მილოცვა

ძვირფასო მეგობრებო.

გილოცავთ 2000 წლის დადგომას.

მადლობელი ვარ, რომ ერთად ვაშენებთ ახალ საქართველოს.

ღმერთი იყოს თქვენი და თქვენი ოჯახების მფარველი, სიყვარული, სიმშვიდე და ბედნიერება - თქვენი მუდმივი თანამდევი.

ე. შევარდნაძე.

გაზეთ „საქართველოს რესპუბლიკის“ რედაქციას : მილოცვა // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 1 იანვარი. - №1(3397). - 1 გვ.

1999 წლის 31 დეკემბერს რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტის ბორის ელცინის გადაწყვეტილებას პოსტიდან გადადგომის შესახებ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ შემდეგი კომენტარი გაუკეთა: „ბორის ელცინი ისტორიული პიროვნებაა. მან უნიკალური წვლილი შეიტანა რუსეთის დემოკრატიულ გარდაქმნასა და განვითარებაში. მის მიერ მიღებული გაბედული გადაწყვეტილება კანონზომიერია და სათანადოდაც იქნება შეფასებული.

საქართველო მზად არის აქტიურად ითანამშრომლოს რუსეთის ხელისუფლებასთან, რომელსაც ვლადიმერ პუტინი ჩაუდგა სათავეში, რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობის გაღრმავებისა და განვითარებისათვის, განსაკუთრებით, კავკასიაში მშვიდობისა და სტაბილურობის დასამკვიდრებლად“, - განაცხადა საქართველოს პრეზიდენტმა.

საქართველოს პრეზიდენტის
პრესსამსახური-საქინფორმი.

ედუარდ შევარდნაძე: „ბორის ელცინის მიერ მიღებული გაბედული გადაწყვეტილება კანონზომიერია და სათანადოდაც იქნება შეფასებული“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 1 იანვარი. - №1(3397). - 1 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის საახალწლო მიმართვა
ქვეყნის მოსახლეობისადმი. 1999 წლის 31 დეკემბერი

ძვირფასო თანამემამულენო!
საქართველოს მოქალაქენო!

ისტორიაში გადადის 1999 წელი. კიდევ ორიო დე საათი და კარს შემოაღებს XX საუკუნისა და მეორე ათასწლეულის დამაგვირგვინებელი - 2000 წელი!

მოგილოცავთ ახალ წელს!

ბედნიერი იყოს ეს წელი საქართველოს ყველა მოქალაქისა და ოჯახისათვის. საქართველოს სრულიად საქართველოსათვის, საქართველოს მეგობრებისათვის მთელ მსოფლიოში! მრავალჟამიერ იმრავლოს ხვავმა და ბარაქამ, ძეობებმა და ქორწილებმა სიხარულმა და სიყვარულმა! ამ ახალი წლის ღამეს მე მივესალმები ჩვენი სახელმწიფოს დედაქალაქს - თბილისს, ქართლსა და კახეთს, იმერეთს და გურიას, სამეგრელოსა და სვანეთს, აჭარასა და აფხაზეთს, რაჭა - ლეჩხუმს და მესხეთ - ჯავახეთს, ცხინვალის რეგიონს, თუშეთს, ფშავს, ხევსურეთს, მთიულეთის, ხევს და გუდამაყარს, მთასა და ბარს, საქართველოს ყველა სოფელს და ქალაქს, ყველა ოჯახს, დავლოცავ ყველა კერას და ყველა აკვანს.

ბედნიერი ახალი წელი გაგთენებოდეთ! მომავალ წელს ჩვენ აღვნიშნავთ იესო ქრისტეს დაბადების 2000 წლისთავს ვულოცავ ყველა ქრისტიანს ამ დიდ რელიგიურ, კულტურულ და ისტორიულ დღესასწაულს!

ქრისტიანობამ მისცა კაცობრიობას ღვთაებრივი მორალი, ზნეობა, დიდი კულტურა და დიდი ცივილიზაცია. საუკუნეების მანძილზე სიტყვები ქართველი და ქრისტიანი სინონიმები იყო.

მოგეხსენებათ, საქართველო ერთ-ერთი უძველესი ქრისტიანული ქვეყანაა დედამიწაზე საუკუნეების მანძილზე ქართველს გზას უნათებდა წმ. ნინოს ვაზის ჯვარი და ქრისტეს სახარება.

დღეს, ქრისტეს 2000 წლისთავზე, რა დასამალია, - არ ვართ დალხენილნი. განსაკუთრებით ეკონომიკურად გვიჭირს საქართველოში. ჭირის დაძლევას ჩვენი უფლის თვით იესო ქრისტეს მაგალითი, ქრისტიანობის არსი და კრედო გვასწავლის ყველა ქრისტიანს. მრავალჭირნახულ საქართველოს მომავალ 2000 წელს - თავსდატეხილი ფინანსური კრიზისის უკანასკნელ წელს წინსვლა და გამარჯვება ელოდება.

მე მივესალმები საქართველოს ყველა სარწმუნოებისა და კონფესიის მოქალაქეს, მათს ოჯახებს და ვუსურვებ ბედნიერ ახალ წელს!

კაცთმოყვარეობა, კულტურათა დიალოგი, ტოლერანტიზმი ყოველთვის იყო საქართველოს დამახასიათებელი ნიშან-თვისება და ასე იქნება მუდამ. ეს ისტორიული, ჰუმანისტური ტრადიციები ჩვენმა დიდმა წინაპრებმა გვიანდერძეს, მათ შორის დავით აღმაშენებელმა, თამარ მეფემ, უკვდავმა შოთა რუსთაველმა, დიდმა ილია ჭავჭავაძემ. მჯერა, ეს დიდი მემკვიდრეობა ქვეყნის რეალურად ქცეული დამოუკიდებლობა საყოველთაო შერიგების და ეროვნული თანხმობის საძირკველი გახდება. მომავალ ახალ წელს ვიზეიმებთ საქართველოს სახელმწიფოებრიობის 3000 წლისთავს.

ქართული ცივილაზიცია ერთ-ერთი უძველესია დედამიწაზე.

ადრეც მითქვამს და ამ ახალი წლის ღამეს ერთხელ კიდევ გაგიმხელთ, - მე რაც დიდ პოლიტიკაში მოვედი, სამი დიდი მიზანი მამოძრავებდა: პირველი ყველაზე ხანგრძლივი ომის, ცივი ომის დამთავრდება, ამ პროცესში მონაწილეობა და ორად გახლეჩილი ევროპისა და მსოფლიოს გაერთიანება, მეორე. ამ ბაზაზე საქართველოს, აგრეთვე სხვა რესპუბლიკების დამოუკიდებლობისა და თავისუფლების მიღწევა. მესამე. საქართველოს ინტეგრირება ევროპულ და მსოფლიო ცივილიზებულ თანამეგობრობაში, მისთვის ევროპისა და აზიის დამაკავშირებელი ერთ-ერთი საკვანძო ქვეყნის ფუნქციის დამკვიდრება.

ცივი ომი დამთავრდა, კაცობრიობა განიკურნა ბირთვული ომის კოშმარებისაგან. ახდა მრავალ და მრავალი თაობის საუკუნეების ოცნება. ჩვენ დამოუკიდებელი, დემოკრატიულ ღირებულებებზე აგებული მსოფლიო თანამეგობრობის წევრი სახელმწიფო ვართ. ხოლო ევრაზიის დერეფანი, ანუ დიდი აბრეშუმის გზა, უკვე წარმოუდგენელია საქართველოს გარეშე. გაიხსენეთ სტამბოლში ხელმოწერილი ამ საუკუნისა და მომავალი საუკუნეების უდიდესი ხელშეკრულებები.

საქართველო დღეს მთელ მსოფლიოში აღიარებული საპრეზიდენტო მმართველობის კონსტიტუციური, დემოკრატიული, სუვერენული სახელმწიფოა, რომლის საერთაშორისო იმიჯი დღითიდღე იზრდება, ეს არის ჩვენი უმთავრესი მონაპოვარი ამ უმძიმეს წლებში.

1999 წელი საქართველოს პარლამენტის არჩევნების წელი იყო, მადლობელი ვარ იმისათვის, რომ თქვენ სწორი არჩევანი გააკეთეთ. მომავალი 2000 წელი - საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნების წელია. თითქმის ხუთი წელი გავიდა წინა არჩევნებიდან. სასიკეთოდ შეიცვალა ბევრი რამ ჩვენს ქვეყანაში. დღეს ჩვენ სულ სხვა საქართველოში ვცხოვრობთ. გაიხსენეთ როგორი სისხლიანი და მძიმე წლები გავიარეთ 90-იანი წლების პირველ ნახევარში.

ჩვენ გვაქვს ერთ-ერთი ყველაზე დემოკრატიული კონსტიტუცია თანამედროვე მსოფლიოში. წინა პარლამენტმა 700-მდე კანონი მიიღო. საქართველოს მოქალაქემ მოიპოვა დემოკრატიული უფლებები და თავისუფლებები პრესის, სიტყვის, მეწარმეობის თავისუფლება და ა.შ. დღეს ყველაფერი ეს უკვე რეალობას წარმოადგენს.

გაიმართა ადგილობრივი ხელისუფლების არჩევნები და განხორციელდა რეფორმები, ჩამოყალიბდა ადგილობრივი თვითმმართველობა, ახალი ტიპის მუნიციპალური ხელისუფლება. მე ყველას მივესალმები ხელმძღვანელებსაც და რიგით წევრებსაც. უკეთ ფუნქციონირებს საკანონმდებლო, აღმასრულებელი, სასამართლო ხელისუფლება, კონსტიტუციური სასამართლო. წარმატებით მიმდინარეობს სამართლებრივი რეფორმა, მადლობა ამ დიდი საქმის ორგანიზატორებსა და მონაწილეებს.

მე მივესალმები პარლამენტარებს, პოლიტიკურ პარტიებს, ყველა პოლიტიკურ გაერთიანებას, პროფკავშირებს, პოლიტიკური ოპოზიციის წარმომადგენლებს, პრესას, რადიოს, ტელევიზიას, რომლებიც ჩვენთან ერთად ზრუნავენ ქვეყნისა და ხალხის საკეთილდღეოდ, ჩვენი ხვალინდელი დღისათვის.

ვულოცავ საქართველოს შეიარაღებულ ძალებს, არმიას, ფლოტს, მესაზღვრეებს, უშიშროებისა და შინაგან საქმეთა სამინისტროების, პროკურატურის, იუსტიციის, სასამართლოების მუშაკებს ახალ წელს და ვუსურვებ ახალ წარმატებებს ქვეყნისა და ხალხის საკეთილდღეოდ!

მნიშვნელოვნად განმტკიცდა ქვეყნის თავდაცვა და უშიშროება. დიდი გარდატეხა მოხდა დამნაშავეობასთან, სამართალდარღვევებთან ბრძოლაში იწყება სამკვდრო-სასიცოცხლო ბრძოლა კორუფციასთან და ჩრდილოვან ეკონომიკასთან. ეს უახლოესი წლების ერთ-ერთი უმთავრესი ამოცანაა.

ამ დღეებში მე პარლამენტის ტრიბუნიდან ყოველწლიური მოხსენებით მივმართავ ხალხს გასული წლის შედეგებისა და მომავალი 2000 წლის ამოცანების შესახებ. მე იქ მექნება წარმოდგენილი ფართო პროგრამა უახლოეს წლებში ხალხის კეთილდღეობის ცხოვრების დონის ამაღლების შესახებ და ეს იქნება რეალური პროგრამა.

განვლილმა წელმა, 1998 წლისაგან, საკმაოდ მძიმე მემკვიდრეობა მიიღო მსოფლიო ეკონომიკური და ფინანსური კრიზისის ნეგატიური გავლენის სახით. რთულად, მაგრამ მაინც თავს ვაღწევთ ამ მძიმე შედეგებს, მძიმე საფინანსო, საბიუჯეტო კრიზისს.

უკვე შეიმჩნევა, მართალია მოკრძალებული, მაგრამ მაინც წინსვლის პირველი ნიშნები, რომლებიც სამწუხაროდ გარკვეულწილად ფერმკრთალდება მიმდინარე წლის ბიუჯეტის შეუსრულებლობის, გაუცემელი პენსია-ხელფასების და გარკვეული სოციალური დაძაბულობის ფონზე. მაგრამ ეს არ არის ჩვენი განვითარების მთავარი ტენდენცია, - ეკონომიკის აღმავლობის, მოსახლეობის დიდი ნაწილის კეთილდღეობის ამაღლების მზარდ მონაცემებში ვლინდება. ეს პროცესი დაიწყო.

1999 წელს, წინა წელთან შედარებით, მთლიანი შიდა პროდუქტის მატება, ანუ ქვეყნის საერთო ეკონომიკური ზრდა 2,5-3 პროცენტს შეადგენს, შეიძლება ცოტა მეტსაც.

წლის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს მაკროეკონომიკურ შედეგს წარმოადგენს ქვეყანაში 1998 წლის დამლევისათვის განვითარებული სავალუტო კრიზისის შეჩერება და ფულად-საკრედიტო სისტემის სტაბილურობის უზრუნველყოფა.

ძირითადად ლარის კურსის სტაბილურობით არის განპირობებული სამომხმარებლო ფასების ნავარაუდევ დასაშვებ ინტერვალში ცვალებადობა. ინფლაციის დაბალი დონე.

ეროვნული ვალუტის კურსისა და ფასების სტაბილურობამ თავის მხრივ, შესაბამისი ფონი შექმნა ეკონომიკის ყველა ძირითადი დარგის განვითარებისათვის.

მრეწველობის მთლიანი პროდუქცია 1998 წელთან შედარებით თითქმის 4 პროცენტით გაიზარდა. სოფლის მეურნეობის პროდუქციის წარმოება 2,6 მილიარდ ლარს აღემატება, რაც 8 პროცენტით მეტია წინა წლის მაჩვენებელზე. წარმოებულია 70 ათასი ტონა ხარისხოვანი ჩაი. 410 ათასი ტონა კარტოფილი, 465 ათასი ტონა ბოსტნეული, 100 ათასი ტონაზე მეტი ხორცი და სხვა პროდუქცია. კარგი შედეგებია ყურძნის, მარცვლეულის, ხილის წარმოებაში. თითქმის ყველა სახეობის მიხედვით აღინიშნება მნიშვნელოვანი ზრდა და ეს მაშინ, როცა სულ რამდენიმე წლის წინათ საქართველოს სოფლის მეურნეობა გაჩანაგების გზაზე იდგა.

შეიძლება გაბედულად ითქვას, მიწის რეფორმამ იხსნა ქვეყანა შიმშილობისაგან.

სულ უფრო იზრდება უცხოელ ინვესტორთა დაინტერესება ჩვენი ქვეყნით. მთლიანად 1999 წლის განმავლობაში გამოყენებულია 120 მილიონ ლარამდე უცხოური ინვესტიცია, რომელთაგან 67 პროცენტი სამშენებლო სამონტაჟო სამუშაოებზე მოდის. ამას ემატება ევროკავშირის საერთაშორისო სავალუტო ფონდის მსოფლიო ბანკის, სხვა საერთაშორისო საფინანსო და კერძო სტრუქტურების მრავალწლიანი პროექტები, რომელთა რეალურ შედეგებს უახლოეს მომავალში იგრძნობს ჩვენი მოსახლეობა. ეს ეხება მედიცინას, განათლებას, ჩვენი ცხოვრების თითქმის ყველა სფეროს.

ქვეყნის ექსპორტი 1999 წელს - 19 პროცენტით გაიზარდა. 2000 წელს ზრდის უფრო დიდი პერსპექტივებია დასახული. საქართველო აუცილებლად დაიმკვიდრებს ძირითადად ექსპორტიორი ქვეყნის სტატუსს. ეს იქნება დიდი მიღწევა დამოუკიდებელი სახელმწიფოს აღმშენებლობაში.

დიდი ძვრებია მშენებლობისა და ურბანიზაციის, საავტომობილო, საზღვაო, საჰაერო, რკინიგზის ტრანსპორტის, კავშირგაბმულობის, გზების მშენებლობის, ეროვნული მემკვიდრეობის სხვა დარგებში. ეს არის შედეგი სწორედ აბრეშუმის გზის აღორძინებისა. ეს იმას ნიშნავს, რომ დავძლიეთ კრიზისი, სტაგნაცია და აღმავლობის გზას დავადექით. მე მივესალმები მეწარმეებს, ბანკირებს, ბიზნესმენებს, კომერსანტებს, ფერმერებს, საშუალო ფენის წარმომადგენლებს, რომლებიც ეროვნული ეკონომიკის აღორძინებას ემსახურებიან.

2000 წელი უნდა გახდეს კრიზისის დაძლევის ბოლო წელი და ჩვენ რეალურად უნდა შევძლოთ საერთაშორისო ორგანიზაციების მონაწილეობით დამუშავებული სიღარიბის საბოლოოდ დაძლევის ეროვნული სამწლიანი (2000-2003) წწ. პროგრამის ამოქმედება. არ შეიძლება შევეგუოთ ჩვენი საზოგადოების გახლეჩას ღატაკებად და მდიდრებად. საქართველო უნდა გახდეს და გახდება კიდეც შეძლებულ თავისუფალ მოქალაქეთა სახელმწიფო.

შემუშავებულია უახლოეს წლებში ხელფასების, პენსიების, სტიპენდიების გაზრდის პროგრამები. ხელისუფლების მიზანია საარსებო მინიმუმის გარანტირება და შემდგომში კეთილდღეობის თანდათანობით ამაღლება, საყოფაცხოვრებო პირობების სრულყოფა. მოსახლეობისათვის ელექტროენერგიის, წყლის, გაზის მიწოდების გაუმჯობესება. რა თქმა უნდა, ყველაფერი ეს ეტაპობრივად განხორციელდება და არცთუ შორეულ პერსპექტივაში.

გასული წელი მძიმე იყო ახალი ქართული საზოგადოების ყველა ფენისათვის, განსაკუთრებით პენსიონერებისათვის, სოციალურად დაუცველი, ნაკლებშემოსავლიანი ოჯახებისათვის ლტოლვილებისათვის. ამ თემას მე ვეხები დიდი ადამიანური გულისტკივილით და დიდი, ღრმა განცდებით არ შეიძლება ბედნიერი იყოს იმ ქვეყნის, თუნდაც დამოუკიდებელი სახელმწიფოს პრეზიდენტი, რომელმაც იცის, რომ მისი მოქალაქენი დაზღვეული არ არიან შიმშილისაგან, სიცივისაგან, უმუშევრობისაგან და ასე შემდეგ.

ხორციელდება რეფორმები საპენსიო უზრუნველყოფის სფეროში. შემუშავებულია კონცეფცია, რომლის შედეგადაც შეიქმნება სისტემა, რომელიც გამორიცხავს პენსიების გაცემის დაგვიანებას, ხოლო გაუცემელი პენსიები და ხელფასები დაიფარება, ეს ხარჯები ბიუჯეტში იქნება გათვალისწინებული.

მე მოკრძალებით მივესალმები პენსიონერებს, ომისა და შრომის ვეტერანებს, ჩვენი ქვეყნის დამსახურებულ მოქალაქეებს. ვულოცავ მათ ახალ წელს და ვუსურვებ დღეგრძელობას და ბედნიერ სიბერეს! მე მივესალმები იძულებით ადგილნაცვალ პირებსა და ლტოლვილებს და მინდა დავარწმუნო ისინი, რომ საქართველოს საშინაო და საგარეო პოლიტიკა მიმართულია მათი პრობლემების, ჩვენი პრობლემების გასაჭრელად კონფლიქტების აღმოფხვრისა და ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის აღსადგენად. მშობლიურ ოჯახებში დასაბრუნებლად მინდა დაგარწმუნოთ, ჩემი ცხოვრების უმაღლესი მიზანია საქართველოს გამთლიანება, ყველა თქვენგანის მშობლიურ კერებში დაბრუნება. ამ გზას ალტერნატივა არ გააჩნია. ასეთია არა მარტო საქართველოს, არამედ მთელი მსოფლიოს ნება, საერთაშორისო თანამეგობრობის თანადგომა უკვე დიდი მონაპოვარია, რაც ხვალ თუ ზეგ აუცილებლად პრაქტიკულ ნაყოფს გამოიღებს.

დიდ იმედებს ვამყარებთ სახელისუფლო სტრუქტურების მიმდინარე რეფორმაზე, რომელიც უფრო ეფექტიანსა და შედეგიანს გახდის ეკონომიკური ბლოკის მუშაობას, შემოსავლების ზრდას და გადასახადების მობილიზებას.

შეიქმნა საგადასახადო შემოსავლების სამინისტრო, გაერთიანდა ჯანდაცვისა და შრომის, სოციალური დაცვის სამინისტროები. პარლამენტმა მიიღო კანონი სახელმწიფო მინისტრის ფუნქციათა გაფართოების შესახებ და სხვ. ყოველივე ეს სულაც არ არის შემთხვევითი აქციები. შედეგმა არ უნდა დააყოვნოს. დარწმუნებული ვარ, ასეც იქნება მიუხედავად კრიზისისა და სიღარიბისა, დღევანდელი დღე მაინც უკეთესია, ვიდრე გუშინდელი, ხვალინდელი კი, დარწმუნებული ვარ, უფრო ნათელი იქნება.

აყვავების, რენესანსის გზაზე დგას საქართველოს სულიერი ცხოვრება.

მე მივესალმები საქართველოს ინტელიგენციის, კულტურის, მეცნიერების, ლიტერატურისა და ხელოვნების მოღვაწეებს, ვულოცავ მათ ახალ წელს და ვუსურვებ შემოქმედებით წარმატებებს.

ქართული კულტურის ხსნის კომიტეტმა მართლაც რომ დიდი ეროვნული, საშვილიშვილო საქმე გააკეთა. ჩვენ გადავარჩინეთ ქართული კულტურა - ერთ-ერთი უძველესი კულტურა დედამიწაზე.

საქართველოს მეცნიერებამ ბოლო დროს დიდ წარმატებებს მიაღწია. მე განსაკუთრებით გავუსვამდი ხაზს ჩვენი მეცნიერების მიღწევებს კოსმოსის ათვისების სფეროში.

მივესალმები ახალგაზრდულ და სტუდენტურ ორგანიზაციებსა და გაერთიანებებს. ჩვენს იმედს და მომავალს! მივესალმები მათ აღმზრდელებს - პროფესორებს, პედაგოგებს - რექტორებს, ახალგაზრდობის მოძღვართ! გულწრფელი მადლობა საქართველოს მასწავლებლობას. ეს უდიდესი ძალაა ქვეყნის აღორძინებასა და აყვავების გზაზე.

განათლების სფეროს რეფორმებმა გზა გაუხსნეს საქართველოს ახალგაზრდობას არა მარტო ეროვნული, არამედ მსოფლიო მასშტაბით. დაეუფლონ მეცნიერების საფუძვლებს ისწავლონ საქართველოსა და საზღვარგარეთის საუკეთესო უმაღლეს სასწავლებლებში. ეს სიკეთე ახალი წყობის, ახალი საქართველოს მონაპოვარია.

დაწესებულია პრეზიდენტის სტიპენდიები ნიჭიერი სტუდენტების, ასპირანტებისა და შემოქმედებითი ახალგაზრდობისათვის, ახალგაზრდა მეცნიერთათვის. სამშობლო ზრუნავს მომავალ თაობაზე, ჩვენს ხვალინდელ დღეზე.

წარმატებებს და გამარჯვებებს ვუსურვებ მათ დამდეგ 2000 წელს.

მივესალმები ქალთა ორგანიზაციებსა და გაერთიანებებს, ქალთა ეროვნულ და საერთაშორისო მოძრაობას, დედებსა და დებს, მეუღლეებსა და პატარძლებს, ახლად შექმნილ ოჯახებს, იმათაც, ვისაც ქორწილი აქვს ახალი წლის ღამეს!

მე მახარებს, რომ 90-იან წლებში პირველად მიმდინარე წელს გაჩნდა ერის დემოგრაფიული ზრდის გაჯანსაღების მაჩვენებლები, შობადობა აღემატება სიკვდილიანობას.

ჯანდაცვის სფეროს ისტორიული რეფორმები, კეთილდღეობის ამაღლების, გარემოს დაცვის, ცხოვრების ხარისხის ამაღლების პროგრამები ნათელ პერსპექტივებს გვისახავს. ბავშვებზე, მრავალშვილიან დედებზე და ოჯახებზე ზრუნვა სახელმწიფო პოლიტიკის რანგში იქნება აყვანილი.

საქართველოს სახელმწიფო ატარებს დამოუკიდებელ, მშვიდობისმოყვარულ საგარეო პოლიტიკას.

1999 წელი საქართველოსათვის იყო თვალსაჩინო საგარეო პოლიტიკური წარმატებების წელი.

დღეს საქართველოს დამოუკიდებლობა და თავისუფლება აღიარებულია მთელ მსოფლიოში. საქართველო არის გაეროს წევრი, ევროსაბჭოს წევრი, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის წევრი და ასე შემდეგ.

დღის წესრიგში დგას საქართველოს ევროკავშირთან და ნატოსთან ურთიერთობის სრულყოფა და განვითარება. ჩვენ მზად ვართ თანასწორობისა და ურთიერთსარგებლიანობის პრინციპებზე ვითანამშრომლოთ საერთაშორისო და ევროპულ ცენტრებთან, დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის, შავი ზღვის ეკონომიკური თანამშრომლობის, სხვა საერთაშორისო და რეგიონალური ორგანიზაციების ფარგლებში. მივესალმები მეზობელ ქვეყნებს - აზერბაიჯანს, სომხეთს, თურქეთს, რუსეთს, ირანს, სხვა ქვეყნებს, ვუსურვებ მათ ახალ გამარჯვებებს.

ჩვენ მზად ვართ სამართლიანობის და კეთილმეზობლობის საფუძველზე დაყრდნობით დავძლიოთ ზოგიერთი სიძნელე რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობაში.

ვისურვებდი 2000 წელი ყოფილიყოს ,,მშვიდობიანი კავკასიის'' კონცეფციის განხორციელების წელი. მშვიდობა - ჩეჩნეთს, მშვიდობა - აფხაზეთს და ცხინვალის რეგიონს, მშვიდობა კავკასიის ხალხებს და ხელმწიფოებს.

განსაკუთრებული მადლიერებით მოვიხსენიებ ევროუშიშროების ლისაბონის და სტამბოლის სამიტის მონაწილეებს, რომლებმაც დიდი ისტორიული წვლილი შეიტანეს აფხაზეთში ეთნოგენოციდის ტრაგიკულ შედეგთა პრინციპულ და მართალ შეფასებაში.

მე მივესალმები საქართველოში აკრედიტირებულ დიპლომატიურ კორპუს, ელჩებსა და საელჩოებს, კონსულებსა და საკონსულოებს სხვა დიპლომატიურ წარმომადგენლებს, მათს ქვეყნებს, ვულოცავ მათ ახალ, 2000 წელს!

მივესალმები საქართველოს ყველა მოქალაქეს, ვინც საზღვარგარეთ ხვდება ამ ახალ წელს, უპირველეს ყოვლისა საქართველოს დიპლომატიურ კორპუსს და საერთოდ მთელ ქართულ დიპლომატიას.

ძვირფასო თანამემამულენო!

ამ ახალი 2000 წლის ბოლოს ჩვენ შევხვდებით ახალ 21-ე საუკუნეს.

ისტორიაში საბოლოოდ გადავა მრისხანე, სასტიკი, სისხლიანი, მაგრამ მაინც ბევრის მომტანი მე 20 საუკუნე და მეორე ათასწლეული!

ახალი წარმატებით აღგვენიშნოს მე-20 საუკუნის დამამთავრებელი - 2000 წელი!

პირველი ოქტომბრიდან საქართველოს ტელევიზია და რადიო გადავიდნენ მაუწყებლობის ახალ რეჟიმზე - თანამგზავრულ მაუწყებლობაზე. ეს საშუალებას გვაძლევს საქართველოს ტელევიზიისა და რადიოს პროგრამები მიიღონ არა მარტო საქართველოს და სამხრეთ კავკასიის, არამედ რუსეთის ევროპული ნაწილის, უკრაინის, დასავლეთი და ცენტრალური აზიის, ჩრდილოეთ აფრიკისა და სკანდინავიის ქვეყნებში, ისრაელში, თურქეთში და დედამიწის სხვა რეგიონებში.

ამ წუთს, ახალი წლის ამ ღამეს, მსოფლიოს ამ რეგიონებს ესმით საქართველოს ხმა. დავითისა და თამარის, შოთა რუსთაველისა და ილია ჭავჭავაძის ენა. ახალი საქართველოს დაბადებას გაუმარჯოს, 3000 წლის საქართველოს ახლად დაბადებას, - მის მარადიულ სიჭაბუკეს, სიცოცხლეს და უკვდავებას

მომავალი ახალწლები გვეზეიმოს ერთიან, განუყოფელ, გამთლიანებულ საქართველოში!

მე ვულოცავ ახალ წელს საქართველოს ყველა მოქალაქეს, ვინც ახალ წელს კონფლიქტების ზონაში ხვდება. 2000 წელი იყოს ქართველთა და აფხაზთა, ქართველთა და ოსთა შერიგებაში გარდატეხის შემტანი წელი!

ძვირფასო მეგობრებო, საქართველოს მოქალაქენო! ბედნიერება, სიხარული და კეთილდღეობა, მშვიდობა პირადად თქვენ და თქვენს ოჯახებს.

ღმერთმა ინებოს, ყველა თქვენგანის ფეხბედნიერი მეკვლე ვიყო!

მრავალჟამიერ, მრავალ ახალ წელს, ძვირფასო მეგობრებო!

ედუარდ შევარდნაძე: ბედნიერი იყოს ეს წელი საქართველოს ყველა მოქალაქისა და ოჯახისათვის, სრულიად საქართველოსათვის, საქართველოს მეგობრებისათვის მთელ მსოფლიოში! // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 1 იანვარი. - №1(3397). - 1,2 გვ.

მილოცვა

ბატონო რევაზ,

დაბადების სამოც წელს გილოცავთ, ადამიანს, რომლის შვილიც საქართველოს მთლიანობას გმირულად შეეწირა. შემოქმედს, რომელმაც ადეკვატურად ასახა ჩვენი სინამდვილე და ქართულ ისტორიას შემოუნახა ჩვენი თანამედროვეების პორტრეტები.

გისურვებთ, საქართველო იმ ქვეყნად დადგეს, რომელზეც თქვენი შვილი ოცნებობდა.

პატივისცემით,
ედუარდ შევარდნაძე.

ბატონ რევაზ მიშველაძეს დაბადების სამოც წლისთავთან დაკავშირებით : მილოცვა // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 4 იანვარი. - №2 (3398). - 6 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის
2000 წლის 3 იანვრის რადიოინტერვიუ

- დღევანდელი ინტერვიუ 2000 წლის იანვარში პირველია. გილოცავთ ახალ წელს! და ერთი კითხვა: შეძლო თუ არა ხელისუფლებამ, დამატებით გაეწია დახმარება მოსახლეობისათვის, რაზეც ახალი წლის წინა დღეებში იყო ლაპარაკი... - ჟურნალისტ ნატო ონიანის ამ შეკითხვის პასუხად საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიციულ ორშაბათის რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- კიდევ ერთხელ გილოცავთ ახალ წელს, გილოცავთ სრულიად საქართველოს, ვისურვებ რომ სიხარული და ბედნიერება მოეტანოს ამ ახალ წელს თითოეული მოქალაქისა და თითოეული ოჯახისათვის.

განსაკუთრებით ვულოცავ ჩვენი ქვეყნის პატარა მოქალაქეებს, რომლებიც მესამე ათასწლეულში შეუძღვებიან საქართველოს.

რაც შეეხება საახალწლო სამზადისს, ახალი წლისათვის გავაკეთეთ ის, რის გაკეთებაც ქვეყანას რეალურად შეუძლია. ვფიქრობ, რადიომსმენელი დამეთანხმება, თუ ვიტყვი, რომ იყო პროდუქტების სიუხვე. ქალაქებსა და სოფლებს არ აკლდათ იაფი და მაღალხარისხოვანი პროდუქცია.

აღსანიშნავია ქველმოქმედების დიდი მასშტაბი. ამის ნათელი დადასტურებაა თვით პრეზიდენტის ნაძვის ხეც ბავშვთა სახლების აღსაზრდელთათვის. სასიხარულოა, რომ საქართველოში სულ უფრო მეტად იკეთებს ფეხს შესანიშნავი ტრადიცია: ქველმოქმედების მაღალი დონე ხომ ქვეყნის საზოგადოების მატერიალურ და მორალურ სიძლიერეზე მეტყველებს. ალბათ, ქველმოქმედებასთან დაკავშირებით უნდა ვიფიქროთ ისეთი კარგი კანონების შექმნაზე, რომლებიც სტიმული იქნება ქველმოქმედებისათვის.

საახალწლოდ სრულიად საქართველო ძირითადად განათებული იყო. მოვა დრო და ესეც ჩვეულებრივი, ყოველდღიური სიამოვნება გახდება, მაგრამ ცოტა დროა საჭირო.

ახალი წელი საინტერესოდ აღინიშნება რაიონებში, ქალაქებში, სოფლებში. საახალწლო ღონისძიებათა ორგანიზატორებს მადლობას მოვახსენებ. რა თქმა უნდა, ყოველივე ეს სრულებითაც ვერ უმსუბუქებს მდგომარეობას იმათ, ვინც ვერ მიიღო კუთვნილი ხელფასები, პენსია თუ დახმარება. საახალწლო მილოცვაში ვთქვი, რომ ამას უდიდესი ტკივილით განვიცდი, თუმცა, მტკიცედ მწამს, რომ პრობლემას უახლოეს ხანში გადავჭრით.

ახალი წლის დამდეგს კიდევ ერთხელ მივმართავ თანამემამულეებს და მადლობას ვუძღვნი იმ არჩევანისათვის, რომელიც მათ 31 ოქტომბერს გააკეთეს. თქვენ ხმა მიეცით ქვეყნის სტაბილურობას, მის აღმავლობასა და აღორძინებას.

ჩვენმა ხალხმა კიდევ ერთხელ გამოავლინა საოცარი სიბრძნე და ზუსტად განსაზღვრა უმთავრესი პრიორიტეტი - სტაბილურობა, სტაბილური განვითარების უზრუნველყოფა. სტაბილურობა სახელმწიფოებრივი და საზოგადოებრივი მდგრადობის საფუძველია. იგი უმთავრესი ეროვნულ-სახელმწიფოებრივი პრინციპია. სტაბილურობა თავის თავში უეჭველად შეიცავს და აუცილებლად გულისხმობს განვითარებას. ამ თვალსაზრისით სტაბილურობა და განვითარება ჩვენს პირობებში, ჩვენს სინამდვილეში, ამჟამინდელი ვითარებისა და სახელმწიფოებრივი კურსის გათვალისწინებით, იდენტურ ცნებებად შეიძლება ჩაითვალოს. არანაკლები გამოცდა იქნება, აგრეთვე, პრეზიდენტის არჩევნები. არც ეს არჩევნებია ცხრა მთას იქით. თქვენ მიერ არჩეულმა პრეზიდენტმა და პარლამენტმა, ძვირფასო მეგობრებო, შეუქცევადი უნდა გახადონ დემოკრატიული საქართველოს დამოუკიდებელი განვითარება და აღორძინება. მაგრამ ეს კვლავ და კვლავ მხოლოდ სტაბილურობის პირობებში იქნება შესაძლებელი.

ამჟამად კი ყოველდღიური საქმიანობით საშვილიშვილო საქმე კეთდება. უპირველეს ყოვლისა, არამც და არამც არ შეიძლება იანვარში ტემპის შენელება, საბიუჯეტო შემოსავლის გეგმა იანვარშივე აუცილებლად უნდა შესრულდეს. ტრადიციულად იანვარი ამ თვალსაზრისით მძიმე თვეა. აქ უნდა გამოჩნდეს სწორედ ახალი სამინისტროს - საგადასახადო შემოსავლების სამინისტროს და პირადად მინისტრის ენერგიაც, ნიჭიცა და უნარიც.

დიდი მნიშვნელობა ექნება საბაჟო და საგადასახადო უწყებათა ხელმძღვანელობის მხარდაჭერას, აგრეთვე, ყველა სხვა სამინისტროს, რწმუნებულების, გამგებლების, ავტონომიათა ხელმძღვანელების აქტიურობასა და სახელმწიფოებრივ პოზიციას. ყოველი მათგანი პირადად აგებს პასუხს ხალხისა და პრეზიდენტის წინაშე.

- გასული კვირის უმნიშვნელოვანეს მოვლენათა შორის ყველაზე საინტერესო რუსეთის პრეზიდენტის მიერ 31 დეკემბერს გაკეთებული განცხადება იყო. გორბაჩოვმა გააკეთა ასეთი განცხადება, რომ ელცინი აიძულეს გადაედგა ეს ნაბიჯი და გადამდგარიყო. უპირველეს კანდიდატად მოიაზრება პუტინი, რომელიც ახლა კიდევ ასრულებს რუსეთის პრეზიდენტის მოვალეობას. ერთი კითხვა მაქვს ასეთი: რას შეცვლის ეს რუსეთთან ჩვენს ურთიერთობაში?

- მე უკვე ვთქვი და ეს საკმაოდ გახმაურებული ფრაზებია: ბორის ელცინი ისტორიული პიროვნებაა, მან უნიკალური წვლილი შეიტანა რუსეთის დემოკრატიულ გარდაქმნასა და განხილვაში. მისი გაბედული და არაორდინარული გადაწყვეტილება მაინც ლოგიკური და სავსებით ბუნებრივია, სავსებით ბუნებრივია მრავალ მიზეზთა გამო. ერთ-ერთი მათგანი უდავოდ ჯანმრთელობის მდგომარეობა გახდა. მე, ყოველ შემთხვევაში, ასე ვხედავდი და ასე ვხედავ. ბორის ელცინის უნიკალური დამსახურება გახლავთ, აგრეთვე, ის ფაქტი, რომ მისი ინიციატივით რუსეთმა ფაქტობრივად პირველმა გამოაცხადა სუვერენიტეტი, ანუ დამოუკიდებლობა და ამით მაგალითი მისცა საბჭოთა კავშირში შემავალ სხვა ქვეყნებს.

ამჟამად ჩვენთვის ძალზე მნიშვნელოვანია ის პროცესი, რომელიც რუსეთში კოსნტიტუციურ ფარგლებში ვითარდება. რუსეთის მოქმედმა პრეზიდენტმა, მთავრობის თავმჯდომარემ ბატონმა ვლადიმერ პუტინმა პირველივე გამოსვლაში დაადასტურა დემოკრატიულ ღირებულებათა პატივისცემა და ერთგულება. საქართველო მზად არის აქტიურად ითანამშრომლოს რუსეთის ხელისუფლებასთან რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობის გაღრმავებისა და განსაკუთრებით კავკასიაში მშვიდობისა და სტაბილურობის დამკვიდრებისათვის.

რუსეთს დღეს აქვს უნიკალური შანსი, ხელი შეუწყოს კავკასიური კონფლიქტების გადაწყვეტას, მათ შორის, აფხაზეთის კონფლიქტის მშვიდობიან მოწესრიგებას და აფხაზეთში სამართლიაობის აღდგენას.

არაერთგზის მითქვამს, რომ აფხაზეთი ამ თვალსაზრისით საკვანძლო პრობლემაა, და არა მხოლოდ საქართველოსათვის. აფხაზეთის პრობლემის გადაჭრა შესანიშნავ პირობებს შეუქმნის რუსეთ-საქართველოს ყოველმხრივი თანამშრომლობისათვის, აგრეთვე, მთელ კავკასიაში ინტერესთა თანხვედრის საფუძველზე.

შეიცვლება თუ არა რაიმე ჩვენს ურთიერთობაში - ამ კითხვაზე პასუხს ასე ჩამოვაყალიბებდი: რუსეთთან ურთიერთობის გაუმჯობესებას ალტერნატივა არა აქვს, რადგან ეს ორივე სახელმწიფოს ინტერესებს შეესაბამება, მაგრამ ამავე დროს, რა თქმა უნდა, ამას საფუძვლად უნდა ედოს ორივე სახელმწიფოს, ორივე ქვეყნის მიერ ნაკისრ ვალდებულებათა შესრულება და მიღწეულ შეთანხმებათა განხორციელება.

- და ბოლო კითხვა. ოთხშაბათს თქვენ წმინდა მიწას ეწვევით, სადაც ქრისტესშობის 2000 წლისთავთან დაკავშირებულ ღონისძიებებში მიიღებთ მონაწილეობას მართლმადიდებელი ქვეყნების ლიდერებთან და ეკლესიათა ხელმძღვანელებთან ერთად...

- ყოველი მართლმადიდებელი ქრისტიანისათვის უდიდესი ბედნიერებაა ქრისტეშობას ეახლოს წმინდა მიწას, კერძოდ, ბეთლემს, სადაც 2000 წლის წინათ იშვა მაცხოვარი - ჩვენი იესო ქრისტე. უპირველესად აღვნიშნავ, რომ ამ ღონისძიებებში ერთად მიიღებენ მონაწილეობას ქვეყნის პრეზიდენტი და ქართული მართლმადედებელი ეკლესიის საჭეთმყოფელი. ეს არა მარტო ჩვენი ერთობის დადასტურებაა, არამედ ქართული სახელმწიფოს შინაარსის გამოხატულებაც არის. მართლმადიდებლობა ოდითგანვე საქართველოს სახელმწიფოებრიობის საფუძველი იყო. იმავდროულად, ჩვენი სახით, სხვა მართლმადიდებელ ერებთან ერთად ქართველობაც კიდევ ერთხელ მიაგებს პატივს პალესტინას, იერუსალიმს, ბეთლემს, ამ წმინდა მიწას, ათასწლეულთა განმავლობაში რომ იპყრობდა მორწმუნეთა ყურადღებასა და გულისყურს.

უნდა ითქვას, რომ პალესტინა, იერუსალიმი ისტორიულად ქართული სახელმწიფოებრივი პროცესისა და კულტურული განვითარების მუდმივმოქმედი ფაქტორია.

ქართული მატერიალური და სულიერი კულტურის ძეგლები უცხოეთში, კერძოდ, წმინდა მიწაზე, წინაპართა მოქმედებისა და თვალსაწიერის დიაპაზონის ნათელი დადასტურებაა. საქართველოს ისტორიის თითქმის ყველა ეპოქაში ჩვენი ქვეყანა აქტიურად მონაწილეობდა მსოფლიო პროცესებში. გავიხსენოთ ქართველ მეფეთა და სულიერ მოძღვართა მრავალგზისი მოგზაურობა იერუსალიმში. მარტო ის რად ღირს, რომ წმინდა მიწაში განისვენებს დიდი შოთა რუსთაველი.

ათასწლეულთა მიჯნაზე ჩემი ხალხის, ჩემი ქვეყნის, ჩემი ერის სახელით უწმინდესთან და უნეტარესთან, სრულიად საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქთან ერთად მე ვემთხვევი იმ წმინდა მიწას და ვილოცებ საქართველოს გამთლიანებისა და აღორძინებისათვის.

ჩვენთან ერთად წმინდა მიწას ემთხვევა მღვდელმთავართა, პოლიტიკურ და საზოგადო მოღვაწეთა, ჟურნალისტთა საკმაოდ მრავალრიცხოვანი ჯგუფი. თავისთავად ესეც მნიშვნელოვანი მოვლენაა, ვინაიდან უახლოეს წლებში ქართველმა საზოგადო მოღვაწეებმა ძალიან ბევრი რამ გააკეთეს საქართველოსა და პალესტინას შორის ხიდის აღსადგენად. მათ შორის მე აუცილებლად უნდა დავასახელო ირაკლი აბაშიძე, აკაკი შანიძე, გიორგი წერეთელი და მრავალი სხვა.

სამართლიანობა მოითხოვს ითქვას, რომ იმდროინდელი ხელისუფალნი, ყველაფრის მიუხედავად, ზოგჯერ შესაძლებლისა და შეუძლებლის მაქსიმუმს ვაკეთებდით ამ დიდი მამულიშვილური ქართული საქმის მხარდასაჭერად.

ქართველთა ვერც ერთი თაობა ვერ დაივიწყებს, რომ იგი ცივილიზებული სამყაროს განუყოფელი ნაწილია. ჩვენ ტრადიციულად ტოლერანტული ერი ვართ და პატივს ვცემთ ყველა კონფესიას, თუ იგი კაცთმოყვარეობასა და სიკეთეს ქადაგებს.

მართლმადიდებლობა განუყოფელია საქართველოს ისტორიისაგან, მართლმადიდებლობა ჩვენი ერის სულიერების საფუძველია, მაგრამ ეს სრულიად არ ნიშნავს უპატივცემულობას სხვა რელიგიურ მიმდინარეობათა და კონფესიათა მიმართ.

ამით დავამთავრებდი ჩვენს ინტერვიუს.

საქინფორმი.

„ქართველთა ვერც ერთი თაობა ვერ დაივიწყებს, რომ იგი ცივილიზებული სამყაროს განუყოფელი ნაწილია, ჩვენ ტრადიციულად ტოლერანტული ერი ვართ და პატივს ვცემთ ყველა კონფესიას, თუ იგი კაცთმოყვარეობასა და სიკეთეს ქადაგებს“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 4 იანვარი. - №2 (3398). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის
ბრიფინგი 2000 წლის 3 იანვარი

ხელისუფლება და პრესა

საქართველოს ტელევიზიის პირველი არხი: შეიცვლება თუ არა რაიმე, რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობაში პრეზიდენტ ელცინის გადადგომის შემდეგ? როგორ წარმოგიდგენიათ, როგორ შეიძლება განვითარდეს ეს ურთიერთობა პუტინის ხელმძღვანელობის დროს?

ედუარდ შევარდნაძე: რაც ვთქვი, იმას ბევრს ვერაფერს დავამატებ, უნდა შეიცვალოს უკეთესობისაკენ და ეს კანონზომიერია, ორივე ქვეყანა თანაბრად არის დაინტერესებული ურთიერთობის გაჯანსაღებით. თუ ეს გვინდა, მაშინ ორი სახელმწიფოს მიერ ნაკისრი ვალდებულებები უნდა სრულდებოდეს უწინარეს ყოვლისა, უნდა მოხდეს იმ ხელშეკრულების რატიფიცირება, რომელიც არის საქართველო-რუსეთის ურთიერთობის საფუძველი თანამედროვე ეტაპზე. ეს უკვე ძალიან კარგი ნიშანი და სტიმული იქნება საერთო მდგომარეობის გაუმჯობესებისათვის.

პირველი არხი: გასულ კვირას პარლამენტმა საკმაოდ ხმამაღალი განცხადება გააკეთა იმის შესახებ, რომ თქვენ არ უნდა გაემგზავროთ მოსკოვში, დსთ სამიტზე. ამის მთავარ მიზეზად დასახელდა ბოლო დროს რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობაში შექმნილი ფონი. პარლამენტი სერიოზულად ემზადება, რომ ეს მოითხოვოს.

ედუარდ შევარდნაძე: პარლამენტს აქვს უფლება, მოითხოვოს, ან არ მოითხოვოს. მე მაქვს უფლება, შევასრულო, ან არ შევასრულო ეს მოთხოვნა საერთოდ კი არ ვიცი, გაიმართება თუ არა სამიტი გამოცხადებულ დროს. შეიძლება რაიმე ცვლილება მოხდეს. გარდა ამისა, მანამდე არის დრო ფიქრისა და პრაქტიკული მუშაობისათვის. როგორი იქნება ვლადიმერ პუტინის პირველი ნაბიჯები, ეს ჩემთვის პირადად ძალზე მნიშვნელოვანია. ყოველივე ამის შემდეგ მივიღებ გადაწყვეტილებას. ისე, თავიდან მე გამოვაცხადე, რომ წავიდოდი.

რუსეთის ტელეკომპანია „ტვ-6“: პუტინმა განაცხადა, აგრეთვე, ყოფილი საბჭოთა კავშირის ტერიტორიაზე ეკონომიკური სივრცის სრული მოცულობით აღდგენის შესახებ. ხომ არ მიუღია საქართველოს რაიმე კონკრეტული წინადადება ამასთან დაკავშირებით და საერთოდ რას უნდა ნიშნავდეს ეს?

ედუარდ შევარდნაძე: როდესაც ეკონომიკურ სივრცეზეა საუბარი, მე არ მებადება ეჭვი, რომ მათ რაიმე სხვა აქვთ ჩაფიქრებული. მე თავად არაერთხელ მითქვამს ევრაზიის ერთიანი სივრცის შესახებ. დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა მეთაურები ვცდილობთ ხელი შევუწყოთ ინტეგრაციული პროცესების განვითარებას. ეკონომიკური ინტეგრაცია, რომელიც ხელს უწყობს სახელმწიფოთა დამოუკიდებლობას, უდავოდ იმსახურებს მხარდაჭერას. ჩვენ მას მხარს ვუჭერდით და კვლავაც დავუჭერთ. ამას გულისხმობს ხელშეკრულებაც თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ. იცით, რომ ჩვენ ვართ დსთ ფარგლებში ამ ხელშეკრულების ინიციატორი. სამწუხაროდ, ის ცუდად სრულდება და ბევრ ქვეყანაში ჯერ რატიფიცირებულიც არ არის. ვფიქრობ, აქედან უნდა დავიწყოთ: მოვახდინოთ დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა შორის დადებული ამ ხელშეკრულების რატიფიცირება და რეალიზება. ეს იქნება პირველი მკვეთრი ნაბიჯი ერთიანი სივრცის შექმნისაკენ.

სააგენტო „ინტერფაქსი“: გავრცელდა ინფორმაცია, თითქოს რუსეთის სპეცსამსახურები ამზადებენ პროვოკაციას აფხაზეთში იმ მიზნით, რომ გუდაუთიდან არ გავიდეს რუსეთის სამხედრო ბაზა.

ედუარდ შევარდნაძე: რუსეთ-საქართველოს ერთიანობის გაუმჯობესების ერთ-ერთ პირობად შემთხვევით არ დავასახელე იმ შეთანხმებების შესრულება, რომლებსაც უკვე მოვაწერეთ ხელი და რომლებსაც ხმა მისცა სტამბოლის სამიტის ყველა მონაწილემ, მათ შორის, რუსეთმაც. ამის შემდეგ, რაც უნდა ჩაიფიქრონ სპეცსამსახურებმა არა მგონია, რომ ეს რეალური იყოს. შეიძლება, რაღაც მცდელობა იყოს, მაგრამ ვფიქრობ, საერთო არასტაბილურობამდე არ მიგვიყვანს. ყოველ შემთხვევაში, ჩვენ ასეთი ინფორმაცია არ გვაქვს.

„ინტერფაქსი“: ორი კვირის წინათ თქვენ თქვით, რომ იანვრის პირველ რიცხვებში გამოაცხადებდით მიიღებდით თუ არა მონაწილეობას პრეზიდენტის არჩევნებში. მიიღეთ თუ არა გადაწყვეტილება?

ედუარდ შევარდნაძე: გადაწყვეტილება თითქმის მიღებულია, მაგრამ არ გამომიცხადებია.

„ინტერფაქსი“: შეგიძლიათ თუ არა, რომ გამოაცხადოთ?

ედუარდ შევარდნაძე: მე მაინც ასე, ცოტა ფრთხილად, ვიტყვი - ალბათ გარდაუვალი იქნება.

ტელეკომპანია „რუსთავი 2“: შარშან ამოიწურა იმ ნორმატიული შეღავათების ვადა, რომლებითაც სარგებლობდა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა რამდენიმე წლის განმავლობაში. თქვენი აზრით 2000 წლის შემდეგ უნდა გაგრძელდეს თუ არა ეს შეღავათები აჭარის მიმართ?

ედუარდ შევარდნაძე: ჯერჯერობით მე არ შემიჯამებია აჭარაში ბატონი ვაჟა ლორთქიფანიძის მეთაურობით დელეგაციის მუშაობის შედეგები. როგორც ვიცი, საკმაოდ სერიოზული საუბარი იყო ამ თემაზეც. როდესაც ეს ნორმატიული აქტი შემოვიღეთ, მე მომხრე ვიყავი, რომ ავტონომიური სახელმწიფოებრივი წარმონაქმნი გამოირჩეოდეს სხვა რეგიონებისაგან, ამიტომაც დაწესდა მაშინ ჩემი ინიციატივით შეღავათიანი ნორმატივი აჭარისათვის, შემდეგ, ნაწილობრივ თბილისისა და ქალაქ ფოთისათვის. ახლა ბიუჯეტის ფორმირება ძალზე მტკივნეულად მიმდინარეობს. შემოსავლები გაცილებით ნაკლებია, ვიდრე გვჭირდება ხარჯებისათვის, ამიტომ, იანვრის განმავლობაში აღმასრულებელი ხელისუფლება სახელმწიფო მინისტრის ხელმძღვანელობით იმუშავებს ბიუჯეტის პროექტზე. შემდეგ ალბათ, გვექნება სერიოზული კონსულტაციები სავალუტო ფონდთან და მივიღებთ საბოლოო გადაწყვეტილებას. თუ მოგვეცემა საშუალება, მომხრე ვარ, რომ აჭარას დარჩეს ეს შეღავათები, მაგრამ ამავე დროს, აჭარამ უნდა გადაიხადოს ის, რაც გადასახდელია. ამ მხრივ ყველაფერი გარკვეული არ არის და უნდა გაირკვეს.

სააგენტო „ასოშეიტედ პრესი“: მესამე ათასწლეულის მიჯნაზე გაჩნდა ცივი ომის განახლების საშიშროების რეციდივები. თქვენ ამ ომის დასრულებაში განსაკუთრებული წვლილი მიგიძღვით. არსებობს მისი განახლების შესაძლებლობა?

ედუარდ შევარდნაძე: მე ვფიქრობ, რომ არა, გონიერმა ადამიანებმა არ უნდა დაუშვან ცივი ომის განახლება, რადგან ეს დამღუპველად იმოქმედებს ყველა სახელმწიფოსა და კონტინენტზე. ამასთან რეალური ძალებიც იმისათვის, რომ პროვოცირება შეძლონ, ახლა მსოფლიოში არ არსებობს.

„მოსკოვსკიე ნოვოსტი“: თქვენ და ელცინი იერუსალიმში შეხვდებით, თუ გიფიქრიათ, იმაზე, მიუტევებთ თუ არა მას იმ ცოდვებს, რომლებიც საქართველოსა და მისი პრეზიდენტის წინაშე აქვს?

ედუარდ შევარდნაძე: თუ ვილაპარაკებთ ელცინის ცოდვებზე, იმაზეც ვილაპარაკოთ, რა სიკეთე გაუკეთებია მას. ელცინი საინტერესო პიროვნებაა. 9 აპრილის დღეებში ის ერთ-ერთი პირველი მოღვაწე იყო, რომელიც ჩამოვიდა საქართველოში, კარგა ხანს დარჩა აქ და ქართველ ხალხთან ერთად იყო. ელცინი იყო ის პიროვნება, რომელიც კრემლის ყრილობათა სასახლეში კატუსევის მოხსენების საპროტესტოდ პირველი ადგა და ნახევარი დარბაზი გაიყვანა საქართველოს მხარდაჭერის ნიშნად. როდესაც აქ ჩამოვიდა და ხელშეკრულებას მოვაწერეთ ხელი, მის მაშინდელ გამოსვლებს ვფიქრობ, დღესაც არ დაუკარგავს აქტუალობა.

რაც შეეხება უფრო უსიამოვნო მოვლენებს, არ მინდა დავაკავშირო ისინი ელცინთან. არის ზოგიერთი პრობლემა რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობაში. მე ასე მესმის, რომ ჩვენ რაც შეიძლება ნაკლები უნდა ვილაპარაკოთ წარსულ შეცდომებსა თუ ცოდვებზე და მეტი ვიფიქროთ მომავალზე. ამის საშუალება აქვს ახლა ვლადიმერ პუტინს, რუსეთის ხელმძღვანელობას. ამისათვის ხელსაყრელი პირობები აქვს საქართველოსაც.

საქართველოს პრეზიდენტის პრესსამსახური - საქინფორმი.

ჩვენ რაც შეიძლება ნაკლები უნდა ვილაპარაკოთ წარსულ შეცდომებსა თუ ცოდვებზე და მეტი ვიფიქროთ მომავალზე : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის ბრიფინგი : 2000 წლის 3 იანვარი // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 4 იანვარი. - №2 (3398). - 1,2 გვ.

მილოცვა

ბატონო ედიშერ,

დაბადების სამოცდათხუთმეტ წელს გილოცავთ შესანიშნავ მსახიობსა და პიროვნებას.

ამ სამოცდათხუთმეტიდან ორმოცდაათზე მეტი ქართულ კინოსა და თეატრს შესწირეთ, ორმოცდაათ წელზე მეტია მაყურებელს უყვარხართ და აღტაცებული ტაშს გიკრავთ.

გისურვებთ, ეს სიყვარული და აღტაცების ტაში კვლავაც ყოფილიყოს თქვენი მომდევნო წლების მუდმივი თანამდევი.

პატივისცემით,
ედუარდ შევარდნაძე.

ბატონ ედიშერ მაღალაშვილს სამოცდათხუთმეტ წლისთავზე // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 6 იანვარი. - №4 (3400). - 1 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის სიტყვა
ქალაქ აშქელონში 2000 წლის 6 იანვარს

ჩვენო ებრაელო დებო და ძმებო! ჩვენო ქართველო ებრაელებო!

არის წუთები, განსაკუთრებული აზრით და შინაარსით რომ ავსებს ჩვენს სულიერ ბიოგრაფიას და მთელი ცხოვრების მანძილზე ამაღელვებელ მოგონებად გაგვყვება.

სწორედ ასეთი ამაღელვებელი იყო ჩემთვის თქვენთან პირველი შეხვედრა ამ რამდენიმე წლის წინათ აქ, აშქელონში და ასეთივე ამაღელვებელია ეს შეხვედრა დღესაც - ქალაქში, სადაც ასე ცხადად იკითხება ებრაელობის - ამ მარადიული ერის ისტორიაც და შთამბეჭდავი დღევანდელობაც.

ჩვენც წელთაღრიცხვამდე 1230 წლით დათარიღებულ გამარჯვების ობელისკზე, რომელიც ეგვიპტის მაშინდელ ფარაონს, მერნეპტაჰს აღუმართავს, ასეთი სიტყვებია ამოტვიფრული: „ქანაანი და მთელი მისი მოსახლეობა დამორჩილებულია. აშქელონი აღებულია. ისრაელი დაცამტვერებულია. მისი კვალიც აღარ დარჩა დედამიწაზე“.

და ეს სიტყვები ნათქვამია ამ ოცდაცამეტი საუკუნის წინათ...

მას შემდეგ მრავალი ქვეყანა და ხალხი არსებულა, მრავალი დიდი იმპერია შექმნილა და აღგვილა პირისაგან მიწისა, ხოლო ერი ისრაელისა მაინც გადაურჩა საუკუნეთა ქარტეხილებს...

ვინ იცის, იქნებ ნაბუქოდონოსორის მიერ აყრილ იუდეველთა შორის, თქვენი დევნილი წინაპრებიც იყვნენ, ამ ოცდაექვსი საუკუნის წინათ თავშესაფრის ძიებაში იმედითა და სასოებით რომ მოადგნენ მცხეთის, საქართველოს უძველეს სატახტო ქალაქს, და მოითხოვეს „მცხეთელთა მამასახლისისაგან ქვეყანა ხარკითა“, საქართველომ ფართოდ გაუღო კარი დევნილი ერის შვილებს...

ქართველ ებრაელებს თქვენი ისტორიის გზებზე მუდამ თან დაგყვებოდათ ბრძენ წინაპართა შეგონება: „გახსოვდეს მთელი ის გზა, რომლითაც მოჰყავდი უფალს - შენს ღმერთს...“ მაგრამ თქვენ თან დაგყვებათ მეორე, არანაკლებ მნიშვნელოვანი ხსოვნა თუ გამოცდილება: თქვენი თითქმის სამიათასწლოვანი ისტორია საქართველოს ისტორიის ნაწილია და საქართველოს თავზე დატრიალებულ ბედსა თუ უბედობას ისევე განიცდით, როგორც, პირად დრამას და თავგადასავალს. ალბათ, ეს არის თქვენი სახელწოდების - „ქართველი ებრაელი“ - არსი, გნებავთ, თქვენი ისტორიული ფენომენის მნიშვნელობა.

ძველია ჩვენი - ქართველებისა და ებრაელების - გზა ძველი და ოდინდელია ჩვენი ისტორიული მეხსიერებაც, რომელმაც დღემდე შემოინახა ჩვენი ხალხების მრავალსაუკუნოვანი თანაყოფნისა და ძმური თანაცხოვრების ცოცხალი სუნთქვა. სწორედ ეს ისტორიული მეხსიერებაა, ჩვენს სადღეისო ურთიერთობას რომ განსაზღვრავს. ეს არის ჩვენი საიმედო საყრდენი სამომავლოდაც. უნებურად მაგონდება ლაიბნიცის სიტყვები, ილია ჭავჭავაძის მიერ სალექსო სტრიქონა ჩამოსხმული: „აწმყო, შობილი წარსულისაგან, არის მშობელი მომავალისა“. ჩვენს სახელმწიფოებს შორის არსებული დღევანდელი სანიმუშო ურთიერთობა ამის საუკეთესო დასტურია.

ქართულმა წერილობითმა წყაროებმა, ქართულმა მატიანეებმა და, ბოლოს, ჩვენი ხალხის ცნობიერებამ საუკუნოდ აღბეჭდა ღვაწლი იმ ქართველი ებრაელებისა, რომლებმაც საქართველოს ისტორიის გარდამტეხ ეტაპზე, ქართლის მოქცევის ჟამს, საშვილისშვილო ღვაწლი მოიმოქმედეს: სიდონია და აბიათარი, ელიოზ მცხეთელი და ლონგინოზ კარსნელი ქართულმა ეკლესიამ, ქართველმა ხალხმა თავის წმინდანებად შერაცხა და საუკუნო ადგილი დაუმკვიდრა უკვდავთა სავანეში.

საუკუნეთა განმავლობაში ცხოვრობდნენ ებრაელები საქართველოში, ნიჭიერი და გამრჯე, ერთგული და გამტანი ისრაელის შვილები და არც ერთი ის პრივილეგია არ აკლდათ, რითაც ქართველობა და ქვეყნის სხვა მოსახლეობა სარგებლობდა. ებრაელები ყველაზე კარგად შეერწყნენ საქართველოს მიწას და, ამასთან, ყველაზე კარგად შეინარჩუნეს თავიანთი ძველბიბლიური ცხოვრების წესი. იერუსალიმს მისძახოდნენ ისინი, ქალაქს, რომლის ბიბლიურ სანახებში - ზეთისხილის მთასთან თუ გოდების კედელთან - ასე მკაფიოდ ისმის მარადიულობის ცოცხალი სუნთქვა.

აქეთკენ ილტვოდნენ ქრისტიანული საქართველოს გამორჩეული შვილებიც, ჩვენი მეფენი და დიდებულნი, აქ აშენებდნენ ეკლესია-მონასტრებს და, თუ ლეგენდას ვერწმუნებით, აქვე, ჯვრის მონასტერში, მიიწურა რუსთაველის უკანასკნელი დღეებიც...

დიდი იყო ჩვენი სულიერი კავშირის ძალა. ცნობილი ქართველი სასულიერო მოღვაწის - კირიონ II სიტყვებით რომ ვთქვათ, „იერუსალიმის ყოველი მაჯისცემა თავის ექოს გამოსცემდა მცხეთაში“. დღეს კი, ამჟამინდელი რეალობის ფონზე, ეს ხატოვანი გამოთქმა, ალბათ, ასეთ ჟღერადობას იძენს: „საქართველოს ყოველი მაჯისცემა თავის ექოს გამოსცემს იერუსალიმში“ - თქვენს გულებში, ჩვენო ქართველო ებრაელებო, ჩვენო ისტორიულო დებო და ძმებო! ჩვენს თვალწინ ასე შენივთდა დრო, წარსული და დღევანდელობა, ასე შეიკრა წრე და თვალნათლივ გაცხადდა ისტორიის მემკვიდრეობითობის პრინციპი. ამ ისტორიის შემოქმედნი კი თქვენა ხართ, რომელთაც თქვენი ბიბლიური, ძველთუძველესი სამშობლოსთვის ყოველდღიურ ზრუნვაში არც საქართველოში ჩვენი თანაცხოვრებისა და ძმური ურთიერთთანადგომის ოცდაექვსსაუკუნოვანი ისტორია გავიწყდებათ, ისტორია, რომლის ასეთუ სადღესასწაულო მანიფესტაცია მოხდა საქართველოში 1998 წლის სექტემბრის საიუბილეო დღეებში.

მრავალი ჯულისა და რწმენის ხალხი ცხოვრობდა და ცხოვრობს დღესაც საქართველოში, მაგრამ სარწმუნოებრივ-რელიგიური თუ რაიმე სხვა ნიშნით არავის უცდია მათი შევიწროება. შოთა რუსთაველი, ქართული სულისა და გენიის ყველაზე სრულყოფილი გამთლიანება (ალბათ, შემთხვევითი არაა, რომ ასე კონგენიალურად მისი ქმნილება სწორედ ებრაულ ენაზე აჟღერდა ჩვენი ყოფილი თანამემამულის, აწ განსვენებული ბორის გაპონოვის მეოხებით), ბიბლიური ესაიას მსგავსად იდეალური ქვეყნის მოდელს რომ გვთავაზობს, ამ ქვეყანას სხვადასხვა ხალხებისა და ერების შვილებით ასახლებს.

მოყვასისადმი თავდადება, სხვა ხალხების თანადგომა და პატივისცემა იყო ისტორიულად ქართველი კაცის ყველაზე მძლავრი იდეოლოგიური საყრდენი. ამ სულისკვეთებით აღჭურვილი ესწრებოდა იგი საერთოსახელმწიფოებრივ ჰარმონიას, სადაც, სხვებთან ერთად, ებრაელებსაც თავისი ღირსეული ადგილი ეჭირა. როგორ არ გავიხსენო აქ, ამ ჩვენს შეხვედრაზე სიტყვები დავით ბააზოვისა - დიდი რაბინისა და საქართველოს ებრაელთა სულიერი მოძღვრისა - ჩვენი საუკუნის დასაწყისში ევროპის ერთ-ერთ ქალაქში მსოფლიო ებრაელთა თავყრილობაზე ამაყად რომ წარუდგა თავის თანამოძმეებს:

„ძმებო, მე იმ ქვეყნიდან ვარ, სადაც ებრაელობა 2600 წელია ცხოვრობს და ამ ხნის მანძილზე არც ერთხელ არ განუცხადია რბევა და აწიოკება“.

რბევები და აწიოკებები, სამწუხაროდ, არ მოჰკლებია ებრაელობას განდევნილობის მრავალსაუკუნოვან ღამეებში.

საბედნიეროდ, იყვნენ ისეთი ადამიანებიც - მსოფლიოს ხალხთა წმინდანები, საფრთხეში რომ იგდებდნენ თავიანთ თავს და თანადგომას უწევდნენ სასიკვდილოდ განწირულ ებრაელობას. მეამაყება, რომ მათ შორის არაერთი ქართველიცაა, ევროპის სხვადასხვა ქვეყნებში რომ იყვნენ მიმობნეულნი მეორე მსოფლიო ომის ქარცეცხლიან წლებში. ჩვენს სწავლულებს საამისოდ საგულისხმო ფაქტები მოეპოვებათ, სასურველია, საერთაშორისო საზოგადოებრიობამაც მეტი იცოდეს ამის შესახებ...

მოსახდენი მოხდა. აღდგა ისრაელის სახელმწიფოებრიობა და ქვეყნიერების ოთხივ კუთხიდან დაიძრა ერთ დროს სამშობლოდან განდევნილი ებრაელობა. დაიწყო რეპატრიაციის, ანუ როგორც ისრაელში იტყვიან, ალიის დიადი ეპოპეა, როდესაც მსოფლიო ებრაელობამ ხელახლა მიაშურა თავის ისტორიულ ფუძეს, თავის ისტორიულ აკვანს. დაიწყო საკუთარ სათავეებთან, საკუთარ სულთან მიბრუნების მღელვარე ეტაპი, მაგრამ ეს გზა საბჭოთა ებრაელობისთვის ერთობ ძნელი და დრამატული გამოდგა. იმჟამინდელმა ოფიციალურმა ხელისუფლებამ ცივი წყალი გადაასხა მათს აღტყინებას. ყინულმა მხოლოდ სამოციანი წლების ბოლოს დაიწყო ლღობა და ჩვენ სიამაყით უნდა ვთქვათ, რომ ამ საქმეშიც, ისევე როგორც ბევრ სხვა წამოწყებაში, სწორედ ჩვენმა ქართველმა ებრაელობამ შეასრულა გადამწყვეტი როლი: ყოველ ჩვენგანს ახსოვს იმ თვრამეტი ქართველი ებრაელის ოჯახის წერილი, რომლითაც მათ 1969 წლის 6 აგვისტოს მიმართეს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციას. წერილს ფართო საერთაშორისო რეზონანსი მოჰყვა, რამაც ბიძგი მისცა ებრაელობის მასობრივ ალიას საბჭოთა კავშირიდან.

უნდა ითქვას, რომ 70-იან წლებშიც კი, როცა საბჭოთა კავშირში ზღვარდაუდებელი ანტიისრაელური კამპანია იყო გაჩაღებული, საქართველოდან, სხვა რესპუბლიკებთან შედარებით, შეძლებისდაგვარად უმტკივნეულოდ ხდებოდა ებრაელობის რეპატრიაცია. ჩვენი ხალხი გაგებით შეხვდა ამ ნაბიჯს. გაგებით, მაგრამ გულისტკივილითაც. გვენანებოდა ჩვენს ისტორიულ ძმებთან დაშორება. ამ და შემდეგდროინდელ პოზიტიურ მოვლენებში, რამაც ალიის ხორცშესხმა უზრუნველყო, მეამაყება, რომ არცთუ უმნიშვნელოა პირადად ჩემი წვლილიც.

ასეა, როგორც ბრძენი ეკლესიასტე ამბობს, „ყველაფერს თავისი დრო აქვს ამ ცისქვეშეთში და ყველაფერს თავისი ჟამი: ჟამი არს ქვათა მიმოფანტვისა და ჟამი მათი შეგროვებისა“.

ამ სენტენციასთან დაკავშირებით, ქართველ ებრაელებში გავრცელებული ერთი ლეგენდა უნდა მოვიგონო, ამ რამდენიმე წლის წინათ, საქართველოს მთიანეთში, ონის სინაგოგის 100 წლისთავის ზეიმზე რომ შევახსენე დამსწრე საზოგადოებას:

როდესაც ჩვენი წელთაღრიცხვის 70 წელს რომაელთა მხედართმთავარმა ტიტუს ვესპასიანემ იერუსალიმის წმინდა ტაძარი დაანგრია, ამ ტაძრის ქვები თურმე ჰაერში აიჭრა და მთელ ქვეყნიერებაზე დაიფანტა. რამდენიმე ქვა საქართველოშიც დაცემულა, სწორედ იმ ადგილებში, სადაც თქვენს წინაპრებს თავიანთი დიდებული სინაგოგები აუგიათ.

დიდი სიმბოლური აზრია ამ ლეგენდაში.

დიახ, „ჟამი არს ქვათა მიმოფანტვისა და ჟამი მათი შეგროვებისა“.

იმ ტაძრის ნგრევა ებრაელთა ისტორიის ყველაზე ტრაგიკულ ეპიზოდს უკავშირდება. ეს იყო ჟამი სიძულვილისა, ჟამი ნგრევისა და ჟამი ქვათა მიმოფანტვისა.

საბედნიეროდ, მრავალჭირგადანახადმა ებრაელმა ხალხმა გაუძლო ისტორიის გამოცდას: დაიწყო ჟამი შენებისა და ჟამი ქვათა შეგროვებისა.

დღეს ეს ჟამი საქართველოს უდგას. აქ არიან ჩემი კოლეგები და მეგობრები, ვინც 1995 წლის ივნისშიც ჩამოვიდა ჩემთან ერთად. ყოველ მათგანს კარგად ახსოვს, თუ რა იყო საქართველო მაშინ - ქვეყანა დემოკრატიისა და წესრიგის გარეშე, ქვეყანა ადამიანის ელემენტარული უფლებების გარეშე, ქვეყანა წარმოებისა და საკუთარი პროდუქციის გარეშე, ქვეყანა საკუთარი ფულის გარეშე და, რაც ყველაზე ნიშანდობლივია - ქვეყანა კონსტიტუციის გარეშე. ჩვენს მიღწევებზე, ალბათ, სჯობს სხვამ იმსჯელოს, ამიტომ, კვეხნად რომ არ ჩამომართვათ, მხოლოდ ჩამოვთვლი იმას, რასაც საქართველომ ჩვენი უკანასკნელი შეხვედრის შემდეგ მიაღწია. ჩვენ დავამყარეთ წესრიგი, მივიღეთ დემოკრატიული კონსტიტუცია, შემოვიღეთ ეროვნული ფულადი ერთეული ლარი, რომელმაც არათუ ერთადერთი საგადამხდელო საშუალების როლი დაიმკვიდრა, არამედ შარშანდელ, მრავალი, ჩვენზე გაცილებით დიდი ქვეყნისთვის დამანგრეველ მსოფლიო ეკონომიკურ კრიზისსაც გაუძლო, ჩვენ ვახორციელებთ მიწის, ჯანმრთელობის დაცვის, განათლების, საფინანსო-საბანკო სისტემის, სასამართლო ხელისუფლების ძირეულ რეფორმებს, მიმდინარეობს მასშტაბური პრივატიზაცია და სახელმწიფო ბიუჯეტის 80 პროცენტზე მეტი კერძო სექტორიდან ივსება, გავმართეთ პრეზიდენტის და ორჯერ - პარლამენტის არჩევნები, რომლებიც ყველა საერთაშორისო ორგანიზაციის მიერ სამართლიანად და თავისუფლად შეფასდა, გავხდით ევროპის საბჭოსა და მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის წევრები, პარტნიორობისა და თანამშრომლობის შეთანხმება დავდეთ ევროკავშირთან, უცხო ქვეყნის ჯარი გავიყვანეთ საქართველოს საზღვრებიდან და ახლა მას მთლიანად დამოუკიდებლად ვიცავთ, გამოვიყვანეთ ბაქო-სუფსის ნავთობსადენი, რომლითაც კასპიის ნავთობი ისრაელშიც იტვირთება, სამართლებრივი საფუძველი ჩავუყარეთ ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის კასპიის დიდი ნავთობსადენისა და ტრანსკასპიური გაზსადენის მშენებლობას. ამ ჩამონათვალის გაგრძელება ძალზე დიდ დროს წაგვართმევს. იმას ვიტყვი მხოლოდ, რომ დიდი ჭირთათმენისა და მსხვერპლის ფასად ვამკვიდრებთ ახალ სახელმწიფოებრიობას, როგორც ეს ებრაელებმა გააკეთეს დაწყებული 1948 წლიდან. მე ხშირად ვეუბნები ჩემს ხალხს - რა დაგვა და სისხლი დასჭირდა და რამდენი წლის მანძილზე იბრძოდა ებრაელობა დამოუკიდებლობის მოსაპოვებლად. ყველა ამ მიღწევაში არის საქართველოში მცხოვრები ებრაელების არცთუ უმნიშვნელო წვლილი. ქვეყნის აღორძინების ყველაზე რთულ ეტაპზე ებრაული წარმოშობის საქართველოს მოქალაქეები თანაბრად იზიარებდნენ თავისი ქვეყნის ჭირსა და ვარამს, ხოლო დღეს - ღირსეულად იღვწიან როგორც ხელისუფლების ყველა შტოს საქმიანობაში, ისე ბიზნესის სხვადასხვა სფეროში. ქართველი ებრაელები ქართული საზოგადოების ის განუყოფელი ნაწილია, ურომლისოდაც საქართველოს დღევანდელი სახე სულ სხვაგვარი იქნებოდა.

ძვირფასო მეგობრებო,

უკვე მიიწურა მეოცე საუკუნე, დასრულდა კაცობრიობის ისტორიის ორიათასწლიანი მარათონი. ორი ათასი წლის წინათ აქ, ბიბლიური ერის წიაღში, იუდეის ბეთლემში, იშვა ყრმა იესო, რომლის შობის ბრწყინვალე დღესასწაულს დღეს მთელი ქრისტიანული სამყარო ზეიმობს. ბეთლემში დაიბადა ბიბლიური მეფე დავითიც, რომლის სახელთანაც ებრაელთა ისტორიის ერთი უმნიშვნელოვანესი ეტაპია დაკავშირებული. თუ ებრაელისთვის მეფე დავითი რაღაც დიდისა და ღვთაებრივის თანაფარდია და მისი სახელის მოხსენიებაში იგი ყოველთვის ღრმა და შეფარულ შინაარსს დებს, ბაგრატიონი ქართველი მეფეები თავიანთ თავს დავით წინასწარმეტყველის შთამომავლად თვლიან.

საქართველოც, ვითარცა უძველესი ქრისტიანული ქვეყანა, ჩართულია ამ დიდ ზეიმში, როგორც თქვენთვის ცნობილია, ქრისტიანული წმინდა ადგილების მოსალოცავად აქ ჩამოსულია ქართული მართლმადიდებელი ეკლესიის დელეგაცია სრულიად საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქის, უწმინდესისა და უნეტარესის ილია II-ის მეთაურობით. მასთან ერთად მეც ვეწვევი ბეთლემს და ვილოცებ საქართველოს გამთლიანებისა და აღორძინებისათვის, ვინაიდან ყოველი ქრისტიანისთვის უდიდესი ბედნიერებაა ქრისტესშობას ეახლოს წმინდა მიწას. წმინდა მიწას ემთხვევა პოლიტიკურ და საზოგადო მოღვაწეთა მრავალრიცხოვანი ჯგუფი. თავისთავად ესეც მნიშვნელოვანი მოვლენაა, რადგან უახლოეს წლებში ქართველმა საზოგადო მოღვაწეებმა ძალიან ბევრი რამ გააკეთეს ჩვენს შორის ხიდის აღსადგენად.

ასე გვესმოდა და გვესმის ჩვენ ხალხებისა და ერების თანაარსებობის პრინციპი, ამავე კონტექსტით აღვიქვამთ ქართულ-ებრაული ძმობისა და მეგობრობის 26-საუკუნოვან ტრადიციას.

მწერლის სიტყვებით რომ ვთქვათ, იქნებ სწორედ ასეთ სიყვარულსა და თანადგომაშია გაცხადებული ის ღრმად შეფარული მისტერია, საარსებო დვრიტად რომ წაადგება 21-ე საუკუნის კაცობრიობას.

მშვიდობა და კეთილდღეობა იყოს ჩვენი ქვეყნებისა და ხალხების მეგზური!

საქინფორმის ფოტოქრონიკა.

სწორედ ასეთ სიყვარულსა და თანადგომაშია გაცხადებული ის ღრმად შეფარული მისტერია, საარსებო დვრიტად რომ წაადგება 21-ე საუკუნის კაცობრიობას // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 9-10 იანვარი. - №6-7 (3403). - 1,3 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის
10 იანვრის რადიოინტერვიუ

- გასული კვირის ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა იყო თქვენი ვიზიტი ისრაელში, სადაც ქრისტესშობის 2000 წლისთავისადმი მიძღვნილ სადღესასწაულო ღონისძიებებში მიიღეთ მონაწილეობა. რას ნიშნავს ეს დღეები თქვენთვის, როგორც პრეზიდენტისათვის, და როგორც, უბრალოდ, ქრისტიანისთვის... - ჟურნალისტის ნატო ონიანის თხოვნით ამ თემაზე საუბრით დაიწყო თავისი ტრადიციული ორშაბათის რადიოინტერვიუ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ:

- უწინარესად, მინდა ბოდიში მოვიხადო, თუ ჩემი კომენტარი ცოტა ვრცელი გამოვა ამ დილით, მაგრამ ეს ისეთი თემებია, რომ იძულებული ვარ მეტი დრო მოვითხოვო.

რაც შეეხება კითხვას: ყოველგვარი გადაჭარბების გარეშე მინდა მოგახსენოთ, რომ ეს იყო ორი უმნიშვნელოვანესი დღე ჩემს ცხოვრებაში.

გულწრფელად გეტყვით, ორი უკიდურესი ათვლის წერტილი მაქვს განსაკუთრებით ბოლო წლებში: ბოლო დღეები სოხუმში - 1993 წლის 27-28 სექტემბერი, როდესაც გამთენიისას უკანასკნელმა დავტოვე აფხაზეთი ჩემს თანამებრძოლებთან ერთად და 2000 წლის 6-7 იანვარი, როდესაც წილად მხვდა ბედნიერება უწმინდესთან და უნეტარესთან, აგრეთვე, ჩვენი საზოგადოების სხვა წარმომადგენლებთან ერთად ვწვეოდი წმინდა მიწას ქრისტესშობის 2000 წლის იუბილეზე.

ადამიანისათვის, რომელმაც ურთულესი გზა განვლო, ღვთის შეწევნით საბოლოოდ მიაგნო სულიერ ნავსაყუდელს, ჭეშმარიტ სარწმუნოებას, რომელმაც იწამა ღმერთი და შეიგრძნო რწმენის სიხარული, მართლაც არ შეიძლება არსებობდეს, ამაზე დიდი ბედნიერება. განა რა შეიძლება იყოს იმაზე დიდი პატივი, რომ შენი ქვეყნის, შენი ერის სახელით, საქართველოს სულიერ მოძღვართან ერთად თაყვანი სცე პალესტინის, იერუსალიმის სიწმინდეთ, მაცხოვრის საფლავთან შეავედრო უფალს შენი სამშობლო, შესთხოვო ერისა და ქვეყნის ბედნიერება, ილოცო მამულის გამთლიანებისა და აყვავებისათვის.

იერუსალიმში ყოფნისას წილად მხვდა დიდი პატივი - მიმეღო წმინდა საფლავის რაინდის ორდენი. უამრავ ჯილდოთა შორის იგი მართლაც გამორჩეულია ჩემთვის, ვინაიდან შეიცავს არა მარტო საერო ღირსებას, არამედ სარწმუნოებრივსაც.

იმავდროულად, ეს ორდენი ღვთიური ნათლით გასხივოსნებული მადლია ათეულობით და ასიათასობით ჩვენი თანამემამულის მიმართ, რომლებიც 2 ათასწლეულის განმავლობაში თავს სწირავდნენ ჭეშმარიტ სარწმუნოებას, ადიდებდნენ ღმერთს მორჩილებითა და ღვთისმსახურებით. ვგულისხმობ, იმ უჩინარ, ხშირად უსახელო ქართველებს, უმძიმეს სისხლიან საუკუნეთა მრისხანების მიუხედავად, დღემდე რომ მოიტანეს და სათუთად გადმოგვცეს ქართული სახელმწიფოებრიობა, ენა, მამული, სარწმუნოება, როგორც ხელთუქმნელი ტაძარი.

მართლაც ბედნიერება და ღვთის მადლი იყო ის ორი დღე, როდესაც მქონდა საშუალება მომენახულებინა ქრისტიანული სამყაროს უდიდესი სიწმინდენი: მაცხოვრის საფლავი, ღვთისმშობლის ბაზილიკა, ბეთლემის ტაძარი, წმინდა გიორგის საფლავი...

მე უკვე ვთქვი, რომ მაცხოვრის ტაძრიდან გამოსულს ისეთი შეგრძნება მქონდა, თითქოს რაღაც უმძიმესი ტვირთი ჩამოვიხსენი.

ყველა ადამიანს თავისი გოლგოთა აქვს. ყოველი ჩვენგანი საკუთარ სულში უნდა იმეორებდეს მაცხოვრის გმირობას.

ჩემი გოლგოთა მეც გავიარე.

უკანასკნელი წლების განმავლობაში, ღვთის მადლით, გამარჯვებებთან და სიხარულთან ერთად მეც ვზიდე ტკივილისა და პასუხისმგებლობის უმძიმესი ჯვარი. არასოდეს დამავიწყდება ექვსი წლის წინათ აფხაზეთიდან ლტოლვილი სამურზაყანოელის სიტყვები: გოლგოთის დაღმართი ზოგჯერ აღმართზე ძნელიაო.

დავაკვირდეთ ამ სიტყვებს, მათში უდიდესი სიბრძნეა ჩაქსოვილი.

აი, ასეთი გახლავთ ჩემი განაცხადი. მადლობა უფალს, რომ ეს ბედნიერება მხვდა წილად.

- იერუსალიმში დელეგაციის წევრმა ქართველმა ჟურნალისტებმა არაერთხელ დასვეს კითხვა მომავალ საპრეზიდენტო არჩევნებთან დაკავშირებით. საერთოდ, ისეთი შთაბეჭდილება იქმნებოდა, რომ თქვენ სწორედ იერუსალიმში ემზადებოდით ამ გადაწყვეტილების მისაღებად. რამდენიმე დღის წინათ გამოქვეყნდა ცნობილ საზოგადო მოღვაწეთა მიმართვა, რომელშიც ისინი გთხოვენ კენჭი იყაროთ პრეზიდენტის პოსტზე...

- ამ მიმართვის შესახებ თბილისიდან მაცნობეს მაშინ, როცა უკვე სამშობლოში დასაბრუნებლად ვემზადებოდით.

უწინარეს ყოვლისა, რა თქმა უნდა, უდიდეს მადლობას მოვახსენებ ჩვენი ქვეყნის თვალსაჩინო მოღვაწეებს, რომლებმაც საჭიროდ და აუცილებლად ჩათვალეს, რომ ხელმოერედ ვიყარო კენჭი პრეზიდენტის პოსტზე. მათ ხაზი გაუსვეს, რომ ეს თხოვნა კი არ არის, არამედ ჩემი პასუხისმგებლობა და მოვალეობაა, და ისიც მინდა გითხრათ, რომ დაბრუნების შემდეგ არ წყდება სხვა მოღვაწეების, ჩემი მეგობრების სატელეფონო ზარები, რომლებიც, ცოტა არ იყოს, კიდეც მსაყვედურობენ, მათი გვარები რატომ არ არის მოხსენიებული, მაგალითად, შემოქმედებითი კავშირების ხელმძღვანელები რამდენიმე დღით ადრე იყვნენ ჩემთან და დაახლოებით ასეთივე საკითხებს აყენებდნენ. მაგალითად, მივიღე ახალგაზრდა მოღვაწეთა საკმაოდ დიდი ჯგუფი და სხვები. ასე რომ, ეტყობა, ეს გამოჩენილი ადამიანების ერთი ჯგუფის აზრი არ არის. მარტო მათი აზრი როდია და ამას დიდად ვაფასებ.

რაც შეეხება თვით ამ ხელმომწერთ: თითოეული მათგანი ნებისმიერ ერსა და ქვეყანას დაამშვენებდა, მათი შემოქმედება მარტო საქართველოს კი არა, მთელი კაცობრიობის საგანძურის ნაწილია.

ჩემთვის ამ მხარდაჭერას განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს. ცხადია, მხარს მიჭერს ჩემი პარტია - მოქალაქეთა კავშირი. განვლილმა არჩევნებმა დაადასტურა - იგი შესანიშნავად ორგანიზებული და მრავლისშემძლე პოლიტიკური ძალაა, რომელსაც 150-მანდატიანი უმრავლესობა აქვს პარლამენტში.

მიუხედავად ამისა, ჩემთვის, გარკვეული აზრით, გადამწყვეტი გახდა სწორედ ქართველი ინტელიგენციის თვალსაჩინო წარმომადგენელთა მოწოდება, ვინაიდან ისინი უეჭველად გამოხატავენ ქართველი ინტელიგენციის, ჩვენი ერის სულიერი არისტროკრატიისა და მთლიანად ქართველი საზოგადოების აზრს პარტიულობის პრინციპის მიუხედავად.

ჩემთვის პრეზიდენტობა თვითმიზანი არ არის. უმთავრეს საკითხად მიმაჩნია, რომ ყოფილიყავი არა მარტო მოქალაქეთა კავშირის, არამედ სწორედ იმ ადამიანთა რჩეული, ვინც ათწლეულების განმავლობაში ქმნიდა და ქმნის საქართველოს დიდებას.

ამიტომაც, ბოლო დრომდე თავს ვიკავებდი ერთმნიშვნელოვანი განცხადებებისაგან.

ბუნებრივია, ხელთ მქონდა სხვადასხვა სოციოლოგიური გამოკვლევის შედეგები, მათ შორის, სრულიად დამოუკიდებელი ინსტიტუტებისა და ცენტრების მონაცემები, რომელთა თანახმად მოსახლეობის დიდი ნაწილი, შეიძლება ითქვას, დიდი უმრავლესობა, ჩემს კანდიდატურას უჭერდა მხარს. ეს ჩემთვის ბედნიერება და პატივია, მაგრამ მაინც ვერ მივიღებდი საბოლოო გადაწყვეტილებას, სანამ არ შევიტყობდი იმ ადამიანთა აზრს, რომელთაც ყოველთვის მივიჩნევდი ქართველი ერის სიამაყედ.

აქედან გამომდინარე, ჯერ კიდევ იერუსალიმში ყოფნისას მათი მოწოდების პასუხად მივიღე საბოლოო გადაწყვეტილება და დღეს ვაცხადებ თანხმობას კენჭი ვიყარო საქართველოს პრეზიდენტის პოსტზე.

მე ვიცი, ეს არა მარტო ქართველი ინტელიგენციის წარმომადგენლების, არამედ ჩვენი აზერბაიჯანელი მოსახლეობის, სომეხი მოსახლეობის, რუსებისა და სხვათა და სხვათა აზრიცაა.

და მაინც. ეს არ არის ერთ დღეში მიღებული გადაწყვეტილება. ზოგჯერ საუბრობენ ალტერნატივაზე. საკუთარ თავზე ლაპარაკი არ მჩვევია, მაგრამ ერთი რამ უნდა ითქვას: ალტერნატივა ნამდვილად არა აქვს იმ კურსს, რომელსაც ამჟამად ვახორციელებთ.

ჩვენი მამა-პაპანი საუკუნეთა და ათასწლეულთა განმავლობაში ოცნებობდნენ და იბრძოდნენ თავისუფლებისათვის, დამოუკიდებლობისა და სახელმწიფოებრიობისათვის.

ამ სწრაფვის ძალა და მნიშვნელობა განსაკუთრებით იგრძნობოდა ისრაელში.

დღეს უკვე გამარჯვებული და ძლევამოსილი ქვეყნის შემოქმედი ერი ხომ თითქმის ორი ათასი წელი სულში ატარებდა ამ ოცნებასა და რწმენას.

მან უპირველესად საკუთარ სულში შეინარჩუნა ეროვნული სახელწმიფოებრიობის დიდი ტაძარი და აღადგინა კიდეც იგი. თუმცა დამოუკიდებლობის გამოცხადებიდან კეთილდღეობამდე 25-წლიანი გზა განვლო, თუ არა მეტი.

ათასწლეულთა მიჯნაზე საქართველოს ღმერთმა მოჰმადლა ასეთივე ბედნიერება.

დღევანდელ თაობას ამ თვალსაზრისით უდიდესი პასუხისმგებლობა გვაკისრია.

ეს არის, მე ვიტყოდი, ღვთიური მისია, რომელიც უფალმა მთელ თაობას არგუნა, როგორც დიდი პატივი.

