სანთელი

ღრმად პატივცემულო ბატონო რობერტ,

გულისტკივილით აღვიქვით საქართველოში ყოველთა სომეხთა კათალიკოსის გარეგინ პირველის გარდაცვალების ამბავი.

სომეხმა ხალხმა და სომხურმა სამოციქულო ეკლესიამ მძიმე დანაკლისი განიცადეს. ამქვეყნიური ცხოვრებიდან წავიდა ქრისტიანობისათვის თავდადებული მუშაკი - მღვდელმთავარი, რომელმაც მთელი თავისი სიცოცხლე ღვთისა და ხალხის ერთგულ სამსახურს შესწირა.

მისი უწმინდესობის ხსოვნა მარად დარჩება თავისი სულიერი შვილების, ყოველი სომეხი მოქალაქის გულში.

ნება მიბოძეთ, ქართველი ხალხისა და პირადად ჩემი სახელით გამოვხატო ჩვენი ღრმა მწუხარება და თანაგრძნობა.

პატივისცემით, ედუარდ შევარდნაძე.

მის აღმატებულებას, სომხეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტს, ბატონ რობერტ ქოჩარიანს // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 2 ივლისი. - №174 (3215). - 1 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის ბრიფინგი 1999 წლის 5 ივლისს

(სტენოგრაფიული ჩანაწერი)

სააგენტო „პრაიმ-ნიუსი“: გასულ კვირას პარლამენტის რამ-დენიმე დეპუტატმა, მათ შორის, მოქალაქეთა კავშირის წევრებმაც, დაიწყეს ხელმოწერების შეგროვება ჯაბა იოსელიანის განთავისუფლების თაობაზე. როგორია თქვენი დამოკიდებულება ამ პრობლემისადმი?

ე. შევარდნაძე: ხელმოწერებისადმი - ჩვეულებრივი. ყველას აქვს უფლება ხელმოწერები შეაგროვოს. რაც შეეხება გადაწყვეტილების მიღებას, ამას გარკვეული დრო, ფიქრი სჭირდება. ჯერჯერობით ეს საკითხი დღის წესრიგში არ დგას. ჩვენ, რაც შეგვეძლო, ყველაფერი გავაკეთეთ. ბატონი ჯაბას ჯანმრთელობის მდგომარეობა არც ისე სახარბიელო იყო. მას უმაღლეს დონეზე ჩაუტარდა საკმაოდ რთული ოპერაცია და მისი მდგომარეობა დღეს სავსებით ნორმალურია, ხელისუფლებას და მეც მიგვაჩნია, რომ ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ იმისათვის, რომ ადამიანის სიცოცხლეს, თავისუფალია ის თუ თავისუფლებააღკვეთილი, საფრთხე არ ემუქრებოდეს.

„პრაიმ-ნიუსი“: 6-7 ივლისს თბილისში დაგეგმილია აფხაზეთის პრობლემის თაობაზე საერთაშორისო კონფერენციის გამართვა. მიიღებთ თუ არა მონაწილეობას მის მუშაობაში და, საე- რთოდ, რა მნიშვნელობას ანიჭებთ მას?

ე. შევარდნაძე: ვფიქრობ, არის თუ არა მიზანშეწონილი ჩემი მონაწილეობა. შეიძლება ღირდეს მონაწილეობის მიღება, შეიძლება, უმჯობესი იყო ჩემს გარეშე გაიმართოს, რათა არ შეიქმნას ისეთი შთაბეჭდილება, რომ პრეზიდენტი კონფერენციის მონაწილეებს თავს ახვევს თავის შეხედულებებს. შეიძლება ასე ჯობდეს. მე ცოტა დრო კიდევ მაქვს და ვიფიქრებ.

სააგენტო „ინტერფაქსი“: ვითარება ჩრდილოეთ კავკასიაში ბოლო დღეებში და, საერთოდ, ბოლო ხანებში ძალიან იძაბება. თუ შეგიძლიათ გააკეთოთ პროგნოზი, როგორ განვითარდება მოვლენები და ეს დაძაბულობა რაიმე გავლენას ხომ არ მოახდენს საქართველოზე?

ე. შევარდნაძე: ჩემთვის ძალიან ძნელია რაიმე პროგნოზის გაკეთება, მაგრამ როცა გამოვედი ინიციატივით „მშვიდობიანი კავკასიის“ შესახებ, რა თქმა უნდა, ჩრდილოეთ კავკასიის ხალხებსაც ვგულისხმობდი. ბევრი მათგანი, ბევრი მოქალაქე, ყოველ შემთხვევაში, ბევრი პოლიტიკური მოძრაობის წარმომადგენელი ამ მოძრაობაში ჩაბმულია. ეს შემთხვევითი არ არის. ყოველგვარი არასტაბილურობა ჩრდილოეთ კავკასიაში გარკვეულ გავლენას იქონიებს საქართველოზე და, საერთოდ სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებზე. ასევე, ყოველგვარი არასტაბილურობა სამხრეთ კავკასიაში აუცილებლად აირეკლება ჩრდილოეთ კავკასიის ცხოვრებაზე.

„ინტერფაქსი“: რუმინეთმა, უნგრეთმა და ბულგარეთმა ნება არ დართეს რუსეთის სამხედრო თვითმფრინავებს გადაეფრინათ ამ ქვეყნებზე. ამასთან, რუსეთის თვითმფრინავებმა გაუფრთხილებლად გადაუფრინეს საქართველოს. ხომ არ ნიშნავს ეს, რომ რუსეთი საერთოდ არაფრად აგდებს საქართველოს?

ე. შევარდნაძე: სიმართლის ნაწილი თქვენს კითხვაში, რა თქმა უნდა, არის. ამ ქვეყნებს რუსეთმა მეტი ანგარიში გაუწია და წინასწარ ითხოვა ნებართვა. ამიტომ მათ ჰქონდათ საშუალება გამოეხატათ თავიანთი დამოკიდებულება ამ თხოვნის მიმართ და, ფაქტობრივად, უარი უთხრეს, რაც შეეხება საქართველოზე გადაფრენას, უნებართვოდ, ყოველგვარი გაფრთხილების გარეშე, ეს არის ქვეყნის უპატივცემულობა. დიდია ქვეყანა თუ პატარა, ამას მნიშვნელობა არა აქვს. მე ამას წინათ ვისაუბრე ამის შესახებ და ეს სერიოზული განხილვისა და მოლაპარაკების საგანი უნდა გახდეს. ჩვენ არ გვინდა მივმართოთ უკიდურეს ღონისძიებებს, ჩვენ დაინტერესებული ვართ რუსეთთან მეგობრული, კეთილმეზობლური ურთიერთობით და მომავალშიც ასე იქნება. ამიტომ ორივე მხარე უნდა შეეცადოს, რომ ამის მსგავსი ინციდენტი არ დაუშვან.

