრო იქნება მის შესამუშავებლად, მაგრამ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ამ პერიოდს რაციონალურად გამოვიყენებთ, კონცეფციაზე სამუშაოდ მოვიზიდავთ ჩვენს ავტორიტეტიან მეცნიერებს, პროფესიონალებს, ქვეყნის ერთგულ ხალხს და მუშაობას უახლოეს დღეებში შევუდგებით. ამ მიზნით, თუ საჭირო გახდა, შეიძლება ვიფიქროთ მუდმივი ან დროებითი კომისიის შექმნაზე. შესაძლოა, ეროვნული უშიშროების კონცეფციის შემმუშავებელი ალტერნატიული ჯგუფებიც შეიქმნას. ვფიქრობ, რომ ამ საქმიანობაში ძალიან აქტიურად ჩაებმებიან პარლამენტის წევრები, საერთოდ, პარლამენტი, რადგანაც ლაპარაკია ზოგადსახელმწიფოებრივ, ზოგადეროვნულ საკითხებზე, აქ ყველასათვის მოიძებნება ადგილი.

ეროვნული უშიშროების საბჭოს საქმიანობის განსაკუთრებული ყურადღების საგანი უნდა გახდეს სამხედრო მშენებლობისა და განმტკიცების პროგრამების განხილვა, მათი განხორციელების ორგანიზაციის უზრუნველყოფის გზების ძიება, სამხედრო მრეწველობის ფუნქციონირებისა და განვითარების პერსპექტივა, სამხედრო სამეცნიერო-კვლევითი სამუშაოების კოორდინაცია, სამხედრო კადრების მომზადების, განაწილების, სამხედრო სამსახურში გაწვევისა და მობილიზაციის საკითხები, ძლიერი ქართული შეიარაღებული ძალების ჩამოყალიბების მიმდინარე პროცესებისათვის აქტიური ხელშეწყობა და მხარდაჭერა ეროვნული უშიშროების საბჭოს საქმიანობის პრიორიტეტული მიმართულებაა. იმედია, თავდაცვის მინისტრი ბატონი ვარდიკო ნადიბაიძე უნარიანად და საქმის სასარგებლოდ გამოიყენებს ამ შესაძლებლობას.

უმთავრესი დოკუმენტი, რომლებსაც პარლამენტში წარდგენამდე უახლოეს პერიოდში განიხილავს ეროვნული უშიშროების საბჭო - თქვენ იცით, რომ საკითხი საქართველოს შეიარაღებული ძალების რიცხოვნების შესახებ, აგრეთვე, ზოგიერთი სხვა, სწორედ უშიშროების საბჭომ უნდა შეიტანოს პარლამენტში, - საქართველოს სამხედრო დოქტრინა და საქართველოს სამხედრო აღმშენებლობის პროგრამა (კონცეფცია) იქნება.

საბჭოს სხდომაზე სისტემატურად უნდა განვიხილოთ საშინაო და საგარეო პოლიტიკის ისეთი უმნიშვნელოვანესი საკითხები, რომლებიც უშუალოდ უკავშირდება სახელმწიფოს თავდაცვისა და უშიშროების უზრუნველყოფას, მათ შორის, კოლექტიური უშიშროების სისტემებთან საქართველოს თანამშრომლობას. საგარეო-პოლიტიკური კურსის ყველა მნიშვნელოვანი ასპექტი, სანამ საბოლოო გადაწყვეტილებას მივიღებდეთ, აპრობაციას უნდა გადიოდეს ეროვნული უშიშროების საბჭოს სხდომაზე (ვთხოვ ბატონ ირაკლი მენაღარიშვილს, გაითვალისწინოს ყოველივე ეს და წარმოადგინოს შესაბამისი წინადადებანი). როდესაც ვლაპარაკობ სახელმწიფოს უშიშროებაზე, უშიშროების პრობლემის განხილვაზე, რა თქმა უნდა, მხედველობაში მაქვს საგარეო-პოლიტიკური კურსის ფორმირების ძირეული საკითხები. ისევე, როგორც კონფლიქტებთან და ზოგიერთ სხვა პრობლემასთან დაკავშირებით საგარეო-პოლიტიკური კურსის ფორმირების, ასე ვთქვათ, სამზარეულო, სწორედ უშიშროების საბჭო უნდა იყოს.

ეს ინსტიტუტი, მოწოდებულია, აგრეთვე, კოორდინაცია გაუწიოს თავდაცვის, სახელმწიფო უშიშროების, დამნაშავეობასთან ბრძოლისა და საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვის სამსახურების საქმიანობას უშიშროების, მართლწესრიგისა და სტაბილურობის უზრუნველყოფის სტრატეგიულ საკითხებში, ხოლო საგანგებო სიტუაციებისას შეიმუშაოს წინადადებანი მძიმე პოლიტიკური სოციალური, ეკონომიკური, ეკოლოგიური და სხვა შედეგების თავიდან ასაცილებლად და აღმოსაფხვრელად.

არის კიდევ ერთი საგულისხმო საკითხი, რომელიც აუცილებლად უნდა გახდეს უშიშროების საბჭოს ზრუნვის ობიექტი, ეს არის შედარებით ახალი მოვლენები - ნავთობსადენების, ეგრეთ წოდებული დასავლეთის მიმართულება, რომელიც უკვე აღიარებული და დაკანონებულია, აგრეთვე, ევრაზიის დერეფნის განვითარების პერსპექტივა. ამ მხრივ, ერთ-ერთი საკვანძო ქვეყანა სწორედ საქართველო ხდება თავისი ნავსადგურებით, რკინიგზით, ავტომაგისტრალებით, ავიაციით, საზღვაო ტრანსპორტით, აქედან გამომდინარე, უსაფრთხოება და სტაბილურობა საქართველოში იქნება გარანტი ამ პროექტების განხორციელებისა. ყოველივე ეს კი უშიშროების საბჭოს მხედველობის არეში უნდა იყოს.

ეროვნული უშიშროების საბჭომ ჩემი დავალებით უნდა აკონტროლოს სამინისტროების, სახელმწიფო დეპარტამენტების, მთავარი სამმართველოების, კორპორაციებისა და სხვა სახელმწიფო უწყებები, ავტონომიური რესპუბლიკის სახელმწიფო მმართველობისა და მმართველობის ადგილობრივი ორგანოების საქმიანობა უშიშროებისა და თავდაცვის, სტაბილურობისა და მართლწესრიგის სფეროში. ამ ორგანომ თავისი სიტყვა უნდა თქვას საქართველოსათვის საარსებოდ მნიშვნელოვანი ობიექტების საიმედო დაცვისა და უსაფრთხო ფუნქციონირებისათვის საჭირო ღონისძიებათა შემუშავების, განხორციელების ორგანიზაციისა და კონტროლის სფეროში.

საბჭოს საქმიანობის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მიმართულება უნდა გახდეს საერთაშორისო კონფლიქტების ზონებში შექმნილი მდგომარეობა (იგულისხმება არა მხოლოდ ჩვენში არსებული, არამედ სხვა საერთაშორისო კონფლიქტებიც) და პერსპექტივის შესწავლა ამ კონფლიქტების მოგვარებაში საქართველოს მონაწილეობის თვალსაზრისით. ბუნებრივია, ჩვენ ამ მისიასაც ვერ ავცდებით. მანვე უნდა განიხილოს საქართველოს მიერ დადებული ან აღიარებული საერთაშორისო ხელშეკრულებებისა და შეთანხმებების შესაბამისად ქვეყნის საზღვრებს გარეთ უშიშროების უზრუნველყოფის ღონისძიებებში საქართველოს მონაწილეობის, სახელმწიფოს თავდაცვის მიზნით განსაკუთრებულ, კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში ქვეყანაში სხვა სახელმწიფოს შეიარაღებული ძალების შემოყვანის, გამოყენებისა და გადაადგილების საკითხები. რა თქმა უნდა, წინასწარ განხილული და შესწავლილი საკითხების შემდგომში პარლამენტში შეტანით.

ვფიქრობ, ჩემს მიერ ჩამოთვლილ საკითხთა ნუსხაც კი ნათლად მოწმობს, თუ რა მნიშვნელოვანი როლი უნდა შეასრულოს ეროვნული უშიშროების საბჭომ ქვეყნის ცხოვრებაში.

კანონის თანახმად, ეროვნული უშიშროების საბჭოს ორგანიზაციულ-ტექნიკური და ინფორმაციულ-ანალიტიკური საქმიანობა უნდა უზრუნველყოს მისმა აპარატმა, რომელსაც ეროვნული უშიშროების საბჭოს მდივანი ხელმძღვანელობს. აპარატი არ უნდა იყოს მრავალრიცხოვანი, იგი უნდა შედგებოდეს უაღრესად კვალიფიციური სპეციალისტებისა და პროფესიონალებისაგან, ამიტომ, ვთხოვ ყველა სამინისტროსა და უწყებას მოახდინონ დელეგირება იმ მუშაკებისა, რომელთაც შეუძლიათ ამ ამოცანების შესრულება.

აპარატის შემოქმედებით, ინიციატივიან მუშაობაზე დიდად იქნება დამოკიდებული უშიშროების საბჭოს გამართული საქმიანობა. ამ მიზნით აპარატში შექმნილია სამხედრო მრჩეველთა, სამართალდამცავ ორგანოებთან ურთიერთობის, უშიშროების საკითხთა, საინფორმაციო-ანალიტიკური და საიმედო დოკუმენტებზე მუშაობის განყოფილებები, რომელთა ხელმძღვანელებად დაინიშნენ შესაბამისი კვალიფიკაციისა და გამოცდილების მქონე თანამშრომლები. ისინი, იმედია ღირსეულად შეასრულებენ მათზე დაკისრებულ ფუნქციებს. ამჟამად მიმდინარეობს საბჭოს აპარატის კადრებით დაკომპლექტების პროცესი, ვფიქრობ, შევძლებთ თავი მოვუყაროთ სანდო, ინიციატივიან და პროფესიულად კარგად მომზადებულ ადამიანებს. აქ ერთი პრობლემაც არის: არ უნდა იყოს არავითარი პარალელიზმი, ყველას უნდა ჰქონდეს თავისი საქმე.

აპარატი უნდა ასრულებდეს ერთგვარი შუამავლის როლს სამინისტროების და უშიშროების საბჭოს მუშაობის კოორდინაციის თვალსაზრისით, უნდა იყოს „იდეების მომწოდებელი“, რათა განისაზღვროს უშიშროების სტრატეგიის ოპტიმალური გზები.

ეროვნული უშიშროების საბჭოს მდივნისა და შესაბამისი აპარატის ერთ-ერთი ძირითადი ფუნქცია გააკონტროლოს ეროვნული უშიშროების საკითხებზე საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულებების, განკარგულებებისა და სხვა აქტების შესრულება.

მინდა ვთხოვო საბჭოს წევრ მინისტრებს, რომ უშუალო პასუხისმგებლობა დააკისრონ თავიანთ პირველ მოადგილეებს ეროვნული უშიშროების საბჭოს აპარატთან და მის შესაბამის განყოფილებებთან საქმიანი ურთიერთობისა და კონტაქტის დამყარებისათვის, რათა უფრო ეფექტიანი გავხადოთ ჩვენი საქმიანობა.

კანონის თანახმად, ეროვნული უშიშროების საბჭოს თავისი საქმიანობის ძირითადი ამოცანების შესასრულებლად ფუნქციურ ან რეგიონულ საფუძველზე შეუძლია შექმნას მუდმივი ან დროებითი საუწყებათშორისო სამუშაო ჯგუფები, კომისიები. ამ კომისიებში ჩვენ გვექნება შესაძლებლობა, შევისწავლოთ ეროვნული უშიშროების საკითხებთან დაკავშირებული ყველა მთავარი პრობლემა და შევიმუშაოთ მათი გადაჭრისათვის საჭირო რეკომენდაციები. კომისიებში მუშაობისათვის კონსულტანტებად უნდა მოვიწვიოთ ავტორიტეტიანი, ინიციატივიანი, არაორდინარული აზროვნების მეცნიერები და სპეციალისტები. მადლობა ღმერთს, რომ საქართველოში ასეთი ხალხი არის.

ვიმეორებ, კანონის თანახმად, ეროვნული უშიშროების საბჭო არის სათათბირო ორგანო, რომელიც არ იღებს გადაწყვეტილებებს, მაგრამ მჯერა, რომ საჭირო იქნება ის ინსტიტუტი, რომელიც მირჩევს და გამიწევს დახმარებას ეროვნული უშიშროების უზრუნველყოფის იმ საშინაო, საგარეო, სამხედრო, სადაზვერვო, ეკონომიკური და სოციალური ასპექტების ინტეგრირებაში, რომლებიც შეეხება სახელმწიფოს უშიშროებას, ჩვენი საზღვრების უსაფრთხოებას, ახდენს და კვლავაც მოახდენს გავლენას ჩვენი ქვეყნის ბედზე.

ვთხოვ ეროვნული უშიშროების საბჭოს წევრებს ყურადღებით შეისწავლონ, ერთხელ კიდევ გადახედონ, გაითავისონ საქართველოს კანონი „ეროვნული უშიშროების საბჭოს შესახებ“ - მე მადლობელი ვარ პარლამენტისა, რომელმაც საკმაოდ ოპერატიულად მიიღო ეს კანონი - რათა ჩვენ ვიმოქმედოთ კანონის ჩარჩოებში და, ამავე დროს, მაქსიმალურად გამოვიყენოთ კონსტიტუციათა და კანონით მონიჭებული უფლებები.

ეროვნული უშიშროების საბჭო არ იქნება მთავრობასთან დაპირისპირებული ორგანო და არც მისი მუშაობის დუბლირებას მოახდენს, მაგრამ ეს საბჭო, მისი მუდმივი ან დროებითი კომისიები, მისი აპარატი უნდა გახდნენ ჩემი მთავარი დასაყრდენი ეროვნული უშიშროების პოლიტიკის შემუშავების, განვითარებისა და განხორციელების საქმეში.

დიდ იმედს გამოვთქვამ, რომ უშიშროების საბჭოს საქმიანობის ერთ-ერთი მთავარი დასაყრდენი იქნებიან ჩვენი ადმინისტრაციის წარმომადგენლები ადგილებზე (მხედველობაში მაქვს სამხარეო ადმინისტრაცია). რწმუნებულების ადგილი ჩვენ, ალბათ, სპეციალურად უნდა გავიაზროთ, შესაძლოა, მათ სამხარეო წოდებებიც ჰქონდეთ, რათა თითოეული მათგანი თვლიდეს, რომ მათ ტერიტორიებზე არსებული სამხედრო ნაწილები მათი ზრუნვის საგანია, ძალიან დიდი იმედი მაქვს, რომ ჩვენი რწმუნებულები, მერები, გამგებლები გაგებით შეხვდებიან ყოველივე იმას, რასაც გვიკარნახებს კანონი უშიშროების საბჭოს შესახებ.

იმ სტრუქტურებში, რომლებიც ზემოთ ჩამოვთვალე და რომლებიც დასაყრდენია პრეზიდენტისა, უწინარეს ყოვლისა, ვგულისხმობ ავტონომიებს, რომელთაც ხვალ შეიძლება სხვა ფორმა მიეცეთ. აქ დღეს აფხაზეთია წარმოდგენილი, კანონის თანახმად, უშიშროების საბჭოს მუშაობაში მუდმივად მონაწილეობს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა, როდესაც აღდგება საქართველოს იურისდიქცია მის მთელ ტერიტორიაზე, საბჭოს შემადგენლობაში შემოვლენ სხვა სუბიექტებიც.

დღეს დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიის ერთი ახალი ფურცელი იწერება. დარწმუნებული ვარ, თითოეულ ჩვენგანს გაცნობიერებული აქვს ეროვნული უშიშროების საბჭოს როლი და მნიშვნელობა ქართული სახელმწიფოს მშენებლობის დღევანდელ ეტაპზე.

დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიის ახალი ფურცელი : ეროვნული უშიშროების საბჭოს პირველი სხდომა // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 13 თებერვალი. - №26 (2139). - 1 გვ.

მილოცვა

ქალბატონო მზექალა,

მომიტევეთ, რომ დაბადების დღეს დაგვიანებით გილოცავთ, მაგრამ არ მომელოცა არ იქნებოდა, რადგან თქვენ, დიდი მამის ღირსეულმა შვილმა და თავად შესანიშნავმა მეცნიერმა, ყველას უჩვენეთ მაგალითი იმისა, რომ ქვეყანას უჭირს, მეცნიერმა თავისი კაბინეტის სიმყუდროვე წამიერად მაინც უნდა დათმოს და ხალხს უთხრას ის ჭეშმარიტი სიტყვა, რასაც მისგან ქვეყანა მოელის.

თქვენ, ძველი ქართული ტექსტების შესანიშნავმა მკვლევარმა, თანამედროვე ცხოვრების სირთულესაც შესანიშნავად აუღეთ ალღო და დადექით იქ, სადაც ქვეყანას ყველაზე მეტად უჭირდა.

თქვენ ყოველთვის ღრმა მეცნიერი და მიუდგომელი, მკაცრი პედაგოგი ბრძანდებოდით და ბრძანდებით.

იმედი მაქვს, დღესაც და მომავალშიც ასეთივე სიღრმით, მიუდგომლობითა და სიმკაცრით, მაგრამ სამართლიანად განსჯით იმ რთულ პროცესს, რომელსაც ახალი საქართველოს შენება ჰქვია და თქვენც მიიღებთ მონაწილეობას ამ პროცესში.

კიდევ ერთხელ გილოცავთ და ყოველივე კარგს გისურვებთ.

პატივისცემით
ედუარდ შევარდნაძე.

მილოცვა : ქალბატონ მზექალა შანიძეს // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 14 თებერვალი. - №27 (2140). - 1 გვ.

ედუარდ შევარდნაძე პირველად უამბობს საქართველო-აფხაზეთის ომის დაწყების საიდუმლოებებს „მოსკოვსკი კომსომოლეცის“ კორესპონდენტს

სიტუაციას, რომელშიც ახლა საქართველო აღმოჩნდა, შეიძლება შევხედოთ როგორც ჩვენს მომავალს - დროთა განმავლობაში რუსეთსაც ასევე მოუწევს „კოჭი უგოროს“ ჩეჩნეთს, ხან დაყვავებით, ხან დამუქრებით, რათა ძალით დააბრუნოს მოძმე ხალხების ოჯახში. ერთი შეხედვით, აფხაზეთისა და ჩეჩნეთის ისტორია მართლაც წააგავს ერთმანეთს და, როგორც თავად შევარდნაძემ ბრძანა, „რომ არ ყოფილიყო აფხაზეთი, არც ჩეჩნეთი იქნებოდა“, მხედველობაში ჰქონდა რა ავტონომიის გამოყოფის პრეცედენტი, მაგალითი.

რაც მთავარია, ყველაფერი ასევე დაიწყო - საქართველოს ხელისუფლებამ, ისევე როგორც რუსეთის ხელისუფლებამ, მოახდინეს თავიანთ ტერიტორიაზე ომის პროვოცირება, როცა 1992 წლის ზაფხულში აფხაზეთში ჯარები შეიყვანეს, თუმცა სინამდვილეში იგეგმებოდა „წესრიგის დამყარებისათვის გამიზნული ოპერაციის“ მსგავსი რამ.

ჩეჩნეთის ომის ისტორიას უამრავი ანალოგი აქვს. რაღაც უმნიშვნელო დეტალებიც კი მეორდება, მაგრამ რაკი აფხაზეთისა და ჩეჩნეთის ომები ასე წააგავს ერთმანეთს, ალბათ, ორი კონფლიქტის შემდგომი განვითარებაც მსგავსი იქნება. მართლაცდა, აქ ვერავითარ ორიგინალურ გადაწყვეტილებას ვერ მოიგონებ. ცნობილია, რომ ამბოხებულ ავტონომიას იმორჩილებენ მხოლოდ სამი გზით: ან ომით (ეს უკვე სცადეს საქართველომაც და რუსეთმაც), ან მოლაპარაკებით (ესეც სცადეს), ან ეკონომიკური სანქციებით (საქართველო ამას უკვე მიმართავს, ჩვენ ჯერ არა). რუსეთი ერთგვარად მეტად ხელსაყრელ მდგომარეობაში აღმოჩნდა - ჩვენ შეგვიძია თვალი ვადევნოთ იმას, რას შვრება საქართველო აფხაზეთის მიმართ. ვისწავლოთ მათ შეცდომებზე, გამოვიყენოთ მათი დადებითი გამოცდილება. და არ გამოვიგონოთ ჩვენი ველოსიპედი.

- ბატონო ედუარდ, მაინც როგორ დაიწყო ყველაფერი? როგორ მოხდა აფხაზეთში ჯარების შეყვანის გადაწყვეტილების მიღება?

- ამაზე არასდროს მილაპარაკია, მაგრამ ახლა, როგორც ჩანს, დადგა დრო გიამბოთ. ამაში ჩვენც მიგვიძღვის ბრალი და ეს უნდა ვაღიაროთ.

1992 წლის ზაფხულში ასეთი სიტუაცია იყო - აფხაზეთის ტერიტორიაზე გაუთავებლად ხდებოდა რკინიგზის შემადგენლობებზე და სხვა ტრანსპორტზე თავდასხმები, პრაქტიკულად ყოველდღე. ზარალი უზარმაზარი იყო - იგი 10 მილიარდ მანეთს აღემატებოდა. ხომ წარმოგიდგენიათ, რას ნიშნავდა ეს თანხა 1992 წელს. თანაც ზარალი ადგებოდა არა მარტო საქართველოს, არამედ რუსეთსაც, სომხეთსაც და აზერბაიჯანსაც, იმიტომ, რომ ამ სახელმწიფოთა კუთვნილი ტვირთი ამ გზებით გადაჰქონდათ. გარდა ამისა, ბოლო არ უჩანდა მკვლელობისა და ადამიანთა გატაცების შემთხვევებს. გატაცებული იყვნენ საქართველოს ვიცე-პრემიერი, შინაგან საქმეთა მინისტრი, პრეზიდენტის პირადი თანაშემწე.

რაღაც უნდა გვეღონა. 11 აგვისტოს გაიმართა საქართველოს სახელმწიფო საბჭოს საგანგებო სხდომა, რომელზეც განვიხილეთ ეს საკითხი.

- რა ორგანო იყო ეს სახელმწიფო საბჭო?

- 1991 წლის დეკემბერში გამსახურდიას დამხობის შემდეგ საქართველოში ახალ არჩევნებამდე გარდამავალი პერიოდისათვის შეიქმნა სამხედრო საბჭო. ამ საბჭოში სამნი იყვნენ - ჯაბა იოსელიანი, თენგიზ კიტოვანი და თენგიზ სიგუა. შემდეგ,როცა გაზაფხულზე საქართველოში დავბრუნდი, სამხედრო საბჭო გარდაიქმნა სახელმწიფო საბჭოდ. ხელმძღვანელები ვიყავით ჩვენ ოთხნი, ყველას თანაბარი უფლებები გვქონდა, მაგალითად, სახელმწიფო საბჭოს ნებისმიერ წევრს შეეძლო ვეტო დაედო დანარჩენების მიერ მიღებული გადაწყვეტილებებისათვის, რა თქმა უნდა, ეს არ იყო ლეგიტიმური ორგანო, ხალხს იგი არ აურჩევია.

- იყო თუ არა სახელმწიფო საბჭოს გადაწყვეტილების შესრულება სავალდებულო მისი ყველა წევრისათვის?

- საქმეც ის გახლავთ, რომ არა. მაგალითად, კიტოვანს შეეძლო შეესრულებინა და შეეძლო არ შეესრულებინა. ასეც მოხდა.

მაშინ, იმ საგანგებო სხდომაზე მივიღეთ გადაწყვეტილება დაგვეცვა რკინიგზის ყველაზე „სახიფათო“ მონაკვეთი - ლესელიძიდან სამტრედიამდე, რომელიც მთელ აფხაზეთსა და დასავლეთ საქართველოზე გადიოდა. შემუშავდა სქემა. გზების დაცვისათვის შეყვანილი სამთავრობო ჯარები არ უნდა შესულიყვნენ დასახლებულ პუნქტებსა და „ადამიანთა თავშეყრის ადგილებში“. გეგმის თანახმად, ისინი დისლოცირებული უნდა ყოფილიყვნენ სამ ბაზაზე - სოხუმის, ლესელიძისა და სამტრედიის რაიონებში. ქვეგანაყოფს უნდა დაეცვა რკინიგზის შემადგენლობა (დაგეგმილი იყო სპეციალური პლატფორმების გამოყენება, რომლებზეც დადგმული იქნებოდა საარტილერიო ქვემეხები სხვაგვარად შეუძლებელი იყო, ვინაიდან ბანდიტები თავით-ფეხებამდე იყვნენ შეიარაღებული) და გაჰყოლოდა მატარებელს სამტრედიამდე, დაეცვათ იგი ყველაზე სახიფათო მონაკვეთზე. იქ მატარებელი უნდა გაეჩერებინათ, დაესვენათ. ამ დროს კი მეორე ქვეგანაყოფი მორიგ შემადგენლობას გამოჰყვებოდა, და ეს ყველაფერი როგორც დაგეგმილი იყო, უნდა განხორციელებულიყო აფხაზურ „ომონთან“ და პოლიციასთან ერთად.

- იცოდა ეს ამბავი აფხაზეთის მთავრობამ? შეუთანხმეთ მათ ოპერაციის დეტალები?

- აფხაზეთში იცოდნენ ამის შესახებ. სხდომის შემდეგ პირადად დავურეკე არძინბას და ველაპარაკე ამის თაობაზე. პრინციპულად, იგი თანახმა იყო. კიტოვანს დავავალეთ გადაფრენილიყო აფხაზეთში და გაეცნო მათთვის ოპერაციის დეტალები, ყველაფერი დაწვრილებით შეეთანხმებინა, მაგრამ კიტოვანი არ წავიდა. ამის ნაცვლად დაბრუნდა თბილისში და დაიწყო მზადება ჯარების შეყვანისათვის.

- როგორ შეეძლო, ასე მოქცეულიყო...

- თავისებური კაცია, უმართავი. ხომ წარმოგიდგენიათ, რა დაემართებოდა ციხეებში ნაჯდომ კაცს, უცებ რომ გახდებოდა ვიცე-პრემიერი, შემდეგ კი თავდაცვის მინისტრი. იგი ფიქრობდა, რომ როგორც მინისტრმა, მარტო მან იცოდა თუ რომელი გადაწვეტილება იქნებოდა სწორი. სახელმწიფო საბჭოს წევრის სტატუსი კი, პრინციპულად, ნებას აძლევდა ემოქმედა ისე, რომ არ გაეთვალისწინებინა საერთო გადაწყვეტილება. ეს იყო ჩვენი პირველი შეცდომა - კიტოვანის უპასუხისმგებლობის გამო ვერ მოვახერხეთ შეგვეთანხმებინა არძინბასთან რკინიგზის გაკონტროლების ოპერაციის სქემა.

14 აგვისტოს სამთავრობო ჯარები შევიდნენ აფხაზეთში, გალის რაიონი განვლეს უმტკივნეულოდ - იქ ძირითადად ქართველი მოსახლეობა ცხოვრობდა, პირველი შეტაკება საქართველოს ჯარებსა და აფხაზურ პოლიციას შორის მოხდა ოჩამჩირის რაიონში, იქ პირველად დაიღვარა სისხლი, დაიღუპნენ ადამიანები. კიტოვანი, რა თქმა უნდა. ამან არ გააჩერა და ჯარები სოხუმს მიადგნენ.

- კი მაგრამ, სახელმწიფო საბჭოს მიერ დამტკიცებული სქემით ჯარები ხომ არ უნდა შესულიყვნენ ქალაქში?

- დიახ, მე მაშინვე კატეგორიულად ვუბრძანე კიტოვანს (მართალია, ბრძანება შუამავლის მეშვეობით გადავეცი, თავად მისი ნახვა ვერ მოხერხდა), სოხუმში არ შესულიყო. ამავე დროს, ტელეფონით ველაპარაკე ელცინს, ის მაშინ სოჭში ისვენებდა, მან მითხრა: „ყურადღებით ვადევნებ თვალს სიტუაციას და ვფიქრობ, რომ თქვენ სერიოზულ ავანტიურაში გითრევენ, რას უპირებთ სოხუმს“?

მე ვუპასუხე, რომ ჩემის ფიქრითაც, რაღაც ცუდი რამ ხდებოდა. ავუხსენი, რაზე ვიყავით შეთანხმებული და ვუთხარი, რომ ჩემი მითითებები, სამწუხაროდ, ბოლომდე არ შესრულდა. ხოლო რაც შეეხებოდა სოხუმს (ელცინმაც მოითხოვა ეს). პირობა მივეცი, რომ სოხუმში არ შევიდოდით, რომ ამას არ დავუშვებდი.

- ცდილობდა თუ არა არძინბა იმ დღეებში თქვენთან დაკავშირებას?

- ყოველივე ამან ორ თუ სამ დღეს გასტანა. თვითონ არძინბამაც დამირეკა, დამირეკეს მისმა თანაშემწეებმა, პრემიერის პირველმა მოადგილემ. ქართველებიც რეკავდნენ, ისინიც ითხოვდნენ, არ შეგვეშვა ჯარები ქალაქში, მე შევუთანხმდი არძინბას - თუმცა კი დაგვიანებით, რომ ვაიძულებდი პრემიერ-მინისტრ სიგუას და მინისტრ კიტოვანს ჩასულიყვნენ მასთან და ემსჯელათ შექმნილი სიტუაციის შესახებ. ამჯერად ისინი დამემორჩილნენ, გაფრინდნენ სოხუმში, მაგრამ არძინბამ არ ისურვა მათთან შეხვედრა. მაშინ ის უკვე სადღაც, რუსეთის მესაზღვრეების საგუშაგოზე იმყოფებოდა. არ ვიცი, შეეშინდა შეხვედრა, არ ვიცი, უნდოდა ამ ომის დაწყება.

სიგუა და კიტოვანი დაბრუნდნენ, ჩემი მითითება ქალაქში ჯარები არ შესულიყვნენ, ძალაში რჩებოდა, მაგრამ კიტოვანი მაინც იღებს გადაწყვეტილებას და შედის სოხუმში. იქ მათ რამდენიმე დღე დასჭირდათ. იმაზე უკვე აღარაფერს ვამბობ, რა დაუშვებელი ფორმით მოქმედებნენ. ქალაქში დაჰქროდნენ ტანკები, ჯავშნიანი მანქანები, მთავრობის სასახლიდან დროშა ჩამოხსნეს, თითქოს უცხო ქვეყანაში იყვნენ... ბევრი რამ, რაც მაშინ მოხდა, გაუმართლებელია და ნორმალურ მოვლენად ვერ ჩაითვლება.

- უწევდნენ თუ არა წინააღმდეგობას აფხაზი სამხედროები?

- არა, დიდი არაფერი წინააღმდეგობა გაუწევიათ. ძალები უთანასწორო იყო. თანაც მერე იქ ჩვენი დამატებითი ქვეგანაყოფები გაიგზავნა. მოსახლეობა კი იქ ძირითადად ქართული იყო, ასე რომ, მათაც არ გაუწევიათ წინააღმდეგობა.

ერთადერთი, რაც მაშინ შევძელი, შევაჩერე გუდაუთაზე იერიში. გუდაუთიდან სოხუმამდე სულ ოცდათხუტმეტი კილომეტრია. გუდაუთაში რომ შესულიყვნენ, ეს გამოიწვევდა ათიათასობით ადამიანის განადგურებას და ეს თითქმის მთლიანად აფხაზი მოსახლეობა იქნებოდა, იქ თავი მოიყარეს აფხაზეთის სხვადასხვა რაიონებიდან ჩასულმა ლტოლვილებმა.

- ესე იგი, ამჯერად შესძელით კიტოვანის დაოკება?

- არა, სიტუაცია შეიცვალა. იქ მოწინავე რაზმებს ყარყარაშვილი მეთაურობდა (შემდეგ იგი თავდაცვის მინისტრი გახდა). მან რამდენჯერმე დამირეკა და მე ვეუბნებოდი, თუ ანგარიშს მიწევთ, გიკრძალავთ გუდაუთაზე წასვლას-მეთქი.

- ელცინს მეტი აღარ დაკავშირებიხართ?

- სწორედ მაშინ კიდევ ერთხელ ველაპარაკე ბორის ელცინს. განვიხილეთ სიტუაცია და შევთანხმდით, რადაც უნდა დაგვჯდომოდა, არ დაგვეშვა ეს აქცია - გუდაუთის აღება.

ჩვენს სამხედროებთან კამათის დროს ჩემი არგუმენტი იყო ის ფაქტი, რომ გუდაუთაში დისლოცირებულია რუსეთის საკმაოდ ძლიერი საჯარისო ნაწილი და, ჩვენ თუ ქალაქში შევალთ, - შეტაკება რუსეთის ჯარებთან გარდაუვალი იქნება, საერთოდ, ამ შემთხვევაში დამიჯერეს.

- მაშასადამე, გუდაუთაზე იერიში აღარ მიგიტანიათ, მაგრამ სოხუმში ჯარები დარჩნენ?

- თითქმის ორი წლის განმავლობაში იქ იმყოფებოდნენ ჩვენი ქვედანაყოფები, შენდებოდა თავდაცვითი ზღუდეები როგორც ერთი, ისე მეორე მხრიდან. მაგრამ სოხუმის აღებისთანავე, 1992 წლის 3 სექტემბერს, ყველა შევიკრიბეთ მოსკოვში და ხელი მოვაწერეთ დაზავების შეთანხმებას. უნდა შეწყვეტილიყო ყოველგვარი სამხედრო მოქმედება და ჯარები გამოგვეყვანა აფხაზეთიდან. მოსკოვის ხელისუფლების თანხმობით, იქ რჩებოდა მხოლოდ ის ნაწილები, რომლებიც საჭირო იყო რკინიგზის დასაცავად. ამ საბოლოო დაზავებას ხელი მოაწერეს ელცინმა, შევარდნაძემ, არძინბამ და ჩრდილოეთ კავკასიის რესპუბლიკების ყველა ხელმძღვანელმა (დუდაევის გარდა).

სამწუხაროდ, შეთანხმების ხელმოწერის მეორე თუ მესამე დღესვე აფხაზებმა და დაქირავებულებმა - ჩვენ მათ დაქირავებულებს ვუწოდებთ, თუმცა, სინამდვილეში იქ იბრძოდნენ რეგულარული არმიის ცალკეული ნაწილები - წამოიწყეს დიდი იერიში გაგრის მიმართულებით, შემდეგ კი სოხუმის მხარესაც წამოვიდნენ, და შეთანხმება ამით ჩაიშალა.

- რეგულარული არმიის - რომლის? რუსეთისა?

- ალბათ. აბა სხვას კიდევ ვის ჰყავდა იქ რეგულარული არმია... მონაწილეობდა ათასობით სამხედრო, უკვე არაფერს ვამბობ ჩეჩნებზე, კაზაკებსა და კავკასიის სხვა ხალხების წარმომადგენლებზე, ერთი სიტყვით, ეს იყო ნამდვილი შემოსევა იმ ქალაქებსა და სოფლებზე, რომლებშიც ქართველები ცხოვრობდნენ.

ამ ტრაგედიის დაწყების შემდეგ ჩვენ ოთხჯერ მოვაწერეთ ხელი სხვადასხვა შეთანხმებას დაზავების შესახებ (ამ საქმეში ყოველთვის მონაწილეობდა რუსეთის წარმომადგენელი), და ყოველი ხელმოწერის შემდეგ ახალი იერიში იწყებოდა. მაგალითად, 1993 წლის შემოდგომაზე ხელი მოვაწერეთ შეთანხმებას, რომლის მიხედვითაც როგორც ჩვენ, ისე იმათ, უნდა გაგვეყვანა მძიმე ტექნიკა. ჩვენ ნამდვილად გავიყვანეთ ტექნიკა, აფხაზებმა კი დაიტოვეს იგი და თითქმის ორი კვირის შემდეგ დაიწყო ახალი შეტევა სოხუმზე, საბოლოოდ, ქალაქი აიღეს კიდეც.

- იცით, საიდან იღებდა აფხაზური მხარე მძიმე ტექნიკას? ომის დაწყებისთვის ხომ, როგორც თქვენ ამბობდით, მათ საერთოდ არ ჰყავდათ არმია, მარტო ომონელები და პოლიცია იბრძოდნენ.

- ამარაგებდნენ. როგორც ჩვენ ჩვეულებრივ ვამბობთ ხოლმე, ამარაგებდნენ რეაქციული ძალები. აფხაზეთის მთელი ნახევარმილიონიანი მოსახლეობიდან აფხაზები მხოლოდ 17 პროცენტს შეადგენდნენ. ფიზიკურად შეუძლებელია, რომ ჩვიდმეტმა პროცენტმა მოუწყოს გენოციდი და ეთნიკური წმენდა დანარჩენ ოთხმოცდასამ პროცენტს. ასე რომ, მათ უდიდეს დახმარებას უწევდნენ - იქნება ეს ფინანსური, სამხედრო, თუ სრულიად თანამედროვე ტექნიკა. მე თვითონაც მუდმივად ვიმყოფებოდი სოხუმში შტურმის დროს. ვიცი, თუ რას ნიშნავს „გრადის“ ტიპის დანადგარი და ავიადაბომბვა. იქ ჩამოაგდეს სუ-27 ტიპის თვითმფრინავი, ჩემი თვალით ვნახე. საიდან უნდა ჰქონოდათ იგი აფხაზებს?

- საქართველოში თვითმხილველები ლაპარაკობენ მასობრივ მკვლელობებზე, დახვრეტაზე, დამსჯელ ოპერაციებზე, რომლებიც ხდებოდა მაშინ აფხაზეთში...

- იქ ფაქტობრივად ეთნიკური წმენდა მიმდინარეობდა. აფხაზეთის ნახევარმილიონიანი მოსახლეობიდან, რომლის ნახევარს ქართველები შეადგენდნენ, სამასი ათასი გამოდევნეს. არა მარტო ქართველები, არამედ სომხები, რუსები, ბერძნები. ათასობით ადამიანი დახვრიტეს. ეს არის ადამიანის სიცოცხლის უფლების ყველაზე საზარელი და აღმაშფოთებელი დარღვევა, რომელიც მოხდა მიმდინარე საუკუნის დამლევს. ეთნიკური წმენდის ფაქტი აღიარა ევროკავშირის სახელმწიფოთა მეთაურების თათბირმა ბუდაპეშტში - ორმოცდათორმეტი სახელმწიფოს წარმომადგენლებმა. ეს დოკუმენტი რამდენჯერმე დაიმოწმა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭომაც თავის რეზოლუციებში.

აი, მოკლედ ყოველივე ის, რაც მოხდა. ამაშინ ბრალი საქართველოს ხელმძღვანელობასაც მიუძღვის - ყველაფერი როდი გაკეთებულა დიდი პასუხისმგებლობის გრძნობით. კერძოდ, ის რომ, არძინბას არ გააცნეს რკინიგზათა დაცვის სქემა. იყო მხოლოდ წინასწარი მორიგება, მაგრამ ოპერაციაში აფხაზური პოლიციის მონაწილეობის დეტალები დათქმული არ ყოფილა. და მეორეც, რაც, როგორც ვფიქრობთ, ჩვენს სინდისზე მოდის, არ შესრულებულა ბრძანება იმის თაობაზე, რომ დაუშვებელი იყო სოხუმში ჯარების შეყვანა. ეს მაშინდელი თავდაცვის სამინისტროს მხრივ გამოჩენილი აღმაშფოთებელი უპასუხისმგებლობა იყო. მაგრამ სამწუხაროდ, ვერც შევარდნაძე ვერ მოიხსნის პასუხისმგებლობას.

ამის მიუხედავად, მაინც ვფიქრობ, რომ აფხაზეთის ხელმძღვანელობა არძინბას სახით ემზადებოდა ომისათვის და ეძებდა საბაბს. მიმდინარეობდა სამზადისი, ქირაობდნენ საუკეთესო სამხედრო სპეციალისტებს, ხდებოდა მოსახლეობის იდეოლოგიური მომზადება. აფხაზეთი ემზადებოდა ომისთვის, ამ სიტყვის პირდაპირი გაგებით. სწორედ ამიტომ, რკინიგზის დაცვის ოპერაცია მათ გამოიყენეს, როგორც ომის დაწყების საბაბი, თუმცა, თავისთავად, ოპერაცია აბსოლუტურად „უწყინარი“ იყო - ასეთ სიტუაციაში. ჩვენ შეგვიძლია შევუთანხმდეთ ნებისმიერ ქვეყანას მატარებლების ერთობლივი დაცვის შესახებ. ეს ნორმალური პრაქტიკაა.

- ახლა, როცა უკვე ორ წელიწადზე მეტი გავიდა, თქვენი აზრით, რა უნდა გაკეთდეს ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის მოწესრიგებისათვის?

- საჭიროა მოლაპარაკება, რადაც უნდა დაგვიჯდეს ეს. სხვა გზა არ არის. არსებობს, რა თქმა უნდა, ძალის გამოყენების ვარიანტი, მაგრამ, ყველაფერი უნდა ვიღონოთ იმისათვის, რომ მივაღწიოთ შერიგებას. ამ წლების განმავლობაში დავდეთ რამდენიმე შეთანხმება, დაპირსპირების ხაზზე ჩადგნენ რუსეთის სამშვიდობო ძალები, მაგრამ მიღწეული მორიგებანი მაინც არ სრულდება. ლტოლვილები შინ ვერ დაბრუნებულან.

იანვარში დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის სახელმწიფოთა მეთაურების საბჭოზე მივიღეთ ახალი გადაწყვეტილება - გამოვიყენოთ ეკონომიკური სანქციები აფხაზეთის წინააღმდეგ საგარეო კონტაქტებისაგან სრულ იზოლაციაში მოვაქციოთ სეპარატისტები.

- მაგრამ, ეს ნიშნავს იმას, რომ აფხაზეთი უბრალოდ, შიმშილით უნდა მოკლან?

- არა, საქონლის მიწოდება გამორიცხული არ არის. უბრალოდ, ყველაფერი უნდა გაიგზავნოს საქართველოს ტერიტორიაზე გავლით. საქართველოს მთავრობის ტერიტორიის გავლით. საქართველოს მთავრობის ნებართვით. აფხაზეთში შეიძლება სურსათის, წამლების ჩატანა. სხვა სახელმწიფოებმა რომ არც გააკეთონ ეს, საკუთარ მოვალეობად მიგვაჩნია აფხაზების დამარცხება. ჩვენ თვითონ ჩავიტანთ იქ ყოველივე იმას, რაც საჭიროა ადამიანების ცხოვრებისათვის. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ეს ის სრული იზოლაცია როდია, რომელიც, ვთქვათ, გამოყენებული იყო ერაყის მიმართ. ჩვენ არ ვეწინააღმდეგებით იმას, რომ აფხაზეთმა მიიღოს ელექტროენერგია, თუმცა, მის საფასურს საქართველო იხდის. მაგალითად, უკვე ახლა ჩვენ გვაქვს რუსეთის ვალი 80 მილიარდი რუბლი იმ ელექტროენერგიისათვის, რომელსაც იყენებს აფხაზეთი, ჩვენ ამის წინააღმდეგი არ ვართ.