მე ერთხელ ვთქვი - ქართველი ერი და თვით უფალი არ გვაპატიებს, თუ ამ შესაძლებლობას არ გამოვიყენებთ და დავუშვებთ იმ უბედურებას, რომ ჩვენი შვილებისა და შვილიშვილების მრავალი თაობა ცრემლს ღვრიდეს ქართული სახელმწიფოებრიობის დანგრეული ტაძრის „გოდების კედელთან“.

ამიტომ მტკიცედ ვიმეორებ: საქართველოს დამოუკიდებლობასა და სახელმწიფოებრიობას, ისევე, როგორც თავისუფლებასა და დემოკრატიას, ალტერნატივა არა აქვს.

მთელ ერად, მთელ საზოგადოებასთან ერთად სწორედ ამაში ვხედავ ჩემს პიროვნულ მისიასაც.

სხვაგვარად როგორ შეიძლება აიხსნას სასწაულებრივი გადარჩენა რამდენიმე საზარელი ტერაქტის შემდეგ. ორი მათგანი საზოგადოებისათვის ცნობილია, თუმცა იყო კიდევ არა ერთი სასწაულებრივი შემთხვევა აფხაზეთის ომის დროს.

ამიტომ რაოდენ, მძიმეც უნდა იყოს, მე ვერ გავექცევი პასუხისმგებლობას ქვეყნისა და თავად ისტორიის წინაშე.

ეს არის პასუხისმგებლობა დღევანდელი და მომავალი თაობების, ასევე, წინაპართა ანდერძის მიმართ.

ამ პასუხისმგებლობისათვის თავის არიდება, შემწყნარებლობისა და სისუსტის, მით უმეტეს, სიმხდალის გამომჟღავნება - მიუტევებელი დანაშაული იქნებოდა.

ბატონ ჭაბუას დავესესხები: „ჩემი საკეთებელი“ ჯერ ბოლომდე არ გამიკეთებია. საბოლოო გადაწყვეტილება კი ხალხმა მიიღოს.

და კიდევ ერთი. ჩემთვის განსაკუთრებული მნიშვნელობა ჰქონდა ახალგაზრდობის მხარდაჭერას, უკვე ვახსენე, რომ მქონდა შეხვედრა მათთან და კიდევ ბევრი შეხვედრა მექნება. ახალგაზრდობის აზრი ჩემთვის უმნიშვნელოვანესი ინდიკატორია არჩეული კურსის მართებულობისა, ვინაიდან ჩვენი შვილებისა და შვილიშვილების თაობამ უნდა ჩაიბაროს ოცდამეერთე საუკუნეში, უნდა იტვირთოს ეს დიდი პასუხისმგებლობა - იგი მომავალს რწმენითა და იმედით შესცქერის.

დაუშვებელია, რომ ახალგაზრდა თაობა, რომლის წარმომადგენლები პიროვნებად ჩამოყალიბდნენ თავისუფლების პირობებში, სწორედ თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობის პირობებში, გულგატეხილი და იმედგაცრუებული აღმოჩნდეს.

- შეიძლება თუ არა თქვენი სიტყვები ისე გავიგოთ, რომ საპრეზიდენტო კამპანია უკვე დაიწყო?

- მადლობელი ვარ ამ კითხვისათვის.

აქვე მთელი კატეგორიულობით უნდა განვაცხადო:

ქართველი ინტელიგენციის წარმომადგენელთა მიმართვა, რომელზეც ცოტა ხნის წინათ ვისაუბრეთ, არავითარ შემთხვევაში არ არის და არც შეიძლება ყოფილიყო საპრეზიდენტო კამპანიის ნაწილი.

შეიძლება არ უნდა ვამბობდე, მაგრამ ქარაგმულად უკვე გამოვთქვი კიდეც ერთგვარი მინიშნება ძალიან სერიოზული ყოყმანის თაობაზე.

საარჩევნო კამპანია კი მხოლოდ დღეიდან, ანუ მას შემდეგ თუ დაიწყება, რაც ერთმნიშვნელოვნად და მტკიცედ განვაცხადე, რომ მივიღე გადაწყვეტილება და სწორედაც რომ ვიბრძოლებ ჩემი მოვალეობისა და ვალდებულების მოსახდელად.

ჩემთვის ცნობილია, რომ ინტელიგენციის წარმომადგენელთა ამ ინიციატივას ფართო გამოხმაურება მოჰყვა მთელ საქართველოში. როგორც ზემოთ უკვე მოგახსენეთ, რაიონებსა და ქალაქებში იქმნება საინიციატივო ჯგუფები, „საზოგადოებრივი დარბაზის“ განშტოებანი. მადლობელი ვარ „საზოგადოებრივი დარბაზის“ შექმნის ინიციატორებისა, რომლებმაც შესანიშნავ წამოწყებას დაუდეს სათავე. თუ არ ვცდები, ბატონი ელგუჯა მეძმარიაშვილი არის ამის ერთ-ერთი მთავარი ინიციატორი. ყველას მადლობას მოვახსენებ, როგორც მითხრეს, ისეა ჩაფიქრებული, რომ რაიონებში, ქალაქებში, მხარეებში და ორგანიზაციებშიც კი მას თავისი ფილიალები ექნება.

ამჟამად, უმთავრესი ამოცანაა, არჩევნები გაიმართოს დემოკრატიის პრინციპების, საქართველოს კონსტიტუციისა და კანონების უცილობელი დაცვით.

- როგორც თქვენ ბრძანებთ, მოსახლეობის უმრავლესობა მხარს გიჭერთ. ამის შესახებ გაქვთ სოციოლოგიური გამოკითხვის შედეგები, მათ შორის, დამოუკიდებელი სამსახურებისაც. ასეთი ტიპის სოციოლოგიური გამოკითხვები ეწყობა, მათ შესახებ პრესაშიც ხშირად იბეჭდება. მაგრამ, როგორც მოგეხსენებათ, საზოგადოებაში არსებობენ არა მხოლოდ თქვენი მხარდამჭერი და არა მხოლოდ ოპოზიციური ძალები, არამედ ის ძალებიც, რომელთაც მტრული, დაპირისპირებული ძალები ჰქვია. უშიშროების მინისტრმა პარლამენტში გამოსვლისას ისაუბრა მომავალი შესაძლო დესტაბილიზაციის თაობაზე. შესწევს თუ არა დღეს საქართველოს სახელმწიფოს იმის უნარი, რომ მოსახლეობამ არჩევნების დროს გამოხატოს თავისი ნება და ეს არ მოხდეს დესტაბილიზაციის ფონზე...

- მე ამგვარად გიპასუხებდით. შემთხვევით როდი ვისაუბრე ასეთი რწმენითა და იმედით იერუსალიმზე, წმინდა მიწაზე... იმ დღეებში მუხლი მოვიყარეთ და თაყვანი ვეცით მაცხოვრის საფლავს, ღვთისმშობლის საფლავს და ყოვლისმძლე წმინდა გიორგის საფლავსაც.

იცოდეს ყველამ: ვინც ხელს აღმართავს საქართველოს თავისუფლებასა და დამოუკიდებლობაზე, ანუ ღვთის მადლსა და ღმერთისაგან ნაკარნახევ ერთადერთ ჭეშმარიტ გზაზე - უეჭველად დამარცხდება ღვთისა და ერის ყოვლისშემმუსვრელი ნებით.

ყველა, ვინც შეეცდება ბოროტად ისარგებლოს დროებითი სიძნელეებით, ზურგში დანა ჩასცეს საკუთარ ქვეყანას, განარისხოს უფალი უზენაესი ნების უგულებელყოფით, - უთუოდ დაისჯება. მტრობასა და მუხანათობას არავის აპატიებს არც ღმერთი, არც ერი და არც პრეზიდენტი. მართალი ბრძანდებით, ნამდვილად არის გარკვეული ინფორმაცია, მაგრამ პროვოკაციას ხალხი არ აჰყვება.

ჩვენ ძალიან ბევრი შევიწყალეთ როდესაც დაპირისპირებული ორივე ბანაკიდან, მაგრამ ეს გახლდათ სახელმწიფოს ძალის გამოვლინება და არა სისუსტისა. ეს იყო იმ შერიგების პოლიტიკის რეალური განხორციელება, რომელიც რამდენიმე წლის წინათ გამოვაცხადეთ.

დღეს საქართველო არანაირი თვალსაზრისით აღარ არის ისეთი, როგორიც იყო თუნდაც სამი-ოთხი წლის წინათ.

ეს ყველამ გაითვალისწინოს.

ამასთან, ვადასტურებ ჩემს პატივისცემას ყველა ოპონენტის მიმართ, ვინც კონსტიტუციური მეთოდებით, კონსტიტუციის დაცვით (და არა მისი თითქმის ყოველდღიური ბოროტი ხელყოფით), ისარგებლებს თითოეული მოქალაქის კონსტიტუციური უფლებით და ასევე განაცხადებს მზადყოფნასა და სურვილს იბრძოლოს პრეზიდენტისათვის.

ამთავითვე მოვუწოდებ ყველა ოპონენტს, ვიყოთ კორექტულნი და პატივი ვცეთ ერის არჩევანს.

მზადა ვარ პირადად მივცე კორექტული, დემოკრატიული საარჩევნო ბრძოლისა და აზრთა ჭიდილის მაგალითი.

- გასულ კვირას საზოგადოების ყურადღების ცენტრში მოექცა თბილისის მერის ვანო ზოდელავას სენსაციური განცხადება. მან თქვა, რომ ედუარდ შევარდნაძეს არათუ 2000 წლის, არამედ 2005 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების დროსაც კი არ ეყოლება ალტერნატივა. ამ განცხადებას ძალიან დიდი რეზონანსი მოჰყვა და გარკვეულმა ძალებმა გაკვირვებაც კი გამოხატეს იმის თაობაზე, თუ რატომ დაისვა ეს საკითხი მაშინ, როცა ჯერ 2000 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებიც არ ჩატარებულა.

- თავიდანვე უნდა გითხრათ, რომ ყველა მოქალაქეს, ყველა ადამიანს, მათ შორის, ყველა ხელმძღვანელს და დედაქალაქის ლიდერსაც აქვს უფლება გამოთქვას თავისი აზრი. ამასთან, მინდა დავაზუსტო და გეთანხმებით, რომ მართლაც გარკვეული რეზონანსი მოჰყვა ამ განცხადებას, განსაკუთრებით, მასმედიაში.

მინდა დავაზუსტო ზოგიერთი რამ, რამდენიმე დღის წინათ შევკრიბე ჩემი თანამებრძოლები, თანამოაზრენი, ჩემი გუნდის წევრები - მათ შორის, მოქალაქეთა კავშირის ლიდერები, ზოგიერთი დეპუტატი, სამხარეო რწმუნებულები და ვთხოვე გულწრფელად გამოეთქვათ აზრი საპრეზიდენტო კამპანიაში ჩემი მონაწილეობის თაობაზე. არ შემიძლია ჩემს თანამოაზრეებს და ჩემს თანამებრძოლებს არ ვეთათბირო.

ეს არ იყო არავითარი და არანაირი კეკლუცობა, მით უმეტეს, რომ შეხვედრა დახურულ კარს მიღმა გაიმართა. მართლაც მაინტერესებდა იმ ადამიანთა აზრი, ვინც ჩემთან ერთად, და როგორც ვთქვი, ჩემი ხელმძღვანელობით ახორციელებს სახელმწიფოებრივ კურსს. არც ის დამიმალავს, რომ საბოლოო გადაწყვეტილება არ მიმიღია - მაშინ ჯერ კიდევ არ მქონდა გადაწყვეტილება მიღებული.

გულწრფელად ვთქვი ისიც, რომ ზოგიერთი ფაქტორი მაძლევს ერთგვარი ყოყმანის საფუძველს, და ეს ფაქტორებიც ჩამოვთვალე. ამის შესახებ ქვემოთ მოგახსენებთ.

ბატონ ვანო ზოდელავას განცხადება იყო ერთგვარი რეაქცია ხსენებული შეხვედრის დროს ჩემს გამოსვლაზე, თუ შეიძლება ასე ითქვას, ჩემს ყოყმანზე.

ამ შეხვედრის შინაარსი, ვიმეორებ, საზოგადოებისათვის უცნობი იყო, ამიტომ ვანო ზოდელავას განცხადება კონტექსტიდან ამოვარდნილი აღმოჩნდა. რაც შეეხება მისი წინადადების შინაარსს, ანუ კონსტიტუციაში ცვლილების შეტანას: მე ვამაყობ, რომ ჩემს თანამოაზრეებთან, მათ შორის, ოპონენტებთან ერთად ვიყავი საქართველოს კონსტიტუციის ერთ-ერთი ინიციატორი და ერთ-ერთი ავტორი.

როგორც ქვეყნის პრეზიდენტი, ვარ კონსტიტუციის შეუვალობის გარანტი და ასეთად დავრჩები კვლავაც.

- თქვენ ბრძანეთ, რომ მოსახლეობა მხარს გიჭერთ. თქვენ ბრძანეთ, რომ დარწმუნებული ხართ იმ კურსის უალტერნატივობაში, რომელსაც დღეს ახორციელებთ. მაშინ, რა იყო ამ ყოყმანის მიზეზი, თუკი დარწმუნებული ხართ, რო თქვენს სახელმწიფოებრივ კურსს ალტერნატივა არ გააჩნია?

- სავსებით კანონზომიერი კითხვაა. ერთადერთი მიზეზი ის იყო, რომ ქვეყანაში მართლაც ძალიან მძიმე მდგომარეობაა.

შესანიშნავად ვიცი და თავად ვგრძნობ ჩემი ქვეყნისა და ხალხის ტკივილს და ეს ჩემი ტკივილია გულის სიღრმეში.

უდიდესი უსამართლობა იქნებოდა, ვინმეს ესაყვედურა, რომ საერთოდ არაფერი გაკეთებულა ამ წლებში.

ძალიან ბევრი გაკეთდა ქვეყნისათვის სასიკეთო, სამომავლო, საშვილიშვილო, - ქართული სახელმწიფო დაფუძნდა; მსოფლიოში ავტორიტეტი მოიპოვა; ეკონომიკა ამოქმედდა; შრომამ და გარჯამ აზრი შეიძინა; ნიჭსა და უნარს ასპარეზი მიეცა; პიროვნება განთავისუფლდა; საზოგადოებაც თავისუფლაც სუნთქავს, მსჯელობს, აზროვნებს; ადამიანის უფლებები უპირველეს პრიორიტეტად იქცა.

მაგრამ, მეორე მხრივ, კვლავაც ძალიან ბევრი რამ დაუსრულებელია, ბევრის გაკეთება ჯერ კიდევ ვერ შევძელით და ვერ მოვასწარით, თუმცა დადებითი ტენდენციები ყველა სფეროში თვალნათელია.

მიუხედავად ამისა, საფინანსო კრიზისი, ხელფასებისა და პენსიების დავალიანება, ენერგეტიკული კრიზისი, კორუფციის მაღალი დონე - ესეც რეალობაა და ვერავინ გვისაყვედურებს, თითქოს ამ რეალობას არ ვითვალისწინებთ, ან არაფერს ვაკეთებთ პრობლემების გადასაჭრელად.

მაგალითად, წინ ვეღარაფერი დაუდგება სპეციალური ანტიკორუფციული პროგრამის განხორციელებას; პირველი რეალური ნაბიჯები გადაიდგმება, რათა ძალზე მტკივნეულად, მაგრამ მაინც დამკვიდრდეს საზოგადოებაში გადახდის კულტურა, რაც ენერგეტიკული კრიზისის დაძლევის ერთადერთი საშუალებაა.

მივიღეთ გადაწყვეტილება ორი ახალი სამინისტროს შექმნის თაობაზე.

საგადასახადო შემოსავლების სამინისტროს ახალგაზრდა, ენერგიული, კრისტალურად პატიოსანი ადამიანი ჩაუდგა სათავეში.

გაერთიანდა, აგრეთვე, ჯანდაცვისა და სოციალური უზრუნველყოფის სამინისტროები, რომელსაც მინისტრთან ბატონ ავთო ჯორბენაძესთან ერთად (მას ყველა, მთელი ქვეყანა იცნობს) გამოცდილ პროფესიონალთა გუნდი უხელმძღვანელებს.

ამ გუნდს ნამდვილად შესწევს უნარი, დაიწყოს და ბოლომდე მიიყვანოს, მე ვიტყოდი, საეტაპო მნიშვნელობის „სოციალური რეფორმა“, რომლის გეგმა უკვე შემუშავდა საერთაშორისო ინსტიტუტებთან ერთად.

თუ უახლოეს მომავალში მივაღწევთ გარდატეხას საგადასახადო შემოსავლების მობილიზების საკითხში, საერთაშორისო სავალუტო ფონდი და მსოფლიო ბანკი საქართველოში განახორციელებენ ათეული. ასეული მილიონობით ღირებულების საფინანსო პროგრამებს, რომელთა ერთადერთი მიზანია ქვეყანაში სიღარიბის აღმოფხვრა. იგი ითვალისწინებს ასევე ძალიან დიდ თანხებს სხვადასხვა სფეროში, მთელი ინფრასტრუქტურის შექმნასთან დაკავშირებით და ასე შემდეგ.

აი, ეს ყოველივე, დევს, ასე ვთქვათ, სასწორის ორივე პინაზე.

მე გადაწყვეტილება მივიღე მხოლოდ იმიტომ, რომ არათუ ურყევად მწამს ჩვენს მიერ არჩეული კურსის მიზანშეწონილობა, არამედ, პრეზიდენტის გუნდთან გულწრფელი თათბირის შემდეგ კიდევ ერთხელ დავრწმუნდი, რომ ნამდვილად ძალმიძს ქვეყნის აღმშენებლობის პროგრამა განვახორციელო. კვლავ ვიმეორებ, ყოყმანი თუ იყო, იყო იმ ტკივილის გამო, რაც უკვე ვახსენე, რაც დაკავშირებულია ადამიანების განცდებთან და მათ ტკივილებთან.

- მოსახლეობა, რა თქმა უნდა, გადაწყვეტილებას ამ კონკრეტული საქმეების მიხედვით მიიღებს. ამ თვალსაზრისით რით იყო გამორჩეული გასული კვირა?

- მიუხედავად იმისა, რომ ინტერვიუ, როგორც გითხარით, ცოტა გაგვიგრძელდა, აუცილებლად მიმაჩნია შევეხო ზოგიერთ საკითხს, ვინაიდან ვერავითარი საპრეზიდენტო კამპანია ვერ მაიძულებს, ოდნავადაც კი შევასუსტო ყურადღება ქვეყნისათვის უმნიშვნელოვანესი პროცესებისადმი. დღეს, მე პირველ რიგში, მოქმედი პრეზიდენტი ვარ და ჩემი ყველა მოვალეობა ბოლომდე უნდა შევასრულო. ამიტომ ინტერვიუს ბოლოს კვლავ დავუბრუნდეთ კონკრეტულ საკითხს.

წარმატებით მიმდინარეობს და ფაქტობრივად მთავრდება მოლაპარაკება „ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის“ დიდი ნავთობსადენის განხორციელების თაობაზე. აქ უკვე საუბარია დეტალებზე, ვინაიდან პრინციპული გადაწყვეტილება სახელმწიფოს მეთაურებმა ჯერ კიდევ სტამბოლში მივიღეთ. მოლაპარაკების პროცესში, რა თქმა უნდა, არის ცალკეული სიძნელეები. ყველა ქვეყანას აქვს თავისი ინტერესი, ბუნებრივია, რომ ჩვენც ჩვენს ინტერესებს ვიცავთ, მაგრამ ყველაფერი ეს მიმდინარეობს დიდი ხელშეკრულების ფონზე.

ამ დღეებში აზერბაიჯანის პრეზიდენტი, ბატონი ჰეიდარ ალიევი ეწვევა თურქეთის რესპუბლიკას. სწორედ გუშინ დამირეკა მან და მითხრა, რომ განსაკუთრებული მისიით მიემგზავრება თურქეთს.

მოლაპარაკებათა ერთ-ერთი მთავარი თემა იქნება, რა თქმა უნდა, ნავთობსადენის პროექტის განხორციელება.

უახლოეს მომავალში კი, თურქეთის რესპუბლიკის პრეზიენტის ბატონი სულეიმან დემირელი ეწვევა საქართველოს, ეს უახლოეს დღეებში მოხდება.

თურქეთის პრეზიდენტი ჩვენი პლანეტის ერთ-ერთი ყველაზე გამოჩენილი და თვალსაჩინო მოღვაწეა, ყოველი მისი ვიზიტი საქართველოში უდიდესი მოვლენაა.

ამჯერადაც, ჩვენ საბოლოოდ შევაჯერებთ და შევათანხმებთ ჩვენს პოზიციებს ორივე მეზობელი ქვეყნისათვის სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი საკითხის შესახებ.

მოგეხსენებათ, რაოდენ მნიშვნელოვანიც უნდა იყოს „ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის“ პროექტი, ევრაზიული დერეფნის კონცეფცია ამით არ ამოიწურება, ვინაიდან არსებობს „დიდი გაზსადენის“ პროექტი, შავი ზღვის გარშემო წრიული ავტომაგისტრალის მშენებლობის გეგმა, საქართველო-თურქეთის საზღვარზე ახალი საბაჟო პუნქტის გახსნა, თანამშრომლობა ენერგეტიკის სფეროში და მრავალი და მრავალი სხვა.

ამრიგად, მოუთმენლად ველი ჩემი დიდი მეგობრის, მეზობელი და მეგობარი თურქი ხალხის ღირსეული შვილისა და ლიდერის სულეიმან დემირელის ვიზიტს. ჭეშმარიტად ბედნიერია ერი და ქვეყანა, რომელსაც ასეთი ბრძენი და შორსმჭვრეტელი ლიდერი ჰყავს. სულეიმან დემირელის დიდი მოღვაწეობა გზას უკვალავს თურქეთის მესამე ათასწლეულსა და 21-ე საუკუნეში. უნიკალურია როლი და გეოპოლიტიკური ფუნქცია, რომელიც თურქეთის კაცობრიობამ დააკისრა ჩვენს რეგიონში და მთელს მსოფლიოში მშვიდობისა და სტაბილურობის განმტკიცების საქმეში და პირველ რიგში, რა თქმა უნდა, ამ დიდ 60-მილიონიან ქვეყანაში სტაბილურობის შექმნის თვალსაზრისით.

რაც შეეხება ეკონომიკის განვითარების ტემპს. ძირითადი ტენდენციები კვლავ დადებითი შინაარსისაა.

მაგალითად, შესანიშნავი ტემპით ვითარდება სატრანსპორტო დარგი.

ტრანსპორტის სამინისტროს მონაცემებით, ამ დარგში შექმნილი მთლიანი შიდა პროდუქტის მოცულობა სტაბილურად იზრდება და გასულ წელს, 1998 წელთან შედარებით, ზრდამ 15 პროცენტი შეადგინა.

7 პროცენტზე მეტით გაიზარდა გადაზიდული ტვირთის მოცულობა, ხოლო ნავსადგურებში გადამუშავებულია 67 პროცენტით მეტი ტვირთი, ვიდრე 1998 წელს. ეს მართლაც თვალსაჩინო პროგრესია, ესე იგი უკვე მუშაობს დიდი აბრეშუმის გზის აღორძინების ცნობილი პროექტი.

საბიუჯეტო შემოსავლებმა მარტო ამ სამინისტროდან 84 მილიონ 100 ათასი ლარი შეადგინა და 12 მილიონ 600 ათასი ლარით მეტია, ვიდრე 1998 წელს. ესე იგი, 17 პროცენტით გაიზარდა.

რკინიგზაზე ტვირთბრუნვის მოცულობა გაიზარდა 17 პროცენტით, ეს იშვიათად ხდება ხოლმე.

ეს ყოველივე მშრალი ციფრები როდია - მათ მიღმა ათიათასობით ახალი სამუშაო ადგილია.

დარგში საშუალო ხელფასმა ყოველთვიურად 200 ლარს გადააჭარბა.

რაც მთავარია, ტრანსპორტის სამინისტრო, პირადად მინისტრი გვპირდება, რომ დარგს უდიდესი რეზერვები აქვს, რომელიც უახლოეს მომავალში ამოქმედდება.

ასევე ძალიან მაღალი მაჩვენებლებით ხასიათდება კავშირგაბმულობის დარგი, სოფლის მეურნეობა და ზოგიერთი სხვა დარგი. ყოველივე ამის შესახებ უფრო დეტალურად ვისაუბრებ წლის შედეგების შეჯამებისას მთავრობის გაფართოებულ სხდომაზე, რომელიც ალბათ ამ თვის ბოლოს გაიმართება.

სამწუხაროდ, იგივეს ვერ ვიტყვი ყველა სხვა დარგზე.

მაგალითად, საბაჟო სისტემამ 100 მილიონი ლარი დააკლო ქვეყნის ბიუჯეტს.

თუმცა, სამართლიანობა მოითხოვს ითქვას, რომ 1999 წელს, წინა წელთან შედარებით 67 მილიონი ლარით მეტი, ანუ მთლიანობაში 277 მილიონი ლარი აიკრიფა.

ამ საკითხზე, როგორც გითხარით, უფრო დეტალურად, პრინციპულად ვიმსჯელებთ მთავრობის გაფართოებულ სხდომაზე.

არ შემიძლია არ ვთქვა ორიოდე სიტყვა საგადასახადო დეპარტამენტის შესახებ.

„საგადასახადომ“ გადაჭარბებით შეასრულა 1999 წლის საბიუჯეტო გეგმა და ბიუჯეტს 414 მილიონი ლარი, ანუ დაგეგმილი 19 მილიონი ლარით მეტი შესძინა. მათ შორის, ცენტრალურ ბიუჯეტში, გეგმით გათვალისწინებული 216 მილიონი ლარის ნაცვლად, შეტანილია 217 მილიონი ლარი.

და აქ უნდა აღვნიშნო ბატონ ჩიკვილაძის ძალიან გონივრული, უნარიანი მუშაობა. დარწმუნებული ვარ, რომ მიმდინარე წელსაც ამ ტრადიციას არ უღალატებენ. მინდა მოვუწოდო ამ გაერთიანებულ სამინისტროს, ყველა უწყებას, რომ განსაკუთრებული ყურადღება მიაპყრონ იანვარს, წლის დასაწყისს. თუ წლის დამდეგს ჩავარდნა გვექნა, მაშინ ძალიან გაჭირდება წლის განმავლობაში მაღალი ტემპის უზრუნველყოფა. ეს მაღალი ტემპი კი თითოეული ოჯახის კეთილდღეობაა, ხელფასებია, პენსიებია და ეს არ უნდა დაგვავიწყდეს.

საქინფორმი.

ედუარდ შევარდნაძე: ჯერ კიდევ იერუსალიმში ყოფნისას მივიღე საბოლოო გადაწყვეტილება და დღეს ვაცხადებ თანხმობას კენჭი ვიყარო საქართველოს პრეზიდენტის პოსტზე // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 11 იანვარი. - №8 (3404). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის სიტყვა

თქვენო აღმატებულებავ ბატონო პრეზიდენტო,
ძვირფასო ძმაო, ბატონო სულეიმან დემირელ,
პატივცემულო სტუმრებო!

როგორც ქართულ, ასევე, უმშვენიერეს თურქულ ენაში არის მრავალი სიტყვა და ულამაზესი გამოთქმა იმ ცნებათ, იმ გრძნობათა გამოსახატად, რომლებიც გულისხმობენ მხარდაჭერას, მადლიერებას, ერთგულებასა და მეგობრობას.

დღეს საქართველო ეგებება და აჯილდოვებს მეტად საპატიო და ძვირფას სტუმარს, მეზობელი და მეგობარი თურქეთის პრეზიდენტს, დიდი თურქი ხალხის ღირსეულ შვილსა და ლიდერს. მე შევეცდები გამოვხატო ჩემი ხალხის, ჩემი ქვეყნის გულისთქმა ნიშნად უდიდესი მადლიერებისა იმ ფასდაუდებელი ღვაწლისა და დამსახურებისათვის, რომელიც ჩვენს დღევანდელ საპატიო და ღირსეულ სტუმარს მიუძღვის საქართველოსა და თურქეთს შორის ყოველმხრივი ურთიერთობის, გულწრფელი მეგობრობისა და თანასწორუფლებიანი პარტნიორობის განვითარების თვალსაზრისით.

ქართველ ხალხს არასდროს დაავიწყდება, რომ ბატონმა სულეიმან დემირელმა და მისი სახით თურქეთის რესპუბლიკამ დახმარებისა და თანადგომის ძმური ხელი გამოგვიწოდა იმ ტრაგიკულ წლებში, როდესაც ყველაზე მეტად უჭირდა ჩვენს სამშობლოს. უმეტესწილად, სწორედ ამ დახმარებისა და თანადგომის შედეგად შეძლო საქართველომ, სწრაფად დაეძლია უდიდესი სირთულეები და როგორც თურქეთის, ისე სხვა მეგობარი ქვეყნების ღირსეულ პარტნიორად ქცეულიყო.

მართლაც, ბატონ სულეიმან დემირელის პირველი ვიზიტი საქართველოში ისეთ დროს გაიმართა, როცა ჩვენს ქვეყანას, პრაქტიკულად, დაკარგული ჰქონდა სახელმწიფოებრიობის ყველა ნიშანი, ხალხი პურის რიგებში ათენ-აღამებდა, განუწყვეტლივ ისმოდა სროლის ხმა, დანაშაულმა არნახულ მასშტაბს მიაღწია. მსოფლიო საინფორმაციო საშუალებები იმდროინდელ საქართველოში არსებულ რეალობას წარმოაჩენდნენ როგორც კრიმინალურ ქაოსს, ამიტომაც, ბევრი უბრალოდ არიდებდა თავს ჩვენს ქვეყანასთან კონტქატს. დღეისათვის ყველაფერი შეიცვალა. კავკასია და, კერძოდ, საქართველო მსოფლიოს ყურადღების ფოკუსშია და ალბათ, ჩემი თანამემამულენი დამეთანხმებიან, რომ მოვიდა დრო, განსაკუთრებული მადლობა ვუთხრათ მათ, ვისაც სჯეროდა ქართველი ხალხის, ვინც ჩვენთან ერთად იდგა ერის ისტორიის ერთ-ერთ ყველაზე დრამატულ მომენტში. ჩვენ შევძელით ის, რაც მაშინ შეუძლებელი ჩანდა - ჩვენ მოვახდინეთ საზოგადოების სრული ტრანსფორმაცია. და ამ პროცესის წარმატება მნიშვნელოვანწილად განაპირობა ჩვენი ერთგული მეგობრების თანადგომამ, რომელთა შორის ბატონი სულეიმან დემირელი განსაკუთრებით გამორჩეულია.

ჭეშმარიტად უნიკალურია როლი, რომელსაც თურქეთის რესპუბლიკა ასრულებს თანამედროვე მსოფლიოში, მაგრამ სამართლიანობა მოითხოვს ითქვას, რომ უდიდესი მნიშვნელობა აქვს პიროვნულ ფაქტორს - დიდ მოღვაწეთა ღვაწლსა და დამსახურებას.

თურქი ხალხის საუკუნოვან კულტურულ და სახელმწიფოებრივ გამოცდილებას ახალი დემოკრატიული ძლევამოსილება შესძინა გენიალურმა ათათურქმა, რომლის საქმე ათასწლეულთა მიჯნაზე ბრწყინვალედ უნდა დააგვირგვინოს თურქეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტმა სულეიმან დემირელმა. ჩვენი თვალი უკვე სწვდება იმ დიდ ეროვნულ სახელმწიფოებრივ გამარჯვებებს, რომელთაც მეზობელი და მეგობარი თურქეთი უეჭველად მიაღწევს ბატონ სულეიმან დემირელის ხელმძღვანელობით.

ეს ჩვენ ძალზე გვახარებს, ვინაიდან თურქეთის დემოკრატიის გამარჯვება საქართველოს გამარჯვებაცაა. თურქეთი ჩვენი კარიბჭე და ხიდია ევროპული თანამეგობრობისაკენ, ევროკავშირისაკენ, რომლის სრულუფლებიანი და ღირსეული წევრიც, დარწმუნებული ვარ, თურქეთი აუცილებლად გახდება უახლოესი წლების განმავლობაში - ისევ და ისევ, სულეიმან დემირელის დაუღალავი ბრძნული მოღვაწეობის შედეგად.

ბედნიერი ვარ, რომ შემიძლია დავადასტურო ინტერესთა სრული თანხვედრა ჩვენს დემოკრატიულ ქვეყნებს შორის. ამაყად ვაცხადებ: საქართველომ დაამტკიცა, რომ ნამდვილად ძალუძს იყოს პირუთვნელი და სანდო პარტნიორი თვით ყველაზე რთული და პასუხსაგები გეოპოლიტიკური პროექტების განხორციელებაში. თავის მხრივ, საქართველოც, მოძმე, დემოკრატიული თურქეთის რესპუბლიკისათვის იქცევა ხიდად და კარიბჭედ კასპიისა და ცენტრალური აზიის რეგიონისაკენ, რუსეთისაკენ.

ევრაზიის დერეფანმა, „დიდი აბრეშუმის გზამ“ იაპონიიდან, ჩინეთიდან - კავკასიამდე, თურქეთსა და ევროპამდე, შავი ზღვის თანამეგობრობის განვითარება, ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენისა და ტრანსკასპიური გაზსადენის დასრულებამ და მრავალმა სხვა კეთილშობილურმა პროექტმა უნდა უზრუნველყოფ ჩვენს რეგიონში მშვიდობის, მეგობრობისა და თანამშრომლობის, ერთა ძმური თანაცხოვრების ახალი სისტემის შექმნა. ეს პრინციპული მნიშვნელობის ევროპული და მსოფლიო მასშტაბის პროექტები ახლახან განვიხილეთ ბატონ სულეიმან დემირელთან ერთად და ხვალ, ალბათ, გამოვაცხადებთ, რომ ჩვენს სახელმწიფოებს შორის, ორ პრეზიდენტს შორის არსებობს პრინციპული თანხმობა ყველა ძირეული მნიშვნელობის პროექტის არსებითს საკითხებში.

ბატონო სულეიმან დემირელი, როგორც გამორჩეული და, რაც მთავარია, თავისი დიდი ხალხის ნდობით აღჭურვილი პიროვნება, რომელიც საყოველთაო პატივისცემით სარგებლობს, ამ ახალი სისტემის ერთ-ერთი არქიტექტორია.

ამასთან ერთად, განსაკუთრებით მინდა აღვნიშნო კასპიის ენერგოშემცველების დასავლეთის, ესე იგი, საქართველოს მარშრუტის დაკანონებაში ჩვენი დიდი მეგობრის ჰეიდარ ალიევის გადამწყვეტი როლი. ასევე უნიკალურია ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტის ბილ კლინტონის სისტემატური მხარდაჭერა და თანადგომა.

ნება მიბოძეთ, ისიც შეგახსენოთ, რომ დღევანდელი საპატიო სტუმარი სულეიმან დემირელი ის ერთადერთი მოქმედი პოლიტიკური მოღვაწეა, ვისი ხელმოწერაც აღიბეჭდა ჰელსინკის აქტზე, რომელმაც მოამზადა ხალხები და სახელმწიფოები თანაცხოვრების ახალი ეპოქისათვის. ჰელსინკის აქტი ის მოვლენაა, ურომლისოდაც წარმოუდგენელია ახალი ევროპა, ცივი ომის დამთავრება და ბერლინის კედლის დანგრევა.

ეს მხოლოდ ერთი შტრიხია სულეიმან დემირელის ლეგენდარულ პოლიტიკურ ბიოგრაფიაში.

ჩემი ხალხისა და ქვეყნის სახელით, კიდევ ერთხელ, უღრმეს მადლობას მოგახსენებთ, ბატონო პრეზიდენტო, პატივცემულო კოლეგავ, თქვენი კეთილშობილური აღმშენებლობითი საქმიანობისათვის, როგორც თქვენი სამშობლოს, ისე საქართველოს, ჩვენი რეგიონისა და მთელი პლანეტის საკეთილდღეოდ. მსურს შეგახსენოთ მისი პირველი ჩამობრძანება თბილისში, იმ მძიმე წლებში, როდესაც მან გამოაცხადა, რომ თურქეთის მთავრობამ მიიღო გადაწყვეტილება, საქართველოსთვის გამოეყო 50 მილიონი დოლარის შეღავათიანი კრედიტი. ასეთი გადაწყვეტილება მას არაერთხელ მიუღია. იცის რა ჩვენი პრობლემები და სიძნელეები სოფლის მეურნეობის დარგში, კერძოდ, ხვნა-თესვის პრობლემები, სულეიმან დემირელმა დღეს განაცხადა, რომ საქართველოს უფასოდ გამოუყო 20 ათასი ტონა დიზელის საწვავი - ორჯერ მეტი, ვიდრე გვჭირდება. ასევე დიდია თურქეთის სახელმწიფოს დახმარება ჩვენი თავდაცვისუნარიანობის გაძლიერების, ამაღლების, ჩვენი სასაზღვრო ნაწილების განმტკიცების საქმეში. ყველაფრისათვის დიდ მადლობას მოგახსენებთ.

და ბოლოს, ნება მიბოძეთ, შევასრულო ძალიან სასიამოვნო მისია - ჩვენს ღირსეულ სტუმარს, თანამედროვეობის ერთ-ერთ უდიდეს პოლიტიკურ მოღვაწეს ბატონ სულეიმან დემირელს გადავცე „ოქროს საწმისის“ ორდენი - საქართველოს უმაღლესი ჯილდო, რომელიც ეძლევა მას მსოფლიოში მშვიდობის განმტკიცებაში, დამოუკიდებელი, დემოკრატიული საქართველოს აღმშენებლობასა და ქართული და თურქი ხალხების ურთიერთობის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისათვის.

თურქეთის როლი თანამედროვე მსოფლიოში უნიკალურია : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის სიტყვა // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 15 იანვარი. - №12 (3408). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის სიტყვა

ბატონო პრეზიდენტო,
მეგობარო და ძმაო,
ძვირფასო სტუმრებო,

მოგესალმებით საქართველოს მიწა-წყალზე. გვიხარია, რომ მოგვეცა საშუალება გიმასპინძლოთ მას შემდეგ, რაც ზედიზედ რამდენჯერმე დავტკბით თქვენი ზღაპრული სტუმართმოყვარეობით.

უკანასკნელი ჩვენი ვიზიტი სტამბოლში საქართველოს სახელმწიფოებრიობის განმტკიცებისათვის გადადგმული ისტორიული ნაბიჯებით აღინიშნა. ეუთოს სამიტი და მის დროს ხელმოწერილი დოკუმენტები საფუძველს უმაგრებენ ჩემი ქვეყნის დამოუკიდებლობას, მნიშვნელოვან ბიძგს აძლევენ მის ინტეგრაციას ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში.

ალბათ, სიმბოლურია ის, რომ სწორედ სტამბოლში განიმტკიცა საქართველომ ადგილი ახალ მსოფლიო წყობაში. ცოტა თუ მოიძებნება სახელმწიფო, რომელსაც ისეთი საარსებო მნიშვნელობის როლი შეესრულებინოს საქართველოს თანამედროვე ისტორიის გარდამტეხ ეტაპზე, როგორიც თურქეთია. ჩვენი ქვეყნისთვის ყველაზე რთულ წლებში, როდესაც საქართველოს, როგორც რეალურად დამოუკიდებელი და სუვერენული სახელმწიფოს ყოფნა-არყოფნა წყდებოდა, ყოველთვის გვქონდა იმის იმედი, რომ დიდი და ძლიერი მეზობელი თურქეთი მზად არის, დახმარების ხელი გამოგვიწოდოს და მხარი შეგვაშველოს. დღეს, როდესაც შეგვიძლია იმ ბნელ წლებზე წარსულ დროში ვისაუბროთ, გულახდილად ვიტყვი - ეს იმედი არასდროს არ გაგვეცრუებია.

უფრო მეტიც, სწორედ თურქეთმა იკისრა კასპიისა და შავი ზღვისპირეთის სახელმწიფოებისათვის იმ რეგიონული ლიდერის როლი, რომლის მეშვეობითაც ისინი შეუქცევადად იმკვიდრებენ თავიანთ განუმეორებელ ადგილს მსოფლიოში.

საუკუნეების განმავლობაში ამ კუთხის ხალხთა ურთიერთობა ყოველთვის როდი იყო უღრუბლო. ის, რომ თურქეთი დღეს არათუ არავითარ საშიშროებას არ წარმოადგენს რეგიონის ქვეყნებისათვის, არამედ ყოველმხრივ ეხმარება მათ დამოუკიდებელი სახელმწიფოებრიობის მშენებლობაში, თურქეთის რესპუბლიკის დამაარსებლის, მუსტაფა ქემალ ათათურქისა და მისი საქმის დიდი გამგრძელებლების დიდი დამსახურებაა. პრეზიდენტი სულეიმან დემირელი მათ შორის გამორჩეული პიროვნებაა. თურქეთს შეუძლია სამართლიანად იამაყოს თავისი აღიარებული ლიდერით, თანამედროვეობის ამ გამოჩენილი პოლიტიკური ფიგურით. მნიშვნელოვანწილად სწორედ მისი სიბრძნისა და შორსმჭვრეტელობის, მოთმინებისა და მიზანდასახულობის დამსახურებაა, რომ პროექტებიდან რეალობად იქცა ის, რაზე ოცნებასაც ან რამდენიმე წლის წინათ ბევრი ვერ ბედავდა.

მხედველობაში მაქვს ახალი „დიდი აბრეშუმის გზა“ და მისი შემადგენელი მილსადენები. გასული წლის ნოემბერს სტამბოლში ხელმოწერილი დოკუმენტების განხორციელებას, რომელთა თანახმად უნდა დაიწყოს და უმოკლეს ვადაში დასრულდეს კასპიის დიდი ნავთობის ბაქო - თბილისი - ჯეიჰანის მილსადენისა და ტრანსკასპიური გაზსადენის მშენებლობა, წინ ვერაფერი დაუდგება. ამის გარანტიაა როგორც ჩვენი საერთო დიდი მეგობრის ამერიკის შეერთებული შტატების დაინტერესება, რაც გამოიხატა კიდეც პრეზიდენტ კლინტონის ხემოწერით, ისე რეგიონის სახელმწიფოთა ურყევი ნება - თავად განკარგონ თავიანთი სიმდიდრეები და, საბოლოო ანგარიშით, თავიანთი მომავალი. კვლავ მსურს გავიმეორო: ახალი „დიდი აბრეშუმის გზის“ პროექტები, ისევე როგორც ზოგადად რეგიონი, ღიაა ყველასთვის, ვინც კავკასიას თანამედროვე სამეცნიერო და ტექნოლოგიური მიღწევების გამოყენების, ინვესტიციების განხორციელების ასპარეზად მიიჩნევს, ვინც მზად არის წვლილი შეიტანონ მთელი რეგიონის სტაბილურობაში, მტკიცე განვითარებაში, იმაში, რომ განხორციელდეს ჩვენი ქვეყნების, კერძოდ, საქართველოს ინტეგრირება მსოფლიოსა და ევროპის ეკონომიკაში. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, საქართველო არავის, არც ერთი სახელმწიფოს „გავლენის სფეროდ“ არ იქცევა.

პრეზიდენტ დემირელთან დღევანდელი საუბრისას ჩვენ გარკვეული დრო დავუთმეთ იმ საშიშროებას, რომელიც რეგიონს ემუქრება. ერთ-ერთ ყველაზე სერიოზულ საფრთხეს წარმოადგენს ჩრდილოეთ კავკასიაში მიმდინარე მოვლენები. ჩვენ მთლიანად ვუჭერთ მხარს რუსეთის ტერიტორიულ მთლიანობას და რუსეთის მიზანს - აღადგინოს კონსტიტუციის მოქმედება მთელ ტერიტორიაზე. ამავე დროს, ვიზიარებთ იმ მოსაზრებებს, რომლებიც ეუთოს სტამბოლის სამიტზე გამოითქვა. საქართველოს არ შეუძლია გულგრილად მოეკიდოს სხვა ქვეყნის უმწეო და უდანაშაულო მოქალაქეების სურვილს, თავშესაფარი ეძიონ ჩვენს ქვეყანაში. საკუთარ თავზე გვაქვს გამოცდილი, თუ რას ნიშნავს დაბომბილი ქალაქებიდან ქალების, ბავშვებისა და მოხუცების თოვლიანი უღელტეხილებით გადმოსვლა. საქართველო ყოველივეს იღონებს, რათა საკუთარი ასიათასობით იძულებით ადგილნაცვალის გაჭირვების მიუხედავად, მძიმე ხვედრი შეუმსუბუქოს ჩეჩნეთიდან ლტოლვილთ. სხვათა შორის, მადლიერებით ვიხსენებთ იმ ფაქტს, რომ თავის დროზე რუსეთმა აფხაზეთიდან დევნილი მოსახლეობის დიდი რაოდენობა შეიფარა, მაგრამ ჩვენი შესაძლებლობები უსაზღვრო როდია. დიდი იმედი გვაქვს, რომ საერთაშორისო ორგანიზაციები აქაც გვერდით დაგვიდგებიან, ამასთან ერთად, არ დავუშვებთ, რომ საომარი მოქმედება ჩვენს ტერიტორიაზე გავრცელდეს, რისი საფრთხეც არ არის გამორიცხული და ამ მიზნით ყოველ ღონეს ვიხმართ, მათ შორის, მივიღებთ ყველა მეგობარი სახელმწიფოსა თუ საერთაშორისო ორგანიზაციის წინადადებას დახმარების შესახებ.

ყველაზე მეტად თვით რუსეთია დაინტერესებული იმით, რომ ჩეჩნეთის კონფლიქტი სწრაფად და სამართლიანად გადაწყდეს. არ შეიძლება, სხვა ქვეყნების ტერიტორიაზე კონფლიქტის გავრცელება და გადატანა რუსეთის ჭეშმარიტ მიზნებს ეხმიანებოდეს. იმედი მაქვს, რომ ჩემი და ვლადიმერ პუტინის შეხვედრაზე, რომელიც ამ დღეებშია დაგეგმილი, არსებითად იქნება განხილული რეგიონის პრობლემები. ჩემთვის და მთელი საქართველოსთვის უაღრესად დიდი მნიშვნელობა აქვს, თუ რას ფიქრობს რუსეთის მომავალი პრეზიდენტი აფხაზეთის კონფლიქტის შესახებ. მან ხომ შესანიშნავად იცის, რომ ბევრი მძიმე მოვლენა, რომელსაც რუსეთი წააწყდა, სწორედ აფხაზეთში იღებს სათავეს.

რა თქმა უნდა, პრეზიდენტ დემირელისა და ჩემს დღევანდელ საუბარში განსაკუთრებული ადგილი დაეთმო აფხაზეთისა და კავკასიის სხვა კონფლიქტების მშვიდობიანი მოგვარების პრობლემებს. მადლობას მოვახსენებ ბატონ პრეზიდენტს საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მუდმივი და პრინციპული მხარდაჭერისათვის.

ძვირფასო მეგობრებო,

დღეს მე სახელმწიფოს უმაღლესი ჯილდო - „ოქროს საწმისი“ ორდენი გადავეცი საქართველოს დიდ მეგობარს, ჩემს დიდ მეგობარს პრეზიდენტს სულეიმან დემირელს. ამ ორდენით ჩვენ განსაკუთრებულ შემთხვევაში ვაჯილდოებთ უცხოეთის იმ მოქალაქეებს, რომელთაც გამორჩეული დამსახურება მიუძღვით საქართველოს სახელმწიფოს წინაშე. პრეზიდენტ დემირელს შეუძლია ღირსეულად ატაროს ეს უმაღლესი ჯილდო, ვინაიდან იგი ერთი იმათგანია, რომლის ნამოღვაწარსაც არა მარტო დღევანდელი, არამედ მომავალი თაობებიც დააფასებენ.

ნება მიბოძეთ, შემოგთავაზოთ პრეზიდენტ დემირელის, ჩვენი ქვეყნების ურყევი მეგობრობის სადღეგრძელო.

„ცოტა თუ მოიძებნება სახელმწიფო, რომელსაც ისეთი საარსებო მნიშვნელობის როლი შეესრულებინოს საქართველოს თანამედროვე ისტორიის გარდამტეხ ეტაპზე, როგორიც თურქეთია“ : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის სიტყვა // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 16-17 იანვარი. - №13-14 (3410). - 1,3 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის
17 იანვრის რადიოინტერვიუ

- გასული კვირის მნიშვნელოვანი მოვლენა, რა თქმა უნდა, საქართველოში თურქეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტის სულეიმან დემირელის ოფიციალური ვიზიტი იყო. დემირელთან შეხვედრამდე თქვენ შეხვდით ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტისა და სახელმწიფო მდივნის სპეციალურ მრჩეველს კასპიის ნავთობის საკითხებში ჯონ ვულფს. რამდენად მოხერხდა იმ მოთხოვნათა დაკმაყოფილება, ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანთან დაკავშირებით ქართულ მხარეს რომ ჰქონდა? - ჟურნალისტ ნატო ონიანის ამ შეკითხვის პასუხად საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიციულ ორშაბათის რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- საქართველოს საგარეო პოლიტიკის ამოსავალი წერტილი თავისთავად გულისხმობს განსაკუთრებულ ურთიერთობათა განვითარებას. უწინარესად, ჩვენს მეზობელ ქვეყნებთან.

ამ თვალსაზრისით ჩვენს ქვეყანაში პრეზიდენტ დემირელის ოფიციალურმა ვიზიტმა, გადაუჭარბებლად უნდა ვთქვა, საქართველო-თურქეთის ურთიერთობას ახალი თვისებრიობა შესძინა.

უკვე თამამად შეიძლება ვისაუბროთ ურთიერთობათა განსაკუთრებულ დონესა და შინაარსზე ორი ქვეყნის ინტერესთა თანხვედრისა და ყოველმხრივი შეჯერების, პარტნიორობისა და ეკონომიკური თანამშრომლობის მაღალი დონის გათვალისწინებით.

ჩვენ, სხვათა შორის, ვისაუბრეთ იმაზე, რომ მრავალსაუკუნოვანი კარჩაკეტილობის შემდეგ და, ფაქტობრივად, როცა არავითარი კავშირი არ არსებობდა ორ ხალხს შორის, ყოველივე ამის შემდეგ, ვთქვათ, რამდენიმე წლის განმავლობაში თანამშრომლობის ასეთი დონის მიღწევა, მართლაცდა, განსაკუთრებული მო67

ვლენაა, სრულიად ახალი თანამშრომლობის დაწყება, სრულიად ახალი თანამშრომლობისა და ურთიერთობის აშენებაა.

- ალბათ, სწორედ ეს არის ის, რასაც ათათურქი ამბობდა საქართველოსა და თურქეთის ურთიერთობაზე...

- ახლაც ვფიქრობ, სულეიმან დემირელი იმ პრინციპით ხელმძღვანელობს, რომელიც თავის დროზე ათათურქმა ჩამოაყალიბა, თქვენ გახსოვთ, რომ თურქეთი დაინტერესებულია, აღმოსავლეთით ჰყავდეს ერთიანი, ძლიერი და საიმედო მეზობელი საქართველოს სახით.

ამჯერად მე მხოლოდ რამდენიმე მიმართულებას გამოვყოფ.

სულეიმან დემირელის ოფიციალური ვიზიტის ერთ-ერთი ძირითადი მიზანი გახლდათ საუკუნის პროექტის - ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის შემდგომი განვითარების სტრატეგიის შეთანხმება. მადლობელი ვარ ჩემი პატივცემული კოლეგისა, რომელიც უშუალოდ მონაწილეობს ნავთობსადენის მშენებლობის, მისი უსაფრთხოების საკითხისა და მონაწილე ქვეყნების კონკრეტულ უფლება-მოვალეობათა განხილვაში.

ეს ერთხელ კიდევ მიუთითებს იმას, თუ რა მნიშვნელობას ანიჭებენ მეგობარ თურქეთში ევრაზიის დერეფნის - „დიდი აბრეშუმის გზის“ იდეათა განხორციელებას. კერძოდ, საქართველოსთან თანამშრომლობას.

იმავე საკითხზე ინტენსიური და საინტერესო მოლაპარაკება მიმდინარეობდა ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტისა და სახელმწიფო მდივნის სპეციალურ მრჩეველთან კასპიის ენერგორესურსების საკითხებში ჯონ ვოლფთან. საქართველო კვლავ ყურადღების ცენტრშია, შესაძლოა, ჩვენ საბოლოო გადაწყვეტილება ყველა საკითხზე არ მიგვიღია, მაგრამ მთავარი დასკვნა, რომელიც პრეზიდენტებმა გამოვიტანეთ, ის გახლავთ, რომ გადაუწყვეტელი პრობლემა ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის მშენებლობის საკითხებში, ისევე როგორც ტრანსკავკასიური გაზსადენის საქართველოზე გავლით მშენებლობის საკითხებში არ არსებობს. 22 იანვარს შეიკრიბებიან ჩვენი წარმომადგენლები ანკარაში და, ვფიქრობ, ყველა ძირითად პრობლემას გასცემენ პასუხს. საქართველო, როგორც მოგახსენეთ, კვლავ ყურადღების ცენტრშია, ანუ საქართველო დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ, ახალი პოსტსაბჭოური პოლიტიკური წყობის მოპოვების შემდეგ სულაც არ იქცა მსოფლიოს პროვინციად და ახალი პოსტსაბჭოური გეოპოლიტიკური წყობის ხელოვნურ დანამატად, როგორც ზოგიერთი პოლიტოლოგი გვიწინასწარმეტყველებდა 5-6 წლის წინათ.

მართალია, პატარა ქვეყანა ვართ, მაგრამ პატივს გვცემენ, გვენდობიან, ანგარიშს გვიწევენ და ვჭირდებით.

ეს სახელი და ღირსება ძალიან ძნელი მოსაპოვებელი იყო. მაგრამ, ნუ დაგვავიწყდება, რომ დიდ პოლიტიკაში სასტიკი კანონები მოქმედებს. ერთი შეცდომაც საკმარისია, რათა ჩვენი ხალხის დიდი მოთმინებისა და სიბრძნის წლების განმავლობაში დაგროვილი პოტენციალი უმალვე დაიხარჯოს და არარაობად იქცეს.

ასეთია პატარა ქვეყნის ხვედრი, ხანდახან დიდი ქვეყნისაც, რომელიც დიდ სახელმწიფოთა დაინტერესების გზაჯვარედინზე მდებარეობს.

ამიტომ სერიოზული შეცდომების უფლება არა გვაქვს არც პოლიტიკოსებს, არც საზოგადოებას, რაც მთავარია, დღეს სწორ გზას ვადგავართ.

კვლავ დავუბრუნდეთ ამერიკის შეერთებულ შტატებთან თანამშრომლობის თემას. საქართველოს ელჩმა ამერიკაში ბატონმა თედო ჯაფარიძემ ახლახან მაცნობა, რომ შეერთებული შტატების პრეზიდენტმა ხელი მოაწერა დოკუმენტს, რომლის თანახმად, მიმდინარე წელს ადრე დაგეგმილი 95 მილიონი დოლარის ნაცვლად საქართველო ამერიკის შეერთებული შტაბებისაგან მიიღებს 108 მილიონი დოლარის დახმარებას.

ასეთი მხარდაჭერის პირობებში, ჩვენი მეგობრები რომ გვიწევენ მთელ მსოფლიოში, სავსებით შესაძლებელია თვით ყველაზე რთული და პასუხსაგები პროექტების განხორციელება.

- უკაცრავად, ეს კლინტონის მხრივ პირადად თქვენი წინასაარჩევნო მხარდაჭერაც ხომ არ იყო?

- არა მგონია, რადგან ეს ხომ პირველი წელი არ არის, როცა ამერიკელები გვეხმარებიან, მაგრამ წელს გაცილებით მეტია, ვინაიდან ახლა მეტი სტიმულია საჭირო ასეთი ფინანსური და საბიუჯეტო კრიზისის ფონზე. ვფიქრობ, ამას გულისხმობენ და, რა თქმა უნდა, დემოკრატიის მხარდაჭერასაც.

ასეთი მხარდაჭერის პირობებში ჩვენი მეგობრები რომ გვიწევენ მთელ მსოფლიოში, როგორც გითხარით, შესაძლებელია თვით ყველაზე რთული და პასუხსაგები პროექტების განხორციელება და რატომ ვიმეორებ ამ თეზისს: თურქეთი ამ მხრივ საქართველოს ერთ-ერთი უპირველესი პარტნიორი ხდება, რა თქმა უნდა, სხვა მეგობარ ქვეყნებთნ ერთად.

საქართველოსა და თურქეთის რესპუბლიკას შორის უკვე არსებობს სოლიდური სახელშეკრულებო-სამართლებრივი ბაზა, რომელიც სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობის თითქმის ყველა სფეროს მოიცავს. ბატონ სულეიმან დემირელის ვიზიტის დროს ხელი მოვაწერეთ კიდევ რამდენიმე დოკუმენტს, პრინციპულად შევთანხმდით ახალი პერსპექტიული პროექტების დამუშავებისა და განხორციელების თაობაზე. მაგალითად, პანევროპული დერეფნის შექმნა მრავალი და მრავალი ქვეყნის მონაწილეობით, რომელიც ერთმანეთთან დააკავშირებს შავი ზღვის არეალის, აზიისა და ევროპის ქვეყნებს, მათ შორის, რუსეთის დასავლეთ და სამხრეთ რეგიონებს თურქეთთან და ბალკანეთის სხვა სახელმწიფოებთან, ხმელთაშუა ზღვის ქვეყნებთან.

აგრეთვე, ყარსი-თბილისი-ბაქოს სარკინიგზო მაგისტრალის რეკონსტრუქცია-განვითარება. თქვენ იცით, რომ ასეთი რკინიგზა არსებობდა ახალქალაქიდან თბილისამდე, თბილისიდან ბაქომდე. ახლა ლაპარაკია იმაზე, რომ იგი ყარსის კვანძს შეუერთდეს და რეკონსტრუირებული რკინიგზა, რა თქმა უნდა, ძალიან დიდი მნიშვნელობის მაგისტრალი იქნება. აზერბაიჯანს, საქართველოსა და თურქეთს შორის 500-კილოვატიანი სატრანზიტო ელექტროგადამცემი ხაზის აგება, თანამშრომლობა საბანკო სფეროში და მრავალი სხვა.

აქვე რამდენიმე სიტყვით შევეხები გასული კვირის სხვა მნიშვნელოვან ეკონომიკურ მოვლენებსაც.

ხანგრძლივი განხილვისა და მსჯელობის შედეგად ღია კონკურსის საფუძველზე გამოვლინდა გამარჯვებული ინვესტორი - დასავლეთ საქართველოს ენერგოსისტემის მნიშვნელოვანი ნაწილის ექსპლოატაციისა და მოდერნიზაციის დარგში. ეს გახლავთ ძალიან ძლიერი და დიდი გამოცდილების მქონე ფრანგული კონსორციუმი. ამას უნდა მოჰყვეს ენერგეტიკის ობიექტების სიმძლავრეთა მკვეთრი მატება, გადიდება, განმანაწილებელი ქსელის სრული მოდერნიზაცია, რომელიც ახლა თითქმის ნახევრად დანგრეულია და ენერგიაშემცველების უზარმაზარი დანაკარგები გვაქვს.

რამდენიმე სიტყვა საბიუჯეტო შემოსავლის შესახებ. მოგეხსენებათ, დღეს ხელისუფლებისათვის ბიუჯეტი უპირველესი პრიორიტეტია. ჩვენ უკვე მივიღეთ საგანგებო ზომები, როგორიც არის სახელმწიფო მინისტრის უფლება-მოვალეობათა მკვეთრი გაფართოება. მე უკვე ვილაპარაკე ადრე ამის შესახებ: საგადასახადო შემოსავლების სამინისტროს შექმნა, ჯანმრთელობისა და სოციალური დარგების შერწყმა.

უნდა ითქვას, რომ ამ ნაბიჯებს უკვე მოჰყვა პირველი სასურველი და მეტად სასიკეთო შედეგი. იანვრის განვლილ პერიოდში ბიუჯეტში მობილიზებულია 6 მილიონამდე ლარი, აქედან ცენტრალურ ბიუჯეტში - 3 მილიონამდე ლარი, რაც 2-ჯერ აღემატება შარშანდელ ანალოგიურ პერიოდს.

საყოველთაოდ ცნობილია, რომ იანვარი ამ თვალსაზრისით ყოველთვის და ყველასთვის უმძიმესი თვე იყო.

მაშასადამე, პირველი ძვრა უკვე მოხდა, ახლა საჭიროა წარმატების გაღრმავება და ძალისხმევის გაათკეცება, რათა სასიკეთო ტენდენცია არ მინელდეს. მით უმეტეს, რომ თვალნათელია, აგრეთვე, დადებითი პროცესები ეკონომიკის თითქმის ყველა სფეროში.

ახლა ამაზე დეტალურად არ შევჩერდები. საქმე ეხება მრეწველობას, სოფლის მეურნეობას, ტრანსპორტს, კავშირგაბმულობას, მშენებლობის ტემპს და ყველაფერი ეს ნამდვილად ქმნის გარკვეული ოპტიმიზმის საფუძველს.

სწორედ ამ ტენდენციათა გაღრმავებამ და გაფართოებამ უნდა განმუხტოს ის მწვავე სიტუაცია. პენსიებისა და ხელფასების სფეროში რომ შეიქმნა, და, საერთოდ, სოციალური სფერო თანდათანობით უნდა გაჯანსაღდეს.

- თქვენი ნებართვით, კვლავ დემირელის ვიზიტის თემას დავუბრუნდები. ბატონმა დემირელმა კავკასიის უშიშროების პაქტის თემა წამოაყენა. იქამდე იყო ალიევის ანალოგიური ინიციატივა სულ ახლახან - სტამბოლის სამიტზე, გაცილებით უფრო ადრე იყო შევარდნაძის მშვიდობიანი კავკასია. როგორი უნდა იყოს ამ პროცესებში რუსეთის როლი?

- კავკასიის სტაბილურობის, უშიშროებისა და თანამშრომლობის პაქტის იდეა, რომელიც ადრე ჰეიდარ ალიევმა წამოაყენა, ახლა, ამჯერად ჩვენი დიალოგის მიმდინარეობის დროს თურქეთის პრეზიდენტმა გამოთქვა თბილისში ყოფნისას (არა მარტო საუბრებში, არამედ თავის საჯარო გამოსვლებშიც), ბუნებრივად გამომდინარეობს მსოფლიოსა და ევროპაში მიმდინარე პროცესების შინაარსიდან. რა თქმა უნდა, გარკვეული დრო იქნება საჭირო იმისათვის, რომ ჩამოყალიბდეს (მე ასე ვუწოდებდი) საერთო-კავკასიური პროცესის ფორმატი. თავისთავად თვალწინ გვაქვს ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ჯერ თათბირის, შემდეგ ორგანიზაციის წარმატებული მაგალითი. საერთო-ევროპული პროცესის კონტექსტით გამოიკვეთა რამდენიმე რეგიონული პრიორიტეტი და სავსებით რეალურია, თუ ბალკანეთის შემდეგ კავკასიის ჯერიც დგება.

იმავდროულად, მშვიდობიანი კავკასიის იდეა ამ პროცესს არათუ ეწინაააღმდეგება, არამედ, პირიქით, მისი პოლიტიკურად შემზადებისა და ინიცირების საშუალებაც გახლდათ. კავკასიის სტაბილურობის თემა. საერთო-ევროპული და მსოფლიო მასშტაბის გეოპოლიტიკური ამოცანაა ჩვენი რეგიონის მნიშვნელობიდან გამომდინარე. ამიტომ კავკასიის ოთხივე სახელმწიფომ - რუსეთმა, საქართველომ, აზერბაიჯანმა და სომხეთმა საერთო-ევროპული პროცესის ფარგლებში „დიდი აბრეშუმის გზის“ აღორძინების პარალელურად, ინტერესების თანხვედრის გათვალისწინებით, უფრო აქტიურად უნდა ითანამშრომლონ, რათა კავკასიაში ერთობლივი ძალისხმევით ევროპულ თანამეგობრობასთან - თურქეთთან, ამერიკის შეერთებულ შტატებთან და სხვა ქვეყნებთან ერთად შევქმნათ უშიშროებისა და თანამშრომლობის ახალი სისტემა. რა თქმა უნდა, მე ვგულისხმობ გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ძალიან აქტიურ მონაწილეობასაც.

ამ პროცესის სულისკვეთება საერთო-ევროპული პროცესის სულისკვეთებიდან გამომდინარეობს. მისი საფუძველი ადამიანის უფლებათა უზენაესობის პრინციპი, კონფლიქტების მშვიდობიანი და სამართლიანი მოგვარებაა. ეს პროცესი ჯერ კიდევ 1975 წელს დაიწყო ჰელსინკის საბოლოო აქტის ხელმოწერით. ნიშანდობლივია, რომ ჩვენი საპატიო სტუმარი ბატონი სულეიმან დემირელი ერთადერთი მოქმედი პოლიტიკოსია, ვისი ხელმოწერაც აღბეჭდილია ამ ისტორიულ დოკუმენტზე.

ჰელსინკის პროცესმა შექმნა ევროპის გაერთიანებისა და ტოტალიტარიზმის ნგრევის, ჰუმანიზმისა და ერთა მშვიდობიანი თანაცხოვრების პრინციპების დამკვიდრების წინაპირობა. მაგრამ ჰელსინკის პროცესი დასრულებულად ვერ ჩაითვლება, ცივი ომის დამთავრების გათვალისწინებითაც კი, სანამ არ დამყარდება სამართლიანი მშვიდობა არა მარტო ბალკანეთში, არამედ კავკასიაშიც.

ერთი რამ ყველამ უნდა გავითვალისწინოთ: საქართველო უკვე აღარასოდეს იქნება რომელიმე სახელმწიფოს განსაკუთრებული ექსკლუზიური გავლენის სფერო. თანამშრომლობისა და მეგობრობისათვის ჩვენ ყველასთან და ყოველთვის მზად ვართ.

განვლილმა რამდენიმე წელმა ხომ გვიჩვენა, რომ ერთ რომელიმე ქვეყანას არ შესწევს კონფლიქტების მოგვარების უნარი და ამიტომაც იქმნება სახელმწიფოთა გაერთიანებაში და, ვფიქრობ, კავკასიის მიმართ ეს ახლებური მიდგომა აუცილებელია.

ამიტომ აქ გადაუდებელია სხვა სახელმწიფოების აქტიური ჩართვა, ევროატლანტიკური ძალისხმევა, რა თქმა უნდა, რუსეთისა და კავკასიის სახელმწიფოების, აგრეთვე, უკრაინისა და სხვა ქვეყნების თანასწორუფლებიანი მონაწილეობით, თუნდაც თანამეგობრობის აქტიური მონაწილეობით.

საქართველო მზად არის განიხილოს კავკასიურ პროცესში აფხაზეთის, ცხინვალის რეგიონის უშუალო მონაწილეობის საკითხი ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის უზრუნველყოფისა და კონფლიქტების მშვიდობიანი, სამართლებრივი გადაწყვეტის მიზნით.

მშვიდობიანი კავკასიის მშენებლობაში უდიდესი მნიშვნელობა ექნება კავკასიის ხალხთა თანაცხოვრების ათასწლოვან ტრადიციებს. საუკეთესო ტრადიციებს ყურადღება და აღორძინება სჭირდება. კავკასიის უშიშროებისა და თანამშრომლობის თათბირი და სამომავლოდ, შესაძლოა, ორგანიზაციაც კი სწორედ ამ შესანიშნავი ტრადიციების განვითარებად უნდა გადაიქცეს და ამას უნდა ემყარებოდეს.

მშვიდობიანი კავკასიისათვის მოძრაობაში ვგულისხმობ რეგიონული ორგანიზაციების, მათ შორის, შავი ზღვის ეკონომიკური თანამშრომლობის, მომავალში სუუამის მონაწილეობასაც და, მე უკვე ვთქვი, დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ღონისძიებებსაც. ეს იდეა ბუნებრივად გაჩნდა. იგი არსებითია დღევანდელი ვითარების გათვალისწინებით, ვინაიდან მრავალსაუკუნოვანი კარჩაკეტილობისა და მსოფლიოსაგან მოწყვეტის შემდეგ კავკასიის, აგრეთვე, ცენტრალური აზიის სახელმწიფოები პირველად გახდნენ ევროპისა და მსოფლიო უშიშროების სივრცის სუბიექტები.

- საქართველოში წინასაარჩევნო პერიოდია და გასულ კვირას პარტიათა ერთმა ჯგუფმა და ბათუმურმა ალიანსმა წამოაყენა წინადადება საარჩევნო კანონში შესწორებათა შეტანის თაობაზე. მოგვიანებით პოლიტიკური პარტია კიდევ ერთი ახალი ინიციატივით მოგვევლინა, კეროდ, განისაზღვროს საქართველოს კონსტიტუციაში აჭარის ავტონომიის სტატუსი. თუ ეს მოთხოვნები არ შესრულდა, ისინი აცხადებენ, რომ პრეზიდენტის არჩევნებს ბოიკოტს გამოუცხადებენ. როგორ გგონიათ, რატომ ხდება ეს და აპირებთ თუ არა ამ საკითხებზე მსჯელობას? თავის დროზე საქართველოს ტერიტორიული მოწყობის საკითხი საქართველოს კონსტიტუციაში არ შესულა იმ უბრალო მიზეზის გამო, რომ არ იყო განსაზღვრული აფხაზეთისა და ცხინვალის სტატუსი...

- გარდა იმისა, რომ ქვეყანაში თანდათან მთავრდება პოლიტიკურ ძალთა საბოლოო კრისტალიზაციის პროცესი, ვითარდება პრეზიდენტისა და ხელისუფლების მხარდამჭერი კამპანია, მე ორ თანმდევ ტენდენციას გამოვყოფდი: პირველს წარმოადგენენ ის პოლიტიკური ძალები, მათ შორის საკმაოდ მნიშვნელოვანი, გავლენიანი და მთლიანობაში კონსტრუქციული დაჯგუფებანი მყავს მხედველობაში, რომელთაც არჩევნებში წარუმატებლობის ან, ყოველ შემთხვევაში, მათთვის არადამაკმაყოფილებელი შედეგის მიუხედავად, მაინც ღირსეულად უჭირავთ თავი, რა თქმა უნდა, ოპოზიციონერებად რჩებიან, იცავენ საკუთარ პრინციპულ პოზიციებს, მაგრამ იმავდროულად თავიანთი ღირსეული მოქმედებითა და კონკრეტული საქმიანობით თავად ქმნიან საკუთარ პოლიტიკურ ავტორიტეტს ქვეყნის უმაღლესი ზეპარტიული ინტერესების გათვალისწინებითა და პატივისცემით.

მათ ესმით, რომ მომავალი პოლიტიკური პროცესი მხოლოდ სტაბილურობის პირობებში შეიძლება განვითარდეს, სამწუხაროდ, არის მეორე საპირისპირო ტენდენცია, რომელსაც საფუძვლად უდევს, ასე ვთქვათ, პიროვნული ამბიციები, ხშირ შემთხვევაში გარკვეული ბოღმაც, თუ გნებავთ, სიძულვილი, შური და სხვა მრავალი, ხანდახან ანგარებაც კი. ამ ძალებმა არჩევნებში დამარცხების შემდეგ ვერა და ვერ დაიოკეს წრეგადასული ემოცია, რისი დემონსტრაციაცაა აბსურდულ პრეტენზიათა ნიაღვარი, ულტიმატუმები. საერთოდ, ულტიმატუმები წინასაარჩევნო ეტაპზე ყოვლად მიუღებელია და დაბალი პოლიტიკური კულტურის მანიშნებელია. ყოვლად დაუსაბუთებელი მოთხოვნებიც გვესმის, რაც მთავარია, საბაბის ძიება, რათა, როგორმე მოახერხონ დემოკრატიული პროცესის დესტაბილიზაცია.

თუ ლაპარაკია კონსტიტუციაში ცვლილებებზე, რათა არჩევნები უფრო დემოკრატიულად გაიმართოს, მაშინ საპასუხო წინადადებანი მმართველ პარტიასაც ექნება, რომ არჩევნები დემოკრატიულად ჩატარდეს ქვეყნის ყველა რეგიონში ყოველგვარი გამონაკლისის გარეშე. ალბათ, ეს უნდა იყოს უმთავრესი მოთხოვნა.

ყოველ შემთხვევაში, საქართველოს კონსტიტუცია, რომელიც 1995 წელს მიიღო პარლამენტმა, ხანგრძლივი მსჯელობისა და აზრთა თავისუფალი ჭიდილის, დისკუსიის, ურთიერთკომპრომისების შედეგად, საყოველთაოდ აღიარებით, უაღრესად დემოკრატიული დოკუმენტია. ასეა ეს ცნობილი დიდი ექსპერტების მიერ და ჩვენს ქვეყანაშიც ასეა აღიარებული.

თქვენ უკვე თქვით, მაგრამ მე ხაზს გავუსვამ: ყველასათვის ცნობილი მიზეზების გამო ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევა - ერთი უმნიშვნელოვანესი თავი - ტერიტორიული მოწყობის საბოლოო ვარიანტი კონსტიტუციაში ვერ აისახებოდა და დღემდე ყველა ამას, ამ პრობლემას გაგებით ეკიდება.

- სხვათა შორის, გასულ კვირას ბათუმში, „აღორძინების“ საბჭოს სხდომაზე ისიც ითქვა, რომ ცენტრალური ხელისუფლება აფერხებს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის სტატუსის განსაზღვრას მაშინ, როცა აჭარის ხელისუფლება დღენიადაგ მოითხოვს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის სტატუსის განსაზღვრას...

- ამ პრეტენზიას, რომელიც ნამდვილად გამოითქვა, დიდი გულისტკივილით მივაქციე ყურადღება. მე ვფიქრობ, ეს გაუგებრობაა, ან უფრო რთულ მოვლენასთან გვაქვს საქმე. მე მაინც მინდა მჯეროდეს, რომ უბრალოდ გაუგებრობაა.

სრული პასუხისმგებლობით ვაცხადებ და ამის დადასტურება სულ ადვილად შემიძლია. მე არაერთგზის გამიკეთებია განცხადება იმის თაობაზე, რომ ჩვენ - საქართველოს მთავრობა, ხელისუფლება დაინტერესებული ვართ განისაზღვროს აჭარის სტატუსი და მოხდეს უფლებამოსილებათა გამიჯვნა ცენტრსა და ავტონომიას შორის.

მე სხვა დეტალებსაც გავიხსენებ: 1996 წელს, როცა ქობულეთში გაიმართა საქართველოს პარლამენტის ბიუროს გამსვლელი სხდომა, პირადად ჩემი მითითებით, ცხონებული თემურ ფიფია, ეს შესანიშნავი მოღვაწე და სამშობლოსათვის მართლა გულანთებული მამულიშვილი, სპეციალურად გაემგზავრა აჭარაში და, რა თქმა უნდა, ჩაიტანა კონკრეტული წინადადებები აჭარის სტატუსთან დაკავშირებით. ეს პირადად ჩემი დავალებით იყო და ჩემ მიერ იყო აპრობირებული ის წინადადებები, რომლებიც მას ჰქონდა დაფიქსირებული. მაგრამ, სამწუხაროდ, მაშინ აჭარის ხელმძღვანელობისაგან ამ საკითხის თუნდაც განხილვაზეც კი ცივი უარი მიიღო. მეც მქონდა რამდენჯერმე მცდელობა, მაგრამ მიიჩნიეს, რომ ჯერჯერობით ამისი დრო არ იყო და ეს რაში გვჭირდებაო... თემურ ფიფიას არ გაუმართავს რაიმე მოლაპარაკება. ეს ხდებოდა საჯაროდ და ჩემს განცხადებას უამრავი ადამიანი დაადასტურებს.

მას შემდეგ გამუდმებით გვესმის, რომ ჯერ ამის დრო არ არის. როგორც წეღან ვთქვი, ჯერ ნაადრევია და ასე შემდეგ, ჩვენ თავს არ ვახვევდით არავითარ გადაწყვეტილებას. კი, ბატონო, თუ ასეა, რა გაეწყობა, მაგრამ, როცა ეს ხალხი აქეთ გვდებს ბრალს, თითქოს ჩვენ არ ვისურვებთ ამ საკითხზე მსჯელობის დაწყება ან მისი გადაწყვეტა, ეს უკვე არ არის სამართლიანი, მე ძალიან დელიკატურად ვიტყოდი.

კატეგორიულად ვაცხადებ: ყოველთვის მომხრე ვიყავი ამ საკითხზე მსჯელობის დაწყებისა და საკითხის გადაწყვეტისა. თუნდაც მსჯელობისა: დავუშვათ, საკითხი არ გადაწყდება ერთ ან ორ კვირაში, მაგრამ მსჯელობის დაწყებას მაინც რა უშლის ხელს? აქვე დავძენ: ჩემი ბრძანებულებით იქმნება (მინდა, რა თქმა უნდა, ეს შეუთანხმდეს აჭარის ხელმძღვანელობას) სახელმწიფო კომისია უფართოესი წარმომადგენლობით - ცენტრსა და აჭარის ავტონომიას შორის უფლებათა გამიჯვნის მიზნით. პრინციპული გადაწყვეტილება მე უკვე მიღებული მაქვს და კიდევაც გამოვაცხადე.

დავიწყოთ მსჯელობა ამ საკითხზე, მაშინ ძალიან ბევრ რამეს ნათელი მოეფინება. დავიწყოთ მსჯელობა და მივიდეთ ყველაზე გონივრულ გადაწყვეტილებამდე მშვიდად, ურთიერთპატივისცემის ატმოსფეროში და არა ბოიკოტებით, ულტიმატუმების ვითარებაში. ურთიერთპატივისცემისა და მეგობრობის და საქმიანი განხილვის ატმოსფეროში, როგორც ეს ერთი ქვეყნის შვილებს შეჰფერით.

- ოპოზიციას საკმაოდ აღიზიანებს საუბარი იმის შესახებ, რომ შევარდნაძის კანდიდატურა უალტერნატივოა. მიზანშეწონილად ხომ არ მიგაჩნიათ, რომ კიდევ ერთხელ ისაუბროთ ამ თემაზე...

- იძულებული ვარ გიპასუხოთ, რატომ აღელდა ასე ზოგიერთი. ოღონდ ამჯერად საბოლოოდ განვმარტავ: საუბარი უნდა იყოს არა იმდენად პიროვნების უალტერნატივობაზე (ახლა აკრძალვით ვერავის ვერაფერს აუკრძალავ, მათ შორის ამ თემაზე საუბარსა და აზრის გამოთქმას), მაგრამ ჩემი წარმოდგენით და მე ეს განვმარტე არაერთხელ, არა პიროვნების უალტერნატივობაზე, არამედ იმ სახელმწიფოებრივი და პოლიტიკური კურსის უალტერნატივობაზე, რომელსაც ქვეყნის პრეზიდენტი ახორციელებს. ამ სახელმწიფოებრივ კურსს ალტერნატივა არა აქვს, ვინაიდან იგი მიზნად ისახავს საბოლოოდ დააფუძნოს დამოუკიდებელი, დემოკრატიული ქართული სახელმწიფო საკუთარი გეოპოლიტიკური ფუნქციითა და საერთაშორისო ავტორიტეტით. ამ მხრივ ჩვენ ბევრი რამ გავაკეთეთ ამ კურსის წყალობით.

ჩემი აზრით, ნებისმიერმა ოპონენტმა ჯერ უნდა დაამტკიცოს, რომ ამჟამინდელ პრეზიდენტზე უკეთ შეძლებს ამ კურსის განხორციელებას ანდა სხვა კურსის - უფრო საინტერესო და მისაღები კურსის შემუშავებას. ჯერჯერობით მე ასეთს არ ვიცნობ.

ხოლო თუ თვით სახელმწიფოებრივ კურსს არ ეთანხმებიან, ესეც ხმამაღლა უნდა თქვან. მაგრამ, საქმე სწორედ ის გახლავთ, რომ ამის ხმამაღლა თქმისა ძალიან ეშინიათ, ვინაიდან ასეთ შემთხვევაში უნდა უარყონ ქართველი ერის ნება, რაც ერთმნიშვნელოვნად დადასტურდა ჯერ კიდევ 1991 წლის 31 მარტის დიდი ეროვნული რეფერენდუმით - ქართული სახელმწიფოებრიობის აღდგენის სასარგებლოდ. ამას ემსახურება ის კურსი, რომელსაც მე დავარქმევდი, გნებავთ, შევარდნაძის, გნებავთ, დღევანდელი და გუშინდელი პარლამენტის და, საერთოდ, სახელმწიფოს მიერ შემუშავებულ კურსს.

- და, ბოლო კითხვა. გასულ კვირას თქვენ რუსეთის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელს ვლადიმერ პუტინს ესაუბრეთ ტელეფონით. პუტინმა, სხვათა შორის, პრეზიდენტის არჩევნებში მონაწილეობის თაობაზე განცხადება სწორედ გასულ კვირას გააკეთა. რატომ გადაწყვიტეთ თანამეგობრობის სამიტში მონაწილეობის მიღება?

იყო დრო, როცა ამბობდით, რომ მოსკოვში არ გაემგზავრებოდით...

- თანამეგობრობის სამიტში მონაწილეობა ბევრი ფიქრისა და ანალიზის შემდეგ გადავწყვიტე, რადგან მივიჩნიე, რომ მაინც სასარგებლო იქნება, სასარგებლო იქნება იმიტომ, რომ მომწიფდა ჩემი კონტაქტების საჭიროება თითქმის ყველა პრეზიდენტთან, რომელთა ქვეყნებიც თანამეგობრობაში შედიან. მართლა მომწიფდა და მართლა დაგროვდა საკითხები. და, ამავე დროს ერთ-ერთი უმთავრესი მიზანი არის შეხვედრა რუსეთის ახალ ხელმძღვანელთან ბატონ პუტინთან, და კონტაქტი, რადგან მიმაჩნია, რომ ის გაუგებრობანი, სირთულეები, ამ ბოლო დროს რომ შეიმჩნევა რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობაში, ხშირად დეზინფორმაციის, ცალკეულ მოვლენებზე არასწორი წარმოდგენის, მცდარი ინფორმაციის შედეგია. ეს ორმხრივი მოძრაობა მაქვს მხედველობაში.

ორი ლიდერის შეხვედრა ყველაზე უკეთესი და უმოკლესი გზაა იმისათვის, რომ ახალი სტიმული მიეცეს ორი ქვეყნის თანამშრომლობას. დარწმუნებული ვარ, ეს საუბარი ძალიან საჭირო საუბარია, ბევრი რამის გარკვევა შეგვიძლია ჩვენ ორივეს, როცა პირისპირ ვისაუბრებთ და შევეცდები დავარწმუნო იგი, რომ ეჭვები, რომელთაც რუსეთის გარკვეული წრეები გამოთქვამენ საქართველოს მიმართ, ძალიან შორს არის სიმართლისაგან. ჩვენ მართალი ვართ საკუთარი ქვეყნის წინაშე, სინდისის წინაშეც და თუნდაც რუსეთთან, როგორც მეზობელ და დიდ ქვეყანასთან ურთიერთობაშიც.

- ფაქტობრივად, ეს არის არა თანამეგობრობის ქვეყნების სამიტში მონაწილეობა, არამედ საშუალება და შანსი იმისა, რომ მეზობელი ქვეყნების, მათ შორის რუსეთის ხელმძღვანელობას შეხვდეთ...

- სხვათა შორის, ყოველთვის ასე იყო: სამიტში ჩემი მონაწილეობა გულისხმობდა ჩემს ურთიერთობას იმ კოლეგებთან, პრეზიდენტთან. მაგალითად, უკვე გააკეთა განაცხადი ლეონიდ კუჩმამ, რომელიც ითხოვს ჩემთან შეხვედრას. მე აუცილებლად უნდა შევხვდე ბატონ ქოჩარიანს, ბატონ ალიევს, ასევე ცენტრალური აზიის ქვეყნების პრეზიდენტებსა და სხვებსა და სხვებს. ასე რომ, საკითხები გროვდება და საგანგებო ვიზიტებისათვის დრო არ გვრჩება. ამიტომ ის დღენახევარი, რომელსაც ჩვენ მოვანდომებთ მოსკოვში ამ ღონისძიებებს, ვფიქრობ, საინტერესო იქნება საქართველოსა და იმ ქვეყნებისთვისაც, რომელთა პრეზიდენტებსაც მე შევხვდები.

საქინფორმი.

„კავკასიის სტაბილურობის, უშიშროებისა და თანამშრომლობის პაქტის იდეა ბუნებრივად გამომდინარეობს მსოფლიოსა და ევროპაში მიმდინარე პროცესების შინაარსიდან“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 18 იანვარი. - №15 (3411). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის ბრიფინგი
2000 წლის 17 იანვარი

საქართველოს ტელევიზიის პირველი არხი: ბოლო პოლიტიკური სიახლე იყო, რომ აჭარამ მოითხოვა საკონსტიტუციო ცვლილება და კონსტიტუციაში აჭარის სტატუსის სრული დაფიქსირება. რამდენად გამართლებულად მიგაჩნიათ ეს მოთხოვნა აფხაზეთის, გნებავთ ცხინვალის მოუგვარებელი პრობლემების ფონზე? როგორ აფასებთ იმ ფაქტს, რომ აჭარა მოითხოვს რეფერენდუმს საარჩევნო კანონთან დაკავშირებით?

ედუარდ შევარდნაძე: მე რადიოინტერვიუში ვისაუბრე იმის შესახებ, რომ კარგა ხანია ვაყენებ საკითხს აჭარის სტატუსთან დაკავშირებით. ამჟამადაც მიმაჩნია, რომ სტატუსი უნდა განისაზღვროს. მე ისიც გავიხსენე, რომ 1995 წელს, რეგიონული სამსახურის მაშინდელი უფროსი თემურ ფიფია ჩავიდა ბათუმში და ჩაიტანა აჭარის სტატუსის შესახებ შემუშავებული პროექტი. იქ გადაწყვეტილი იყო ყველა საკითხი, მათ შორის ცენტრისა და ავტონომიის უფლებამოსილებათა გამიჯვნის საკითხიც, რომელიც ყველაზე რთულია. მე მანამდეც არაერთხელ ვცადე დამერწმუნებინა აჭარის ხელმძღვანელობა, რომ ეს საკითხი უნდა მოგვარდეს, მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს ტერიტორიული მოწყობისადმი მიძღვნილი სპეციალური თავი კონსტიტუციაში არ არის. მინდოდა, რომ ჯერ ეს გადაგვეწყვიტა და შემდეგ კონსტიტუციაში სწორედ ეს ნაწილი ასახულიყო. მე ასეთი არგუმენტიც გამოვიყენე: ჩვენ დაინტერესებული ვართ, რომ აჭარას ჰქონდეს რაც შეიძლება ფართო უფლებები და ეს გახდეს წამახალისებელი სტიმული აფხაზეთის ხელმძღვანელობასთან მოლაპარაკებაში. შექმენით მოდელი იმისა, თუ როგორი უნდა იყოს ავტონომიებისა და სახელმწიფო წარმონაქმნების ადგილი და როლი ერთიანი სახელმწიფოს ფარგლებში. ამჯერად ამ საკითხის გამწვავება ჩემთვის მოულოდნელი იყო, თუმცა ამაში ტრაგიკული არაფერია. მე ფაქტობრივად მივიღე გადაწყვეტილება, რომ შეიქმნას ფართო წარმომადგენლობითი კომისია, რა თქმა უნდა, აჭარის ავტონომიის მონაწილეობით და დავიწყოთ მუშაობა თუნდაც დღეს, ხვალ არჩევნებამდე თუ მას შემდეგ - ამას მნიშვნელობა არა აქვს. ვიმეორებ, ეს პრობლემა არ არსებობს. ჩვენ თვითონ ვართ დაინტერესებული ამ საკითხის მოგვარებით. რაც შეეხება რეფერენდუმს ვფიქრობ, ეს პარლამენტის გადასაწყვეტია როცა იგი შეიკრიბება, გაიმართება მსჯელობა და გადაწყვეტილებას მიიღებს საზოგადოება და არა ერთეული ადამიანები. იქნებ პარლამენტმა შესწორებებიც შეიტანოს თუ ერთ ბლოკს აქვს შესწორების მოთხოვნის უფლება რატომ არ უნდა ჰქონდეს ამის საშუალება არჩევნებში გამარჯვებულ მეორე პარტიას? საერთოდ კი როცა საარჩევნო კამპანია უკვე დაიწყო, როცა დასახელდა ზოგიერთი კანდიდატი, ზოგიერთმა თანხმობაც განაცხადა, ისეთ დროს, ნორმალურ დემოკრატიულ ქვეყნებში საარჩევნო კანონსა და კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანაზე საუბარს არ იწყებენ. დაველოდოთ პარლამენტს და ყველაფერი გაირკვევა.

ტელეკომპანია „რუსთავი 2“: აჭარის მხრიდან სტატუსის წამოწევა წინასაარჩევნოდ, ალბათ, გარკვეული მოსაზრებებით იყო განპირობებული. თქვენ ადრეც საუბრობდით და ახლაც აღნიშნეთ, რომ უნდა დაიწყოს მოლაპარაკება აფხაზეთის სტატუსთან დაკავშირებით. როგორ ფიქრობთ, შეიძლება მივიღოთ გარკვეული მოდელი საპრეზიდენტო არჩევნებამდე, თუ ეს დროის დიდ შუალედში გაიწელება?

ედუარდ შევარდნაძე: როგორი ერთსულოვნებიც უნდა ვიყოთ სტატუსის განსაზღვრასთან დაკავშირებით, მაინც ძნელი წარმოსადგენია, რომ მუშაობა ერთ-ორ თვეში დასრულდეს საქართველოს კონსტიტუციაზე ორნახევარი სამი წელი ვმუშაობდით. მიუხედავად იმისა, რომ შექმნილი იყო პროფესიონალების თანამოაზრეების დიდი ჯგუფი, წინააღმდეგობები მაინც მრავლად არსებობდა. აჭარის სტატუსის მოგვარება უფრო იოლია, რადგან მსოფლიოში ანალოგები მრავლადაა, გარკვეული გამოცდილება ჩვენც გვაქვს. ამიტომ, არ გამოვრიცხავ, რომ შეიძლება აჩევნებამდეც მოესწროს მაგრამ, მაინც საეჭვოა, ასე ნაჩქარევად რამე გამოვიდეს, როცა ამ წელს წარვადგინეთ პროექტი, კარგი იყო მაშინ დაწყებულიყო მუშაობა. დღეს იგი უკვე დამთავრებული იქნებოდა ახლა კი, ორ თვეში შეიძლება ბევრი შეცდომა დავუშვათ.

„რუსთავი 2“: შეიძლება ეს საკითხი წინასაარჩევნოდ იყო შემოგდებული აჭარის მხრიდან.

ედუარდ შევარდნაძე: მე არ მინდა მათ ვაკადრო, რომ ეს შემოგდებული საკითხია.

„რუსთავი 2“: რა საკითხებს განიხილავთ ანატოლი ჩუბაისთან შეხვედრებზე?

ედუარდ შევარდნაძე: ჯერ ვაჟა ლორთქიფანიძეს შეხვდება, შემდეგ მე შევხვდები. საუბარი ძირითადად ენერგეტიკის საკითხებს მიეძღვნება, მაგრამ რადგან ბატონი ჩუბაისი მარტო ენერგეტიკის საკითხებით არ არის დაინტერესებული. არ გამოვრიცხავ, რომ ზოგადპოლიტიკური, სახელმწიფოთაშორისი საკითხებიც განვიხილოთ, თუმცა, გადაწყვეტილება მხოლოდ ენერგეტიკის საკითხებთან დაკავშირებით შეიძლება მივიღოთ.