სააგენტო „რია-ნოვოსტი“: გასულ კვირას არაოფიციალურმა წყარომ სომხეთიდან მასობრივი ინფორმაციის საშუალებების მეშვეობით გაავრცელა ინფორმაცია, რომ 12 ივლისს ხელი მოეწერება ხელშეკრულებას საბერძნეთს, ირანსა და სომხეთს შორის სამხედრო-პოლიტიკური კავშირის შექმნის შესახებ. ნათქვამი იყო, რომ ოფიციალურმა ათენმა თხოვნით მიმართა საქართველოს ხელისუფლებას შეუერთდეს უკვე შექმნილ ეკონომიკურ კავშირს ამ ქვეყნებს შორის და რომ მომავალში შეეცდებიან საქართველოს შეერთებას ახალ კავშირთანაც, რომელიც თითქოს მიმართულია რუსეთთან თანამშრომლობისაკენ და ნატოს წინააღმდეგ. თუ გაქვთ ასეთი ინფორმაცია და როგორ კომენტარს გააკეთებდით?

ე. შევარდნაძე: არ მაქვს ასეთი ცნობა და არ შემიძლია კომენტარი გავუკეთო თქვენს ნათქვამს. არც წამიკითხავს და არავის არაფერი შემოუთავაზებია. 1-2 წლის წინათ იყო კონსულტაციები ირანს, საბერძნეთსა და სომხეთს შორის. ჩვენ წინააღმდეგობა არ გაგვიწევია. ლაპარაკი იყო ჩვეულებრივ კონსულტაციებზე სახელმწიფოთა შორის თანამშრომლობის შესახებ. ჩვენ არ გაგვიპროტესტებია, მაგრამ ვთხოვეთ ჩაერთოთ ამ კონსულტაციებში აზერბაიჯანიც. ასეთ პატარა რეგიონში რომელიმე სახელმწიფოს იზოლირება არცთუ გამართლებულია პრაქტიკულად, სტრატეგიულად და ტაქტიკურად. ამ თემაზე მეტი საუბარი ჩვენ არ გვქონია.

გაზეთი „ალია“: რადიოინტერვიუში ბრძანეთ, რომ გადასახადების ამოღება იზრდება, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, სოციალური სფერო ხელისუფლების კვლავაც ყველაზე სუსტ წერტილად რჩება. მოსახლეობისთვის მნიშვნელოვანია არა არჩევნების წინ დარიგებული ხელფასები და პენსიები, არამედ იმ პირების დასჯა, რომლებმაც სერიოზული ზიანი მიაყენეს ქვეყანას და ასე ვთქვათ, კორუმპირებულები არიან. ასეთ ფონზე ასლან აბაშიძის განცხადება, რომ, თუ ის მოვა ხელისუფლებაში, ძალიან მკაცრად მოსთხოვს ყველას პასუხს, საკმაოდ მაცდუნებლად ჟღერს, რადგან თბილისი ლოიალურად არის განწყობილი იმათ მიმართ, ვინც სირთულეებს უქმნის არჩევნებში ხელისუფლებას.

ე. შევარდნაძე: ღმერთმა ყველას ხელი მოუმართოს, ვინც მოვა საქართველოს ხელისუფლებაში. ვინ იქნება ეს არ ვიცი, იცის მხოლოდ ხალხმა და მხოლოდ ხალხს შეუძლია გადაწყვიტოს. რაც შეეხება ხელფასებთან დაკავშირებულ პრობლემებს, არაერთხელ მითქვამს, რა გახდა ამის მიზეზი. მიზეზია ის კრიზისი, რომელშიც ჩვენ აღმოვჩნდით. ქვეყნის შიგნით განვითარებული საბიუჯეტო კრიზისი დაკავშირებულია გარკვეულწილად კორუფციასათან, აღურიცხაობასთან და ბევრ სხვა მოვლენასთან. ერთ-ერთი უმთავრესი ფაქტორი არის ძალიან მძლავრი, სერიოზული გავლენა რუსეთის კრიზისისა. რუსეთის კრიზისმა უმძიმესი დარტყმა მიაყენა საქართველოს ეკონომიკასა და ფინანსებს. ისევე, როგორც თვითონ რუსეთისა და იმ ქვეყნების ეკონომიკას, რომლებიც რუსეთთან არიან დაკავშირებული ეკონომიკური კავშირებით.

რაც შეეხება კორუფციას, ის არ არის ისეთი პრობლემა, რომელიც, როგორც ზოგიერთს ჰგონია, პრეზიდენტის მაგიდაზე ხელის გაბედული დარტყმით მოგვარდება. ასე არ არის. ბევრიც დააპატიმრეს, ბევრიც პასუხისგებაშია მიცემული. მარტო შინაგან საქმეთა სამინისტროს სისტემიდან ათასამდე კაცია დათხოვნილი. ბევრი დაპატიმრებულიც არის. ასევეა საგადასახადო სამსახურში. მაგრამ, ამავე დროს, გარდა ადმინისტრაციული და, მე ვიტყოდი, რეპრესიული ღონისძიებებისა, აუცილებელია სათანადო მიზეზების მიგნება და აღმოფხვრა. მაგალითად, სიგარეტის ბიზნესიდან ქვეყნის ბიუჯეტში შემოდიოდა სულ რაღაც 300-600 ათასი ლარი. მას შემდეგ, რაც აქციზური მარკები შემოვიღეთ, სიგარეტის ბიზნესიდან 10 მილიონამდე ლარი შემოდის ყოველთვიურად. ესე იგი, საჭიროა არა მარტო მოწოდებები, ხმაური და თუნდაც შიშველი ხმალი, არამედ ისეთი ხერხებისა და მეთოდების ძიება, რომლებიც გამორიცხავს კორუფციის ფართო მასშტაბით გავრცელებას. დიდი ხანია ეს საკითხი მზადდება. მთავრობის სხდომაზე მოვისმინეთ სტატისტიკის დეპარტამენტის ხელმძღვანელის მოხსენება, თუ როგორ უნდა მოწესრიგდეს საქართველოში სახელმწიფო რეგისტრის საკითხი. ყველა იურიდიული და ფიზიკური პირი, რომელიც რაღაცას ქმნის, უნდა იყოს რეგისტრირებული, აღრიცხული. აღრიცხვა იგზავნება ავტომატურად საგადასახადო ინსპექციაში და, თუ პიროვნებას ეკუთვნის გადასახადის გადახდა, უნდა გადაიხადოს. ასევე, ზოგიერთ სხვა დარგში. ის ღონისძიებები, რომლებიც მიმდინარეობს საქართველოს საზღვაო ფლოტში, ერთ-ერთი გამოხატულებაა იმისა, რომ ქვეყანა იბრძვის კორუფციის წინააღმდეგ, რომელ სფეროშიც უნდა იყოს. ასეთი გეგმა კიდევ ბევრია სხვადასხვა დარგში. მაგალითად, საბაჟო სამსახურში მიმდინარე ღონისძიება - უცხოელთა დაქირავება აპრობირებული მეთოდია. კონტრაქტში ჩადებულია პირობა, რომ ისინი გარკვეული დროის შემდეგ ჩამოვლენ, დადგებიან საქართველოს საბაჟოებზე ორივე მხარეს (მოსაზღვრე ქვეყნებთანაც ექნებათ სათანადო კონტრაქტები გაფორმებული) და საბაჟო შემოსავლებს, როგორც მინიმუმი, 50 პროცენტით გაადიდებენ. ეს იმას ნიშნავს, რომ 50 პროცენტი იკარგება. სხვა გზით, რამდენი მებაჟეც უნდა დავიჭიროთ და გავასამართლოთ, მე გაძლევთ გარანტიას, რომ აბსოლუტური წესრიგის დამყარება შეუძლებელია. უნდა იყოს იდეალური აღრიცხვა, უცხო თვალი, ისეთი ადამიანი, რომლის მოსყიდვა შეუძლებელია, და მას უნდა გააჩნდეს ყველა ხერხი და მეთოდი, რათა ეს არხი ამოიგმანოს. თანდათანობით, მსოფლიო გამოცდილების გაზიარებით, უცხოელ სპეციალისტებთან ერთად ასეთი ძალიან დიდი და მიზანმიმართული მუშაობა მიმდინარეობს და, ვფიქრობ, შედეგებს მივიღებთ. საქართველო ძალიან სწრაფად, ალბათ, ვერა, მაგრამ კორუფციას ძირითადად დაძლევს. ჩვენ სხვა გზა არ გვაქვს. ეს არის ჩვენი პრინციპის საკითხი და არავითარ საარჩევნო კამპანიას არ უკავშირდება. რა თქმა უნდა, ამომრჩეველს უნდა ვუთხრათ, რას ვაპირებთ, მაგრამ არა იმისათვის, რომ მისი ხმები ვიყიდოთ, არამედ იმისათვის, რომ იცოდეს სიმართლე, რას აკეთებს ქვეყანა, რა პერსპექტივები აქვს. ხოლო ვის აირჩევენ პრეზიდენტად, ეს მათი საქმეა.