- ამ გზით რის მიღწევას აპირებთ?

- ჩვენ უნდა ვაიძულოთ აფხაზთა ხელმძღვანელობა მიუჯდეს მოლაპარაკების მაგიდას, დაასრულოს მოლაპარაკების პროცესი და უზრუნველყოს ადამიანების დაბრუნება შინ, სხვათა შორის, ოთხი თვის წინათ, მოსკოვში ხელმოწერილი იყო მემორანდუმი, რომელიც განსაზღვრავს აფხაზეთის სტატუსს საქართველოს ფედერაციულ სახელმწიფოში. მაგრამ შემდეგ აფხაზურმა მხარემ უარი თქვა უკვე ხელმოწერილ დოკუმენტზე. ისინი სპეციალურად აჭიანურებენ მოლაპარაკებას. სურთ დააკანონონ ეთნიკური წმენდის შედეგები. თანდათანობით ჩაასახლონ აფხაზეთში სხვადასხვა ქვეყნიდან სეპარატისტული რეჟიმისადმი მორჩილი ადამიანები, 1,5 ათასი ასეთი ოჯახი იქ უკვე დასახლდა.

- აფხაზეთში იმყოფება მრავალი რუსი სამხედრო, მათ შორის სამშვიდობო ძალების წარმომადგენლებიც. ორი წლის განმავლობაში მათ ჩამოუყალიბდათ თავისებური, „ხელისუფლების ინფრასტრუქტურა“, - მათ აქვთ სახლები და აგარაკები, აკონტროლებენ გზებს, ტრანზიტს, შოულობენ ფულს. ეს არალეგიტიმური ხელისუფლებაა, მაგრამ იგი არსებობს, და ისინი შეეცდებიან მის შენარჩუნებას. მათ არ სჭირდებათ საქართველოს შემადგენლობაში შემავალი აფხაზეთი.

- იცით, ალბათ, რომ, ნებისმიერი არმია - სამშვიდობო იქნება იგი თუ სხვა - როცა უმოქმედოდაა იწყებს ხრწნას. აქაც, ენგურის „ქართულ“ ნაპირზე, იგივე ამბავი ხდება სამშვიდობო ძალებში. მაგრამ ახლა მუშავდება სამშვიდობო ძალების ახალი მანდატი, ახალი ფუნქციები - შეიძლება მათ დაეკისროთ პოლიციის ფუნქციები, შეიძლება შეიქმნას კომენდატურები. ნუ იდგებიან უსაქმოდ, იმოქმედონ. ჩვენ გვჭირდება ძალა, რომელიც გარანტიას შეუქმნის ადამიანთა უსაფრთხო დაბრუნებას.

- მაგრამ, მაინც, როგორ განსაზღვრავთ აფხაზეთის სტატუსს?

- აფხაზეთი არის რესპუბლიკა, რომელსაც აქვს თავისი კონსტიტუცია, პარლამენტი, უზენაესი სასამართლო და სახელმწიფოებრიობის სხვა ატრიბუტები, აქვს წარმომადგენლობის კვოტა საქართველოს საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოებში. სინამდვილეში, ჩვენ მათ მაქსიმალურ შესაძლებლობებს ვთავაზოვთ. მაგალითისათვის, ჩრდილოეთ ოსეთს რუსეთის შემადგენლობაში გაცილებით ნაკლები უფლებები აქვს.

- აფხაზებს კი რა სურთ?

- დამოუკიდებლობა. სინამდვილეში, მათ არ სურთ რუსეთთან შეერთება, თუმცა, ასეთ განცხადებებს, კი აკეთებენ. ეს ბლეფია, მათ სულ სხვა გეგმები აქვთ, გაცილებით უფრო ვერაგული და შორსგამიზნული.

- რუსეთის ლიბერალურ-დემოკრატიული პარტიის წარმომადგენლები გვთავაზობენ ჩეჩნეთის პრობლემის ორიგინალურ გადაჭრას - ყველა ჩეჩენის გადასახლებას აფხაზეთში. როგორ უყურებთ ამ ვარიანტს?

- მათ უკვე წამოაყენეს ასეთი ვარიანტი და ზოგიერთები ჩამოსახლდნენ კიდეც, მაგრამ მათი რიცხვი არცთუ ისე დიდია. სახელმწიფო დონეზე კი ასეთი გადაწყვეტილების მიღება დაუშვებელია, თუ ასეა, გადაასახლონ ისინი მოსკოვის ოლქში, - რაღა, მაინცდამაინც, აფხაზეთში?

- სამშვიდობო ძალებს მიეცემათ „პოლიციის“ მანდატი, ლტოლვილები დაიწყებენ შინ დაბრუნებას. სეპარატისტთა რაზმები იძულებული გახდებიან წავიდნენ მთებში - ყველაფერი მოხდება სცენარის მიხედვით. არ გეშინიათ კონფლიქტის ავღანიზაციის?

- მოსკოვში ხელმოწერილ მემორანდუმში, აღნიშნულია, რომ ეტაპობრივად მოხდება ამჟამად აფხაზეთში არსებული შეიარაღებული ძალების გაერთიანება ჩვენს შეიარაღებულ ძალებთან. აქ თანდათანობით შეიძლება გამოინახოს საერთო ენა და საერთო ინტერესები.

საერთოდ კი, თუკი სიტუაცია სტაბილური გახდება, უწინარს ყოვლისა, აღვადგენთ რკინიგზას, გამოჩნდებიან ინვესტორები, და ორი-სამი წლის განმავლობაში ეს მხარე აყვავდება. თუ, რა თქმა უნდა, ეყოფათ პოლიტიკური ნება ვლადისლავ არძინბასა და მის კოლეგებს ასეთი თამამი გადაწყვეტილების მისაღებად.

სხვა გზა კი არ არის - სხვა გზა მხოლოდ საომარია. ეს ჩვენ არ გვსურს, და ამიტომ, ახლა, დაჟინებით მოვითხოვთ იმას, რომ შემოღებულ იქნეს ეკონომიკური სანქციები პრობლემის მშვიდობიანი გზით გადაჭრის მიზნით.

- არ გეშინიათ, რომ ყოფითს დონეზე მოხდება შეტაკებები დაბრუნებულ ქართველ ლტოლვილებსა და აფხაზებს შორის?

- რა თქმა უნდა, ასეთი შეხლა-შემოხლაც იქნება. მაგრამ, თუ სამშვიდობო ძალები იკისრებენ ადამიანების დაცვას. ყველაფერი შედარებით ნორმალურად ჩაივლის. თანაც, ჩვენც ვაპირებთ მივიღოთ ამ საქმეში მონაწილეობა: არ შევუშვათ აფხაზეთში აგრესიულად განწყობილი ლტოლვილები, თუნდაც, ამ ეტაპზე. მაგრამ, როცა ნამდვილად დაიწყება შერიგების პროცესი, ადამიანებს ბევრი რამ დაავიწყდებათ, რეალური ცხოვრება აიძულებთ მათ, ყურადღება გაამახვილონ არა იმაზე, რაც მოხდა, არამედ იფიქრონ დღევანდელ დღეზე, მომავალზე, ყველაფერი მოგვარდება. თანაც, ჩვენ მაინც ნათესავები ვართ. არ არის ისეთი ქართული ოჯახი, დამოყვრებული რომ არ იყოს აფხაზეთთან ან მეგობრები არ ჰყავდეს აფხაზეთში.

ასე რომ, ვფიქრობ: დადგა დრო, როგორც აფხაზებმა, ისე ქართველებმა, გამოიჩინონ კეთილი ნება, სიმტკიცე, გაბედულება, სიბრძნე და დაძლიონ ის საზარელი შედეგები, რომლებიც დაგვიტოვა კონფლიქტმა, თვითონ რომ ვქმნით.

ესაუბრა
იულია ვალინინა,
გაზ, „მოსკოვსკი კომსომოლეცი“.
10.II.1996 წ.

სეპარატიზმის სარკე / შევარდნაძე ე. ; [ჩაიწერა] ვალინინა იულია // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 14 თებერვალი. - №27 (2140). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 19 თებერვლის რადიოინტერვიუ

- გასული ეკონომიკური კვირა მეტად საინტერესო იყო, იგი რამდენიმე მნიშვნელოვანი მომენტით აღინიშნა. საქართველოში მიმდინარე გაბედული ეკონომიკური რეფორმები უყურადღებოდ არ რჩება. გასულ კვირას, თქვენ შეხვდით ფირმა „სიმენსის“, უზბეკეთის ექსპერტთა დელეგაციებს, ქართულ-ინგლისური ნავთობკომპანიის ინგლისელ დამფუძნებლებს, მსოფლიოში ცნობილი სამშენებლო ფირმის „ბეხტერის“ ვიცე-პრეზიდენტს ჩარლზ პარტეპს. გარდა ამისა, საერთაშორისო სავალუტო ფონდის წარმომადგენელმა ჩვენი ბიუჯეტის თაობაზე განაცხადა, რომ ეს არის პოსტსაბჭოთა სივრცეში მიღებული ყველაზე კარგი ბიუჯეტი. თუმცა, საერთაშორისო ეკონომიკური სტრუქტურები კრედიტის მისაღებად კიდევ ორ აუცილებელ პირობას გვიყენებენ: სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ და კომერციული ბანკების საქმიანობის შესახებ კანონების მიღებას. ეს კანონპროექტი გასული კვირის მთავრობის გაფართოებულ სხდომაზე, რომელსაც თქვენ ესწრებოდით, უკვე განიხილეს. საინტერესოა, ასევე, იანვრის თვის ბიუჯეტის შედეგები და პირველი მონაცემები.

ჟურნალისტ ნატო ონიანის ამ შეკითხვის პასუხად საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიციულ რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- განვლილი კვირა აღინიშნა აღმასრულებელ ხელისუფლებაში საკანონმდებლო ინიციატივის ინტენსიური რეალიზაციით. მთავრობის სხდომაზე პრეზიდენტის ხელმძღვანელობით განვიხილეთ მთელი რიგი კანონპროექტები, რომლებსაც ფუნდამენტური მნიშვნელობა აქვს საქართველოს კონსტიტუციის პრინციპებზე დაყრდნობით, საზოგადოების ცხოვრების დემოკრატიზაციის, საბაზრო ეკონომიკის დამკვიდრების და, საერთოდ, ქართული სახელმწიფოებრიობის აღმშენებლობის ამოცანათა გადასაწყვეტად, კერძოდ, თანამედროვე ცივილიზაციის დონეზე საზოგადოებრივი ცხოვრების მოწყობისათვის კონსტიტუციის შემდეგ (მე ყოველ შემთხვევაში ასე ვფიქრობ) უმაღლესი რანგის სამართლებრივ გარანტად და წინაპირობად უნდა იქნეს მიჩნეული საქართველოს სამოქალაქო სამართლის კოდექსი, რომლის პროექტს საქართველოს პრეზიდენტი პარლამენტს წარუდგენს. კოდექსის პროექტი, რომლის შედგენაზე ოთხი წლის განმავლობაში მუშაობდა სპეციალური კომისია, ცნობილი მეცნიერის, იურისტის, ბატონ სერგო ჯორბენაძის ხელმძღვანელობით, მოიცავს 1481 მუხლს. იგი შედგება ექვსი წიგნისაგან. ეს გახლავთ: პირველი - სამოქალაქო კოდექსის ზოგადი დებულებანი; მეორე - სანივთო ქონებრივი სამართალი; მესამე - ვალდებულებათა სამართალი; მეოთხე - ინტელექტუალური საკუთრების სამართალი; მეხუთე - საოჯახო სამართალი. კოდექსის პროექტის თითქმის ყველა ნორმაში ისეთი სიახლეა განმტკიცებული, რომელიც იურიდიულ რეალობად აქცევს აქამდე პოლიტიკურ მიზანდასახულობათა ფორმით არსებულ სამოქალაქო საზოგადოების ჩამოყალიბებისა და საბაზრო ეკონომიკის დამკვიდრების საარსებოდ აუცილებელ პრინციპებს, ეხება ეს მეწარმეობის, საკუთრების უფლების, მათ შორის, ინტელექტუალური საკუთრების უფლების განხორციელების, სამოქალაქო ურთიერთობაში სახელმწიფოს მონაწილეობის, საბინაო, საოჯახო, თუ მემკვიდრეობითი სამართლის საკითხებს. პროექტში გათვალისწინებულია თანამედროვე სამოქალაქო სამართლის თითქმის ყველა მიღწევა, დასავლეთის განვითარებული ქვეყნების გამოცდილება ამ სფეროში და ჩვენი ქვეყნის სინამდვილე, რაც განპირობებულია გარდამავალი ეპოქის თავისებურებებით.

ძალზე მნიშვნელოვანია კანონის პროექტი საქართველოში კომერციული ბანკების საქმიანობის შესახებ, რომელიც კიდევ ერთი წინგადადგმული ნაბიჯი იქნება მეწარმეობისა და ეკონომიკური ლიბერალიზაციის გზაზე. იგი ხელს შეუწყობს საფინანსო-საკრედიტო რესურსების ბაზრის ჩამოყალიბებას, ბანკებისადმი მოსახლეობის ნდობის მოპოვებას. ამ კანონის მიღებით დამთავრდება საბანკო რეფორმების გარდამავალი ეტაპი და საქართველოს საბანკო სისტემა ორიარუსიანი სახით სამართლებრივ საფუძველზე დაიწყებს ფუნქციონირებას.

განსაკუთრებით დიდი საზოგადოებრივი რეზონანსი აქვს კანონპროექტს „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“. ეს პროექტი, რომელიც წელიწადნახევარზე მეტია საპარლამენტო და სამთავრობო წრეებისა და სპეციალისტების მსჯელობის საგანია, ახლახან გამოქვეყნდა პრესაში. მიმდინარეობს პროექტის საყოველთაო-სახალხო განხილვა, იხილავენ მას ადგილებზეც. პროექტი ჯერჯერობით პრეზიდენტს არ წარუდგენია პარლამენტისათვის, რამდენადაც მიწის საკითხი ქვეყნისათვის, ქართველი ერისათვის ბედის განმსაზღვრელია, უდიდესია პასუხისმგებლობა არა მარტო დღევანდელი, არამედ მომავალი თაობების წინაშეც. ამ კანონის მიღებას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს ქვეყანაში რეფორმების განხორციელებისათვის, მასზეა დამოკიდებული საბაზრო ეკონომიკის რეალური დამკვიდრება, უცხოური კაპიტალის მოდინება. ყოველივე ეს კი მიწის ლეგალური ბაზრის გარეშე ვერ ჩამოყალიბდება. ამასთან, მიწაზე კერძო საკუთრების დაკანონებას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს იმ მილიონზე მეტი ოჯახისათვის (მე ერთხელ ეს ციფრი დავასახელე - 950 ათასამდე ოჯახი ფლობს მიწას, უფრო სწორად, მიმაგრებული აქვს მიწის ნაკვეთები და 350 ათასამდე ოჯახი ქალაქში ასევე ფლობს საკარმიდამო, საბაღე, საბოსტნე, სააგარაკე ნაკვეთებს). ხალხი დარწმუნებულია, რომ მიწის ნაკვეთებს უკან აღარავინ წაართმევს და მისი ეფექტიანი გამოყენებისათვის კაპიტალის დაბანდება გამართლებულია. გლეხი, მიწის მფლობელია, მიწას მოუვლის. ეს მიწა კი ამჟამად საშინელ მდგომარეობაშია.

ამავე დროს საქართველოს სინამდვილეში მიწის კანონის მიღება უაღრესად პოლიტიზირებულ პრობლემად იქცა. საზოგადოების ერთი ნაწილი, მათ შორის, შემოქმედი ინტელიგენციის წარმომადგენლები შიშობენ, რომ მიწის საკუთრების შემოღება ეროვნულ ინტერესებს შელახავს. მათი სიფრთხილე ბუნებრივი და გასაგებია. მიწის საკითხი ქართველი კაცისათვის ყოფნა-არყოფნის დონეზე აღიქმება. ამის გადასაწყვეტად ყველა მოსაზრება უნდა განვიხილოთ და შევაჯეროთ, გავიაზროთ, არის თუ არა შეშფოთების საფუძველი.

კანონპროექტში მიწის გასხვისება შეზღუდვების მთელი სისტემითაა წარმოდგენილი: მემკვიდრეებისათვის შესყიდვის უპირატესი უფლება, ნაკვეთის დაქუცმაცების აღკვეთის წესები და ნაკვეთების გამსხვილების სტიმულირება, გასხვისებაზე სპეციალური ნებართვის საჭიროება და სხვა, რომლებმაც უნდა გამორიცხონ არასასურველი ტენდენციები. კანონის მიღების კატეგორიული ტონით უარყოფას, როგორც ამას ზოგირთი მოღვაწე პრესაში აკეთებს, სჯობს შემოთავაზებული მექანიზმის სიღრმისეულად გააზრება. ამ მიზნით, პრეზიდენტის დავალებით იურისტთა, აგროსისტემის, სხვა სპეციალისტთა მონაწილეობით მუშაობს სპეციალური სამუშაო ჯგუფი, რომელიც პარლამენტის შესაბამისი კომიტეტების წარმომადგენლებთან ერთად განაზოგადებს დადებით და უარყოფით არგუმენტებს და მოსაზრებებს, ვფიქრობ, ამგვარი საყოველთაო-სახალხო და საჯარო მსჯელობის საფუძველზე, სოციოლოგიური გამოკითხვის გათვალისწინებით, შევთანხმდებით კანონის ძირითად პოსტულატებზე და მივიღებთ გადაწყვეტილებას პროექტის საბოლოო ვარიანტის პარლამენტში შეტანის თაობაზე. აქვე მინდა ვთქვა, რომ ამ ბოლო კვირეების განმავლობაში ძალიან საინტერესო პრაქტიკა ყალიბდება პარლამენტის კომიტეტებსა და აღმასრულებელ ხელისუფლებას შორის თანამშრომლობის თვალსაზრისით არა პარლამენტის ფარგლებში, არამედ, პარლამენტის ფარგლებს გარეთაც, ჯერ კიდევ მაშინ, როცა პროექტი, ასე ვთქვათ, სამზარეულოშია. მინდა დიდი კმაყოფილება გამოვთქვა ამის გამო. ვფიქრობ, ეს პრაქტიკა ყოველმხრივი მხარდაჭერის ღირსია. დროსაც გაცილებით ვამოკლებთ.

განვლილი კვირა გაჯერებული იყო მნიშვნელოვანი შეხვედრებით საერთაშორისო დონეზე, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი საერთაშორისო სავალუტო ფონდის მისიის ვიზიტის შედეგები არის. პრეზიდენტთან შეხვედრისას მისიამ კმაყოფილება გამოთქვა ქვეყანაში რეფორმების გაღრმავების გამო. აღინიშნა, რომ მისთვის შეღავათიანი სესხის გამოსაყოფად კრედიტორებთან მოლაპარაკება შედეგიანად მიმდინარეობს, მისიამ მაღალ დონეზე შეაფასა პარლამენტის

მიერ ბიუჯეტის დამტკიცება. მათი აზრით, ეს არის ერთ-ერთი საუკეთესო (ასე ვთქვათ) ბიუჯეტი, რომელიც პოსტკომუნისტურმა ქვეყნებმა მიიღეს.

როგორ სტიმულს აძლევს ეს ბიუჯეტი ახალ რეფორმებს? ვფიქრობ, ამ თვალსაზრისით იყო დანახული ჩვენი ბიუჯეტი და მისი პროგრესულობა, სწორედ ამ კუთხით აღინიშნა.

თქვენ უკვე ჩამოთვალეთ მსოფლიოს უდიდესი კომპანიები, რომლებიც იყვნენ სტუმრად და ამ ურთიერთობას ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, თუკი ისევ რეფორმების გზით ვივლით. გამოვყოფდი უზბეკეთის რესპუბლიკის ექსპერტების სტუმრობას. ისინი აქ პრეზიდენტის დავალებით ჩამოვიდნენ. ტაშკენტში ვიზიტის დროს ბატონმა ქარიმოვმა და მე ძალიან დეტალურად განვიხილეთ ეგრეთ წოდებული დერეფნის პერსპექტივები. ექსპერტებმა დაათვალიერეს ჩვენი სატრანსპორტო გზები, ფოთის ნავსადგური, დაინტერესდნენ ბათუმით, თუმცა იქ ჩასვლა ვერ მოასწრეს, მაგრამ მიიღეს ყველა მონაცემი, მათი აზრით, ყველა პირობა არსებობს, რომ საქართველოს გავლით ევროპასა და ამერიკაში გაიტანონ უზბეკური ბამბა, სასუქი, სასოფლო-სამეურნეო მანქანები, ხოლო უზბეკეთმა მიიღოს ხორბალი, ჩაი, შაქარი და სხვა პროდუქტები, რაც მას საერთოდ დასავლეთიდან მიაქვს. ასეთსავე ინტერესს იჩენენ ცენტრალური აზიის სხვა ქვეყნებიც.

საგადასახადო ინსპექციის მონაცემებით, წლის დამდეგიდან აკრეფილი საგადასახადო შემოსავლები, როგორც ცენტრალურ, ისე ტერიტორიულ ბიუჯეტებში 19 მილიონ ლარამდე აღწევს, რაც 200 ათასი ლარით, ანუ 1,1 პროცენტით აღემატება ბიუჯეტის განსაზღვრულ მაჩვენებელს და 5 მილიონ 700 ათასი ლარით, ანუ 43 პროცენტით - გასული წლის შესაბამისი პერიოდის დონეს. ამასთან, საგადასახადო ინსპექციის ინფორმაციით ამოღებული თანხები ცენტრალურ და კრედიტორულ ბიუჯეტებს შორის, 1996 წლის ბიუჯეტის კანონის ამოქმედებამდე, ჯერჯერობით, კვლავ ძველი ნორმატივებით ნაწილდება. ხდება აგრეთვე ბანკებს შორის თანხების გადარიცხვების შეფერხებები. ხვალ ან ზეგ სპეციალურად უნდა შევხვდე საბანკო დაწესებულებებს, შესაბამის მინისტრებს და ერთხელ და საბოლოოდ გადარიცხვების შეფერხებებს ბოლო უნდა მოეღოს, ეს პირდაპირ ახალ ჭირად იქცა ჩვენი ქვეყნისათვის. ამის გამო, ფინანსთა სამინისტროს ინფორმაციით, ცენტრალური ბიუჯეტის საკუთარი შემოსავლები, გრანტების გარეშე, შეადგენს 6 მილიონ 800 ათას ლარს (ხედავთ, როგორი განსხვავებაა - რამდენი იყო შემოსავალი, რამდენია პრაქტიკულად შემოტანილი), ცენტრალური ბიუჯეტის ანგარიშზე მისი ნახევარიც კი არ მოხვდა. ეს გახლავთ პროგნოზით გათვალისწინებული თანხის 51 პროცენტი მაშინ, როცა, ფაქტობრივად, პროგნოზით გათვალისწინებული შემოსავლები გადაჭარბებით შესრულდა.

რა თქმა უნდა, ბიუჯეტის შესახებ კანონის ამოქმედებასთან ერთად ეს საკითხიც მოწესრიგდება, მაგრამ ვითარების სიღრმისეული შესწავლის მიზნით საჭიროა ფინანსთა სამინისტრომ, საგადასახადო-სახაზინო სამსახურებმა, ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებმა და ბანკებმა ერთად, ოპერატიულად გაანალიზონ არსებული ვითარება და სისტემატური კონტროლი დააწესონ ბანკებს შორის თანხების განაწილების სისწორისადმი და დააჩქარონ თანხების მოძრაობა.

კვლავ და კვლავ გასაძლიერებელია საბაჟო დეპარტამენტის საქმიანობა, რომელმაც განვლილი თვენახევრის მანძილზე ბიუჯეტში შეიტანა მილიონ 800 ათასი ლარი. მაგრამ, ფინანსთა სამინისტროს ცნობით, გეგმის შესრულებას 30 პროცენტი დააკლდა. მართალია, გადასახადებიდან განთავისუფლების გაუქმება ძალაში გეგმით გათვალისწინებულ ვადაზე მოგვიანებით - 1 მარტიდან შედის, მაგრამ რეზერვები ამ სფეროში სრულად არ არის ბოლომდე გამოყენებული.

საქენერგოსთან დაკავშირებით. საქენერგოს კრიზისული ფინანსური მდგომარეობის ნაწილობრივი დაძლევის მიზნით პრეზიდენტის ბრძანებულებით გათვალისწინებული პირველი ეტაპის ვადა ამოიწურა, სამწუხაროდ, 15 თებერვლის მდგომარეობით, დავალებით გათვალისწინებული 8 მილიონი ლარის ნაცვლად საქენერგოში გადაირიცხა 4,5 მილიონი ლარი ანუ 52 პროცენტი. 15 თებერვლისათვის დავალების უზრუნველყოფა ვერ შეძლეს (როგორი სამწუხაროც უნდა იყოს, უნდა დავასახელო ეს რეგიონები): აჭარა - შესრულებულია 11 პროცენტით, ქუთაისი - 14 პროცენტით, თბილისი - 45 პროცენტით, კასპი - 30 პროცენტით, ახალგორი - 35 პროცენტით და ასე შემდეგ: ნულოვან პოზიციაზე არიან თბილისის საავიაციო ქარხანა, კასპის ცემენტის ქარხანა, გორის გაერთიანება „ლაინი“ (ამ გაერთიანებას ჩვენ სერიოზულად უნდა მივხედოთ, იქ ყველაფერი წესრიგში არ არის, ხელმძღვანელობის თვალსაზრისით. ამაზე უკვე მქონდა საუბარი ბატონ ბადრი ხატიძესთან). დასახლებულმა რეგიონებმა და საწარმოებმა უნდა უზრუნველყონ ჩამორჩენის დაძლევა უმოკლეს დროში, ხოლო შემდგომში უნდა დაიფაროს არა მარტო ძველი დავალიანება, არამედ დროულად და სრულად ანაზღაურდეს ენერგიის მოხმარება.

ასეთია ეკონომიკური მიმოხილვის ძირითადი მომენტები.

- გასულ კვირას კვლავ ყურადღების ცენტრში იყო აფხაზეთის თემა და ამასთან დაკავშირებით რამდენიმე საინტერესო მომენტი: საქართველოში ჩამოვიდა სასაზღვრო ჯარების სარდალი ნიკოლაევი; ხშირდება პრიმაკოვ-არძინბას შეხვედრები; თურქეთის პრეზიდენტი დემირელი თავის წერილში აფხაზეთის პრობლემის სამართლიანად გადაწყვეტაზე საუბრობს და აცხადებს, რომ აფხაზეთის მომავალი ბედი ერთიანი საქართველოს ფარგლებში უნდა გადაწყდეს. არძინბა ფედერალურ კავშირზე საუბრობს და რუსეთის სამშვიდობო ძალების აფხაზეთის ტერიტორიიდან გაყვანის წინააღმდეგია. მინისტრი გრაჩოვი, რომელმაც გასულ კვირას ორი საინტერესო განცხადება გააკეთა, არძინბას ამ აზრს არ იზიარებს. და, პრინციპში, ალბათ, ყველაზე მნიშვნელოვანია ის, რომ რვა თვის შესვენების შემდეგ ქართველები და აფხაზები კვლავ მოლაპარაკების მაგიდას მიუსხდნენ. იყო ძალიან მნიშვნელოვანი მსჯელობა თანამეგობრობის ქვეყნების საპარლამენტთაშორისო ასამბლეის სხდომებზე, რომლებსაც საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარეც ესწრებოდა...

- 19 იანვრის გადაწყვეტილებათა მიღების შემდეგ, განსაკუთრებით გააქტიურდა რუსეთის საშუამავლო მისია (მას მხოლოდ საშუამავლოსაც არ დავარქმევდი), იგრძნობა მეტი შეტევითობა და სურვილი იმისა, რომ დაწყებული საქმე ბოლომდე მივიყვანოთ. მოლაპარაკების ახალი ეტაპი პრეზიდენტ ელცინის პირად დავალებებთან, მის განკარგულებებთან არის დაკავშირებული.

კმაყოფილება უნდა გამოვთქვა ევგენი პრიმაკოვის სამშვიდობო პროცესში აქტიური ჩართვით. ახალ ვითარებაში ახლებურად მოქმედებს ამჟამად მისი პირველი მოადგილე ბორის პასტუხოვი. განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ვანიჭებ პავლე გრაჩოვის არაორაზროვან და პრინციპულ განცხადებებს. თავისი სიტყვა თქვა პეტერბურგის საპარლამენტთაშორისო ასამბლეამ. რუსეთის სათათბიროში ზოგიერთი გაუგებრობის შემდეგ სანქტ-პეტერბურგის განცხადებას სხვა მნიშვნელობა და სხვა წონა აქვს. გულწრფელი კმაყოფილებით აღვნიშნავ საპარლამენტთაშორისო ასამბლეაზე ჩვენი დელეგაციის, ბატონ ზურაბ ჟვანიას წარმატებულ საქმიანობას, პრონციპულობას და დასახული მიზნისათვის ბრძოლის კარგ უნარს.

ნაყოფიერი იყო გენერალ ნიკოლაევის ვიზიტი თბილისში, რომლის დროსაც, როგორც ცენტრალური საკითხი. განვიხილეთ 19 იანვრის გადაწყვეტილებათა შესრულების მიმდინარეობა.

ასევე დიდად ვაფასებ თურქეთის პრეზიდენტის სულეიმან დემირელის უკვე ტრადიციულ მხარდაჭერას საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის საკითხში, რაც მან ჩემდამი გამოგზავნილ მორიგ წერილში გამოხატა.

რაც შეეხება ბატონ არძინბას ახალ წინადადებებს, რომლებიც მან ჩამოაყალიბა, უნდა გითხრათ, რომ მათში სიახლე ბევრი არაფერია. რა თქმა უნდა, თავისი არსით ეს წინადადებები მიუღებელია, მაგრამ უმნიშვნელო ძვრები (ძალიან გამოცდილი თვალი ამას შენიშნავს) მაინც არის. თუმცა ისიც უნდა ვთქვა, რომ გუდაუთელთა ლიდერის ნდობა ძალიან რთული საკითხია. დაწყებული 1992 წლის 3 სექტემბრიდან ჩვენ ამის მწარე გაკვეთილები გვაქვს. კიდევ ერთხელ მივაპყრობ რადიომსმენელების ყურადღებას, თუ რას ვთავაზობთ აფხაზეთს: აფხაზეთი მიიღებს სახელმწიფოებრიობის ისეთ უმნიშვნელოვანეს ატრიბუტებს, როგორიცაა კონსტიტუცია, პარლამენტი, ჰიმნი, გერბი, დროშა, უმაღლესი სასამართლო ორგანოები, უზარმაზარი უფლებები ეკონომიკის, კულტურის სფეროში და სხვა. ცენტრს დარჩება მხოლოდ ის უფლებები, რაც აუცილებელია ერთიანი სახელმწიფოს არსებობისათვის. ვფიქრობ, რომ ამ ბაზაზე მოლაპარაკების ინტენსიურად გაგრძელება სავსებით შესაძლებელია. ახლა უმთავრესია დავიწყოთ მოსახლეობის უმტკივნეულოდ დაბრუნება, რასაც თავისთავად მოყვება გაუცხოების დაძლევა, ტკივილების გაყუჩება, კლიმატის გათბობა. არსებობს თუ არა სხვა გზა? არსებობს, მაგრამ იგი სისხლიანია, იგი მსხვერპლიანია. სანამ ამ გზას ავირჩევდეთ, მოვუწოდებ ქართველებსა და აფხაზებს, აფხაზებსა და ქართველებს: შერიგება, სამართლიანობის ზეიმი ჩვენს საერთო ინტერესებს შეესაბამება. გამოვიყენოთ წინაპართა ბრძნული გამოცდილება და აღვადგინოთ ძმობისა და ნათესაობის საუკუნებრივი ტრადიციები.

რაც შეეხება ბატონ არძინბასთან ნეიტრალურ ტერიტორიაზე შეხვედრის იდეას (ეს იდეა მან მოსკოვში პრესკონფერენციაზე წამოაყენა). მოგეხსენებათ, მე უკვე ვიყავი ნეიტრალურ, თუ არანეიტრალურ ტერიტორიაზე - გახლდით გუდაუთაშიც, ახლა აფხაზთა ლიდერს ვიწვევ თბილისში, გნებავთ, ბათუმში, ზუგდიდში, ქუთაისში, საქართველოს რომელ კუთხეშიც გნებავთ.

ახლა სამშვიდობო ჯარების გაყვანის თაობაზე, რის შესახებაც ბატონმა გრაჩოვმა ბრძანა: ვფიქრობ, გრაჩოვი მართალია - რატომ უნდა დახარჯოს რუსეთმა მილიარდები და რისკის ქვეშ დააყენოს ათასობით ჭაბუკის სიცოცხლე, თუკი რეალური შედეგი არ არის? თუ მოლაპარაკებათა დროს რეალური პროგრესი არ იქნება მიღწეული და ხალხის დაბრუნებაში გარდატეხა არ მოხდება, ჯარის გაყვანა მწარე სინამდვილე გახდება. სხვათა შორის, ეს ეხება (როგორც ჩემთან შეხვედრისას ბატონმა ელცინმა განაცხადა) იმ სამშვიდობო ძალებსაც, რომლებიც ცხინვალში დგანან. ამიტომ უნდა იჩქარონ ჩვენმა მეგობრებმა, სადაც უნდა იყვნენ ისინი, სოხუმში, ცხინვალსა თუ სხვაგან - უნდა დავამთავროთ მოლაპარაკების სამშვიდობო პროცესი.

- საუბარი აფხაზეთზე იქნება თუ ცხინვალზე, ყველა ეს პრობლემა დამოკიდებულია საქართველო-რუსეთის ურთიერთობაზე. ბოლო კვირის განმავლობაში ელცინმა თანხმობა განაცხადა კენჭი იყაროს პრეზიდენტის პოსტზე. რუსეთში კი საკმაოდ რთული პოლიტიკური ვითარებაა, ელცინის ყველაზე რეალურ ოპონენტად ექსპერტები ზიუგანოვის კანდიდატურას ასახელებენ. საქართველოში კომუნისტური თუ პროკომუნისტური შეფერილობის ძალები ამასთან დაკავშირებით უკვე ამოძრავდნენ - ვთქვათ, იგივე პანტელეიმონ გიორგაძის კომპარტია. როგორ მიგაჩნიათ, შეიცვლება თუ არა მნიშვნელოვანწილად საქართველო-რუსეთის ურთიერთობა, თუ ხელისუფლების სათავეში, ვთქვათ, მოვა ზიუგანოვი და იგი გახდება რუსეთის პრეზიდენტი?

- ამ თემაზე მსჯელობა ცოტა დელიკატურია, მაგრამ მაინც რამდენიმე სიტყვით შევეცდები პოზიცია ჩამოვაყალიბო. მოხდება თუ არა ხელისუფლების შეცვლა, ამას მოახლოებული პრეზიდენტის არჩევნები გვიჩვენებს. ელცინს გამარჯვების ძალიან დიდი შანსი აქვს. მისი გამარჯვება რეფორმების გაგრძელების, საგარეო პოლიტიკური კურსის სტაბილურობის უკვე ჩამოყალიბებულ პრიორიტეტთა საკითხში მემკვიდრეობითობის შენარჩუნებას მოასწავებს. პრიორიტეტებს რომ ვამბობ, მხედველობაში მაქვს რუსეთის საგარეო პოლიტიკა, რომელიც ამ ბოლო დროს საკმაოდ კარგად გამოიკვეთა.

ამ 15 დღის წინათ რუსეთის ტელევიზიის ერთ-ერთი პროგრამის კითხვა ასეთი იყო: წამოაყენებს თუ არა ელცინი თავის კანდიდატურას პრეზიდენტის არჩევნებში და რას ფიქრობს შევარდნაძე ამ საკითხზე? მე ასე ვუპასუხე: მე რომ მის მდგომარეობაში ვიყო რუსეთის დღევანდელი ვითარების გათვალისწინებით, აუცილებლად ვიყრიდი-მეთქი კენჭს.

გახდება თუ არა მეორედ ელცინი პრეზიდენტი, ყველაზე მეტად ეს თვით ბატონ ელცინზეა დამოკიდებული. მხედველობაში მაქვს, როგორ წარმართავს იგი წინასაარჩევნო კამპანიას. ყველა წინაპირობა არსებობს, რომ მან გაიმარჯვოს. თუმცა არც სხვა ვარიანტების გამორიცხვა შეიძლება.

რაც შეეხება ეგრეთ წოდებულ სხვა ძალებს, რომლებიც სათათბიროში ან ფედერაციის საბჭოში მოვიდნენ, სანქტ-პეტერბურგის შეხვედრებმა დაადასტურა, რომ თანამშრომლობა შესაძლებელია. იმ კანონზომიერების უკუშექცევა გლობალური მასშტაბით, რაც ცივი ომის დამთავრებას მოჰყვა, არავის ძალუძს.

ბატონ პანტელეიმონის მრავალგზის განცხადებებთან დაკავშირებით - საერთოდ ვცდილობ რეაგირება არ მოვახდინო მათზე. როგორი შეფერილობისაც უნდა იყოს პანტელეიმონი, კომუნისტური თუ სხვა, იგი არ წარმოადგენს ძალას. ილაპარაკოს იმ კაცმა - უხარია, რომ ლაპარაკობს და ილაპარაკოს, რამდენიც უნდა.

„შერიგება, სამართლიანობის ზეიმი ჩვენს საერთო ინტერესებს შეესაბამება“ / შევარდნაძე ე. ; [ჩაიწერა]ონიანი ნატო // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 20 თებერვალი. - №30(2143). - 1,2 გვ.

22 თებერვალს სახელმწიფო კანცელარიის შენობაში საქართველოს პრეზიდენტის მიერ საკანონმდებლო ინიციატივის წესით საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის კანონპროექტის წარდგენასთან დაკავშირებით გაიმართა ბრიფინგი, რომელშიც მონაწილეობდნენ საქართველოს იუსტიციის მინისტრი თედო ნინიძე, საქართველოს პრეზიდენტის პარლამენტთან ურთიერთობისა და კანონშემოქმედებითი საქმიანობის სამსახურის უფროსი ჯონი ხეცურიანი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამოქალაქო სამართლის კათედრის გამგე, პროფესორი სერგო ჯორბენაძე.

საქართველოს პრეზიდენტის პრესსამსახურის ხელმძღვანელმა ვახტანგ აბაშიძემ დამსწრეთ გააცნო საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის მიმართვა პარლამენტისადმი, რომელშიც კერძოდ, ნათქვამია:

სამოქალაქო კოდექსის მიღება, თქმა არ უნდა, საეტაპო მოვლენაა ყოველი ქვეყნის ცხოვრებაში. ისტორიულად სამოქალაქო კოდექსები საფუძველს უყრიდნენ და განამტკიცებდნენ სამოქალაქო საზოგადოებას.

ამ კოდექსებში ჩამოყალიბებული ნორმებისა და პრინციპების მეშვეობით მტკიცდებოდა პიროვნების, საკუთრების, მეწარმეობის თავისუფლების, ოჯახის ხელშეუხებლობის საფუძვლები, რომლებსაც დასავლეთის განვითარებული ქვეყნები ხალხის მუხლჩაუხრელი შრომითა და რუდუნებით დღევანდელ კეთილდღეობამდე მიჰყავდათ. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი საქართველოს ხალხის კეთილდღეობის სამართლებრივი საფუძველი უნდა გახდეს.

წარმოდგენილი პროექტი ეყრდნობა სამოქალაქო სამართლის ისტორიულ გამოცდილებას, როგორც სპეციალისტები ადასტურებენ, მასში შეძლებისდაგვარად ასახულია თანამედროვე ცივილისტიკის უახლესი მიღწევები. საგულისხმოა, რომ კოდექსი შედგენილია ქართველი იურისტების მიერ უცხოელ სპეციალისტებთან თანამშრომლობით და შეესაბამება როგორც საქართველოს რეალიებს, ისე განვითარებული საბაზრო ეკონომიკის მოთხოვნებს.

პარლამენტის წევრების ყურადღებას მივაპყრობდი შემდეგ უმნიშვნელოვანეს პრობლემებს, რომლებიც ახლებურად არის გადაწყვეტილი წარმოდგენილ კანონპროექტში. უწინარეს ყოვლისა, საყურადღებოა მონაწილეების მიმართ. კერძოდ, ქონებრივ ურთიერთობათა მონაწილეები თანასწორუფლებიანი სუბიექტები არიან. კერძო-სამართლებრივ ურთიერთობებში სახელმწიფო ისეთივე უფლებებით სარგებლობს, როგორც კერძო პირები. ამიერიდან სახელმწიფოს თანასწორუფლებიან კონკურენციაში მოუხდება თავისი კომერციული უნარის დადასტურება დაწყებული ეკონომიკური და სამართლებრივი რეფორმის გზაზე ეს უმნიშვნელოვანესი ნაბიჯია. სამოქალაქო კოდექსის ეს ნაწილი იძლევა ისეთი იურიდიული პირების დაწვრილებით რეგლამენტაციას, რომლებიც უცნობი იყო ჩვენი სინამდვილისათვის.

კოდექსი ავითარებს საქართველოს კონსტიტუციის დებულებას საკუთრების როგორც ძირითადი უფლების ხელშეუხებლობის შესახებ, იძლევა მოძრავი და უძრავი ნივთების ლეგალურ ცნებებს და ფართოდ უღებს კარს ისეთ ინსტიტუტებს, რომელთა გარეშე წარმოუდგენელია სრულყოფილი საკუთრება. საკუთრების თავისუფლებებთან ერთად პროექტი მის შეზღუდვებსაც ითვალისწინებს, რაც განპირობებულია სოციალური ჰარმონიისა და საზოგადო კეთილდღეობის უზრუნველყოფის მიზნებით.

თვალის ერთი გადავლებითაც კი განსაკუთრებული სიახლეებით გამოირჩევა კოდექსის ის ნაწილი, რომელიც ვალდებულებით სამართალს ეძღვნება. შეიძლება ითქვას, რომ შეივსო ის იურიდიული ვაკუუმი, რომელიც არსებობდა სახელშეკრულებო ურთიერთობების სფეროში. შემოდის სახელშეკრულებო ურთიერთობათა ახალი ფორმები, რომლებიც დღემდე უცხო იყო ჩვენი სინამდვილისათვის. პრინციპი - ნებადართულია ყველაფერი, რაც კანონით აკრძალული არ არის, ყველაზე თვალსაჩინო სწორედ ვალდებულებით ურთიერთობებში ვლინდება. იმავდროულად კოდექსი იძლევა საბაზრო ეკონომიკის პირობებში ეკონომიურად არაძლიერი დაცვის გარანტიებს.

განსაკუთრებულ ყურადღებას მივაპყრობდი აგრეთვე კოდექსის იმ ნაწილს, რომელიც ინტელექტუალური საკუთრების სამართალს ეძღვნება. ქვეყნის ინტელექტუალური პოტენციალის დაცვა, მისი ხელშეწყობა და საერთაშორისო არენაზე ფართოდ გატანა საქართველოს სახელმწიფოს ეროვნული ამოცანაა. მისასალმებელია, რომ სპეციალისტების მტკიცებით, კოდექსის ამ ნაწილშიც ასახულია ავტორთა უფლებების დაცვის თანამედროვე მიღწევები.