საინფორმაციო პროგრამა „ვესტნიკი“: შეკითხვა ისევ ჩუბაისის ვიზიტს შეეხება.

რამდენად ეფექტიანი იქნება იგი? გუშინ გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, ჩუბაისის მიზანია დააბრუნოს ის 50 მილიონი დოლარი ვალი, რომელიც საქართველოს მართებს. ხომ არ იქნება საუბარი ვალის რესტრუქტურიზაციაზე ან გადავადებაზე?

ედუარდ შევარდნაძე: ეს საკითხები რეალურად არსებობს და ალბათ, განვიხილავთ კიდეც. თუმცა, არა მგონია, რომ ამის შესახებ მსჯელობა მხოლოდ ჩუბაისის დონეზე შეიძლებოდეს. თუ ორივე მხარის დავალიანების საერთო რაოდენობაზე ვიმსჯელებთ, სხვაობა დიდი გამოდის. მე დავასახელე საკმაოდ შთამბეჭდავი ციფრები. რუსეთსაც მართებს ჩვენი ვალი. ამიტომ არა მგონია ამ შეხვედრაზე რომელიმე მხარეს ხელს აძლევდეს ამ თემის განხილვა. უნდა ვისაუბროთ ძირითადად პერსპექტივებზე.

„ვესტნიკი“: მომავალი სამიტი წინამორბედებისაგან განსხვავებული იქნება იმით, რომ სავარძელში ბორის ელცინის ნაცვლად ვლადიმერ პუტინი იჯდება. წამოაყენებს თუ არა საქართველო ახალ წინადადებებს დსთ სრუქტურებში თანამშრომლობის, აგრეთვე, საქართველო-რუსეთის ურთიერთობის შესახებ?

ედუარდ შევარდნაძე: არა მგონია ამ სამიტზე დსთ შესახებ ახალი წესები შემუშავდეს. მე მაინც მიმაჩნია, რომ მთავარი საკითხია დავასრულოთ ერთობლივი მუშაობა დსთ-ის სივრცეში თავისუფალი ვაჭრობის პრინციპებზე. რა თქმა უნდა, იმის გათვალისწინებით, რომ საქართველო უკვე საერთაშორისო სავაჭრო ორგანიზაციის წევრია. დოკუმენტები კეთილსინდისიერად არის მომზადებული. არის სხვა საკითხებიც. თუმცა ვერ ვიტყვი, რომ მათ ფუნდამენტური მნიშვნელობა აქვთ. მე დილით უკვე ვთქვი, რომ ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია ჩემს კოლეგებთან შეხვედრა. შეიძლება სწორედ ეს იყოს ყველაზე მთავარი, განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ვანიჭებ შეხვედრას რუსეთის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელთან ვლადიმერ პუტინთან, როგორც იცით, ჩეჩნეთის ომის ფონზე ბოლო დროს გამოიკვეთა ზოგიერთი შემაშფოთებელი ტენდენცია. ვრცელდება ბევრი დეზინფორმაცია. ამიტომ მნიშვნელოვანია, რომ ორნი დავსხდეთ და გავარკვიოთ, რა ხდება ვფიქრობ, გვეყოფა საიმისო ძალაც და სურვილიც, რომ მოვსპოთ ჩვენს სახელმწიფოებს შორის წარმოქმნილი გაუგებრობები, რომლებიც ხელს არ აძლევს არც რუსეთს, არც საქართველოს. იქნება, აგრეთვე, შეხვედრები სხვა პრეზიდენტებთან. უკვე დაგეგმილია შეხვედრები უკრაინის, სომხეთის, აზერბაიჯანის ცენტრალური აზიის ქვეყნების ხელმძღვანელობებთან. ასე რომ სამიტზე მუშაობა შეიძლება ორ ნაწილად დავყოთ. პირველი იქნება სამიტის სხდომა, რომელზეც მიიღებენ შესაბამის დოკუმენტებს და მეორეც - პრეზიდენტების ორმხრივი შეხვედრები.

„პრაიმ-ნიუსი“: გასული კვირის სენსაციად იქცა ვაზიანის ბაზაზე ჩეჩნეთისათვის განკუთვნილი იარაღის დაკავება. აგრეთვე, ინტერნეტში გავრცელებული ვლადიმერ პუტინის ბრძანება ამიერკავკასიაში დამატებითი შეიარაღებული ძალების შემოყვანის თაობაზე. ეს დეზინფორმაციაა თუ სიმართლე? თქვენი კომენტარი?

ედუარდ შევარდნაძე: ის, რაც ვაზიანში მოხდა, ასეც უნდა მომხდარიყო. მე ვიცი, რომ ვახტანგ ქუთათელაძე და სხვა ჩვენი სამართალდამცავი თუ ძალოვანი სტრუქტურები მართალი არიან. მათ არაერთხელ გააფრთხილეს რუსეთის საელჩო საქართველოში, აგრეთვე, თავიანთი კოლეგები, რომლებიც წარმოდგენილი არიან ჩვენს ქვეყანაში, რომ ვაზიანში სისტემატურად ხდება იარაღით ვაჭრობა, მისი გატანა და ა. შ. დაასახელეს ფაქტებიც. ვახტანგ ქუთათელაძემ რუსეთის ტელევიზიისათვის მიცემულ ინტერვიუში ამის შესახებ რამდენჯერმე განაცხადა. მეც საქმის კურსში ვარ. ბოლოს და ბოლოს, რაღაც ზომები უნდა მიგვეღო. უშიშროება, კერძოდ მისი ანტიტერორისტული ცენტრი, სავსებით სწორად მოიქცა, როცა ეს ღონისძიება განახორციელა. ეს სულაც არ არის მტრული ქმედება. ვფიქრობდი, რომ რუსეთის სამსახურები მას მიესალმებოდნენ, რადგან ჩვენ გვსურს, რომ მანამ, სანამ აქ რუსეთის ბაზრები იარსებებს, იქ წესრიგი იყოს. და ბაზები იარაღის გავრცელების წყაროდ არ გადაიქცეს.

დარწმუნებული ვარ ეს რუსეთის ხელისუფლების ინტერესებშიც უნდა შედიოდეს ასე რომ, არაჩვეულებრივი არაფერი მომხდარა. ამით ჩვენ რუსეთის ხელისუფლებასაც და სხვებსაც დავუდასტურეთ, რომ საქართველო იარაღს არ ყიდის. თან მივანიშნეთ წყარო, სადაც იარაღს ყიდულობს, გნებავთ ტერორისტი გნებავთ, ის ადამიანები, რომლებიც თავს იცავენ.

რაც შეეხება მეორე საკითხს, - შესაძლო ვარიანტს, რომ საქართველოში რუსეთი დამატებით ძალებს შემოიყვანს, მე ასეთი იდეის არსებობის შესაძლებლობასაც კი გამოვრიცხავ. შეიძლება ეს იდეა ქონდეს, რომელიმე სამხედრო პიროვნებას, ან სპეცსამსახურების წარმომადგენელს, მაგრამ ასეთი მიზანი და ამოცანა ძალიან შორს დგას იმისაგან, რასაც ბატონი პუტინი ლაპარაკობს. იგი ამას არავითარ შემთხვევაში არ გააკეთებს, რადგან მას არ ექნება მხარდაჭერა თვით რუსი ხალხისაგანაც კი. ეს ზიანს მოუტანს მის საარჩევნო კამპანიას და ამავე დროს გახდება რუსეთის საერთაშორისო იზოლაციის დასაწყისი. ამის გაკეთება შესაძლებელია მხოლოდ საქართველოს თანხმობის შემთხვევაში. საქართველო კი ამას არასოდეს დათანხმდება.

„ნტვ“: თქვენ აცხადებთ, რომ რუსეთს აქვს საკმაოდ დიდი დავალიანება საქართველოს მიმართ. მოსკოვი რომ უცებ განაწყენდეს და გაზი გამოგვირთოს? რამდენად რეალურად გეჩვენებათ ეს მოსაზრება? მით უმეტეს, რომ რუსეთი არ აღიარებს ამ დავალიანებას?

ედუარდ შევარდნაძე: ვფიქრობ, რომ ასეთი ვარიანტი არარეალურია, რადგან რუსეთსაც საკუთარი ინტერესები აქვს. საქართველო სატრანზიტო ქვეყანაა და ჩვენი ტერიტორიის გავლით რუსეთის გაზი სომხეთსაც მიეწოდება. რაც შეეხება რუსეთის გაზის დავალიანებას, ჩვენ მნიშვნელოვანწილად უკვე გავისტუმრეთ. გარდა ამისა, არის სხვა პროექტებიც, რომლებიც ითვალისწინებს საქართველოს, როგორც სატრანზიტო ქვეყნის გამოყენებას. ვფიქრობ, ამ ინტერესთან თანხვედრა გამორიცხავს თქვენს მიერ ნახსენებ ვარიანტს.

„ნტვ“: ექნება თუ არა მყარი ვარიანტები საქართველოს საერთაშორისო საზოგადოებრიობისაგან დამატებითი შეიარაღებული კონტიგენტის შემოყვანის შემთხვევაში?

ედუარდ შევარდნაძე: მოდით ამაზე ნუღარ ვისაუბრებთ, რადგან ეს არარეალურია. შეიძლება სადღაც, ვიღაც ფანტაზიორები ხმებს ავრცელებენ, მაგრამ მე გამოვრიცხავ, რომ სერიოზულ ხელმძღვანელს, მმართველს შეეძლოს. მე უკვე ვთქვი მსგავსი გადაწყვეტილების მიღება შეძლოს. მე უკვე ვთქვი, სადამდე მიგვიყვანს ეს - ომამდე. ნუთუ რუსეთს დიდი ომი სჭირდება? საქართველო არასოდეს დათანხმდება დამატებითი ძალების შემოყვანაზე, რადგან ამის საფუძველი არ არსებობს. ესე იგი, ასეთი გადაწყვეტილება უნდა მიიღონ ჩვენი სურვილის საწინააღმდეგოდ. ასე რომ, არ ღირს არსებული პრობლემის განხილვა.

„დრონი“: 1995 წელს ფიფიას მიერ აჭარაში ჩატანილი კანონი ასლან აბაშიძემ დაიწუნა იმის გამო, რომ იგი ეფუძნებოდა ასიმეტრიული მოწყობის პრინციპს. მაშინ ასლან აბაშიძემ მოითხოვა, რომ ჯერ აფხაზეთის ავტონომია განსაზღვრულიყო, ხოლო ამის შემდეგ აჭარისა. როგორ ფიქრობთ, ამ ორ ავტონომიას ერთნაირი უფლებები უნდა ჰქონდეს?

ედუარდ შევარდნაძე: საკითხი ასე არ დგას, ჯერჯერობით პარალელს ვერ გავავლებთ. საუბარი აჭარის სტატუსზე დღესვე შეიძლება დავიწყოთ. აფხაზეთის სტატუსის შესახებ კი ჩვენი შეხედულებები ჯერ მხოლოდ თეორიულად ყალიბდება და ეს საკითხი ჯერ დღის წესრიგში არ დგას. აჭარის საკითხი კი განსხვავებულია, რადგან მასზე მსჯელობა დღესვე შეიძლება დავიწყოთ და პროცესიც დავაჩქაროთ. სიმეტრიული იქნება თუ ასიმეტრიული, ამას განხილვა უნდა. პროექტების დაწუნება არ გამოგვადგება. ამიტომ გამოვძებნე ასეთი გამოსავალი: შეიქმნას ერთობლივი სერიოზული კომისია საქართველოს, რა თქმა უნდა აჭარის, ყველაზე ავტორიტეტული, კვალიფიციური წარმომადგენლების შემადგენლობით, რომელიც შეიმუშავებს დებულებებს სტატუსის თაობაზე.

„ალია“: თუ საქმე ბოიკოტამდე მივიდა და საპრეზიდენტო არჩევნები აჭარის ტერიტორიაზე არ ჩატარდა, რას მოიმოქმედებთ?

ედუარდ შევარდნაძე: არ მინდა მარჩიელობა იმაზე, რაც არარეალურია. არა მგონია აჭარის მოსახლეობა მიესალმოს ან მხარი დაუჭიროს ბოიკოტს. არც ის მგონია, რომ ბოიკოტი რეალურად დადგეს დღის წესრიგში. მოსახლეობა ამას არ მიიღებს არც აჭარაში და არც მთლიანად საქართველოში. მე ისიც არ მახსოვს, თვითონ ასლან აბაშიძემ თქვა ეს თუ არა. ვფიქრობ, ეს მას არც უთქვამს, ეს იდეა უფრო იმ ადამიანებმა გამოთქვეს, რომლებიც ხანდახან ინტრიგანულ საკითხებს წამოჭრიან ხოლმე. არ შეიძლება აბაშიძემ გამოთქვას აზრი, რომ აჭარა ბოიკოტს უცხადებს არჩევნებს, ან საქართველოს მოსახლეობა ბოიკოტს უცხადებს არჩევნებს, ეს არასერიოზულია.

„ალია“: დემირელის იდეა კავკასიის პაქტის შესახებ ეხმაურება მშვიდობიანი კავკასიის თქვენეულ იდეას. მაშინ, როცა რუსეთის დიდი ტერიტორია კავკასიის რეგიონია, როგორ გესახებათ ამ პაქტის განხორციელება და რა პოზიცია შეიძლება დაიკავოს რუსეთმა?

ედუარდ შევარდნაძე: რუსეთმა საკმაოდ კარგი და ჯანსაღი პოზიცია დაიკავა მშვიდობიანი კავკასიის ინიციატივებთან დაკავშირებით. ჩვენს დეკლარაციას, რომელსაც მე და ალიევმა მოვაწერეთ ხელი, მოჰყვა კისლოვოდსკის საინტერესო შეხვედრა და დეკლარაცია. მე ვფიქრობ, რომ ეს არის ნიადაგის შემზადება იმ დიდი პაქტისათვის, რომელზეც დემირელი საუბრობდა. სხვათა შორის, თავის დროზე ასე დაიწყო ბალკანეთშიც არავის გაკვირვებია, რომ ხელმოწერილია ბალკანეთის უსაფრთხოების შესახებ პაქტი, რომელიც მოქმედებს და გარკვეულ გარანტიებს ქმნის. კავკასია არ არის ერთი სახელმწიფოს ინტერესის საგანი. იგი დღეს მსოფლიოს ყურადღების ცენტრშია. მასზე გაივლის უდიდესი მნიშვნელობის ნავთობსადენები. აქ იკვეთება ევროპის, აზიის ქვეყნების, ამერიკის შეერთებული შტატების და, რა თქმა უნდა, რუსეთის ინტერესები. ჩვენ ყველამ ერთად უნდა შევქმნათ სამუდამო მშვიდობისა და სტაბილურობის მოდელი, რომელიც სჭირდება კავკასიას - მსოფლიოს ძალიან საჭირო შემადგენელ ნაწილს.

საქართველოს პრეზიდენტის
პრესსამსახური.

ნორმალურ, დემოკრატიულ ქვეყნებში დაწყებული საარჩევნო კამპანიის დროს საარჩევნო კანონსა და კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანაზე აღარ საუბრობენ : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის ბრიფინგი : 2000 წლის 17 იანვარი // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 18 იანვარი. - №15 (3411). - 1,3 გვ.

სამძიმარი

დიდი მწუხარებით შევიტყვე, რომ გარდაიცვალა მამათქვენი, შესანიშნავი დრამატურგი და პუბლიცისტი ბატონი კიტა, კაცი ნაწვალები და სიმართლისათვის შეუპოვარი მებრძოლი.

ბატონო ვახტანგ, გთხოვთ, მიიღოთ ჩემი გულითადი თანაგრძნობა ბატონ კიტას, ამ დაუდგრომელი კაცისა და უკომპრომისო შემოქმედის გარდაცვალების გამო.

ბატონ ვახტანგ ბუაჩიძეს : სამძიმარი // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 18 იანვარი. - №15 (3411). - 1 გვ.

მილოცვა

მინდა ბევრი რამ გითხრათ თქვენდამი ჩემი დამოკიდებულების გამოსახატავად, მაგრამ მოგეხსენებათ, ყოველ ჟანრს თავისი კანონი აქვს და მრავალსიტყვიანობა აქ არ შეიძლება, თუმცა, რა უნდა გითხრათ იმაზე მეტი, რაც მართლა ბრძანდებით - ქართული ცეკვის გენიის ცოცხალი გამოხატულება, მაგალითი ღვთით ბოძებული ნიჭის სრულად რეალიზებისა, მაგალითი უდიდესი გარჯისა და მუდმივი ახალგაზრდული შემართებისა.

თქვენ, თქვენივე სიტყვები მინდა დაგიბრუნოთ, გაქვთ უდიდესი ჯილდო - ხალხის სიყვარული, ამ ზღვა სიყვარულს მე და ჩემი მეუღლეც ვუერთდებით.

ქართულ ხელოვნებაში არის მუდმივი სახელები, ერთ-ერთს ნინო რამიშვილი ჰქვია და ჩვენ შეგვიძლია ვიამაყოთ, რომ თქვენი თანამედროვენი ვართ.

პატივისცემით, სიყვარულით, თაყვანისცემით,

ედუარდ შევარდნაძე.

ქალბატონ ნინო რამიშვილს დაბადების დღესთან დაკავშირებით : მილოცვა // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 22 იანვარი. - №18 (3414). - 1 გვ.

რა გვიშლის ხელს იმაში, რომ ჩვენ და რუსეთმა ნორმალურად, ისე ვითანამშრომლოთ, როგორც კეთილმა მეზობლებმა, რომლებთა ინტერესები ერთმანეთს კი არ ეწინააღმდეგება, პირიქით, ბევრ საკითხში ემთხვევა კიდეც?

დაახლოებით ასეთ ზოგადპრინციპულ საკითხებზე ისაუბრებენ საქართველოს პრეზიდენტი და რუსეთის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელი ვლადიმერ პუტინი მოსკოვში პირისპირ შეხვედრაზე.

ედუარდ შევარდნაძე მას თამამად უწოდებს რუსეთის მომავალ პრეზიდენტს და როგორც გუშინდელ ბრიფინგზე განაცხადა, მათი შეხვედრა უფრო მეტად რუსეთ-საქართველოს იმ მდგომარეობისა და ვითარების გარკვევას დაეთმობა, რომელიც დღეს არსებობს ამ ორი სახელმწიფოს ურთიერთობებში, თუნდაც იმიტომ, რომ არც ჩვენ და არც რუსეთს თანამშრომლობის დღევანდელი დონე არ აკმაყოფილებს, რადგან რეზერვები გაცილებით მეტია და ზოგადი გართულება ხშირად გაუგებრობაზე იგება, ამ გაუგებრობას კი, უმეტესად იმ ძალების მოქმედება უდევს საფუძვლად, რომლებსაც რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობის ინტენსიური განვითარება არ სურთ.

ეს იქნება ედუარდ შევარდნაძისა და ვლადიმერ პუტინის პირველი შეხვედრა ოფიციალურ დონეზე. სხვა რა კონკრეტულ საკითხებზე იმსჯელებენ, საქართველოს პრეზიდენტმა წინასწარ, ანუ გუშინ, ჟურნალისტებთან არ დააკონკრეტა. უბრალოდ თქვა, რომ ალბათ, იქნება საერთო პრობლემები, გაარკვევენ ურთიერთობებს და შეეცდებიან დაადგინონ ის მიზეზები, რომლებმაც ამ ორი სახელმწიფოს ურთიერთობებში სიცივე შეიტანა.

შეეხება თუ არა ედუარდ შევარდნაძე კონკრეტულად სავიზო რეჟიმის საკითხს?

მხოლოდ იმ დონეზე, რომ იგი შეეცდება საქართველოს პოზიცია დაუდასტუროს პუტინს. კერძოდ, არ უნდა დაირღვეს ამ საკითხში ბიშკეკის ხელშეკრულება, უნდა შევინარჩუნოთ ნორმალური სავიზო რეჟიმი, რადგან ორივე ქვეყნის მოქალაქეებისათვის ასეთი მიდგომაა ხელსაყრელი.

თუ რუსეთს აუცილებლად მიაჩნია, რომ ამ ხელშეკრულების გადახედვაა საჭირო, ეს არც საქართველოსთვის და არც რუსეთისათვის ტრაგედია არ იქნება, მაგრამ, ვფიქრობ მაინც გონივრული და რაციონალური წინადადება იქნება გაზიარებული, - ასე სჯერა საქართველოს პრეზიდენტს.

ედუარდ შევარდნაძემ ჟურნალისტებს ისიც უთხრა, რომ შეხვედრისას სურს რუსეთის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელს აფხაზეთის კონფლიქტთან დაკავშირებული ყველა ნიუანსი გააცნოს, რადგან იგი ამ პრობლემას კარგად არ იცნობს და კონფლიქტთან დაკავშირებით ბევრი საქმის კურსში არ არის.

რაც შეეხება თვითონ სამიტს, აფხაზეთის საკითხი მის დღის წესრიგში ფორმალურად შეტანილია, მაგრამ საქართველოს პრეზიდენტის აზრით, ამ სხდომაზე მისი განხილვა უაზრობაა. უწინარეს ყოვლისა იმიტომ, რომ ჯერ ვლადიმერ პუტინი უნდა გაერკვეს ღრმად ამ საკითხში, რადგან რუსეთის გარდა სხვა ქვეყნებთან ამ საკითხთან დაკავშირებით არავითარი პრობლემა არა გვაქვს. მიღებულია გადაწყვეტილება საკონტროლო ზონის გაფართოების შესახებ, რომელსაც აფხაზები არ ასრულებენ და გადამწყვეტი როლი აქ სწორედ რუსეთს ეკუთვნის. რუსეთმა უნდა თქვას გადამწყვეტი სიტყვა.

ამიტომ, ახლა ამ პლენარულ სხდომაზე აფხაზეთის საკითხის განხილვა კონკრეტულ შედეგს არ გამოიღებს, ფორმალური განხილვა კი რა ბედენაა, - განაცხადა საქართველოს პრეზიდენტმა, რომელსაც მიაჩნია, რომ უმჯობესია, ეს საკითხი მომავალი სხდომისათვის გადაიდოს. მანამდე კი იმუშაონ აფხაზებთან, მოიწვიონ კიდევ ერთი საკოორდინაციო საბჭო, უშიშროების საბჭო, დავუბრუნდეთ იმ გადაწყვეტილებებს, რომლებიც უმაღლეს დონეზე თანამეგობრობის ფარგლებში მიიღეს.

ერთი სიტყვით, საქართველოს პრეზიდენტსა და რუსეთის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებლის შეხვედრის ერთ-ერთი უმთავრესი თემა აფხაზეთის პრობლემა იქნება.

დაბოლოს, რას ფიქრობს ედუარდ შევარდნაძე სოიას ზეთის გახმაურებულ ფაქტზე, ხომ არ უნდა ველოდეთ სოფლის მეურნეობისა და სურსათის მინისტრის თანამდებობიდან გათავისუფლებას? ამაზე პასუხი მარტო ჟურნალისტებს როდი აინტერესებთ.

მაგრამ ედუარდ შევარდნაძე რადიკალურ პასუხს, რა თქმა უნდა, ნაჩქარევად არასოდეს იძლევა. ასე იყო ახლაც, მთავრობამ მოისმინა მინისტრის ბაკურ გულუასთან დაკავშირებით და მასში რაიმე ბოროტება არ ჩანდა, თუმცა იმანაც დააფიქრა, რომ პარლამენტის კომიტეტში მოსმენა საკმაოდ მწვავედ და მძიმედ წარიმართა. იცის, რომ მინისტრს გარკვეულ პრეტენზიებს უყენებენ. მიმაჩნია, რომ უნდა დადგინდეს კონკრეტულად აქვს თუ არა მას დანაშაული, არის თუ არა ანგარება, შეიძლებოდა თუ არა სახელმწიფოსთვის უფრო უკეთესი და მომგებიანი გადაწყვეტილების მიღება, თუ შეეძლო და არ გააკეთა, რატომ? ყველაფერი დადასტურებული. ფაქტებზე დაყრდნობილი უნდა იყოსო.

საქართველოს პრეზიდენტს კონტროლის პალატის თავმჯდომარის რევაზ შავიშვილის მიუკერძოებლობა ეიმედება. თქვა, რომ პირადად სთხოვა მას გაერკვეს ამ საკითხში და წარუდგინოს დასკვნა.

მე მჯერა, რევაზ შავიშვილის ობიექტურობა, წარმოადგენს დასკვნას და ამით ვიხელმძღვანელებ, - განაცხადა საქართველოს პრეზიდენტმა.

ვნახოთ, როდის და რას მოგვიტანს დასკვნა. დღეს კი საქართველოს პრეზიდენტს დაბადების დღე აქვს, რომელიც გუშინდელ ბრიფინგზე უკვე მივულოცეთ ჟურნალისტებმა. პასუხად მადლობა და ბოდიში ერთად მივიღეთ: ვერ დაგპატიჟებთ, რადგან აქ არ ვიქნებიო, ჩვეული იუმორით იხუმრა პრეზიდენტმა.

რუსუდან ლორთქიფანიძე.

„არც ჩვენ და არც რუსეთს თანამშრომლობის დღევანდელი დონე არ გვაკმაყოფილებს“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 25 იანვარი. - №21 (3417). - 1,3 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის
24 იანვრის რადიოინტერვიუ

- გასულ კვირას მთავრობის გაფართოებული სხდომა გაიმართა, რომელიც სოციალური სისტემის რეფორმის საკითხს მიეძღვნა. თქვენს გამოსვლაში სოციალური მიმართულების ამ პრობლემაზე საუბარმა კიდევ ერთხელ ცხადი გახადა, რომ თქვენი საპრეზიდენტო პროგრამის მნიშვნელოვანი და, ალბათ, ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწილი სწორედ სოციალური პროგრამა იქნება. რამდენად უკავშირდება სოციალური რეფორმა ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების სტრატეგიას. ამას იმიტომ გეკიტხებით, რომ არსებობს ასეთი აზრიც: ეს ორი პრიორიტეტი ერთმანეთს მკვეთრად ეწინააღმდეგება... -ჟურნალისტის ნატო ონიანის თხოვნით, ამ შეკითხვის პასუხად საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიციულ ორშაბათის რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- კითხვა ისეთია, რომ რამდენიმე ვრცელ პასუხს მოითხოვს, საქმე ის გახლავთ, რომ ნებისმიერი დემოკრატიული სახელმწიფოს უზენაესი მიზანი თითოეული პიროვნებისა და თითოეული ოჯახის კეთილდღეობაა. დემოკრატია სწორედ იმით განსხვავდება ტოტალიტარიზმისაგან, რომ იგი უწინარესად პიროვნულ, უბრალოდ ადამიანურ მისწრაფებათა ხორცშესხმასა და რეალიზაციას ისახავს მიზნად.

ამდენად, დამოუკიდებლობა, დემოკრატია არის არა თვითმიზანი, არამედ საზოგადოების უაღრესად პრაგმატული და რაციონალური ფორმა, რომელიც, როგორც უკვე დაამტკიცა კაცობრიობის განვითარების ისტორიამ, პიროვნების ნიჭის, უნარის, ტალანტის გამოვლენის საუკეთესო პირობებს ქმნის.

იმავდროულად, დემოკრატიული სახელმწიფო, თვით მისი არსიდან გამომდინარე, გაცილებით მეტად და უკეთ ზრუნავს საზოგადოებაში ობიექტურად არსებული სოციალური პრობლემების გადასაწყვეტად. ადამიანის წმიდათაწმიდა და აღიარებული უფლება სიცოცხლის, თავისუფლებისა და ბედნიერებისაკენ სწრაფვაა. მაგრამ, რამდენადაც პასუხისმგებელია თითოეული პიროვნება ამ საზოგადოებრივი იდეალების მიმართ, ასევე საზოგადოებაც ვალდებულია შეუქმნას თითოეულ ადამიანს, საზოგადოების თითოეულ წევრს განვითარების თანაბარი საწყისი პირობები. შეიძლება ითქვას, ეს უკვე საკაცობრიო ფორმულაა, რომელიც დემოკრატიული საზოგადოების პრინციპებისა და სოციალური სამართლიანობის იდეალების შერწყმის შედეგად იშვა. ამრიგად, საქართველო გამონაკლისი არ არის და ამ კონტექსტით სრულიად ფუჭი და უსაგნოა ლაპარაკი რაიმე წინააღმდეგობაზე, ეკონომიკის თავისუფალი განვითარების ინტერესებსა და პიროვნების არა მარტო მოქალაქეობრივ, არამედ სოციალურ უფლებათა დაცვის აუცილებლობაზე.

თუ ეს მაინც გარეგნულად ასე ჩანს, ეს მხოლოდ ზერელე დაკვირვების შედეგია. ძლიერი განვითარებული ეკონომიკა თავისთავად ქმნის მძლავრ სოციალურ გარანტიებს და სახელმწიფოსაც აძლევს საშუალებას ჩამოაყალიბოს სოციალური დაცვის ქმედითი სისტემა.

მე მხოლოდ რამდენიმე მაგალითს მოგახსენებთ, თუ როგორ იქმნება საქართველოს ახალი სოციალური ეკონომიკის მყარი მატერიალური საფუძველი, მაგრამ თავდაპირველად ხაზი უნდა გავუსვა უმთავრეს თეზისს: განვლილ რამდენიმე წელიწადში ჩვენ შევძელით დაგვეფუძნებინა დამოუკიდებელი ქართული სახელმწიფო. ეს იყო ერის მრავალსაუკუნოვანი ოცნებისა და სწრაფვის ხორცშესხმა. მე რამდენჯერმე ვუბრუნდები ამ თემას, ამ თეზისს და კვლავ და კვლავ დავუბრუნდები. ეს ჩვენი უმთავრესი მიზანი იყო და კიდევაც არის.

ბუნებრივია, დამოუკიდებლობისა და ეროვნული სახელმწიფოებრიობისათვის ბრძოლა უდიდეს ძალისხმევას გულისხმობს. სამართლიანობა, აგრეთვე მადლიერების გრძნობა მოითხოვს ითქვას, რომ გაჭირვებისა და ურთულესი სოციალური პრობლემების მიუხედავად, ჩვენმა ხალხმა მტკიცედ უერთგულა თავის არჩევანს.

მაგრამ მას შემდეგ, რაც დაფუძნდა ქართული სახელმწიფო, ჩამოყალიბდა ყველა სახელმწიფოებრივი სტრუქტურა, შეიქმნა შესაბამისი საკანონმდებლო ბაზა, ამოქმედდა საბაზრო ეკონომიკის მექანიზმი, საზოგადოებას აქვს ყველა პირობა, რათა უმთავრეს პრიორიტეტად გამოაცხადოს სოციალურ გარანტიათა შექმნა.

გასულ კვირას მთავრობის სხდომაზე 180 გრადუსით უნდა შემობრუნდეს სწორედ ამ პრიორიტეტისაკენ, რათა უმოკლეს ვადაში - 2-3 წლის განმავლობაში, მთელი სახელმწიფოებრივი რესურსების კონცენტრაციის შედეგად ერთხელ და სამუდამოდ აღმოვფხრათ სიღარიბე და სოციალური სიდუხჭირე ჩვენი სინამდვილიდან. ეს არა მარტო უაღრესად ჰუმანისტური იდეალია, რომელსაც უნდა ვესწრაფოდეთ, არამედ სავსებით პრაგმატული სახელმწიფო პრიორიტეტიც გახლავთ, ვინაიდან სოციალური დაძაბულობა, სოციალურად დაუცველთა ფენის არსებობა, სიღატაკე, ჯანმრთელობის დაცვის, განათლების, საპენსიო უზრუნველყოფის ელემენტარულ გარანტიათა არარსებობა საფრთხეს უქმნის თვით სახელმწიფოებრიობის საფუძველს, თავად სახელმწიფოებრიობას.

ჩვენ სავსებით სამართლიანად ვამაყობთ იმით, რომ საქართველოს ისტორიისათვის, ყოველ შემთხვევაში, დამოუკიდებლობის დაკარგვამდე, თითქმის უცნობია სოციალური ამბოხის ფენომენი. ეს შესანიშნავი ტრადიციაა, მაგრამ თანამედროვე პირობებში უფრო მტკიცე გარანტიებია საჭირო, რათა 21-ე საუკუნეში სოციალური პრობლემატიკა არ გადაიქცეს ქართული სახელმწიფოებრიობის „აქილევსის ქუსლად“.

ხელისუფლებამ უკვე გადადგა პრაქტიკული ნაბიჯები ამ მიმართულებით. ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალური უზრუნველყოფის სამინისტროთა გაერთიანება მიზნად ისახავდა სოციალური რეფორმის, იმ ეპოქალური მნიშვნელობის რეფორმის სწრაფ და ქმედით განხორციელებას, რომლის კონცეფცია და უკვე კონკრეტული გეგმაც უცხოელ ექსპერტებთან ერთად საერთაშორისო გამოცდილების საფუძველზე შეიმუშავეს ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალური უზრუნველყოფის სამინისტროთა სპეციალისტებმა სახელმწიფო კანცელარიის შესაბამის სამსახურებთან ერთად. ამ პროცესში განსაკუთრებით დიდი იყო ჯანდაცვის მინისტრის ავთანდილ ჯორბენაძისა და აგრეთვე სახელმწიფო მინისტრის მოადგილის თედო ისაკაძის როლი. მათ უკვე წარმოადგინეს მთავრობის სხდომაზე დოკუმენტების მთელი პაკეტი, რომელიც მთლიანობაში მოვიწონეთ. იგი ითვალისწინებს მოსახლეობის საპენსიო უზრუნველყოფის, ჯანმრთელობის დაცვისა და მთელი სოციალური ინფრასტრუქტურის სრულიად ახალი სისტემის შექმნას.

შეიქმნა სპეციალური სახელმწიფო კომისია, რომელსაც საქართველოს პრეზიდენტი ჩაუდგება სათავეში. ამ გეგმის განხორციელების შედეგად სულ რამდენიმე წლის განმავლობაში საქართველო შექმნის სოციალური დაცვის ისეთ სისტემას, რომელიც არათუ უზრუნველყოფს მოქალაქეების სოციალურ მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილებას, არამედ ამ დარგის დოტაციური სფეროდან გადააქცევს მთლიანად ქვეყნის ეროვნული მეურნეობის მნიშვნელოვან სეგმენტად. შემთხვევითი არ არის ის, რომ განვითარებულ ქვეყნებში ნაცვლად ტერმინისა „სოციალური უზრუნველყოფა“ უკვე დამკვიდრდა სოციალური ეკონომიკის ცნება.

თავისთავად ამ სფეროსაც უეჭველად ექნება რამდენიმე პრიორიტეტი. ეს არის, უწინარესად, ზრუნვა ბავშვებისათვის, ბავშვთა სახლები, დროული საპენსიო უზრუნველყოფა შინაარსობრივად ახალ საფუძველზე, ქმედითი სადაზღვევო მექანიზმები და ასე შემდეგ და ასე შემდეგ.

ამასთან სავსებით სამართლიანია შეხედულება, რომ ეკონომიკის განვითარება სოციალური სფეროს გაძლიერების საუკეთესო საშუალებაა. და ეკონომიკის განუვითარებლად არ მოხდა ამ სფეროსაკენ სერიოზული შემობრუნება.

ამიტომ, როდესაც გადასახადების აკრეფაზე, კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლასა და კონტრაბანდის აღკვეთაზე, ჩრდილოვანი ეკონომიკის დაძლევაზე ვლაპარაკობთ, უპირველეს ყოვლისა, ვგულისხმობთ საბიუჯეტო ვალდებულებათა შესრულებას პენსიების, დახმარების, სხვა სახის შემწეობათა გაცემის თვალსაზრისით.

ფუჭია მსჯელობა სოციალურ რეფორმაზე, თუ მიმდინარე წელს ვერ შევძელით უმძიმესი ფინანსური კრიზისის შედეგად გასულ წლებში დაგროვილ დავალიანებათა დაფარვა. უნდა შევძლოთ! თუმცა ამჟამად კრიზისის საბოლოოდ დაძლევის ყველა ობიექტური პირობა არსებობს.

წინა ინტერვიუში უკვე ვთქვი, რომ სასიკეთო ტენდენციები თვალნათელია ეროვნული მეურნეობის ისეთ დარგებში, როგორც არის ტრანსპორტი (საერთოდ), კავშირგაბმულობა, მშენებლობა, განსაკუთრებით სოფლის მეურნეობა. ზოგიერთი ციფრი გაკვირვებასაც კი იწვევს ტემპის თვალსაზრისით. ამასთანავე მრავლისმეტყველია მრეწველობის განვითარების უკანასკნელი მონაცემები. ეს ერთ-ერთი ყველაზე ჩამორჩენილი დარგი გახლავთ. 1999 წლის და ჯერჯერობით დღევანდელი დონე კვლავ არ გვაკმაყოფილებს, მაგრამ თავისთავად ახლა ტენდენციაზე შევჩერდეთ.

1999 წლის განმავლობაში სამრეწველო პროდუქციის წარმოების ზრდის ტემპმა (მრეწველობის სამინისტროს სისტემა მაქვს მხედველობაში) 20-25 პროცენტს გადააჭარბა. შეიძლება ითქვას, ფანტასტიკური ტემპით ვითარდება ტურიზმი. და ეს ჩრდილოეთ კავკასიაში არსებული ვითარების მიუხედავად.

გასულ წელს საქართველოში შემოსულთა რიცხვი (მხედველობაში მყავს უცხოელები) წინა წელთან შედარებით 70 ათასით გაიზარდა და თითქმის 400 ათასს მიაღწია.

ზრდის ასეთი ტემპით ნამდვილად რეალურია ცნობილი საპრეზიდენტო პროგრამის განხორციელება და 2005 წლისათვის მილიონი სტუმრის მიღება. ეს კი - მილიონი ტურისტის მიღება და მათი მომსახურება, ფაქტობრივად, ერთ მილიარდამდე შემოსავალს მოუტანს ბიუჯეტს.

საკმარისია ითქვას, რომ მხოლოდ შარშან საქართველოს სტუმრებმა ჩვენს ქვეყანაში 750 მილიონი ლარი დახარჯეს. აქვე თვალნათელია საგადასახადო რეზერვიც. ვინაიდან ამ თანხის 25 პროცენტი მაინც ბიუჯეტში უნდა ხვდებოდეს. სამწუხაროდ, ახლა ასე არ არის, და ეს ყოველივე ხდება აფხაზეთის გარეშე, როდესაც აფხაზეთის კურორტები ფაქტობრივად ცარიელია. თვით ყველაზე შეურიგებლად განწყობილი მოღვაწისთვისაც კი გასაგებია, რა მოგებას მოუტანს კონფლიქტის მშვიდობიანი გადაწყვეტა აფხაზეთს და მთელ საქართველოს, როგორც აფხაზეთის, ასევე მთელი საქართველოს მოსახლეობას.

არ შემიძლია რამდენიმე სიტყვით არ შევეხო ენერგეტიკულ პრობლემას. მე ყოველდღიურად დაწვრილებით ვეცნობი ინფორმაციას. თუ რა მდგომარეობაა დედაქალაქსა და საქართველოს სხვადასხვა რაიონში. და უნდა გითხრათ, რომ ვიზიარებ იმ გულისტკივილსა და აღშფოთებასაც, საქართველოს მოქალაქენი რომ განიცდიან და გამოთქვამენ. მდგომარეობა მძიმეა, თუმცა არსებობს უახლოეს დღეებში მისი გამოსწორების ყველა წინაპირობა.

ისევ და ისევ სამართლიანობა მოითხოვს ითქვას, რომ, როდესაც მოსახლეობას მოვუწოდებთ გადაიხადოს მოხმარებული ელექტროენერგიის საფასური, იმავდროულად შესაბამის უწყებებსაც და ინვესტორებსაც კატეგორიულად უნდა მოვთხოვოთ, საშველი დაადგან აღრიცხვის მოწესრიგების პრობლემას. ეს იმ პრობლემის გასაღებია.

მოსახლეობა გაჭირვების მიუხედავად თავის ვალდებულებას შეასრულებს, თუ ექნება ელექტროენერგიის სტაბილური მიწოდების მყარი გარანტია. მაგალითად, როგოც მითხრეს, თბილისის ერთ-ერთ რაიონში, თუ არ ვცდები ისანში, სადაც მოხერხდა აღრიცხვის მოწესრიგება, ანუ სადარბაზოებში მრიცხველების გამოტანა, გადახდამ უკვე 95 პროცენტს გადააჭარბა. მოსახლეობის ამ ნაწილის იმედგაცრუებას კი არავის ვაპატიებთ, ვინც უნდა იყოს - ადგილობრივი მოხელე თუ უცხოელი ინვესტორი.

- უკვე გასულ კვირას საქართველოს საზოგადოების დიდ ინტერესს იწვევდა სამხრივი მოლაპარაკება, რომელიც ანკარაში მიმდინარეობს, სადაც საქართველოს, თურქეთისა და აზერბაიჯანის დელეგაციები საბოლოოდ ათანხმებენ ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის პროექტის დეტალებს. ამ მოლაპარაკების დიდი მნიშვნელობის გათვალისწინებით, თქვენ, ალბათ, პირადად ადევნებდით თვალს მის მიმდინარეობას...

- მოგეხსენებათ, რომ ეს საკითხი, ეს პრობლემაც სოციალურ და ეკონომიკურ სფეროს განეკუთვნება და ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიმართულებაა. სამუშაო ჯგუფის ამჟამინდელი შეხვედრა ანკარაში იმ შეთანხმების შესაბამისად გაიმართა, რომელსაც მეზობელი და მეგობარი თურქეთის პრეზიდენტის ბატონ სულეიმან დემირელის საქართველოში ვიზიტის დროს, აგრეთვე, მოძმე აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ჰეიდარ ალიევის უფლებამოსილი კონსულტაციების შედეგად მივაღწიეთ. ბუნებრივია, ყველა ქვეყანას აქვს თავისი ინტერესები ამ გრანდიოზული პროექტის განხორციელებისას, და მე მადლობელი ვარ ჩემი პატივცემული კოლეგებისა, აგრეთვე ამერიკის შეერთებული შტატების ადმინისტრაციის წარმომადგენლობისა, რომლებიც სრული გაგებით მოეკიდნენ საქართველოს პოზიციას და საქართველოს ინტერესებს.

ჩვენი მიზანია მეზობელ ქვეყნებთან კონსტრუქციული თანამშრომლობის, მეგობარ ხალხებთან ძმური თანაცხოვრების საფუძველზე შევქმნათ მაქსიმალურად ხელსაყრელი პირობები საქართველოს ეკონომიკის მრავალმხრივი განვითარებისათვის, აგრეთვე ჩვენი ქვეყნის მიერ ახალი გეოპოლიტიკური ფუნქციის შეძენისა და, უფრო სწორად, საბოლოოდ დამკვიდრებისათვის.

რასაკვირველია, საქართველოს ხელისუფლებისათვის პრიორიტეტი იყო, არის და იქნება სწორედ საქართველოს ინტერესები და ამ პოზიციას სავსებით დაეთანხმნენ ჩვენი პატივცემული პარტნიორები, რომლებიც, რა თქმა უნდა, თავის მხრივ, განსაკუთრებით საკუთარი ქვეყნის ინტერესებისათვის ზრუნავენ.

მთავარი ის არის, რომ ჩვენი ინტერესები ერთმანეთს ემთხვევა.

სხვათა შორის, უნდა გითხრათ, რომ ძალიან დიდ მუშაობას ეწევიან მსოფლიო ბანკი, სავალუტო ფონდი და მათი ექსპერტები ძალიან აქტიურად მონაწილეობენ ამ მოლაპარაკებაში. ამიტომ წარმატებაში დარწმუნებული ვარ.

მოლაპარაკება, რომელშიც მონაწილეობდნენ საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრი ირაკლი მენაღარიშვილი და საქართველოს ნავთობის საერთაშორისო კომპანიის პრეზიდენტი გია ჭანტურია, მე ვიტყოდი, კარგად დაიწყო და ფინალიც, ვფიქრობ, სასურველი იქნება.

დღის წესრიგის პირველი სამი საკითხიდან თითქმის სამივე გადაწყდა ისე, როგორც მხარეთა ინტერესებს, მათ შორის, საქართველოს ინტერესებს შეესაბამებოდა. ეს გახლავთ ეკოლოგიური უსაფრთხოების პრობლემა, ერთ-ერთი ყველაზე უმწვავესი პრობლემა, რომელსაც ჩვენ, ბუნებრივია, საარსებო მნიშვნელობას ვანიჭებთ. თავის დროზე ამან გააძვირა ბაქო-სუფსის პროექტი, მაგრამ ამ შემთხვევაში ჩვენი კოლეგები გვეთანხმებიან, რომ მხოლოდ საერთაშორისო და ევროპული სტანდარტებით უნდა ვიხელმძღვანელოთ. აგრეთვე, უეჭველად უნდა დავიცვათ საქართველოს მოქალაქე მიწათმფლობელთა უფლებები კერძო საკუთრების ხელშეუხებლობის კონსტიტუციური პრინციპიდან გამომდინარე, და გავითვალისწინოთ თვით ნავთობსადენის უსაფრთხოებისათვის საქართველოს პასუხისმგებლობის საკითხი.

ამჟამად განიხილება მეოთხე პრობლემა - სატრანზიტო ტარიფები, და აქაც მოვლენები, შეიძლება ითქვას, პოზიტიურად განვითარდება. საქართველო უდავოდ მიიღებს სამართლიან შემოსავალს საუკუნის პროექტის განხორციელების შედეგად.

- თქვენი ინიციატივა განსხვავებული იყო ამ ტარიფებთან დაკავშირებით, ამას გულისხმობთ?

- განსხვავებული პოზიცია სამივე ქვეყანას აქვს. და, სხვათა შორის, განსხვავებული პოზიცია აქვთ სავალუტო ფონდსა და მსოფლიო ბანკსაც, რაც ბუნებრივიცაა. საუბარია უშუალო შემოსავალზე. ვფიქრობ, რომ გუშინ (დღის მეორე ნახევრის შედეგები აღარ ვიცი) და დღეს გაგრძელდა მუშაობა და გარკვეულ შეთანხმებამდე ალბათ მივლენ.

ამჟამად მე ერთ აზრს მინდა გავუსვა ხაზი: შეიძლება შევთანხმდეთ გარკვეულ ტარიფზე, რომელიც იმოქმედებს, ვთქვათ, პირველი 5 წლის განმავლობაში, სანამ მოხდება მრავალმილიარდიანი ინვესტიციის თუნდაც ნაწილობრივი უკუგება, შემდგომ ტარიფი კიდევ უფრო გაიზრდება. ნუ დავივიწყებთ, რომ საქმე არც მეტი, არც ნაკლები 60-წლიან პროგრამას ეხება. სხვათა შორის, ბაქო-სუფსის მილსადენის ტარიფთან დაკავშირებით ჩვენ სწორედ ეს პრინციპი ავირჩიეთ, თავიდან არც ისე მაღალია ტარიფები, მაგრამ გარკვეული წლების - 3-4-5 წლის შემდეგ ეს ტარიფები გადაისინჯება და გაიზრდება იმის მიხედვით, თუ რა შემოსავალს იღებენ კომპანიები.

ასევე მინდა გითხრათ, რომ წარმატებით დაიწყო მოლაპარაკება აშხაბადში დიდ გაზსადენთან დაკავშირებით, რომელშიც თანასწორუფლებიან საფუძველზე მონაწილეობდა საქართველოს დელეგაციაც. ტრანსკასპიური გაზსადენის პროექტს, სიმართლე გითხრათ, არანაკლებ მნიშვნელობას ვანიჭებ, ვიდრე ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის თითქმის რეალობად ქცეულ პროგრამას.

ყველა ამ შესანიშნავი პროექტის განხორციელების უმთავრესი პირობა სტაბილურობაა. ღვთის მიერ მონიჭებული გეოგრაფიული, გეოსტრატეგიული მდებარეობა, ქართველი ხალხის სახელმწიფოებრივი ძალისხმევა და ის ღონისძიებანი, ჩვენ რომ განვახორციელეთ, არაადამიანური ღონისძიებანი - არაადამიანური დატვირთვითა და შეუპოვრებით, არჩეული კურსის სტაბილურობის პირობებში უეჭველად მოგვიტანს საბოლოო დიდ ეროვნულ გამარჯვებას.

- თქვენ ის სიკეთე ახსენეთ, რომელსაც ჩვენს ეკონომიკურ კეთილდღეობას აფხაზეთისა და მთელი საქართველოსათვის კონფლიქტის მშვიდობიანი გადაწყვეტა მოუტანს, იგივე ტურიზმი და სხვა. გასულ კვირას თბილისში საკოორდინაციო საბჭოს მორიგი სხდომა გაიმართა. როგორ გგონიათ, რამდენად შედეგიანი იყო იგი. სხვათა შორის, იგივე აფხაზური დელეგაციის ხელმძღვანელები ისეთ განცხადებებს აკეთებდნენ ტელევიზიისათვის მიცემულ ინტერვიუში, რომ მოლაპარაკების პროცესი აუცილებელია, რომ მოლაპარაკება უნდა გაგრძელდეს და ასე შემდეგ. ვიაჩესლავ ცუგბამ, ისევე როგორც არძინბას თანაშემწემ ასტამურ ტანიამ პრინციპში ბევრისათვის მოულოდნელი განცხადებაც გააკეთეს. მათ თქვეს, რომ მიესალმებიან შევარდნაძის გამარჯვებას მომავალ საპრეზიდენტო არჩევნებში, ვინაიდან იმედი აქვთ, რომ სწორედ შევარდნაძის ხელისუფლება შეძლებს ქართველთა და აფხაზთა შერიგებას...

- ამჯერად საკოორდინაციო საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობის მისაღებად დედაქალაქს აფხაზეთიდან საკმაოდ წარმომადგენლობითი დელეგაცია ეწვია ვიაჩესლავ ცუგბას ხელმძღვანელობით, თქვენ იცით, რა არის ეს საკოორდინაციო საბჭო. ეს არის ორი მხარე და ჩვენი მეგობარი ქვეყნები რუსეთის ჩათვლით, ყველანი მონაწილეობდნენ და ასევე სათანადოდ არის წარმოდგენილი ევროპის უშიშროების სტრუქტურა. მე თავიდანვე ვისაუბრე მათს განცხადებაზე. მათი სურვილია, რომ შევარდნაძე ისევ გახდეს პრეზიდენტი. მე ამას სულაც არ ვთვლი რაღაც მეორეხარისხოვან საკითხად. ესე იგი, რაღაც ნდობის ფაქტორი გაჩნდა ჩვენ შორის, რომელმაც ხელი უნდა შეგვიწყოს საბოლოო შერიგების მიღწევაში.

არცთუ გადაჭარბებული, მაგრამ მაინც საკმაოდ საფუძვლიანი ოპტიმიზმით უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამჯერად შესაძლებელი გახდა გარკვეული პროგრესის მიღწევა იმ საკითხში, რომელიც წლების განმავლობაში გადაულახავ ბარიერად რჩებოდა. ვგულისხმობ დამნაშავეობის წინააღმდეგ ბრძოლას გალის რაიონში და დაშინებული მოსახლეობისათვის უსაფრთხოების ერთობლივი გარანტიების გეგმის შექმნას.

მოგეხსენებათ, თბილისის შეხვედრაზე ჩვენს დელეგაციას ხელმძღვანელობდა ბატონი ვაჟა ლორთქიფანიძე, იყვნენ სხვა წარმომადგენლებიც. ყოველ შემთხვევაში, მე კვლავინდებურად მტკიცედ ვაცხადებ, რომ ვიყავი, ვარ და ვიქნები კონფლიქტის სამართლიანი და მშვიდობიანი გადაწყვეტის მომხრე, ჩვენი ორი ხალხის ათასწლოვანი ძმური თანაცხოვრების შესანიშნავი ტრადიციის საფუძველზე. ვფიქრობ, რომ ამ ეტაპს თანდათანობით ვუახლოვდებით.

- ჩვენი ინტერვიუს შემდეგ თქვენ მოსკოვს გაემგზავრებით, სადაც თანამეგობრობის წევრი ქვეყნების სახელმწიფოთა მეთაურების საბჭოს სხდომაში მიიღებთ მონაწილეობას და თან გექნებათ შეხვედრა რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელთან ვლადიმერ პუტინთან, ასევე სპეციალურად ქართველი ჟურნალისტებისათვის მიცემულ სატელევიზიო ინტერვიუში მან თქვა, რომ მოუთმენლად მოელის შევარდნაძის ჩამოსვლას და იმედი აქვს, რომ საქართველოსა და რუსეთის ურთიერთობა უფრო გაუმჯობესდება...

- მე ერთხელ უკვე ვიხმარე ეს გამოთქმა - შეხვედრა რუსეთის მომავალ პრეზიდენტთან (ჯერჯერობით, ყოველ შემთხვევაში, ეს ასეა, მერე როგორ შეიცვლება, არ ვიცით), მაგრამ მასთან პირისპირ შეხვედრა და საუბარი შეიძლება გარდამტეხიც აღმოჩნდეს ისტორიულად ორ მეზობელ და მეგობარ ქვეყანას შორის ბოლოდროინდელი სამწუხარო გაუგებრობათა აღმოფხვრის თვალსაზრისით.

ამისათვის საკმარისია გავაცნობიეროთ, ინტერესების ისტორიული დამთხვევა მთელ რიგ საკითხებში და პატივი ვცეთ არა მარტო საკუთარი, არამედ პარტნიორი ქვეყნის ინტერესებსაც.

აქსიომაა, რომ ქვეყნებს შორის მეგობრობა და თანამშრომლობა შესაძლებელია მხოლოდ ორმხრივი და არა ცალმხრივ საფუძველზე. საქართველო მზად არის ყოველმხრივ გაითვალისწინოს და პატივი სცეს რუსეთის ინტერესებს. ამასთანავე უკვე რამდენიმე წელია, ველით, რომ ასევე გაითვალისწინებენ ჩვენს ინტერესებსა, უპირველეს ყოვლისა, აფხაზეთისა და ქართულ-ოსური კონფლიქტების სამართლიანი გადაწყვეტის თვალსაზრისით. აქ მართლაც ბევრი რამის გაკეთება შეუძლია რუსეთს. საამისოდ დრო საკმარისზე მეტი იყო და ჯერ კიდევ არის. აფხაზეთი რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობის სასინჯი ქვაა როგორც არაერთხელ მითქვამს. ჩვენი ქვეყნების ხელახალი დაახლოების, მათ შორის საიმედო კავშირ-ურთიერთობის დამყარებისა და რაც მთავარია, ურთიერთნდობის აღდგენის გასაღებია.

საქართველომ ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში თავისი წილი გზა განვლო რუსეთისაკენ. ამ გზის ნიშნულად დავასახელებდი, მაგალითად, აფხაზეთის სამშვიდობო პროცესში რუსეთისათვის განსაკუთრებული როლის მინიჭებას, რუსეთთან დიდი ხელშეკრულების ცალმხრივ რატიფიცირებას, და ზოგიერთ სხვა რამეს.

სხვათა შორის, რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობათა საკითხები მიმოვიხილეთ ანატოლი ჩუბაისთან და ვლადიმერ რუშაილოსთან შეხვედრების დროს. ისინი ამ დღეებში იმყოფებოდნენ თბილისში.

რაც შეეხება დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობას, ამ გაერთიანების მომავალი უწინარესად, აგრეთვე რუსეთის პოზიციაზეა დამოკიდებული. თანამეგობრობა უეჭველად განვითარდება, თუ იგი საჭირო გახდება, დაეხმარება წევრ ქვეყნებს, დამოუკიდებელ სახელმწიფოებს - გადაჭრან თავიანთი პრობლემები უპირველესყოვლისა ამ ქვეყნების სტაბილურობის თვალსაზრისით. მხედველობაში მაქვს უწინარესად კონფლიქტების მოგვარება.

ამ საკითხებზე აგრეთვე საქართველოში და საერთოდ კავკასიაში შექმნილ პრობლემებზე ვისაუბრეთ ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტის და სახელმწიფო მდივნის მრჩეველთან ბილ ტეილორთან გუშინ გამართულ საკმაოდ ხანგრძლივ შეხვედრაზე და, რა თქმა უნდა, სხვა საკითხებზეც როგორც კავკასიაში შექმნილ მდგომარეობაზე, ასევე ფართო რეგიონის მასშტაბითაც ბევრი საინტერესო აზრი გამოითქვა.

- გასულ კვირას თქვენ მეუღლესთან ერთად ოჯახში ეწვიეთ ქართული კულტურის მართლაც ცოცხალ ლეგენდას ქალბატონ ნინო რამიშვილს, რომლის მიმართაც ვერც ერთი ეპითეტი ვერ გამოხატავს მის ღვაწლს ქართული კულტურის წინაშე. ქალბატონი ნინოს იუბილე მთელმა საქართველომ აღნიშნა...

- ქალბატონი ნინო რამიშვილი ჩვენი სიამაყეა, ჩვენი ხალხის სიამაყეა და მართლაც ცოცხალი ლეგენდაა. იგი თავისი საუკეთესო თვისებების და უშრეტი შემოქმედებითი ნიჭის, ენერგიის განსახიერებაა. ქალბატონი ნინო სიცოცხლეშივე იქცა, როგორც ზემოთ ვთქვი ლეგენდად. ილიკო სუხიშვილთან ერთად მან შექმნა უდიდესი კულტურული ფენომენი და მსოფლიოს გააცნო ქართველი ხალხის ქორეოგრაფიული გენია. იმავდროულად ნინო რამიშვილი უბრწყინვალესი წარმომადგენელია დიდი ქართველი ინტელიგენციისა, რომელმაც მთელი თავისი ძალა და უნარი მშობელი ერის მსახურებას შეალია.

როგორც ქვეყნის პრეზიდენტი, სრულიად საქართველოს სახელით, კიდევ ერთხელ ვულოცავ ქალბატონ ნინოს ამ დიდ იუბილეს, ვუსურვებ კიდევ დიდხანს, ძალიან დიდხანს დამსახურებულ ტკბობას თავისი დიდი შემოქმედების უჭკნობი ნაყოფით - ქართული ეროვნული ბალეტის საკაცობრიო აღიარებით.

საქინფორმი.

„ძლიერი, განვითარებული ეკონომიკა თავისთავად ქმნის მძლავრ სოციალურ გარანტიებს და სახელმწიფოსაც აძლევს საშუალებას ჩამოაყალიბოს სოციალური დაცვის ქმედითი სისტემა“ : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 24 იანვრის რადიოინტერვიუ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 25 იანვარი. - №21 (3417). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის
წუხანდელი ბრიფინგის ფრაგმენტები

დსთ წევრი ქვეყნების პრეზიდენტების მოსკოვის სამიტის დამთავრების შემდეგ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ ტრადიციებისამებრ ბრიფინგი გამართმა ქართველი ჟურნალისტებისათვის.

გუშინ 25 იანვარი იყო - ედუარდ შევარდნაძის „ჟურნალისტთა საქმეში“ შემოსულ პრეზიდენტს მრავალხმიანი „გილოცავთ, ბატონო ედუარდ!“ შეაგებეს.

როგორი იყო იუბილარის რეაქცია? რა თქმა უნდა, - შევარდნაძის სტილში:

მე მგონი, აი ამით შემოვიფარგლოთ, - თქვენ მომილოცეთ, მე მადლობა გითხარით...

და შეიქმნა განწყობილება „უშუალო სერიოზულობის“ (არ ვიცი, რამდენად სრულია ეს განსაზღვრა, მაგრამ ჭეშმარიტებასთან მიახლოებული ნამდვილად არის).

პირველი შეკითხვა („სვობოდნაია გრუზიასი“) რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობის სამიტის შემდგომ ეტაპს შეეხო.

უმთავრესი მიზანი სწორედ ის იყო, რომ გაგვერკვია - სად ვიმყოფებით, ჩვენი ურთიერთობის როგორ დონეზე და რამდენად უპასუხებს ეს ურთიერთობა ჩვენი ქვეყნების ინტერესებს.

მე მგონი, მიზანს მივაღწიეთ. ჯერ ერთი, შეხვედრა ვლადიმერ პუტინთან, ძალიან ხანგრძლივი იყო - საათი და ოცი წუთი მაინც, რაც იშვიათი შემთხვევაა.

მეორეც, ვლადიმერ პუტინი ძალიან კარგად იყო მომზადებული, ინფორმაციას ფლობს, განსაკუთრებით, ჩეჩნეთის ამბებთან დაკავშირებით - ზოგს ზუსტს, ზოგს - არაზუსტს, მაგრამ ეს არ არის მთავარი.

ჩემგან მიიღო ინფორმაცია, რაც აუცილებელია იმისათვის, რომ სიმართლე გაირკვეს და ურთიერთბრალდებებს ბოლო მოეღოს.

ვფიქრობ, გულწრფელი და გულახდილი საუბარი შედგა ორი დაინტერესებული ადამიანისა, სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობის ნორმალურად განვითარების საკითხებზე.

ვლადიმერ პუტინმა ბევრი თბილი სიტყვა თქვა საქართველოს, ქართველი ხალხის მიმართ..

თქვენ დაბადების დღე მოგილოცათ... (რუსეთის ტელევიზიით გადაცემული მილოცვის სიუჟეტებზე მინიშნებით საუბრის კვალში ჩადგომა სცადა ამ სტრიქონების ავტორმა. პრეზიდენტს გაეცინა):

დაბადების დღე რამდენჯერმე მომილოცეს...

(რა თქმა უნდა ასე იყო, მაგრამ ბევრი თბილი სიტყვა სწორედ მის მიმართ თქვეს, საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის შესახებ).

რახან შევიჭერი შეკითხვების რიგში, ამ თემის ( პუტინის თემის) გაგრძელება ვცადე.

ბატონო ედუარდ, რამდენად ესადაგება ვლადიმერ პუტინის ეკრანული სახე პიროვნებას, რომელსაც ესაუბრეთ?

სრულიად რომ ჩამოაყალიბო შენი აზრი, წლების განმავლობაში უნდა იცნობდე კაცს. დღევანდელი შთაბეჭდილებით როგორ მიჰყავდა სხდომები, ჩემთან ხანგრძლივი საუბარი - მაძლევს უფლებას ვთქვა, რომ იგი არის ძალზე გაწონასწორებული. მოზომილი, აუჩქარებელი პიროვნება, რომელიც ძალიან სწრაფად შედის ადამიანთან კონტაქტში და აქვს მოსმენის უნარი. იგი ნათლად აყალიბებს თავის აზრს და ასევე აინტერესებს შენგანაც მოისმინოს თუნდაც საპირისპირო პოზიცია, როდესაც მისი რომელიმე მოსაზრების ოპონირება ხდება.

კარგი შთაბეჭდილება დამრჩა.

(მერე იმასაც იტყვის ედუარდ შევარდნაძე, რომ მას პუტინი ჯერ კიდევ ლენინგრადში მუშაობის პერიოდში შეხვედრია.

მაშინ პუტინი სობჩაკთან მუშაობდა).

სამიტის შეფასება სთხოვეს ჟურნალისტებმა პრეზიდენტს:

იცით, სამიტი სწორედ ასეთი უნდა ყოფილიყო: წავიდა თანამდებობიდან იმ ქვეყნის პრეზიდენტი, რომელიც თავმჯდომარეობდა, მოვიდა სხვა. ბუნებრივია მთავარი ინტერესი - განსაზღვრა ახალი თავმჯდომარისა. მისი გაცნობა ჩვენ ხომ არ ვიცნობდით მას... ეს კონტაქტი შედგა.

ძალიან საინტერესო იყო დახურული სხდომა, რომელმაც ორსაათნახევარს გასტანა. შევთანხმდით, რომ სამომავლოდ სწორედ ასეთი სხდომები იქნება განმსაზღვრელი - გულახდილი და პრობლემური.

მომდევნო სამიტი უფრო ეფექტიანი უნდა იყოს. უფრო კონკრეტული გადაწყვეტილებების მიღებით ეს იქნება წლეულს, აპრილის თვეში.

ჩეჩნეთის საკითხი თუ განიხილეთ?

ჩეჩნეთის საკითხი მუდმივად ტრიალებდა. საერთო პოზიცია ასეთია: რუსეთმა, რა თქმა უნდა, უნდა იბრძოლოს თავისი ტერიტორიული მთლიანობისათვის, კონსტიტუციური წესრიგის აღდგენა-დამყარებისათვის, ამით ყველა ქვეყანა არის დაინტერესებული: მეტ-ნაკლებად ყველას აწუხებს ეს პრობლემა, მაგრამ ამასთან ერთად, ყველამ გამოვთქვით გულისტკივილი იმის გამო, რომ არის მსხვერპლი, უდანაშაულო ადამიანები იღუპებიან, რომ რაც შეიძლება მალე და მშვიდობიანად უნდა დამთავრდეს ეს ოპერაცია.

ბუნებრივად საუბარი კონფლიქტების თემაზე გადავიდა, კერძოდ სამხრეთ კავკასიის კონფლიქტებზე.

პრეზიდენტის პასუხში აქცენტირებული იყო ის გარემოება, რომ განახლდა ოთხთა დიალოგი - აზერბაიჯანი, საქართველო, სომხეთი, რუსეთი, მაგრამ მისი აზრით, მოლაპარაკების მაგიდას ოთხეულთან ერთად უნდა მიუსხდნენ მინსკის ჯგუფის (ყარაბაღის პრობლემა), საქართველოს მეგობარი ქვეყნების წარმომადგენლებიც. საგარეო საქმეთა მინისტრებს სწორედ ამ მიმართულებით შეთანხმების მომზადება დაევალათ.

და, რაღა თქმა უნდა, - აფხაზეთი.

აფხაზეთთან დაკავშირებით პუტინმა გარკვევით ჩამოაყალიბა თავისი პოზიცია: ჩვენ ვერ წარმოგვიდგენია საქართველო აფხაზეთის გარეშე, ვერ წარმოგვიდგენია საქართველო სამხრეთ ოსეთის გარეშე და რუსეთი ყველაფერს გააკეთებს იმისათვის, რომ ეს კონფლიქტები მოგვარდეს. ამას სხვებიც ამბობდნენ, მაგრამ მათ სიტყვებს საქმე არ მოჰყვებოდა. ახლა - უნდა მოჰყვეს.

* * *

უნდა მოჰყვეს. ვლადიმერ პუტინი საქმის კაცი ჩანს - რეალისტურად მოაზროვნე მოღვაწე, სავსებით გამოკვეთილი პოზიციით, რასაც ედუარდ შევარდნაძემ წუხანდელ ინტერვიუში ჩვენი ყურადღება მიაპყრო:

პუტინმა რამდენჯერმე გაუსვა ხაზი იმას, რომ ყოველგვარი ლაპარაკი, გამოსვლები საბჭოთა კავშირის აღდგენაზე, ძველისაკენ მიბრუნებაზე საფუძველს მოკლებულია. ჩვენ ვცნობთ მხოლოდ დამოუკიდებელ სახელმწიფოებს, რომელთა პრეზიდენტებიც ესწრებიან სამიტს.

თუ პუტინის ასეთი პოზიცია მომავალშიც ასევე გამოკვეთილი იქნება, მაშინ იმედებსაც საფუძველი აქვს.

ვაჟა ლორთქიფანიძემ სახელმწიფო მინისტრმა, კარგი ინფორმაცია მოგვაწოდა, თავისთავად კარგი და კარგი - საუბრის ფინალისთვისაც:

პუტინმა საგანგებოდ შესვა ბატონ ედუარდის და საქართველოს სადღეგრძელო, და თქვენც შესვით...

და ფინალიც, რა თქმა უნდა, შევარდნაძის სტილში:

მე სამადლობელი ვთქვი და დავძინე - ყველაფერი გავაკეთე იმისათვის, რომ ჩემი დაბადების დღე დამთხვეოდა სამიტს...

აქ დამთავრდა სერიოზული განწყობილება და დამყარდა ისეთი, რომელმაც სახელმწიფო მინისტრის მითითებების შესრულების შესაძლებლობა მოგვცა.

არმაზ სანებლიძე,
„სრ“ სპეც. კორ.
მოსკოვი-თბილისი.

დსთ ურთიერთობათა ახალ სტადიაში უნდა შევიდეს : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის წუხანდელი ბრიფინგის ფრაგმენტები // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 26 იანვარი. - №22 (3418). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის
31 იანვრის რადიოინტერვიუ

- გასულ კვირას თქვენ ეწვიეთ მოსკოვს, სადაც თანამეგობრობის სახელმწიფოთა მეთაურების უმაღლესი დონის სამიტის მუშაობაში მიიღე მონაწილეობა. სამიტის მიმდინარეობის პროცესში გაიმართა სამხრეთ კავკასიის ქვეყნების ლიდერთა შეხვედრა რუსეთის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელთან ვლადიმერ პუტინთან. ამასთან დაკავშირებით მრავალი საინტერესო პუბლიკაცია დაიბეჭდა რუსულ პრესაში, მათ შორის, უცხოეთის პრესაშიც კავკასიის უშიშროების ახალი სისტემების თაობაზე. როგორია თქვენი პოზიცია ამასთან დაკავშირებით. თუ შეიძლება აქვე ერთი თემა: იმ დღეებში, როცა მოსკოვში მიმდინარეობდა თანამეგობრობის ქვეყნების უმაღლესი დონის სამიტი, სტრასბურგში ევროსაბჭოში რუსეთის ყოფნა-არყოფნის საკითხი განიხილებოდა... - ჟურნალისტის ნატო ონიანის ამ შეკითხვის პასუხად საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიციულ ორშაბათის რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის მოსკოვის სამიტმა კიდევ ერთხელ დაადასტურა, რომ თანამეგობრობას აქვს განვითარების პერსპექტივა, თუკი წევრი სახელმწიფოების სტაბილურობისა და სუვერენიტეტის ურღვეობის ერთ-ერთი, ასე ვთქვათ, გარანტი იქნება. სამწუხაროდ, დღემდე თანამეგობრობა არასრულყოფილად ასრულებდა ამ ფუნქციას, რის მაგალითადაც, თუნდაც, საქართველოც გამოდგება, მაგრამ იმედი უნდა ვიქონიოთ, რომ რუსეთის ახალი ხელმძღვანელობა, საკუთარი ქვეყნის ინტერესებიდან გამომდინარე უწინარესად, ყველაფერს იღონებს დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის განსამტკიცებლად, გონივრული, ყოველმხრივ ხელსაყრელი ინტეგრაციის გასაღრმავებლად. რაც მხოლოდ და მხოლოდ იმ პირობით არის შესაძლებელი, თუ თანამეგობრობა დააკმაყოფილებს ზემოაღნიშნულ პრინციპულ დებულებას.

რაც მთავარია, ორგანიზაციას უეჭველად აქვს სათანადო პოტენციალი და შესაძლებლობა. ძალიან ბევრი რამ დამოკიდებულია რუსეთის პოზიციაზე, თავად რუსეთზე, ესეც რეალობაა, რომელსაც ჩვენ პატივს ვცემთ, როცა მათი პოზიცია მისაღებია ყველასათვის და კერძოდ, საქართველოსათვის.

უაღრესად სასარგებლო და საჭირო იყო კონტაქტები თანამეგობრობის ქვეყნების პრეზიდენტებთან, თითქმის ყველას შევხვდი, მათ შორის, ჩვენს უახლოეს მეზობლებს - ბატონ ჰეიდარ ალიევსა და რობერტ ქოჩარიანს.

ამ თვალსაზრისით გამოვყოფდი ხანგრძლივ და ნაყოფიერ საუბარს ვლადიმერ პუტინთან. ჩემი შთაბეჭდილება ასეთია, რომ ჩვენს პატივცემულ კოლეგასაც კარგად ესმის, თუ რა მნიშვნელობა აქვს ორივე ქვეყნისათვის რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობათა შემდგომ გაუმჯობესებას, დარწმუნებული ვარ, საქართველოსა და რუსეთშიც მიესალმებიან ისტორიულად მეზობელი და მეგობარი ქვეყნების დაახლოვებასა და მათ შორის მჭიდრო კავშირის დამყარებას, ამ შეხვედრის ზოგიერთი ასპექტი მე გავაშუქე ჟურნალისტებთან შეხვედრისას ჯერ თვითფრინავში და მერე ჩამოსვლის შემდეგ.

უმთავრეს პრობლემად კვლავ აფხაზეთის კონფლიქტის მშვიდობიანი და სამართლიანი მოწესრიგება რჩება როგორც ქართველების, ასევე აფხაზების ინტერესებიდან გამომდინარე. რუსეთს ამის საშუალება და შესაძლებლობა, ამის შანსი ნამდვილად აქვს და ჩვენ მოუთმენლად ველით, რომ რუსეთის ხელმძღვანელობა უახლოეს მომავალში შეიმუშავებს კონკრეტულ წინადადებებს. ამ თემას ჩვენი საუბრისას საკმაო დრო დავუთმეთ.

სამწუხაროდ, სამშვიდობო პროცესში რუსეთის ძალზე მაღალი სტატუსის მიუხედავად, კონკრეტულ წინადადებათა შემუშავება ვერა და ვერ მოხერხდა, რამაც ხელი შეუწყო ერთგვარ იმედგაცრუებას, სტაგნაციას, კონფლიქტის მოგვარების საქმეში.

დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა აგრეთვე, სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებისა და რუსეთის ახალი პრეზიდენტის დიალოგს, ხოლო რაც შეეხება კავკასიის უშიშროების სისტემას, ეს საკითხი უაღრესად აქტუალურია, არა მარტო რეგიონისათვის, და რაც უფრო გაჭიანურდება კონფლიქტების მშვიდობიანი სამართლიანი გადაწყვეტა, მით უფრო გაძლიერდება ის აზრი, რომ აუცილებელია უშიშროების რაღაც განსაკუთრებული ახალი სისტემის ფორმირებაში რუსეთთან ერთად მონაწილეობდნენ სხვა დიდი სახელმწიფოები - ამერიკის შეერთებული შტატები, ევროკავსირის წევრი ქვეყნები, საერთოდ ევროპის უშიშროების სისტემა და, რა თქმა უნდა გაეროს უფრო აქტიური და დამაჯერებელი მოქმედება.

უაღრესად საყურადღებოა (მე ამაზე უკვე ვილაპარაკე წინა კვირას) სულეიმან დემირელის ბოლო წინადადებანი კავკასიის სამშვიდობო პაქტის შესახებ. ჩვენ ამაზე ბევრს ვფიქრობთ და გარკვეულ მოსაზრებასაც ჩამოვაყალიბებთ.

შეუძლებელია ამჟამინდელი ვითარების დაუსრულებლად გაგრძელება. აუცილებელია ნაბიჯ-ნაბიაჯ, ეტაპობრივად, მაგრამ მაინც წინსვლა და უწინარესად აფხაზეთისა და ქართულ-ოსური კონფლიქტების სამართლიანდ მოგვარება.

გასულ კვირას გაიმართა მთავრობის გაფართოებული სხდომა, რომელზეც ეკონომიკის საკითხები განიხილეს. თქვენ ძალიან მკაცრი შეფასება გამოთქვით

იმათ მიმართ, ვინც არ იხდის გადასახადს, შემოაქვს კონტრაბანდა ქვეყანაში და ასე შემდეგ როგორ გგონიათ, საქართველოში თავისთავად რეალურია კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლა და შესაძლებელია თუ არა ამ ამოცანის გადაწყვეტა?

მთავრობის სხდომა თავისი გაფართოებული შემადგენლობით მართლაც ძირითადად გასული წლის ეკონომიკური შედეგებისა და ტენდენციების შეფასებას მიეძღვნა, ისევე როგორც ეკონომიკური და საზოგადოებრივი წესრიგის სფეროში გუშინდელი სხდომა.

მათი ერთმნიშვნელოვნად განსაზღვრა მართებული არ იქნებოდა, ვინაიდან საბიუჯეტო სირთულეების მიუხედავად, გასული წელი მდიდარი იყო პოზიტიური მოვლენებითაც. კერძოდ, გასულ წელს ამოქმედდა ბაქო-სუფსის ნავთობსადენი. საბოლოოდ გადაწყდა ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის პროექტის განხორციელების საკითხი. ეჭვს არ იწვევს უახლოეს მომავალში ტრანსკავკასიური გაზსადენის აგების პერსპექტივა.

შეიძლება დაბეჯითებით ითქვას, რომ „დიდი აბრეშუმის გზის“ აღორძინება დაიწყო და დაიწყო წარმატებითაც. საქართველო უმნიშვნელოვანეს გეოპოლიტიკურ ფუნქციას იძენს ევროპისა და აზიის მიჯნაზე. ესეც არაერთხელ თქმულა.

არანაკლებ მნიშვნელოვანია ევროსაბჭოსა და მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში გაწევრიანებაც მართალია, შარშან ვერ შევძელით საბიუჯეტო კრიზისის, ანუ სხვანაირად, როგორც მე ხშირად განმისაზღვრავს, საბიუჯეტო ტერორის დაძლევა, მაგრამ ქვეყნისათვის საარსებო მნიშვნელობის ტენტენციები მაინც ვითარდებოდა.

ლარის კურსის სტაბილურობამ უზრუნველყო ინფლაციის დაბალი დონე. სხვათა შორის ნურავის ეგონება, რომ ეს მხოლოდ ასე ვთქვათ, ეკონომიკური სტატისტიკისათვის საინტერესო დეტალი იყოს. ინფლაცია უდიდესი უბედურებაა, უპირველეს ყოვლისა, სწორედ სოციალურად ნაკლებად დაუცველი, ან საერთოდ დაუცველი ფენებისათვის.

გავიხსენოთ კუპონის ეპოქა, თუ შეიძლება ასე ითქვას, ოღონდ გავითვალისწინოთ, რომ მაშინ უცხო ქვეყნის ვალი ასრულებდა რეალურად მიმოქცევის ფუნქციას. ლარის ინფლაცია კი განუზომლად უფრო მტკივნეული იქნებოდა თითოეული ოჯახისა და თითოეული მოქალაქისათვის.

საბედნიეროდ, ქვეყნის ფულად-საკრედიტო სისტემამ, კერძოდ, ბანკებმა გაუძლეს მსოფლიო ფინანსური კრიზისისა და საბიუჯეტო ტერორის დარტყმას, და ეროვნული ვალუტის სტაბილურობა შევინარჩუნეთ.

მართალია, გასულ წელს ქვეყნის ეკონომიკური ზრდის პარამეტრმა მხოლოდ 3 პროცენტი შეადგინა, მაგრამ საგულისხმოა, რომ წლის განმავლობაში ეს მაჩვენებელი განუხრელად იზრდებოდა მთლიანი შიდა პროდუქტის მოცულობა 5 მილიარდ 443 მილიონ ლარს გაუტოლდა. 1999 წლის მონაცემებით. ეროვნულ ეკონომიკაში დასაქმებულთა საშუალო ხელფასმა 63 ლარი შეადგინა. რაც 14 პროცენტით აღემატება 1998 წლის მაჩვენებელს.

თუმცა, ეს სასიკეთო ტენდენცია ლამის გააქარწყლოს კოპუფციის მაღალმა დონემ - უხელფასობამ, პენსიების დაგვიანებით გაცემამ, სხვა სიძნელეებმა განსაკუთრებით ენერგეტიკაში. კორუფციასთან ბრძოლის თემა, შეიძლება ითქვას, ცენტრალური თემა იყო მთავრობის სხდომაზე - პირველსა და მეორე სხდომებზე გუშინწინაც და გუშინაც. ამოცანები განისაზღვრა კონკრეტულად, პრობლემებიც პერსონიციფირებულია.

სხვათა შორის, უნდა გითხრათ, ის, რაც მე ვთქვი 1997 წლის დამლევს, რომ 1998 წელი კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის დასაწყისი უნდა ყოფილიყო, გუშინდელმა მოხსენებებმა, გუშინდელმა ინფორმაციებმა ეს დაადასტურა: როგორც გენერალური პროკურორის, ასევე შინაგან საქმეთა მინისტრის, უშიშროების მინისტრის გამოსვლებში იმდენი ფაქტი, იმდენი მაგალითი დასახელდა და ისეთი ღრმა ანალიზი იყო წარმოდგენილი, რომ ჩვენ უკვე შეგვექმნა რწმენა - ამ პრობლემას, ასე ვთქვათ, მივუახლოვდით. ვიცით, სად რა დევს, ვიცით, რაშია საქმე და სავსებით შესაძლებელია ბრძოლის გაძლიერება და ბოლოს და ბოლოს ამ სენის დაძლევა. ითქვა ისიც, რაც, ასე ვთქვათ, უკვე ხელისგულზე დევს და რაც, სამწუხაროდ, საზოგადოებამ ყოველთვის არ იცის, ითქვა ისიც, რომ კორუფცია კვლავინდებურად არყევს ჩვენი სახელმწიფოებრიობის საფუძვლებს. მე გადაჭარბებულად ვილაპარაკე ამაზე გუშინაც, გადაუჭარბებლად ვამბობ ამას დღესაც და სწორედ ასე უნდა შევაფასოთ საფრთხე დღევანდელობისა და მომავლის თვალსაზრისით.

იმავდროულად, კორუფციის წინააღმდეგ დაწყებული მოძრაობა არ უნდა გადაიქცეს ცილისწამებისა და დასმენის კამპანიად, გესლითა და პირადი ანგარიშსწორებით არ უნდა დაბინძურდეს ის მორალურ-ფსიქოლოგიური კლიმატი, რომელიც დემოკრატიული აღმშენებლობის აუცილებელი პირობაა. დემოკრატიული სახელმწიფო, უწინარესად, კორუფციისაგან უნდა გათავისუფლდეს, მაგრამ მხოლოდ და მხოლოდ დემოკრატიული სახელმწიფოსათვის დამახასიათებელი მეთოდებით, ადამიანის უფლებათა უზენაესობას სწორედ ამ თვალსაზრისითაც უნდა იყოს გარანტირებული. არ შეიძლება ადამიანი ცილისწამებისა და შანტაჟის მუდმივი საფრთხის წინაშე იდგეს. იქნება იგი რიგითი მოქალაქე თუ თუნდაც სახელმწიფო მოღვაწე. რაც მე გუშინ ვთქვი, - ცილისწამებისა და ჭორების, დასმენის ნიაღვარმა არ უნდა წალეკოს სისხლითა და სიცოცხლის ფასად მოპოვებული თავისუფლება პიროვნებისა.

დემოკრატიის გადასარჩენად ტოტალიტარული მეთოდების გამოყენება. ადამიანის უფლებათა დარღვევა, უდანაშაულობის პრეზუმციის ხელყოფა ყოვლად დაუშვებელია. ასეთი მეთოდებით დემოკრატიას არათუ გადავარჩენთ, არამედ დავღუპავთ. კანონიერება მხოლოდ კანონიერი ხერხებით უნდა დავიცვათ. თვით ყველაზე წმინდა მიზანიც კი ვერ გაამართლებს უდანაშაულო ადამიანის ტანჯვას იქნება ეს დროებითი თუ მუდმივი.

მხოლოდ კორუფციასთან ბრძოლის დროს როდი უნდა ხდებოდეს გარკვეული ეთიკური, ზნეობრივი ნორმების თუ კორექტულობის დაცვა. ეს უნდა ახასიათებდეს საზოგადოებას განსაკუთრებით მაშინ, როცა დემოკრატია ჩვენი საზოგადოებისათვის მაინც ახალი ხილია და მაინც ის მდგომარეობაა, რომელშიც ჩვენი სახელმწიფო ძალიან დიდი ხანი არ არის, რაც იმყოფება. აქედანვე თუ არ განმტკიცდა, არ შეიქმნა საზოგადოებაში ურთიერთობის ელემენტარული ნორმები. ამის შემდეგ უფრო მძიმე შედეგი მოჰყვება ალბათ. ეს მარტო კორუფციას არ ეხება.

სახელმწიფო, სხვათა შორის, არ გულისხმობს მარტო კრიტიკასა და თვით კრიტიკას, არ გულისხმობს მარტო ლანძღვა-გინებას. ეს უწინარესად, თავისუფლების სამყაროა. უწინარესად, პიროვნების თავისუფლება, მისი უფლებების ხელშეუხებლობა და დაცვაა. როცა ჩვენ ამ პრინციპებს უგულებელვყოფთ და ადამიანი თავისუფლად ვეღარ გრძნობს თავს ქვეყანაში, მაშინ ეს დემოკრატია აღარ არის, მაშინ ეს უფრო სწორად, დემოკრატიის დაცინვაა და მასზე მცდარი წარმოდგენაა.

მე საქართველოს სამართალდამცავი ორგანოების ხელმძღვანელთა პროფესიონალიზმის, მათი პასუხისმგებლობის ძალინ დიდი იმედი მაქვს და გუშინ ამაზე იყო საუბარი.

თუმცა, როგორც ზემოთ ითქვა, ესეც დემოკრატიის აუცილებელი მოთხოვნაა დამნაშავე უნდა დაისაჯოს და კანონის მსახვრალ ხელს ვერ უნდა დაუძვრეს.

ახლა მთავრდება მუშაობა 2000 წლის ბიუჯეტზე გუშინ კიდევ ერთხელ შევიკრიბეთ და საგნობრივად ვიმსჯელეთ ამ საკითხზე. გარკვეული კმაყოფილებით უნდა აღვნიშნო სავალუტო ფონდის კონსტრუქციული პოზიცია ჩვენს პრინციპულ წინადადებებთან დაკავშირებით. სავალუტო ფონდის მისიამ, რომელმაც გასულ კვირას დაამთავრა მუშაობა ბევრი კომპრომისული რეკომენდაცია შეიმუშავა, ამის შედეგად ბიუჯეტის პროექტი ძირითადად შეესაბამება ჩვენ მიერ დამუშავებულ პარამეტრებს, რაც საშუალებას მოგვცემს არ დაუშვათ საარსებო მნიშვნელობის დარგების მათ შორის თავდაცვის, პოლიციის კულტურის, მეცნიერების სფეროების დაფინანსების მკვეთრი შემცირება, ლაპარაკი აღარ არის ჯანმრთელობაზე, განათლებაზე, სოციალურ სფეროზე და ასე შემდეგ.

რა თქმა უნდა, გათვალისწინებულია ხელფასების, პენსიათა დავალიანების დაფარვა და სხვა აუცილებელი ხარჯები.

ამჟამად არა მარტო სახელმწიფოს, არამედ მთელი საზოგადოების ამოცანაც არის ბიუჯეტის შესრულება, გადასახადების სრულად აკრეფა. სწორედ ეს გახლავთ უმთავრესი მიზანი და დანიშნულება იმ რეფორმისა, რომელიც დავიწყეთ საგადასახადო შემოსავლების სამინისტროს შექმნით, ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალური უზრუნველყოფის ახალი ინსტიტუტის ჩამოყალიბებით.

მოკლედ, ეს ბოლო შაბათ-კვირა ქვეყნის ავ-კარგზე, მის დღევანდელობასა და ხვალინდელ დღეზე დიდი მსჯელობის დღეები იყო. იმედი უნდა ვიქონიოთ, რომ შედეგიც არ დაახანებს.

გასულ კვირას მთავრობის კიდევ ერთი გაფართოებული სხდომა გაიმართა.

ამჯერად სამართალდამცველთა შეკრებას ვგულისხმობ, მინისტრმა ქუთათელაძემ ის მისამართები დაასახელა, სადაც დესტაბილიზაციაა მოსალოდნელი. ამას თან ერთვის გამუდმებული ჭორები იმის თაობაზე, რომ მოსალოდნელია ვთქვათ, დესტაბილიზაცია ქვეყანაში, ტერაქტი და სხვ. ამ ფონზე მიმდინარეობდა კიტოვანისა და ელიავას ცნობილი შეხვედრა სოხუმში წასვლის სურვილით და საერთოდ, შეიძლება ითქვას, რომ წინასაარჩევნო პერიოდში ქვეყნის გარეთ გარკვეული მოძრაობა აღინიშნებოდა და ალბათ ეს გარკვეული დასკვნის გამოტანის საშუალებას იძლევა.

ტერორიზმის საფრთხე, მე არ შემიძლია არ ვთქვა, რომ საერთოდ არ არსებობს და ვერც ერთი ქვეყანა ამას ვერ დაიტრაბახებს და ვერ დაიკვეხნის. სიგნალები, მონაცემები არსებობს, ბატონი ვახტანგ ქუთათელაძე სწორედ ამაზე ლაპარაკობდა, ჩვენ არაერთხელ ძალიან მწარე გაკვეთილები მივიღეთ. მათ შორის, არასტაბილურობასთან დაკავშირებითაც და, რა თქმა უნდა ყველაფერი ეს ანგარიშგასაწევია. არც დესტაბილიზაციის ცალკეული მცდელობებია გამორიცხული. განსაკუთრებით, არჩევნების წინ.

რაც შეეხება ტერორიზმს, მე მინდა ვაცნობო რადიომსმენელებს, რომ ჩვენ ვქმნით მდგრად, ძალიან სერიოზულ ანტიტერორისტულ სისტემას, რომელიც მეტი უსაფრთხოების გარანტიებს შეუქმნის ქვეყანას, თანამდებობის პირებს, მოქალაქეებს და თუნდაც პრეზიდენტს. ამ მხრივ ჩვენ ძალიან სერიოზულად გვეხმარებიან ჩვენი უცხოელი მეგობრები.

რაც შეეხება ცალკეულ შეხვედრებს, ისეთს, როგორიცაა, მაგალითად, ბატონების კიტოვანისა და ელიავას შეხვედრა და ასე შემდეგ, მე არ მიმაჩნია ეს ისეთი მასშტაბის მოვლენად, რომ რაღაც განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმოს და საქათველოს ყურადღების ცენტრში მოექცეს. ცოტა არ იყოს ზედმეტი ხომ არ არის ყოველივე ეს ასეთ ფაქტებთან დაკავშირებით? მოქალაქეები ერთმანეთს შეხვდებიან, ისაუბრებენ, ილაპარაკებენ, ზოგი ციხეშია ნამყოფი. ზოგიც სხვა კატეგორიისა, პოლიტიკური მოღვაწეებიც არიან, ამას გარკვეული ყურადღება უნდა დაეთმოს, მაგრამ არა ისე, რომ ეს ნომერ პირველ მოვლენად იქცეს მთელი ქვეყნისათვის. ეს თქვენს გადაცემას არ ეხება!

- დიდი მადლობა.

„დემოკრატიული სახელმწიფო, უწინარესად, კორუფციისაგან უნდა გათავისუფლდეს, მაგრამ მხოლოდ და მხოლოდ დემოკრატიული სახელმწიფოსათვის დამახასიათებელი მეთოდებით, ადამიანის უფლებათა უზენაესობა სწორედ ამ თვალსაზრისითაც უნდა იყოს გარანტირებული“ : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 31 იანვრის რადიოინტერვიუ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 1 თებერვალი. - №28 (3424). - 1,2 გვ.

აღმასრულებელ ხელისუფლებაში კანონშემოქმედებითი საქმიანობის უზრუნველყოფისა და კოორდინაციის ღონისძიებების შესახებ მსჯელობა საქართველოს მთავრობის 2 თებერვლის სხდომის ძირითადი მიმართულება იყო.

საქართველოს პრეზიდენტის შესაბამისი განკარგულების პროექტი მთავრობის წევრებს პრეზიდენტის საპარლამენტო მდივანმა სულხან მოლაშვილმა წარუდგინა.