„ალია“: ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის მარშრუტთან დაკავშირებით ყოველთვის იყო აზრთა სხვადასხვაობა. ზოგიერთი ქვეყანა ამ მარშრუტს მხარს უჭერდა. ზოგი - ეწინააღმდეგებოდა. ხომ არ შეცვლილა თბილისის პოზიცია ამასთან დაკავშირებით?

ე. შევარდნაძე: ანკარაში ჩვენ ხელი მოვაწერეთ დეკლარაციას იმის შესახებ, რომ ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენი აუცილებლად აშენდება. ჩვენ სიტყვის პატრონი ვართ და ეს დეკლარაციაც ძალაში რჩება.

სააგენტო „იტარ-ტასი“: ამ დღეებში საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრმა განაცხადა, რომ საქართველო მიაღწევს იმას, რომ ივლისის ბოლოსთვის გაეროს უშიშროების საბჭომ ოფიციალურად დააფიქსიროს აფხაზეთში ქართული მოსახლეობის ეთნიკური წმენდის ფაქტი, დააფიქსიროს ის, რაც ეუთოს ლისაბონისა და ბუდაპეშტის სამიტზე არის აღიარებული. რა ნაბიჯებს დგამს საქართველოს ხელისუფლება და პირადად თქვენ იმისათვის, რომ უშიშროების საბჭომ ნამდვილად მიიღოს ასეთი გადაწყვეტილება და შეიტანოს ასეთი პუნქტი რეზოლუციაში? არ არის გამორიცხული, რომ უშიშროების საბჭოს წევრი ზოგიერთი ქვეყანა ამგვარი გადაწყვეტილების წინააღმდეგ გამოვიდეს.

ე. შევარდნაძე: სერიოზული ღონისძიებები ხორციელდება. ამ დღეებში ხელს მოვაწერ წერილს გაეროს გენერალური მდივნისა და უშიშროების საბჭოს ყველა წევრისადმი, რომელშიც არის შესაბამისი არგუმენტაცია და თხოვნა, რომ მხარი დაუჭირონ ამ სამართლიან მოთხოვნას. მეორეც, თბილისში იმყოფება საქართველოს წარმომადგენელი გაეროში პეტრე ჩხეიძე. გაიმართა კონსულტაციები საგარეო საქმეთა სამინისტროში, მეც შევხვდი, მან მიიღო აუცილებელი მითითებები და იწყება სერიოზული მუშაობა ამ დოკუმენტის მომზადებისათვის და საბჭოს წევრი ზოგიერთი ქვეყნის პოზიციის მოსამზადებლად, რომლებიც როგორც ყოველთვის, ან სიფრთხილეს იჩენენ, ან იკავებენ ჩვენთვის მიუღებელ პოზიციას. ძირითადად, ეს არის რუსეთი, რომელმაც, არ შემიძლია არ აღვნიშნო, ლისაბონისა და ბუდაპეშტის სამიტებზე ძალიან აქტიურად დაუჭირა მხარი საქართველოს პოზიციას. არ გამოვრიცხავ, რომ უშიშროების საბჭოშიც იგივე მოხდება. ეს ჩვენი პრინციპული თხოვნაა. შეიძლება, საგარეო საქმეთა მინისტრს სპეციალურად მოუწიოს გამგზავრება. არ გამოვრიცხავ აფხაზეთის ხელისუფლების წარმომადგენელთა, დეპუტატების გამგზავრებასაც. თავად უშიშროების საბჭოს სხდომაზე მათი დასწრება, ალბათ, არ მოხერხდება, რადგან არ არის ასეთი პრაქტიკა. თუ მიიწვევენ ერთ მხარეს, უნდა მიიწვიონ მეორეც. რაც შეეხება საქართველოს, მას შეუძლია მიიღოს მონაწილეობა. თქვენ გახსოვთ, მე იქ ორჯერ გამოვედი სიტყვით, ასევე - მენაღარიშვილი. ასე რომ, ღონისძიებები ხორციელდება და, ვნახოთ, რა გამოვა.

„იტარ-ტასი“: ივნისის ბოლოს მოსკოვში საქართველოსა და რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროების წარმომადგენლებს შორის გაიმართა კონსულტაციები სამხედრო თანამშრომლობის საკითხებთან დაკავშირებით. მენაღარიშვილმა განაცხადა, რომ ეროვნული უშიშროების საბჭოს სხდომაზე მოგახსენებდათ შედეგების შესახებ. მოგახსენათ თუ არა რა გადაწყვეტილება მიიღეთ?

ე. შევარდნაძე: მომახსენა და გადავწყვიტეთ, გავაგრძელოთ კონსულტაციები.

„იტარ-ტასი“: ამერიკის კონგრესის მიერ „დიდი აბრეშუმის გზის“ აღორძინების მხარდამჭერი პროგრამის მიღება ხომ არ ნიშნავს, რომ აშშ-მ ოფიციალურად გადაწყვიტა უფრო აქტიურად ჩაერთოს კავკასიის ათვისებასა და რეგიონიდან რუსეთის გაძევებაში?

ე. შევარდნაძე: გულახდილად გეტყვით, რომ ჩვენ შევეცადეთ, ჩვენი შესაძლებლობის ფარგლებში, დაგვეჩქარებინა კონგრესის მიერ ამგვარი, ძალზე საჭირო, მე ვიტყოდი, ისტორიული კანონპროექტის მიღება. ვფიქრობ, აქ არ არის არანაირი მეტოქეობა. ასეთი პროგრამა მიღებული აქვს იაპონიის მთავრობას. ბაქოს შეხვედრაში, სადაც დეკლარაცია მივიღეთ, მონაწილეობდა 34 სახელმწიფო, მათ შორის, რუსეთი. მე არაერთხელ შევთავაზე რუსეთის ხელმძღვანელობას, სხვადასხვა სტრუქტურის წარმომადგენლებს, უფრო აქტიურად ჩაერთონ ამ პროექტის განხორციელებაში. რუსეთისთვის ეს მომგებიანია და საქართველო ყველაფერს იღონებს. ერთადერთი, რამაც შეიძლება ხელი შეგვიშალოს, აფხაზეთში კონფლიქტია. მისი მოწესრიგება გიგანტურ შესაძლებლობებს შექმნის ტვირთებისა და ხალხის ნაკადების მოძრაობისათვის ჩრდილოეთიდან სამხრეთისა და სამხრეთიდან ჩრდილოეთისაკენ. მხოლოდ სამხრეთ კავკასიის სახელმწიფოებს არ ვგულისხმობ. იგულისხმება უფრო დაშორებული სახელმწიფოებიც.