კოდექსი გამორჩეულ ადგილს უთმობს საოჯახო ურთიერთობებს, როგორც საზოგადოების უმთავრეს დასაყრდენს, ეროვნულ ტრადიციებთან ერთად საოჯახო და მემკვიდრეობის სამართლის ნორმებში თანამედროვე საზოგადოების პრობლემებიც არის ასახული. პროექტი ცდილობს საოჯახო და სამემკვიდრეო ურთიერთობებში მოსალოდნელი კონფლიქტები ზნეობრივი პოსტულატების საფუძველზე მოაწესრიგოს.

ყურადსაღებია ის ტერმინოლოგიური სიახლეები, რომლებიც ობიექტში აისახება და უთუოდ შემოქმედებითი ძალისხმევის შედეგია. შეიძლება ბევრი რამ აქ სადავოც იყოს, მაგრამ ქართული იურიდიული ენის სრულქმნა და მისი თანამედროვე რეალიებიდან მისადაგება უიმისოდ წარმოუდგენელია.

კოდექსის შემუშავებაში მონაწილეობდა ქართველი თეორიტიკოსი და პრაქტიკოსი ცივილისტების დიდი ჯგუფი საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტის, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამოქალაქო სამართლის კათედრის გამგის, პროფესორ სერგო ჯორბენაძის მაღალი მეცნიერული და ორგანიზებული უნარის, ეროვნული სამართლებრივი სისტემის ჩამოყალიბებისადმი უმაღლესი პასუხისმგებლობის შედეგია, რომ ოთხწლიანი დაძაბული შემოქმედებითი შრომით სწავლულ და პრაქტიკოს იურისტთა ამ ჯგუფმა მოამზადა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის პროექტი, რომელიც ექვსი წიგნისა და 1481 მუხლისაგან შედგება.

შესრულებულია დიდი სამუშაო და კოდექსში გაცხადებულ სულისკვეთებას პარლამენტარები, იმედია, მხარს დაუჭერენ.

ედუარდ შევარდნაძე.

მნიშვნელოვანი ნაბიჯი ეროვნული, სამართლებრივი სახელმწიფოს ჩამოყალიბებისათვის // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 23 თებერვალი. - №33 (2146). - 1 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 26 თებერვლის რადიოინტერვიუ

საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ, თავისი ტრადიციული რადიოინტერვიუ, რომელსაც ჟურნალისტი ნატო ონიანი უძღვებოდა, გასული ეკონომიკური კვირის ანალიზით დაიწყო.

- ქვეყნის საშინაო პოლიტიკურ-ეკონომიკური ცხოვრების უმთავრეს თემას განვლილ კვირაში ისევ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ კანონპროექტი წარმოადგენდა. დღევანდელი ჩვენი საზოგადოებისათვის, ეს მართლაცდა ყველაზე აქტუალური საკითხია.

საზოგადოებრივი აზრი, საპარლამენტო დებატები ერთმნიშვნელოვნად მოწმობს, რომ საქართველოს მოსახლეობის უმრავლესობა (ვიმეორებ, მნიშვნელოვანი უმრავლესობა), ვინც უაღრესად დიდად არის დაინტერესებული ქართული მიწის ბედით, ქვეყნის ეკონომიკის აღორძინებით, და ვინც საქმეში ჩახედულია, მხარს უჭერს ამ პროექტს. ვიმეორებ: კანონპროექტს მხარს უჭერს დიდი უმრავლესობა. ასეთი გამოკითხვები, საზოგადოებრივი აზრის შესწავლა თბილისში კარგა ხანია მიმდინარეობს, ასევე ცალკეულ რაიონებში, კერძოდ, ბოლოს დუშეთის რაიონში მოეწყო საზოგადოებრივი აზრის ფუნდამენტური გამოკვლევა.

მიწაზე კერძო საკუთრების აღიარება, რა თქმა უნდა, უმთავრესი საკითხია და სწორედ ამ კითხვას უპასუხებს კანონპროექტი, რომელიც პარლამენტმა განიხილა.

საქმე ის გახლავთ, რომ საბაზრო ურთიერთობის რეალურად დამკვიდრებას და ახალი ეკონომიკის, ახალი სახელმწიფოს მშენებლობას ჩვენ ვერ მივიჩნევთ შეუქცევად პროცესად, თუ არ გადაწყდა მიწის საკუთრების საკითხი. ყოველივე ეს გასულ პარასკევს პარლამენტის მიერ კანონპროექტის პირველი წაკითხვით, მიღების დროს დადასტურდა. ამასთან, საქართველოსათვის ამ უპირველესი მნიშვნელობის პრობლემის მოწესრიგება მოითხოვს კანონპროექტის სერიოზულ დახვეწას, მის ყოველმხრივ შეჯერებას. ამის შესახებ იყო საუბარი გუშინდელ რესპუბლიკურ თათბირზე, რომლის მუშაობაში მონაწილეობდნენ სამხარეო ადმინისტრაციათა ხელმძღვანელები, რაიონების გამგებლები, ქალაქების მერები, სამინისტროთა და უწყებათა ხელმძღვანელები, მეცნიერები, პრესისა და ტელევიზიის წარმომადგენლები. ძალზე საყურადღებო შენიშვნები და წინადადებები გამოითქვა, და იმისათვის, რომ ისინი განვაზოგადოთ და ავსახოთ პროექტში, სახელმწიფო მინისტრის ხელმძღვანელობით შეიქმნა სპეციალური სამუშაო ჯგუფი. ვფიქრობ, ის შენიშვნებიც, რომლებიც გუშინ გამოითქვა, პარლამენტისათვის საგულისხმო იქნება. პროექტზე შემდგომი მუშაობისას, რა თქმა უნდა, აუცილებელია ვითანამშრომლოთ და მოვუსმინოთ ყველა ოპონენტს, ვისაც საქმიანი და კონსტრუქციული შენიშვნები აქვს პროექტის ცალკეული მუხლის, ცალკეული სიტყვების მიმართაც კი (სიტყვებში სერიოზული ნიუანსები და სერიოზული აზრია ჩადებული). ასევე, დასაბუთებულად უნდა უარვყოთ თუნდაც ყველაზე მიუღებელი შენიშვნა, რათა მოსახლეობა დარწმუნდეს, რომ კანონის მიღების კონკრეტული მიზანი არ არის, როგორც ახლა ამბობენ, მარტო მსოფლიო ბანკიდან და სავალუტო ფონდიდან კრედიტის გამოყოფა. ეს ერთ-ერთი ასპექტია, თუ მივიღებთ კანონს, უფრო იოლად გადაწყდება. კანონის მიუღებლობის შემთხვევაში კრედიტი შეიძლება მაინც მივიღოთ, რუსეთს ასეთი კანონი არ მიუღია, მაგამ კრედიტი მისცეს, ისევე როგორც ზოგიერთ სხვა ქვეყანას. ეს თემა სასპეკულაციოდ არ უნდა გამოვიყენოთ. აქ მთავარი ის არის, რომ ამ კანონის გარეშე ვერ განხორციელდა სრულფასოვანი აგრარული რეფორმა, იგი აუცილებელია მიწის ბაზრის ჩამოსაყალიბებლად. კანონი არა მარტო ეკონომიკური, არამედ პოლიტიკური განაცხადია მეურნეობრიობის ტოტალიტარული სისტემის საბოლოო უარყოფის გზაზე. უფრო დეტალურად ამ საკითხზე გუშინდელ თათბირზე ვილაპარაკე, ტელემაყურებელსა და რადიომსმენელს საშუალება ექნება მოუსმინოს ამ არგუმენტებს ჩემი გამოსვლიდანაც და სხვა ორატორების გამოსვლებიდანაც. ვფიქრობ, გუშინ ის ხალხი იყო წარმოდგენილი, ვინც ყველაზე უფრო ახლოა მოქალაქეებთან, ახლოა ამ პრობლემასთანაც. საინტერესო იქნება, თუ მოხერხდება ამის გაცნობა ჩვენი საზოგადოებრიობისათვის, რითაც სასარგებლო საქმე გაკეთდება.

თანამედროვე ცივილიზებული საკრედიტო ბაზრის ჩამოყალიბებისათვის, მეწარმეობისათის დიდმნიშვნელოვანია კანონი ბანკის შესახებ, რომელიც პარლამენტმა განვლილ კვირაში მიიღო. გადაუჭარბებლად ვიტყვი, რომ ეს კიდევ ერთი ეტაპია, ახალი ეკონომიკური ურთიერთობის ფორმირებაში, უფრო ზუსტად და კონკრეტულად თუ ვიტყვით, ორიარუსიანი საბანკო სისტემის შექმნაში.

რამდენიმე სიტყვით ბიუჯეტთან დაკავშირებით. ამაზეც იყო გუშინ საუბარი. 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ კანონის ამოქმედება, რა თქმა უნდა, მოაწესრიგებს ბევრ პრობლემას, რომლებიც წლის დამდეგიდან წარმოიშვა ბიუჯეტის შემოსავლების ფორმირების პროცესში. ამასთანავე, ფინანსთა სამინისტრომ, სახაზინო, საგადასახადო, საბაჟო სამსახურებმა დაინტერესებულ სამინისტროებთან და უწყებებთან ერთად დიდი მუშაობა უნდა გასწიოს კანონის ცალკეული დებულებებისა და მუხლების კომენტირების, სათანადო ინსტრუქციებისა და განმარტებების უმოკლეს დროში შესამუშავებლად. ძალიან დიდი ორგანიზაციული სამუშაოა შესასრულებელი. ეს საგრძნობლად გაუადვილებს საწარმოებს, იურიდიულ პირებსა თუ რეგიონულ ორგანოებს ბიუჯეტის შესრულებისათვის გაწეულ მუშაობას. მხედველობაში მაქვს როგორც რესპუბლიკური, ცენტრალური ბიუჯეტი, ისე ადგილობრივი ბიუჯეტები. ადგილობრივ ბიუჯეტებზე არანაკლებ ვზრუნავთ, ვიდრე ცენტრალური ბიუჯეტის შესრულებისათვის. ამ მხრივ, საინტერესოა ფინანსთა სამინისტროს მიერ წარმოდგენილი ინფორმაცია ტერიტორიული ბიუჯეტის შემოსავლების შესრულების შესახებ 1996 წლის იანვრის შედეგების მიხედვით. გეგმები გადაჭარბებით არის შესრულებული შიდა ქართლში - 121 პროცენტით (გუშინ მხარის ხელმძღვანელებს მადლობა გადავუხადე), მცხეთა-მთიანეთში - 109 პროცენტით, რაჭა-ლეჩხუმსა და ქვემო სვანეთში - 105 პროცენტით (ვიცით, როგორ უჭირს ამ მხარეს, მაგრამ მაინც მოხერხდა ეს). რაიონებიდან განსაკუთრებით გამოირჩევიან გორის რაიონი - 166 პროცენტი, თელავი - 140 პროცენტი, საჩხერე - 162, აბაშა - 170, თეთრიწყარო - 127 და ზოგიერთი სხვა რაიონი. გუშინ იძულებული ვიყავი დამესახელებინა ისინიც, ვისაც ასეთი მაჩვენებლები არა აქვთ. იანვარში, მაგალითად, შემოსავლების ამოღებაში სერიოზული სიძნელეები ჰქონდათ გურიის მხარეს - 64 პროცენტი, იმერეთის მხარეს - 67 პროცენტი, ქვემო ქართლის მხარეს - 79, აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკას - 72 პროცენტი, აგრეთვე რუსთავის, ზესტაფონის, ოზურგეთის, ყვარლის, საგარეჯოსა და სხვა რაიონებს. ვფიქრობ, ეს სიძნელეები დროებითი ხასიათისაა და მათი დაძლევა შესაძლებელია.

რაც შეეხება მთლიანად სახელმწიფოს ბიუჯეტს, საგადასახადო სამსახურის მიერ წლის დამდეგიდან საგადასახადო შემოსავლების სახით ცენტრალურ და ტერიტორიულ ბიუჯეტებში ამოღებულია 22 მილიონ 30 ათასი ლარი. ცენტრალური ბიუჯეტის მთლიანმა შემოსავლებმა გრანტებისა და არასაგადასახადო შემოსავლების ჩათვლით ჯერჯერობით 13,5 მილიონი ლარი შეადგინა, რაც საგრძნობლად ჩამორჩება პროგნოზს. მდგომარეობა თანდათან უნდა მოგვარდეს ბიუჯეტის მიღებასთან დაკავშირებული ორგანიზაციული საკითხების გადაწყვეტის კვალობაზე. ამასთან, ბიუჯეტის შესრულების შედეგი იანვარ-თებერვლის მონაცემების მიხედვით მთავრობის სხდომაზე სპეციალურად იქნება განხილული და სადაც შევნიშნავთ, რომ საქმე არ გამოდის უპასუხისმგებლობის ან გულგრილობის გამო, რა თქმა უნდა, შესაბამის ორგანიზაციულ ზომებს მივიღებთ თვით ცალკეული პირების თანამდებობიდან გადაყენებამდეც.

კიდევ ერთი საგულისხმო მომენტი. სოცეკონომიმფორმმა შეაჯამა 1996 წლის იანვარში სამრეწველო წარმოების შედეგები. იანვარში წარმოებულია 33,5 მილიონი ლარის სამრეწველო პროდუქცია. პირველად, წარმოების დაცემის ხანგრძლივი, მრავალწლიანი პროცესის შემდეგ მიღწეულია სამრეწველო პროდუქციის 1,5 მილიონი ლარით, ანუ 4,2 პროცენტით გაზრდა წინა წლის იანვართან შედარებით. მართალია, აბსოლუტურ მოცულობაში ეს ბევრს არ ნიშნავს, მაგრამ, ლაპარაკია გაჯანსაღების ტენდენციაზე.

პროდუქციის წარმოების ზრდას მიაღწიეს ტყიბულის, ფოთის, რუსთავის, ზესტაფონის, თერჯოლის, ხაშურის, მარნეულის, ბორჯომის და სხვა რაიონების ტერიტორიებზე განლაგებულმა სამრეწველო საწარმოებმა (მომავალშიც შევეცდები, რომ წინა პლანზე წამოვწიო ქალაქებისა და რაიონების როლი, როცა ეკონომიკურ ანალიზს ვთავაზობ მოსახლეობას).

ამავე დროს წარმოების მოცულობა შეამცირეს თბილისში, აჭარაში, ქუთაისში, ჭიათურაში, ფოთში, ზუგდიდში, წყალტუბოში, კასპში, სამტრედიაში, გურჯაანში, ლაგოდეხში, საგარეჯოში და ზოგიერთ სხვა რაიონში განლაგებულმა საწარმოებმა.

იანვრის შედეგების განმტკიცების ტენდენციით ხასიათდება თებერვალიც, ეკონომიკის სამინისტროს მონაცემებით თებერვლის მეორე დეკადაში მრეწველობის დეპარტამენტმა აწარმოა თითქმის მილიონი ლარის პროდუქცია, რაც დაახლოებით ორჯერ აღემატება პირველი დეკადის ანალოგიურ მაჩვენებელს. სულ წლის დამდეგიდან კი დეპარტამენტის სისტემაში წარმოებულია 5 მილიონი ლარის პროდუქცია, რაც 2,5-ჯერ მეტია (გთხოვთ, ამას მიაქციოთ ყურადღება) შარშან პირველ ორ თვეში წარმოებულ პროდუქციაზე.

განვლილ კვირას საქართველოში რამდენიმე საინტერესო ვიზიტი იყო. მათ შორის გახლდათ გერმანიის ბუნდესტაგის კავკასიის ჯგუფის წევრები ბატონ ვილი ვიმერის ხელმძღვანელობით, რომელიც ამავდროულად არის ევროორგანიზაციის საპარლამენტთაშორისო ასამბლეის ვიცე-პრეზიდენტი. საქართველოს პრეზიდენტთან შეხვედრისას აღინიშნა, რომ აუცილებელია კავკასიაში დამყარდეს სტაბილურობა და გაფართოვდეს ევროპა-აზიის დერეფანი. ევროპელებთან ურთიერთობის პროცესში უკვე ვგრძნობ, რომ ევროპამ გაიგო, თუ რა არის ევრაზიის დერეფანი, რომელმაც ამიერკავკასიაზე უნდა გაიაროს, და ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. ითქვა, თუ რა დიდი მნიშვნელობა ენიჭება საქართველოს ევროპის თანამეგობრობის ინტეგრაციაში.

ჩვენი ქვეყნის სატრანსპორტო სისტემის შემდგომი განვითარების საკითხები იყო განხილული პრეზიდენტთან მსოფლიო ბანკის წარმომადგენლობის შეხვედრის დროსაც. საუბარი იყო ტრანსპორტის სარეაბილიტაციო სესხის გამოყოფაზე, საქართველოს ტრანსპორტის რესტრუქტურიზაციის პროექტზე. აღინიშნა, თუ რა როლს ასრულებს რკინიგზა და საერთოდ ტრანსპორტი ნავთობის ტრანსპორტირებისას. მიმდინარე წელი პირველი წელია, როცა მსოფლიო ბანკი და ევროპული საფინანსო სტრუქტურებიც სერიოზულ ინვესტიციებს ახორციელებენ საქართველოს ტრანსპორტის რეაბილიტაციაში. ეს ეხება რკინიგზას, საავტომობილო გზებს, საკმაოდ სოლიდური სახსრები შემოვა, რაც საშუალებას მოგვცემს ამჯერად ვიფიქროთ გზების მოწესრიგებაზე, გავზარდოთ მათი გამტარუნარიანობა.

გერმანული სამშენებლო საკონსულტაციო ფირმის „ლარ ლანგენის“ თავმჯდომარის ინტერესების სფეროს შეადგენდა საქართველოში შესაძლო ნავთობგადამამუშავებელი ქარხნის მშენებლობის პერსპექტივების განხილვა.

იუნესკოს ხაზით განხორციელებულმა აქციამ - კონფერენციამ, მისმა მიმდინარეობამ, შინაარსმა ნამდვილად გვიჩვენა, თუ რა პერსპექტივა აქვს ენერგიის არასტანდარტული სახეობების განვითარებას საქართველოში.

საკმაოდ კარგი, უმაღლეს დონეზე დამუშავებული რეკომენდაციები გამოითქვა.

მივესალმები იუნესკოს წამოწყებას სამხრეთ საქართველოში, ვარძიის მიდამოებში თანამედროვე ქართული სოფლის გაშენების თაობაზე.

რაც შეეხება კასპიის ნავთობსადენის დასავლეთის მიმართულების საბოლოო ვარიანტს, ყველა ასპექტის განხილვა და დოკუმენტის ხელმოწერა მოხდება თბილისში, აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ჰეიდარ ალიევის ვიზიტის დროს, რომელსაც საქართველოს ხელმძღვანელობა ძალიან დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს. შეგახსენებთ, რომ ეგრეთ წოდებული ჩრდილოეთის მიმართულების საკითხები განიხილეს მოსკოვში და შესაბამისად იქვე გაიმართა ხელმოწერის ცერემონია. ახლა თბილისის ჯერია.

პრეზიდენტმა მიიღო ასევე, საქართველო-ესპანეთის ერთობლივი კორპორაციის წარმომადგენლები. კორპორაცია მუშაობს პროექტებზე, რომლებიც სოციალურად დაუცველი ფენებისა და ინვალიდების დახმარებას, სოფლის მეურნეობისა და კულტურის სფეროების ხელშეწყობას ითვალისწინებს. ეს არ არის გრანდიოზული პროექტები, მაგრამ ძალიან ნათლად ჩანს, თუ რა შეიძლება გაკეთდეს უცხოური ინვესტორების მონაწილეობით სოციალურად დაუცველი ფენებისათვის სამუშაო უბნების გამოსაყოფად და დამატებითი სახსრების გამოსაძებნად.

მინდოდა დღეს შევხებოდი საქენერგოს ხაზით შექმნილ მდგომარეობას, იმას, თუ როგორ სრულდება პრეზიდენტის ბრძანებულება თანხების ამოღებასთან დაკავშირებით. გარკვეული ნაბიჯები გადაიდგა. ახლა უკვე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ დამატებით შემოსულია 5,5 მილიონამდე ლარი და ეს სულის მოთქმის საშუალებას გვაძლევს. აგრეთვე, იმის საშუალებასაც, რომ გაზი შევისყიდოთ რუსეთიდან და ამით ვამუშაოთ თბილსრესი, მაგრამ, მთლიანად საკონტროლო დავალება ჯერჯერობით შესრულებული არ არის, თუმცა, ყინული მაინც დაიძრა.

- გასულ კვირას აქტიური იყო აფხაზეთის თემა. ამის შესახებ საუბარი იყო ბუნდესტაგის დელეგაციის წევრთა პრესკონფერენციაზეც. საინტერესო იყო ერთი განცხადება, რომელიც ვლადისლავ არძინბამ გააკეთა. მან თქვა, რომ თქვენთან შეხვედრის სურვილი აქვს და რომ კმაყოფილია რუსეთის ხელისუფლების წარმომადგენლებთან, განსაკუთრებით კი პრიმაკოვთან შეხვედრებით, რუსეთის ხელისუფლების პოზიცია აფხაზეთთან დამოკიდებულებაში მას ძალიან მოსწონს და აკმაყოფილებს. არძინბას განცხადებამდე რამდენიმე დღით ადრე, ორშაბათის რადიოინტერვიუში თქვენ დაახლოებით იგივე ბრძანეთ, რომ კმაყოფილი ხართ რუსეთის პოზიციით და განსაკუთრებით გამოჰყავით პრიმაკოვის პოზიცია, პრეზიდენტ ელცინისა და გრაჩოვის განცხადებები... არ შეიძლება ორივე მხარე კმაყოფილი იყოს ერთი და იგივე პროცესით... ორიოდე სიტყვით მინდა გითხრათ, რომ ამ ბოლო დროს იგრძნობა არა მარტო საერთაშორისო ორგანიზაციების, ვთქვათ, გაეროს, მისი უშიშროების საბჭოს გააქტიურება, არამედ ევროპის, მისი ცალკეული ქვეყნების, კერძოდ, გერმანიისა და ზოგიერთი სხვა სახელმწიფოს, ევროპული სტრუქტურების გააქტიურება, სამშვიდობო პროცესში მათი დაინტერესება და უშუალოდ ჩართვა, რასაც უდავოდ მივესალმები.

რაც შეეხება თქვენს შეკითხვას, უნდა ითქვას, რომ დიდი კმაყოფილებისათვის საფუძველი საერთოდ არ არსებობს, არც ჩვენთვის, და არც აფხაზეთისათვის. თუმცა, როგორც ვთქვი, სრულიად უმნიშვნელო პროგრესი მაინც არის. პოლიტიკაში ხშირად ხდება ხოლმე - კმაყოფილი კაცის პოზიცია ხელსაყრელია და პოზასაც შესაბამისს იღებს ხოლმე.

რაც შეეხება რეალურ სურათს, დაწყებული 19 იანვრიდან, მართლაც საქმე გვაქვს თანამეგობრობისა და რუსეთის პოზიციის უფრო მკვეთრად, ნათლად ფორმირებასთან. რუსეთთან ერთად, სწორედ თანამეგობრობას ვუსვამ ხაზს. სხვათა შორის, საპარლამენტთაშორისო ასამბლეის მიერ სანქტ-პეტერბურგში მიღებული განცხადება უაღრესად ნიშანდობლივია მიმდინარე პროცესების ფონზე. ვფიქრობ, ეს განცხადება როგორმე აფხაზეთში მცხოვრებმა საქართველოს მოქალაქეებმა უნდა მოისმინონ. კონფლიქტის დროული და მშვიდობიანი მოგვარება აფხაზთა და ქართველთა, მთელი კავკასიის, შავი ზღვისპირეთის ქვეყნების საარსებო ინტერესებსაც. ისიც მინდა დავძინო, რომ ვლადისლავ არძინბას ეგრეთ წოდებული ახალი ინიციატივების (მინდა სამართლიანი ვიყო) რაციონალური მარცვალი, რომელიც, როგორც იტყვიან, შეუიარაღებელი თვალით ძნელად შესამჩნევია, ყოველ შემთხვევაში, ჩემი მხედველობის მიღმა არ დარჩენილა და ეს უნდა იცოდეს აფხაზთა მხარემ.

და, ბოლოს. დრო აქტიური სამშვიდობო პროცესისათვის სულ უფრო ცოტა და ცოტა რჩება. აქედან დასკვნა უნდა გამოვიტანოთ ჩვენც და უნდა გამოიტანონ გუდაუთის ლიდერებმაც.

- გასულ კვირას, გამოქვეყნდა პრეზიდენტ ელცინის მიმართვა „რუსეთი, რომლისთვისაც ჩვენ ყველანი პასუხს ვაგებთ“. ფაქტობრივად, ეს არის მიმართვა ამომრჩევლებისადმი, დეპუტატებისადმი. ამ მიმართვაში დაფიქსირებულია ძალიან ბევრი საინტერესო მომენტი. მინდა გთხოვოთ ამ მიმართვის კომენტარი. და კიდევ ერთი საინტერესო მოვლენა: რუსეთში სოციალ-დემოკრატიული პარტია ჩამოყალიბდა, რომელსაც ცნობილი მოღვაწე გაბრიელ პოპოვი ჩაუდგა სათავეში.

- ჩემი კომენტარი ორივე საკითხზე ძალიან მოკლე იქნება იმიტომ, რომ საქმე ეხება სხვა ქვეყნის პროცესებს. რა თქმა უნდა, ბორის ელცინის გამოსვლას ყურადღებით გავეცანი. ჩემი აზრი ასეთია, რომ რუსეთის პრეზიდენტმა მოახერხა ქვეყნის ამომრჩეველთა უმრავლესობისათვის მისაღები პლატფორმის ჩამოყალიბება, რამაც შეიძლება ძალიან მნიშვნელოვანი როლი შეასრულოს არჩევნების პროცესში და არჩევნების შედეგების თვალსაზრისით.

რაც შეეხება რუსეთში ნამდვილი სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობის ჩამოყალიბებას, იგი უდავოდ მისასალმებელია, თუმცა, ჩემი აზრით, დაგვიანებულია. ამ ფაქტებისადმი მთლად გულგრილი ვერ ვიქნები თუნდაც იმიტომ, რომ ამ პარტიის დაფუძნების ერთ-ერთი ბაზა გახლდათ, როგორც ეს გაბრიელ პოპოვმა განაცხადა, დემოკრატიულ რეფორმათა მოძრაობა, რომლის ერთ-ერთი დამაარსებელი თავის დროზე მეც გახლდით და რომელმაც, სამწუხაროდ, შემდგომში ვერ მიიღო ის მასშტაბი, როგორიც ჩაფიქრებული გვქონდა.

- და, ბოლოს, ერთი ასეთი კითხვა. პრეზიდენტი ელცინი ამ მიმართვაში ლაპარაკობს კონფლიქტებზე, განსაკუთრებით, ჩეჩნეთის პრობლემაზე. თუმცა, ამ ბოლო ერთი კვირის რუსულ პრესას თუ გადავხედავთ და რუსულ ტელევიზიასაც გავადევნებთ თვალს, გასაგებია, რომ გარკვეული გართულება უკვე შეიმჩნევა ინგუშეთშიც. გუშინ, ტელევიზიით ამის თაობაზე ლაპარაკობდა ინგუშეთის პრეზიდენტი აუშევი. ეს პრობლემა სხვა კუთხით მინდა დადგეს: ომი არ არის მარტო ტერიტორიების გადანაწილება, ომი არ არის მარტო პოლიტიკა. ომი არის უამრავი ადამიანის ბედი, რომელიც ამ პროცესს ეწირება... ჩვენ კარგად ვიცით, რასაც ნიშნავს ეს - უამრავი გამწარებული ადამიანი, რომელმაც დატოვა თავისი საცხოვრებელი ადგილი...

- გეთანხმებით, რომ კავკასიაში, კერძოდ, ჩრდილოეთ კავკასიაში ბევრი სირთულეა. კავკასიაში გართულებათა ფონზე უფრო აქტიურად უნდა ვეძებოთ გზები შერიგებისაკენ.

მინდოდა ორიოდე სიტყვა მეთქვა ქართულ-ოსურ კონფლიქტთან დაკავშირებით. არ გამოვრიცხავ, რომ მოკლე ხანში შეიძლება გარკვეული დადებითი ტენდენციების ჩამოყალიბებას მივაღწიოთ. მაგრამ, სანამ დიდ პოლიტიკურ მოლაპარაკებაზე, დიდ პოლიტიკურ გარიგებაზე, შერიგებაზე იქნება ლაპარაკი, მთავარია კონკრეტული და პრაქტიკული ნაბიჯები გადაიდგას. მინდა ვთქვა, რამდენიმე სიტყვა ოსი ეროვნების იმ პირების შესახებ, რომლებიც იძულებული გახდნენ დაეტოვებინათ საქართველო, თავიანთი მშობლიური კერები ქვეყანაში მაშინ შექმნილი განუკითხაობისა და ძალადობის გამო. ისინი ჩვენი მოქალაქეები არიან - მე ასე მიმაჩნია. შეიძლება, დღეს სხვა ქვეყნის პასპორტები აქვთ, მაგრამ მჯერა, რომ ადრე თუ გვიან, სამართლიანობა აღდგება. ჩვენ მზად ვართ, განვიხილოთ მათი ეტაპობრივი გარანტირებული მშვიდობიანი დაბრუნების საკითხი. რა თქმა უნდა, ვგულისხმობ, რომ ქართველი დევნილები ცხინვალიდან ასევე, ეტაპობრივად და ასევე მშვიდობიანად დაბრუნდებიან მშობლიურ კუთხეში. ამ პროცესის დაწყება იქნება ძალიან დიდი ნაბიჯი საბოლოო მშვიდობიანი მოწესრიგებისაკენ და პოლიტიკური გზით ქართულ-ოსური კონფლიქტის მოგვარებისაკენ...

„კანონი მიწის საკუთრების შესახებ არა მარტო ეკონომიკური, არამედ პოლიტიკური განაცხადია მეურნეობრიობის ტოტალიტარული სისტემის საბოლოო უარყოფის გზაზე“ / შევარდნაძე ე. ; [ჩაიწერა]ონიანი ნატო // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 28 თებერვალი. - №35 (2148). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის სიტყვა 1996 წლის 25 თებერვლის თათბირზე

[...]

„სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ კანონის პროექტი ეროვნული კანონმდებლობის სრულყოფის გზაზე დიდმნიშვნელოვანი მოვლენაა და მისი განხილვის პროცესს დავარქმევდი არა მარტო ეკონომიკური, არამედ პოლიტიკური, სახელმწიფოებრივი, ეროვნული, საშვილიშვილო მნიშვნელობის მოვლენას. მიწაზე კერძო საკუთრების აღიარება ყველა ჩვენგანისათვის ნიშნავს საბოლოოდ უარის თქმას ტოტალიტარული სისტემის მიერ შექმნილი მეურნეობრიობის ფორმაზე.

როცა ვამბობთ, რომ ვაშენებთ ახალ სახელმწიფოს, ახალ წყობას, შესაძლოა მრავალი, ძალზე მიმზიდველი და საინტერესო წინადადება წინადადებადვე დარჩეს მანამ, სანამ არ გადაწყდება ძირეული, არსებითი მნიშვნელობის საკითხები, რომელთა შორის უმთავრესია მიწის პრობლემა. ასე იყო ყველა დროში და ასეა დღესაც.

როცა მთავრობის სხდომაზე ვიხილავდით ამ საკითხს (შემდეგ დისკუსია პარლამენტში გაგრძელდა), სავსებით სწორად ითქვა, - ბატონმა ნოდარ ჭითანავამ, ბატონმა ბაკურ გულუამ და სხვებმა ილაპარაკეს ამის შესახებ თავიანთ გამოსვლებში, - რომ უნდა შევჩერდეთ ერთ, მთავარ პრობლემაზე, პასუხი უნდა გაეცეს მთავარ კითხვას - ვაღიარებთ თუ არა მოქალაქის საკუთრების უფლებას სასოფლო-სამეურნეო მიწაზე, კერძო საკუთრებას მიწაზე, და, მეორე, ვაღიარებთ თუ არა მიწის გაყიდვის, გასხვისების უფლებას (თუ გნებავთ, სხვა სიტყვა, სხვა ტერმინი მოვძებნოთ, კიდევ უფრო მისაღები). ეს არის უმთავრესი საკითხი საბაზრო ეკონომიკის პრინციპების თვალსაზრისით. ყველა სხვა დანარჩენი, რაც კანონის პროექტშია ჩადებული, დეტალებია და ემსახურება იმას, რომ ეს ორი არსებითი ხასიათის უფლება შესაბამისად იყოს განმარტებული. შემდეგში მას მოჰყვება მრავალი დაზუსტება, კანონების მთელი წყება, რომლებიც უნდა მიიღოს პარლამენტმა.

სავსებით ვიზიარებ იმ ადამიანების შეშფოთებას, ვინც თვლის, რომ მიწაზე კერძო საკუთრებისა და მიწის გასხვისების უფლებების დაკანონებას, როგორც ვამბობთ, - მიწის ბაზრის შექმნას, შეიძლება მოჰყვეს ნეგატიური შედეგები. წარმოუდგენელი და არაბუნებრივი იქნებოდა, საგანგაშო აზრი რომ არ გამოთქმულიყო. ეს არა მარტო საქართველოს პრობლემაა - ისეთმა უხვწვიმიანმა ქვეყნებმაც კი, როგორებიცაა რუსეთი, უკრაინა, ყაზახეთი და სხვები, ჯერჯერობით ვერ შეძლეს მიეღოთ კანონი მიწის შესახებ და ეპასუხათ ამ ორ ძირითად კითხვაზე.

ამდენად, ურთულეს პრობლემას მოვკიდეთ ხელი და შევეხეთ, ალბათ, ყველაზე უფრო მგრძნობიარე და მტკივნეულ ნერვებს, რომლებითაც არის დაკავშირებული მიწასთან, მამულთან, სამშობლოსთან თითოეული ადამიანის განცდა და პასუხისმგებლობის გრძნობა დღევანდელობისა და მომავალი თაობების წინაშე. ამიტომ არ ვედავები იმ ადამიანებს, იმ ოპონენტებს, რომლებიც გულწრფელად გამოთქვამენ ეჭვებს.

ჩვენმა მეგობარმა, მწერალმა გურამ ფანჯიკიძემ თქვა, რომ ის არ არის ამ საქმის სპეციალისტი, მაგრამ კარგად იცის ლიტერატურა და ისტორია და იცის, რომ მიწის საკითხთან დაკავშირებით საქართველოში ისტორიულ წარსულში ყოფილა მომენტები, რომლებიც იძლეოდნენ შეშფოთების საფუძველს. მან დასვა კითხვა: ხომ არ არის კანონის პროექტი ნაჩქარევად შედგენილი?

მისი საუბარი ჩემთან ასეთ ხასიათს ატარებდა: გამოვაქვეყნოთ კანონპროექტი, რომელსაც განიხილავენ სპეციალისტები, გლეხობა, ინტელიგენცია. რატომ უნდა ვიყოთ წინააღმდეგი, თუ ასეთი პრინციპული, ისტორიული მნიშვნელობის კანონი საერთო-სახელმწიფოებრივი და ეროვნული კონსენსუსის გზით იქნება მიღებული?

ასეთია მწერალ გურამ ფანჯიკიძის პოზიცია. ასე ბევრი მსჯელობს.

ამავე დროს, არის ოპონენტების გარკვეული კატეგორია, რომელსაც უფრო მეტად ამოძრავებს ერთგვარი ანგარებითი მიზანი - თუნდაც დროებით. ერთგვარი პოპულიზმის გზით დააგროვოს პოლიტიკური კაპიტალი და მხარდაჭერა მოიპოვოს მოსახლეობის გარკვეულ ნაწილში. სამწუხაროდ, ოპონენტების ამ კატეგორიას ხშირად ჩვენ კვალიფიციურად ვერ ვპასუხობთ, ანდა ჩვენი პასუხი ყოველთვის არ მიდის ადრესატამდე.

ახლა იმ მოქალაქეების საყურადღებოდ, რომლებიც გულწრფელად არიან შეშფოთებულნი, ვაითუ გაიყიდოს საქართველო. ხშირად გვახსენებენ, რომ დიდმა ილია ჭავჭავაძემ შექმნა სპეციალური ბანკი, რათა გადაერჩინა ქართული მამული, ქართული მიწა და ა. შ. ამის გახსენება შეიძლება უადგილო არ იყოს, მაგრამ ერთი რამ გვავიწყდება - ჩვენ სხვა დროში, სხვა სახელმწიფოში ვცხოვრობთ, ილია ჭავჭავაძის დროს სხვა პირობები იყო.

ილია ჭავჭავაძის დროს არ არსებობდა საქართველოს სახელმწიფო. ის დიდი, მსოფლიო იმპერიის ორ განაპირა გუბერნიას წარმოადგენდა და მას უცხო მეფისნაცვალი მართავდა ცარიზმის კანონებით. ამიტომ კერძო ინიციატივას უდიდესი ეროვნული მნიშვნელობა ჰქონდა. დღეს სულ სხვა სიტუაციაა. ჩვენ მიწის კანონს ვიღებთ საქართველოს დამოუკიდებელი, სუვერენული, ეროვნული სახელმწიფოს არსებობის პირობებში, რომელსაც საშუალება აქვს სახელმწიფო კონტროლი გაუწიოს მიწას და მის ყიდვა-გაყიდვასაც. მიწის კანონის პროექტში ჩადებულია ეს მექანიზმი.

თუ ჩვენ ვეგუებით იმ აზრს, რომ შეიძლება აღდგეს საბჭოთა კავშირი, შეიძლება აღდგეს ტოტალიტარული სისტემა, ყველაფერი ძველ ყაიდაზე გარდაიქმნას და იმ ძველ სისტემას დავუბრუნდეთ, მაშინ მართლაც არის შეშფოთების საფუძველი.

მაგრამ, თუ ჩვენ ვაღიარებთ და ვიბრძვით იმისათვის, რომ ვიყოთ დამოუკიდებელი სახელმწიფო, რომელსაც შეუძლია მართოს ქვეყანაში მიმდინარე პროცესები, მაშინ უნდა ვთქვათ, რომ დღეს სულ სხვა სამართლებრივი, სახელმწიფოებრივი ბერკეტები არსებობს იმისათის, რომ წარსული ტრაგედიები თუ ნეგატიური მოვლენები აღარ განმეორდეს. საქართველო დღევანდელმა სახელმწიფომ, რომელიც კონსტიტუციურად, ლეგიტიმური, დამოუკიდებელია და კიდევ უფრო დამოუკიდებელი იქნება ქვეყნის ეკონომიკური სიძლიერის პირობებში (და სწორედ ამ მიზანს ემსახურება კანონის პროექტი მიწის შესახებ), არავითარ შემთხვევაში არ უნდა დაუშვას და არც დაუშვებს იმას, რაც სამოქალაქო საზოგადოებას, ერისა და საქართველოში მცხოვრები მოქალაქეების ინტერესების საწინააღმდეგოდ იქნება მიმართული.

ყველა პროცესი ქვეყნის, სახელმწიფოს და ხალხის ინტერესების სასარგებლოდ და მხარდასაჭერად უნდა წარიმართოს. ასეთია სტრატეგიული მიზანი.

მიწის საკუთრების შესახებ კანონის პროექტის განხილვა მრავალასპექტიანი საკითხია, პოლიტიკური, ეკონომიკური, სოციალური, ფსიქოლოგიური, სახელმწიფოებრივი, ეროვნული და მოქალაქეობრივი თვალსაზრისით. შეიძლება ითქვას, რომ იგი არის დიდი ეკონომიკური რეფორმების, სოციალური და პოლიტიკური გარდაქმნებისა და გარდატეხის უმთავრესი საფუძველი.

ეს არის ყველაზე უფრო რეალური და ყველაზე უფრო პერსპექტიული ნაბიჯი იმისათვის, რომ საქართველოში შეიქმნას მესაკუთრეთა ფენა.

საყურადღებო იყო ზოგიერთი ორატორის გამოსვლა. მათ აღნიშნეს, რომ იყო დრო, როცა მოხდა მიწის ნაციონალიზაცია, მაგრამ ამან მიწის საკითხი ვერ გადაჭრა. შემდეგ საქართველომ რაღაცნაირად შეინარჩუნა შედარებით დიდი საკარმიდამო მიწის ნაკვეთები, მაგრამ, თქვენ იცით, რომ მიწის პრობლემა მაინც ვერ მოგვარდება, მიწით სარგებლობა მაინც პირობითი იყო და მიწების ჩამოჭრა ყოველთვის ხდებოდა.

დამოუკიდებლობის მიღების შემდეგაც თითქოს მიმდინარეობდა მიწის რეფორმა, მაგრამ ისიც დაბალეფექტიანი, ქაოტური, უნაყოფო გამოდგა.

მთელი პასუხისმგებლობით შეიძლება ითქვას, რომ მიწის საკითხს რეალურად წყვეტს წარმოდგენილი კანონის პროექტი და ეს ისტორიული შანსი ხელიდან არ უნდა გავუშვათ. სანამ გლეხი, თუ გნებავთ, ინტელიგენტი, რომელსაც მიწასთან აქვს საქმე, არ დარწმუნდება, რომ ეს მისი კერძო საკუთრებაა, რომ ის წმინდათაწმიდაა, ხელშეუვალია, ვერავინ მას ვერ ჩამოაჭრის და ჩამოართმევს მიწას, - მანამდე მისი დამოკიდებულება მიწისადმი იქნება ცალმხრივი და ეკონომიკურად არაეფექტიანი.

მიმაჩნია, რომ კანონის პროექტი თავის ძირითად დებულებებსა და მონაცემებში პასუხობს დღევანდელი და მომავალი საქართველოს ყველა ძირითად მოთხოვნას. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ კამათში ხანდახან გამოითქმება ისეთი აზრი, თითქოს ზოგს უნდა, მიწის საკითხი საქართველოს მოქალაქეთა ერთი ჯგუფისათვის იყოს სასარგებლო და მეორესათვის - არა. აქ ეროვნულ საკითხს აყენებენ ხანდახან. ყველა დაყენებული საკითხი პასუხს მოითხოვს.

ვერ ვფარავ სიხარულს, რამდენად პოლიტიკურად, მოქალაქეობრივად, სახელმწიფოებრივად სერიოზული მსჯელობა მიმდინარეობს დღეს. აზრი იმის შესახებ, რომ მიწაზე საკუთრების უფლება მხოლოდ ქართველმა მიიღოს, არის უძველესი დროის ყველაზე უარესი გადმონაშთი, რომელიც ჩვენ მემკვიდრეობად მიგვიღია. ეს ეწინააღმდეგება კონსტიტუციას, სამართლებრივი სახელმწიფოსა და სამოქალაქო საზოგადოების პრინციპებს, რომ არაფერი ვთქვათ საბაზრო ეკონომიკის პრინციპებზე.

