საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის საახალწლო მიმართვა

ძვირფასო თანამემამულენო, მიიწურა 1998 წელი.

ახალი წლის დამლევს, უპირველესად, წარსულს უნდა მივაპყროთ მზერა, რათა თვალი გავუსწოროთ მომავალ, 1999 წელს, რომლითაც გასრულდება XX საუკუნე, II ათასწლეული საკაცობრიო, მათ შორის, ჩვენი სამშობლოს ისტორიისა.

როგორი იყო განვლილი წელი საქართველოსთვის, თითოეული ოჯახისთვის, თითოეული მოქალაქისთვის?

პიროვნული, ოჯახური ბედნიერებით იწყება საქვეყნო წარმატება, მაგრამ ქვეყნის სიძლიერე და სიმტკიცეც ხომ უმთავრესი გარანტიაა პიროვნულ მისწრაფებათა, ადამიანურ ოცნებათა განხორციელებისა.

იმავდროულად, არ შეიძლება რომელიმე წელი ჩვენი ცხოვ ვრებისა განვიხილოთ განყენებულად - გზა მონაკვეთებისაგან შედგება, მტკიცე შენობა ზოგჯერ სიმწრით მოპოვებული, ცრემლითა და ოფლით ნალოლიავები აგურებით შენდება.

ვიყოთ გულწრფელნი ამ ახალი წლის ღამეს: განვლილი, 1998 წელი ძალიან მძიმე გამოდგა ჩვენი ქვეყნისთვის.

უფრო მეტიც, 1998 წელი ქართული სახელმწიფოებრიობის შინაგანი სიმტკიცის გამოცდის წელი იყო.

იგი დაიწყო სისხლიანი ტერაქტებით, რამაც იმთავითვე დაასვა დაღი მოვლენათა განვითარებას.

გალის ტრაგედია, რისი მეშვეობითაც შავბნელმა, საქართველოსადმი მტრულმა ძალებმა ჩვენი ქვეყნების განვითარების საერთო ვექტორის გარდატეხა სცადეს. ათეულ ათასობით ახალი დევნილი, უმწეო ადამიანთა უბედურება, ძმათამკვლელი, ქვეყნის დამანგრეველი, სისხლისმღვრელი ომის განახლების საშიშროება. იგი მხოლოდ უდიდესი ძალისხმევის შედეგად ავიცილეთ თავიდან.

უდიდესი ტკივილის მიუხედავად, მე, როგორც საქართველოს პრეზიდენტი, ვალდებული ვარ მივმართო ჩვენს თანამოძმეებს, აფხაზებსა და ოსებს: ჩვენი ხალხების შერიგება და ერთად ცხოვრება უზენაესის ნებაა. ასე იყო ისტორიულად, ათასწლეულების განმავლობაში და ასე იქნება კვლავაც. ამ ბოლო წლების განმავლობაში პირველად ვამბობ ამ სიტყვებს საახალწლო მილოცვაში: დამდეგ ახალ წელს ვულოცავ აფხაზ და ოს ძმებს.

დაე, მომავალი წელი გახდეს ჩვენი საერთო სამშობლოს გამთლიანების, უშუალო დიალოგის გაღრმავების, ტანჯულ დევნილთა მშობლიურ კერაზე დაბრუნების, ყველა ჩვენგანის ოჯახში სიმშვიდისა და სიხარულის დამკვიდრების წელი.

ყველაფერთან ერთად, 1998 წელს ქვეყანას არნახულმა გვალვამ დარია ხელი. განახევრდა მარცვლეულის და სხვა კულტურების მოსავლიანობა, დაცარიელდა წყალსაცავები - იაფი ენერგეტიკული რესურსის გამომუშავების მთავარი წყარო.

ამ მოვლენებს დაერთო მოხელეთა უპასუხისმგებლობა, კორუფციის ჯერაც ამოუწველი სიმსივნე, რომელიც წამლავს ჩვენს სახელმწიფოებრივ ორგანიზმს.

კორუფციის მანკმა გაართულა საბიუჯეტო პროცესი, ვერ მოხერხდა გადასახადების დროულად და სრულად აკრეფა, რამაც გამოიწვია, სირთულეები ხელფასების, პენსიების, დახმარების გაცემაში.

ლტოლვილთა პრობლემებთან ერთად ეს ხელისუფლების ყველაზე მთავარი საზრუნავია.

კვლავ სრული პასუხისმგებლობით მოგახსენებთ: არავის არც ერთი თეთრი არ დაეკარგება, ხოლო ხელფასების, პენსიების მომავალი მომატებით შევეცდებით მოვახდინოთ დანაკარგის თუნდაც ნაწილობრივი კომპენსაცია.

მე ვთხოვ ჩემს თანამემამულეებს, იყონ სამართლიანნი. სამართლიანობა კი, უპირველესად, ობიექტურობით გამოიხატება.

1998 წელი არა მარტო საქართველოს, არამედ მთელი მსოფლიოს ისტორიაში შევა, როგორც უდიდესი, გლობალური მნიშვ ვნელობის ფინანსური კატაკლიზმების წელი, სპეციალისტები აღნიშნავენ, რომ ამ თვალსაზრისით, მას მხოლოდ 1929 წლის მსოფლიო ეკონომიკური დეპრესია თუ შეედრება.

ფინანსური კრიზისის დამანგრეველმა ქარბორბალამ, შეიძლება ითქვას, წალეკა ასეულობით მილიონი ადამიანის დანაზოგი მთელს მსოფლიოში, დაანგრია იმ ქვეყნების ეკონომიკა, რომლებიც თითქოსდა უკვე იდგნენ მტკიცე საფუძველზე, მით უმეტეს, მრავალი მათგანის უშრეტ ბუნებრივ სიმდიდრეთა გათვალისწინებით. ფინანსურმა კრიზისმა ძირფესვიანად შეარყია თვით ეკონომიკურ ტიტანთა ძლევამოსილება.

ბუნებრივია, ამ ქარიშხალს, ამ მსოფლიო კრიზისს, არ შეიძლებოდა ზეგავლენა არ მოეხდინა ჩვენი პატარა, ახლადფეხადგმული სახელმწიფოს ეკონომიკაზე.

მიუხედავად ამისა, მე სიამაყით უნდა აღვნიშნო, რომ ქვეყანამ, ქართულმა სახელმწიფომ, გაუძლო ამ განსაცდელს.

ხელისუფლებამ ყველაფერი იღონა კრიზისული დარტყმების შესამსუბუქებლად. მისხალ-მისხალ გათვლილი ნაბიჯებით, რას საც თან სდევდა უძილო ღამეები და ჯოჯოხეთური შრომა, ყოველდღიური კონსულტაციები, - ჩვენ შევძელით გადაგვერჩინა ქართული საბაზრო ეკონომიკის საფუძველი, - ეროვნული ვალუტა.

ამით გადავარჩინეთ ასეულ ათასობით ადამიანის დანაზოგი (თუნდაც იგი სიმბოლური მოცულობისა ყოფილიყო), რომელიც ბანკებში ინახება. საქართველოში არც ერთი ბანკი არ გაკოტრებულა, - ისინი კვლავაც ფუნქციონირებენ და სახელმწიფოებრიობის მძლავრ დასაყრდენს ქმნიან.

ჩვენი უმთავრესი საზრუნავი ყოველთვის იყო, არის და იქნება ეროვნული ვალუტის - ლარის სიმტკიცე.

ლარი ჩვენი სახელმწიფოებრიობის საფუძველიცაა და სიმბოლოც. მიუხედავად პესიმისტური, ზოგჯერ პანიკური პროგნოზებისა, საქართველოს ეროვნული ვალუტა გაცილებით უფრო მტკიცე აღმოჩნდა, ვიდრე ზოგიერთს მიაჩნდა, - მაშასადამე, უკვე ამდენადვე მტკიცე და არცთუ ბოლომდე დასრულებული, მაგრამ, ძირითადად, უკვე სრულქმნილია ქართული სახელმწიფოებრიობა, - ჩვენი მართლაც ღირსეული ერისა და ხალხის ათასწლოვანი ნატვრის განხორციელება.

სწორედ ამიტომ უნდა ითქვას, რომ 1998 წელი, უდიდესი პიროვნული თუ საქვეყნო ტკივილის, სირთულეების მიუხედავად, მაინც ძალზე მნიშვნელოვან მიჯნად იქცა ქართული რეფორმაციის, ქართული სახელმწიფოებრიობის მშენებლობის გზაზე - იმ დიდ გზაზე, რომელსაც სულ რამდენიმე წლის წინათ, 1994-95 წლებიდან დავადექით - მას შემდეგ, რაც დავძლიეთ სისხლიანი ქაოსი, ანარქია და სამოქალაქო ომი.

24 აგვისტოს კონსტიტუცია გახდა ის ათვლის წერტილი, რომლითაც დაიწყო აღმავლობა საქართველოში.

საქართველოს წარმატებასა და წინსვლას, ქართული სახელმწიფოებრიობის გამარჯვებას ჩვენ მხოლოდ დემოკრატიული პროცესის კონტექსტით ვაღიარებთ და განვიხილავთ.

დამოუკიდებლობა, დემოკრატია და ქვეყნის აღორძინება - განუყოფელია.

1998 წელს საქართველოში გაიმართა ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები. ეს იყო უდიდესი მნიშვნელობის მოვლენა ქართული დემოკრატიის განმტკიცების თვალსაზრისით.

არჩევნები რეგიონთა უმრავლესობაში დემოკრატიულად ჩატარდა, ასპარეზზე გამოჩნდა რამდენიმე ახალი პარტია. მათ მოსახლეობის საკმაოდ დიდმა ნაწილმა გამოუცხადა ნდობა.

თვით ის ფაქტი, რომ არჩევნები შედგა - დემოკრატიულ ძალთა, დემოკრატიული ხელისუფლების გამარჯვებაა.

მოსახლეობის ნების თავისუფალი გამოვლენა დემოკრატიულ ინსტიტუტთა მშენებლობისა და განმტკიცების შედეგი გახდა.

თუმცა, ურყევად მჯერა, ქვეყნის პატრიოტული ძალები, რომელთაც მოსახლეობის უმრავლესობამ არაერთხელ დაუდასტურანდობა, კვლავაც იტყვიან ღირსეულ სიტყვას მომავალ საპარლამენტო და საპრეზიდენტო არჩევნებში.

ხელისუფლება არ არის თვითმიზანი. იგი საშუალებაა ქვეყნის, ეროვნული სახელმწიფოს მსახურებისა. სახელმწიფოებრიობის მშენებლობას კი უდიდესი რწმენა და მოთმინება ესაჭიროება.

ყველა ხალხს თვალწინ აქვს მაგალითი დიდი ებრაელი ერისა, რომელმაც ათასწლეულთა შემდგომ მოიპოვა და შეინარჩუნა ძლევამოსილი სახელმწიფო. ამ შესანიშნავი მაგალითის ბრწყინვალებით იყო აღბეჭდილი ქართულ-ებრაული ოცდაექვსსაუკუნოვანი მეგობრობის იუბილე, რომელიც გასული წლის ერთ-ერთ ყველაზე ღირსშესანიშნავ მოვლენად მიმაჩნია - სწორედ იმ დიადი მაგალითის სიმბოლურობის გამო.

როგორც ქვეყნის პრეზიდენტი, ქედს ვიხრი ჩემი ერის უდიდესი სიბრძნისა და მოთმინების წინაშე.

„ჭირსა შიგან გამაგრება ისრე უნდა, ვით ქვითკირსა“ - ბრძანებს ჩვენი მრავალჭირგამოვლილი, ღირსეული ერის უდიდესი შვილთაგანი. ასეთი სულმნათი, ზნეობრივი გმირების სიბრძნით მოაღწია საქართველომ დღემდე. იმავე სიბრძნითა და სიმტკიცით დავასრულებთ დაწყებულ ისტორიულ საქმეს - ქართული სახელმ მწიფოს მშენებლობას.

სახელმწიფოებრიობა, ანუ დამოუკიდებლობა, ყოველი ერის უდიდესი ნიჭი და სიქველეა, უდიდესი, ღვთიური ჯილდოა რწმენისა და სიმტკიცისათვის.

იმავდროულად, იგი ყველაზე მეტი ბედნიერება და სიხარულია. საქართველომ დაიმსახურა ეს სიხარული, ეს გამარჯვება და უეჭველად შეინარჩუნებს, განავითარებს, გააძლიერებს წინაპართა და თანამედროვეთა სისხლით მოპოვებულს.

სახელმწიფოებრიობა ყოველი ერის ტაძარია, რომელიც მის სულში იგება.

ჩვენ არ დავუშვებთ ტაძრის დანგრევას, არ დავუშვებთ დამოუკიდებლობის დაკარგვას.

ამ საბედისწერო, გარდამტეხ ჟამს ჩვენი ქვეყნის ისტორიისა, არ დავუშვებთ, არ შევურიგდებით, რომ მომავალ საუკუნეთა განმ მავლობაშიც ჰგოდებდნენ ჩვენი შვილები და შვილიშვილები დანგრეული ტაძრის „გოდების კედელთან“.

მომავალი, 1999 წელი იქნება საქართველოს, ქართული სახელმწიფოებრიობის ხელახალი გაბრწყინების წელიწადი.

მინდა ვთხოვო თითოეულ მოქალაქეს, თითოეულ პიროვნებას, იზრუნოს საკუთარი, პირადი ბედნიერებისათვის, გააძლიეროს და გაამდიდროს თავისი ოჯახი, გზაზე დააყენოს შვილები - ამით იგი ქვეყანას გააძლიერებს, ქართულ სახელმწიფოს განამტკიცებს, ვინაიდან ქვეყნის სიძლიერე, ქვეყნის ბედნიერება მისი თითოეული შვილის ბედნიერებისაგან, პიროვნული წარმატებისა და სიხარულისაგან შედგება.

იმავდროულად კი, ძლიერი, სტაბილური, ქართული სახელმწიფო გახდება პიროვნულ მისწრაფებათა აღსრულების უმთავრესი გარანტი.

და, აქვე მინდა ვთქვა ისევ და ისევ: ესეც განუყოფელია, - განუყოფელია პიროვნული საზოგადოსაგან, უბრალო, ადამიანური ბედნიერება - ქვეყნის წარმატებისა და გამარჯვებისაგან.

საქართველო - ეს ჩვენა ვართ!

საქართველო - თითოეული მოქალაქეა, განურჩევლად ეროვნული კუთვნილებისა, თითოეული ოჯახია, ცალკეული ადამიანია.

დაე, წარმავალმა 1998 წელმა წარიტაცოს თან ყველა ტკივილი, მასში ჩაიწრიტოს ყველა შავბნელი, უსიამო მოგონება, ხოლო თან ავიტაცოთ მხოლოდ ის ნათელი და ბედნიერი, რაც აგრეთვე იყო ჩვენი და ჩვენი ქვეყნის ცხოვრებაში გასულ წელს.

დაე, ახალი, 1999 წელი პიროვნულ მისწრაფებათა განხორციელებით სამშობლოს, ქვეყნის შემდგომი გაძლიერებისა და განმ მტკიცების წელიწადი გახდეს.

დაე, აღსრულდეს მომავალ წელს საუკუნოვანი ოცნება და საქართველომ ამაყად შეაბიჯოს ევროპაში, ევროპის საბჭოში.

საბოლოოდ გადაწყდეს იმ გლობალური მნიშვნელობის პროექტთა განხორციელება, რომლებიც მსოფლიო-ისტორიულ ფუნქციას მიანიჭებენ საქართველოს.

დარწმუნებული ვარ, მომავალ წელს დავძლევთ საბიუჯეტო კრიზისის შედეგებს, განვამტკიცებთ სახელმწიფოებრივ წესრიგს, შევქმნით დამატებით პირობებს კერძო ინიციატივის, მეწარმეობის განვითარებისათვის, ახალ მძლავრ ნაბიჯებს გადავდგამთ ქვეყნის გამთლიანებისათვის.

ახალი წელი წარმატებითა და ბედნიერებით დაგბედებოდეთ, ძვირფასო თანამემამულენო!

ჩემს ხმასა და სიტყვას ვუერთებ ყველა სადღეგრძელოს, რომელიც თქვენს ოჯახში შეისმება.

გიდღეგრძელებთ ოჯახებს, მშობლებს, გვარსა და სანათესაოს, მოვიხსენიებ თქვენს მიცვალებულებს, სიხარულსა და გამარჯვებას ვუსურვებ თქვენს პატარებს - საქართველოს მომავალს.

ახალ წელს გილოცავთ, ძვირფასო თანამემამულენო!

თქვენი მრავალჟამიერი იყოს!

1999 წელი იქნება საქართველოს, ქართული სახელმწიფოებრიობის ხელახალი გაბრწყინების წელიწადი : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის საახალწლო მიმართვა // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 1 იან ნვარი. - №1 (3042). - 1, 2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 4 იანვრის რადიოინტერვიუ

- დღევანდელი ინტერვიუ 1999 წლის პირველი ინტერვიუა. განვლილი წელი საქართველოსათვის საკმაოდ მძიმე წელიწადი იყო და, თქვენს საახალწლო მილოცვაში ეს საკმაოდ მძაფრად აისახა. და, მაინც, უკვე დღესვე გაისმის პროგნოზები 1999 წლის - პოლიტიკური თუ ეკონომიკური წლის შესახებ. როგორი იქნება ეს წელიწადი, ამაზე დღეს ბევრს ლაპარაკობენ... - ჟურნალისტის, ნატო ონიანის თხოვნით, ამ თემაზე საუბრით დაიწყო თავისი ტრადიციული ორშაბათის რადიოინტერვიუ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ:

- კიდევ ერთხელ ვულოცავ ახალ წელს ჩვენს მოქალაქეებსა და სრულიად საქართველოს.

დაე, 1999 წელი, რომლითაც იწურება მეოცე საუკუნე, და დამდეგი მესამე ათასწლეული ჩვენი ქვეყნისათვის ბედნიერებისა და წარმატებების მომტანი ყოფილიყოს.

რა თქმა უნდა, მიმდინარე წელს უმთავრესი ამოცანა მსოფლიო ეკონომიკური კრიზისის შედეგების საბოლოო დაძლევა იქნება. ეს პროცესი რაც შეიძლება სწრაფად უნდა დავიწყოთ, უფრო სწორად, უკვე დაწყებულია. აშკარაა პირველი ეკონომიკური შედეგებიც, მათ შორის, ფინანსური ვითარების გაჯანსაღებისა.

ახლა მთავარია მძლავრი სტარტის აღება, უწინარესად, ფისკალურ სფეროში. ყველა სამინისტროს, ყველა უწყებისა და მმართველობითი სტრუქტურის უმთავრესი ამოცანაა ბიუჯეტის შესრულება.

ძალიან ბევრი იქნება დამოკიდებული იმაზე, თუ როგორ დაიწყებენ მიმდინარე წელს საგადასახადო და საბაჟო სამსახურები. შარშან და შარშანწინ იანვარი ფინანსური თვალსაზრისითაც უაღრესად დაძაბული და, გარკვეულწილად, წარუმატებელი აღმოჩნდა. ეს ერთგვარ სამწუხარო ტრადიციადაც კი ჩამოყალიბდა. ამიტომ კვლავ მოვითხოვ, რომ ბატონებმა თამაზ მაღლაკელიძემ და მიხეილ ჩიკვილაძემ, რომელთაც ჩვენ დიდი ნდობა გამოვუცხადეთ, სწორედ იანვარში იმუშაონ განსაკუთრებული ინტენსიურობით, რათა ეს წელი წარმატებით დავიწყოთ. თუ ერთი თვე ჩავარდა, მერე ამის გამოსწორება ძნელია, ხანდახან შეუძლებელიც.

უახლოეს დღეებში, ალბათ, იანვრის პირველ დეკადაშივე, 10 იანვრამდე შევხვდები როგორც საგადასახადო, ისე საბაჟო სამსახურების კოლექტივებს, ხელმძღვანელობას, რათა საბოლოოდ გადავწყვიტოთ ამ უმნიშვნელოვანეს სახელმწიფო სტრუქტურათა რეორგანიზაციის, რესტრუქტურიზაციის, კვალიფიციურ, პატიოსან თანამშრომელთათვის ხელფასების მომატების, უწყებათა ტექნიკური აღჭურვის საკითხები. ძალიან ბევრი რამ დაგროვდა და მარტო მოთხოვნით საქმეს ვერ გადავწყვეტთ.

ხელისუფლება აუცილებლად შეასრულებს თავის პირობას პენსიონერთა და საბიუჯეტო ორგანიზაციების თანამშრომელთა წინაშე. უახლოესი თვეების განმავლობაში რეგულარულად უნდა გაიცეს არა მარტო მიმდინარე წლის ხელფასები და პენსიები, არამედ გასული წლის დავალიანებაც დაიფაროს.

საფინანსო ბაზარზე ამჟამად მეტ-ნაკლები სტაბილურობაა, თუმცა, როგორც არაერთგზის მითქვამს, გარკვეული დიაპაზონით ლარის კურსის მერყეობა გამორიცხული არ არის, მაგრამ მოსახლეობა უკვე უფრო მეტად ენდობა ლარს, მით უმეტეს, რომ შეწყვეტილია ინტერვენციები ბანკთაშორის სავალუტო ბირჟაზე და ლარის დაგროვება ნამდვილად უფრო რაციონალური ნაბიჯია, ვიდრე მისი დაუყოვნებლივ გადახურდავება დოლარზე.

ოღონდ, განუხრელად უნდა სრულდებოდეს კანონი „ერთადერთ საგადამხდელო საშუალებად ლარის გამოცხადების შესახებ“. თქვენ იცით, არაერთხელ მილაპარაკია ამ საკითხზე.

ვავალებ საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრს ბატონ კახა თარგამაძეს, პირადად გააკონტროლოს ამ მიმართულებით ღონისძიებათა განხორციელება, რასაკვირველია, ეროვნულ ბანკთან და მმართველობის ადგილობრივ ორგანოებთან ერთად.

ეს არის ჩემი კატეგორიული მოთხოვნა ყველა უწყებისა თუ თანამდებობის პირთა მიმართ, ვინაიდან, თუ სახელმწიფო ვერ შეძლებს ეროვნული ვალუტის დაცვას, ლარი თანდათან ჩაიფერფლება და მისი მოქმედების არეალი, როგორც ტერიტორიული, აგრეთვე, ეკონომიკური სეგმენტის თვალსაზრისით, „შაგრენის ტყავივით“ შეიკუმშება და დაპატარავდება.

მოვითხოვ, შინაგან საქმეთა მინისტრმა პირველი შედეგებისთანავე უშუალოდ მომახსენოს ამ დავალების შესრულება. უნდა გითხრათ, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტრო, ისევე, როგორც სხვა სამართალდამცავი სტრუქტურები, აქტიურად შეუდგა ჩვენს მიერ მიცემულ დავალებათა შესრულებას, მაგრამ ახლა უკვე სულ სხვა დონესა და ხარისხზე უნდა იყოს ლაპარაკი.

მეორე საარსებო მნიშვნელობის საკითხი ისევ და ისევ ფინანსური სტაბილურობის უზრუნველსაყოფად გადასახადების დროული და უდანაკარგო აკრეფაა. ეროვნულმა ბანკმა საკმაოდ დიდი თანხა შეიძინა უცხოური ვალუტით, დაიწყო ხელფასებისა და პენსიების გაცემა, მაშასადამე, ფულადი მასა ეკონომიკურ სისტემაში დღითი დღე იზრდება. ეს დადებითი მოვლენაა, ძალზე სასარგებლოა მთლიანად ეკონომიკისათვის, მაგრამ ფისკალური წონასწორობის დასაცავად აუცილებელია გადასახადების სრულად აკრეფა ბიუჯეტის სასარგებლოდ.

იანვრის დამლევს, ალბათ, 24-25 იანვარს, დამკვიდრებული ტრადიციისამებრ გაიმართება მთავრობის გაფართოებული სხდომა, რომელზეც შევაჯამებთ არა მარტო განვლილი წლის შედეგებს, არამედ მიმდინარე ტენდენციებსა და მათს პერსპექტივვასაც განვიხილავთ ეკონომიკური განვითარების გრძელვადიანი გეგმის შესაბამისად. თუმცა ამ თათბირზე ვიმსჯელებთ არა მარტო ეკონომიკურ, არამედ პოლიტიკურ პრობლემატიკაზეც, განვიხილავთ ქვეყანაში არსებულ სიტუაციას კრიმინოგენური თვალსაზრისით და ზოგიერთ სხვა საკითხს.

მიმდინარე წელი გარდამტეხი უნდა იყოს მრეწველობის ინტენსიური განვითარების თვალსაზრისითაც. თუ გახსოვთ, მე საახალწლო მიმართვაში იგივე ვთქვი, ახლაც იმასვე ვიმეორებ. ობიექტური მიზეზები ბევრია, მაგრამ არსებობს შანსი, იმ დარგების გამოცოცხლებაც კი დაიწყოს, სადაც პროგრესულ ტენდენციათა წარმოქმნას ამ ბოლო წლებში მაინც ვერ მივაღწიეთ.

განსაკუთრებული ყურადღებით ვიმუშავებთ ჩვენს მეწარმეებთან, ამოქმედდება ბიზნესმენთა საბჭო პრეზიდენტთან. იგივე გარკვეული აზრით მთავარი მეურვე და მრჩეველი უნდა გახდეს სამამულო მეწარმეობის საკითხებში და პრეზიდენტს არ უნდა სჭირდებოდეს შუამავლები უშუალოდ მეწარმეებთან.

წლის დასაწყისშივე დაგეგმილი მაქვს საქმიანი შეხვედრები დარგობრივი სამინისტროების კოლექტივებთან, კერძოდ, ტრანსპორტის, კავშირგაბმულობის, მრეწველობის მუშაკებთან. ასეთივე არაფორმალური შეხვედრები იგეგმება შემოქმედებითს კავშირებთან - როგორც უნდა გვიჭირდეს ეკონომიკურად, სულიერ სფეროს, შემოქმედებითს ინტელიგენციას, ისევე, როგორც მეცნიერებას, განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მივაქციოთ, ამ მხრივ შესაძლებლის მაქსიმუმს ვაკეთებდით და კვლავაც გავაკეთებთ.

ჩემზე კარგი შთაბეჭდილება დატოვა შეხვედრამ პრესასთან. ყოველნაირად შევეცდები გამოვნახო დრო, რათა ასეთი შეხვედრები რეგულარული იყოს - შეიძლება თვეში ერთხელ მოვიწვიოთ ქართული მასმედია ისეთივე გულწრფელი საუბრისათვის, როგორიც გასული წლის ბოლო დღეებში გაიმართა.

მიმდინარე წელი განსაკუთრებით საგულისხმო და მნიშვნელოვანი იქნება კონფლიქტურ სიტუაციათა მოწესრიგების, ცნობილ პრობლემათა საბოლოო გადაწყვეტის თვალსაზრისით.

მე ვერ ვიტყვი, რომ ყველა პრობლემა უკვე მიმდინარე წელს ამოიწურება, მაგრამ ეს არის პროცესი, რომელიც დაიწყო, გრძელდება შერიგების პარალელურად.

მისი უმთავრესი პრინციპია საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა მშვიდობიანი დიალოგისა და ორმხრივი კომპრომისების გზით - აფხაზი და ოსი ხალხების უფლებათა პატივისცემის, ლტოლვილთა უპირობო დაბრუნების გზით.

წელს ძალზე აქტიური სამუშაო გველის საგარეო-პოლიტიკური თვალსაზრისითაც. კიდევ უფრო უნდა განმტკიცდეს საქართველოს პოზიციები საერთაშორისო ორგანიზაციებში, მათი პოტენციალიც უფრო აქტიურად უნდა გამოვიყენოთ.

ალბათ, 1999 წელსვე (ზუსტი თარიღის დასახელებისაგან ახლა თავს შევიკავებ) დასრულდება ევროსაბჭოში საქართველოს გაწევრიანების პროცესი, ყოველ შემთხვევაში იგი გადამწყვეტ ფაზაში შევა.

საგარეო-პოლიტიკურმა უწყებამ განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიაქციოს რუსეთთთან, უკრაინასთან, თურქეთთან, შავი ზღვის აუზისა და ცენტრალური აზიის ქვეყნებთან ურთიე­ერთობათა გაღრმავებას, რა თქმა უნდა, ჩვენს უახლოეს მეზობლებთან - აზერბაიჯანთან და სომხეთთან ურთიერთობის კიდევ უფრო გაღრმავებას. დაგეგმილია საქართველოს პრეზიდენტის რამდენიმე სერიოზული ვიზიტი, რომელთაც დიდ მნიშვნელობას ვანიჭებ. ერთი სიტყვით, აქტიური დიპლომატიის წელი დაგვიდგა და ყველანი დიდი მოცულობის სამუშაოთა შესასრულებლად უნდა ვიყოთ მზად.

1999 წელი განმსაზღვრელი იქნება დიდი საკომუნიკაციო პროექტების განხორციელების თვალსაზრისითაც.

დაბოლოს, ერთ კონკრეტულ პროექტზეც მინდა შევაჩერო პატივცემული რადიომსმენელის ყურადღება:

მთავრობის გასულ სხდომაზე განვიხილეთ უაღრესად საინტერესო და პერსპექტიული პროგრამა, რომელიც საქართველოში ჯან საღი ცხოვრების წესის დამკვიდრებას ისახავს მიზნად.

მოგეხსენებათ, ასეთი პროგრამები მრავალ ცივილიზებულ ქვეყანაში დაამუშავეს და წარმატებითაც ხორციელდება, მაგალითად, ამერიკის შეერთებულ შტატებში, იაპონიაში, სკანდინავიის ქვეყნებსა და ბენილუქსის სახელმწიფოებში.

პროგრამის მიზანია პიროვნებისა და საზოგადოების ფიზიკური კულტურის ამაღლებით, ჯანსაღი ცხოვრების წესის დამკვიდრებით სულიერი ატმოსფეროს გაჯანსაღება.

ყველა ამ პროგრამის დევიზი გახლავთ: „ჯანსაღ სხეულში - ჯანსაღი სულია“.

ეს ძველი ბერძნული სიბრძნე დღესაც არ კარგავს აქტუალურობას.

სავსებით ვუჭერ მხარს საქართველოს ჯანმრთელობის დაცვის სამინისტროს, პირადად მინისტრს ბატონ ავთანდილ ჯორბენაძეს. პროგრამა მაღალკვალიფიციურად არის მომზადებული. იგი გაანგარიშებულია საკმაოდ ხანგრძლივი პერიოდისათვის - მოიცავს 1999-2005 წლებს და გულისხმობს მრავალ კეთილშობილურ ღონისძიებას, მათ შორის, ბავშვების, განსაკუთრებით, სამ წლმდე ასაკის ბავშვების ჯანმრთელობის ხელშეწყობას (ამ პროგრამის განხორციელება სამი წლის ბავშვებისათვის უკვე წელს დაიწყება), „ჯანსაღი სკოლის“ პროგრამას, სკოლებში ფართომასშტაბიანი სპორტული აქტიურობის დანერგვას, მოსახლეობის ფართო განათლებას, ქალთა ჯანმრთელობის ხელშემწყობი და მავნე ფაქტორების, ნარკომანიის საწინააღმდეგო ფართო საზოგადოებრივ კამპანიას, ოჯახის დაგეგმვისა და ახალგაზრდობისათვის რეპროდუქტიული ჯანმრთელობის საკითხების სწავლებას, მოზარდთა და ახალგაზრდული ბანაკების მოწყობას (ამის შესანიშნავი ტრადიცია და გამოცდილება არსებობს სხვადასხვა ქვეყნებში), „ჯანსაღი ქალაქის“ კონკურსის პირობების შემუშავებას და განხორციელებას.

გათვალისწინებულია, აგრეთვე, დაბეგვრის ლიბერალური რეჟიმის შემუშავება, ჯანმრთელობის ხელშემწყობი სარეკლამო საქმიანობისათვის, სპორტული და გამაჯანსაღებელი კლუბებისათვის (საერთოდ, უნდა გითხრათ, რომ წელს გაცილებით მეტი რამ უნდა გავაკეთოთ სპორტისა და სპორტსმენებისათვის), სწორი კვების ჩვევების დანერგვა, ცივილიზებული მეთოდებით ბრძოლა მავნე ჩვევათა, მათ შორის თამბაქოს მოწევის წინააღმდეგ და ასე შემდეგ და ასე შემდეგ.

ერთი სიტყვით, უკვე ჩანასახია ამ შესანიშნავი პროგრამებისა, მაგრამ მათი განხორციელება დამოკიდებული იქნება არა მარტო სახელმწიფოს, იმავე ჯანმრთელობის დაცვის სამინისტროს, არამედ მთელი საზოგადოების, თითოეული ჩვენგანის, თითოეული ოჯახის, ყველა მოქალაქის აქტიურობაზე. უწინარესად, თავის თავს, თავის ჯანმრთელობას მოქალაქემ თვითონვე უნდა მიხედოს და მერე სახელმწიფო მხარში ამოუდგება.

- წინა ინტერვიუში თქვენ ბრძანეთ, რომ ქონებრივ დეკლარაციას სწორედ ორშაბათის ინტერვიუს მეშვეობით გააცნობდით მსმენელს. საერთოდ, შეიძლება ითქვას, ქონებრივი დეკლარაციის თემა გასული წლის ერთ-ერთ საინტერესო და პიკანტური თემა იყო. სხვათა შორის, ერთ-ერთ ქართულ გაზეთში ზოგიერთმა თანამდებობის პირმა ქონებასთან დაკავშირებულ კითხვას ისეთი პასუხი გასცა, რბილად რომ ვთქვათ, მკითხველს ღიმილი მოჰგვარა, მათი ქონებრივი მდგომარეობის ისეთი მძიმე სურათი იყო დახატული. ყოველ შემთხვევაში, ეს მაინც ახალი ხილია საქართველოსა და ჩვენი საზოგადოებისათვის. თქვენ ბრძანეთ, რომ დეკლარაციას ერთ-ერთი პირველი წარადგენდით...

- თავიდანვე მინდა დავაზუსტო: დეკლარაციების შესახებ კანონი არ მოითხოვს სახელმწიფო მოხელის სრულ ანგარიშს, იგი ბოლო წლის შემოსავალ-გასავალსა და ქონებრივ მდგომარეობას გულისხმობს.

მიუხედავად ამისა, როგორც ქვეყნის პრეზიდენტი, თავს მოვალედ ვრაცხ, მოსახლეობას, საქართველოს მოქალაქეებს გავაცნო პირადად ჩემი და ჩემი ოჯახის მატერიალურ-ფინანსური მდგომარეობა, მინდა ყველამ იცოდეს, რის მფლობელია პრეზიდენტი და როგორ ცხოვრობს იგი. აქ დამალული არაფერი არ უნდა იყოს და არც არაფერია დასამალავი.

დეკლარაცია კარგა ხანია შევსებულია, მაგრამ აუცილებლად მივიჩნიე ამ დოკუმენტისათვის დამერთო ზოგიერთი განმარტება ქონებრივ საკითხებთან დაკავშირებით, რომელიც არა მარტო საანგარიშო წელს, ვიმეორებ, არა მარტო საანგარიშო წელს ეხება.