ტელეკომპანია „რუსთავი-2“: რუსულ და თურქულ გაზეთებში დაიბეჭდა ცნობა ასლან აბაშიძეზე დაყრდნობით, სადაც იგი აცხადებს, რომ მან საქმის კურსში ჩააყენა საქართველოს პრეზიდენტი იმასთან დაკავშირებით, რომ მის გარემოცვაში გარკვეული პირები ერთგვარი სამხედრო გადატრიალებისათვის ემზადებიან და ამისათვის იყენებენ მუსულმან ტერორისტებს. იყო თუ არა თქვენს შორის მსგავსი საუბარი და თუ დაადასტურებთ ამ ინფორმაციას?

ე. შევარდნაძე: როდესაც ბატონ ასლანთან მაქვს შეხვედრები, ტერორიზმის თემას, რა თქმა უნდა, ვეხებით და არცთუ უსაფუძვლოდ. ჩემს თავს თუ ვიგულისხმებთ და იმას, რაც მას ადრე შეემთხვა, საფუძველი არის.

რაც შეეხება იმას, რომ ჩემს გარემოცვაში უცხოელი თუ მუსულმანი ტერორისტები არიან, ანდა აქ, საქართველოს რომელიმე რეგიონში ასეთი ხალხი რეალურად არსებობს, მე არა მგონია, ამას სერიოზული საფუძველი ჰქონდეს. ერთადერთი უცხო ძალა საქართველოში არის რუსეთის სამხედრო ბაზები. მაშინ უნდა ვიგულისხმოთ, რომ თუ ასეთი არსებობს, სწორედ იქ არის თავმოყრილი, სხვაგან სერიოზული ტერორისტული ძალების თავმოყრა წარმოუდგენელია. მე არა მგონია, რომ რუსეთმა იკადროს ასეთი რამ და ასეთი რაზმები შექმნას.

მეორე საკითხია (მე ბოდიშს მოვუხდი ბატონ ასლანს, თუ მან ასე არ თქვა, მაგრამ მე ასე გავიგე), რომ მუსულმანებზე აქცენტის გადატანა, როცა ლაპარაკია ტერორისტებზე, ერთგვარად შეურაცხმყოფელია მთელი მუსულმანური სამყაროსათვის. მე ჩემი საკუთარი გამოცდილებით ვიცი, რომ ორჯერ ჩემზე თავდასხმა განახორციელეს არა ისლამისტებმა და მუსულმანებმა, არამედ ჩვენმა ძმებმა ქართველებმა, ქრისტიანებმა. ასე რომ, ასეთი დაყოფა, რომ მუსულმანურ სამყაროში არიან ტერორისტები და ქრისტიანული სამყარო უცოდველია, მიუღებელია ჩემთვის.

„რუსთავი-2“: გაზეთ „იზვესტიაში“ გუშინ გამოქვეყნდა, რომ საქართველოს გენერალურ შტაბს აქვს აფხაზეთის სამხედრო ძალით დაბრუნების გეგმა, რამდენად სერიოზულია ეს განცხადება?

ე. შევარდნაძე: ჯერ ერთი, ასეთი გეგმა თუ არსებობს, უნდა არსებობდეს საიდუმლოდ. თუ ასეთი გეგმა საიდუმლო არ არის, მაშინ ის გეგმა აღარ არის. მე ათასჯერ განმიცხადებია, რომ ჩვენს მეგობრებთან, თანამოაზრეებთან და კოლეგებთან ერთად, საერთაშორისო თანამეგობრობას ვგულისხმობ, ჯერჯერობით კურსი გვაქვს მშვიდობიან მოწესრიგებაზე. თქვენ იცით, რა ძალისხმევა დაგვჭირდა იმისათვის, რომ გალის კონფლიქტი არ გადაზრდილიყო დიდ კავკასიურ ომში და მაშინ ეს მოხერხდა. ვიმეორებ, თუ არსებობს რაღაც სერიოზული გეგმა, ვერავითარი დაზვერვა იქამდე ვერ მიწვდება და ასეთი ინფორმაცია მხოლოდ ჭორის დონეზე შეიძლება იყოს.

გაზეთი „მოსკოვსკიე ნოვოსტი“: დაახლოებით ორი თვის წინათ აჭარის ხელისუფლებამ საქართველოს ფაქტობრივად ბრალი დასდო ტერორიზმში. ეს თემა ჩაიფარცხა, მიუხედავად იმისა, რომ უშიშროების მინისტრი იყო ბათუმში, პასუხი მაინც ძალიან ბუნდოვანია. ამ დღებში საქართველოს ხელისუფლებას ისეთი სიტყვები უწოდეს, ჩემთვის გამეორება ძალიან ძნელია. რა მდგომარეობაა, ეს ნორმალური მდგომარეობაა თუ ავადმყოფური? ხომ არ ნიშნავს ეს, რომ შეიძლება არჩევნებიც საეჭვო გახდეს? საით მივდივართ?

ე. შევარდნაძე: რაღაც მინიშნებების გამო საქართველოს პრეზიდენტის მიერ ტერორისტების მიმართ ხელშეწყობის შესახებ თავის მართლება რომ დავიწყო, სერიოზულად არც თქვენ მიიღებთ და არც მე, რადგან ამის მსგავსი ბუნებაში იდეაც კი არ შეიძლება არსებობდეს. ადრე, როცა ქვეყანაში ქაოსი სუფევდა, შეიძლება რაღაც ჯგუფებს მსგავსი მიზნები ჰქონოდათ. რაც მე სახელმწიფოს მეთაური და შემდეგ პრეზიდენტი ვარ, ამის მსგავსი რამ არ ყოფილიყო, ალბათ, ჩემთვის აუცილებლად ცნობილი გახდებოდა.