მისასალმებელი იყო პარლამენტის სხდომაზე მიხეილ სააკაშვილის გამოსვლა. რატომ არ არის საქართველოს სრულუფლებიანი მოქალაქე ის პიროვნება, რომელიც, თუნდაც, ერთი საუკუნის წინათ ჩამოვიდა საცხოვრებლად ჩვენს ქვეყანაში? რატომ ვუყურებთ მას, როგორც უცხო პირს? იგი არ არის უცხო სხეული. რაც უფრო მკვიდრად იქნება იგი დაკავშირებული საქართველოსთან - ყველაზე მკვიდრად დამაკავშირებელი კი მიწაა, - მით უფრო ღირსეული მოქალაქე იქნება საქართველოსი.

არსებობს მენტალიტეტი, რომლის თანახმადაც სხვა ეროვნების საქართველოს მოქალაქე მის მიერ შესყიდულ ქართულ მიწას თითქოს მოახმარს არა საქართველოს, არამედ სხვა ქვეყნის ეროვნულ ინტერესებს. შეიძლება არსებობენ ასეთი მტრული ელემენტებიც, მაგრამ მათ უნდა იცოდნენ, რომ ასეთ მოვლენებს აღკვეთავს კონსტიტუცია, კანონი, საქართველოს ეროვნული სამართლებრივი სახელმწიფო.

ამ ერთი მუჭა „სოციალური ელემენტების“ გამო არ შეიძლება საქართველოში საბაზრო ეკონომიკის, სამართლებრივი სახელმწიფოსა და სამოქალაქო საზოგადოების მშენებლობის შეჩერება. მიწის ბაზარიც უნდა შევქმნათ და ქართული მიწაც უნდა დავიცვათ. ეს შეუძლია საქართველოს ეროვნულ-სამართლებრივ სახელმწიფოს.

იმ შემთხვევაში, თუ საქართველოს სახელმწიფოებრიობას, მის დამოუკიდებლობას, ქართველი ხალხის ინტერესებს, საქართველოში მცხოვრები სხვა ეროვნების მოქალაქეთა ინტერესებს რაიმე საშიშროება დაემუქრება, ამოქმედდება ბერკეტი, რომელსაც ჰქვია სახელმწიფოს მართვა, კანონი, სამართალი.

ეს პროცესი სახელმწიფოებრივად უნდა ვმართოთ. სახელმწიფოს ექნება მიწის უპირატესი შესყიდვის უფლება. ეს სავსებით მისაღებია. ასეთი პრაქტიკა სხვა სახელმწიფოებშიც არსებობს (ლაპარაკია ისეთ შემთხვევებზე, როცა, სახელმწიფოებრივი ინტერესებიდან გამომდინარე, მიზანშეწონილია გასასხვისებელი მიწა მოქალაქემ კი არა, არამედ სახელმწიფომ შეიძინოს).

თუკი მოქალაქე ყიდის მიწის ნაკვეთს, სახელმწიფოს შეუძლია, თუ ეს მის ინტერესებშია, მან შეისყიდოს და არა სხვამ მიწის ეს ნაკვეთი. ვფიქრობ, ამაზე უკეთესი გარანტია არ არსებობს. მათ წინააღმდეგ, ვისაც მიწის გაყიდვა უნდა იმ მიზნით, რომ საქართველოს ზიანი მიადგეს, ჩვენ გვაქვს რეალური ბერკეტი - კანონი, სამართალი, მართვა, ბანკი, ფინანსები. ეს ხომ სახელმწიფოს ხელშია!

რა თქმა უნდა, ამ თვალსაზრისით აუცილებელია შემუშავდეს სათანადო დადგენილება, ან ეს დებულება კანონში აისახოს გარკვეული ფორმით.

ასეთი იდეა ქალბატონმა როზა ლორთქიფანიძემაც წამოაყენა. სხვა საკითხია, როგორი იქნება ბერკეტი - სახელმწიფო ფონდი იქნება იგი, თუ, სახელმწიფო ან კერძო ბანკი. სხვათა შორის, ჩვენი ბანკირები უნდა ხვდებოდნენ, რომ აქ ძალიან დიდი პროცესია დაწყებული და მას მათი ადეკვატური რეაგირება უნდა მოჰყვეს. არ ვიცი, საადგილმამულო ბანკს დავარქმევთ, თუ სახელმწიფო ფონდს, მაგრამ ჩვენ უნდა შევქმნათ რეალური ფინანსური, საბანკო და სხვა სახელმწიფოებრივი ბერკეტები იმისათვის, რომ სწორედ მოსახლეობის ორ მესამედს, ცოტა მეტსაც, მიწის მესაკუთრეების უფლება მიენიჭოს.

რეალური ხდება მიწის გადანაწილება, მიწის მფლობელობა კანონის საფუძველზე. მიწის მფლობელი ხდება საქართველოს მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი. ეს კანონმა და სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს. რაც შეეხება სოფელს, სოფლის მასშტაბით ყველა თანაბარ პირობებში უნდა ჩავაყენოთ. სოფლის ინტელიგენტს ხანდახან შეიძლება გარკვეული უპირატესობაც კი მივანიჭოთ.

ჯერ კიდევ შარშან და შარშანწინ, როცა გადავწყვიტეთ, რომ მიწის ასეთ გლობალურ რეფორმაზე წავიდოდით, მოვუწოდებდი დედაქალაქის მოსახლეობას, ხელისუფლებას (ბატონმა ავთანდილ მარგიანმა განსაკუთრებული დავალებაც კი მიიღო), რომ გამოყოფილიყო სპეციალური ნაკვეთები და ვიბრძოდით იმისათვის, რომ მიწის ყველა ფართობი ათვისებულიყო.

სხვათა შორის, ქალაქში ბევრი რამ გაკეთდა, ბევრმა აიღო მიწის ნაკვეთი. ჩვენ ახლაც უნდა გავაგრძელოთ ეს კურსი, ქალაქის მოსახლეობას უნდა მივცეთ საშუალება, ათასობით და ათიათასობით ჰექტარი თავისუფალ მიწაზე სააგარაკო თუ საბოსტნე ნაკვეთების მიღებისა, რომლებიც შემდგომში მოქალაქეს დაუკანონდება როგორც მისი კერძო საკუთრება.

ამგვარად, მიწის მესაკუთრე ხდება თითქმის მთელი საქართველო, მათ შორის, ქალაქის მოსახლეობა, რომელმაც ბევრი რამ გააკეთა საქართველოს კეთილდღეობისათვის, კრიზისის დროს ბევრი გასაჭირი გადაიტანა და ახლაც სხვაზე ნაკლებად არ უჭირს.

მე მოვუწოდებ ყველას, თბილისელებს, ქუთაისელებს, რუსთაველებს, სხვა ქალაქების მცხოვრებთ, სანამ გვიან არ არის, დავეუფლოთ მიწის ნაკვეთებს იმ ადგილებში, სადაც ეს შესაძლებელია.

სათანადო სტრუქტურებმა დღეიდანვე უნდა იზრუნოთ იმაზე, რომ საქართველოს ნებისმიერმა მოქალაქემ, ვინც დღემდე ვერ მიიღო მიწის ნაკვეთი, უსათუოდ მიიღოს იგი. ნუ დაგვავიწყდება, რომ ეს კანონი არა მხოლოდ მიწის ყიდვა-გაყიდვას აწესებს, არამედ მიწის მესაკუთრეთა ფენას ქმნის და ეკონომიკური კრიზისის დაძლევის საშუალებაა.

მე მინდა, რომ საქართველოს ყველა მოქალაქე სისხლხორცეულად იყოს დაკავშირებული მიწასთან. აი, მაშინ გვექნება საქმე ადამიანთა სხვა ფსიქოლოგიასთან, მიწასთან სულ სხვა დამოკიდებულებასთან და ნამდვილ სახელმწიფოებრივ აზროვნებასთან, რომელიც სწორედ მიწის მფლობელთა, მეწარმეთა ფენის ჩამოყალიბებასთან იქნება დაკავშირებული.

განსაკუთრებული საკითხია მიწის შესახებ კანონის ამოქმედების, მიწის ბაზრის მართვის ინსტრუმენტის ჩამოყალიბება. როგორი უნდა იყოს იგი? მე ზოგადად ასე ვიტყოდი: ამ პროცესების მართვის ინსტიტუტი არ უნდა იყოს ძალიან ცენტრალიზებული, მაგრამ არც მთლად უძარღვო უნდა იყოს იგი. ის უნდა შევუხამოთ იმ ფართო უფლებებს, რომლებიც ჩვენ უკვე მივანიჭეთ ადგილობრივ თვითმმართველებს. მხედველობაში მაქვს სოფლის, დაბის, რაიონული დაქვემდებარების ქალაქების მმართველობები და სხვა სტრუქტურები.

უნდა მივიდეთ გარკვეული, ოპტიმალური მოდელის შექმნამდე, და, თუკი ამ პროცესების მართვისათვის ასეთი რეალური სისტემა შეიქმნება, ვფიქრობ არაფერი არ უნდა იყოს საშიში იმაში, რომ მიწა მიეცემა კერძო მფლობელობაში საქართველოს ნებისმიერი ეროვნების მოქალაქეს, რადგანაც, ნებისმიერი ეროვნების საქართველოს მოქალაქე საქართველოს ეროვნულ კანონებს ემორჩილება. საქართველოს მოქალაქეობა თავის მხრივ, ნებისმიერი მეწარმისა და მფლობელისათვის უდიდესი ნდობაცაა და უდიდესი მოვალეობაც.

დარწმუნებული ვარ, თუ პარლამენტში ძალიან არ გაჭიანურდება მიწის შესახებ კანონის პროექტის განხილვა და მას დროულად მივიღებთ, - წლეულს უკვე გვექნება ძალიან მაღალი სოციალური და მეურნეობრივი ეფექტი.

იგი გამოხატული იქნება სოფლის მეურნეობის პროდუქციაში, მეცხოველეობაში და, რაც მთავარია, აისახება საბაზრო ურთიერთობებში, ფასწარმოქმნის პროცესში, ბაზრის საქონლით გაჯერებაში და სხვა პროცესებში.

შემოდგომისათვის საქართველოს ბაზარი სხვანაირი იქნება. ვერ გეტყვით, რამდენი პროცენტი იქნება მატება - ათი, თხუთმეტი თუ მეტი, მაგრამ ერთწლიანი კულტურების მოსავლიანობის ზრდის სფეროში წლეულს უკვე მივიღებთ შესამჩნევ ეფექტს.

როცა ვლაპარაკობთ, რომ საქართველოს ხალხი კრიზისს, შიმშილს გადაურჩება, მხედველობაში გვაქვს სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის წარმოების გაზრდა, რესურსების მარაგის შექმნა. ეს კი შეუძლებელია მიწის რეფორმის, მიწის კანონის მიღების გარეშე. თუ ამ კანონს მივიღებთ, მაშინ ყველა ოჯახს ექნება საშუალება შექმნას პროდუქცია. ამ პროცესს სახელმწიფოც მხარს დაუჭერს. ჩვენ გვინდა ამ გზით ქვეყანა და ყოველი ოჯახი რაც შეიძლება ადრე გამოვიდეს კრიზისიდან.

კიდევ ერთი თემა, რომელიც აღელვებს საზოგადოების გარკვეულ ნაწილს - მდიდარი უცხოელები ხომ არ იყიდიან საქართველოს მიწებს. ეს ყველაფერი ასე უბრალოდ არ ხდება. დღევანდელი ვითარება რომ შევინარჩუნოთ და ავკრძალოთ მიწის იჯარით გაცემა უცხოელ ინვესტორებზე, ძალიან გაგვიჭირდება, რადგანაც არ ვიცით, როდის გახდება საქართველო ისეთი ეკონომიკური სიძლიერის ქვეყანა, რომელიც შეძლებს დამოუკიდებლად გადაწყვიტოს მიწათმოქმედების რთული პრობლემები. განსაკუთრებით მხედველობაში უნდა ვიქონიოთ დამლაშებული, ჭაობიანი და სხვა ასათვისებელი მიწები.

ათვისებული მიწების ნახევარზე მეტი კოლხეთში ისევ დაჭაობდა.

მოვიყვან სხვა მაგალითს. ათი ათასი ჰექტარი მიწა გამოიყო თავის დროზე და ათეულ მილიონობით მაშინდელი მანეთი დაიხარჯა წნორის კომპლექსის მშენებლობაში.

ეს იყო ეგრეთ წოდებული „ჩილევიჩის პროექტი“. უზარმაზარი კომპლექსი აშენდა, 15.000 სული მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვი შემოვიყვანეთ. წადით და ნახეთ ახლა, რა დღეშია წნორის კომპლექსი. აღარაფერი აღარ დარჩა, ყველაფერი განადგურდა, ბოსლების სახურავიც კი აღარ არის. არაფერს ვამბობ თვით მეცხოველეობაზე.

რა არის ცუდი, ჩილევიჩი იქნება თუ სხვა, ვისაც აქვს საშუალება, შემოვიდეს, ჩადოს თავისუფალი ინვესტიციები გარკვეული პირობებით, საქართველოს სუვერენული სახელმწიფოს დემოკრატიული კონტროლით, წნორის კომპლექსში თუ კოლხეთში?! იქ სამუშაოს იშოვის ჩვენი ხალხი. გარკვეულწილად გადაიჭრება უმუშევრობის, დასაქმების პრობლემა.

ინვესტორი გვაძლევს გარანტიას, რომ საქართველოში იმუშავებს 10 ან 15 წლის განმავლობაში, ამოიღებს იმ თანხას, რომელიც დახარჯა, მიიღებს გარკვეულ მოგებას და შემდეგ ან წავა, ან დარჩება აქ, როგორც მოქალაქე. მთავარია, საქართველოს ეკონომიკაზე საქართველოს სახელმწიფომ არ დაკარგოს კონტროლი. ეს კი არ მოხდება.

არაფერი არ არის საშიში უცხო კაპიტალის გონივრულად დაბანდებაში, თუ ჩვენ გვინდა სერიოზულად ვიფიქროთ საქართველოს მიწის გადარჩენაზე.

ანდა, ავიღოთ ასეთი მაგალითი. ვინ მოუვლის დამეწყრილ მიწას, როდის გავძლიერდებით ეკონომიკურად, ისე, რომ დავძლიოთ ის მეწყრული მოვლენები, რომლებიც ანგრევს აჭარას და მთიანი რაიონების ასი ათასობით ჰექტარ ფართობს?

თუ ვინმე არ მოვიხმარეთ, არ მოვიწვიეთ, და არ დავაინტერესეთ, არაფერი გამოვა. რა თქმა უნდა, სჯობს საკუთარი სახსრებით შევძლოთ ამის გაკეთება, მაგრამ, სამწუხაროდ, დღეს ეს ჩვენს ძალღონეს აღემატება. ამიტომ მივდივართ ამ გზით, რომელიც აპრობირებულია მთელ მსოფლიოში.

ეს მხოლოდ სოფლის მეურნეობას არ ეხება. უცხოური კაპიტალი უნდა დაბანდდეს მეურნეობის ყველა სფეროში. სულაც არ არის სოციალურად საშიში, რომ თუნდაც, რუსთავის მეტალურგიული ქარხანა უცხოელმა ინვესტორმა იყიდოს და მისი სიმძლავრე 3-4-ჯერ გაზარდოს.

დღეს სხვა გამოსავალი არა გვაქვს. უცხოური კაპიტალი უნდა შემოვიდეს, რომ ეკონომიკა გამოცოცხლდეს, მაგრამ ამასთანავე სახელმწიფომ ერთოვნული ბაზარი, ეროვნული ეკონომიკა საიმედოდ უნდა დაიცვას. მინდა დაგარწმუნოთ, რომ ეს გარანტირებულია.

მე თანხმობა მივეცი, შემოვიყვანოთ ზესტაფონში უცხოელი ინვესტორი, რომელიც შემოიტანს 70-80, შემდეგში, თუ საჭირო იქნება - 500 მეგავატ ელექტროენერგიას იმისათვის, რომ ზესტაფონის ქარხანა მუშაობდეს სრული დატვირთვით. ეს გამოაცოცხლებს მრეწველობის უნიკალურ დარგს, რომელიც დღეს თითქმის ჩამკვდარია კრიზისის გამო. იგივე ითქმის ჭიათურაზე.

ეს იმას ნიშნავს, რომ საბაზრო ეკონომიკის პრინციპებით, უცხოური კაპიტალის აქ დაბანდების პირობებში ყოველწლიურად მარტო ეს ერთი ობიექტი საქართველოს ბიუჯეტში მინიმუმ 10 მილიონ დოლარს შემოიტანს.

ან ავიღოთ ასეთი პრობლემა. რა მნიშვნელობა აქვს, დირექტორთა საბჭოში სამი ქართველი იქნება და სამი რუსი, თუ ერთით ნაკლები, ან ერთით მეტი? ამ პროცესებს ქვეყნის ტერიტორიაზე მართავს საქართველოს კანონი. მაშასადამე, ის რუსიც და ის ქართველიც საქართველოს კანონს უნდა დაემორჩილოს, რადგან შეუვალია საქართველოს სუვერენიტეტი და კანონის უზენაესობა, როგორც კონსტიტუციური, დემოკრატიული პრინციპი. ჩვენ უნდა წავიდეთ იმ გზით, რა გზითაც მიდის მოწინავე მსოფლიო.

ამ ელემენტარულ ჭეშმარიტებებს მხოლოდ იმიტომ მივაპყრობ თქვენს ყურადღებას, რომ ოპოზიციის მსჯელობა მათ შესახებ ხანდახან ძალიან პრიმიტიულია, დილეტანტურია და მიუთითებს იმაზე, რომ ჩვენში ბევრი ინდივიდი, პიროვნება, ჯერ კიდევ ტოტალიტარული სისტემის ჭაობში იმყოფება, - თითქოს საიდანღაც უბერავს ძველი სიო, რომელიც ძველ სისტემას დაგვიბრუნებს.

გახსოვდეთ, საქართველო არ დაუბრუნდება ძველ დროს საჭიროა ეკონომიკის, მეურნეობრიობის ახალი მენტალიტეტი, ახალი მსოფლმხედველობა.

ამიტომ ჩვენ არ უნდა გვეშინოდეს გაბედული გადაწყვეტილების მიღებისა საბაზრო ეკონომიკის, სამართლებრივი სახელმწიფოს, სამოქალაქო საზოგადოების პრინციპების გათვალისწინებით.

სიმართლე გითხრათ, ჩვენზე ძალიან დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა მიწის შესახებ კანონპროექტის პარლამენტში განხილვამ. იქ იყო დილეტანტური გამოსვლებიც, მაგრამ უმრავლესობა მსჯელობდა სერიოზულად. პარლამენტმა საღად და კარგად გამოკვეთა აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებული პრობლემები. დიდმა უმრავლესობამ მხარი დაუჭირა კანონპროექტს.

ეს იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ სწორი გზით მივდივართ. ვერ დავეთანხმები განცხადებას, რომ იყო დრო, როცა ყველაფერს მოსკოვიდან გვიკარნახებდნენ, ახლა ვაშინგტონიდან გვკარნახობენ და დამოუკიდებლობას ვკარგავთო.

მხედველობაში აქვთ მსოფლიო ბანკი და საერთაშორისო სავალუტო ფონდი.

განა შეიძლება ასეთ დონეზე პოლიტიკის ანალიზი? მსოფლიო ბანკისა და სავალუტო ფონდის დახმარება სწორედ დამოუკიდებელ საქართველოს განმტკიცებას გულისხმობს.

განა შეიძლება მაშინდელი ძველი სისტემის შედარება იმ ურთიერთობასთან, რომელიც ჩვენ დღეს საერთაშორისო სავალუტო ფონდთან და მსოფლიო ბანკთან გვაქვს?

საქმე ის კი არ არის, რომ ჩვენ დახმარების გარეშე ვერ ვიცხოვრებთ. თუმცა ეს პრობლემა გარკვეულ ეტაპზე არსებობდა და ნაწილობრივ ახლაც არსებობს. არაერთხელ მითქვამს და ახლაც გავიმეორებ, რომ ეს არის ის ორგანიზაციები, რომლებმაც მსოფლიოს ბევრი ქვეყანა ამოიყვანეს სიღატაკისა და უბედურების ჭაობიდან. ისინი ყველაფერს აკეთებენ, ყველა ინსტრუმენტს იყენებენ ჩვენი ვალების რესტრუქტურიზაციისათვის, მოლაპარაკებას აწარმოებენ, რომ ეს რესტუქტურიზაცია მოხდეს რაც შეიძლება დაბალი პროცენტით, რათა არ აღმოვჩნდეთ ვალების ჭაობში, გვირჩევენ, როგორ გავისტუმროთ ისინი, თვითონვე აწარმოებენ მოლაპარაკებას დონორ ქვეყნებთან, რომ დემოკრატიული საქართველოს მომავალი იყოს უკეთესი. საქართველოსადმი მსოფლიო ბანკისა და სავალუტო ფონდის დამოკიდებულება იმპერიულ ტოტალიტარულ რეჟიმთან არ უნდა გავათანაბროთ. ეს დიდი გაუგებრობაა. ეს შეცდომაა.

მე, როგორც პიროვნებას და ქვეყნის პრეზიდენტს, ვერავინ მაიძულებს მივიღო ის გადაწყვეტილება, რომელიც ქვეყნის ინტერესების საწინააღმდეგო იქნება.

ასი პროცენტით რომ არ ვიყო დარწმუნებული, რომ დღევანდელ თაობებსაც და 21-ე საუკუნის საქართველოსაც სწორედ ეს ისტორიული გადაწყვეტილება სჭირდება, ხელს არ მოვაწერდი მიწის შესახებ კანონის პროექტს და არ შევიტანდი პარლამენტში.

თუ ვინმემ იცის, მეც ვიცი მიწის ფასი და მესმის, რას ნიშნავს აქ აჩქარებული და დაუფიქრებელი გადაწყვეტილების მიღება.

რატომ გგონიათ, ბატონებო, რომ მხოლოდ თქვენ ხართ პატრიოტები და სხვა - არა?

ძალიან კარგად მესმის, რომ მასობრივი კომუნიკაციების, პრესის, რადიოს, ტელევიზიის ის სისტემა, რომელიც ადრე არსებობდა, შეიცვალა. მაშინდელი გაზეთ „კომუნისტის“ ტირაჟი 600 000 ეგზემპლარს შეადგენდა, „სოფლის ცხოვრებისა“ - 500 ათასს. ყველა ოჯახში ლამის ბიბლიოთეკა იყო გახსნილი.

დღეს სხვა ვითარებაა. ეროვნული პრესის, რადიოს, ტელევიზიის პრობლემებს სხვა პრინციპებით უნდა გადაწყვეტა.

მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებებს უნდა შევუქმნათ საჭირო პირობები, რადგანაც ყველა კანონპროექტს სჭირდება ხალხის ცნობიერებამდე დაყვანა, ეროვნული სამართლიანობის იდეის დონეზე გაანალიზება.

ახლა თუ შედარებით უმტკივნეულოდ მიმდინარეობს მიწის შესახებ კანონპროექტის განხილვა, ამაში ძალიან დიდი წვლილი შეიტანეს ჩვენმა რადიომ და ტელევიზიამ.

უნდა გითხრათ, რომ მთავრობის სხდომის დამთავრებისთანავე, მეორე დღესვე დაიწყო ძალიან აქტიური განმარტებითი მუშაობა რადიოთი და ტელევიზიით.

ზოგიერთი რამ გავაკეთეთ იმ მხრივაც, რომ რის გამოქვეყნებაც შეიძლებოდა, პრესაში, რადიოსა და ტელევიზიაში, გამოვაქვეყნეთ, თუმცა აქაც დავუშვით ცალკეული ნაკლოვანებები. ვფიქრობ, გამოსაქვეყნებელი იყო მიწის კანონპროექტის შესახებ ჩემი წერილი პარლამენტის სახელზე, რომელიც გამოხატავდა პრეზიდენტის პოზიციას და პრეზიდენტის პოლიტიკის ზოგიერთ აქტუალურ საკითხს განმარტავდა.

არ უნდა შეიქმნას ისეთი შთაბეჭდილება, რომ პრეზიდენტი რაღაცას ელოდება და არ არის დარწმუნებული ამ საქმის სიმართლეში. მით უმეტეს, რომ ეს ასე არ არის.

მინდა მივმართო პრეზიდენტის რწმუნებულებს, გამგებლებს, სოფლების ხელმძღვანელებს, გადაჭრან მოსახლეობის ინფორმაციული უზრუნველყოფის საკითხი. ეს ხალხსაც სჭირდება და მთავრობასაც.

ძალიან კარგად მახსოვს, სამამულო ომის წლებში ხალხი გაზეთებს ვერ იღებდა, ამიტომ თბილისშიც და რაიონულ ცენტრებშიც იყო სპეციალური საგაზეთო ვიტრინები და იქ ვკითხულობდით გაზეთებს. დილით ადრე პირველ ინფორმაციას იქ ვიღებდით ხოლმე.

კავშირგაბმულობისა და ფოსტის სამინისტროს შევამოწმებინე და ზოგიერთ რაიონში გაზეთი „საქართველოს რესპუბლიკა“ სულ ორი ან სამი ცალია გამოწერილი.

ასეთ პირობებში როგორ უნდა მოეწყოს მხარეებში, რაიონებში, ქალაქებში, სოფლებში განმარტებითი მუშაობა?!

დღეს, მეგობრებო, თქვენ ყველას, ავად თუ კარგად, ისეთი ბიუჯეტი გაქვთ, რომ ყველა თქვენგანს შეუძლია გამოიწეროს „საქართველოს რესპუბლიკა“, „სვაბოდნაია გრუზია“, საქართველოში გამომავალი სომხური და აზერბაიჯანული გაზეთები, აგრეთვე სხვა გაზეთები, რომლებიც ამ პრობლემებს აშუქებენ.

თუ მოეწყობა საგაზეთო ვიტრინა სოფლის თუ რაიონის ცენტრში, ხალხი მივა და წაიკითხავს გაზეთს. ყველა გლეხს აინტერესებს კანონპროექტი მიწის საკუთრების შესახებ. ადგილობრივმა გაზეთებმა, ტელე-რადიო ცენტრებმა და პროგრამებმა, ვფიქრობ, მეტი ყურადღება უნდა მიაქციონ კანონპროექტებს, სხვა დოკუმენტებს.

უწინარეს ყოვლისა, ყველამ უნდა გამოიწეროს ის გაზეთები, რომლებიც აქვეყნებენ კანონებს, სახელმწიფოს პრეზიდენტის პრინციპულ, საპროგრამო გამოსვლებს, სახელმწიფო მინისტრის გამოსვლებს, მთავრობის დადგენილებებს და იმ მასალებს, რომლებიც ასახავს პოლიტიკას, მის ფორმირებას და ემსახურება პოლიტიკის ცხოვრებაში განხორციელებას.

სხვანაირად ხალხი მოვლენების კურსში ვერ იქნება, ხოლო სიბნელეში მყოფი ხალხი სოციალურად, თუ გნებავთ, პოლიტიკურად, ყველაზე საშიშია.

პოლიტიკური და თეორიული დონე, რომელიც დღეს გამოიკვეთა ჩვენს შეხვედრაზე მიწის კანონპროექტის თაობაზე, სავსებით საკმარისია იმისათვის, რომ მოსახლეობამ სწორად გაიგოს ყველაფერი, რაც ქვეყანაში ხდება.

ბატონ ნიკო ლეკიშვილს ვეთანხმები, რომ სანამ ჩვენ ელემენტარული წესრიგი არ გვექნება კონტროლისა და შესრულების დარგში, მანამდე ძნელია ილაპარაკო სრულ სახელმწიფოებრივ წესრიგზე.

მეტი გულისყური სჭირდება იმ მოქალაქეებთან მუშაობას, რომელთაც არ ესმით ქართული ენა. ამ პრობლემას თავს ნუ ავარიდებთ.

სახელმწიფო ენა ყველამ უნდა ისწავლოს, მაგრამ ჩვენ უნდა შევქმნათ პირობები იმისათვის, რომ ამ ენისადმი, კულტურისადმი პატივისცემას მივაღწიოთ სხვა ერებისა და ენებისადმი ჩვენი პატივისცემითაც.

ესეც განმარტებითი მუშაობისა და ჩვენი საქმიანობის კულტურის ერთი სერიოზული ნაკლია, რომელიც უნდა გამოსწორდეს.

არის მთელი რიგი სხვა პრობლემები. მათ შორის, მიწის შემდეგ ერთ-ერთი უმთავრესია პურის პრობლემა, იგი აქ ბატონმა მიხეილ ჭკუასელმა წამოჭრა, რომელსაც მერე ბატონმა თემურ შაშიაშვილმა და სხვა გამომსვლელებმაც დაუჭირეს მხარი.

სასიხარულოა, რომ სწორედ გამგებლები და რწმუნებულები აყენებენ საკითხებს ასე აქტიურად და პრინციპულად პურის პრობლემის, პურზე ფასის გათავისუფლების თაობაზე, ვიცი, რომ, როგორც მიწის კანონის პროექტის გარშემო აქაც დაიძაბა მდგომარეობა, რაიონებში იმდენად არა, როგორც პოლიტიკურ პარტიებსა და ძალებში.

თუ თათბირის მსვლელობა გადაიცემა ტელევიზიით, ჩემი გამოსვლის შემდეგ ოპოზიციონერები იტყვიან: შევარდნაძე აპირებს კიდევ უფრო გააღატაკოს მოსახლეობაო. ეს დემაგოგიაა და პოპულიზმი.

როგორც მიწის შესახებ კანონის მიღების საკითხში იყო გაუგებრობა, ასეა აქაც და ამ მდგომარეობის მოთმენა შეუძლებელია.

საქმე ის არის, რომ საქართველო ამთავრებს თავისი ცხოვრების ერთ ეტაპს - ჰუმანიტარული დახმარების წყალობით ცხოვრებას. აღარ არის ეს წყარო, ამოიწურა.

გვეუბნებიან - ჩვენ ინვესტიციებით მოვდივართ, მოგეხსენებათ, მაგრამ თქვენ თვითონ უნდა იმუშაოთ და შექმნათ პროდუქცია.

ჩვენ ძალიან მნიშვნელოვანი ნაბიჯი გადავდგით, რომ ხორბლის შემოტანაზე გადასახადს არ ვახდევინებთ. ეს არის უზარმაზარი სტიმული. იმ ფასების პირობებშიც კი რომლებიც ახლა გვაქვს და რომლებსაც „სახელმწიფო ფასებს“ ვუწოდებთ, ხორბლის ბიზნესი ძალიან მომგებიანი და, ვიტყოდი, ყველაზე მომგებიანი ბიზნესია. ვერ მიპატიებია იმ ხალხისათვის, ვისაც შეცდომა გაეპარა კანონში გადასახადებიდან გათავისუფლების შესახებ. ამას ვამბობ მთელი საზოგადოების გასაგონად: შეცდომაა, რომ ვადები არ განგვისაზღვრავს, ეს შეცდომა უნდა გამოვასწოროთ. დე, ყველამ იცოდეს ეს, ვისაც ხორბლის შემოტანა შეუძლია.

უკვე გაჩნდნენ მყიდველები. ბატონმა ვანო ჩხარტიშვილმა უკვე დაამყარა სათანადო კონტაქტები და გამოძებნა სახსრები 150-200 ათასი ტონა ხორბლის შემოსატანად.

ბატონმა ნიკო ლეკიშვილმა მომახსენა, რომ გვყავს რამდენიმე ჯგუფი ბიზნესმენების, რომლებსაც ასევე სურთ შემოიტანონ ხორბალი და ის უფრო იაფადაც შეიძლება გავყიდოთ გარკვეული დროის შემდეგ, ვიდრე დღეს ვყიდით.

ხორბლის შემოტანით, ხორბლის ბიზნესის განვითარებით, ჩვენ ბევრ პრობლემას გადავჭრიდით, მაგრამ უნდა მივხედოთ სხვა პრობლემებსაც.

ეს საკითხები, პურის პრობლემის გადაჭრის საკითხები მიწის პრობლემას უკავშირდება. როგორც კი მოსახლეობა იგრძნობს, რომ ხორბლისა და სიმინდის მოყვანა სარფიანი საქმეა, გარწმუნებთ, რომ 1-2 წელიწადში მთლიანად დავამუშავებთ იმ მიწებს, რომლებიც დღეს მოცდენილია. ამით ძალიან დიდი სტიმული შეიქმნება იმისათვის, რომ საკუთარი ხორბლის წარმოების ოპტიმალურად გადიდების დიდი ხნის ოცნება ავისრულოთ.

ეს არის დღეს გადაწყვეტილი საკითხი, ჩვენ ამისათვის გვაქვს გარკვეული დრო.

ამასთან დაკავშირებით, კარგი მოსაზრებები აქვთ სოფლის მეურნეობისა და და სურსათის სამინისტროს, სახელმწიფო მინისტრს, სხვა მინისტრებს, კორპორაციასაც და ვფიქრობთ, რომ გამგებლებთან, რწმუნებულებთან ერთად ცვლილებები პურის შემოტანაში, წარმოებასა და გაყიდვაში ისეთი ტემპებითა და მასშტაბით უნდა განვახორციელოთ, რომ ეს პროცესი მოსახლეობისათვის მასიმალურად ხელსაყრელი იყოს და არა საზიანო.

განხილულ საკითხებთან დაკავშირებით, ვფიქრობ, საჭიროა შეიქმნას ჯგუფი ბატონ ნიკო ლეკიშვილის ხელმძღვანელობით, მასში შევიდნენ თედო ნინიძე, გულუა, ნოდარ ჭითანავა, მერაბ ჩხენკელი, პეტრე მამრაძე, დავით იაკობიძე, ზურაბ ქათამაძე, თემურ ფიფია და პრეზიდენტის რწმუნებულები.

უნდა მომზადდეს სამუშაო დოკუმენტი პარლამენტისთვის და ამ დოკუმენტის ვიზირება პრეზიდენტის წრმუნებულებმა უნდა მოახდინონ.

ის დოკუმენტები პარლამენტის შესაბამისმა კომიტეტმა უნდა გაითვალისწინოს თავის მუშაობაში.

აქ ძალიან მნიშვნელოვანი, ვიტყოდი, ფუნდამენტური მოსაზრებები გამოითქვა.

ვთხოვ აპარატის სათანადო სპეციალისტებს, ჩაერთონ ამ საქმიანობაში და უახლოეს დროში, იქნებ, ერთ კვირაში, ეს მუშაობა დამთავრდეს. კარგი იქნება, თუ პარლამენტის კომიტეტის წარმომადგენელიც მიიღებს მონაწილეობას ამ საქმეში.

ახლა ორი სიტყვა 1996 წლის ბიუჯეტთან დაკავშირებით. აი, როგორ გამოიყურება იანვრის თვის შესრულების გეგმა: ერთის მხრივ, თითქოს არის დადებითი ძვრები და ტენდენციები, მეორე მხრივ, გარკვეული შეშფოთების გამოხატვის საფუძველიც გვაქვს.

ყველა რაიონს არ ჩამოვთვლი, დავასახელებ ზოგიერთს: კახეთის მხარემ იანვრის თვის საბიუჯეტო გეგმა 87 %25-ით შეასრულა, მაშინ, როდესაც, თელავმა 140%25-ით გადაწყვიტა ამოცანა, სიღნაღმა - 104%25-ით. ე.ი. რეზერვები, რესურსები და საშუალებები არსებობს.

იმერეთის ზონამ - 67%25-ით შეასრულა იანვრის თვის გეგმა. ეს მძიმე შემთხვევაა. ვითარება უნდა გამოსწორდეს.

სამეგრელო - ზემო სვანეთმა 94%25-ით შეასრულა იანვრის თვის საბიუჯეტო გეგმა, მაგრამ ზუგდიდმა და ზუგდიდის რაიონმა - 162%25-ით, აბაშის რაიონმა - 170%25-ით.

შიდა ქართლის მხარემ - 121%25-ით შეასრულა იანვრის გეგმა. მადლობა მინდა ვუთხრა მხარის ხელმძღვანელობას. გორმა - 166%25-ით, ქარელმა - 114%25-ით, ხაშურმა - 106%25-ით, ე.ი. სადაც ძალიან მოინდომეს, იქ საქმე გამოდის.

ქვემო ქართლმა 79%25-ით შეასრულა იანვრის გეგმა მაჩვენებელი დაპირებების ადეკვატური არ არის, თუმცა აქაც არის ზოგიერთი სანიმუშო რაიონი: გარდაბანი - (98%25), დმანისი (113%25), წალკა (100%25) და სხვა.

გურიას იმერეთის მხარეზე კიდევ უფრო უარესი მონაცემები აქვს - (64%25), რასაც არავითარი გამართლება არ გააჩნია.

სიძნელეები არის, ვიცი, მაგრამ ისინი უნდა დავძლიოთ. ინიციატივები და წამოწყებები კარგია, მაგრამ მოვიდა დრო, როცა ყველაფერმა გამოხატულება უნდა ჰპოვოს ბიუჯეტსა და ეკონომიკურ მაჩვენებლებში.

სამცხე-ჯავახეთმა იანვრის გეგმა შეასრულა - 94%25-ით, თითქოს არა უშავს, მაგრამ ცოტა მეტი რომ მოგენდომებინათ, ეს მაჩვენებელი უკეთესი იქნებოდა, თუმცა, ამ მხარეშიც არის რაიონები, რომელთაც სამაგალითო მაჩვენებლები აქვთ.

მცხეთა-მთიანეთის მხარემ გეგმა შეასრულა - 109%25-ით, ახალგორმა - 114%25, მცხეთის რაიონმა - 108%25-ით. ამჯერად, ყაზბეგსაც კარგი მაჩვენებლები აქვს.

რაჭა-ლეჩხუმის მხარემ - 105%25-ით შეასრულა იანვრის გეგმა.არ მგონია, ვინმეს უფრო მეტად უჭირდეს, ვიდრე ამ მხარეს, მაგრამ ვალდებულება ვალდებულებაა და მას თავს ართმევენ.

ორი სიტყვა მრეწველობასთან დაკავშირებით. პირველად, მთელი ამ წლების მანძილზე წარმოების ვარდნის პროცესი არა მარტო შეჩერდა, არამედ გარკვეული წინსვლაც გვაქვს.

მიუხედავად იმისა, რომ ენერგეტიკული კრიზისი გრძელდება და იანვარი ამ მხრივ გამონაკლისი არ იყო, მრეწველობაში 33 მილიონ 500 ათასი ლარის პროდუქცია მაინც შეიქმნა. ეს 1,5 მილიონი ლარით, ე.ი. 4-4,5%25-ით მეტია შარშანდელთან შედარებით, ამ წლების განმავლობაში, პირველად გვაქვს განვითარების დადებითი ტენდენცია. დარწმუნებული ვარ, თუ მოვინდომებთ, თებერვლის ბოლოს და, განსაკუთრებით, მარტის თვეში, პირველ კვარტალში შეიძლება სერიოზულ გარდატეხას მივაღწიოთ. ყველამ მიაქციეთ ამას ყურადღება. ყველამ თავისი წვლილი უნდა შეიტანოს ამ საქმეში.

მაქვს შენიშვნები: აჭარაში საბიუჯეტო გეგმის შესრულება იანვარში 59%25-ია, თბილისში წინა წელთან შედარებით 10%25 კლებაა. ბატონ ბადრი შოშიტაიშვილს უნდა ვუთხრა: მიმაჩნია, რომ თბილისის ეს 10%25 უფრო მძიმეა, ვიდრე მთელი დანარჩენი საქართველოსი.

ქუთაისმა 32%25-ით შეასრულა იანვრის გეგმა, ჭიათურამ - 24%25-ით, ზოგიერთი სხვა რაიონიც ჩამორჩა.

ამას იმიტომ მოგახსენებთ, ყველას ძალიან გვინდა, ეს კვარტალი დიდი გარდატეხის დასაწყისი იყოს. სირთულეებისა და სიძნელეების მიუხედავად, ეს სავსებით შესაძლებელია.

მაქსიმალურად მობილიზებული უნდა იყვნენ რაიონული, საქალაქო, სამხარეო ადმინისტრაციები, ცენტრალური აპარატი, სამინისტროები, მინისტრები. ვერავის ვაპატიებთ უპასუხისმგებლობას, პოზიციების დათმობას, როგორი კარგი ურთიერთობაც უნდა გვქონდეს.

მე, მაგალითად, გამოვაცხადე, რომ სპეციალურად მოვისმენ საბაჟო სამსახურის ორი თვის საქმიანობის ანგარიშს და სწორედ ამ შედეგების შესაბამისად ვიმსჯელებთ სამსახურისა და მისი ხელმძღვანელების შემდგომ ბედზე.

საბაჟოში ახალი კადრები მოვიდა, შედეგები თითქოს ცუდი არ არის, წინა წლებთან შედარებაც არ შეიძლება, მაგრამ რეალური შესაძლებლობები მხოლოდ 20-30 პროცენტით არის გამოყენებული. ყოველ შემთხვევაში, ჯერჯერობით, ასეა. ვნახოთ რას გვიჩვენებს თებერვლის თვე.

არ მინდა ვისარგებლო დაზუსტებული მონაცემებით, მაგრამ ჩანს, ზოგიერთები საბაჟო სამსახურშიც და სხვაგანაც გასცემენ ისეთ განკარგულებებს, რომლებსაც ან საფუძველი არა აქვს, ან ეწინააღმდეგება კანონს, ცენტრალური ბიუჯეტის ინტერესებს.

ყველაფერი ეს მიგვიყვანს მძიმე შედეგამდე.

ცალკეულ კონკრეტულ გამოვლინებასთან დაკავშირებით, მივიღებთ ზომებს. წინასწარ არავის ვაშინებ, ყველას პატივს ვცემ, ყველა მიყვარს, მაგრამ საქართველოზე მეტად - არავინ.

ამიტომ, ასე უნდა მიმართოთ თქვენც ყველას. ვინც გემორჩილებათ; ვინც არ გემორჩილებათ, დაიმორჩილეთ, ზოგი ადმინისტრაციულად, ზოგი - ეკონომიკური ბერკეტების მეშვეობით, კანონის უზენაესობით, სახელმწიფო პრინციპებით.

მინდა მადლობა გადავუხადო სახელმწიფო კანცელარიის სოციოლოგიურ სამსახურს, რომელიც დუშეთის გამგებლობასთან ერთად დუშეთის მოსახლეობის საზოგადოებრივი აზრის ძალიან საინტერესო გამოკვლევა ჩაატარა, ისევე, როგორც დედაქალაქში.

ამ გამოკვლევებმა დაადასტურა, რომ თუ ჩვენ, ხელისუფლება ვმოქმედებთ გაბედულად, ვმოქმედებთ ჩვენივე მოსახლეობის განწობილების მიხედვით.

გთხოვთ, ეს ყველამ იქონიოთ მხედველობაში. ხალხი მხარს უჭერს ხელისუფლებას, მათ შორის, მიწის კანონპროექტს, რომლის განხილვასაც უკვე შეუდგა პარლამენტი.

მიწის შესახებ ახალი კანონი ხელს შეუწყობს საბაზრო ეკონომიკის განვითარებას, სამართლებრივი სახელმწიფოსა და სამოქალაქო საზოგადოების განმტკიცებასა და წინსვლას.