საცხოვრებელი სახლი, სადაც მე და ჩემი მეუღლე ამჟამად ვცხოვრობთ - ეს გახლავთ კრწანისის სამთავრობო რეზიდენციაში - ოცდაათიან წლებშია აშენებული და არსებითად ამორტიზებული იყო, უწინარესად არ შეესაბამებოდა პრეზიდენტის, მისი ოჯახის უსაფრთხოების ელემენტარულ მოთხოვნებს, და ეს პრობლემა მთელი სიმწვავით დაისვა ცნობილი ტერორისტული აქტების შემდეგ. საკითხი ასე იდგა: ან უნდა გადავსულიყავით სხვაგან, ანდა იქვე უნდა მოგვეგვარებინა საქმე ისე, რომ ეს შენობა საიმედო ყოფილიყო. სხვათა შორის, მინდა შეგახსენოთ, რომ პრეზიდენტის რეზიდენციის გამო საკმაოდ ცხარე დებატები გაიმართა. ზოგიერთი გვთავაზობდა მოსწავლე ახალგაზრდობის სასახლეს, გვირჩევდა ბავშვებისათვის მოგვეძებნა სხვა შენობა, ზოგიერთი მოითხოვდა მაღალი შენობის აგებას, რომელსაც, როგორც მინიმუმი, ალბათ, 6-8 მილიონი დოლარი მაინც დასჭირდებოდა. როგორც მოგეხსენებათ, მე ეს ვარიანტები უარვყავი და შევჩერდი ყველაზე, ასე ვთქვათ, მარტივ ვარიანტზე. ამჟამად ის სახლი, სადაც ახლა ვიმყოფებით, საფუძვლიანად არის რეკონსტრუირებული, მიშენებული აქვს ზოგიერთი სათავსოც, კერძოდ, სამუშაო კაბინეტი და სხვა. შესრულდა საკმაოდ ძვირადღირებული, ვიმეორებ, საკმაოდ ძვირადღირებული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სამუშაოები, უსაფრთხოების სისტემის დასამონტაჟებელი მოწყობილობა უცხოეთშია შეძენილი და იგი უცხოელმა სპეციალისტებმა დაამონტაჟეს. ამ თემის დეტალიზება გარკვეული მიზეზების გამო სასურველი არ არის. ახლა ეს რეზიდენცია ისეთ მდგომარეობაშია, რომ პრეზიდენტს შეუძლია იმუშაოს, მიიღოს სტუმრები, მოაწყოს მცირერიცხოვანი თათბირები და ასე შემდეგ.

რამდენადაც სახელმწიფოს ფინანსური შესაძლებლობანი უკიდურესად შეზღუდულია (თქვენ ეს კარგად მოგეხსენებათ), შენობის რეკონსტრუქციისათვის განკუთვნილი თანხის ნაწილი ჩემმა ოჯახმა გადაიხადა. ეს გახლავთ 200 ათასი ლარი. აქ არ შედის უსაფრთხოების სისტემის დასამონტაჟებელი მოწყობილობის ღირებულება, რომლის ორი მესამედი, თუ მეტი არა, ასევე ჩვენ გადავიხადეთ, დანარჩენი კი სახელმწიფო დაცვის სამსახურმა. ბუნებრივია, აქ ჩემმა ოჯახმა გამოიყენა ის ძველი დანაზოგი, რომელიც მოსკოვში ყოფნის დროს დაგროვდა, რაზეც ცოტა ქვემოთ ვილაპარაკებ.

- თქვენ ბრძანეთ, რომ თქვენი პირადი სახსრები, ოჯახის სახსრები მოხმარდა სახლის რეკონსტრუქციას და თანხაც დაასახელეთ - 200 ათასი ლარი პლუს უსაფრთხოების სისტემის ღირებულების ორი მესამედი გადაიხადა თქვენმა ოჯახმა. რატომ? ეს ხომ არ არის თქვენი პირადი რეზიდენცია, თქვენი საკუთარი სახლი, ეს საქართველოს პრეზიდენტის რეზიდენციაა. რატომ მოხდა ასე? რაღაც განსაკუთრებული გაკეთდა პირადად თქვენთვის თუ...

- რეალურად სახელმწიფოს მართლა არ შეეძლო ამ სახლის რეკონსტრუქციასთან დაკავშირებული თანხების გაღება. ჩემი მიდგომა რამდენადმე სხვაგვარია: ჩემთვის ძალიან დიდი განსხვავება არ არის, თუ სად იწყება სახელმწიფოებრივი საკუთრება და სად არის ჩემი საკუთრება. მე ვცხოვრობ იქ, მე არ ვიცი, რამდენ ხანს ვიქნები პრეზიდენტი (ეს კიდევ საკითხავია), მაგრამ ეს სახელმწიფო ქონება იყო და სახელმწიფო ქონებად რჩება. აქ არავის არავითარი ეჭვი არ უნდა ჰქონდეს.

რეკონსტრუქციისა და უსაფრთხოების სისტემის დამონტაჟების დასრულებასთან დაკავშირებით ხარჯთაღრიცხვის შედგენა მთავრდება, ჩატარდება აუდიტი და გარკვეული თანხის გადახდა შეიძლება კიდევ მოგვიწიოს, თუკი, რა თქმა უნდა, სახელმწიფოს ამის საშუალება არ ექნება.

ყოველივე ამის საშუალებას მაძლევს არა მარტო და არა იმდენად ჩემი გახმაურებული წიგნის ჰონორარი, რომელიც ოცზე მეტ ქვეყანაში გამოიცა (სხვათა შორის, გამოცემა გრძელდება, ამ ბოლო დროს გამოიცა სომხეთში, აზერბაიჯანში, ზოგიერთ სხვა ქვეყანაში), არამედ ლექციების, სტატიების, ინტერვიუების საფასური, საბჭოთა კავშირის საგარეო საქმეთა სამინისტროდან წასვლის შემდეგ რომ მივიღე. ეს საკმაოდ დიდი თანხებია. მოგეხსენებათ, მაშინ განსაკუთრებული იყო ინტერესი ჩემი პიროვნებისადმი, განსაკუთრებით გადადგომის შემდეგ (მაგალითად, ამერიკის შეერთებულ შტატებში პლანეტის პირველ პიროვნებად მაღიარეს) და ეს მარტო სახელი და აღიარება არ იყო, ამას ფული და ანაზღაურებაც მოჰყვებოდა ხოლმე.

- დაახლოებით თუ გახსოვთ თანხა, რომელიც საჯარო ლექციებში ან ინტერვიუში გადაგიხადეს?

- გასამრჯელო სხვადასხვაგვარი იყო. მაგალითად, თვენახევრიანი ტურნე ამერიკის შეერთებულ შტატებში (აგრეთვე, სხვა ქვეყნებში, მათ შორის, საბჭოთა კავშირშიც) - ეს იყო საუნივერსიტეტო ლექციები, რომლებიც საუნივერსიტეტო გამოშვებას დაემთხვა, იკრიბებოდა ათასობით და ათიათასობით ადამიანი. ასეთი აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა 30-50 ათასი დოლარი ღირდა, ზოგჯერ ცოტა მეტი ან ნაკლები, და ასე შემდეგ. იყო ზოგიერთი ამერიკული გაზეთის შემოთავაზება, რომ, თუ ყოველთვიურად პოლიტიკური მიმოხილვის ერთ საგაზეთო სვეტს გავაკეთებდი, მივიღებდი 100 ათას დოლარს. როგორც გითხარით, ანაზღაურება უმაღლესი სტანდარტის დონეზე ხდებოდა. სხვათა შორის, ამ შემოსავლებიდან ასი ათასი დოლარი თბილისში დემოკრატიისა და აღორძინების ფონდის შესაქმენლად შევიტანე. როგორ დაიხარჯა, არ დავინტერესებულვარ, მაგრამ ვიცი, რომ დაიხარჯა. ბუნებრივია, ალბათ, დანიშნულებისამებრ დაიხარჯებოდა.

საკმაო თანხას შეადგენს ძველი დანაზოგები. აქ უნდა განვმარტო ერთი რამ, რადგანაც ყველამ ეს არ იცის. პოლიტბიუროს წევრები და კანდიდატები (და მე კარგა ხანს ვიყავი ჯერ კანდიდატი და შემდეგ 1985 წლიდან პოლიტბიუროს წევრი) სიმბოლურ თანხას ხარჯავდნენ კვებაზე, უფასო ჰქონდათ დასვენება, აგარაკი, ყოველწლიურად იღებდნენ ეგრეთ წოდებულ „სამკურნალო დახმარებას“ (თუ არ ვცდები, ორი თვის ხელფასის ოდენობით), უცხოეთში მივლინებისას, გარდა უშუალო სამივლინებო ხარჯებისა, იღებდნენ „წარმომადგენლობით“ თანხებს და ეს საკმ­მაოდ სოლიდური თანხები იყო. უფასო იყო წიგნები, საჭირო ლიტერატურა, რამაც საშუალება მომცა შემექმნა საკმაოდ მდიდარი, მე ვიტყოდი, უნიკალური ბიბლიოთეკა (7-8 წლის განმავლობაში იმდენი წიგნი დაგროვდა, რომ ნეტავ იმდენი მაცოცხლა, რომ ბოლომდე წამაკითხა).

ამ და სხვა ხარჯებს, როგორც წესი, განკარგავდა ან ინახავდა ჩემი მეუღლე ნანული შევარდნაძე, ასე იყო ახალგაზრდობის წლებიდან, როცა ჩვენ, ასე ვთქვათ, ღატაკნი ვიყავით, მაშინაც იგი იყო პასუხისმგებელი და ჩვენი ოჯახის „ხაზინადარი“ და ასევეა დღესაც. ჩემი ინტერესი ფულისადმი ყოველთვის გულგრილი იყო.

ბინა, რომელშიც ვცხოვრობდით მოსკოვში წასვლამდე (მცხეთის ქუჩა, №2), ჩემმა შვილმა პაატა შევარდნაძემ შეისყიდა 1989 წელს. მას ჰყავს მეუღლე და ოთხი შვილი, მუშაობს პარიზში, იუნესკოში, საკმაოდ მაღალი საკონტრაქტო ანაზღაურებით, ლაპარაკია რამდენიმე ათას დოლარზე. ცნობილია, რომ მომდევნო წლებში მოხდა ბინების პრივატიზება და საქართველოს მოსახლეობამ, ყველა მოქალაქემ საცხოვრებელი ფართობი უფასოდ მიიღო. ჩვენ კი მაშინ საკმაოდ დიდი თანხა გადავიხადეთ. შესაბამისი დოკუმენტები დაცულია ქალაქის მერიაში.

- გამოდის, რომ თბილისში თქვენ საკუთარი სახლი არა გაქვთ?

- მაგაზე არ ვფიქრობ, არ ვდარდობ, ესეც ჩემი უცნაურობაა, ალბათ.

ახლა ანგარიში მოსკოვის საცხოვრებელ სახლთან დაკავშირებით.

ეს ბინა მე აღარ მეკუთვნის. სხვათა შორის, საუცხოო ბინა იყო, საუცხოო ადგილას. მოსკოვიდან წამოსვლის შემდეგ ბინაში ჩავწერეთ ჩვენი ოჯახის ერთ-ერთი ყველაზე ძველი და განუყრელი მეგობრის ოჯახის წევრები და ეს საცხოვრებელი ფართობი მათს საკუთრებაში გაფორმდა. დავძენ, რომ ჩვენ შორის არსებობს ჯენტლმენური გარიგება, შეიძლება, რამდენადმე უცნაურიც: თუ ოდესმე ჩემს შვილებს, ან შვილიშვილებს (მე - არა) რაიმე მიზეზით მოსკოვში ბინა დასჭირდებათ, ისინი იზრუნებენ ამაზე, მათ აქვთ ამის საშუალება.

მოსკოვის ბინაში არსებული ნივთების რეალიზაციის შედეგად მიღებული თანხები ოჯახის დანაზოგს შეემატა, რომელიც ჩემს „ხაზინადართან“ ინახებოდა და ინახება.

ჩემი ქალიშვილი მანანა შევარდნაძე ცხოვრობს მისი პირველი ქმრის ზვიად მოსაშვილის ბინაში, რომელიც უკურნებელი სენით გარდაიცვალა. ამჟამად მანანა იმავე ბინაში მეორე ქმართან და შვილებთან ერთად ცხოვრობს.

მამათში მამაპაპისეული ხის სახლი, რომელზეც ძალიან ბევრს ლაპარაკობენ ხოლმე, ძალიან პატარა ნაკვეთით, სანათესაოს საერთო საკუთრებაა, ყოველ შემთხვევაში, მე ასე მიმაჩნია, რომ არა მაქვს უფლება, მარტო მე მეკუთვნოდეს. მე მყავდა ძმები, მყავს და, ძმისწულები, დისწულები, საკმაოდ დიდი სანათესაო და, ბუნებრივია, მარტო ჩემს საკუთრებაში ვერ იქნება, თუმცა, არც არავინ მიკრძალავს იქ ჩასვლას და ღამის გათევას, ან, თუ საჭირო იქნება, ცხოვრებას.

დეკლარაციაში მითითებული მონაცემების მიუხედავად, კვლავ მინდა განვმარტო: გერმანიაში შეტანილი ანაბრებიდან (ჰონორარი მაქვს მხედველობაში) სახელმწიფო გადასახადი 146 ათასი მარკა საქართველოს ბიუჯეტში შევიტანე. შეიძლება ვინმეს დაებადოს კითხვა, რატომ ჩაირიცხა ჩემი კუთვნილი ჰონორარი, აგრეთვე, ემანუილ კანტის პრემია გერმანიის ბანკში და არა სხვა ქვეყანაში, კერძოდ, საქართველოში? საქმე ის გახლავთ, რომ წიგნის გამოცემის დროს მე საქართველოში არ ვიმყოფებოდი. გერმანიაში ცხოვრობს და მოღვაწეობს წიგნის მთავარი გამომცემელი და გავრცელების მთავარი ორგანიზატორი, და მეც დავყაბულდი მის რჩევას, იქ გამეხსნა ანგარიში, მაშინ ასე სჯობდა, რადგან ყველა ქვეყნიდან, სადაც წიგნი გამოიცემოდა (ზოგიერთ ქვეყანაში ორჯერ და სამჯერაც გამოიცა, მაგალითად, გერმანიაში - ორჯერ, საფრანგეთში - ორჯერ და ასე შემდეგ), ყველაფრის აკუმულირება სწორედ ამ ბანკში ხდებოდა. ამით საქართველოს არაფერი წაუგია (ვთხოვ ყველას, ამას მიაქციოს ყურადღება), რადგან გადასახადი სრულად ჩვენს ბიუჯეტში შევიდა, თუმცა წესით, იგი გერმანიაში უნდა დარჩენილიყო, მაგრამ გამიწიეს ანგარიში და რაც იქ უნდა შემეტანა, საქართველოს ბიუჯეტში შევიტანე. ამავე გამომცემლობასთან გაფორმებულია კონტრაქტი მეორე წიგნზეც. მაგრამ, სამწუხაროდ, დროის უქონლობის გამო მუშაობა ჯერჯერობით ვერ დავამთავრე (ეს გამომცემელი, როგორც მიხვდით ჩემი საუბრიდან, სარგებლობს ექსკლუზიური უფლებით ჩემს ყველა ნაწარმოებზე, რომლებიც უნდა გამოიცეს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში. მაშინ მე ხელს მაძლევდა ერთ კაცთან და ერთ რომელიმე ბანკთან მქონოდა საქმე).

დეკლარაციაში ასევე ნაჩვენებია, რომ ონასისის სახელობის პრემიიდან (250 ათასი დოლარი) 48 ათასი დოლარი, ასევე, სახელმწიფო ბიუჯეტშია შეტანილი, ხოლო თვით პრემია - დარჩენილი თანხა „საქართველოს ბანკში“ ინახება და ჯერჯერობით არც ვაპირებ გამოტანას.

ჩემი დამატებითი განმარტებანი სრული არ იქნება, თუ კიდევ ერთ მომენტს არ შევეხები: 1994 წლის დამლევს, როცა საქართველოში უმძიმესი ეკონომიკური და ფინანსური კრიზისი მძვინვარებდა, საქართველოს ელჩმა თურქეთში ნოდარ კომახიძემ მაცნობა, რომ თურქეთის ბევრი მოქალაქე (უმეტესად ქართული წარმომავლობისა) აგროვებს გარკვეული რაოდენობის თანხებს საქართველოს პრეზიდენტისათვის, პრეზიდენტის დასახმარებლად, მისი შეხედულებისამებრ გამოსაყენებლად, და რომ ამ საქმის ინიციატორებს არ სურთ მაინცდამაინც მათი აქციის აფიშირება. ეს თანხა (ახლა უკვე შეიძლება ამაზე ლაპარაკი, საკმაოდ დიდი დრო გავიდა) 160 ათასი დოლარი მართლაც ჩაირიცხა „თბილინტერბანკში“.

აღნიშნული თანხიდან: თბილისის მოსწავლე ახალგაზრდობის სასახლეს გადავურიცხე 50 ათასი დოლარი, ბაგრატის ტაძრისა და ალავერდის აღორძინების ფონდს - 4500 დოლარი, წმინდა სამების ტაძრის მშენებლობას - ერთხელ 6000 დოლარი, ჯანმრთელობის დაცვის სამინისტროს - 26 ათასი დოლარი, ბორჯომ-ლიკანის, წინანდლის რეზიდენციების ანგარიშებზე - 10-11 ათასი დოლარი, საერთაშორისო პიანისტთა ფესტივალს მოხმარდა 5000 ლარი. ამავე დროს მინდა ისიც შევახსენო რადიომსმენნელს, რომ 20 ათასი დოლარი ამ თანხიდან მიმდინარე წელს ბავშვებისათვის საახალწლო ნაძვისხის მოსაწყობად გადავრიცხეთ (უმთავრესად, ობოლი და ლტოლვილი ბავშვებისათვის), წმინდა სამების ტაძრის მშენებლობის ანგარიშზე უკვე გადაირიცხა დამატებით 20 ათასი ლარი, ხოლო 11 ათასი ლარი მოხმარდება კრწანისის მეურნეობას, პრეზიდენტის იქაურ რეზიდენციასთან დაკავშირებული ხარჯების ასანაზღაურებლად (სტუმრიანობა, კვების ხარჯები და ზოგიერთი სხვა).

კიდევ ერთი „მგრძნობიარე“ თემა: ჩემი ხანგრძლივი პოლიტიკური და სახელმწიფოებრივი მოღვაწეობის პერიოდში მიღებული მაქვს სხვადასხვა საჩუქრები, სუვენირები, სამახსოვროები, მათ შორის, ხელოვნების ნაწარმოებები, სახელმწიფო ჯილდოები და არა მარტო საბჭოთა კავშირისა (ჯილდოები მართლაც უამ რავია).

ბევრი მათგანი იმდენად უნიკალურია, რომ დღეს ფასის დადგენაც კი პრობლემატურია.

ყველაფერი ეს დაცულია ზემოთ ნახსენებ კრწანისის რეზიდენციაში - ყველაფერი, მნიშვნელოვანიც და არამნიშვნელოვანიც. რა თქმა უნდა, საჭიროა მათი სრული ინვენტარიზაცია, მოსახერხებელ დროს საჭირო იქნება აუდიტის დანიშვნაც, ასე რომ, მთელი ეს მეურნეობა, ისევე, როგორც ჩემი შემოქმედებითი მემკვიდრეობა წესრიგშია მოსაყვანი. ეს საკმაოდ ძვირადღირებული და საკმაოდ რთული სამუშაოა. ამას წინათ ჩემმა მეგობარმა შულცმა მომწერა, თუ შენი მემკვიდრეობის მოწესრიგება და აღდგენა დაგჭირდება, მე გამოგიგზავნი კაცს, რომელიც დაიქირავებს 10-15 პიროვნებას (რა თქმა უნდა, იმ ხალხს ფული მე უნდა გადავუხადო) და ყოველივე ამას მოაწესრიგებსო. ეს ძალიან დიდი და რთული სამუშაოა, არც უჩემოდ შესრულდება ეს საქმე. სამწუხაროდ, ჩემი დრო სასტიკად შეზღუდულია, და, ალბათ, ბევრი რამ სამომავლოდ მექნება გასაკეთებელი.

ერთი რამ კი მინდა ვუთხრა ჩემს თანამოქალაქეებს: არაფერი არ დაკარგულა, არც უცხოეთში, არც მოსკოვში, არც საქართველოში შეძენილი თუ ნაჩუქარი, არც დაიკარგება, ყველაფერი ჩემს ხალხს და შთამომავლობას დარჩება.

- მიუხედავად იმისა, რომ კანონი ამას არ ითვალისწინებდა, თქვენ მაინც ძალიან დაწვრილებითი დეკლარაცია წარადგინეთ და განმარტებებიც დაურთეთ. შეიძლება ითქვას, რომ ეს თვისობრივად ახალი ფორმის და შინაარსის დეკლარაციაა...

- მეც ასე წარმომიდგენია. შემდეგში დეკლარაციის აუცილებლობა სახელმწიფო მოხელეთა უფრო ფართო მასაზე უნდა გავრცელდეს. ამასთან საჭირო იქნება მოქმედი კანონმდებლობის მუდმივი სრულყოფა მოწინავე ქვეყნებისა და საკუთარი გამოცდილების გათვალისწინებით.

ახლა მეორე საკითხი - ჩვენთვის რამდენადმე ახლებური - რატომ გავამახვილე ყურადღება შემოსავლებზე, წყაროებზე და რატომ ვამბობ, რომ მე არა ვარ ყველაზე ღარიბი კაცი.

მიმაჩნია, რომ ეს ღირსებაა, რადგანაც პრეზიდენტი დამოუკიდებელი უნდა იყოს თავისი მდგომარეობით, კერძოდ, ქონებრივი ცენზის თვალსაზრისითაც.

თქვენ იცით, რომ მთელ რიგ ქვეყნებში პრეზიდენტობის კანდიდატად შეიძლება დაასახელოს თავი ადამიანმა, თუ მას აქვს გარკვეული შემოსავალი, გარანტია იმისა, რომ საარჩევნო კამპანიის მნიშვნელოვან ნაწილს თავად დააფინანსებს. ბევრ ქვეყანაში ეს მიღებული ნორმაა, ჩვენთვის კი ცოტა არ იყოს, უცხო ხილია.

კანონიერი გზით შექმნილი დოვლათის, შემოსავლის წყალობით პრეზიდენტი ხდება დამოუკიდებელი მატერიალურად, ფინანსურად. სათანადო კანონის შესაბამისად იგი ასევე სახელმწიფოს მიერ უნდა იყოს უზრუნველყოფილი ხელფასით, ყველა აუცილებელი პირობით. მაგრამ, ალბათ, ეს უფრო სამომავლო საქმეა.

საქინფორმი.

„მიმდინარე წელი განსაკუთრებით საგულისხმო და მნიშვნელოვანი იქნება კონფლიქტურ სიტუაციათა მოწესრიგების, ცნობილ პრობლემათა საბოლოო გადაწყვეტის თვალსაზრისით“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 5 იანვარი. - №2 (3043). - 1, 2 გვ.

მილოცვა

ძვირფასო მეგობრებო!

მინდა, ახალი წლის დასაწყისში, საქართველოს მეკავშირეთა პროფესიულ დღესასწაულთან დაკავშირებით, ჩემი გულითადი მილოცვა გადავცე კავშირგაბმულობისა და ფოსტის მუშაკებს, ყველას, ვისაც კი ამ დარგში თავისი წვლილი შეაქვს.

კავშირგაბმულობა ქვეყნისათვის ერთ-ერთი სასიცოცხლო დარგია. თქვენ, ვინც კი ამ დარგში მოღვაწეობთ, დიდი პასუხისმგებლობა გაწევთ ქვეყნისა და ერის წინაშე. თქვენ გესაჭიროებათ დიდი ძალისხმევა, რათა ჩვენი საკომუნიკაციო საშუალებები გაუთანაბრდეს მსოფლიოს სტანდარტებს. მსურს, ახალი, 1999 წელი, წარმატებების, მშვიდობის, ბედნიერებისა და სიხარულის წელი ყოფილიყოს ყოველი თქვენგანისათვის, თქვენი ოჯახის წევრებისათვის.

გილოცავთ შობა-ახალ წელს! დაე, სიმყუდროვე, ხვავი და ბარაქა შემოეტანოს მას თქვენს ოჯახებში.

გისურვებთ წინსვლას თქვენ და სრულიად საქართველოს.

პატივისცემით,
ედუარდ შევარდნაძე.
1999 წლის 6 იანვარი.

კავშირგაბმულობისა და ფოსტის მუშაკებს! : მილოცვა // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 7 იანვარი. - №4(3045). - 1 გვ. 38

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 11 იანვრის რადიოინტერვიუ

- რასაკვირველია, ინტერვიუს კვლავ ეკონომიკის თემით დავიწყებთ. გასულ კვირაში თქვენ საგადასახადო და საბაჟო სამსახურების ხელმძღვანელებს შეხვდით. თქვენ ბრძანეთ, თუკი იანვრის ბიუჯეტი არ შესრულდება, ეს ხელმძღვანელები თანამდებობას დატოვებენო. გარდა ამისა, განვლილ კვირაში შეიმჩნეოდა ლარის კურსის მერყეობის საკმაოდ მაღალი ამპლიტუდა. უნდა ითქვას, საახალწლოდ ლარის კურსი შედარებით სტაბილური გახდა, ახალი წლის შემდეგ კი ეს მისი კურსის პირველი მნიშვნელოვანი მერყეობა იყო... - ჟურნალისტ ნატო ონიანის თხოვნით, ამ თემაზე საუბრით დაიწყო თავისი ტრადიციული ორშაბათის რადიოინტერვიუ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ:

- თქვენ ახსენეთ სამინისტროთა ხელმძღვანელებთან შეხვედრები, რომლებიც გაგრძელდება.

- გადაწყვეტილი მაქვს შევხვდე თითოეული სამინისტროს და ზოგიერთი დეპარტამენტის კოლექტივებს, თუკი ფიზიკურად იქნება ამის საშუალება, ცალკეულ ხელმძღვანელებს, რათა უშუალო საუბრის შედეგად ერთობლივად შევიმუშაოთ ამ სახელმწიფო ინსტიტუტებისა და უწყებების შემდგომი რეორგანიზაციის, მათი „მარგი მოქმედების“ ამაღლებისათვის საჭირო ღონისძიებათა პროგრამა, ესე იგი, ლაპარაკია სახელმწიფო სტრუქტურების შემდგომ სრულყოფაზე და არა პრეზიდენტისა და სამინისტროთა ხელმძღვანელების ჩვეულებრივ შეხვედრასა და ჩვეულებრივ დიალოგზე.

ერთ-ერთი ასეთი შეხვედრისას განვაცხადე და კვლავ ვადასტურებ: სამინისტრო, სახელმწიფო უწყება არც ერთი ნაბიჯით არ უნდა ჩამორჩეს ქვეყანაში მიმდინარე რეფორმებს. ის, რაც ჩვეულებრივი იყო 20-25 წლის წინათ, თუნდაც 2-3 წლის წინათ, რა თქმა უნდა, დღეს მიუღებელია. მხედველობაში მაქვს მუშაობის სტილი და მეთოდიკა.

ცხოვრება იმდენად სწრაფად ვითარდება, რომ არათუ მრავალი წლის წინათ, არამედ სამიოდე წლის წინათაც დამკვიდრებული სტილი ძველდება, მიუღებელი და არაეფექტიანი ხდება.

სწორედ ეს მიმაჩნია სამინისტროთა, სახელმწიფო სტრუქტურათა უპირველეს ამოცანად - ისინი, ჯერ ერთი, თავად უნდა ქმნიდნენ პროცესებს ეკონომიკასა და სოციალურ სფეროში და ამავე დროს იოლად ითვისებდნენ ყოველივე პროგრესულს, ახალს, რასაც თანადროულობა ქმნის, მათ შორის, სხვა ქვეყნებშიც.

აუცილებელია სამინისტროს ჩამოშორდეს წარსული ეპოქიდან გადმოყოლილი ყველა მანკიერი თვისება - მხედველობაში მაქვს უხეში, პრიმიტიული ადმინისტრირების ჩვევა, უსაზღვრო კონტროლისადმი მისწრაფება, ყველაფრის საკუთარ ხელში აღება. ახალ პირობებში სახელმწიფოს უმთავრესი ფუნქციაა კოორდინირება, ბიზნესისათვის ხელის შეწყობა, საინვესტიციო გარემოს გაუმჯობესება, ინვესტიციათა მოზიდვა და ახალი, დამატებითი რეზერვების ძიება ეკონომიკური პოტენციალის გასაძლიერებლად, ქვეყანასა და ადამიანზე ზრუნვა.

მიმდინარე კვირაში ვიმსჯელებთ მრეწველობის ამოქმედების, მცირე ბიზნესის განვითარების, სატრანსპორტო საშუალებათა ინტენსიური გამოყენების პრობლემებზე.

ამ თვალსაზრისით განსაკუთრებით დიდი პერსპექტივები აქვს ტრანსპორტს. საკმარისია ითქვას, რომ მიმდინარე წელს დღის წესრიგში დგება შემოსავლის გაორმაგების ამოცანა, და ეს საკმაოდ დიდი თანხაა. გაცილებით მეტი ეფექტი უნდა მოგვცეს საგარეო ვაჭრობამ - ამ უწყების კოლექტივსაც აუცილებლად შევხვდები. მეტი ყურადღება დაეთმობა სოფლის მეურნეობას - მით უმეტეს, შარშანდელი, ასე ვთქვათ, კატასტროფული გვალვის შემდეგ.

იმედი მაქვს, ენერგეტიკოსები სიტყვას შეასრულებენ და უახლოესი დღეების განმავლობაში დაასრულებენ თბილსრესის მე-9 და მე-10 ბლოკების აღდგენით სამუშაოებს, რის შედეგადაც ელექტროენერგიით მოსახლეობის მომარაგება მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდება. ამ თემას ქვემოთ კიდევ დავუბრუნდებით.

რაც შეეხება წლის შედეგებს, ჯერჯერობით საბოლოო ციფრებზე ლაპარაკი ნაადრევია. დროა საჭირო, რომ სტატისტიკის დეპარტამენტმა საბოლოო შედეგები დააჯამოს.

ამჟამად შეგვიძლია ვილაპარაკოთ დეკემბრის თვეზე. სამართლიანობა მოითხოვს აღინიშნოს, რომ გასული წლის მიწურულს, კერძოდ, დეკემბერში, გაცილებით უკეთ იმუშავეს როგორც საგადასახადო, ისე საბაჟო სამსახურებმა, რამაც საშუალება მისცა ხელისუფლებას შეესრულებინა თავისი პირობა: დეკემბერში საბიუჯეტო ორგანიზაციების თანამშრომლებმა, პენსიონერებმა მიიღეს კუთვნილი თანხები, მხედველობაში მაქვს დეკემბრის ხელფასები და პენსიები, მაგარამ ეს მხოლოდ დასაწყისია.

საბაჟო და საგადასახადო სამსახურებმა არც ერთ თვეში აღარ უნდა დაუშვან ჩამორჩენა, ვინაიდან ამ ჩამორჩენის აღმოფხვრა შემდგომ, წლის განმავლობაში თითქმის შეუძლებელი ხდება.

ამოქმედდა გრაფიკი, რომელიც გულისხმობს უახლოესი თვეების განმავლობაში არა მარტო დავალიანების დაფარვას, არამედ ხელფასების, პენსიების, სხვა საბიუჯეტო სარგოების რეგულარულ გაცემასაც, რისი აუცილებელი პირობაც გადასახადების უდანაკარგო აკრეფაა. ეს არის საფუძველთა საფუძველი.

თავის მხრივ სახელმწიფო ყველაფერს იღონებს, რათა ორივე სამსახურს - როგორც საგადასახადო, ასევე საბაჟო სამსახურებს - პრივილეგიური მდგომარეობა შეუქმნას. ამას ვერ გავექცევით, ვინაიდან ქვეყნის ბიუჯეტი ფაქტობრივად სწორედ ამ ორ დეპარტამენტს ეყრდნობა. ამიტომ სავსებით გამართლებულად მიმაჩნია წინადადება, რომ შეიქმნას თანამშრომელთა სტიმულირების განსაკუთრებული სისტემა: ვთქვათ, იმ თანხის 10 ან 15 პროცენტი, შეიძლება მეტიც, რომელსაც ეს საფინანსო ინსტიტუტები აკრეფენ წინასწარ განსაზღვრული და ფინანსთა სამინისტროსთან შეთანხმებული გეგმის გადამეტებით, დარჩეს საგადასახადო და საბაჟო სამსახურების საპრემიო ფონდში და მოხმარდეს ტექნიკური ბაზის განვითარებას, სამუშაო პირობების გაუმჯობესებას და ასე შემდეგ.

მებაჟე და საფინანსო ინსპექტორი, რომლებიც დავალებას ასრულებენ და გადასახადს კრეფენ, დარწმუნებული უნდა იყვნენ, რომ კეთილსინდისიერი, წარმატებული შრომის შედეგად ძალიან მაღალი ანაზღაურება ექნებათ, თანაც კანონიერი ანაზღაურება და, როგორც იტყვიან, ღმერთმა შეარგოთ!

მთავარია, ბიუჯეტმა მიიღოს კუთვნილი სახსრები, რათა აღმოიფხვრას პენსიონერთა, მასწავლებელთა, ჯარისკაცთა, პოლიციელთა მიმართ დავალიანება და სახელმწიფომ შეძლოს ნორმალური ფუნქციონირება.

ამ თვალსაზრისით დეკემბერში შესანიშნავად იმუშავა აჭარის საგადასახადო სისტემამ, რისთვისაც მათ მადლობა ეთქმით. განსაკუთრებით გამოვყოფ სამეგრელოს მხარეს (თქვენ იცით, ამ მხარეს როგორ უჭირს), - თანაც საქმე გაკეთდა, ვიმეორებ, უმძიმეს პირობებში და ეს წარმატება ხელისუფლებამ სათანადოდ უნდა დააფასოს.

ღირსეულ სიტყვას ამბობს თბილისიც ბიუჯეტის შევსების თვალსაზრისით. ეს ბუნებრივიც არის, ვინაიდან დედაქალაქი არა მარტო საქართველოს მთავარი ქალაქია, საითაც, თუ შეიძლება ასე ითქვას, ყველა „გზა მიდის საქართველოს ყოველი მხრიდან“, არამედ სრულიად საქართველოს უმთავრესი მკვებავი და უმთავრესად დონორიც გახლავთ.

რამდენიმე სიტყვა ფინანსურ ბაზარზე შექმნილი სიტუაციის შესახებ, თქვენ ეს სავსებით კანონზომიერად იკითხეთ. წლის დამდეგიდან, როგორც მოსალოდნელი იყო (ჩვენთვის აქ მოულოდნელი არაფერია), შესამჩნევად გაფართოვდა ლარის მერყეობის ამპლიტუდა. ლარის კურსმა ჯერ დაიკლო, შემდეგ კვლავ მიაღწია მაღალ ნიშნულს.

ბოლო დღეებში ამპლიტუდა მცირდება, მაგრამ ნიშანდობლივია ამჟამინდელი სიტუაციის მთავარი თვისება: ლარის მერყეობა გრძელდება, მისი კურსი თითქმის ყოველდღიურად იცვლება - ხან აიწევს, ხან პირიქით - დაიწევს.

როგორც ჩანს, ასე გაგრძელდება, სანამ ჭკუას არ ვისწავლით და არ მივხვდებით: დაგროვების მიზნით (თუნდაც დროებითი დაგროვების, თუნდაც ძალზე მცირე რაოდენობით) - ლარის გადაცვლა დოლარზე უკვე წამგებიანია, ყველას ვარწმუნებ - წამგებიანია, ვინაიდან აღარ არსებობს იმის გარანტია, რომ როდესაც ლარი დაგჭირდებათ, დოლარის გაყიდვა აღარ მოგიწევთ იმაზე იაფად, ვიდრე იყიდეთ.