პროექტში აღმასრულებელ ხელისუფლებაში 2000 წელს მოსამზადებელი ასზე მეტი კანონპროექტის ნუსხაა წარმოდგენილი.

აღსანიშნავია, რომ 1995-1999 წლებში საქართველოს პარლამენტის მიერ მიღებული 685 კანონიდან 307 საქართველოს პრეზიდენტის საკანონმდებლო ინიციატივით იქნა მიღებული.

სულხან მოლაშვილმა მიმოიხილა ის ტენდენციები, რომლებიც საქართველოს პრეზიდენტის განკარგულების პროექტზე მუშაობისას წარმოიშვა. აღნიშნა, რომ გასულ წლებში აღმასრულებელი ხელისუფლების კანონშემოქმედებით საქმიანობაში გარკვეული ხარვეზები შეინიშნებოდა, სამინისტროებში საპარლამენტო მდივნის ინსტიტუტი სათანადო დონეზე ვერ ამოქმედდა.

საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის ინიციატივით გადაწყდა შეიქმნას ერთიანი ნორმატიული აქტი, რომელიც აღმასრულებელ ხელისუფლებაში კანონშემოქმედებით პროცესს მოაწესრიგებს და ამ საქმიანობაში თანამდებობის პირთა კონკრეტულ უფლებებსა და პასუხისმგებლობის მექანიზმებს, ვადებსა და უფლებამოსილებათა გამიჯვნას განსაზღვრავს. გარკვეული დებულებების დახვეწის შემდეგ აღმასრულებელ ხელისუფლებაში საკანონმდებლო პროცესის მოწესრიგების შესახებ ერთიან აქტს პრეზიდენტთან ურთიერთობის სამსახური ორი თვის ვადაში პრეზიდენტსა და პარლამენტს წარუდგენს.

მთავრობის სხდომაზე იმსჯელეს საბაჟო და საგადასახადო კოდექსში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის პროცედურის დახვეწის შესახებ.

გამომსვლელებმა მიზანშეწონილად მიიჩნიეს აღნიშნულ კანონმდებლობაში შესწორებები პრეზიდენტის ინიციატივის წესით წელიწადში ერთხელ, ერთიანი პაკეტის სახით შევიდეს პარლამენტში.

შემთხვევითი არ იყო, რომ მთავრობის გუშინდელ სხდომას საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე და კომიტეტის თავმჯდომარეები ესწრებოდნენ. ეს დასტურია იმისა, რომ აღმასრულებელ და საკანონმდებლო ხელისუფლებებს შორის კანონშემოქმედებითი საქმიანობის დახვეწითა და ამ მხრივ ერთიანი სისტემის შემუშავებით კანონშემოქმედებით პროცესში ყველა ბარიერი და სირთულე ერთობლივი, კოორდინირებული მუშაობით გადაილახება.

ზურაბ ჟვანიას განცხადებით, ჩვენს ქვეყანაში კანონშემოქმედებითი საქმიანობა ახალ ფაზაში შედის. „1995 წლის შემდეგ ჩვენი მთავარი ამოცანა იყო შექმნილიყო საკანონმდებლო ჩარჩო, რომელიც რეალობად აქცევდა კონსტიტუციის პრინციპებს. გასაკვირი არ არის, რომ აღმასრულებელ ხელისუფლებასთან აქტიური თანამშრომლობის შედეგად 1995-1999 წლის მოწვევის პარლამენტში მუშაობისას ჩამოყალიბდა ის საკანონმდებლო კორპუსი, რომელიც პრაქტიკულად ახალ სამართლებრივ წესებს განსაზღვრავს“, - აღნიშნა პარლამენტის თავმჯდომარემ და აღმასრულებელ ხელისუფლებასთან თანამშრომლობის შემდგომ პრიორიტეტებზე მიანიშნა, - ჩვენ ზუსტად უნდა დავგეგმოთ კანონშემოქმედებითი საქმიანობა და შემდეგ ამ გეგმის შესაბამისად წარვმართოთ იგი“.

მთავრობის სხდომაზე ხაზგასმით აღინიშნა იუსტიციის მინისტრის ჯონი ხეცურიანის საქმიანობა, რომელმაც პრეზიდენტის საპარლამენტო სამსახურის ტრადიცია დაამკვიდრა.

აღმასრულებელ ხელისუფლებაში საკანონმდებლო საქმიანობას კოორდინაციას სახელმწიფო მინისტრი გაუწევს. კოორდინირებული მუშაობის შედეგად საქართველოს მთავრობა ერთიანი პოზიციით წარდგება პარლამენტში, რაც მნიშვნელოვანწილად გაამარტივებს საპარლამენტო პროცედურებს.

საქართველოს პრეზიდენტის განცხადებით, აღმასრულებელი და საკანონმდებლო ხელისუფლების ურთიერთობაში კონსტიტუციის პრინციპები საინტერესოდ ჩამოყალიბდა - პრეზიდენტისა და პარლამენტის ჰარმონიული თანამშრომლობა მყარ საფუძველს უქმნის სამოქალაქო საზოგადოების მშენებლობას.

სამართლებრივი ბაზის შექმნას, სახელმწიფოებრივ აღმშენებლობას.

„დღეს მუშაობის ახალ ხარისხზე უნდა ვილაპარაკოთ, - აღნიშნა ედუარდ შევარდნაძემ - უნდა მეტი ვიფიქროთ არა იმდენად რაოდენობრივ მაჩვენებელზე, რამდენადაც მიღებული კანონმდებლობის სრულყოფაზე, სრულქმნასა და ეფექტიანობის ამაღლებაზე. ამ საქმეში კი პარლამენტისა და აღმასრულებელი ხელისუფლების თანამშრომლობა გადამწყვეტი იქნება“.

ედუარდ შევარდნაძის განცხადებით, პარლამენტისა და აღმასრულებელი ხელისუფლების მეცნიერების, საზოგადოების წარმომადგენლების, ჩვენი უცხოელი პარტნიორებისა და ექსპერტების კოორდინირებული მოღვაწეობითა და ძალისხმევით შექმნილი კანონები საქართველოს ისტორიის შემადგენელ ნაწილად იქცა, რომელიც როგორც უძვირფასესი განძი გადაეცემა.

საქართველოს პრეზიდენტი მიიჩნევს, რომ მნიშვნელოვანი კანონპროექტების განხილვაში მინისტრები, დეპარტამენტების ხელმძღვანელები უნდა მონაწილეობდნენ. მუშაობდნენ კომიტეტების თავმჯდომარეებთან, პარლამენტის ცალკეულ წევრებთან, აღმასრულებელ ხელისუფლებასა და პარლამენტს შორის ურთიერთობის საკითხებში შემოქმედებითი მუშაობის პრაქტიკა უნდა დამკვიდრდეს. კანონპროექტები ძირითადად აღმასრულებელ ხელისუფლებაში უნდა იქმნებოდეს და უთანხმდებოდეს რწმუნებულებს, ქალაქების ხელმძღვანელებს, გამგებლებს.

ედუარდ შევარდნაძემ მოითხოვა, რომ კანონშემოქმედებით პროცესში აქტიურად იყოს ჩაბმული აჭარის შესაბამისი სტრუქტურები, აგრეთვე, ქვეყნის სამეცნიერო დაწესებულებები. „უნდა დაიწყოს აღმასრულებელი ხელისუფლების სერიოზული შემობრუნება კანონშემოქმედებითი მუშაობისაკენ“ - განაცხადა საქართველოს პრეზიდენტმა.

მთავრობის სხდომაზე განხილული სხვა საკითხების შესახებ ინფორმაციას გაზეთის ხვალინდელ ნომერში შემოგთავაზებთ.

საქართველოს პრეზიდენტის პრესსამსახური - საქინფორმი.

ედუარდ შევარდნაძე: „უნდა დაიწყოს აღმასრულებელი ხელისუფლების სერიოზული შემობრუნება კანონშემოქმედებითი მოღვაწეობისაკენ“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 3 თებერვალი. - №30 (3426). - 1,2 გვ.

მილოცვა

პატივცემულო ევგენი პავლეს ძევ,

სულითა და გულით გილოცავთ იუბილეს. დარწმუნებული ვარ, რომ სამოცდახუთი წელი თქვენთვის ის ასაკია, როცა ადამიანი თავის ძალ-ღონესა და ენერგიას არ იშურებს ახალი შემოქმედებითი ძიებისათვის. ჯეროვნად ვაფასებ თქვენს მიერ მეცნიერებაში შეტანილ წვლილს და აქვე არ შემიძლია არ აღვნიშნო თქვენი განსაკუთრებული ადამიანური თვისებები და უზარმაზარი პირადი გმირობა, რომელიც სრულად გამოავლინეთ ჩერნობილის ტრაგედიის, ჩვენთვის, ყველასათვის საერთო უბედურების შედეგების ლიკვიდაციისას, გულითადად გისურვებთ ახალ წარმატებებს, დიდხანს სიცოცხლესა და ყოველივე საუკეთესოს.

პატივისცემით
ედუარდ შევარდნაძე.

აკადემიკოს ევგენი ველიხოვს : მილოცვა // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 4 თებერვალი. - №31 (3427). - 1 გვ.

მილოცვა

დიდად პატივცემულო ბატონო ფოლად,

გულითადად გილოცავთ თქვენ, საყოველთაოდ აღიარებულ საზოგადო მოღვაწესა და მუსიკოსს, სახელოვან იუბილეს, უდიდეს პატივს გცემთ არა მარტო როგორც დიდი მომღერლის, სწავლული ფოლკლორისტის, პედაგოგ ბულ ბულის ღირსეულ ვაჟს, არამედ როგორც იმ ადამიანს, რომელმაც განაგრძო ჩვენი ხალხების მეგობრობისა და ძმობის საუკეთესო ტრადიციები, როგორც შემოქმედ პიროვნებას, რომელსაც ფასდაუდებელი წვლილი შეაქვს ჩვენი ქვეყნების პროფესიული ხელოვნების განვითარებაში.

ბევრი კეთილი საქმე გაკეთდა დღეს თქვენი უშუალო მონაწილეობით. მოხარული ვარ, რომ ჩვენი ქვეყნების კულტურული კონტაქტები დღითი დღე მტკიცდება. აზერბაიჯანისა და საქართველოს მოქალაქეებს შესაძლებლობა აქვთ, უფრო ფართოდ გაეცნონ არა მარტო წარსულის ისტორიას და კულტურას, არამედ თქვენი ინიციატივის მეოხებით, დღევანდელობის რეალიებს, იმ დიდ წარმატებებს, რომლებსაც მიაღწიეს ჩვენმა ხალხებმა უკვე ახლა, დემოკრატიისა და პროგრესის განვითარებისა და განმტკიცების პირველ სტადიებზე.

დარწმუნებული ვარ, რომ აზერბაიჯანელი ხალხის წინაშე გადაშლილი გრანდიოზული პერსპექტივები, რომელსაც ხელმძღვანელობს ბრძენი სახელმწიფო მოღვაწე ჰეიდარ ალის ძე ალიევი, ბრწყინვალედ აისახება თქვენი სამშობლოს ხელოვნებასა და კულტურაში, იმ ახალ საქმეებში, რომლებიც კიდევ უფრო შეაკავშირებენ ჩვენი სახელმწიფოების მოქალაქეებს.

გისურვებთ თქვენ და თქვენი სახით აზერბაიჯანული კულტურის ყველა მოღვაწეს, მთელ აზერბაიჯანელ ხალხს ბედნიერებას, წარმატებებსა და აყვავებას.

გულწრფელი სიმპათიებით,
ედუარდ შევარდნაძე.

ბატონ ფოლად ბულ-ბულ-ოღლის : მილოცვა // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 5 თებერვალი. - №32 (3428). - 1 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის ბრიფინგი
7 თებერვლის 2000 წელი

„პრაიმ-ნიუსი“: რუსეთის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელთან ვლადიმერ პუტინთან თქვენი შეხვედრის შემდეგ ისეთი ფონი შეიქმნა, თითქოს რუსეთსა და საქართველოს შორის ვიზების საკითხი მოგვარებულია, მაგრამ რუსეთმა კვლავ დაიწყო ამ საკითხზე საუბარი. მათი განცხადებით, სავიზო რეჟიმის შემოღების ინიციატივა ქართულ მხარეს ეკუთვნის. როგორი იქნება თქვენი კომენტარი ამ საკითხზე?

ედუარდ შევარდნაძე: ინიციატივა ქართულ მხარეს არ ეკუთვნის. სხვათა შორის, მოსკოვში ყოფნისას გამოვთქვი აზრი, რომ არ არის სასურველი, გადავხედოთ იმ სავიზო რეჟიმს, რომლის შესახებაც ორი სახელმწიფო უკვე შეთანხმებულია და რომელიც უკვე მოქმედებს ეს არც ერთი მხარისათვის არის სასარგებლო და არც მეორისათვის. რუსეთის სამხედრო ბაზები და სამხედრო მოქალაქეები ჯერ კიდევ იმყოფებიან და იქნებიან საქართველოში და ეს პროცესი განსაკუთრებით მგრძნობიარე იქნება სწორედ ამ კატეგორიის ადამიანებისათვის. საბოლოო მოსაზრება ასეთია და ასე შეთანხმდნენ, ჩვენ წინააღმდეგი არ წავსულვართ, რომ მოლაპარაკება დაიწყოს. მოლაპარაკების დაწყება არ ნიშნავს სავიზო რეჟიმის შეცვლას. მოლაპარაკება დაიწყება და შედეგებს დაველოდოთ. საქართველოს არავითარი ინიციატივა ამ წამოწყებასთან დაკავშირებით არ ეკუთვნის. ეს ეწინააღმდეგება იმ შეთანხმებასაც, რომელიც არსებობს თანამეგობრობის სახელმწიფოთა პრეზიდენტებს შორის. ეს არის ხელშეკრულება ყველა ქვეყნისათვის თავისუფალი სავიზო რეჟიმის შესახებ.

„ნტვ“: თქვენ არაერთხელ გითქვამთ, რომ პოლიტიკა ზნეობრივი უნდა იყოს. როგორ გეჩვენებათ, რამდენად უმწიკვლოა რუსეთის, როგორც მშვიდობისმყოფელის როლი აფხაზეთში, თუკი, პრაქტიკულად, ის სამხედრო ძალას სეპარატიზმთან ბრძოლის მოტივით იყენებს ჩეჩნეთში და ამავე დროს, აფერხებს აფხაზეთში კონფლიქტის მშვიდობიანი მოგვარების პროცესს?

ედუარდ შევარდნაძე: ჩეჩნეთში კონფლიქტისა და რუსეთის სამშვიდობო ძალების ფუნქციონირების დაკავშირება, ვფიქრობ, გამართლებული არ არის. გადაწყვეტილება რუსეთის სამშვიდობო ძალების ენგურის ორივე მხარეს ჩადგომის შესახებ რამდენიმე წლის წინათ არის მიღებული. მაშინ არ იყო კონფლიქტი ჩეჩნეთში და რუსეთის, როგორც აფხაზებსა და ქართველებს შორის შუამავლის როლი აღიარებული იყო. ეს მდგომარეობა შენარჩუნებულია. ვფიქრობ, სამშვიდობო ძალების მისამართით არაერთხელ გამოთქმული სერიოზული საყვედურებისა და შენიშვნების მიუხედავად, ისინი უნდა ითქვას, თავის მისიას ასრულებენ. არავინ უწყის, რა მოხდებოდა ან რა მოხდება, თუ კი სამხედრო ფორმირებები არ იქნებოდნენ. არც მათი შემცვლელები ჩანან. არაერთხელ დასმულა ეს საკითხი გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში, სხვაგანაც, უშიშროების ევროპული სტრუქტურების წინაშე. სამწუხაროდ, წარმოიშვა სხვა კონფლიქტები და რუსეთის სამშვიდობო ძალების შეცვლა ჯერჯერობით შეუძლებელია, არ ვარ დარწმუნებული, რომ უახლოეს თვეებში ეს საკითხი დადებითად გადაწყდეს. ჩემსა და პუტინს შორის საუბრისას აღინიშნა, რომ საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ თუკი მასაც და მეც პრეზიდენტებად აგვირჩევენ, ეს საკითხი განიხილება. ვფიქრობ, ახალი შესაძლებლობები იქმნება იმისათვის, რომ ჩვენი ერთობლივი სამშვიდობო მოღვაწეობის ეფექტიანობა ამაღლდეს სტაბილურობის დასამკვიდრებლად როგორც ჩრდილოეთ, ასევე სამხრეთ კავკასიაში. ამიტომ, კავკასიის გახლეჩვა ძალიან ძნელია. არასტაბილური სამხრეთ კავკასია განაპირობებს არასტაბილურობას ჩრდილოეთ კავკასიაში. ეს ძალები თავის ფუნქციას, ავად თუ კარგად ასრულებენ.

„ნტვ“: დღეს საქართველოში ჩამოდის ამერიკის შეერთებული შტატების სამხედრო ხელმძღვანელობა. ისინი გეგმავენ სამედიცინო ნაწილში სწავლების ჩატარებას „მედეა-2000“. რამდენად ჯდება ეს ვიზიტი ნატოსთან დაახლოების ჩარჩოებში?

ედუარდ შევარდნაძე: არ მიმაჩნია, რომ რაღაც არაჩვეულებრივი ხდება. ეს სამხედრო უწყებებს შორის ჩვეულებრივი კონტაქტებია. აქ საუბარი მიდის მკურნალობასა და სამხედრო მედიცინის საკითხებში თანამშრომლობაზე. არავითარი აგრესიული გეგმების განხილვას არ დავიწყებთ. შექმნილია გეგმა სამხედრო უწყებებს შორის კონტაქტების თაობაზე. ეს ვიზიტი ამ გეგმის შემადგენელი ნაწილია.

„ტვ-6“: ცნობილი გახდა, რომ საქართველოს საბაჟო უწყების თანამშრომლებმა დააკავეს მედიკამენტები, რომლებიც საზღვარგარეთის სხვადასხვა ქვეყნებიდან არის გამოგზავნილი, როგორც ჩეჩნეთიდან დევნილთათვის ჰუმანიტარული დახმარება. დოკუმენტები არასწორად იყო გაფორმებული, რამაც ტვირთების დაკავებამდე მიგვიყვანა. როგორ შეიძლება ამ პრობლემის მოგვარება და მიიღებენ თუ არა ჩეჩნეთიდან დევნილები ამ მედიკამენტებს ჰუმანიტარული დახმარების სახით?

ედუარდ შევარდნაძე: ყველაფერი, რაც კანონიერად ჩამოდის, დაუბრკოლებლად შემოვა. აი, მაგალითად, თურქეთიდან გამოგზავნილი იყო დიდი პარტია - კვების პროდუქტები, მედიკამენტები. ეს ყველაფერი შემოწმდა საზღვარზე და მათ დაუბრკოლებლად გამოატარებენ. იგივე მოხდება აეროპორტებშიც უკანონო ტვირთებს კი მომავალშიც დააკავებენ. ასეთი გზით არ მიიღება არც მედიკამენტები და არც სხვა პროდუქტები ყველაფერი უნდა იყოს კანონიერად, იმ წესების გათვალისწინებით, რომელიც არსებობს სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობაში.

საქართველოს ტელევიზიის პირველი არხი: როგორ აფასებთ ავსტრიაში მიმდინარე მოვლენებს და ევროპის დამოკიდებულებას ამ მოვლენების მიმართ. ეთანხმებით თუ არა გავრცელებულ აზრს იმის შესახებ, რომ ავსტრიამ მეორე ჰიტლერი შვა. რას ნიშნავს მსოფლიოსათვის ნეოფაშისტების ხელისუფლებაში მოსვლა?

ედუარდ შევარდნაძე: ავსტრიაში მომხდარი ფაქტი ძალზე დამაფიქრებელია. არ მგონია, შემთხვევითი იყოს მთელი დასავლეთის ასეთი მტკივნეული და უკიდურესად მკაცრი რეაქცია. ეს არის გაფრთხილება არა მარტო ავსტრიისათვის, არამედ ყველა ქვეყნისათვის, რომ ხელისუფლების სათავეში ფაშისტური ელემენტების მოსვლა არ შეიძლება. ამიტომაც შეშფოთდა ასე ევროპა. მეც, პირადად, ვუერთდები მათ პოზიციას და შეშფოთებას გამოვხატავ.

„ლიტერატურული საქართველო“: რაც უფრო ახლოვდება საპრეზიდენტო არჩევნები, მით უფრო მეტი ბრალდება გაისმის თქვენი მისამართით. ერთ-ერთი ყველაზე მოარული ბრალდება ოპონენტების მხრიდან ის გახლავთ, რომ თქვენ არ ამზადებთ შემცვლელს. საინტერესოა, ვინ უნდა მოამზადოს შემცვლელი - მოქმედმა პრეზიდენტმა თუ პარტიებმა, რომელთაც ქვეყნის მართვის სადავეების ხელში აღების სურვილი აქვთ?

ედუარდ შევარდნაძე: წესი იმის შესახებ, თუ ვინ უნდა მოამზადოს შემცვლელი, არ არსებობს, დიდი პოლიტიკოსები თავისთვის ფიქრობენ, ვინ შესძლებს იყოს შემცვლელი. ძალიან ბევრი მაგალითია იმისა, რომ ღირსეულ შემცვლელს ტოვებდნენ. დემოკრატიული ქვეყნისათვის ეს ცოტა რთულია, ვინაიდან სახელმწიფოში ბევრი პარტია, ბევრი დეპუტატი, ბევრი კანდიდატი და ბევრი შეხედულება არსებობს, მაგრამ ადამიანი, რომელიც ხელმძღვანელობს ქვეყანას, სადაც კონსტიტუცია მკაცრად განსაზღვრავს პრეზიდენტობის ვადებს, მაინც უნდა ფიქრობდეს შემცვლელზე. თუ ჩვენს პირობებზე ვილაპარაკებთ, საქართველოში არ არის და არ იქნება პრეტენდენტების დეფიციტი. ამაში დიდი დამსახურება მიუძღვის ჩემს გუნდს, ჩემს გარემოცვას, მათ შორის, იმ პარტიას, რომელიც მე დავაარსე, ასევე სხვა პარტიებს. ბევრ სახელმწიფოს შეშურდებოდა ჩვენი პარლამენტის ინტელექტუალური პოტენციალის - საშუალო თაობის, იმ ახალგაზრდების, რომლებიც ახლა მოვიდნენ პარლამენტში. მათ პარტიულ კუთვნილებას არ ვგულისხმობ პარლამენტს გარეთაც ბევრი საინტერესო ადამიანია. ახლა უფლება არ მაქვს, ის ადამიანი დავასახელო, ვისაც მე ვგულისხმობ. ჩემთვის კი, რა თქმა უნდა ვფიქრობ, ვიცი ორი სამი ადამიანი, შეიძლება მეტიც, ვისაც შეუძლია პრეზიდენტი იყოს, მაგრამ მე ხომ წინ ხუთწლიანი ვადა მაქვს, თუ ამირჩევენ, ვიფიქრებ. მიმაჩნია, რომ შემდეგი პრეზიდენტი საქართველოს ღირსეული ხელმძღვანელი იქნება.

„რუსთავი-2“: თქვენი განცხადება იმის შესახებ, რომ მოსალოდნელია სერიოზული ბრძოლა კორუფციასთან, ხომ არ გამოიწვევს გარკვეულწილად, მასმედიის, ჟურნალისტების უფლებების შეზღუდვას? მით, უფრო, რომ ამის მაგალითები ცალკეული პირების მხრიდან ჩვენს ტელეკომპანიაში საკმაოდ ბევრია.

ედუარდ შევარდნაძე: როცა კორუფციის წინააღმდეგ ბძოლაზე ვლაპარაკობ, არავინ უნდა იფიქროს, რომ კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლა კონკრეტულ დღეს დაიწყება და განსაზღვრულ რიცხვში დამთავრდება. ასეთი რამ არ იქნება. კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლა საქართველოში დაიწყო.

ჩვენ გარკვეული წარმოდგენა გვაქვს იმაზე, თუ რა მაშტაბებიც შეიძლება მიიღოს კორუფციის წინააღმდეგ საერთო-სახალხო მოძრაობამ. არაერთხელ აღმინიშნავს, რომ ამ საქმეში პრესისა და ტელევიზიის მხარდაჭერის ძალიან დიდი იმედი მაქვს. როგორც კორუფცია, ისე სხვა ნეგატიური მოვლენები ქვეყანაში არ აღმოიფხვრება, თუ პრესა არ მუშაობს ქვეყნის გაჯანსაღების პოლიტიკის სასარგებლოდ. შეიძლება ეს ზოგიერთისთვის მისაღები მეთოდი იყოს, ზოგიერთისათვის - არა, მაგრამ ფაქტია, რომ პრესის აქტიური მონაწილეობის გარეშე კორუფციასთან ბრძოლა ვერ განხორციელდება. ამის ჯერ კიდევ ძველ დროში მჯეროდა, ახლა კი, როცა თავისუფალი პრესა მოქმედებს და დიდ ძალას წარმოადგენს - მით უმეტეს.

„ალია“: არჩევნების წინ დესტაბილიზაციის მოლოდინს ერთგვარად შევეჩვიეთ. ახლა ამის შესახებ არძინბამაც გაგვაფრთხილა. რამდენად დასაშვებად მიგაჩნიათ, რომ ახალი დესტაბილიზაციით დაინტერესებულმა ძალებმა ენგურთან, გალის ტერიტორიაზე მყოფი ქართველი პარტიზანები ბრმა იარაღად გამოიყენონ?

ედუარდ შევარდნაძე: ის ყოფილი პარტიზანები, რომელთა განწყობილება ცნობილია, თავისი სამშობლოს, საქართველოს ინტერესების საწინააღმდეგო ნაბიჯს არ გადადგამენ, შეიძლება ცალკეული ელემენტები მათ გადაბირებას შეეცადონ და ამით უსიამოვნო ფაქტების წინაშე დაგვაყენონ საომარი ოპერაციების განახლება და სხვა ამგვარი მოქმედება ორივე ხალხის - ქართველებისა და აფხაზების ინტერესებს ეწინააღმდეგება. ეს კი მაძლევს საფუძველს, განვაცხადო, რომ პროვოკატორები და საქართველოს მტრები ვერ შეძლებენ, ჩვენს სამშობლოს ზიანი მოუტანონ. ასეთი ყაჩაღური მოქმედება სამშობლოს საწინააღმდეგოდ მოქმედებს.

ედუარდ შევარდნაძე: საქართველოში არ არის და არ იქნება პრეზიდენტების დეფიციტი : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის ბრიფინგი : 2000 წლის 7 თებერვალი // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 8 თებერვალი. - №35 (3436). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის
7 თებერვლის რადიოინტერვიუ

- ტრადიციულად ამჯერად მაინც რადიოინტერვიუს ეკონომიკის თემით დავიწყებთ. თქვენ არაერთხელ გითქვამთ, რომ საარჩევნო ციებ-ცხელებამ არ უნდა შეაფერხოს ქვეყნის სამეურნეო და ეკონომიკური პრობლემების გადაწყვეტა. ამ თვალსაზრისით, რა იყო საინტერესო გასული კვირის მოვლენებიდან? - ჟურნალისტ ნატო ონიანის თხოვნით, ამ კითხვაზე პასუხით დაიწყო თავისი ტრადიციული ორშაბათის რადიოინტერვიუ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ.

- მე მართლაც ერთმნიშვნელოვნად ვეთანხმები და ვიზიარებ იმ აზრს, რომ, რაოდენ მწვავეც უნდა იყოს საარჩევნო კამპანია (რომელიც ამჟამად თავის აქტიურ ფაზას უახლოვდება), ამან არანაირი ზეგავლენა არ უნდა მოახდინოს სახელმწიფოებრივი მექანიზმის, სახელმწიფო ინსტიტუტების, მათ შორის, პრეზიდენტის ინსტიტუტის ფუნქციონირებაზე.

არჩევნებამდე ჯერ კიდევ გარკვეული დროა და ადამიანებს უნდა ჰქონდეთ საშუალება, ისტერიისა და „საინფორმაციო წნეხის“ გარეშე მიიღონ გადაწყვეტილება.

რაც შეეხება პრეზიდენტის ინსტიტუტის ფუნქციონირებას, მისი უმთავრესი თვისებაა უწყვეტობა - საპრეზიდენტო ძალაუფლება უწყვეტად უნდა ხორციელდებოდეს და აქ ყოველგვარი ქრონოლოგიური ვაკუუმი სრულიად გამორიცხულია. გასულ კვირას მთავრობის სხდომამ მოისმინა საქართველოს ვაჭრობისა და საგარეო-ეკონომიკურ ურთიერთობათა სამინისტროს ანგარიში გაწეული საქმიანობის შესახებ, რომელიც ძალზე საყურადღებო ფაქტოლოგიურ და სტატისტიკურ მასალას შეიცავდა. მინდა ჩვენს რადიომსმენელს შევახსენო რადენიმე ციფრი, რამდენიმე ტენდენცია.

უწინარესად საინტერესოა ის ტენდენციები, რომლებიც გასულ წლებში ვითარდებოდა. საგარეო ვაჭრობის განვითარება და საქონელბრუნვის ზრდა საქართველოს საგარეო-ეკონომიკური პოლიტიკის განხორციელების ერთ-ერთი უმნიშნელოვანესი პირობაა. ამჟამად საქართველო საგარეო ვაჭრობის ოპერაციებს 110 ქვეყანასთან ახორციელებს, 22 სახელმწიფოსთან კი გაფორმებული გვაქვს ხელშეკრულებანი სავაჭრო-ეკონომიკური თანამშრომლობის შესახებ. დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის რვა ქვეყანასთან „თავისუფალი ვაჭრობის“ რეჟიმით ვთანამშრომლობთ.

ბევრმა ქვეყანამ, მათ შორის იაპონიამ, ევროკავშირის სახელმწიფოებმა, ჩეხეთმა, სლოვაკეთმა, შვეიცარიამ, კანადამ საქართველოს „ბენეფიცეარის“ სტატუსი მიანიჭეს, რაც საკმაოდ მნიშვნელოვან შეღავათებს ითვალისწინებს საქართველოში წარმოებული პროდუქციის დაბეგვრისას. ეკონომიკური რეფორმის საწყისი ეტაპიდანვე ჩვენს შეშფოთებას იწვევდა უარყოფითი სავაჭრო სალდოს განუხრელი ზრდა, მაგრამ ამჯერად კმაყოფილებით აღვნიშნავ, რომ 1999 წელს, წინა წელთან შედარებით, საგარეო ვაჭრობის ბალანსი, პირველად გაუმჯობესდა. მე მახსოვს და იმათაც, ვინც ყურადღებით ადევნებდა თვალს ამ ჩვენს შემაჯამებელ სხდომებს, ალბათ, დაამახსოვრდებოდათ, რაოდენ მწვავედ იყო დასმული ეს პრობლემა ჩემს გამოსვლაში ამ ორიოდე წლის წინათ.

აი, რასთან გვაქვს საქმე: იმპორტი შემცირდა თითქმის 30 პროცენტით, ხოლო ექსპორტი, პირიქით, 27 პროცენტით გაიზარდა და 240 მილიონი ლარი შეადგინა. სხვათა შორის, ეს ტენდენცია ერთხელ კიდევ ადასტურებს, რომ ძალიან რთული, მტკივნეული, მაგრამ აბსოლუტურად სწორი და მიზანშეწონილი იყო გადაწყვეტილება ლარის კურსის განთავისუფლების შესახებ, რამაც წარმოების განვითარებისა და ექსპორტის ზრდის პირობები შექმნა ისევე, როგორც საექსპორტო პროდუქციაზე შეღავათების დაწესებამ.

ძალიან სწრაფი ტემპით ვითარდება საქართველოში შიდა ვაჭრობა. 1996 წლიდან დღემდე ამ სფეროში საქონელბრუნვის მოცულობა თითქმის ორჯერ გაიზარდა. მაგალითად, საცალო ვაჭრობის მოცულობა მილიარდნახევარ ლარს აღემატება. რაც შეეხება საგარეო ვაჭრობის გეოგრაფიას, თანდათანობით იზრდება ევროპის ქვეყნების წილი საქართველოდან ექსპორტში, მაგრამ ამ თვალსაზრისით დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ქვეყნებთან - უკრაინასთან, რუსეთთან, ცენტრალური აზიის ქვეყნებთან და, რა თქმა უნდა, ჩვენს უახლოეს მეზობლებთან თანამშრომლობას კვლავ უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება ისევე, როგორც თურქეთთან თანამშრომლობას.

ბუნებრივია, ზემოხსენებული ტენდენციები ინვესტორებს არ გამოეპარებოდათ. აღსანიშნავია, რომ სულ უფრო ფართოვდება კონტაქტები იაპონიასთან. იაპონიის საერთაშორისო განვითარების ორგანიზაციას გადაწყვეტილი აქვს ააშენოს ჩვენს ქვეყანაში სამედიცინო ინვენტარის მწარმოებელი ქარხანა. პროექტის საორიენტაციო ღირებულება 40 მილიონი დოლარია. საგულისხმოა, ამ პროექტით ევროპის განვითარებისა და რეკონსტრუქციის ბანკიც დაინტერესდა. ევრობანკი მონაწილეობას მიიღებს, აგრეთვე, ადრეული ნავთობის ექსპორტსა და ნავთობსადენების რეკონსტრუქციის პროექტში. ჩვენი უმთავრესი პირობა კვლავ და კვლავ ეკოლოგიური უსაფრთხოება იყო და ეს პირობა მთლიანად დაკმაყოფილებულია. პროექტი განხორციელდება ევროპული და მსოფლიო სტანდარტების შესაბამისად ისევე, როგორც სხვა პროექტები, მაგალითად, ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის პროექტი.

გასულ კვირას ძალზე დამაიმედებელი შეხვედრა გვქონდა სლოვაკეთის საგარეო საქმეთა მინისტრთან, რომელსაც თან ახლდა სლოვაკ ბიზნესმენთა დიდი ჯგუფი. ეს პატარა ევროპული ქვეყანა, რომელმაც ნგრევისა და უბედურების გარეშე მოიპოვა დამოუკიდებლობა, საოცრად დინამიკურად ვითარდებოდა და, კარგი გაგებით, „აგრესიულ“ საინფორმაციო პოლიტიკასაც ახორციელებს.

სლოვაკებთან ერთად ვამთავრებთ მუშაობას ტყიბულის თბოელექტროსადგურის მშენებლობის პროექტზე. მე შეხვედრისას ვთქვი, რომ ამ პროექტს პრიორიტეტულ მნიშვნელობას ვანიჭებ.

მთელმა საქართველომ მადლობა უნდა ვუთხრათ ჩვენს ძვირფას ტყიბულელებსა და ჭიათურელებს, რომლებმაც უძიმესი წლები გადაიტანეს. „საკავშირო მნიშვნელობის საწარმოთა“ გაჩერებამ ათიათასობით ადამიანი უმუშევარი დატოვა. ერთი დღითაც კი არ დაგვვიწყებია მათი გაჭირვება და როგორც შეგვეძლო, ისე ვეხმარებოდით. ზოგიერთი რამ უკვე შევძელით. გამოცოცხლდა ჭიათურა, მუშაობს ზესტაფონის ფეროშენადნობთა ქარხანა. მარტში კი ტყიბულში დაიწყება თბოელექტროსადგურის მშენებლობა. ჩვენს ქვეყანას ქვანახშირის საკმაო მარაგი აქვს და ამ სიმდიდრეს ყაირათიანად გამოვიყენებთ როგორც რეგიონის, ასევე მთელი ქვეყნის სასიკეთოდ. ამ ჩამონათვალის გაგრძელება შეიძლებოდა, მაგრამ მე დღეს უფრო მოკლე ინფორმაციით შემოვიფარგლები, რამდენადაც ამ დღეებში დაგეგმილია პარლამენტში ჩემი, ასე ვთქვათ, დიდი პოლიტიკური მოხსენება, რომელიც, ბუნებრივია, მოიცავს ეკონომიკის განვითარების სხვადასხვა ასპექტებს და რადიომსმენელსა და ტელემაყურებელსაც ექნებათ საშუალება უფრო ვრცელი და საინტერესო ინფორმაცია მიიღონ. ახლა ზოგიერთი არასასიამოვნო ამბავი. ძალზე შემაშფოთებელი ის გახლავთ, რომ არაერთგზის თხოვნის, უფრო სწორად მოთხოვნის მიუხედავად, საბაჟო დეპარტამენტმა იანვრის საბიუჯეტო შემოსავლის გეგმას 10 მილიონზე მეტი ლარი დააკლო.

შედარებით უკეთესი მდგომარეობაა საგადასახადო დეპარტამენტში. ამჯერად მე უშუალოდ მივმართე მინისტრს ბატონ მიხეილ მაჭავარიანს. ძალიან დიდი იმედი გვქონდა და გვაქვს არა მარტო მისი პატიოსნებისა, არამედ ნებისყოფის, ბრძოლისუნარიონობის და ორგანიზატორული უნარისა. საქართველოს საგადასახადო შემოსავლების მინისტრის თანამდებობა, შეიძლება ითქვას, ნომერი პირველი „საომარი პოსტია“, დიახ (ყოველ შემთხვევაში, ჯერჯერობით). ეს არის ომი კრიმინალური სამყაროს, კონტრაბანდისა და „ჰალსტუხიანი ბანდიტების“ წინააღმდეგ.

ვიმედოვნებთ, მიხეილ მაჭავარიანი თავს არ შეირცხვენს და ორივე დეპარტამენტის ხელმძღვანელთან ერთად უახლოეს მომავალში გარდატეხას შეიტანს ამ პრობლემაში. ამ დიდი სახელმწიფოებრივი დავალების შესასრულებლად მასთან ერთად იბრძოლებენ შინაგან საქმეთა და უშიშროების სამინისტროები, ადგილობრივი მმართველობის ორგანოთა ხელმძღვანელები, პროკურატურა. ძირეული გარდატეხა უკვე თებერვალში უნდა მოხდეს და ეს სასიკეთო ცვლილება უკვე თებერვლის დამლევიდან უნდა დაეტყოს ხელფასებისა და პენსიების გაცემის პროცესს.

- გასულ კვირას საზოგადოების ყურადღების ცენტრში მოექცა და აღშფოთება გამოიწვია ახალგაზრდა კაცის - პოლიციელის მკვლელობამ. ეს, ალბათ, განსაკუთრებით თბილისის პოლიციის სამმართველოზე ითქმის. საერთოდ, როცა ადამიანს კლავენ, თან ასე ცინიკურად, დღისით-მზისით, ქუჩაში, ეს ყოველთვის აღმაშფოთებელია. მით უმეტეს აღმაშფოთებელია, როცა ეს ის ადამიანია, რომელსაც სხვა ადამიანების უსაფრთხოების დაცვა ევალება, - ამ შემთხვევაში, პოლიციელი. რაღაც ისეთი განცდაც გეუფლება, რომ პოლიცია უფრო მეტ გაგებას მოელის საზოგადოებისაგან...

- უნდა მოგახსენოთ, რომ, ისე როგორც ყველა, ალბათ, მეც უკიდურესად შეშფოთებული ვარ ამ ცინიკური მკვლელობის გამო. როგორც ქვეყანაში კანონიერების, კონსტიტუციური წესრიგისა და ადამიანის უფლებათა დაცვის გარანტი, პირადად გავადევნებ თვალს ამ პროცესს. ვიმედოვნებ, სასამართლოს კანონიერი გადაწყვეტილების შესაბამისად.

აქვე მინდა ზოგიერთის გასაგონად შევნიშნო: ადამიანის უფლებათა დაცვა, რა თქმა უნდა, გულისხმობს ეჭვმიტანილისა და მსჯავრდაბულის უფლებათა დაცვას, ჩვეულებრივი მოქალაქის უფლებათა დაცვას, მაგრამ ასევე გულისხმობს დაზარალებულის უფლებათა დაცვასაც. სამწუხაროდ, ეს ხშირად გვავიწყდება. დაზარალებულთა უფლებებს ხშირად მხოლოდ მისი ჭირისუფლები იცავენ.

რა პასუხი უნდა გავცეთ იმ ახალგაზრდა კაცის ახლობლებს, რომელიც რამდენიმე გარეწარმა ასე დღისით-მზისით გამოასალმა სიცოცხლეს.

მე ქედს ვიხრი მიხეილ შანიძის ხსოვნის წინაშე. ჩემს მორალურ მოვალეობად მიმაჩია, რომ უკანასკნელი პატივი მივაგო მას და მონაწილეობა მივიღო სამგლოვიარო ღონისძიებაში.

სამართლიანი უნდა იყვნენ ცალკეული ადამიანებიც და მთელი საზოგადოებაც. თუ დღეს მოქალაქეებს ქუჩაში გასვლის აღარ ეშინიათ, ეს სწორედ იმ ასობით პოლიციელის მამულიშვილური ღვაწლია, რომელთაც განვლილ წლებში თავი შესწირეს თავიანთ ქვეყანას. პოლიცია ჩვენი საზოგადოების განუყოფელი ნაწილია. რა თქმა უნდა, იგი ვერ იქნება იდეალური, ვინაიდან პოლიცია, ასე ვთქვათ, ყოველივე იმას აირეკლავს, რაც საზოგადოებას ახასიათებს, მაგრამ არ შეიძლება უსამართლონი ვიყოთ იმათ მიმართ, ვინც ხშირად საკუთარ სიცოცხლეს აგდებს საფრთხეში. აქ არავითარი წინააღმდეგობა არ არსებობს და ნურავინ შეეცდება, ერთმანეთს დაუპირისპიროს ადამიანის უფლებათა დაცვა და პოლიციელთა ადამიანური თუ პროფესიული უფლებების პატივისცემის აუცილებლობა. ყველას შევახსენებ: ჩემმა მეგობარმა ცხონებულმა ნოდარ დუმბაძემ „თეთრი ბაირაღებით“ იმდროინდელ საბჭოთა კავშირში გამაოგნებლად გაბედული მანიფესტი გამოაქვეყნა. ეს მართლაც ჰუმანიზმისა და კაცთმოყვარეობის მანიფესტი იყო. მაგრამ მანვე თავის მორალურ ვალდებულებად მიიჩნია, შეექმნა კუკარაჩას სახე. ასე რომ, ბოროტი საწყისი წინასწარგანზრახულად არც ერთ მხარეში არ უნდა ვეძებოთ.

მოქალაქეებს, სახელმწიფოს შეწყნარებისა და შენდობის უნარი უნდა ჰქონდეთ. საყოველთაოდ ცნობილია, რამდენი რამ გავაკეთეთ ბოლო წლებში ამ თვალსაზრისით. მაგრამ საზოგადოებამ, ამასთანავე, მორალურად უნდა დაიცვას ის ადამიანები, რომლებიც ხშირად საკუთარი სიცოცხლის ფასად იცავენ მათს უსაფრთხოებას.

- გასულ კვირას კვლავ დაიძაბა სიტუაცია ენგურის ხიდზე. სოხუმის ხელისუფლება დესტაბილიზაციის საფრთხეზეც ლაპარაკობს და იმ პროვოკაციაზეც, რომელიც პრეზიდენტის არჩევნების წინ არის დაგეგმილი. საქართველოს მთავრობის წარმომადგენელთა შეხვედრებმა სოხუმის ხელისუფლებასთან სიტუაცია მეტ-ნაკლებად განტვირთა. მაგრამ ღირებული და ლოგიკასთან ახლოს იყო ის მონაცემები, აფხაზთა მხარემ რომ მიაწოდა საქართველოს მთავრობის წარმომადგენლებს...

- სოხუმის შეხვედრა საკმაოდ საინტერესო იყო და, გარკვეული აზრით, ნაყოფიერიც. რაც მთავარია, ორივე მხარემ დაადასტურა, რომ არ სურთ წამოეგონ ანკესს და ვიღაცის პოლიტიკურ თუ გეოპოლიტიკურ ამბიციებს შესწირონ ათიათასობით და ასიათასობით ახალგაზრდა სიცოცხლე. სხვათა შორის, ამომწურავი პასუხი გასცა ამ კითხვას წუხელ თქვენს გადაცემაში ბატონმა ვაჟა ლორთქიფანიძემ. მიღწეულია კონკრეტული შეთანხმება ტყვეთა გაცვლის თაობაზე, რომელიც უკვე ხორციელდება. თუმცა, ხვალ დავით აღმაშენებლის ხსენების დღეა და ნამდვილად მტკივნეულია, რომ საუბარი გვიხდება „ქართველ და აფხაზ ტყვეებზე“. ამიტომ დროულად უნდა გადავლახოთ ჩვენი ერთიანი და განუყოფელი ისტორიის ეს შავბნელი მონაკვეთი, გამოვნახოთ საერთო ენა, შევიმუშაოთ ისტორიული კომპრომისის ფორმულა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მშვიდი ცხოვრება არ გვექნება არც ქართველებს და არც აფხაზებს.

- ხვალ დავით აღმაშენებლის ხსენების დღეც არის და ერთდროულად თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის - ჩვენი დედაუნივერსიტეტის დაარსების დღეც. რა თქმა უნდა, ალბათ, თქვენ მიიღებთ მონაწილეობას ამ ღონისძიებებში...

- აუცილებლად, უწინარეს ყოვლისა, უნდა აღვნიშნო (და ამას მე კვლავაც უეჭველად დავუბრუნდები ხვალინდელი ღონისძიებების დროს), რომ საოცრად სიმბოლურად ამ იუბილეთა დამთხვევა.

თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტის იუბილე დიდი დავით აღმაშენებლის აღსაყდრების დღეს აღინიშნება. უნივერსიტეტის დამფუძნებლებმა ამ გადაწყვეტილებით დაადასტურეს, თუ რა ეროვნულ-სახელმწიფოებრივ მნიშვნელობას ანიჭებდნენ პირველ ქართულ უნივერსიტეტს და, უნდა ითქვას, რომ თბილისისა და საქართველოს „თეთრი ტაძარი“ სავსებით ამართლებდა და ამართლებს მათს იმედს.

ხვალ მე აუცილებლად ვესტუმრები ქაუთაისს, გელათს, რათა ქედი მოვიხარო დავით აღმაშენებლის საფლავის წინაშე.

რვა საუკუნის წინათ, დიდი დავითის ეპოქაში გელათის აკადემია (ისევე, როგორც საქართველოს პირველი რესპუბლიკის დროს და მას შემდეგაც უნივერსიტეტი) ქართული სახელმწიფოებრიობის ბურჯი იყო.

მე ვაპირებ, ქუთაისშიც და თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტშიც რამდენიმე ძალიან მოკლე სიტყვა ვთქვა იმ სულიერი, ისტორიული და სახელმწიფოებრივი კავშირის შესახებ, დღევანდელ ვითარებასა და აღმაშენებლის აღსაყდრებისდროინდელ საქართველოს შორის რომ არსებობს.

საქინფორმი.

„თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტის იუბილე დიდი დავით აღმაშენებლის აღსაყდრების დღეს აღინიშნება. უნივერსიტეტის დამფუძნებლებმა ამ გადაწყვეტილებით დაადასტურეს, თუ რა ეროვნულ-სახელმწიფოებრივ მნიშვნელობას ანიჭებდნენ პირველ ქართულ უნივერსიტეტს“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 8 თებერვალი. - №35 (3436). - 1,2 გვ.

[...]

თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დაფუძნებისა და დავით აღმაშენებლის ხსენების დღისადმი მიძღვნილ საზეიმო სხდომაზე სიტყვა წარმოთქვა საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ.

საქართველოს პრეზიდენტმა 8 თებერვალს დაჯილდოებულ მეცნიერებსა და სტუდენტებს აღიარება მიულოცა. ედუარდ შევარდნაძემ განსაკუთრებული მადლიერების სიტყვებით მიმართა აკადემიკოს მარიკა ლორთქიფანიძეს, ხაზგასმით ილაპარაკა საზოგადოებრივ საქმეში მის დიდ ღვაწლზე და მიულოცა მაღალი წოდება - მსოფლიო აღიარება.

აღსანიშნავია, რომ საქართველოს პრეზიდენტი თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტს დავით აღმაშენებლის ხსენების - საქართველოს ძლიერებისა და ერთიანობის დღის ქუთაისში, გელათში აღნიშვნის შემდეგ ეწვია.

„დღეს ბედნიერი ვარ, რომ თქვენთან ერთად ვიმყოფები და ეს არ არის შემთხვევითი, რომ დავით აღმაშენებლის ხსენებისა და თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დაარსების დღე ერთმანეთს დაემთხვა. ეს გონიერი და ბრძენი ხალხის მიერ არის გააზრებული საუკუნეებისათვის და მრავალი თაობისათვის.

უპირველეს ყოვლისა, როგორც საქართველოს პრეზიდენტმა, მსურს განვაცხადო, რომ დღეიდან აქ, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში და გელათში დაიწყო საქართველოს სახელმწიფოებრიობის სამიათასწლოვანი იუბილეს ზეიმი. ეს არის სიმბოლური, სამართლიანი და დასაბუთებული გადაწყვეტილება, - აღნიშნა საქართველოს პრეზიდენტმა, - როგორც ყოველი ქართველი, განსაკუთრებული გრძნობითა და მღელვარებით მოვდიოდი უნივერსიტეტში.

მე ამ გრძნობას შევადარებდი იმ კრძალვას, რომელიც დამეუფლა დღეს, როდესაც ჩემს კოლეგებთან და თანამოაზრეებთან ერთად ვეახლე დიდი დავით აღმაშენებლის საფლავს, გელათის ტაძარსა და გელათის აკადემიას.

ქართველმა საზოგადოებამ, სტუდენტობამ, „საქართველოსა და თბილისის თეთრი ტაძარი“ შეარქვა ამ შენობას, ვინაიდან მას, უდავოდ, ისეთივე სახელმწიფოებრივი და ზნეობრივი მნიშვნელობა აქვს თანამედროვე საქართველოსთვის, როგორიც ჰქონდა დიდი დავით აღმაშენებლის ეპოქაში გელათის აკადემიასა და მთლიანად გელათს - ქართული კულტურისა და სულიერების ერთ-ერთ ქვაკუთხედს.

ნამდვილად არ არის შემთხვევითი, რომ ქართული მეცნიერების უბრწყინვალესი წარმომადგენლები, მოძღვართ-მოძღვარნი - პირველი ქართული უნივერსიტეტის დამაარსებელნი სწორედ დავით აღმაშენებლის აღსაყდრების დღეს აფუძნებენ საქართველოს პირველი რესპუბლიკის ცოდნის ტაძარს, რომელიც უეჭველად იყო და არის ჩვენი ქვეყნის ისტორიული ალგორითმის გამოხატულება.

თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტი დაარსების დღიდანვე განუზომლად მეტი იყო, ვიდრე მხოლოდ უმაღლესი სასწავლებელი.

როდესაც მავანი სვამდა და ზოგჯერ ახლაც კი სვამს კითხვას: რით შეგვიძლია დავამტკიცოთ, რომ საქართველოს პირველი რესპუბლიკა იყო სიცოცხლისუნარიანი სახელმწიფო, - ყველაზე მეტად და ყველაზე ზუსტად ამ „კითხვა-ბრალდებას“ უპასუხებს და ღირსეულადაც სწორედ ის ფაქტი, რომ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი გახდა პირმშო ეროვნულ-დემოკრატიული მოძრაობისა საქართველოში.

მოძრაობა, რომელსაც სათავეში ედგა ილია ჭავჭავაძე, დაგვირგვინდა პირველი ქართული დემოკრატიული სახელმწიფოებრიობის დაფუძნებით. ეს არ უნდა დაგვავიწყდეს არც ჩვენ და არც მომავალ თაობებს.

ასეთი იყო ისტორიული და სულიერი წანამძღვარი. სხვა საქმეა, თუ პოლიტიკურმა ძალამ, რომელიც აღმოჩნდა იმ დროს ქვეყნის მართვის სადავეებთან, ვერ შეძლო ისტორიულ გამოწვევათა ადეკვატურად ემოქმედა, მაგრამ რომ არა აშკარა გარეშე აგრესია, საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა უეჭველად შეძლებდა ეროვნულ-სახელმწიფოებრივ პრიორიტეტთა ზუსტ განსაზღვრას, მით უმეტეს, რომ მას ბურჯად ედგა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გულმხურვალე მამულიშვილთა, სასიქადულო მოღვაწეთა და შესანიშნავ მეცნიერთა მთელი პლეადა.

სრული პასუხისმგებლობით და ერთგვარი სიამაყით უნდა განვაცხადო, რომ თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორ-მასწავლებელთა და აღმზრდელთა შემდგომმა თაობებმა ღირსეულად განაგრძეს დამფუძნებელთა საქმე და შეუნარჩუნეს უნივერსიტეტს მისი უმთავრესი ღირსება - თავისუფალი აზროვნება, ეროვნულ-დემოკრატიული იდეალების ერთგულება.

თბილისის უნივერსიტეტს სასოებით შესცქეროდა ჩვენი ერი, როდესაც უმკაცრესი ტოტალიტარული რეჟიმის პირობებში, საფრთხე ემუქრებოდა ქართულ ენას - ეროვნულობის უმტკიცეს ბალავარს.

1978 წლის აპრილის დაუვიწყარ დღეებში პირველმა სწორედ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტმა აღიმაღლა ხმა ჩვენს მწერლობასა და ინტელიგენციასთან ერთად ქართული ენის სახელმწიფო სტატუსის დასაცავად და ამით ზნეობრივი მაგალითი მისცა მთელ ჩვენს ქვეყანას, მთელ საზოგადოებას და უფრო დიდ სივრცესაც.

დღესაც, ურთულეს სახელმწიფოებრივ პრობლემებზე მსჯელობისას, უდიდეს მნიშვნელობას ვანიჭებთ უნივერსიტეტის აზრს, იმ შეხედულებებს, მე ვიტყოდი ფასეულობებს, რომელთა გამომუშავება აქ, ამ კედლებში ხდება.

უნივერსიტეტის ერთ-ერთ უდიდეს ღირსებად ყოველთვის მიმაჩნდა ახლებურად, ნოვატორულად აზროვნების უნარი. და თუ ეს ოდესმე იყო საჭირო, ყველაზე მეტად დღევანდელ საქართველოს სჭირდება.

ჩვენი შესანიშნავი ახალგაზრდობა, რომელიც ამ კედლებში აღიზარდა და იზრდება, თავისთავად არის ამ თვისების მქონე, ისევე, როგორც უნივერსიტეტის ღვაწლმოსილი პროფესორ-მასწავლებლები.

ამიტომ, სწორედ უნივერსიტეტის კათედრიდანაა ყველაზე მეტად საშური და უპრიანი მსჯელობა ქვეყნის ავ-კარგზე. უმწვავეს სახელმწიფოებრივ პრობლემებსა და მათი გადაჭრის გზებზე. ნურავინ ჩათვლის ჰიპერბოლიზებად, თუ ვიტყვი, რომ დღევანდელი ვითარება უმთავრესი თვისებებით ჰგავს დავით აღმაშენებლის ეპოქას, ხოლო დავით მეფის მაგალითი, მისი აზროვნება და მეთოდი, სახელმწიფოებრივი მიდგომა ურთულესი პრობლემებისადმი დღესაც აქტუალურია, სახელმძღვანელოა ისევე, როგორც აქტუალურია ეროვნული სახელმწიფოს მშენებლობისას წამოჭრილი პრობლემატიკა.

დავითმა საქართველოს სახელმწიფოებრივი მართვის საჭე იპყრა ურთულეს ვითარებაში. ერთი წუთით გადავხედოთ იმ წლებს, იმ საუკუნეს, როდესაც ქვეყანა არათუ გაჩანაგებული და დამცირებული, დაჩოქილი და ფეხქვეშგათელილი იყო, არამედ, რღვევა და სიმყიფე შეჰპარვოდა თვით ქართველი ერის ეთნიკური საყრდენებს, ეროვნულ მთლიანობას, ქართველთ ღვთაებრივ ერთობას.

უდიდესი მნიშვნელობა ჰქონდა იმას, რომ დავითი აღიჭურვა მთელი საზოგადოების, იმდროინდელი საქართველოს საუკეთესო შვილებისა და მოაზროვნეების მხარდაჭერით ესეც მისი დიდი ნიჭისა და გენიის შედეგი გახლდათ. სხვაგვარად იგი ვერ შეძლებდა ჩამოეყალიბებინა და განეხორციელებინა ეროვნული აღმშენებლობის პროგრამა, საბოლოოდ გაემთლიანებინა და გაეერთიანებინა საქართველო.

დავით აღმაშენებლის ძლიერების უმთავრესი წყარო იყო ქართული საზოგადოების ერთსულოვნება (ასე იყო მაშინაც და ასეა დღესაც), რამაც დავითის საქართველო ჭეშმარიტად უძლეველად აქცია.

იმავდროულად, დავით აღმაშენებელმა გააძლიერა და უდიდესი სახელმწიფოებრივი ფუნქცია შესძინა ქართულ მართლმადიდებელ ეკლესიას, რომლის საჭეთმპყრობელნი ყოველთვის გამოირჩეოდნენ სახელმწიფოებრივი სიბრძნითა და ეროვნული ღვაწლით.

ქართული ეკლესიის უთვალსაჩინოესი ტრადიცია, რომ მას არასდროს ახასიათებდა შიდა კონფლიქტები და განხეთქილება - ეს არის შესანიშნავი მემკვიდრეობა დავითისა და თამარის ეპოქისა, რამაც შეგვანარჩუნებინა კიდეც, საბოლოოდ, ქართული სახელმწიფოებრიობის საფუძველი, ვინაიდან იმ საზარელ ეპოქაში, როდესაც დავითის ანდერძისა და მემკვიდრეობისადმი უგერგილო დამოკიდებულებით, შუღლით, გაუტანლობითა და ღალატით დაქუცმაცდა, „დაწიაწდა“ საქართველო სამთავროებად, სათავსოებად, სამეფოებად, საფაშოებად, სწორედ ქართული მართლმადიდებელი ეკლესია იქცა იმ დუღაბად, რომელმაც შეგვინარჩუნა ეროვნული მთლიანობა და ქართული ეროვნული თვითშეგნება, თვალისჩინივით გაუფრთხილდა ქართულ ღვთისმეტყველებას.

სავსებით ბუნებრივია, თუ თითოეული ჩვენგანი უდიდეს პატივს მიაგებს ქართული მართლმადიდებელი ეკლესიის სახელმწიფოებრივ ღვაწლსა და ეკლესიის დღევანდელ საჭეთმპყრობელს - უწმინდესსა და უნეტარესს ილია მეორეს, ვინც უდიდესი სიბრძნით, მოთმინებითა და შორსმჭვრეტელობით განაგრძო წინამორბედთა საქმე.

მე დღევანდელ გამოსვლაში შემთხვევით არ გამიერთიანებია ორი უდიდესი და განუყოფელი საწყისი ჩვენი ეროვნულობისა.

დავით აღმაშენებლის ხსენების დღე იმავდროულად თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დაფუძნების დღეა.

მთელს ეპოქას, დავითის საქართველოდან პირველ ქართულ რესპუბლიკამდე, ღვთიური ნათლით ასხივოსნებს მართლმადიდებლური სარწმუნოება და ქმნის კიდეც სულიერ ხიდს - დავით აღმაშენებლიდან დღევანდელობამდე.

თანამედროვე საქართველოც - დამოუკიდებელი, დემოკრატიული და სამართლებრივი ქართული სახელმწიფო, ერთდროულად უნდა აერთიანებდეს ორივე საწყისს წინაპართა სარწმუნოებასთან ერთად: დავით აღმაშენებლის საქართველოს სახელმწიფოებრივ სიმტკიცეს და მოაზროვნე ქართველთა დემოკრატიულ იდეალებს. მაგრამ საოცნებო და ნანატრი საქართველოს განხორციელებისა და სრულქმნისათვის საერთო ძალისხმევა, მტკიცე რწმენა, ისევ და ისევ ერთიანობა და რაც მთავარია, დროა საჭირო.

დრო, ანუ მთელი საზოგადოების, მთელი ერის ხანგრძლივი, მიზანსწრაფული, შეგნებული ძალისხმევა.

გავიხსენოთ: ოცდაათ წელზე მეტი გავიდა დავით აღმაშენებლის აღსაყდრებიდან - დიდგორამდე და თბილისის გათავისუფლებამდე. დიდი დრო იყო, ტანჯვისა და წამების, მაგრამ, ამავე დროს, დიდი გმირობისა და თავდადების წლები.

შეიძლება შემეკამათონ - „ის სხვა ეპოქა იყო“, მაგრამ პასუხად დაბეჯითებით ვიტყვი, რომ ეროვნული გამთლიანება და სახელმწიფოებრივი მშენებლობა, უპირველესად, სულიერი შეკრებისა და ზნეობრივი განწმენდის პროცესია.

მხოლოდ ამის შედეგად მიიღწევა ტაძრეულობა ერისა, რის გარეშეც შეუძლებელია ხელთქმნილი სახელმწიფოებრივი ტაძრის აგება.

ამიტომ, ჩემი აზრით, ეროვნული აღმშენებლობის შინაარსი არ იცვლება საუკუნეთა და ათასწლეულთა განმავლობაში.

საბედნიეროდ, განვლილ წლებში ჩვენ უკვე დიდი გზა გავიარეთ. არა მხოლოდ დავაფუძნეთ დემოკრატიული ქართული სახელმწიფო, არამედ შევქმენით ყველა პირობა მისი ყოველმხრივი განვითარებისათვის, მისი აღმავლობისა და მისი აღორძინებისათვის.

დღეს „ჩვენი თავი ჩვენვე გვეყუნდეს“, სამშობლოს ბედი ჩვენსავე ხელშია.

დამარცხების, უკან დახევის უფლება არა გვაქვს, ვინაიდან ამას არც დიდ წინაპართა სულები გვაპატიებენ და არც მომავალი თაობები.

საქართველო არის დამოუკიდებელი, თავისუფალი ქვეყანა, რომელსაც უდავოდ აქვს განვითარებისა და წინსვლის ნათელი პერსპექტივა მთელი მსოფლიოს მასშტაბით აღიარებული ფასეულობებით.

ბედნიერი ვარ, რომ ამ სიტყვებს წარმოვთქვამ სწორედ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში დავით აღმაშენებლის აღსაყდრებისა და უნივერსიტეტის დაფუძნების დღეს, იმ წარჩინებულთა თანდასწრებით, ვინც ქართველი ერის ინტელექტუალურ ძალას ქმნის.

თქვენთან ერთად მოვუწოდებ ჩვენს ახალგაზრდობას, ჩვენს შვილებსა და შვილიშვილებს, რომლებიც უნდა შეუძღვნენ საქართველოს ქართული სახელმწიფოებრიობის მეოთხე ათასწლეულში:

მტკიცედ, პირუთვნელად, ვიაროთ დავითისა და ილიას გზით.

საქართველოს პრეზიდენტმა მადლობა გადაუხადა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დიდ სამეცნიერო საბჭოს ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორის წოდების მინიჭებისათვის. მიუხედავად იმისა, რომ ედუარდ შევარდნაძეს მრავალი ჯილდო თუ პრემია აქვს მიღებული, ამასთანავე მრავალი ორდენის კავალერი და მსოფლიოს წამყვანი უნივერსიტეტების საპატიო დოქტორი გახლავთ, მისთვის, როგორც საქართველოს პრეზიდენტმა თავადვე აღნიშნა, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის უნივერსიტეტის - საქართველოს პირველი უმაღლესი სკოლის, წმინდა ალმა-მატერის საპატიო დოქტორობა ყველაზე დიდი ჯილდოა.

„გაძლევთ სიტყვას და მაქვს უფლება, უნივერსიტეტის წმინდა კედლებში და თქვენი თანდასწრებით ფიცი დავდო, რომ ბოლო ამოსუნთქვამდე ვემსახურები ჩემს ქვეყანას, მის დამოუკიდებლობას, მის აღორძინებას, მის უკვდავებას და ბოლომდე მივიყვანთ დავით აღმაშენებლის მიერ თავის დროზე დაწყებულ საქმეს“, - განაცხადა საქართველოს პრეზიდენტმა.

[...]

საქართველოს პრეზიდენტის
პრესსამსახური - საქინფორმი.

ედუარდ შევარდნაძე: „გაძლევთ სიტყვას და მაქვს უფლება, უნივერსიტეტის წმინდა კედლებში თქვენი თანდასწრებით ფიცი დავდო, რომ ბოლო ამოსუნთქვამდე ვემსახურები ჩემს ქვეყანას, მის დამოუკიდებლობას, მის აღორძინებას, მის უკვდავებას და ბოლომდე მივიყვანთ დავით აღმაშენებლის მიერ თავის დროზე დაწყებულ საქმეს“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 9 თებერვალი. - №36 (3437). - 1,2,3 გვ.

8 თებერვალს საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ
გელათში პატივი მიაგო დავით აღმაშენებლის ხსოვნას

[...]

საზეიმო წირვის შემდეგ თანამემამულეებს მიესალმა საქართველოს პრეზიდენტი ედუარდ შევარდნაძე:

ძვირფასო თანამემამულენო!
პატივცემულო სტუმრებო,
ქალბატონებო და ბატონებო,

8 თებერვალი - დიდი დავით აღმაშენებლის დღე - სრულიად საქართველოს დღეა.

მე არ მქონდა, უფლება - არც პიროვნულად, არც სახელმწიფოებრივად - არ ჩამოვსულიყავი იმერეთში და ქედი არ მომეხარა უდიდესი ქართველი სახელმწიფო მოღვაწის წინაშე.

უფრო მეტიც, მე მიმაჩნია, რომ ყოველი ქართველი, საქართველოს ყოველი პატრიოტი - განურჩევლად იმისა, ჩვენი სამშობლოს რომელ კუთხეში ცხოვრობს და მოღვაწეობს, - რომელ ეროვნებას ეკუთვნის, ზნეობრივად ვალდებულია, წელიწადში ერთხელ მაინც ეახლოს გელათს, დავითის კარიბჭით (როგორც მან თავად გვიანდერძა) შევიდეს ამ წმინდა ტაძარში და ეზიაროს აღმაშენებლის საქართველოს უკვდავ დიდებას.

ყოველი ქართველი მამულიშვილი, სულის უფაქიზეს კუნჭულში სათუთად ინახავს კეთილშობილ ნატვრასა და ოცნებას დიდ საქართველოზე, დავით აღმაშენებლის საქართველოზე - ერთიანსა და ძლიერ სამშობლოზე.

დავითისა და თამარის საქართველო - არის იდეალი, რომელსაც უნდა ვესწრაფოთ და მარადჟამს გვამხნევებდეს იმის შეგნება, რომ ეს საოცრება, „დავითის საქართველოს“ აგება და ბრძოლით მოპოვება - ჩვენ შევძელით, ჩვენმა წინაპრებმა, ჩვენმა სისხლმა და ხორცმა, ქართველი ერის და სრულიად საქართველოს გენიამ.

ეს ბრწყინვალე მაგალითი უნდა იქცეს დღევანდელი თაობისთვის, მომავალ თაობათათვის მაღალ შთაგონებად, რათა არამც და არამც არ შევუშინდეთ ეროვნული სახელმწიფოებრიობისათვის ბრძოლისას გარდაუვალ სირთულეთა თუ სიდუხჭირეს.

დავით აღმაშენებლის მთელი ეპოქა, „ძლევაი საკვირველთა“ უწყვეტი წყება ხომ უდავოდ ადასტურებს, რომ მართლაც უძლეველია ნება ერისა, რომელმაც მტკიცედ გააცნობიერა თავისუფლებისა და ეროვნული ღირსებისათვის ბრძოლისა და თუნდაც მსხვერპლის აუცილებლობა, ვინაიდან „თავისუფლება ლომთა ხვედრია“. მე ხშირად ვამბობ ხოლმე, რომ თავისუფლება ის ბედნიერებაა, რომელსაც დიდზე დიდი ხარკი უნდა გადაუხადო.

მაგრამ უდიდესი შეცდომა იქნებოდა, დიდი დავით აღმაშენებლის სახელმწიფოებრივი მოძღვრებიდან გვეზიარებინა მხოლოდ ეს გაკვეთილი და არ შეგვეცნო მეორე, განუყოფელი დავით აღმაშენებლის ანდერძისა - დავითი ვერასგზით გაიმარჯვებდა, რკინისებრ ნებისყოფასთან ერთად, ნათელი გონება, სათნო გული და ჭეშმარიტების პირუთვნელი აღქმის უნარი რომ არ მოემადლებინა მისთვის უფალს.

დავითის ძალა უპირველესად მისი ღვთისმოშიშობა, ღვთისმოსაობა, ჭეშმარიტი რელიგიისადმი - მართლმადიდებლობისადმი უეჭველი ერთგულება გახლდათ.

ეს ნიჭი მარად თან სდევდა მის უძლეველ ლაშქარს.

ღვთის ნათლითა და რწმენით აშენება დავით აღმაშენებელი ქრისტიანულ საქართველოს, რწმენასთან ერთად, ღვთისმეტყველებასთან ერთად, - საბუნებისმეტყველო ცოდნის სინათლეც იყო.

დავით აღმაშენებლის ეს გაკვეთილიც დღეს ჩვენთვის არანაკლებ საგულისხმო და ნიშანდობლივია.

ქვეყნის ჭეშმარიტი ძლევამოსილების საზომი, მით უმეტეს დღევანდელ პირობებში, დღევანდელ მსოფლიოში - ცოდნისა და განათლების ყოვლისშემძლე ძალით აღჭურვილ შვილთა სიმრავლეა.

ამიტომ, სრულებითაც არ არის შემთხვევითი, რომ პირველი ქართული უნივერსიტეტის დამფუძნებლებმა დავით აღმაშენებლის დღე ირჩიეს თავისი ოდინდელი ნატვრის, უდიდესი ეროვნულ-სახელმწიფოებრივი საქმის საბოლოო აღსრულებისა და განხორციელების თარიღად. მე დღეს უნივერსიტეტს ვესტუმრები და იქაც რამდენიმე სიტყვას ვიტყვი.

ჩვენი სამშობლოს დედაქალაქში, დავით აღმაშენებლის შესანიშნავი ძეგლის აღმართვისას, ისევე როგორც ქუთაისში (და მოგეხსენებათ, რომ ისტორიული სინამდვილის შესაბამისად, დავით მეფე პირველად სწორედ „პირველ სატახტო ქალაქში“ შემობრძანდა) - მე გავიმეორე უდიდესი გაჭირვების ჟამს გერმანელი ერის საუკეთესო შვილთა ზნეობრივი ფორმულა, და მსგავსად მოწოდებისა, „წინ იმანუილ კანტისაკენ!“, მოვუწოდე და დღესაც, კვლავ მოვუწოდებ ერს, მთელ საქართველოს - წინ, დავით აღმაშენებლისაკენ!

დავით აღმაშენებლისაკენ სწრაფვა, განურჩევლად ეპოქათა სხვაობისა, განურჩევლად იმისა, რომ რვა საუკუნე დაილეწა ჩვენს შორის - მაინც კვლავ და კვლავ მარად აქტუალურია, ვინაიდან ეს არის სწრაფვა სამშობლოს ერთიანობისა და თავისუფლებისაკენ.

საქართველოს დარღვეული მთლიანობის აღდგენა და აღორძინება დავით აღმაშენებელმა დაიწყო გეგმაზომიერად, პოლიტიკის მრისხანე კანონთა პატივისცემით, აუცილებელი ტაქტიკური კომპრომისებით, ერის სულიერი გაჯანსაღებითა და გაძლიერებით, ჭირთათმენის უნარის დანერგვით, მოკავშირეთა გამრავლებით, ტაძრების, გზებისა და ხიდების მშენებლობით, ქვეყნის განათლებით, სწავლულ კაცთა წარჩინებით, სახელმწიფოში ერთაშორისი თანხმობისა და ურთიერთშემწყნარებლობის დამკვიდრებით, ქვეყნის ერთიანობის მყარი ეკონომიკური წანამძღვრების შექმნით, კანონისა და კანონიერების დამკვიდრებით, საქართველოსათვის უმნიშვნელოვანესი გეოპოლიტიკური ფუნქციის მინიჭებით.

ეს არის გზა, რომელიც ჯერ მხოლოდ ნაწილობრივ განვვლეთ, მაგრამ, დავიწყეთ უკვე - ამ გზას დავადექით და ვეღარაფერი ჩვენს ნებას ხელს ვერ შეუშლის და წინ ვერ აღუდგება,

გზა, რომელმაც დიდი დავით აღმაშენებელიც და ჩვენც - მისი მიმდევარნიც, - მოგვიყვანა გელათის ტაძრამდე.

დავითის გზა - მისი ნებისყოფით, რწმენით, ძლევამოსილებითა და სათნოებით, ღვთისმოშიშობითა და სამშობლოს ერთგულებით, ღალატის მოკვეთითა და ერთსულოვნებით - უეჭველად მიგვიყვანს ერთიან, თავისუფალ, ძლევამოსილ, აყვავებულ საქართველომდე.

[...]

ნინო გაბრიაძე,
ირმა გეგეჭკორი.
საქინფორმის კორ.

წინ, დავით აღმაშენებლისაკენ! : 8 თებერვალს საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ გელათში პატივი მიაგო დავით აღმაშენებლის ხსოვნას // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 9 თებერვალი. - №36 (3437). - 1,2 გვ.

სამძიმარი

დიდად ვწუხვარ, რომ გარდაიცვალა ბატონი სულიკო, ჩვენი გამორჩეული კინოდრამატურგი, მართლაც შესანიშნავი ფილმების თანაავტორი.

გთხოვთ, მიიღოთ ჩემი სამძიმარი.

ედუარდ შევარდნაძე.

სამძიმარი : სულიკო ჟღენტის ოჯახს // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 11 თებერვალი. - №38 (3439). - 1 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის ყოველწლიური მოხსენება შედეგებისა
და 2000 წლის საშინაო და საგარეო ეკონომიკური და პოლიტიკური ამოცანების შესახებ
2000 წლის 9 თებერვალი.

„ბატონო პარლამენტის წევრებო:
ქალბატონებო და ბატონებო! სრულიად საქართველოს მოქალაქენო!

კონსტიტუციის მოთხოვნის თანახმად, წარმოგიდგენთ პრეზიდენტის ყოველწლიურ მოხსენებას - მიმართვას ხალხისადმი პარლამენტიდან - გასული 1999 წლის შედეგებისა და მიმდინარე 2000 წლის საშინაო და საგარეო ეკონომიკური და პოლიტიკური ამოცანების შესახებ.

მთავარი სტრატეგიული ამოცანები 1999 წელს, ისევე როგორც წინა წლებში, იყო კონსტიტუციის დაცვა, სოციალური და სამართლებრივი სახელმწიფოს, სამოქალაქო საზოგადოების სოციალურად ორიენტირებული საბაზრო ეკონომიკის მშენებლობა, მიწის რეფორმა, ადგილობრივი თვითმმართველობის დამკვიდრება, სასამართლო რეფორმა, მუნიციპალური რეფორმები. მეცნიერების კულტურის განათლების სფეროში პოლიტიკის, სრულყოფა. ხალხის კეთილდღეობის დონის ამაღლებისათვის წინაპირობის შექმნა.

ყოველივე ეს კონკრეტულად აისახა სამართლებრივი სახელმწიფოს კანონშემოქმედებაში. კანონის უზენაესობის განხორციელებასა და ხელისუფლების სამივე შტოს პრაქტიკულ საქმიანობაში.

1999 წელმა კიდევ უფრო განმტკიცდა საპარლამენტო, საკანონმდებლო, საპრეზიდენტო და აღმასრულებელი ხელისუფლების თანამშრომლობა და მიღწევები.

სახელმწიფოს, პრეზიდენტს მთავრობას, ბუნებრივია ჰყავდა კონსტრუქციული და დესტრუქციული პოლიტიკური ოპოზიცია. მეცნიერულ პოლიტოლოგიასა და სოციოლოგიასთან ერთად არსებობს ფსევდოპოლიტოლოგია და ფსევდოსოციოლოგია. ხშირად ისინი არაობიექტურად აფასებენ შექმნილ ვითარებას, რადგანაც პოლიტიკურ, წინასაარჩევნო კონიუნქტურის გავლენას განიცდიან.

კრიზისული ქაოსური, არასტაბილური, პოლიტიკური კონფლიქტებისა და სამოქალაქო ომის წლების ფონზე, რა თქმა უნდა, ნაკლოვანებანი დღესაც ბევრი გვაქვს. ეს ფაქტია, მაგრამ ფაქტია ისიც, რომ გვაქვს წარმატებებიც, რომლებსაც ხელისუფლებამ, მთავრობამ და ჩვენმა ხალხმა მიაღწიეს 90-იან წლებში. განსაკუთრებით ბოლო 5 წლის მანძილზე, კერძოდ 1999 წელს.

ეს უწინარესად, დამოუკიდებელი სახელმწიფოს აღმშენებლობის პროცესს ეხება.

ამ წლების განმავლობაში ერთი წყობილება - ტოტალიტარული რეჟიმი შევცვალეთ მეორე წყობილებით, რომლის საფუძველი დემოკრატიული ღირებულებანია. ერთი ფორმაცია შეიცვალა მეორე ფორმაციით. ეს ისტორიული მოვლენაა და ამ პროცესის შეუქცევადობა ფაქტია. ამ პროცესს ლოგიკური წერტილი დაუსვა 1999 წელმა. 2000 წელს ფაქტობრივად საქართველოს ისტორიის ახალი თავი დავიწყეთ.

- მხოლოდ შეგახსენებთ: ჩვენ 90-იანი წლების დამდეგს საერთოდ არ გვქონდა კონსტიტუცია - სახელმწიფოს ძირითადი კანონი 1995 წელს მივიღეთ თანამედროვე, მსოფლიოში აღიარებული დემოკრატიული კონსტიტუცია, საფუძველი ჩავუყარეთ თანამედროვე ქართულ კონსტიტუციონალიზმს.

- 90-იანი წლების დამდეგს ჩვენ საერთოდ არ გვქონდა სახელმწიფო. იგი მოგვაგონებდა ყველას ომს, ყველას წინააღმდეგ დამოუკიდებლობა და სუვერენიტეტი მხოლოდ ქაღალდზე იყო დეკლარირებული. ქვეყანაში მძვინვარებდა სამოქალაქო ომი, სისხლიანი კონფლიქტები, ინფლაცია, ჰიპერინფლაცია, ქაოსი და დესტრუქცია. ჩვენ დავამყარეთ მართლწესრიგი და კანონიერება. ჩვენ შევქმენით ახალი ტიპის დამოუკიდებელი, სოციალური და სამართლებრივი საქართველოს სახელმწიფო.

- სწორედ ბოლო ხუთ წელიწადში ჩამოყალიბდა საბოლოოდ ჭეშმარიტად დემოკრატიული ქართული პარლამენტარიზმი, ნაყოფიერად მუშაობს საქართველოს მეოთხე მოწვევის პარლამენტი.

- 90-იანი წლების დამდეგს ჩვენში არ იყო სამოქალაქო საზოგადოება. ჩვენ ბოლო ხუთი წლის მანძილზე ავაშენეთ სამოქალაქო საზოგადოების საფუძვლები.

- 90-იანი წლების დამდეგს ჩვენ არ გვქონდა სოციალურად ორიენტირებული საბაზრო ეკონომიკა. ბოლო ხუთი წლის მანძილზე ჩვენ დავასრულეთ სოციალურად ორიენტირებული საბაზრო ეკონომიკის ძირითადი კონტურების შექმნა.

- კარგად გახსოვთ, სულ რამდენიმე წლის წინათ პარალიზებული იყო სასამართლო სისტემა, ძველი სისტემა მოიშალა, ახალი ჯერ არ იყო შექმნილი. ბოლო ხუთი წლის მანძილზე ჩამოყალიბდა სასამართლო ხელისუფლება, კონსტიტუციური სასამართლო, განხორციელდა სასამართლო და სამართლებრივი რეფორმები.

- 90-იანი წლების დამდეგს ჩვენ არ გვქონდა თანამედროვე მოთხოვნათა შესაბამისი მუნიციპალური ხელისუფლება და თვითმმართველობა. ბოლო წლებში ჩვენ ჩამოვაყალიბეთ ადგილობრივი თვითმმართველობა, ჩავატარეთ არჩევნები და განვახორციელეთ რეფორმები ადგილობრივი თვითმმართველობის სფეროში.

- ბოლო ხუთი წლის მანძილზე შევქმენით ეროვნული შეიარაღებული ძალები, რომლებიც მსოფლიო ღირებულებებსა და სტანდარტებზეა ორიენტირებული ნაკლოვანებანი ბევრია, მაგრამ მთავარი გაკეთდა, ვიცით რა გვინდა, რა სტანდარტებს უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს თავდაცვა და მისი შეიარაღებული ძალები.

ბოლო წლების უმნიშვნელოვანესი მონაპოვარია ეროვნული სასაზღვრო ჯარების შექმნა, დღეს საქართველო საკუთარ საზღვარს თვითონ აკონტროლებს.

- ბოლო 5 წლის მანძილზე დემოკრატიული მშენებლობის პოლიტიკური ცივილიზაციისა და კულტურის, ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვის სფეროში წარმატებანი იმდენად შთამბეჭდავია, რომ ჩვენ გავხდით ევროსაბჭოს წევრი, ხოლო ვაჭრობისა და საგარეო-ეკონომიკურ ურთიერთობებში მოპოვებულ წარმატებათა შედეგად მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის წევრად მიგვიღეს.

შეიძლება სხვა მიღწევების დასახელებაც.

ამასთანავე არავინ უარყოფს იმას, რომ გვაქვს სერიოზული ნაკლოვანებანიც, გადაუწყვეტელი პრობლემები, რომ ქვეყანა თავისი განვითარების საწყის ეტაპზეა.

- არ არის აღდგენილი საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა და ეს არის ყველაზე მტკივნეული.

- დავძლიეთ ინფლაცია, ჰიპერინფლაცია, განვახორციელეთ საბანკო და საფინანსო რეფორმები, მაგრამ დიდი პრობლემები გვაქვს ფულადსაკრედიტო და საბიუჯეტო პოლიტიკაში, შემოსავლის, დეფიციტის, გასავლის სფეროებში. ვერ დავძლიეთ საბიუჯეტო და ფინანსური კრიზისი, „საბიუჯეტო ტერორი“, როგორც ადრე ავღნიშნეთ, მაგრამ ჩრდილოვანი ეკონომიკა და კორუფცია ძირს უთხრის სახელმწიფოსა და ეკონომიკას.

ვერავითარ კრიტიკას ვერ უძლებს სოციალური დაცვის სფერო.

ძირითადად დავძლიეთ ეკონომიკური კრიზისი, მაგრამ ვერ ავიყვანეთ საარსებო მინიმუმის დონეზე ხელფასები, პენსიები, სტიპენდიები, ლტოლვილთა და იძულებით ადგილნაცვალ პირთა შემწეობანი, დიდი პრობლემები გვაქვს ხალხის კეთილდღეობის დონის ამაღლებაში. მოსახლეობას შეუფერხებლად ან საერთოდ ვერ ვაწვდით ელექტროენერგიას, ბუნებრივ აირს, წყალს, ჯერ კიდევ გაჩანაგებულია კომუნალური მეურნეობა.

- ჯერჯერობით სასურველი შედეგები არ მოჰყოლია პოლიტიკურ, სოციალურ და ეკონომიკურ რეფორმებს.

გვაქვს ბევრი სხვა ნაკლოვანებანიც.

სამოქალაქო, ეროვნული შერიგების პროცესთან ერთად ჯერ კიდევ არ დამთავრებულა დაპირისპირებულთა სამკვდრო-სასიცოცხლო, ხშირად სრულიად უაზრობაში გადასული ბრძოლა. ლაპარაკი არ არის ან არ ვგულისხმობთ პოლიტიკურ ბრძოლას კონსტიტუციის ფარგლებში.

ბევრ მოქალაქეს სურს მხოლოდ ნეგატიური მხარეები დაინახოს და მიჩქმალოს ისტორიული მიღწევები. ვისაც გაუსაძლისათ უჭირს, ვერც დაიდანაშაულებ, ვერც შეედავები, მაგრამ არიან ბოროტი ადამიანებიც თავიანთი ბოროტი ზრახვებით, ძველი მენტალიტეტით, მონური ფსიქოლოგიით, არავისზე ნაკლებად არ ვიცი თუ როგორ უჭირთ ადამიანებს. ამავე დროს ვამაყოფ იმით, რომ საქართველოს მოქალაქეთა მხარდაჭერით სასწაულებრივი მოთმინებით ავაშენეთ დამოუკიდებელი სახელმწიფო, მოვიპოვეთ თვისუფლება და აღარასოდეს, არავითარ პირობებში არ დავთმობთ მოპოვებულს, აღარასოდეს არავისი მონები არ გავხდებით. კარგად მოგეხსენებათ, რამდენი საუკუნის რამდენ თაობას უოცნებია იმაზე, რის მფლობელიც დღეს ჩვენ ვართ.

დაპირისპირება, პოლიტიკური ბრძოლის გამწვავება იგრძნობოდა, განსაკუთრებით შარშან პარლამენტის არჩევნების დროს. ეს იგრძნობა წელსაც, რადგანაც მიმდინარე წელი პრეზიდენტის არჩევნების წელია ალბათ. ასეთი ეტაპებისათვის გარკვეული წინააღმდეგობანი გარდაუვალია.

ხელისუფლების მიერ არჩეულ კურსს, გადაჭრით ვამბობ, ალტერნატივა არ გააჩნია, რადგანაც იგი, ყოველგვარი გადაჭარბების გარეშე, თანამედროვე მსოფლიო პოლიტიკის მიღწევებსა და თანამედროვე პოლიტიკური მეცნიერების მოთხოვნებს შეესაბამება. ეს გახლავთ შედეგზე ორიენტირებული რეალისტური პოლიტიკა, მაგრამ საჭიროა დრო. ვფიქრობ, უახლოეს 2-5 წელიწადში საქართველო ერთ-ერთი განვითარებული სამაგალითო ქვეყანა იქნება ევროპაში.

ახლოს არის ისტორიული გარღვევის ჟამი განვლილი 90-იანი წლები, პოლიტიკის ფილოსოფიის ენით რომ ვთქვათ, უპირატესად, რაოდენობრივი დაგროვების წლები იყო. მალე დადგება რაოდენობრივის თვისებრიობაში გადასვლის ჟამი.

არსებობს მეცნიერულად დასაბუთებული ოპერატიული და გრძელვადიანი სამთავრობო პროგრამები. სახელმწიფოს სტრატეგია და ტაქტიკა, სოციალური და ეკონომიკური განვითარების პროგნოზული ინდიკატური გეგმები. მოქმედებს პრეზიდენტის ხუთწლიანი პროგრამა (1995-2000 წწ). მუშავდება პრეზიდენტის ახალი ხუთწლიანი პროგრამა (2000-2005 წლები), გვეხმარებიან მეგობარი ქვეყნები და საერთაშორისო ორგანიზაციები. ყველა პირობაა შექმნილი იმისათვის, რომ დავძლიოთ ნაკლოვანებანი, უპირველეს ყოვლისა დავძლიოთ სიღარიბე, სიღატაკე, უმუშევრობა.

თავი I

საპრეზიდენტო და აღმასრულებელი ხელისუფლების ურთიერთობა საქართველოს პარლამენტთან კონსტიტუციის საფუძველზე.

კანონშემოქმედება

როგორც ითქვა, 1999 წელს ქვეყანაში გაიმართა პარლამენტის არჩევნები. კონსტიტუციისა და კანონმდებლობის ყველა ნორმის დაცვით არჩეულია ახალი მოწვევის პარლამენტი. ეს იყო საქართველოში ბოლო წლებში მიმდინარე დემოკრატიზაციის პროცესის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მიჯნა, გამოცდა, რომელიც ჩვენმა ქვეყანამ წარმატებით ჩააბარა. ჩემი აზრით, ახალ პარლამენტში წარმოდგენილია დიდი გამოცდილების მქონე და ახლებურად მოაზროვნე ძალების უნიკალური ბალანსი. ბოლო ხუთი წლის მანძილზე ქვეყნის პარლამენტმა განიხილა და მიიღო 685 კანონი, მათ შორის 30 ფუნდამენტური კანონი, მათი საერთო რიცხვის 45 პროცენტი აღმასრულებელ ხელისუფლებაშია მომზადებული.

გასულ წელს მიღებულია 214 კანონი, მათ შორის ოთხი კოდექსი, აქედან საქართველოს პრეზიდენტის ინიციატივით - 97 კანონი. თუ ამ ციფრებს მთლიანად 1995-1999 წლებში მიღებულ შედეგებს შევადარებთ, აშკარაა, რომ გასული წელი კანონშემოქმედებითი საქმიანობის დიდი ინტენსიურობით გამოირჩეოდა, 1999 წლის განმავლობაში მიღებულია საქართველოში მოქმედი კოდექსების თითქმის ნახევარი, ხოლო ხუთწლიან პერიოდში პარლამენტის მიერ მიღებულ კანონთა საერთო ოდენობის თითქმის მესამედი. ეს შედეგი ვერ იქნებოდა მიღწეული, რომ არა პრეზიდენტსა და პარლამენტს შორის არსებულ ურთიერთობათა ახალ, უფრო მაღალ დონეზე აიყვანა.

1. გასულ წელს პრეზიდენტის ინიციატივით პარლამენტის მიერ მიღებულ კანონთა შორის უწინარესად აღსანიშნავია სამართლებრივი სახელმწიფოს მშენებლობის, სახელმწიფოებრივი და საზოგადოებრივი წესრიგის განმტკიცების, სასამართლო რეფორმის შემდგომი საკანონმდებლო უზრუნველყოფის მიმართულებით მიღებული ახალი კანონები, კერძოდ, აღმასრულებელ ხელისუფლებაში შემუშავებული და პარლამენტის მიერ დამტკიცებული ახალი კოდექსები.

ძალზე დიდი მნიშვნელობის დოკუმენტაცია ახალი სისხლის სამართლის კოდექსი. ეს დოკუმენტი მიზნად ისახავს საქართველოში სისხლის სამართლის რეფორმის განხორციელებას. თვისებრივად შეცვლილია კოდექსის სისტემა, სისხლისსამართლებრივი დაცვის პრიორიტეტულ საფუძველს პიროვნების ინტერესები, მისი სიცოცხლე, ჯანმრთელობა, პატივი და ღირსება წარმოადგენს.

წელს ამოქმედდა, თანაც ფართო მსჯელობის საგნად იქცა პარლამენტის მიერ მიღებული ზოგადადმინისტრაციული კოდექსი.

ასევე დიდი მნიშვნელობა ენიჭება აღმასრულებელ ხელისუფლებაში მომზადებულ და პარლამენტის მიერ მიღებულ ისეთ კანონებს, როგორიც არის „საქართველოს უზენაესი სასამართლოს შესახებ“, „სააღსრულებლო წარმოებათა შესახებ“, „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ კანონები.

გასულ წელს მიღებული საკანონმდებლო აქტების საფუძველზე გრძელდებოდა ადამიანის უფლებათა დაცვის მექანიზმების სრულყოფა. პენიტენციალური სისტემის რეფორმა ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მოვლენაა სახელმწიფოში. ამ მიმართულებით მნიშვნელოვანი სიახლე იყო. ის, რომ ეს სფერო იუსტიციის სამინისტროს დაექვემდებარა იუსტიციის სამინისტრომ თავი უნდა გაართვას ამ სრულიად ახალ და მისთვის უცხო ფუნქციას ისე, რომ არათუ არ უნად შესუსტდეს, არამედ კიდევ უფრო უნდა გაძლიერდეს მისი საქმიანობა დამტკიცებული დებულების შესაბამისად და რაც მთავარია, იუსტიციის სამინისტრომ კიდევ უფრო განამტკიცოს თავისი, როგორც კოორდინატორის როლი კანონშემოქმედების დარგში. აღმასრულებელ ხელისუფლებაში პენიტენციალური სისტემის რეფორმა არ არის სტრუქტურატა მექანიკური გადაჯგუფება ერთი სამინისტროდან მეორეში. მას ძალიან სერიოზული ცვლილებები უნდა მოჰყვეს.