მიწის კანონპროექტი ამ დარგში მსოფლიო და ეროვნული გამოცდილების დონეზეა შექმნილი, და დარწმუნებული ვარ, მას მიიღებს პარლამენტი და მხარს დაუჭერს ხალხი.

არ არსებობს არავითარი ეროვნული და სოციალური საშიშროება ამ კანონპროექტთან დაკავშირებით. პირიქით, ეს კანონი ხელს შეუწყობს აგრარული სექტორისა და მთელი ეკონომიკის აყვავებას, ხალხის კეთილდღეობას.

მიწის შესახებ კანონის მიღება ეროვნული ეკონომიკის აღორძინების მძლავრი ბერკეტია : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის სიტყვა 1996 წლის 25 თებერვლის თათბირზე // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 2 მარტი. - №37(2150). - 1,2,3 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 4 მარტის რადიოინტერვიუ

საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ ორშაბათის რადიოინტერვიუ, რომელსაც ჟურნალისტი ნატო ონიანი უძღვებოდა, ტრადიციულად, ეკონომიკური მიმოხილვით დაიწყო;

- თებერვლის ბოლო კვირა მეტად მნიშვნელოვანი იყო ეკონომიკური რეფორმების ბედისათვის საქართველოში. საერთაშორისო სავალუტო ფონდის დირექტორთა საბჭომ 28 თებერვალს მიიღო ჩვენი ქვეყნისათვის მართლაც საეტაპო, საარსებოდ მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება - საქართველოს მთავრობის ეკონომიკური და სტრუქტურული რეფორმების პროგრამის უზრუნველსაყოფად 1996-98 წლებისათვის 246 მილიონი დოლარის საერთო თანხის გრძელვადიანი შეღავათიანი კრედიტის გამოყოფის თაობაზე. პრაქტიკულად, ეს არის დახმარება. სამწლიანი პროგრამა მიზნად ისახავს წარმოების რეაბილიტაციასა და სტრუქტურული გარდაქმნების განხორციელებას. ამასთან, იგი არსებითად საქართველოსკენ გზას უხსნის განვითარების საერთაშორისო ასოციაციის კრედიტებს, დაახლოებით, 65 მილიონი დოლარის ოდენობით, რის თაობაზეც, მსოფლიო ბანკის დირექტორთა საბჭო იმსჯელებს აპრილის დამდეგს.

საერთოდ კი, ამ ფინანსურ დახმარებათა გათვალისწინებით რეალიზებული იქნება საქართველოს პრეზიდენტის ეკონომიკური პროგრამის ის მიმართულებანი, რომლებიც საერთაშორისო ეკონომიკურ ორგანიზაციებთან მჭიდრო თანამშრომლობას ითვალისწინებს. ამასთან, საერთაშორისო სავალუტო ფონდთან და მსოფლიო ბანკთან ახალი პროგრამების მიღება მეტად კეთილნაყოფიერ მაკროეკონომიკურ და პოლიტიკურ გარემოს ქმნის განვითარებული ქვეყნებიდან ინვესტიციების, უწინარესად, კერძო ინვესტიციების ფართოდ მოზიდვისათვის. ეს სიკეთე ყველა რეგიონს შეეხება და ყველა რეგიონი ამას სამ წელიწადში იგრძნობს, თუ რას ნიშნავს ასეთი მასშტაბის დახმარება საქართველოსათვის. ვფიქრობ, რომ აფხაზეთშიც და ცხინვალის რეგიონშიც გაიგებენ, თუ რამდენად საზიანოა საქართველოდან იზოლირებულად ყოფნა, საზიანოა მთლიანად ამ რეგიონებისათვის და საზიანოა ყოველი ოჯახისა და ყოველი მოქალაქისათვის.

ამ ფონზე, მეტად მნიშვნელოვანია გავაგრძელოთ საბაზრო ეკონომიკისათვის საჭირო სამართლებრივი ბაზის შექმნა. განსაკუთრებით კი შემდგომ. მნიშვნელოვანია, რომ დავხვეწოთ, და რაც შეიძლება. სრულყოფილი სახით მივიღოთ კანონი სასოფლო-სამეურნეო მიწის საკუთრების შესახებ, რათა მტკიცედ დარწმუნდეს ჩვენი საზოგადოების ყველა ფენა, ყველა მოქალაქე, რომ შეუძლებელია რეალური ეკონომიკური პროგრესი ჭეშმარიტ ეროვნულ ინტერესებს ეწინააღმდეგებოდეს.

მართალია, შეჯამებული სტატისტიკური მონაცემები ჯერჯერობით ხელთ არა გვაქვს, მაგრამ ორი თვის შედეგებით იკვეთება (ყოველ შემთხვევაში, პირველი შედეგები ასეთია), დადებითი ტენდენციები მრეწველობის სფეროში. კერძოდ, ეკონომიკის სამინისტროს მრეწველობის დეპარტამენტის ცნობით ამ სისტემის საწარმოებმა, რომელთა უმრავლესობა იანვარ-თებერვალში ამოქმედდა, 7 მილიონ ლარზე მეტი პროდუქცია შექმნას, რაც შარშანდელზე თითქმის სამჯერ მეტია. ამასთან, თებერვლის მესამე დეკადაში, წარმოებულია 2 მილიონ ლარზე მეტი პროდუქცია, პირველი ოცი დღის ერთნახევარი მილიონის ნაცვლად, რაც იმას მოწმობს, რომ ბოლო დეკადაში მკვეთრად გადიდდა წარმოების სადღეღამისო მოცულობა. ეკონომიკის სამინისტროს ცნობით, თებერვლის ბოლო დეკადაში, მართალია, მცირე დატვირთვის, მაგრამ მაინც ამუშავდა ჭიათურმანგანუმი, ჰოლდინგ „სამთო ქიმიის“ სამი საწარმო. ესენია: წყალტუბოში - საქგუმბრინი, ოზურგეთში - ასკანდი, ამბროლაურში - ქიმიური ქარხანა. ამ ჰოლდინგის დანარჩენი 7 საწარმო მზად არის მიმდინარე თვეში დაიწყოს ფუნქციონირება.

გარკვეულ იმედს იძლევა სოფლის მეურნეობისა და სურსათის სამინისტროს ოპერატიული მონაცემები კვების მრეწველობის ოპერატიული მონაცემები კვების მრეწველობის თაობაზე. კერძოდ: ორ თვეში წინა წლის შესაბამის პერიოდთან შედარებით, წარმოებულია 80 ათასი დეკალიტრით მეტი ღვინო, 59 ათასი დეკალიტრით მეტი კონიაკი, 134 ათასი ბოთლით მეტი შამპანური.

უალკოჰოლო სასმელების წარმოებამ 160 ათასი დეკალიტრი შეადგინა შარშანდელი იანვარ-თებერვლის 60 ათასი დეკალიტრის ნაცვლად, ლუდისა - 70 ათასი დეკალიტრი, 15 ათასის ნაცვლად; მინერალური წყლების წარმოებამ 2,5 მილიონი ბოთლი შეადგინა (ეს თითქმის მთლიანად „ბორჯომზე“ მოდის), მაშინ, როცა შარშან ამავე პერიოდში მინერალური წყალი საერთოდ, არ ჩამოსხმულა. დასახულია პროგრამა, მარტში თითქმის 5 მილიონი ბოთლი „ბორჯომის“, ხოლო აპრილიდან - 5,5-6 მილიონი ბოთლის ჩამოსასხმელად. სულ 1996 წელს განზრახულია ეს წარმოება გავზარდოთ 60 მილიონ ბოთლამდე. რამდენადაც მახსოვს, წინა საბჭოთა პერიოდში აქ 400 მილიონ ბოთლს ასხამდნენ.

10 მარტისათვის გათვალისწინებულია ხაშურის მინის ტარის ქარხნის ამოქმედებაც, მიმდინარეობს ტარის ქარხნის ამოქმედებაც, მიმდინარეობს საკონსერვო საწარმოების სეზონისათვის მზადების სამუშაოები. გარდაბნის საკონსერვო ქარხანამ კი უკვე გამოუშვა 11 ათასი პირობითი ქილა კონსერვი, ხოლო გორის შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებამ „სამეგობრომ“ გერმანიაში გადატვირთა 250 ათასი მარკის ღირებულების ვაშლის კონცენტრირებული წვენი (და ეს კარგი სიმპტომია).

შემობრუნება დაიწყო საბიუჯეტო გადასახადების აკრეფაშიც. საგადასახადო ინსპექციის ცნობით, თებერვალში აკრეფილი შემოსვალები 4 მილიონი ლარით, ანუ 36 პროცენტით ჭარბობს იანვრის შემოსავლებს და 15 მილიონ ლარს შეადგენს. აღნიშნულის შედეგად ორ თვეში, წინასწარი შეფასებით, მიღებულია 26 მილიონ ლარზე მეტი, ანუ გეგმის 101 პროცენტი. ეს ორჯერ აღემატება შარშანდელი პერიოდის ორი თვის შემოსავალს. განსაკუთრებით დიდი გადაჭარბებით სრულდება დამატებითი ღირებულების გადასახადის გეგმა 108,6 პროცენტი.

ფინანსთა სამინისტროს შეფასებით, საბაჟო დეპარტამენტმა ვერ შეასრულა ორი თვის საპროგნოზო მონაცემები და დააკლო 1,5 მილიონი ლარი. ეს საკითხი სხვა საკითხებთან ერთად ამ დღეებში მთავრობის სპეციალური მსჯელობის საგანი გახდება.

ეკონომიკის გამოცოცხლების რიტმის დაჩქარება დიდად არის დამოკიდებული გაზაფხულის დადგომის კვალობაზე ენერგოსისტემის ფუნქციონირების მოსალოდნელ გაუმჯობესებაზე. ამავე დროს გადამწყვეტ მნიშვნელობას ინარჩუნებს მოხმარებული ენერგიის ამოღების გაუმჯობესება. ეს კვლავ რჩება პრობლემათა პრობლემად. ამ მხრივ გარკვეული დადებითი ზეგავლენა ჰქონდა პრეზიდენტის ცნობილ ბრძანებულებას დავალიანების დაფარვის ღონისძიებათა შესახებ. მართალია, დაგეგმილი თანხების ამოღება ჯერჯერობით სრულად ვერ არის უზრუნველყოფილი, მაგრამ მნიშვნელოვანი შედეგებია მიღწეული საქენერგოსთან ანგარიშსწორებაში. კერძოდ, საქენერგომ მომხარებლებისაგან თებერვლის თვეში მიიღო ფულადი თანხა და მთელი რიგი მატერიალური ფასეულობები, რომელთა საერთო ღირებულება ორჯერ აღემატება იანვრის და წინა პერიოდის საშუალო მაჩვენებელს, რაც ერთგვარად გააუმჯობესებს სისტემის ფინანსურ მდგომარეობას. ამავე დროს, საქენერგოს ოპერატიული მონაცემებით, ელექტროენერგიის გადაუხდელი საფასურის თანხა ამჟამად 114 მილიონ ლარს აღწევს. დავალიანების მაქსიმალურად შემცირება თითოეული საწარმოს ხელმძღვანელის, სამხარეო რწმუნებულის, გამგებლებისა და მერის უპირველესი ამოცანაა.

როგორც აღვნიშნე, ამ დღეებში მთავრობის სხდომაზე სპეციალურად იქნება განხილული როგორც ბიუჯეტის შესრულების, ისე ელექტოენერგიის საფასურის ამოღების მდგომარეობა, საერთოდ ეკონომიკაში არსებული ვითარება, დაისახება ქმედითი და, საჭიროების შემთხვევაში, მკაცრი ღონისძიებებიც.

მივესალმები სადაზღვევო კომპანიების გაერთიანებას, რასაც უდავოდ დიდი მნიშვნელობა ექნება ქართული ბიზნესის განვითარებისათვის, უცხოური ინვესტიციების მოზიდვისა და, საბოლოო ანგარიშით, ქვეყნის ეკონომიკის აღმავლობისათვის.

- რამდენიმე წუთის წინ დასრულდა თქვენი შეხვედრა ირანის საგარეო საქმეთა სამინისტროსთან. შეხვედრა დახურულ კარს მიღმა მიმდინარეობდა. ვიცით, რომ მეშჰედ-სარაქსის სარკინიგზო მაგისტრალის გახსნაზე მაისში დაგპატიჟათ დოქტორმა ველაიათიმ. იყო სხვა მნიშვნელოვანი საკითხებიც...

- ირანის ისლამური რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა მინისტრთან ალი-აქბარ ველაიათისთან გაიმართა უაღრესად საჭირო და მნიშვნელოვანი საუბარი. მისი ჩამოსვლის უმთავრესი მიზანი იყო ის, რომ ჩემთვის გადმოეცა პრეზიდენტების ბატონ რაფსანჯანისა და ბატონ ნიაზოვის მიწვევა მეშჰედ-სარაქსის რკინიგზის მაგისტრალის გახსნის ცერემონიალში, რომელიც მაისისათვის არის დანიშნული. უნდა ვთქვა, რომ ირანის პრეზიდენტი ამ შეხვედრას განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს.

შეიძლება ბევრმა არც იცოდეს, რომ ეს მაგისტრალი ქართველმა სპეციალისტებმა დააპროექტეს. მისი საექსპლუატაციოდ გადაცემა მნიშვნელოვანი მოვლენაა ცენტრალური აზიის, კავკასიის, თურქეთის, სპარსეთის ყურის ქვეყნებისთვის, და უფრო ფართო არეალისათვისაც. ჩვენ კმაყოფილებით აღვნიშნეთ, რომ ირანის პრეზიდენტის ღირსსახსოვარი ვიზიტის შემდეგ ორი ქვეყნის ურთიერთობა დინამიკურად აღმავალი გზით ვითარდება. განვიხილეთ კონკრეტული პროექტები, მოვილაპარაკეთ ჩვენი კავშირურთიერთობის სამართლებრივი ბაზის, კერძოდ, საბაჟო ხელშეკრულებებისა და ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილების შესახებ შეთანხმების მომზადების თაობაზე, ხაზგასმულია, რომ ირანის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ერთხელ კიდევ დაადასტურა, რომ მისი სახელმწიფო აქტიურად უჭერს მხარს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას და, საერთოდ, ჩვენში სტაბილურობისა და მშვიდობის დამკვიდრების პრობლემას. ვიმსჯელოთ რეგიონისა და კავკასიის მიმდებარე ქვეყნების აქტიური როლის შესახებ მშვიდობიანი, სტაბილური კავკასიისათვის ერთობლივ ძალისხმევაში. ირანი მზად არის მონაწილეობა მიიღოს ამ უაღრესად მნიშვნელოვან პროცესში.

- კვირის ბოლოს საქართველოს ეწვევა აზერბაიჯანის პრეზიდენტი ჰეიდარ ალიევი. სხვა საკითხებთან ერთად ვიზიტის ცენტრალური თემა გახდება კასპიის ადრეული ნავთობის საქართველოზე ტრანსპორტირების საკითხი. ეს, ალბათ, იქნება ძალიან მნიშვნელოვანი ვიზიტი. პრეზიდენტ ალიევის ჩამოსვლას დიდი ხანია ელოდებიან საქართველოში. და კიდევ ერთი ვიზიტის შესახებ: საქართველოში უნდა ჩამობრძანდეს თურქეთის დიდი ეროვნული მეჯლისის თავმჯდომარე მუსტაფა ქალემლი...

- ჰეიდარ ალიევის ვიზიტს ჩვენში მიიჩნევენ ერთ-ერთ ცენტრალურ მოვლენად საგარეო ურთიერთობების თვალსაზრისით. ეს ვიზიტი განამტკიცებს აზერბაიჯანთან ჩვენს ისტორიულ, ტრადიციულ ურთიერთობას და სტიმულს მისცემს ძმური კავშირის განვითარებას ორ ქვეყანას, ორ ხალხს შორის ახლო და შორეულ პერსპექტივაში. ჩვენი დიალოგის საგანი იქნება არა მარტო ორმხრივი ურთიერთობა, არამედ განსაკუთრებული მდგომარეობა რეგიონში, კავკასიაში მშვიდობის დამკვიდრების ძირითადი პრინციპები, აგრეთვე გლობალური პოლიტიკის ცალკეული ასპექტები. მათ შორის, რა თქმა უნდა, ერთ-ერთი უმთავრესი საკითხი დაკავშირებული იქნება კასპიის ნავთობის მარშრუტის, ეგრეთ წოდებულ, დასავლეთის მიმართულებასთან. ცნობილია, რომ ეს საკითხი განისაზღვრა და ჩვენ ხელს მოვაწერთ ამ ისტორიულ დოკუმენტს.

თუ გავითვალისწინებთ, რომ უახლოეს დროში დაგეგმილია ჩემი და სომხეთის პრეზიდენტის ლევონ ტერ-პეტროსიანის ფუნდამენტური შეხვედრა, ძნელი მისახვედრი არ უნდა იყოს, რომ დღის წესრიგში დგება მშვიდობიანი კავკასიისათვის ბრძოლაში თვით კავკასიური ფაქტორის გააქტიურების ამოცანა („კავკასიური დიალოგი“, როგორც ეს გამოთქმა ბატონმა ახსარბეკ გალაზოვმა იხმარა), რა თქმა უნდა, ჩვენი მეზობლების, უწინარესად, რუსეთის, თურქეთის, ირანისა და სხვა ქვეყნების მონაწილეობითაც.

მიმდინარე წლის გაზაფხული ძალიან დიდი პოლიტიკური აქტიურობით იქნება აღნიშნული. მათ შორის მისასალმებელია თურქეთის მეჯლისის ახალი თავმჯდომარის მუსტაფა ქალემლის ვიზიტი, რომელთანაც, დარწმუნებული ვარ, გაიმართება ორი ქვეყნისათვის დამახასიათებელი საქმიანი და უაღრესად მეგობრული დიალოგი.

- გასულ კვირას, ისევე როგორც მთელ წინასაარჩევნო პერიოდში, ძალიან საინტერესო იყო რუსეთში მიმდინარე პროცესები. ალბათ ეს განსაკუთრებით კარგად აისახება რუსეთის პრესაში. კვლავ გამოიკვეთა ერთი თემა: გარკვეული პოლიტიკური ძალები საუბრობენ იმის შესახებ, რომ არსებობს საბჭოთა კავშირის აღდგენის შანსი. რამდენად რეალურად მიიჩნევთ ამ პერსპექტივას?

- მსჯელობა ამ თემაზე, მით უმეტეს, ამ პრობლემის დღის წესრიგში დაყენება, ანაქრონიზმად მიმაჩნია და მინდა შემდეგი განვაცხადო: დროა, პოლიტიკოსებმაც და, უბრალოდ, მოქალაქეებმაც, გააცნობიერონ, რომ საბჭოთა კავშირის აღდგენის ყოველგვარი ცდა, თუნდაც ლოზუნგების დონეზე, დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის დაშლის დასაწყისი გახდება. თუ რას მოუტანს რუსეთს თანამეგობრობის შესაძლო დეზინტეგრაცია, ამაზე ყველას ღრმად ჩაფიქრება მართებს.

- საქართველოს საშინაო პოლიტიკისათვის აფხაზეთის საკითხი კვლავ უმწვავეს თემად რჩება. 19 იანვრის სამიტზე რუსეთის სამშვიდობო ძალებისათვის ახალი მანდატისა და საპოლიციო ფუნქციების მინიჭებაზე იყო ლაპარაკი. რა მდგომარეობაა ამ მხრივ, შესრულდება თუ არა ამჯერად თანამეგობრობის სახელმწიფოების მეთაურთა ერთობლივი გადაწყვეტილება აფხაზეთის მიმართ?

- სამშვიდობო ძალების მანდატზე მუშაობის პროცესი სერიოზულ საფუძველს გვაძლევს გარკვეული შეშფოთებისათვის. დრო, მართალია, კიდევ არის - იქნებ საქმე უკეთ წარიმართოს, ვიმედოვნებ და ძალიან მინდა, რომ ასე მოხდეს, მაგრამ, თუ თანამეგობრობის მოსკოვის სამიტამდე, რომელიც 19 მაისს გაიმართება, რეალური ძვრები არ მოხდა, რუსეთის საშუამავლო მისიის ეფექტიანობის საკითხი, რა თქმა უნდა, ძალიან დიდი კითხვის ქვეშ დადგება.

მე სამშვიდობო მისიის აქტიური მომხრე ვიყავი და დღესაც ვრჩები. ბუნებრივია, შეიძლება დაისვას კითხვა: რა იქნება შემდეგ? თუ ვერ მივიღეთ ის შედეგი, რომელსაც ველოდებით და ელოდება მთელი მსოფლიო, საჭირო იქნება გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის, მისი უშიშროების საბჭოს, ევროპული სტრუქტურების რადიკალური გააქტიურება. ვფიქრობ, რომ ამისათვის ისინი მზად იქნებიან. არ მინდა ახლა ანალოგია გავავლო ბოსნიასა და აფხაზეთს შორის, მაგრამ რეზერვები არსებობს და ისინი აუცილებლად იქნება გამოყენებული. ყველამ უნდა გააცნობიეროს ეს, აფხაზეთში სეპარატისტული რეჟიმის მეთაურებმაც, შესაბამისმა ხელმძღვანელებმა რუსეთშიც და სხვა ქვეყნებშიც, რომ კავკასიაში მშვიდობის პრობლემა, მშვიდობიანი კავკასია უკვე მარტო საკუთრივ ჩვენი საქმე აღარ არის, ეს მსოფლიო მასშტაბის პრობლემაა და აქედან გამომდინარე - მრავალი და მრავალი ქვეყნის, ყველა საერთაშორისო სტრუქტურის უაღრესად დიდი დაინტერესება მშვიდობიანი კავკასიით გრძელდება.

- გუშინ ძალიან მნიშვნელოვანი დღე იყო საქართველოსათვის. საფუძველი ჩაეყარა წმინდა სამების საკათედრო ტაძრის მშენებლობას. სრულიად საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქმა ასეთი შეფასება მისცა ამ დღეს: დამთავრდა ჟამი ნგრევისა, საქართველო უბრუნდება თავის ფესვებს.

- წმინდა სამების ტაძარი, რომელიც, როგორც გუშინ ვთქვი, უზენაესის შთაგონებით შენდება, ახალი, ერთიანი, ძლიერი და აყვავებული საქართველოს სიმბოლო იქნება. სწორედ ამ ტაძრით შევდივართ მესამე ათწლეულში. ეჭვი არ მეპარება, რომ საქართველოს ყველა მოქალაქე, შესაძლებლობის ფარგლებში, თუნდაც ეს ერთი თეთრი ან ერთი ლარი იყოს, შეიტანს წვლილს ამ მართლაცდა საუკუნის პროექტის განხორციელებაში.

„შეუძლებელია რეალური ეკონომიკური პროგრესი ჭეშმარიტ ეროვნულ ინტერესებს ეწინააღმდეგებოდეს“ : რადიოინტერვიუ / შევარდნაძე ე. ; [ჩაიწერა]ონიანი ნატო // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 5 მარტი. - №38(2151). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის გამოსვლა საგარეო საქმეთა სამინისტროს მუშაკებთან და დიპლომატიური მისიების ხელმძღვანელებთან შეხვედრაზე 1996 წლის 28 თებერვალს

ჩემი გამოსვლის დასაწყისშივე აღვნიშნავ, რომ მინისტრის ბატონ ირაკლი მენაღარიშვილის მოხსენებაში და ელჩების გამოსვლებში თავმოყრილი მთელი ინფორმაცია უაღრესად ღრმა შთაბეჭდილებას ტოვებს. საკმაოდ პროფესიული ანალიზი და ფაქტობრივი მასალები და წინადადებები მოითხოვს იმას, რომ ჩვენს შეხვედრას მოჰყვეს პრეზიდენტის სპეციალური განკარგულება, რომელიც მოაწესრიგებს დღევანდელ შეკრებაზე წამოჭრილ პრობლემებს.

გადაუჭარბებლად შეიძლება ითქვას, რომ ჩვენი დღევანდელი შეკრება ქართული პოლიტიკისა და დიპლომატიისათვის თავისებურად ისტორიულია. აგერ უკვე სამი წელიწადია, რაც არსებობს ქართული დიპლომატიური კორპუსი. ამ ხნის მანძილზე ჩვენ შეიძლება ადრეც შევკრებილიყავით, მაგრამ ჩავთვალეთ, რომ სწორედ ახლა დაგროვდა ის გამოცდილება, რომელიც პირველი დასკვნების გამოტანის საშუალებას იძლევა. სწორედ ახლა მიეცა ჩვენს ქვეყანას საშუალება, რომ აწარმოოს საგარეო ურთიერთობები ისე, როგორც შეეფერება დემოკრატიული ღირებულებებისადმი ერთგულ საერთაშორისო თანამეგობრობის ღირსეულ წევრს. სწორედ ახლა მიმდინარეობს ძველი წყობის საბოლოო დემონტაჟი და, როგორც ბოლო ხანებში იციან თქმა, გამოჩნდა შუქი გვირაბის ბოლოს. სწორედ ახლა მთელი ჩვენი სახელმწიფო პოლიტიკა, და მათ შორის საგარეოც, სულ უფრო ნაკლებად ავლენს გარე ფაქტორებზე სპონტანური რეაგირების ნიშნებს და სულ უფრო იძენს მიზანმიმართულ, სისტემურ ხასიათს. სწორედ ახლა იწყება თვისობრივად ახალი ეტაპი სახელმწიფოებრიობის მშენებლობაში და, მაშასადამე, დიპლომატიაშიც.

არსებობდა თუ არა ქართული ეროვნული დიპლომატია საბჭოთა პერიოდში? კლასიკური სახით - არა. მაგრამ არსებობდა პოლიტიკა, გაანგარიშებული ეროვნული თვითმყოფადობის, ეროვნული კულტურის, ხელოვნების განვითარებაზე, ეროვნული მეურნეობრიობის საკუთარ ფუძეზე მშენებლობაზე, ეროვნული კადრების მომზადებაზე, ეროვნული მეცნიერების განვითარებაზე, ეროვნული ენერგიის საჭირო მიმართულებით, სამომავლო ინტერესების შესაბამისად გამოღვიძებასა და წარმართვაზე. დასახული მიზნების რეალიზაცია, სასურველ შედეგამდე მისვლა მოითხოვდა ალესილი სამართებლის პირზე სიარულს, ვინაიდან მთელი ეს ურთულესი სამუშაო ისე უნდა წარმართულიყო, რომ არ გამოეწვია ცენტრის მწვავე რეაქცია. ცენტრი უნდა დაგვერწმუნებინა, რომ ეს მის ინტერესებშიც არის, რომ ეს სრულ ჰარმონიაშია ერთიანი კავშირის ინტერესებთან, განსაკუთრებული სირთულე იმაში მდგომარეობდა, რომ ამ პოლიტიკას, მე ასე ვიტყოდი, უმაღლესი რანგის დიპლომატიას, ოფიციალური სახე არ ჰქონდა, მას არ ქმნიდა ადამიანთა, თანამოაზრეთა გუნდი. ჩანაფიქრის თუ ნააზრევის გამხელა მხოლოდ საკუთარ თავთან შეიძლებოდა. ხანდახან თანამოაზრეები მოქმედებდნენ ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად, ჩანაფიქრის ერთმანეთისათვის გაუმხელელად. იმხანად თავის ქვეყანაზე, მის აწყმოზე და მომავალზე მზრუნავ მოღვაწეს არა მარტო გონების დაძაბვა, არამედ პოლიტიკის და დიპლომატიის ხელოვნების ურთულეს ლაბირინთებში უხდებოდა გზის გაკვალვა. იქნებ უხერხულიც იყოს ამაზე ლაპარაკი, მაგრამ, როცა 1985 წელს მსოფლიო პოლიტიკისა და დიპლომატიის ოკეანეში გადამიშვეს, ისე მომეჩვენა, რომ ცურვა დიდი ხნის ნასწავლი მქონდა და მოსკოვსა და ვაშინგტონს ან მოსკოვსა და ბონს შორის ურთიერთობა საიდუმლოს ამოხსნა სულაც არ იყო უფრო რთული ამოცანა, ვიდრე მოსკოვისა და თბილისის, თითქოს, ერთი შეხედვით, დიდი ხნის წინ გარკვეული და ნათელი ურთიერთობებისა. ამ უკანასკნელში წყალქვეშა დინებები და ნაღმები გაცილებით მეტი იყო, ვიდრე პირველში.

ამ დარბაზში შევკრიბეთ ის ადამიანები, ვინც უკანასკნელი სამი წლის მანძილზე, ავად თუ კარგად, ფაქტობრივად ქმნიდა ახალი ქართული დიპლომატიის ისტორიას. აქვე ვიტყოდი, რომ ამ პროცესში მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვის ყოფილ საგარეო საქმეთა მინისტრს ბ-ნ ალექსანდრე ჩიკვაიძეს. ამავე დროს, ბევრი თქვენგანი ერთმანეთს მხოლოდ სახელებით, სატელეფონო საუბრებით ან დიპლომატიური მიწერმოწერით თუ იცნობს. დამოუკიდებლობის მოპოვებამდე საქართველოს არც ჰყოლია დიპლომატიური კორპუსი და ეს გასაგებიც არის - ჩვენი ქვეყანა სრულფასოვან საგარეო ურთიერთობებს არ აწარმოებდა. ხანგრძლივი სახელმწიფოებრიობის მქონე ქვეყნებში დიპლომატები - ეს პროფესიონალთა თავისებური კასტაა დაწერილი თუ დაუწერელი ტრადიციებით, მემკვიდრეობითობით, მხოლოდ მისთვის დამახასიათებელი კორპორატიულობის გრძნობით. ჩვენში ეს ფენა მხოლოდ ახლა იქმნება. თქვენი ყოველი მოქმედება პრეცედენტს ქმნის ქართულ დიპლომატიაში. და ეს სამართლიანად უნდა იწვევდეს სიამაყის და სიხარულის გრძნობას, რადგან ბედმა წილად გარგუნათ უნიკალური შანსი - საკუთარი წვლილი შეიტანოთ ახალი საქართველოს საგარეო პოლიტიკის საფუძვლების შექმნაში, მისი დიპლომატიური სკოლის ჩამოყალიბებაში. მაგრამ სიხარულსა და სიამაყეს თან უნდა სდევდეს პასუხისმგებლობის გრძნობა; სრული გააზრება იმისა, რომ თქვენი ყოველი ნაბიჯი გავლენას ახდენს ქვეყნის საგარეო ურთიერთობებზე, და რამდენადაც დღეს არათუ მცირე, ზესახელმწიფოებიც კი ვერ არსებობენ გარე სამყაროსგან იზოლირებულად, ამ ურთიერთობებს უდიდესი მნიშვნელობა აქვთ საქართველოს სახელმწიფოსათვის, მისი ყოველი მოქალაქის კეთილდღეობისთვის. თქვენ პირველები წარმოაჩენთ საქართველოს დიდ საგარეო პოლიტიკურ ასპარეზზე და ხიდი უნდა გახდეთ მათთვის, ვინც თქვენს შემდეგ მოვა.

ყველა, ვინც დღევანდელი მსოფლიოს საგარეო პოლიტიკას აყალიბებს თუ წარმართავს, კაცობრიობის ყველაზე ხანგრძლივი ომის - „ცივი ომის“ სუსხიდან მოვედით. და ყველანი, ვინც ამ დარბაზში შევიკრიბეთ, გვსურს ეს თუ არა, გარკვეული დროის მანძილზე კიდევ ვიგრძნობთ ამ სუსხს. დიახ, ბერლინის კედელი დაეცა, მაგრამ, სამწუხაროდ, მსოფლიო და, მაშასადამე საქართველოც დღეს ისეთი არ არის, როგორიც შეიძლებოდა ყოფილიყო, ჩვენ ყველანი რომ „ცივი ომის“ დასასრულს მომზადებულნი შევხვედროდით. ვინ, თუ არა ჩვენმა ტანჯულმა ქვეყანამ იცის, თუ რა შედეგი მოიტანა მსოფლიოში გამეფებულმა გამარჯვებით გამოწვეულმა ეიფორიამ, თუ რა შედეგი მოაქვს იმის გაუცნობიერებლობას, რომ „ცივი ომის“ დასასრული და მისი რეციდივების აღმოფხვრა ერთჯერადი აქტი კი არა, ხანგრძლივი, მტკივნეული და გამარჯვებებით თუ იმედგაცრუებებით აღსავსე პროცესია.

და მაინც, როგორი წინააღმდეგობრივიც უნდა იყოს დღევანდელი მსოფლიო, იგი თვისობრივად განსხვავდება გუშინდელისაგან. ოთხმოციან წლებში მომხდარმა ტექნიკურმა ძვრებმა, რომელთაც გადაჭარბების გარეშე შეიძლება ვუწოდოთ, ამ საუკუნის უდიდესი რევოლუცია, გაათავისუფლეს იგი ბიპოლარული დაპირისპირების მძიმე ტვირთისგან. წარსულის სისხლიანი რევოლუციებისგან განსხვავებით, იგი არ ატარებდა კლასობრივ ხასიათს და არ ისახავდა მიზნად საზოგადოების რომელიმე ფენის მიერ ძალაუფლების ხელში ჩაგდებას. ეს რევოლუცია ჩაისახა და განვითარდა ღირებულებათა სფეროში და ემსახურებოდა საზოგადოებრივი ცხოვრებისა და პოლიტიკის იდეოლოგიური ქიმერებისგან გათავისუფლებას. კერძოდ, საგარეო პოლიტიკაში ვიწრო კლასობრივი, იდეოლოგიზირებული მიდგომების ნაცვლად დამკვიდრდა ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებათა პრიმატი, საერთაშორისო პოლიტიკა, დიპლომატია, გათავისუფლდნენ კლასობრივ-იდეოლოგიური კლანჭებისაგან. რამაც ისტორიულად მოკლე ვადაში მოახდინა პარადიგმული ხასიათის ცვლილებები. „ცივი ომი“, რომელიც ყოველ წამს შეიძლებოდა ბირთვულ ხანძრად აალებულიყო და მოსდებოდა მთელს პლანეტას, დამთავრდა. იდეოლოგიურ დოგმათა ტყვეობისგან გათავისუფლდნენ ადამიანები, ხალხები, ქვეყნები და მათ შორის ჩვენი სამშობლოც.

ახლად მოპოვებულმა თავისუფლებამ წარმოშვა აქამდე უცნობი ან იქნებ, უბრალოდ, მივიწყებული მძაფრი პრობლემები, გამოათავისუფლა დესტრუქციული ინსტინქტები, ანგარებიანი ძალების თარეში. თავისუფლების მოპოვებამდე ათეული წლობით რუდუნებით გამოღვიძებულმა ეროვნულმა ენერგიამ ვაი ხელმძღვანელთა და ვაი ლიდერთა წყალობით, გარკვეული აზრით დამანგრეველი ფუნქცია შეიძინა. ბოლო წლებში საქართველომ ყველაფერი იწვნია - შეიარაღებული შიდა კონფლიქტები, სამოქალაქო ომები, კრიმინალური ბაკქანალიები და სახელმწიფოებრიობის ნგრევა. ყველაფერი ნულიდან უნდა დაგვეწყო.

საქართველოს რესპუბლიკის საერთაშორისო აღიარების პირველივე დღეებიდან, ანუ მას შემდეგ, რაც საქართველოს ხალხს, პრაქტიკულად პირველად მისი ხანგრძლივი ისტორიის მანძილზე, მიეცა თავისი ნების თავისუფლად გამოხატვის საშუალება, ჩვენმა ქვეყანამ მტკიცედ და ერთმნიშვნელოვნად განაცხადა, რომ დაადგა დემოკრატიის და საბაზრო ეკონომიკის მშენებლობის გზას. თუმცა ჩვენ მაშინვე გვქონდა გაცნობიერებული, რომ ამ გზით სიარული არ იქნებოდა ადვილი, რადგან ჭეშმარიტი დემოკრატიის დამკვიდრებას დიდი დრო და მსხვერპლი დასჭირდა ახლა უკვე ისეთ განვითარებულ ქვეყნებშიც კი, როგორიც ამერიკის შეერთებული შტატები, გერმანია და საფრანგეთია. გარდა ამისა, როგორც უკვე აღვნიშნე, ჩვენ მემკვიდრეობით გვერგო პარალიზებული ქვეყანა, სადაც განუკითხავად დათარეშობდნენ სხვადასხვა სახის შეიარაღებული ბანდები. ამგვარ სიტუაციაში, როდესაც ხალხი უაღრესად შეჭირვებული იყო ქვეყანაში არსებული ქაოსით, განუკითხაობით და პირდაპირ მოითხოვდა კანონიერების აღდგენას ნებისმიერი ფორმით და საშუალებით, დიდი იყო დიქტატურის გზით წესრიგის დამყარების ცდუნება. ამგვარი ცდუნების პირისპირ, თუ ისტორიას გადავხედავთ, მარტო ჩვენ როდი აღმოვჩენილვართ.

და მაშინ ჩვენ გადავწყვიტეთ გვევლო გრძელი, ქანცგამწყვეტი, ურწმუნოთათვის მცდარი, მაგრამ დღევანდელი გადასახედიდან ერთადერთი სწორი გზით. ჩვენდა სასახელოდ უნდა ითქვას, რომ ქართული პოლიტიკური აზრი დროის მოწოდების სიმაღლეზე აღმოჩნდა და ქვეყანაში გამეფებული დანაშაულებრივი კლანებისა და ხელისუფლების უმაღლეს ეშელონებში მოკალათებული ტერორისტების ზრახვებს დაუპირისპირა ქვეყნის ძირითადი კანონის, კონსტიტუციის შექმნის პროცესი. მე, როგორც ყოფილი პარლამენტის თავმჯდომარე, არ შემიძლია არ აღვნიშნო ის დამსახურება, რომელიც ყოფილ პარლამენტს მიუძღვის ქვეყნის წინაშე. მიუხედავად პარტიული და კერძო ინტერესებით გამოწვეული ზოგიერთი წინააღმდეგობისა, პარლამენტი მთლიანობაში იშვიათი ერთსულოვნებითა და პასუხისმგებლობით მოეკიდა ამ მართლაცდა საშვილიშვილო საქმეს. შედეგად მივიღეთ მსოფლიო დონის კონსტიტუცია, რომელიც კანონის უზენაესობის, დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების დაცვის მტკიცე გარანტია.

ახალი კონსტიტუციის ბაზაზე, პირველად ქვეყნის ისტორიაში, შესაძლებელი გახდა ჭეშმარიტი დემოკრატიისათვის აუცილებელი ხელისუფლების დაყოფის პრინციპის განხორციელება, რომელიც ძლიერი საპარლამენტო და საპრეზიდენტო ინსტიტუტებისა და დამოუკიდებელი სასამართლო ხელისუფლების შექმნაში მდგომარეობს.

5 ნოემბერს საქართველოში ჩატარებული საპარლამენტო და საპრეზიდენტო არჩევნები ხალხის ნების თავისუფალი და დემოკრატიული გამოხატვის ჭეშმარიტი მაგალითია. ამგვარი განცხადებისთვის საფუძველს გვაძლევს ის უმთავრესი შეფასება, რომელიც ჩვენს არჩევნებს მისცა ისეთმა კომპეტენტურმა და ავტორიტეტულმა, დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების დამცველმა საერთაშორისო ორგანიზაციამ, როგორც ევროპის საბჭოა. ამავე აზრის იყვნენ არჩევნებზე ჩამოსული დამკვირვებლები ევროპარლამენტთან, ევროპაში უშიშროების და თანამშრომლობის ორგანიზაციის საპარლამენტო ასამბლეიდან, გაეროდან და მრავალი სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციიდან თუ სახელმწიფოდან.

დღეს მოქმედი პარლამენტის არჩევით ახალი ეტაპი დაიწყო საქართველოს პოლიტიკურ ცხოვრებაში. ხუთპროცენტიანი ბარიერის შემოღებამ შესაძლებელი გახადა პარლამენტში მოხვედრილიყვნენ მხოლოდ ის პოლიტიკური ძალები, რომლებიც რეალურად წარმოადგენენ საზოგადოების დიდი უმრავლესობის ინტერესებს. ჩვენ დიდ იმედს ვამყარებთ ახალ პარლამენტზე. ამის საფუძველს გვაძლევს მისი მუშაობის სტილი, რომელიც გამოირჩევა საშური პროფესიონალიზმით, ფრაქციებს შორის თანამშრომლობის სურვილით, დროისა და ქვეყნის წინაშე დასმული პრობლემური ამოცანების მძაფრი შეგრძნებით. შეიძლება ითქვას, რომ ისე როგორც ძველ პარლამენტზე იყო დამოკიდებული კონსტიტუციის მიღების და შესაბამისად კანონიერების აღდგენის ბედი, ასევე, ახალი პარლამენტისა და პრეზიდენტის ხელშია ეკონომიკური რეფორმების ეფექტიანად განხორციელებისა და, შესაბამისად, ეკონომიკური აღმავლობის, ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საქმე. მთავარია, პარლამენტი არ ჩამორჩეს ცხოვრების მაჯისცემად, დროულად მიიღოს ყველა კანონი, რომელიც რეფორმის განხორციელებისათვის არის საჭირო. საპარლამენტთაშორისო ურთიერთობების განვითარებას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ქართული საპარლამენტო კულტურის ფორმირებაში და ამ მხრივ ჩვენი ელჩების ინფორმაციები და ინიციატივები მისასალმებელია. უკვე გვაქვს ამის საუკეთესო მაგალითები - აღვნიშნავ ბ-ნ ვაჟა ლორთქიფანიძის მუშაობას რუსეთის არცთუ იოლ პარლამენტთან.

არანაკლებ დატვირთვით და მონდომებით უნდა იმუშაოს ხელისუფლების აღმასრულებელმა რგოლმაც, რომლის სტრუქტურული და საკადრო გადახალისების პროცესი უკვე თითქმის დასრულდა. უნდა ვაღიაროთ, რომ ხელისუფლების ამ რგოლში, კომუნისტური რეჟიმიდან მოყოლებული ჩვენი რეფორმების დაწყებამდე, არც რაოდენობრივად და არც თვისებრივად, ბიუროკრატიული აპარატი არსებითად არ შეცვლილა. მმართველობის სისტემის ახლახან ჩატარებული გამარტივება მისი ეფექტიანი ფუნქციონირების საწინდარია. უცხოური გამოცდილება აქაც ფანქრით ხელში უნდა შევისწავლოთ, განვაზოგადოთ და საკუთარ ნიადაგში ჩავნერგოთ. აქაც დიდი იქნება თქვენი ინიციატივიანი და დაინტერესებული საქმიანობის როლი.

მოგეხსენებათ, საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ, კონსტიტუციის შესაბამისად შეიქმნა საქართველოს პრეზიდენტის სახელმწიფო კანცელარია. ეს სრულიად ახალი ინსტიტუტია ჩვენი ქვეყნის აღმასრულებელი ხელისუფლების ისტორიაში და ის უნდა გადაიქცეს მძლავრ ბერკეტად, რომლის საშუალებითაც პრეზიდენტი განახორციელებს ქვეყნის საშინაო და საგარეო პოლიტიკას. კანცელარია უნდა იქცეს ქვეყნის ყველაზე დიდ რეფორმატორულ ცენტრად და უნდა დაკომპლექტდეს მხოლოდ უაღრესად კეთილსინდისიერი და კვალიფიციური სპეციალისტებით.