ალბათ დროა, ყველა გონს მოეგოს და აღარ აძარცვინოს თავი ფინანსურ სპეკულანტებს, რომლებმაც გვარიანად მოითბეს ხელი იმ პერიოდში, როცა ეროვნული ბანკი სავალუტო ინტერვენციებს ახორციელებდა და კურსის განუწყვეტელი შემცირება თითქოს გარანტირებული იყო.

რასაკვირველია, ამავე დროს ეროვნული ვალუტის სიმტკიცისათვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს ისევ და ისევ გადასახადების სრულად ჩარიცხვას ბიუჯეტში, აგრეთვე „ლარის ერთადერთობის“ შესახებ კანონის აღსრულებას. სანამ ამას არ შევიგნებთ, მანამდე ლარის მერყეობა, და ძალიან ხშირად მოსახლეობის საზიანოდ, გარდაუვალი იქნება.

- აქ, ალბათ, კიდევ ერთი მომენტია, რომელიც ასევე ფინანსურ სტაბილურობასაც უკავშირდება და ზოგადად ქვეყანაში სტაბილურობასაც. ფაქტობრივად დაიწყო ახალი წელი და უკვე ასეთი ვარაუდი გამოითქმის, რომ უახლოეს ხანში, კერძოდ, გაზაფხულზე მოსალოდნელია რაღაც დესტაბილიზაცია. პრინციპში, ამ ტიპის პროგნოზები ხშირად გაისმის ხოლმე და ნაწილობრივ მართლდება კიდეც. თქვენ როგორ მიგაჩნიათ, რამდენად მოსალოდნელია, რომ გაზაფხულზე სიტუაცია კიდევ უფრო დაიძაბოს და არასტაბილური გახდეს?

- შეიძლება ლაპარაკი ხან პროგნოზზე, ხან ჭორზე.

მომიტევოს რადიომსმენელმა, მაგრამ, ამასთან დაკავშირებით, ცოტა არ იყოს, მკვახე განცხადება უნდა გავაკეთო:

არავის არაფერი შეეშალოს საქართველოს ხელისუფლების უნართან და პოლიტიკურ ნებასთან დაკავშირებით!

დესტაბილიზაციას ქვეყანაში არ დავუშვებთ!

ძალა შეგვწევს და უნარიც გვაქვს, რათა ძირშივე აღვკვეთოთ, რა თქმა უნდა, კანონიერი ხერხებით, ყოველგვარი უკანონობა, კონსტიტუციური სივრციდან ყოველგვარი გასვლის მცდელობა, თუნდაც მცირე, ყველანაირი პროვოკაცია, საიდანაც უნდა მოდიოდეს და ვის მიერაც უნდა იყოს ინსპირირებული. არავის არ ვაპატიებთ კონსტიტუციური ნორმებიდან გადახვევას.

საახალწლო გამოსვლაში მე ვთქვი, რომ ქართული სახელმწიფო ბოლო 3-4 წლის განმავლობაში გაწეული აღმშენებლობითი მუშაობის შედეგად, შეიძლება ითქვას, უკვე დაფუძნდა სახელმწიფოდ. იგი არცთუ ბოლომდე მთლიანად სრულყოფილი, მაგრამ ძირითადად, ინსტიტუციური თვალსაზრისით, უკვე სრულქმნილი სახელმწიფოა.

ეს არის უდიდესი, საშვილიშვილო, თვალსაჩინო მონაპოვარი, რომელსაც გაფრთხილება სჭირდება და უნდა გაუფრთხილდეს არა მარტო ხელისუფლება, არამედ მთელი საზოგადოება და საქართველოს ყველა მოქალაქე.

საქართველოს ვერავინ დააბრუნებს, ასე ვთქვათ, საზარელი ეროვნული ტრაგედიის სისხლიან ეპოქაში, როდესაც მძვინვარებდა „მართვადი ქაოსის“ დოქტრინა, ძმა ძმას უპირისპირდებოდა. ძალაუფლებას კი, ფაქტობრივად, კრიმინალური დაჯგუფებანი ფლობდნენ. ყველას კარგად გვახსოვს ეს - დიდებსაც და პატარებსაც.

სრული პასუხისმგებლობით ვაცხადებ, კერძოდ, ჩვენი უცხოე­ელი მეგობრებისა და კეთილმოსურნეების გასაგონად: საქართველო არის და იქნება სტაბილური სახელმწიფო, სტაბილური დემოკრატიის ქვეყანა, და იგი არ გახდება არასტაბილური.

სხვათა შორის, აქვე ხაზი უნდა გავუსვათ იმ გარემოებას, რომ დასავლური მსოფლმხედველობისათვის განუყოფელია დემოკრატია და სტაბილურობა, და სახელმწიფო იცავს დემოკრატიას სწორედ სტაბილურობის გზით. არასტაბილური დემოკრატია საერთოდ არ არის დემოკრატია, და დემოკრატია არასტაბილურ ქვეყანაში - ეს ანარქიაა.

შევახსენებ ყველას ჩემი მეგობრის ჰანს დიტრიხ გენშერის სტუმრობას საქართველოში საზარელი ანარქიის დროს, ეს იყო 1992 წლის გაზაფხული. იგი თავის გამოსვლაში, როგორც გულწრფელი მეგობარი, ხშირად იმეორებდა: „სტაბილური დემოკრატია“ (მახსოვს ეს სიტყვები, ახლაც ყურში მაქვს ჩაჭედილი), „სტაბილური დემოკრატია“ - თქვენ უნდა ააშენოთ „სტაბილური დემოკრატია“, გისურვებთ წარმატებებს „სტაბილური დემოკრატიის“ მშენებლობაში და სხვა.

კიდევ ერთი მომენტი უნდა აღინიშნოს ხაზგასმით: ვერავინ შეძლებს მადესტაბილიზებელ ფაქტორად გამოიყენოს საქართველოს ტერიტორიაზე არსებული კონფლიქტური კერები. აფხაზეთისა და ცხინვალის კონფლიქტების საბოლოო მოგვარება უახლოესი მომავლის საქმეა, ისე ვითარდება საერთო მდგომარეობა ჩვენს პლანეტაზე, და საერთაშორისო ვითარება.

1999 წელი ამ თვალსაზრისით ძალიან მნიშვნელოვანი წინსვლის წელი იქნება. მივესალმები ბატონ ვაჟა ლორთქიფანიძის გააქტიურებას ქართულ-ოსური კონფლიქტის შვიდობიან მოწესრიგებასთან დაკავშირებით, მის შეხვედრებს ლუდვიგ ჩიბიროვთან, რეგიონის სხვა ხელმძღვანელებთან და, სხვათა შორის, ვაჟა ლორთქიფანიძესთან ერთად იყვნენ მინისტრები, საზოგადო მოღვაწეები, რექტორები, სხვები და სხვები.

კატეგორიულად არ ვეთანხმები იმ აზრს, რომელმაც მასმედიის ზოგიერთი საშუალებით გაიჟღერა, თითქოს ეს შეხვედრები, ცხინვალში მოლაპარაკება უშედეგოდ დამთავრებულიყოს. ვერ გეტყვით, რომელი არხი და რომელი გაზეთი იყო, მაგრამ ასეთი შეფასების მცდელობა კი იყო.

მე პირიქით მიმაჩნია, რომ მოლაპარაკება იყო უაღრესად შედეგიანი. ორივე მხარემ დაადასტურა პოლიტიკური ნება: კონფლიქტის შედეგები (ამჟამად უკვე, საბედნიეროდ, პოსტკონფლიქტურ ვითარებაზე ვლაპარაკობთ, და არა საკუთრივ კონფლიქტზე) საბოლოოდ აღმოიფხვრება და პრიორიტეტი ამ თვალსაზრისით ეკონომიკას მიენიჭება.

აბა, დავაკვირდეთ, რა ხდება: სახელმწიფო მინისტრთან ერთად ცხინვალში, როგორც ზემოთ ვთქვი, იმყოფებოდა სამინისტრო-უწყებათა ცხრა ხელმძღვანელი: კოლეგებთან თანამოქმედების შედეგად თანდათანობით, მაგრამ განუხრელად მიმდინარეობს დარღვეულ კავშირურთიერთობათა აღდგენა. ცხინვალი და თბილისი უკვე გაცილებით მეტად არიან დაკავშირებული ერთმანეთთან ეკონომიკურ, სატრანსპორტო და თუ სხვა სფეროებში, ვიდრე გასულ წლებში. ბუნებრივია, ეს ძალიან რთული პროცესი იქნება, მაგრამ, თუ გავითვალისწინებთ ადამიანურ ურთიერთობათა აღდგენას ოჯახებისა და ნათესაობის დონეზე, აგრეთვე, კულტურის, ინტელიგენციის წარმომადგენელთა გააქტიურებას, მრავალი ეკონომიკური და პოლიტიკური ინტერესის დამთხვევას (საუკუნეთა განმავლობაში რომ განაპირობებდა ქართველთა და ოსთა მშვიდობიან, ძმურ თანაცხოვრებას), - უეჭველია, შორს აღარ არის იმ დოკუმენტის ხელმოწერაც, რომელიც საბოლოო წერტილს დაუსვამს ამ კონფლიქტს და, რომელიც ორივე მხარისათვის მისაღები უნდა იყოს.

დარწმუნებული ვარ, ასევე წარმატებით განვითარდება ქართულ-აფხაზური სამშვიდობო დიალოგიც. დღევანდელი დონით არა ვართ კმაყოფილი, მაგრამ ხომ დაიწყო ეს დიალოგი. თუმცა იქ გაცილებით დიდი სირთულე გველის, მაგრამ დამაიმედებელია, რომ პრინციპული პოზიციები იკვეთება გაეროს უშიშროების საბჭოში და, საერთოდ, საქართველოს პრობლემატიკას ვერავინ გან­ნიხილავს გლობალური პრობლემებისაგან მოწყვეტით.

ჩვენს პლანეტაზე კი საბოლოოდ მკვიდრდება აზრი, რომ მსოფლიო ოცდამეერთე საუკუნეში, მესამე ათასწლეულში მოუწესრიგებელი კონფლიქტებით არ უნდა შევიდეს და კაცობრიობას აღარ უნდა დასჭირდეს ისეთი მძლავრი და მტკივნეული ბერკეტის გამოყენება, როგორიც არის „მშვიდობისადმი იძულების“ სამართლებრივი ინსტიტუტი, რასაც გარკვეული ძალისმიერი ზემოქმედებაც ახლავს. მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფაქტობრივად შეიქმნა ევროპის სასამართლო ტრიბუნალი სწორედ იმისათვის, რომ ასეთ საკითხებში გამოიტანოს სათანადო განაჩენი, გამოუტანოს განაჩენი იმათ, ვისაც მშვიდობა არ უნდა და ვინც საერთო მსოფლიო წესრიგს არ ემორჩილება.

მით უმეტეს, წარმოუდგენელია ჩვენთვის - ქართველებისა და აფხაზებისათვის, რომ თანაცხოვრების, საერთო სახელმწიფო აღმშენებლობის ათასწლეულთა შემდეგ ახალ ეპოქაში კონფლიქტის მოუწესრიგებლად, ძირითადი პრობლემების გადაუჭრელად შევაბიჯოთ, უნდა გადავწყვიტოთ ეს კონფლიქტი და, მე მგონი, ეს ბატონ ვლადისლავ არძინბასაც ესმის, მის სხვა კოლეგებსაც და, მით უმეტეს, ჩვენ ძალიან კარგად გვესმის.

ახლა, რადგან სტაბილურობასა და არასტაბილურობაზე, ზოგიერთ ჭორსა და ეგრეთ წოდებულ პროგნოზზე ვლაპარაკობთ, სხვათა შორის, არ შემიძლია არ შევეხმიანო ჩემს ზოგიერთ კოლეგას, რომლებიც წინასწარმეტყველებენ, ესე იგი, ასეთ პროგნოზს აკეთებენ: ამ გაზაფხულისთვის რომელიღაც ახალ კავშირში შევალთო (თქვენ ხვდებით რომელ კავშირზეა ლაპარაკი). თანამეგობრობის, შავი ზღვის ქვეყნების ეკონომიკური გაერთიანების, ევროპული სტრუქტურების, ბოლოს, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის წევრები უკვე ვართ. მაშ, რა მიერთების, შეერთების, შერწყმის მანია აეკვიატა ზოგიერთ პოლიტიკოსს? ნუთუ არ შეგვიძლია ყველამ ერთად ვაშენოთ ჭეშმარიტად დამოუკიდებელი და თავისუფალი ქვეყანა, ნუთუ აუცილებელია რაღაც ახალი ცენტრის ქვეშევრდომად გახდომა? ან იქნებ ის ახალი ცენტრები, რომლებზეც ისინი მსჯელობენ, თუ გაერთიანებები უფრო დალხენილი არიან, ვიდრე დღევანდელი, მით უმეტეს, ხვალინდელი საქართველო? ეტყობა, მრავალი საუკუნიდან გადმოყოლილი მანკიერი ფსიქოლოგიაა დამნაშავე, რომ ასე ალაპარაკებს ზოგიერთ პოლიტიკოსს. საუკუნეთა განმავლობაში რომ დამოუკიდ­დებლობა არ ჰქონდა ქვეყანას, ეტყობა, ვერ წარმოუდგენიათ ეს. საქართველო ვიღაცას უნდა მიეტმასნოს, ვიღაცას უნდა მიემხროს, სადღაც უნდა იყოს - ვიღაცის შემადგენლობაში, მხოლოდ არა დამოუკიდებელი და არა თავისუფალი. ვფიქრობ, ეგრეთ წოდებულ პროგნოზებში ეს ძალიან საშიში ჩანასახები გამოჩნდა და ეს საფრთხე ზოგიერთი პროგნოზისა, ახლა ჩვენი ქვეყნის „დიდი პოლიტიკოსები“ რომ გამოთქვამენ, ყველამ უნდა გააცნობიეროს, რამდენად საშიში და მავნეა.

- ეს რაც შეეხება იმათ, ვინც ამ პროგნოზებს გამოთქვამს. მაგრამ არის მოსახლეობისა და პოლიტიკოსთა უდიდესი ნაწილი, რომელსაც აშინებს ეს პროგნოზები. სხვათა შორის, ამ შიშთან დაკავშირებით მნიშვნელოვანი მომენტი იყო (თქვენ მას აუცილებლად მიაქცევდით ყურადღებას) აზერბაიჯანში ციხის ამბოხი, რომელიც რაღაცნაირად ელიავას ცნობილ ლაშქრობას მოგვაგონებს...

- უნდა გითხრათ, რომ ასეთი კონფლიქტური სიტუაციის გამოწვევის თვალსაზრისით სამხრეთ კავკასია, ასე ვთქვათ, სხვადასხვა ძალთა განსაკუთრებულ ყურადღებას იპყრობს. ეს იყო ტერორისტული აქტის მცდელობა, აზერბაიჯანის პრეზიდენტზე ჰეიდარ ალიევზე თავდასხმის მცდელობა, ეს იყო საქართველოში თქვენთვის კარგად ცნობილი ტერორისტული აქტი და ამბოხი. იყო ასეთი მოვლენები სომხეთშიც და ასე შემდეგ. ალბათ, სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებს ეს მოუწოდებს იმისათვის, რომ მეტი სიფხიზლე და მეტი წინდახედულობა გამოვიჩინოთ. არავითარ შემთხვევაში არ დავუშვათ ქვეყნის არასტაბილურობა. აზერბაიჯანში მოხდა ეს, ვერ გეტყვით, ამბოხი იყო თუ მცდელობა. როგორც პრესის საშუალებებით ვიცი, იგი შეფასებულია სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობად. ალბათ, მე და ბატონ ალიევს კარგად გვესმის, რაოდენ სახიფათოა ასეთი გამოსვლები და, ამდენად, ფხიზლად უნდა იყვნენ ხალხიც, ხელისუფლებაც და ჩვენი ქვეყნების პრეზიდენტებიც.

- გასულ კვირას ყაზბეგის მახლობლად საზარელი ტრაგედია მოხდა. საინფორმაციო საშუალებათა ცნობით, არც საქართველოსა და არც რუსეთის ბოლოდროინდელ ისტორიაში ამდენი მსხვერპლი არც ერთ კატასტროფას არ მოჰყოლია - 40-მდე კაცის სიცოცხლე შეეწირა ამ ავტოკატასტროფას. მეორე დღეს ჩრდილოეთ ოსეთის დედაქალაში, ფაქტობრივად, გლოვის დღე იყო...

- ბუნებრივია, საქართველოს ყველა მცხოვრებმა, ყველა მოაქლაქემ გულთან ახლოს მიიტანა ეს ამბავი. ფაქტობრივად, საქართველოში გლოვაა, ყველა ოჯახი ასე განიცდის ამას. სხვათა შორის, მაშინვე, როგორც კი ეს გავიგე, დავურეკე ბატონ ძასოხოვს, მზად ვიყავი გავმგზავრებულიყავი კიდეც, მივსულიყავი იმ ადგილას, მაგრამ იქ იმდენი ძალები იყო თავმოყრილი, რომ, ფაქტობრივად, ჩემი მისვლის არავითარი საჭიროება აღარ იყო და თანაც, სამწუხაროდ, უკვე ვიცოდი, რომ ყველა დაიღუპა. მე სამძიმრის დეპეშა გავგზავნე, ყველა დაღუპულის ოჯახი მიიღებს საქართველოს პრეზიდენტის ამ სამძიმარს. ასევე გაემგზავრა ძალიან ავტორიტეტული, მაღალი რანგის დელეგაცია, რომელიც მონაწილეობას მიიღებს ამ სამგლოვიარო პროცესიაში. კიდევ და კიდევ ვიმეორებ, რომ ამას მე ისე განვიცდი, როგორც საკუთარ ტრაგედიას, საკუთარ უბედურებას და სწორედ ასეთი სიტყვებით მივმართე ჩრდილოეთ ოსეთის - ალანიის პრეზიდენტს ბატონ ძასოხოვს.

- ერთი საინტერესო მომენტი განვლილი კვირიდან. ჩვენ გვახსოვს ის პერიოდი, როცა განსაკუთრებული ნიჭიერებისა და წარმატებისათვის დაარსდა პრეზიდენტის სტიპენდიები და გრანტები. გასულ კვირას თქვენ ამ ადამიანებს შეხვდით. უმთავრესი ის არის, რომ მათი ბავშვობა იმ პერიოდს დაემთხვა, როცა საქართველოში ხან სამოქალაქო ომი იყო, ხან აფხაზეთის ომი და ასე შემდეგ და ასე შემდეგ. მიუხედავად ამისა, მათ მაინც კარგი და სწორი არჩევანი გააკეთეს, განათლებისა და საკუთარი ინტელექტისათვის იზრუნეს.

- მე ორჯერ მქონდა შეხვედრა: პირველად, ამ რამდენიმე თვის წინათ, იყვნენ ასპირანტები, ახალგაზრდა მეცნიერი მუშაკები. იმ შეხვედრამ ძალიან დიდი სიხარული მომანიჭა. რაც შეეხება თემას, უნდა ვთქვა: საქართველოს მრავალათასწლოვანი სახელმწიფოებრივი ტრადიციის მიუხედავად, ჩვენ ამჟამად მაინც ახალი ტიპის სახელმწიფოებრიობას, შეიძლება ითქვას, ახალ საქართველოს ვაშენებთ.

ახალგაზრდობა ამ ქვეყნის ბურჯი და მისი შინაარსია.

ჩვენ ბრწყინვალე, შესანიშნავი, უნიჭიერესი და ულამაზესი ახალგაზრდობა გვყვავს, რომელსაც თამამად შეგვიძლია ვანდოთ ქვეყნის მომავალი და ხვალინდელი დღე.

ნიჭის წახალისებით ქვეყანა საკუთარ უკვდავებას უყრის საფუძველს.

აღსანიშნავია, რომ ახალგაზრდობის საქმეთა დეპარტამენტი, კანცელარიის შესაბამისი ქვეგანაყოფები, სამინისტროები, რომლებიც ამ საქმით არიან დაკავებული და, განსაკუთრებით, ახალგაზრდობის საქმეთა დეპარტამენტი, რომელიც ამ საკითხებზე მუშაობს, - ნამდვილად ღირსეულ ახალგაზრდებს, მოზარდებს არჩევენ წარჩინებისა და წახალისებისათვის.

მათთან შეხვედრამ ჩემზე მართლაც წარუშლელი შთაბეჭდილება დატოვა. ქვეყანა, სადაც ასეთი ბავშვები იბადებიან, ასეთი ახალგაზრდობა იზრდება, სადაც არსებობენ მათი აღმზრდელი ოჯახები, რომელთაც ძალუძთ ბავშვობიდანვე ჩაუნერგონ თავიანთ პირმშოებს პატრიოტული სულისკვეთება, გამოავლინონ და გაფურჩქნონ მათი ნიჭი, - უკვე ამთავითვე პერსპექტიულია და დიდი მომავალი აქვს, ესე იგი ჩვენს სახელმწიფოს დიდი მომავალი აქვს. რა თქმა უნდა, აქ განსაკუთრებული ადგილი პროფესორ-მასწავლებლებს, აღმზრდელ პედაგოგებს ეკუთვნით, და ეს განსაკუთრებით უნდა აღვნიშნო.

სახელმწიფოს მოვალეობაა ხელი შეუწყოს ასეთ ახალგაზრდებს. პრეზიდენტის სტიპენდიის დაწესების არსიც სწორედ ეს გახლავთ. მან აბსოლუტურად გაამართლა თავისი დანიშნულება. პრეზიდენტის სტიპენდიების, გრანტების არეალი კვლავაც უნდა გავაფართოოთ, სხვათა შორის, ეს საკითხიც ეროვნული სახელმწიფოებრიობის მშენებლობის მნიშვნელოვანი სეგმენტია და, ვფიქრობ, პარლამენტი მხარს დაგვიჭერს იმისათვის, რომ სტიპენდიებისა და გრანტების რაოდენობა შარშანდელზე გაცილებით მეტი იყოს.

- განვლილ კვირაში საქართველოს ჰენრი კისინჯერი ეწვია. სხვათა შორის, ერთი რამ არის აღსანიშნავი - რამდენჯერმე გაჩნდა კომენტარი: რამდენად გამართლებულია, როცა ყოფილ სახელმწიფო მდივანს საქართველოს პრეზიდენტი ხვდება. მინდა ერთი თემაც განვავრცოთ: ხშირად არის ხოლმე ლაპარაკი იმაზე, რომ შევარდნაძის მეგობრები ყოფილი პოლიტიკოსები, ისინი არიან, ვინც თავის დროზე პოლიტიკაში ამინდს ქმნიდა, მაგრამ დღეს აღარ არიან, მაგალითად, იგივე კისინჯერი, იგივე ბეიკერი, იგივე შულცი და სხვა. კისინჯერის შესახებ ძნელიც კი არის ლაპარაკი, რადგან ამ კაცს თავის დროზე უზარმაზარი დამსახურება მიუძღვის არა მარტო როგორც ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო მდივანს, არამედ აგრეთვე, როგორც უმნიშვნელოვანეს პოლიტიკოსს. გვახსოვს მისი ცნობილი თეორიები საბჭოთა კავშირის შესახებ. და, ალბათ, დაახლოოებით ისეთი სახის ექსპერტად და არაჩვეულებრივი პროგნოზების მქონე პოლიტიკოსად მოიაზრება, როგორც ბჟეზინსკია, რადგან მისი ძალიან ბევრი პროგნოზი ახდა და გამართლდა...

- ამასთან დაკავშირებით, ერთ გონებამახვილურ გამოთქმას გავიხსენებდი, რომელიც კარგად არის ცნობილი დიპლომატიურ წრეებში: „დიპლომატის გადადგომა აბსურდია. დიპლომატი ყოველთვის დიპლომატად რჩება“, თუ, რა თქმა უნდა, ნამდვილ დიპლომატზეა ლაპარაკი.

ისევე როგორც ჭეშმარიტი პოლიტიკოსის წასვლა რაიმე თანამდებობიდან, არ ნიშნავს მისი პოლიტიკური რენომესა და გავლენის ამოწურვას. „ბატონო პრეზიდენტო“ - ასე მიმართავენ ამერიკის შეერთებულ შტატებში ყველა ყოფილ პრეზიდენტს და, ამდენად, ეს თავად ინსტიტუტისადმი უდიდესი პატივისცემის გამოხატულებაა.

საქართველოში იტყვიან ხოლმე „კაცს გააჩნიაო“ - ჰენრი კისინჯერი მხოლოდ უვიცთა და უმეცართათვის შეიძლება იყოს „პენსიონერი მოღვაწე“. სინამდვილეში იგი ისეთი რანგის, ისეთი მასშტაბის, ისეთი დამსახურების ფიგურაა, რომ მასთან შეხვედრა და საუბარი კვლავინდებურად საინტერესოა. მით უმეტეს, ისეთი საქმიანი შეხვედრა, როგორიც ჩვენ შორის გაიმართა.

აქვე უნდა აღინიშნოს: ჰენრი კისინჯერი ამერიკული ისტებლიშმენტის გავლენიან და სრულუფლებიან წარმომადგენლად რჩება.

გარდა ამისა, მინდა ყველას შევახსენო, რომ შევარდნაძის პოლიტიკური კრედოს (მაპატიეთ, თუ ახლა ჩემს გვარს ვახსენებ) უმთავრესი პრინციპი ყოველთვის ადამიანური ფაქტორი იყო. კონკრეტული მოღვაწე, კონკრეტული ფიგურაა მთავარი და არა მარტო მისი თანამდებობა.

სამწუხაროდ, ახლა არა გვაქვს საშუალება დაწვრილებით მოვუთხროთ მსმენელებს ჩვენი საუბრის შინაარსი, თუმცა კვლავ გავიმეორებ: ეს არ იყო იმ პოლიტიკოსთა საუბარი, რომლებიც, თუ შეიძლება ასე ითქვას, „შემაჯამებელი მემუარების“ შესაქმნელად ემზადებიან.

დიახ, ჩვენ ვისაუბრეთ წარსულზეც, აწმყოზეც, მაგრამ უპირველესად მომავლის კონტექსტით - იმ მომავლისა, რომელსაც პოლიტიკური ფიგურები ქმნიან ზნეობრივ პოლიტიკურ დოქტრინებზე დაყრდნობით.

ახლა ის შენიშვნა, რომ თითქოსდა შევარდნაძეს უფრო ყოფილ პოლიტიკოსებთან აქვს ურთიერთობა, ვიდრე ახალ თაობასთან, დღევანდელ მოღვაწეებთან. ყველაფერს ვერ ჩამოვთვლით, მაგრამ, სხვათა შორის, გავიხსენებდი იმ ძალიან საინტერესო სცენას, როდესაც ამერიკის პრეზიდენტმა ბატონმა კლინტონმა ჟურნალისტებთან საუბარი იმით დაამთავრა, რომ ხელი იმ ტრიბუნისაკენ გაიშვირა, სადაც მე ვიდექი და თქვა: აი, თქვენ გაითვალისწინეთ და დაიმახსოვრეთ - ამ ადამიანს უნდა უმადლოდეთ იმას, რომ ცივი ომი დამთავრდა და ჩვენ დღეს ასეთ ვითარებაში შეგვიძლია შეხვედრა და მოლაპარაკება.

ჩვენ, ასე ვთქვათ, არც ის ადამიანები უნდა დავივიწყოთ, ვისთანაც მეგობრული ურთიერთობა გვქონდა ძველად და ჩვენი სიმდიდრეა, რომ ეს ურთიერთობა გრძელდება და ამავე დროს, მე მგონი, საქართველოს ხელისუფლებას ვერავინ ვერ უსაყვედურებს იმ უნარის ნაკლებობას, რომ ურთიერთობა ჰქონდეს დღევანდელ მოღვაწეებთან, რომლებიც აქტიურ ფორმაში არიან და სახელმწიფოთა სათავეში იმყოფებიან. პირიქით, ჩემი აზრით, ხაზგასმული პატივისცემა ყოველთვის იყო, არის და იქნება გამოხატული საქართველოს პრეზიდენტის მიმართ.

- და ერთ ფაქტსაც შეგახსენებთ. საფრანგეთის ახლად არჩეულმა პრეზიდენტმა ჟაკ შირაკმა თქვენი ერთობლივი პრესკონფერენცია ასეთი სიტყვებით დაიწყო: როდესაც მე პარიზის მერი ვიყავი და თქვენ საგარეო საქმეთა მინისტრი, ამხელა იმპერიის საგარეო საქმეთა მინისტრი, მე, ქვემოთ, შემოსასვლელთან დამხვდით. წესით, პროტოკოლით, მე ეს არ მერგებოდა და ჩემთვის ძალიან დიდი პატივი იყო, რაც დღემდე მახსოვსო...

და კიდევ, გასული კვირის ერთი საინტერესო მომენტი - პრეზიდენტი ნაზარბაევი. კვლავ გააკეთა მისმა მშობელმა ხალხმა და მშობლიურმა ქვეყანამ თავისი არჩევანი და რეგიონში ერთ-ერთი გამორჩეული და საინტერესო ლიდერი ქვეყანამ კვლავ აირჩია.

- წინასწარი მონაცემები ასეთია, ვიმეორებ, წინასწარი, საბოლოო შედეგი, ალბათ, გამოქვეყნდება. ყაზახეთში დამთავრდა პრეზიდენტის არჩევნები, რომელშიც მოსახლეობის დაახლოებით 80 პროცენტი მონაწილეობდა. ნაზარბაევს ხმა მისცა ამომრჩეველთა 78 პროცენტზე მეტმა. დანარჩენ ადგილებზე ვინ გავიდა, ეს უკვე საინტერესო აღარ არის. თუ გახსოვთ, წინა ინტერვიუში მე ასეთი რამ ვთქვი: ყაზახეთი მსოფლიოს ერთ-ერთი უმდიდრესი ქვეყანაა თავისი წიაღისეულითა და სხვა სიმდიდრეებით, მართლაც უმდიდრესია თავისი სივრცეებით და ამოუწურავი ეკონომიკური და სხვა პერსპექტივით. მაგრამ მე ისიც ვთქვი, რომ ნაზარბაევი თანამედროვეობის უაღრესად კოლორიტული მოღვაწეა, ჩვენი მეგობარი და მოძმე ყაზახეთის ყველაზე დიდი სიმდიდრე ის არის, რომ მას სათავეში უდგას ისეთი პრეზიდენტი, როგორიც ნურსულთან ნაზარბაევია, რომელიც ძალიან ბევრი ინიციატივის ავტორია და ამ ინიციატივათა შორის ძალიან ბევრი ეხმიანება ჩვენს წამოწყებებს, ჩვენს საქმიანობას, კერძოდ, ევრაზიის დერეფანი, ევრაზიის სივრცე და მრავალი სხვა. მაშინ იქნებ სარისკოც იყო ამის თქმა, მაგრამ ეჭვი არ მეპარებოდა, რომ ყაზახეთის მოქალაქენი სწორედ ასეთ არჩევანს გააკეთებდნენ. მინდა ჩემი ხალხის სახელით მივესალმო ჩემს ძმას, ჩემს მეგობარს, ჩემს თანამოაზრეს, თანამედროვეობის შესანიშნავ მოღვაწეს ნურსულთან ნაზარბაევს და ვუსურვო აყვავება მის ქვეყანას, პირადად მას დიდი პოლიტიკური შემოქმედების შედეგად მიღებული სიხარული.

ვიდრე ინტერვიუს დავამთავრებდეთ, არა მაქვს უფლება არ შევეხო ერთ საკითხს. ზემოთ გაკვრით კი ვთქვი, მაგრამ... სხვათა შორის, ამ დილით დამირეკა ერთმა მოქალაქემ, თუ არ ვცდები, ჩუღურეთის რაიონიდან იყო, ყოველ შემთხვევაში, ასე თქვა, ქალბატონი გახლდათ. ქალაქის ტელეფონი ხშირად არის ჩემთან გადმოყვანილი. ამ მოქალაქემ მითხრა, ამ დილით ველოდით, რომ 2 საათის განმავლობაში გვექნებოდა ელექტროენერგია, სამწუხაროდ, არ არის და თუ იცით, რაშია საქმეო? რა თქმა უნდა, მან არ იცოდა, ვის ელაპარაკებოდა. თავიდან არც მე მითქვამს, ვინ ვიყავი. ზოგიერთი რამ მიზეზების შესახებ ვუთხარი.

რადგან დღევანდელობის ერთ-ერთი უმწვავესი პრობლემაა, არ შემიძლია რამდენიმე სიტყვა არ ვთქვა. რამ მიიყვანა ქვეყანა აქამდე, ჩვენ ხომ ვამბობდით, რომ მიმდინარე წლის ზამთარი, იმ სიმძლავრეების გათვალისწინებით საქართველოს რომ აქვს, ყველაზე უფრო რბილი, ყველაზე უფრო უკეთესი უნდა ყოფილიყო სხვა წლებთან შედარებით. მე იმ ქალბატონსაც მოვახსენე და დანარჩენ რადიომსმენელებსაც უნდა შევახსენო.

კატასტროფულმა გვალვამ ხელიდან გამოგვაცალა ელექტროენერგიის მიღების წყაროების ნახევარზე მეტი - ჰიდროელექტროსადგურები. რომელი ქვეყანა გაუძლებს ასეთ დარტყმას არ ვიცი, არის თუ არა ისეთი ქვეყანა, გარდა იმისა, რომელსაც შექმნილი აქვს უზარმაზარი მარაგი, ვთქვათ, ამერიკის შეერთებული შტატები და სხვა.

ამას დაერთო 300 მეგავატი სიმძლავრის მე-9 ბლოკის მძიმე ავარია. მიზეზებზე ახლა ნუ ვილაპარაკებთ. გამოძიება დაადგენს. მე არ გამოვრიცხავ, რომ იქ რაღაც ბოროტი ზრახვებიც იყო.

ყველაფერი კეთდება არსებულ სიმძლავრეთა მოსაწესრიგებლად და მშენებარე მე-10 ბლოკის უახლოეს დღეებში დასამთავრებლად. სხვათა შორის, მეათე ბლოკის (ესეც გერმანელებისა და ევროპის სხვა ქვეყნების დახმარების შედეგია) სიმძლავრე 300 მეგავატია.

მეზობლებიდან მიღებული ელექტროენერგია ჩვენს გაჭირვებას ვერ შველის და ამის კომპენსირება, სამწუხაროდ, ვერ ხდება.

უფრო დეტალურ ინფორმაციას რადიომსმენელს ამ ორ-სამ დღეში მივაწვდი, როცა ყველაფერს ჩემი თვალით ვნახავ. ვფიქრობ, ეს იქნება უკანასკნელი მძიმე ზამთარი. ხელისუფლებამ ბოდიში უნდა მოუხადოს მოსახლეობას, მაგრამ, სამწუხაროდ, მობოდიშება ელექტროენერგიას ვერ შეცვლის. მე და ჩემი კოლეგები და, უწინარესად, ენერგეტიკის მინისტრი ყველაფერს ვიღონებთ, რომ უახლოეს დღეებში, რის გაკეთებაც ადამიანის ხელს შეუძლია, ყველაფერს გავაკეთებთ, რათა მოსახლეობამ თუნდაც გრაფიკით მიიღოს ელექტროენერგია.