რაც შეეხება დღევანდელ მდგომარეობას, მე მგონია, რომ ზედმეტი დრამატიზება ხდება იმისა, რის დრამატიზებაც საჭირო არ არის. საქართველოს სანაოსნოში რომ წესრიგი უნდა იყოს, ამით აჭარაც და ცენტრალური ხელისუფლებაც ერთნაირად უნდა იყვნენ დაინტერესებული. მე არაფერს მოვითხოვ გარდა იმისა, რომ ჩატარდეს გამოძიება და აღვადგინოთ სრული სურათი, რა მოხდა ამ ბოლო წლების განმავლობაში. წინა წლებში, როცა ჩვენ ფაქტობრივად სახელმწიფო არ ვიყავით, რა თქმა უნდა, ვერ ვფლობდით სიტუაციას. მაგრამ ახლა მოვიდა დრო, რომ ცენტრმა თავისი საქმე აკეთოს და რეგიონმა - თავისი. მე, მაგალითად, ერთ-ერთ გამოსავლად მიმაჩნია ის, რომ რაც შეიძლება სწრაფი ტემპით ჩატარდეს გამოძიება, დადგინდეს ყველაფერი და ყველაფერს თავისი სახელი დაერქვას. ამავე დროს, მხოლოდ ცენტრალური ხელისუფლების უფლებაა, რადგანაც ფლოტი სახელმწიფოს საკუთრებაა და უნდა განაგებდეს მხოლოდ ცენტრალური ხელისუფლება, დანიშნოს საერთაშორისო აუდიტი ფლოტში თანხების მოძრაობის შესამოწმებლად. როცა ჩატარდება აუდიტი და დამთავრდება გამოძიება, მე საშუალება მექნება უფრო დეტალურად გიპასუხოთ. დღეს ყველას მოვუწოდებ, რომ ზედმეტი დრამატიზებისაგან თავი შევიკავოთ იმიტომ, რომ ხშირად, თუ ფაქტი შეუმოწმებელი და საეჭვოა, იწვევს ზედმეტ დაძაბულობას არა მარტო ერთ რეგიონთან, არამედ მთელ საზოგადოებაში. ეს აჭარასაც ეხება და სხვებსაც, ვისაც სათანადო ფაქტები არ გააჩნიათ. ფაქტები თუ არის, ალბათ უნდა დავწეროთ და ვილაპარაკოთ კიდეც. მით უმეტეს, თავი უნდა შევიკავოთ და ნერვები მოვთოკოთ, როდესაც წინ გვაქვს ისეთი სერიოზული გამოცდა, როგორიც არის არჩევნები, პარლამენტის და შემდეგ პრეზიდენტის. ამ ორი-სამი თვის წინათ მოვუწოდე ყველას, რომ შევეცადოთ (ჩვენ საკმაოდ წავიწიეთ წინ დემოკრატიული განვითარებების გზაზე) ვიყოთ მაქსიმალურად კორექტულნი, განსაკუთრებით, როცა ლაპარაკია პრეტენდენტზე - მხედველობაში მაქვს პარტიები, პოლიტიკური ძალები და პრეზიდენტობის კანდიდატები. ვიყოთ მაქსიმალურად კორექტულნი ერთმანეთისადმი დამოკიდებულებაში. შეიძლება ყოველთვის ვერ მოვახერხოთ, შეიძლება მდგომარეობა ცოტათი უფრო გამწვავდეს, მაგრამ არჩევნები საქართველოში ყველა შემთხვევაში გაიმართება. აჭარამ რატომ უნდა თქვას უარი იმ შესაძლებლობაზე, რომელიც მას აქვს - „აღორძინების კავშირმა“ საკმაოდ ბევრი ადგილი მოიპოვა მუნიციპალური არჩევნების დროს. მას აქვს საშუალება, რომ იბრძოლოს და წესიერი და პატიოსანი გზით არჩევნებში მიაღწიოს გარკვეულ წარმატებებს და პარლამენტშიც სათანადო ძლიერი ჯგუფი ჰყავდეს, ასე რომ, საფუძველი იმისათის, რომ არჩევნებს რაღაც ემუქრება, ჯერჯერობით არ არსებობს. მე მეგონა, რომ არც იარსებებს.

„მოსკოვსკიე ნოვოსტი“: უკაცრავად, მაგრამ გუშინდელ გამოსვლაში გენერალურმა პროკურატურამ განაცხადა, რომ აჭარის პროკურატურა პრაქტიკულად არ აძლევს მასალებს. არის საშიშროება, რომ ეს საქმეც ისე ჩაიფარცხება, როგორც სხვა საქმეები. ყველასათვის ცნობილია, რომ ის გემები ხუთი წლის წინათ იყო გაყიდული. რა ბანკში ტრიალებდა ეს თანხები, ვინ დგას ამ ბანკის უკან და რომელი ოჯახის წევრები - ესეც ცნობილი იყო, მაგრამ სამწუხაროდ, დღეს ამოტივტივდა...

ე. შევარდნაძე: არავის აქვს უფლება საქართველოს ტერიტორიაზე, ყოველ შემთხვევაში, იმ ტერიტორიაზე, რომელზეც ვრცელდება საქართველოს იურისდიქცია, გენერალურ პროკურატურას, შინაგან საქმეთა სამინისტროს, უშიშროებას აუკრძალოს სათანადო ღონისძიებების, მით უმეტეს, საგამოძიებო ღონისძიებების განხორციელება. აქ არ არის ლაპარაკი იმაზე, რომ რაღაც დამატებითი ძალები, შეიარაღებული რაზმები უნდა შეიყვანონ - ეს ბუნებრივია. გარკვეულ გაღიზიანებას იწვევს, მაგრამ გამომძიებლების შესვლა ჩვეულებრივი მოვლენაა და ვისაც სიმართლის ეშინია, ხელი უნდა შეუწყონ მათ, რომ თავისი მოვალეობა შეა- სრულონ, მათ შორის, ქვეყნის გენერალური პროკურორის წარმომადგენლებს.

გაზეთი „მენორა“: დღევანდელი მსოფლიო პრესა და მთელი ისრაელი ძალიან შეშფოთებულია იმ მოვლენების გამო, რაც ირანში ვითარდება - დაიწყო ებრაული მოსახლეობის მასობრივი დაპატიმრება. ამის გამო მთელ მსოფლიოში დაიწყო მოძრაობა მათი განსაკუთრებით, ებრაელი სასულიერო მოღვაწეების მხარდასაჭერად. მასში ჩაერთნენ საკმაოდ ცნობილი საზოგადო და პოლიტიკური მოღვაწეები. თქვენ პატივს გცემენ მთელ მსოფლიოში. ვიცი, რა პატივისცემით გეკიდებიან ასევე ირანის პოლიტიკური მოღვაწეები. თქვენ ადრეც იბრძოლეთ იმისათვის, რომ გადაგერჩინათ ებრაელი მფრინავი, რომელიც ირანში ჩავარდა ტყვედ. ახლაც ხომ არ მიიღებდით მონაწილეობას ებრაელი სასულიერო პირების სიცოცხლის გადარჩენაში ამ აქციის მონაწილე სხვა პოლიტიკურ და საზოგადო მოღვაწეებთან ერთად?