რამდენიმე სიტყვით შევეხები იმ ეკონომიკურ რფორმებს, რომლებიც საქართველოს მთავრობის რეფორმების ჯგუფის ხელმძღვანელობითა და საერთაშორისო საფინანსო ორგანიზაციების რეკომენდაციებით უკვე წელიწადნახევარზე მეტია მიმდინარეობს. უნდა გითხრათ, რომ ამ რეფორმების მიზანი მხოლოდ ეკონომიკის გარდაქმნა და აღმავლობა როდია. მათი წარმატებით განხორციელების შემთხვევაში ჩვენს ქვეყანაში შეიქმნება მერიტოკრატიული, სამოქალაქო საზოგადოება. პრივატიზაცია, ძლიერი კერძო სექტორის ჩამოყალიბება, მიწაზე კერძო საკუთრების შემოღება, რისკენაც მიმართულია ეს ცვლილებები ხელს შეუწყობს საშუალო კლასის - მეწარმეთა და გადასახადების გადამხდელთა საზოგადოების ჩამოყალიბებას, ისე როგორც ეს არის ყველა მოწინავე განვითარებულ ქვეყანაში. ამდენად, ჩვენთვის ამ რეფორმების ბედი ორმაგად ძვირფასია. ერთის მხრივ, მათი გამარჯვება ჩვენს ხალხს მოუტანს ეკონომიკურ კეთილდღეობას, ხოლო, მეორე მხრივ, ეს იქნება ჩვენს ქვეყანაში ყოველგვარი ტოტალიტარიზმისა თუ ავტორიტარიზმის გამომწვევი მიზეზების აღმოფხვრის გარანტია.

ჩვენ ხშირად ვაცხადებთ, რომ საქართველომ უნდა დაიკავოს ღირსეული ადგილი მოწინავე, ცივილიზებული ქვეყნების ოჯახში, მაგრამ გვიფიქრია კი იმაზე, თუ რა არის ამისათვის გასაკეთებელი? ვაცნობიერებთ კი იმ აზრს, რომ მხოლოდ მსოფლიო ეკონომიკაში ინტეგრირებით მოვახერხებთ ჩვენი ეკონომიკის აყვავებას და სამართლიანი სამოქალაქო საზოგადოების დამკვიდრებას? ამის მისაღწევად კი საჭიროა დავიცვათ თამაშის ის წესები, რომლებსაც გვთავაზობს საერთაშორისო საზოგადოებრიობა, წინააღმდეგ შემთხვევაში ჩვენ ისევ ჩავეშვებით იზოლაციონიზმისა და სტაგნაციის ჭაობში. ხოლო თუ რას ნიშნავს ეს, თქვენ კარგად იცით ჩვენი ქვეყნის უახლოესი ისტორიის მაგალითი. ქართული სახელმწიფოს ელჩები საზღვარგარეთ ჩვენი მთავარი ეკონომიკური წარმომადგენლები და, თუ გნებავთ, მთავარი მრჩეველები არიან. თქვენ არ გაქვთ უფრო მაღალი ამოცანა, ვიდრე ქვეყნის ეკონომიკის აღმავლობა და ამ პროცესში თქვენი წვლილის შეტანაა. თქვენი მუშაობის ხარისხი ამ მიზნის მისაღწევად ბრძოლაში მონაწილეობის დონით განისაზღვრება.

ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ნაბიჯი რეალური დამოუკიდებლობის მოპოვების გზაზე ეროვნული ფულის შემოღება იყო. მკაცრი და თანამიმდევრული მონეტარული პოლიტიკის წყალობით ქართული ვალუტა უკვე ერთი წელიწადია ერთ-ერთი მყარი ფულადი ერთეულია მრავალი ქვეყნის ფულად ერთეულთა შორის. ახლა მთავარია აღებული ტემპი კიდევ უფრო დაჩქარდეს, განმტკიცდეს და გაფართოვდეს საკანონმდებლო ბაზა, რომელიც უპასუხებს საერთაშორისო მოთხოვნებს. დროა ერთხელ და სამუდამოდ შევიგნოთ, რომ ამ რეფორმების განხორციელება დროის აუცილებელი მოთხოვნაა და არა რომელიმე ფინანსური თუ პოლიტიკური ცენტრის ახირება ან დიქტატი, როგორც ჩვენი საზოგადოების ზოგიერთი წევრი ფიქრობს. მე მტკიცედ მწამს, რომ საქართველო ერთ-ერთი სამაგალითო ქვეყანა გახდება ყოფილ სოციალისტურ ქვეყნებს შორის გარდამავალი ეტაპის წარმატებით დაძლევის თვალსაზრისით.

ასეთია ის შიდაპოლიტიკური ფონი, რომელზეც ამ ხნის მანძილზე გვიხდებოდა საგარეო ურთიერთობების განხორციელება. შევეცდები ძალზე მოკლედ მიმოვიხილო საქართველოს მიერ საერთაშორისო ასპარეზზე უკანასკნელი სამი წლის განმავლობაში განვლილი გზა და შევეხო იმ პრიორიტეტულ მიმართულებებსაც, რომლებიც მომავალში განსაზღვრავს ჩვენი სახელმწიფოს ადგილს მსოფლიოში. მინდა შეგახსენოთ, რომ თავისი მრავალსაუკუნოვანი ისტორიის მანძილზე საქართველოს საერთაშორისო ასპარეზზე არაერთი ტრიუმფიც უზეიმია და მარცხიც განუცდია. ჩვენი დიდი პოლიტიკოსების გამოცდილება გვასწავლის, რომ განგების მიერ მსოფლიოს ერთ-ერთ ყველაზე უფრო შფოთიან რეგიონში განლაგებული ჩვენი ქვეყანა მაშინ აღწევდა გამარჯვებას, როცა მისი საგარეო პოლიტიკის უზენაესი მიზანი სახელმწიფოს უსაფრთხოება და მოქალაქეთა კეთილდღეობა იყო და, პირიქით, მარცხი თან გვდევდა, როცა ჩვენს მიერვე გამოგონილი ან თავს მოხვეული ქიმერების ტყვეობაში აღმოვჩნდებოდით ხოლმე. საქართველოს უახლესმა ისტორიამ, სხვასთან ერთად ეს გაკვეთილიც ჩაგვიტარა: ქვეყნის საგარეო პოლიტიკა არ უნდა იქცეს ერთი შეხედვით მიმზიდველი ფსევდორომანტიული და, ამგვარად, რეალობას მოწყვეტილი იდეებისა თუ თეორიული პოსტულატების განხორციელების ასპარეზად. საქართველოსთვის გაუმართლებელი ფუფუნება იქნებოდა რაიმე სხვა საგარეო პოლიტიკური ორიენტირის ძიება გარდა მეგობრობისა ყველა სახელმწიფოსთან, ახლოსთან თუ შორეულთან, შესაძლოა პოლიტიკაში სიტყვა „მეგობრობა“ ოდნავ არაპროფესიულად ჟღერდეს, მაგრამ სხვასთან ერთად სწორედ ამ პრინციპის განხორციელებამ გახადა შესაძლებელი ჩვენი გამოსვლა საგარეო პოლიტიკური იზოლაციიდან, სწორედ მან შეუწყო ხელი ევროპის მიერ ჩვენს აღიარებას ევროპა-აზიის სატრანსპორტო დერეფნის შემადგენელ ნაწილად და მანვე აქცია საქართველო 21-ე საუკუნის უდიდესი საბადოებიდან ნავთობის ტრანსპორტირებისთვის მიმზიდველ სატრანზიტო ქვეყნად.

სოციოლოგების თქმით, დღევანდელი მსოფლიო დაემსგავსა „გლობალურ სოფელს“, სადაც ინფორმაცია უმალ ვრცელდება და ყველა ყველაზეა დამოკიდებული. მართლაც, საგარეო ფაქტორები სულ უფრო ხშირად ახდენს გავლენას თვით ეკონომიკური გიგანტების შიდაპოლიტიკურ გადაწყვეტილებებზეც კი. აღარას ვამბობ ახლადაღმოცენებულ მცირე სახელმწიფოებზე, რომელთათვისაც გარე სამყაროს გავლენა ხშირ შემთხვევაში განმსაზღვრელია, ამას იმიტომ შეგახსენებთ, რომ კარგად გვქონდეს გააზრებული საგარეო ურთიერთობების როლი ჩვენი ქვეყნის არსებობაში. რომ არა ჩვენი მეგობრების გადამწყვეტი პოლიტიკური, ფინანსური, ჰუმანიტარული და მორალური დახმარება მაშინ, როცა ჩვენი ყოფა-არყოფნის საკითხი წყდებოდა, შესაძლოა მომხდარიყო ყველაზე უარესი - დაწყებულიყო ქვეყნის დაშლის შეუქცევადი პროცესი. სხვათა შორის, ის დახმარება ნდობის ერთგვარი ავანსი იყო სახელმწიფოსთვის, რომელიც იმ პერიოდში ვერც დემოკრატიული პრინციპების და ვერც ადამიანის უფლებების დაცვის ერთგულებით ვერ დაიკვეხნიდა. ერთგვარი სიამაყის გრძნობით მინდა განვაცხადო, რომ საქართველო ამ ნდობის სიმაღლეზე აღმოჩნდა. ჩვენ დღესაც გვეხმარებიან, ფასდაუდებელია ამერიკის შეერთებული შტატების, გერმანიის, მთლიანად ევროკავშირის, თურქეთის, საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტების, გაეროს, ევროუშიშროების ორგანიზაციის ყოველდღიური ზრუნვა საქართველოზე. ჯერ კიდევ სამიოდე წლის წინათ, გაპარტახებული, ომების ცეცხლში გახვეული ჩვენი სახელმწიფო დღეს, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციისა და ევროპაში უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციის სრულუფლებიანი წევრია. საქართველო წევრია ნატოს პროგრამისა „პარტნიორობა მშვიდობისთვის“ და ხელი აქვს მოწერილი ნატოსთან ინდივიდუალური თანამშრომლობის პროგრამაზე. პარაფირებულია და ხელმოსაწერად მზად არის პარტნიორობისა და თანამშრომლობის შეთანხმება ევროკავშირთან - ევროპის 15 უდიდესი სახელმწიფოს პოლიტიკურ და ეკონომიკურ გაერთიანებასთან. მიმდინარეობს აქტიური მუშაობა საქართველოსთვის ევროპის საბჭოში „სპეციალური სტუმრის“ სტატუსის მისანიჭებლად, საქართველო გახდა შავი ზღვის ეკონომიკური თანამშრომლობის ალიანსის შექმნის ერთ-ერთი ინიციატორი. შექმნილია სახელშეკრულებო ბაზა მსოფლიოს 25-ზე მეტ ქვეყანასთან.

ცალკე მინდა შევჩერდე დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაზე. რა თქმა უნდა, აქ ცენტრალური საკითხი რუსეთთან ურთიერთობაა. ამ საკითხზე დიდხანს არ შევჩერდები, ვინაიდან ბ-ნმა ვაჟა ლორთქიფანიძემ საკმაოდ დამაჯერებლად ილაპარაკა ამ თემაზე. მე თავის დროზე ვთქვი, რომ რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობა არის და იქნება განსაკუთრებული და, ჩემი აზრით, ამ სიტყვაში ჩადებულია ის ძირითადი ამოცანა, რომელიც ორივე სახელმწიფომ ერთად უნდა გადაწყვიტოს ორ დამოუკიდებელ სახელმწიფოს შორის ახალი ურთიერთობების მშენებლობის პროცესში. რაც შეეხება თანამეგობრობას, ამ ძალზე დიდი პოტენციალის მქონე რეგიონულ საერთაშორისო ორგანიზაციაში გაერთიანებული არის ქვეყნები, რომელთაც ხანგრძლივი თანაცხოვრების გამოცდილება გააჩნიათ. ეს თითოეული ჩვენგანის კაპიტალია და მისი გონიერად, ვიმეორებ გონიერად გამოყენებაზე დიდად არის დამოკიდებული თანამეგობრობის ყოველი წევრის უსაფრთხოება, კეთილდღეობა და თვით ორგანიზაციის ცხოველმყოფელობა. კმაყოფილებით მინდა აღვნიშნო, რომ ორგანიზაცია დინამიურად ვითარდება და მასში სულ უფრო ფეხს იკიდებს ცივილიზებული ინტეგრაციული სისტემებისთვის დამახასიათებელი ურთიერთობათა ნორმები. ამასთან ერთად, ბოლო ხანს გაისმის მოწოდებები საბჭოთა კავშირის აღდგენის თაობაზე. ძნელი წარმოსადგენი არაა, თუ როგორი ანაქრონიზმი იქნებოდა საბჭოთა კავშირი დღევანდელ მსოფლიოში. მაგრამ, არ შემიძლია, შეშფოთებით არ აღვნიშნო, რომ ეს აბსურდული და ერთი შეხედვით, გულუბრყვილო განცხადებები ძირს უთხრის დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის იდეას და შეიძლება იქცეს თანამეგობრობის დასასრულის დასაწყისად.

საერთაშორისო ურთიერთობებში ფართოდ არის გავრცელებული სასიცოცხლო ინტერესების სფეროს ცნება. ზესახელმწიფოებისგან განსხვავებით, რომლებისთვისაც ლამის დედამიწის მეორე ნახევარსფეროში მიმდინარე მოვლენები წარმოადგენს ყოფნა-არყოფნის საკითხს, მცირე სახელმწიფოთათვის ეს არეალი გაცილებით უფრო ვიწროა. საქართველოს არსებობის ზონაა კავკასია. ჩვენ აქ ვართ და აქ ვიქნებით. ეს არის ჩვენი სასიცოცხლო ინტერესების სფერო. კავკასიაში პოლიტიკური სიტუაციის სტაბილიზაცია და გრძელვადიანი მშვიდობის მყარი გარანტიების შექმნა, საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების და მისი კეთილდღეობის უზრუნველყოფის ერთ-ერთი უმთავრესი ფაქტორია. დღეს, ისევე როგორც მრავალჯერ მისი ისტორიის მანძილზე, კავკასიაში კვლავ იღვრება სისხლი. დღეს იგი ქცეულა ულმობელი დაპირისპირების, ქსენოფობიის, ველური ნაციონალიზმისა და აგრესიული სეპარატიზმის სათარეშო ასპარეზად. დროა, რეგიონის ყველა სახელმწიფომ - რუსეთმა, თურქეთმა, ირანმა, სომხეთმა, აზერბაიჯანმა, საქართველომ - ერთად ვიფიქროთ კავკასიის ჰარმონიულ მომავალზე. სიკვდილი და ნგრევა ბევრი იყო. ახლა უნდა დადგეს „ჟამი სიცოცხლისა“ კავკასიაში. მიმაჩნია რომ აუცილებელია ჩამოყალიბდეს ის ქცევის კოდექსი, ის ძირითადი პრინციპები, რომელთა დაცვა რეგიონის ყველა სახელმწიფოს, ყველა ხალხის მიერ იქცევა მშვიდობიანი თანაარსებობის გარანტად.

1. სახელმწიფო საზღვრების აღდგენა საერთაშორისოდ ცნობილ ფარგლებში. ამის შემდეგ უარი უნდა ითქვას ნებისმიერ ტერიტორიულ პრეტენზიაზე, ხოლო კონფლიქტის წამოწყება დაუყოვნებლივ კოლექტიურად დაიგმოს და აილაგმოს შეერთებული ძალებით.

2. ადამიანის უფლებების დაცვა ყველგან და ყოველთვის მშიდობისა და სტაბილურობის აღდგენა და შენარჩუნება შეუძლებელი იქნება ამ ფუძემდებელი პრინციპის გარეშე.

3. სატრანსპორტო და სხვა კომუნიკაციების დაცვა და მათი ბლოკირების სრული მიუღებლობა. ხელსაყრელი მდებარეობა კავკასიის ერთ-ერთ უმთავრესი პოლიტიკური და ეკონომიკური რესურსია და მისი გამოყენებით რეგიონს გლობალური მნიშვნელობის სატრანზიტო ფუნქციის შეძენა შეუძლია. ამიტომაც, კომუნიკაციების ხელყოფა უნდა განიხილებოდეს, როგორც დანაშაულებრივი აქტი, მიმართული მთელი რეგიონის კეთილდღეობის წინააღმდეგ.

4. თანამშრომლობა ბუნების დაცვასა და სტიქიური უბედურებების შედეგების ლიკვიდაციაში. კავკასიის ბიოსისტემა უნიკალურია. კავკასიაში წარმოდგენილია მსოფლიოს თითქმის ყველა გეოგრაფიული ზონის ნიშანი. განუმეორებელი მცენარეული და ცხოველთა სამყაროს დაცვა უნდა გახდეს რეგიონის ქვეყნების ერთობლივი ზრუნვის საგანი. ეს კავკასიაში საერთაშორისო ტურიზმის და მაშასადამე, კაპიტალის მოზიდვის, სამუშაო ადგილების შექმნის შესანიშავ პერსპექტივას სახავს, მჭიდრო თანამშრომლობაა აუცილებელი შავი და კასპიის ზღვების ეკოლოგიის საკითხებში. ამავე დროს, კავკასია არის დამანგრეველი მიწისძვრების, ზვავების, მეწყერების ზონა. ვინ, თუ არა უახლოესმა მეზობლებმა უნდა გაუწოდონ ერთმანეთს ხელი ასეთი უბედურების ჟამს.

5. ეთნიკური და კონფესიური შემწყნარებლობა, ექსტრემისტული ნაციონალიზმის და ქსენოფობიის ერთობლივი დაგმობა. ეთნიკური და ენობრივი თვალსაზრისით კავკასია მსოფლიოს ყველაზე მრავალფეროვანი რეგიონია. იგი მსოფლიო მასშტაბის ნაკრძალია. ეს მას სილამაზეს მატებს, მაგრამ ზოგჯერ კონფლიქტების მიზეზიც ხდება. საბედნიეროდ, აქ არსებობს ტოლერანტობის ძლიერი ტრადიცია, რომელიც უნდა დავუპირისპიროთ სიძულვილის შესაძლო რეციდივებს.

6. კავკასიისთვის საერთაშორისო პროექტების, უცხოური ინვესტიციების ყოველმხრივი მხარდაჭერა. მათი უსაფრთხოების უზრუნველყოფა. აქ უკვე იყო საუბარი ერთ ისეთ ინიციატივაზე, კერძოდ, კავკასიის სამეწარმეო ამერიკულ ფონდზე.

ყველა აქ ჩამოთვლილი პრინციპი უნივერსალურია. მხოლოდ მათი ამგვარი დაჯგუფება და პრიორიტეტების განსაზღვრაა დამახასიათებელი ჩვენი რეგიონისთვის. ამ საკითხებზე არაერთგზის მისაუბრია რეგიონის სახელმწიფოთა ლიდერებთან, ყველანი იზიარებენ ამ პრინციპებს. მიმაჩნია რომ მათ საფუძველზე უნდა ჩამოყალიბდეს ფაქტი „მშვიდობიანი კავკასია“. ეს იქნება არა ვინმეს წინააღმდეგ მიმართული ორგანიზაცია, არამედ კავკასიის სახელმწიფოთა ვალდებულება ერთხელ და სამუდამოდ ბოლო მოუღონ ნებისმიერი სახის დაპირისპირებას რეგიონში და აქციონ ის მშვიდობისა და კეთილდღეობის კერად. უახლოეს დღეებში დაგეგმილია ჩემი შეხვედრები ჰეიდარ ალიევთან, ლევონ ტერ-პეტროსიანთან, იგეგმება ვიზიტი მოსკოვში, შეხვედრა პრეზიდენტ ელცინთან, მიღწეულია შეთანხმება ანკარაში ვიზიტის თაობაზე, სადაც შედგება დიალოგი პრეზიდენტ დემირელთან, ამ დღეებში აქ ჩამოვა ირანის საგარეო საქმეთა მინისტრი დოქტორი ველაიათი, სისტემატური კონსულტაციები მიმდინარეობს დასავლეთის სახელმწიფოებთან, რომელთა ინტერესი კავკასიისადმი მკვეთრად გაიზარდა, კავკასიით დაინტერესებულია დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის მრავალი ქვეყანა, აქტიურად ვითარდება ჩვენი ურთიერთობები ჩრდილოეთ კავკასიის რესპუბლიკებსა და ხალხებთან. ასეთ მრავალმხრივ დიალოგში ვაპირებთ ჩვენ „მშვიდობიანი კავკასიის“ იდეის განვითარებას, გამდიდრებას და დახვეწას.

სწორი არ იქნებოდა, რომ ჩემს გამოსვლაში არ შევხებოდი საქართველოში მიმდინარე კონფლიქტებს. უკანასკნელ ხანს ერთგვარი გააქტიურება შეიმჩნევა ქართულ-ოსური კონფლიქტის მოწესრიგების პროცესში. ადრეც მითქვამს და ახლაც გავიმეორებ: ეს იყო ხელოვნურად შექმნილი კონფლიქტი. საფუძველი ქართველთა და ოსთა დაპირისპირებისა არ არსებობს. საქართველოში იმხანად გამეფებული განუკითხაობის გამო ბევრი ჩვენი ოსური ეროვნების თანამოქალაქე იძულებული გახდა მიეტოვებინა მუდმივი საცხოვრებელი ადგილი. ჩვენ მივესალმებოდით მათ მშობლიურ კერებთან დაბრუნებას და ყველაფერს გავაკეთებთ, რათა ხელი შევუწყოთ ამ პროცესს რეგიონიდან ცნობილი მიზეზების გამო, აყრილი ქართული მოსახლეობის დაბრუნებასთან ერთად.

აფხაზეთის კონფლიქტის ისტორიასა და მოლაპარაკების მსვლელობაზე საუბარი ამ აუდიტორიაში უხერხულადაც კი მეჩვენება. მით უმეტეს, რომ ბევრი თქვენგანი უშუალოდ მნაწილეობს მოწესრიგების პროცესში მისი დაწყების პირველი დღიდან. ჩვენ თავიდანვე გვიკიჟინებდნენ, რომ პროცესის ინტერნაციონალიზაცია კარგს არაფერს მოგვიტანდა, პირიქით, საერთაშორისო ასპარეზზე გაიყვანდა ჩვენს მოწინააღმდეგეს და ლამის საერთაშორისო სამართალსუბიექტად აქცევდა მას. მაგრამ, მოდით ვნახოთ, რა მოხდა სინამდვილეში. კონფლიქტთან დაკავშირებით, გაეროს პირველი, 1993 წლის ივნისის და ბოლო, 1996 წლის იანვრის რეზოლუციების ტექსტების უბრალო შედარებაც კი ნათელჰყოფს, თუ როგორ იცვლებოდა მსოფლიო თანამეგობრობის მიდგომა საღი აზრის და სამართლიანობის სასარგებლოდ. თავიდან, მიუხედავად აგრესიული სეპარატიზმის სრულიად აშკარა დანაშაულებებისა, საქართველოს სახელმწიფო და მეამბოხე სეპარატისტები თანაბრად მოიხსენიებოდნენ, როგორც კონფლიქტში მონაწილე მხარეები და გაეროს მოწოდებები ერთნაირად გვეხებოდა ჩვენც - საკუთარი ტერიტორიული მთლიანობისთვის მებრძოლი და ომის, მშვიდობიანი მოსახლეობის გენოციდის სულისჩამდგმელთაც - საერთაშორისო თანამეგობრობის წევრი სახელმწიფოს ერთიანობის იარაღის ძალით დაშლის მოსურნეთ, დიახ, ასეთი მიდგომა მიუღებელი იყო. მაშინ, გაერო არ აღმოჩნდა მზად სათანადო რეაგირება მოეხდინა ახალი თაობის აგრესიებზე. დღეს სულ სხვა სურათია: ერთი მხრივ, ეს არის დემოკრატიის, საბაზრო ეკონომიკის და ადამიანის უფლებათა დაცვის გზაზე დამდგარი საერთაშორისო თანამეგობრობის ღირსეული წევრი - სახელმწიფო თავისი კონსტიტუციით, ლეგიტიმური პრეზიდენტითა და პარლამენტით. მას უპირისპირდება ეთნიკური წმენდისა და ეთნიკური მკვლელობების ჩამდენი დანაშაულებრივი რეჟიმი, რომელიც ჯიუტად განაგრძობს „ომში გამარჯვებულის“ როლის თამაშს და არა და არ სურს, მიიღოს ქცევის ის ნორმები, რომლებისკენაც მას მთელი მსოფლიო მოუწოდებს. ჩვენ არ გვსურს მოწესრიგების კონფრონტაციული გზა. ჩვენ წავედით კომპრომისებზე, როცა დავთანხმდით არაპოლიტიკური, წმინდა ჰუმანიტარული საკითხი - ლტოლვილთა და იძულებით გადაადგილებულთა უპირობო დაბრუნება განგვეხილა წმინდა პოლიტიკური საკითხის - აფხაზეთის სტატუსის პარალელურად ჩვენ წავედით კომპრომისზე, როცა დავთანხმდით მხოლოდ პოლიტიკური საკითხების განხილვაზე. აღარ შევუდგები ახლად თუ ადრე მიღებული რეზოლუციების, განცხადებებისა და შეთანხმებების ანალიზს. ვიტყვი, რომ სულ ახლახანს ჩვენ კიდევ ერთხელ დაწვრილებით გავაცანით გაეროს გენერალურ მდივანს, უშიშროების საბჭოს, ევროკავშირს, ევროპაში უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციას ის წინადადებები, რომლებსაც აფხაზთა მხარეს ვთავაზობთ და რომლებიც გულისხმობენ აფხაზეთისთვის, როგორც ფედერაციის სუბიექტისთვის მსოფლიოში არსებული ყველაზე მაღალი სტანდარტებით გათვალისწინებულ უფლებებს. მინდა მთელი პასუხისმგებლობით განვაცხადო: ჩვენ გავიარეთ გზის ჩვენი ნაწილი და ამაზე უფრო შორს წასვლა იქნებოდა სეპარატისტებისთვის იარაღით და გარეშე ძალის დახმარებით მიღწეულის დაკანონება. გარდა იმისა, რომ ჩვენ ამას არასდროს დავთანხმდებით, ღირს ამ აუდიტორიაში იმაზე საუბარი, თუ რას მოუტანდა ამგვარი პრეცედენტი დღევანდელ მსოფლიოს? სწორედ ამან განაპირობა დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის მოსკოვის ამასწინდელი უმაღლესი დონის შეხვედრაზე მიღებული გადაწყვეტილება აფხაზური სეპარატიზმის პოლიტიკური, ეკონომიკურ და მორალური იზოლაციის შესახებ. ეს გადაწყვეტილება უპრეცედენტოა თანამეგობრობის ისტორიაში, ისევე, როგორც უპრეცედენტოა სეპარატისტთა გამოწვევა თანამეგობრობისადმი. არაერთხელ აღმინიშნავს და კვლავ ვიმეორებ, რათა არავითარი საფუძველი არ დავუტოვო სპეკულაციებს ამ თემაზე: კონფლიქტის ზონაში დარჩენილი ჩვენი თანამოქალაქეების ბედი, მათი ეთნიკური წარმომავლობის მიუხედავად, ჩვენ ისევე გვაწუხებს, როგორც საქართველოს ნებისმიერი მოქალაქისა. ჩვენ ვიცით, თუ როგორ უჭირს აქ დარჩენილ მოსახლეობას. ამიტომაც, ჩვენი დაჟინებული მოთხოვნით მათ ყოველგვარი სახის დახმარება უნდა მიეწოდებოდეს, მაგრამ მხოლოდ საქართველოს მთავრობის თანხმობით. აფხაზეთი საქართველოს ნაწილია და ამ საკითხის ნებისმიერი სხვა ფორმით დაყენება ჩვენთვის კატეგორიულად მიუღებელია. ჩვენ დარწმუნებულნი უნდა ვიყოთ, რომ ამგვარი დახმარება ემსახურება გაჭირვებაში ჩავარდნილ მოსახლეობას, და არა რეჟიმის არსებობის გახანგრძლივებას. სხვათა შორის, მსგავსი განცხადება გააკეთა ამას წინათ, რუსეთის თავდაცვის მინისტრმა ბ-ნმა გრაჩოვმა, როცა აღნიშნა, რომ მშვიდობის დამცველი ძალების ხიშტები, ფაქტობრივად, სეპარატისტთა მთავრობის არსებობას ახანგრძლივებს. მსოფლიო თანამეგობრობა მიესალმა ჩვენი მოთხოვნით მიღებულ გადაწყვეტილებას და ამით კიდევ ერთხელ, შესაძლოა, უკანასკნელად, გააფრთხილა სეპარატისტული რეჟიმი - გონს მოეგოს და დათანხმდეს კონფლიქტის მოწესრიგების მშვიდობიან გზას.

დღეს რომ აფხაზეთის კონფლიქტის მოწესრიგებაში პოლიტიკური, ზნეობრივი, თუნდაც, დიპლომატიური სასწორი ჩვენს მხარეს გადმოიხარა, უდავო ფაქტია, ეს ბევრი თქვენთაგანის დამსახურებაც არის და ამ მხრივ, განსაკუთრებით გამოვყოფდი ბ-ნ ვაჟა ლორთქიფანიძის როლს. საერთოდ, უნდა აღვნიშნო, რომ სახელმწიფოებრიობის მშენებლობის პირველ ეტაპზე, გამოუცდელობისა და რთული სამუშაო პირობების მიუხედავად, ჩვენმა დიპლომატიურმა სამსახურებმა მთლიანობაში მეტნაკლებად შეძლეს მათზე დაკისრებული ვალდებულებების შესრულება. მაგრამ, საჭიროა მეტი თავდადება და მუდმივი წინსვლა.

ძალზე მოკლედ შევჩერდები ზოგიერთ პრაქტიკულ საკითხზე. დღეს უკვე ისახება ახალი საელჩოების გახსნის აუცილებლობა. ახლახან გავხსენით საელჩო საბერძნეთში, წლის ბოლომდე გავხსნით ისრაელში. ძალზე სერიოზულად უნდა ვიფიქროთ, ამ თვალსაზრისით, აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებზე - ჩეხეთზე, სლოვაკეთზე, უნგრეთზე, პოლონეთზე, ბალკანეთის ქვეყნებზე, თანამეგობრობის სახელმწიფოებზე - უზბეკეთზე, ბელორუსიაზე, ზოგიერთ სხვა ქვეყანაზე. აუცილებელია, საქართველოს ჰქონდეს თუნდაც მცირერიცხოვანი წარმომადგენლობა გაეროს ევროპის განყოფილებაში, ჟენევაში, სადაც თავმოყრილია მსოფლიოს ამ ყველაზე დიდი საერთაშორისო ორგანიზაციის ათეულობით სპეციალიზებული ორგანო, კომიტეტი, კომისია თუ სამსახური, სერიოზულად არის მოწესრიგებული საელჩოებსა და სამინისტროს შორის ინფორმაციის გაცვლის საკითხი. იმას, რასაც საელჩოები აწვდიან ცენტრს, მეტი სისტემატიზება სჭირდება. საელჩოებში უნდა მუშაობდეს ხალხი, რომელსაც ძალუძს ანალიზი გაუკეთოს იმას, რაც ხდება შესაბამის ქვეყანაში და მოგვაწოდოს ის ინფორმაცია, რომელიც აუცილებელია საქართველოსთვის. საერთოდ, საგარეო საქმეთა სამინისტრო უნდა იყოს საერთაშორისო პოლიტიკის, საერთაშორისო ურთიერთობების, მათ შორის საგარეო-ეკონომიკური ურთიერთობების მთავრი კოორდინატორი, რა თქმა უნდა, ვაჭრობისა და საგარეო-ეკონომიკურ ურთიერთობათა სამინისტროსთან ერთად. ეს ორი სამინისტრო უნდა წარმოვიდგინოთ, როგორც ერთიანი ორგანიზმი, დროა დამყარდეს მჭიდრო თანამშრომლობა მათ შორის, დაუშვებელია, დღევანდელი პრაქტიკა, როცა რომელიმე მინისტრი, ან თუნდაც ხელისუფლების სხვა წარმომადგენელი თუ დელეგაცია, მიემგზავრება უცხო ქვეყანაში და ამ ქვეყანაში ჩვენი ელჩი მხოლოდ მათი ჩასვლის შემდეგ იგებს ვიზიტის შესახებ. ჩვენ უკვე სახელმწიფო ვართ და ჩვენი ქცევაც საერთაშორისო არენაზე უნდა ადასტურებდეს ამას. ამავე დროს, მე ვთხოვე ბ-ნ ზალდასტანიშვილს, რომელმაც ცუდად არ დაიწყო თავის მოღვაწეობა ახალ თანამდებობაზე, სხვათა შორის, ისევე, როგორც ბ-მა მენაღარიშვილმა, შექმნას იმ ხელშეკრულებების ბანკი, რომლებიც იდება, თუნდაც, ცალკეულ ბიზნესმენებს შორის.

თუმცა, ამის პოტენციალი გაგვაჩნია, მაგრამ უახლოეს მომავალში სახელმწიფო ვერ შექმნის საგარეო ურთიერთობების საკითხებში სპეციალურ კვლევით ცენტრებს. სწორედ საგარეო საქმეთა სამინისტრო უნდა იქცეს ამ მიმართულებით სტრატეგიულ და სხვა სახის კვლევათა მთავარ ცენტრად. ამ მიზნით, სამინისტრომ თავი უნდა მოაბას აღმოსავლეთ-დასავლეთის ცენტრის საქმიანობას, გამოიყენოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის, სხვა უმაღლესი სასწავლებლების, სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტების პოტენციალი. აუცილებელია ამ საქმიანობაში რეგიონული ორგანიზაციების ჩართვა. სამინისტრომ უნდა ითანამშრომლოს აჭარის, აფხაზეთის, ანუ მომავალი ფედერაციის სუბიექტების შესაბამის სამსახურებთან.

მე მივესალმები იმას, რომ ჩვენს დღევანდელ შეხვედრაში მონაწილეობენ ჩვენი მეცნიერები, სხვადასხვა სამინისტროთა და უწყებათა ხელმძღვანელები, ჩვენი გუბერნატორები, მივესალმები იმას, რომ აქ გვესწრება, აჭარის უზენაესი საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე - ბ-ნი ალექსანდრე გობრონიძე. ჩვენ ისინი შემთხვევით არ მოვიწვიეთ. ამით ხაზს ვუსვამთ, იმას, რომ ქვეყნის საგარეო-პოლიტიკური და საგარეო-ეკონომიკური კურსი იქმნება ყველას, მათ შორის, რა თქმა უნდა, ავტონომიური ფორმირებები, მომავალში ფედერაციის სუბიექტების მონაწილეობით. ჩვენი ხელოვნება ის უნდა იყოს, რომ მთელი ქვეყანა ჩავრთოთ ამ უზარმაზარ შემოქმედებით პროცესში. სხვაგვარად დამოუკიდებელი დემოკრატიული სახელმწიფოს შექმნა ძნელი და შეუძლებელიც კი იქნება.

და ბოლოს, შეგახსენებთ, თუ რა არის საგარეო-პოლიტიკური საქმიანობის სამი ყველაზე მთავარი საზრუნავი - სამშობლოს უშიშროება, სამშობლოს კეთილდღეობა და სამშობლოს სახელი. გამოვთქვამ იმედს, ჩვენი შემდეგი შეხვედრისთვის თქვენი მეცადინეობით ამ სამი მიმართულებით მნიშვნელოვანი ნაბიჯი გადაიდგმება.

საგარეო-პოლიტიკური საქმიანობის სამი ყველაზე მთავარი საზრუნავია სამშობლოს უშიშროება, სამშობლოს კეთილდღეობა და სამშობლოს სახელი : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის გამოსვლა საგარეო საქმეთა სამინისტროს მუშაკებთან და დიპლომატიური მისიების ხელმძღვანელებთან შეხვედრაზე 1996 წლის 28 თებერვალს // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 5 მარტი. - №38(2151). - 1,2,3 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 11 მარტის რადიოინტერვიუ

- გასული პოლიტიკური კვირის უმნიშვნელოვანესი მოვლენა აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ჰეიდარ ალიევის ვიზიტი იყო. წინა ინტერვიუში თქვენ ილაპარაკეთ ამ ვიზიტისა და მისი უდიდესი მნიშვნელობის შესახებ. ვიზიტის საერთო შედეგები ასეთია: 15 ხელმოწერილი ხელშეკრულება, მათ შორის ორი ქვეყნის მეგობრობის, თანამშრომლობისა და ორმხრივი ურთიერთობის განმტკიცების შესახებ; დეკლარაცია კავკასიის რეგიონში მშვიდობისა და თანამშრომლობის შესახებ და საქართველოს ტერიტორიაზე კასპიის ნავთობის ტრანზიტის შესახებ ხელშეკრულებათა მთელი პაკეტი. შეიძლება ითქვას, რომ ევრაზიის დერეფნის იდეა უკვე ამოქმედდა, - ერთის მხრივ, საქართველო ხდება სატრანზიტო ქვეყანა, მეორე მხრივ კი, - კასპიის ნავთობი პოლიტიკური სტაბილურობის ერთერთ ფაქტორად გვევლინება... - ჟურნალისტ ნატო ონიანის ამ შეკითხვის პასუხად საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიციულ რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- გასულ კვირას ქვეყნის ეკონომიკურ-პოლიტიკური ცხოვრება მართლაც აღსავსე იყო უაღრესად მნიშვნელოვანი საერთაშორისო დონის შეხვედრებით. ცხადია, მათ შორის წინა პლანზე დგას აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ბატონ ჰეიდარ ალიევის ვიზიტი, რომლის თანმხლებ წარმომადგენლობითს დელეგაციაში პრემიერ-მინისტრთან ერთად რესპუბლიკის თითქმის ყველა წამყვანი სამინისტროსა და უწყების ხელმძღვანელები შედიოდნენ. ეს ვიზიტი გადაუჭარბებლად შეიძლება შეფასდეს, როგორც საეტაპო მოვლენა არა მარტო ჩვენი ორი ქვეყნის, არამედ მთლიანად კავკასიის დღევანდელი თუ სტრატეგიული - როგორც პოლიტიკური, ისე ეკონომიკური - ინტერესების ურთიერთდაბალანსებისა და შემდგომი განვითარებისათვის. ორი ქვეყნის მეთაურთა ხელმოწერით განმტკიცდა დეკლარაცია კავკასიის რეგიონში მშვიდობის, უშიშროებისა და თანამშრომლობის შესახებ. ხელი მოვაწერეთ აგრეთვე შეთანხმებათა სამ პაკეტს, რომლებიც შეეხება საქართველოს ტერიტორიაზე კავკასიის ადრეული ნავთობის ტრანსპორტირებას. ორი ქვეყნის ეკონომიკურ ურთიერთობათა ახალ ეტაპს საფუძვლად დაედება შეთანხმებანი ვაჭრობის, ინვესტიციების, კავშირგაბმულობის, ნაოსნობის, სოფლის მეურნეობის, სურსათის და სხვა სფეროებში. ვფიქრობ, მართლაც ისტორიული საქმე გაკეთდა. სწორედ ასე აღიქვეს საქართველოს მოქალაქეებმა ეს ძალიან მნიშვნელოვანი ვიზიტი.

გასულ კვირაშივე ირანის ისლამური რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა მინისტრის ალი აქბარ ვილაიეთისა და საქართველოს პრეზიდენტის შეხვედრისას აღინიშნა, რომ შეთანხმებანი, რომლებსაც საქართველოში პრეზიდენტ რაფსანჯანის ვიზიტის დროს მივაღწიეთ, თანდათან შედის ძალაში; ენერგეტიკოსები უკვე მუშაობენ ჟინვალჰესში, იწყება ქუთაისის ავტოქარხანასთან გაფორმებული ხელშეკრულების განხორციელება, მალე ჩამოვა დელეგაცია საბაჟო საკითხების დასაზუსტებლად. რეგიონში ჩვენი ქვეყნის მაღალ ავტორიტეტზე მეტყველებს ირანისა და თურქმენეთის პრეზიდენტების მიერ საქართველოს პრეზიდენტის მოწვევა ირანში მეშჰედ-სარახსის სარკინიგზო კვანძის გახსნის ცერემონიაში მონაწილეობის მისაღებად. ბუნებრივია, იქ მარტო ზეიმი არ იქნება, - გაიმართება მნიშვნელოვანი შეხვედრები, საინტერესო დიალოგი და საუბრები.

გაეროს გადაუდებელ ჰუმანიტარული დახმარების განყოფილების დირექტორთან ძალზე მნიშვნელოვანი შეხვედრის დროს ჩვენ წამოვჭერით საკითხი იმის თაობაზე, რომ მდგომარეობა საქართველოში ჯერ კიდევ მძიმეა და ამიტომ საჭიროა დავარწმუნოთ დონორი ქვეყნები, თუნდაც ერთი წლით გაგვიგრძელონ დახმარების გაწევა. მანამდე კი ჩვენ ძალები უნდა მოვიკრიბოთ და შევძლოთ საკუთარი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილება.

განსაკუთრებით გამოვყოფდი შეხვედრებს თურქეთის დიდი ეროვნული კრების თავმჯდომარესთან ბატონ მუსტაფა ქალემლისთან. საუბრისას, პოლიტიკური პროცესების ანალიზთან ერთად, ჩვენ შევეხეთ საქართველო-თურქეთის ეკონომიკურურთიერთობას, ევრაზიის დიდ პროექტში ეგრეთ წოდებული დასავლეთის მიმართულების ნავთობსადენის მშენებლობისა და შესაბამისად, ინფრასტრუქტურის და საკომუნიკაციო სისტემების შექმნის მნიშვნელობას და სხვა ამოცანებს ამ დარგში. თურქეთის დიდი ეროვნული კრების თავმჯდომარემ თავისი პირველი ვიზიტი საქართველოში რომ განახორციელა, თავისთავად მრავლისმეტყველია. გაიმართა უაღრესად საჭირო დიალოგი კავკასიაში მშვიდობისა და სტაბილურობის პრობლემებზე.

ასევე გამორჩეული და სისხლსავსე იყო განვლილ კვირაში საშინაო-ეკონომიკური ცხოვრების რიტმი. მინდა შთაბეჭდილება გავუზიარო რადიომსმენელებს. მთავრობის სხდომაზე ქვეყნის ეკონომიკის ფუნქციონირების ორი თვის შედეგებისგანხილვამ ცხადყო, რომ მწვავე ენერგეტიკული კრიზისის მიუხედავად, შარშან დაწყებული ეკონომიკური გარემოს გაჯანსაღება წელსაც გრძელდება, მაკროეკონომიკური სტაბილიზაციის პროცესი ქვეყნის ეკონომიკური ზრდით გამოიხატება. ეკონომიკის სამინისტროს ოპერატიული მონაცემებით, ორ თვეში სახელმწიფო სექტორში წარმოებული სამრეწველო პროდუქცია 25 პროცენტით აღემატება შარშანდელი შესაბამისი პერიოდის მაჩვენებელს. მართალია, ეს მაღალი პროცენტი იმითაც არის განპირობებული, რომ სახელმწიფო საწარმოებს შარშან დაბალი საბაზრო მაჩვენებელი ჰქონდა, მაგრამ როგორც არა ერთხელ ითქვა, აქ მთავარია თვით ტენდენციის გამოკვლევა. ტენდენცია კი - 25 პროცენტით ზრდა - არც-თუ დაბალი მაჩვენებელია. წინასწარი შეფასებით, კერძო სექტორის ჩათვლითაც, სამრეწველო წარმოების ზრდის ტემპი მჭიდროდ უახლოვდება პრეზიდენტის საპროგრამო ამოცანათა გადაწყვეტისათვის განსაზღვრულ წლიურ მაჩვენებელს. როგორც ადრე მოგახსენეთ, ეს 8-დან 10 პროცენტამდე უნდა იყოს, რაც, ვფიქრობ, პირველ კვარტალში გარანტირებული იქნება.