- სხვათა შორის, იყო ძალიან დიდი ეჭვები და ლაპარაკი იმაზე, რომ თელასი არ ამუშავდა, რადგან ამით დაინტერესებული იყვნენ სხვადასხვა უწყებები და კლანები, რომ შემთხვევით არ აღმოჩნდა მოსკოვის კარზე ენერგიის სათხოვნელად „საქენერგო“ და ასე შემდეგ. ასე რომ, არც იმ ბლოკის დაწვას უყურებენ ისე, თითქოს იგი შემთხვევით დაემთხვა ენერგეტიკის დღეს... მოსახლეობაში, ეს ეჭვები უკვე ძალიან აშკარად გაისმის.

- როგორც მოგახსენეთ, არც ერთი ვარიანტის გამორიცხვა არ შეიძლება, მხოლოდ საჭიროა, რომ უსაფუძვლოდ არავისზე მივიტანოთ ეჭვი. თუმცა, უნდა გაირკვეს სიმართლეც და ამდენი დამთხვევაც... არა მარტო მეცხრე ბლოკზეა ლაპარაკი. ამ დღეებში მწყობრიდან გამოვიდა კიდევ მეორე ბლოკი, მესამე ბლოკი და ასე შემდეგ. ყველაფერი ეს ძალიან სერიოზულად არის შესასწავლი და უშიშროების სამინისტროს, პირადად ბატონ ქუთათელაძეს მიეცა კატეგორიული დავალება, რომ ყველაფერში ჩაიხედოს, ყველაფერში გაერკვეს ისე, როგორც საჭიროა.

საქინფორმი.

„საქართველოს მრავალათასწლოვანი სახელმწიფოებრივი ტრადიციის მიუხედავად, ჩვენ ამჟამად მაინც ახალი ტიპის სახელმწიფოებრიობას, ახალ საქართველოს ვაშენებთ“ : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 11 იანვრის რადიოინტერვიუ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 12 იანვარი. - №8 (3049). - 1, 2 გვ.

ჩემო გურამ,

გულითადად გილოცავ დაბადების 70 წლისთავს მსახიობთა დიდი ოჯახის შესანიშნავ წარმომადგენელს და თავადაც დიდ მსახიობს.

ვიცი, რასაც ნიშნავს ეს წლები, იმასაც კარგად ვხედავ, რა მოხდენილად და ახალგაზრდულად ატარებ შენ მათ და მხოლოდ ერთს გისურვებ, - შენმა როლებმა ყოველთვის ზუსტად და დროზე მოგნახონ.

შენ შექმენი ბრწყინვალე სახეები თეატრსა და კინოში, შექმენი დეკლამაციის შენი განუმეორებელი სკოლა და, რაც არანაკლებ მთავარია, - ცოდნასა და გამოცდილებას უშურველად გადასცემ მომავალ თაობებს.

დიდი მადლობა ამისთვის.

სიყვარულითა და პატივისცემით,
ედუარდ შევარდნაძე.

მილოცვა : ბატონ გურამ საღარაძეს // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 13 იანვარი. - №9 (3050). - 1 გვ.57

მილოცვა

უდიდესი სიამოვნებით შევიტყვე, რომ პრემია „ტრიუმფის“ 1998 წლის ლაურეატებს შორის ერთ-ერთი პირველი შენი სახელი მოიხსენიეს. გილოცავ ამ შესანიშნავ წარმატებას, თუმცა ყველაზე დიდი დაფასება, რომელიც კი შეიძლება ხელოვანს ერგოს, არის ის იშვიათი პოპულარობა და სიყვარული, რითაც შენ სარგებლობ თანამემამულეთა შორის.

ყველანი ვამაყობთ, რომ შენმა მუსიკამ თავისი ადგილი დაიმკვიდრა მსოფლიო ხელოვნების საგანძურში და დარწმუნებულები ვართ, რომ კიდევ არაერთხელ ვიქნებით შენი უბადლო ნიჭისა და შემოქმედების საერთაშორისო აღიარების მოწმენი.

საუკეთესო სურვილებით,
სიყვარულითა და პატივისცემით,
ედუარდ შევარდნაძე.

მილოცვა : კომპოზიტორ გია ყანჩელს // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 13 იანვარი. - №9 (3050). - 1 გვ.58

საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ ტრადიციულად აქცია წინასაახალწლოდ ჟურნალისტებთან, მასმედიის ხელმძღვანელებთან შეხვედრები. გამონაკლისი არც 1998 წელი ყოფილა, იმ განსხვავებით, რომ 30 დეკემბრის შეხვედრაზე ჭიქა შამპანურის ნაცვლად უპირველესი იყო სიტყვა.

მასმედიის ხელმძღვანელების პრეზიდენტთან შეხვედრისას საერთო ყურადღება მიიპყრო გაზეთ „ახალი საქართველოს“ რედაქტორის ნოდარ გრიგალაშვილის გამოსვლამ, რომელშიც კონდენსირებულია მთელი რიგი მტკივნეული პრობლემები. მაგრამ ეს გამოსვლა საყურადღებო იყო იმ მხრივაც, თუ როგორ უხდება ცინიკური ფორმა თუნდაც ძალიან მწვავე და კრიტიკულ პათოსს.

გთავაზობთ ნოდარ გრიგალაშვილის გამოსვლის სტენოგრაფიულ ჩანაწერს და საქართველოს პრეზიდენტისათვის ჩვეულ თბილი იუმორით შეზავებულ შემაჯამებელი სიტყვის ფრაგმენტს.

ნოდარ გრიგალაშვილი:

ბატონო პრეზიდენტო, ასეთ შეკრებებზე ვცდილობ ხოლმე არ შევაწუხო დამსწრე საზოგადოება, რადგან მიმაჩნია, რომ პრეზიდენტთან პირისპირ საუბარი დიდად საპასუხისმგებლოა, მით უფრო, როდესაც ეს ხდება მთელი საქართველოს წინაშე.

ახლა გავბედე და გამოვედი: უპირველეს ყოვლისა, მინდა ჩემს კოლეგებთან ერთად თქვენ და თქვენს ოჯახს მოგილოცოთ დამდეგი ახალი წელი და გისურვოთ ჯანმრთელობა, ბედნიერება ოჯახთან და სამშობლოსთან ერთად.

ამასთანავე, ჩემი სიტყვის შესავალში, კომპლიმენტის სახით მინდა გითხრათ, რომ ჩემი აზრით, როგორც მასმედიის ერთ-ერთი ორგანოს ხელმძღვანელის აზრით, თქვენი დამოკიდებულება პრესასთან სანიმუშოა, იმ თვალსაზრისით, რომ პრესას არ უჭირს პრეზიდენტის კრიტიკა.

კრიტიკა, თქვენთვის სასიამოვნოა თუ არა, თქვენგან ნორმალურად აღიქმება. ყოველ შემთხვევაში, თქვენგან პასუხი, რომელიც შეიძლება გასცეს პრეზიდენტმა, არ ჩანს ხოლმე, მე ამ შემთ­თხვევაში ვგულისხმობ არა პასუხს, ვთქვათ, სიმართლის, ანდა უმართებულობის თვალსაზრისით, არამედ კრიტიკისადმი, საერთოდ, თქვენი დამოკიდებულების თვალსაზრისით.

პირდაპირ ვიტყვი, არ გაისმის მუქარა, პრესას არ აქვს შიში თქვენი კრიტიკის დროს.

პრესას ნაკლებად ხელეწიფება ამა თუ იმ დაბალი რანგის ჩინ­ნოვნიკის გაკრიტიკება.

ამა თუ იმ ფირმის პრეზიდენტის კრიტიკა.

საკუთარი ბუღალტრის კრიტიკა უფრო ძნელია, ვიდრე საქართველოს პრეზიდენტისა.

ამას თავისი მიზეზები აქვს. ჩვენ ახლო წარსულში გვქონდა იმისი მაგალითი, როდესაც პრესა მაშინდელ მეორე პირს ვერ უბედავდა კრიტიკას და უბედავდა პირველ პირს - ჩვენთვის და თქვენთვის ცნობილი გარემოებების გამო.

პატარა დიპლომატია ჩვენც ვისწავლეთ თქვენს ხელში: ყველაფერი ეს მოგახსენეთ იმის გამო, რომ მინდა გადავიდე მეორე, უფრო მნიშვნელოვან საკითხზე.

შიშზე მოგახსენებდით, ჩვენ არ გვაქვს-მეთქი თქვენი შიში - კარგი გაგებით.

სამაგიეროდ, თქვენი ეშინიათ სახელმწიფო მოხელეებს, სახელმწიფო ჩინოვნიკებს. ეს, ალბათ ასეც უნდა იყოს, მოგეხსენებათ, შიში შეიქმს სიყვარულსა, მაგრამ, ეს მაშინ, როდესაც ამ შიშს საფუძვლად უდევს პასუხისმგებლობის გრძნობა, თანამებრძოლის მიერ აღებული ტვირთი და იმ მისიის შეგრძნება, რომელიც მათ აკისრიათ.

ეს შიში აბსოლუტურად გასაგებია. მოგეხსენებათ, როცა ებრაელთა მეფე საული აკურთხეს, ქვევრში დაიმალა, - იმ ტვირთის შეეშინდა, რასაც მეფობა გულისხმობს.

ეს შიში ჩვენს ჩინოვნიკებს არ გააჩნიათ.

შეიძლება ითქვას, არა თუ შიშით, პირიქით - თამაშ-თამაშით ითხოვენ თანამდებობებს.

მათი თქვენდამი შიში დამყარებულია იმ შეგრძნებაზე, რომ ისინი არიან კორუმპირებულნი. მათ კარგად იციან ეს, მაგრამ არ უწყიან, ვინ როდის წამოჰკრავთ ხელს და ცდილობენ თქვენი გული მოიგონ პირადი ერთგულებისა და სიყვარულის გამოცხადებით, საქმით კი ანგრევენ სახელმწიფოს, ანგრევენ ქვეყანას.

ღმერთმა დამიფაროს, რომ სახელმწიფოში ყველა მოხელე ასეთად წარმოვიდგინო, მაგრამ მეჩვენება, რომ დიდი უმრავლესობა ასეთები გახლავან. ჩვენმა დრომ, ამ ბოლო 6-7-მა წელიწადმა გამოაჩინა, რომ ხშირად სახელმწიფო მოხელედ გვევლინება ხომალდის ვირთხა.

მოგეხსენებათ, როცა ხომალდი იძირება, თუ მგზავრები ჭკვიანნი არიან, წყალს ხაპავენ ხომალდიდან, რათა თავიც გადაირჩინონ და ხომალდიც სამშვიდობოს გაიყვანონ, ხოლო თუ უჭკუონი - თავის გადარჩენის იმედით ხტებიან აღელვებულ ზღვაში და ტალღებს ეწირებიან. თავსაც იღუპავენ და ხომალდსაც. აი, მათ უწოდა იაკობ გოგებაშვილმა ხომალდის ვირთხები. თქვენს გვერდით მყოფი, ბევრი გვინახავს გადამხტარი იმ ხომალდიდან, მაგრამ ბევრიც შემორჩენილია და აი, მათაც მე ამ რაკურსით ვხედავ.

ამაში, რა თქმა უნდა, ვგრძნობ თქვენს დიდ პასუხისმგებლობას.

მინდა გითხრათ, ვცდილობ რბილი სიტყვები შევარჩიო, საახალწლო დღეებია, მაგრამ, მაინცა და მაინც, არ გამომდის.

მე მიკვირს ეს ქვეყანა სად პოულობს ასეთ ჩინოვნიკებს, რომელნიც ამ ათი წლის წინათ, ამ ცხრა წლის წინათ, ჩემი თაობის ხალხს, რომელთაც ერთადერთი დანაშაული გვქონდა - გვენატრებოდა დამოუკიდებელი საქართველო, დაგვდევდნენ, გვცემდნენ, გვტყეპდნენ. მე მახსოვს სახელმწიფო უნივერსიტეტის წინ, ჩვენი თანატოლი ბიჭები როგორ გვეუბნებოდნენ - 25 თებერვალი თუ შენთვის გლოვის დღეა, წადი, ძმაო, და სახლში იგლოვე, ჩემთვის ბედნიერების დღეა ის დღე, როცა სერგო ორჯონიკიძემ შემოაბიჯა საქართველოშიო.

მე თავისთავად ადამიანის პოზიციის ცვლილების მომხრეცა ვარ, სასურველიცაა, როცა ადამიანები მცდარ პოზიციებს იცვლიან. მე ისიც კარგად მესმის, რაც მიეტევება იუპიტერს, არ მიეტევება ხარს; რომ იყვნენ და არიან ადამიანები შეუცვლელნი თავიანთი დიდი გამოცდილებით, და ამ ადამიანებთან ჩემი დამოკიდებულება გარკვეულწილად განსხვავებულია. მაგრამ თუკი ადამიანს მხოლოდ და მხოლოდ საქართველოს წინააღმდეგ ბრძოლის გამოცდილება აქვს, რატომ მევლინებიან ისინი ჩემგან ნაოცნებარ დამოუკიდებელ საქართველოში ისევ უფროსებად და რატომ გვასწავლიან სახელმწიფოებრივ აზროვნებას? - ეს ჩემთვის, ცოტა არ იყოს, გაუგებარია.

მე, რა თქმა უნდა, ვითვალისწინებ იმ გარემოებას, რომ თქვენთვის არჩევანი ადვილი არ არის, იმასაც ვითვალისწინებ, რომ თქვენ მრავალ პატიოსან ადამიანს დაუძახეთ სახელმწიფო პოს­სტებზე, ვითვალისწინებ, რომ ადამიანი არ არის ისეთი მარტივი არსება, რომ დაპროგრამებული იყოს - დღეს თუ პატიოსანია, სამუდამოდ იქნება პატიოსანი.

შეიძლება წესიერი კაციც გაფუჭდეს.

ყველაფერ ამას ვითვალისწინებ, მაგრამ იმასაც ვხვდები, რომ საქართველოს არ სცალია ექსპერიმენტებისათვის, ის ხალხი, რომელნიც უწესობის თვალსაზრისით დიდი ხანია შემჩნეული არიან, კატასტროფულად დაბლა სწევენ სახელმწიფოსა და ხელისუფლების ავტორიტეტს.

ახლა, მე, რა თქმა უნდა, ზოგადად ვსაუბრობ, კონკრეტულად ვერ დაადებ კაცს ხელს და ვერ იტყვი, რომ აი, ესაა მაინც და მაინც ასეთიო. არადა, რასაც ქუჩაში ლაპარაკობენ, ხშირად მართალია ხოლმე. ამ ტიპის მოღვაწეებსა და მოხელეებზე იმიტომ ვსაუბრობ, რომ, მოგეხსენებათ, ჩვენი სახელმწიფოს წინაშე უზარმაზარი პრობლემა დგას.

ნუთუ დამოუკიდებელ საქართველოში კაცმა ვერ უნდა იგრძნოს ის, რასაც მე-19 საუკუნეშიც კი გრძნობდა გლეხი, როდესაც ამბობდა - ბატონიც მყავს და პატრონიცო. კი იყო ბატონ-ყმობა, მაგრამ ბატონი გლეხის პატრონიც იყო, დღეს გლეხს ჰყავს ბატონი და არა ჰყავს პატრონი.

არ უნდა მიეპატრონოს თავის რაიონს გამგებელი, თავის მხარეს - გუბერნატორი? მე რომ მოგახსენებდით, ის ჩვენი ტოლები, რომლებიც საზიზღარ დავალებებს ასრულებდნენ ჩვენს წინააღმდეგ, დღეს გუბერნატორები არიან, დამოუკიდებელი საქართველოს გუბერნატორები არიან, არ ვიცი, რა დამსახურების გამო! ამჯერად არ ვასახელებ გვარებს.

ეს ყველაფერი მოქმედებს იმაზე, რომ აფხაზეთისა და სამაჩაბლოს პრობლემა ნელ-ნელა ჩვენი ცნობიერებიდან დაიკარგება. უბედურება ის კი არ არის, რომ ჩვენ ბრძოლა წავაგეთ, უბედურება ის იქნება, როცა ბრძოლის წაგებას შევეგუებით.

ბატონო პრეზიდენტო, ყველა საკითხი ბოლოს და ბოლოს მოგვარებადია. ჩვენ არ ვცხოვრობთ დალხენილ ქვეყანაში, მაგრამ თუ დაუკვირდებით, პრესა სოციალურ საკითხებთან დაკავშირებით მაინც და მაინც არ აქტიურობს. ჩვენ ყოველ ღონეს ვხმარობთ, რომ სოციალური თვალსაზრისით არ დაიძაბოს ქვეყანა და ვინმემ ხელისუფლებას ანგარიში არ გაუსწოროს სოციალური გასაჭირის გამო, ვინაიდან ამას აქვს ობიექტური მიზეზები. მაგრამ ლაპარაკია იმ სუბიექტურ მიზეზებზე, რომელთა მოგვარებაც შეიძლება. ლაპარაკია იმაზე, რომ ამ ტვინის სახელმწიფო მოხელეების ხელში, და მე მარტო მათ არ ვგულისხმობ - რაც ერი, ის ბერიო, - ვგულისხმობ რიგით მოქალაქეებსაც. მაგალითად, როდესაც ლარი ავარდა, ფასებიც გაიზარდა, მაგრამ, როდესაც ლარი გამაგრდა, ფასები იგივე დარჩა. რუსთაველი რომ ამბობდა - „ვაჭარნი ჯაბანნიო“, - ამის ცოცხალი მაგალითების მომსწრენი გავხდით. დალოცვილო, დაწიე ეს ფასი, ხომ გამაგრდა ეს ლარი. ასე რომ, მე მთავრობას კი არ ვაკრიტიკებ მხოლოდ, ხალხის გაუტანლობაც ვიცი. არც ხალხი ვიქცევით მაინც და მაინც ისე, დამოუკიდებელ სახელმწოფოს რომ შეჰფერის და მოქალაქეს რომ შეშვენის ამ სახელმწიფოსი.

მაგრამ ზემოდან მოდის ყველაფერი...

ჩვენ სამაჩაბლოს და აფხაზეთის პრობლემა გვკიდია დამ­მოკლეს მახვილივით და თუ 1999 წელს რაღაცა შედეგი ვერ მივიღეთ, ასე გაგრძელება აღარ შეიძლება. ბატონო პრეზიდენტო, რაღაცა იმედი გამოჩნდა ჰორიზონტზეო (მიდიხარ და ეს ჰორიზონტი სულ უკან და უკან იწევს) - ეს ფრაზა უნდა ამოვარდეს ლექსიკონიდან. ასე აღარ შეიძლება, 1999 წელს ჩვენ აუცილებლ­ლად რეალური შედეგები უნდა ვიგრძნოთ. კი ბატონო, მე პირობითად ვამბობ ამას, შესაძლოა ეს 2000 წელს იყოს, მაგრამ ეს დიდი ათასწლეული საქართველომ არ შეიძლება ასე სამარცხვინოდ დაასრულოს. სამარცხვინო მდგომარეობაშია ქვეყანა, რომელსაც ბრძოლა წაგებული აქვს. ღვთის მადლით ვიმედოვნებ, რომ ომი წაგებული არა აქვს.

მაპატიეთ, რომ ასე ხანგრძლივად გამომივიდა ეს საუბარი, ეს ყველაფერი დავუკავშირე იმ ადამიანებს, რომლებიც სიზმარს არ ნახულობენ ქართულად, რომელთაც საქართველო არ ესიზმრებათ, რომელთაც შეუძლიათ თათბირებზე თქვენ შესანიშნავად მოგაჩვენონ თავი, იმიტომ, რომ იმის გამოცდილება აქვთ მხოლოდ და მხოლოდ, როგორ ჩააბარონ ანგარიში, როგორ მოაჩვენონ უფროსს თავი, რომ უფროსი ყოველთვის მართალია და ა.შ. ისინი თქვენ ვერასოდეს ენას ვერ შემოგიბრუნებენ, სიტყვას ვერ შემოგიბრუნებენ. ამას იმიტომ კი არ ვამბობ, რომ სიტყვის შემობრუნებაა კარგი, იმიტომ, რომ ბოლოს და ბოლოს, ხომ არ შეიძლება ყოველთვის მართალი იყოს პრეზიდენტი, პრეზიდენტი კი არა, ერთხელ ღმერთიც ცდებაო, - ნათქვამია. ხომ შეიძლება თქვენ რამეში არ იყოთ მართალი? უბრალოდ, ვერ გეტყვიან, რომ თქვენ არ ხართ მართალი. კი, გყავთ, რამდენიმე კაცი - შაშიაშვილია ეს, თუ რამდენიმე სხვა, მაგრამ უმრავლესობა სიტყვას ვერ შემოგიბრუნებთ სახელმწიფოს ინტერესიდან გამომდინარე კი არა, თავისი პირადი ინტერესიდან გამომდინარე, ვერ შემოგიბრუნებენ სიტყვას.

კადრების საკითხი დაკავშირებულია ქვეყნის თავისუფლების საკითხთან.

თქვენ ბრძანეთ, ბატონო ედუარდ, რომ არაფერი უბედურება არ არის იმაში, რომ ქვეყნის ამა თუ იმ რეგიონის მმართველს გაუჩნდეს პრეზიდენტობის პრეტენზია. რა თქმა უნდა, ამაში უბედურება მართლაც არაფერია. ეს მართლაც სავსებით ბუნებრივი მოვლენაა. უბედურება ის კი არ არის, რომ ვიღაცეებს პრეზიდენტობის პრეტენზია უჩნდებათ, უბედურება ისაა, რომ ამ ქვეყანაში რა ხალხს უჩნდება პრეტენზია და კიდევ ის გახლავთ უბედურება და ცოტა უფრო ღრმა უბედურება, რაზედაც მინდა ასევე გითხრათ, გითხრათ ქარაგმით:

ერთხელ გალაკტიონ ტაბიძეს ჰკითხეს, თქვენ კი ხართ პირველი პოეტი, მაგრამ მეორე ვინ არისო. მეშვიდედან დავიწყოთ ათვლა, ძამიკოო, - უპასუხა...

თქვენ, ბატონო ედუარდ, პირველი რომ ხართ, მეორეც გვინდა გვყვავდეს, მესამეც გვინდა, მეოთხეც და ასე შემდეგ...

დიდი მადლობა ყურადღებისათვის.

აი, როგორი იყო საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის რეაქცია „ახალი საქართველოს“ რედაქტორის გამოსვლაზე:

ბატონო ნოდარ, მე დიდ მადლობას მოგახსენებთ ძალიან გულახდილი, პატიოსანი, მართალი გამოსვლისთვის და იმისთვის, რომ თქვენ, თქვენი შეხედულებები ასე კაცურად და სერიოზულად ჩამოაყალიბეთ, - თქვა ედუარდ შევარდნაძემ.

სახელმწიფო მოხელის პრობლემა ჩემი პრობლემაა, პირველ რიგში, და მე ძალიან კარგად ვიცი ფსიქოლოგია სახელმწიფო მოხელისა, ძველი წყობისაც და ახალი წყობისაც.

სამწუხაროდ, ეს რთული ამბავია, ძალიან რთული. ხშირად გარედან უფრო იოლია მსჯელობა, განსჯა, ვინემ თვით შიგნიდან ჩანს ეს საკითხი.

მაგრამ ჩვენ ამ შემთხვევაში თანამოაზრენი ვართ, ეს პრობლემა ჩვენს წინაშე დგას და კიდევ დიდხანს იდგება.

დამოუკიდებელი სახელმწიფო არ არის მხოლოდ ინსტიტუტები, ან პარლამენტი, თუ გნებავთ, ან პრეზიდენტი. დამოუკიდებელი სახელმწიფო გულისხმობს მოქალაქეს და გულისხმობს მოხელეს, იმ მოხელეს, რომელიც ხალხის ნებას ასრულებს.

სამწუხაროდ, აქ ბევრია გადასაწყვეტი, დაწყებული ფინანსებიდან, დამთავრებული, უბრალოდ, პროფესიონალიზმით. ჩვენ პირველ ნაბიჯებს ვდგამთ, 200-250 ახალგაზრდა გვყვავს გაგზავნილი საზღვარგარეთ და მე მათ როგორც თვალის ჩინს, აქედან ვუფრთხილდები და ველოლიავები, თუ როდის გაივლიან ორ-სამწლიან კურსებს.

ზოგი დაბრუნდა უკვე.

მაგალითად, ფინანსთა მინისტრი: რამდენი ცდა გვქონდა საკმაოდ უშედეგო და უიმედო და ბოლოს და ბოლოს, მე მგონი, მივაგენით ადამიანს, რომელმაც გაიარა ის დიდი სკოლა, რომელსაც საბაზრო ეკონომიკის ფინანსები ჰქვია, საბაზრო ეკონომიკის ეკონომისტი ჰქვია და, ასე თუ ისე, ნახა თავისი ადგილი, მაგრამ ამას რამდენი წელი დასჭირდა... ასეა სხვა დარგებშიც.

მე ერთადერთი რამ მაწუხებს. თქვენ გუბერნატორებზე შეაჩერეთ ყურადღება. ჩემთვის სულ ვფიქრობდი - ვინა ჰყავს-მეთქი ბატონ ნოდარს მხედველობაში, სულ მეშინოდა თემურ შაშიაშვილი ხომ არ არის-მეთქი და - არაო. გია არსენიშვილი არ ჰგავს იმ კაცს. მამალაძე გუშინდელი მოსული ახალგაზრდა კაცია. გიგლა ბარამიძე ინტელიგენტური ოჯახიდან არის, თვითონ ინტელიგენტი და განათლებული კაცია. თედო ისაკაძე უნივერსიტეტის პრესკლუბიდან არის. და ასე შემიძლია გავაგრძელო.

მართალი ხართ თქვენ. ძველად გლეხი იტყოდა, საუკუნეების განმავლობაში ასე იყო, ალბათ, ბატონიც მყავს და პატრონიცო. მაგრამ მე მინდა ისიც შეგახსენოთ, რომ დღესაც იმას მღერიან (იცინის) - „ჩავუხტეთ მუხრან ბატონსა, თავს დავანგრიოთ ბანია“, და ამ უბედურების გამო „პური ვერ დავდგი გოდრითაო“. ასეც იყო და ისეც იყო. ჩვენს დროშიც ასეა.

მთავარი ის არის, ბატონო ნოდარ, მე მგონია, რომ ჩვენ გზა ავირჩიეთ სწორი და რახან ვართ თავისუფალი და დამოუკიდებელი, ეს კადრების საკითხი მოგვარდება, რაც დასალექია, დაილექება, რაც გასაწმენდია, გაიწმინდება. მოდის ახალი თაობა, პარლამენტში შეიხედეთ, რამდენი ახალგაზრდაა მაღალი ინტელექტის, რამდენი ახალგაზრდაა სუფთა და მოუსყიდველი, მე არ ვამბობ ყველაზე, მაგრამ ისეთი ახალგაზრდები არიან, რომლებიც საქართველოსთვის ხვალ და ზეგ ძალიან მნიშვნელოვან როლს შეასრულებენ.

ახლა მე ბევრი შემიძლია ვისაუბრო ამის შესახებ და ვიკამათოთ მე და თქვენ, დიდი სიამოვნებით. მე მიმაჩნიხართ თქვენ ძალიან საინტერესო მოსაუბრედ და მზად ვარ, როცა თქვენ ამას ჩათვლით საჭიროდ, დავჯდეთ და ვისაუბროთ და მერე გამოვაქვეყნოთ ჩანაწერი.

***

„საქართველოს რესპუბლიკა“: ჩავთვალოთ ეს ჩანაწერი მომავალი დიალოგის პრელუდიად.

დღეს საკუთარი ბუღალტრის კრიტიკა უფრო ძნელია, ვიდრე ქვეყნის პრეზიდენტის // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 15 იანვარი. - №11 (3052). - 1, 3 გვ. 67

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 18 იანვრის რადიოინტერვიუ

- დღევანდელ ინტერვიუს ლარის თემით დავიწყებთ. როგორ შეაფასებდით ლარის კურსთან დაკავშირებულ პირველ შედეგებს? აბსოლუტურად განსხვავებული სიტუაცია იყო გასული წლის დამლევს საახალწლოდაც და ახლაც. რა გავლენას მოახდენს ყოველივე ეს სამომხმარებლო ბაზარზე? - ჟურნალისტის ნატო ონიანის ამ შეკითხვის პასუხად საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიციულ ორშაბათის რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- საკმაოდ დიდი დრო გავიდა (რა თქმა უნდა, შედარებით) ლარის კურსის ლიბერალიზაციის შემდეგ. როგორც მოგეხსენებათ, ანალოგიურ ღონისძიებებს მთელ რიგ ქვეყნებში კატასტროფული შედეგი მოჰყვა. ამის ბოლო მაგალითია ბრაზილიაში განვითარებული მოვლენები, რომლებმაც, როგორც იტყვიან, მთელი ეს უზარმაზარი სახელმწიფო შეარყია. ამჯერად სხვა ქვეყნებს არ შევეხები, ეს ცალკე საუბრის თემაა, ვიტყვი მხოლოდ, რომ გლობალური საფინანსო კრიზისის გავლენა კვლავ დიდ საფრთხეს უქმნის მრავალ და მრავალ სახელმწიფოს. სამწუხაროდ, ჯერ ნაადრევია საერთო მსოფლიო კრიზისის შენელებაზე ლაპარაკი.

გულუბრყვილობა იქნებოდა გვეთქვა, რომ ეროვნული ბანკის მიერ ფულის ბაზარზე ინტერვენციის შეწყვეტამ უმტკივნეულოდ ჩაიარა. რა თქმა უნდა, საქართველოშიც განვითარდა ანალოგიური კრიზისული სიტუაციებისათვის დამახასიათებელი პროცესები, მით უმეტეს, რომ ჩვენში მთელ რიგ რაიონებსა და ქალაქებში გვქონდა ხელფასებისა და პენსიების სერიოზული დავალიანება, რაც თავისთავად კიდევ უფრო ამძაფრებდა ფონს ამ არაპოპულარული აქციის განსახორციელებლად.

კვლავ ვადასტურებ იმას, რაც არაერთხელ მითქვამს: ლარის ლიბერალიზაციასთან დაკავშირებულ ღონისძიებათა განხორციელების პროცესში ქართულმა დამოუკიდებელმა სახელმწიფომ, რეზერვების უკიდურესი შეზღუდვის მიუხედავად, დაამტკიცა თავისი სიცოცხლისუნარიანობა, რთული მოვლენების ორგანიზებული მართვის უნარი, გამოავლინა ეს უნარი და დღეს უკვე შეიძლება ლაპარაკი საბიუჯეტო კრიზისის საბოლოოდ დაძლევისათვის ნიადაგის მომზადებაზე.

ამჟამად ლარის კურსის მერყეობა, როგორც სპეციალისტები ამბობენ ხოლმე, დასაშვებ ფარგლებშია, ხოლო სამომხმარებლო ბაზრის ფასები შეესაბამება ლარის კურსს, ან მთელ რიგ სახეობათა პროდუქციისა დარჩა ძველ დონეზეც.

დეკემბრის ხელფასები, პენსიები, სარგოები გაცემულია. დეკემბერში გაცილებით უკეთ იმუშავეს საგადასახადო და საბაჟო სამსახურებმა, ფინანსთა სამინისტრომ, რომლებმაც, პრინციპში, შეასრულეს საკონტროლო დავალებები. საკმაოდ მოქნილად და საინტერესოდ იმუშავა ქონების მართვის სამინისტრომ.

გააქტიურდა ბრძოლა კორუფციასთან, კერძოდ საგადასახადო სამსახურიდან დათხოვნილია 100-ზე მეტი თანამშრომელი. ანალოგიური ღონისძიებები ხორციელდება საბაჟო სამსახურის ხაზითაც.

შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ აღძრულია ათობით სისხლის სამართლის საქმე იმათ მიმართ, ვინც თავს არიდებს გადასახადების გადახდას, და უნდა გითხრათ, რომ ეს მილიონობით ლარია, რომელიც ქვეყნის ბიუჯეტში უნდა შესულიყო, მაგრამ არ შევიდა. მუშაობა გაააქტიურეს უშიშროების სამინისტრომ და პროკურატურამ. სამწუხაროდ, არავითარი პოზიტიური ძვრები არ შეინიშნება მეტწილ საერთო სასამართლოებში. აქედან გამომდინარე, ამოცანა ის გახლავთ, რომ პარლამენტის მიერ მიღებული კანონის ფარგლებში დაჩქარდეს სასამართლო რეფორმის განხორციელება. და ეს ამოცანა უმაღლესი სახელმწიფოებრივი ინტერესების დონეზე უნდა განვიხილოთ.

- ასეა თუ ისე, შეიძლება ითქვას, რომ კრიზისი გრძელდება და არსებობს თუ არა ჯერ კიდევ დაუძლეველი კრიზისის გადალახვის რაღაც რეალური გზები?

- ახლა, რაც შეეხება კითხვას, რომელიც თქვენ დასვით.

საფინანსო-საბიუჯეტო კრიზისის დაძლევის უმთავრესი პირობაა ძირეული გარდატეხა ქვეყნის ეკონომიკის განვითარებაში, განსაკუთრებით საექსპორტო პროდუქციის წარმოებაში. მიუხედავად იმისა, რომ შეიზღუდა საექსპორტო პროდუქციის ბაზარი, კერძოდ, რუსეთისა და ზოგიერთი სხვა ქვეყნის ბაზრები, ხოლო, სადაც შესაძლებელია, ვეძებოთ ახალი, ასე ვთქვათ, გასაღების სფეროები იმ დარგებისათვის, რომლებიც საექსპორტო პროდუქციას აწარმოებენ, და ეს მისია ძირითადად უნდა იკისროს სახელმწიფომ - სამინისტროებმა, უწყებებმა, გაერთიანებებმა. ბევრი რესურსია თვით ჩვენი ქვეყნის სამომხმარებლო ბაზრებზეც. მხედველობაში მაქვს პროდუქციის გასაღება. დიდი მოთხოვნილება იმ პროდუქციაზე, რომელიც ჩვენში შეიძლება შეიქმნას ან იქმნება, ვერ კმაყოფილდება მხოლოდ და მხოლოდ იმიტომ, რომ მწარმოებელი და მომხმარებელი ვერ შეხვდნენ ერთმანეთს, და ეს რეზერვიც აუცილებლად უნდა ამოქმედდეს.

1999 წელი მთელ ეკონომიკაში, განსაკუთრებით კი მრეწველობაში გარდატეხის წელი უნდა გახდეს. ეს სავსებით შესაძლებელია, თუ ვიმსჯელებთ ზოგიერთი დარგის მაგალითით. ხომ ცხადია, რომ აღმავლობის გზაზეა საქართველოს ტრანსპორტი, თითქმის ყველა სახეობის ტრანსპორტი - რკინიგზა, საავტომობილო, საზღვაო და საჰაერო. ჩვენ მოვისმინეთ ამ სამინისტროს დეპარტამენტების ხელმძღვანელობის ინფორმაცია და ისეთი შთაბეჭდილება შეგვექმნა, რომ ეს დარგი მთელი თავისი ინფრასტრუქტურით წელს კიდევ უფრო მძლავრი ტემპით განვითარდება.