ე. შევარდნაძე: მინდა გითხრათ, რომ ძალიან განვიცდი ყოველივე ამას, თუმცა არ შემიძლია ვიყო მსაჯული, სამართლიანია თუ უსამართლო ამა თუ იმ პიროვნებისათვის თავისუფლების აღკვეთა. მინდა შეგახსენოთ: ჩვენი საგარეო პოლიტიკური კურსის ძირითადი არსი არის ის, რომ მსოფლიოში მხოლოდ და მხოლოდ მეგობრები ვეძიოთ და ვპოვოთ. აბსოლუტურ უმრავლესობასთან კარგი ურთიერთობა გვაქვს, მათ შორის, ირანის ხელისუფლებასთან, ირანის სახელმწიფოსთან. ხოლო საქართველო-ისრაელის დამოკიდებულების შესახებ თქვენ კარგად მოგეხსენებათ, იმის გარანტიის მიცემა, რომ რომელიმე პოლიტიკურ მოღვაწეს, როგორი ავტორიტეტულიც უნდა იყოს ის, შეუძლია ამ პრობლემის გადაწყვეტა, ზედმეტი თვითდაჯერებულობა იქნება. მაგრამ რაც შემიძლია და რაც ჩემს უფლებას თუ მოვალეობას არ აღემატება, თითქმის ყველაფერი გავაკეთე იმისათვის, რომ ჩვენს ირანელ მეგობრებს ეგრძნოთ საქართველოს დაინტერესება ამ საკითხის სამართლიანი გადაწყვეტით. ვიცი, რომ მსოფლიოს მრავალი პოლიტიკური მოღვაწეც ამ გზას ადგას. კაცმა რომ თქვას, ეს ირანის საშინაო საქმეა, მათი შინაური პოლიტიკის პრობლემაა. ერთადერთი, რაც შემეძლო გამეკეთებინა, ის იყო, რომ გადამეცა ჩემი თანამემამულეების, ებრაელებისა და ქართველების შეშფოთება ამ ამბავთან დაკავშირებით. ეს საიდუმლო არ არის. ჩვენი ასეთი თხოვნა არსებობს. როგორი იქნება შემდგომი დამოკიდებულება მის მიმართ, ეს სხვა საკითხია. სააგენტო „ელიზი-ნიუსი“: როგორც ცნობილი გახდა, კოლხურ კოშკში მიმდინარე აქციას ზუგდიდშიც გამოუჩნდნენ მხარდამჭერები. ხომ არ ნიშნავს ეს, რომ ახალი დაბრკოლების ტალღა იქმნება სამეგრელოში წინასაარჩევნოდ. თქვენ, როგორც დემოკრატი პრეზიდენტი, რაშიც ეჭვი არავის ეპარება, რა თქმა უნდა, ალბათ, შეწუხებული ბრძანდებით იმ ადამიანების ბედით, რომლებმაც ასე გადადეს თავი გარკვეული იდეაფიქსებისათვის. რამდენად ჯანსაღია ეს აზრი, სხვა საკითხია, მაგრამ თქვენი პოზიცია როგორია ამ საკითხთან დაკავშირებით?

ე. შევარდნაძე: თუ საზოგადოების რაღაც ნაწილს მიაჩნია, რომ პროტესტის ასეთი ფორმაა საჭირო, ეს კანონის მიერ აკრძალული არ არის. არავითარი ზომების მიღება იმასთან დაკავშირებით, რომ ეს აქცია შეწყდეს ან გაგრძელდეს, სამწუხაროდ არ შემიძლია, უძლური ვარ. თავისთავად ვწუხვარ, რომ ასეთი რამ ხდება. ძალიან ცუდია, რომ ადამიანები შიმშილობენ. არ შეიძლება ასეთ აქციებს შედეგი მოჰყვეს. არჩევნები ახლოვდება, არცთუ ცხრა მთას იქეთ არის ეს დღე და საქართველოს მოსახლეობას ექნება საშუალება თავისი ნება, არჩევანი გამოხატოს წესიერი, კანონიერი და საყოველთაოდ აღიარებული წესით.

საქართველოს პრეზიდენტის
პრესსამსახური - საქინფორმი.

„საქართველო ძალიან სწრაფად, ალბათ, ვერა, მაგრამ კორუფციას ძირითადად დაძლევს. ჩვენ სხვა გზა არ გვაქვს“ : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის ბრიფინგი 1999 წლის 5 ივლისს // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 6 ივლისი. - №178 (3219). - 1,3 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 5 ივლისის რადიოინტერვიუ

- გასული კვირა განსაკუთრებით დატვირთული იყო შეხვედრებით, თქვენი მონაწილეობით მთავრობისა და ეკონომიკური საბჭოს სხდომებზე განიხილეს მრეწველობის განვითარების კონცეფცია, მთავრობის სხდომაზე კი ჯანდაცვის სისტემის შემდგომი სრულყოფისა და განვითარების პერსპექტივა. უკვე საკმაოდ რეალურია საქართველოს გაწევრიანება მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში, თუმცა, ისევ ისმება კითხვა - რა დადებითი შედეგები მოჰყვება ამას საქართველოს ეკონომიკისათვის? დაბოლოს, როგორია თქვენი კომენტარი ბიუჯეტის შემოსავლის ზრდასთან დაკავშირებით? მით უმეტეს, რომ მსოფლიო ბანკმა გასულ კვირას მიიღო გადაწყვეტილება საქართველოსთვის ახალი კრედიტების გამოყოფის თაობაზე, - ჟურნალისტ ნატო ონიანის თხოვნით, ამ თემაზე საუბრით დაიწყო თავისი ტრადიციული ორშაბათის რადიოინტერვიუ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შვარდნაძემ:

- გასული კვირის უმნიშვნელოვანესი მოვლენა ის გახლავთ, რომ 29 ივნისს მსოფლიო ბანკის დირექტორთა საბჭომ მიიღო გადაწყვეტილება საქართველოსათვის ფინანსური დახმარების გაგრძელების შესახებ. თქვენ იცით, რომ ამას წინ უძღოდა ძალიან დიდი მოსამზადებელი მუშაობა, თავად მსოფლიო ბანკის პრეზიდენტი ბატონი ვულფენსონი ბრძანდებოდა საქართველოში, იგი გაეცნო ქვეყანას, და, მე ვიტყოდი კარგი და დიდი შთაბეჭდილებებით დაბრუნდა, ყოველ შემთხვევაში, იმ პროცესებთან დაკავშირებით, უკვე რომ დაწყებულია და მიმდინარეობს. შემდეგ აქ ბრძანდებოდნენ სავალუტო ფონდის მისიის წარმომადგენლები, მათ კიდევ ზოგიერთი ახალი მოთხოვნა წამოაყენეს და ჩვენ პარლამენტთან ერთად თითქმის მთლიანად მოვაგვარეთ ეს საკითხები. სწორედ ამის საფუძველზე მიიღო მსოფლიო ბანკმა საქართველოსათვის ესოდენ მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება.

ამერიკის შეერთებულ შტატებში საქართველოს ელჩმა თედო ჯაფარიძემ უკვე ხელი მოაწერა ხელშეკრულებებს სესხის შესახებ, ანუ ჩვენი ქვეყანა უახლოეს მომავალში მიიღებს 114 მილიონ 900 ათას დოლარს. მათ შორის, სტრუქტურული გარდაქმნების მესამე კრედიტს (ეს გახლავთ 60 მილიონი დოლარი), ენერგოსექტორის სტრუქტურული გარდაქმნის კრედიტს (25 მილიონი დოლარი).

სტრუქტურული რეფორმის მხარდაჭერის პროექტი ითვალისწინებს 16 მილიონ 500 ათასი დოლარის გამოყოფას და, მივაქციოთ ყურადღება - დაფინანსებულია სასამართლო რეფორმის მხარდაჭერის პროექტში 13 მილიონ 400 ათასი დოლარის ოდენობით. მსოფლიო ბანკი, სხვათა შორის, თითქოს გრძნობს, რომელი მიმართულებაა, ასევე ვთქვათ, ძალიან მგრძნობიარე და გარდა სტრუქტურული გარდაქმნებისა, რომელს სჭირდება საქართველოში ყველაზე აქტიური მხარდაჭერა. თავის დროზე მან სავსებით სწორად შეარჩია კულტურული მემკვიდრეობის პროექტის დაფინანსება. ახლა კი - სასამართლო რეფორმა, რომელიც ბოლომდეა მისაყვანი და იგი კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის გაძლიერებაში ერთ-ერთი მთავარი კომპონენტები გახდება.