ორი თვე სამრეწველო პროდუქციის წარმოების ზრდით დაამთავრეს იმერეთის, ქვემო ქართლის, სამცხე-ჯავახეთის, შიდა ქართლის, ასევე, ქალაქების - თბილისის, ქუთაისის, რუსთავის, მარნეულისა და სხვა სამრეწველო საწარმოებმა.

მიუხედავად ამისა, საერთო მდგომარეობა სასურველისგან ჯერ კიდევ შორს არის. საკმარისია ითქვას, რომ განვლილ ორ თვეში საქართველოს 800-ზე მეტი სამრეწველო საწარმოდან ნახევარზე მეტი გაჩერებული იყო ან მცირე დატვირთვით მუშაობდა. ასევე, კერძო სექტორის შედარებით ნელი ტემპიც, ოფიციალური სტატისტიკის თანახმად, უნდა აიხსნას, რომ იგი მნიშვნელოვანწილად კვლავ და კვლავ სრულად არ არის მოცული. ამ საკითხებზე ძალიან მწვავე სჯა-ბაასი გაიმართა მთავრობის სხდომაზე.

მთავრობის სხდომაზე 1996 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესრულების მიმდინარეობის საკითხის განხილვისას აღინიშნა, რომ გადაჭარბებით დაიწყეს ტერიტორიული ბიუჯეტის ვალდებულებათა შესრულება თბილისში - 102 პროცენტი, შიდა ქართლში - 113 პროცენტი, იმერეთში - 102 პროცენტი, სამეგრელოსა და ზემო სვანეთის ზონაში - 104 პროცენტი, რაჭა-ლეჩხუმში - 109 პროცენტი, გარკვეული სიძნელეები აქვთ ამ მხრივ დედოფლისწყაროს, სიღნაღის, ყვარლის, ჩხოროწყუს, ხობის, ბორჯომის, ნინოწმინდისა და სხვა რაიონებს. დარწმუნებული ვარ, ამ რაიონების ხელმძღვანელები ყველაფერს იღონებს ნაკლოვანებათა გამოსასწორებლად.

სხდომაზე დაისახა ღონისძიებანი დარიცხული თანხების ცენტრალური ბიუჯეტის ანგარიშზე დროულად მოხვედრისათვის, ტერიტორიულ და ცენტრალურ ბიუჯეტს შორის სახსრების სწორად განაწილებისათვის, აგრეთვე, მთლიანად ტერიტორიული და ცენტრალური ბიუჯეტის შემოსავალთა დავალებების რეალიზაციისა და აღებული ტემპის გაძლიერებისათვის, წლიური საპროგრამო მაჩვენებლის უთუოდ შესრულებისათვის, ეს აუცილებელია, რათა დაუყოვნებლივ და დადგენილ ვადებში გაიცეს ხელფასები, პენსიები, სტიპენდიები...

პირველი მარტიდან ინდივიდუალური საგადასახადო შეღავათების გაუქმების საფუძველზე საგადასახადო ბაზა გაფართოების პირობებში თვის პირველ კვირაში საგადასახადო ინსპექციის მიერ აკრეფილი საგადასახადო შემოსავალი 4,5 მილიონ ლარს შეადგენს. წლის დასაწყისიდან კი ბიუჯეტში ინსპექციის მიერ მობილიზებულია 30,5 მილიონი ლარი, რაც შეესაბამება ნავარაუდევ მაჩვენებელს და 15 მილიონი ლარით, ანუ თითქმის ორჯერ აღემატება გასული წლის შესაბამისი პერიოდის დონეს.

შეღავათების გაუქმებამ ხელსაყრელი პირობები უნდა შეუქმნას საბაჟო დეპარტამენტს, რომლის ახალი ხელმძღვანელობის წინაშე მთელი სიმწვავით დგას საბაჟო ორგანოების მიერ წლის დასაწყისიდან დაშვებული ჩამორჩენის დაძლევისა და საგეგმო-საპროგნოზო პარამეტრებზე გასვლისა და გადაჭარბების რთული, მაგრამ სავსებით რეალური ამოცანები.

როგორც მოგეხსენებათ, მთავრობის სხდომაზე ჩვენ მივიღეთ პირადად ჩემთვის საკმაოდ მძიმე გადაწყვეტილება საბაჟოს ხელმძღვანელობის განახლების შესახებ.

ფინანსთა სამინისტროს ინფორმაციით, თუ 29 თებერვლისათვის ცენტრალური ბიუჯეტის შემოსავლის ანგარიშზე ჩარიცხულმა თანხამ თითქმის 18 მილიონი ლარი შეადგინა, 7 მარტისათვის ეს მაჩვენებელი 21,5 მილიონ ლარამდე, ანუ 20 პროცენტით გაიზარდა. ესე იგი, აქ სწორედ ის მექანიზმები, ის შესაძლებლობანი მოქმედებდა, რომელთა შესახებაც ზემოთ ვილაპარაკე. მათ შორის, გრანტებით მიღებული შემოსავლის თანხამ თითქმის 8 მილიონ ლარს მიაღწია, ანუ ზრდამ 10-მდე პროცენტი შეადგინა.

ფინანსთა სამინისტროს შეფასებით, ასეთი ტემპი იმედს იძლევა, რომ მარტის მოსალოდნელი შესრულების გათვალისწინებით, პირველი კვარტალის გეგმა მთლიანობაში შესრულდება.

მთავრობის სხდომაზე, ასევე ფართო მსჯელობის საგნად იქცა ცალკეული რეგიონების, ქალაქების, რაიონების ხელმძღვანელთა მუშაობა მოხმარებული ელექტროენერგიის დავალიანების დაფარვის მიზნით პრეზიდენტის ცნობილი ბრძანებულების დავალებათა შესრულების უზრუნველსაყოფად. მართალია, გაწეული მუშაობის შედეგად, „საქენერგოს“ ცნობით, ვითარება აშკარად სასიკეთოდ შეიცვალა (თებერვალში ამოღებულია რეალიზებული ელექტროენერგიის ღირებულების 45 პროცენტი. ასეთი რამ არ მომხდარა მთელი ამ ხუთი წლის განმავლობაში), მაგრამ მდგომარეობა ჯერ ისევ მძიმეა და საქენერგოსადმი დებიტორული დავალიანება 7 მარტისათვის 115 მილიონ ლარს აღემატება. და ეს მაშინ, როცა მარტში სისტემისათვის საჭირო ბუნებრივი გაზის საიმპორტო ღირებულება 3,5 მილიონი დოლარია. მართალია, ამ თანხის ნაწილი უკვე გადახდილია, მაგრამ უახლოეს პერიოდში დასაფარავია დარჩენილი ნაწილიც. ამიტომ მაქსიმალურად უნდა დაჩქარდეს მოხმარებული ელექტროენერგიის ღირებულების დროული და სრული ანაზღაურების ღონისძიებათა განხორციელება.

გამორიცხული არ არის, რომ მოსკოვში ჩემი ყოფნის დროს მოვილაპარაკებთ იმის შესახებ, რომ რუსეთიდან მივიღოთ ელექტროენერგია, რომლის საფასური უნდა გადავიხადოთ. თუ გადახდის პრობლემა მოგვარდება, მაშინ, ალბათ, უკვე მიმდინარე წლის ზაფხულიდან და შემდეგ მომავალ სეზონშიც გვექნება დამატებითი რესურსი იმისათვის, რომ ელექტროენერგიის კრიზისი ასეთი მასშტაბით აღარ განმეორდეს.

- შეიძლება ითქვას, რომ პოსტსაბჭოთა ქვეყნებისათვის ყველაზე მთავარი და მტკივნეული პრობლემა უმთავრესად სეპარატიზმის ნიადაგზე აღმოცენებული კონფლიქტებია. თბილისში ხელი მოაწერეთ დეკლარაციას კავკასიის რეგიონში მშვიდობის, სტაბილურობისა და თანამშრომლობის შესახებ, ანუ დეკლარაციას „მშვიდობიანი კავკასიისათვის“, როგორც მას უკვე უწოდეს. სავარაუდოა, რომ თბილისის დოკუმენტი მნიშვნელოვან როლს შეასრულებს ამ თვალსაზრისით. რატომ დაგვიანდა ასეთი დოკუმენტების მიღება? გასაგებია, რომ კასპიის ნავთობთან დაკავებულ პროექტს დროც სჭირდებოდა, მაგრამ ორმხრივი ინტერესი აზერბაიჯანსა და საქართველოს შორის ყოველთვის არსებობდა. თქვენი ჩამობრძანების დღიდანვე დაიწყო ინტენსიური მოძრაობა ამ ქვეყნისაკენ, და მაინც, მხოლოდ ახლა მოვაწერეთ ხელი დიდ ხელშეკრულებას აზერბაიჯანთან, მაშინ როცა ასეთი ხელშეკრულებები არსებობს თურქეთთან, ირანთან, რუსეთთან, უკრაინასთან, საფრანგეთთან... რამ გამოიწვია ეს? რატომ დაგვიანდა უახლოეს მეზობელთან თუნდაც ამ ხელშეკრულების გაფორმება?

- ჩვენ მცდელობა არ დაგვიკლია. გახსოვთ, ალბათ, ჩემი ვიზიტი ამ ორი წლინახევრის - სამი წლის წინათ ბაქოში, გარკვეულ ხელშეკრულებებს ხელი მოვაწერეთ, მაგრამ აზერბაიჯანთან ურთიერთობის ხარისხი, დღეს უკვე შეიძლება ასე ითქვას - დონე, რომელსაც ახლა მივაღწიეთ, უნდა შექმნილიყო. ორი ქვეყანა უნდა მომზადებულიყო ასეთი დონისათვის.

რაც შეეხება თბილისის დეკლარაციას, მთელი მისი ღირსება და მნიშვნელობა ის არის, რომ ეს ინიციატივები მაშინ წამოვაყენეთ, როცა ამისათვის ნიადაგი მომწიფდა, როცა მთელი კავკასია, მისი სახელმწიფოები და ხალხები მსოფლიოს ყურადღების ცენტრში მოექცა. კავკასია აღარ არის მარტო ერთ ან სახელმწიფოთა რაღაც ცალკეული დაჯგუფების ინტერესების საგანი, დღეს ჩვენი რეგიონი მსოფლიოს სახელმწიფოთა მხედველობისარეშია და მშვიდობიანი კავკასია ყველა მათგანის ეროვნულ თუ გლობალურ ინტერესებს შეესაბამება.

დეკლარაციის ღირსება ის არის, რომ ჩვენი პლანეტის ამ ურთულეს რეგიონში სტაბილურობის უზრუნველყოფისა და მშვიდობიანი კავკასიისათვის ბრძოლაში თვით კავკასიის ფაქტორი ამოქმედდება. აქ მცხოვრებ ხალხებს მეზობლობის, მეგობრობისა და, თუ გნებავთ, ნათესაობის მრავალსაუკუნოვანი ტრადიციები გვაქვს. რატომ არ უნდა გავიხსენოთ და ავამოქმედოთ ის, რაც, როგორც წინაპართა სიბრძნე, მემკვიდრეობით მიგვიღია? ამ დეკლარაციამ, ასე ვიტყოდი, შეიძლება ისტორიული მნიშვნელობა მოიპოვოს რეგიონის თვალსაზრისით და უფრო ფართო მასშტაბითაც.

კავკასიაში ბევრი ფიქრობს ისე, როგორც ეს დეკლარაციაშია ჩამოყალიბებული. კარგა ხნის წინათ კავკასიური დიალოგის იდეა აღსარბეკ გალაზოვმა წამოაყენა. მან კიდევ გაიმეორა თავის მოსაზრებანი ამასთან დაკავშირებით და გარკვეული მექანიზმიც შემოგვთავაზა.

დარწმუნებული ვარ, რომ მოსკოვში ბატონ ბორის ელცინთან ჩემი შეხვედრა ბევრის მთქმელი იქნება მშვიდობიანი კავკასიის მშენებლობის საქმეში. როგორც იცით, ასეთი პრინციპული შეთანხმება მიღწეული არის. რუსეთის წამყვანი როლის გარეშე ლაპარაკი მშვიდობიან კავკასიაზე, რა თქმა უნდა, გამორიცხულია.

ძალიან ბევრს მოველი სომხეთის პრეზიდენტის ბატონ ლევონ ტერ-პეტროსიანის ვიზიტისგან, რომელზეც პრინციპულ შეთანხმებას მოსკოვში მივაღწიეთ 18 იანვარს გამართული შეხვედრის დროს.

აპრილის პირველ დეკადაში დაგეგმილია ჩემი ვიზიტი თურქეთში. ბუნებრივია, „მშვიდობიანი კავკასია“ ჩვენი დიალოგის ძირითადი თემა იქნება. დანიშნულია სხვა ღონისძიებანიც, რომელთა გამოცხადება იქნებ ნაადრევი იყოს.

როცა მე კავკასიაში მრავალ სახელმწიფოს სტრატეგიულ ინტერესებზე ვლაპარაკობ, რა თქმა უნდა, მხედველობაში მაქვს აგრეთვე ევრაზიის დერეფანიც, რომელიც უკვე მოწოდება ან კეთილი სურვილი კი აღარ არის, არამედ რეალური პროექტი გახლავთ, რომელიც შესაბამისად ფინანსდება კიდეც, გარკვეულწილად ფუნქციონირებს და რომლის უმნიშვნელოვანესი არტერიაც სწორედ კასპიის ნავთობსადენია. შემდეგ იქნება გაზსადენები, ავტო და სარკინიგზო მაგისტრალები, საჰაერო მარშრუტები და სხვა მრავალი, რომლებიც დაკავშირებული იქნება ისტორიულ „აბრეშუმის გზასთან“. ასე რომ, ყველაფერი ეს უკვე მოქმედებს და ყველაფერი ძალაში შედის.

„დღეს ჩვენი რეგიონი მსოფლიოს სახელმწიფოთა მხედველობის არეშია და მშვიდობიანი კავკასია ყველა მათგანის ეროვნულ თუ გლობალურ ინტერესებს შეესაბამება“ / რადიოინტერვიუ ; [ჩაიწერა]ონიანი ნატო // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 12 მარტი. - №44 (2157). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 18 მარტის რადიოინტერვიუ

- განვლილი ეკონომიკური კვირის მნიშვნელოვანი მომენტებიდან საყურადღებო იყო თქვენი შეხვედრა ნავთობის საერთაშორისო საოპერაციო კონსორციუმის ხელმძღვანელთან ტერი ადამსთან. გასულ კვირას, თქვენ აგრეთვე, შეხვდით ევროკავშირის ელჩს საქართველოში დენის ქორბოის და ევრაზიის დერეფნის ერთ-ერთი პროექტის ავტორს დანიელ სტრობანსს. ფაქტობრივად, ევრაზიის დერეფნის იდეა ხორცს ისხამს, და, კიდეც ერთი თემა: ორ დღეში საქართველოს ეწვევა თურქმენეთის პრეზიდენტი საფარმურატ ნიაზოვი. თქვენ რამდენიმეჯერ ბრძანდებოდით თურქმენეთში, საქართველოში ახსოვთ ის დიდი დახმარება, თურქმენეთმა რომ გაუწია ჩვენს ქვეყანას. რას უნდა ველოდეთ კონკრეტულად ამ ვიზიტისაგან და ხომ არ შეიძლება, ისიც ევრაზიის დერეფნის ერთერთ აუცილებელ შემადგენელ ნაწილად მივიჩნიოთ? - ჟურნალისტ ნატო ონიანის ამ შეკითხვის პასუხად, საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიციულ რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- საქართველოს ჩვეულებრივ ყოველდღიურობად იქცა შეხვედრები და მოლაპარაკება საგარეო-ეკონომიკური ურთიერთობის პრობლემებზე, რომლებიც მსოფლიო სამეურნეო კავშირებში ჩვენი ქვეყნის ინტეგრირების ინტენსიურ პროცესებს ასახავს. ამ თვალსაზრისით, აღსანიშნავია, განვლილი კვირის დამდეგს ნავთობის საერთაშორისო საოპერაციო კონსორციუმის პრეზიდენტის ბატონ ტერი ადამსისა და საქართველოს პრეზიდენტის შეხვედრისას, ეგრეთ წოდებული დასავლეთის მიმართულების ნავთობსადენის თაობაზე ხელმოწერილ შეთანხმებათა რეალიზაციის პირველი ეტაპის პრიორიტეტული ამოცანების განხილვა. ეს ამოცანები გულისხმობს საქართველოს ტერიტორიაზე გამავალი ნავთობსადენის, სარკინიგზო და საავტომობილო მაგისტრალების რეკონსტრუქცია-კეთილმოწყობას, ტერმინალების საერთაშორისო სტანდარტების დონეზე მშენებლობას და სხვა სამუშაოებს. პროექტის განხორციელებას დიდი ეკონომიკური მნიშვნელობა აქვს არა მარტო ნავთობის გადაზიდვის შედეგად შემოსავლის მიღების, არამედ ეკონომიკის მრავალი სექტორის გამოცოცხლების შესაძლებლობათა გამოყენების თვალსაზრისითაც, გაიზრდება სატრანზიტო ტვირთზიდვის მოცულობა, ქვეყნის მრავალი სამშენებლო თუ სხვა ორგანიზაცია მიიღებს შეკვეთას, შეიქმნება სამუშაო ადგილები. ამასთანავე, ეს საკითხი თავისი მნიშვნელობით მარტო საქართველოს ინტერესებით არ შემოიფარგლება. მსოფლიოს მრავალი ქვეყნის, მათ შორის რუსეთის, თურქეთის, დასავლეთის ქეყნების ფირმები და ორგანიზაციები დაინტერესებული არიან ამ საქმით. ეს დაადასტურა 15 მარტს ევროკავშირის სატრანსპორტო დერეფნის კომისიის თავმჯდომარესთან ბატონ დანიელ სტრობანსთან და მასთან ერთად, ბატონ ქორბოისთან შეხვედრამ, რომელიც ძალიან საინტერესოდ წარიმართა. ევროკავშირი და მსოფლიო ბანკი გვაძლევენ კრედიტს სარკინიგზო და საავტომობილო მაგისტრალების რეკონსტრუქციისათვის. ჩვენმა მოსახლეობამ კარგად იცის, თუ რა მდგომარეობაშია დღეს ჩვენი ავტომაგისტრალები და რკინიგზა. ასეთი მძლავრი მსოფლიო საფინანსო ცენტრების ჩართვას საქმეში, რა თქმა უნდა, საარსებო მნიშვნელობა აქვს. ჩვენი დასავლელი პარტნიორები უკვე ხედავენ, რომ საქართველო სატრანზიტო ქვეყანა უნდა გახდეს.

საარსებო მნიშვნელობის პოლიტიკურ და ეკონომიკურ საკითხებთან ერთად საქართველოს სატრანსპორტო დერეფნის სატრანზიტო შესაძლებლობათა გამოყენების საკითხი ერთ-ერთი წამყვანი თემა იქნება ამ კვირაში დაგეგმილი ისეთი უმნიშვნელოვანესი ვიზიტების დროს, როგორიც არის, მაგალითად, თურქმენეთის პრეზიდენტის, ბატონ ნიაზოვის ჩამოსვლა საქართველოში. ცნობილია, რომ პრეზიდენტი ნიაზოვი თითქმის შეუძლებელს აკეთებს საქართველოს მხარდასაჭერად. ვფიქრობ, ამჯერადაც მასთან შეხვედრა სწორედ ამ მხარდაჭერის აშკარა დემონსტრირება იქნება.

ასევე უაღრესად მნიშვნელოვანია ჩემი შეხვედრები რუსეთის პრეზიდენტთან, პრემიერ-მინისტრთან და სხვა ხელმძღვანელებთან, რომლებთანაც მოლაპარაკებისას ეკონომიკურ პრობლემებს შორის ცენტრალურ ადგილს, ცხადია, საქართველოს ვალების რესტრუქტურიზაციის საკითხი დაიკავებს. საერთაშორისო სავალუტო ფონდი, მსოფლიო ბანკი, რუსეთისა და თურქმენეთის ხელმძღვანელების კეთილი განწყობა იმედს იძლევა, რომ ამ თემაზე მოლაპარაკება წარმატებით დამთავრდეს. ეს კი ჩვენი ეკონომიკური პროგრამების თანმიმდევრული რეალიზაციის მეტად არსებითი პირობაა.

მინდა რამდენიმე სიტყვით შევეხო ზოგიერთ ეკონომიკურ და ფინანსურ პრობლემას. ცხადია, მთავარი და გადამწყვეტი ქვეყნის ეკონომიკის ეფექტიანი ფუნქციონირებაა. ამ თვალსაზრისით კი უმთავრეს ინდიკატორად ფინანსური სტაბილიზაციის უზრუნველყოფა რჩება. ქვეყნის ეკონომიკურ მდგომარეობას ამ მხრივ უწინარესად ვალუტის კურსის სტაბილურობით აფასებენ. საქართველოს მიღწევები ამ სფეროში ეჭვს არ იწვევს. ეროვნული ვალუტის - ლარის კურსის საიმედოობა ჩვეულებრივ მოვლენად იქცა და ამ ბოლო ხანებში მას რაიმე სერიოზული ცვლილება არ განუცდია.

წლევანდელ ეკონომიკურ გეგმებში წამყვანი ადგილი სახელმწიფო ბიუჯეტის შესრულებას უკავია. ცალკეული ობიექტური თუ სუბიექტური ფაქტორის გამო წლის დასაწყისის შედეგები არცთუ ისე მაღალი იყო. მართალია, უკანასკნელ ორ კვირაში ერთგვარი დადებითი ძვრები შეიმჩნევა, მაგრამ საიმედო ტემპი ჯერ კიდევ არ არის მიღწეული.

აგადასახადო ინსპექციის წინასწარი მონაცემებით, წლის დასაწყისიდან აკრეფილმა საგადასახადო შემოსავალმა 35 მილიონი ლარი შეადგინა, რაც თითქმის ორჯერ აღემატება შარშანდელ ორთვე-ნახევარში მიღწეულ დონეს. უკეთესობის ნიშნები ჩნდება საბაჟო დეპარტამენტის მონაცემებშიც. მარტის პირველ ნახევარში საბაჟოდან მიღებული შემოსავალი თითქმის 2 მილიონ ლარს აღწევს და ამ თვის დავალებაც უკვე 70 პროცენტით არის შესრულებული. ამავე დროს, ყოველმხრივ უნდა გაძლიერდეს და მეტი ყურადღება დაეთმოს წარმოების გამოცოცხლების ტემპის დაჩქარებას. დაზუსტებული მონაცემებით, მრეწველობის საქმიანობის მაჩვენებლები იანვარ-თებერვალში უფრო მაღალი აღმოჩნდა, ვიდრე წინასწარი შეფასებით იყო გათვალისწინებული. კერძოდ, წარმოების მატებამ თითქმის 11,5 პროცენტი შეადგინა. ასეთივე ტემპით გაიზარდა სამომხმარებლო საქონლის გამოშვება. აქედან მსუბუქი მრეწველობის წარმოების მატებამ 21 პროცენტს გადააჭარბა, რაც განსაკუთრებით სასიხარულო და მისასალმებელია. წინასწარი მონაცემებით, უკეთესი შედეგებია მშენებლობაში, ვაჭრობაში, საყოფაცხოვრებო მომსახურებასა და ზოგიერთ სხვა დარგში.

ეკონომიკის სამინისტროს მონაცემებით, წინა პერიოდთან შედარებით მარტის პირველ დეკადაში მეტი პროდუქციაა წარმოებული ჰოლდინგ „საქმეტალურგიის“ საწარმოებში. მზარდი მაჩვენებლები აქვს ქუთაისის მრეწველობას, პოზიტიური ძვრები მოხდა მარნეულში, ქარელში, მარტვილსა და სხვა რაიონებში, რომლებსაც, ცხადია, სხვა ქალაქებმა და რაიონებმაც უნდა აუბან მხარი.

სოფლის მეურნეობისა და სურსათის სამინისტროს ცნობით, 12 მარტისათვის საგაზაფხულო კულტურებისათვის მოხნულია 97 ათასი ჰექტარი, თავიანთი კულტურების დასათესად გამოყოფილია 450 ტონა თესლი, საკმარისია ბოსტნეულის, ბაღჩეულობისა და სიმინდის თესლის რაოდენობაც. 19 რაიონში გაიხსნა სასუქებისა და შხამქიმიკატების სარეალიზაციო მაღაზიები. ამავე დროს გასაკეთებელიც ძალიან ბევრია. სასოფლო-სამეურნეო სამუშაოების გაცხარებული სეზონია და იმაზე, თუ როგორ გავართმევთ თავს ამოცანებს, დიდად იქნება დამოკიდებული ჩვენი ხალხის კეთილდღეობა. იმედი უნდა ვიქონიოთ, რომ ამ ამოცანებს ჩვენი მოსახლეობა წარმატებით გაართმევს თავს.

- განვლილ კვირაში საქართველოს ეწვია ჩრდილოეთ ოსეთის პრეზიდენტი ახსარბეკ გალაზოვი. ერთია შეხვედრა ოფიციალურ პირებს შორის, მაგრამ, როცა სტადიონზე შეკრებილი ათასობით ადამიანის თვალწინ ქართველი და ოსი პოლიტიკოსები თუ სპორტსმენები ერთმანეთის მიმართ კეთილ დამოკიდებულებას იჩენენ და ხალხი ამას აბსოლუტურად ნორმალურად და ადეკვატურად აღიქვამს, ეს, ალბათ, უკვე აღარ არის მარტოოდენ ეტიკეტი და შეიძლება კონფლიქტებისა და, საერთოდ, სეპარატიზმის წინააღმდეგ მიმართულ ერთგვარ აქციადაც მივიჩნიოთ, რომელშიც კონფლიქტის ორივე მხარე მონაწილეობდა. გალაზოვთან პირისპირ შეხვედრისას განიხილებოდა კავკასიური დიალოგის იდეა და „მშვიდობიანი კავკასიისათვის“ ინიციატივა...

- პრეზიდენტ გალაზოვის სტუმრობა, ქართულ-ოსური სპორტის დღესასწაული თავისთავად უნიკლაური მოვლენაა და იმ პოტენციალზე მიგვანიშნებს, რომელიც კავკასიის, კერძოდ კი, ქართველთა და ოსთა მეგობრობის მრავალსაუკუნოვან ტრადიციებშია ჩადებული. ჩვენი საუბარი „მშვიდობიანი კავკასიის“, კავკასიური დიალოგის შესახებ უაღრესად საინტერესო და შედეგიანი იყო. იგი იმავე კონტექსტით მიმდინარეობდა, როგორითაც მოლაპარაკება პრეზიდენტ ალიევთან. ახსარბეკ გალაზოვის მოსაზრებანი ძალიან ღრმად შეისწავლეს და ყოველმხრივ ვუჭერ მხარს. ჩემი აზრით ამ დიალოგს უდიდესი მომავალი აქვს.

- ალბათ, შეიძლება ითქვას, რომ გადაწყვეტის უფრო რთულ ეტაპზეა ქართულ-აფხაზური კონფლიქტი. 19 აპრილს წყდება რუსეთის სამშვიდობო ძალების მანდატის მოქმედება კონფლიქტის ზონაში. დღეს იწყება თქვენი ოფიციალური ვიზიტი მოსკოვში. ვიზიტის უმთავრესი თემა, ალბათ, სწორედ ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური კონფლიქტები იქნება...

- ბევრი მეკითხება, რას უნდა ველოდეთ ამ ვიზიტისაგან. მე ასე ვუპასუხებდი: მოლოდინი, ალბათ, იმაზე მეტი არ უნდა იყოს, ვიდრე შესაძლებელია რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობის დღევანდელ ეტაპზე, ისიც უნდა გავითვალისწინოთ, რომ არც რუსეთია დალხინებული. ეს დამოუკიდებელი საქართველოს პრეზიდენტის პირველი ვიზიტია რუსეთში. ვფიქრობ, ორი ქვეყნის მრავალსაუკუნოვან წინააღმდეგობრივ ურთიერთობათა ფონზე, თავისთავად ეს ფაქტიც ბევრს ნიშნავს და ბევრ რამეზე მეტყველებს. მინდა ხაზი გავუსვა იმას, რომ საქართველოს რეალური დამოუკიდებლობა თვით რუსეთის მიერ მოპოვებული სუვერენიტეტის ფონზე გახდა შესაძლებელი. დღეს საქმე გვაქვს ახალ რუსეთთან, ახალ საქართველოსთან. ტკივილებიც, როგორც იტყვიან, თანაბარი გვაქვს და ბევრი საარსებო ინტერესებიც ერთმანეთს ემთხვევა. ასე რომ, ვიზიტი ყველა შემთხვევაში, თუ ეს გადაჭარბებული არ არის, ისტორიული იქნება, თუნდაც იმიტომ, რომ იგი პირველი ოფიციალური ვიზიტია.

მადლობელი ვარ ბატონ ბორის ელცინისა, რომლის ინიციატივითაც ეწყობა ეს შეხვედრა, რუსულ-ქართული დიალოგის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მომენტი იქნება კავკასიის პრობლემებზე ყურადღების კონცენტრირება და, რაღა თქმა უნდა, აფახაზეთისა და ქართულ-ოსური კონფლიქტის მოგვარების პერსპექტივები. როგორი იქნება შედეგები, რას მივაღწევთ კონკრეტულად, ამას, ალბათ, დაბრუნების შემდეგ მოგახსენებთ.

- ვიზიტი, ალბათ, მით უფრო საინტერესო იქნება იმ ფონზე, რაც დღეს რუსეთში და რუსეთის გარშემო ხდება. გასულ კვირაში, 15 მარტს, რუსეთის სახელმწიფო სათათბირომ რაღაც გაუგებარი გადაწყვეტილება მიიღო - ბელოვეჟის 1991 წლის 12 დეკემბრის შეთანხმების დენონსაციის შესახებ. მართალია, ამ გადაწყვეტილებას კანონის ძალა არა აქვს, მაგრამ თავისთავად ფაქტი, უთუოდ, დამაფიქრებელია, როგორც ტენდენცია თანამედროვე რუსული პოლიტიკის საკმაოდ მნიშვნელოვანი ნაწილისა...

- ჩემი მოკლე კომენტარი ამ თემაზე რადიომსმენელებმა, ალბათ, უკვე მოისმინეს. იმის მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, რა რეაქცია მოჰყვა მთელ მსოფლიოში სათათბიროს მიერ მიღებულ ამ გადაწყვეტილებას, განსაკუთრებით კი თანამეგობრობის ქვეყნების ლიდერების, მათ შორის ჩვენი უახლოესი ორი მეზობლის - სომხეთისა და აზერბაიჯანის პრეზიდენტის პრინციპულ შეფასებებს, შეიძლება დავასკვნათ: კომუნისტებმა ყველაზე დიდი ზიანი საკუთარ ინტერესებს მიაყენეს იქამდე, რომ ასეთი პლატფორმით საპრეზიდენტო არჩევნებში გამარჯვებაც კი (თეორიულადაც რომ წარმოვიდგინოთ) მათი საბოლოო დამარცხების ტოლფასი იქნება. ამ ფონზე კიდევ უფრო ნათლად გამოიკვეთა პრეზიდენტ ელცინის ფიგურა. მას ძალუძს წინ აღუდგეს ძალებს, რომლებიც დამოუკიდებელ სახელმწიფოებს, უწინარესად რუსეთს, ტოტალიტარული სისტემისაკენ მიაქანებენ.

რაც შეეხება საქართველოს, მთელი საზოგადოება, მისი პარლამენტი, ხელისუფლება აღშფოთებული და შეძრწუნებული არიან იმის გამო, რაც მოხდა. ამოცანა ის არის, რომ ვიყოთ ფხიზლად, გავაათკეცოთ ძალა და ენერგია ქვეყნის დამოუკიდებლობისა და სუვერენიტეტის განსამტკიცებლად, ხალხის კეთილდღეობის დონის ასამაღლებლად. ჩვენ უამრავი მეგობარი შევიძინეთ მთელ პლანეტაზე, მილიონობით გულწრფელი გულშემატკივარი გვყავს რუსეთში, თანამეგობრობის ქვეყნებში და ვერავითარი ძალა ვერ შეაჩერებს ჩვენი ხალხის სწრაფვას ააშენოს თავისუფალი, ძლიერი, დემოკრატიული სახელმწიფო. ალბათ, კანონზომიერია, რომ, მაგალითად, მოქალაქეთა კავშირის სხვა საზოგადოებრივ ორგანიზაციებსა და პარტიებთან ერთად, აპირებს განსაკუთრებით აღნიშნოს 31 მარტი - საქართველოში რეფერენდუმის გამართვის თარიღი, ასევე სპეციალურ ღონისძიებებს გეგმავს საქართველოს პარლამენტი. ასეთია საქართველოს რეაქცია ზემოაღნიშნულ საკითხებზე.

„ვერავითარი ძალა ვერ შეაჩერებს ჩვენი ხალხის სწრაფვას ააშენოს თავისუფალი, ძლიერი, დემოკრატიული სახელმწიფო“ : შევარდნაძე ედუარდ ; [ჩაიწერა]ონიანი ნატო // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 19 მარტი. - №50 (2163). - 1 გვ.

დიდად პატივცემულო ბორის ნიკოლოზის ძევ,
ძვირფასო მეგობრებო,

სულ ორი წელი გვაშორებს იმ ღირსსახსოვარ დღეს, როცა საქართველო მასპინძლობდა რუსეთის ფედერაციის საპატიო დელეგაციას დიდად პატივცემული ბორის ნიკოლოზის ძეელცინის მეთაურობით.

ამ ხნის მანძილზე იყო ზოგი რამ, რაც გვინდოდა დაგვევიწყებინა და ისტორიული არქივისათვის ჩაგვებარებინა. მაგრამ ბევრი რამ უნდა შევინარჩუნოთ, რათა წვითა და დაგვით მოპოვებული შენაძენი განავითარონ და განამტკიცონ მომავალმა თაობებმა.

ჩვენი ხელმოწერით განმტკიცებულ დოკუმენტს მეგობრობის, კეთილმეზობლობისა და თანამშრომლობის ხელშეკრულება ვუწოდეთ. ჩვენ არ გვიძებნია ახალი სიტყვები რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობის მრავალსაუკუნოვანი ისტორიის ახალი ფურცლების დასასათაურებლად. მეგობრობა და კეთილმეზობლობა იყო ოდითგანვე ჩვენი ხალხების ურთიერთობის თანამგზავრი, რომლებსაც სასიცოცხლო ძალას მატებდა სულიერი ნათესაობის ფესვმაგარი სისტემა და, მიუხედავად ზოგჯერ წარმოქმნილი დაბრკოლებებისა, წმიდათა წმიდა ტრადიციების ხსოვნა ყოველთვის გაათბობს ჩვენს გულს.

ასევე საუკუნეთა სიღრმიდან, ჯერ კიდე მეთორმეტე საუკუნიდან იღებს სათავეს რუსეთ-საქართველოს ოფიციალური ურთიერთობის ისტორიაც. მაგრამ, მოსკოვში ეს ჩვენი ჩამოსვლა განსაკუთრებულია - დამოუკიდებელი, სუვერენული, დემოკრატიული საქართველოს მეთაური პირველად ჩამოდის ოფიციალურ სახელმწიფო ვიზიტად დამოუკიდებელ, სუვერენულ, დემოკრატიულ რუსეთში. რუსეთში, რომელსაც ჩვენ ვენდობით, რუსეთში, რომელთან მეგობრობითაც ვამაყობთ.

ურთიერთნდობა ჩვენი უდიდესი კაპიტალია. ჩვენი ურთიერთობის უკანასკნელმა რამდენიმე წელმა მხოლოდ დაადასტურა ის, რომ ჭეშმარიტი მეგობრობა ჭეშმარიტ ნდობას ეფუძნება. ამ წლებმა დაადასტურა, რომ ხიშტი არ არის საუკეთესო საყრდენი, რომელზეც შეიძლება აშენდეს ხალხთა ურთიერთობა. და პირველი, ვინც ეს გაიცნობიერა, იყო დიდი რუსეთი, რომელიც სამუდამოდ განთავისუფლდა იდეოლოგიური დოგმებისა და იმპერიული ამბიციების ტყვეობისაგან. მე არაერთხელ განმიცხადებია და კვლავ გავიმეორებ: თავისუფალი რუსეთი რომ არა, არ იქნებოდა ყოფილი საბჭოთა კავშირის ახალი დამოუკიდებელი სახელმწიფოები.

ნოსტალგია წარსულის გამო, რომელიც მძიმედ გადაიტანეს და უარყვეს თავად ხალხებმა, არა მარტო გულუბრყვილობაა, დამღუპველიც არის. ბოლო ხანს სულ უფრო დაბეჯითებით გვსაყვედურობენ საბჭოთა სახელმწიფოს დაშლას. ჩვენ ვალდებული ვიყავით გვებრძოლა მისთვის, რადაც უნდა დაგვჯდომოდა.

გვიჯდებოდა კი ეს წარმოუდგენელ ფასად - სამოქალაქო ომის გიგანტურ ხანძრად, რომლის კერები უკვე ჩნდებოდა ყველგან - კავკასიაში, ბალტიისპირეთში, შუა აზიაში, ყაზახეთში, რუსეთის მთელ რიგ რაიონებში. და დარწმუნებული არა ვარ, რომ დედამიწის ერთ მეექვსედზე გამოღებული ეს ხანძარი არ გასცდებოდა ამ გეოგრაფიულ ფარგლებს. ბელოვეჟის შეთანხმებებმა არსებითად, მარტოოდენ ჩვენი ხალხები როდი იხსნა იუგოსლავიის სავალალო ვარიანტით მოვლენათა განვითარებისაგან. ვადა დააკავებდა ხალხებს ხიშტებითა და ტყუილებით. არაერთგზის დაღვრილი სისხლი საქვეყნოდ ღაღადებდა ამას.

ვინ, თუ არა ჩემმა მრავალტანჯულმა სამშობლომ, იცის ამ სისხლის ფასი. თუ ამ დარბაზში გვაქვს რაიმე სათქმელი, ეს არის ბორის ნიკოლოზის ძე ელცინის ჩამოსვლა 1989 წელს. იქნებ, ზოგიერთ აქ დამსწრე ჩვენს რუს მეგობარს არ ახსოვს, მაგრამ ჩვენ ვერასოდეს დავივიწყებთ, რომ თქვენ, ბორის ნიკოლოზის ძევ, ჯერ კიდევ სსრ კავშირის უზენაესი საბჭოს დეპუტატი, ჩამობრძანდით თბილისში, რათა ქართველ ხალხთან ერთდ გაგეზიარებინათ 9 აპრილის მწუხარება და ტკივილი. უკვე მაშინ გაკეთდა არჩევანი. ზიგისათვის ეს იყო არჩევანი მესანგრის ნიჩბის სასარგებლოდ, ზოგისათვის კი დუმილი ან უუნარობა ელაპარაკა საკუთარ ხალხთან. ზოგისათვის - არჩევანი საღი აზრის, დემოკრატიისა და სამართლიანობის სასარგებლოდ. უკვე მაშინ საქართველოსათვის თქვენ განასახიერებდით დემოკრატიულ რუსეთს, ჰუმანისტურ რუსეთს, საკაცობრიო ღირებულებათა ერთგულ რუსეთს, რუსეთს რომელმაც შეიგნო, რომ ჯერ კიდევ მაშინ ერთიანი სახელმწიფოს ხალხთა შემდგომი ჰარმონიული თანაარსებობა შესაძლებელი იყო მხოლოდ პრინციპულად სხვა საფუძველზე.

ამასთან დაკავშირებით მინდა ვთქვა, რომ საბჭოთა კავშირის აღორძინების ნებისმიერ ცდებს ან თუნდაც ამაზე ლაპარაკს შეუძლია მხოლოდ მოსპოს ურთიერთნდობის ნორჩი ყლორტები და ძირი გამოუთხაროს დაწყებულ ინტეგრაციულ პროცესს დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაში. უფრო მეტიც, ეს შეიძლება გახდეს თანამეგობრობის დასასრულის დასაწყისი, რასაც სრულიად გაუთვალისწინებელი შედეგები შეიძლება მოჰყვეს ევრაზიის მთელ სივრცეში.

მაშინ, როცა თქვენ პირველ ოფიციალურ ვიზიტად ეწვიეთ საქართველოს როგორც რუსეთის პრეზიდენტი, ჩვენ ორივენი ვსაუბრობდით ჩვენი სახელმწიფოების სტრატეგიულ პარტნიორობაზე. დღეს ცხადზე უცხადესია, რომ ჩვენი სტრატეგიული ინტერესების დამთხვევის არეალი კავკასიაა - ჩვენი საერთო ტკივილი და ჩვენი საერთო მომავალი, დღეს კავკასიისაკენ, როგორც პლანეტის ერთ-ერთი ყველაზე მტკივნეული წერტილისაკენ არის მოპყრობილი საყოველთაო ყურადღება. მაგრამ ესოდენ დიდი ინტერესის პირველი მიზეზი სრულიად არ გახლავთ ადგილობრივი შეიარაღებული კონფლიქტები. ისინი მეორეულია, თუმცა მავანისათვის ხელსაყრელია ადგილები შეუცვალოს მიზეზსა და შედეგს. კავკასიის უნიკალურობა დღეს ის არის, რომ მშვიდობიანი კავკასია ხელსაყრელია რეგიონის ყველა სახელმწიფოსათვის. ასეთი მიდგომა აისახა ჩვენს ახლანდელ მოლაპარაკებაშიც. ჩვენ მადლობელი ვართ, რომ გაგებით მოეკიდებიან სახელმწიფოთა თანამშრომლობის ჩვენეულ იდეას „მშვიდობიანი კავკასია“, რომელიც ღია იქნება ყველასათვის, ვისაც კავკასია ერთიან პოლიტიკურ, ეკონომიკურ და კულტურულ სივრცედ წარმოუდგენია და ცნობს ყველა მოსაზღვრე სახელმწიფოს ფართო, მრავალპლანიანი და გრძელვადიანი თანამშრომლობის აქტუალურობას. საერთაშორისო ურთიერთობათა ეს თავისებური რეგიონული კოდექსი შეიძლება იმ ახალი ევროპული არქიტექტურის შენობის ერთ-ერთი ბურჯი გახდეს, რომელსაც ვაგებთ.