მნიშვნელოვნად იზრდება შემოსავალი კავშირგაბმულობის ხაზით. ამ დარგსაც დიდი მომავალი აქვს. სწრაფად მიმდინარეობს საავტომობილო და სარკინიგზო გზების აღდგენა-რეაბილიტაცია. ამ ბოლო წლებში თავისი ღირსეული სიტყვა თქვა ქართულმა სოფელმა, გლეხმა, მეწარმემ, მიწის - ჩვენი ყველაზე დიდი სიმდიდრის მესაკუთრემ. რომ არა ჯოჯოხეთური გვალვა, ახლაც რომ გრძელდება, დარწმუნებული ვარ, გასული წელიც საქართველოს სოფლის მეურნეობის აღმავლობის აღმნიშვნელი იქნებოდა ისევე, როგორც 1996-97 წლები.

რადიომსმენელი, ტელემაყურებელი, ალბათ, ყურადღებას აქცევს იმას, რომ მე და სახელმწიფო მინისტრი ვხვდებით სამინისტროთა, უწყებათა ხელმძღვანელ ბირთვს, არსებითად განვიხილავთ მთელი მათი საქმიანობის ყველა ასპექტს, განვსაზღვრავთ ამოცანებს ამ ხელმძღვანელებთან ერთად.

პირველი, რაზეც ვამახვილებთ ყურადღებას, ის გახლავთ, რომ საჭიროა, რეფორმების უფრო რადიკალურად განხორციელება, კერძოდ, პრივატიზაციის პროცესის გონივრული დაჩქარება. ჩვენ ამაზე გვქონდა საუბარი სახელმწიფო ქონების მართვისა და პრივატიზაციის სამინისტროს ხელმძღვანელობასთან. ეს საკუთრების ფორმების შეცვლაა, რაზეც კურსი ჯერ კიდევ 1994 წელს ავიღეთ. ეს კურსი კი არ უნდა შესუსტდეს, არამედ კიდევ უფრო უნდა გაძლიერდეს, რათა მოგვეცეს საშუალება გამოვძებნოთ დამატებითი რეზერვები სახელმწიფო შემოსავლის გასადიდებლად, საინვესტიციო ფონდების შესაქმნელად, და ასეთი ფონდი ყოველ მიზეზგარეშე უნდა შეიქმნას მომავალი წლის ბიუჯეტში თუ ბიუჯეტის გარეთ. თელასის პრივატიზაცია, დარწმუნებული ვარ, საუკეთესო მაგალითი იქნება ეროვნული ეკონომიკის გასაძლიერებლად უცხოური ინვესტიციების გამოყენების თვალსაზრისით. მე ძალიან კარგად ვიცი თბილისელთა გულისტკივილი იმის გამო, რომ ჯერჯერობით ეს შედეგები ისე არ ჩანს, როგორც ელოდნენ, მაგრამ მინდა დავარწმუნო ყველა მოქალაქე, რომ შედეგს აუცილებლად მივიღებთ და ეს იქნება ენერგეტიკული პრობლემის სამაგალითო გადაწყვეტა. ასეთი მაგალითი ბევრი იქნება. სხვათა შორის, საკმაოდ, კიდევ უფრო გაიზარდა უცხოელ ინვესტორთა ინტერესი საქართველოს მიმართ მას შემდეგ, რაც თელასის პრივატიზება მოხდა. თქვენ იცით, რომ ბატონი ზურაბ ჟვანია მოგზაურობს ამერიკის შეერთებულ შტატებში. მას უამრავი შეხვედრა ჰქონდა სხვადასხვა წრის ადამიანებთან. განსაკუთრებით საინტერესო იყო, როგორც თვითონ მითხრა ტელეფონით, ინვესტორებთან შეხვედრა ჰიუსტონში, ზოგიერთ სხვა ქალაქში. ძალიან ბევრი მათგანი მზად არის საკმაოდ დიდი ინვესტიციები დააბანდოს საქართველოში.

- რადგან თელასის პრივატიზაცია არ არის უბრალო ფაქტი, ეს ამერიკის ინტერესსაც ნიშნავს საქართველოში და ამ შემთხვევაში (სხვა შემთხვევაშიც) ენერგეტიკა არა მარტო ენერგეტიკაა, ეს პოლიტიკაც არის...

- თელასის პრივატიზაციასთან დაკავშირებული საკითხები ამ დღეებში უნდა განვიხილოთ და, როგორც იტყვიან, სათანადო კონდიციამდე უნდა მივიყვანოთ ეს საკითხი.

თვისებრივად ახალი ამოცანები განვუსაზღვრეთ საგარეოეკონომიკური ურთიერთობისა და ვაჭრობის სამინისტროს, რომელიც საჭირო უნდა გახდეს ქვეყნისათვის, ყველა ბიზნესმ­მენისათვის, მისი პროგრამები ხელს უნდა უწყობდეს უცხოური ინვესტიციების მოზიდვას, ბიზნესგეგმების უმაღლეს დონეზე დამუშავებას, საინფორმაციო ბაზის შექმნას, რაც პრაქტიკულად გამოადგება არა მარტო სახელმწიფოს, არამედ ბიზნესმენებსაც და სხვა ქვეყნების წარმომადგენლებსაც. სამინისტროს ახალ ხელმძღვანელობას კარგად ესმის, თუ რა მნიშვნელობა აქვს ამ ამოცანებს.

- თქვენ სხვა სამინისტროების წარმომადგენლების გარდა, მრეწველობის სამინისტროს ხელმძღვანელობასაც შეხვდით. რა პერსპექტივა აქვს კონკრეტულად ამ სამინისტროს? ამას იმიტომ გეკითხებით, რომ მნიშვნელოვანი ჩამორჩენა სწორედ ამ სამინისტროში შეინიშნებოდა და უფრო მეტიც: მახსოვს, როცა შოშიტაიშვილი დაინიშნა მინისტრად, ამბობდნენ, იგი არარსებული დარგის მინისტრიაო...

- სამწუხაროდ, ძალიან ზოგადად უნდა შევეხო ამ საკითხებს... დრო არ გვაძლევს საშუალებას. შემდგომ, ალბათ, უფრო დეტალური საუბარი გვექნება. რაც შეეხება მრეწველობას, ეს ჩვენი, როგორც მიღებულია ითქვას, „აქილევსის ქუსლია“. პრობლემა ასე დგას: ან შევძლებთ მრეწველობის აღორძინებას, ან საქართველო, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფო ვერ განვითარდება. სწორედ ამ ნიშნით წარიმართა მრეწველობის სამინისტროს ხელმძღვანელობასთან შეხვედრა, რის შემდეგაც, ასე ვთქვათ, მე უიმედობის განწყობილება არ დამეუფლა. პირიქით, საქართველოს მრეწველობას, მის ძველ და ახალ დარგებს ჯერაც გამოუყენებელი პოტენციალი აქვთ და თითქმის მრეწველობის ყველა დარგის საკმაოდ დიდი პოტენციალი. ეს უწინარესად, მოასწავებს უკვე მიმდინარე წელს სამრეწველო პროდუქციის, არც მეტი, არც ნაკლები, გაორმაგებას. ამაზე ვისაუბრეთ ამ შეხვედრის დროს და სულაც არ არის გადაჭარბებული, ეს სავსებით რეალისტური გაანგარიშებაა.

შევთანხმდით იმაზე, რომ შევიმუშავებთ მრეწველობის განვითარების 5-7-წლიან პროგრამას, რომელიც გაითვალისწინებს საქართველოს შიდა და გარე ბაზრებზე არსებული მოთხოვნილების დაკმაყოფილებას ჩვენი წარმოების პროდუქციაზე. მჯერა, სამინისტროს ახალი ხელმძღვანელობის შემართების, ენთუზიაზმისა და იმ განწყობილებებისა, საქართველოს მრეწველთა და მეწარმეთა შორის რომ არსებობს. სხვათა შორის, ამ ბოლო დროს მე სისტემატურად ვხვდები მეწარმეებს, რომლებიც ასევე არიან განწყობილი. ვპირდები მთელ დარგს, მის ხელმძღვანელობას, მათ შორის, კერძო სფეროში მოღვაწე ბიზნესმენებს თანადგომასა და ყოველმხრივ მხარდაჭერას, კერძოდ, საკანონმდებლო პრაქტიკის, განსაკუთრებით საგადამხდელო პრაქტიკის სრულყოფის საქმეში.

- გასულ კვირას საკმაოდ მძაფრი რეაქცია მოჰყვა არძინბას განცხადებას ლტოლვილთა დაბრუნების შესახებ და გარკვეულწილად, რა თქმა უნდა, გაეროს მორიგ გადაწყვეტილებას უკავშირებენ სხვა მომენტებსაც. თქვენი კომენტარი ამასთან დაკავშირებით.

- ვლადისლავ არძინბას განცხადებასთან დაკავშირებით უკვე გამოქვეყნდა საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადება, რომელსაც სავსებით ვიზიარებ.

დამატებით კიდევ ერთხელ გავიმეორებ, რომ, დააბრუნონ ადამიანი მშობლიურ კუთხეში, თავის საკუთარ სახლში, წყალობა არ გახლავთ. ეს ყველა ხელმძღვანელის მოვალეობაა, რომლის შეუსრულებლობაც ძალიან ძვირად დაუჯდება ყველას, ვინც სამართლიანობის აღდგენას შეუშლის ხელს. რა თქმა უნდა, ჩვენ ლტოლვილთა რაც შეიძლება სწრაფად დაბრუნება გვინდა მხოლოდ და მხოლოდ ისეთ პირობებში, როცა აბსოლუტურად გარანტირებული იქნება მათი უსაფრთხოება და, რა თქმა უნდა, ვთხოვ ყველას, მათ შორის ბატონ ვლადისლავ არძინბასაც, მიაქციონ ყურადღება, - საქართველოს მოქალაქეთა უფლებების შენარჩუნებით. შემთხვევითი არ არის, რომ სოხუმში გაიხსნა ადამიანის უფლებათა დაცვის ოფისი და შეიძლება ასეთი ოფისი გაიხსნას გალის რაიონშიც. ასე რომ, ყველა მზად უნდა იყოს იმისათვის, რომ იქ მცხოვრები, თუ მომავალში ვინც დაბრუნდება, მათი უფლებები ყოველმხრივ უნდა იყოს დაცული, როგორც საქართველოს მოქალაქეებისა.

ჩვენ მზად ვართ კვლავაც გავარძელოთ მოლაპარაკება და მივაღწიოთ ორივე მხარისათვის, განსაკუთრებით კი ლტოლვილთათვის მისაღებ შეთანხმებას.

- გასული კვირის კიდევ ერთი თემა - ეს იყო პარლამენტის მიერ მიღებული კანონი სამოქალაქო აქტების შესახებ, სადაც ეროვნულობის, ჩაწერა-არჩაწერის თემამ, პრინციპში, პარლამენტიდან პრესაში გადაინაცვლა. არადა, არსებობდა თქვენ მიერ წარდგენილი ვარიანტი, სადაც ეს ატრიბუტი დაცული და შენარჩუნებული იყო...

- დისკუსია იმის შესახებ, აღინიშნოს თუ არა ეროვნული წარმომავლობა შესაბამის დოკუმენტებში (მაგალითად, დაბადების მოწმობასა და სხვა დოკუმენტებში), უსაფუძვლო არ გახლავთ.

კანონპროექტში, როგორც თქვენ ბრძანეთ, რომელიც მე პარლამენტს წარვუდგინე, ამ კითხვაზე დადებითი პასუხი იყო გაცემული. საპარლამენტო დებატების მონაწილეთა დიდმა უმრავლესობამ, მსოფლიო პრაქტიკისა და სხვადასხვა ქვეყნის მაგალითების მოშველიებით არ გაიზიარა პარლამენტის პოზიცია. მათს არგუმენტებსაც სერიოზული დამაჯერებლობის ხარისხი ჰქონდა და აქვს.

მე ახლაც ვფიქრობ, რომ, ალბათ, საჭირო იყო გამომეყენებინა ვეტოს უფლება, მაგრამ ანგარიში გავუწიე იმას, რომ საერთო საპარლამენტო განწყობილება ასეთი იყო. ჩვენს საზოგადოებაში (სხვათა შორის, ყველა ეროვნების წარმომადგენლებში) ჩამოყალიბებული აზრის გამო მე მზად ვარ კვლავ დავუბრუნდე ძველ პოზიციას და პარლამენტს სათანადო წერილით მივმართო: ისეთი ქვეყნისათვის, როგორიც საქართველოა, ეს უაღრესად მგრძნობიარე, სათუთი თემაა და სხვა ქვეყნების გამოცდილების ბრმად გადმოღება არ ეგების.

- და, ბოლო კითხვა, მართალია, გასული კვირის მოვლენებს არ უკავშირდება, მაგრამ ძალიან საინტერესოა. საარჩევნო ციებ-ცხელება, რაღა დასამალია, უკვე დაიწყო. ასახელებენ სხვადასხვა კანდიდატურებს, არის განსხვავებული პროგნოზები. ძალიან საინტერესო იქნება თქვენი კომენტარი და თქვენი პოზიცია ამასთან დაკავშირებით...

- თანდათან ვუახლოვდებით პარლამენტისა და პრეზიდენტის არჩევნებს, თუმცა წინ დრო თითქოს ბევრია, მაგრამ არც ისე ბევრი, ხანდახან ჩვენ რომ გვგონია. ბოლო წლებში ჩვენი ქვეყნის დემოკრატიულ აღმშენებლობაში დიდი გამოცდილება შევიძინეთ, კერძოდ, სხვადასხვა დონის სტრუქტურათა არჩევნებისა, და სულ ახლახან ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები გაიმართა.

სიმართლე გითხრათ, ყველაზე ნაკლებად მინდა, რომ საარჩევნო მზადებას ციებ-ცხელება დავარქვათ.

დემოკრატიული ქვეყნისათვის დამახასიათებელ წინააღმდეგობათა მიუხედავად, ბევრი რამ ვისწავლეთ, დადებითი და უარყოფითი მაგალითებიც უხვად გვაქვს.

საქართველოს შეუძლია მომავალი არჩევნები ევროპული და მსოფლიო დემოკრატიის სტანდარტების დონეზე ჩაატაროს.

ეს მხოლოდ მაშინ მოხერხდება, თუ ყველა პოლიტიკური ძალა იბრძოლებს უმთავრესი მიზნისათვის, ეს უმთავრესი მიზანი კი გახლავთ დამოუკიდებელი ეროვნული სახელმწიფოს შემდ­დგომი განმტკიცება-გაძლიერება. მე როცა ხაზს ვუსვამ ეროვნულ სახელმწიფოს, ვგულისხმობ საქართველოში მცხოვრები ყველა ხალხის ერთიანობას, ეროვნული სახელმწიფო არ არის ქვეყანა მარტო ქართველებისათვის. დამოუკიდებელი საქართველო ჩვენი სამშობლოს ყველა მოქალაქის უმთავრესი მონაპოვარია, მიუხედავად იმისა, რომ თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლის გზაზე მარცხიც იყო და სისხლისღვრაც, ოთხმოცდაათიანი წლების თაობათა ისტორიული გამარჯვება გახლავთ დამოუკიდებლობის მოპოვება, საქართველოს დამოუკიდებლობის აღიარება მთელი მსოფლიოს მიერ და სწორედ ეს დამოუკიდებლობა, ეს გამარჯვება საუკუნეთა განმავლობაში ნალოლიავები, ახლა კი უკვე ახდენილი ოცნება გახლავთ.

მომავალმა არჩევნებმა კი არ უნდა დაქსაქსოს ჩვენი ჯანსაღი ძალები, არამედ ჩვენ გვჭირდება გაერთიანება, საერთო ენის გამოძებნის ნიჭი სამშობლოს გაძლიერებისათვის, ქართული სახელმწიფოებრიობის შენარჩუნებისა და აღორძინებისათვის. მე შემთხვევით არ ვუსვამ ხაზს სიტყვა - შენარჩუნებას, შენარჩუნებისა და აღორძინებისათვის.

ნუ დავივიწყებთ, ჯერ ერთი, ბევრი მტერი და ავის მოსურნე გვყვავს, მათი მისამართებიც შესანიშნავად ვიცით და მათი გეგმებიც, და ეს საკმაოდ ბოროტი გეგმებია.

ვერაფერს დაგვაკლებენ ვერც გარეშე და ვერც შინაური მტრები, თუკი სახელმწიფოებრივად მოაზროვნე პოლიტიკური ძალები, საქართველოს მოქალაქენი ერთიანი მიზნისათვის (იმ მიზნისათვის, რომელზეც მოგახსენებდით) ერთხელ კიდევ გავერთიანდებით, ერთხელ კიდევ სწორ არჩევანს გავაკეთებთ დამოუკიდებელი, დემოკრატიული, ძლიერი ქართული სახელმწიფოს სასარგებლოდ, რადგან მხოლოდ ასეთი სახელმწიფოა სამშობლოს გამთლიანებისა და გაერთიანების აბსოლუტური გარანტია. მჯერა, ეს დღეც შორს არ არის.

ძალიან მინდა, რომ არჩევნებმა ერთმანეთი არ შეგვაძულოს და ერთმანეთს არ გადაგვკიდოს, თანამშრომლობის ახალ ეტაპამდე მიგვიყვანოს.

და კიდევ ერთი რამ: ყოველგვარი ქრთამი და მოსყიდვა საზიზღრობაა, შეუთავსებელია დემოკრატიასთან. მაგრამ მოსყიდვის ყველაზე საზარელი ფორმა ამომრჩეველთა მოსყიდვა, ამომრჩეველთა ხმების ყიდვაა. ასეთი მოქმედება ქვეყნის ღალატია, ვინც ამას ნერგავს, ვინც ამ საშინელი, საზიზღარი პრაქტიკის დანერგვას უწყობს ხელს, მომავალ თაობათა გარყვნის დაწყებას ნიშნავს და ეს ქვეყნის გადაგვარების მცდელობაა. მე არც ამას ვამბობ შემთხვევით, რადგან საკმაოდ ბევრი ფაქტი ვიცი, კონკრეტულად ისეთი, როცა ხმებით ვაჭრობენ და, ფაქტობრივად, ეს ადამიანებითა და სახელმწიფო ინტერესებით ვაჭრობას ნიშნავს.

და ახლა, რაღაც მოწოდების მსგავსი: ვიყოთ კორექტულნი, ვისარგებლოთ კონსტიტუციით მონიჭებული უფლებებით (ეს უზარმაზარი უფლებებია), კიდევ ერთი მძლავრი ნაბიჯი გადავდგათ დამოუკიდებელი სახელმწიფოს აღმშენებლობისა და აღორძინების გზაზე.

სწორედ ასეთ არჩევნებს, სამართლიან, კარგად ორგანიზებულ არჩევნებს ელოდებიან ჩვენი მეგობრები და გულშემატკივარნი მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში.

საქინფორმი.

„ვერაფერს დაგვაკლებენ ვერც გარეშე და ვერც შინაური მტრები, თუკი სახელმწიფოებრივად მოაზროვნე პოლიტიკური ძალები, საქართველოს მოქალაქენი ერთიანი მიზნისთვის ერთხელ კიდევ გავერთიანდებით“ : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 18 იანვრის რადიოინტერვიუ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 19 იანვარი. - №15 (3056). - 1, 2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 25 იანვრის რადიოინტერვიუ

- დღეს თქვენი დაბადების დღეა, რომელსაც, ასე ვთქვათ, დღევანდელი რადიოინტერვიუ დაემთხვა. მინდა გისურვოთ დიდხანს სიცოცხლე და ბედნიერება.

და, ტრადიციულად, საუბარი გვექნება გასული კვირის მოვლენების შესახებ. განვლილ კვირაში ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტმა ბილ კლინტონმა გამოგზავნა წერილი, რომელშიც, ფაქტობრივად, ამერიკის შეერთებული შტატებისა და საქართველოს ახალ ურთიერთობათა მთელი პროგრამაა მოცემული და საკმაოდ მნიშვნელოვანი შეფასება ეძლევა საქართველოში მიმდინარე ეკონომიკურ რეფორმებს, გამოთქმულია ამ რეფორმათა მხარდაჭერა. სხვათა შორის, ამ თემაზე ტელევიზიით გამოსვლისას საკმაოდ დაწვრილებით და დიდხანს ილაპარაკა ამერიკის შეერთებული შტატებიდან დაბრუნებულმა პარლამენტის თავმჯდომარემ. განვლილი ეკონომიკური კვირის მთავარი თემა კვლავ ენერგეტიკა იყო და მთავრობის სხდომა, რომელზეც მიწის ყიდვა-გაყიდვაზე იყო მსჯელობა... - ჟურნალისტის ნატო ონიანის თხოვნით, ამ თემებზე საუბრით დაიწყო თავისი ტრადიციული ორშაბათის რადიოინტერვიუ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ:

- მე მგონი, ვერავინ დამაბრალებს, რომ რადიოინტერვიუ დაბადების დღეს დავამთხვიე. მადლობელი ვარ მოლოცვისათვის. ყველას, ვინც გვისმენს და ვისაც კეთილი სურვილი აღეძრება ამ დღესთან დაკავშირებით, ასევე გულწრფელ მადლობას მოვახსენებ. თანაც, ისიც მინდა აღვნიშნო, რომ ჩემი ცხოვრების ყოველი დღე, მათ შორის, დაბადების დღეც, სისხლხორცეულად, ორგანულად არის დაკავშირებული ჩემს სამშობლოსთან. ხანდახან შენ­ნიშვნებსაც მაძლევენ, ეს დღე უნდა სხვანაირად აღნიშნოთო, არც ასე შეიძლებაო და ასე შემდეგ. მე კი ასე ვუპასუხებ ხოლმე: დაბადების დღეს მაშინ ნამდვილად გადავიხდი, ამ სიტყვას ხმარობენ ხოლმე, პომპეზურად, როცა ქვეყანა და მისი მოქალაქენი დალხინებული იქნებიან.

ახლა, რაც შეეხება ეკონომიკის თემას - ფინანსებს და ასე შემდეგ. გასული წლის დეკემბრიდან, განსაკუთრებით იანვრის პირველი რიცხვების შემდეგ თვალსაჩინო გახდა, რომ ქვეყანა მძიმედ, მაგრამ მაინც თანდათანობით გამოდის 1998 წლის საბიუჯეტო-საფინანსო, დავარქვათ ასე, დეპრესიიდან, თუმცა მსოფლიო ფინანსური კრიზისის შედეგების საბოლოო დაძლევას, ჩვენს საკუთარ ნაკლოვანებათა აღმოფხვრას კიდევ გარკვეული დრო დასჭირდება. თქვენ იცით,რომ მთელ რიგ ქვეყნებში, საერთაშორისო საფინანსო ცენტრების მიერ უზარმაზარი ინვესტიციების მიუხედავად, მდგომარეობის გაჯანსაღებისათვის მოძრაობა ჯერ კიდევ არ დაწყებულა.

ამჟამად უკვე დარწმუნებით შეიძლება ითქვას: ლარის ლიბერალიზაციასთან დაკავშირებით საქართველოს ხელისუფლების ყველა გადაწყვეტილება აბსოლუტურად სწორი და მიზანშეწონილი იყო. ამის შედეგად სახელმწიფომ შეინარჩუნა ეკონომიკური პოტენციალი და საბაზრო ეკონომიკისათვის აუცილებელი სისტემები, მათ შორის, მე ეს არაერთხელ აღმინიშნავს, საბანკო სისტემა.

დღეისათვის სამომხმარებლო და ფინანსურ ბაზარზე შედარებით, ვიმეორებ, შედარებით ნორმალური, სავსებით პროგნოზირებადი ვითარებაა. ინფლაციის დონე, აქაც ვიხმარ ამ სიტყვას, შედარებით დაბალია. შედარებით იმიტომ ვამბობ, რომ ჩვენს ბედში, ჩვენს მდგომარეობაში მყოფ ქვეყნებში ინფლაციამ თითქმის კატასტროფული ხასიათი მიიღო. აქ ეს პროცესი მართვადია. მით უმეტეს, როდესაც მხარს გიჭერს ძლიერი და მრავლისშემძლე მეგობარი, ასეთ შემთხვევაში (თქვენ აღნიშნეთ ბატონ კლინტონის სპეციალურ წერილთან დაკავშირებით) მე ამას განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ვანიჭებ. რაც მე ჩამოვთვალე - შედარებით უფრო უმტკივნეულოდ შეიძლება გამოვიდეთ მდგომარეობიდან, - ეს მხოლოდ დიდი საერთაშორისო თანადგომის, დახმარების და, კერძოდ, ამერიკის შეერთებული შტატების მხარდაჭერის შედეგიც არის. ეს მხარდაჭერა დადასტურდა ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტის ბილ კლინტონის წერილში, აგრეთვე, საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის ბატონ ზურაბ ჟვანიას ამერიკაში უაღრესად წარმატებული და მრავალმხრივ საინტერესო, შედეგიანი სამუშაო ვიზიტის დროს. ამერიკის ხელისუფლება, საზოგადოებრიობა, ისტებლიშმენტი საქართველოს უკვე პარტნიორად აღიქვამს და მზად არის განავითაროს ჩვენთან თანამშრომლობა. უნდა ითქვას, რომ ზურაბ ჟვანიამ ღირსეულად წარმოადგინა თავისი ქვეყანა.

საქართველოს მიმართ ასეთივე დამოკიდებულებაა ევროკავშირის ქვეყნებში, იაპონიასა და სხვა მრავალ სახელმწიფოში.

აქვე ხაზგასმით უნდა აღვნიშნო, რომ ამა თუ იმ ქვეყანასთან ურთიერთობათა გაღრმავება (სხვათა და სხვათა საყურადღებოდ ვამბობ ამას) და განვითარება არავითარ შემთხვევაში არ ნიშნავს და არც უნდა ნიშნავდეს დაპირისპირებას რომელიმე სხვა ქვეყანასთან. ასეთი გაგება თვით ჩვენი პოლიტიკის პრინციპს ეწინააღმდეგება. ჩვენი პოლიტიკის ქვაკუთხედი სწორედ ეს გახლავთ - ნორმალური ურთიერთობა მსოფლიოს ყველა ქვეყანასთან.

პარტნიორული ურთიერთობა ამერიკასთან (თანდათან მკვიდ რდება ეს ტერმინი, რომელიც თავად ამერიკელებმა და ამერიკის პრეზიდენტმა შემოიტანეს), ევროკავშირთან (თქვენ მოგეხსენებათ, ევროკავშირთან დიდი ხელშეკრულება გვაქვს პარტნიორული ურთიერთობის შესახებ), სხვა ძლიერ დემოკრატიებთან არ არის მიმართული მესამე ქვეყნების, მით უმეტეს, ჩვენი ჩრდილოელი მეზობლის - რუსეთის წინააღმდეგ, პირიქით, იგი გულისხმობს კიდეც, ინტერესთა თანხვდენის საფუძველზე, რუსეთთან ახალ ურთიერთობათა განვითარებასა და გაღრმავებას, რის მნიშვნელობასაც, ვფიქრობ, ეჭვქვეშ არასდროს ვაყენებდით და ამ ახალ ურთიერთობათა მშენებლობა დავიწყეთ ჩვენი ქვეყნებისათვის ურთულეს პროცესში, ურთულეს ეტაპზე.

პატარა სახელმწიფოსათვის, რომელიც დემოკრატიის დამკვიდრებას ცდილობს, ბედნიერებაა, როდესაც მისი ინტერესები ემთხვევა დიდი, ძლიერი და დემოკრატიული ქვეყნების ინტერესებს.

გარდა ამისა, განვითარებული საბაზრო ეკონომიკის ქვეყნებთან თანამშრომლობა საშუალებას გვაძლევს დავძლიოთ ეკონომიკური პრობლემები, რომელთაც პოსტსაბჭოური ტრანსფორმაციის პერიოდში ვაწყდებით. ჩვენ ვცდილობთ (მე დღეს კიდევ მინდა გავუსვა ხაზი ამ აზრს), ყველა მეზობელთან, მათ შორის, თანამეგობრობის სივრცის ყველა ქვეყანასთან შევინარჩუნოთ და გავაღრმაოთ განსაკუთრებული, ვიმეორებ, განსაკუთრებული ურთიერთობანი. ბატონ ვაჟა ლორთქიფანიძის შეხვედრებმა ყაზახეთის პრეზიდენტთან ნურსულთან ნაზარბაევთან მის ინაუგურაციასთან დაკავშირებით, ამ და სხვა ქვეყნების სხვადასხვა რანგის ხელმძღვანელებთან, ერთხელ კიდევ დაადასტურა, რომ ჩვენ მზად ვართ საერთო მიზნების განხორციელებისათვის საბრძოლველად.

მე დღეს ბატონი ვაჟა ლორთქიფანიძე და ბატონი ზურაბ ჟვანია დავასახელე აქ, რადგან ეს ამ ბოლოდროინდელი ვიზიტები იყო, მაგრამ, აბა, გადაავლეთ თვალი ჩვენი მინისტრების შეხვედრებს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნებსა და სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციებში, ჩვენი პარლამენტარების მოღვაწეობას ევროპულ სტრუქტურებში, განსაკუთრებით ევროპის საბჭოში, საერთაშორისო სავაჭრო ორგანიზაციაში გაწევრიანებასთან დაკავშირებით იმ გიგანტურ სამუშაოს, რომელიც მიხეილ უკლებამ და სხვა მისმა კოლეგებმა და სხვებმა შეასრულეს. მე ამას იმიტომ მოგახსენებთ, რომ ძალიან დიდი გულისყურით ვადევნებ თვალს რა ხდება მაშინ, როცა ჩვენი წარმომადგენლები საზღვარგარეთ არიან. ისინი საქართველოს ინტერესებს, მის ღირსებასა და მის ინტელექტუალურ დონეს გამოხატავენ. უნდა გითხრათ, რომ დღეს ეს უკვე ერთი კაცის საქართველო არ არის, ერთი კაცის სახელმწიფო არ არის. გამოჩნდა იმ ადამიანების, მოღვაწეების მთელი პლეადა, რომლებიც ღირსეულად წარმოადგენენ ქვეყანას მსოფლიო ასპარეზზე. ეს დიდი გამარჯვებაა.

საქართველოში ახლა იმყოფება საერთაშორისო სავალუტო ფონდის მისია. მიმდინარეობს მუშაობა ერთობლივ პროგრამაზე, რომლის შესრულება რეალურად იქნება შესაძლებელი, გარკვეუ­ული რეზერვებითაც კი. დეკემბერსა და იანვარში ბიუჯეტის შემოსავალმა ნამდვილად იმატა. აშკარად უკეთ იმუშავეს შესაბამისმა სამსახურებმა, უწინარესად, საგადასახადო და საბაჟო სამსახურებმა. ბევრი რამ გაკეთდა ერთადერთ საგადამხდელო საშუალებად ლარის დამკვიდრების თაობაზე კანონის აღსრულებისათვის, მაგრამ ამ სფეროში სერიოზულ სირთულეებს მაინც ვაწყდებით, დედაქალაქშიც კი, რომ აღარაფერი ვთქვათ, სხვა რეგიონებზე. სხვათა შორის, როცა გადასახადების აკრეფის სფეროში დადებითს ტენდენციებზე ვლაპარაკობთ, რა თქმა უნდა, მხედველობაში მაქვს ჩვენი სამართალდამცავი ორგანოები - შინაგან საქმეთა სამინისტრო, უშიშროების სამინისტრო, პროკურატურა და ზოგიერთი სხვა - საფინანსო და სხვა ორგანიზაციები, რომლებიც აქტიურად მონაწილეობენ ამ პროცესში.

თუმცა, სამართლიანობა მოითხოვს აღინიშნოს, რომ საგადასახადო დეპარტამენტმა, შინაგან საქმეთა სამინისტრომ (ვლაპარაკობ ერთადერთ საგადასახადო საშუალებად ლარის დამკვიდრებასთან დაკავშირებით) და სხვებმა საბანკო სისტემებთან ერთად გამოავლინეს სავალუტო ოპერაციების წარმოების წესების დარღვევის ექვსასამდე ფაქტი. ამ არასასურველი ტენდენციის წინააღმდეგ ბრძოლა უკომპრომისო უნდა გახდეს და ამ საქმეში, როგორც ყოველთვის, უნდა დაგვეხმარონ ტელევიზია და მასმედია.

მთავრობის სხდომაზე განვიხილეთ მიწის კადასტრის დამუშავებასთან დაკავშირებული საკითხები. მოგეხსენებათ, ეს ურთულესი პრობლემაა, მაგრამ ამ საკითხებზე აღმასრულებელი და საკანონმდებლო ორგანოები წლების განმავლობაში მუშაობენ და ეს საქმიანობა კვლავაც გრძელდება, რამაც საშუალება მოგვცა მიგვეღო ოპტიმალური გადაწყვეტილება.

მიწის ყიდვა-გაყიდვა საქართველოში დაშვებული იქნება, მაგრამ ხანგრძლივი (ეს დისკუსიები ჯერ კიდევ ძველ პარლამენტში დაიწყო) დისკუსიისა და განხილვის შედეგად შევძელით შეგვემუშავებინა (როგორც მე მჯერა) ისეთი მექანიზმები, რომლებიც ამ პროცესში უზრუნველყოფენ უზენაესი ეროვნულ-სახელმწიფოებრივი ინტერესების დაცვას. ამასთანავე, ამ ადამიანების საყურადღებოდ (მჯერა, უმრავლესობა გულწრფელად განიცდის ამ კანონის მიღებას, ზოგიერთი კიდევ ცდილობს, ალბათ, რაღაც ქულების დაგროვებას), მინდა ვთქვა: ჩვენ მივიღეთ ძირითადი კანონი, რომლის ბაზაზე უნდა ვმართოთ ეს პროცესი. ამასთან ერთად, როცა რეალურად დაიწყება მუშაობა, გარდა იმისა, რომ დაზღვევის მექანიზმები შემუშავებული გვაქვს, შესაძლებელია, პარლამენტში მივიღოთ, სათანადო კორექტივები შევიტანოთ და, ასე ვთქვათ, ცხოვრება გვიჩვენებს, საბოლოოდ როგორ სახეს მიიღებს ეს კანონი.

მთავრობის სხდომაზე მხარი დავუჭირეთ იმ ინიციატივას, რომ 22-25 აპრილს თბილისში გაიმართოს კავკასიის საერთაშორისო ტურისტული ბაზრობა, რომელიც, ფაქტობრივად, „აბრეშუმის გზის“ აღორძინების ერთგვარი გამოვლინებაც გახდება. ხელმოწერილია და ამოქმედდება პრეზიდენტის შვიდწლიანი პროგრამა ქვეყანაში ტურიზმის განვითარების თაობაზე. აპრილის საერთაშორისო ბაზრობა ამ პროგრამის განხორციელების პირველი მასშტაბური ეტაპი იქნება. საქართველო ისტორიულად საკმაოდ მოკლე დროში ტურისტული ქვეყანა გახდება. იგი აღიდგენს ფუნქციას, რომელიც მას ჰქონდა.

საქართველოში საინტერესო პროექტის განხორციელება აქვს განზრახული მსოფლიოში სადაზღვევო სფეროს ლიდერად აღიარებულ უდიდეს საბროკერო, საკონსულტაციო და რისკის მართვის კომპანია „აონს“, რომლის საბრუნავი კაპიტალი მილიარდობით დოლარს შეადგენს. კომპანიის წარმომადგენლებმა სურვილი გამოთქვეს, დახმარება გაუწიონ ჩვენი ქვეყნის სოციალური უზრუნველყოფის სისტემას კერძო სადაზღვევო ბაზრის ჩამოყალიბებაში, და ესეც ერთი ძალიან დიდმნიშვნელოვანი ეტაპი იქნება სოციალური პრობლემების მოგვარებაში.