სახელმწიფოებრივი და საზოგადოებრივი წესრიგის უზრუნველყოფის დარგში ახალი კანონების მიღების პარალელურად, მუდმივად მიმდინარეობს ადრე მიღებულ კანონთა გადახედვისა და სრულყოფის პროცესი.

2. პრეზიდენტის, პარლამენტის, მთავრობის, კანონშემოქმედების მეორე მნიშვნელოვანი მიმართულება იყო ეკონომიკური რეფორმის შემდგომი საკანონმდებლო უზრუნველყოფა, ქვეყნის საფინანსო-ეკონომიკურ სფეროსი, ეკონომიკის სხვადასხვა დარგში. მიმდინარე პროცესების მარეგულირებელი საკანონმდებლო აქტების შემუშავება და მიღება.

ამ კუთხით გასული წელი ძალზე ნაყოფიერი აღმოჩნდა. მუდმივად მიმდინარეობდა საგადასახადო და საბაჟო კოდექსების, საბიუჯეტო და სამეწარმეო სფეროთა მარეგულირებელი კანონების სრულყოფის პროცესი. აღმასრულებელ ხელისუფლებაში შემუშავდა და პარლამენტმა დაამტკიცა ისეთი მნიშვნელოვანი კანონები, როგორიც არის „სამეწარმეო საქმიანობის ლიცენზირების შესახებ“, „სასაქონლო ნიშნების შესახებ“, „სტანდარტიზაციის შესახებ“. „სასაქონლო ბირჟებისა და საბირჟო ვაჭრობის შესახებ“, „საქართველოს საპატენტო კანონი“ და სხვა.

გასულ წელს განსაკუთრებული ყურადღება ექცეოდა იმას, რომ ეროვნული ეკონომიკის სხვადასხვა დარგში საბაზრო ურთიერთობის დამკვიდრების და სახელმწიფო რეგულირების ცივილიზებული, ეკონომიკური მეთოდების დანერგვის, ინვესტორებისათვის შესაბამისი გარანტიების შექმნის მიზნით მომზადებულიყო აუცილებელი საკონმდებლო აქტები. ამ მიმართულებით მნიშვნელოვანია კანონები „ნავთობისა და გაზის შესახებ“, „მშენებლობის პროექტის სახელმწიფო კომპლექსური ექსპერტიზისა და დამტკიცების შესახებ“, „სურსათისა და თამბაქოს შესახებ“ და ზოგიერთი სხვა.

ამ ახალი კანონების მიღებისა და უკვე მოქმედი კანონების სრულყოფის საფუძველზე გასულ წელს გრძელდებოდა იმ აუცილებელი სამართლებრივი გარანტიების შექმნის პროცესი, რომლებიც რეფორმას შეუქცევად ხასიათს მიანიჭებდა.

ამ მიზნით მნიშვნელოვანი ცვლილებები განიცადა საგადასახადო კანონმდებლობამ, მოწესრიგდა საბიუჯეტო მოწყობის მთელი რიგი საკითხები, დიდი სამართლებრივი ბაზა საერთასორისო მოთხოვნების შესაბამისი და მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის სტანდარტებს მისადაგებული ყოფილიყო, რაც საბოლოოდ ამ ორგანიზაციის წევრობით დაგვირგვინდა.

3. ცალკე უნდა ავღნიშნოთ ისეთი კანონები, რომელთა შემუშავება და მიღება დაკავშირებულია აღმასრულებელი ხელისუფლების სტრუქტურულ ცვლილებებთან, უწინარესად, ეს არის სახელმწიფო მინისტრისათვის კონსტიტუციით მინიჭებული უფლებების კანონის დონეზე განსაზღვრა და დაკონკრეტება. ჩვენი აღმასრულებელი ხელისუფლების სისტემაში ეს სერიოზულ მოვლენად მიმაჩნია.

გარდა ამისა, შეიქმნა ორი ახალი სამინისტრო, პარლამენტის თანხმობით დაინიშნა მათი ხელმძღვანელები. ამ ცვლილებებზე დიდ იმედებს ვამყარებთ.

ამასთანავე, აღმასრულებელი ხელისუფლების სრუქტურის სრულყოფის პროცესი შემდგომშიც აუცილებლად გაგრძელდება, რაც სახელმწიფო მართვის სფეროს ერთიანად გააზრებული რეფორმის ფარგლებში წარიმართება.

4. განვლილ წელს ასევე დიდი ყურადღება ექცეოდა კულტურის, ჯანმრთელობის დაცვის, განათლების, მეცნიერების, გარემოს დაცვისა და სოციალური სფეროს სხვა დარგების კანონმდებლობის სრულყოფის ამოცანას. აღმასრულებელ ხელისუფლებაში მომზადდა და პარლამენტმა მიიღო კანონები „საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის შესახებ“, „კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის შესახებ“, „საქართველოს თეატრების შესახებ“, „საქართველოს თეატრების შესახებ“, „ბავშვთა და ახალგაზრდული კავშირების სახელმწიფოებრივი მხარდაჭერის შესახებ“, „ატმოსფერული ჰაერის დაცვის შესახებ“ და ზოგიერთი სხვა კანონი. მიმდინარე 2000 წლისათვის კანონშემოქმედებითი საქმიანობის პრიორიტეტულ მიმართულებებად მიმაჩნია.

1. სამართლებრივი რეფორმის შემდგომი განხორციელებისათვის საკანონმდებლო ხელშეწყობა, სახელმწიფოებრივი და საზოგადოებრივი წესრიგის განმტკიცება, კორუფციის დამარცხება.

განზრახული გვაქვს, რომ მიმდინარე წლის განმავლობაში პარლამენტს წარვუდგინოთ კანონპროექტები „ადვოკატურის შესახებ“, „იარაღის შესახებ“, „ნოტარიუსთა დისციპლინალური პასუხისმგებლობის შესახებ“ და ზოგიერთი სხვა.

გამოიკვეთა ანტიკორუფციულ ღონისძიებათა მოქმედების პროგრამა, რომლის მნიშვნელოვან ელემენტს წარმოადგენს საკანონმდებლო ბაზის სრულყოფა. ამდენად, უახლოეს პერიოდში, შესაბამისი ცვლილებები უნდა მომზადდეს სისხლის სამართლის კანონმდებლობაში. „საჯარო სამსახურში ინტერესთა შეუთავსებლობისა და კორუფციის შესახებ“ კანონში შესატანად. ცალკე მსჯელობის საგანი უნდა გახდეს ეკონომიკური სფეროს მარეგულირებელი ნორმატიული აქტები და ა.შ.

2. ახალ 2000 წელს პრიოპიტეტულ მიმართულებად კვლავაც ეკონომიკური სფეროს მარეგულირებელი საკანონმდებლო ბაზის სრულყოფა დარჩება. ამ თვალსაზრისით ბევრი სამართლიანი შენიშვნა გამოითქვა, მათ შორის, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და ჩვენი ბიზნესმენების მიერ.

აღნიშნული მიმართულებების განსახორციელებლად ამჟამად აღმასრულებელ ხელისუფლებაში მზადდება და პარლამენტში განსახილველად იქნება წარმოდგენილი მთელი რიგი აუცილებელი ცვლილებები და დამატებები საქართველოს საგადასახადო და საბაჟო კოდექსებში. „საბიუჯეტო სისტემისა და საბიუჯეტო უფლებამოსილებათა შესახებ“. „სახელმწიფო ბაჟის შესახებ“, „გრანტების შესახებ“, აგრეთვე სხვა კანონებში შესატანად ეს მუდმივი პროცესია და ალბათ, მომავალშიც დაგვჭირდება მუშაობა როგორც აღმასრულებელ ხელისუფლებაში, ისე პარლამენტში.

შიდა ბაზრის დაცვის თვალსაზრისით, საგადასახადო და საბაჟო კანონმდებლობის გადახედვასთან ერთად მნიშვნელოვან როლს შეასრულებს „ანტიდემპინგის შესახებ“, „შიდა ბაზრის დაცვის ღონისძიებათა შესახებ“ კანონები, რომელთა პროექტების მომზადება და პარლამენტში წარდგენა მიმდინარე წელს გვაქვს ნავარაუდევი.

მზადდება კანონპროექტები „სამშენებლო საქმიანობის შესახებ“, „სამოქალაქო ავიაციის ლიცენზირების შესახებ“, „საქართველოს ზღვისა და მდინარეების ნაპირების დაცვის შესახებ“, „საზღვაო განათლების შესახებ“, აგრეთვე ცვლილებები - კავშირგაბმულობის, საავტომობილო და სარკინიგზო ტრანსპორტის მარეგულირებელ ძირითად კანონებში შესატანად.

უდავოდ დადებით როლს შეასრულებს კანონი „სახელმწიფო მიზნობრივი პროგრამების შესახებ“, რომლის მომზადებაზეც მუშაობს ამჟამად ეკონომიკის სამინისტრო.

3. მიმდინარე წელს, როგორც აღმასრულებელი ისე საპარლამენტო ხელისუფლების მნიშვნელოვანი ყურადღების საგნად უნდა იქცეს ადგილობრივი თვითმმართველობის პრინციპების შემდგომი რეალიზაცია და ამ მიმართულებით შექმნილი სამართლებრივი ბაზის განმტკიცება.

განზრახული გვაქვს „საქართველოს ადგილობრივი ხელისუფლების ორგანოების საგარეო ურთიერთობათა კოორდინაციის შესახებ“. „ადგილობრივი საკუთრების შექმნის, მფლობელობის სარგებლობისა და განკარგვის წესის შესახებ“, ადგილობრივი თვითმმართველობის და მმართველობის ორგანოთა მიერ მიწისა და სხვა ბუნებრივი რესურსების სარგებლობის უფლებამოსილებათა განმსაზღვრელი კანონპროექტების შემუშავება, აგრეთვე ადგილობრივი თვითმმართველობის ევროპული ქარტიის საფუძველზე აუცილებელი საკანონმდებლო ცვლილებებისა და დამატებების სხვა აუცილებელი კანონების მომზადება.

4. რაც შეეხება სოციალური სფეროს მარეგულირებელი საკანონმდებლო ბაზის სრულყოფას, აქ ჩვენს წინაშე დგას ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ამოცანა - ყველა მოქმედი თუ ჯერ კიდევ მისაღები კანონის რეალურობის, მათი საფინანსო უზრუნველყოფის საკითი.

5. მიმდინარე წელს მეტ აქტუალურობას შეიძენს ქვეყნის სამოქალაქო საზოგადოების მშენებლობის პროცესში წარმოქმნილი პრობლემების სამართლებრივი მოგვარების ამოცანა. მნიშვნელოვანი ყურადღება უნდა მიექცეს პოლიტიკური სისტემის ფორმირების პრობლემას, რომელიც მოიცავს სახელისუფლებო და არასახელმწიფოებრივ სოციალურ ინსტიტუტებს: თავად სახელმწიფოს, სამოქალაქო საზოგადოებას მოქალაქეთა პოლიტიკურ გაერთიანებებს, საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს, ეკლესიას და ა.შ. განსაკუთრებით გამოვყოფდი არასამთავრობო ორგანიზაციებს, მივესალმები მათს აქტიურობას - 300-ზე მეტი ასეთი ორგანიზაცია მუშაობს დღეს საქართველოში.

სამოქალაქო საზოგადოების მნიშვნელოვან ელემენტს წარმოადგენენ პოლიტიკური პარტიები და გაერთიანებები. საქართველოს სახელმწიფო კონსტიტუციურ უფლებას ანიჭებს მოქალაქეებს, გაერთიანდნენ საზოგადოებრივ თუ პოლიტიკურ ორგანიზაციებში, არამედ აუცილებელ პირობასაც უქმნის წარმატებული საქმიანობისათვის, ფინანსურადაც კი ეხმარება მათ. კერძოდ „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანების შესახებ“, საქართველოს ორგანული კანონის თანახმად, 2000 წლის 1 იანვრიდან სახელმწიფო ფინანსურ დახმარებას გაუწევს პარტიებს საქართველოს პარლამენტში მათ მიერ მიღებული მანდატების პროპორციულად.

სამოქალაქო საზოგადოების მშენებლობის ეტაპზე მნიშვნელოვანი მომენტია საზოგადოებისა და რელიგიის ურთიერთდამოკიდებულება.

საქართველოს კონსტიტუცია მტკიცედ იცავს რწმენისა და აღმსარებლობის თავისუფლებას, მაგრამ ამასთანავე აღიარებულია ქართული მართლმადიდებლური ეკლესიის განსაკუთრებული როლი საქართველოს ისტორიაში.

ამავე დროს, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ საქართველოში ქართველებთან ერთად საუკუნის მანძილზე ცხოვრობდნენ და ქვეყნის კეთილდღეობისათვის იღწვოდნენ სხვადასხვა ეროვნების და რელიგიის წარმომადგენლები, რომელთა უფლებები და თავისუფლებები სახელმწიფომ განსაკუთრებით უნდა დაიცვას.

სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების პროგრამაში მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებს. თანამედროვე ეტაპზე ინფორმაციის გავრცელების სფეროში უდიდესი დატვირტვა სწორედ მასობრივ ინფორმაციას აქვს, მისი საჯაროობა და თავისუფლება დღევანდელობის ატრიბუტია, რომელიც კიდევ უფრო უნდა განვითარდეს. თუმცა, არ არის გამორიცხული, რომ ვიფიქროთ ინფორმაციული სივრცის ცალკეული ასპექტის მავნე ზეგავლენისაგან საზოგადოების დაცვაზე. ყველაფერი ეს კანონმა უნდა მოაგვაროს, უწინარესად, პრესის შესახებ კანონმა.

საქართველოში დღის წესრიგში უნდა დადგეს ჟურნალისტთა თვითრეგულირების ორგანოს შექმნისა და ჟურნალისტთა პროფესიული ეთიკის ახალი კოდექსის შემუშავების საკითხი.

მასობრივი ინფორმაციის გავრცელების საშუალებათა სამართლებრივი მოწესრიგების თვალსაზრისით, საქართველოს კანონმდებლობას აუცილებლად უნდა შეემატოს კანონი „ელექტრონული მასმედიის შესახებ“, რომელიც ტელევიზიისა და სათანამგზავრო მოწყობილობების სფეროს მოაწესრიგებს.

საერთოდ, ახალ 2000 წელს ჩვენი ერთობლივი საქმიანობა კანონშემოქმედებითი პასუხისმგებლობის ამაღლების გზით უნდა წარიმართოს არ უნდა გვავიწყდებოდეს, რომ მხოლოდ კანონის მიღება არ არის საკმარისი, საჭიროა მისი შემდგომი აღსრულებისათვის ზრუნვა.

მოხარული ვარ, რომ ეს პროცესი ახალ პარლამენტში, მთავრობაში უკვე დაწყებულია და საპარლამენტო კომიტეტები თუ კომისიები აქტიურად ებმებიან სხვადასხვა სახელისუფლებო სტრუქტურის მიერ კანონების აღსრულებასთან დაკავშირებული პრობლემების განხილვაში, რაც ქვეყნის ბედისთვის საპარლამენტო და აღმასრულებელი ხელისუფლების საერთო პასუხისმგებლობის საფუძველია.

საქართველოში განხორციელდა სამართლებრივი და სასამართლო რეფორმა, რის შედეგადაც ძველი სასამართლო სისტემა ახალი სისტემით შეიცვალა. სასამართლო რეფორმა ჩვენი ახალი დემოკრატიის მნიშვნელოვანი მონაპოვარია.

რაც შეეხება უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა ატესტაციას. იგი წელს ჩატარდება, მოსამართლეები ემზადებიან ამისათვის. საკვალიფიკაციო ატესტაციის დებულება ბატონ ლადო ჭანტურიას წარდგინებით და პრეზიდენტის ბრძანებულებით უკვე დამტკიცებულია. უზენაესი საქართველო უდავოდ დაიმკვიდრებს ღირსეულ ადგილს ჩვენს სამართლებრივ სახელმწიფოში.

თავი II

საპრეზიდენტო და აღმასრულებელი ხელისუფლება.
სახელმწიფო მინისტრის ფუნქციების გაფართოება. სახელმწიფო უშიშროების ახალი კონცეფცია.

ანტიკორუფციული ბრძოლის პროგრამა

მოგეხსენებათ, რომ საპრეზიდენტო და აღმასრულებელი ხელისუფლების მოქმედი კონცეფცია ეფუძნება საპრეზიდენტო რესპუბლიკის მოდელს, რომლის თანახმად საქართველოს პრეზიდენტი საქართველოს სახელმწიფოსა და აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაურია და უფლებამოსილებათა ფართო სპექტრი აქვს.

მიზანშეწონილად არის მიჩნეული სახელმწიფო მინისტრის უფლებამოსილებათა გაზრდა, შესაძლებელი გახდა პრეზიდენტის აღმასრულებელი ხელისუფლების სფეროში უფლებამოსილებათა გარკვეული ნაწილის დელეგირება სახელმწიფო მინისტრისადმი. ისე რომ, თავიდან ყოფილიყო აცილებული კონსტიტუციური ცვლილებები და მასთან დაკავშირებული მთელი რიგი სირთულეები. საერთოდ, არ უნდა გაგვიტაცოს სურვილმა, რაც შეიძლება მეტი შესწორება შევიტანოთ კონსტიტუციაში, კონსტიტუციისადმი დამოკიდებულება ისეთი უნდა იყოს, როგორც დემოკრატიულ, დამოუკიდებელ სახელმწიფოს შეეფერება.

ხელისუფლების სამივე შტო დიდ ყურადღებას უთმობს ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებათა რეალურ დაცვას.

ადამიანის უფლებათა დასაცავად მუშაობს სახალხო დამცველის ინსტიტუტი, საქართველოს პარლამენტის ადამიანის უფლებათა დაცვის, მოქალაქეთა პეტიციებისა და სამოქალაქო საზოგადოების მშენებლობის კომიტეტი, ეროვნული უშიშროების საბჭოს აპარატის ადამიანის უფლებათა დაცვის სამსახური, 350-მდე არასამთავრობო ორგანიზაცია, რომელთაგან თითოეული იმსახურებს მადლიერებას როგორც პრეზიდენტის, ისე ჩვენი ხალხისაგან.

ევროსაბჭოში გაწევრიანების შემდეგ საქართველოს პარლამენტმა მოახდინა „ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა შესახებ 1950 წლის 4 ნოემბრის კონფერენციის” რატიფიკაცია, რითაც ჩვენმა ქვეყანამ სერიოზული ვალდებულებები იკისრა.

გასული წლის ერთ-ერთი უმთავრესი პრიორიტეტული მიმართულება ანტიკორუფციული მიმართულების შემუშავება იყო.

ამ საკითხზე მზად არის პრეზიდენტის საგანგებო მოხსენება, რომლითაც საზოგადოების წინაშე უნდა წარდგეს. კორუფციასთან ბრძოლის საკითხებზე ვილაპარაკე საქართველოს მთავრობის გაფართოებულ სხდომებზე, რომლებიც მიეძღვნა გასული წლის შედეგების შეჯამებას, სამართალდამცავი ორგანოებისა და ეკონომიკის პრობლემებს.

ერთი წლის წინათ ანტიკორუფციული სამსახურის შესახებ კანონპროექტი საქართველოს პარლამენტს წარვუდგინეთ.

ამჯერად საჭიროდ არ მიმაჩნია გადამუშავებული კანონპროექტის დეტალური ანალიზი. კანონპროექტი თანამედროვე საერთაშორისო სტანდარტების დონეზეა შემუშავებული. ჩვენი უცხოელი კოლეგების კონსულტაციებითა და დახმარებით. ანტიკორუფციული სამსახურის დაფინანსებას ხელს შეუწყობენ ამერიკის შეერთებული შტატები, მთელი რიგი საერთაშორისო ორგანიზაციები. თუმცა ბიუჯეტიდანაც სოლიდური თანხები უნდა გამოიყოს.

აღნიშნულ კანონპროექტს გადამუშავებული სახით უახლოეს ხანაში კვლავ წარვუდგენ პარლამენტს. ანტიკორუფციული კანონის მიღმა და მის საფუძველზე ანტიკორუფციული სამსახურის შექმნა ჩრდილოვან ეკონომიკასთან და კორუფციასთან ისტორიული ბრძოლის გადამწყვეტი ეტაპი უნდა გახდეს.

აღნიშნულ კანონპროექტს გადამუშავებული სახით უახლოეს ხანში კვლავ წარვუდგენ პარლამენტს. ანტიკორუფციული კანონის მიღება და მის საფუძველზე ანტიკორუფციული სამსახურის შექმნა ჩრდილოვან ეკონომიკასთან და კორუფციასთან ისტორიული ბრძოლის გადამწყვეტი ეტაპი უნდა გახდეს.

ეს იდეა ნახევარი წლის წინათ წამოვაყენე. ბევრი ვიფიქრე, ბევრი ვეთათბირე კოლეგებს, სპეციალისტებს, ექსპერტებს.

იქნებ ანტიკორუფციული სამსახურის შექმნას არსებული სახელმწიფო სტრუქტურების - შინაგან საქმეთა სამინისტროს, უშიშროების სამინისტროს, დაზვერვის, კონტროლის პალატის, იუსტიციის სამინისტროს, სასამართლო ხელისუფლების, ცენტრალური და ადგილობრივი ადმინისტრაციის ერთობლივი ძალისხმევის ამოქმედება, კანონების, დასჯის პრაქტიკის გამკაცრება, პროფილაქტიკის გაუმჯობესება სჯობდეს?!

ყველაზე მეტად მაშინებს ისეთი ადამიანი, რომელიც თავის საკუთარ სახელმწიფოს და ხაზინას ძარცვავს, ბიუჯეტს შემოსავალს უმალავს, ჩრდილოვან ეკონომიკას არის ამოფარებული, - აი ვინ არის დღეს საქართველოს მტერი!

ის ნამდვილი დივერსანტია. დაუსჯელად აფათურებს ხელს ხალხის და სახელმწიფოს ჯიბეში. ის ამორალური და კრიმინალური ტიპია.

ზოგი იტყვის: აიღებს შევარდნაძე და პოლიციას მიუსევს ბიზნესმენებს და დაახრჩობს მათ! ვერავინ ვერ დაგახრჩობს, თუ პატიოსანი კაცი ხარ. კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლა პატიოსანი მეწარმის, კანონიერი ბიზნესის დაცვაა. რადგანაც პატიოსან ბიზნესმენს კორუმპირებულ მექრთამეზე, გამომძალველ, ფალსიფიკატორ და კონტრაბანდისტ ბიზნესმენზე დიდი მტერი არავინ ჰყავს. მეწარმისათვის ყველაზე დიდი მტერი იგია. ვინაიდან იგი ახრჩობს კანონიერ ბიზნესს ბაზარზე კონტრაბანდული და უაქციზო საქონლით. ეს საშინელი წლები რაც შეიძლება მალე უნდა დამთავრდეს საქართველოში.

იმედი მაქვს, რომ მასმედია, ისევე როგორც მთელი საზოგადოება, მხარს დაგვიჭერს ანტიკორუფციული პოლიტიკის განხორციელებაში. ორი სამი წლის წინათ ამ საკითხის დღის წესრიგში მთელი სიმწვავით დაყენება შეუძლებელი იყო. არ იყვნენ მზად უშიშროების, შინაგან საქმეთა, პროკურატურის და სხვა ორგანოები. ანტიკორუფციული ბრძოლის წარმოება სამართლებრივი და სასამართლო რეფორმების გარეშე შესაძლებელი იყო, რადგან ყოველი საქმე უშედეგოდ დამთავრდებოდა. დღეს ეს გავლილი ეტაპია.

დღევანდელი სასამართლო სისტემა, უწინარეს ყოვლისა, უზენაესი სასამართლო, როგორც წესი, ქვეყანაში კანონიერების, ადამიანის უფლებების, პიროვნების თავისუფლების სადარაჯოზე დგას.

ანტიკორუფციული სამსახურის შექმნაზე კიდევ უნდა ვიფიქროთ, იქნებ ღირდეს ეტაპობრივად მივუდგეთ ამ საკითხს პრეზიდენტის არჩევნების შემდეგ, მაგრამ ეს პროცესი დროში არ უნდა გაგრძელდეს. პირველ ეტაპზე უნდა შევქმნათ მძლავრი საკოორდინაციო ანალიტიკური ცენტრი. მეორე ეტაპზე - ჩამოვაყალიბოთ უფრო სრულფასოვანი სტრუქტურა, რომელსაც დევნის ფუნქციებიც ექნება.

გასულ წელს უპირველეს და უმთავრეს ამოცანას განეკუთვნებოდა საქართველოს ეროვნული უშიშროების კონცეფციის მომზადება. გავითვალისწინეთ საერთაშორისო გამოცდილება. ამჟამად, კონცეფციაზე მუშაობა, ფაქტობრივად, დასრულებულია და იგი უახლოეს ხანში უშიშროების საბჭოს განხილვის შემდეგ წარედგინება პარლამენტს. ისიც მინდა მოგახსენოთ, რომ ნაყოფიერად ფუნქციონირებს უშიშროების საბჭო პრეზიდენტის თავმჯდომარეობით, რომელიც ასევე კონსტიტუციით დაკანონებული ორგანოა.

კონცეფცია უშიშროების სფეროში, შეიძლება ითქვას, „მცირე კონსტიტუციის“ ტოლფასი დოკუმენტია და იმედს გამოვთქვამ, რომ მას პარლამენტი მიიღებს.

თუ მოკლედ ვიტყვით, თავდაცვისა და უშიშროების ახლებური სისტემის შექმნა ხელისუფლებისათვის დეკლარირებული დამოუკიდებლობის ფაქტობრივ დამოუკიდებლობამდე მიყვანის უმნიშვნელოვანეს პირობად განიხილება.

მეგობარი ქვეყნების უცხოელ სპეციალისტებთან კონსულტაციების შედეგად განისაზღვრა თავდაცვისა და უშიშროების სისტემის რეფორმების ოთხი ძირითადი მიმართულება: უშიშროების პოლიტიკის შემუშავება, უშიშროების სტრუქტურების ფუნქციური და ორგანიზაციული გარდაქმნა, თავდაცვის საბჭოური მოდელის დაძლევა და დემოკრატიის გაძლიერება. უკვე ოთხივე მიმართულებით მიმდინარეობს თანმიმდევრული და ეტაპობრივი რეფორმების განხორციელება.

ა) თავდაცვის სამინისტრო. 1999 წელს თავდაცვის სამინისტროს მუშაობა მიმდინარეობდა სრუქტურული რეორგანიზაციის პროგრამის ფარგლებში: რეორგანიზაციის საბოლოო მიზანია მსოფლიო სტანდარტების შესაბამი ეროვნული შეიარაღებული ძალების ჩამოყალიბება. ყველა რეფორმა მტკივნეულია და რა თქმა უნდა, თავდაცვის სისტემის რეფორმაც გარკვეული ტკივილისა და სირთულეების ფონზე მიმდინარეობს, მაგრამ იგი ბოლომდე იქნება მიყვანილი.

თავდაცვის სამინისტროში 1999 წელს დამუშავდა კანონპროექტები: „მობილიზაციის შესახებ“; „სამშვიდობო ძალებისა და სამშვიდობო ოპერაციების შესახებ“; „სამხედრო მოსამსახურეთა მატერიალური პასუხისმგებლობის შესახებ“ და ზოგიერთი სხვა.

დინამიკურად ვითარდება ურთიერთობა თავდაცვის დარგში ამერიკის შეერთებულ შტატებთან, დიდ ბრიტანეთთან, თურქეთთან, საფრანგეთთან, გერმანიასთან, საბერძნეთთან, უკრაინასთან, ისრაელთან, ჩეხეთთან, რუმინეთთან, ჩინეთთან და სხვა ქვეყნებთან. ახლებური გააზრების პროცესშია რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობა თავდაცვის სფეროში. ეს მეტად სათუთი თემაა. მემკვიდრეობა მძიმეა და ორივე მხარეს სახელმწიფოებრივი სიბრძნე და გამჭრიახობა დასჭირდება.

სუამის წევრ სახელმწიფოთა სამხედრო ქვედანაყოფების პირველი ერთობლივი წვრთნა 1999 წელს გაიმართა საქართველოს ტერიტორიაზე. აზერბაიჯანის, უკრაინისა და საქართველოს სამხედროებმა საველე პირობებში დაამუშავეს ნავთობსადენების დაცვისა და ავარიათა ლიკვიდაციის კონკრეტული საკითხები.

ბ) სახელმწიფო საზღვრის დაცვა. როგორც ზემოთ ითქვა, 1999 წელს განხორციელდა საქართველოს სახელმწიფო საზღვრის ქართველ მესაზღვრეთა მიერ სრულ კონტროლზე აყვანა. რუსეთთან მოლაპარაკება ურთიერთგაგებისა კონსტრუქციულ ვითარებაში წარიმართა.

ამერიკის შეერთებული შტატების დახმარებით შეიქმნა სასაზღვრო ავიაცია. ფოთის „სამხედრო ქალაქი“ (ყაზარმების კომპლექსი) სულ 1999 წელს ამერიკიდან დახმარების სახით ათვისებულია 12 მილიონ დოლარზე მეტი თანხა. ძირითადად ეს თანხები სასაზღვრო ინფრასტრუქტურის შექმნას ხმარდება.

მომზადებულია სახელმწიფო საზღვრისა და სასაზღვრო ძალების განვითარების გრძელვადიანი პროგრამა 2000-2005 წლებისათვის.

სამწუხაროდ კრიტიკას ვერ უძლებს სამხედრო და სასაზღვრო უწყების საბიუჯეტო დაფინანსება. ეს ცალკე საუბრის საგანია.

გ) სახელმწიფო უშიშროება. სახელმწიფო უშიშროების მთელი სისტემის ძალისხმევა 1999 წელს მიმართული იყო საქართველოს პრეზიდენტის პოლიტიკური პროგრამის ხელშეწყობისა და რეფორმების შემდგომი განხორციელებისათვის.

გასული წლის აპრილში ჩვენი და სამართალდამცავი ორგანოების ერთობლივი ძალისხმევით აღიკვეთა სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობა. ტერორისტული აქტი პრეზიდენტის წინააღმდეგ. გამოძიება აღნიშნული საქმის გამო დამთავრდა და იწყება სასამართლო პროცესი.

უშიშროების სამინისტროს სტრუქტურაში შეიქმნა მძლავრი ანტიტერორისტული ცენტრი, რომელიც უდავოდ შენაძენი იქნება სახელმწიფოსათვის. გასულ წელს ყურადღების ცენტრში იყო პანკისის ხეობაში შესაბამის სტრუქტურებთან კოორდინაციით განსახორციელებელ ღონისძიებეთა გეგმის შესრულება. იმის გამო, რომ ხეობაში მყოფი 6000 ჩეჩენი ლტოლვილის საცხოვრებელ ადგილზე დაბრუნების პერსპექტივა უახლოეს პერიოდში ბუნდოვანია, იქ არსებული ვითარებისადმი კონტროლი შინაგან საქმეთა და უშიშროების სამინისტროების საქმიანობის ერთ-ერთ პრიორიტეტად რჩება.

1999 წელი ჩრდილოვანი ეკონომიკისა და კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის დაწყების წილად გამოცხადდა, რაც უშიშროების სამინისტროს საქმიანობის ერთ-ერთ მთავარ მიმართულებად იქცა.

საკითხის მნიშვნელობიდან გამომდინარე, უშიშროების სამინისტროს სტრუქტურაში შექმნილია ეკონომიკური უშიშროების სამმართველო.

განხორციელებულ ღონისძიებათა შედეგად ბიუჯეტში ჩაირიცხა 14,3 მილიონი ლარი.

სახელმწიფო უშიშროების სამინისტროს კონტრდაზვერვის, აგრეთვე, დაზვერვის დეპარტამენტის მიერ მოპოვებული ინფორმაციის ანალიზი მოწმობს, რომ დღესდღეისობით საქართველოში არსებული ოპერატიულ-პოლიტიკური ვითარების მთავარ მადესტაბილიზებელ ფაქტორს წარმოადგენს ცალკეული ქვეყნების სპეცსამსახურები და მათი სადაზვერვო ძირგამომთხრელი საქმიანობა, რასაც, დარწმუნებული ვარ, ბოლო მოეღება.

დ) სახელმწიფო დაზვერვა „სადაზვერვო საქმიანობის შესახებ“ კანონის მიღებითა და დაზვერვის სახელმწიფო დეპარტამენტის დებულების დამტკიცებით მნიშვნელოვნად განმტკიცდა საქართველოს სადაზვერვო სისტემის საკანონმდებლო ნორმატიული ბაზა.

დაზვერვის სახელმწიფო დეპარტამენტი ფლობს სიტუაციას, აქტიურად გეგმავს და წარმატებით ახორციელებს სპეცღონისძიებებს ქვეყნის შიგნით და ქვეყნის გარეთ. მხედველობაში მაქვს, უწინარესად, ინფორმაციის მოპოვება.

ე) შინაგან საქმეთა სამინისტრო. ქვეყანაში შენარჩუნებულია ბოლო წლებში გამოკვეთილი კრიმინოგენური ვითარების გაჯანსაღებისა და დანაშაულობათა კლების ტენდენციები.

1999 წელს სულ რეგისტრირებულია 1448 დანაშაული, რაც 726 ერთეულით ნაკლებია წინა წლის ანალოგიურ მაჩვენებელთან შედარებით.

აშკარაა კრიმინალური პოლიციის ხაზით რეგისტრირებულ საერთო დანაშაულობათა კლება, ხოლო მძიმე დანაშაულობათა კლებამ 5,4 პროცენტი შეადგინა.

წლის განმავლობაში რეგისტრირებული 14148 დანაშაულიდან გახსნილია 88,6 პროცენტი. ეს მრავალი ქვეყნის მაჩვენებელთა შორის ერთ-ერთი საუკეთესო შედეგია.

სულ წლის განმავლობაში აღძრულია 1367 სისხლის სამართლის საქმე ნარკოტიკების უკანონო შენახვის, დამზადებისა და რეალიზაციის ფაქტების გამო, რაც 149 ერთეულით, ანუ 12,2 პროცენტით აღემატება წინა წლის მაჩვენებელს. მინდა მხარი დავუჭირო აქტიურობას ამ საშიშ სენთან ბრძოლაში, რომელიც საპრეზიდენტო პროგრამის ფარგლებში მიმდინარეობს.

არასრულწლოვანთა მიერ ჩადენილმა დანაშაულმა წინა წელთან შედარებით, ყველა ჩვენგანის და განსაკუთრებით პოლიციის ძალისხმევით 9,0 პროცენტით იკლო. ეს სასიხარულო მოვლენაა და ხელისუფლება მიზნად ისახავს უპატრონო ბავშვებისათვის ზრუნვის სფეროში ახალ, უფრო საგრძნობ გარდატეხას. ამას წინათ განვაცხადე და ახლაც ვადასტურებ, რომ საპრეზიდენტო პროგრამის ერთ-ერთი უმთავრესი კომპონენტი იქნება საქმის ისე წარმართვა, რომ საქართველოში არ გვყავდეს უპატრონო და მათხოვარი ბავშვები, სანიმუშოდ მოვაწესრიგოთ ბავშვთა სახლები და სხვა ანალოგიური დაწესებულებანი, კიდევ უფრო გავაძლიეროთ ზრუნვა მრავალშვილიანი ოჯახებისათვის.

სახელმწიფოსათვის მიყენებული ზარალის ანაზღაურების მიზნით დამნაშავეთაგან ამოღებულია 2 მილიონ 103 ათასი ლარი. 719,4 ათასი ამერიკული დოლარი. 370 ათასი ლარის უაქციზო საქონელი, სხვა მატერიალური ფასეულობანი. ინტენსიურად მიმდინარეობდა ბრძოლა ყალბი ვალუტის გავრცელების წინააღმდეგ. მიაქციეთ ყურადღება! შარშან უკანონო ბრუნვიდან ამოღებულია 3 მილიონ 300 ათასი ყალბი ამერიკული დოლარი და 12400 ყალბი ლარი.

კიდევ უფრო გაძლიერდება კრიმინალთა შემოტევა ჩვენი სახელმწიფოს ახალ ფუნქციასთან დაკავშირებით. აქ ერთადერთი გამოსავალია: მოსახლეობა უნდა ენდოს საქართველოს საბანკო სისტემას, რომელიც ამჯერად ნამდვილად იმსახურებს ნდობას. საბანკო სისტემის გარეთ ახლა რამდენიმე ასეული მილიონი დოლარი და კიდევ მეტი ლარი ტრიალებს. კრიტიკას ვერ უძლებს ბანკების სარეკლამო საქმიანობა. საჭიროა უმაღლეს დონეზე შევიკრიბოთ მანამ, სანამ ქვეყნის ბაზარს ყალბი და ბინძური ფული არ წალეკავს.

3) პროკურატურა. პროკურატურის მუშაკებმა საპროცესო ხელმძღვანელობა გაუწიეს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საგამოძიებო დეპარტამენტის წარმოებაში არსებულ 11034 საქმეს.

პროკურატურის ორგანოების მიერ მოკვლევასა და წინასწარ გამოძიებაში დაშვებული დარღვევების გამო შეტანილია 3009 წარდგინება, რის საფუძველზე დისციპლინური სასჯელი დაედო ათასამდე თანამდებობის პირს. გამოძიებულია მრავალი პრინციპული მნიშვნელობის და მძიმე დანაშაული.

ძლიერდება საგადასახადო და საბაჟო კანონმდებლობის შესრულებისადმი საპროკურორო ზედამხედველობა.

ქვეყანაში კანონიერების რეჟიმის და სახელმწიფო დისციპლინის განმტკიცების საქმეში პროკურატურის ფუნქციებისა და უფლებების რეალური გაფართოვების ღონისძიებათა შესამუშავებლად პრეზიდენტის დავალებით სპეციალური კომისია მუშაობს.

ბოლო წლების პრაქტიკა მოწმობს, რომ სახელმწიფო და კერძო სტრუქტურებში უხეშად ირღვევა კანონიერება, ფესვგადგმულია კორუფცია, იფლანგება სახელმწიფო ხაზინა, ფორმდება საეჭვო შინაარსის საერთაშორისო ხელშეკრულებანი. არ სრულდება ბიუჯეტის საშემოსავლო ნაწილი, იზრდება დებიტორული დავალიანება გვიანდება ხელფასებისა და პენსიების გაცემა, რაც აფერხებს ქვეყნის სახელმწიფოებრივ აღმშენებლობას.

საკმარისია აღინიშნოს, რომ მარტო 1995 წელს, როდესაც პროკურატურა ჯერ კიდევ მონაწილეობდა სამოქალაქო სამართალწარმოებაში, ჩვენ მიერ ქვეყნის სხვადასხვა სასამართლოებში აღიძრა და დაკმაყოფილდა 1500 ზე მეტი სასარჩელო განცხადება, რის შედეგადაც სახელმწიფოს სასარგებლოდ დაირიცხა 3 მილიონამდე ლარი. ხოლო ადრეულ წლებში პროკურორთა მიერ მოქალაქეთა და სახელმწიფო ინტერესების დასაცავად მომზადებული სარჩელების საერთო თანხა 10-12 მილიონ მანეთს აღწევდა.

საქართველოს გენერალური პროკურატურის მიერ ქვეყნის უზენაეს საარბიტრაჟო სასამართლოში შეტანილი სარჩელების საფუძველზე სახელმწიფოს დაუბრუნდა უკანონოდ პრივატიზებული, ჩალის ფასად გასხვისებული სტრატეგიული მნიშვნელობის სამრეწველო ობიექტები, მათ შორის ბორჯომი-1 და ბორჯომი-2 ჩამოსასხმელი ქარხნები, „წინანდლის“ ღვინის ქარხანა და სხვა.

მაკონტროლებელი ორგანოებიდან პროკურატურაში მცირე ოდენობით შემოდის მნიშვნელოვანი, დანაშაულებრივი დარღვევების შემცველი შემოწმების მასალები. მათი უმრავლესობა უხარისხოა და დამატებით შემოწმებას მოითხოვს.

არის მოსაზრება, რომ გაფარდოვდეს პროკურატურის უფლება-მოვალეობანი შესაბამისი გამოცდილების, როგორც უცხოური, ისე საკუთარი გამოცდილების გამოყენებით.

პროკურატურის ფუნქციები არ უნდა შემოიფარგლებოდეს მხოლოდ სამოქალაქო სამართალწარმოებაში მონაწილეობით, სახელმწიფოსა და ცალკეული კატეგორიის მოქალაქეთა ინტერესების დასაცავად. პროკურატურა როგორც დამნაშავეობის წინააღმდეგ ბრძოლის კოორდინატორი, აუცილებლობის შემთხვევაში თავისი ინიციატივით უნდა რეაგირებდეს კანონის დარღვევის შესახებ დასაბუთებული ინფორმაციის მიღების შემთხვევაში, აგრეთვე მაშინ, როდესაც შემოწმება დავალებულია პრეზიდენტის ან პარლამენტის მიერ.

საერთოდ კი, არ დადგა იმის დრო, რომ პროკურატურის ზედამხედველობის ფუნქციის გაუქმებით ქვეყანაში მნიშვნელოვნად მოიშალა კანონიერების რეჟიმი, ყოველ შემთხვევაში ამის პირველი სიმპტომები არსებობს.

თავის დროზე ანალოგიური მდგომარეობა იყო შექმნილი რუსეთში, სადაც ასევე გაუქმდა კანონთა შესრულებისადმი სახელმწიფო ზედამხედველობის ფუნქცია და სულ რაღაც ორი წლის შემდეგ ხელისუფლება იძულებული გახდა კვლავ აღედგინა იგი. უფლებამოსილებისა და საქმიანობის სპეციფიკიდან გამომდინარე, სასამართლოები და მაკონტროლებელი ორგანოები ვერ შეძლებენ კანონიერებისადმი სახელმწიფო ზედამხედველობის განხორციელებას.

მიზანშეწონილია შეიქმნას კომპეტენტური კომისია, რა თქმა უნდა, პარლამენტის წარმომადგენელთა მონაწილეობით, რომელიც შეიმუშავებს კონკრეტულ წინადადებებს კანონიერების დაცვისადმი სახელმწიფო ზედამხედველობის სრულყოფის საკითხებზე.

ამერიკის შეერთებული შტატების ალაბამის შტატის კანონთა თანახმად, პროკურორის მოვალეობაში შედის იმ სამოქალაქო საქმეზე მოსარჩელედ ან მოპასუხედ გამოსვლა, რომლის შედეგითაც დაინტერესებულია სახელმწიფო, უფრო მეტიც, პროკურორს ევალება ყველა თანამდებობის პირს მისცეს წერილობითი დასკვნა მათი დაწესებულების საქმიანობის კანონთან შესაბამისობის შესახებ.

პროკურატურა კოორდინაციას უწევს დამნაშავეობის წინააღმდეგ ბრძოლას, აქ თავს იყრის უმდიდრესი საგამოძიებო და სასამართლო პრაქტიკა, მიმდინარეობს მნიშვნელოვანი ანალიტიკური მუშაობა, რომლის დროსაც ნათელი ხდება კანონმდებლობაში ჯერ კიდევ არსებული ხარვეზები, რომლებიც ოპერატიულად უნდა აღმოიფხვრას.

ჩემი აზრით (ესეც სადავო საკითხია და ერთად განვიხილოთ), საჭიროა გენერალურ პროკურორს მიენიჭოს საკანონმდებლო ინიციატივის უფლება, რაც საშუალებას მოგვცემს უმოკლეს ვადაში სრულვყოთ და განვავითაროთ მოქმედი კანონმდებლობა.

პრაქტიკის შესწავლამ გვიჩვენა, რომ საერთო სასამართლოების და ადმინისტრაციული თანამდებობის პირთა მიერ მიყენებული ზარალის სახელმწიფოს სასარგებლოდ და გადასახადების აღსრულება თვეობით და წლობით ჭიანურდება, ხშირ შემთხვევებში კი საერთოდ არ ხდება მათი აღსრულება.

1999 წლის 1 დეკემბრისათვის 983 სახელმწიფო და კერძო სტრუქტურას გადასახდელად ერიცხებოდა 424 მილიონი ლარის საბიუჯეტო დავალიანება, რომელთაგან მნიშვნელოვანი ნაწილი სასამართლო გადაწყვეტილებით ამოღებას ექვემდებარება.

იქნებ გვეფიქრა, რომ შექმნილი მდგომარეობის გამოსასწორებლად პროკურატურას დაევალოს სააღსრულებლო დაწესებულებებში კანონების დაცვისადმი ზედამხედველობის განხორციელება. ვიმეორებ, ყველა საკითხი რომელსაც დღეს ვაყენებ, სადისკუსიოა, ვიმსჯელოთ მათზე პარლამენტში და პარლამენტის გარეთაც.

თავი III

ავტონომიური წარმონაქმნები.
მუნიციპალური რეფორმების მიმდინარეობა.
მუნიციპალური არჩევნების შედეგები

თანამედროვე საშინაო და საგარეო პოლიტიკაში განსაკუთრებული ადგილი უკავია აფხაზეთის და ცხინვალის რეგიონის პრობლემებს, ბევრი რამ არის მოსაგვარებელი აჭარის ავტონომიისა და ცენტრის ურთიერთობაშიც.

მიუხედავად გარკვეული ძვრებისა, ვერ მივაღწიეთ აფხაზეთის კონფლიქტის მშვიდობიან მოწესრიგებას.

სინდისი მქენჯნის, როცა დარბაზში ვუყურებ ბატონ რუზგენ გოგოხიას, აფხაზეთის დეპუტაციას, ჩემს მეგობრებსა და თანამებრძოლებს. მათ შორის გია ყარყარაშვილს, რომლებიც ერთად ვიცავდით აფხაზეთს და ვერ დავიცავით.

ასევე სინდისის ქენჯნით ვუყურებ ბატონ კალისტრატეს, ჟიული შარტავას მამას, რომელიც დღეს აქ იმყოფება. მინდა მადლობა ვუთხრა მას გმირობის, ერთგულებისა და თავდადებისათვის. ასევე მის მეუღლეს ქალბატონ ფენიას, მის შვილებსა და შვილიშვილებს.

აქ გვესწრება ქალბატონი მადონა ოქროპირიძე, მას წამებით მოუკლეს ქმარი, მაზლი, ნათესავები, მაგრამ მტკიცედ ითხოვს მშვიდობიან მოლაპარაკებას და ამ გზით აგვარებს ურთიერთობას ოს თანამოქალაქეებთან. მადლობა მას იმისათვის, რასაც საქართველოსათვის აკეთებს.

როგორც გითხარით, ჯერჯერობით ვერ მივაღწიეთ აფხაზეთში კონფლიქტის მოწესრიგებას და ამის გამო გადაუჭრელი რჩება საქართველოს ტერიტორიულ-სახელმწიფოებრივი მოწყობის საკითხები, ფედერალური და რეგიონული პრობლემები. იტანჯებიან ლტოლვილები, დარღვეულია მათი უფლებები, აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონზე იურისდიქციას ვერ ახორციელებს საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლება.

თქვენთვის უკვე ცნობილია, რომ ჩვენ ჩამოვაყალიბეთ აფხაზეთის კონფლიქტის მოწესრიგების ძირითადი პრინციპები, რომლებიც გავუგზავნეთ უშიშროების საბჭოს, მრავალ დაინტერესებულ ქვეყანას ჩემს სპეციალურ წერილთან ერთად, ამავე დროს მინდა გაცნობოთ, რომ ერთიანი სახელმწიფოს შემადგენლობაში აფხაზეთის სტატუსის პროექტზე მიმდინარეობს საერთაშორისო ექსპერტების ინტენსიური მუშაობა, დარწმუნებული ვარ ამ მუშაობაში აქტიურად ჩაებმებიან როგორც ერთი, ისე მეორე მხარე, მეგობარი ქვეყნების წარმომადგენლები. აფხაზეთის ისევე, როგორც საერთოდ კავკასიის კონფიქტებთან დაკავშირებით საინტერესო საუბარი შედგა ვლადიმერ პუტინთან. მისი მოსაზრებით, აფხაზეთის კონფლიქტის, ისევე როგორც ქართულ-ოსური კონფლიქტის მოგვარებამ უნდა უზრუნველყოს, უწინარეს ყოვლისა, საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა, რა თქმა უნდა, ამ წარმონაქმნთა სათანადო სტატუსის განსაზღვრის გათვალისწინებით. ამ თვალსაზრისით ჩვენი შეხედულებანი ერთმანეთს ემთხვევა. უაღრესად სასარგებლო იქნება მეგობართა ჯგუფში უკრაინის ჩართვა, რაზეც უკვე არსებობს უშიშროების საბჭოს თანხმობა, ასეთივე სურვილი გამოთქვეს საქართველოში ვიზიტის დროს სულეიმან დემირელმა, ჰეიდარ ალიევმა და ზოგიერთი სხვა სახელმწიფოს მეთაურმა.

უდავოდ ნაყოფიერი იყო ქართულ-აფხაზური დელეგაციების შეხვედრები თბილისსა და სოხუმში ბატონ ვაჟა ლორთქიფანიძის მეთაურობით. ეს ნაბიჯები იმედისმომცემია. არ არსებობს სხვა შერიგების, ლტოლვილთა დაბრუნების, ომით დანგრეული რაიონების რეაბილიტაციის გარდა, სერიოზულ დახმარებას გვპირდებიან ჩვენი მეგობარი ქვეყნები, პირველ რიგში ამერიკის შეერთებული შტატები. აღსანიშნავია, რომ აქტიურად დაიწყო საქმიანობა გაეროს გენერალური მდივნის ახალმა წარმომადგენელმა დიტერ ბოდენმა. როდესაც აფხაზეთისა თუ ცხინვალის რეგიონის რეაბილიტაციაზე ვლაპარაკობ, მხედველობაში მაქვს რეაბილიტაცია კონფლიქტის მოწესრიგების, პრინციპულ საკითხებზე შეთანხმებისა ლტოლვილთა დაბრუნების შემდეგ.

როგორც მოგახსენეთ, დღის წესრიგში დგას აჭარის ავტონომიასა და ცენტრალურ ხელისუფლებას შორის ფუნქციათა გამიჯვნის საკითხი. ეს ნუ გვიკვირს, ყველა სახელმწიფოში ასეა ცენტრსა და ადგილობრივ ხელისუფლებას შორის ურთიერთობა უმტკივნეულო არსად არ არის, ცხოვრება ცხოვრებაა და პრობლემები გროვდება. ეს არ არის ძნელად გადასაწყვეტი პრობლემა. საჭიროა რეალურად განვახორციელოთ ის ღონისძიებები, რომლებზეც უკვე ვალაპარაკეთ. შევთანხმდეთ კომისიის შემადგენლობაზე და დავიწყოთ მუშაობა.

1998 წლის 15 ნოემბრის ადგილობრივი არჩევნების ჩატარების შემდეგ ქვეყანაში შეიქმნა მუნიციპალური განვითარების ფუნდამენტური ელემენტი - საკრებულოების სახით დაფუძნდა საქართველოს კონსტიტუციით გარანტირებული ადგილობრივი თვითმმართველობის განხორციელების ძირითადი ინსტიტუტი.

ბევრი დემოკრატიული სახელმწიფო ასეთ ღონისძიებებს ხანდახან ათეულობით წლებს ანდომებს. ჩვენ ეს ყველაფერი ძალიან მოკლე დროში უნდა გავიაროთ.

„ევროპის ქარტია ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ ჩვენს ქვეყანაში დამუშავებული და მიღებული ადგილობრივი თვითმმართველობის სამართლებრივი ბაზის უმთავრეს თეორიულ წანამძღვარს წარმოადგენს. ამ ქარტიით არის განსაზღვრული ევროპის საბჭოს სახელმწიფოებისათვის ადგილობრივი თვითმმართველობის განხორციელების ძირითადი პრინციპები, რაც შესაბამისად ასახულია „ადგილობრივი თვითმმართველობისა და მმართველობის შესახებ“ საქართველოს ორგანულ კანონში.

ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების ჩატარების შემდეგ, თვითმმართველობის პრინციპებიდან გამომდინარე, მოხდა საქართველოს ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ ერთეულებში საქართველოს პრეზიდენტის სახელმწიფო რწმუნებულების ინსტიტუტის მოქმედ კანონმდებლობასთან შესაბამისობაში მოყვანა. ამ მიზნით დამუშავდა და პრეზიდენტის ბრძანებულებით დამტკიცდა ამ ინსტიტუტის ახალი დებულება „საქართველოს ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ ერთეულებში საქართველოს პრეზიდენტის სახელმწიფო რწმუნებულის შესახებ“ დებულებით იქმნება გარანტია, რათა ადგილობრივი თვითმმართველობისა და მმართველობის განხორციელებისას დაცული იყოს როგორც ადგილობრივი, ასევე საერთო-სახელმწიფოებრივი ინტერესები.

ადგილობრივი თვითმმართველობის ჩამოყალიბების მიმდინარეობაში შეუძლებელია არ შეიძლება არ აღვნიშნოთ საერთაშორისო ორგანიზაციების დახმარება. ამ მხრივ უწინარესად უნდა გამოვყოთ მსოფლიო ბანკი, რომელმაც „საქართველოს მუნიციპალური განვითარების სახელმწიფო პროგრამაზე“ დაყრდნობით მოამზადა „საქართველოს მუნიციპალური განვითარებისა და დეცენტრალიზაციის პროექტი“, რომლის განსახორციელებლადაც 20 მილიონი ამერიკული დოლარი გამოჰყო.

მიმდინარე წლიდან დაიწყება ინტენსიური მუშაობა ადგილობრივი თვითმმართველობის სფეროში არსებული კანონმდებლობის „ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ ევროპის ქარტიასთან შემდგომი ჰარმონიზაციის საკითხებზე.

ადგილობრივი თვითმმართველობის განვითარების შემდგომი ეტაპი სახელმწიფო-ტერიტორიული მოწყობის ფორმის საბოლოოდ გარკვევასთან ერთად აუცილებლად უნდა გულისხმობდეს ადგილობრივი ორგანოებისა და თანამდებობის პირთა არჩევითობას მმართველობის ყველა დონეზე. ეს ძალიან მძიმე, რთული ნაბიჯი იქნება, მაგრამ ამ მიმართულებით დღეიდანვე უნდა დავიწყოთ მოსამზადებელი სამუშაოები.

თავი IV.

სოციალურად ორიენტირებული საბაზრო ეკონომიკის მშენებლობა.
ეკონომიკური რეფორმები.

1999 წელს წინა წელთან შედარებით, ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტის მოცულობის ზრდა ეკონომიკის სამინისტროს შეფასებით (გასული წლის მსგავსად) დაახლოებით 3 პროცენტის ფარგლებშია, რაც დროებითი მაჩვენებელია უახლოეს წარსულში მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში. მათ შორის რუსეთში განვითარებული უმწვავესი კრიზისის ფონზე.

ბოლო ხანს განხორციელებულ ღონისძიებათა შორის ყველაზე რეფორმატორული ნაბიჯის შედეგი იყო ვალუტის კურსის

შედარებით მოკლე დროში გამყარება. თუ პირველ კვარტალში დოლარის მიმართ ლარის საშუალო თვიურმა კურსმა ორი მეათედი შეადგინა, წლის ბოლო კვირას ეს მაჩვენებელი 1985-1950 დიაპაზონში მერყეობდა. სწორი საკურსო პოლიტიკის გატარების შედეგად დაიწყო ეროვნული ბანკის სავალუტო რეზერვების აღდგენა.

თუკი იგი წლის დამდეგს 118 მილიონ ამერიკულ დოლარს შეადგენდა, წლის დამლევს 129 მილიონ დოლარს მიაღწია.

კურსის სტაბილიზაციას მოჰყვა ფასების ზრდის შეჩერება. თუ პირველი კვარტლის შედეგების მიხედვით ინფლაციის დონე 109.8 პროცენტი იყო, წლის შედეგების მიხედვით 10.7 პროცენტი შეადგინა, რაც სავსებით ნორმალურად უნდა მივიჩნიოთ იმ ფონზე, რომლის შესახებაც უკვე მოგახსენეთ.

1999 წლის ბიუჯეტის შესრულებისა და 2000 წლის ბიუჯეტის შესახებ თქვენ პარლამენტში ამ დღეებში მოისმინეთ ფინანსთა მინისტრის ვრცელ მოხსენებას. ამიტომ მე მოკლედ შევეხები საბიუჯეტო პოლიტიკის მხოლოდ ზოგიერთ ძირითად საკითხს.

ფინანსები საბიუჯეტო პოლიტიკა

1999 საბიუჯეტო წელი მეტად რთული და წინააღმდეგობებით აღსავსე გამოდგა ქვეყნის ეკონომიკაში და საფინანსო სექტორში განვითარებულმა მოვლენებმა კიდევ უფრო გაამძაფრა წინა წელს დაწყებული საბიუჯეტო კრიზისი.

საერთაშორისო საფინანსო ორგანიზაციების მხარდაჭერით აქტიური მუშაობა გავწიეთ ფინანსების გასაჯანსაღებლად, საგარეო ვალების ტვირთის შესამსუბუქებლად, კერძოდ, რესტრუქტურიზაციის მეორე რაუნდის განსახორციელებლად.

დღეისათვის საქართველოს დაახლოებით ორ მილიარდ ამერიკულ დოლარზე აქვს გაფორმებული საერთაშორისო სასესხო შეთანხმებები. გთხოვთ, ყურადღება მიაქციოთ ამ ციფრს, რადგან მას ხშირად არასწორად ატრიალებენ ხოლმე. აქედან ათვისებულია დაახლოებით მილიარდ 700 მილიონი დოლარი 1995 წლიდან საქართველო პრაქტიკულად მხოლოდ შეღავათიან კრედიტებს იღებს. ესენია ძირითადად 30-40 წლიანი კრედიტები. უნდა აღინიშნოს, რომ ყოველი უცხოური კრედიტი რომელიც საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტებიდან არის მიღებული, მიზნობრივია და ძირითადად ეკონომიკის კონკრეტული დარგების რეაბილიტაციას და განვითარებას ხმარდება.

მაგალითად, საერთაშორისო სავალუტო ფონდისაგან მიღებული თანხები საქართველოს მაკროეკონომიკური სტაბილიზაციისა და სტრუქტურული რეფორმების განხორციელებას და საგადამხდელო ბალანსის დეფიციტის დაფარვას ხმარდება, მსოფლიო ბანკის მიერ გამოყოფილი კრედიტის ნაწილით სახელმწიფო ბიუჯეტის დეფიციტი ივსება. კრედიტების უმეტესობა კი ჯანმრთელობის დაცვის სოფლის მეურნეობის ენერგეტიკის სოციალური, კულტურული და ეკონომიკის სხვა სფეროების რეაბილიტაციის დაფინანსებისათვის გამოიყენება.

აქციზური მარკების შემოღების შედეგად მეტად თვალსაჩინოა მიღწეული ფისკალური შედეგები. 1999 წლის განმავლობაში თამბაქოს რეალიზაციით აქციზის სახით მიღებულია 62 მილიონი ლარი, მაშინ, როცა ეს მაჩვენებელი 1998 წელს 15 მილიონ ლარს შეადგენდა, ეფექტი მართლაც შთამბეჭდავია. ალკოჰოლიანი სასმელების მარკების რეალიზაციით მიღებულია 7 მილიონამდე ლარი, ხოლო ლუდის აქციზიდან, რომელიც წლის დამლევს იქნა შემოღებული, - 400 ათასამდე ლარი. აღნიშნული მაჩვენებლები 4-5 ჯერ აღემატება წინა წლების ფაქტობრივ შედეგებს.

მიუხედავად ამისა, ბიუჯეტის საშემოსავლო ნაწილი არ შესრულდა, დაგეგმილთან შედარებით მიღებულია 192 მილიონი ლარით ნაკლები თანხა.

ბუნებრივია ასეთი გარღვევა უმძიმეს მდგომარეობაში აყენებს ქვეყანას.

ცხადია, შემოსავლისა და დეფიციტის დაფინანსების წყაროებში არსებულმა მნიშვნელოვანმა გარღვევამ განაპირობა ცენტრალური ბიუჯეტის ხარჯების დაფინანსებაში სერიოზული დავალიანების წარმოქმნა. განსაკუთრებით პრობლემურია ის, რომ დავალიანება გაიზარდა დაცულ მუხლებში და ვერ მოხერხდა 1998 წლიდან გადმოტანილი გაუცემელი დაცული მუხლების გასტუმრება. მუშა-მოსამსახურეთა შრომის ანაზღაურების მუხლით გეგმით გათვალისწინებული იყო 100 მილიონი ლარი, საიდანაც დაფინანსებულია მხოლოდ 72,6 მილიონი ლარი.

ბიუჯეტის დეფიციტის პირობებში მნიშვნელოვნად შემცირდა ისეთი დაცული მუხლების დაფინანსების პროცენტი, როგორიცაა ხელფასები, პენსიები, კვების თანხები და სხვა დაცული მუხლები.

ლტოლვილთა შემწეობისა და სხვა დახმარების თვალსაზრისით დაგეგმილი 57,7 მილიონი ლარის ნაცვლად გაიცა 54,4 მილიონი ლარი.

ტერიტორიული ერთეულების ტრანსფერების მუხლით, გეგმით გათვალისწინებული 43,2 მილიონი ლარიდან მხოლოდ 36,2 მილიონი ლარის გაცემა მოხერხდა.

ძალიან კარგად ვიცი, რომ მშრალი ციფრები ცოტა თუ ვინმეს აინტერესებს, მაგრამ ამ ციფრების უკან დგანან პენსიონერები, უხელფასო პედაგოგები და პოლიციელები, ოფიცრები და მოხელეები. როგორი მძიმეც არ უნდა იყოს მსოფლიო კრიზისის გავლენა, ამორალურია თავი იმართლო და ადამიანებს სიმართლე არ უთხრა. სიმართლე კი ის არის, რომ საბიუჯეტო საქმეში წესრიგი ვერ დამყარდა. როგორც ვთქვი, კორუფცია და კონტრაბანდა ღრღნის ქვეყანას. საქმეს ვერც ხელმძღვანელთა შეცვლამ და დასჯამ უშველა.

ახლა ლაპარაკია ეკონომიკის, ფინანსების სფეროში მოკალათებული დივერსანტების წინააღმდეგ ტოტალურ ლაშქრობაზე. ამ ბრძოლის შედეგზე იქნება დამოკიდებული საქართველოს დღევანდელი და ხვალინდელი დღე. თუ გნებავთ, ქვეყნის დამოუკიდებლობა. მთელი პასუხისმგებლობით ვაცხადებ: ასეთი ბრძოლა დაიწყო, ჩვენ გვყავს საიმედო მოკავშირე საქართველოს პატიოსან მოქალაქეთა სახით და ბრძოლის ნაყოფსაც მალე მოვიმკით.

შექმნილი ფინანსური სიძნელეების გამო 1999 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯების სტრუქტურაში ინვესტიციური ხასიათის ხარჯების ხვედრითი წილი უმნიშვნელო იყო. ჩვენი ყველაზე დიდი ნაკლი, ალბათ, ის არის, რომ არ გვაქვს საშუალება ბიუჯეტიდან დავაფინანსოთ ეკონომიკის პერსპექტიული დარგების განვითარება, მიუხედავად ამისა, ჩაის რეაბილიტაციისათვის. გამოყოფილი იყო დაახლოებით 900,0 ათასი ლარი, აბრეშუმის წარმოების აღორძინებისათვის 300,0 ათასი ლარი. საქართველოს საზღვაო სანაოსნოსათვის - 200,0 ათასი ამერიკული დოლარი, ყურძნის დასამზადებლად ღვინის მწარმოებელ ქარხნებს სესხის სახით გამოყოფილი აქვთ 4,0 მილიონი ლარი. ეს იყო მნიშვნელოვანი სტიმული ამ დარგების გადარჩენისა და განვითარებისათვის, თუმცა ეს ძალზე უმნიშვნელო თანხებია.

ქვეყანაში უნდა გაჩნდეს სერიოზული საინიციატივო ფონდი. ამ საკითხს ვაყენებ არა მარტო ბიუჯეტის განხილვასთან დაკავშირებით, არამედ საერთო განსჯისათვის. საინვესტიციო ფონდების გარეშე ქვეყანა ვერ განვითარდება.

მესამე მოწვევის საქართველოს პარლამენტმა 1995-1999 წლებში ქვეყნის საფინანსო, საბიუჯეტო და საგადასახადო სისტემის მარეგულირებელი 113 კანონი მიიღო მათ შორის, 36 - საკუთრივ ძირითადი კანონის, ხოლო 77 - ძირითად კანონებში ცვლილებათა სახით.

ამასთან ერთად, ჩვენი აზრით, მისაღებია კანონი „ხაზინისა და სახაზინო საქმიანობის შესახებ“. სახაზინო საქმიანობა აბსოლუტურად გამჭვირვალე უნდა იყოს და ეს სამომავლოდ არ უნდა გადავდოთ.

სრულყოფა სჭირდება საბიუჯეტო სისტემისა და უფლებამოსილების შესახებ კანონს, რომელიც ამჟამად დამუშავების სტადიაშია.

რამდენიმე სიტყვა საქართველოს 2000 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის კანონის პროექტის თაობაზე.

საქართველოს 2000 წლის ცენტრალური და სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტის პარამეტრები შემუშავებულია საერთაშორისო სავალუტო ფონდთან შეთანხმებული ფინანსური პროგრამის ფარგლებში. რომლის მიხედვით ყველა დონის ბიუჯეტების შემოსავლის პროგნოზი 1060 მილიონი ლარის დონეზეა გაანგარიშებული.

ახალი ნორმატივების საფუძველზე ცენტრალური ბიუჯეტის ხარჯების დაფინანსებისათვის არსებული ფინანსური რესურსების მთლიანი მოცულობა შემოსავლისა და დეფიციტის დაფინანსების წყაროების გათვალისწინებით 994 მილიონ ლარს შეადგენს, რაც 87 მილიონი ლარით ნაკლებია 1999 წლის დამტკიცებული ცენტრალური ბიუჯეტით განსაზღვრულ ფინანსური რესურსების მოცულობაზე, თუმცა 190-195 მილიონი ლარით აღემატება 1999 წლის განმავლობაში ფაქტობრივად მიღებული ფინანსური რესურსების მოცულობას.

ბიუჯეტში გათვალისწინებული იქნება საგარეო ვალის დაფარვის ხარჯები - 79,0 მილიონი ლარის, საშინაო ვალის მომსახურების ხარჯები - 94,4 მილიონი ლარის და მსოფლიო ბანკის კრედიტებით დაფინანსებული ინვესტიციური პროექტები - 118,6 მილიონი ლარის, ანუ მთლიანად 380,4 მილიონი ლარის ოდენობით.

გარდა ამისა, 2000 წლის ცენტრალური ბიუჯეტის ხარჯებში უთუოდ უნდა შევიტანოთ 1997-1999 წლებში საბიუჯეტო ორგანიზაციებისა და მოსახლეობის მიმართ ბიუჯეტების შეუსრულებლობის გამო წარმოქმნილი დავალიანებების დაფარვის ხარჯები, რაც 260 მილიონ ლარს აღემატება. 2000 წლის ბიუჯეტის პროექტში გათვალისწინებულია დაიფაროს ამ დავალიანების სულ ცოტა ნახევარი მაინც, ანუ 110-130,0 მილიონი ლარი.

დავალიანების ზემოთ დასახელებული თანხიდან ყველაზე დიდი მოცულობა მოდის პენსიებზე - 65-70 მილიონი ლარი, შრომის ანაზღაურების ხარჯებზე - 45-50 მილიონი ლარი, ჯანმრთელობის დაცვის ხარჯებზე - 18-20 მილიონი ლარი, კვების ხარჯებზე - 3-4 მილიონი ლარი და სხვა. ამდენად, 2000 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის ერთ-ერთ ძირითად ამოცანას სწორედ ამ დავალიანებათა მაქსიმალური ოდენობით დაფარვა წარმოადგენს.

2000 წლის ცენტრალური ბიუჯეტის პროექტით გათვალისწინებული ზოგიერთი ხარჯის მოცულობისა და დინამიკის შესახებ.

ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალური დაცვის, განათლებისა და კულტურის სამინისტროების შარშან დაგეგმილი ხარჯების (107,6 მილიონი ლარი) ხვედრითი წილი ცენტრალური ბიუჯეტის მთელ გეგმურ ხარჯებში 9,9 პროცენტს შეადგენდა. წლევანდელი ბიუჯეტის პროექტით ამ სამინისტროების დაფინანსება მთლიანად დაგეგმილი ხარჯების 8,7 პროცენტის დონეზეა, ამასთან ხარჯების ეს მოცულობა შარშან ფაქტობრივად ბიუჯეტის მთელი ხარჯების 11,1 პროცენტს შეადგენს. იგივე მდგომარეობაა ძალოვანი სამინისტროების მიხედვითაც, შარშანდელ გეგმურ ხარჯებში ამ სფეროსათვის დაგეგმილი ხარჯების (124,2 მილიონი ლარი) ხვედრითი წილი 11,5 პროცენტს შეადგენდა წელს შესაბამისი მაჩვენებელი 10,5 პროცენტის ტოლია, თუმცა შარშანდელ ფაქტობრივ ხარჯებთან მიმართებაში იგი 13,3 პროცენტზე მეტს შეადგენს.

აღნიშნული ტენდენციიდან გამომდინარე ამ ორი სფეროდან ცალკეული სამინისტრო-უწყებისათვის გამოყოფილი ხარჯები 2000 წლის ცენტრალური ბიუჯეტის პროექტში შარშანდელ საგეგმო მაჩვენებელზე ნაკლებია და ფაქტობრივად ამ მიმართულებით შარშან გაწეულ ხარჯზე მეტია.

გამონაკლისს წარმოადგენს შინაგან საქმეთა სამინისტრო. წლევანდელი ცენტრალური ბიუჯეტის პროექტით გათვალისწინებული ხარჯები შარშანდელი ფაქტობრივი ხარჯების 99,7 პროცენტია, რაც შინაგან საქმეთა სამინისტროდან სასჯელთა აღსრულების მთავარი სამმართველოს გამოყოფით უნდა აიხსნას.

აუცილებლობა მოითხოვს გატარდეს საგანგებო ზომები. პირველ რიგში 2000 წლის მაისიდან მმართველობითს სტრუქტურებში საბიუჯეტო დაფინანსებაზე მყოფ ყველა ორგანიზაციაში დასაქმებული მუშაკების, აგრეთვე ძალოვანი სტრუქტურების მოსამსახურეთა რაოდენობა უნდა შემცირდეს სულ ცოტა 10-15 პროცენტით. ეს სავსებით შესაძლებელია და თითქმის უმტკივნეულოდ ჩაივლის. აუცილებელია ბიუჯეტის საშემოსავლო ნაწილის უპირობო შესრულება, რაც ეკონომიკის აღორძინებას და ეკონომიკური რეფორმების ეფექტიანი განხორციელების შედეგი უნდა გახდეს. სათანადო რეზერვები და რესურსები არსებობს. ეს რომ ასეა, ქვემოთ მოყვანილი არგუმენტებიც ადასტურებს.

ეროვნული ეკონომიკის სექტორები

ა) მრეწველობა. 1999 წელს მთლიანად ქვეყნის სამრეწველო წარმოების მოცულობა 7,4 პროცენტით გაიზარდა, მათ შორის მრეწველობის სამინისტროს სამრეწველო სექტორში - 25,4 პროცენტით, რაც ერთ-ერთი ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია ბოლო წლების განმავლობაში. გახსოვთ, ალბათ, რა კატასტროფული მდგომარეობა იყო ორიოდე წლის წინათ ამ სექტორში.

მთლიან შიდა პროდუქტში მრეწველობის ხვედრითი წილი 20 პროცენტამდე გაიზარდა. ეს მაჩვენებელი წინა პერიოდში 10 პროცენტს არ აღემატებოდა.

1999 წელს მრეწველობის სამინისტროს საწარმოების მიერ ბიუჯეტში შენატანები თითქმის 20 მილიონ ლარს შეადგენს, მაშინ როცა 1998 წელს ბიუჯეტში სულ შეტანილი იყო 13 მილიონი.

სამთო-მომპოვებელ მრეწველობაში 1999 წელს წარმოებულია 12,2 მილიონი ლარის პროდუქცია, ზრდის ტემპი 145,1 პროცენტს შეადგენს.

ქიმიურ ფარმაცევტულ მრეწველობაში 1999 წელს წარმოებულია 48,2 მილიონი ლარის პროდუქცია, ზრდის ტემპი 155,8 პროცენტს შეადგენს.

არალითონური მინერალური პროდუქტების მრეწველობაში (საშენ მასალათა მრეწველობა) 1999 წელს გამოშვებულია 26,6 მილიონი ლარის პროდუქცია, ზრდის ტემპი 168,8 პროცენტს შეადგენს. მეტალურგიულ მრეწველობაში (ძირითადი ლითონებისა და ლითონპროდუქტების წარმოება) 1999 წელს წარმოებულია 71 მილიონი ლარის პროდუქცია, რაც გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 94 პროცენტს შეადგენს. მანქანათმშენებლობაში 9 მანქანებისა და მოწყობილობის, ელექტრონული და ოპტიკური მოწყობილობის და სატრანსპორტო მოწყობილობის წარმოება) 1999 წელს წარმოებულია 35 მილიონი ლარის პროდუქცია, ზრდის ტემპი 133,7 პროცენტს შეადგენს.

მსუბუქ მრეწველობაში, სადაც სრული სტაგნაცია იყო. 1999 წელს წარმოებულია 10,1 მილიონი ლარის პროდუქცია, რაც გასული წლის ფაქტობრივი დონის 112 პროცენტია.

ხე-ტყის ხის ნაწარმისა და ავეჯის მრეწველობაში 1999 წელს გამოშვებულია 10 მილიონი ლარის პროდუქცია. ზრდის ტემპი 151,1 პროცენტს შეადგენს.

მრეწველობის სამინისტროს საწარმოებში 1996 წლის მეორე ნახევრიდან დღემდე დაბანდებულია 50 მილიონ ამერიკულ დოლარზე მეტი მსხვილი უცხოური ინვესტიცია. ასეთია კანონზომიერება - დაიწყო გამოცოცხლება, მუშაობა და შესაბამისად გააქტიურდნენ უცხოელი ინვესტორებიც, რომლებიც ისწრაფვიან სახსრები დააბანდონ ამა თუ იმ სფეროში.

გასულ 1999 წელს მრეწველობის სამინისტროს მუშაობის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი და ხელშესახები შედეგია საქართველოს სამრეწველო პოლიტიკის კონცეფციის და გრძელვადიანი სტრატეგიული დარგობრივი პროგრამების შემუშავება.

ამ საკითხზე არ შევჩერდები, რადგან გვექნება სოციალური შეკრება და დაინტერესებულ საზოგადოებას შესაძლებლობა მიეცემა მოისმინოს, თუ როგორ წარმოგვიდგენია უახლოეს 5-10 წელიწადში ამ უმნიშვნელოვანესი დარგის განვითარების პერსპექტივა.

მთლიანად მრეწველობის სამინისტროს სისტემაში 2000 წლისათვის გათვალისწინებულია 280 მილიონ ლარამდე ღირებულების სამრეწველო პროდუქციის წარმოება, რაც 1999 წლის ფაქტობრივ დონეს 30 პროცენტით სჭარბობს.

ისევ და ისევ შეგახსენებთ: ეს არგუმენტები გვჭირდება იმისათვის, რომ ყველამ იცოდეს - რომ ქვეყანაში არის რესურსები, რომლებსაც გამოყენება სჭირდება და რომ არაფერი უსაშველო არ სჭირს ქვეყანას, თუკი ყველა თავის საქმეს გააკეთებს.

ბ) სოფლის მეურნეობა და კვების მრეწველობა. შემუშავდა და ხორციელდება აგრარული და სასურსათო კომპლექსის განვითარების მეცნიერულად დასაბუთებული კონცეფცია და პროგრამა.

ქვეყანაში წარმოებულია 230 ათას ტონამდე ყურძენი. 1999 წელს ოფიციალური მონაცემებით 60,3 ათასი ტონა ხარისხოვანი ჩაის ფოთოლი მოიკრიფა, რაც გასული წლის შესაბამისი პერიოდის მაჩვენებელს 13,1 ათასი ტონით აღემატება.

1999 წელს წარმოებულია 282 ათას ტონამდე ხილი, რაც გასული წლის დონეს 3 ათასი ტონით აღემატება. 10,9 ათას ჰექტარ პლანტაციაში მოიკრიფა 56 ათასი ტონა ციტრუსი, აქედან რეალიზებულია 20 ათას ტონაზე მეტი. სარეკორდო მაჩვენებელს მივუახლოვდით მარცვლეულის წარმოებაში. ძალზე მნიშვნელოვანი წარმატებები გვაქვს კარტოფილის წარმოებაში, მებოსტნეობაში და ა.შ.

მეტი პროდუქციაა წარმოებული ისეთ დარგებში, როგორიცაა შავი ბაიხაო ჩაის, არყის და ლიქიორ-არყის, ცქრიალა ღვინის ბრენდისა და პაპიროსის და სიგარეტის, თამბაქოს, შაქრის, ლუდის, ხილ-ბოსტნეულის კონსერვის, ყველის, კარაქის, ძეხვის, სასაქონლო საკვები თევზისა და პარფიუმერია-კოსმეტიკის ნაწარმის წარმოებაში. წელს, პირველად აღინიშნა დადებითი ტენდენციები ამ სფეროებში. საკუთარი ბაზრის გაჯერება უკვე ხერხდება საკუთარი წარმოების პროდუქციით.

ეს ცხადყოფს მეცხოველეობის აღმავლობას, მემცენარეობის განვითარებას და იმ მოთხოვნების შესრულებას, რომლებსაც ხელისუფლება უყენებს ეროვნული მეურნეობის ამ სექტორს, რაიონებსა და ქალაქებს.

1998 წელთან შედარებით გასულ წელს გაზრდილია არყისა და ლიქიორ-არყის გამოშვება. წარმოებულია 530 ათასი დეკალიტრი, რაც წინა წლის მაჩვენებელთან შედარებით 3,3 ჯერ მეტია.

1999 წელს ჩამოსხმული და რეალიზებულია 1800 ათასი დეკალიტრი ღვინო, რაც წინა წლის შესაბამისი პერიოდის მაჩვენებელზე 474 ათასი დეკალიტრით ნაკლებია, სამაგიეროდ, ბრენდი წარმოებულია 30,0 ათასი დეკალიტრის ოდენობით, რაც 0,6 ათასით აღემატება წინა წლის შესაბამისი პერიოდის მაჩვენებელს. წარმოებულია მილიონ 238 ათასი დეკალიტრი ლუდი, წინა წელთან შედარებით 300 ათასი დეკალიტრით მეტი.

1999 წელს გამოშვებულია 4375 ათასი პირობითი ქილა ხილ-ბოსტნეულის კონსერვი, ზრდა 54 პროცენტს შეადგენს.

1999 წლის ოპერატიული მონაცემებით, აღრიცხულია 114 ათასი ტონა პური და პურპროდუქტები. რაც წინა წლის მაჩვენებელთან შედარებით 57 ათასი ტონით ნაკლებია. ტემპის კლება 33 პროცენტს შეადგენს. ეს ჩრდილოვანი ეკონომიკისა და კონტრაბანდის შედეგია.

1999 წელს წარმოებულია 1204 ტონა სასაქონლო საკვები თევზი (კონსერვების ჩათვლით), რაც 1998 წლის მაჩვენებელს 64 პროცენტით აღემატება.

ყველის წარმოება წინა წელთან შედარებით 42 ტონით გაიზარდა. საგრძნობლად იმატა კარაქის წარმოებამაც, რომლის მოცულობამ 1312 ტონა შეადგინა და 5 ჯერ გადააჭარბა წინა წლის შესაბამის მაჩვენებელს. წარმოებულია 1308,4 ტონა ძეხვი, რაც 147,4 ტონით მეტია წინა წელთან შედარებით.

ეს არის ანარეკლი იმ პროცესებისა, რომლებიც მეცხოველეობაში მიმდინარეობს. თუ სულადობის მიხედვით ვიმსჯელებთ დღეს საქართველოში იმაზე მეტი მსხვილფეხა რქოსანი საქონელი, ღორი და სხვა პირუტყვია, ვიდრე საბჭოთა ხელისუფლების დროს იყო. 1998 წელს შაქრის კომბინატის უმოქმედობის გამო ქვეყანას შაქარი არ უწარმოებია.

ამასთან დაკავშირებით მინდა გითხრათ: ზოგიერთი ყოფილი პარლამენტარიცა და ყოფილი მოსამართლეც სცოდავს - მთელ წელიწად-ნახევარს გრძელდებოდა მსჯელობა იმის შესახებ, თუ ვინ მართალია და ვინ - მტყუანი. ბოლოს და ბოლოს, სიმართლემ გაიმარჯვა და ამუშავდა აგარის შაქრის ქარხანა. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ ქარხანამ ნახევარი წლის განმავლობაში შიდა ბაზარზე 12 ათას 700 ტონა შაქარი გაიტანა. არის თუ არა მისი შეფერხება იმ ადამიანთა სინდისზე, რომელთაც კანონიერებისა და მეწარმეთა უფლებების დაცვა ევალებათ?

1999 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტით საქართველოს სოფლის მეურნეობისა და სურსათის სამინისტროსათვის გათვალისწინებული იყო 17.612.0 ათასი ლარის საბიუჯეტო ასიგნებანი.

სოფლის მეურნეობის დაფინანსებისადმი დიდ ყურადღებას იჩენს საქართველოში ევროკომისიის სასურსათო უზრუნველყოფის პროგრამის მისია.

საგულისხმოა, რომ ძირითადად უცხოური კრედიტების ხელშეწყობით შექმნილია 117 სასოფლო საკრედიტო კავშირი. ეს ძალიან დიდი საქმის დასაწყისია, რომელსაც დიდი მომავალი აქვს.

სოფლის მეურნეობაში მეცნიერულ-ტექნიკური პროგრესის მიღწევების დანერგვისა და თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენების მიზნით მსოფლიო ბანკის მიერ 4,5 მილიონი ამერიკული დოლარია გამოყოფილი.

აუცილებელია მომზადდეს და პარლამენტს წარედგინოს მსოფლიო ბანკის ორი დიდმასშტაბიანი პროქტი - აგრარული მეცნიერების რეფორმის დარგში (11,5 მილიონი ამერიკული დოლარის ღირებულების) და საირიგაციო და სადრენაჟო სისტემების რეაბილიტაციის, წყალმომხმარებელთა ასოციაციების ქსელის ჩამოყალიბების დარგში (129 მილიონი ამერიკული დოლარის ღირებულების).

გადაუდებელია მიზნობრივი პროგრამის - „ჩაის“ და „მევენახეობა-მეღვინეობის აღორძინების“ პროექტის შემუშავება და სხვა.

გ) მიწის რეფორმა: საქართველოში განხორციელებული მიწის რეფორმა სახელმწიფოს ეკონომიკური და სოციალური აღორძინების ერთ-ერთი წინაპირობაა. ინერგება ფერმერებთან, მეწარმეებთან მუშაობის თანამედროვე მეთოდები. სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების და იჯარის, აგრეთვე მიწის რეგისტრაციის შესახებ კანონების მიღების საფუძველზე 1020 ათასმა კომლმა (ოჯახმა), ანუ 4 მილიონამდე მოქალაქემ უსასყიდლოდ მიირო 918 ათასი ჰექტარი სასოფლო-სამეურნეო მიწის ფართობი, ხოლო იჯარით გაიცა 825 ათასი ჰექტარი.

1999 წელს 5,2 ათასამდე სუბიექტის მიერ პრივატიზებულია 2,5 ათასი ჰექტარი საწარმოების სარგებლობაში არსებული მიწა, რომლის შედეგადაც ბიუჯეტში 6 მილიონზე მეტი ლარია შეტანილი.

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის შესაბამისად 642,728 ოჯახს უსასყიდლოდ გადაეცა საკუთრებაში 19173 ჰექტარი მიწა მრავალბინიანი, ინდივიდუალური საცხოვრებელი სახლებით და დამხმარე ნაგებობებით, - აქედან თბილისში 318, 609 ოჯახს - 2346, 25 ჰექტარი.

მიმდინარე წელს საკუთრების დამადასტურებელი მოწმობები გაიცემა ამერიკის შეერთებული შტატების განვითარების სააგენტოს ხელშეწყობით 2 მილიონ ნაკვეთზე, გაგრძელდება საკადასტრო სამუშაოები. მართლაც, როგორი საფუძვლიანი რეფორმები მიმდინარეობს ჩვენს სოფლის მეურნეობაში.

დ) ურბანიზაცია. მშენებლობა. მშენებლობისა და ურბანიზაციის სფეროში სახელმწიფო პოლიტიკა წარიმართა კერძო საკუთრების ფორმების დასამკვიდრებლად, თავისუფალი კონკურენციისათვის ბაზის შესაქმნელად და საბაზრო მექანიზმების ჩამოსაყალიბებლად. ქვეყნის სამშენებლო დარგში პრივატიზაციის პროცესი რამდენიმე წელიწადია მიმდინარეობს. განვლილია პრივატიზაციის პირველი და მეორე ეტაპი.

ურბანიზაციისა და მშენებლობის სამინისტრო სათბობ-ენერგეტიკის სამინისტროსთან ერთად ინტენსიურ მუშაობას ეწევა ქალაქ ტყიბულში ნახშირზე მომუშავე 250 მეგავატი სიმძლავრის თბოელექტროსადგურის მშენებლობის დასაწყებად და აქ მინდა პირადად მინისტრის, ბატონ მერაბ ჩხენკელის აქტიურ პოზიციას გავუსვა ხაზი.

დამუშავდა „საქართველოში დაუმთავრებელი საცხოვრებელი სახლების და სხვა დანიშნულების ობიექტების მშენებლობის დამთავრების და პრივატიზაციის პროგრამა“ და „საქართველოში კოოპერაციული ბინათმშენებლობის დაუმთავრებლობით წარმოქმნილი სახელმწიფო დავალიანების დაფარვის ხელშემწყობი ღონისძიებების განხორციელების პროგრამა“.

სადღეისოდ აღრიცხულია 2875 დაუმთავრებელი ობიექტი. დასამთავრებლად საჭირო სამშენებლო სამუშაოების მოცულობა, 1999 წლის დამდეგის ფასებით, 5400 მილიონ ლარს შეადგენს, ალბათ გარკვეული ზომები უნდა მივიღოთ მათი დაკონსერვებისა და იმისათვის, რომ ნაბიჯ-ნაბიჯ გადავცეთ ეს ობიექტები საექსპლოატაციოდ.

საჭიროა სამშენებლო დარგის სახელმწიფო მართვის სისტემის ორგანიზაციული სრულყოფა: საქართველოს სამშენებლო დარგის განვითარების სტრატეგიის ჩამოყალიბება და მისი რეალიზაციის პროგრამის დამუშავება; მშენებლობის სამართლებრივი ბაზის სრულყოფა, კანონებისა და კანონს დაქვემდებარებული აქტების მომზადება და სხვა.

ე) სათბობ ენერგეტიკული კომპლექსი ჩვენი მუშაობის ყველაზე სუსტი უბანია. მიუხედავად დიდი ძალისხმევისა ვერ მოხერხდა ქვეყანაში ელექტროენერგიის ტოტალური დეფიციტის დაძლევა. ამერიკული კომპანიის AES Silk Road Holding B.V. მიერ თელასის პრივატიზაციის შედეგად უკვე 1999 წელს საქართველოს ელექტროენერგეტიკულმა სექტორმა დაახლოებით 50 მილიონი ამერიკული დოლარი მიიღო. ფაქტობრივად „აი-ი-ეს თელასი“ დღეს ენერგოსისტემაში მოხმარებული ელექტროენერგიის საფასურის ერთადერთი რეალური გადამხდელია.

აქედან ის დასკვნა მინდა გამოვიტანო, რომ არ უნდა გვეშინოდეს გონივრული პრივატიზაციის, არ უნდა გვეშინოდეს, როცა საქმე ეხება იმ ობიექტების გაყიდვას ან მართვის უფლებით გადაცემას, რომლებსაც დღეს პერსპექტივა არ გააჩნიათ, რომლებსაც უახლოეს 5-10 წლის განმავლობაში საქართველო ვერ უპატრონებს. ეს არ არის საშიში მოვლენა - იგი მთელი მსოფლიოს ენერგეტიკული სისტემებისათვისაც დამახასიათებელია.

ნურც ის დაგვავიწყდება, რომ საქართველოში დახარჯული ელექტროენერგიის საფასურის გადახდა, ფაქტობრივად, არ ხდება. ეს თანხა კი გროვდება და ბოლოს მილიარდებს აღწევს.

ძალიან მძიმე ტვირთად გვაწვება 50 მილიონი ლარი, რომელსაც საქართველოს სახელმწიფო იხდის აფხაზეთში დახარჯული ელექტროენერგიის საფასურის ანგარიშში, რადგანაც იგი მისი შემადგენელი ნაწილია.

1999 წლის ივლისში საქართველოს პარლამენტმა მოახდინა ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკთან დადებული ხელშეკრულების რატიფიცირება, რომლის თანახმად, ენგურჰესიის რეაბილიტაციისათვის 38,5 მილიონი ამერიკული დოლარის კრედიტი გამოიყოფა. ამ კრედიტის გარდა ქართული მხარე ევროკომისიისაგან 10 მილიონ ევროს მიიღებს გრანტის სახით. ეს თანხები მოხმარდება თაღოვანი კაშხალის საყრდენი ფარის და ელექტროსადგურის №3 აგრეგატის აღდგენას.

სხვადასხვა ეტაპზეა საინვესტიციო პროექტებზე მუშაობა „ხუდონჰესის“ (700 მეგავატი) „ფარავანჰესის“ (120 მეგავატი) და „ნამახვანჰესის“ კასკადის (420 მეგავატი) მშენებლობისათვის.

2000 წლის მარტში ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის ინვესტიციებით კახეთის რეგიონში დაიწყება ორი ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობის პროექტების პრაქტიკული განხორციელება.

მსოფლიო ბანკის ამერიკის შეერთებული შტატებისა და გერმანიის მთავრობებისა და სხვა დონორი ქვეყნების მხარდაჭერით გრძელდება საქართველოს ელექტროენერგიის საბითუმო ბაზრის ფორმირების პროცესი. ამჟამად დამამთავრებელ სტადიაშია მსოფლიო ბანკის ახალი პროექტის მომზადება „საქართველოს ელექტროენერგიის საბითუმო ბაზრის მხარდაჭერის შესახებ“ რომლის ღირებულება წინასწარი შეფასებით, 45 მილიონ ამერიკულ დოლარს შეადგენს.