მაგრამ ვერავითარი წესრიგი ვერ დამყარდება კავკასიაში, თუ ტონის მიმცემი აგრესიული სეპარატიზმი იქნება. მხოლოდ მისი აღმოფხვრის შემდეგ გახდება შესაძლებელი ლაპარაკი სახელმწიფოთა შორის სტაბილურ და საფუძვლიან ურთიერთობაზე. საქართველოს გოჯი მიწაც არ არის არაქართული. სანამ არ აღდგება სახელმწიფოს ტერიტორიული მთლიანობა, სანამ ეთნიკური წმენდის უკლებლივ ყველა მსხვერპლი არ დაუბრუნდება თავის კერას, საქართველოში, და მაშასადამე, რეგიონშიც ვერ დამყარდება დიდი ხნის ნანატრი მშვიდობა. საყოველთაოდ ცნობილია, რომ საქართველო სთავაზობს აფხაზეთის ფედერაციის სუბიექტის სტატუსს უფლებამოსილებათა და უფლებებით, რომლებიც შეესაბამება უმაღლეს მსოფლიო სტანდარტებს. აფხაზეთს ექნება თავისი კონსტიტუცია, პარლამენტი, გერბი, ჰიმნი, დროშა და სახელმწიფოებრიობის სხვა ატრიბუტები. ბორის ნიკოლოზის ძის მიერ წამოყენებული „დიდი კავკასიის“ იდეის, „მშვიდობიანი კავკასიის“ შესახებ ჩვენი ინიციატივისა და თბილისის დეკლარაციის პრინციპების განხორციელება შესაძლებელია მხოლოდ იმ პირობით, თუ მოგვარდება არსებული კონფლიქტები რუსეთის გადამწყვეტი მონაწილეობით. ჩვენ დიდად ვაფასებთ რუსეთის პრეზიდენტის პრინციპულ პოზიციას იმ საკითხში, რომ საჭიროა სწრაფად აღდგეს სამართლიანობა აფხაზეთის კონფლიქტისა და ქართულ-ოსური კონფლიქტის ზონაში, მოხდეს ადამიანთა უსაფრთხო დაბრუნება მუდმივ საცხოვრებელ ადგილებში, შეიქმნას მათთვის უსაფრთხოების გარანტიები. ჩვენმა საუბრებმა ერთხელ კიდევ დაადასტურა, რომ ორივე ჩვენი სახელმწიფოს ინტერესებს შეესაბამება. ისე, რომ ვხედავდეთ ერთმანეთს განუყოფელს, დამოუკიდებელს, რომელთაც ძალუძთ იტვირთონ კავკასიაში მშვიდობისა და სტაბილურობის გარანტთა როლი.

ძვირფასო მეგობრებო, დღეს ჩვენ გრძელი გზის დასაწყისში ვართ, მაგრამ, დავადექით ამ გზას ერთად, მხარდამხარ, რაც ერთხელ კიდევ ვიგრძენი აქ, როცა ახლებურად აღვიქვი მოსკოვი შთაბეჭდილებებით აღსავსე, ამ ორ დღეში. კრემლის ამ დიდებულ დარბაზში, ბრწყინვალე წახნაგოვან პალატაში, სადაც გრძნობ რუსეთის ისტორიის მძლავრ სუნთქვას, მე ვხედავ მეგობართა სახეებს და ეს ფრთას ასხამს ჩემს იმედებს, განგვიმტკიცებს ჩვენი არჩევნის პერსპექტიულობის რწმენას.

თავს ნებას მივცემ ვთხოვო პატივცემულ ბორის ნიკოლოზის ძეს თამადის უფლება და ვადღეგრძელო ახალი რუსეთი, მისი პრეზიდენტი, ყველა რუსეთელი, სიმწრით რომ მოიპოვეს ამ მადლიან მიწაზე ბედნიერად ცხოვრების უფლება.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის სიტყვა კრემლში ოფიციალური ვიზიტის აღსანიშნავ საზეიმო დარბაზობაზე // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 21-22 მარტი. - №52-53 (2165-2166). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 25 მარტის რადიოინტერვიუ

- გასული კვირის უმნიშვნელოვანესი მოვლენა იყო 18-19 მარტს თქვენი პირველი ოფიციალური ვიზიტი მოსკოვში. თქვენ შეხვდით რუსეთის პრეზიდენტს, პრემიერ-მინისტრს, ფედერაციული საბჭოს თავმჯდომარეს, მოსკოვის მერს, საგარეო საქმეთა მინისტრს. ხელი მოაწერეთ ერთობლივ დეკლარაციას და ჩვენთვის საჭირო და სიანტერესო მრავალი ეკონომიკური ხასიათის შეთანხმებას. განვლილ კვირასვე თბილისს ოფიციალურ ვიზიტად ეწვია თურქმენეთის პრეზიდენტი საფარმურატ ნიაზოვი. ხელმოწერილ იქნა ეკონომიკური ხასიათის შეთანხმებები, მათ შორის, ისევე როგორც რუსეთთან, აღსანიშნავია საქართველოს ვალების რესტრუქტურიზაციის საკითხი. გასულ კვირას გაიმართა აგრეთვე ეკონომიკური საბჭოს პირველი სხდომა, რომელიც განვლილი ეკონომიკური კვირის მნიშვნელოვანი მოვლენა იყო. და რადგან მოსკოვის ვიზიტი ვახსენეთ, ეკონომიკური თემის შემდეგ, საინტერესო იქნება თქვენი კომენტარი იმასთან დაკავშირებით, თუ რა პოლიტიკური ასპექტები ჰქონდა ამ ვიზიტს. ალბათ, უმთავრესი სწორედ ეს იყო. მოსკოვში ვიზიტის დროს მთავარი ყურადღება მიეპყრო კონფლიქტების თემას, განსაკუთრებით, აფხაზეთის კონფლიქტს. ბორის ელცინის გადაწყვეტილებას აფხაზეთში სანქციების რეალურად განხორციელებასთან დაკავშირებით სეპარატისტთა მკვეთრი რეაქცია მოჰყვა. გუშინ გადაიცა ინფორმაცია იმის თაობაზე, რომ არძინბა შეხვდა სასაზღვრო ჯარების სარდალს ნიკოლაევს. როგორი იქნება თქვენი და ხელისუფლების რეაქცია, თუ იგი მაინც თბილისში გრაჩოვის ვიზიტის შედეგებს დაელოდება? - ჟურნალისტ ნატო ონიანის ამ შეკითხვის პასუხად საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიციულ რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- გასულ კვირას რუსეთის ფედერაციაში საქართველო პრეზიდენტის პირველ ოფიციალურ ვიზიტს, შეიძება ითქვას, საეტაპო მნიშვნელობა აქვს ორი მეგობარი ქვეყნის ურთიერთობის ისტორიაში. ვიზიტი, რომლის შედეგები, ბუნებრივია, ვრცლად გაშუქდა რუსეთისა და საქართველოს მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში, დიდად ნაყოფიერი იყო.

უწინარესად გამოვყოფდი ეკონომიკურ ასპექტს, ეკონომიკური თანამშრომლობის განვითარება-გაღრმავებას. ახლა სხვაგვარად მას ინტეგრაციულ პროცესებს უწოდებენ, ინტეგრაცია კი სხვა არაფერია, თუ არა ეკონომიკური თანამშრომლობა, ისევე, როგორც თანამშრომლობა სხვა დარგებში. ამაზე მეტყველებს თუნდაც მოსკოვში ხელმოწერილი დოკუმენტების ნუსხა. შეთანხმება 1996-1997 წლებში სავაჭრო-ეკონომიკური თანამშრომლობის შესახებ გზას უხსნის საქართველოს ნაწარმს რუსეთის ბაზარზე და, ამავე დროს, შესაძლებლობას გვაძლევს მივიღოთ გარკვეული რაოდენობის საწვავი. უაღრესად მნიშვნელოვანია გარიგება 150 ათასი ტონა მარცვლეულის შემოტანის თაობაზე, თუ შეიქმნება და გაიცვლება შესაბამისი პროდუქცია. ჩვენი ქვეყნისათვის არსებითს საკითხებს აწესრიგებს შეთანხმება სავაჭრო ნაოსნობის შესახებ. ეკონომიკურ-პოლიტიკური ურთიერთობის განმტკიცებისათვის ფუძემდებელია კასპიის ენერგოშემცველების ტრანსპორტირებისას ერთხელ კიდევ უმაღლეს დონეზე დადასტურდეს ორივე ქვეყნის ინტერესების დაცვის აუცილებლობა და გაირკვეს, რომ არავითარი წინააღმდეგობა რუსეთსა და საქართველოს შორის პრაქტიკულად არ არსებობს. ეს დეკლარაციაშიც აღინიშნა.

საქართველოში ენერგეტიკული კრიზისის დაძლევის თვალსაზრისით ძნელია გადაჭარბებით შეფასდეს შეთანხმება სააქციო საზოგადოების „საქრუსეთენერგოს“ შექმნის თაობაზე, რომელმაც უნდა უზრუნველყოს ელექტროენერგიით მომარაგების სტაბილურობა ჩვენი საწარმოების მიერ ეკონომიკური პარტნიორობის ელემენტარული პირობების დაცვის შემთხვევაში. საქართველოში სტრუქტურული გარდაქმნებისა და ეკონომიკური პროგრამების რეალიზაციის დიდმნიშვნელოვანი პირობაა შეთანხმება იმის თაობაზე, რომ ერთი თვის ვადაში რუსეთთან ხელს მოვაწერთ დოკუმენტს საკმაოდ სოლიდური ვალის რესტრუქტურიზაციის შესახებ.

ეს, ასე ვთქვათ, ვიზიტის ძირითადი ეკონომიკური ასპექტებია. ვიმეორებ, განსაკუთრებით გამოვყოფდი იმ შეთანხმების მნიშვნელობას, რომელიც ენერგოშემცველების მოწოდებას შეეხება, მხოლოდ ერთი პირობით, რომ უნდა ვისწავლოთ მოხმარებული ელექტროენერგიისათვის საჭირო სახსრების წინასწარ გადახდა. თუ ამას შევძლებთ, მაშინ ყოველდღიურად 300-400 და უფრო მეტ მეგავატ ელექტროენერგიას მივიღებთ „კავკასიონის“ მეშვეობით. ეს არის ის მაღალი ძაბვის ხაზი, რომელიც კავკასიონზე გადმოდის და რომლის ბაზაზეც, ფაქტობრივად, შეიქმნა ეს ერთობლივი სააქციო საზოგადოება.

ეს ძალიან ზოგადად, რადგან უკვე ბევრი დაიწერა ვიზიტის პოლიტიკური ასპექტების შესახებ. აქედან ერთს გამოვყოფდი, გარდა დეკლარაციისა, რომელშიც აღნიშნულია ძირითადი მომენტები და ძირითადი დებულებები პრეზიდენტ ელცინთან შეხვედრისას შემუშავდა დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის საბჭოს 19 იანვრის გადაწყვეტილების შესრულების მექანიზმი. დაიწყო ამ შეთანხმების რეალიზაციაც, თუმცა, გულახდილად თუ ვიტყვი, ბოლომდე არა ვარ დარწმუნებული, რომ პრეზიდენტის შეთანხმება თანამიმდევრულად შესრულდება. ამაზე მიუთითებს გენერალ ნიკოლაევის, ასე ვიტყოდი, ელვისებური გამგზავრება სოჭსა და სოხუმში. თუ პრეზიდენტების გადაწყვეტილება არ შესრულდა, ბუნებრივია, ჩვენი რეაქციაც ადეკვატური იქნება. მაშინ კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგება ჩვენი საზღვრების ერთობლივი დაცვის შესახებ ხელშეკრულების რატიფიცირების პრობლემა და ჩვენი ურთიერთობის სხვა მრავალი კომპონენტიც, ბუნებრივია, რამდენადმე გართულებულ პირობებში იქნება განხილული.

რაც შეეხება პრიმაკოვისა და გრაჩოვის ვიზიტს, ბუნებრივია, გარკვეულ შედეგებთან უდავოდ გვექნება საქმე, ხოლო, რამდენად შთამბეჭდავი იქნება ეს შედეგები, ამას უახლოესი დრო გვიჩვენებს. როგორც იცით, პრიმაკოვის პროგნოზები და მისი განცხადებები ამასთან დაკავშირებით საკმაოდ ოპტიმისტურია.

ვუბრუნდები ეკონომიკის თემას. რესტრუქტურიზებული ვალის თანხის თვალსაზრისით მეტად წონადია, ვიტყოდი, ყველაზე მნიშვნელოვანია თურქმენეთთან - ჩვენს უმსხვილეს კრედიტორთან შეთანხმება, რომელსაც ხელი მოეწერა თურქმენეთის პრეზიდენტ ნიაზოვის თბილისში ვიზიტის დროს, რომელიც მოსკოვის მოლაპარაკების მეორე დღეს გაიმართა. ამ მეგობარი ქვეყნის ლიდერთან შეხვედრისას გამოიკვეთა საქართველოს სატრანსპორტო და სატრანზიტო პოტენციალის ერთობლივი გამოყენების სერიოზული პერსპექტივა. ბატონ ნიაზოვს ვუთხარი, რომ ჩვენ მისი ქვეყანა მეგობრად მიგვაჩნია, რომელმაც მართლაცდა ფასდაუდებელი სამსახური გაგვიწია უმძიმეს წლებში და, როგორც იტყვიან, არ დაგვახჩო ვალებით და არ მოგვთხოვა გაზის მოხმარების დანახარჯების დაუყოვნებლივ გადახდა. ახლა მოიძებნა ისეთი ოპტიმალური გადაწყვეტილება, რომელიც საშუალებას მოგვცემს ფეხზე დავდგეთ და შემდეგ ნელ-ნელა ნაბიჯ-ნაბიჯ დავიწყოთ ამ ვალების დაბრუნება.

აქვე უნდა დავძინო, რომ ვიზიტმა საოცრად გულთბილ, მეგობრულ და საქმიან ვითარებაში ჩაიარა. მინდა რადიომსმენელმა გაითვალისწინოს ისიც, რომ თურქმენეთს უდიდესი მომავალი აქვს თავისი თითქმის ამოუწურავ ბუნებრივ სიმდიდრეთა გამო. თუ არ ვცდები, თურქმენეთის გაზისა და ნავთობის ერთობლივი მარაგი ლამის 30-33 პროცენტს შეადგენს მსოფლიო მასშტაბით (წარმოიდგინეთ, რა არის ეს შედარებით პატარა ქვეყნისათვის). თავად ნიაზოვმა თქვა, რომ ჯერ მხოლოდ თურქმენეთის ტერიტორიის მესამედია შესწავლილი.

ამ ინტენსიურმა საგარეო-ეკონომიკურმა ურთიერთობამ, მწვავე ენერგეტიკული პრობლემების მიუხედავად, უნდა შექმნას საქართველოს ეკონომიკის ფუნქციონირების რიტმის ნორმალიზების საფუძველი. ამისათვის აუცილებელია თანმიმდევრული და სისტემური მუშაობა პრეზიდენტის ეკონომიკური პროგრამის განუხრელი განხორციელებისათვის. ყველა უწყებას, ყველა სამინისტროს და ყველა რეგიონს შევახსენებ, რომ პრეზიდენტის პროგრამა აუცილებელი სამუშაო დოკუმენტია ყველა სახელმწიფო მოხელისათვის. ამ პროგრამის რეალიზაციის პროცესის ხელშეწყობის სერიოზული ინსტრუმენტი უნდა გახდეს საქართველოს პრეზიდენტთან არსებული საკონსულტაციო ეკონომიკური საბჭო, რომლის პირველი სხდომა შაბათს გაიმართა. ცხადია, ეს საბჭო არავითარ შემთხვევაში არ უნდა იყოს მთავრობის პარალელური თუ მადუბლირებელი ორგანო. მისი დანიშნულებაა პრეზიდენტს, რომელიც საბჭოს თავმჯდომარეა, მისცეს შესაძლებლობა გაეცნოს არა მარტო ოფიციალური სტრუქტურებისა და მთავრობის წევრების თვალსაზრისს, არამედ განსაჯოს კიდეც მეცნიერი ეკონომისტების, ბიზნესმენების, საქმიანი წრეების თვალსაზრისი, წინადადებანი და მოსაზრებანი უმწვავესი და ყველაზე აქტუალური სამეურნეო და სოციალური პრობლემების შესახებ.

პირველმა სხდომამ განამტკიცა იმედი, რომ საბჭო პრობლემური და ფუნდამენტური ეკონომიკური საკითხების გადაწყვეტის გზების ძიების სიცოცხლისუნარიანი და ქმედითი მექანიზმი გახდება. ამას ადასტურებს საფუძვლიანი განხილვის შედეგად მიღებული საბჭოს მუშაობის გეგმა, განსაკუთრებით, რეკომენდაციები, რომლებიც სხდომაზე შემუშავდა ისეთი აქტუალური პრობლემების გამო, როგორიც არის თავისუფალი სავაჭრო ზონების ჩამოყალიბებისათვის საკანონმდებლო ბაზის შექმნა და შესაბამისი პროექტის შეტანა პარლამენტში, ეროვნული ბანკის შესახებ კანონის საქართველოს კონსტიტუციასთან შესაბამისობაში მოყვანა, მსოფლიო ბანკთან თანამშრომლობის 1996 წლის პროგრამა, ვაჭრობისა და მომსახურების სფეროში საკონტროლო-საკასო აპარატების დანერგვის დაჩქარება, პურ-პროდუქტების მრეწველობის სისტემის სრული რეორგანიზაცია. ამ უკანასკნელი პრობლემის შესახებ ამ დღეებში მიღებული იქნება პრეზიდენტის ბრძანებულება. შევეცდები, ეს იყოს უაღრესად კონკრეტული პროგრამა, რომელმაც უნდა უზრუნველყოს ქვეყანაში პურის თავისუფალი ბაზრის ჩამოყალიბება. უწინარეს ყოვლისა, ამ საარსებო პროდუქტით მოსახლეობის უზრუნველყოფის არათუ დღევანდელი მდგომარეობის შენარჩუნება, არამედ ხელშესახები გაუმჯობესებაც.

დასავლეთის ჰუმანური დახმარება, რომელმაც ჩვენ სამი უმძიმესი წელიწადი გადაგვატანინა, უსასრულოდ ვერ გაგრძელდება. ამერიკის შეერთებული შტატებისა და ევროკავშირის შესაბამისი პროგრამები წლის პირველ ნახევარში იწურება. ეკონომიკის სტაბილიზაცია, ლარის კურსის განმტკიცება, პრივატიზაციის პროცესი ყველა პირობას ქმნის, რათა ჩამოვაყალიბოთ ქვეყნის პურით უზრუნველყოფის თანამედროვე ცივილიზებული სისტემა, უპირატესად, საკუთარ ფინანსურ შესაძლებლობებზე დაყრდნობით. ამ მიმართულებით სვლა კანონზომიერი და გარდაუვალია. ქვეყნის ბიუჯეტში გათვალისწინებულია პურის თავისუფალი ბაზრის ჩამოყალიბებასთან დაკავშირებით მოსახლეობის სოციალური დაცვისათვის საჭირო სახსრები. ჩვენ ახლა გვაქვს მარცვლეულის სათანადო მარაგი, რათა გარდამავალი ეტაპი შედარებით უმტკივნეულოდ გავიაროთ და სწორედ ეს მარაგი უნდა გამოვიყენოთ რეორგანიზაციის ამ პროცესის დასაჩქარებლად.

მე უკვე ვთქვი ისიც, რომ ხორბლის შემოტანა განთავისუფლებულია ყოველგვარი საბაჟო გადასახადისაგან. არ გამოვრიცხავ, რომ იქნება სხვა შეღავათებიც. ასე რომ, პურის შემომტანი ბიზნესმენები დაინტერესდებიან ამ საქმიანობით და ეს მომგებიანი იქნება მათთვისაც და მოსახლეობისთვისაც. რა თქმა უნდა, ამას ყველაფერს მკაცრ მეთვალყურეობას გაუწევს სახელმწიფო.

ამ საეტაპო მნიშვნელობის რეფორმატორული ღონისძიების განხორციელება პასუხისმგებლობის დონის თვალსაზრისით ლარის შემოღებას უტოლდება. ამიტომ შეიქმნა სპეციალური კომისია, რომელსაც ხელმძღვანელობს სოფლის მეურნეობისა და სურსათის მინისტრი ბაკურ გულუა. ამ კომისიაში შედიან მთავრობის წევრები, თითქმის ყველა მინისტრი, რომლებიც ამ სფეროსთან არიან დაკავშირებული. კომისიამ უნდა უზრუნველყოს პროცესის წარმართვა წინასწარ დასახული, საერთაშორისო დონეზე აპრობირებული გეგმის მიხედვით. აქვე მინდა ვთქვა ისიც, რომ პურპროდუქტების კორპორაციამ, საერთოდ მთელმა სისტემამ ძალიან დიდი მისია შეასრულა, მათ კეთილსინდისიერად იმუშავეს ძირითადად ყველა რთულ კრიზისულ სიტუაციებში და, დარწმუნებული ვარ, ისინი ამ რეორგანიზაციულ სისტემაშიც თავიანთ ადგილს იპოვნიან.

სამწუხაროდ, ჩვენს ეკონომიკურ ცხოვრებაში მარტო თავისთავად გასაგებ, გარდამავალი პერიოდის სირთულეებსა და პრობლემებს როდი ვაწყდებით. საკმაოდ მძიმე შედეგები მოჰყვა ძლიერ ქარიშხალს, რომელმაც ამას წინათ გადაუარა იმერეთსა და სამეგრელოს. შეიქმნა ზარალის დამდგენი და სტიქიის შედეგების სალიკვიდაციო სახელმწიფო კომისია, რომელიც ადგილობრივ ორგანოებთან მჭიდრო კავშირით იმუშავებს. საბედნიეროდ, მსხვერპლი არ არის. თუმცა, მატერიალური და ფინანსური ზარალი ძალიან დიდია. ქარიშხალმა კიდევ უფრო დაამძიმა ენერგეტიკაში არსებული ისედაც რთული ვითარება, რის გამოც უნდა დაჩქარდეს ხელშეკრულებათა გაფორმება „საქრუსეთენერგოსთან“ ელექტროენერგიის მოწოდების საფასურის წინასწარი გადახდის პირობით, რაც საშუალებას მოგვცემს დავაჩქაროთ წარმოების გამოცოცხლების ტემპი და დავძლიოთ ამ ბოლო დღეებში გართულებული სიტუაცია.

საგადასახადო ინსპექციის ცნობით, წლის დამდეგიდან აკრეფილია და ცენტრალურ და ადგილობრივ ბიუჯეტებში ჩაირიცხა 38,5 მილიონი ლარი, საგადასახადო შემოსავალი. ეს 20 მილიონი ლარით, ანუ ორჯერ აღემატება შარშანდელ მაჩვენებელს. ამავე დროს, ინსპექციის ცნობით, ძნელად მიმდინარეობს შემოსავლის მობილიზება ცალკეულ რეგიონებში. საკმაოდ მძიმე მდგომარეობაა ქუთაისში (ალბათ, ქარიშხალმაც იმოქმედა), აქ სერიოზული ჩამორჩენაა, ასეთივე ვითარებაა რუსთავში და ზოგიერთ სხვა რეგიონში, რომლებსაც ახლა არ ჩამოვთვლი. ჩვენ ძალიან საფუძვლიანად შევაჯამებთ პირველი კვარტალის შედეგებს და ამაზე იქ ვილაპარაკებ.

საბაჟო დეპარტამენტის მიერ წლის დასაწყისიდან აკრეფილი 6 მილიონი ლარი. დეპარტამენტის შეფასებით, მარტის შემოსავლის სავარაუდო ოდენობა 4,5 მილიონ ლარს მიაღწევს, რაც უზრუნველყოფს პირველი ორი თვის ჩამორჩენის დაძლევას, საბაჟო დეპარტამენტში. როგორც ადრეც მითქვამს, ძალიან სასიკეთო ძვრებია.

გაზაფხულის დადგომასთან დაკავშირებით, ყურადღებას იმსახურებს სატყეო მეურნეობის სახელმწიფო დეპარტამენტის წინადადება, 30 მარტიდან ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე გამწვანება-გატყევების, ტყეების, მწვანე ნარგავების მოვლა-პატრონობის ერთთვიურის მოწყობის შესახებ. ათას ჰექტარამდე ფართობზე დაირგვება სხვადასხვა სახეობის 2,5 მილიონი ძირი ნერგი. ამას ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, განსაკუთრებით, იმ ზარალის ფონზე, რომელიც ამ ბოლო წლებში მივაყენეთ ჩვენს ტყეებსა და მწვანე ნარგავებს. არ გამოვრიცხავ, რომ ამ დღეებში გამოვა ქვეყნის პრეზიდენტის სპეციალური განკარგულება ან ბრძანებულება ამ ერთთვიურის ორგანიზაციულად ჩატარების შესახებ.

- კვლავ მოსკოვის თემას დავუბრუნდეთ. თქვენ გარკვეული შეფასება მიეცით სათათბიროს 15 მარტის გადაწყვეტილებას. მოსკოვში ყოფნისას არ შეხვდით გენადი სელეზნიოვს. ამან გარკვეული დაინტერესება და, თუ შეიძლება ითქვას, ხმაური გამოიწვია რუსეთის პრესაში. მოსკოვიდან დაბრუნების შემდეგ, შეგიძლიათ რაიმე დაუმატოთ თქვენს პოზიციას? ალბათ, იქაც ბევრი რამ შეიცვალა - პრეზიდენტთან და ჩერნომირდინთან შეხვედრისას ბევრი რა გამოიკვეთა...

- მე თვალს ვადევნებ ყოველგვარ პრესას და მინდა გითხრათ, რომ ზოგიერთ გაზეთში ცალკეულ მოძრაობათა თუ პარტიათა ლიდერები, ძირითადად ისინი, რომლებიც სხვადასხვა მიზეზთა გამო ვერ მოხვდნენ პარლამენტში (მიზეზი, ალბათ, თავის თავში უნდა ეძებონ), ხშირად აძლევენ თავს უფლებას თქვან, „სახელმწიფომ არ იცის, რისთვის მიდის ამა თუ იმ ქვეყანაში“ ანდა „მას საგარეო პოლიტიკა არა აქვსო“. ეს ნურავის ეწყინება, უწიგნურობის ბრალია. ჩემი აზრით, ადამიანი, რომელსაც პოლიტიკური მოღვაწეობის პრეტენზია აქვს, პრეზიდენტის პროგრამას უნდა იცნობდეს. პრეზიდენტის წინასაარჩევნო პროგრამამ განსაზღვრა ჩვენი საგარეო-პოლიტიკური კურსი, თუ მეტი არა, მთელი ხუთი წლისათვის, უფრო შორეული პერსპექტივაც. ასე რომ, აქ არავითარი იმპულსური მოქმედება არ ყოფილა, ყველაფერი გამიზნული და გააზრებულია, ისევე, როგორც ჩემი წინადადება თანამეგობრობის ქვეყნების მეთაურთა საბჭოს შეკრების თაობაზე. გაიმართება იგი თუ არა, ეს სხვა საკითხია, მაგრამ მიმაჩნია, რომ ეს ისეთი წინადადება იყო, რომელმაც მსოფლიო საზოგადოებრიობის ძალიან დიდი ყურადღება დაიმსახურა. არ არის გამორიცხული, რომ 19 მაისამდე, როცა რიგითი შეხვედრა უნდა გაიმართოს, საჭიროების შემთხვევაში, ეს წინადადება შეიძლება რეალიზებული იყოს. ელცინი და ბევრი სხვა პრეზიდენტი ამ წინადადებას ძალიან დადებითად გამოეხმაურნენ. იქნება თუ არა საჭიროება, ამას კონსულტაციები გვიჩვენებს.

რაც შეეხება შეხვედრას სათათბიროში, აქ, მართალია, დრო ძალიან ცოტა იყო (ეს შეხვედრა, სხვათა შორის, ჩვენი ინიციატივით არ ყოფილა დაგეგმილი, იგი საგარეო საქმეთა სამინისტრომ შემოგვთავაზა და ჩვენ უარი არ გვითქვამს, რადგან ვფიქრობდით, რომ შეიძლებოდა სასარგებლო ყოფილიყო). მაგრამ იმ გადაწყვეტილების შემდეგ, რომელიც სათათბირომ მიიღო, შეხვედრას უკვე აზრი აღარ ექნებოდა. ეს გაუგებარი იქნებოდა, არა მარტო ბევრი ჩვენი თანამემამულისათვის, არამედ მსოფლიო საზოგადოებრივი აზრისათვისაც. ახლა ლაპარაკი იმაზე, მისულიყავი და გეთქვა - შენ ნორმალური ხარ თუ არანორმალურიო, ეს გულუბრყვილობაა. და ამიტომ, ვფიქრობ, საქართველოს პრეზიდენტის მიერ განხორციელებული დემარში უფრო გამიზნული და მიზანმიმართული გახლდათ.

ახლა კონკრეტულად 15 მარტის გადაწყვეტილების სკანდალურობასა და გაუმართლებლობაზე ბევრი ითქვა. მე მხოლოდ ერთ ელემენტს დავუმატებდი; დღეს ძალიან ბევრს ლაპარაკობენ აღმოსავლეთით ნატოს გაფართოების მიზანშეუწონლობაზე, და ეს ძალიან სერიოზული საკითხია. სწორედ სათათბიროს გადაწყვეტილება (მინდა ამას განსაკუთრებით გავუსვა ხაზი) აძლევს სტიმულს - ნატოს გაფართოების პროცესის დაჩქარებას და ამ ორგანიზაციაში, რაც შეიძლება მეტი სახელმწიფოს გაერთიანებას. ისევ გაჩნდა შიში საბჭოთა კავშირის შესაძლო აღდგენის გამო. ცივი ომის შემდგომი პერიოდის დათბობას ძალზე იოლად შეიძლება მოჰყვეს ცივი გამჭოლი ქარები და ამიტომაც, ყველა პოლიტიკური მოღვაწე განსაკუთრებული პასუხისმგებლობით უნდა ეკიდებოდეს მიღებულ გადაწყვეტილებებს. ეს ეხება სათათბიროსაც და ყველა ჩვენგანსაც. ასეთია ჩემი კომენტარი ამ საკითხთან დაკავშირებით.

- მას შემდეგ, რაც ამ ბოლო ხანს, აქტიურად ლაპარაკობენ საბჭოთა კავშირის აღდგენის შესაძლებლობაზე, ზოგიერთმა პოსტსაბჭოურმა ქვეყანამ უკვე განსაზღვრა საკუთარი ბედი და საკუთარი პოზიცია. გვაქვს ბელარუსის მაგალითი. მოსალოდნელია, დაიდოს ხელშეკრულება, ბელარუს-ყაზახეთ-რუსეთსა და ყირგიზეთს შორის. რა პოზიციას დაიკავებს ამ თვალსაზრისით საქართველო?

- აქ მიდგომა სხვადასხვაგვარაია. ერთია - ბელარუსის მიდგომა, მეორე- ყაზახეთის და ყირგიზეთისა. როგორც ვიცი, ყაზახეთისა და ყირგიზეთის მიდგომაში უფრო მეტად ლაპარაკია, ინტეგრირებაზე, ინტეგრაციის გაღრმავებაზე და ჩვენც არა ვართ ამის წინააღმდეგი - ეკონომიკური, მეცნიერული, ტექნიკური და სხვაგვარი ინტეგრაცია - სავსებით ნორმალური მოვლენაა. ბელარუსი გამონაკლისია. საქართველოს მაგალითით თუ ვიმსჯელებთ, საბჭოთა კავშირის აღდგენა აბსურდია. ამ თემაზე საუბრისას ჩემი და ელცინის პოზიციები არ განსხვავდებოდა ერთმანეთისგან. მან კიდეც გაუსვა ხაზი იმას, რომ ძირითადად საკითხებზე ჩვენი შეხედულებანი ან იდენტურია, ან ძალიან ახლოსაა და ერთმანეთს ემთხვევა. რაც შეეხება საქართველოს, ვიმეორებ, ეს ჩვენს პირობებში აბსურდულია, ამ იდეას მხოლოდ ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები მოსახლეობის მცირე ნაწილი და მათი ლიდერები თუ მიესალმებიან, და არა სხვები. საერთოდ კი ნორმალური ადამიანი, მით უმეტეს - პოლიტიკური მოღვაწე, როგორ და რა უფლებით იტყვის უარს თავისი ხალხის თავისუფლებაზე? თავისუფლების წართმევა მხოლოდ იძულებით შეიძლება. საქართველო არის და დარჩება თავისუფალ, დამოუკიდებელ და დემოკრატიულ სახელმწიფოდ, რომელიც ღრმა ინტეგრაციული პროცესების მომხრეა, როგორც დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ფარგლებში, ასევე, შავი ზღვისპირა ქვეყნების ეკონომიკურ ალიანსში, ევროკავშირისა თუ დასავლეთის სხვა ქვეყნების მიმართაც. ჩვენი პრინციპული პოზიცია ასეთია: ინტეგრირება მსოფლიო ეკონომიკის ყველა რეგიონთან, სადაც კი ხელი მიგვიწვდება რამდენადაც ეს შეესაბამება ჩვენს ეროვნულ, სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, და თითოეული მოქალაქის ინტერესებს.

„საქართველო არის და დარჩება თავისუფალ, დამოუკიდებელ და დემოკრატიულ სახელმწიფოდ“ : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 25 მარტის რადიოინტერვიუ / შევარდნაძე ე. ; [ჩაიწერა] ონიანი ნატო // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1996. - 26 მარტი - №55 (2168). - 1,2 გვ.

ღრმად პატივცემულო ბატონო პრეზიდენტო ილიესკუ,
პატივცემულო სტუმრებო,
ქალბატონებო და ბატონებო,

თითქმის ერთი წელი გავიდა მას შემდეგ, რომ მე და ჩემს კოლეგებს წილად გვხვდა ბედნიერება, ვწვეოდით ულამაზეს ბუქარესტს, რომელიც მასპინძლობდა შავი ზღვის ეკონომიკური თანამშრომლობის ალიანსის უმაღლესი დონის შეხვედრას. ქალაქი ჯერ კიდევ იშუშებდა ძველისა და ახლის უმოწყალო დაპირისპირებით მიყენებულ ჭრილობებს, ქვეყანას ჯერაც ეტყობოდა გადატანილი ქარტეხილების კვალი. მაგრამ გზაჯვარედინებზე აღარ იდგნენ ტანკები, ქალაქში აღარ ისმოდა სროლის ხმა. ჯერ კიდევ საბჭოთა კავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრად ყოფნისას ჩემი რუმინეთში უკანასკნელი გასვლის შემდეგ სახელმწიფოში თვალნათელი პროგრესი იგრძნობოდა. იკვეთებოდა ხელმძღვანელობის ახალი კურსის პირველი შედეგები, რომლებიც ჯერ კიდევ 1989 წლის დეკემბრის მიწურულს, ტირანიის წინააღმდეგ მიმართული რევოლუციის პირველივე საათებში ჩამოაყალიბა ეროვნული ხსნის ფრონტის საბჭომ. ყოველ ჩვენგანს კარგად ახსოვს, რომ შექმნის დღიდან მას სათავეში ედგა შემდგომში თავისუფალი, დემოკრატიული რუმინეთის პრეზიდენტი, გამოჩენილი მეცნიერი და მამაცი პიროვნება, ჩვენი დიდი მეგობარი და დღევანდელი დიდად სასურველი სტუმარი იონ ილიესკუ.

განგებამ ასე ინება, რომ ხალხსაც მოუწია ნგრევისა და სამოქალაქო დაპირისპირების გზით სიარული იმ იდეალებისკენ, რომელთათვისაც დაიღვარა უდანაშაულო სისხლი ბუქარესტსა და ტიმოშოარაში. საქართველომ გაიარა ომების, ეკონომიკის კატასტროფული ვარდნის, ჰიპერინფლაციის პერიოდი და დღეს იქცა ქვეყნად, რომელსაც ძალუძს ღირსეული პარტნიორობა გაუწიოს ყველა მეგობარ სახელმწიფოს. ამაზე მეტყველებს ჩვენს შორის სულ უფრო მზარდი სავაჭრო-ეკონომიკური ურთიერთობები. ამაზე მეტყველებს „ხელშეკრულება საქართველოსა და რუმინეთს შორის მეგობრობისა და თანამშრომლობის შესახებ“, რომელსაც დღეს ხელი მოვაწერეთ, ამაზე მეტყველებს საკითხთა ის ფართო სპექტრი, რომელიც განვიხილეთ პრეზიდენტ ილიესკუსთან საუბრისას.

როდესაც ჩვენს დღევანდელ საუბრებსა თუ, საზოგადოდ, ჩვენს ქვეყნებს შორის დიალოგზე ვლაპარაკობთ, არ შეიძლება არ გავიხსენოთ ჩვენი ხალხების სულიერი სიახლოვე, რომელიც საუკუნეების სიღრმესა და ერთ სარწმუნოებაში იღებს სათავეს. არ შეიძლება არ გავიხსენოთ ადამიანები, რომლებიც საფუძველს უყრიდნენ რუმინელ და ქართველ ხალხებს შორის ურღვევ მეგობრობას და მათ შორის გამორჩეული - ჩვენი დიდი წინაპარი, გამოჩენილი რუმინელი განმანათლებელი, საეკლესიო და საზოგადო მოღვაწე, რუმინელი მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ წმინდანად შერაცხული ანთიმოზ ივერიელი, თქვენს ქვეყანაში ივერიანუდ წოდებული.

ასეთივე სულიერი სიახლოვე გვაკავშირებს ყოფილი სოციალისტური ბლოკის ბევრ ქვეყანასთან. მათთან ჯერ კიდევ საბჭოთა პერიოდში ჩამოყალიბებული ურთიერთობანი უთუოდ ჩვენი კაპიტალია. მათ ხომ, გარკვეულწილად, უკვე გაიარეს ეს გზა, რომელიც ჩვენ ჯერ კიდევ გასავლელი გვაქვს. სახელმწიფოებრიობის მშენებლობის მათი გამოცდილება ჩვენ უნდა შევისწავლოთ და ჩვენს პირობებს მივუსადაგოთ. ეს გაგვიადვილებს ხალხთა ევროპულ ოჯახში შესვლას და დააჩქარებს ჩვენი ქვეყნის ევროპაში ეკნომიკურ და პოლიტიკურ ინტეგრაციას. ჩვენ მივესალმებით ევროკავშირში რუმინეთის მიერ ასოცირებული წევრის სტატუსის მიღებას.

ცალკე მსურს მივაპყრო თქვენი ყურადღება საკითხს, რომელიც ჩვენი ორი ქვეყნისთვის საარსებოდ მნიშვნელოვნად მიმაჩნია. მხედველობაში მაქვს ევროპა-აზიის სატრანსპორტო დერეფანი. ევროკავშირის ეს, გადაუჭარბებლად ვიტყვი, პლანეტარული მასშტაბის პროექტი ორი კონტინენტის ეკონომიკური და კულტურული დაახლოების უნიკალურ შესაძლებლობებს ქმნის. მისი წყალობით კავკასიისა და ცენტრალური აზიის სახელმწიფოები ორმხრივად სასარგებლო კავშირურთიერთობებს დაამყარებენ დასავლეთ და ცენტრალური ევროპის განვითარებულ სახელმწიფოებთან. სხვასთან ერთად, ამ საკითხებზე სერიოზულად ვიმსჯელეთ ამას წინათ აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ბატონ ჰეიდარ ალიევის და თურქმენეთის პრეზიდენტ ბატონ საფარმურატ ნიაზოვის თბილისში ვიზიტების დროს. უფრო ადრე ტაშკენტში, კერძოდ კი გასული წლის სექტემბერში, ევროპა-აზიის სატრანსპორტო დერეფნის პროექტი ჩემი და უზბეკეთის პრეზიდენტის ბატონ ისლამ ქარიმოვის საუბრების ერთ-ერთი ცენტრალური თემა გახლდათ. ასევე შემიძლია ვთქვა პრეზიდენტ ნაზარბაევთან საუბრებზე. რუმინეთს და საქართველოს, რომლებიც შავი ზღვის სანაპირო სახელმწიფოებს წარმოადგენენ, ამ პროექტში განსაკუთრებული ადგილი უკავიათ. ჩვენს ქვეყნებში მშვიდობასა და სტაბილურობაზე, ჩვენს სახელმწიფოებს შორის სანიმუშო ურთიერთობაზე მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული საუკუნის პროექტის დაწყება და წარმატებით განხორციელება. და ეს ის ბედნიერი შემთხვევაა, როცა ხალხებს შორის ჭეშმარიტად მეგობრული დამოკიდებულება და ურთიერთსიმპათია ემთხვევა ქვეყნების გრძელვადიან პოლიტიკურ და ეკონომიკურ ინტერესებს.

ამავე დროს, იმის შესახებაც უნდა ითქვას, ურომლისოდაც ვერ დამყარდება სამართლიანი და, მაშასადამე, ხანგრძლივი მშვიდობა კავკასიაში. მხედველობაში მაქვს რეგიონში მიმდინარე კონფლიქტები და მათი გამჩაღებელი აგრესიული სეპარატისტული რეჟიმები, რომლებიც არა მხოლოდ ფეხქვეშ თელავენ ადამიანთა თანაცხოვრების ყველა ცივილიზებულ ნორმას, არამედ ხელს უშლიან მეზობელი სახელმწიფოებისა და რეგიონების ჩართვას გლობალურ ინტეგრაციულ სისტემებში. სამწუხაროდ, სეპარატიზმის პრობლემა მხლოდ საქართველოს პრობლემა როდია, ჩვენ მადლობელი ვართ რუმინეთის ხელმძღვანელობის, რომელიც ყველა საერთაშორისო ფორუმზე უპირობოდ უჭერს მხარს საქართველოს სუვერენიტეტს და ტერიტორიულ მთლიანობას. ბატონ პრეზიდენტთან საუბრისას ჩვენ განვიხილეთ ინიციატივა, თბილისის დეკლარაცია, რომელსაც ჩემთან ერთად პრეზიდენტმა ალიევმა მოაწერა ხელი, „მშვიდობიანი კავკასია“ და აღვნიშნეთ, რომ რუმინეთი, როგორც რეგიონში სტაბილურობით უშალოდ დაინტერესებული მხარე, ყოველმხრივ თანადგომას გაუწევს მას.

ძალზე მოკლედ შევჩერდები შავი ზღვის ეკონომიკურ ალიანსზე. მისი მომავლის თაობაზე საქართველოს და რუმინეთის შეხედულებები ერთმანეთს ემთხვევა. ჩვენ ორივეს გვსურს ბისეკი ვაქციოთ სრულფასოვან რეგიონულ საერთაშორისო ორგანიზაციად, რომელიც ეკონომიკურთან ერთად მეტ ყურადღებას დაუთმობს პოლიტიკურ თანამშრომლობასაც და მიაღწევს ევროპული სისტემებისთვის დამახასიათებელ ინტეგრაციულ დონეს. ვფიქრობ, რომ ეს კონტინენტის ახალი უსაფრთხოების არქიტექტურის ინეტერესებს შეესაბამება და არანაირად არ ეწინააღმდეგება რომელიმე ქვეყნის თუ ორგანიზაციის მიზნებს.

ქალბატონებო და ბატონებო,