ჩემთვის უაღრესად სასიხარულო იყო რძის საწარმოს მონახულება, უმთავრესად იმის გამო, რომ იგი იმ შრომისმოყვარე და ნიჭიერი ქართველი მეწარმეების თვალსაჩინო წარმატების შესანიშნავი მაგალითია, რომლებმაც უცხოელ პარტნიორებთან ერთად ააღორძინეს პერსპექტიული საწარმო - თავის დროზე საკმაოდ ცნობილი და მზად არიან თითქმის მთლიანად დააკმაყოფილონ ადგილობრივი ბაზარი საარსებოდ აუცილებელი (უწინარესად ბავშვებისათვის საჭირო) რძის პროდუქციით. საერთო ვითარების გაჯანსაღება და სტაბილურობა კვლავაც ბევრი ასეთი მაგალითის დასახელების საშუალებას მოგვცემს. ყველას, ვისაც აქვს სურვილი, ვურჩევდი, რომ მოინახულოს ეს საწარმო, რადგან პრეზენტაციაზე, ბუნებრივია, ყველა ვერ იქნებოდა. შესანიშნავი, მართლაცდა, საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისი პროდუქცია იქმნება.

საერთო ვითარების გაჯანსაღება და სტაბილურობა კვლავაც ბევრი ასეთი მაგალითის დასახელების საშულებას მოგვცემს.

- მინდა კვლავ გასული კვირის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან თემას დავუბრუნდე - პირადობის დამადასტურებელ მოწმობაში ეროვნების აღმნიშვნელი პუნქტის შეტანას. თქვენ უკვე გამოთქვით ამის თაობაზე თქვენი აზრი, გააკეთეთ კომენტარიც, მაგრამ ერთხელ კიდევ აუცილებელია ეს კომენტარი, რადგან დისკუსია კვლავ მიმდინარეობს და სულ უფრო და უფრო მეტი ადამიანი მონაწილეობს. რაც მთავარია, ერთი ასეთი საკითხია საინტერესო: რამდენად უკავშირდება ეს ევროპის საბჭოში საქართველოს გაწევრიანებას? ამბობენ, რომ ევროსაბჭოში გაწევრიანების სანაცვლოდ უნდა ჩაიწეროს ეს პუნქტი...

- ჯერ ერთი, ევროსაბჭოსთან დაკავშირებით. ვფიქრობთ, რომ მოახლოებულია დღე, როცა ეს უნდა გაფორმდეს, და ყველა წინასწარი სამუშაო ძალიან მაღალ დონეზეა შესრულებული, გან­ნსაკუთრებით, ჩვენი საპარლამენტო დელეგაციების მიერ. როცა ეს აქტი შედგება, ალბათ, სპეციალურად ყველა პარლამენტარი და საზოგადო მოღვაწე ღირსია, რომ ცალკე აღინიშნოს, ვინც წვლილი შეიტანა ამ საქმეში. და, მეორე, მინდა, მოგახსენოთ, რომ ევროსაბჭო არ არის ისეთი შემზღუდავი ევროპული გაერთიანება, ევროპული ორგანიზაცია, რომელიც არ ითვალისწინებდეს ქვეყნის თავისებურებებს და ამიტომ ყველა ცოდვას, ასე ვთქვათ, თუ რა მიგვიძღვის, ევროსაბჭოში გაწევრიანებას ნუ დავაბრალებთ.

წინა რადიოინტერვიუში მე გამოვთქვი ჩემი აზრი, რომელსაც კვლავ ვადასტურებ განურჩევლად იმისა, მოეწონება თუ არა იგი ვინმეს, ლაპარაკია სათანადო დოკუმენტებში ეროვნების აღნიშვნაზე.

პრეზიდენტს, ისევე, როგორც ნებისმიერ მოქალაქეს, აქვს უფლება, ჰქონდეს საკუთარი აზრი. მით უმეტეს, თუ მისი პოზიცია ხანგრძლივ განსჯასა და ანალიზს ეყრდნობა.

შემთხვევით არ მიხსენებია ზემოთ კანონი სასოფლო-სამეურნეო მიწის შესახებ. ალბათ, ამის გამეორება საჭირო აღარ არის. რაც შეეხება ამ სადისკუსიო თემას, რომლის შესახებაც თქვენ შემეკითხეთ, არ არის იოლი პრობლემა. იმ გადაწყვეტილების სასარგებლოდაც, რომელიც პარლამენტმა მიიღო, ესე იგი, კანონის სასარგებლოდ არსებობს მოსაზრებანი და არგუმენტები, და ძალიან ბევრი საწინააღმდეგო მოსაზრება, ჩემი შეხედულებით, სოლიდურ საფუძველს ეყრდნობა.

შესანიშნავად მესმის მათი, ვინც ნაციის, როგორც სახელმწიფოებრივი, დემოკრატიული ერთობის ჩამოყალიბებაზე ლაპარაკობს. ამ გაგებით ყველა, ვინც საქართველოში ცხოვრობს, თუ შეიძლება ასე ითქვას, სახელმწიფოებრივად ქართველია, მაგრამ რეალობასაც ხომ უნდა გავუსწოროთ თვალი.

საკითხის ამგვარად გადაწყვეტის შემთხვევაში, რას ვეუბნებით აფხაზს, რომელსაც სხვა სამშობლო არ გააჩნია? ან რა პასუხს ვაძლევთ, ვთქვათ, ოსებს, ან სხვა ეროვნებათა წარმომადგენლებს? მე ამას წინათ მივაქციე ყურადღება - ერთ-ერთმა საკმაოდ ცნობილმა ჩვენი ქვეყნის მოქალაქემ და მართლაც დიდმა პატრიოტმა ასეთი რამ თქვა: მე საქართველოს მოქალაქე ვარ, მაგრამ ეროვნებით ვარ სომეხი, და თუ მე ვინმე ამიკრძალავს დოკუმენტში ჩავწერო ის, რომ მე სომეხი ვარ, რა თქმა უნდა, შეურაცხყოფილად ვიგრძნობ თავს, მიუხედავად იმისა, რომ მე ვამაყობ იმით, რომ საქართველოს ვეკუთვნი, როგორც მოქალაქე და საქართველოს ვემსახურები. აი, ამიტომ, ეს არ არის ასე იოლად გადასაწყვეტი პრობლემა. ნურც იმ არგუმენტს მოვიშველიებთ, რომ ეს პოსტსაბჭოური გადმონაშთია. არ არის ეს ასე. ქართველობისათვის ბრძოლა საუკუნეებისა და ათასწლეულების განმავლობაში მიმდინარეობდა და ეს სისხლსა და ხორცში გვაქვს გამჯდარი ყველა ქართველს. აუკრძალო მას თავისი ეროვ­ვნების აღნიშვნა დოკუმენტში, რომელიც მისი პიროვნების დამადასტურებელია, ეს, ვფიქრობ, უკეთეს შემთხვევაში, ძალიან ნაჩქარევი და გაუმართლებელი გადაწყვეტილებაა. ახლა შეიძლება მკითხოთ, რატომ მოაწერეთ ხელი კანონს? უნდა გითხრათ, რომ აქ ერთგვარ შეუთანხმებლობასთან გვაქვს საქმე პარლამენტისა და პრეზიდენტის ურთიერთობაში. პირველ ვარიანტში, რომელიც პარლამენტში წარვადგინე, ეს პრობლემა მოგვარებული იყო ისე, როგორც მოითხოვენ ჩვენი მწერლები და სხვები და სხვები. სხვათა შორის, მინდა მადლობა ვუთხრა ყველას, მათ შორის, არიან ქალბატონი ანა კალანდაძე, გურამ შარაძე, რეზო მიშველაძე, ლევან სანიკიძე და სხვები და სხვები. მწერლობა, თუ იგი თავის ხალხს, თავის ერს, თავის ენას დარაჯად არ უდგას, მწერლობა არ არის, ამიტომ, ჩემი აზრით, როდესაც პარლამენტი დაბრუნდება შესვენების შემდეგ, პრეზიდენტმა უნდა შეიტანოს პარლამენტში (დოკუმენტი უკვე მომზადებულია) წერილი იმის თაობაზე, რომ პარლამენტის მიერ მიღებულ კანონში შეტანილ იქნეს ის შესწორება, რომლის შესახებაც დღეს ასეთი დისკუსიაა და რომელიც პირველ ვარიანტში იყო.

- ეკონომიკის თემაზე საუბრისას ენერგეტიკის თემასაც შევეხეთ მხოლოდ გაკვრით. თელასის პრივატიზების შემდეგ დედაქალაქში მდგომარეობა ფაქტობრივად არ გამოსწორებულა. შესაძლოა, ეს ასე უცებ არც უნდა მომხდარიყო, მაგრამ უშუქო ქალაქის შემყურე მოსახლეობა ძალიან იმედგაცრუებულია და ასეთ კითხვასაც კი სვამს: რამდენად გამართლებული იყო ამ შემთხვევაში თელასის განსახელმწიფოებრიობა?

- მინდა მოგახსენოთ, რომ დღეს ენერგეტიკის პრობლემა, ელექტროენერგიით მოსახლეობის უზრუნველყოფის საკითხი ხელისუფლების ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ტკივილი და საფიქრალია, მაგრამ შევეცადოთ, დასკვნების გამოტანისას ნუ ავჩქარდებით.

ხელისუფლებამ განვლილი ექვსი წლის მანძილზე ყველაფერი გააკეთა, რაც კი შეეძლო, ვიმეორებ, ჩვენი რესურსების გათვალისწინებით, მდგომარეობის გამოსასწორებლად. უდიდესი დახმარება გაგვიწიეს ჩვენმა უცხოელმა მეგობრებმა. უწინარესად გერმანელებმა, გერმანიის მთავრობამ. კიდევ ერთხელ გულწრფელი მადლობა მათ ამისათვის, მაგრამ მთელი ეს ძალისხმევა ვერ აღმოჩნდა სათანადოდ ეფექტიანი სხვადასხვა სერიოზულ მიზეზთა გამო და არა მარტო გერმანელების დახმარებაზეა ლაპარაკი, გვეხმარებიან მსოფლიო ბანკი, ევროკავშირი, ევრობანკი, ამ ბოლო დროს სერიოზულ ინვესტიციებს აბანდებს იაპონია და ასე შემდეგ.

ქვეყნის მთავარი თბოელექტროსადგურის სხვადასხვა ბლოკის ამოქმედება გვიხდებოდა ექსტრემალურ პირობებში - ძველის გარემონტებაც და ახლის მშენებლობაც. გერმანიის მთავრობის დახმარებით, მაგალითად, აღვადგინეთ და, ფაქტობ­ბრივად, ავაშენეთ მე-9 და მე-10 ბლოკები. დიდი საქმე გაკეთდა, ქვეყანამ 600 მეგავატი ენერგეტიკული სიმძლავრე მიიღო, მაგრამ სამუშაოთა სრულყოფილად დამთავრება ენერგეტიკოსებმა, არა მარტო ჩვენებმა, უცხოელებმაც ვერ მოასწრეს და ვერც მოასწრებდნენ ასეთ ურთულეს პირობებში. მეათე ბლოკი ახლა ჩართულია, მაგრამ მაქსიმალური სიმძლავრით რომ ამუშავდეს, დარწმუნებული ვარ, რაღაც ავარია მოხდება. ესე იგი, ბლოკის საექსპლოატაციოდ გადაცემას თავისი კანონზომიერება აქვს და, სამწუხაროდ, ეს კანონზომიერება ხშირად ირღვევა იმის გამო, რომ გვეჩქარება, რაც შეიძლება სწრაფად ჩავაყენოთ სამსახურში ესა თუ ის სიმძლავრე.

გარდა ამისა, გავითვალისწინოთ (ვთხოვ ყველა მოქალაქეს), რომ გასულ წელს ქვეყანამ ენერგეტიკული პოტენციალის ნახევარზე მეტი - 60 პროცენტი დაკარგა არნახული, საზარელი გვალვის გამო, რომლის მსგავსი ასი წლის განმავლობაში არ ყოფილა საქართველოში და ეს გვალვა, ფაქტობრივად, დღესაც გრძელდება - იანვარი იწურება და ქვეყანაში ნალექების ოდენობა კვლავ მცირეა, ან საერთოდ არ არის. უმძიმესია დანაკლისი, რომელიც სოფლის მეურნეობამ განიცადა, მაგრამ ათჯერ უფრო მძიმეა ის ზარალი, არა მარტო სოფელს, არამედ ენერგეტიკასაც რომ მიადგა წყალსაცავებში წყლის უქონლობის გამო.

აქედან გამომდინარე, შექმნილი ვითარებიდან ერთადერთი გამოსავალი იყო დისტრიბუციის სფეროში, შემდგომ კი გენერაციაში. ესე იგი - ჯერ განაწილების სფეროში, შემდეგ გენერაციაში მნიშვნელოვანი ინვესტიციის მოზიდვა, მაგრამ ინვესტორი ჯერ აუცილებლად დისტრიბუციაში ანუ, ვიმეორებ, განაწილების სისტემაში უნდა მოსულიყო, რათა შემდგომ გენერაციითაც დაგვეინტერესებინა.

თელასის აქციათა 75 პროცენტი 25 მილიონ დოლარად იყიდა ძალიან ძლიერმა ამერიკულმა ფირმამ, რომელმაც პირნათლად შეასრულა თავდაპირველი ვალდებულება და საკმაოდ დიდი თანხა დაუყოვნებლივ ჩარიცხა ბიუჯეტში, და თუ ჩვენ მოვახერხეთ ხელფასების დარიგება, პენსიების გაცემა და ზოგიერთი სხვა აუცილებელი ხარჯების გაწევა სახელმწიფოში, სწორედ იმის წყალობით, რომ ასეთი საკმაოდ სერიოზული თანხა შემოვიდა ბიუჯეტში. გარდა ამისა, იგი დაფარავს თელასის ვალებს 10 მილიონი დოლარის ოდენობით და მინდა შეგახსენოთ: თელასის ვალი გახლავთ 130 მილიონი დოლარი. ამ აქციის, ესე იგი, გაყიდვის გარეშე ფიქრი იმაზე, რომ ოდესმე თელასი ამას გადაიხდიდა, ზედმეტი და არარეალურია. და გარდა იმისა, რომ დაფარავს 10 მილიონი დოლარის დავალიანებას, მან ვალდებულება იკისრა უახლოეს წლებში მთლიანად ამ დარგის რეკონსტრუქცია-რეორგანიზაცია-განვითარებაში დააბანდოს 80 მილიონი დოლარი ინვესტიცია. ჩვენი ძალებით ამას უახლოესი ათი წლის განმავლობაში ვერ გავაკეთებდით. ამიტომ ნურავინ დავობს იმაზე, რომ ეს რა ქნეს, ლამის საქართველო იყიდებაო... მოსახლეობას ჯერ კიდევ არ დაუკარგავს იმედი და არც უნდა დაკარგოს. სხვათა შორის, ჩვენ შევეცადეთ თვით თელასში მომუშავე ადამიანების - მრავალათასიანი კოლექტივის ინტერესებიც ყოფილიყო დაცული და მათაც სათანადო წილი ჰქონოდათ ამ გაერთიანებაში.

პრობლემები, რომლებიც ამჟამად წარმოიშვა, გადაუწყვეტელი ნამდვილად არ არის. ამერიკული კომპანია არ ამბობს უარს თავის ვალდებულებათა შესრულებაზე. მეორე მხრივ, საქენერგოსაც სერიოზული ვალდებულებანი და არგუმენტები აქვს.

ჩემი აზრით, ამ ვითარებაში (არ ვიცი, ეს კიდევ უნდა მოვილაპარაკოთ ჩვენს მთავარ სპეციალისტებთან, უპირველესად, ენერგეტიკის სამინისტროსთან) ოპტიმალური გადაწყვეტილება იქნებოდა, საშუალება მიგვეცა ინვესტორისათვის თავისუფლად გასულიყო უცხოურ ბაზარზე ელექტროენერგიის შემოსატანად. ასეთი ბაზარი არსებობს და თუ ჩვენ ვერ უზრუნველყოფთ სათანადო სიმძლავრეთა ამუშავებას, მაშინ სხვა გამოსავალი არ არის. მით უმეტეს, თუ ამ გზით წავალთ, მაშინ თელასის გაყიდვა იყო ერთადერთი სწორი გადაწყვეტილება. ვინც ეს არ იცის, მათ იმასაც შევახსენებ, რომ ენერგოშემცველებით ისეთი უმდიდრესი ქვეყანა, როგორიც ყაზახეთია, დათანხმდა მთლიან პრივატიზაც­ციას - და არა მარტო განმანაწილებელი ქსელების, არამედ გენერაციის ობიექტების პრივატიზაციასაც. ასე რომ, ეს ჩვეულებრივი მოვლენაა, მაგრამ, ჩემი აზრით, დღევანდელი შენიშვნა ენერგეტიკის სამინისტრომ უნდა გადასინჯოს და იმ ხელმოწერილ დოკუმენტში, სადაც ერთ-ერთი პირობა ის იყო, რომ საკუთარი წარმოებ­ბის ელექტროენერგიით უნდა ევაჭრა ამ ორგანიზაციას, შეიძლება რაღაც კორექტივი შევიტანოთ. მხოლოდ 10 პროცენტი იმპორტი იყო გათვალისწინებული. კიდევ ერთხელ შევახსენებ ყველას, რომ დახარჯული ელექტროენერგიის საფასურის გადახდა კვლავ პრობლემად რჩება და ეს პრობლემაც უნდა გადაწყდეს, რადგან უცხოელი არ გაპატიებთ იმას, რასაც თქვენი სახელმწიფო გაპატიებდათ და რომლის გამოც 130 მილიონი დოლარი ვალი დაგროვდა მარტო თბილისში. აღარ ვლაპარაკობ, საერთოდ საქართველოში რა მდგომარეობაა.

- თქვენ საკმაოდ იშვიათად რეაგირებთ რუსულ პრესაში დაბეჭდილ წერილებზე. რუსული პრესის ტონს საქართველოში უკვე შევეჩვიეთ, მით უმეტეს, ისეთ შოვინისტურ გაზეთში დაბეჭდილ პუბლიკაციებს, როგორიც არის „ზავტრა“, მაგრამ პროხანოვის ბოლოდროინდელმა პუბლიკაციებმა ამ გაზეთში, სადაც გიორგაძის სახელი ისევ და ისევ ფიგურირებს და შეიძლება ითქვას, რაღაც ზღვარსაც გადააჭარბა, მით უმეტეს, რომ ეს ყველაფერი დროში რაღაცნაირად დაემთხვა საგარეჯოში მომხდარ მოვლენებს. ახლა, შეიძლება, გამოძიების დამთავრებამდე ნაადრევია დასკვნების გამოტანა, მაგრამ რაც საგარეჯოში იპოვეს და სრულიად შემთხვევით იპოვეს, ძალიან დიდ და ბევრ ეჭვს იწვევს და შეიძლება ის ახალგაზრდა პოლიციელი, რომელიც ამ ამბავს შეეწირა, კაცმა არ იცის, მან რისგან გადაარჩინა ამ შემთხვევაში ქვეყანა, რადგან ეს ნივთები, საგარეჯოში რომ იპოვეს, ფაქტობრივად, 9 თებერვლის ტერაქტის შემდეგ ტერორისტების მიერ დაქირავებულ ბინებშიც თუ შემთხვევის ადგილზეც იქნა ნაპოვნი.

- გაზეთ „ზავტრას“ პუბლიკაცია იმდენად აბსურდული და უსაფუძვლოა, რომ ვფიქრობდი, ურეაგირებოდ დამეტოვებინა. თქვენ იცით, რომ პრეზიდენტები არცთუ ისე ხშირად აქცევენ ყურადღებას ასეთ პასკვილებს და საკმარისად მიაჩნიათ პრესსამსახურის, ან საგარეო საქმეთა სამინისტროს სათანადო განცხადება და მეც ყოველთვის ასე ვიქცეოდი. მაგრამ ამჯერად, მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენმა ტელევიზიამ, ზოგიერთმა გაზეთმა, ცალკეულმა პოლიტოლოგებმა, ჟურნალისტებმა გამოხატეს რეაგირება ამ გამოხდომაზე, მე მაინც აუცილებლად ჩავთვალე გამომეხატა ჩემი პოზიცია.

- ჯერ ერთი, ვარ იმ ქვეყნის პრეზიდენტი, სადაც პრესა ჭეშმარიტად თავისუფალია და ამით მართლაც ვამაყობ. პირადად ჩემი დამოკიდებულება პრესისა და ჟურნალისტებისადმი, მათ შორის, უცხოელი, რუსი ჟურნალისტებისადმი ყოველთვის განსაკუთრებული იყო იმ დროსაც კი, როცა ეს ითვლებოდა არაორდინალურ და განსაკუთრებულ მოვლენად. იგი ეყრდნობოდა და ეყრდნობა ჟურნალისტური შრომის პატივისცემას, კოლეგიალობას და აბსოლუტური გახსნილობის პრინციპებს. მე არა მაქვს მხედველობაში სახელმწიფო საიდუმლოებანი.

როგორც პრეზიდენტს, არასდროს შემიქმნია პრობლემები ქართველი თუ უცხოელი ჟურნალისტებისათვის. განვიცდი კი ძალიან სერიოზულად, როცა საჭიროა დახმარება და ვერ ვეხმარები ისე, როგორც აუცილებელია.

იმავე რუსული პრესის მიმართაც განსაკუთრებით ყურადღებიანი ვიყავი. სწორედ კეთილი ნების გამოვლინების ნიშნად, ზოგჯერ ისეთ გაზეთებსაც ვთანხმდებოდი ინტერვიუზე, რომელთაც სხვა, შესაძლოა, პასუხის ღირსადაც არ ჩათვლიდა და, სხვათა შორის, ისიც მინდა გითხრათ, რომ მთელი არმიაა რუსეთელი ჟურნალისტებისა, რომელთაც ვიცნობ, რომლებთანაც ვთანამშრომლობ და რომლებიც მართლაც თანამედროვეობის ნამდვილი სტანდარტების დონეზე მომუშავე ადამიანებად მიმაჩნია და რომლებთანაც პირადი მეგობრობა მაკავშირებს. ასე, რომ, რასაც ახლა ვამბობ, ეს არ ეხება მთლიანად რუსულ ჟურნალისტიკას.

მეორე მიზეზი და არანაკლებ მნიშვნელოვანი, თუ რატომ გადავწყვიტე რეაგირება, ის გახლავთ, რომ ამ პუბლიკაციაში აშკარად ჩანს იმათი ბოროტი სისინი რუსეთშიც და საქართველოშიც, ვისაც კვლავ სურს ჩაითრიოს ჩვენი ქვეყანა სამოქალაქო ომის ჭაობში, კვლავ სურს აამოქმედოს „მართვადი ქაოსის დოქტრინა“ და ვერ ურიგდება საქართველოს დამოუკიდებლობას, სტაბილურობას, სახელმწიფოებრივ აღმშენებლობას.

ისინი ძალიან საშიშნი არიან, ვინაიდან ბოროტების პოტენციალი კიდევ შერჩათ. საშიშია არ მარტო ჩემთვის, (მათი მუქარა, მართალი გითხრათ, სასაცილოდაც არ მყოფნის), არამედ ქვეყნისთვისაც.

გარდა ამისა, მე ვარ დამოუკიდებელი ქვეყნის პრეზიდენტი, რომელიც ხალხის დიდი უმრავლესობის ნდობით არის არჩეული სამართლიანი, კონკურენციული ბრძოლის პირობებში.

ამდენად, გაჩუმების უფლებას ჩემი ხალხი, ჩემი ამომრჩეველიც, ალბათ, არ მომცემს.

სრული პასუხისმგებლობით ვაცხადებ: ცივი ომის დამთავრების შემდეგ ვერ დამისახელებთ ვერც ერთ ქვეყანაში სახელმწიფოს მიერ ოფიციალურად რეგისტრირებულ გამოცემას, რომელიც თავს ნებას აძლევდეს სხვა სუვერენული ქვეყნის ხელმძღვანელის წინააღმდეგ აღვირახსნილი ლანძღვა-გინების, უპრეცედენტო შეურაცხყოფის, საზიზღარი ცილისწამების ნამდვილი კამპანია გაეჩაღებინოს. არ ხდება ეს რეალურად, ყოველ შემთხვევაში, დემოკრატიულ ქვეყნებში.

და ეს გრძელდება წლების განმავლობაში - ეს აღვირახსნილობა და მუდმივი ცილისწამების ნიაღვარი.

დემოკრატია და სიტყვის თავისუფლება ამ ხალხს გაყალბებულად ესმის, ვინაიდან, როდესაც საქმე ეხება სახელმწიფოთაშორის, ერთაშორის ურთიერთობებს, განსაკუთრებით, ვიმეორებ, დამოუკიდებელ სახელმწიფოთაშორის ურთიერთობას, აქ უკვე საერთაშორისო სამართალიც შედის ძალმოსილებაში.

ჟურნალისტს, გაზეთს სრული უფლება აქვთ საკუთარი ქვეყნის პრეზიდენტზე წერონ, რაც სურთ, წეროს „ზავტრამ“ თავის პრეზიდენტზე, როგორც უნდა და როგორც საჭიროდ მიაჩნია, და თუ შეუძლია, მოუაროს თავის პრეზიდენტს, ამას ვერავინ ვერ დაუშლის, ყოველ შემთხვევაში, ეს ქვეყნის საშინაო საქმეა, მაგრამ, როდესაც ოფიციალურად რეგისტრირებული გამოცემა შეურაცხყოფას აყენებს სხვა ქვეყნის პრეზიდენტს და თანაც ეს გრძელდება წლების განმავლობაში, მით უმეტეს, ინტერპოლის მიერ ძებნილი ტერორისტებისა და სხვადასხვა ჯურის ნაძირალათა მეშვეობით, ამან, ბოლოს და ბოლოს, არ შეიძლება გარკვეული ზეგავლენა არ მოახდინოს სახელმწიფოთაშორის ურთიერთობაზე. და, ბოლოს და ბოლოს, ეწინააღმდეგება საერთაშორისო მასშტაბით, ახლა რომ მკვიდრდება, სახელმწიფოთა შორის დემოკრატიის ცნებას, დემოკრატიულ ურთიერთობათა ცნებას.

ასეთი კამპანია არა მარტო ადამიანის უფლებათა შელახვაა, არამედ იმ ახალ ურთიერთობათა შეურაცხყოფა და უგულებელყოფაც არის, ცივი ომის შემდეგ რომ მკვიდრდება მსოფლიოში.

იმ მოძრაობაში, რომლის ერთ ფრთასაც „ზავტრა“ წარმოადგენს (მინდა ყველამ მიაქციოს ყურადღება), ათასობით ადამიანს ვიცნობ და მათ მიმართ, მსოფლმხედველობრივი შეუთავსებლ­ლობის მიუხედავად, ადამიანური პატივისცემა არ დამიკარგავს. ამიტომაც, გულწრფელად მინდა ვკითხო ამ მოძრაობის წევრებს (იცით, რა მოძრაობაზეა ლაპარაკი) როგორც რუსეთში, ასევე, საქართველოში: ამ გზით აპირებთ, ბატონებო, ხელისუფლებაში მოსვლას? ეს ხომ კაცთმოძულეობის, ტერორისტთა მფარველობის, სახელმწიფოთა შორის შუღლის გაღვივების ბინძური ბალანსირების მეთოდია!

დაბოლოს, რაც შეეხება საქართველოს ურთიერთობას რუსეთის ხალხებთან, ხელმძღვანელობასთან, პრეზიდენტთან, პრემიერ-მინისტრთან და სხვებთან. ჩვენი მხრივ, ვცდილობდით და კვლავაც შევეცდებით იგი თანასწორობის, ურთიერთპატივისცემისა და კეთილმეზობლობის კარგი მაგალითი იყოს ყველასათვის. მხოლოდ თვით ამ ხელმძღვანელობამაც თავისი კონსტიტუციის საფუძველზე სათანადო დასკვნა უნდა გამოიტანოს ასეთი ორგანოს მიმართ.

- და, ბოლო კითხვა. გასულ კვირაში გაეროს მისიის ხელმძღვანელი ლივიუ ბოტა შეხვდა აფხაზეთიდან დევნილებს, პარტიათა წარმომადგენლებს. ეს შეხვედრა რაღაცნაირად მაინც ემოციებისაგან დაცლას ჰგავდა ჩვენი - ქართველების მხრიდან. ბოტა კი, შეიძლება ითქვას, საკმაოდ დაბნეული ჩანდა, ყოველ შემთხვევაში, ეკრანზე მან ასეთი შთაბეჭდილება დატოვა, და გარდა ზოგადი ფრაზებისა, სამშვიდობო პროცესში გაეროს როლის თაობაზე, მან ფაქტობრივად ვერაფერი თქვა...

- ჯერ ერთი, მე მინდა აღვნიშნო ბატონ ლივიუ ბოტას ძალიან აქტიური დინამიკური საქმიანობა, იგი განუწყვეტლივ მოგზაურობს თბილისსა და სოხუმს შორის, არის ნიუ-იორკში, არის მოს­სკოვში, სხვადასხვა დედაქალაქებში, ძალიან საინტერესოდ და აქტიურად მუშაობს.

დღეს მე შევხვდები ლივიუ ბოტას, რის შემდეგაც უფრო მეტის თქმა შემეძლება. როგორც ვიცი, ვლადისლავ არძინბასა და ლივიუ ბოტას შორის არსებობდა წინასწარი შეთანხმება გალის რაიონში ლტოლვილთა დაბრუნების ძირითად პრინციპებზე, და, როგორც ვიცი, ტექსტიც შეთანხმებული იყო. ლივიუ ბოტასთან და მეგობარი ქვეყნების ელჩებთან შეხვედრისას ვლადისლავ არძინბამ უარყო ვარიანტი, რომელიც, როგორც ვთქვი, წინასწარ იყო მასთან შეთანხმებული. მხოლოდ ერთი ფრაზით შევაფასებდი იმას, რაც მოხდა: ვლადისლავ არძინბამ დაუშვა უხეში შეცდომა, სხვაზე რომ არაფერი ვთქვა, უხეში შეცდომა, რომლის საფასურის გადახდა მას ისევ თავისი ხალხის წინაშე მოუწევს.

დანარჩენი, უფრო დეტალური კომენტირებისათვის მზად ვიქნები ბატონ ბოტასთან შეხვედრის შემდეგ.

- კიდევ ერთხელ გილოცავთ დღევანდელ დღეს.

საქინფორმი.

„ვარ იმ ქვეყნის პრეზიდენტი, სადაც პრესა ჭეშმარიტად თავისუფალია და ამით მართლაც ვამაყობ“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 26 იანვარი. - №21 (3062). - 1, 2 გვ.

ბატონო ბაგრატ,

ასი წლის გამხდარხართ და სიამოვნებით გილოცავთ დაბადების დღეს. აქვე იმასაც გეტყვით, რომ თქვენ მისაბაძი პიროვნება მარტო წელთა და ოჯახის წევრთა სიმრავლით კი არ ბრძანდებით, არამედ თქვენი მამულიშვილური ნაბიჯითაც, უძველეს ქართულ კუთხეში დაბრუნებით, ვაზის უნიკალური ჯიშების მოძიებითა და მოვლა-პატრონობით.

კიდევ დიდხანს გეთამადოთ თქვენს დიდ ოჯახში, კიდევ ბევრი ვაზი გაგეხარებინოთ, კიდევ დიდხანს ყოფილიყავით მაგალითი ნამდვილი ქართველობისა.

ედუარდ შევარდნაძე.

ბატონ ბაგრატ დევნოსაძეს დაბადების ასი წლისთავზე // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 27 იანვარი. - №22 (3063). - 3 გვ.95

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის მიმართვა ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის გადაწყვეტილებასთან დაკავშირებით

ძვირფასო თანამემამულენო,

დღეს სტრასბურგში ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეამ ერთსულოვნად დაუჭირა მხარი ევროსაბჭოში საქართველოს გაწევრიანებას.

ევროპის საბჭომ საქართველო მიიღო, როგორც მთლიანი და განუყოფელი ქვეყანა, საერთაშორისო თანამეგობრობის მიერ აღიარებულ საზღვრებში.

ჩვენი ქვეყნისათვის ამ ისტორიულ სხდომას ესწრებოდა საქართველოს წარმომადგენლობითი საპარლამენტო დელეგაცია პარლამენტის თავმჯდომარის ბატონ ზურაბ ჟვანიას მეთაურობით.

უახლოეს მომავალში სტრასბურგში გაიმართება ასევე ისტორიული ცერემონიალი - საზეიმოდ აღიმართება საქართველოს დროშა.

ამ ისტორიული დღისაკენ ჩვენი ქვეყანა, მრავალჭირგამოვლილი ქართველი ხალხი საუკუნეების განმავლობაში ისწრაფ­ფოდა.

ქართული კულტურა, ქართული ცივილიზაცია ევროპული იყო თავისი შინაარსით. საქართველო ევროპულ სივრცეში ბრუნდება იმ შინაარსის, შინაგანი რწმენისა სულისკვეთების დაუკარგავად. ჩვენს ქვეყანას ევროპული კულტურის საგანძურში შეაქვს სულიერი და მატერიალური კულტურის მრავალი ბრწყინვალე ძეგლი, რომელიც ელვარებას შემატებს დიდ საერთო ევროპულ ცივილიზაციას. საქართველო ევროპაში ბრუნდება წვითა და დაგვით მოპოვებული, ომებში შენარჩუნებული ეროვნული სახელმწიფოებრიობით, რომლის სამი ათას წლისთავს სულ მალე აღვნიშნავთ.

აღსრულდა ოცნება მრავალი თაობის გულმხურვალე მამულიშვილებისა, რომელთა ლტოლვა და ნატვრა ისევ და ისევ სრულიად საქართველოს, ქართველი ერის მისწრაფებებს გამოხატავდა.

ამ ბოლო წლებში მეც მქონდა ბედნიერება მევლო ჩვენს დიდ მამულიშვილთა ნაკვალევზე. 1997 წელს სტრასბურგში, ევროსაბჭოს სამიტზე გამოსვლისას ჩემი ერის სახელით განვაცხადე: „ჩვენ მოვდივართ ევროპაში, რათა შევესისხლხორცოთ მის ცხოველ ვაზს ლერწად და მტევნად. შემოვდივართ, რათა შევმატოთ ჩვენი წვლილი ევროპული კულტურის მხსნელ მისიას და ვიპოვოთ მასში გზა საკუთარი ხსნისა.“

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რომ საქართველო ევროპული ოჯახის სრულუფლებიანი წევრი ხდება სწორედ ახლა, ჩვენი ისტორიის გადამწყვეტ მომენტში, როდესაც ყოველმხრივი რეფორმების, სახელმწიფოებრიობის საბოლოო დაფუძნებისა და სრულყოფის პროცესი უმთავრეს მიჯნას მიუახლოვდა, ხოლო საქართველო, როგორც გეოპოლიტიკის სუბიექტი, გლობალური მნიშვნელობის პროექტებში სულ უფრო მნიშვნელოვან ფუნქციას იძენს.

ევროპის საბჭოში გაწევრიანება არა მხოლოდ ამ ახალი ფუნქციის აღიარებაა ევროპის მიერ. ევროპული ორგანიზაციის სრულუფლებიანი წევრობა, XXI საუკუნის ევროპული არქიტექტურის მშენებლობაში აქტიური მონაწილეობა საქართველოს საშუალებას მისცემს კიდევ უფრო განიმტკიცოს ეროვნული სახელმწიფოებრიობა, დამოუკიდებლობა, საბოლოოდ მოაგვაროს პრობლემები, რომლებიც ტრაგიკული, ძმათამკვლელი კონფლიქტების შედეგად წარმოიშვა. საქართველოსათვის ევროპის საბჭოს წევრობა ნიშნავს იმ ჰუმანისტური, დემოკრატიული და სამართლებრივი ფასეულობების აღიარებას, რომლებსაც ეფუძნება ევროპული ცივილიზაცია.