მიმდინარეობს მოლაპარაკება ფრანგული ენერგეტიკული კომპანიების კონსორციუმთან დასავლეთ საქართველოს ზოგიერთი ელექტროგამანაწილებელი კომპანიის პრივატიზებისა და ჰიდროელექტროსადგურების - ლაჯანურჰესის, რიონჰესის, შორჰესის, ტყიბულჰესისა და გუმათჰესის 25 წლით მართვაში გადაცემასთან დაკავშირებით, რა თქმა უნდა, ყველა ეს პროექტი დიდ ინვესტიციებს ითვალისწინებს და ძალიან ყურადღებით შესწავლას მოითხოვს. მიმაჩნია, რომ ამით დასავლეთ საქართველოს მრავალ ჰიდროელექტროსადგურს კარგი და საინტერესო პერსპექტივა ესახება.

ვფიქრობ კიდევ 1-2 წელიწადი დაგვჭირდება იმისათვის, რომ ძირითადად დავძლიოთ ენერგეტიკული პრობლემები. მხედველობაში მაქვს ნავთობსადენი, გაზსადენი და საქართველოში დარჩება იმ რაოდენობის ნავთობი და გაზი, რამდენიც ჩვენ გვჭირდება ელექტროენერგიის გამოსამუშავებლად, ამას ემატება ის პროგნოზური მონაცემები, რომელთა თანახმად საქართველოში არის დიდი ნავთობისა და გაზის სერიოზული მარაგი. ყველაფერი ეს ამუშავდება და ჩადგება ხალხის სამსახურში.

ვ) ჩვენი სახალხო მეურნეობის ერთ-ერთ წამყვან დარგად იქცა ტრანსპორტი. მსოფლიო ბანკში თვის პრაქტიკაში უპრეცენდენტო სესხი - 2,5 მილიონი ამერიკული დოლარი გამოუყო ტრანსპორტის სამინისტროს რესტრუქტურიზაციისათვის, სწავლებისა და ინოვაციის პროექტის დასაფინანსებლად, რომელიც ახალი ტიპის სამინისტროს ჩამოყალიბებას ითვალისწინებს.

მიღებულია საქართველოს საჰაერო და საზღვაო კოდექსები. მთავრდება მუშაობა საქართველოს სარკინიგზო და საავტომობილო კოდექსებზე. 17 პრიორიტეტული კონვენციიდან საქართველოს პარლამენტში უკვე რატიფიცირებულია 14 კონვენციასთან შეერთება.

მომზადებულია საქართველოს კანონპროექტი „ტრანსპორტის შესახებ“, „სარკინიგზო კოდექსის პროექტი“, საქართველოს კანონპროექტი „საჰაერო კოდექსში ცვლილებათა და დამატებათა შეტანის თაობაზე“ და სხვ.

რამდენიმე წლის განმავლობაში ჩვენ საერთოდ არ მიგვიღია შემოსავალი ამ სფეროდან ქვეყნის ახალი ფუნქციის ამოქმედების შედეგად შარშან ტრანსპორტიდან საბიუჯეტო შემოსავალმა 84,1 მილიონ ლარს მიაღწია და 12,6 მილიონი ლარით გადააჭარბა 1998 წლის ანალოგიურ მაჩვენებელს (ზრდამ 17,6 პროცენტი შეადგინა).

ქვეყნის საბიუჯეტო შემოსავლის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან წყაროდ გვესახება სუფსის ნავსადგურის სრულად ამოქმედება. 1999 წელს ნავსადგურმა გაიარა 3,5 მილიონი ტონა ნავთობი, 2000 წლისთავის ეს მაჩვენებელი 7 მილიონ ტონას მიაღწევს, რაც საბიუჯეტო შემოსავლის ზრდის რეალური რეზერვია.

ევროკავშირის სტრუქტურებთან აქტიური თანამშრომლობის შედეგად მნიშვნელოვანი წარმატებებია მიღწეული პანევროპულ სატრანსპორტო არეალში. (PEთრA) და ტრანსპორტისა და კავშირგაბმულობის ინფრასტრუქტურის ინტეგრაციის საქმეში.

უკვე ხელმოწერილ დოკუმენტებში დაფიქსირებულია საქართველოს სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა, როგორც ევროპულისაგან განუყოფელი.

მჭიდრო ურთიერთობანი დამყარდა გაეროს ევროპის ეკონომიკურ კომისიასთან (UNECE). საქართველო ჩართულია გაეროს ევროპის ეკონომიკური კომისიის პროგრამებში: ტრანსევროპული საავტომობილო გზები (თEM) და ტრანსევროპული რკინიგზები (TER).

ყველას გახსოვთ რამდენიმე წლის წინათ საქართველოს გაჩანაგებული და განადგურებული რკინიგზა. შარშან საქართველოს რკინიგზამ, რომელიც აღდგა და ემსახურება ევრაზიის დერეფანს და „დიდი აბრეშუმის გზის“ ნაწილია, სახელმწიფო ბიუჯეტში 27 მილიონი ლარი შეიტანეს და ეს არ არის მაქსიმუმი, რკინიგზას ძალიან დიდი პერსპექტივა აქვს. იგი გაერთიანებულია რკინიგზების თანამშრომლობის საერთაშორისო ორგანიზაციაში. დღეს საქართველო არა მარტო ევროპის, არამედ მთელი მსოფლიოს განვითარების ინტერესების სფეროშია მოქცეული, რასაც მოწმობს ამერიკის შეერთებული შტატების დახმარებას სამხრეთ კავკასიისა და ცენტრალური აზიის ქვეყნებში მრავალი მიმართულებით, მათ შორის ერთ-ერთ პრიორიტეტულ მიმართულებას სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის განვითარება წარმოადგენს.

მრავალმხრივ ხელშეკრულებათა შორის ყველაზე მნიშვნელოვანია საქართველოსა და აზერბაიჯანის პრეზიდენტების ინიციატივით და ევროკავშირის მხარდაჭერით 1998 წლის 7-8 სექტემბერს ბაქოში გამართულ 32 სახელმწიფოსა და მთავრობის, აგრეთვე 13 საერთაშორისო ორგანიზაციის ხელმძღვანელთა სამიტზე ხელმოწერილი, „საერთაშორისო ტრანსპორტის შესახებ ძირითადი მრავალმხრივი შეთანხმება ევროპა-კავკასია-აზიის სატრანსპორტო დერეფნის განვითარებისათვის“.

საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტებთან თანამშრომლობის მხრივ, რკინიგზის მოდერნიზაციისა და რეკონსტრუქციის პროექტის (1999-2001) გარდა, დაგეგმილია ტრანსპორტის სექტორის რეფორმის პროექტი საავტომობილო გზების რეაბილიტაციისათვის (25 მილიონი ამერიკული დოლარი), ბათუმის საზღვაო ნავსადგურის ტექნიკური დახმარების პროექტი (6 მილიონი ამერიკული დოლარი).

ამერიკის შეერთებული შტატების ექსიმბანკმა საქართველოს საჰაერო მიმოსვლის მართვის პროექტისათვის გამოყო კრედიტი (18 მილიონი ამერიკული დოლარი). პროექტს ახორციელებს ამერიკული კომპანია „ნორტროპ გრუმანი“. ეს ერთ-ერთი ყველაზე მომგებიანი პროექტია, რომელსაც ამავე დროს ძალიან დიდი თავდაცვითი ფუნქცია აქვს. მოდით, დავიხსომოთ სერიოზული საუბარი იმის შესახებ, რომ ეს მძლავრი თანამედროვე სისტემა საექსპლოატაციოდ გადაეცა.

მიმდინარეობს მუშაობა თურქეთის ექსიმბანკთან ყარსი-თბილისის სარკინიგზო ხაზის შემაერთებელი პროექტის დასაფინანსებელ კრედიტზე. პროდუქტის ღირებულება 250 მილიონ ამერიკულ დოლარს შეადგენს.

როგორც ცნობილია, 1996 წლის დეკემბერში დაიწყო პირდაპირი საავტომობილო-საბორნე მიმოსვლა ფოთისა და ილიჩევსკის ნავსადგურებს შორის საბორნე მიმოსვლა ხორციელდება ბათუმისა და სხვა ნავსადგურებს შორის.

ევროკომისიის წინადადებაა, ფოთის ნავსადგურში აშენდეს ევროპული ლიანდაგის სარკინიგზო-საბორნე გადასასვლელი, რისთვისაც ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკი გაიღებს სულ ცოტა 3 მილიონ ევროს.

არსებობს წინასაპროექტო გაანგარიშება და შემუშავებულია სატენდერო პირობების პროექტი ზღვასთან მდინარე ენგურის შესართავში ანაკლიის, აგრეთვე ყულევის ნავსადგურის დაპროექტების, მშენებლობისა და ექსპლოატაციისათვის ინვესტორის გამოსავლენად. წინასწარი გაანგარიშებით, ამ ნავსადგურების საერთო სახარჯთააღრიცხვო ღირებულება 70-80 მილიონ ამერიკულ დოლარს შეადგენს.

არ შემიძლია უდიდესი ადამიანური გულისტკივილით რამდენიმე სიტყვა არ ვთქვა საქართველოს სანაოსნოს შესახებ. საქმე გვაქვს, როგორც იტყვიან, ძალიან მძიმე შემთხვევასთან, დანაშაულთა მთელ სისტემასთან. გენერალური პროკურატურა და უშიშროების სამინისტრო აჭარის შესაბამისი ორგანოების მონაწილეობით, აღმაშფოთებელი ფაქტების რეგისტრაციიდან კონკრეტულ მოქმედებაზე უნდა გადავიდნენ. ეს კატეგორიული მოთხოვნაა და რაიმე კომპრომისს ნურავინ ელოდება. როდესაც რკინიგზაზე კატასტროფული ვითარება შეიქმნა. ჩვენ მართლაც უმძიმესი გადაწყვეტილება მივიღეთ - ჩვენი თანამოაზრე და მეგობარი ვერ დავინდეთ - თანამდებობიდან გავათავისუფლეთ და ახლახან მოიხადა სასჯელი არ მინდა იგივე გავრცელდეს ამ სისტემაზე, მაგრამ რაც მოხდა, იმის სურათი უნდა გვქონდეს. მოქალაქეებმა უნდა იცოდნენ, სად წავიდა 100-150 მილიონი დოლარი, ვის მოხმარდა საავადმყოფოები, გზები, ხიდები თუ აშენდა - ერთი საქმეა, ვინმეს ჯიბეში თუ წავიდა - მეორე. ვთხოვ ყველას, ვისაც ეხება, მათ შორის აჭარის შესაბამის სამსახურებს, ეს საქმე ბოლომდე მიიყვანონ.

გ) კავშირგაბმულობა 1999 წელს კავშირგაბმულობისა და ფოსტის სისტემის შემოსავალმა 66,0 მილიონი ლარი შეადგინა, ბიუჯეტში შენატანებმა კი 24,4 მილიონი ლარი. 1998 წელს აღნიშნული მაჩვენებლები შესაბამისად 63,6 და 22,9 მილიონ ლარს შეადგენდა.

1999 წლის 1 ოქტომბრიდან საქართველოს ტელევიზიისა და რადიოს პირველი პროგრამები გადავიდა მაუწყებლობის ახალ რეჟიმზე - კოსმოსურ თანამგზავრულ მაუწყებლობაზე ეს საშუალებას გვაძლევს აღნიშნული პროგრამები მიიღონ არა მარტო საქართველოს და სამხრეთ კავკასიის, არამედ რუსეთის ევროპული ნაწილის, უკრაინის, დასავლეთ და შუა აღმოსავლეთ აზიის, ჩრდილოეთ აფრიკისა სკანდინავიის ქვეყნებში, ისრაელსა და თურქეთში.

მიმდინარეობს ტრანსაზია-ევროპის ბოჭკოვან-ოპტიკური საკაბელო მაგისტრალის მშენებლობა, რომელიც უზრუნველყოფს საქართველოს ტელეკომუნიკაციის სისტემისა და საერთაშორისო სატრანზიტო საკაბელო მაგისტრალის ჩართვას ტელეკომუნიკაციის გლობალურ, მსოფლიო სატელეფონო ქსელში.

1999 წლის 27 ივლისს ხელმოწერილია პრეზიდენტის №456 ბრძანებულება „საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების განვითარების ღონისძიებათა შესახებ“. ეს არის საინფორმაციო-ტექნოლოგიური საზოგადოების ფორმირების ახალი ეტაპი. 21-ე საუკუნეში საქართველოში უნდა დამკვიდრდეს საინფორმაციო-ტექნოლოგიური საზოგადოების ცხოვრების წესი.

როგორც ცნობილია, გასულ წელს საქართველოს პარლამენტმა მიიღო მეტად მნიშვნელოვანი ახალი კანონი „საქართველოს კავშირგაბმულობისა და ფოსტის შესახებ“.

2000 წელს მთლიანად კავშირგაბმულობისა და ფოსტის სამინისტროს სისტემის შემოსავალი 70,0 მილიონ ლარამდე გაიზრდება. ზრდის ტემპი 9.3 პროცენტს მიაღწევს.

თ) გარემოს დაცვა. 1999 წელს გარემოს დაცვის სამინისტრომ შეიმუშავა კანონპროექტი („ატმოსფერული ჰაერის შესახებ“), რომელიც საქართველოს პარლამენტმა მიიღო. ეს კანონი ითვალისწინებს შესაბამის სფეროში ევროგაერთიანების სტანდარტებზე საფეხურებრივ გადასვლას.

1999 წელს გარემოს დაცვის სფეროში საქართველო 22 საერთაშორისო კონვენციას შეუერთდა, მიმდინარეობს მუშაობა კიდევ 6 კონვენციასთან შეერთებისათვის.

შემუშავებულია გარემოს დაცვის მოქმედების ეროვნული ერთწლიანი პროგრამა, რომელიც საქართველოს სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების ინდიკატური გეგმის შემადგენელი ნაწილია.

2000 წელს გარემოსდაცვითს სფეროში უნდა გაგრძელდეს საკანონმდებლო ბაზის სრულყოფა. საბოლოო მიზანია საქართველოს გარემოსდაცვითი კანონმდებლობის ჰარმონიზაცია ევროგაერთიანების შესაბამის კანონმდებლობასთან. საქართველოს ბუნება, განსაკუთრებით, მისი ტყეები „ფილტვებია“ საკმაოდ დიდი რეგიონის ქვეყნებისათვის. სწორედ ამან განაპირობა საერთაშორისო და რეგიონალური ორგანიზაციების დაინტერესება ჩვენი უნიკალური გარემოს შენარჩუნებითა და გამდიდრებით.

ი) სახელმწიფო ქონების მართვა. 2000 წლის 1 იანვრისათვის პრივატიზებულია 15355 ობიექტი. დაფუძნებულია 1174 სააქციო საზოგადოება.

სააქციო საზოგადაოებად გარდასაქმნელი 1332 საწარმოდან სააქციო საზოგადოებად დაფუძნებულია 1211 საწარმო. რომელთაგან დღეისათვის სააქციო საზოგადოების სახით ფუნქციონირებს 1186.

დღეს მთლიანი შიდა პროდუქტის 75 პროცენტზე მეტს კერძო სექტორი აწარმოებს.

მიღებულია „სახელმწიფო ქონების პრივატიზების შესახებ“ ახალი კანონი, რომლის მიზანია ქვეყანაში მიმდინარე ეკონომიკური რეფორმის გაღრმავების ღონისძიებათა ხელშეწყობა.

ახალი კანონის შესაბამისად, საქართველოს მთავრობამ შეიმუშავა ეროვნული მეურნეობის ცალკეულ დარგებში სახელმწიფო ქონების პრივატიზების ერთიანი გეგმა, რომელიც 3-წლიან პერიოდს მოიცავს და რომლითაც ძირითადად დასრულდება ქვეყანაში მასობრივი პრივატიზაციის პროცესი.

სახელმწიფო ქონების მართვის სამინისტროს პროგნოზით მოსალოდნელი იყო, რომ 1999 წელს სახელმწიფო ქონების პრივატიზების შედეგად ამონაგები 70 მილიონამდე ლარი იქნებოდა. წლის განმავლობაში სახელმწიფო ქონების პრივატიზების გზით შემოსულია 56,3 მილიონი ლარი, ანუ წლიური გეგმით განსაზღვრული შემოსავლის 80,5 პროცენტი.

მსოფლიო ბანკთან შეთანხმებით განისაზღვრა პირველი და მეორე რიგის საწარმოები, რომელთა პრივატიზება 2000 წლის დამლევამდე უნდა განხორციელდეს. საგულისხმოა მოსახლეობის, როგორც სრულუფლებიანი მფლობელის მონაწილეობა პრივატიზაციის პროცესში. საკმარისია ითქვას, რომ პრივატიზაციის დაწყებიდან მოსახლეობამ მიიღო 4,5 მილიონი ცალი ვაუჩერი, რომელთა მეშვეობით 100-110 მილიონი ამერიკული დოლარის, ანუ 210-220 მილიონი ლარის ქონება შეისყიდა, ხოლო ათიათასობით ადამიანი სააქციზო საზოგადოებათა წევრია და მონაწილეობს, როგორც მართვაში, ისე დივიდენდების განაწილებაში.

მინდა სრულიად ახალი, პრინციპულად ახალი მოთხოვნები წავუყენო სახელმწიფო ქონების მართვის სამინისტროს. შემოსავლები, რომლებსაც ამ სფეროდან ვიღებთ, ჯერჯერობით არადამაკმაყოფილებელია. ის დავალებები, რომლებიც 1999 წლის ბიუჯეტთან დაკავშირებით იყო მიცემული, არ შესრულდა. ეჭვი არ მეპარება, რომ იქ კვალიფიციური და პატიოსანი ხალხი მუშაობს, მაგრამ მინდა ბატონმა მიხეილ უკლებამ გაითვალისწინოს, რომ 2000 წლის დავალება საკმაოდ დიდი მოცულობისაა და იგი აუცილებლად უნდა შესრულდეს. მით უმეტეს, რომ დღის წესრიგში დგას ძალიან დიდი და სერიოზული ობიექტების პრივატიზაცია. ეს პროცესი გონივრულად უნდა განხორციელდეს, ისე რომ, ბიუჯეტმა სათანადო შემოსავალი მიიღოს.

თავი V.

სოციალური პოლიტიკა

როგორც ცნობილია 1999 წლის ნოემბერში ჯანმრთელობის დაცვის და სოციალური დაცვის, შრომისა და დასაქმების სამინისტროების ბაზაზე ჩამოყალიბდა ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო.

შემუშავებულია ქვეყნის სოციალური განვითარების კონცეფცია და მოსახლეობის სოციალური დაცვის სახელმწიფო პროგრამა 2000-2005 წლებისათვის. ამ პროგრამის შესახებ უახლოეს ხანებში საჯარო მსჯელობა გვექნება ერთ-ერთ რეგიონში, ან დედაქალაქში.

1999 წელს, ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში, სხვადასხვა სახის სამედიცინო მომსახურება გაეწია სამ მილიონზე მეტ პაციენტს.

1999 წელს შემუშავდა საქართველოს ჯანმრთელობის დაცვის ეროვნული პოლიტიკა და მისი დანერგვის სტრატეგიული გეგმა 2000-2009 წლებისათვის.

1999 წლის 28 სექტემბერს ჯანმრთელობის დაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ევროპის რეგიონალურ ბიუროში (კოპენჰაგენი) გაიმართა საქართველოს ჯანმრთელობის დაცვის ეროვნული პოლიტიკისა და მისი განხორციელების სტრატეგიული გეგმის პრეზენტაცია. გეგმამ საკმაოდ მაღალი შეფასება მიიღო, რაც იმის მაჩვენებელია, რომ არ იყო მცდარი ის კურსი, რომელიც ჯანმრთელობის დაცვის სფეროს რეფორმირებისათვის ავირჩიეთ.

სოციალური დაცვის სფეროში შემუშავდა კანონპროექტები „მოქალაქეთა სახელმწიფო პენსიების შესახებ“. „სახელმწიფო სოციალური დაზღვევის შესახებ“, „საჯარო სამსახურის მოსამსახურეთა საპენსიო უზრუნველყოფის შესახებ“, „სამედიცინო სოციალური ექსპერტიზის შესახებ“. მიღებულია საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულება „მინიმალური ხელფასის ოდენობის შესახებ“ (1999 წლის 15 ივნისიდან ქვეყანაში დაწესდა მინიმალური ხელფასი 20 ლარის ოდენობით).

შემუშავდა და მთავრობამ დაამტკიცა საბიუჯეტო სფეროს მუშაკთა შრომის ანაზღაურების რეგულირებების ერთიანი სატარიფო ბადე „შრომის ანაზღაურების მოწესრიგების ძირითადი მიმართულებები 1996-2000 წწ...“

პენსიების დავალიანებამ 1998 წელს, როგორც ზემოთ ვთქვი, შეადგინა 52 მილიონი ლარი, ხოლო 1999 წელს - 19 მილიონი ლარი. სულ 71 მილიონი ლარი. მდგომარეობა შეუწყნარებელია. ეს უკანასკნელი წელი უნდა იყოს, როცა პენსიების დავალიანებაზე ვლაპარაკობთ. თუ ეს ასე არ მოხდება, ბევრი ხელმძღვანელი გამოეთხოვება დაკავებულ სავარძელს, მათ შორის, ადგილობრივი ხელმძღვანელებიც. შეიძლება უფრო შორსაც წავიდეს საქმე, სხვა პასუხისმგებლობის საკითხიც დაისვას.

შემდგომი წლების უმნიშვნელოვანესი ამოცანაა საპენსიო სისტემის სადაზღვევო პრინციპებზე გადაყვანა. მომზადებულია კანონპროექტი „სახელმწიფო სოციალური დაზღვევის შესახებ“, რომლის მიღება საფუძველს დაუდებს ამ პრინციპების ამოქმედებას.

ქვეყანაში ეკონომიკური და სოციალური სტაბილურობის მნიშვნელოვანი პირობაა მოსახლეობის დასაქმების პრობლემის გადაჭრა „დასაქმების შესახებ“ კანონში ცვლილებებისა და დამატებების შესაბამისად ადგილებზე შეიქმნა დასაქმების ცენტრები, მოწესრიგდა უმუშევართა და სამუშაოს მაძიებელთა აღრიცხვა, დასაქმების სამსახურში რეგისტრირებულ სამუშაოს მაძიებელთა რაოდენობამ 1999 წლის ბოლოსათვის შეადგინა 105,252 კაცი.

სხვადასხვა კვლევისა და გაანგარიშების მეთოდიკის საფუძველზე 1995-1999 წლებში შექმნილია 660 ათასზე მეტი სამუშაო ადგილი.

2005 წლამდე ეკონომიკის სამინისტროს მონაცემებით, შეიქმნება 100 ათასი მილიონი ახალი სამუშაო ადგილი. ფაქტობრივად, ლაპარაკია იმაზე, რომ 2005 წლისათვის ქვეყანამ უმუშევრობის პრობლემა დაძლიოს.

შეუფერხებლად მიმდინარეობს უმუშევრებზე შემწეობის თანხების გაცემა. შემწეობის თანხა ბოლო სამი წლის განმავლობაში 2,5 ჯერ გაიზარდა.

როდესაც ლაპარაკია სოციალურ სფეროზე, უყურადღებოდ ვერ დავტოვებთ ინვალიდთა თემას 1999 წელს ინვალიდთა სოციალური რეაბილიტაციის დაწესებულებებში გატარებულია 560 ათასზე მეტი ინვალიდი, აქედან სტაციონარული დახმარება გაეწია 7247 ინვალიდს და სხვა.

ერთ-ერთი ძირითადი მიმართულებაა სამედიცინო დაზღვევის სახელმწიფო პროგრამების განვითარება. ეს არის სრულიად ახალი მიმართულება, რომელსაც ასევე ახლებური მიდგომა ესაჭიროება.

2000 წლის სახელმწიფო პროგრამათა შესრულების თვალსაზრისით, განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება საერთაშორისო ორგანიზაციათა ურთიერთთანამშრომლობის განვითარებასა და მათ მიერ დასახული დახმარების პროექტების განხორციელებას. მათ შორის აღსანიშნავია მსოფლიო ბანკის მიერ შემუშავებული საქართველოს ჯანმრთელობის დაცვის პირველი პროექტის ფარგლებში მრავალპროფილიანი ეროვნული ჰოსპიტალის რეაბილიტაცია, რომელიც 2000 წლის მარტიდან დაიწყება.

2000 წელს მსოფლიო ბანკის სტრუქტურული რეფორმების ხელშემწყობი პროექტის ფარგლებში დაიწყება საავადმყოფოთა კონსოლიდაციის პროექტის განხორციელება, რომელიც პირველ ეტაპზე გულისხმობს თბილისის სტაციონარული ქსელის ოპტიმიზაციას.

ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ მოამზადა საქართველოში პირველადი ჯანმრთელობის დაცვის განვითარების პროექტი, რომელსაც მსოფლიო ბანკის დირექტორთა საბჭოს წარვუდგენთ.

ასევე გაგრძელდება მუშაობა ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სფეროს პრობლემებზე საერთაშორისო პროგრამების ფარგლებში შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოსთან, დიდი ბრიტანეთის „ნოუ ჰაუს“ ფონდთან, შვედეთის საერთაშორისო განვითარების სააგენტოსთან და სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციებთან. არ არსებობს საქართველოში რეგიონი ჩვენი უცხოელი მეგობრების პარტნიორი ქვეყნების დახმარებას რომ გრძნობდეს. ეს არის შეერთებული შტატები, საფრანგეთი, დიდი ბრიტანეთი, ნიდერლანდის სამეფო, თურქეთი, ევროკავშირი და სხვა მრავალი განვითარებული სახელმწიფო თუ საერთაშორისო ორგანიზაცია.

თავი VI.

მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების განვითარება

როგორც ცნობილია, განვითარებულ ქვეყნებში მეცნიერებისათვის ხარჯები მთლიანი შიდა პროდუქტის დაახლოებით 2-3 პროცენტია. ეს მაჩვენებელი საორიენტაციო უნდა იყოს საქართველოსათვისაც. ჯერჯერობით ამ მონაცემებისაგან ჩვენ შორს ვართ, მაგრამ უახლოეს წლებში მეცნიერებისათვის დანახარჯები მკვეთრად უნდა გაიზარდოს და კიდევ გაიზრდება.

1999 წელს სახელმწიფო ბიუჯეტით პროგრამულ-მიზნობრივი დაფინანსებისათვის 300 ათასი ლარი გამოიყო. სამწუხაროდ აღნიშნული თანხების მიღება საბიუჯეტო კრიზისის გამო სერიოზული შეფერხებებით მიმდინარეობდა. მიუხედავად ამისა, გრძელდება მუშაობა ისეთი მნიშვნელოვანი სამეცნიერო-ტექნოლოგიური პროგრამების შესრულებისათვის, როგორიც არის „ენერგეტიკა“, „მანგანუმი“, „სოფლის მეურნეობის ბიოლოგიურად სუფთა პროდუქტის წარმოება“, საბაზრო ეკონომიკის პირობებში სამცხე-ჯავახეთის აღორძინება-განვითარება“, „შაქარი“, „მეცხვარეობა“, „მთიანი აჭარა“, „შავი ზღვა“, „ახალი სადიაგნოსტიკო საშუალებების, პროფილაქტიკისა და მკურნალობის მეთოდების დამუშავება და დანერგვა“, „ელექტრონიკა და ელექტრონული ხელსაწყოები“, „ბაზალტი“ და სხვა.

1999 წელს სახელმწიფო ბიუჯეტიდან მეცნიერებათა აკადემიისათვის გრანტის სახით გამოიყო 2 მილიონი ლარი. მუშავდება 453 პროექტი, დასაქმებულია 2200-მდე თანამშრომელი. ფუნდამენტური კვლევის პროგრამით აკადემიის სისტემის სამეცნიერო დაწესებულებები ამუშავებდნენ 850 თემას, რომლებიც ბიუჯეტიდან ფინანსდებოდა.

საქართველოს პრეზიდენტის ხელმძღვანელობით მუშაობდა კომისია, რომელმაც დაამუშავა კანონი „საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის შესახებ“. კანონი პარლამენტმა მიიღო 1999 წლის ივნისში. ამჟამად მუშავდება „მეცნიერთა სოციალური დაცვის შესახებ“ კანონპროექტი, რომელსაც უახლოეს მომავალში პარლამენტს წარუდგენენ განსახილველად.

გორისა და თელავის ინსტიტუტებს მიენიჭათ უნივერსიტეტის სტატუსი, რაც უდავოდ დიდი მოვლენაა ამ რეგიონების და საერთოდ, საქართველოს ცხოვრებაში. როგორც იცით, ყველაზე ნიჭიერი სტუდენტებისათვის, მეცნიერ-მუშაკთათვის, შემოქმედი და მოსწავლე ახალგაზრდებისათვის დაწესებულია საქართველოს პრეზიდენტის სტიპენდიები და გრანტები, რომლებიც დაარსების დღიდან 200-ზე მეტმა ახალგაზრდამ მიიღო. ვამაყობ, რომ ისინი საქართველოს მეცნიერებისა და კულტურის, ჩვენი სულიერების ხვალინდელი დღის საუკეთესო წარმომადგენლები არიან. აქ გვესწრება ზოგი მათგანი - გიორგი მახარაშვილი, ნიკა მემანიშვილი, ლევან ლაბაური, ლაშა ბუღაძე და სხვები. ისინი მათი თაობა საქართველოს ხვალინდელი დღეა.

ბოლო წლებში საქართველოს მეცნიერები ფართოდ არიან წარმოდგენილი მთელ რიგ საერთაშორისო პროგრამებსა და ფონდებში.

განსაკუთრებით აღსანიშნავია ქართველ მკვლევართა მუშაობა ევროკომისიის მიერ გამოცხადებულ ეგრეთ წოდებულ მე-4 ყოვლისმომცველ პროგრამაში (1999 წელს გამოცხადდა მე-5 ყოვლისმომცველი პროგრამა).

1995 წლიდან მე-4 ყოვლისმომცველი პროგრამის ფარგლებში მოქმედებს დამოუკიდებელი ასოციაცია. საქართველო აქტიურად მონაწილეობს გამოცხადებულ კონკურსებში. 1994-1997 წლების კონკურსებში გაიმარჯვა ქართველ მეცნიერთა მონაწილეობით შექმნილმა 70-ზე მეტმა ერთობლივმა პროექტმა. თითოეული პროექტისათვის ბიუჯეტით დაშვებული თანხა შეადგენდა 30000-150000 ევროს.

განსაკუთრებით საყურადღებოა ურთიერთობა საერთაშორისო სამეცნიერო-ტექნიკურ ცენტრთან, რომლის დამფუძნებლები არიან შეერთებული შტატები, ევროკავშირი, იაპონია და რუსეთი. ცენტრი ძირითადად აფინანსებს კონვერსიასთან დაკავშირებულ პროექტებს. დღემდე დაფინანსებულია 25 ერთობლივი პროექტი.

1998 წლის ნოემბრიდან მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების დეპარტამენტთან ფუნქციონირება დაიწყო ნატოს მეცნიერების, ტექნოლოგიებისა და გარემოს დაცვის ეროვნულმა ბიურომ „მეცნიერება მშვიდობისათვის“ სამეცნიერო პროგრამაში წარდგენილი იყო ასამდე პროექტი. ფინანსური მხარდაჭერა პოვა ორმა პროექტმა

(1. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ხანგრძლივობა 5 წელი, ღირებულება 200000 დოლარი;

2. თბილისის სტაბილური იზოტოპების ინსტიტუტი ხანგრძლივობა 3 წელი, ღირებულება 175000 დოლარი).

გრძელდებოდა საერთაშორისო სამეცნიერო კონტაქტები ადრე დაბადებული ხელშეკრულების ფარგლებში. კერძოდ, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიამ ლონდონის სამეფო საზოგადოებასა და ბრიტანეთის აკადემიასთან განახორციელა სამეცნიერო გაცვლა დადებული ხელშეკრულების ფარგლებში. გააქტიურდა თანამშრომლობა ავსტრიის მეცნიერებათა აკადემიასთან.

პ. გუგუშვილის სახელობის ეკონომიკის ინსტიტუტის ოკლაჰომის უნივერსიტეტთან (შეერთებული შტატები), საერთაშორისო სავალუტო ფონდთან და მსოფლიოს ბანკთან თანამშრომლობისას მუშაობდა საქართველოში საბაზრო მექანიზმების დამკვიდრებისა და ეროვნული ვალუტის მდგრადობის საკითხებზე.

ქართული მეცნიერება დღეს მონაწილეობს კოსმოსურ კვლევასა და კოსმოსის ათვისებაში. საკმარისია ვახსენოთ ცნობილი მეცნიერისა და და საზოგადო მოღვაწის ელგუჯა მეძმარიაშვილისა და მისი სამეცნიერო კოლექტივის დღეს უკვე მსოფლიოში აღიარებული მიღწევები, მათ მიერ შექმნილი კოსმოსური ანტენა - რეფლექტორი.

ბედნიერად ვთვლი თავს, რომ ამ საკონსტრუქტორო ბიუროს, სამეცნიერო ცენტრის საქმიანობას მისი დაარსების დღიდან ვუდგავარ მხარში. ეს ცენტრი დღეს უკვე მსოფლიო მნიშვნელობის ცენტრია და მას ყურადღება არ უნდა მოაკლდეს.

ქართული მეცნიერება აღმავლობის, აღორძინების გზაზეა. იგი დიდ საერთაშორისო ასპარეზზე გადის და მის განვითარებას ყოველმხრივ უნდა შევუწყოთ ხელი საბაზრო ეკონომიკის და რეფორმების რთულ პირობებში. მეცნიერებას გაცილებით მეტი დახმარება სჭირდება ყველაფერი ეს ჩვენს პოლიტიკაში და განსაკუთრებით ბიუჯეტში უნდა აისახოს.

კულტურა. განათლება

კულტურის სფეროს სამართლებრივი ბაზის შესაქმნელად უაღრესად დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა „კულტურის შესახებ“ კანონის მიღებას. საქართველოს პარლამენტის სხდომაზე გადატანილი და მიღებულია კანონები „თეატრების შესახებ“ და „კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის შესახებ''.

საქართველოს პრეზიდენტის ნებართვით „საქართველოს მუზეუმებისა“ და „კულტურულ ფასეულობათა საზღვარგარეთ გატანისა და შემოტანის შესახებ“ კანონპროექტები ევროსაბჭოს ექსპერტიზას გაივლის.

საბოლოოდ დამუშავდა კანონპროექტი „სახელოვნებო განათლების შესახებ“.

საქართველოს პრეზიდენტის 1999 წლის 23 დეკემბრის №683 ბრძანებულებით ქუთაისის ლ. მესხიშვილის სახელობის დრამატულ თეატრს ქართული ხელოვნების წინაშე დიდი დამსახურებისათვის აკადემიური თეატრის სტატუსი მიენიჭა.

შემუშავდა და მთავრობის სხდომაზე განსახილველად იქნა წარდგენილი პრეზიდენტის განკარგულების პროექტი „საქართველოში საბალეტო ხელოვნების შემდგომი განვითარების ზოგიერთი ღონისძიების შესახებ“.

კულტურის მინისტრი აქტიურად ჩაება სხვადასხვა სახით საერთაშორისო ღონისძიებებში, რომლებიც ქრისტიანობის 2000 წლის აღსანიშნავად იგეგმება მსოფლიოში.

შემუშავდა და მუზეუმებს დაეგზავნა „დებულება მემორიალური მუზეუმების შესახებ“ და მუზეუმის ტიპიური დებულება“. გადამუშავდა მუზეუმების ფასიანი მომსახურების პრეისკურანტი.

1996 წლიდან დაიწყო მუშაობა მასობრივი საბიბლიოთეკო ქსელის ორგანიზაციაზე, რომელიც ითვალისწინებს წიგნის ფონდების დამუშავებას. აღწერა-გადაფასებას, ინვენტარიზაციას და კატალოგების მოწესრიგებას.

საქართველოს პრეზიდენტის განკარგულებითა და კულტურის მინისტრის ბრძანების საფუძველზე 1999 წლის აპრილში დაიწყო ხალხური შემოქმედების ოლიმპიადა დასკვნითი ტური გაიმართება 2000 წლის აპრილში. სამომავლოდ კვლავ გადაუდებელ ამოცანას წარმოადგენს კულტურის მოღვაწეთა სოციალური პირობების გაუმჯობესება. არ დაგიმალავთ, თვალს ვერ ვუსწორებ კულტურის და ხელოვნების, ლიტერატურის სფეროს მოღვაწეებს, რომელთაც რამდენიმე თვეა ხელფასიც არ მიუღიათ, მიუხედავად, ამისა, ჩვენი ხალხის ხელოვნება აღმავლობის გზაზეა. ქართული კულტურა გადარჩენილია და მომავალში სწორედ ეს იქნება ეროვნული სახელმწიფოს ერთ-ერთი ყველაზე დიდი სიამაყე. კულტურის სამინისტრომ, შემოქმედებითმა კავშირებმა, ყველა გაერთიანებამ მეტი თანადგომა უნდა იგრძნონ ხელისუფლებისაგან, რათა ერთობლივი ძალისხმევით მივაღწიოთ, რომ აღორძინდეს ქართული კულტურა, ლიტერატურა და ხელოვნება, მათი მიღწევები მსოფლიო ასპარეზზე ღირსეულად გავიდეს.

1997 წელს მიღებულია განათლების სამინისტროს მიერ მომზადებული „საქართველოს კანონი განათლების შესახებ“, 1998 წელს - კანონი „დაწყებითი პროფესიული განათლების შესახებ“, რომლებმაც სისტემაში მყარი საკანონმდებლო ბაზა შექმნეს. აუცილებელი გახდა მოქმედი სასწავლო გეგმებისა და პროგრამების ძირეული შეცვლა ან სრულიად ახლის შექმნა საშუალო და საშუალო სპეციალური სასწავლებლისათვის.

ცვლილებები განიცადა პროფესიულ-ტექნიკური განათლების სისტემის სასწავლო გეგმებმაც. განახლდა 200-მდე პროფესიაში მოქმედი სასწავლო გეგმა.

მთელ რიგ პროფესიულ სასწავლებლებში შემოღებულია ახალი სპეციალობები - კომერსანტი, ფერმერი, მდივან-რეფერენტი. ისწავლება ახალი საგნები: საბაზრო ეკონომიკის საფუძვლები, მენეჯმენტის საფუძვლები, მარკეტინგის საფუძვლები. უმაღლეს სკოლაში მიმდინარე რეფორმის კვალობაზე, შემუშავდა საუნივერსიტეტო განათლების სტანდარტები მათ შორის, მსოფლიო საუნივერსიტეტო პრაქტიკაში დამკვიდრებული აუცილებელი საუნივერსიტეტო კურსების სავალდებულო წაკითხვა და სხვა. სახელმწიფო უნივერსიტეტებში პრაქტიკულად ხორციელდება ეს კონცეფცია.

ცალკეული უმაღლესი სასწავლებლები გადავიდნენ ორსაფეხურიან სწავლებაზე - შეიქმნა ბაკალავრიატი და მაგისტრატურა. აქტიურად მოღვაწეობს რექტორთა საბჭო.

ადრე მითქვამს და ახლაც ვიმეორებ: მკვეთრად გაუმჯობესდა ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლებისათვის სახელმძღვანელოების შექმნისა და გამოცემის საქმე.

შედარებისათვის თუ 1992-93 სასწავლო წლისათვის გამომცემლობა „განათლებამ“ დასტამბა მხოლოდ 13 სახელმძღვანელო, 1993-94 წლისათვის - 17, 1998-99 სასწავლო წლისათვის გამოიცა 160 დასახელების სახელმძღვანელო. ხაზგასმით უნდა აღინიშნოს, რომ მათგან 42 საფუძვლიანადაა გადამუშავებული, ხოლო 22 - სრულიად ახალია. დაბეჭდილ სახელმძღვანელოთა ყველა დასახელება და ტირაჟიც სრულიად ითვალისწინებს ბაზრის მოთხოვნილებას, სახელმძღვანელოთა დეფიციტი აღმოფხვრილია. განათლების შინაარსის ცვლილებას პედაგოგთა კვალიფიკაციის ამაღლების, ახალი შინაარსისათვის მათი მომზადების აუცილებლობა მოჰყვა. ეს იყო ერთ-ერთი მთავარი მიზანი პედაგოგთა ატესტაციისა, რომელიც ახლებური მოდელით პირველად 1997-1999 წლებში ჩატარდა. ატესტაციამ მოახდინა პედაგოგთა რანგირება კატეგორიების მიხედვით. კატეგორიებს შორის ხელფასში სხვაობა საკმაოდ საგრძნობია. განათლების სამინისტრო დიდ სამუშაოებს ასრულებს სახელმწიფო ენის კონსტიტუციური სტატუსის დასაცავად. მთავრობის ერთ-ერთი ძირითადი ამოცანაა უზრუნველყოს განათლების რეფორმის საერთაშორისო მხარდაჭერა. განათლების სფეროში ურთიერთთანამშრომლობის შესახებ სამთავრობო და საუწყებათშორისო შეთანხმებები გაფორმდა გერმანიის ფედაციულ რესპუბლიკასთან, უზბეკეთის, ყირგიზეთის, ყაზახეთისა და თურქმენეთის რესპუბლიკებთან, ირლანდიასთან, ესპანეთთან, ბულგარეთთან, რუსეთის ფედერაციასთან და სხვა სახელმწიფოებთან.

საგრძნობლად გააქტიურდა თანამშრომლობა საერთაშორისო ორგანიზაციებთან.

ევროპის საბჭო ერთი ყველაზე აქტიური პარტნიორთაგანია საქართველოს განათლების სისტემის ევროპულ საგანმანათლებლო სივრცეში რაციონალური ინტეგრაციის მეტად რთულ საქმეში.

მიმდინარეობს მუშაობა მსოფლიო ბანკთან, მისი ზოგიერთი რეკომენდაცია, აგრეთვე, გათვალისწინებულია რეფორმის მსვლელობის პროცესში. წარმოებს მოლაპარაკება იმის შესახებ, რომ რეფორმის ზოგიერთი მიმართულება მსოფლიო ბანკმა დააფინანსოს. მის მიერ გამოყოფილი დახმარება დაახლოებით 70 მილიონ დოლარს მიაღწევს და 2000 წლიდან გამოყენებული იქნება განათლების სექტორალური დაფინანსებისათვის. საქართველოს განათლების სამინისტრო ლტოლვილთა და განსახლების სამინისტროსთან, აფხაზეთის განათლების სამინისტროსთან, ცხინვალის რეგიონის განათლების სამინისტროსთან, ცხინვალის რეგიონის განათლების დარგის კოორდინატორთან თანამშრომლობის საფუძველზე, მწირი ეკონომიკური შესაძლებლობების პირობებში, ცდილობს ლტოლვილ პედაგოგთა დასაქმებისა და მოსწავლეთა საკითხების მოგვარებას. ყოველ წლიურად საქართველოს პრეზიდენტი გამოყოფს საჭირო თანხას, რათა ლტოლვილ მასწავლებლებს უფასოდ დაურიგდეთ სახელმძღვანელოები, ასევე მე-10-მე-11 კლასებში ლტოლვილი მოსწავლეების სწავლის საფასურს სახელმწიფო იხდის.

სამწუხაროდ, 1999 წლისათვის განათლების სამინისტროს სისტემაზე ცენტრალური ბიუჯეტით გამოყოფილი ასიგნებების დაფინანსების თითქმის არც ერთი მუხლი არ შესრულებულა. ასეთი რამ დაუშვებელია და არ უნდა განმეორდეს.

ქართულენოვანი სკოლების პარალელურად ყურადღება არ აკლიათ აზერბაიჯანულ, სომხურ, რუსულ და სხვა სკოლებს, ამავე დროს სახელმწიფო აფინანსებს არაქართულ სკოლებში სახელმწიფო ენის შესწავლის პროგრამებს, რასაც ბავშვებიც და მათი მშობლებიც მიიჩნევენ ზრუნვად, რომელსაც მათ მიმართ ქვეყანა და ხალხი იჩენს. ზედმეტი არ იქნებოდა შეგვეხსენებინა ზოგიერთისთვის, რომ საქართველოში ფუნქციონირებს 135 სომხური, 150 აზერბაიჯანული, 71 რუსული და სხვა სკოლები. არ ვიცი, არის კი სხვაგან რომელიმე სახელმწიფო ასეთი მონაცემებით?

დაფარული არ არის სოროსის საერთაშორისო საგანმანათლებლო პროგრამის (VშშEP) თანადაფინანსებით გათვალისწინებული 430 ათასი ლარი. რის გამოც შეიძლება შეწყდეს სოროსის სხვა პროგრამების დაფინანსება.

სპორტი.

ყველა განვიცდით ქართულ სპორტში შექმნილ მდგომარეობას - სპორტის მოყვარულებიც და ასე ვთქვათ გულგრილი მაყურებლებიც. მიმდინარე წელი ზაფხულის ოლიმპიურ ასპარეზობათა წელია. საქართველოს სპორტული და ოლიმპიური ტრადიციების გათვალისწინებით. მასში მონაწილეობა და წარმატებით გამოსვლა არა მარტო სპორტსმენებისა და სპორტის მუშაკების, არამედ სახელმწიფოს, მისი ყველა სტრუქტურის ზრუნვისა და ყურადღების საგანი, უფრო სწორად, მოვალეობა უნდა იყოს.

ამ ცოტა ხნის წინათ, სწორედ პარლამენტის შენობაში საკანონმდებლო ორგანოს ხელმძღვანელების, პარლამენტართა აქტიური მონაწილეობით გაიმართა ამ საკითხზე მეტად საინტერესო და კონკრეტული საუბარი. მიუხედავად ყველაფრისა, უნდა გამოიძებნოს თანხა, რომელიც ოლიმპიური ასპარეზობისათვის სპორტსმენების მზადებასა და ამ ასპარეზობაში მათ მონაწილეობას სჭირდება, ეს ჩვენი ქვეყნის ღირსების საქმეა. მეტი დახმარება სჭირდება ახალგაზრდულ საქმეთა დეპარტამენტს. ახალგაზრდობა ჩვენი ხვალინდელი დღეა. ახალგაზრდობისაა ოცდამეერთე საუკუნე.

ერთი მხრივ, სპორტს სჭირდება ბიუჯეტიდან უკეთ დაფინანსება, მეორე მხრივ სპორტს თვითონ უნდა შემოჰქონდეს ბიუჯეტში შემოსავალი. მე ვთხოვ შინაგან საქმეთა მინისტრს, მოგვაწოდოს მასალები იმის შესახებ, რაც „დინამოს“ სტადიონთან დაკავშირებით ხდებოდა. როგორც მეუბნებიან, იმის ნაცვლად, რომ შემოსავალი ფეხბურთის განვითარებას ხმარდებოდეს, ბევრი თანხა არადანიშნულებისამებრ იხარჯება. ყველაფერში უნდა გავერკვეთ და ამგვარ მოვლენას ბოლო მოვუღოთ.

უკეთ უნდა დავაყენოთ სპორტული ლატარიის და სხვა საპრიზო ასპარეზობათა ორგანიზება. დღეს ამას გეუბნებით, ხვალ კი უკვე მოგთხოვთ, რადგან ეს პირველად არ ითქვა. ასეთია საშინაო პოლიტიკის ის პრობლემები, რომლებზეც მსურდა პარლამენტისა და ხალხის ყურადღების მიპყრობა. ახლა მოგახსენებთ საგარეო ეკონომიკურ და საგარეო პოლიტიკურ პრობლემებზე.

თავი VII.

საგარეო ეკონომიკური ურთიერთობა

საქართველოს ეკონომიკაში მომხდარი დადებითი ძვრების მიუხედავად. კვლავ მნიშვნელოვნად დიდია საგარეო ვაჭრობის უარყოფითი სალდო. თუმცა 1999 წელს იგი საგრძნობლად შემცირდა. 1999 წელს ქვეყნის საგარეო სავაჭრო ბრუნვამ 1998 წლის ანალოგიური მაჩვენებლის 76.3 პროცენტი შეადგინა. ამ პერიოდში ექსპორტი 22,2 პროცენტით გაიზარდა, ხოლო იმპორტი 33,5 პროცენტით შემცირდა. ჩვენ ამ ორი წლის წინათ დავიწყეთ ძალიან სერიოზული საუბარი იმის შესახებ, რომ აუცილებლად გაიზარდოს საექსპორტო პროდუქციის გამოშვება, რომ საექსპორტო პროდუქციის წარმოებას სტიმულს უნდა აძლევდეს სახელმწიფო, და კიდეც მოიხსნა ბევრი გადასახადი, მათ შორის, საბაჟო გადასახადიც. საექსპერტო მონაცემებით, აღურიცხავი საქონელბრუნვის დონე საკმაოდ მაღალია - თითქმის 25-28 პროცენტი.

საქართველოს ეკონომიკაში უკანასკნელ წლებში მომხდარი დადებითი ძვრების შედეგად გაფართოვდა ქვეყნის სავაჭრო ურთიერთობანი. საქართველოს უკვე 110-ზე მეტი სავაჭრო პარტნიორი ქვეყანა ჰყავს.

საქართველოს სავაჭრო-ეკონომიკური თანამშრომლობის შესახებ ხელშეკრულებები გაფორმებული აქვს 22 ქვეყანასთან, ხოლო თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ - 8 ქვეყანასთან. გარდა მრეწველობისა და სოფლის მეურნეობისა, საქართველოს უდიდესი პოტენციალი აქვს მომსახურების ექსპორტის სფეროში. მისი განვითარებისათვის უკვე ჩამოყალიბებულია ან ჩამოყალიბების პროცესშია დარგობრივი კონცეფციები, რომლებშიც უნდა აისახოს კიდეც საქართველოს, როგორც სატრანზიტო ქვეყნის უდიდესი პერსპექტივა და საკმაოდ დიდი პოტენციალი მომსახურების ისეთ სფეროებში, როგორიც არის მილსადენების მომსახურება, სატრანსპორტო მომსახურება, ტურიზმი, მარტო ტურიზმმა რამდენიმე წლის შემდეგ შეიძლება წელიწადში მილიარდი ლარის შემოსავალი მოგვცეს და სხვა. ამ სფერომ უდავოდ დიდი როლი უნდა შეასრულოს ქვეყნის ეკონომიკური აღორძინების საქმეში. აღსანიშნავია, რომ გაიზარდა ევროკავშირის ქვეყნების წილი საქართველოს საგარეო ვაჭრობაში, განსაკუთრებით ექსპორტის თვალსაზრისით, რომელიც 1996 წელს მთლიანი ექსპორტის 8,4 პროცენტს შეადგენდა. მისი წილი კი 1999 წლის 9 თვეში 19,7 პროცენტამდე გაიზარდა.

ხაზგასმით უნდა აღინიშნოს, რომ ევროკავშირი ვაჭრობის სფეროში საქართველოს ანიჭებს უპირატესი ხელშეწყობის რეჟიმს. ექსპორტის ხელშეწყობის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს პირობას საქართველოს მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში გაწევრიანება წარმოადგენს.

საქართველოს პროდუქცია და მომსახურება მიიღებს უპირატესი ხელშეწყობის რეჟიმს, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის წევრ 135 ქვეყანასთან.

საქართველოში უცხოეთიდან ინვესტიციების მოზიდვას ახორციელებენ უცხოური კაპიტალის მონაწილეობით შექმნილი საწარმოები, რომელთა რიცხვი უკვე 750-მდეა.

1999 წლის 11 თვის მონაცემებით, უცხოელ ინვესტორებს დაბანდებული აქვთ 118 მილიონ ლარი. 1998 წელს კი მილიონი ინვესტიციების მოცულობამ 474 მილიონი ლარი. მათ შორის უცხოურმა - 378 მილიონი ლარი (79,7 პროცენტი) შეადგინა კლების ერთ-ერთი უმთავრესი მიზეზი ბაქო-სუფსის მილსადენის დამთავრებასთან დაკავშირებული საკითხებია, მაგრამ მას შემდეგ, რაც დაიწყება ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენისა და ტრანსკავკასიური გაზსადენის მშენებლობა, ეს ციფრები ასტრონომიულად გაიზრდება.

უცხოური ინვესტიციების მოზიდვის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ხელშემწყობ პირობას წარმოადგენს მსოფლიოში წამყვან სადაზღვევო კომპანიებთან თანამშრომლობა.

ამ მიმართულებით მუშაობა უნდა გაძლიერდეს.

უცხოური ინვესტიციების მოზიდვისათვის სამართლებრივი ბაზის შესაქმნელად ინვესტიციების ურთიერთწახალისებისა და დაცვის თაობაზე ხელშეკრულებები საქართველოს დადებული აქვს 22 სახელმწიფოსთან.

უნდა აღინიშნოს, რომ თუ 1996 წლის შუა ხანებისათვის ევრობანკის მიერ საქართველოში დაფინანსებული იყო 22 მილიონი ევროპის საერთო ღირებულების სულ 2 პროექტი (ორივე სახელმწიფო სექტორში), 1999 წლის დამლევს მათი რიცხვი გაიზარდა 12 პროექტამდე, რომელთა ღირებულება 121,9 მლნ. ევროს შეადგენს. ნიშანდობლივია, რომ კერძო სექტორის წილი ევრობანკის მიერ დაფინანსებულ პროექტებში იზრდება და 1999 წელს უკვე 74 პროცენტს მიაღწია.

საქართველოში ახლო მომავალში პოტენციური პროექტების საერთო მოცულობა, რომლებსაც ევრობანკი დაუფინანსებს 85 მილიონი ევროს ტოლია.

„ტასისი“ საქართველოსათვის 1991 წლიდან გამოყოფს გრანტებს საბაზრო ეკონომიკაზე გადასვლისა და დემოკრატიის განმტკიცების პროცესის ხელშეწყობის მიზნით. (ამ მიზნით დღემდე გამოყოფილია 67 მილიონი ეკიუ).

„ტასისმა“ შეასრულა ოთხწლიანი (1996-1999) ინდიკატური პროგრამა, რომელიც ევროკომისიამ დააფინანსა 32 მილიონი ეკიუს ოდენობის გრანტით და რომელიც განხორციელდა საქართველოს მთავრობასთან შეთანხმებული პრიორიტეტული მიმართულებების (ინფრასტრუქტურის განვითარება, კერძო სექტორის განვითარება, სახელმწიფო სექტორის მხარდაჭერა, ადამიანთა რესურსების განვითარება) თანახმად.

ევროკომისია ამჟამად აყალიბებს „ტასისის“ საქმიანობის ახალ წესებს 2000-2006 წლებისათვის.

ნიდერლანდის მთავრობამ 1999 წელს საქართველოსათვის, გრანტის სახით 30 მილიონი გულდენი გამოყო.

ცალკე გამოვყოფდი საქართველოსათვის გერმანიის მთავრობის მიერ გაწეულ დახმარებას, რომლის საერთო მოცულობა 300 მილიონ გერმანულ მარკას შეადგენს. მარტის ბოლოს ველოდებით გერმანიის ფედერალური კანცლერის შროიდერისა და დიდი დელეგაციის სტუმრობას, რაც ახალი ეტაპის მომასწავებელი იქნება ორი ქვეყნის თანამშრომლობაში.

დღემდე ფინანსური თანამშრომლობის ფარგლებში საქართველოსათვის გამოყოფილია 232,0 მილიონი გერმანული მარკა, რომლიდანაც 210,0 მილიონი მარკა წარმოადგენს კრედიტს შეღავათიანი პირობებით, ხოლო 22,0 მილიონი მარკა - გრანტს.

აღნიშნული თანხების ძირითადი ნაწილი განკუთვნილია ენერგეტიკის სექტორის რეაბილიტაციისა და მცირე და საშუალო ნაწარმოების მხარდაჭერისათვის.

რაც შეეხება ტექნიკური თანამშრომლობის სფეროს, აქ 1992 წლიდან დღემდე საქართველოს გერმანიისაგან მიღებული აქვს 44,0 მილიონი გერმანული მარკის ოდენობის უსასყიდლო დახმარება.

თავი VIII

საქართველოს საგარეო პოლიტიკა

1999 წლის განმავლობაში საქართველოს საგარეო პოლიტიკა მიზნად ისახავდა წინა წლებში დასახული პროგრამის განხორციელებას, რაც ხელს უწყობდა ეროვნული სუვერენიტეტის განმტკიცებას, ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენას, მსოფლიო ეკონომიკურ და პოლიტიკურ სისტემაში ღირსეულ ინტეგრაციას.

1999 წელი საქართველოს საგარეო პოლიტიკისათვის უმნიშვნელოვანესი წარმატებების წელი იყო. ჩვენი ქვეყნის ადგილმა და როლმა მსოფლიო საერთაშორისო სისტემაში საგრძნობი ცვლილებები განიცადა.

საქართველო, გახდა ევროსაბჭოს წევრი. ეს ევროპის საერთო ოჯახში ჩვენი ქვეყნის გაწევრიანების გზაზე უმნიშვნელოვანესი ეტაპის დასაწყისია. ამით ევროსაბჭომ აღიარა, რომ საქართველოში წარმატებით მიმდინარეობს დემოკრატიული რეფორმები და ადამიანის უფლებათა დაცვა.

ძალაში შევიდა საქართველოსა და ევროკავშირს შორის დადებული ხელშეკრულება პარტნიორობისა და თანამშრომლობის შესახებ.

ერთხელ კიდევ ხაზს ვუსვამ: უდიდესი მნიშვნელობის მოვლენა იყო მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში საქართველოს გაწევრიანება.

ეუთოს სტამბულის სამიტზე კიდევ ერთხელ დადასტურდა საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა და მეორედ გაესვა ხაზი ლისაბონის სამიტის შემდეგ აფხაზეთში ეთნიკური წმენდის ფაქტს. აქვე იყო შემუშავებული „ევროპის უშიშროების ქარტია“, რომლის ერთ-ერთი ინიციატორი საქართველოც გახლდათ.

გაღრმავდა და განვითარდა ევროატლანტიკურ სტრუქტურებთან კავშირურთიერთობა და თანამშრომლობა.

1999 წელი ნატოს „პარტნიორობა მშვიდობისათვის“ პროგრამის ფარგლებში თანამშრომლობის მნიშვნელოვანი განვითარებით აღინიშნა.

შარშან საქართველო შეუერთდა აღნიშნული პროგრამის „დაგეგმვისა და ანალიზის პროცესს“, რამაც გადამწყვეტი როლი უნდა შეასრულოს, რათა მივაღწიოთ საბოლოო მიზანს - მივესადაგებოდეთ მოწინავე ქვეყნების შეიარაღებულ ძალებს.

სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ქვეყნებს შორის, ამ პროგრამის ერთ-ერთ ყველაზე აქტიურად მონაწილედ აღიარეს. განსაკუთრებით უნდა აღვნიშნოთ ნატოს ძალების შემადგენლობაში საქართველოს სამხედრო ძალების ოცეულის მონაწილეობა კოსოვოს სამშვიდობო ოპერაციაში.

საქართველო ჩრდილოატლანტიკური ასამბლეის ასოცირებული წევრი გახდა. ეს ევროპულ სტრუქტურებში სრული ინტეგრაციის გზაზე კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ეტაპია.

ევროატლანტიკური პარტნიორობის საბჭოში, რომლის შექმნის ერთ-ერთი ინიციატორიც საქართველო იყო, 1999 წელს ჩვენი ქვეყნის უშუალო აქტიურობის შედეგად შეიქმნა კავკასიის სპეციალური სამუშაო ჯგუფი, რაც აღნიშნულ სტრუქტურებში კავკასიის პრობლემატიკის მუდმივი განხილვის საგნად გადაქცევას ნიშნავს.

მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადაიდგა საქართველოს სახელმწიფოებრივი სუვერენიტეტის განმტკიცების თვალსაზრისით.

რუსეთ-საქართველოს შეთანხმების საფუძველზე 2000 წლის ივლისისათვის გუდაუთისა და ვაზიანის სამხედრო ბაზებს უცხო ქვეყნის ჯარი საბოლოოდ დატოვებს. აღნიშნული ხელშეკრულების საფუძველზე რუსეთმა იკისრა ვალდებულება გაიტანოს საქართველოში არსებული ყველა მისი სამხედრო ბაზა. ეს არის ისტორიული წარმატება, რომელიც საშუალებას გვაძლევს ჩვენი ძალებით უზრუნველვყოთ ქვეყნის დაცვა. ამ მოვლენამ არა და არ უნდა გამოიწვიოს რაიმე გაუგებრობა რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობაში. სამხედრო ძალაზე დამყარებული მეგობრობა არასოდეს არ ყოფილა მტკიცე და ხანგრძლივი, მშვიდობიან პერიოდში უცხო ჯარების დისლოცირება ყოველთვის ბადებს ეჭვიანობისა და უნდობლობის საფუძველს. ამასთან არ შეიძლება ანგარიში არ გაეწიოს რუსეთის სამშვიდობო ძალების მიერ განხორციელებულ მისიას, განსაკუთრებით ქართულ-ოსური კონფლიქტის ზონაში.

დარწმუნებული ვარ, რუსეთის სამხედრო ძალების გაყვანა მოხდება ეტაპობრივად, უმტკივნეულოდ, რის შედეგადაც ორივე სახელმწიფო უფრო წარმატებით განახორციელებს ურთიერთნდობაზე, თანასწორობასა და პატივისცემაზე გაანგარიშებული ურთიერთობის მშენებლობას. ჩვენ ყველა ნაკისრი ვალდებულების ერთგული ვართ, ჩვენ პირველებმა მოვახდინეთ ორ ქვეყანას შორის დიდი ხელშეკრულების რატიფიცირება. მჯერა, რომ სახელმწიფო სათათბიროს ახალი შემადგენლობა იგივეს გააკეთებს. მჯერა, რომ ცალკეული დაბრკოლების მიუხედავად, ჩვენი ხალხებისა და სახელმწიფოების ურთიერთობას კარგი მომავალი აქვს და ეს ასეც იქნება.

გადაიდგა არსებითი ნაბიჯები „დიდი აბრეშუმის გზის“ აღორძინების გზაზე.

ახალ დონეზე ავიდა თანამშრომლობა ისეთი პროექტების ფარგლებში, როგორიცაა „ტრასეკა“ და „ინოგეიტი“ - ეს ორი პროექტი თითქმის მთელ ევროპას მოიცავს.

ბაქო-სუფსის ნავთობსადენის ამოქმედებითა და ფოთის, ბათუმის სარკინიგზო-საბორნე მაგისტრალის საექსპლოატაციოდ გადაცემით, შეიძლება ითქვას, „დიდი აბრეშუმის გზის“ აღორძინების ახალი ეტაპი დაიწყო. აფხაზეთის კონფლიქტის მოწესრიგების შემთხვევაში, საუკუნის ამ განხორციელებაში ჩაებმება რუსეთიც თავისი გიგანტური პოტენციალით. მხედველობაში მაქვს აფხაზეთზე გამავალი სარკინიგზო და საავტომობილო მაგისტრალები, მაგრამ მხოლოდ და მხოლოდ კონფლიქტის მოწესრიგების შემდეგ გასულ წელს სტამბოლში ხელი მოვაწერეთ უმნიშვნელოვანეს შეთანხმებებს ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენისა და ტრანსკავკასიური გაზსადენის შესახებ, რითაც დამთავრდა სამართლებრივი ბაზის შექმნა მათი მშენებლობისა და საექსპლოატაციოდ გადაცემასთან დაკავშირებით. ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტმა კლინტონმა მაღალი შეფასება მისცა ამ ისტორიულ მოვლენას, კიდევ ერთხელ ვადასტურებ - საქართველო ამ პროექტის განხორციელებაში თავის ყველა ვალდებულებას აუცილებლად შეასრულებს.

ყოველივე ეს თვალნათლივ მოწმობს, რომ საქართველომ დაიკანონა გლობალური მნიშვნელობის სატრანზიტო ფუნქცია.

საქართველომ განიმტკიცა დემოკრატიული ინსტიტუტების მშენებლობისა და ადამიანის უფლებათა დაცვის სფეროში ერთგვარი ლიდერის რეპუტაცია.

საქართველოს მაღალი შეფასება ამ თვალსაზრისით დაფიქსირებულია საერთაშორისო ორგანიზაციათა მიერ მიღებულ მრავალ დოკუმენტსა და უცხოეთის წამყვანი სახელმწიფოების ოფიციალურ პოზიციებში.

და თუ სადმე რაიმე ჩრდილი გვაქვს ამ თვალსაზრისით, ყველა უნდა დავრაზმოთ, რათა იგი დროულად აღმოვფხვრათ, სადაც უნდა იყოს, რომელ კუთხეშიც უნდა ხდებოდეს ეს ამ საქმეში ყველა ერთიანი უნდა ვიყოთ - სამთავრობო თუ არასამთავრობო ორგანიზაციები. საზოგადოებრივი ორგანიზაციები თუ რიგითი მოქალაქეები, რომლებიც დაინტერესებული არიან ადამიანის უფლებათა დაცვით.

როცა ადამიანის უფლებებზე ვლაპარაკობთ, მხედველობაში მაქვს პენიტენციალური სისტემაც, ვფიქრობ, იუსტიციის სამინისტრო შეძლებს ისეთი პირობების შექმნას, რომ ყველა თავისუფლებააღკვეთილი პირი სასჯელს არ იხდიდეს იქ, სადაც კანონი ითვალისწინებს. დაუშვებელია საგამოძიებო იზოლატორში ასობით ადამიანი იხდიდეს სასჯელს, ისევე როგორც დაუშვებელია პიროვნების შეწყალების შესახებ პრეზიდენტის ბრძანებულების შეუსრულებლობა. საქართველოში მიმდინარე დემოკრატიულმა პროცესებმა საერთო სტაბილურობამ მნიშვნელოვანწილად განაპირობა ის საყურადღებო ფაქტი, რომ ჩვენი ქვეყანა და მასთან ერთად მთელი კავკასიის რეგიონი მსოფლიოს უმნიშვნელოვანესი გეოპოლიტიკური და გეოეკონომიკური ძალების სტრატეგიული ინტერესების არეალად გადაიქცა.

ჩვენი ქვეყანა და საერთოდ მთელი კავკასიის რეგიონი თავის გეოსტრატეგიული ინტერესების არეალად გამოაცხადა არა მარტო რუსეთმა, არამედ დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობამ. ცენტრალური აზიის სახელმწიფოებმა, ევროპამ, ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა და იაპონიამ, თანდათან იზრდება ჩინეთის დაინტერესებაც. ყოველივე ეს კი ოფიციალურად აისახა უმნიშვნელოვანეს საგარეო-პოლიტიკურ მოვლენებსა და დოკუმენტებში.

სხვადასხვა ქვეყნების გეოსტრატეგიულ არეალად გამოცხადება საქართველოს, მთელ კავკასიას აძლევს უნიკალურ შანსს, საჭირო და სასარგებლო გახდეს ყველა ქვეყნისა და კონტინენტისათვის. არ არსებობს საფუძველი ანტაგონიზმისა და ინტერესების შეჯახებისათვის. ცივი ომის დამთავრების შემდეგ მსოფლიომ შეიძინა სტრატეგიულ ინტერესთა ჰარმონიული შერწყმის, წინააღმდეგობათა ცივილიზებული გზით დაძლევის უნიკალური გამოცდილება. კავკასიას შეუძლია კიდევ ერთი მიმზიდველი მაგალითი გახდეს თანამშრომლობისა და ურთიერთგაგებისათვის, რის უთუო საფუძველიც ჩვენი ქვეყნების სტაბილურობა და კონფლიქტების დაძლევა გახლავთ.

ევროსაბჭოში საქართველოს გაწევრიანება ნიშნავს, რომ ევროპა საქართველოს მიიჩნევს მის შემადგენელ ნაწილად. ამავე კონტექსტით უნდა განვიხილოთ საქართველოსა და ევროკავშირს შორის დადებული მრავალმხრივი ხელშეკრულება პარტნიორობისა და თანამშრომლობის შესახებ.

უკვე ითქვა, რომ 1999 წელს ამერიკის შეერთებული შტატების კონგრესმა შეიმუშავა კანონპროექტი, ეგრეთ წოდებული „აბრეშუმის გზის სტრატეგიის აქტი“, რომელიც აკანონებს ამერიკის შეერთებული შტატების, კავკასიისა და ცენტრალური აზიის ქვეყნების გეოსტრატეგიულ ხედვას. საგრძნობი გახდა ჩინეთისა და იაპონიის დაინტერესებაც. რომელთანაც ურთიერთობა თანდათან პერსპექტიული და საინტერესო ხდება. განსაკუთრებული მნიშვნელობა ჰქონდა საქართველოს პრეზიდენტის ვიზიტს იაპონიაში, რომლის შედეგადაც იაპონიის დაინტერესება „დიდი აბრეშუმის გზის“ მიმართ გაიზარდა და შემუშავებულია სპეციალური სამთავრობო პროგრამა.

საქართველო უცხოური დახმარების რეციპიენტი ქვეყნიდან ურთიერთსასარგებლო თანამშრომლობის სანდო პარტნიორად იქცა.

ჩვენი ქვეყნის ურთიერთობანი სხვა სახელმწიფოებთან უკვე აღარ წარმოადგენს დონორ რეციპიენტს შორის არსებულ დამოკიდებულებას. დღეს საქართველო თავადაც მონაწილეობს სუბრეგიონალურ პროექტებში როგორც მხარე, რომელსაც გარკვეული ვალდებულებანი ეკისრება.

ერთხელ მინდა კიდევ გავუსვა ხაზი, ამჯერად საგარეო პოლიტიკური თვალსაზრისით, სერიოზული მუშაობა გავწიეთ საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენისა და განმტკიცებისათვის.

გაეროში საქართველოს „მეგობარ სახელმწიფოებს“ უერთდება უკრაინა, ასეთივე სურვილი გამოთქვეს თურქეთმა და აზერბაიჯანმა.

დღეს უკვე თამამად შეიძლება ითქვას, რომ აფხაზეთის კონფლიქტის გადაწყვეტა მხოლოდ რომელიმე ერთი სახელმწიფოს ნებაზე არ არის დამოკიდებული, რაც ჩვენი საგარეო პოლიტიკისათვის უახლოეს მომავალში ახალ პერსპექტივებს ასახავს. თუმცა ამ ფრაზაში არ უნად ვიგულისხმოთ რუსეთის შეუფასებლობა, რომელსაც კვლავაც ძალუძს დადებითი და მნიშვნელოვანი როლი შეასრულოს ამ ისტორიულ პროცესში.

ქართულ-ოსურ ურთიერთობასთან დაკავშირებით სავსებით დამაჯერებლად შეიძლება ითქვას, რომ ეს კონფლიქტი 1999 წლისათვის უკვე პოსტკონფლიქტურ ფაზაში შევიდა.

ამის საფუძველს, უწინარეს ყოვლისა გვაძლევს ის ფაქტი, რომ კონფლიქტის მოწესრიგების უმნიშვნელოვანესმა ფაქტორმა - სახალხო დიპლომატიამ - საგრძნობ წარმატებას მიაღწია. ცნობილია, რომ მსგავსი ეთნოკონფლიქტების საბოლოო მოგვარება შეუძლებელია, თუ არ იქნება თვით მოსახლეობის კეთილი ნება.

დღეს უკვე საიდუმლოს არ წარმოადგენს, რომ ცხინვალის რეგიონში ქართველ და ოს მოსახლეობას შორის თანამშრომლობისა და მშვიდობიანი თანაცხოვრების პროცესი დაიწყო. იგივე პროცესი დაიწყება აფხაზეთში. ამ პროცესში აქტიურად მონაწილეობს ეუთოს მისია. სწორედ აქ მინდა შევეხო რუსეთის სამშვიდობო ძალების დადებით როლს და ჩრდილოეთ ოსეთ-ალანიის ხელმძღვანელობის, ალანიის პრეზიდენტის ალექსანდრე ძასოხოვის ძალისხმევას. დიდი მნიშვნელობა მიენიჭა რეგიონალური თანამშრომლობის გაღრმავებასა და გაფართოებას, სადაც საქართველოს საგარეო პოლიტიკამ საგრძნობ შედეგებს მიაღწია. ახალ ეტაპზე ავიდა საქართველოს თანამშრომლობა ჩვენი რეგიონის ქვეყნებთან. საქართველომ მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა შავი ზღვის ეკონომიკური თანამშრომლობის სრულფასოვან რეგიონალურ ეკონომიკურ ორგანიზაციად ტრანსფორმირებაში. სომხეთსა და აზერბაიჯანთან შექმნილია ფაქტობრივად ყოვლისმომცვლელი სამართლებრივი სახელშეკრულებო ბაზა. ჩვენს მეზობლებთან ურთიერთობა ჩვენი ერთ-ერთი პრიორიტეტია. სამხრეთ კავკასიის განსაკუთრებული გეოგრაფიული მდებარეობის გამო საქართველოს ურთიერთობა ზემოთ მოხსენებულ ქვეყნებთან სცილდება ორმხრივი ურთიერთობის ფარგლებს - „დიდი აბრეშუმის გზის“ იდეის პრაქტიკული განხორციელების დაწყებამ გამოიწვია რეგიონის ქვეყნების თანამშრომლობის გაღრმავება ტრანსრეგიონალური პროექტების ფარგლებში. ენერგოგადამცემი ხაზების, გაზსადენების, სატრანსპორტო მაგისტრალებისა და ოპტიკურ-ბოჭკოვანი კაბელების სისტემების განვითრება ტრანსეკას პროექტის ფარგლებში, რომელსაც ევროკავშირი აფინანსებს, ორივე მეზობელ ქვეყანასთან ურთიერთობას პრიორიტეტულ მნიშვნელობას ანიჭებს. აღნიშნული კონტექსტით უნდა განვიხილოთ სომხეთისა და აზერბაიჯანის პრეზიდენტების ამ ბოლო დროს გახშირებული დიალოგი, ეუთოს სტამბოლის სამიტზე წამოყენებული სამშვიდობო წინადადებანი, რასაც მიესალმება საქართველო.

მნიშვნელოვან საგარეო-პოლიტიკურ მოვლენად იქცა სუამის (საქართველო, უკრაინა, აზერბაიჯანი, მოლდოვა), როგორც რეგიონალური თანამშრომლობის ჯგუფის შექმნა, რაც საქართველოსათვის ერთ-ერთ პრიორიტეტულ ამოცანას წარმოადგენდა. გასულ წელს ვაშინგტონის სამიტზე ამ ჯგუფს უზბეკეთიც შეუერთდა. ამ შეხვედრაზე ხუთი სახელმწიფოს მეთაურებმა ხელი მოაწერეს ვაშინგტონის დეკლარაციას, რომელშიც განისაზღვრება ჯგუფის წევრ სახელმწიფოთა შორის თანამშრომლობის შემდგომი გაღრმავების ძირითადი მიმართულებები. 1999 წელს საბოლოოდ გამოიკვეთა, რომ საქართველოს საერთაშორისო მოვლენების პასიური დამკვირვებლიდან მის აქტიურ მონაწილედ გადაიქცა, რის მაგალითადაც ჩვენი ქვეყნის მიერ წამოყენებული არაერთი საერთაშორისო ინიციატივა გამოდგება.

კოსოვოში მიმდინარე მოვლენებთან დაკავშირებით საქართველოს პრეზიდენტმა წარმოადგინა კონფლიქტის მოწესრიგების ხუთპუნქტიანი გეგმა. იგი დაემთხვა იმ კონფლიქტის მშვიდობიანი მოგვარების კურსის მთავარ იდეებს, სტრატეგიას და ტაქტიკას, მოქმედების გეგმას, რომელიც საერთაშორისო თანამეგობრობამ შეიმუშავა. მიუხედავად იმისა, რომ მსოფლიოში ბოლო დროს გაბატონებულია განვითარებადი ქვეყნებისათვის უცხოური დახმარებების შეზღუდვის ტენდენცია, ხშირ შემთხვევაში საქართველოსადმი დახმარება იზრდებოდა კიდეც. მაგალითისათვის კმარა ის ფაქტი, რომ საქართველოსათვის შეერთებული შტატების მიერ გაწეული დახმარება წინა წელთან შედარებით 10 მილიონი დოლარით გაიზარდა 110 მილიონს მიაღწია. საერთოდ უპრეცედენტოა ის მუდმივი დახმარება და მზრუნველობა, რასაც ეს ქვეყანა საქართველოს დემოკრატიული განვითარების მიმართ იჩენს. სამწუხაროდ 1999 წელი საქართველოს საგარეო პოლიტიკისთვის სერიოზული პრობლემების წელიც იყო.

პირველ ყოვლისა, აქ ჩეჩნეთში მიმდინარე მოვლენები იგულისხმება. საქართველო მუდამ მხარს უჭერდა ტერორიზმთან ბრძოლას და საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპების შესაბამისად აღიარებს რუსეთის ტერიტორიულ მთლიანობასა და საშინაო საქმეებში ჩაურევლობას. მით უმეტეს, თუ გავითვალისწინებთ, რა შედეგი მოუტანა ამგვარი პრინციპების დარღვევამ საქართველოს აფხაზეთში მიმდინარე კონფლიქტისას. მიუხედავად ამისა, საქართველომ გაითვალისწინა ის ზარალი და ჰუმანიტარული კატასტროფა, რომელიც ჩეჩნეთის მშვიდობიანმა მოსახლეობამ იწვნია ამ კონფლიქტის შედეგად და თავშესაფარი მისცა 7000-მდე ჩეჩენ ლტოლვილს.

შემუშავებულია ჩვენი საგარეო პოლიტიკის პრიორიტეტული მიმართულებები 2000 წლისათვის, უწინარეს ყოვლისა, ევროპული ინტეგრაციის კიდევ უფრო გაღრმავება.

ევროსაბჭოში გაწევრიანების შემდეგ აუცილებელია, რომ საქართველომ რაც შეიძლება სრულად გამოიყენოს მის ხელთ არსებული ახალი საშუალებები ამ ორგანიზაციის ფარგლებში, რათა მისი მეშვეობით გააღრმაოს თანამშრომლობა სხვა ევროპულ თუ საერთაშორისო სტრუქტურებთან. ევროკავშირთან დადებული 1999 წელს რატიფიცირებული ხელშეკრულება „პარტნიორობისა და თანამშრომლობის შესახებ“ ახალ ამოუწურავ პერსპექტივებს ქმნის ამ ორგანიზაციასთან შემდგომი დაახლოებისათვის.

სტამბოლის სამიტის შემდეგ ეუთო ახალი ინსტრუმენტებით შეიარაღდა, რაც დიდ პერსპექტივებს ქმნის რეგიონალური კონფლიქტების მოგვარების საქმეში ამ ორგანიზაციის უფრო აქტიური ჩართვის თვალსაზრისით.

ამას განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს საქართველოში არსებული ეთნოკონფლიქტების მოგვარებისათვის. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ეუთოს სპეციალური ჯგუფი განლაგდება საქართველო-რუსეთის საზღვრის ჩეჩნეთის მონაკვეთზე და განახორციელებს მეთვალყურეობას.

აუცილებელია ევროატლანტიკურ სტრუქტურებთან თანამშრომლობის შემდგომი გაღრმავება ამ სტრუქტურებში მომავალი ინტენსიური ინტეგრაციის მიზნით. ასევე რუსეთთან სტამბოლში მიღწეული შეთანხმებების პრაქტიკული განხორციელება და სამხედრო ქონების შესახებ საქართველოსათვის მისაღები გადაწყვეტილების გაფორმება.

აუცილებლად გვესახება რეგიონალური თანამშრომლობის გაღრმავება.

დიდი მნიშვნელობა ენიჭება „ბისეკის“ ფარგლებში თანამშრომლობის გაღრმავებას. მეტი ყურადღება უნდა დაეთმოს მომზადებული პროექტების პრაქტიკულ განხორციელებას და საერთო ევროპულ სტრუქტურებში თანამშრომლობის განვითარებისათვის ამ ორგანიზაციის გამოყენებას.

მე მივესალმები თურქეთის პრეზიდენტის ბატონ სულეიმან დემირელის იდეას კავკასიაში სტაბილურობის პაქტის შემუშავების თაობაზე. ეს განცხადება მან გააკეთა თბილისში ვიზიტის დროს „კავკასიის პაქტის“ შემუშავების გარკვეული წინაპირობები არსებობს. ჯერ კიდევ სამი წლის წინათ საქართველოს პრეზიდენტმა წამოაყენა ინიციატივა „მშვიდობიანი კავკასიის“ შესახებ რასაც მოჰყვა აზერბაიჯანისა და საქართველოს პრეზიდენტების ერთობლივი დეკლარაცია, რომელიც თავის მხრივ საფუძვლად დაედო სამხრეთ კავკასიის სახელმწიფოებისა და რუსეთის პრეზიდენტების ცნობილ კისლოვოდსკის შეხვედრას. ერთი სიტყვით კავკასიაში მშვიდობისა და სტაბილურობისათვის მოძრაობა უკვე დაწყებულია, რომელსაც სჭირდება სათანადო პოლიტიკური და ეკონომიკური უზრუნველყოფა და მხარდაჭერა. ყოველივე ეს კი ბატონ სულეიმან დემირელის მიერ შემოთავაზებულ „კავკასიის სტაბილურობის პაქტის“ ფარგლებში თავსდება.

დღეს კავკასიის სტაბილურობა მსოფლიო მასშტაბის რიგშია აყვანილი. მისი სტაბილურობის თემა აქტუალურია როგორც რეგიონისათვის ისე ევროპული ქვეყნებისათვის, თანამეგობრობის სივრცისათვის. მის ტერიტორიაზე გაივლის უდიდესი მნიშვნელობის მქონე ნავთობსადენები. აქ იკვეთება ევროპის, აზიის ქვეყნების, შეერთებული შტატებისა და რუსეთის ინტერესები. აქედან გამომდინარე, ჩვენი ვალია სხვა ქვეყნებთან ერთად ვიზრუნოთ უშიშროებისა და თანამშრომლობის ახალი სისტემის შექმნისათვის ჩვენს რთულ და ძალიან საინტერესო რეგიონში.

ამ პროცესში ევროატლანტიკურ ძალიხმევასთან ერთად აუცილებელია უკრაინისა და თანამეგობრობის სხვა ქვეყნების, პირველ ყოვლისა ცენტრალური აზიის სახელმწიფოთა აქტიური მონაწილეობა. აქვე იგულისხმება გაეროს, აგრეთვე რეგიონალური ორგანიზაციების, მათ შორის ევროკავშირის, ეუთოს, შავი ზღვის, ეკონომიკური თანამშრომლობის და მომავალში სუამის მონაწილეობაც. რეგიონალური უშიშროების მსგავსი მოძრაობით განმტკიცების ტენდენცია იმის საფუძველს იძლევა, რომ საომარი მოქმედებები თანამშრომლობითა და პერმანენტული მშვიდობის დამყარებით შეიცვლება. დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ფარგლებში აქცენტი უნდა გაკეთდეს საქართველოსათვის მისაღები პროექტების შემუშავება-განხორციელებაზე.

განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება „დიდი აბრეშუმის გზის“ აღორძინებისათვის შემდგომ ხელშეწყობას, რაც საქართველოს სატრანზიტო ფუნქციისათვის უმნიშვნელოვანეს ატრიბუტს წარმოადგენს. უნდა გაძლიერდეს მუშაობა „მშვიდობიანი კავკასიის“ კონცეფციის უფრო აქტიური განხორციელებისა და „ევროპის 21-ე საუკუნის კონსტიტუციის“ შექმნის მიზნით.

ბატონო პარლამენტარებო! ძვირფასო მეგობრებო!

ასეთია ქვეყნის საშინაო და საგარეო პოლიტიკური და ეკონომიკური პანორამა 1999 წლისა და 2000 წლის გზასაყარზე.

2000 წელი საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნების წელია. ყველაფერი უნდა ვიღონოთ იმისათვის, რომ პრეზიდენტის არჩევნები საქართველოში გაიმართოს ისე, როგორც ეკადრება საქართველოს დემოკრატიულ, სამართლებრივ სახელმწიფოს, სამოქალაქო საზოგადოებას, ქართულ პოლიტიკურ კულტურას და ცივილიზაციას.

წელს ჩვენ ავღნიშნავთ იესო ქრისტეს დაბადების 2000 წლისთავს და საქართველოს სახელმწიფოებრიობის 3000 წლისთავს. ქართული სახელმწიფოებრიობის სამიათასწლოვანი იუბილეს აღნიშვნისათვის მოძრაობა უკვე დაიწყო. გუშინ გაიმართა დაუვიწყარი შეხვედრები გელათში და თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. მადლობა ინიციატორებს, მადლობა მონაწილეებს.

მიმდინარე 2000 წელი დიდი ისტორიული გარდატეხის წელი უნდა იყოს. ეს ჩვენზე და ჩვენს ხალხზეა დამოკიდებული.

სხვა ფაქტორებთან ერთად ამის გარანტია საქართველოს მეგობარი ქვეყნებისა და მსოფლიო თანამეგობრობის თანადგომა და მხარდაჭერა.

დარწმუნებული ვარ, რამდენიმე წელიწადში საქართველო მძლავრი, გაერთიანებული და განვითარებული ქვეყანა იქნება!

გისურვებთ წარმატებებსა და გამარჯვებებს ამ დიდი ეროვნული და სახელმწიფოებრივი საქმის განხორციელებაში.

ედუარდ შევარდნაძე: რამდენიმე წელიწადში საქართველო მძლავრი, გაერთიანებული და განვითარებული ქვეყანა იქნება // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 11 თებერვალი. - №38 (3439). - 1,2,3,4,5,6 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის ბრიფინგი
2000 წლის 14 თებერვალი.

პრაიმ-ნიუსი: გასულ კვირას ოპოზიციამ პრაქტიკულად ბოიკოტი გამოუცხადა უმრავლესობას. თუ უმრავლესობა არ დათანხმდება კომისიების დაკომპლექტების მისეულ ვარიანტს, ბოიკოტის გამოცხადებას აპირებენ. თუკი მართლა ბოიკოტი გამოუცხადა ოპოზიციამ არჩევნებს, გამორიცხავთ თუ არა ქვეყანაში დესტაბილიზაციას, სამოქალაქო ომს. შესაძლოა, არჩევნების შემდეგ ოპოზიციამ გამოაცხადოს, რომ თქვენ არალეგიტიმური პრეზიდენტი ბრძანდებით. როგორი იქნება თქვენი აზრი ამასთან დაკავშირებით. ამასთანავე, გამორიცხავთ თუ არა, რომ ასლან აბაშიძემ აკრძალოს აჭარის ტერიტორიაზე არჩევნების ჩატარება?

ედუარდ შევარდნაძე: ძალიან დეტალურად არ მინდა ამ თემაზე საუბარი. არჩევნებთან დაკავშირებით, საარჩევნო კანონის შესახებ გარკვეული აზრის გამოთქმის უფლება ყველა მოქალაქეს და, მით უმეტეს, ყველა პოლიტიკოსს აქვს. მაგრამ არჩევნებამდე თვენახევარზე ცოტა მეტი დრო დარჩა და ახლა საარჩევნო კანონში არსებითი შესწორებების შეტანა რამდენად მიზანშეწონილია, ვერ გეტყვით. პარლამენტი იმსჯელებს და შეიძლება მოხერხდეს. ეს ყველაფერი გაანგარიშებული უნდა იყოს. თუ ცვლილებები უნდა მოხდეს საარჩევნო კომისიების შემადგენლობაში, ეს შეეხება მთელ იმ კორპუსს, დაახლოებით 26 ათას კაცს. არა მარტო ცენტრში, არამედ ადგილებზეც, რომელმაც გაიარა გარკვეული მომზადება, მათ შორის, უცხოელთა მონაწილეობით. თუ ეს ყველაფერი თავდაყირა უნდა დადგეს, ალბათ, ქვეყანა ძალიან რთულ სიტუაციაში აღმოჩნდება.

რაც შეეხება თავად ბოიკოტს, არა მგონია, სერიოზულმა ხალხმა და სერიოზულმა პოლიტიკოსებმა ეს საკითხი დღის წესრიგში დააყენონ. შესანიშავად იცის ყველამ, რას ნიშნავს არჩევნების ბოიკოტი. ჩვენ ჩავატარეთ პარლამენტის არჩევნები, საკმაოდ მაღალი იყო მოსახლეობის აქტივობა. ამ არჩევნებმა სხვა ქვეყნებთან შედარებით მიიღო მაღალი შეფასება ევროპის სხვადასხვა ინსტიტუტებში, მათ შორის, ევროსაბჭოში, თუმცა იყო შენიშვნები ცალკეული რეგიონების მიმართ. მე რეგიონებს არ ვაზუსტებ. და ეს მოვლენა აღიქვა ევროპამ და მთელმა მსოფლიომაც, მათ შორის, საერთაშორისო საფინანსო ცენტრებმაც, როგორც ქვეყნის სტაბილურობის ერთ-ერთი ყველაზე ნათელი დადასტურება. ლაპარაკი საპრეზიდენტო არჩევნების ბოიკოტსა თუ ჩაშლაზე, ვფიქრობ, არასერიოზულია, რადგან ნიშნავს, რომ ქვეყანა არ არის სტაბილური. ასეთ ქვეყნებს არ ენდობიან ის სახელმწიფოები თუ ორგანიზაციები, რომლებიც საკმაოდ დიდ თანხებს ხარჯავენ განვითარებადი ქვეყნების ინტერესებისათვის, საერთოდ, დემოკრატიის განვითარებისათვის, ამიტომ, მე არა მგონია, სერიოზულ პოლიტიკოსებს დაებადოთ არჩევნების ჩაშლის ან ბოიკოტის იდეა და, ვფიქრობ, არც ჩვენი ხალხი მისცემს ამის უფლებას ვინმეს. შეიძლება ადამიანი წავიდეს ან არ წავიდეს არჩევნებზე, ისე როგორც საპრეზიდენტო არჩევნებში ყველას არ შეუძლია მონაწილეობა, მაგრამ ეს არ იყო გაანგარიშებული იმაზე, რომ არჩევნები ჩაიშალოს ან ბოიკოტი გამოაცხადონ. ბოიკოტი სხვა რამეა, ეს არის ორგანიზებული ფორმა. ამ თემაზე უფრო ვრცელი მსჯელობა დღეს საჭიროდ არ მიმაჩნია იმიტომ, რომ შესწორებები, რომლებშიც არის საუბარი, უნდა განიხილოს პარლამენტმა. შემდეგ კი მე უნდა მივიღო გადაწყვეტილება. მოვაწერო თუ არა ხელი, რამდენად მიზანშეწონილია ამ შესწორებების მიღება, დაველოდოთ პარლამენტს, ნუ ვიჩქარებთ. მგონი, ყველას გვეყოფა გონიერება იმისათვის, რომ პირველ ადგილზე სახელმწიფოს ინტერესები იდგეს. ქვეყანა, რომელსაც არ შეუძლია საპრეზიდენტო არჩევნების ჩატარება, ალბათ, პრეტენზიას ვერ განაცხადებს იმაზე, რომ მან გაიარა დემოკრატიის თუნდაც დაწყებითი სკოლა, დაწყებითი სტადია. თუ ვინმეს აინტერესებს, რომ საქართველოს არასრულყოფილი სახელმწიფოს სახელი დაუმკვიდრდეს, მაშინ ვფიქრობ, ეს ხალხი საქართველოს პატრიოტობაზე, სახელმწიფოს ერთგულებაზე პრეტენზიას არ უნდა აცხადებდეს. ვფიქრობ, ჩვენი ამომრჩეველები ძალიან კარგად გაერკვევა. საქმე ის არის, ვის აირჩევენ, მთავარი და არსებითია, რომ არჩევნები შედგეს და ამასთან ორგანიზებულად, კანონების, კონსტიტუციის დაცვით.