კრედიტების მნიშვნელოვანი ნაწილი უშუალოდ ჩაირიცხება ბიუჯეტში და მოხმარდება სოციალურ პროგრამათა დაფინანსებას - ეს გახლავთ ხელფასები, პენსიები, დახმარება და ასე შემდეგ. ასე რომ, მიმდინარე წელი გადამწყვეტი იქნება იმ დავალიანებათა გასტუმრების თვალსაზრისითაც, რომელთა შესახებ ჩვენ არაერთხელ გვისაუბრია საქართველოში განვითარებულ საბიუჯეტო-ფინანსურ კრიზისთან დაკავშირებით.

შაბათს ეკონომიკური საბჭოს სხდომაზე ვიმსჯელეთ სამრეწველო პოლიტიკის კონცეფციაზე, რომელიც მრეწველობის სამინისტრომ წარმოადგინა.

დოკუმენტში პრობლემა საკმაოდ კარგად არის დამუშავებული. დასახულია საკვანძო საკითხების გადაწყვეტის გზები, ამდენად, კონცეფცია უდავოდ იმსახურებს ყურადღებას და კიდევ უფრო ფართო შემადგენლობით განხილვას - ფართო საზოგადოების, მრეწველთა, ბიზნესმენთა და მეცნიერთა მონაწილეობით. თუმცა, მეცნიერთა დიდი ჯგუფი უკვე თითქმის წელიწად-ნახევარია მრეწველობის სამინისტროსთან, ბატონ ბადრი შოშიტაიშვილთან ერთად მუშაობდნენ ამ კონცეფციაზე. ასევე აქტიურად მონაწილეობდნენ მეცნიერებათა აკადემია, საინჟინრო აკადემია, კერძოდ, ივერი ფრანგიშვილი, და ახლა საკმაოდ დასრულებულ სახეს იღებს ეს კონცეფცია. მაგრამ ვფიქრობ, მაინც მიზანშეწონილი იქნება გაიმართოს მთავრობის გაფართოებული სხდომა და მთლიანად გადაიცეს ტელევიზიით, რათა რაც შეიძლება ფართო სპექტრი მონაწილეობდეს ამ ურთულესი პრობლემის განხილვაში და შემდგომ მონაწილეობა მიიღოს მის განხორციელებაში.

პერსპექტივა კი ნამდვილად არსებობს და ჩვენ ამჟამად უკვე ისეთ პრობლემებზეც უნდა ვიზრუნოთ, როგორიც არის მსოფლიო სამრეწველო სტანდარტთან სამამულო პროდუქციის მიახლოება და (შემდგომ ეტაპზე) სრული უნიფიკაცია.

ეს მით უფრო აქტუალურია, რომ საქართველო უახლოეს მომავალში მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის წევრი გახდება. ამისათვის ყველა წინაპირობა არსებობს.

ერთხელ უკვე ვთქვი: პრაქტიკული თვალსაზრისით მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში ქვეყნის გაწევრიანება სახელმწიფოსათვის გაეროს წევრობის მნიშვნელობას არ ჩამოუვარდება.

აქვე უნდა დავამშვიდო ყველა, ვინც გულწრფელად წუხს, ვაითუ ამ ორგანიზაციაში შესვლამ საერთოდ მოშალოს ყოველგვარი ბარიერი უცხოურ პროდუქციასთან კონკურენციაში.

ეს შეშფოთება უსაფუძვლოა, ვინაიდან მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის წესდება ითვალისწინებს ხუთწლიან გარდამავალ პერიოდს ახალი წევრებისათვის - მაშინ, როდესაც სხვა სახელმწიფოთა ბაზრები დაუყოვნებლივ გაიხსნება ქართული პროდუქციისათვის.

მაგრამ ხუთი წლის შემდეგაც საბაჟო ტარიფები შეიძლება სულ რაღაც ორიოდე პროცენტით შემცირდეს, მეტად არა. ნუ დავივიწყებთ იმ უპირატესობასაც, რომელსაც ევროკავშირთან საპარტნიორო ურთიერთობის ხელშეკრულების რატიფიკაციის პროცესის დამთავრება გვაძლევს და, რაც ევროპის ბაზარზე საქართველოს პროდუქციის ყოველგვარი კვოტების გარეშე გატანას ითვალისწინებს (თუმცა, აქაც ბუნებრივია, პროდუქციის ხარისხი, ეკოლოგიური საიმედოობა და სხვა სტანდარტების შესაბამისობა იგულისხმება).

მეორე მხრივ, ჩვენ უნდა შევეჩვიოთ იმ აზრს, რომ დამოუკიდებელი ქვეყნის ეკონომიკა მხოლოდ თავისუფალი კონკურენციის პირობებში შეიძლება არსებობდეს. მხოლოდ ამ გზით განვავითარებთ სამამულო წარმოებას და კონკურენტუნარიანს გავხდით მას. ახლად ჩამოყალიბებული დამოუკიდებელი სახელმწიფოს სპეციფიკა კი ხუთწლიან გარდამავალ პერიოდსა და სხვათა შეღავათებს ითვალისწინებს.

თუმცა, ეს სირთულეები, რომლებიც აუცილებლად უნდა გადავლახოთ, არაფერია იმ პრივილეგიებთან შედარებით, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში გაწევრიანებისთანავე რომ მოვიპოვებთ. ვფიქრობ, ეს ის თემაა, რომელსაც შეიძლება სპეციალური, საკმაოდ ხანგრძლივი სატელევიზიო გადაცემა მიეძღვნას იმ სპეციალისტების მონაწილეობით, რომლებიც ახლა ამაზე მუშაობენ. მხედველობაში მყავს ქონების მართვის სამინისტროს ხელმძღვანელობა, ვაჭრობისა და საგარეო-ეკონომიკური ურთიერთობის სამინისტროს ხელმძღვანელობა და სხვები და სხვები.

გადაუჭარბებლად შეიძლება ითქვას: ამ ორგანიზაციაში შესვლით დასრულდება საქართველოს დამოუკიდებელ სახელმწიფოს ჩამოყალიბების პროცესი, რომელიც გაეროში გაწევრიანებით დაიწყო. განსაკუთრებით ეს საგარეო ასპექტებია.

საბჭოს სხდომაზე განვიხილეთ აღრიცხვის სფეროს მოწესრიგებასთან დაკავშირებული ერთიანი სტატისტიკური რეგისტრის წარმოებისა და გაუმჯობესების საკითხი, რომელსაც მე ძალიან დიდ მნიშვნელობას ვანიჭებ. ერთიან სტატისტიკურ რეგისტრში დაფიქსირება საქართველოში საზოგადოებრივ ან სამრეწველო სფეროში დასაქმებული ყველა იურიდიული და ფიზიკური პირი თავიანთი წარმომადგენლობითა და ფილიალებით, რაც გარკვეულწილად ნათელს მოჰფენს ჩრდილოვან ეკონომიკაში მიმდინარე პროცესებს და ხელს შეუწყობს ქვეყნის ბიუჯეტის შევსებას, რათა სტატისტიკური დაკვირვების მიღმა არ დარჩეს არც ერთი მეურნე სუბიექტი. სხვათა შორის, ეს პრობლემაც, რომელიც უკვე კარგა ხანია დამუშავების პროცესშია და გარკვეულ ტექნოლოგიურ სრულყოფას განიცდის, ესეც კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის გაძლიერების დიდი პროგრამის ერთ-ერთი შემადგენელი ნაწილია.