ევროპული ინტეგრაცია გულისხმობს ინტეგრაციას საერთო დემოკრატიულ და სამართლებრივ სივრცეში, კანონის უზენაესობით, ადამიანის უფლებათა და ეროვნულ უმცირესობათა უფლებების უპირობო პატივისცემით, პიროვნული და საზოგადოებრივი ინტერესების ჰარმონიული შერწყმით.

პარტნიორობა ევროპის სახელმწიფოებთან, საერთო ევროპული სახლის ფარგლებში, საქართველოს ავალდებულებს აქტიური მონაწილეობა მიიღოს ერთა და სახელმწიფოთა ცივილიზებული თანაარსებობისა და მჭიდრო, ურთიერთხელსაყრელი ინტეგრაციის საერთო ფორმულის შემუშავებაში, ისევე, როგორც ევროპულ ოჯახს აკისრებს პასუხისმგებლობას ყოველგვარი ხელყოფისა და აგრესიისაგან დაიცვას საქართველოს, როგორც სუვერენული, დემოკრატიული სახელმწიფოს უფლებები.

ევროსაბჭოში საქართველოს გაწევრიანება ხელს შეუწყობს მშვიდობისა და სტაბილურობის განმტკიცებას კავკასიაში. ჩვენ აქტიურად ვუჭერდით მხარს სამხრეთ კავკასიის სამივე ქვეყნის ერთდროულ მიღებას, მაგრამ რაკი ასე გადაწყდა, კვლავაც ვადასტურებთ, რომ ყოველმხრივ შევუწყობთ ხელს მოძმე აზერბაიჯანისა და სომხეთის უსწრაფეს გაერთიანებას ამ ორგანიზაციაში, რათა კონსტრუქციული თანამშრომლობისა და მშვიდობიანი თანაცხოვრების სულისკვეთება, საერთო ევროპულთან ერთად, საერთო კავკასიურიც იყოს.

ჩემთვის, როგორც საქართველოს პრეზიდენტისათვის, განსაკუთრებით სასიხარულოა, რომ ევროპის საბჭოში გაწევრიანებასთან დაკავშირებით ჩვენი ქვეყნის თითქმის ყველა პოლიტიკური ძალა ერთიან პოზიციაზე იდგა. საპარლამენტო უმრავლესობისა თუ უმცირესობის, სხვადასხვა პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლები, რომლებიც განურჩევლად მრწამსისა, შეხედულებებისა, საზოგადოებრივი თუ სოციალური კონცეფციისა, მაინც ერთიან, დემოკრატიულ პოლიტიკურ სპექტრს შეადგენენ, ერთმნიშვნელოვნად უჭერენ მხარს საქართველოს შესვლას დიდ საერთო ევროპულ ოჯახში.

წინააღმდეგნი იყვნენ და არიან მხოლოდ ჩვენი ქვეყნის ავისმოსურნენი, როგორც საქართველოში, ისე მის ფარგლებს გარეთ, რომელთა მიზანი კვლავინდებურად ერთია: ხელყონ ჩვენი ქვეყნის ინტერესები, მისი დამოუკიდებლობა და სუვერენიტეტი.

მინდა დიდი მადლობა ვუთხრა საქართველოს პარლამენტის ყველა წევრს, ვინც წლების განმავლობაში ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეაში აქტიური მუშაობით გვაახლოებდა ამ გამარჯვებასთან. მადლობას მოვახსენებ ევროპის საბჭოს ხელმძღვანელობას, პირადად ქალბატონ ლენი ფიშერს, თითოეულ ევროპელ დეპუტატს, მივესალმები საპარლამენტო ასამბლეის ახალ ლიდერს, ლორდ რასელ-ჯონსტონს და გამოვთქვამ შემდგომი აქტიური და სასარგებლო თანამშრომლობის გულწრფელ სურვილს.

კიდევ ერთხელ ვულოცავ ამ დიდ გამარჯვებას სრულიად საქართველოს, ჩვენი ქვეყნის ყველა მოქალაქეს.

ევროპის საბჭოში გაწევრიანება გახდება ბრწყინვალე ნიშანსვეტი ახალი ათასწლეულისა, რომელშიც საქართველო ევროპული ოჯახის სრულუფლებიან წევრად შეაბიჯებს.

ედუარდ შევარდნაძე.
27 იანვარი, 1999 წელი.

ამ ისტორიული დღისაკენ ჩვენი ქვეყანა, მრავალჭირგამოვლილი ქართველი ხალხი საუკუნეების განმავლობაში ისწრაფოდა // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 28 იანვარი. - №23 (3064). - 1, 2 გვ. 99

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის პირველი თებერვლის რადიოინტერვიუ

- გასულ კვირას, 27 იანვარს, საქართველომ ევროპის დიდ ოჯახში შეაბიჯა. 1999 წელი საქართველოსათვის, შეიძლება ითქვას, ასეთი უმნიშვნელოვანესი მოვლენით დაიწყო. სხვათა შორის, სოციალური გამოკითხვის შედეგების მიხედვით, საქართველოს მოსახლეობის აბსოლუტურმა უმრავლესობამ ეს მოვლენა ასე შეაფასა: ისინი ამ ფაქტს ხვდებიან აღტაცებით, სწორედ ეს სიტყვაა ნათქვამი. ევროსაბჭოში ესპანეთის წარმომადგენელმა ჩვენი გაწევრიანების შემდეგ ასეთი რამ თქვა: ევროპის საბჭომ საქართველო თავის წევრად მიიღო იმ საზღვრებში, რა საზღვრებიც მას აქვს, ანუ აფხაზეთის ჩათვლით. ევროსაბჭოში ჩვენი ქვეყნის გაწევრიანების მნიშვნელობას აბსოლუტურად ყველა პოლიტიკური ძალა აღიარებს საქართველოში თუ მის ფარგლებს გარეთ, - ჟურნალისტის ნატო ონიანის თხოვნით, ამ თემაზე საუბრით დაიწყო თავისი ტრადიციული ორშაბათის რადიოინტერვიუ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ.

- ევროსაბჭოში საქართველოს გაერთიანებაზე უკვე ბევრი ითქვა, მათ შორის, მეც დავწერე. ჩემი სულისკვეთება მეც გამოვხატე ამასთან დაკავშირებით. ბევრი რამ დაიწერა როგორც ჩვენს ქვეყანაში, ისე საზღვარგარეთ, ალბათ, კვლავაც ბევრი დაიწერება, ვინაიდან ეს მართლაც ისტორიული მოვლენაა.

ეს არა მარტო შეჯამებაა იმისა, რასაც ახალგაზრდა დემოკრატიულმა სახელმწიფომ მიაღწია თვისებრივად და შინაარსობრივად, ახალი სახელმწფოებრივი სისტემების მშენებლობის თვალსაზრისით, არამედ სტიმულიც არის განვითარების ახალი დონისაკენ სწრაფვისათვის.

იმავდროულად, ევროპულმა თანამეგობრობამ, რა თქმა უნდა, აღიარა და პატივი მიაგო საქართველოს მრავალსაუკუნოვან, სამიათასწლოვან სახელმწიფოებრივ ტრადიციას და თვითმყოფად, უნიკალურ ქართულ კულტურას და, რა თქმა უნდა, ევროსაბჭო გულისხმობს საქართველოს როგორც ტერიტორიულად ერთიანს, განუყოფელ და მთლიან სახელმწიფოს.

ევროპის საბჭოს წევრობა ერთდროულად საკმაოდ ფართო უფლებამოსილებაც არის და, ამ აზრს მინდა განსაკუთრებით გავუსვა ხაზი, უდიდესი პასუხისმგებლობაც, რათა არავითარ შემთხვევაში არ შევწყვიტოთ ყოველმხრივი განახლების, სიღრმისეული რეფორმის პროცესი, არამედ კიდევ უფრო სრულვყოთ ჩვენი სახელმწიფოებრიობა და სრულვქმნათ იგი უმაღლესი ევროპული დონის შესაბამისად არა მარტო პოლიტიკურ, სამართლებრივ, ჰუმანიტარულ სფეროებში, არამედ, უპირველეს ყოვლისა, ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების, მოქალაქის სოციალური დაცულობის თვალსაზრისით.

საქართველოს ამის ნიჭი და უნარი ნამდვილად შესწევს. ხელისუფლების ამოცანა კი ამ პოტენციალის ამოქმედებაა.

ევროპის საბჭოში გაწევრიანება მხოლოდ სულიერი აღმაფრენის, აღტაცების გამოვლენა და საკუთარი სანუკვარი ოცნების აღსრულება როდია. ეს თავისთავად, მაგრამ ამ ორგანიზაციის წევრობა, აგრეთვე, უნდა წარმოვიდგინოთ როგორც გარკვეული ეტაპი ჩვეულებრივ ადამიანთა ცხოვრების გაუმჯობესების გზაზე. ვგულისხმობ მატერიალურ ყოფას, სოციალურ სფეროს, ყველა იმ სიკეთით მოქალაქეთა უზრუნველყოფას, რაც სავსებით ხელმისაწვდომია ჩვეულებრივი ევროპელისათვის.

დიახ, ჩვენ ევროპელები ვართ, მაგრამ ეს იმასაც უნდა ნიშნავდეს, რომ უახლოეს მომავალში ჩვენი მოქალაქეების ცხოვრების დონე ევროპულ სტანდარტებს უნდა მიუახლოვდეს.

თუ უახლოეს ორ-სამ წელიწადში ამ თვალსაზრისით ხელშესახებ, თვალსაჩინო წარმატებას ვერ მივაღწევთ, შეიძლება დაიკარგოს ის უზარმაზარი მონაპოვარი და ის რწმენა, რომელმაც ასე ერთიანად აიტაცა საქართველო ამ დღეებში.

ევროპის საბჭოში ჩვენი ქვეყნის გაწევრიანება უეჭველად გახდება კავკასიის რეგიონში სტაბილურობის და გეოპოლიტიკური მდგრადობის უმნიშვნელოვანესი ფაქტორი.

მინდა ვისარგებლო შემთხვევით და კიდევ ერთხელ გულწრფელი მადლობა მოვახსენო იმ მოღვაწეებს, მათ შორის უცხოელ მეგობრებს, თანამემამულეებს, საგარეო საქმეთა სამინ­ნისტროს, განსაკუთრებით პარლამენტის დელეგაციას, ამ ბოლო დროს ბატონი ზურაბ ჟვანია რომ ხელმძღვანელობდა და მონაწილეობდა ამ დამამთავრებელ ფაზაში, რომელმაც ძალზე ბევრი რამ გააკეთა ამ გამარჯვების მისაღწევად.

ამავე დროს უნდა განვაცხადო, რომ ევროპის საბჭოში გაწევრიანებით პროცესი არ მთავრდება. ეს მართლაც ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მიჯნაა მხოლოდ.

საქართველოს საბოლოო მიზანია ევროკავშირში გაერთიანება. მოგეხსენებათ, რომ ევროკავშირთან პარტნიორული ურთიერთობის ხელშეკრულებას მოვაწერეთ ხელი, რომლის რატიფიცირება წევრ ქვეყნებში ახლა დასასრულს უახლოვდება. რა თქმა უნდა, ამას წლები დასჭირდება, მაგრამ ამ ახალი, ბრწყინვალე მიზნის მისაღწევად რუდუნებით შრომას აქედანვე უნდა შევუდგეთ. თუმცა, ევროსაბჭოს წევრობაც ხომ გარკვეული ეტაპია ამ გზაზე.

დრომ დაამტკიცა, რომ ინტეგრაცია ევროპისა და მსოფლიოს მომავალია, ოღონდ თანასწორუფლებიანი ინტეგრაცია თითოეუ­ული ქვეყნის ეროვნულ-სახელმწიფოებრივი ინტერესების უპირობო პატივისცემით.

- გასულ კვირას გაეროს უშიშროების საბჭომ კვლავ განიხილა აფხაზეთის კონფლიქტის საკითხი. პრინციპში, განსაკუთრებული პროგრესი, ალბათ, ნაკლებად იყო მოსალოდნელი, და უკმაყოფილება გამოხატეს როგორც დევნილი ხელისუფლების ხელმძღვანელებმა, ისე სოხუმის ხელისუფლებამაც, რომელმაც ეს რეზოლუცია საკმაოდ მკაცრად გააკრიტიკა...

- უპირველესად უნდა აღვნიშნო და მივესალმო იმ ფაქტს, რომ გაეროს შესაბამისი რეზოლუციის შემუშავებაში აქტიურად მონაწილეობდა აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს და მთავრობის დელეგაცია. მათ საკმაოდ ნაყოფიერად იმუშავეს და თავადაც საინტერესო და დიდი გამოცდილება შეიძინეს.

რაც შეეხება თვით რეზოლუციას, რა თქმა უნდა, ყველა ჩვენგანი მეტს მოითხოვს იმ ორგანოსაგან, რომელიც, უპირველესად, პასუხისმგებელია დაიცვას წევრ სახელმწიფოთა სუვერენიტეტი, ისევე როგორც უშიშროების, კანონიერებისა და სამართლიანობის პრიმატი ჩვენს პლანეტაზე.

მეორე მხრივ, უშიშროების საბჭომ კიდევ ერთხელ განსაკუთრებული სიძლიერით დაადასტურა საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა და კვლავ აღნიშნა, რომ კონფლიქტის მოწესრიგება, პრობლემის გადაწყვეტა უეჭველად უნდა გულისხმობდეს საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენას და ლტოლვილთა უპირობო, ხაზს ვუსვამ, უპირობო, უსაფრთხო, ღირსეულ დაბრუნებას მშობლიურ სახლებსა და მშობლიურ კუთხეში.

ეს გახლავთ სწორედ ის კონცეფცია, რომელსაც იზიარებენ მთლიანად გაეროს უშიშროების საბჭო, მუდმივ წევრთა ხუთეული - ამერიკის შეერთებული შტატები, რუსეთი, საფრანგეთი, დიდი ბრიტანეთი, ჩინეთი, მეგობარი ქვეყნები და, ფაქტობრივად, მთელი მსოფლიო.

უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია უეჭველად მოიტანს ახალ ელემენტებს მოლაპარაკებათა პროცესში.

მესმის, რომ ეს ყოველივე არ არის საკმარისი უწინარესად იმ ადამიანებისათვის, რომელთაც სახლ-კარი დაკარგეს, მაგრამ ჩვენ რეალისტები უნდა ვიყოთ - რისი მიღება შეიძლება, რისი გაკეთება შეიძლება დღევანდელ დონეზე, იმის მაქსიმუმის მიღებას უნდა ვცდილობდეთ.

აუცილებელია მაქსიმალურად შესაძლებელი შედეგი, როგორც იტყვიან, „გამოვწუროთ“ შექმნილი ვითარებიდან - მსოფლიო ძალთა არსებული შეფარდების გათვალისწინებით. თქვენ იცით, რამდენი ასეთი ცხელი წერტილია, მათ შორის, ევროპის სივრცეში და, ვფიქრობ, რომ ჩვენი დროც მოვა, როცა მსოფლიოს პროგრესულ ძალთა გაერთიანება უფრო კონცენტრირებულად მიუდგება აფხაზეთის კონფლიქტის მოგვარებას.

არ არის ამოწურული (და ესეც ძალიან საგულისხმო აზრია) რუსეთისა და დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის პოზიტიური პოტენციალი აფხაზეთისა და სხვა კონფლიქტების მოგვარებაში. ჩვენ არავითარ შემთხვევაში არ უნდა უგულებელვყოთ ეს ფაქტორი. თანამეგობრობის ქვეყნების მიერ მიღებული რეზოლუციები ძალიან მნიშვნელოვანია და ძალიან სერიოზულადაც გვეხმარება. ასევე ამოწურული არ არის, პირიქით, საწყის ეტაპზეა ქართულ-აფხაზური პირდაპირი დიალოგი და პირადად მე მომხრე ვარ, რომ ეს დიალოგი რაც შეიძლება უფრო სისტემატური იყოს და ჩვენი საზოგადოების უფრო ფართო მონაწილეობით წარიმართოს.

- გასულ კვირაში საქართველოს პრეზიდენტის უფლებით, შეწყალების უფლებით ოჯახს დაუბრუნდა 1200 კაცი. რა თქმა უნდა, ამ ადამიანების ემოცია, მათი განწყობილება, მათი ახლობლებისა და ოჯახების განწყობილება აბსოლუტურად გასაგებია, თუმცა, იყო ასეთი თემაც, რომ, აი, საქართველოს ციხეებში ადგილი არ არის და ეს ხალხი თურმე იმიტომ გაუშვეს შინ. საკმაოდ პოპულარული იყო გასულ კვირაში ეს თემაც...

- ეს გადაწყვეტილება, უპირველეს ყოვლისა, იმ ღირსშესანიშნავ მოვლენასთან დაკავშირებით მივიღე, რომელზეც უკვე გვქონდა საუბარი.

ევროპის საბჭოში გაწევრიანება ეპოქალური მოვლენაა. საკაცობრიოდ დამკვიდრებული ტრადიციის შესაბამისად ასეთ მოვლენებს ცივილიზებული ერები პატიმართა შეწყალებითა და ამნისტიითაც კი აღნიშნავენ ხოლმე.

თუმცა, ეს არ არის ერთადერთი მიზეზი. ვაგრძელებთ პროცესს, რომელიც ჯერ კიდევ 1992 წელს დავიწყეთ. თქვენ გახსოვთ, რესპუბლიკის მოედანზე გამოცხადებული შერიგების აქტი.

ჩვენი მიზანია, დავამკვიდროთ საზოგადოებაში შემწყნარებლობის ატმოსფერო იმათ მიმართაც კი, ვინც სხვადასხვა მიზეზთა გამო დაარღვია დემოკრატიულ სახელმწიფოში თანაცხოვრების წესები, კანონები და ახლა გამოსწორების გზას დაადგა.

მწამს, ამგვარი კეთილშობილური ტრადიციის დამკვიდრებით კანონისა და კანონიერების პატივისცემა არათუ შესუსტდება, არამედ კიდევ უფრო განმტკიცდება.

რამდენიმე ციფრს დავასახელებ: ბოლო ორი-სამი წლის განმავლობაში ჩვენ შევიწყალეთ პატიმართა საერთო კონტინგენტის დაახლოებით 35 პროცენტი. ეს თითქმის უპრეცედენტო შემთხვევაა.

ამჟამად საქართველო, მოსახლეობის რაოდენობასთან პატიმართა პროცენტული შეფარდებით (და მე ვუპასუხებ იმ კითხვას, რომელსაც თქვენც ხშირად გაძლევენ) სავსებით შეესაბამება ევროპულ სტანდარტებს - ამ თვალსაზრისით ჩვენ დაახლოებით ნიდერლანდის დონეზე ვიმყოფებით. ყოველ 100 ათას მოსახლეზე კიდევ უფრო ნაკლები პატიმარი გვყავს, ვიდრე ამ ერთ-ერთ ყველაზე განვითარებულ ქვეყანას, რომელიც დაახლოებით თავისი მოსახლეობის რაოდენობითა და თუნდაც ტერიტორიის მოცულობით ჩვენი მასშტაბისაა.

განსაკუთრებით სასიხარულოა, რომ ათასობით შეწყალებული პატიმრიდან მხოლოდ ოცდაათიოდემ ჩაიდინა ხელმეორედ დანაშაული. ეს ციფრი უკვე გარკვეულ გამოცდილებაზე მეტყველებს - შეირჩევა ის კონტინგენტი, რომელიც ჭეშმარიტად ღირსია შეწყალების. ამ შეწყალების უპირატესობა ამნისტიასთან შედარებით სწორედ ის არის, რომ გვეძლევა საშუალება ყოველმხრივ შევისწავლოთ თითოეული პიროვნება და მივიღოთ თითქმის შეუცდომელი გადაწყვეტილება.

კიდევ ერთხელ უნდა აღინიშნოს, თუ რა უდიდესი მოცულობის სამუშაო შეასრულა ბოლო წლებში უხმაუროდ, უჩინრად და ყოველგვარი რეკლამირების გარეშე ქალბატონმა რუსუდან ბერიძემ, აგრეთვე, პრეზიდენტთან არსებულმა შეწყალების კომისიამ, ამ ბოლო დროს სახალხო დამცველმა დათო სალარიძემ, რომელიც ახლა აქტიურად არის ჩართული ამ პროცესში, და, რა თქმა უნდა, სამართალდამცავმა უწყებებმა, უწინარესად, შინაგან საქმეთა სამინისტრომ.

ეს კეთილშობილური სამუშაო კვლავაც გაგრძელდება, ვინაიდან იმ საზარელი წლების შემდეგ, საქართველომ რომ განვლო, გულმოწყალება და შემწყნარებლობა თვით საზოგადოებასაც სალბუნად დაედება, მაგრამ ამ პოლიტიკის გაგრძელება მაშინ შეიძლება, როცა ქვეყანაში გარანტირებულია მტკიცე საზოგადოებრივი წესრიგი, და არც ერთი დანაშაული და არც ერთი დამნაშავე სათანადო რეაგირების გარეშე არ უნდა რჩებოდეს. აი, ეს არის ჩვენი გულმოწყალების საფუძველი. თუ ქვეყანაში არ არის წესრიგი, მაშინ ასეთ პოლიტიკას ვერც სახელმწიფო განახორციელებს.

- სხვათა შორის, დიდი ხმაური იყო სასამართლო რეფორმასთან დაკავშირებით არცთუ ისე დიდი ხნის წინათ. გუშინ კიდევ გაიმართა მოსამართლეთა საკვალიფიკაციო გამოცდები - მესამე ტური იყო, და საკმაოდ კარგი შედეგებითაც...

- საკონსტიტუციო სასამართლოს ცნობილი გადაწყვეტილების შემდეგ გარკვეულმა ძალებმა ის აზრი დაამკვიდრეს, რომ სასამართლო რეფორმა ჩაიშალა და ამ რეფორმას მომავალი არა აქვს. უნდა გითხრათ, რომ პარლამენტმა დროულად შეიტანა სათანადო შესწორებანი საკონსტიტუციო სასამართლოს შენიშვნების გათვალისწინებით, და რეფორმირების პროცესი ახლა ახალი ძალით გრძელდება.

ახლახან, სულ 15-20 წუთის წინ, ბატონმა ლადო ჭანტურიამ დამირეკა და შემატყობინა, რომ გუშინ მესამე საკვალიფიკაციო გამოცდა გაიმართა. მოსამართლეთა გამოცდაზე გავიდა 200 კანდიდატი და უმკაცრესი და ურთულესი გამოცდა უცხოელებისა და სხვათა და სხვათა მონაწილეობით ჩააბარა 143 პიროვნებამ. მეორე ტური გაიმართება 6 თებერვალს. ასე რომ, სასამართლო რეფორმის არავითარ ჩაშლაზე ლაპარაკი არ შეიძლება. სასამართლო რეფორმა ისე წარიმართება, როგორც ეს ჩვენ მიერ იყო ჩაფიქრებული.

- დაბოლოს, ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი თემა და არა მხოლოდ განვლილი კვირისა: გუშინ საქართველოს მთავრობამ 1999 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი განიხილა. ალბათ, როგორც ყოველთვის, საკმაოდ ცხარე დებატები გაიმართება ბიუჯეტთან დაკავშირებით საქართველოს პარლამენტში. როგორ შეფასებას მისცემთ ამ ბიუჯეტს, რა არის 1999 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის მთავარი თვისება?

- ალბათ, ძალიან მოკლე უნდა იყოს პასუხი, რადგან უფრო ვრცელი საუბარი გაიმართება პარლამენტში, როცა მე შევძლებ გამოსვლას. მანამდე კიდევ იქნება საკომიტეტო მოსმენა, კამათი და ასე შემდეგ. მაგრამ წინასწარ შეიძლება გავაკეთო შემდეგი კომენტარი:

პირდაპირ უნდა ვუთხრათ მოსახლეობას და ჩვენს ხალხს, რომ იმ კრიზისის ფონზე, საქართველომ რომ გადაიტანა 1998 წელს, განსაკუთრებით წლის მეორე ნახევარში, მსოფლიო ეკონომიკური დეპრესიისა და ჩვენივე სახელმწიფოებრივი არასრულყოფილების შედეგად, მიმდინარე წლის ბიუჯეტი შეუძლებელია არ იყოს მკაცრად დაბალანსებული, გაწონასწორებული, და ამდენად მძიმეც ყველა ჩვენგანისათვის. წინააღმდეგ შემთხვევაში, კრიზისულ მოვლენებს საბოლოოდ ვერ დავძლევთ. მე გუშინ მთავრობის სხდომაზე მოვახსენე მონაწილეებს, რომ საქართველომ ყველაზე ნაკლები დანაკარგებით გამოიარა ეს უმძიმესი კრიზისი, უმძიმესი გამოცდა, შევინარჩუნეთ ქვეყნის ეკონომიკური პოტენციალი, დასაშვებ ფარგლებშია ლარის კურსი, და შევინარჩუნეთ მთელი საბანკო სისტემა. ახლა უკვე შეგვიძლია სერიოზულად ვილაპარაკოთ ერთგვარი აღმავლობის დაწყების მომენტზე. ამავე დროს, არ მომხდარა წარმოების დონის კატასტროფული დაქვეითება და, თუ შიდაეროვნულ პროდუქტზე ვილაპარაკებთ, გარკვეულ ზრდასთანაც კი გვაქვს საქმე. წინა, 1997 წელთან შედარებით, გასული წელი ოთხი პროცენტის მატებით აღინიშნა.

მსოფლიო ბანკის, სავალუტო ფონდის, ნიდერლანდის, რა თქმა უნდა, შეერთებული შტატების, გერმანიის მთავრობის მხრივ საგრძნობი მხარდაჭერის მიუხედავად, 1999 წლის ბიუჯეტის ფორმირება ურთულეს და უძნელეს პირობებში მიმდინარეობს.

ამთავითვე უნდა შევთანხმდეთ ორ ძირითად დებულებაზე და ვთხოვ ყველა მოქლაქეს მიაქციოს ამას ყურადღება: ქვეყანამ შეიძლება დახარჯოს მხოლოდ იმდენი, რამდენიც აქვს, - არც მეტი, არც ნაკლები, მაგრამ (ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია) ემისიის გზით შემოსავლის მოჩვენებითი ზრდა, რაც ჩვენ ძალიან იოლად შეგვიძლია გავაკეთოთ: დავბეჭდოთ ერთი-ორი მილიარდი დოლარი და ყველა პრობლემა მოიხსნება, მაგრამ ეს იქნება ერთი-ორი თვის განმავლობაში და იქნება ზუსტად მოჩვენებითი ზრდა და სწორედ კატასტროფის მომასწავებელი. ემისია კუპონს კოშმარამდე მიიყვანდა და სამომავლო პერპექტივასაც დააკარგვინებდა. ამიტომ, როგორც მოგახსენეთ, ბიუჯეტი მაქსიმალურად არის გაწონასწორებული, მკაცრია, და შეიძლება ითქვას, ბევრის უკმაყოფილებასაც გამოიწვევს. გუშინ ამასთან დაკავშირებით ჩვენი მინისტრები და მთავრობის წევრები დაუფარავად გამოხატავდნენ უკმარისობის გრძნობას იმ მოცულობის ასიგნებათა გამო, ამა თუ იმ სამინისტროსა თუ ამა თუ იმ უწყებაზე რომ არის გაანგარიშებული.

ვითვალისწინებთ, აგრეთვე, დაცული მუხლების (ეს ერთ-ერთი დადებითი დამახასიათებელი მოვლენაა ამ ბიუჯეტისათვის): ხელფასების, პენსიების დავალიანებათა დაფარვის აუცილებლ­ლობას და ეს ბიუჯეტით არის გათვალისწინებული. ის, რაც შარშან ვერ გავეცით, ის დავალიანება, საკმაოდ დიდი თანხა - 80 მილიონზე მეტი ლარი, გათვალისწინებულია ბიუჯეტით და მისი დაფარვა მოხდება თუნდაც კაპიტალურ დაბანდებათა შემცირების ხარჯზე. მაგრამ ხელფასების, პენსიების მომატების ამოცანაც, ურთულესი ვითარების მიუხედავად, დღის წესრიგიდან არ მოხსნილა. ალბათ, ეს პირველ კვარტალში ან შეიძლება მეორე კვარტლის პირველ ნახევარში ვერ მოხერხდეს. მაგრამ გარკვეული მატება აუცილებლად მოხდება და ეს იმის ერთგვარი კომპენსაცია იქნება, რაც მოსახლეობამ დაკარგა.

მართლაც განსაკუთრებული ძალისხმევა მართებთ საგადასახადო და საბაჟო სამსახურებს, მთელ სახელმწიფოს, რომლებმაც მიმდინარე წელს გასული წლის რეალურ დონესთან შედარებით თითქმის 40 პროცენტით მეტი გადასახადი უნდა აკრიფონ. ისინი ამას მარტო ვერ შეძლებენ, - მთელი საზოგადოება თუ არ ამოუდგა მხარში ამ სამსახურებს. ვგულისხმობ შესაბამის საზოგადოებრივ ატმოსფეროს, რომელიც აუცილებელია გადასახადების დამალვის საბოლოოდ აღმოფხვრისათვის და ჩრდილოვანი ეკონომიკის, კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის გაძლიერებისათვის. მინდა ვაცნობო საქართველოს მოქალაქეებს, რომ საგადასახადო და საბაჟო სამსახურებმა წარმატებით გაართვეს თავი იანვრის დავალებას, რაც წუხელ გვიან ღამით მომახსენეს ბატონებმა ჩიკვილაძემ და მაღლაკელიძემ.

მოგეხსენებათ, იანვარი, განსაკუთრებით მაქსიმალურად დაძაბული დეკემბრის შემდეგ, ყველაზე რთული თვეა, წლის დამდეგია, პირველი თვეა და ყველაზე რთულია, და მით უფრო იმედის მომცემია მათ მიერ მიღწეული შედეგები. მადლობის სიტყვებთან ერთად ორივე სამსახურის საყურადღებოდ კიდევ და კიდევ უნდა განვაცხადო: მათ ექნებათ ხელისუფლების სრული თანადგომა და, რა თქმა უნდა, არ შესუსტდება მომთხოვნელობა. ეს შედეგი არ იქნებოდა მიღწეული, რომ არა სამართალდამცავთა, ადგილობრივ ადმინისტრაციათა აქტიური საქმიანობა, საგანგებო სამთავრობო სამუშაო ჯგუფის თუ კომისიის მიზანმიმართული საქმიანობა, რომელსაც ბატონი ვაჟა ლორთქიფანიძე ხელმძღვანელობს.

ნათქვამს ისიც მინდა დავუმატო, რომ საქართველოს ეკონომიკა ჯანსაღ საფუძველზე დგას (მე მხედველობაში მაქვს ტენდენციები) და რომ შესაბამისი სახელმწიფოებრივი სისტემის სრულყოფის შემთხვევაში, კვლავაც მოვიზიდავთ და მეტადაც ასობით მილიონი დოლარის ინვესტიციებს.

პრივატიზების პროცესი, რომელიც მიმდინარე წელს ახალ იმპულსს შეიძენს, - არა იმდენად, მით უმეტეს არა მხოლოდ ბიუჯეტის შევსებას ისახავს მიზნად, რამდენადაც ახალ ტექნოლოგიათა მოზიდვას, სტრუქტურულ გარდაქმნათა სტიმულირებას პერსპექტიულ დარგებში.

კვლავინდებურად აქტუალურია ნავთობის თემა, საერთოდ, ენერგოშემცველების თემა და ჩვენ ეს ზამთარიც საკმაოდ რთული გვქონდა ყველასათვის უკვე ცნობილი მიზეზების გამო.

საკომუნიკაციო მაგისტრალების მშენებლობასთან ერთად (თქვენ ყველამ კარგად იცით, რაზეა ლაპარაკი - ტრასეკას პროექტი, აბრეშუმის გზა და სხვა) სულ უფრო დიდი ინტერესით განიხილება თვით საქართველოს, ახლა მე უკვე ასე ვიტყოდი, „დიდი ნავთობის“ პროგრამის განხორციელების საკითხი.

გასულ კვირას შევხვდი ბრიტანეთის კომპანიის „რემკო ენერჯის“ მესვეურთ. ისინი მარწმუნებენ, რომ მაღალხარისხოვანი ნავთობის საკმაოდ დიდი მარაგია კახეთის რეგიონში. შეუძლებელია არ დავუჯეროთ, ვინაიდან ისინი უკვე ათობით მილიონი დოლარის ინვესტიციებს აბანდებენ.

ამავე დროს კახეთის, დედოფლისწყაროს რაიონში უკვე მუშაობს ამერიკული „ფრონტერა“, რომლის ხელმძღვანელები დაუფარავად ლაპარაკობენ მილიარდობით ბარელზე, ანუ ასობით მილიონ ტონა ნავთობზე დედოფლისწყაროში. ეს უკვე მეორე ბლოკია.

ამრიგად, ქვეყანას ეკონომიკური პერსპექტივა, რა თქმა უნდა, აქვს, თანაც, ძალიან კარგი და დიდი პერსპექტივაც, მაგრამ წლევანდელი ბიუჯეტი ამჟამინდელი სიტუაციის, დღევანდელი მდგომარეობის სარკეა.

ვიმედოვნებ, პარლამენტარები ჩვეული პასუხისმგებლობით მოეკიდებიან ამ ურთულეს საკითხს და ჩვენი საზოგადოებაც, საქართველოს მოქალაქენიც გაგებით შეხვდებიან ამ ეტაპზე გადასალახავ სიძნელეებს.

საქინფორმი.

„ჩვენ ევროპელები ვართ, მაგრამ ეს იმასაც უნდა ნიშნავდეს, რომ უახლოეს მომავალში ჩვენი მოქალაქეების ცხოვრების დონე ევროპულ სტანდარტებს უნდა მიუახლოვდეს“ : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის პირველი თებერვლის რადიოინტერვიუ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 2 თებერვალი. - №28 (3069). - 1, 2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 8 თებერვლის რადიოინტერვიუ

- გასულ კვირას თბილისს ეწვია ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტისა და სახელმწიფო მდივნის საგანგებო მრჩეველი კასპიის ზღვის ენერგოშემცველთა საკითხებში რიჩ­ჩარდ მორნინგსტარი. აღსანიშნავია, რომ მორნინგსტარის მიერ საქართველოს მხარდაჭერა ყოველთვის აშკარა და გამორჩეული იყო. ამ შეხვედრაზე საუბარი იყო არა მარტო ნავთობსადენებზე, არამედ გაზსადენებზეც, თუმცა ზოგიერთი პოლიტიკოსი უკვე აცხადებს, რომ მათი აზრით, დაუშვებელია, ნავთობსადენის საკითხებზე ყურადღების ესოდენ გამახვილება. განვლილი კვირის კიდევ ერთი თემა: თბილისში „მაკდონალდსი“ გაიხსნა, რომელზეც თქვენ სამახსოვრო ბრინჯაოს ბიგმაკის გარდა, ნამდვილ ბიგმაკსაც გაუსინჯეთ გემო. როგორ გგონიათ, გაამართლა თუ არა მოლოდინი ახალმა „მაკდონალდსმა“ თბილისში? - ჟურნალისტის ნატო ონიანის ამ შეკითხვის პასუხად საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ თავის ტრადიციულ ორშაბათის რადიოინტერვიუში განაცხადა:

- მოლაპარაკებას, რომელიც გაიმართა ბატონ რიჩარდ მორნინგსტართან (როგორც მოგეხსენებათ, იგი აგრძელებს კონსულტაციებს რეგიონის ლიდერებთან) და უდიდესი საფინანსო კომპანიის „მერჰავის“ პრეზიდენტნთან, ბატონ იოსებ მაიმანთან, მე ერთი საერთო ნიშნით გავაერთიანებდი.