„პრაიმ-ნიუსი“: არჩევნების წინ გააქტიურდნენ იგორ გიორგაძის მხარდამჭერები. მათ ცესკოში განაცხადი შეიტანეს. გასაგებია, რომ იგორ გიორგაძე შეიძლება რეგისტრაციაში არ გაატარონ როგორც პრეზიდენტობის კანდიდატი, როგორ ფიქრობთ, რას ნიშნავს საქართველოს სახელმწიფოსათვის იგორ გიორგაძის მონაწილეობა საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნებში?

ედუარდ შევარდნაძე: ახალს ვერაფერს გეტყვით. იგორ გიორგაძე არის საერთაშორისო მაშტაბის ძებნილი ტერორისტი. თუ ძალიან გვესახელება, რომ ტერორისტი იყოს პრეზიდენტობის კანდიდატი, კი ბატონო, მიიღონ გადაწყვეტილება. არ ვინტერესედები ამ საკითხით. არც მიკითხავს, გაატარეს თუ არა რეგისტრაციაში. არა მგონია, ეს საქართველოსათვის სასახელო საქმე იყოს.

საქართველოს ტელევიზიის პირველი არხი: გასულ კვირას რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროში დაიწყო მოლაპარაკება რუსეთ-საქართველოს შორის სავიზო რეჟიმთან დაკავშირებით. რუსეთი გარკვეულ პირობებს აყენებს. რა პირობები შეიძლება წამოაყენოს ამის საპირისპიროდ საქართველომ?

ედუარდ შევარდნაძე: სამწუხაროდ, დეტალურად არ ვიცი, რა პირობებს აყენებს რუსეთის მხარე, ეს დოკუმენტი რამდენიმე დღის წინათ არის მიღებული და ამას საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროში იხილავენ. ცხადია, იქნება შესაბამისი რეაქცია და მომზადდება პასუხი, ან შესაბამისი შეთანხმების ჩვენეული ვარიანტი. როცა მე ამ მონაცემებს გავეცნობი, მაშინ უფრო დაწვრილებით შევძლებ პასუხის გაცემას.

რადგან ამ პრობლემას შეეხეთ, არ შემიძლია არ გამოვხატო ჩემი უკმაყოფილება, რომ საერთოდ ასეთი პრობლემა დადგა დღის წესრიგში. მიმაჩნია, რომ ეს უკანდახევაა ჩვენს ორმხრივ ურთიერთობაში. არსებობს შეთანხმებები, რომლებიც მოქმედებს დსთ სივრცეში. სახელმწიფოთა შორის არსებული კონვენცია სავიზო რეჟიმის შესახებ, უფრო სწორად, სახელმწიფოთა შორის უვიზო რეჟიმის შესახებ. ასე რომ, ეს არის თანამეგობრობის სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობაში უკან გადადგმული ნაბიჯი.

„ორტ“: დღევანდელ რადიოინტერვიუში თქვენ შეეხეთ იმ მოლაპარაკებას, რომელიც მიმდინარეობს ბაქოში ნავთობის ტრანსპორტირების თაობაზე. დღეს მოლაპარაკებაში უნდა ჩაერთოს საგარეო საქმეთა მინისტრი. რითაა გამოწვეული მისი მონაწილეობა? რამდენად შესაძლებელია, რომ თურქეთის, საქართველოსა და აზერბაიჯანის პრეზიდენტების მიერ მიღებული პოლიტიკური გადაწყვეტილების განხორციელება შეფერხდეს ეკონომიკური მოსაზრებების გამო?

ედუარდ შევარდნაძე: ირაკლი მენაღარიშვილი ამ მოლაპარაკებაში ჯერ კიდევ თურქეთში, წინა რაუნდის დროს ჩაერთო ერთადერთი მიზნით, დაჩქარდეს შეთანხმების მიღება. ეს ძალიან დიდი შეთანხმებაა, რომელშიც მრავალი დეტალი და მიმართულებაა. გადავწყვიტეთ ჩვენი დელეგაციის დონის ამაღლება. ამით იმის დემონსტრირებასაც ვახდენთ, რომ სისხლხორცეულად ვართ დაინტერესებული ამ საქმით. მოლაპარაკება კარგად მიდის. არის საკამათო საკითხებიც, მაგრამ იკვეთება ძალზე მკვეთრი ხაზი - თითოეული მხარე დაინტერესებულია მიაგნოს კომპრომისებს. ვფიქრობ, ამ რაუნდით მოლაპარაკება ძირითადად დამთავრდება.

„რია-ნოვოსტი“: რუსეთის შინაგან საქმეთა მინისტრმა, რუშაილომ განაცხადა, რომ ჟურნალისტი ბაბიცკი, რომელიც ტყვედ იმყოფებოდა ჩეჩნებთან, შეიძლება რომელიმე მეზობელ ტერიტორიაზე გადაიყვანონ. მას, მართალია, არ დაუზუსტებია, რომ ეს შეიძლება საქართველო იყოს, მაგრამ თქვა, რომ მეზობელი ქვეყნის სამართალდამცავ ორგანოებთან ერთად შესაძლებელია ჩატარდეს ოპერაცია. შეიძლება ეს მინიშნებად ჩაითვალოს?

ედუარდ შევარდნაძე: მე საქმის კურსში არა ვარ, რომელ ქვეყანას გულისხმობენ. შინაგან საქმეთა სამინისტრო ასეთ ინფორმაციას არ ფლობს, თუ ვილაპარაკებთ ზოგადად, ჩვენი და რუსეთის შინაგან საქმეთა სამინისტროები საკმაოდ წარმატებით თანამშრომლობენ, ბევრი კარგად მომზადებული ოპერაცია მაღალ პროფესიულ დონეზე განახორციელეს.

„რია-ნოვოსტი“: იგორ გიორგაძის მამის პანტელეიმონ გიორგაძის განცხადებით, მისი შვილი ბოლო ორი წლის განმავლობაში სისტემატურად იმყოფებოდა საქართველოში. აქვთ მოწმეთა ჩვენებებიც, რომელთა თანახმად იგი საქართველოს სხვადასხვა ქალაქებში იხილეს. ამით ხომ არ არის გამოწვეული საქართველოს სამართალდამცავი ორგანოების შეშფოთება მოსალოდნელი ანტისახელმწიფოებრივი ქმედებების ორგანიზებასთან დაკავშირებით? მიმდინარეობს თუ არა მუშაობა იგორ გიორგაძის ზუსტი ადგილსამყოფელის დასადგენად და მოწმეთა ჩვენებების შესამოწმებლად?

ედუარდ შევარდნაძე: ერთადერთი რამ შემიძლია ვთქვა: მე იგი არ მინახავს. გარდა ამისა, ის ორგანოები, რომელთაც თვალყური უნდა ედევნებინათ, ამას აკეთებდნენ და ვერსად აღმოაჩინეს იგი. მეტი არაფრის თქმა არ შემიძლია.

„რია-ნოვოსტი“: რამდენად სტაბილურია წინასაარჩევნო სიტუაცია?

ედუარდ შევარდნაძე: გასულ კვირას იყო საუბარი იმის შესახებ, რომ პანკისის ხეობაში შეიქმნა სანიტარული დერაფანი. ითქვა ისიც, რომ სალმან რადუევი თურქეთში საქართველოს გავლით გაიყვანეს, ისიც, რომ ბასაევმა შეიძლება აქ გაიაროს მკურნალობის კურსი. როგორი კომენტარი შეგიძლიათ გაუკეთოთ ამ ცნობებს? ამასთან, ჯერჯერობით, ზამთრის პირობებში, ეს პრობლემა შედარებით მოხსნილია, მაგრამ გაზაფხულზე, როდესაც თოვლი დადნება, ალბათ, საჭირო გახდება საზღვრების გასამაგრებელი დამატებითი ღონისძიებების განხორციელება.

ედუარდ შევარდნაძე: არაფრით არ შემიძლია კომენტარის გაკეთება რადუევთან, ბასაევთან დაკავშირებით გავრცელებულ ინფორმაციებზე. მეც იმ ინფორმაციებს ვფლობ, რაც გადმოიცემა ტელეპროგრამებით და მასობრივი ინფორმაციების საშუალებებით. დამატებით არანაირი მონაცემი არ მაქვს. ვფიქრობ, მოსაზრებები იმის შესახებ, რომ საქართველოს ტერიტორიის გავლით მოხვდნენ ტერორისტები თურქეთში, უსაფუძვლოა, რადგან ჩვენ ამ საქმეს სერიოზულად ვადევნებთ თვალ-ყურს. ცხოვრება გვიჩვენებს, რომ ეს არ არის მართალი. რაც შეეხება საზღვრის გამაგრებას, ჩვენ განვახორციელებთ ღონისძიებებს, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც დაიწყება თოვლის დნობა. გავამაგრებთ ყველა მონაკვეთს. მეორეც, იმედი მაქვს, რომ რუსეთი მესაზღვრეები დაიკავებენ თავიანთს პოზიციებს, როგორც ეს მათ უკვე გააკეთეს, როდესაც გადმოსხეს დესანტი გარკვეული მიმართულებით.

„ალია“: როგორც ცნობილია, ასლან აბაშიძე იმ დღეებში თურქეთში იმყოფებოდა ვიზიტად. თუ გაქვთ ინფორმაცია ამის შესახებ? როგორ შეაფასებდით გელბახიანის განცხადებას იმასთან დაკავშირებით, რომ თურქეთს აქვს ავი ზრახვები აჭარის მიმართ და რუსეთს - არა?

ედუარდ შევარდნაძე: ინფორმაცია, რომელიც მე მაქვს ამასთან დაკავშირებით, განსაკუთრებით ჯერჯერობით მხოლოდ ჩემთვის. ისე, მართალია, - ბატონი ასლანი ბრძანდებოდა თურქეთში, რაც შეეხება თურქეთის დამოკიდებულებას საქართველოს, მათ შორის, აჭარის მიმართ, აქ არავითარი ეჭვის საფუძველი არ არსებობს, ყოველ შემთხვევაში, ჩვენ ამ თემაზე გვქონდა საუბარი და თურქეთის ხელმძღვანელობა ისევე კეთილად არის განწყობილი აჭარის მიმართ, როგორც მთელი საქართველოს, ჩვენი სახელმწიფოსა და მისი ხელმძღვანელობის მიმართ. ვერ გეტყვით, ვალერი გელბახიანს ეს ინფორმაცია საიდან აქვს.

„ალია“: პარლამენტში თქვენი გამოსვლისას მაინც ვერ გამოიკვეთა, აპირებთ თუ არა კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანას მინისტრთა კაბინეტის შექმნასთან დაკავშირებით?

ედუარდ შევარდნაძე: როცა მე შევიტანე ზოგიერთი საკითხი სახელმწიფო მინისტრის უფლებების გაფართოებასთან დაკავშირებით, ამით ვაჩვენე, რომ ამ ეტაპზე საკონსტიტუციო ცვლილების შეტანას საჭიროდ არ მივიჩნევ. მინდა კიდევ ერთხელ გავიმეორო: ნუ შევეჩვევით იმ აზრს, რომ შესაძლებელია წარა-მარა კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანა. ამას ძალიან დიდი დაფიქრება სჭირდება. როცა რაიმე პრობლემა მომწიფდება, მაშინ, ალბათ, ამის საჭიროებაც დადგება. განსაკუთრებით საჭირო იქნება ეს მაშინ, როცა საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა აღდგება და, ბუნებრივია, მოგვიწევს იმ თავის შედგენა, რომელსაც საქართველოს ტერიტორიულ-სახელმწიფოებრივი მოწყობა ჰქვია. ეს თავი ჩვენს კონსტიტუციას ამჟამად აკლია და მანამდე, ალბათ, არ უნდა ვიჩქაროთ.

„ნტვ“: რუსეთში აქტიურად მუშაობენ ეროვნული უსაფრთხოების კონცეფციაზე. თუ ადრე რუსეთი უარს ამბობდა ბირთვული იარაღის პირველად გამოყენებაზე, ამ კონცეფციაში უკვე ჟღერს აზრი, რომ მას შეუძლია გამოიყენოს ბირთვული იარაღი, რათა დაიცვას ეროვნული ინტერესები და უშიშროება. ამასთან დაკავშირებით, ჩეჩნეთის მხარე აცხადებს, რომ რუსეთი მზად არის გამოიყენოს ბირთვული იარათი ჩეჩენი ბოევიკების წინააღმდეგ. თუ ეს მოხდება, საფრთხის წინაშე აღმოჩნდება საქართველოც. ამ თვალსაზრისით როგორი იქნება თქვენი პოზიცია?

ედუარდ შევარდნაძე: უნდა გამოგიტყდეთ, რომ მე არ წამიკითხავს ეს კონცეფცია. თუ ამ დოკუმენტში წერია, რომ რუსეთს შეუძლია გამოიყენოს ბირთვული იარაღი თუნდაც საკუთარ ტერიტორიაზე, მე ვფიქრობ, რომ მსგავსი რაც არასოდეს მოხდება. ნორმალური ადამიანები არ დაუშვებენ ბირთვული იარაღის გამოყენებას. გაცილებით მძიმე წლებშიც კი ბირთვული იარაღის გამოყენების საკითხის დღის წესრიგში არ დამდგარა. მით უმეტეს, დღეს არც ერთი ნორმალური ხელმძღვანელი არ მიიღებს ამგვარ გადაწყვეტილებას, განსაკუთრებით, საკუთარი ქვეყნის ტერიტორიაზე. როდესაც წავიკითხავ ამ კონცეფციას, მაშინ შევეცდები უფრო საფუძვლიანი კომენტარი გავაკეთო.

„ნტვ“: როგორ შეაფასებთ იმ სიტუაციას, რომელიც შეიქმნა რადიოსადგურ „თავისუფლების“ ჟურნალისტ ბაბიცკის გაუგებარ გაცვლასთან დაკავშირებით? თუკი ბოევიკები გადაწყვეტენ მისი მესამე ქვეყნისათვის გადაცემას, და თუ ამას შესთავაზებენ საქართველოს, დაეთანხმება თუ არა საქართველო მის მიღებას? და საერთოდ, როგორი უნდა იყოს დემოკრატიულ სახელმწიფოში დამოუკიდებელი სიტყვის თავისუფლებისა და ჟურნალისტებისადმი, კერძოდ, ამ შემთხვევაში ბაბიცკის მიმართ?

ედუარდ შევარდნაძე: რაც შეეხება სახელმწიფოს დამოკიდებულებას სიტყვის თავისუფლების, მათ შორის, ჟურნალისტთან საქმიანობის მიმართ, ჩვენ ამას საკუთარი მაგალითით ვაჩვენებთ. თუკი დადგება რომელიმე ჟურნალისტის დატყვევების ან შევიწროების საკითხი, ჩვენ სტუმრებს ვიღებდით და კვლავაც მივიღებთ. რეალურად კი ეს პრობლემა ახლა არ განიხილება. ჩვენს წინაშე ეს საკითხი არავის დაუყენებია.

საქართველოს ტელევიზიის პირველი არხი: „აღორძინების“ ბლოკმა ცენტრალური საარჩევნო კომისიის დაკომპლექტების საკითხზე საუბრისას, ვითომდა კომპრომისის სახით, განაცხადა, რომ თანახმა იქნება, თუკი საარჩევნო კამპანიას უხელმძღვანელებს სახელმწიფო მინისტრი, ეგრეთ წოდებული, მექსიკური მოდელის თანახმად. მათ განაცხადს, რომ ვაჟა ლორთქიფანიძისადმი ნდობა საკმაოდ მაღალია, და საერთოდ, არჩევნების გაყალბების შემთხვევაში უფრო იოლია მოსთხოვო პასუხი აღმასრულებელ ხელისუფლებას, ვიდრე მეცნიერს. როგორია თქვენი აზრი, რაში დასჭირდება „აღორძინებას“ საკითხის ასეთი მოულოდნელი წამოწევა და რას უნდა ნიშნავდეს ეს?

ედუარდ შევარდნაძე: მეც გაკვირვებული ვარ. მრავალ ქვეყანაში არსებობს ჩვენგან განსხვავებული სისტემა. ვთქვათ, ერთ ჯგუფს ცესკოში ნიშნავს პრეზიდენტი, მეორეს - პარლამენტი, სადაც არიან ოპოზიციური პარტიების, უმრავლესობის და ა.შ. წარმომადგენლები. ეს - ერთი პრინციპი, არის მეორე პრინციპიც - ცალკეულ დემოკრატიულ ქვეყნებში არავითარი არჩევითობა და ასეთი წარმომადგენლობა არ არის, საარჩევნო კომისიას ფაქტობრივად წარმოადგენს იუსტიციის ან რომელიმე სხვა სამინისტრო. თუ არ ვცდები, დუმა არც კი განიხილავს საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარის საკითხს. მას ნიშნავს პრეზიდენტი. ან ერთი სისტემა უნდა მივიღოთ, ან მეორე. თუ ვაჟა ლორთქიფანიძე შეიძლება იყოს კომისიის თავმჯდომარე, მაშინ რატომ არ შეიძლება, რომ წევრებიც დანიშნოს პრეზიდენტმა ან პარლამენტმა? ეს ვარიანტი ჩემთვის აბსოლუტურად მოულოდნელი იყო. მე მგონი, მოულოდნელია თვითონ ბატონ ვაჟასთვისაც და საზოგადოებრიობისთვისაც. თუ ამ გზით წავალთ, მაშინ რატომ არ შეიძლება იუსტიციის მინისტრი იყოს კომისიის თავმჯდომარე და მან დააკომპლექტოს ის კომისია, რომელმაც უნდა დაითვალოს ხმები, უფრო სწორად, შეაჯამოს ადგილებიდან შემოსული მასალები?

პირველი არხი: თქვენი აზრით, ხომ არ ცდილობს „აღორძინება“, რომ ამ საკითხის შემოტანით ერთგვარად გაამწვავოს სიტუაცია და აჟიოტაჟი შემოიტანოს საზოგადოებაში იმასთან დაკავშირებით, რომ მოქალაქეთა კავშირში არის ჟვანიას და ლორთქიფანიძის გუნდები და რომ მათ შორის აზრთა სხვადასხვაობაა, და რომ ლორთქიფანიძის საკითხის წამოწევა მდგომარეობას კიდევ უფრო დაძაბავდა. ხომ არ შეიძლება ამ საკითხის განხილვა ამ კუთხით?

ედუარდ შევარდნაძე: ძალიან მიჭირს, როცა ასეთი წინადადება შემოიტანეს. ეს მათი საქმეა და ჯერჯერობით არავითარი მექანიზმი არ გამაჩნია, ზემოქმედება მოვახდინო მათი აზრების განვითარებასა და გამოთქმაზე. ამიტომ, რას ფიქრობდნენ, ვერ გეტყვით, მაგრამ იმაში, რომ ეს ერთი გუნდია - ვაჟა ლორთქიფანიძე, ზურაბ ჟვანია, სხვები და ასე დარჩება, ყოველ შემთხვევაში, დიდი ხნის განმავლობაში, ეჭვი არ მეპარება.

„რუსთავი-2“: გასულ კვირას პოლიტსაბჭოს სხდომაზე ბლოკმა „აღორძინებამ“ დაადასტურა, რომ ისევ ასლან აბაშიძე იყრის კენჭს, თუ გატარდება ცვლილებები. ელოდება თუ არა საქართველოს პრეზიდენტი, რა გადაწყვეტილებას მიიღებს, ასლან აბაშიძე, თუ თქვენ შორის უკვე ყველაფერი ნათქვამია და იცნობთ მის გადაწყვეტილებას?

ედუარდ შევარდნაძე: ჩვენ შორის ამ თემაზე არაფერია ნათქვამი. არავითარი პროტესტის სურვილი და გრძნობა არ გამაჩნია იმასთან დაკავშირებით, რომ ბატონმა ასლანმა გადაწყვიტა წამოაყენოს თავისი კანდიდატურა პრეზიდენტის პოსტზე. არ ვიცი, გადაწყვეტს თუ არა ის თავისი კანდიდატურის რეგისტრაციაში გატარებას. ეს შემდგომი ეტაპია და მას დრო კიდევ აქვს. თუ ეს გატარდება რეგისტრაციაში და კენჭს იყრის, როგორც საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატი, მე, როგორც ერთ-ერთი პრეტენდენტი, მასთან ვითანამშრომლებ არა მარტო როგორც უზენაესი საბჭოს თავმჯდომარესთან, არამედ კორექტულად, როგორც კონკურენტი.

„რუსთავი-2“: ყურადღებით თუ გაეცანით რეგისტრაციაში გატარებულ კანდიდატებს? იცით, ვინ არიან ისინი? ბევრი საკმაოდ მოულოდნელი ფიგურაა.

ედუარდ შევარდნაძე: დახასიათებებს ნუ მომთხოვთ იმიტომ, რომ ბევრ მათგანს არ ვიცნობ. ზოგს ვიცნობ, ზოგს არა. ზოგის შესახებ სადღაც წამიკითხავს. არჩევნებში ხშირია სიურპრიზები. ზოგჯერ გამარჯვებას მოიპოვებს ხოლმე მოულოდნელად ამოტივტივებული ადამიანიც. იქნებ, ამ თოთხმეტშიც არის ვინმე ისეთი, ვინც ასე მოულოდნელად ამოტივტივდება და გახდება პრეზიდენტი.

„იბერია-სპექტრი“: თქვენი ყველაზე დიდი მინუსი არის ის, რომ თქვენ ვერ შესძელით ერის, მთელი საქართველოს მოსალხეობის კონსოლიდაცია. ეს უამრავი პარტია და აწეწილ-დაწეწილი აზროვნება დემოკრატიის მაჩვენებელი კი არ არის, არამედ იმის, რომ ერთ პატარა სახელმწიფოში არ არის კონსოლიდირებული აზროვნება. თქვენ უნდა შეძლოთ ერის კონსოლიდაცია, ის, რაც თუნდაც აქ ხდება, რომ ჟურნალისტები ცდილობენ წამოწიონ ისეთი საკითხები, რომელიც წარმოაჩენს დეკონსოლიდაციას ჩვენს საზოგადოებაში, უკვე არ არის კარგის მაჩვენებელი. 21-ე საუკუნეში შევდივართ და საქართველო ისეთივე პარტიული და ბიუროკრატიული სახელმწიფო რჩება, როგორიც იყო საბჭოთა კავშირის პირობებში. თქვენ უნდა ახსნათ, რაშია საქმე.

ედუარდ შევარდნაძე: მეც და თქვენც ვმოღვაწეობდით იმ საზოგადოებაში, რომელიც, როგორც მაშინ ვამბობდით და მივიჩნევდით, მონოლითური და კონსოლიდირებული იყო. ღმერთმა ნუ ქნას, რომ იმ დროს დავუბრუნდეთ. მე კონსოლიდაცია მესმის თანამოაზრეობის ბაზაზე. და სულაც არ მაკვირვებს ახალგაზრდა ჟურნალისტების შეკითხვები, რომლებსაც აქ ვისმენ. მე მადლობელი ვარ ჟურნალისტებისა, რომლებიც სავსებით გულწრფელად ამბობენ ამას, რაც მათ აწუხებთ, და ამაში სულაც არ ვხედავ იმის ნიშნებს, რომ საზოგადოებაში კონსოლიდაცია არ ხდება. ეს პროცესი მიმდინარეობს, ჩვენ ვიყავით აბსოლუტურად ქაოსურ მდგომარეობაში. ამ მდგომარეობიდან გამოვედით და დღეს სახელმწიფო ვართ. მაგრამ არასდროს არ ვიქნებით ის სახელმწიფო, რომელიც ისე იქნება კონსოლიდირებული, როგორც მე და თქვენ საბჭოთა კავშირის დროს წარმოგვედგინა. აქ იქნება აზრის, სიტყვის, პიროვნების თავისუფლება, ადამიანის უფლებების უზენაესობა. ამ პრინციპებს საქართველო არ გადაუხვევს, ყოველ შემთხვევაში, სანამ მე რამე მეკითხება.

„იტარ-ტასი“: მარტში საქართველოს ოფიციალურ ვიზიტად ეწვევიან აზერბაიჯანისა და უკრაინის პრეზიდენტები და გერმანიის ფედერალური კანცლერი. საგარეო საქმეთა სამინისტროში მიიჩნევენ, რომ ეს ვიზიტები იქნება წინასაარჩევნოდ პრეზიდენტის მხარდაჭერის გამოხატულება. მოსალოდნელია თუ არა აშშ პრეზიდენტის ვიზიტი, როგორც ამას ერთ-ერთი ტელეკომპანია აცხადებდა, ასევე, რუსეთის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებლის ვიზიტი, მით უმეტეს, რომ თქვენს შორის კარგი ურთიერთობა ჩამოყალიბდა. და თუკი ეს ვიზიტი შედგება, ჩავა თუ არა ვლადიმერ პუტინი სენაკში, სადაც ის, ერთ-ერთი გაზეთის მტკიცებით, ორმოცდაათიან წლებში ცხოვრობდა და მეგრულიც კი ისწავლა.

ედუარდ შევარდნაძე: მე არ მომიწვევია ვლადიმერ პუტინი საქართველოში რუსეთსა და საქართველოში არჩევნების ჩატარებამდე. ახლა მისი მოწვევა ფორმალური იქნებოდა. წინაპირობები ისეთია, რომ მან უნდა გაიმარჯვოს ამ არჩევნებში. შემდეგ, აპრილში, ალბათ, შევხვდებით მოსკოვში და მე მექნება შესაძლებლობა, მოვიწვიო ის საქართველოში ოფიციალურ ვიზიტად. ასევე, ჩემი კოლეგებიც მეზობელი სახელმწიფოებიდან, მოიწვევენ მას. აშშ პრეზიდენტის ვიზიტზე ლაპარაკი არ არის. ის არ გეგმავს ვიზიტს ჩვენს რეგიონში. როგორც ჩემთვის ცნობილია, მას ჰქონდა ასეთი სურვილი, მაგრამ არ მოხერხდა მოუცლელობის გამო.

გერმანიის კანცლერის საპასუხო ვიზიტი უკვე დიდი ხნის დაგეგმილია. ის შედარებით ხანმოკლე, სულ დღენახევრიანი იქნება. გაიმართება მოლაპარაკება. იგეგმება მისი გამოსვლა პარლამენტში. ვფიქრობ, ეს საინტერესო მოვლენა იქნება. შეეცდება თუ არა მხარი დაუჭიროს ჩემს კანდიდატურას, ამის თქმა არ შემიძლია. შეიძლება ზოგიერთმა ლიდერმა დაუჭიროს მხარი ამა თუ იმ კანდიდატურას, მაგრამ ეს არ არის განმსაზღვრელი. თუ საქართველოს მომავალი პრეზიდენტის ბედი იმაზეა დამოკიდებული, დაუჭერს თუ არა მას მხარს რომელიმე სხვა ქვეყნის ლიდერი, მაშინ ეს დემოკრატიული არჩვნები აღარ იქნება. ვფიქრობ, ჩვენ თვითონ, ჩვენმა ხალხმა თვითონ უნდა განსაზღვროს, ვინ აირჩიოს. ჰეიდარ ალიევსაც გადაწყვეტილი აქვს ჩამოსვლა, მაგრამ თარიღი არ არის დაზუსტებული.

საქართველოს პრეზიდენტის პრესსამსახური.

„ლაპარაკი საპრეზიდენტო არჩევნების ბოიკოტსა თუ ჩაშლაზე არასერიოზულია“ : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის ბრიფინგი : 2000 წლის 14 თებერვალი // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 15 თებერვალი. - №42 (3443). - 1,3 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის
14 თებერვლის რადიოინტერვიუ

- გასულ კვირას თქვენ პარლამენტის წინაშე წარსდექით ყოველწლიური მოხსენებით, რომელმაც, რასაკვირველია, როგორც პარლამენტართა, ასევე პოლიტიკოსთა და პრესის დიდი ყურადღება მიიპყრო. ილაპარაკეთ პრობლემებზე, აღნიშნეთ ის დადებითი, რაც ქვეყანაში ბოლო ხანს გაკეთდა და არა მხოლოდ ერთი წლის განმავლობაში. და, მაინც, როგორია თქვენი მოსაზრება: რა იყო მეტი - დადებითი თუ უარყოფითი ამ პერიოდში? პერიოდში, როცა, როგორც თქვენ აღნიშნეთ, საქართველო ბოლოს და ბოლოს ჩამოყალიბდა როგორც სახელმწიფო... - ჟურნალისტ ნატო ონიანის ამ შეკითხვის პასუხად საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიციულ ორშაბათის რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- პრეზიდენტის მიმართვა პარლამენტისა და საქართველოს ხალხისადმი, ფაქტობრივად, მოიცავდა გასული რამდენიმე წლის განმავლობაში განვითარებულ ტენდენიებსა და პროცესებს, ამ პროცესების ანალიზს. ეს არც არის გასაკვირი, ვინაიდან ჩემს ვალდებულებად ჩავთვალე არჩევნებამდე ორიოდე თვით ადრე მიმეწოდებინა პარლამენტის წევრებისა და საზოგადოებისათვის საკმაოდ ფართო ინფორმაცია ყველაზე კომპეტენტურ წყაროებსა და ზუსტ მონაცემებზე დაყრდნობით.

ვფიქრობ, მასალა საკმარისი იყო ანალიზისა და განსჯისათვის, რა თქმა უნდა, ვინც მოისმინა და ვინც წაიკითხა.

ყოველთვის ძალიან სერიოზულად, რამდენიმე თვის განმავლობაში ვემზადები ყოველწლიური მიმართვისათვის. ამას მთელი პასუხისმგებლობით ვაცხადებ, რადგან პრეზიდენტის საქმიანობის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან დღედ მიმაჩნია.

ჩემ ხელთ არსებული მასალები მართლაც სკრუპულოზურად, როგორც იტყვიან, გამოწვლილვით შევისწავლე და სრული პასუხისმგებლობით შემიძლია განვაცხადო, რომ განვლილი 4-5 წლის მანძილზე, მათ შორის, შარშანაც (ალბათ, მხოლოდ 1998 წლის გამოკლებით) დადებითმა ტენდენციებმა არათუ გადააჭარბა, არამედ, რაც უფრო მნიშვნელოვანია, დაჯაბნა უარყოფითი.

ქვეყანა ვითარდება და, როგორც თქვენ აღნიშნეთ, უწინარესად, მხედველობაში მაქვს თვით სახელმწიფოს შექმნა, სახელმწიფოს აშენება. ქვეყანა ვითარდება მიზანშეწონილი, მეცნიერულად დასაბუთებული და პრაქტიკულად უკვე წარმატებული ეროვნული სახელმწიფოებრივი კონცეფციის შესაბამისად.

ამ კონცეფციის განხორციელება დაახლოებით 1994 წლის დამლევიდან -1995 წლის დამდეგს დავიწყეთ, როგორც კი ელემენტარული საშუალება მოგვეცა. მანამდე, თქვენ იცით, ეს იყო ნგრევის, ქაოსისა და ანარქიის წლები.

მას შემდეგ ქვეყნის განვითარების ვექტორს პროგრესული შინაარსი არ დაუკარგავს, ანუ იგი მომავალზე, ყოველმხრივ აღმავლობასა და აღმშენებლობაზე იყო და არის ორიენტირებული. მთავარი სტრატეგიული ამოცანა 1999 წელს, ისევე როგორც წინა წლებში, კონსტიტუციის დაცვა იყო. ეს ყოველთვის აქტუალურია, მათ შორის დღესაც: სოციალური და სახელმწიფოს სამოქალაქო საზოგადოების, სოციალურად ორიენტირებული საბაზრო ეკონომიკის მშენებლობა, ადგილობრივი თვითმმართველობის დამკვიდრება, მიწის რეფორმა, სასამართლო რეფორმა, მეცნიერების, კულტურის, განათლების სფეროებში პოლიტიკის სრულყოფა და უამრავი, ათობით და ასობით კანონი, რომლებიც პარლამენტმა მიიღო.

ძირითადად, დადებით ტენდენციებს შორის დავასახელებდი ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტის მოცულობის განუხრელ ზრდას. ეს ტენდენცია, სხვათა შორის, მონაცემებით მეტ-ნაკლები იყო, მაგრამ პრინციპში არ შეცვლილა.

ეკონომიკის სამინისტროს შეფასებით, მაგალითად, გასული წელი არ იყო კარგი, არ ახასიათებდა მაღალი მაჩვენებლები, და მაინც შიდა ეროვნული პროექტის საშუალო ზრდა 3 პროცენტზე ნაკლები არ ყოფილა. ეს მსოფლიოში და განსაკუთრებით რუსეთში განვითარებული უმწვავესი კრიზისის ფონზე არცთუ ისე ცუდი მაჩვენებელია.

დადებით ტენდენციად მიმაჩნია ეროვნული ბანკის სავალუტო რეზერვების აღდგენა. ეს ძალიან რთული საქმე იყო, და ეროვნული ბანკისა და მისი პრეზიდენტის სასახელოდ უნდა ითქვას, რომ სწორ ფულად-საკრედიტო პოლიტიკას თავისთავად შედეგად სარეზერვო ფონდის აღდგენა მოჰყვა. გასული წლის დამლევისათვის ქვეყნის სავალურო რეზერვის რაოდენობა 129 მილიონ დოლარს გაუტოლდა და ეს ყოველთვიურად, ყოვეწლიურად გაიზრდება.

ეროვნული ვალუტის კურსის სტაბილურობამ განაპირობა ინფლაციის ნორმალური დონე, სულ რაღავ 10 პროცენტის ფარგლებში, ანუ ყოველთვიურად 1 პროცენტსაც არ აღწევდა. უნდა გითხრათ, რომ იანვარშიც იგივე ტენდენცია - სულ რაღაც ნახევარი პროცენტის ფარგლებშია.

მიუხედავად იმისა, რომ ბიუჯეტის საშემოსავლო ნაწილი შარშან არ შესრულდა (ეს არის ჩვენი ყველაზე დიდი ტკივილი), თვით საბიუჯეტო სფეროშიც არის ზოგიერთი რაღაც დადებითი ტენდენცია. მაგალითად, საქართველომ ბევრ პოსტსაბჭოურ ქვეყანაზე უკეთ შეძლო მარკირების პრობლემის გადაწყვეტა. 1999 წლის განმავლობაში მხოლოდ თამბაქოს რეალიზაციის შედეგად აქციზის სახით მიღებულია 62 მილიონი ლარი, ანუ წინა წელთან შედარებით 400 პროცენტით მეტი. 1999 წელს ქვეყნის სამრეწველო პროდუქციის მოცულობამ (სამრეწველო მაქვს მხედველობაში) 7,4 პროცენტს გადააჭარბა. აქედან, მრეწველობის სამინისტროს სამრეწველო სექტორში ზრდამ 25 პროცენტი შეადგინა. ეს საკმაოდ დიდი მაჩვენებელია. და, რაც ყველაზე სასიხარულოა, ეს ტენდენცია არათუ გრძელდება, არამედ კიდევ უფრო ძლიერდება წლის დამდეგიდან. მიაქციეთ ყურადღება: მთლიანად შიდა პროდუქტში მრეწველობის ხვედრითმა წილმა 20 პროცენტი შეადგინა. ეს მაჩვენებელი წინა პერიოდს 10 პროცენტით აღემატება.

1998-99 წლებში საქართველოს 4 მილიონამდე მოქალაქემ უსასყიდლოდ მიიღო 919 ათასი ჰექტარი მიწა. იქნებ, ხშირად ვიმეორებ ამ ციფრს, მაგრამ ეს იმდენად დიდი მონაპოვარია თითოეული ოჯახისათვის, ალბათ, მართლაც ხშირად უნდა გავიმეოროთ და ყველამ უნდა იცოდეს, რა საჩუქარი მიართვა თითოეულ მოქალაქეს სახელმწიფომ იმ უზარმაზარი სიმდიდრიდან, რომელსაც მიწის ფონდი ჰქვია.

- სხვათა შორის, უცხოეთში თქვენი ვიზიტების დროს, უწინარესად, თავად უცხოელი ექსპერტები, რომლებიც ჩახედული არიან საქართველოს ეკონომიკაში, უპირველეს საკითხად ამას ასახელებენ და ხელისუფლების ერთ-ერთ ყველაზე დადებით ნაბიჯად მიაჩნიათ...

- დიახ, თავისთავად ისიც ძალიან მნიშვნელოვანია, როცა მიმდინარეობს საერთოდ აღრიცხვიანობის მოწესრიგება, კადასტრის შექმნა, მოწმობების გაცემა და სხვა მრავალი.

სწორედ ამის შედეგია სოფლის მეურნეობაში მიღწეული ის მნიშვნელოვანი წარმატებანი, რომლებიც უკვე არაერთხელ აღინიშნა და რეალურად იგრძნობა საქართველოს ბაზრებზე.

შესანიშნავად ვითარდება ტრანსპორტი, კავშირგაბმულობა, საოცარი პერსპექტივა აქვს ტურიზმს, ბუნების განვითარების თვალსაზრისით ქვეყანას და მრავალი სხვა.

ბუნებრივია, სახელმწიფოს განვითარება სულაც არ არის უპრობლემო. არც შეიძლება იყოს, თუ გავითვალისწინებთ, საიდან დავიწყეთ, სად იყო ათვლის წერტილი. ყველა ეს პრობლემა, გადაწყვეტილი საკითხი, მანკი და ავადმყოფობა ერთ საერთო მნიშვნელამდე დაიყვანება. სამოქალაქო ომის, ნგრევის, არაკომპეტენტურ პოლიტიკოსთა უგუნური გადაწყვეტილების, კრიმინალთა მრავალწლიანი თარეშის, ეთნიკური ელფერის პოლიტიკური კონფლიქტებისა და უზარმაზარი მსხვერპლის შედეგად. 1994-95 წლებისათვის საქართველოს სახელმწიფოებრივი სისტემის საყრდენებს სიმყიფე შეეპარა. სწორედ ამის შედეგია კორუფცია, სახელმწიფო სტრუქტურათა ნაკლები ქვედუნარიანობა და სხვა.

მაგრამ აქაც გვაქვს დადებითი ტენდენციები: პრეზიდენტის ინსტიტუტის, პარლამენტის ავტორიტეტის განუხრელი ზრდა, მათი კონსტრუქციული თანამშრომლობა, საკანონმდებლო ბაზის შექმნა, ურთულესი სასამართლო რეფორმის განხორციელება და ასე შემდეგ.

ამ პროცესების შედეგად სახელმწიფო გაძლიერდა, რაც საშუალებას გვაძლევს პარლამენტსა და ქვეყანას შევთავაზოთ კორუფციის, მისი ყოველგვარი გამოვლინების წინააღმდეგ დაუნდობელი ბრძოლის გამოცხადების კონკრეტული პროგრამა. ძლიერ სახელმწიფოს კი, რაც მთავარია, შეუძლია განახორციელოს ეს პროგრამა კანონიერების ფარგლებში, ანუ მასობრივი ტერორისა და ადამიანის უფლებათა ხელყოფის გარეშე. მე როცა კორუფციაზე ვლაპარაკობ, ყველაფერი მაქვს მხედველობაში, - კონტრაბანდა, აღურიცხავი საქონელი, აღურიცხავი პროდუქცია და სხვა მრავალი.

ამრიგად, დასასრულს უახლოვდება ინსტიტუციური მშენებლობის პროცესი და საერთაშორისო დახმარებასთან, ქვეყნის ახალი გეოპოლიტიკურ ფუნქციასთან ერთად უახლოეს მომავალში უზრუნველვყოთ ინსტიტუციური სივრცის უკანასკნელი გადმონაშთის - საბიუჯეტო კრიზისის აღმოფხვრას.

გასულ კვირას მთავრობის სხდომაზე კიდევ ერთხელ განვიხილეთ საქართველოს 2000 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტი. ეს დოკუმენტი რამდენჯერმე გადამუშავდა საერთაშორისო საფინანსო ორგანიზაციების რეკომენდაციათა გათვალისწინებით, რათა გარანტირებული იყოს - ეს გახლავთ უმთავრესი პრიორიტეტი - ბიუჯეტით გათვალისწინებული ყველა მუხლის, სხვათა შორის, განსაკუთრებით მინდა მიაქციოთ ყურადღება, საბიუჯეტო დავალიანებათა დაფინანსება. გვაქვს რეზერვები, რომელთა რაციონალურად გამოყენების თაობაზე ვიმსჯელებთ პარლამენტარებთან ერთად.

ბიუჯეტის პროექტი ითვალისწინებს მიმდინარე წელს საბიუჯეტო დავალიანებათა დაფარვას 95 მილიონი ლარის ოდენობით. აქ კვლავ და კვლავ გადამწყვეტი სიტყვა უნდა თქვას საქართველოს საგადასახადო შემოსავლების სამინისტრომ.

ასეთია მოკლედ მოვლენა, რომელსაც პრეზიდენტის ანგარიში, პრეზიდენტის მოხსენება ჰქვია, და ამასთან დაკავშირებული ზოგიერთი საკითხი.

- დღეს მსოფლიოში ქვეყნის განვითარების ტემპსა და თვით ამ განვითარების შესაძლებლობებსაც მეტწილად ახალ ტექნოლოგიათა დანერგვა განსაზღვრავს. პარასკევს თქვენ საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიათა განვითარების საკოორდინაციო საბჭოს გაფართოებულ სხდომას დაესწარით, რომლის ძირითადი, თუმა არა ერთადერთი, საკითხი იყო ინტერნეტის ქსელის ყოველმხრივი გაფართოება და განვითარება საქართველოში. როგორია თქვენი შთაბეჭდილებანი ამასთან დაკავშირებით?

- შთაბეჭდილებანი ძალიან დიდია. ახლახან, გაეროსა და სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციების დასკვნით, მეცნიერთა აზრის შესწავლის შედეგად მეოცე საუკუნის უდიდეს ტექნოლოგიურ მიღწევად, ატომურ ტექნოლოგიასთან ერთად, აღიარებულია კომპიუტერი, მესამე ათასწლეული კი გამოცხადებულია ინტერნეტის ათასწლეულად. ეს არის ნამდვილი ოკეანე, მასავით უკიდეგანო და ამოუწურავი. ჩვენ გვსურს საქართველო იყოს სრულფასოვანი ქვეყანა და არც ერთი ნაბიჯით არ ჩამორჩეს საკაცობრიო პროგრესის ძირითად ტალღას. ამიტომ საქართველოს ნებისმიერი მოქალაქისათვის, უპირველესად, ახალგაზრდებისა და მოზარდებისათვის ინტერნეტი ისეთივე ჩვეულებრივი, ახლობელი უნდა იყოს, როგორც მსოფლიოს ყველაზე განვითარებულ ქვეყნებშია. და მე ვთქვი, რომ ჩვენ სპეციალურ სახელმწიფო პროგრამას შევიმუშავებთ და 4-5-6 წლის განმავლობაში ეს უდიდესი სამუშაოები, უწინარესად, ჩვენს სკოლებსა და სასწავლებლებში უნდა განხორციელდეს. რაც მთავარია, საქართველო დემოკრატიული სახელმწიფოა და ჩვენ არ გვაშინებს ინფორმაციის შეუზღუდავი ნაკადის დინება. ჩვენი ქვეყნის მოქალაქეს, უპირველეს ყოვლისა, მოსწავლესა და სტუდენტს, სადაც უნდა ცხოვრობდეს იგი - თბილისსა თუ ნებისმიერ მაღალმთიან სოფელში, ექნება საშუალება ინტერნეტის მეშვეობით დაუკავშირდეს, ვთქვათ, მსოფლიოში უდიდესი ამერიკის შეერთებული შტატების კონგრესის ბიბლიოთეკის კომპიუტერულ ვებსაიტს და მიიღოს მისთვის საინტერესო ინფორმაცია. ეს მართლაც ფანტასტიკას ჰგავს.

აქედან გამომდინარე, მე დიდი ინტერესით მივიღე მონაწილეობა საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიათა განვითარების საკოორდინაციო საბჭოს სხდომაში, რომელსაც ამავე დროს, ვთავმჯდომარეობ, და უნდა გითხრათ, რომ ამ ღონისძიებამ, მისმა შინაარსმა, საკითხების მრავალფეროვნებამ და მონაწილეთა პროფესიულმა დონემ ჩემზე შესანიშნავი შთაბეჭდილება მოახდინა.

ნამდვილად მადლობის ღირსი არის საქართველოს კავშირგაბმულობისა და ფოსტის სამინისტრო, აგრეთვე, ახლად შექმნილი ინფორმატიზაციის სახელმწიფო დეპარტამენტი, ჩვენი უნივერსიტეტები, განსაკუთრებით, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი, მეცნიერებათა აკადემია და სხვები და სხვები.

ძალიან დიდ დახმარებას გვიწევს ამერიკის შეერთებული შტატების ადმინისტრაცია. მინდა ეს იცოდნენ ჩვენმა მოქალაქეებმა, განსაკუთრებით, ჩვენმა ახალგაზრდობამ.

მადლობა მინდა ვუთხრა ამერიკის შეერთებული შტატების ელჩს საქართველოში კენეტ სპესერ იალოვიცს და საელჩოს საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების გამგეს ქალბატონ ვიქტორია სლოუნს - უაღრესად ინიციატივიან ადამიანს, რომელიც შეერთებული შტატების შესაბამისი ორგანიზაციების მეშვეობით და მათი პროგრამების შესაბამისად, ახორციელებს რამდენიმე პროექტს და, უნდა გითხრათ, რომ ძალიან საინტერესო საქმიანობას ეწევა ამ თვალსაზრისით ჩვენი რამდენიმე არასამთავრობო ორგანიზაციაც, რომლებიც სპეციალიზებულია ამ მიმართულებით. დასაფასებელია, რომ ამერიკელების დახმარებით შედგენილი პროგრამა მუშაობს არა მარტო თბილისში, არამედ საქართველოს სოფლებში, დასავლეთ საქართველოს რაიონებში.

კვლავ ვადასტურებ, რომ ეს არის უდიდესი დატვირთვის მქონე და საშვილიშვილო საქმე, რომლის წარმატებით დაგვირგვინებისათვის, უცხოელ მეგობართა დახმარებასთან ერთად, აუცილებელი იქნება საქართველოს უდიდესი ინტელექტუალური პოტენციალის, განსაკუთრებით, ტექნიკური ინტელიგენციის გამოცდილების, ნიჭისა და უნარის მთლიანად გამოყენება.

მე ვილაპარაკე, სხვათა შორის, ახლა არმინდა გავიმეორო, იმ სპეციფიკურობის შესახებ, რაც საქართველოსათვის იქნება დამახასიათებელი, როცა ინტერნეტის სისტემა მთელ ქვეყანას მოიცავს, და ეს მასალები პრესაში გამოქვეყნდა.

- და კიდევ ასეთი თემა: თუმცა ზოგიერთი პარლამენტარი წინააღმდეგია, ნავთობსადენის თემას ამხელა მნიშვნელობა რომ მივანიჭეთ, მაგრამ ნავთობსადენს უდიდესი მნიშვნელობა აქვს საერთოდ ჩვენს ეკონომიკაში. და აქედან გამომდინარე, ბაქოში ისევ გრძელდება მოლაპარაკება ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის პროექტის დასაზუსტებლად. და ხომ არ გაჩნდა ერთგვარი საფრთხე, ამ პროექტის განხორციელება შესაძლოა გაჭიანურდეს?

- თქვენ აღნიშნეთ, ზოგიერთი პარლამენტარიო. არა, სხვებიც არიან - ხშირად გაიგონებთ, რას გადავყევით ამ ნავთობსადენებსა და გაზსადენებს, სხვა საკითხებს, სხვა საქმეებს მივხედოთო, ვთქვათ, მრეწველობის განვითარებას, ცალკეული დარგების, მეცნიერების განვითარებას და ასე შემდეგ, თითქოს არავინ აქცევდა ყურადღებას ამას და მხოლოდ ნავთობსადენებში ვართ შემძვრალი და იქ ვიქექებით. ასე არ არის საქმე.

მე უკვე განვაცხადე და კვლავ ვადასტურებ, რომ საქართველო პირნათლად შეასრულებს ყველა ვალდებულებას, ქვეყანამ რომ იკისრა ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენისა და ტრანსკასპიური გაზსადენის მშენებლობის თვალსაზრისით. უფრო მეტიც: ჩვენ სისხლხორცეულად ვართ დაინტერესებული ამ პროცესის დაჩქარებით. ყველა საკითხი დეტალურად არის განხილული და თითქმის გადაწყვეტილი. მე მაქვს შეთანხმებული პრინციპული მოსაზრებანი სტამბოლის ისტორიულ სამიტზე, აგრეთვე, საქართველოში თურქეთის პრეზიდენტის სულეიმან დემირელის ვიზიტის დროს ბევრ რამეზე შევთანხმდით, ასევე პრინციპულ საკითხებზე, და ეს თემა იყო განხილვის საგანი მოსკოვში ჰეიდარ ალიევთან შეხვედრის დროს. ამრიგად, გაჭიანურებისათვის სერიოზული საფუძველი არ არსებობს, მოლაპარაკების პროცესი ჩვეულებრივი სამუშაოა. რა თქმა უნდა, არის სადავო და საკამათო საკითხები, მაგრამ არსებობს ის გონივრული კომპრომისებიც და საერთაშორისო ნორმები, მაგალითად, გარემოს დაცვის პრობლემებზე და მას შემდეგ, და ამ პრობლემების მოთხოვნების თაობაზე, და ამ მოლაპარაკების დროს სწორედ ეს მეორე მხარე, ესე იგი კონსტრუქციული კომპრომისების ძიებისა და შეთანხმების მხარე არის განმსაზღვრელი.

- არჩევნებამდე ძალიან ცოტა დრო დარჩა - თვე-ნახევარზე ნაკლები. როგორ გესახებათ ეს პროცესი - მზადება არჩევნებისათვის ზოგიერთი ნეგატიური მომენტის გათვალისწინებით. დავუშვათ, თუნდაც, ის მოთხოვნა, რომ გადავიტანოთ არჩევნები და ასე შემდეგ...

- ჩვენ არ ვმალავთ, რომ არჩევნებს ვმართავთ ძალიან რთულ და დაძაბულ სოციალურ ფონზე. მაგრამ ამ პრობლემის ნაწილობრივი დაძლევა დარჩენილ დროშიც სავსებით შესაძლებელია, თუ ყველა უწყება, უწინარესად, ისევ და ისევ საგადასახადო შემოსავლების სამინისტრო შეასრულებს თავის ფუნქციასა და მოვალეობას, მე ვამბობ, ნაწილობრივ მაინც.

ეს აუცილებელია არა კონკრეტული, თუნდაც, როგორც ამბობენ, უალტერნატივო კანდიდატისათვის, არამედ საზოგადოებაში სოციალური დაძაბულობის შესარბილებლადაც. შეიძლება, ამ კანდიდატისათვის, ესე იგი ჩემთვის, არჩევნების გადატანა და შემოდგომაზე გამართვა, როცა ხუთწლიანი ვადა გადის, გაცილებით უფრო მომგებიანი იყოს, ფონიც უკეთესი იქნება - შემოდგომა უფრო მდიდარია და მასამდე ძალიან ბევრ პენსიონერს და ძალიან ბევრ, ასე ვთქვათ, უხელფასო ადამიანს დაველაპარაკებით და ჩვენს დავალიანებასაც გავასწორებთ. მაგრამ, პრინციპში, ეს სწორი არ არის, რადგან პრეზიდენტის არჩევნების 9 აპრილს ჩატარება ჩვენ მიერ მიღებული კონსტიტუციით განისაზღვრა. მე კი, სიმართლე გითხრათ, არავითარი სურვილი არ მაქვს, რომ დავიწყოთ კონსტიტუციაში წარამარა შესწორებათა შეტანა.

თქვენ გახსოვთ, როცა ზოგიერთი ცვლილება შევიტანეთ აღმასრულებელ ხელისუფლებაში, კერძოდ, სახელმწიფო მინისტრის უფლებათა გაფართოება. მაშინაც იდგა დღის წესრიგში საკითხი, რომ, იქნებ, შეგვეტანა შესწორებანი კონსტიტუციაშიც. მე წინააღმდეგი ვიყავი და ახლაც ამის წინააღმდეგი ვარ.

აქვე უნდა ითქვას, რომ მომავალ არჩევნებს, რასაკვირველია, პოლიტიკურთან ერთად კონკრეტული სოციალური დატვირთვაც აქვს. ჩვენ გვეძლევა შანსი შევინარჩუნოთ სტაბილურობა. არჩევნების წარმატებით ჩატარება ნიშნავს სტაბილურობის შენარჩუნებასა და განმტკიცებას. შევინარჩუნოთ სახელმწიფოებრივი კურსი და კვლავ განვაახლოთ აქტიური თანამშრომლობა საერთაშორისო ორგანიზაციებთან ახალი საკრედიტო ხაზების გახსნით.

არჩევნები თუ არ გაიმართა, ლაპარაკი ზედმეტია მსოფლიო სავალუტო ფონდის ახალ პროგრამაზე და მე გეტყვით ქვემოთ, რა არის ეს ახალი პროგრამა.

საერთაშორისო სავალუტო ფონდს, ძირითადად უკვე მზად აქვს სამწლიანი პროგრამა, რომლის მიზანია საქართველოში სოციალური დაძაბულობის და სიღარიბის და სიღატაკის აღმოფხვრა, ახალი სამუშაო ადგილების შექმნა და მრავალი სხვა. ეს არ შეიძლება დავკარგოთ. ქვეყანაში არჩევნები თუ არ გაიმართა, ეს იმას ნიშნავს, რომ იგი არ არის სტაბილური ქვეყანა, საერთაშორისო საფინანსო ცენტრი კი არასტაბილურ ქვეყანასთან არ ითანამშრომლებს. მაგრამ, თუ წავიფორხილებთ, ასე ვთქვათ, საბიუჯეტო საქმეებში ან არჩევნებთან დაკავშირებით, არათუ ყველა ეს პროგრამა შეჩერდება, არამედ რამდენიმე წლის ნაშრომიც შეიძლება წყალში გადაგვეყაროს. შესაძლოა, ვინმეს პარადოქსულად მოეჩვენოს, მაგრამ თანამედროვე მსოფლიოში ეხმარებიან არა ქაოსით მოცულ, არამდგრად, გაურკვეველი ორიენტაციის ქვეყნებს, არამეს სტაბილური დემოკრატიის სახელმწიფოებს, რომელთან ეკონომიკური და სოციალური პრობლემების მიუხედავად, მკაფიო კურსი აქვთ როგორც საშინაო, ისე საგარეო პოლიტიკაში.

ამ მხრივ, პრეზიდენტის არჩევნებს გადამწყვეტი მნიშვნელობა ექნება ქვეყნის აღორძინებისათვის ბრძოლაში, მუშაობაში. სამშობლოს, მისი დამოუკიდებლობის წინაშე პასუხისმგებლობა პრეზიდენტის არჩევნებში აქტიურ მონაწილეობასაც გულისხმობს. მე თითოეული მოქალაქე მყავს მხედველობაში და ეს უნდა გააცნობიეროს ყველამ, საქართველოს ყველა მოქალაქემ, რომელ რეგიონშიც უნდა ცხოვრობდეს.

დარწმუნებული ვარ, პრეზიდენტის არჩევნები ჩაივლის დემოკრატიულად, ორგანიზებულად და მოქალაქეებს ექნებათ სრული საშუალება, თავისუფლად გამოხატონ თავიანთი ნება.

- ცნობილია, რომ პრეზიდენტი რეიგანი თავის სამუშაო დღეს იწყებდა „ვაშინგტონ პოსტის“ კითხვით. ჩვენ ვიცით, რომ საქართველოს პრეზიდენტი სამუშაო დღეს ხშირად იწყებს ტელევიზიით, პრესით ან რადიოთი. დღეს საქართველოს ტელევიზიამ მორიგი სიახლე შესთავაზა მაყურებელს - ეთერში პირველად გავიდა განახლებული „ალიონი“. ძალიან მაინტერესებს, შემთხვევით ხომ არ ნახეთ ეს გადაცემა?

- მე, სხვათა შორის, ყოველთვის ვცდილობ, თვალი მაინც შევავლო პროგრამა „ალიონს“ სამუშაოზე წამოსვლამდე. ვერ გეტყვით, რომ ყოველდღე ვახერხებდე ამას, მაგრამ ძირითადად მაინც მაქვს წარმოდგენა ამ პროგრამაზე. თავისთავად ეს ყოველთვის საინტერესო და მიმზიდველი იყო.

რაც შეეხება განახლებულ „ალიონს“, იგი შესანიშნავ შთაბეჭდილებას ტოვებს. „ალიონის“ განახლებული პროგრამა ძალიან დახვეწილი გემოვნებით ხასიათდება, ახალი საინტერესო სახეები გამოჩნდა და ამ პროგრამას ძალიან დიდი და კარგი მომავალი აქვს. მე გილოცავთ თქვენ, ვულოცავ ტელევიზიას და განსაკუთრებით იმათ, ვინც მონაწილეობს ამ ახალი პროგრამის მომზადებასა და გადაცემაში.

საქინფორმი.

„დარწმუნებული ვარ, პრეზიდენტის არჩევნები ჩაივლის დემოკრატიულად, ორგანიზებულად და მოქალაქეებს ექნებათ სრული საშუალება, თავისუფლად გამოხატონ თავიანთი ნება“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 15 თებერვალი. - №42 (3443). - 1,2 გვ.

მილოცვა

ძვირფასო ქალბატონებო და ბატონებო!

გულითადად გილოცავთ ჩვენი სასიქადულო მამულიშვილის, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტის, რუსეთის მეცნიერებისა და ტექნიკის და საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწის, ტექნიკურ მეცნიერებათა დოქტორის, პროფესორ ელიზბარ მინდელის დაბადების 90 წლისთავს.

ელიზბარ მინდელი თვალსაჩინო სახელმწიფო მოღვაწე, ტექნიკური ინტელიგენციის ბრწყინვალე წარმომადგენელი და დიდი მეცნიერია. მის სახელთანაა დაკავშირებული მრავალი საერთაშორისო მნიშვნელობის მქონე საინჟინრო გადაწყვეტა და სამეცნიერო გამოკვლევა. იგი დიდი ორგანიზატორი, ფართო დიაპაზონის მეცნიერ-სამთოელი და პედაგოგი იყო.

ელიზბარ მინდელის გავლილი გზა ნათელი გამოხატულებაა იმისა, თუ როგორი პერსპექტივა აქვთ ჭეშმარიტი ტალანდის მქონე, საქმისათვის თავდადებულ ადამიანებს. მიუხედავად იმისა, რომ თავისი სიცოცხლის დიდი ნაწილი მან საქართველოს გარეთ გაატარა, მთელი შეგნებული ცხოვრება და მოღვაწეობა ქართველი ხალხის ერთგულ სამსახურს შეალია. უდიდესია მისი როლი ომისშემდგომ პერიოდში დანგრეული ქვემოსკოვისა და დონეცკის ქვანახშირის აუზის აღდგენაში, შეუდარებელია მისი მიღწევები ბურღვა-ფეთქითი სამეცნიერო კვლევის განვითარებაში, მაგრამ ყველაზე მნიშვნელოვანია მაინც ის, რომ მთელი სიცოცხლე ადამიანებს შორის კეთილი ბუნების, სითბოს, კაცთმოყვარეობის დამკვიდრებას შეალია.

ამიტომაა რომ ხალხი ასე სათუთად ინახავს ელიზბარ მინდელის, მეცნიერის, მამულიშვილის ნათელ ხსოვნას.

გისურვებთ წარმატებულ, ნაყოფიერ მუშაობას.

საქართველოს პრეზიდენტი
ედუარდ შევარდნაძე.

მილოცვა : საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმს, ელიზბარ მინდელის დაბადების 90 წლისთავთან დაკავშირებული საიუბილეო სესიის მონაწილეებს // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 19 თებერვალი. - №46 (3447). - 1 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის ბრიფინგი
2000 წლის 21 თებერვალი.

საქართველოს ტელევიზიის პირველი არხი: როგორ აფასებთ ჯუმბერ პატიაშვილის მიერ საკუთარი კანდიდატურის დასახელებას და იმ ფაქტს, რომ, აღორძინება, ორ კანდიდატურას გიპირისპირებთ?

ედუარდ შევარდნაძე: ეს შეკითხვა გუშინწინაც დამისვეს და ვუპასუხე, რომ ჩემთვის ეს მოულოდნელი არ ყოფილა. რაც შეეხება იმას, რომ ორ კანდიდატს მიპირისპირებენ, იმას ნიშნავს, რომ აქეთ მძიმეწონიანი კანდიდატია.

პირველი არხი: ბათუმში ჩასვლას ხომ არ აპირებთ?

ედუარდ შევარდნაძე: ვაპირებ. ალბათ, ხვალ, ან ზეგ გავემგზავრები.

პირველი არხი: მოსალოდნელი ხომ არ არის, რომ თქვენი ბათუმში ჩასვლის შემდეგ ასლან აბაშიძემ მოხსნას თავისი კანდიდატურა?

ედუარდ შევარდნაძე: არა, მე ეს არავითარ შემთხვევაში არ მაქვს მხედველობაში. ბატონი ასლანი თვითონ განსაზღვრავს, რა უნდა გააკეთოს, როდის უნდა იყაროს კენჭი. ჩემი წინასწარმეტყველება არ გამოდგება იმის შესახებ, თუ რა მოლაპარაკება არსებობს მათ შორის, თუმცა, გარკვეულ ვარიანტებზე ფიქრი შეიძლება. თვითონ უნდა განსაზღვროს, საბოლოოდ იყრის კენჭს, თუ შემდეგ მოხსნის თავის კანდიდატურას. არ გამოვრიცხავ, რომ ორივე მიიღებს მონაწილეობას. იმის მიხედვით, თუ რომელი გადაწყვეტილება იქნება მიზანშეწონილი, მერე გააგრძელებენ, ან არ გააგრძელებენ, თუ მეორე ტური გახდება საჭირო. მაგრამ მე რატომღაც მგონია, რომ მეორე ტურამდე საქმე არ მივა. ყოველ შემთხვევაში, ჩემი სურვილი ასეთია.

საფრანგეთის ტელევიზია: რუსეთის ჯარების გასვლის შემდეგ, საქართველოში დატოვებულია დაახლოებით, სამოცდაათამდე გამოსხივების კერა. მიმართა თუ არა საქართველოს მთავრობამ რუსეთის მხარეს პროტესტით, როგორი იყო მათი პასუხი და არსებობს თუ არა საქართველოს მოსახლეობისთვის რადიაციის პრობლემა?

ედუარდ შევარდნაძე: გამოსხივების კერები უფრო მეტად აღმოჩენილია იქ, სადაც ადრე განლაგებული იყო რუსეთის ბაზები. სამწუხაროდ, როცა ისინი საქართველოდან გადიოდნენ, სახელშეკრულებო ბაზაში ეს ელემენტი გათვალისწინებული არ ყოფილა. ამიტომ, იძულებული ვართ, ამ პრობლემას თავი ჩვენ თვითონ გავართვათ. ძალიან დიდ დახმარებას გვიწევენ საერთაშორისო ორგანიზაციები.

საფრანგეთის ტელევიზია: ამჟამად რა მდგომარეობაა ამ თვალსაზრისით?

ედუარდ შევარდნაძე: სერიოზული საფრთხე ამჟამად არ არსებობს. ბოლო ორი-სამი წლის მანძილზე დიდი სამუშაო შევასრულეთ და ძირითადად პრობლემა მოგვარებულია. არ გამოვრიცხავ, რომ სადღაც რაღაც კიდევ გამოჩნდეს, მაგრამ ჯერჯერობით სიტუაციას ვფლობთ და მოსახლეობისათვის ეს სერიოზულ საფრთხეს აღარ წარმოადგენს.

საფრანგეთის ტელევიზია: რატომ არ აზუსტებენ რუსები იმ კერებს ან შესაძლო წყაროებს, რომლებიც შესაძლოა ხვალ პრობლემური აღმოჩნდეს საქართველოსთვის?

ედუარდ შევარდნაძე: როცა რუსეთი საქართველოში არსებული ბაზის გაყვანასთან დაკავშირებული საკუთარი ვალდებულებების შესრულებას დაიწყებს, აქ გათვალისწინებული იქნება მათი სათანადო პასუხისმგებლობა.

რადიო „ფორტუნა“: ერთ-ერთ ბრიფინგზე განაცხადეთ, რომ 9 აპრილთან დაკავშირებით გააკეთებდით გარკვეულ განცხადებებს. ახლა, როცა ჯუმბერ პატიაშვილი კენჭს იყრის და თქვენი კონკურენტი ხდება, ხომ არ შეიძლება ვიგულისხმოთ, რომ ეს დრო დადგა? ხომ არ გააკეთებთ ამგვარ განცხადებებს წინასაარჩევნოდ?

ედუარდ შევარდნაძე: 9 აპრილთან დაკავშირებით მე ბევრი განცხადება მაქვს გაკეთებული, განსაკუთრებით, იმ დღეებში, როცა ეს ტრაგედია ტრიალებდა, როცა უდანაშაულოდ დაღუპული ადამიანები დასაფლავებულიც არ იყვნენ. მაშინ მე ჩემს რამდენიმე გამოსვლაში ყველაფერს შეფასება მივეცი. ვფიქრობ, ეს შეფასებები დღესაც აქტუალურია. რაც შეეხება წინასაარჩევნო დისკუსიებში ამ თემის გამოყენებას, არ ვაპირებ ეს საკითხი „კოზირად“ ვაქციო. მთელმა საქართველომ იცის, რა მოხდა 9 აპრილს. ყველამ იცის, რა და ვისი მიზეზით მოხდა. იქნებ, ჟურნალისტებმა გამოიჩინონ ინიციატივა. წერას ვერავის აუკრძალავ. თუნდაც იმიტომ, რომ არსებობს წინასაარჩევნო ეთიკა, მე, პირადად, არ ვაპირებ ამ თემის გამოყენებას ჩემი კონკურენტის წინააღმდეგ.

რადიო „ფორტუნა“: ჩეჩნეთში რუსეთი სეპარატიზმს იარაღით ებრძვის. ეს ასე ხდება ჩვენთან, თუნდაც - აფხაზეთში. გუშინ რუსეთის საზოგადოებრივი ტელევიზიით გადაიცა ვრცელი სიუჟეტი აფხაზეთში არსებული ვითარების შესახებ. დაფიქსირდა არძინბას პოზიცია იმის შესახებ, რომ აფხაზეთი არის დამოუკიდებელი რესპუბლიკა, რომ რუსეთმა შეწყვიტა აფხაზეთის ეკონომიკური ბლოკადა და ასე შემდეგ. გაეროს საქმიანობა არ არის ქმედითი. მას შემდეგ, რაც თქვენ პრეზიდენტი გახდებით, გამორიცხავთ თუ არა ძალისხმიერი მეთოდების გამოყენებას აფხაზეთის პრობლემის მოგვარებისათვის?

ედუარდ შევარდნაძე: თქვენ იცით, რომ მე და ჩემმა კოლეგებმა ყველაფერი გავაკეთეთ იმისათვის, რომ მომხდარიყო კონფლიქტის მოგვარების პროცესის ინტერნაციონალიზაცია. საქმეში ჩართულია თითქმის ყველა საერთაშორისო ორგანიზაცია, მათ შორის, გაეროს უშიშროების საბჭო, ბოლო დროს - ევროპის უსაფრთხოების მთელი სისტემა, აგრეთვე, მეგობართა ინსტიტუტი ხუთი უდიდესი სახელმწიფოს შემადგენლობით. მომავალში საერთაშორისო ღონისძიებები უფრო აქტიური და შემტევი იქნება. დღევანდელი მსოფლიოსათვის მიუღებელია ჩაუქრობელი ხანძრები, განსაკუთრებით, ისეთ რეგიონში, როგორიცაა კავკასია. ამიტომ, თუ საუბარია ჩემს დამოკიდებულებაზე, მე პრიორიტეტს ვანიჭებ მშვიდობიან მოწესრიგებას საერთაშორისო ორგანიზაციების დახმარებით.

საინფორმაციო პროგრამა „ვესტკინი“: დღევანდელ რადიოინტერვიუში თქვენ თბილად მოიგონეთ ადამიანი, რომელიც გუშინ გარდაიცვალა - ანატოლი სობჩაკი. რამდენად მნიშვნელოვანი იყო 1989 წელს მისი გამოსვლები საქართველოსა და იმ ხალხის დასაცავად, რომლებიც დაიღუპნენ 9 აპრილს? როგორი იყო მისი როლი ყოფილ საბჭოთა კავშირში დაწყებული დემოკრატიული პროცესების განვითარებაში?

ედუარდ შევარდნაძე: ანატოლი სობჩაკი რუსეთის და არა მარტო რუსეთის ბოლო ათწლეულის ისტორიის ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო ადამიანი იყო. იგი დემოკრატიული პროცესებისა და გარდაქმნების ერთ-ერთი ინიციატორი, მოაზროვნე პოლიტიკოსი გახლდათ. რაც შეეხება 9 აპრილის მოვლენების გამოძიების კონკრეტულ ფაქტს, ანატოლი სობჩაკმა ყველაზე მეტი გააკეთა. გამოძიება მიმდინარეობდა პარალელურად თბილისშიც. ამაზე მუშაობდა მოსკოვის კომისიაც, რომელშიც დეპუტატები შედიოდნენ. მახსოვს, როგორ მუშაობდა, აწარმოებდა მაღალჩინოსნებს, პოლიტბიუროს წევრების, მათ შორის, ლიგაჩოვის დაკითხვებს. მეც მიმიწვიეს, დამკითხეს. შემდეგ მან ეს ყველაფერი ჩამოაყალიბა თავის მოხსენებაში, რომელიც წარადგინეს ყრილობაზე. უნდა ვთქვა, რომ ეს იყო ვაჟკაცური ნაბიჯი. მე დამახსომდა მისი სიტყვები, ფრაზები, დასკვნები. შემდეგ მან ცალკე წიგნად გამოსცა ეს ნაშრომი, რომელიც, სამწუხაროდ, საქართველოში არ გამოცემულა. მხოლოდ ცალკეულმა გაზეთებმა გადმობეჭდეს ნაწყვეტები. ეს იყო ძალზე ობიექტური, მე ვიტყოდი, მეცნიერული, მაღალკვალიფიციური გამოკვლევა იმისა, რაც მოხდა. იგი შეიცავდა ყველაზე პრინციპულ შეფასებებს, მათ შორის, უმაღლესი ხელისუფლების მიმართ.

„ვესტნიკი“: ბევრი ანალიტიკოსი ქვეყანაშიც და მის გარეთაც ერთმნიშვნელოვნად გასახელებენ წინასაარჩევნო მარათონის ფავორიტად. როგორ ფიქრობთ, აბაშიძესთან ერთად პატიაშვილის მონაწილეობა მეტ დინამიკას მიანიჭებს წინასაარჩევნო კამპანიას? თუ ეს კანდიდატურა წამოყენებულია ქულების გადანაწილებისათვის იმ მიზნით, რომ საქმე მეორე ტურამდე მივიდეს?

ედუარდ შევარდნაძე: ქულებს, რომლებიც ამჟამინდელ პრეზიდენტს ეკუთვნის, ვერავინ წაიღებს. ერთამანეთს შორის განაწილება კი შეუძლიათ.

ტელეკომპანია „რუსთავი 2“: როდის მიიღეთ გადაწყვეტილება ბათუმში გამგზავრებასთან დაკავშირებით და რაზე იქნება საუბარი? რატომ მიგაჩნიათ აუცილებლად, რომ სწორედ ახლა, ამ ეტაპზე ჩახვიდეთ ბათუმში?

ედუარდ შევარდნაძე: მე კარგა ხანია ვფიქრობ, რომ დამაგვიანდა აჭარაში ჩასვლა. დამაგვიანდა არა იმიტომ, რომ დაძაბულობა ან სხვა ხელისშემშლელი მიზეზები იყო, დროის ბალანსია ისეთი, რომ ვერ გამოვძებნე საშუალება. რაც შეეხება იმას, თუ რატომ ჩავდივარ ახლა, - ჯერ ერთი, მართლა მომენატრა აჭარა და აუცილებლად უნდა ჩავიდე. მეორეც, არის ზოგიერთი საკითხი, რომელიც მშვიდ ატმოსფეროში განხილვას მოითხოვს. ეს არის ურთიერთობა ცენტრალურ ხელისუფლებასა და აჭარის ხელისუფლებას შორის ნუ გაგვიკვირდება, ცენტრისა და რეგიონის ფუნქციების გამიჯვნასთან დაკავშირებული პრობლემები ყველა ქვეყნისათვის არის დამახასიათებელი. რა თქმა უნდა, ამ საკითხზე ვისაუბრებთ. ასევე გულახდილად მინდა გითხრათ: მე არ მინდოდა ჩემი ჩასვლა აჭარაში დამემთხვია იმ ეტაპისათვის, როცა წინასაარჩევნო კამპანია ზენიტში იქნება. მაშინ, გვინდა თუ არა, თითოეულ ჩვენგანზე ეს გარკვეულ გავლენას ახდენს. ამიტომ მე და ბატონმა ასლანმა მოვილაპარაკეთ, რომ სწორედ ახლა არის ყველაზე მიზანშეწონილი დრო იმისათვის, რომ ჩავიდე და, მოვინახულო აჭარა, ბათუმელებს შევეხმიანო და ბატონ ასლანთან გავაგრძელო ჩვენი ადრე დაწყებული საუბრები.

„რუსთავი 2“: გქონდათ თუ არა შეხვედრა შოთა კვირაიასთან და აპირებს თუ არა ხელისუფლება ამ პიროვნების გამოყენებას ელიავას პრობლემის მოგვარებაში?

ედუარდ შევარდნაძე: ბატონ შოთასთან შეხვედრა ჯერჯერობით არ მქონია, მაგრამ შევეცდები, რომ აუცილებლად შევხვდე. რაც შეეხება ელიავას პრობლემას, ეს ცალკე საკითხია. მე ვფიქრობ, ხელისუფლება მას მოაგვარებს.

გაზეთი „რეზონანსი“: როდის აპირებთ თქვენი საარჩევნო პროგრამის წარმოდგენას? ჩვენ ნამდვილად უნდა ვიცოდეთ რას და ვის ვაძლევთ ხმას მომდევნო ხუთი წლის განმავლობაში და როგორი იქნება თქვენი ეკონომიკური პროგრამა.

ედუარდ შევარდნაძე: თარიღს ვერ დავასახელებ. მუშაობა ამ დოკუმენტზე მიმდინარეობს, თუმცა პარლამენტში ჩემს გამოსვლაში პრაქტიკულად ყველა ელემენტი იყო ჩამოყალიბებული. მისი წაკითხვა ძალიან ძნელია, რადგან ვრცელი დოკუმენტია. იგი უნდა იყოს შეკრული, რათა ყველა მოქალაქისათვის ნათელი და გასაგები იყოს, რა არის საქართველოსთვის შემდგომი ხუთი წელი, როგორ ვხედავ მე ამ პერიოდს, მათ შორის, ეკონომიკის სფეროში. ძალიან არ დავაგვიანებ, მაგრამ არც ნაჩქარევი გამოქვეყნება ივარგებს. საჭიროა სერიოზული მუშაობა, მათ შორის, ექსპერტებისა.

„რეზონანსი“: რადიოინტერვიუში ბრძანეთ, რომ მოლაპარაკება გქონდათ კანადელ ინვესტორებთან თამბაქოს წარმოებასთან დაკავშირებით. როგორც ჩემთვის ცნობილია, დღეს საქართველოში შემოტანილი სიგარეტის 50 პროცენტი კონტრაბანდულია. თქვენ ბრძანეთ, რომ ნორმალურ ქვეყანაში ეს ზღვარი 4-5 პროცენტს აღწევს. გარდა ამისა, პროკურატურაში აღძრული უამრავი საქმე სწორედ სიგარეტის კონტრაბანდას ეხება. ეს საქმეები რატომღაც ქრება. პოლიტიკური ნება არ არსებობს საქართველოში სიგარეტის კონტრაბანდის წინააღმდეგ საბრძოლველად, თუ პრობლემა წარმოიშვება იმ ადმინისტრაციულ ერთეულებში, რომლებსაც საქართველო სახელმწიფოებრივად ვერ აკონტროლებს?

ედუარდ შევარდნაძე: მე ვთქვი არა 4-5, არამედ 20 პროცენტი. მაგრამ ეს ჩვენ შეღავათს არ გვაძლვეს. ჩვენთან გაცილებით მაღალი მაჩვენებელია. არიან სიგარეტის შემომტანი და რეალიზატორი ისეთი ბიზნესმენები, რომლებიც პრინციპულად ამბობენ უარს გადასახადის გადახდაზე. მთავარი ფაქტორი მაინც ის არის, რომ ის ხალხი, რომელიც თავის საქმეს უნდა აკეთებდეს - მებაჟეები. საბაჟოსთან არსებული შესაბამისი ოპერატიული სამსახურები და ის სტრუქტურები, რომლებიც აკონტროლებენ საზღვარს და შემოტანილ ტვირთებს, ვერ ართმევს თავს დაკისრებულ მოვალეობას. თუმცა ძალიან ძნელია ბრძოლა. კონტრაბანდის შემოტანის მეთოდები ყოველდღე იცვლება. ახლა ძალიან დიდი რაოდენობით შემოდის წვრილი პარტიები - კალათებით, ჩემოდნებით. ამ მოვლენასთან ბრძოლა ძალზე რთულია. საგანგებო ღონისძიებებს ახორციელებს მიხეილ მაჭავარიანის. ვაჟა ლორთქიფანიძე ცხინვალში იყო. მე აჭარაშიც მექნება საუბარი იმაზე, რომ კონტრაბანდული საქონელი არ შემოვიდეს იმ არხებიდამ, საიდანაც შემოდის. ასეთივე ღონისძიებები ტარდება ყაზბეგში, საიდანაც ასევე დიდი რაოდენობით კონტრაბანდა შემოედინება, ასევეა წითელ ხიდზე და ა.შ. მთელი კომპლექსი, რომელიც ჩაფიქრებული აქვს შემოსავლების სამინისტროს, უახლოეს ერთ კვირაში შედეგებს მოგვცემს. რაც შეეხება ბიზნესმენებთან ჩემს შეხვედრას, ეს მეორედ მოხდა. პირველ შეხვედრაზე მომცეს პირობა, რომ 20-მილიონიან ინვესტიციას განახორციელებენ იმისათვის, რომ საქართველოში განვითარდეს სიგარეტის საკუთარი წარმოება საკუთარი ნედლეულის ბაზაზე. ასეთი ფაბრიკა პრაქტიკულად უკვე გამართულია. შემოიტანეს დიდი რაოდენობით მოწყობილობები. ვფიქრობ, მარტში უკვე შეიძლება მისი ექსპლოატაციაში გადაცემა. თავიდან ვერ ამუშავდება სრული სიმძლავრით, მაგრამ თანდათანობით, თუ სათანადო პირობებს შევუქმნით, შეიძლება წარმოვიდგინოთ, რომ ჩვენი ბაზარი საკუთარი წარმოების სიგარეტით გაჯერდება და კონტრაბანდის პრობლემაც საბოლოოდ გადაწყდება.

„რეზონანსი“: გასულ კვირას ესაუბრეთ ვლადიმერ პუტინს, მათ შორის, სავიზო რეჟიმთან დაკავშირებით. რა გარანტიებს სთავაზობს საქართველოს ხელისუფლება თავის მოქალაქეებს, რომლებიც საკმაოდ მრავლად არიან რუსეთში, რომ სავიზო რეჟიმის შემოღების შემდეგ უფრო არ გართულდება ურთიერთობა მათსა და ადგილობრივ ადმინისტრაციულ სტრუქტურებს შორის.

ედუარდ შევარდნაძე: წინა ბრიფინგზე და სხვა გამოსვლებშიც მე უკვე გამოვხატე ჩემი ნეგატიური დამოკიდებულება სავიზო რეჟიმის პრობლემასთან დაკავშირებით. მე ვთქვი, რომ ეს არის სერიოზული უკან გადადგმული ნაბიჯი ორი ქვეყნის ურთიერთობაში. შეშფოთებული არიან არა მარტო რუსეთში მცხოვრები საქართველოს მოქალაქეები, არამედ ისინიც, ვინც საქართველოდან არის წასული და რუსეთის მოქალაქეები არიან. არანაკლებ შეშფოთებული არიან ის რუსი მოქალაქეები, რომლებიც საქართველოში ცხოვრობენ. სამხედროებსა და მათ ოჯახებზე აღარაფერს ვამბობ. აქ რამდენიმე ასეული ათასი რუსი ეროვნების მოქალაქე ცხოვრობს, რომელთაც სჭირდებათ კონტაქტები თავიანთ ნათესავებთან, იმ ქალებთან და რეგიონებთან, საიდანაც არიან წარმოშობილი. მიმაჩნია, რომ თუ იძულებული გავხდით ხელი მოვაწეროთ ამ ხელშეკრულებას, ეს იქნება, როგორც უკვე ვთქვი, ნაბიჯი უკან ორმხრივი ურთიერთობის თვალსაზრისით და ძალიან მძიმე დარტყმა დსთ-ისათვის. ეს ერთ-ერთი ის ხელშეკრულებაა, რომელიც მუშაობს თანამეგობრობის სივრცეში. ყველა სახელმწიფო დაინტერესებულია ამ რეჟიმის შენარჩუნებით. ამიტომ მე და ბატონი პუტინი მივედით იმ დასკვნამდე, რომ არ ვიჩქაროთ, მით უმეტეს, რომ წინ არჩევნებია რუსეთშიც და ჩვენთანაც. მერე დრო გვიჩვენებს, როგორ გამოვძებნოთ ყველაზე გონივრული გადაწყვეტილება.

„სეგოდნია“: რა ხდება ტრანსკასპიური გაზსადენის ირგვლივ? თუ გქონდათ ამ საკითხზე მოლაპარაკება თურქმენეთის პრეზიდენტთან? როგორია პოლიტიკისა და ეკონომიკის წილი იმაში, რაც ხდება? ხომ არ ცდილობს რუსეთი, შეასუსტოს საქართველოს სატრანზიტო ფუნქცია?

ედუარდ შევარდნაძე: ჩემი აზრით, რუსეთი აქ არაფერ შუაშია. საქართველო ხელს არ უშლის ამ იდეის რეალიზაციას. გარკვეული პრობლემები წარმოიშვა აზერბაიჯანსა და თურქმენეთს შორის. ეს ძირითადად უკავშირდება კასპიის ზღვის აზერბაიჯანის სექტორში აღმოჩენილ დიდ საბადოებს. დგება აზერბაიჯანული გაზის ტრანსპორტირების პრობლემა. მიმდინარეობს მოლაპარაკება. რაღაც იცვლება სტამბოლში მიღწეულ პრინციპულ შეთანხმებებში. ვფიქრობ, მოლაპარაკება გაგრძელდება. ძალიან აქტიურად მუშაობენ ის ამერიკული ფირმები, რომელთაც იკისრეს ამ გაზსადენის მშენებლობა, შედეგს შევატყობთ.

„სეგოდნია“: თუ გქონდათ ამასთან დაკავშირებით საუბარი თურქმენეთის პრეზიდენტთან?

ედუარდ შევარდნაძე: ამის აუცილებლობა ჯერჯერობით არ არის. ვფიქრობ, ბევრი რამ გახდება ნათელი ამერიკიდან ჰეიდარ ალიევის დაბრუნების შემდეგ. შესაძლოა, მე ჩავიდე ბაქოში, ან ის ჩამოვიდეს. შევეცდებით, გავერკვეთ, რა ხდება.

„ნტვ“: გასულ კვირას რუსეთიდან კვლავ გაისმა ბრალდებები იმასთან დაკავშირებით, რომ საქართველოს ტერიტორიიდან ბოევიკების ჯგუფი ცდილობს რუსეთში შეღწევას. თქვენ პუტინთან შეხვედრისა და სამიტში მონაწილეობის წინ განაცხადეთ, რომ სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობა უნდა განსაზღვრონ პოლიტიკოსებმა და არა პრესსამსახურებმა. შეიძლება ითქვას, რომ თქვენ ვერ მოახერხეთ ამ შეთანხმების მიღწევა და კვლავ სპეცსამსახურები აწარმოებენ ორ სახელმწიფოს შორის პოლიტიკას?

ედუარდ შევარდნაძე: სპეცსამსახურებმა თავიანთი ფუნქცია უნდა შეასრულონ. პოლიტიკოსების ამოცანა კი არის ის, რომ ღრმად გააანალიზონ მოვლენები და გამოიტანონ სწორი დასკვნები. ვფიქრობ, შეხვედრა პუტინთან, შემდეგ კი სატელეფონო საუბარი, კარგი დასაწყისია. არ ვიტყოდი, რომ ახლა ყოველგვარი მასალების შემოსვლა შეწყდება. მეც ვიღებ ინფორმაციებს და ისიც მიიღებს, მაგრამ ფხიზლად და ობიექტურად უნდა მივუდგეთ მათ. ის საუბარი, რომელიც რამდენიმე დღის წინათ გაიმართა, მეტყველებს, რომ ჩვენ ვიწყებთ იმ შეთანხმების რეალიზაციას, რომელსაც მოსკოვში მივაღწიეთ.

„ნტვ“: 23 თებერვალი, საბჭოთა არმიის დღე, ძალიან დატვირთული იქნება. საქართველოში ჩამოდის დიდი ბრიტანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი კუკი. ხომ არ უკავშირდება ეს ვიზიტი იმას, რომ 23 თებერვალი ჩეჩენი ხალხის დეპორტაციის დღეა? ხომ არ იქნება კავკასიის თემა წამყვანი დიდი ბრიტანეთის წარმომადგენელთან მოლაპარაკებებისას? ამასთან, 23 თებერვალს პანკისის ხეობიდან სტარტს იღებს „მშვიდობის მარში“ - ჩეჩნებს გადაწყვეტილი აქვს საქართველოს, აზერბაიჯანისა და რუსეთის გავლით მიაღწიონ ევროპას.

ედუარდ შვარდნაძე: ამ გეგმების შესახებ არაფერი ვიცი. იმედია, ეს მშვიდობიანი ლაშქრობა იქნება. ალბათ, ცუდი მასში არაფერია, თუ ეს ნამდვილად რეალური გეგმაა. რაც შეეხება დიდი ბრიტანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის ვიზიტს, ამის შესახებ რამდენიმე თვის წინათ იქნა მიღწეული შეთანხმება. ეს არ არის დაკავშირებული არც საბჭოთა არმიის დღესთან, არც ჩეჩნეთის მოვლენებთან. ეს ინგლისის მინისტრის პირველი ვიზიტია. ვფიქრობ, ეს არის დიდი ბრიტანეთის ახალ ხელმძღვანელობასთან დიალოგის კარგი დასაწყისი.

საქართველოს პრეზიდენტის
პრესსამსახური - საქინფორმი.

„მართლა მომენატრა აჭარა და აუცილებლად უნდა ჩავიდე“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 22 თებერვალი. - №49 (3450). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის
21 თებერვლის რადიოინტერვიუ

- თებერვალი უკვე იწურება. შეიძლება თუ არა საუბარი იმ ტენდენციებზე, ეკონომიკის განვითარების თვალსაზრისით საქართველოში რომ გამოიკვეთა. განსაკუთრებით საინტერესოა, ალბათ, მრეწველობის დარგის მონაცემები..., - ჟურნალისტ ნატო ონიანის თხოვნით, ამ თემაზე საუბრით დაიწყო თავისი ტრადიციული ორშაბათის რადიოინტერვიუ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ:

- უდავოა ის, რომ მრეწველობის განვითარება და ზრდის ტემპი განსაზღვრავს მთლიანად ეკონომიკის სიჯანსაღეს. თუ გაიხსენებს რადიომსმენელი, ჩვენ შარშან ერთ-ერთი დიდი სხდომა სწორედ მრეწველობის მდგომარეობასა და უახლოესი წლების განმავლობაში საქართველოში ამ დარგის განვითარების კონცეფციას მივუძღვენით.

ძალიან მნიშვნელოვანია, თუ მრეწველობის პროდუქციის ზრდა მიღწეულია ფინანსური სტაბილურობის შენარჩუნების პარალელურად ინტენსიური და ექსტენსიური მეთოდებით.

ჯერჯერობით ხელთ გვაქვს იანვრის მონაცემები, რომლებიც ძალზე დამაიმედებელია. მაგალითად, შარშანდელ იანვართან შედარებით სამრეწველო პროდუქციის სრული მოცულობა 12,5 პროცენტით გაიზარდა. ამ თვალსაზრისით განსაკუთრებით გამოირჩევა თბილისი, აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა, ქართლის რეგიონი და უკვე ტრადიციულად იმერეთი, აგრეთვე სამეგრელო-ზემო სვანეთი და გურია.

შესანიშნავად დაიწყო მიმდინარე წელი ტრანსპორტის დარგმა. ზრდამ რამდენიმე მიმართულებით თითქმის 27 პროცენტი შეადგინა. თქვენ გახსოვთ, მე უკვე რამდენჯერმე აღვნიშნე, რომ ბოლო წლებში ტრანსპორტი ძალიან ინტენსიურად ვითარდება. იზრდება არა მარტო ტვირთბრუნვა, რაც ნიშანდობლივია, არამედ გადაყვანილ მგზავრთა რაოდენობაც. რკინიგზელებისათვის მადლობის მეტი არაფერი გვეთქმის. საკმარისია აღინიშნოს, რომ ტვირთზიდვის მოცულობა 34 პროცენტით გაიზარდა, ტვირთბრუნვა კი 48 პროცენტით.

თითქმის 84 პროცენტით გაიზარდა ფოთისა და ბათუმის საზღვაო ნავსადგურებში გადამუშავებული ტვირთების ოდენობა. თუ ეს ტენდენციები წლის განმავლობაში შევინარჩუნეთ, 2000 წელი ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული იქნება რეფორმათა მთელი პერიოდის განმავლობაში.

რასაკვირველია, წარმატება და წინსვლა უწინარესად უნდა დაეტყოს და კიდევაც დაეტყობა სოციალურ სფეროს - ხელფასებს, პენსიებს, სხვა სახის დახმარებას. მაგრამ აქ გადამწყვეტი სიტყვა მაინც საგადასახადო შემოსავლების სამინისტრომ უნდა თქვას, თუმცა მრეწველობა და სოფლის მეურნეობა, ტრანსპორტი - ეს ის ბაზაა, რომელსაც ძალიან დიდი წილი შეაქვს ბიუჯეტის ფორმირებაში.

ამჟამად მთავრდება საგადასახადო შემოსავლების სამინისტროს სტრუქტურული რეორგანიზაცია და დარწმუნებული ვარ, რომ უკვე მარტიდან დაიწყება საბიუჯეტო შემოსავლის ძალიან მნიშვნელოვანი ზრდა, და უკვე მარტიდანვე მოსახლეობამ უნდა იგრძნოს იმ ღონისძიებათა შედეგი, რომელთაც მე, ასე ვთქვათ, კონტრაბანდისა და საერთოდ კორუფციის და სხვა დანაშაულობათა წინააღმდეგ ტოტალური შეტევა ვუწოდე.