ეს იმ პროცესის გაგრძელებაა, რომელმაც საქართველოს საბოლოოდ უნდა შესძინოს ახალი გეოპოლიტიკური და სახელმწიფოებრივი ფუნქცია. აქვე ვუპასუხებ ჩემს პატივცემულ ოპონენტებს, იმათ, ვინც გვსაყვედურობს, რომ „არ შეიძლება გაუთავებლად ლაპარაკი ნავთობსადენზე“.

ჩვენ „ნავთობსადენზე“ კი არ ვლაპარაკობთ და არც მარტო „ევრაზიის დერეფანზე“, არამედ ვსაუბრობთ და კიდევაც უნდა გავაგრძელოთ ეს სერიოზული დიალოგი ყველა დონეზე და ყველა ქვეყანასთან საქართველოს გეოპოლიტიკური ფუნქციის შესახებ, რომელიც ქართული სახელმწიფოებრიობის ერთ-ერთი ძირითადი საყრდენი გახდება უახლოეს მომავალში.

ამდენად, მოწოდება, რომ არ ვილაპარაკოთ ან, როგორც ამბობენ, არ ვიხმაუროთ ნავთობსადენსა და გაზსადენზე, ტრასეკას პროექტსა და დიდი აბრეშუმის გზაზე, ევრაზიის ხიდსა და ევრაზიის დერეფანზე იგივეა, რომ არ ვილაპარაკოთ საქართველოს სახელმწიფოებრივი აღმშენებლობის პროცესზე, რასაც პირადად მე ვერ დავეთანხმები, ვინაიდან ეს პროცესი ჯერ საბოლოოდ მაინც არ დასრულებულა. ბოლოს და ბოლოს, ყოველივე ის, რაც ზემოთ ჩამოვთვალეთ, ჩვენ ხომ უწინარესად ჩვენი ქვეყნისათვის, ჩვენი სახელმწიფოსათვის, მისი გაძლიერებისა და განმტკიცებისათვის, მისი მომავლის უზრუნველყოფისათვის გვჭირდება.

რიჩარდ მორნინგსტარისა და იოსებ მაიმანის მარშრუტები შემთხვევით როდი გადაიკვეთა თბილისში. „მერჰავის“ პრეზიდენტთან შეხვედრისას ვისაუბრეთ ახალ, მე ასე ვიტყოდი, გრანდიოზულ პროექტზე, რომელიც, როგორც შემდგომ მორნინგსტართან შეხვედრისას ვთქვი, შესაძლოა, კიდევ უფრო სწრაფად განხორციელდეს, ვიდრე ბაქო-ჯეიჰანის პროექტი. საქმე ეხება ტრანსკასპიური გაზსადენის მშენებლობას კასპიის ზღვის ფსკერზე, შემდგომ აზერბაიჯანისა და საქართველოს ტერიტორიათა გავლით თურქეთისა და ევროპისაკენ.

„მერჰავის“ ხელმძღვანელი ამ შემთხვევაში წარმომადგენლობდა თურქმენეთის პრეზიდენტს და ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. სწორედ თურქმენეთის პრეზიდენტის პოზიცია შეიძლება გახდეს გადამწყვეტი, რადგანაც იქ არის ეს საბადოები. თქვენ იცით, რომ განიხილებოდა სხვადასხვა ვარიანტი. როგორც ვიცი, ბატონმა საფარმურატ ნიაზოვმა მარშრუტის შესახებ საბოლოო გადაწყვეტილება უნდა გამოაცხადოს 19 თებერვალს და, ვფიქრობ, რომ ეს იქნება ის გადაწყვეტილება, რომელზეც ჩვენ ვისაუბრეთ.

რიჩარდ მორნინგსტარი კი ამერიკის პრეზიდენტისა და სახელმწიფო მდივნის უშუალო მითითებით არა მარტო ამ პროექტს კურირებს, არამედ თავისი ქვეყნის ინტერესებსაც წარმოადგენს ყველა იმ საკომუნიკაციო პროექტის განხორციელებისას, რომელთა ერთობლიობას ჩვენ „ახალ აბრეშუმის გზას“ ვუწოდებთ. აქ ბევრი საკითხი იქნება მოსაგვარებელი აზერბაიჯანისა და თურქმენეთის ურთიერთობის თვალსაზრისით. მართალია, ძირითადი სიძნელეები, როგორც ვიცი, დაძლეულია, მაგრამ ზოგიერთი რამ კიდევ არის დარჩენილი. მე, რა თქმა უნდა, ამ შეხვედრების შემდეგ ინფორმაცია მივაწოდე ბატონ ჰეიდარ ალიევს და ისიც საკმაოდ ოპტიმისტურად არის განწყობილი ამ მარშრუტის მიმართ.

პირველი პროექტი, ფაქტობრივად, უკვე განხორციელებულია, პირველი - მთელი ამ კომპლექსიდან, მხედველობაში მაქვს საერთოდ ნავთობსადენების, გაზსადენებისა და ამ კომუნიკაციათა პროექტი, ძალიან მნიშვნელოვანი. სუფსაში დამთავრდა ტერმინალის და ბაქო-სუფსის ნავთობსადენის მშენებლობა. ეს, ფაქტობრივად, სრულიად ახალი ნავთობსადენია.

უახლოეს მომავალში პირველი ნავთობმზიდი დაიტვირთება ნედლეულით და გეზს აიღებს ევროპისაკენ.

წინასწარი მოლაპარაკების შედეგად ძირითადი დასკვნების გამოტანაც უკვე შესაძლებელია: ჩვენი ურთიერთობანი ცენტრალური აზიის, ევროპის, სამხრეთ კავკასიის პრეზიდენტებთან, უდიდესი ტრანსეროვნული კორპორაციის ლიდერებთან, თურქეთის ხელმძღვანელობასთან, ევროკავშირთან, უკრაინასთან, ბალკანეთის ქვეყნებთან, მოლდოვასთან კიდევ ერთხელ ადას­სტურებს, რომ მათ მიერ ჩვენი ქვეყნისათვის ძალზე მნიშვნელოვანი რეგიონული და, თუ გნებავთ, გლობალური საკომუნიკაციო ფუნქციის მინიჭება გარდაუვალია. ამ საერთო კომპლექსში, დარწმუნებული ვარ, უნდა განიხილებოდეს რუსეთის, როგორც სატრანზიტო ქვეყნის, გრანდიოზული, გიგანტური შესაძლებლობანი, კერძოდ, ნოვოროსიისკიდან მილიონობით ტონა ნავთობპროდუქტების გატანა და სხვა.

უაღრესად მნიშვნელოვანია, რომ ყველა ამ პროექტის განხორციელებამ საიმედო მატერიალური და პოლიტიკური ბაზა უნდა შექმნას სამხრეთ კავკასიაში სტაბილური და სამართლიანი მშვიდობის დასამყარებლად. პრობლემის ამგვარი ხედვის თვალსაზრისით, სახელმწიფოთა ლიდერები უკლებლივ სოლიდარული ვართ.

საქართველო შეეცდება და ყველაფერს იღონებს იმისათვის, რომ დიდი პროექტების განხორციელება არც ერთი სახელმწიფოს კანონიერ ინტერესებს არ ეწინააღმდეგებოდეს. პირიქით, ჩვენ ვქმნით თანამშრომლობისა და სახელმწიფოთაშორისი კოოპერაციის უდიდეს, ახალ სისტემას.

მეორე მხრივ, თავად ისე ნუ წარმოვიდგენთ, თითქოს გაივლის ნავთობსადენი და ყველა პრობლემა გადაწყდება. ამაში მე ვეთანხმები ჩემს ოპონენტებს.

ნავთობსადენიც, ევრაზიის დერეფანიც და თვით გეოპოლიტიკური ფუნქციაც მხოლოდ საშუალებაა, ასპარეზია - თუნდაც ძალზე ფართო ასპარეზი და დიდი საშუალება.

ამ ასპარეზზე წარმატება კი ჩვენს ერთიანობაზე, სახელმწიფოებრივ შეგნებაზე, ნიჭსა და მუხლჩაუხრელ შრომაზე და ჩვენ მიერ საკუთარი პრობლემების გადაწყვეტაზე იქნება დამოკიდებული.

მომავალი საქართველოს მძლავრი და სტაბილური ეკონომიკა მცირე დეტალებით იქსოვება. თუმცა, იგივე „მაკდონალდსი“, თუ კარგად დავაკვირდებით, წვრილმანი სულაც არ არის. მხოლ­ლოდ ამ კომპანიის რესტორნების ქსელი და მათი ყოველმხრივი უზრუნველყოფა, მომსახურება, მომარაგება - მთლიანობაში ნიშნავს, როგორც მინიმუმი (ცოტა მეტსაც ამბობენ) 10-15 ათას სამუშაო ადგილს, ნიშნავს მუდმივ მოთხოვნილებას სოფლის მეურნეობის პროდუქტებზე, ხორცზე, კარტოფილზე, ბოსტნეულზე, რძესა და სხვა მრავალ პროდუქტზე, იგი უდავოდ ახალ სტიმულს მიანიჭებს „კოკა-კოლას“ წარმოებას, ჩვენი ეროვნული და სხვა უალკოჰოლო სასმელების წარმოებას. იგი დიდი სტიმული იქნება ადგილობრივი წარმოების განვითარებისათვის საერთოდ და ბოლოს და ბოლოს, როდესაც ისეთი მსოფლიო გიგანტი შემოდის ქვეყანაში, როგორიც „მაკდონალდსია“, რომლის კაპიტალი ასობით მილიარდი დოლარია, თუ არ ვცდები, 150 თუ 200 მილიარდი დოლარი, ეს უკვე თავისთავად დამაიმედებელ სიმპტომად უნდა ჩაითვალოს, ესე იგი, ქვეყანას, სახელმწიფოს ენდობიან და მასთან თანამშრომლობა, ასე ვთქვათ, უკვე რეალობად იქცევა.

ჯერჯერობით, მართალია, როგორც მეუბნებიან, რიგებია „მაკდონალდსში“. მაგრამ ესეც დროებითი მოვლენაა. სულ მალე ეს რესტორანი, რესტორნების მთელი ქსელი საქართველოსთვისაც ისეთივე ჩვეულებრივი და გარკვეულწილად აუცილებელიც გახდება, როგორც თვით ამერიკაში, საფრანგეთში, იაპონიაში, ბელგიაში, დანიაში, ესტონეთსა და სხვა ქვეყნებში.

აქვე ვსარგებლობ შემთხვევით და გულწრფელ მადლობას მოვახსენებ ყველას, ვინც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა რუსთაველის პროსპექტზე, მე ვიტყოდი, ძალიან ორიგინალური შენობის აგებაში, ახალი შენობის აგებაში, მათ შორის არქიტექტორებს, მშენებლებს, მადლობას მოვახსენებ იმათაც, ვინც გარკვეულ შეშფოთებას გამოთქვამდა, - მათი კრიტიკული შენიშვნების შედეგად (ისინი, ალბათ, თავად დარწმუნდნენ ამაში) შენობის ექსტერიერი, გარეგნული ხედი მნიშვნელოვანწილად შეიცვალა, იგი ორგანულად შეერწყა საერთო ანსამბლს - უპრეტენზიოდ, მაგრამ საკმაოდ ლამაზად და გემოვნებით. ასე რომ, იოტისოდენა ჩრდილიც არ მიადგა არქიტექტურული ანსამბლის სხვა შენობებს, და, რა თქმა უნდა, უკვდავი შოთას ძეგლს.

ახლა, თქვენი შეკითხვა: რომ გავსინჯე, რა გრძნობა მქონდა. ძალიან ცოტა მოვკბიჩე, რადგან იმოდენაა „ბიგმაკი“, რომ ვერაფერი მოვუხერხე. მაგრამ, როგორც სხვები ამბობენ, ძალიან მაღალი ღირსების, გემოვნებისა და ამავე დროს ძალიან ყუათიანიც არის.

- განვლილი კვირის კიდევ ერთი თემა. საერთოდ, ნებისმიერ ქვეყანაში და მით უმეტეს საქართველოში, ჩვენი ეკონომიკის პირობებში, ადგილობრივი მეწარმეობის გაძლიერება და ეროვნული ბიზნესის მხარდაჭერა, პრინციპში, ჩვენი სახელმწიფოსათვის ერთ-ერთი პრიორიტეტია. განვლილ კვირაში ქართველი მეწარმეები განსაკუთრებული აქტიურობით გამოირჩეოდნენ. ვგულისხმობ, თუნდაც „გადამხდელთა კავშირის“ მიმართვას პრეზიდენტისადმი, რომელშიც საკმაოდ კონსტრუქციული წინადადებები იყო წამოყენებული. რას უპასუხებს ამ მიმართვას პრეზიდენტი?

- მინდა მოგახსენოთ, რომ მე საკმაოდ აქტიურად ვთანამშრომლობ სხვადასხვა წარმონაქმნებთან, განსაკუთრებით „გადასახადის გადამხდელთა კავშირთან“. თქვენ მოგეხსენებათ, რომ ამ ორგანიზაციის დაფუძნებაში მე უშუალოდ ვმონაწილეობდი, სიტყვითაც გამოვედი და მას შემდეგ ბევრი პრობლემის გადაწყვეტაშიც ასე თუ ისე ვმონაწილეობდი, ვთანამშრომლობ მის ხელმძღვანელობასთან. ამას წინათ მივიღე ბატონ ნიკო ლეკიშვილის რამდენიმე წერილი, სხვა დოკუმენტები, ცალკეულ ბიზნესმენთა, სწორედ იმათი მიმართვები, ვინც „გადამხდელთა კავშირშია“ გაერთიანებული. მართლაც უაღრესად საინტერესო და საყურადღებო წინადადებებით მომმართეს სხვადასხვა აქტუალურ საკითხებზე.

არც ერთი ეს წინადადება რეაგირების გარეშე არ დარჩენილა და არც დარჩება. მიმაჩნია, რომ ამ ორგანიზაციას სახელმწიფოებრივად მნიშვნელოვანი ფუნქციის შესრულება შეუძლია, ვინაიდან მასთან თანამშრომლობენ საქართველოს ბიზნესმენები, ფერმერები, მრეწველები.

არ გამოვრიცხავ, რომ კავშირთან აქტიური თანამშრომლობის შედეგად მომზადდეს პრეზიდენტის ბრძანებულება, რომლის დედააზრი საქართველოს ეროვნულ ბიზნესთან, სამამულო კაპიტალთან ურთიერთობის ინტენსიფიკაცია და ყოველმხრივი ხელშეწყობა იქნება.

- ხვალ 9 თებერვალია. რიგით მეორე ტერორისტული აქტიდან, რომელიც საქართველოს პრეზიდენტზე განხორციელდა, უკვე ერთი წელი გავიდა. სწორედ ამ დღეებში, რაღაც დამთხვევასავით მოხდა, რუსეთში ელცინის დავალებით გაიმართა ეროვნული უშიშროების საბჭოს წევრთა თათბირი, რომელზეც განიხილეს ელცინის ბრძანებულების პროექტი პოლიტიკური ექსტრემიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის გაძლიერების შესახებ. ეს ის თემაა, რომელზეც საქართველოს პრეზიდენტი ლაპარაკობდა და საკმაოდ საინტერესო მოსაზრებანიც ჰქონდა...

- რა თქმა უნდა, პოლიტიკური ექსტრემიზმი მარტოოდენ რუსეთის პრობლემა არ არის.

1998 წლის 9 თებერვალს საქართველოს პრეზიდენტზე თავდასხმა სწორედ პოლიტიკური ექსტრემიზმის, ასე ვთქვათ, ერთ-ერთი ტერორისტული გამოვლინება იყო. კიდევ ერთხელ მადლობა უფალს, რომელმაც გვიხსნა იმ სულმნათი ჭაბუკების - დათო კოკაურისა და კახა შევარდენიძის მეშვეობით, მათი მარჯვენით, სხვათა თავგანწირული ერთგულებით, მე უწინარესად დაცვის მუშაკები მყავს მხედველობაში, ზოგიერთი დაიჭრა და დაშავდა.

კახა შევარდენიძემ და დათო კოკაურმა, დღეს მე ვალდებული ვარ ეს ვთქვა, დაცვის ბიჭებმა საკუთარი სიცოცხლის რისკის ფასად გადაარჩინეს არა მარტო პრეზიდენტი, არამედ მთელ ქვეყანასაც თავიდან ააცილეს ახალი საზარელი, მე ვიტყოდი, სამოქალაქო დაპირისპირება და ქაოსი.

საქართველოს ხელისუფლება მზად არის აქტიურად ითანამშრომლოს პოლიტიკური ექსტრემიზმის წინააღმდეგ საბრძოლველად როგორც რუსეთთან, ასევე ნებისმიერ სხვა ქვეყანასთან.

ექსტრემიზმი უნდა აღიგავოს და, თუ გნებავთ, ამოიშანთოს პოლიტიკური ცხოვრებიდან, ვინაიდან იგი ავთვისებიან სიმსივნესავით, მეტასტაზებით ახრჩობს და წამლავს ახალ გზაზე დამდგარ სახელმწიფოთა სხეულს.

ერთმნიშვნელოვნად მივესალმები რუსეთის ხელისუფლებ­ბის გადაწყვეტილებას, რომ გააძლიეროს ბრძოლა ექსტრემიზმის წინააღმდეგ. ჩვენი მხრივ, კიდევ ერთხელ ვადასტურებთ, რომ საქართველოს ხელისუფლება არ დაუშვებს ჩვენი ქვეყნის ტერიტორიაზე არანაირი ექსტრემისტული დაჯგუფებებისა და გაერთიანებების არსებობას, მათ შორის არც ისეთი გაერთიანებებისა, რომელთა მოქმედება ნებისმიერი ფორმით, ნებისმიერი თვალსაზრისით მიმართული იქნება რუსეთის, მისი ხელისუფლების, ასევე სხვა მეზობელი ქვეყნების წინააღმდეგ.

საყოველთაოდ ცნობილია, რომ ყოველგვარი ძალადობა, ომი, შურისძიება მიუღებლად მიმაჩნია, მაგრამ მზად ვარ დაუნდობელი ბრძოლა, დაუნდობელი ომი გამოვუცხადო პოლიტიკურ ექსტრემიზმს, ტერორიზმს, აგრესიულ სეპარატიზმს, რაღა თქმა უნდა, კორუფციას, რომელიც ხშირ შემთხვევაში ყველა ამ მანკიერების კატალიზატორია.

ოღონდ, ყოველგვარი ბრძოლა უნდა წარიმართოს მხოლოდ და მხოლოდ კანონიერი ხერხებით, კონსტიტუციის, ადამიანის უფლებათა, ეროვნულ უმცირესობათა უფლებების ურყევი და უპირობო დაცვით.

მე მინდა მოგილოცოთ, რომ გუშინ განაახლეთ საყოველთაოდ ცნობილი თქვენი „ტაიმ-აუტის“ პროგრამა. სამწუხაროდ, მე თვითონ ვერ ვნახე, მაგრამ ძალიან კარგად ვიცი შინაარსი, როცა დავბრუნდი, რამდენიმე ჩემს კოლეგას დავურეკე, მათ ძალიან მაღალი შეფასება მისცეს და ძალიან მინდა, რომ აღარ მოშალოთ, არ თქვათ უარი, ეს ძალიან საჭიროა, ასეთი ყოველკვირეული, კვალიფიციური, საფუძვლიანი შეჯამება სახელმწიფოს საშინაო და საგარეო პოლიტიკაში მომხდარი მოვლენების თაობაზე. აქვე, რადგან ამ თემას შევეხე - გუშინ თქვენი გადაცემის თემა 9 თებერვალი იყო და ძალიან ბევრ საინტერესო დეტალზე შეაჩერეთ ყურადღება. უნდა აღვნიშნო, რომ დანაშაულის გახსნის (მხედველობაში მაქვს გახსნა) ურთულეს საქმეში მაღალი პროფესიონალიზმი და შესაშური ოპერატიულობა გამოიჩინეს შინაგან საქმეთა სამინისტროს, პროკურატურისა და უშიშროების სამინისტროს თანამშრომლებმა. მანამდე ბევრი იყო ცოდვა, ბევრი იყო ნაკლი, შეიძლებოდა თავიდან აცილება, მაგრამ, რაც შეეხება იმას, რაც შემდეგ მოხდა, მართლაც უმაღლესი პროფესიონალიზმის გამოვლინება გახლდათ და მე მათ მადლობის სიტყვებით მივმართავ.

- ძალიან დიდი მადლობა.

როდის მიმართავთ პარლამენტსა და ხალხს? კონსტიტუციით გათვალისწინებულია პრეზიდენტის ყოველწლიური მიმართვა პარლამენტისა და ხალხისადმი ქვეყანაში არსებული მდგომარეობის შესახებ, მით უმეტეს, დღეს საინტერესოა და ძალიან აქტუა­ალური ასეთი მიმართვა. ალბათ, უკვე მზადდება ეს დოკუმენტი...

- მზადდება საქართველოს პრეზიდენტის მიმართვა პარლამენტისა და ხალხისადმი, რომელშიც შევეცდები გარკვეულწილად შევაჯამო არა მარტო გასული წლის, არამედ განვლილი რამდენიმე წლის მოვლენები და გავაანალიზო პროცესები სახელმწიფოებრივი პერსპექტივის გათვალისწინებით. ჩვენი ასეთი შეხვედრა გაიმართება მომავალ სამშაბათს, 16 თებერვალს. ამჟამად ინტენსიურად ვმუშაობ ჩემს კოლეგებთან ერთად მოხსენების ტექსტზე, რომელშიც შევეცდები ჩამოვაყალიბო ძირითადი სახელმწიფოებრივი პროცესებს შემდგომი განვითარების ჩემეული ხედვა და, რა თქმა უნდა, ძირითადი საზრუნავი, ძირითადი თემა, ძირითადი პრობლემა, რომელზეც ვილაპარაკებ, ეს გახლავთ ქვეყნის შემდეგომი აღმშენებლობის ხედვა და ქვეყნის კრიზისიდან მისი საბოლოოდ გამოყვანის პერსპექტივა.

- გაემგზავრებით თუ არა მოსკოვში დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ქვეყნების მეთაურთა სამიტზე, რადგან ისეთი ხმებიც გავრცელდა, რომ თებერვლის დამლევს ამ სამიტში შევარდნაძე მონაწილეობას არ მიიღებსო...

- მომავალი სამიტი რუსეთის დედაქალაქში ჩვეულებრივი, ასე ვთქვათ, რიგითი არ იქნება, ვინაიდან დაგეგმილია თანამეგობრობის რეორგანიზაციის იმ გეგმის განხილვა, რომელიც აღმასრულებელმა მდივანმა ბორის ბერეზოვსკიმ შეიმუშავა და დაუგზავნა სახელმწიფოთა მეთაურებს. პროექტი მეც მივიღე და, პრინციპში, მოვიწონე. ასე რომ, ძირითადი, რაც უნდა გამეკეთებინა, ეს უკვე გავაკეთე.

ამრიგად, სამიტი ძალზე მნიშვნელოვანი მოვლენა იქნება და ჩემი დასწრებაც, რა თქმა უნდა, სასურველი იყო. მით უმეტეს, რომ შეიძლება განიხილონ ის პროექტები, რომელთა ინიციატორი თავად გახლავართ. მაგალითად, საქართველოსათვის ძალზე მტკივნეული, ძალზე საინტერესო და საშურია თანამეგობრობის სივრცეში, და სწორედ ეს სივრცეა ჩვენი პროდუქციის ძირითადი გასაღების ბაზარი, ფალსიფიკაციის წინააღმდეგ ბრძოლის ერთობლივი პროგრამის შემუშავება. ეკონომიკური კომიტეტის სხდომაზე ეს თითქმის ერთსულოვნად მიიღეს. გარკვეულ ეტაპზე რუსეთი იყო წინააღმდეგი, მაგრამ შემდგომ რუსეთიც დათანხმდა და მოიწონეს. არ გამოვრიცხავ, რომ სამიტზე ეს პროექტი იქნება შეტანილი. რა თქმა უნდა, გადასაწყვეტია აფხაზეთთან, სამშვიდობო ძალებთან დაკავშირებული პრობლემებიც. ამრიგად, სამიტზე დასასწრებად აქტიურად ვემზადებოდი, მაგრამ სირთულე წარმოიშვა, როდესაც გაირკვა სამიტის თარიღი. სხვათა შორის, მე წინასწარ ვაცნობე, რომ სწორედ 26 თებერვალი არ მაძლევდა ხელს.

საქმე ის გახლავთ, რომ სწორედ 26-27 თებერვალს, როდესაც თანამეგობრობის სახელმწიფოთა მეთაურები იკრიბებიან მოსკოვში, მე ოფიციალურ ვიზიტად უნდა ვეწვიო თურქეთის რესპუბლიკას. ეს ვიზიტი რამდენჯერმე გადაიდო, მოგეხსენებათ, რა დელიკატურ მომენტებთან არის ხოლმე დაკავშირებული ვიზიტის გადადება. მით უმეტეს, როდესაც ლაპარაკია ოფიციალურ ვიზიტზე - მეგობარი, მეზობელი ქვეყნის პრეზიდენტის მიწვევით. გასათვალისწინებელია ისიც, რომ თურქეთში იყო მთავრობის კრიზისი, დანიშნულია არჩევნები და ცოტა მოგვიანებით ვიზიტი თითქმის განუხორციელებელი იქნება, და, შესაძლოა, წელს აღარც მოხერხდეს. დრო კი არ ითმენს, გადასაწყვეტი საკითხები ძალიან ბევრია.

ამგვარად, ჩემი ოფიციალური ვიზიტი თურქეთში აუცილებლად უნდა გაიმართოს და მისი გადადება არ მოხერხდება.

თურქეთის რესპუბლიკის ხელმძღვანელობასთან შეხვედრისას ვისაუბრებთ ორმხრივი ურთიერთობის, რეგიონული თანამშრომლობის უაღრესად მნიშვნელოვან, მე ვიტყოდი, სტრატეგიულად მნიშვნელოვან საკითხებზე.

ამ ვიზიტის მნიშვნელობას ისიც განსაზღვრავს, რომ საბოლოოდ მომწიფდა ისტორიული გადაწყვეტილება საკომუნიკაციო პროექტებთან დაკავშირებით (მე ამაზე ზემოთ უკვე ვისაუბრე).

ამგვარად, თანამეგობრობის სამიტზე ჩემი წასვლა შეიძლება ვერ მოხერხდეს. თუმცა, საქართველო, რა თქმა უნდა, წარმოდგენილი იქნება ამ ღონისძიებაზე და ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როდესაც თანამეგობრობის ამა თუ იმ ქვეყნის პრეზიდენტს არა აქვს საშუალება მონაწილეობა მიიღოს სამიტის მუშაობაში და შეიძლება თვით ამ სამიტის მუშაობაშიც ყველა პრეზიდენტმა ვერ მიიღოს მონაწილეობა და ეს არ არის დიდი ტრაგედია. წარმოდგენილი იქნება, როგორც გითხარით, ჩვენი დელეგაცია. თუ მე ვერ წავედი, დელეგაციას უხელმძღვანელებს ბატონი ვაჟა ლორთქიფანიძე, გაემგზავრებიან სათანადო მინისტრები და, ასე ვთქვათ, სრულფასოვანი უფლებებითა და უფლებამოსილებით იქნებიან აღჭურვილი, რათა აქტიური მონაწილეობა მიიღონ ამ შეხვედრაში.

კიდევ ერთხელ ვადასტურებ უღრმეს პატივისცემას კოლეგებისადმი, აგრეთვე ჩემს პრინციპულ პოზიციას თანამეგობრობასთან დაკავშირებით.

ამ ორგანიზაციას აქვს მომავალი, მაგრამ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ იგი წევრ სახელმწიფოთა სუვერენიტეტის ურღვეობის, ანუ ტერიტორიული მთლიანობის, სახელმწიფოებრიობის მნიშვნელოვან ფაქტორად იქცევა, თუ მიღებული გადაწყვეტილებები რეალურად აღსრულდება და თანამეგობრობა შეძლებს ყველა ეგრეთწოდებულ ცხელ წერტილში არა უბრალოდ მშვიდ­დობის, არამედ სამართლიანი მშვიდობის დამყარებას საკაცობრიო ღირებულებათა საფუძველზე და მათი უშუალო განხორციელებით.

და რადგან ვიზიტებზე ჩამოვარდა ლაპარაკი, ეს წელი ძალიან დატვირთული იქნება, თანაც ისეთი მსოფლიო მნიშვნელობისა და ევროპული მნიშვნელობის ღონისძიებებია გათვალისწინებული, რომლებსაც საქართველოს პრეზიდენტი ვერ გამოაკლდება. მათ შორის, უახლოესი, ალბათ, მარტის დამდეგს გაიმართება - ეს გახლავთ ჩემი პირველი ვიზიტი იაპონიაში. მოგეხსენებათ ამ ბოლო დროს ძალიან გააქტიურდა იაპონიის თანამშრომლობა ცენტრალური აზიის ქვეყნებთან, ისევე როგორც სხვა რეგიონებთან. ასევე იაპონიის კომპანიები აქტიურად მუშაობენ კასპიის ზღვაში, შემოვიდნენ საქართველოშიც, ბალკანეთის ქვეყნებშიც, დაინტერესებული არიან ჩვენი ნავსადგურებით და სხვა მრავალით, გვიწევენ დიდ ჰუმანიტარულ დახმარებას, თანაც ძალიან მნიშვნელოვანს, ჩართული არიან ენერგეტიკაში და, ვფიქრობ, ეს ვიზიტი, ასე ვთქვათ, იქნება ახალი ერის დასაწყისი ამ შორეულ, მაგრამ ძალიან დიდი, უზარმაზარი პოტენციალის ქვეყანასთან ურთიერთობაში.

- გუშინ საინფორმაციო საშუალებებმა გაავრცელეს ცნობა, რომ გარდაიცვალა იორდანიის მეფე ჰუსეინი, პიროვნება, რომელსაც ახლო აღმოსავლეთის პრობლემატიკის მოგვარებაში საკმაოდ მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვის...

- მინდა დიდი სინანული გამოვთქვა ამ ფაქტთან დაკავშირებით. იორდანიის მონარქთან პირადად მე ხანგრძლივი ნაცნობობა და ურთიერთობა მაკავშირებდა. იგი თანამედროვეობის ერთ-ერთი თვალსაჩინო პოლიტიკოსი გახლდათ.

ჩემთვის დაუვიწყარია საუბრები ამ მართლაცდა ბრძენ სახელმწიფო მოღვაწესთან, თავისი ხალხის ღირსეულ შვილთან. წარუშლელ შთაბეჭდილებას ტოვებდა მისი შორსმჭვრეტელობა, მოთმინება, რაც შემდგომ არაერთგზის გამოვლინდა ახლო აღმოსავლეთში მოვლენათა განვითარების დროს.

მეფე ჰუსეინი თავგანწირვითა და კეთილშობილურად იბრძოდა მშვიდობისათვის, მართლაც მთელი თავისი რწმენითა და მოწოდებით. იგი თავისი ერისათვის თავდადებული კაცი იყო და დიდი ნიჭის წყალობით შეძლო კიდეც ძალზე მნიშვნელოვანი, შეიძლება ითქვას, დიდწილად გადამწყვეტი წვლილი შეეტანა ახლო აღმოსავლეთის ურთულეს რეგიონში სისხლისმღვრელი ომების შეწყვეტასა და მშვიდობის დამყარებაში.

მთელ იორდანიის ხალხს, მის ოჯახს, მის მემკვიდრეს ვუცხადებ გულწრფელ სამძიმარს პირადად ჩემი და ჩემი ხალხის სახელით.

- კვლავ აქტუალურია პირადობის დამადასტურებელ დოკუმენტებში ეროვნების აღნიშვნის თემა...

- ვფიქრობ, რომ ამ საკითხის განხილვა და გადაწყვეტილების მიღება, ცოტა არ იყოს, ნაჩქარევად მოხდა. ჩვენ ბევრი კანონი გვაქვს მისაღები პარლამენტში და სავსებით გასაგებია ის, რომ პარლამენტარები ცდილობენ არ შეანელონ ტემპი ამ კანონების მისაღებად, და მართლაც გრანდიოზული მუშაობაა გაწეული. მე ამაზე ვილაპარაკებ პარლამენტში ჩემი გამოსვლის დროს. ჩემ მიერ შეტანილ პროექტში სხვა ვარიანტი იყო გათვალისწინებული და იგი უკვე ცნობილია საზოგადოებისათვის. ჩემს შეცდომად მიმაჩნია, რომ არ გამოვიყენე ვეტოს უფლება მას შემდეგ, რაც პარლამენტმა კანონი მიიღო. როგორც მოგეხსენებათ, მე კვლავ მივმართე პარლამენტს თხოვნით, დაბრუნებოდა ამ საკითხის განხილვას. დოკუმენტებში ეროვნების აღნიშვნა, ჩემი აზრით, აუცილებელი მომენტია ტრადიციულად ისეთი მრავალეროვანი სახელმწიფოსათვის, როგორიც საქართველოა, მით უმეტეს ისეთი სახელმწიფოსათვის, რომლის მშენებლობა ჯერ კიდევ არ დამთავრებულა. თუმცა მოწინააღმდეგეებსაც, მთელი სამართლიანობით უნდა ვთქვა, უამრავი არგუმენტი აქვთ ჩემი პოზიციის საპირისპიროდ.

იქნებ, არ ვიჩქაროთ, უბრალოდ, ჩემი აზრია ასეთი, არ ვიჩქაროთ საბოლოო გადაწყვეტილების მიღება, ვნებათაღელვა ცოტათი დაცხრეს და, როგორც იტყვიან, „ცივი გონებით“ განვსაჯოთ, რომელი გადაწყვეტილება იქნება ბრძნული, შეუცდომელი და ყველასათვის მისაღები.

ჩემთვის ძალზე მნიშვნელოვანია, რომ ცნობილ საზოგადო მოღვაწეთა ჯგუფის, ისევე როგორც ჩემს მოსაზრებებს იზიარებს ჩვენი საპატრიარქოც, უწმინდესი და უნეტარესი ილია მეორე, იზიარებენ ქართველებიც და საქართველოში მცხოვრები სხვა ეროვნებათა წარმომადგენლებიც, და ამას ყველამ აუცილებლად უნდა გავუწიოთ ანგარიში.

საქინფორმი.

„საქართველო შეეცდება და ყველაფერს იღონებს, რათა დიდი პროექტების განხორციელება არც ერთი სახელმწიფოს კანონიერ ინტერესებს არ ეწინააღმდეგებოდეს, პირიქით, ჩვენ ვქმნით თანამშრომლობისა და სახელმწიფოთაშორისი კოოპერაციის უდიდეს, ახალ სისტემას“ : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 8 თებერვლის რადიოინტერვიუ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 9 თებერვალი. - №35 (3076). - 1, 2 გვ.