საქართველოს ხელისუფლება და მოსახლეობა ამჟამად ერთად ზრუნავენ ჩვენს ქვეყანაში სიღარიბის აღმოსაფხვრელად, რაც კვლავინდებურად ჩვენი უმთავრესი პრიორიტეტია. აღსანიშნავია, რომ ძალიან კარგად დაიწყო საქმე ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის ახლადშექმნილმა, უფრო სწორად, გაერთიანებულმა სამინისტრომ. მინისტრი ბატონი ავთანდილ ჯორბენაძე სპეციალურად ამ პროგრამების განსახილველად იმყოფებოდა ამერიკის შეერთებულ შტატებში, სადაც უაღრესად საინტერესო შეხვედრები ჰქონდა ფინანსურ ორგანიზაციებში, კერძოდ, მსოფლიო ბანკის ხელმძღვანელობასთან. როგორც ჩანს, სიღატაკის აღმოფხვრის პროგრამა კიდევ უფრო მასშტაბური იქნება, იმაზე უფრო მასშტაბური, ვიდრე ეს ჩვენ გვაქვს ჩაფიქრებული. იგი გათვალისწინებულია 3-5-წლიანი პერიოდისათვის და გულისხმობს ძირეულ, არსობრივ-რეფორმისტულ ცვლილებებს. კერძოდ, საპენსიო უზრუნველყოფის სფროში.

სხვა საკითხებიდან ძალზე მოკლედ გამოვყოფდი კანონპროექტს ფაქტორინგული და ლიზინგური ოპერაციების შესახებ, რომელიც მთავრობის სხდომაზე განვიხილეთ და მოვიწონეთ კიდეც. ეს კანონი ხელს შეუწყობს სამამულო წარმოების განვითარებას, ფულადი რესურსების მოზიდვას და უახლეს ტექნოლოგიათა დანერგვას. მთავრობის სხდომაზე აგრეთვე მოვისმინეთ და მოვიწონეთ საქართველოს ტურიზმისა და კურორტების სახელმწიფო დეპარტამენტის წინადადება იმის თაობაზე, რომ 2000 წლის მაისში ჩვენი ქვეყნის დედაქალაქში გაიმართოს კავკასიის მეორე საერთაშორისო ტურისტული ბაზრობა. ეს ღონისძიება მიეძღვნება ქართული სახელმწიფოებრიობის 3000-წლოვან იუბილეს და წარმოაჩენს საქართველოს სხვადასხვა რეგიონთა ტურისტულ-რეკრეციულ პოტენციალს.

განვლილი კვირის შეხვედრებიდან კი განსაკუთრებით მინდა გამოვყო საუბარი საქართველო-კანადის ერთობლივი საწარმოს ხელმძღვანელობასთან. ეს გახლავთ ყველაზე პროგრესული ტექნოლოგიური ხაზებით აღჭურვილი სიგარეტის წარმოება. იგი უკვე მარტის დამლევს უნდა ამოქმედდეს, ამისათვის თითქმის ყველაფერი მზად არის. მე მახსოვს, ამ წლინახევარ-ორი წლის წინათ პირველად შევხვდი ამ ჯგუფს - ქართველი და კანადელი ინვესტორების გაერთიანებულ ჯგუფს და მაშინ მათ პირობა მომცეს, რომ წელიწადნახევარში დაამთავრებდნენ სათანადო ხაზების დამონტაჟებას. მოწყობილობა შემოტანილია, ინვესტიცია დაახლოებით 12 მილიონს შეადგენს. კიდევ, ალბათ, მოსალოდნელია 6-7 მილიონი და ყველაფერი ეს გვაძლევს საშუალებას განვავითაროთ საქართველოში მეთამბაქოეობა, უფრო სწორად, აღვადგინოთ ის საუკეთესო ტრადიციები, ათეული წლების განმავლობაში რომ გვქონდა, და შევქმნათ, გავაკეთოთ საკუთარი ბაზარი წარმოებით, ძირითადად მაინც. და მაშინ ბოლო მოეღება კონტრაბანდის გაუთავებენ შემოტევებს და სხვა იმ სიმახინჯეებს, რასთანაც ახლა გვაქვს საქმე. აქ ცოტა კიდევ უნდა წავიმუშაოთ, რათა ინვესტორებს მუშაობის ნორმალური პირობები შეექმნათ.

- თქვენ ძალიან ხშირად ამბობთ, რომ სწორედ კონტრაბანდაა ძირითადი უბედურება, თუ შეიძლება ასე ითქვას, არა მარტო ჩვენი ეკონომიკისათვის, არამედ საერთოდ ქართული სახელმწიფოებრიობისათვის. გასულ კვირას ამ საკითხებზე მოსალაპარაკებლად ცხინვალში იმყოფებოდა საქართველოს სახელმწიფო მინისტრი ვაჟა ლორთქიფანიძე. როგორ აფასებთ ამ მოლაპარაკების შედეგებს?

- სხვათა შორის, რამდენიმე სიტყვა ამ კონტრაბანდასთან დაკავშირებით. გამახსენდა ის ინფორმაცია, რომელიც სწორედ ინვესტორების ამ ჯგუფმა - კანადელებმა მომაწოდეს. ისინი წლების განმავლობაში ეწევიან სიგარეტის ბიზნესს და ღრმად არიან ჩახედული, თუ სად, რომელ ქვეყანაში რა ხდება. ბუნებრივია, მათ აინტერესებთ ბაზრები. მათი ინფორმაციით, ევროპის მთელ რიგ წამყვან ქვეყნებშიც კი სიგარეტის კონტრაბანდის მოცულობა 20-25 პროცენტს აღწევს. თვით ბრიტანეთიც - კუნძულებზე მდებარე ეს სახელმწიფო ბოლომდე ვერ მორევია სიგარეტის კონტრაბანდას. რა თქმა უნდა, ამით თავს ვერ ვინუგეშებთ. მე სწორედ ამიტომ მაინტერესებს საკუთარი წარმოება. კონტრაბანდის წინააღმდეგ ბრძოლის საუკეთესო მეთოდი საკუთარი წარმოების განვითარებაა და საკუთარი ბაზრის ათვისებაა.

სამწუხაროდ, საქართველოში კონტრაბანდის დონე გაცილებით მაღალია, ვიდრე ევროპის რომელიმე სხვა ქვეყანაში. ამასთან დაკავშირებით გასულ კვირას ცხინვალში გამართული ბატონ ვაჟა ლორთქიფანიძისა და ცხინვალის რეგიონის ადმინისტრაციის ხელმძღვანელთა შეხვედრა ძირითადად სწორედ ამ საკითხებს მიეძღვნა. დაინტერესება ორმხრივი იყო, ვინაიდან კონტრაბანდის შემდეგ ეს რეგიონიც სერიოზულად ზარალდება. გამოიკვეთა კონკრეტულ შეთანხმებათა და კომპრომისთა შესაძლებლობაც. ეს მაგალითი კიდევ ერთხელ ნათელყოფს, რომ კონსტრუქციული დიალოგისა და ურთიერთპატივისცემის, ინტერესთა თანხვედრის საფუძველზე ნამდვილად შეგვიძლია გადავწყვიტოთ პრობლემატური საკითხები და ბოლოს და ბოლოს განვახორციელოთ და ბოლომდე მივიყვანოთ ის პროცესი, რომელსაც ქართველთა და ოსთა შერიგება ჰქვია.

- გასულ კვირას ევროპამ უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციის სპეციალურმა მისიამ დაიწყო რუსეთ-საქართველოს საზღვრის მონიტორინგი (ჩეჩნეთის მონაკვეთს ვგულისხმობ). რა მნიშვნელობას ანიჭებს ხელისუფლება ამ ღონისძიებას?

- მე გულწრფელად მივესალმები ეუთოს ამ გადაწყვეტილებას, როგორც იცით, ეს ჩვენი თხოვნით მოხდა, ნიშანდობლივი და სასიხარულოა, რომ საერთო-ევროპული ორგანიზაცია ესოდენ ოპერატიულად და ქმედითად გამოეხმაურა საქართველოს ინიციატივას, რაც უდავოდ ეუთოს დიდ ავტორიტეტსა და მძლავრ გავლენაზე მეტყველებს.

საქართველო-რუსეთის საზღვრის ჩეჩნეთის მონაკვეთის მუდმივი მეთვალყურეობა და მისდამი კონტროლი ერთხელ და სამუდამოდ დაუსვამს წერტილს ცილისწამებისა და დეზინფორმაციის იმ ნიაღვარს, რომელმაც სერიოზულად შეგვაშფოთა საქართველოში ყველა, ვისაც გვსურს კეთილმეზობლობა და თანასწორუფლებიანი თანამშრომლობა მეზობელ, ისტორიულად მეგობარ რუსეთთან.

აღსანიშნავია, რომ ეუთოს მისიის შემადგენლობაში რუსეთის წარმომადგენელიც შედის. მე მზად ვარ, პირადად მოვიწვიო თუნდაც რუსი ჟურნალისტები, შევუქმნა მათ ყველა პირობა, რათა თავად ნახონ და შეამოწმონ ყველაფერი, რაც აინტერესებთ.

ცალკე ვიტყოდი რამდენიმე სიტყვას პანკისის ხეობასთან დაკავშირებით. ნურავის დაავიწყდება (მხედველობაში მაქვს რუსეთის საინფორმაციო საშუალებები, სპეცსამსახურები, რომლებიც ძალიან ხშირად ახსენებენ პანკისის ხეობას, სადაც თითქოს რამდენიმე ასეული ბოევიკი აფარებდეს თავს), რომ ამ ხეობაში ცხოვრობს საქართველოს ჩეჩნური თემი - დაახლოებით 12 ათასი კაცი, ჩვენი თანამოძმენი, თანამემამულენი, საქართველოს ჩეჩენი ეროვნების მოქალაქეები. ერთი მათგანი, სხვათა შორის, პარლამენტის წევრიც გახლავთ. ანუ, რა თქმა უნდა, არიან მათ შორის არა მარტო ქალები, ბავშვები, მოხუცები, არამედ სრულწლოვანი მამაკაცებიც. მხოლოდ იმიტომ, რომ ვიღაცას რაღაც ეჩვენება, ჩვენ არ შეგვიძლია თითოეულ მათგანს თითო პოლიციელი ან სპეცსამსახურთა თანამშრომელი მივუჩინოთ. ეს ადამიანის უფლებათა უხეში დარღვევა იქნებოდა. საქართველოს ხელისუფლება არ შეურაცხყოფს თავის მოქალაქეებს.

რაც მთავარია, საიმედოდ უნდა იყოს ჩაკეტილი საზღვარი ორივე მხრიდან. ეს ელემენტარული მოთხოვნაა და უნდა შეასრულოს როგორც საქართველომ, ასევე რუსეთმაც. ეუთოს მისია კი ხელს შეუწყობს ნდობის განმტკიცებას და ობიექტური ინფორმაციის გავრცელებას.

აქვე მივესალმები ქართველი და რუსი მესაზღვრეების ინიციატივას, რომელთაც შატილსა და არღუნის ხეობაში მჭიდრო კონტაქტი დაამყარეს, თუმცა ერთმანეთის საქმეში ისინი არ ერევიან.

მოგეხსენებათ, წინა კვირაში სატელეფონო საუბარი გვქონდა ვლადიმერ პუტინსა და მე. ვიმსჯელეთ როგორც ზემოაღნიშნულ პრობლემებზე, ასევე სხვა საკითხებზეც. საერთოდ, როგორც უკვე ვთქვი, ამ საუბარმა, გულახდილობამ და კეთილგანწყობამ უდავოდ შეუწყო ხელი პოზიციათა გარკვევას და ორ სახელმწიფოს შორის გაუგებრობათა თუ ერთგვარი გარკვეული დაძაბულობის განმუხტვას.

- გუშინ გავრცელდა ინფორმაცია ცნობილი პოლიტიკოსისა და მოღვაწის, მე ვიტყოდი, თქვენი მეგობრის ანატოლი სობჩაკის გარდაცვალების შესახებ. თქვენ ძალიან მნიშვნელოვანი წლები გაკავშირებდათ სობჩაკთან. მხოლოდ იმ წლებსა და იმ პერიოდს არ ვგულისხმობ, როცა თქვენ საბჭოთა კავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრი იყავით. თქვენი ურთიერთობა შემდეგაც გრძელდებოდა...

- ძალიან დამწყდა გული ამ შესანიშნავი ადამიანის, შესანიშნავი მოქალაქისა და უდავოდ დიდი მოღვაწის, დიდი პატრიოტის ანატოლი სობჩაკის მოულოდნელმა გარდაცვალებამ. ჩვენ მართლაც დიდი მეგობრობა გვქონდა. იგი შესანიშნავად აგრძელებდა დიდი, საუკეთესო რუსი ინტელიგენციის ტრადიციებს. მან პირველმა თქვა სიმართლე 9 აპრილის ტრაგედიის შესახებ და ეს სულაც არ იყო მაშინ ადვილი. ეს იყო ნამდვილი მოქალაქეობრივი გმირობა. გახსოვთ, იგი სპეციალურ კომისიას ხელმძღვანელობდა.

სამართლიანობითა და პატიოსნებით ანატოლი სობჩაკმა ჩვენი ხალხის გულწრფელი სიყვარული და პატივისცემა დაიმსახურა. მე მას ძალიან კარგად ვიცნობდი და, როგორც ზემოთ ვთქვი, ვმეგობრობდი. ჩვენ ერთად ვიყავით რუსეთში დემოკრატიული რეფორმებისათვის მოძრაობის დამფუძნებელნი. მას ყოველთვის სტკიოდა რუსეთი და უსაზღვროდ უყვარდა თავისი სამშობლო, განსაკუთრებით, რა თქმა უნდა, პეტერბურგი. მე მქონდა ბედნიერება, როცა იგი პეტერბურგის მერი, გუბერნატორი იყო, სწორედ იმ დროს ვყოფილიყავი იქ სტუმრად და ლექციები წამეკითხა სწორედ რეფორმატორთა მოძრაობის ფარგლებში. ანატოლი სობჩაკის, ისევე როგორც მისი თანამემამულე და თანამოქალაქე დიმიტრი ლიხაჩოვი (მე კიდევ ამ პიროვნებას გამოვყოფდი) განასახიერებდა ყოველივე ნათელს, კეთილშობილს, რაც კი დამახასიათებელია რუსეთისა და რუსი ხალხის საუკეთესო ნაწილისათვის, სამწუხაროდ, არიან სხვა ძალებიც, რომლებმაც ანატოლი სობჩაკის სიცოცხლის ბოლო წლებში მოუწამლეს ცილისწამებითა და სიძულვილით. ამ სიძულვილის ერთ-ერთი მიზეზი დემოკრატიულ რწმენასთან და შეხედულებებთან ერთად ისიც იყო, რომ ანატოლი სობჩაკმა სიმართლე თქვა ცხრა აპრილის ტრაგედიის შესახებ და ზოგიერთს ეს, როგორც იტყვიან, ძაღლის ნაკბენივით დაამახსოვრდა, აი, ეს, მის მიერ მაშინ ნათქვამი სიმართლე.

ანატოლი სობჩაკის გარდაცვალება დიდი დანაკლისია არა მარტო რუსეთისათვის, არამედ საქართველოსთვისაც. შეგახსენებთ, რომ იგი თბილისის საპატიო მოქალაქეა, თბილისელებმა არა ფორმალურად, არამედ გულწრფელად აღიარეს მისი ღვაწლი. სამწუხაროა, ძალიან სამწუხარო, რომ ანატოლი სობჩაკის წიგნი - „თბილისის ჟამგატეხილი“, რომელშიც მან 9 აპრილის ორგანიზატორები ამხილა, დღემდე არ არის სრულყოფილად გამოცემული საქართველოში. თუ ჩვენი პატივისცემა გვინდა გამოვხატოთ, ალბათ, სწორედ ეს წიგნი უნდა გამოიცეს მისი ხსოვნის უკვდავსაყოფად.

ძალიან ვწუხვარ, რომ არ მექნება საშუალება მონაწილეობა მივიღო და, ასე ვთქვათ, ჩემი ბოლო ვალი მოვიხადო - გამოვეთხოვო მას. მე ვიცი, რომ აქედან მიდის ჯგუფი ჩვენი საერთო ნაცნობებისა, მათ შორის, ბატონი ელდარ შენგელაია აპირებს წასვლას. მე მინდა მას დავაბარო ყველაფერი, რაც უნდა მეთქვა, თუ პეტერბურგში ჩასვლის საშუალება მექნებოდა.

- გასულ კვირას საქართველოს სამედიცინო საზოგადოებრიობამ შესანიშნავი ექიმისა და საზოგადო მოღვაწის სოკრატ არშბას დაბადების 95 წლისთავი აღნიშნა. თქვენ ამ ღონისძიებას ესწრებოდით, უპირველესად, ალბათ, იმ ნიშნით, რომ, როგორც იქ ითქვა, სოკრატ არშბა ქართველთა და აფხაზთა ურთიერთობისა და მეგობრობის განსახიერება იყო...

- ეს პიროვნება - ბატონი სოკრატ არშბა მართლაც დიდი და შესანიშნავი მეცნიერი და დიდი მოღვაწე იყო. მე ვესწრებოდი იმ შეკრებას თბილისის სამედიცინო უნივერსიტეტში, სადაც თავი მოიყარა შესანიშნავმა საზოგადოებამ, მათ შორის ბევრმა სოხუმელმა, ბევრმა მისმა ნაცნობმა და მეგობარმა. და იმ შეკრებაზე მე ვთქვი, რომ ყოველი ერის განსაკუთრებული ნიჭი და ღირსებაა პატივი მიაგოს დამსახურებულ, ღვაწლმოსილ ადამიანებს, ისეთ მამულიშვილებს, როგორიც ბატონი სოკრატ არშბა იყო. სხვა მრავალ ღირსებასა და დამსახურებასთან ერთად სოკრატ არშბა, როგორც ჭეშმარიტი აფხაზი, ქართველთა და აფხაზთა ძმობასა და მეგობრობას განასახიერებდა. დარწმუნებული ვარ, იგი სწორედ ასე ნათლად ახსოვთ აფხაზეთშიც, ვინაიდან სოკრატ არშბა და მრავალი მისი თანამოაზრე ქართველთა და აფხაზთა მრავალსაუკუნოვან ერთობას განასახიერებენ. მათი ნათელი ხსოვნა გვინათებს გზას ურთიერთმიტევებისა და შერიგებისაკენ. მხოლოდ ამ გზას აქვს მომავალი და სწორედ ამ გზამ უნდა მიგვიყვანოს აფხაზეთის პრობლემის საბოლოო გადაწყვეტამდე.

- გასულ კვირას კიდევ ერთი შესანიშნავი ქართველი მამულიშვილის ხსოვნის საღამოს დაესწარით. ჰამლეტ გონაშვილი თაობებს დაამახსოვრდება, თაობებს გაჰყვება, მათ შორის, იმათაც, ვისაც არასდროს არ მოუსმენია მისი სიმღერა ისევე, როგორც თავის დროზე ვანო სარაჯიშვილისა. ჩემს თაობას სარაჯიშვილის სიმღერა არ მოუსმენია, მაგრამ ყველამ იცის დღესაც, ვინ იყო იგი.

- სხვათა შორის, ძალიან კარგი შედარებაა. რა თქმა უნდა, მადლობას მოვახსენებ ამ შესანიშნავი, ჩემთვის დაუვიწყარი კონცერტის ორგანიზატორებს, უწინარესად, თანამედროვეობის ასე საინტერესო მოღვაწეს ბატონ ანზორ ერქომაიშვილსა და მის კოლეგებს.

ანსამბლი „რუსთავი“ კვლავინდებურად რჩება ქართული კულტურის ერთ-ერთ ფასდაუდებელ მარგალიტად. სამართლიანად ითქვა, რომ ისეთი ღვთიური ნიჭით დაჯილდოვებული ადამიანები, როგორიც დაუვიწყარი ჰამლეტ გონაშვილი იყო, საუკუნეში ერთხელ იბადებიან. ამ ადამიანში თითქოს განსხეულდა ქართული ხალხური სიმღერის გენია. ამ ადამიანში ბევრი რამ იყო დაუვიწყარი და იმ საღამოზე ყველაფერი ეს ითქვა. ქართული ხალხური სიმღერა, მე ასე ვიტყოდი, ჩვენი ეროვნული კულტურის უდიდესი მონაპოვარია. ჰამლეტ გონაშვილმა ქართულ სიმღერას განსაკუთრებული ელვარება შესძინა. მისი ხმა მარად და მარად საქართველოს თანმდევი იქნება.

- გასულ კვირას ცენტრალურმა საარჩევნო კომისიამ რეგისტრაციაში გაატარა პრეზიდენტობის მსურველი 17 კანდიდატი. 19 თებერვალს უკვე დასრულდა ეს პროცესი. საქართველოში პრეზიდენტობის მსურველი მოქმედ პრეზიდენტთან ერთად კიდევ 16 კაცი აღმოჩნდა. როგორ გგონიათ, რამდენად მძიმე და მოულოდნელობებით აღსავსე იქნება არჩევნების წინა პერიოდი, აქ წმინდა პოლიტიკურ ბრძოლას არ ვგულისხმობ, ალბათ, მიმიხვდით, რასაც ვგულისხმობ. და, კიდევ, ამ ფონზე ცნობილი გახდა, რომ თქვენ აჭარაში აპირებთ ჩასვლას. რას ნიშნავს ეს?

- მიუხედავად იმისა, რომ კანდიდატების ასეთი სიმრავლე და სიჭრელეა, მე მაინც ვფიქრობ, ჩვენ ყველას, ყველა მოქალაქეს, სრულიად საქართველოს გვეყოფა სიბრძნე, წინდახედულება და პასუხისმგებლობა იმისათვის, რომ ქვეყანა ამ არჩევნებიდან უფრო განმტკიცებული და უფრო სტაბილური გამოვიდეს. ეს უნდა შევძლოთ ყოველ მიზეზგარეშე.

ახლა, რაც შეეხება აჭარაში ჩემს გამგზავრებას. ამ დღეებში მე აუცილებლად ჩავალ აჭარაში. ამ თემაზე საუბარი ჩემსა და ასლან აბაშიძეს შორის უკვე გაიმართა. საარჩევნო ბატალიები ყველა ქვეყანაში ძალიან მწვავედ მიმდინარეობს, მაგრამ ამან, არავითარ შემთხვევაში არ უნდა შეგვიშალოს ხელი - შევხედოთ და გადავწყვიტოთ ის საჭირბოროტო საკითხები, ხანდახან ყოველდღიურ პრობლემებს რომ გვიქმნის ხოლმე.

ამასთანავე, აჭარაში ჩასვლის წინ არ შემიძლია არ გავიხსენო, რომ მე აჭარასთან ყოველთვის განსაკუთრებული ურთიერთობა მაკავშირებდა. ჩემთვის მახლობელია, თუ გნებავთ, მშობლიურია ბათუმი, ქობულეთი, აჭარის მთიანეთი, როგორც იტყვიან, ფეხით მაქვს მოვლილი ყველა რაიონი და ყველა სოფელი. ყველაფერი ეს ბავშვობის წლებიდან მოდის, რაც შემდგომ კიდევ უფრო გაძლიერდა. ამ მხრივ მე სულაც არ ვარ გამონაკლისი. დარწმუნებული ვარ, არ მოიძებნება საქართველოს მოქალაქე, რომელიც აჭარასთან გულის სიღრმიდან მომდინარე მგრძნობიარე ძაფებით არ იყოს დაკავშირებული.

- გასულ კვირაში, 15 თებერვალს, ავღანეთიდან რუსეთის ჯარების, საბჭოთა ჯარების გამოყვანის წლისთავი შესრულდა. რას ნიშნავს ეს თარიღი თქვენთვის? უკვე ამდენი წელი გავიდა ამის შემდეგ, ბევრი რამ ხელახლა შეფასდა, დიდად არც რუსეთის აგრესიული ტონი შეცვლილა მეზობლების მიმართ, ალბათ უფრო მისი შესაძლებლობანი შეიცვალა. მთელი გასული კვირის განმავლობაში რაღაცნაირად რუსი საზოგადოების ყურადღების ცენტრში იყო ეს თარიღი, გამოდიოდნენ და საუბრობდნენ იმდროინდელი პოლიტიკური ელიტის წარმომადგენლები. მათ შორის მიხეილ გორბაჩოვიც გამოჩნდა ცისფერ ეკრანზე, როგორ გაიხსენებთ დღეს უკვე განვლილ იმ წლებს, იმ მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებას, რომელიც მაშინ მიიღეთ?

- ავღანეთის ისტორია, გადაუჭარბებლად ვიტყვი, ჩემი ცხოვრების შემადგენელი ნაწილია. მე თავის დროზე გავიხსენე 80-იანი წლების დამდეგს გორბაჩოვთან საუბარი იმის შესახებ, რომ ჩვენ რადიოთი გავიგეთ, თუ რა მოხდა და როგორც შევიდნენ საბჭოთა ჯარები ავღანეთში. ჩვენ ორივენი მაშინ არა მარტო გაოგნებული ვიყავით, არამედ მაშინვე დავგმეთ საბჭოთა ხელმძღვანელობის ეს მოქმედება. შემდეგში, უნდა გითხრათ, რომ ჯარების გამოყვანის შესახებ ეს გადაწყვეტილება ისე მოულოდნელი არ ყოფილა. ჯერ კიდევ 1985 წლის დამლევს, თუ არ ვცდები, დეკემბერი იყო, ჩვენ მოვიწვიეთ ავღანეთიდან ხელმძღვანელები, მაშინ ბაბრაქ ქარმალი იყო პირველი პირი, მასთან ერთად იყო ცნობილი ნაჯიბულა, სხვები და სხვები და შეხვედრაზე გორბაჩოვის გარდა ვიყავით მე, ბატონი გრომიკო და კიდევ რამდენიმე კაცი. აი, მაშინ ჩვენ გამოვუცხადეთ ავღანელებს, უნდა შეგუებოდნენ იმას, რომ ჩვენ გამოვიდოდით ავღანეთიდან. უნდა გითხრათ, გორბაჩოვმა ძალიან პრინციპულად და კატეგორიულად დააყენა ეს საკითხი. რა თქმა უნდა, ისინი ძალიან მძიმე მდგომარეობაში აღმოჩნდნენ, ეს მათთვის აბსოლუტურად მოულოდნელი განცხადება იყო საბჭოთა ხელმძღვანელების მხრივ და შემდეგში მე არაერთხელ ვყოფილვარ, თუ არ ვცდები, 12-ჯერ ვიყავი ავღანეთში სხვადასხვა ხელმძღვანელებთნ და ექსპერტებთან ერთად და ყველაფერი კეთდებოდა იმისათვის, რომ თანდათანობით შეგუებოდნენ ავღანეთის მაშინდელი ხელმძღვანელები იმას, რომ საბჭოთა ჯარები ადრე თუ გვიან გავიდოდნენ და ეს დღეც დადგა, ეს მოძრაობა დაიწყო. კარგია, რომ მოსკოვში გაიხსენეს ეს დღე. მე ვნახე, სხვათა შორის, კისელიოვის ძალიან კარგად, გემოვნებით, მაღალ პროფესიულ დონეზე მომზადებული გადაცემა.

ვფიქრობ, ეს იყო მაშინდელი საბჭოთა კავშირის საგარეო პოლიტიკის ერთ-ერთი დიდი გამარჯვება. საქმე მარტო ავღანეთს არ ეხება. ავღანეთამდე იყო ჩეხოსლოვაკია, ავღანეთამდე იყო უნგრეთი და ბევრი სხვა რამ, რაც ახლა ისტორიის შავ ფურცელს შეადგენს. მაგრამ, მე მივაქციე ყურადღება იმასაც, რომ ზოგიერთი მონაწილის გამოსვლაში იგრძნობოდა, რომ არ უნდა დავგმოთ, სახელმწიფოს ჰქონდა თავისი ინტერესი, იქ იყვნენ რევოლუციური ძალები, სახელმწიფომ მიიღო გადაწყვეტილება, რათა დახმარებოდა ავღანეთს და ასე შემდეგ. ეს ძალიან საშიში იდეოლოგიაა. თუ შეიძლება იმისი გამართლება, რაც ავღანეთში მოხდა, ესე იგი, თუ ამას ჰქონდა რაიმე გამართლება, მაშინ რატომ არ შეიძლება ასეთივე მოქმედების გამართლება, ვთქვათ, საქართველოს მიმართ ან რომელიმე სხვა სახელმწიფოს მიმართ. მე მარტო რუსეთი არ მყავს მხედველობაში. ყველა სახელმწიფოს აქვს რაღაც გეოსტრატეგიული ინტერესები და მაშინ ყველას ექნება უფლება იარაღის ძალით დაიცვას თავისი ინტერესები სხვა სახელმწიფოებსა და სხვა რეგიონებში.

- ერთ-ერთი რამით შეიძლება ალბათ ამის გამართლება - იმდროინდელი სახელმწიფოს მორალით - სახელმწიფო იყო მაშინ ასეთი...

- მაშინ ეს იყო ავღანელი ხალხის წინაშე ინტერნაციონალური მოვალეობა, რომელმაც ესოდენ მძიმე შედეგებამდე მიგვიყვანა. სხვთა შორის, ავღანეთში სულაც არ ყოფილა ისეთი მდგომარეობა, რომ საჭირო ყოფილიყო ასეთი უკიდურესი სისასტიკით ჩარევა. სამწუხაროდ, ეს მოხდა და კიდევ კარგი, რომ იგი ისტორიის კუთვნილება გახდა. მე დარწმუნებული ვარ, რომ ამის მსგავსი რამ ჩვენს პლანეტაზე აღარ მოხდება, ყოველ შემთხვევაში, აღარ უნდა მოხდეს.

საქინფორმი.

„ჩვენ ყველას, ყველა მოქალაქეს, სრულიად საქართველოს გვეყოფა სიბრძნე, წინდახედულება და პასუხისმგებლობა იმისათვის, რომ ქვეყანა ამ არჩევნებიდან უფრო განმტკიცებული და უფრო სტაბილური გამოვიდეს“ : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 21 თებერვლის რადიოინტერვიუ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 22 თებერვალი. - №49 (3450). - 1,2 გვ.

2000 წლის 28 თებერვალი.

„პრაიმ-ნიუსი“: როდის აპირებთ აჭარის სტატუსთან დაკავშირებით პარლამენტში ინიციატივით შესვლას?

ედუარდ შევარდნაძე: ხელი უკვე მოვაწერე დოკუმენტს, რომელიც პარლამენტში, ალბათ, დღეს მოვა.

„პრაიმ-ნიუსი“: რუსეთის ფედერაციაში დამთავრდა პრეზიდენტობის კანდიდატების რეგისტრაცია. თქვენ ჯერ კიდევ იანვარში ივარაუდეთ რუსეთის პრეზიდენტად პუტინის არჩევა. წარმოდგენილი კანდიდატების სპექტრში გამარჯვების როგორი შანსი აქვს პუტინს?

ედუარდ შევარდნაძე: იმ მხარდაჭერის მასშტაბის გათვალისწინებით, რომელიც პრეზიდენტობის კანდიდატებს აქვთ, ვფიქრობ, პუტინმა უნდა გაიმარჯვოს.

„იტარ-ტასსი“: ბოლო ხანებში გაზეთ „ალიაში“ დაიბეჭდა პუტინის ბავშვობასთან დაკავშირებული ორი მასალა, სადაც, კერძოდ, აღნიშნული იყო, რომ დედამისი ცხოვრობს კასპში, და კი - თბილისში. დაინტერესდით თუ არა ამ მასალით და ხომ არ დაავალეთ შესაბამის ორგანოებს, გაერკვიათ, მართლა ცხოვრობდა თუ არა პუტინი საქართველოში? ეს ინფორმაცია დასავლეთის პრესით გავრცელდა და, აქედან გამომდინარე, ხომ არ დაგკავშირებიათ ბატონი პუტინი ამ საკითხის გამო?

ედუარდ შევარდნაძე: გულახდილად გეტყვით, ამ საკითხით არ დავინტერესებულვარ და არც გამოვიჩენ ინტერესს. მიმაჩნია, რომ ეს ჩვეულებრივი მოვლენაა - როცა ადამიანი საკმაოდ მოულოდნელად გამოჩნდება. წარმოიშვება ათასობით ჭორი მისი წარმომავლობისა თუ ნათესაური კავშირების შესახებ. ამგვარი რამ მე თავის დროზე ჩემს თავზე გამოვცადე, როცა საგარეო საქმეთა მინისტრად დავინიშნე. მოდით, ამ საკითხის გარკვევა ვლადიმერ პუტინს მივანდოთ.

„იტარ-ტასსი“: გაქვთ თუ არა ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ ბოლო დროს სხვადასხვა სტრუქტურების წარმომადგენლები ხშირად არღვევენ და, ფაქტობრივად, არ ასრულებენ თქვენს განკარგულებას, პარლამენტის მიერ მიღებულ კანონებსა და გაეროს დეკლარაციას ინვალიდთა სოციალური დაცვის შესახებ. ფაქტობრივად, ძალიან ბევრი ინვალიდთა არასამთავრობო ორგანიზაცია დარჩა არსებობის წყაროს გარეშე. გუშინ დაგვიკავშირდა ინვალიდთა ერთ-ერთი ორგანიზაციის - წმინდა თამარ მეფის ორდენის ხელმძღვანელი ვახტანგ ჯორჯიკია. მან გვთხოვა, გადმოგვეცა თქვენთვის მისი ორგანიზაციის წევრების თხოვნა, რათა ეს საკითხი კონტროლზე აიყვანოთ.

ედუარდ შევარდნაძე: როდესაც ბიუჯეტის პროექტი დგებოდა, ჩვენ შევეცადეთ, ინვალიდების ინტერესი მაქსიმალურად გაგვეთვალისწინებინა. თუ ყველაფრის გათვალისწინება ბიუჯეტში არ მოხერხდა, და, თუკი პრეზიდენტს დარჩება ის ფონდი, რომელსაც ყოველწლიურად მას უტოვებენ განსაკუთრებული შემთხვევებისათვის, შევეცდები, ინვალიდებს შესაძლებლობის ფარგლებში დავეხმარო.

„როიტერი“: თურქმენეთის პრეზიდენტმა ნიაზოვმა გასულ კვირას ტრანსკასპიური გაზსადენის თაობაზე ძალიან მკაცრი განცხადება გააკეთა. კერძოდ, მან აღნიშნა, რომ თურქმენეთი არასოდეს დათანხმდება აზერბაიჯანის პირობებს. მეტიც, ნიაზოვმა ამერიკის შეერთებული შტატების ადმინისტრაცია პროექტისთვის პოლიტიკურ ელფერის მიცემაში დაადანაშაულა. როგორ შეაფასებთ ამ განცხადებას?

ედუარდ შევარდნაძე: ვფიქრობ, კიდევ დროა საჭირო იმისათვის, რომ მოლაპარაკების პროცესი გაგრძელდეს და ბევრი რამ გაირკვეს. სტამბოლში დეკლარაციაზე ხელმოწერის შემდეგ ბევრი რამ შეიცვალა. გაზის დიდი საბადოები აღმოჩნდა კასპიის ზღვის აზერბაიჯანის სექტორში. ბუნებრივია, აზერბაიჯანს აქვს ინტერესი, რომ გაზის ნაწილი გაატაროს იმ მილის მეშვეობით, რომელიც აიგება და რომლითაც, ძირითადად, თურქმენეთის გაზი უნდა გატარდეს.

აქ არის გარკვეული წინააღმდეგობა, მაგრამ არ მგონია, ამან ისეთი ხასიათი მიიღოს, რომ პროექტი ეჭვის ქვეშ დადგეს. აქ ძალიან დიდი მნიშვნელობა ექნება, როგორ პოზიციას დაიკავებს თურქეთი, რომელიც გაზის ძირითად ბაზარს წარმოადგენს. მოისურვებს თუ არა თურქეთი, შეისყიდოს თურქმენეთის გაზი, თუ ის ტრანსკასპიური გაზსადენით არ იქნება მიწოდებული. ვფიქრობ, ამ კითხვაზე პასუხის შემდეგ ბევრი რამ გაირკვევა. ყველა შემთხვევაში, საქართველო ბევრს არ დაკარგავს. და არ იქნება თურქმენეთის ტრანსკასპიური გაზსადენი, მას შეცვლის აზერბაიჯანის გაზის საბადოებიდან ამოღებული გაზი, რომელიც ასევე თურქეთის ბაზარს მიეწოდება და, არ გამოვრიცხავ, რომ საქართველოც მას გამოიყენებს. მაშინ იქნება აზერბაიჯანი-საქართველო-თურქეთის გაზსადენი.

„როიტერი“: ბატონმა დემირელმა თბილისში ყოფნისას განაცხადა, რომ ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის პროექტთან დაკავშირებული შეხვედრა, რომელიც უნდა შემდგარიყო მისი თბილისში ვიზიტის შემდეგ, ბოლო იქნებოდა. მას შემდეგ უკვე რამდენიმე შეხვედრა გაიმართა. მაინც, რა ხდება ბაქო-ჯეიჰანთან დაკავშირებით?

ედუარდ შევარდნაძე: განსაკუთრებული არაფერი ხდება. აქ ძალიან მნიშვნელოვანია, განისაზღვროს ყველა სახელმწიფოს ვალდებულება და ნათლად წარმოვიდგინოთ ის პირობები, რომლებიც ხელშეკრულებათა სხვადასხვა პროექტშია ჩადებული - რა უნდა გააკეთოს საქართველომ, რა უნდა გააკეთოს აზერბაიჯანმა და რა პასუხისმგებლობას კისრულობს თურქეთი. ასევე, როგორი იქნება შემოსავლები. დღეს ესა თუ ის საკითხი ჩანს, როგორც დეტალი, მაგრამ სინამდვილეში შეიძლება ძალიან დიდი მნიშვნელობა ჰქონდეს.

მაგალითად, დიდი დრო წაიღო გარემოს დაცვის პრობლემებთან დაკავშირებულმა საკითხებმა. ეს ერთ-ერთი უმთავრესი და უმწვავესი საკითხია, რომელსაც მრავალდღიანი კამათი და დეტალური განხილვა დასჭირდა. შეთანხმდნენ, რომ პროექტი ბუნების დაცვასთან დაკავშირებით ყველა ევროპულ სტანდარტს უპასუხებს. ეს საკმაოდ დიდ ხარჯებთან არის დაკავშირებული.

შემდეგ საკითხია უშიშროების პრობლემა - როგორი უნდა იყოს საქართველოს, როგორც სახელმწიფოს როლი და რა პასუხისმგებლობას იღებენ კომპანიები, რომლებიც ფაქტობრივად მილსადენის მეპატრონეები იქნებიან. ესეც არ არის იოლი საკითხი. შემდეგი - ეს არის ურთიერთობა, მოსახლეობასთან. შეიძლება ისე მოხდეს, რომ ცენტრალურმა ნავთობსადენმა დასახლებულ რაიონებზე გაიაროს. დასაზუსტებელია, როგორ უნდა მოხდეს ამის ანაზღაურება, რა მასშტაბით და ვინ უნდა იყოს ამაზე პასუხისმგებელი. მაგრამ ეს გაუგებრობები ჩვეულებრივი მოვლენაა ყველა მოლაპარაკებისათვის.

გუშინწინ მივიღე ბატონ დემირელის პირადი წარმომადგენელი, რომელთან ერთადაც კიდევ განვიხილე ეს საკითხები. ახლახან ჩვენი დელეგაცია იმყოფებოდა ანკარაში და არა მგონია, რომ გადაუწყვეტელი რამ იყოს. ძირითადი საკითხები შეთანხმებულია.

„რტრ“: ჩემი შეკითხვა ჩეჩნეთს უკავშირდება. ფედერალური ძალები ბოევიკებზე შეტევას არღუნის ხელობაში ახორციელებენ. რამდენად საშიშია ეს საბრძოლო მოქმედებანი საქართველოსათვის, რამდენად აშკარაა საბრძოლო მოქმედებების საქართველოს ტერიტორიაზე გადმონაცვლების საშიშროება და როგორ გესახებათ ამ პრობლემის მოგვარება? როგორ აფასებთ რუსეთის ჯარების მოქმედებას ჩეჩნეთის ტერიტორიაზე?

ედუარდ შევარდნაძე: ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთის ჯარების საბრძოლო მოქმედებებმა საქართველოს ტერიტორიაზე გადმოინაცვლოს. მე, პირადად, ამგვარი შემთხვევა გამორიცხულად მიმაჩნია. ჩვენ ამის საბაბს არავის მივცემთ. შემთხვევითი არ არის, რომ ევროპის უშიშროების სტრუქტურებიდან ავტორიტეტული კომისიის შექმნა მოვითხოვეთ, ამერიკის შეერთებულმა შტატებმაც გამოხატა მზადყოფნა, მონაწილეობა მიიღოს ამგვარ მონიტორინგში. ეს შემთხვევითი არ არის. საზღვარი დაკეტილია, თოვლის დნობასთან ერთად. საზღვრის დარჩენილი ნაწილი შესაბამისად დაცული იქნება. საბრძოლო მოქმედებების საქართველოს ტერიტორიაზე გავრცელების საბაბს არავის მივცემთ.

რაც შეეხება ჩვენს გრძნობებს, ჩვენ ძალიან განვიცდით ადამიანთა დაღუპვის ფაქტებს. არა აქვს მნიშვნელობა, რუსი იქნება ეს თუ ჩეჩენი. მათ შორის იღუპებიან უდანაშაულო ადამიანები. ჩვენ ერთადერთი სურვილი გვაქვს - რაც შეიძლება მალე დამთავრდეს ეს ოპერაცია და ყოველ ოჯახში მშვიდობა დამკვიდრდეს. მაშინ უკვე იქნება ყველა იმ ლტოლვილის დაბრუნების შესაძლებლობა, რომლებიც ჩვენს ტერიტორიაზე შევიკედლეთ.

„ტვ-6“: უახლოეს დღეებში დაგეგმილია რუსეთის ფედერალური სასაზღვრო სამსახურის დირექტორის ტოცკისა და საქართველოს საზღვრის დაცვის დეპარტამენტის თავმჯდომარის ჩხეიძის შეხვედრა. როგორც საქართველოს სასაზღვრო უწყებაში განაცხადეს, თქვენ უნდა განაცხადოთ საბოლოო თანხმობა საქართველოს მხრიდან შეხვედრის ვადების შესახებ. მიიღეთ თუ არა რაიმე დოკუმენტი ამგვარი შეხვედრის შესახებ?

ედუარდ შევარდნაძე: მე თავად ვალერი ჩხეიძემ მომაწოდა ინფორმაცია, რომ არის ამგვარი შეხვედრის ორგანიზების შესაძლებლობა, რასაც აქტიურად დავუჭირე მხარი. მიმაჩნია, რომ ქვეყნების სასაზღვრო უწყებების ხელმძღვანელები ერთმანეთს ხშირად უნდა შეხვდნენ, მრავალი საკითხია დასაზუსტებელი, არა მარტო საზღვრის ჩეჩნეთის მონაკვეთიდან, არამედ სხვა მონაკვეთებთან დაკავშირებითაც. ამგვარი შეხვედრების ხშირად გამართვას აქტიურად ვუჭერ მხარს.

„რუსთავი-2“: როგორ ფიქრობთ, აჭარის სტატუსთან დაკავშირებით თქვენი საკანონმდებლო ინიციატივა არჩევნებამდე უნდა განხორციელდეს თუ მას შემდეგ?

ედუარდ შევარდნაძე: დიდი მნიშვნელობა არა აქვს, როდის მოხდება ეს, მაგრამ, მიმაჩნია, უმჯობესი იქნება, არჩევნებამდე განხორციელდეს. რაც ადრე იქნება, მით უკეთესია. კონსტიტუციაში ასეთი ჩანაწერის შეტანა დიდ სიძნელეებთან არ არის დაკავშირებული. დარწმუნებული ვარ, ამ საკითხს უმრავლესობაც და უმცირესობაც მხარს დაუჭერს.

„რუსთავი-2“: დაიკავა თუ არა ვინმემ იუსტიციის საბჭოს მდივნის ვაკანტური თანამდებობა? როგორც ჩვენთვის ცნობილია, ამ თანამდებობაზე ქალბატონი ბელა სირბილაძე მოიაზრება?

ედუარდ შევარდნაძე: რომ ეთქვათ, მე ქალბატონ ბელასაც დავუჭერდი მხარს, მაგრამ იუსტიციის საბჭოს მდივნად უკვე დაინიშნა გია ქავთარაძე.

„დრონი“: საკანონმდებლო ინიციატივაში იგულისხმება კონსტიტუციაში მხოლოდ ავტონომიისათვის სტატუსის დაფიქსირება თუ უფლებამოსილების განსაზღვრაც?

ედუარდ შევარდნაძე: უფლებამოსილების გამიჯვნასთან დაკავშირებით კონსტიტუციაში ჩანაწერი არ არის საჭირო. უფლებამოსილების გამიიჯვნა შეიძლება მოხდეს ცალკე, ორგანული კანონით. ეს სავსებით შესაძლებელია. ვფიქრობ, ამჯერად უნდა გადაწყდეს საკითხი კონსტიტუციაში სტატუსის თაობაზე, ამავე დროს, პარლამენტის გადაწყვეტილებით ან პრეზიდენტის ბრძანებულებით შეიქმნას კომისია, რათა დავიწყოთ მუშაობა უფლებამოსილებათა გამიჯვნის თაობაზე.

„დრონი“: თანახმაა ასლან აბაშიძე უფლებამოსილების გამიჯვნაზე? ის ადრე აცხადებდა, რომ ამის შესაძლებლობა აფხაზეთის სტატუსის განსაზღვრის შემდეგ იქნებოდა.

ედუარდ შევარდნაძე: მას საწინააღმდეგო აზრი არ გამოუთქვამს. ადრე შეთანხმებული ვიყავით, რომ აჭარის საკითხიც არ დაისმებოდა კონსტიტუციაში სტატუსის ჩაწერასთან დაკავშირებით, მაგრამ, როცა ზოგიერთებმა აჭარის სტატუსის განუსაზღვრელობა გამოიყენეს იმის დასამტკიცებლად, რომ ვიღაცას აჭარისთვის ავტონომიის სტატუსის წართმევა უნდაო, მე ვთქვი, რომ არავითარი პრობლემა არ არის, გაკეთდება ცალკე ჩანაწერი, რომ აჭარა არის ავტონომიური რესპუბლიკა.

„დრონი“: თქვენ წინა ბრიფინგზე აღნიშნეთ, რომ ასლან აბაშიძემ და ჯუმბერ პატიაშვილმა, შესაძლოა, მხოლოდ ერთმანეთს წაართვან ხმები და არა თქვენ. როგორ ფიქრობთ, თუ მათ ესმით ეს არითმეტიკა, მაშინ რატომ წამოაყენა ორივემ კანდიდატურა?

ედუარდ შევარდნაძე: მე მხოლოდ ჩემს ხმებზე ვფიქრობ და ხმების გარკვეული გარანტია მაქვს.

„ინტერფაქსი“: ირანის პარლამენტის არჩევნებში გამარჯვება რეფორმატორულმა ძალებმა მოიპოვეს. მიგაჩნიათ თუ არა, რომ ირანს შეუძლია შეუერთდეს კავკასიაში სტაბილურობისა და მშვიდობის დამყარების იდეას. რეფორმატორული ძალების ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ რამდენად მოსალოდნელია კავკასიის რეგიონთან დაკავშირებულ პოლიტიკურ ინიციატივებში ირანის გააქტიურება?

ედუარდ შევარდნაძე: კავკასიის პრობლემების გადაწყვეტაში ირანის აქტიური მონაწილეობის მომხრენი ჩვენ ყოველთვის ვიყავით. ამას ვადასტურებდი ჯერ კიდევ მაშინ, როცა ყოფილი პრეზიდენტი რაფსანჯანი ოფიციალურ ვიზიტად იმყოფებოდა ჩვენს ქვეყანაში. საქართველოს ასეთი მიდგომა დაფიქსირებულია სხვადასხვა დოკუმენტებში. ასე რომ, ჩვენ მხოლოდ მივესალმებით ირანის აქტიურ მონაწილეობას იმ პრობლემების გადაწყვეტაში, რომლებიც აღელვებს სამხრეთ კავკასიის სახელმწიფოებს.

„იბერია-სპექტრი“: მსოფლიო ბანკისა და ამერიკის განვითარების სააგენტოს ხელშეწყობით რამდენიმე სამთავრობო და არასამთავრობო „ორგანიზაციისათვის მოეწყო თეორიული სასწავლო ტური, რომლის მიხედვითაც შეიქმნა პროექტები სიღარიბის დონის შესამცირებლად. ერთია თეორია და მეორე - პრაქტიკა. თქვენ, როგორც ქვეყნის ხელმძღვანელი, კონკრეტულად რა ნაბიჯებს გადადგამთ სიღარიბის დონის შესამცირებლად საქართველოში?

ედუარდ შევარდნაძე: დიდ ყურადღებას ვუთმობ ჩვენი მრეწველობის, სოფლის მეურნეობის, ტრანსპორტის, კავშირგაბმულობისა და იმ დარგების მუშაობას, რომლებსაც გარკვეული ეკონომიკური პოტენციალი აქვთ და რომელთაც ქვეყნის ბიუჯეტში გარკვეული წვლილი შეაქვთ. ამის გრდა, თითქმის ყოველდღიურად ვმუშაობთ, რათა სრულვყოთ ჩვენი საგადასახადო პოლიტიკა და გავზარდოთ საბიუჯეტო შემოსავლები საგადასახადო და საბაჟო სამსახურებიდან. არსებობს საგანგებო კომისია ამასთან დაკავშირებით. პირველი შედეგები, ასე თუ ისე, გამოიკვეთა. მაგრამ ეს არ არის საკმარისი იმისათვის, რომ განიმუხტოს სოციალური დაძაბულობა, საკმაოდ სწრაფად ვითარდება მრეწველობა, ის დარგები, რომლებიც მრეწველობის სამინისტროს სისტემაში შედის. ამუშავდა გაყინული, გაციებული საწარმოები და ეს პროცესი გრძელდება. ყველაფერი ეს თავს მოიყრის სიღარიბის დაძლევის სამწლიან პროგრამაში, რომელიც დამუშავდება სავალუტო ფონდთან და მსოფლიო ბანკთან ერთად. ეს იქნება საინტერესო პროგრამა და, ვფიქრობ, საპრეზიდენტო არჩევნების ერთ-ერთი უმთავრესი საკითხი.

ჩვენს მოსახლეობას ნათლად უნდა ვაჩვენოთ, რომ სიღარიბის დაძლევა სავსებით შესაძლებელია. საზოგადოების გათიშვა ღატაკებას და მდიდრებად დიდ საფრთხეს უქმნის ქვეყნის დამოუკიდებლობასა და თავისუფლებას.

„იბერია“: არსებობს ინფორმაცია, რომ თქვენ თამაზ მაღლაკელიძეს შესთავაზეთ, დარჩენილიყო ისევ თანამდებობაზე და თითქოს მან მოსაფიქრებლად დრო გთხოვათ. რამდენად შეესაბამება ეს სიმართლეს და იყო თუ არა მსგავსი საუბარი?

ედუარდ შევარდნაძე: ბატონმა თამაზმა თვითონ მოისურვა, რომ ამ ეტაპზე ის დაუბრუნდეს თავის საქმიანობას გაერთიანებულ ქართულ ბანკში, ხოლო საბაჟო სამსახურში ცვლილებები სხვა პიროვნებამ განახორციელოს ეს ჩვეულებრივი მოვლენაა. არავითარი განსაკუთრებული აქ არ არის.

მოკლე დროში ბატონმა თამაზმა ბევრი გააკეთა ამ სამსახურის რეფორმირების თვალსაზრისით, მაგრამ დღევანდელი სიძნელეების გადალახვა ბოლომდე ვერ მოახერხა, თუმცა მარტო თვითონ არ არის ამაში დამნაშავე, ამაში თითოეულ ჩვენგანს გარკვეული წვლილი მიუძღვის. ამიტომ ასეთი განახლება ჩვეულებრივი მოვლენაა. ჯერჯერობით მის მოვალეობას პირველი მოადგილე ასრულებს. თუ მისი მუშაობა წარმატებული იქნება, შეიძლება მისი საკითხიც განვიხილოთ, თუ არა და, არის სხვა ვარიანტებიც. მაგრამ ახლა იმდენად მტკივნეული არ იქნება ბატონი თამაზის წასვლა, ვინაიდან არსებობს სამინისტრო, რომელიც, ფაქტობრივად, ამ ორი სამსახურის მოღვაწეობის კოორდინაციის საკითხებზე მუშაობს და ორივე მიმართულებაზე უშუალოდ აგებს პასუხს.

საქართველოს პრეზიდენტის
პრესსამსახური - საქინფორმი.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის ბრიფინგი : 2000 წლის 28 თებერვალი // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 29 თებერვალი. - №56 (3457). - 1,3,4 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის
28 თებერვლის რადიოინტერვიუ

- დღევანდელ ინტერვიუს ტრადიციულად ეკონომიკის თემით დავიწყებთ. თავისთავად ის ფაქტი, რომ სახელმწიფოს მეთაური ეკონომიკურ ვითარებას უპირველეს მნიშვნელობას ანიჭებს, ნიშნავს, რომ ეკონომიკა უპირველესი სახელმწიფო პრიორიტეტია, როგორც თქვენ არაერთხელ აღგინიშნავთ, და თქვენ პირადად ადევნებთ თვალს ამ სფეროში მოვლენათა განვითარებას, - ჟურნალისტ ნატო ონიანის თხოვნით, ამ თემაზე საუბრით დაიწყო თავისი ტრადიციული ორშაბათის რადიოინტერვიუ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ:

- თვით ყველაზე განვითარებულ ქვეყნებშიც კი პრეზიდენტი, უპირველეს ყოვლისა, ეკონომიკური პრობლემების გადაწყვეტაზე ზრუნავს, ვინაიდან აქსიომაა, რომ სწორედ „ეკონომიკაა ყველაფრის თავიდათავი“.

მით უმეტეს, იმ ვითარებაში, როდესაც ჯერ კიდევ არ არის დასრულებული სახელმწიფოებრივი აღმშენებლობის პროცესი, საქართველოს პრეზიდენტს, თუ შეიძლება ასე ითქვას, „პირადად უდევს ხელი ეკონომიკის პულსზე“, რათა ყურადღების მიღმა არ დაგვრჩეს რაიმე მნიშვნელოვანი მოვლენა.

ამგვარი ყურადღების წყალობით, საქართველომ შედარებით იოლად გადაიტანა მსოფლიო და რუსეთის ფინანსური კრიზისის დამანგრეველი ტალღა, თუმცა ბოლომდე ყველაფერი დაძლეული არ არის. მარტო ის რად ღირს, რომ შევინარჩუნეთ საბანკო სისტემა, ანუ განადგურებას გადავარჩინეთ მოსახლეობის ანაბრები, თანაც არცთუ ისე ცოტა.

განვლილი წელიწად-ნახევრის განმავლობაში როგორც სავალუტო, ასევე ლარის საბანკო ანაბართა, ანუ, ფაქტობრივად, საკრედიტო რესურსის ოდენობა არათუ არ შემცირებულა, არამედ გაიზარდა კიდეც, რაც, აგრეთვე, მეტად სასიხარულო სიმპტომია თუმცა, ყველაფერი შედარებით აღიქმება.

აი, რამდენიმე საგულისხმო ციფრი:

1999 წელს დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის წევრ მხოლოდ ზოგიერთ ქვეყანაში აღინიშნა მთლიანი შიდა პროდუქტის ზრდა, და მათ შორის გახლავთ საქართველოც.

გასულ წელს წინა წელთან შედარებით სამრეწველო პროდუქციის წარმოების მოცულობა თანამეგობრობის ქვეყნებში საშუალოდ 7 პროცენტით გაიზარდა, საქართველოში კი 7,5 პროცენტით. ბევრ ქვეყანაში ეს მაჩვენებელი არათუ მატულობს, არამედ მცირდება კიდეც.

1999 წელს სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის მოცულობა თანამეგობრობის ქვეყნებში საშუალოდ 2 პროცენტით, საქართველოში კი 8 პროცენტით გაიზარდა.

მარცვლოვანი, პარკოსანი კულტურებისა და სიმინდის წარმოება თანამეგობრობის ქვეყნებში 12, საქართველოში კი 30 პროცენტით გაიზარდა.

რაც, თითქოსდა, ყველაზე საოცარია, უცხოეთის ფირმებისა და ერთობლივი საწარმოების სახსრების წილმა საქართველოში ინვესტიციათა საერთო მოცულობაში დაახლოებით 50 პროცენტი შეადგინა, ანუ იმდენივე, რამდენიც, ვთქვათ, ყაზახეთში, რომელიც უმდიდრესია თავისი რესურსებით და, ბუნებრივია, იქ უცხოური ინვესტიციების დაბანდების სურვილი გაცილებით დიდი უნდა იყოს.

ტრანსპორტის დარგი: 1999 წელს წინა წელთან შედარებით თანამეგობრობის ქვეყნებში ტვირთზიდვის მოცულობა საშუალოდ 4, საქართველოში კი 7 პროცენტით გაიზარდა.

და, რაც მთავარია, თანამეგობრობის თითქმის ყველა ქვეყანაში გრძელდებოდა ეროვნული ვალუტის კურსის შემცირება ამერიკული დოლარის მიმართ: ბელორუსიაში ამან შეადგინა 300 პროცენტი, მოლდოვაში - 40, აზერბაიჯანშიც კი - 12 პროცენტი, უკრაინაში - 52, ყირგიზეთში - 54, ყაზახეთში - 64 პროცენტი.

საქართველოში კი ეროვნული ვალუტის კურსი მხოლოდ 7 პროცენტით შემცირდა.

ამასთანავე, მე ვთხოვ მკითხველსა და რადიომსმენელს გაითვალისწინონ, რომ თანამეგობრობის მეტწილ ქვეყნებში არ ყოფილა სამოქალაქო ომი, აფხაზეთისა და ცხინვალის მსგავსი კონფლიქტები, ნგრევა, ქაოსი, კრიმინალური ბანდების მრავალწლიანი თარეში, საწარმოების, ქარხნების, ფაბრიკების, ელექტროგადამცემი ხაზების, სარკინიგზო შემადგენლობათა ძარცვა-გლეჯა და სხვა მრავალი, რითაც „გვასახელა“ ზოგიერთმა ჩვენმა თანამემამულემ.

საქართველოსათვის ჭეშმარიტი ბედნიერებაა, რომ მას აღმოაჩნდა ასეთი საზოგადოებრივი ელიტა. ისეთი ინტელიგენცია, და არა მარტო ელიტა და ინტელიგენცია მყავს მხედველობაში, არამედ, საერთოდ, საქართველოს მოქალაქეები. მაგრამ ამჯერად სწორედ ინტელიგენციას გამოვყოფდი, კერძოდ, ტექნიკურ და სამეცნიერო ინტელიგენციას, მე ადრეც მისაუბრია ზოგიერთ მათგანზე, რომელთაც მხარი დაუჭირეს ერთადერთ სწორ და მიზანშეწონილ სახელმწიფო კურსს.

დღეს მხოლოდ ერთ მაგალითს დავასახელებდი - გახლავთ უნიკალური საწარმოო-სამეცნიერო გაერთიანება „ბაქტერიოფაგი“ და მისი შესანიშნავი კოლექტივი.

შეგახსენებთ, რომ საბჭოთა კავშირში ამ დარგის ფუძემდებელი იყო პროფესორი ელიავა, რომელმაც ეს სახელგანთქმული სამეცნიერო სკოლა და ტრადიციები ჩამოაყალიბა და რომელიც, ჩვენდა დიდად სამწუხაროდ, 1937 წელს დახვრიტეს.

ამერიკულ და ევროპულ პრესაში არაერთგზის დიდი პატივისცემითა და ინტერესით აღინიშნა საქართველოს „ბაქტერიოფაგის“ ინსტიტუტის გამოცდილება და პოტენციალი.

ჩვენი მხრივ, ყველაფერს ვაკეთებდით და უახლოეს მომავალშიც კიდევ უფრო მეტს გავაკეთებთ იმისათვის, რომ დავეხმაროთ ამ უნიკალურ კოლექტივს.

ამ კოლექტივს ნამდვილად ძალუძს მთელ მსოფლიოში გაუთქვას სახელი საქართველოს და სოლიდური შემოსავლის წყაროდაც იქცეს.

ამ დღეებში მე ვესტუმრე ამ კოლექტივს. რა თქმა უნდა, შრომის პირობები მართლაც ურთულესი და უძნელესია, მაგრამ მე შევპირდი მათ, და ამ სიტყვას შევასრულებ, რომ მიმდინარე წელს გამოვძებნი სახსრებს იმისათვის, რომ კოლექტივს სერიოზულად დავეხმაროთ.

განვლილ კვირაში კვლავაც გრძელდებოდა სამრეწველო პროდუქციის ზრდის ტენდენცია (მხედველობაში მაქვს მრეწველობის სამინისტროს სისტემა).

ორი თვის განმავლობაში პროდუქციის მოცულობამ 30 მილიონ ლარს მიაღწია, ანუ ზრდა შარშანდელთან შედარებით 50 - 60 პროცენტი გახლავთ.

ნორმალურად მუშაობს რუსთავის „აზოტი“. აპრილში განახლდა კაპროლაქტამის წარმოება და პარალელურად დაიწყება უწყვეტი პოლიმერიზაციის დანადგარის სისტემის დამონტაჟება. ეს გახლავთ ყველაზე თანამედროვე ტექნოლოგიური ხაზი.

ამ ფაქტზე იმიტომ გავამახვილებ ყურადღებას, რომ უახლესი ტექნოლოგიური ხაზების ამოქმედება თავისთავად მრავლისმეტყველია.

ძალიან დიდი ყურადღებით ვადევნებ თვალს „ჭიათურმანგანუმის“ გარშემო შექმნილ ვითარებას და ყველაფერს ვიღონებთ, რათა კარგად დაწყებული საქმე კეთილად გაგრძელდეს. ჩემი აზრით, შედეგიანი იყო ჭიათურასთან დაკავშირებით თემურ შაშიაშვილის, ბადრი შოშიტაიშვილისა და სხვათა ვიზიტი ჩეხეთში.

ამუშავდა და თითქმის ჩვეული რიტმით ფუნქციონირებს ზესტაფონის ფეროშენადნობთა ქარხანა.

პირველი მარტიდან ამუშავდება „მადნეული“. ასევე პირველი მარტიდან ამოქმედდება „რუსთავცემენტი“.

ძალიან აქტიურად ფუნქციონირებს ქუთაისის სამრეწველო კომპლექსი, ბათუმის სამრეწველო კომპლექსი და ასე შემდეგ.

მე ასე დაწვრილებით იმიტომ ვლაპარაკობ ჩვენი ქვეყნის „სამრეწველო გიგანტთა“ ფუნქციონირებასა და განვითარებაზე, რომ კიდევ ერთხელ დავადასტურო: რასაკვირველია, კარგია წერილი მეწარმეობის განვითარების (და ეს, ალბათ, ჩვენი ერთ-ერთი მთავარი მიმართულებაა), შესანიშნავია ვაჭრობა, ტრანსპორტი, მილსადენები, თავისთავად, სოფლის მეურნეობა, მაგრამ ერთი წუთითაც არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ეს ქარხნები, რუსთავის „მეტალურგიულთან“ და თბილისის საავიაციო ქარხანასთან ერთად, ჩვენი ქვეყნის „ინდუსტრიულ ხერხემლად“ უნდა გადაიქცეს.

ეს უდიდესი სიმდიდრეა, რაც, სხვათა შორის, საქართველოს გარკვეულ უპირატესობასაც ანიჭებს მესამე სამყაროს „განვითარებადს“ ქვეყნებთან შედარებით.

და, ბოლოს: ქვეყნის ეკონომიკურ პოტენციალს უფრო მეტად განსაზღვრავს ბიუჯეტის სიძლიერე და გადასახადების აკრეფის დონე.

ჯერჯერობით მდგომარეობა ამ თვალსაზრისით კვლავ მძიმეა.

ვიმედოვნებ, მარტი „გარდატეხის თვე“ იქნება: ბევრს შრომობენ „საგადასახადო შემოსავლების“ ახალი მინისტრი და მისი კოლეგები, კვლავინდებურად „დღე და ღამეს ასწორებს“ სახელმწიფო მინისტრიც, რომელიც შესაბამის კომისიას ხელმძღვანელობს, მაგრამ, თუ ეს შრომა რეალურ შემოსავალს, პენსიების, ხელფასების, შემწეობათა გაცემის დონეს, დავალიანების შემცირებას არ დაეტყო, შრომა წყალში გადაგვეყრება. იმედი ვიქონიოთ, რომ მარტიდან დაიწყება გარდატეხა გადასახადების აკრეფაში და, აქედან გამომდინარე, პენსიების, ხელფასების დავალიანებათა გასტუმრებაშიც.

- რაც შეეხება დავალიანებას: შემწეობათა დროულად გაუცემლობაზე ყველა მტკივნეულად რეაგირებენ ლტოლვილები და ეს აბსოლუტურად გასაგებია. გასულ კვირას თქვენ ლტოლვილთა ძალზე წარმომადგენლობითს დელეგაციას შეხვდით. თუმცა, გარდა იმისა, რომ საბიუჯეტო სირთულეებზე ისაუბრეთ, მათ, თავიანთი მძიმე მდგომარეობის მიუხედავად, იმ სასიკეთო საქმეებზეც ილაპარაკეს, რისი გაკეთებაც ხელისუფლებამ მაინც შეძლო...

- ეს იყო უაღრესად საინტერესო შეხვედრა, რომელმაც თითქმის ხუთ საათს გასტანა.

საუბარი ძალზე გულწრფელი გამოდგა და პირდაპირ უნდა ვთქვა, რომ სრულებითაც არ გამკვირვებია, თუ ის ადამიანები, რომლებმაც ჩვენთან ერთად ამდენი ტკივილი გადაიტანეს, მაინც ადასტურებენ მხარდაჭერას, ერთგულებას, თავიანთ ერთმნიშვნელოვან პოზიციას მომავალ საპრეზიდენტო არჩევნებში, ვინაიდან შესანიშნავად ესმით: ხელისუფლებამ განვლილი წლების მანძილზე შესაძლებლის მაქსიმუმი გააკეთა!

რა თქმა უნდა, საკუთარ სისხლსა და ხორცს არაფერს ვამადლით (ღმერთმა დაგვიფაროს), მაგრამ თავად გამომსვლელები ამბობდნენ: ის, რაც საქართველოს ხელისუფლებამ შეძლო, უნიკალური მოვლენაა ასეთი კონფლიქტების ისტორიაში.

მთელ საქართველოში ათეულობით მილიონი ლტოლვილია. ვერავინ დამისახელებს თუნდაც ერთ ანალოგს:

ჩვენ შევინარჩუნეთ ათობით საწარმო, სამედიცინო და სამეცნიერო დაწესებულებანი, თითქმის ყველა სკოლა, საბავშვო ბაღები, უნივერსიტეტი, სადაც რვა ათასამდე სტუდენტი სწავლობს და პროფესორ-მასწავლებელი მოღვაწეობს, აკადემიის ფილიალი და მრავალი სხვა, სახელმწიფო სტრუქტურები - მინისტრთა საბჭო, პოლიცია, უშიშროების ორგანოები და ასე შემდეგ.

ამით შევინარჩუნეთ აფხაზეთის ქართველობა, შევუნარჩუნეთ მას ერთიანი სულისკვეთება, ერთიანი ეროვნული ძარღვი, რათა, კონფლიქტის მოწესრიგების პარალელურად, ისინი უეჭველად დაუბრუნდნენ თავიანთ მშობლიურ კუთხეს, მამა-პაპათა კერას და თანამედროვე აფხაზებთან ერთად იცხოვრონ და იშრომონ.

არა ნგრევით, ომით, სისხლისღვრით, რაც არაფრის მომტანია დღევანდელ მსოფლიოში, არამედ შერიგებით, ურთიერთმიტევებით, თანაცხოვრების საუკეთესო ტრადიციების აღდგენით.

ჩვენ კვლავ ამ მეთოდსა და ამ ხერხს ვთავაზობთ აფხაზეთს შერიგებისათვის. ჩვენ არა მარტო მთლიანად აფხაზეთის ქართველობას, არამედ თითოეულ ლტოლვილს შევუნარჩუნეთ ფუნქცია, რათა დაბრუნებისთანავე ყველამ ადვილად იპოვოს თავისი ადგილი ახალ აფხაზეთში და მთელ ახალ საქართველოში, მიუხედავად იმ გაჭირვებისა, რომელსაც თითოეული განიცდის.

იოტისოდენა ეჭვი არ მეპარება, რომ ორმხრივი კომპრომისებით, საერთაშორისო თანამეგობრობის დახმარებით, დიდი მხარდაჭერით ამას უეჭველად მივაღწევთ.

- გასულ კვირას ჩვენს ქვეყანას პირველად ეწვია დიდი ბრიტანეთის საგარეო და თანამეგობრობის საქმეთა სახელმწიფო მდივანი. რობინ კუკის ვიზიტი ჩვენთვის - ეს წინასაარჩევნო მხარდაჭერაა თუ, ვთქვათ, მნიშვნელოვანია იმ მხრივ, რომ იქამდე ბატონი კუკი მოსკოვს ეწვია და, შეიძლება ითქვას, საკმაოდ მისახვედრად გააფრთხილა რუსეთი, რომ ჩეჩნეთის მოვლენებმა კავკასიაში არ გადმოინაცვლოს...

- ბატონ რობინ კუკის ვიზიტი ჩვენს ქვეყანაში, რა თქმა უნდა, შემთხვევითი არ უნდა იყოს.

ეს ვიზიტი საქართველოს საგარეო-პოლიტიკური აქტიურობის ლოგიკური შედეგია, უფრო ზუსტად, ერთ-ერთი ლოგიკური გამოვლინებაა.

ჩვენ ყველაფერი ვიღონეთ, რათა უფრო ხელშესახები და ქმედითი გამხდარიყო დასავლეთის სახელმწიფოთა, ევროკავშირის წევრი ქვეყნების, მათ შორის დიდი ბრიტანეთის ინტერესი საქართველოსა და კავკასიისადმი.

ამ მიზანს ისახავდა ქვეყანაში დემოკრატიულ ღირებულებათა დაფუძნება, სტაბილური დემოკრატიის დამკვიდრება, გრანდიოზული საკომუნიკაციო პროექტები - „ტრასეკა“, „დიდი აბრეშუმის გზა“, „ევრაზიის დერეფანი“ და „მშვიდობიანი კავკასიის იდეა“, რომლის მართებულობასაც ყოველდღიური რეალობა ადასტურებს.

დიდი ბრიტანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა დაადასტურა, თუ რაოდენ მნიშვნელოვანია ეუთოს მონიტორინგი საზღვრის ჩეჩნეთის მონაკვეთზე. სხვათა შორის, ამ აქციას ახლა ძალიან დიდი მნიშვნელობა ენიჭება და ასევე, თქვენ გახსოვთ, ამ რამდენიმე დღის წინათ გამოქვეყნდა ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტის სპეციალური განცხადება, რომელშიც გამოთქმულია სურვილი, რომ ამერიკის წარმომადგენლებმაც მიიღონ მონაწილეობა და რომ ამერიკა კიდევ უფრო გააძლიერებს საქართველოს სასაზღვრო ჯარებისათვის დახმარების გაწევას, რათა ჩრდილოეთის საზღვარი საიმედოდ იყოს დაცული.

ბრიტანეთის მონაწილეობა ამ მისიაში უეჭველად გაიზრდება და უფრო აქტიური გახდება.

ძალიან გვინდა გვჯეროდეს, რომ ჩეჩნეთის მრავალტანჯულ მიწაზე მშვიდობა დამყარდება და ხალხს ნორმალური ცხოვრების საშუალება მიეცემა.

უმალვე შეიქმნება პანკისის ხეობაში თავშეფარებული ჩეჩენი ლტოლვილების - ქალების, ბავშვებისა და მოხუცების სამშობლოში დაბრუნების ყველა პირობა და, რა თქმა უნდა, ჩვენ გვინდა ეს რაც შეიძლება მალე მოხდეს.

ამ ხელხისათვის თავშესაფრის მიცემა საქართველოს (ისევე როგორც ყველა სხვა ქვეყნის) ვალდებულება იყო კაცობრიობისა და ადამიანურობის წინაშე.

- გასულ კვირას პარლამენტში კონსტრუქციული შეთანხმებით დასრულდა ხანგრძლივი, თითქმის ორთვიანი დისკუსია უმრავლესობასა და უმცირესობას შორის. შეთანხმებულია და ერთდროულად სამივე მოსმენით მიღებულია ფაქტობრივად ახალი საარჩევნო კანონი.

როგორია თქვენი დამოკიდებულება ამ მოვლენის მიმართ?

- ერთმნიშვნელოვნად მივესალმები საპარლამენტო უმრავლესობასა და უმცირესობას შორის კონსტრუქციული თანამშრომლობის ნებისმიერ გამოვლინებას.

ვფიქრობ, საარჩევნო კანონმა სრულყოფილი სახე მიიღო. მთლიანად არის გათვალისწინებული არა მარტო საპარლამენტო ოპოზიციის, არამედ ევროპული ორგანიზაციების რჩევაც (ლაპარაკია რჩევა-რეკომენდაციებზე და არა რაღაც დირექტივებზე).

ეს კომპრომისი ხელს შეუწყობს საპრეზიდენტო-საარჩევნო კამპანიის უფრო ნორმალურად წარმართვას.

მთავარია, ამ კამპანიამ არ წალეკოს ყველაფერი საქართველოში! - არ გავაღიზიანოთ მოსახლეობა, რომელიც ბოლო წლებში ისედაც დაიღალა გაუთავებელი პოლიტიკური დაპირისპირებით. იგი ისედაც ხედავს, ვინ არის საქმის გამკეთებელი, და, რაც მთავარია, ვინ რისი გამკეთებელია.

გააჩნია, რას აკეთებ!

ამიტომ მე კვლავ მოვუწოდებ ყველას კონსტრუქციული თანამშრომლობისა და დემოკრატიული, ცივილიზებული, ღირსეული პაექრობისათვის. როგორც ვიცი, ზოგიერთი დეტალი კიდევ არის დასაზუსტებელი, ვფიქრობ, ხვალ-ზეგ ეს დეტალები დაზუსტდება.

- გასულ კვირას თქვენ ბათუმს ეწვიეთ და ასლან აბაშიძესთან თქვენი შეხვედრა ხუთ საათს გაგრძელდა. მესმის, რომ ამ კითხვას თქვენ, ალბათ, ბოლომდე ამომწურავ პასუხს ვერ გასცემთ, მაგრამ მაინც რაზე შეთანხმდით და რაზე ვერ შეთანხმდით თქვენ და აჭარის ლიდერი? ყოველ შემთხვევაში, თქვენ იქაც უკვე რამდენჯერმე აღნიშნეთ, რომ დასაწყებია მსჯელობა საქართველოს კონსტიტუციაში აჭარის სტატუსის განსაზღვრასთან დაკავშირებით...

- თავდაპირველად მინდა გითხრათ, რომ ძალზე კმაყოფილი ვარ აჭარაში მოგზაურობით.

ავტონომიური რესპუბლიკა საქართველოს შემადგენლობაში დინამიკურად ვითარდება.

ბევრია სიახლე. ეს უკვე გადაიცა ტელევიზიით და ბევრმა ნახა. დაწვრილებით გამაცნეს საყურადღებო იდეები და პროექტები.

ყველა მათგანი (რაზეც საუბარი გვქონდა) საქართველოს სასიკეთოდ განხორციელდა, ბევრი უკვე კიდევ ხორციელდება.

ამ ბოლო დროს ცენტრსა და ავტონომიის ხელისუფლებას შორის წარმოშობილი გარკვეული სირთულეები ადვილად შესამჩნევი იყო, თუმცა მათი დაძლევის გზებიც უკვე თვალნათელია.

მთავარია, არ გაჩნდეს ბზარი აჭარის ძირძველ ქართველობასა და დანარჩენ საქართველოს შორის.

ამ თვალსაზრისით კიდევ ერთხელ დავრწმუნდი, რომ გარდაუვალი და აუცილებელი ხდება საქართველოს კონსტიტუციაში აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის სტატუსის დაფიქსირება, რა თქმა უნდა, იმავდროულად „ცენტრსა და რეგიონს შორის“ უფლებამოსილებათა მკაფიო გამიჯვნით. სხვათა შორის, ჩვენ თავიდან არ ვჩქარობდით და აჭარაც იმის მომხრე იყო, რომ, სანამ საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა არ აღდგება, მანამ სახელმწიფოებრივი ტერიტორიული მოწყობის საკითხების აღნუსხვისა და კონსტიტუციაში შესწორების შეტანისაგან თავი შეგვეკავებინა. მაგრამ, რადგან ეს საკითხი ასე თუ ისე გამწვავდა, მე ხელი მოვაწერე უკვე ჩემს საპრეზიდენტო ინიციატივას იმისათვის, რომ აჭარის, როგორც ავტონომიური რესპუბლიკის, სტატუსი მოხერხდეს და ჩაესვათ ჩვენს კონსტიტუციაში ისე, როგორც ეს საჭიროა.

საქართველოს კონსტიტუცია ნათლად აყალიბებს, თუ რა ფუნქციები განეკუთვნება (ისევე, როგორც ყველა ქვეყანაში ცენტრალური ხელისუფლების უეჭველ პრეროგატივას: აქ ველოსიპედის გამოგონება საჭირო არ არის, მაგალითი ბევრია და ამ სამუშაოს შესრულება ადრე შეიძლება.

ჩვენ ისღა დაგვრჩენია, მოვილაპარაკოთ: რას მივაკუთნებთ „ერთობლივ გამგებლობას“ და ავტონომიის უეჭველ პრეროგატივას.

ჩემი ბრძანებულებით იქმნება სახელმწიფო კომისია და ჩვენ ველით, რომ უახლოეს მომავალში ავტონომიის ხელისუფლება ამ კომისიის წევრობის თავის კანდიდატურებს დაასახელებს, რათა კომისია უახლოეს მომავალშიც შეუდგეს მუშაობას და ერთხელ და სამუდამოდ დაესვას წერტილი გაუთავებელ დისკუსიას, თუ რა შედის ცენტრალური ხელისუფლების კომპეტენციაში და რა უნდა შედიოდეს ავტონომიის კომპეტენციაში ან ერთობლივ გამგებლობაში. მაშინ ბევრ რამეს ნათელი მოეფინება.

სხვათა შორის, მე მივაქციე ყურადღება ერთი დეპუტატის ძალიან უცნაურ განცხადებას, თითქოს ამ კომისიის დაკომპლექტების თაობაზე ცენტრალურ ხელისუფლებას ოფიციალურად არ მიემართოს ავტონომიის ხელმძღვანელობისათვის. ეს, რასაკვირველია, ასე არ არის, მაგრამ იმაზე ოფიციალურიც რა შეიძლება იყოს, როდესაც ქვეყნის პრეზიდენტი საჯაროდ, ოფიციალურად მიმართავს ტელევიზიისა და რადიოს მეშვეობით ავტონომიის ხელისუფლებას, დაასახელოს კომიის წევრები, რათა დავიწყოთ მუშაობა, ეს აუცილებელი საქმიანობა.

ჩვენ არ უნდა დავუშვათ, რომ ამ საკითხში გაურკვევლობამ და ხელისუფალთა შეუთანხმებლობამ წარმოშვას ზემოხსენებული ბზარი ქართველთა ღვთაებრივ ერთობაში.

ნებისმიერი ხელისუფლება ერისა და ქვეყნის ინტერესებს უნდა ემსახურებოდეს და არა საკუთარ პარტიულ, ჯგუფურ, „ცენტრისკენულ“, „ცენტრალისტურ“ ან პირიქით - პარტიკულარისტულ ინტერესებს.

- გასულ კვირას საქართველოში 25 თებერვალი 79-ედ აღინიშნა. როგორც პრეზიდენტი და როგორც პროფესიით ისტორიკოსი, რას იტყოდით: რამ გახადა შესაძლებელი, რომ საქართველოში 25 თებერვალი „გათენებულიყო“?

- გმადლობთ. სერიოზული კითხვაა. შევეცდები, მოკლედ მაინც გიპასუხოთ. 25 თებერვალი, უპირველეს ყოვლისა, უმწარესი და უმძიმესი გაკვეთილია, გაკვეთილი მთელი ერისათვის, ყველა მოქალაქისათვის. ხელსაყრელ გარემო პირობებში დამოუკიდებლობის გამოცხდება არ არის ძნელად მისაღწევი მიჯნა. ძნელია დამოუკიდებელი სახელმწიფოს აშენება, მისი შენარჩუნება. მეთვრამეტე არმია არც ისე ძლევამოსილი იყო, როგორც მას ხატავდნენ. რუსეთიც ძალაგამოცლილი და დაუძლურებული გახლავთ მაშინ. მაშასადამე, საქართველოს ნამდვილი სისუსტე მძლავრი მეხუთე კოლონის არსებობა იყო. მნიშვნელობა ჰქონდა იმასაც, რომ არ მოხერხდა სამხრეთ კავკასიის სახელმწიფოთა გაერთიანება საერთო მიზნისათვის საბრძოლველად.

მოდით და, ნუ ვიქნებით გულუბრყვილონი.

დამოუკიდებელ და თავისუფალ საქართველოს კვლავ ბევრი მტერი ჰყავს, უმთავრესი მტრები, მე ასე მგონია, მაინც ქვეყნის შიგნით არიან. მათ არ სჯერათ, არ უნდათ დაინახონ დემოკრატიული საქართველოს მომავალი, არ უნდათ აღიარონ, რომ მრავალი საუკუნის განმავლობაში საქართველომ, ფაქტობრივად, ვიმეორებ, ფაქტობრივად, პირველად აღიდგინა სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობა და პირველად გახდა საერთაშორისო და ევროპული თანამეგობრობის სრულუფლებიანი წევრი. ჩვენი დამოუკიდებლობა ჩვენივე სისხლით, ჩვენივე გმირობითაა მოპოვებული. დროებითი სიძნელეების გადალახვაც რომ გვიხდება, ესეც აუცილებელი ხარკია, ხარკია თავისუფლებისათვის, მომავალი ბედნიერების უფლებისათვის.

ამ სიტყვებით სიფხიზლისათვის მოწოდებას მე განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ვანიჭებ პრეზიდენტის არჩევნების წინ. მადლობა საქართველოს მოქალაქეებს, ელექტორატს პარლამენტის არჩევნებში მხარდაჭერისათვის. ახლა საპრეზიდენტო არჩევნების ზღუდეც უნდა დავძლიოთ. თქვენ მიერ გაკეთებული სწორი არჩევანი ნიშნავს უახლოეს 4-5 წელიწადში ქვეყნის ფეხზე დაყენებას, დიდ აღმშენებლობას, მწვავე სოციალური პრობლემების გადაწყვეტას, მოგვარებას, ბოლოს და ბოლოს, ქვეყნის გამთლიანებას. ამისათვის მოგიწოდებთ სიფხიზლის, წინდახედულობისა და სიბრძნისათვის. უნდა განვასხვაოთ ნამდვილი პატრიოტები ცრუ პატრიოტებისაგან. სწორედ ცრუ პატრიოტები უღებდნენ კარს მეთერთმეტე არმიას, სწორედ ისინი იყვნენ ქვეყნის გამყიდველები. ასეთია მოკლედ 25 თებერვლის მწარე გაკვეთილი, მადლობა ღმერთს, ყველაფერი უკან დარჩა, წინ გვიდევს გზა აღმავლობისა, ძლიერებისა, ჭრილობათა მოშუშებისა და განკურნებისა. ამ გზას ჩვენ ყველანი ერთად, მთელი პროგრესული მსოფლიოს მხარდაჭერით ძალიან მალე გავივლით.

- და, ბოლოს ერთი ასეთი კითქვა: 25 თებერვალი, ალბათ, შესაძლებელი გახადა იმანაც, რომ კავკასიური ერთიანობა არ არსებობდა, რაც დღეს ერთი თუ მეორე სახელმწიფოს ლიდერთა სხვადასხვა ინიციატივით მეტ-ნაკლებად, ალბათ, მაინც მიღწეულია. როცა კავკასიაში ამდენი პრობლემაა, როცა ერთიანობის პრობლემაზე ვლაპარაკობთ, ალბათ, ამ ფონზე გამორჩეული მნიშვნელობა ენიჭება იმას, რომ დღეს რამდენიმე საათში თბილისს ეწვევა ალექსანდრე ძასოხოვი.

- მე მინდა, უწინარესად, მივესალმო ალექსანდრე ძასოხოვს, მის ჩამოსვლას თბილისში. იგი ჩემი ძველი მეგობარია, თანამოაზრე გახლდათ, ერთად ვმუშაობდით. მივესალმები მას, როგორც მოძმე ხალხის ლიდერს და ცნობილ და აღიარებულ მოღვაწეს.

ამავე დროს ალექსანდრე ძასოხოვი ის მოღვაწეა, რომელიც ქართველებისა და ოსების შერიგების, კონფლიქტის გონივრული და რაც შეიძლება სწრაფი მოწესრიგების ერთ-ერთი ყველაზე აქტიური მომხრეა. მე არ დამავიწყდება, როცა 1992 წელს, ახალჩამოსული რომ გახლდით, და ცხინვალში ჩავედით, იგი მაშინ ჩამოფრინდა თბილისში და ჩემთან ერთად წამოვიდა ცხინვალში, ერთად ვიყავით. მას შემდეგ ქართულ-ოსური კონფლიქტის მოგვარების შესახებ დიალოგი ჩვენ შორის არ შეწყვეტილა. ახლა ბევრ თემაზე, კავკასიის პრობლემებზე ვისაუბრებთ, მაგრამ ძირითადი თემა, რა თქმა უნდა, ქართულ-ოსური კონფლიქტის მოგვარება და ამისათვის აუცილებელი ყველა წინაპირობის შექმნა იქნება.

საქინფორმი.

„კვლავ მოვუწოდებ ყველას კონსტრუქციული თანამშრომლობისა და დემოკრატიული, ცივილიზებული, ღირსეული პაექრობისაკენ“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 29 თებერვალი. - №56 (3457). - 1,2 გვ.

მილოცვა

საქართველოს მწერალთა კავშირის აფხაზეთის ორგანიზაციის ერთადერთ ჟურნალს „რიწას“ 25 წელი შეუსრულდა.

მხურვალედ მოგილოცავთ ჟურნალ „რიწას“ რედაქციის კოლექტივს, ავტორებს და მკითხველებს სახელოვან იუბილეს და გისურვებთ ახალ შემოქმედებით წარმატებას. კმაყოფილებით აღვნიშნავ, რომ „რიწის“ დაარსებაში სხვებთან ერთად მეც მიმიძღვის მცირე წვლილი.

ჟურნალმა „რიწამ“ გარკვეული წვლილი შეიტანა საქართველოს მწერალთა კავშირის აფხაზეთის კავშირის, აფხაზეთის ორგანიზაციის მიღწევებში, აფხაზეთში ქართული ლიტერატურისა და კულტურის, განსაკუთრებით, აფხაზეთში მოღვაწე ქართველ ავტორთა შემოქმედების პოპულარიზაციაში, ქართულ და აფხაზურ კულტურათა დაახლოებაში.

დღეს, ძნელბედობის ჟამს, ჟურნალი „რიწა“ თბილისში გამოდის. იმედი გვაქვს, რომ ჟურნალი მალე დაუბრუნდება სოხუმს. უნდა მოხდეს ჩვენი ხალხების ისტორიული შერიგება და ჟურნალმა ამ პროცესში თავისი როლი უნდა შეასრულოს.

ერთხელ კიდევ გილოცავთ იუბილეს. უფრო მეტი მხნეობით და შემართებით ვემსახუროთ ეროვნულ იდეალებს, ხალხთა ძმობის იდეებს.

ღმერთი იყოს თქვენი მფარველი.
ედუარდ შევარდნაძე.
თბილისი, 2000 წლის 26 თებერვალი.

ჟურნალ „რიწის“ რედაქციას : მილოცვა // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 29 თებერვალი. - №56 (3457). - 1 გვ.

იუბილე

დღეს დიდი ქართველი მოცეკვავე ვახტანგ ჭაბუკიანი 90 წლის გახდებოდა, მაგრამ, ვისაც კი ოდესმე უნახავს ეს საოცარი ხელოვანი, მისთვის წარმოუდგენელია 90 წლის ვახტანგ ჭაბუკიანი. გრიგოლ რობაქიძის წაბაძვით თუ ვიტყვით, იგი როკვაში განფენილი ქართული გენია იყო.

სწორედ ამან განაპირობა ის, რომ არა მარტო მისი მოწაფეებისათვის, არამედ მისი თაყვანისმცემლებისათვისაც ჭაბუკიანი კერპად რჩება, თავის თავთან და თავის საქმესთან პატიოსანი დამოკიდებულების კერპად. ეტყობა სწორედ ჭაბუკიანის ტრადიციამ განაპირობა ისიც, რომ ქართული ბალეტი მსოფლიოს სცენაზე დღესაც გამორჩეულ სიტყვას ამბობს და ჩვენ ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ იმისათვის, რომ ჭაბუკიანის ტრადიცია, ჭაბუკიანის სახელი მუდამ უბერებელი იყოს.

ედუარდ შევარდნაძე.

ვახტანგ ჭაბუკიანის დაბადების 90 წლისთავზე // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 2000. - 1 მარტი. - №57 (3458). - 1 გვ.

ბატონო მერაბ,

კარგა ხანია, თქვენი წერილი მივიღე, მაგრამ მოუცლელობის გამო დაგვიანებით გიგზავნით პასუხს.

მე ყოველთვის მიმაჩნდა და, რა თქმა უნდა, ახლაც ასე ვთვლი, რომ თქვენ ჩვენი დროის დიდი ხელოვანი ბრძანდებით. ამ ჭეშმარიტებას თქვენი ხელთქმნილი ძეგლები თავად ღაღადებენ. გარდა ამისა, მე თქვენ პიროვნულად გცემთ დიდ პატივს, როგორც უაღრესად წესიერ, ვაჟკაცურ და პირდაპირ პიროვნებას. ვფიქრობ, ამ მხრივაც სამაგალითო ბრძანდებით.

აქვე დავუმატებ, ჩემი დამოკიდებულება არა მარტო თქვენდამი, არამედ საერთოდ, კულტურის მოღვაწეებისადმი, განსაკუთრებულია, რადგან ერთი რამ უეჭველად ვიცი - ქართული კულტურა თავის მთლიანობაში არა მარტო გამოხატავს ქართულ სულს, არამედ აყალიბებს მას და, სწორედ ამიტომ, ჩვენ, ხელისუფლებაც და უბრალო მოქალაქენიც, ვალში ვართ კულტურის მოღვაწეების წინაშე, რაგდან ვერ ვუწყობთ მათ ხელს ისე, როგორც უნდა შევუწყოთ, რადგან ვერ ვაძლევთ იმას, რაც უნდა მივცეთ.

მეტსაც ვიტყვი, არ მეგონა, თუ თავისუფალ საქართველოში ყველაზე დაუცველ ფენად ქართული კულტურის მუშაკები იქნებოდნენ, მიუხედავად იმისა, რომ თავისთავად კულტურის დასაცავად შესაძლებლობის ფარგლებში მაქსიმალური კეთდება.

მე მაინც ვფიქრობ, ეს ყველაფერი დროებითია, ქართული სახელმწიფო ფეხზე დადგება, ქართულ კინოსა და თეატრს არ მოაკლდება მაყურებელი, ქართულ წიგნს - მკითხველი. სიმღერას - მსმენელი, ქანდაკებას - აღტაცებული მზერა. დღეს კი, რაკიღა ამ ქართულ სახელმწიფოს ერთად ვაშენებთ, ისღა დაგვრჩენია, რომ ერთმანეთს ხელი შევუწყოთ, ერთმანეთს ღირსეული პატივი მივაგოთ და ერთმანეთს მხარი დავუჭიროთ.