უაღრესად საინტერესო იყო, აგრეთვე, ჯანმრთელობის დაცვის სისტემის შემდგომი განვითარების კონცეფცია, რომელიც მთავრობის სხდომაზე ჯანდაცვის მინისტრმა ავთანდილ ჯორბენაძემ წარმოადგინა.

რასაკვირველია, საკითხი ეხება თითოეულ მოქალაქეს, ყოველ ოჯახს, ამიტომ კონცეფცია უნდა გამოქვეყნდეს საყოველთაო-სახალხო განხილვისათვის. ეს გახლავთ ეროვნული პოლიტიკა, რომელიც ჯანმრთელობის სფეროში უახლოესი 10 წლის განმავლობაში განხორციელდება.

შინაარსობრივად ეს დოკუმენტიც ღრმად არის გააზრებული და აპრობირებულია უმაღლესი რანგის უცხოელ სპეციალისტთა მიერ.

რაც მთავარია, იგი შეესაბამება არა მარტო დღევანდელ, არამედ ხვალინდელი დღის მოთხოვნებსაც, - ითვალისწინებს ახალ ტექნოლოგიათა შემოტანას და გულისხმობს ჩვენი შესანიშნავი სამედიცინო ინტელიგენციის, ექიმების, ქირურგებისა და სხვათა უდიდესი ინტელექტუალური და პროფესიული პოტენციალის სრულად ამოქმედებას ქვეყნისა და საზოგადოების საკეთილდღეოდ.

რა თქმა უნდა, კვლავაც დაგვეხმარებიან ჩვენი მეგობრები. მსოფლიო ბანკის კრედიტზე უკვე ვისაუბრეთ, ამას წინათ კი საქართველოში ჩამოვიდა ცნობილი ამერიკელი ქირურგის, დოქტორ დებეიკის წარმომადგენელი.

ალბათ, გახსოვთ, ამერიკაში, კერძოდ, ჰიუსტონში ყოფნისას მე შევხვდი ამ უნიკალურ პიროვნებას მის გრანდიოზულ კლინიკაში, რომელსაც ასევე ეწოდება - დებეიკეს ცენტრი, და მან აღმითქვა, რომ უახლოეს მომავალში გამოგზავნიდა წარმომადგენელს საქართველოში კარდიოლოგიური ცენტრის დაფუძნების მოსამზადებლად.

თქვენ გახსოვთ, იქ მემორანდუმსაც მოვაწერეთ ხელი ამ ურ-თიერთთანამშრომლობის დასაწყებად.

რაც შეეხება საბიუჯეტო სახსრების მობილიზებას: წინასწარი მონაცემებით, საგადასახადო მონაცემებით, საგადასახადო დეპარტამენტმა ივნისში ბიუჯეტის სასარგებლოდ აკრიფა 35 მილიონი ლარი - სავარაუდო ოდენობაზე მილიონი ლარით მეტი. ცენტრალურ ბიუჯეტში ჩაირიცხება 19 მილიონ 500 ათასი ლარი, ანუ წინასწარ დაგეგმილზე 11 პროცენტით მეტი. მიმდინარე წლის ექვს თვეში საგადასახადო დეპარტამენტის ხაზით ბიუჯეტში სულ მობილიზებულია 193 მილიონი ლარი, შარშანდელზე 45 მილიონ 600 ათასი ლარით მეტი.

საბაჟო დეპარტამენტმა ივნისში ბიუჯეტს გადაურიცხა 27 მილიონ 600 ათასი ლარი, აქედან ცენტრალურ ბიუჯეტში ჩაირიცხა 25 მილიონ 600 ათასი ლარი, რაც 3 მილიონ 600 ათასი ლარით აღემატება პროგნოზით გათვალისწინებულს. საბაჟო ორგანოების მიერ მიმდინარე წლის პირველ ნახევარში სულ ბიუჯეტში მობილიზებულია 136 მილიონი ლარი, ანუ შარშანდელ შესაბამის პერიოდთან შედარებით 35 მილიონი ლარით მეტი. ასეთია ეს მონაცემები.

- გადასახადების აკრეფა ბოლო წლების მანძილზე საქარ-თველოსათვის საკმაოდ სერიოზული პრობლემა იყო. ამბობენ, რომ ამჯერად მდგომარეობა მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა. თქვენი აზრით, რა არის ამის მიზეზი?

- მართლაც, ეს კითხვა ხშირად ისმება: არის რაიმე სერიოზული გარდატეხა, თუ ეს ციფრების მანიპულაცია, რატომ იზრდება შემოსავალი ისეთი ტემპით, რომელზეც მე მოგახსენებთ, მაშინ, როცა ქვეყანა საბოლოოდ ჯერ კიდევ არ გამოსულა კრიზისიდან, და ისიც გასათვალისწინებელია, რომ ლარის კურსი დასაშვებ, ჩვენს მიერ წინასწარ დაგეგმილ და გააზრებულ ფარგლებში მერყეობს და ჯერჯერობით საკმაოდ მტკიცეა.

უპირველეს ყოვლისა, ნაყოფი გამოიღო სადღეღამისო, როგორც იტყვიან, მუხლჩაუხრელმა შრომამ ხელისუფლების სხვადასხვა, მათ შორის, უმაღლეს რგოლში. ასევე მხედველობაში მყავს რწმუნებულები, რაიონებისა და ქალაქების ხელმძღვანელები, საგადასახადო და საბაჟო სამსახურები და სხვები და სხვები.

რაც მთავარია, ეს სამუშაო მიზანშეწონილი, მიზანმიმართული იყო და სწორი კონცეფციის შესაბამისად ხორციელდებოდა. ამიტომ სათანადო სპეციალური კომისიებისა და ჯგუფების (მათ შორის, განსაკუთრებით გამოვყოფდი სახელმწიფო მინისტრის ბატონ ვაჟა ლორთქიფანიძის ხელმძღვანელობით მოქმედ კომისიას) მარგი ქმედების კოეფიციენტი საკმაოდ მაღალი აღმოჩნდა. ასევე, ჯერჯერობით კვლავ მოქმედებს საგანგებო საერთო-სახელმწიფოებრივი კომისია, რომელსაც ქვეყნის პრეზიდენტი ხელმძღვანელობს. შესანიშნავი შედეგი მოჰყვა სააქციო მარკების შემოღებას. ეს იყო ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტიანი ღონისძიება კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის გასაძლიერებლად. ამის შედეგად შემოსავლის ზრდა იმდენად შთამბეჭდავია, რომ, ალბათ, უპრიანი იქნება ვიფიქროთ სააქციზო მარკების მოქმედების არეალის გაფართოებაზე. ესე იგი, მარტო იმის შედეგად, რომ სიგარეტი იბეგრება სააქციზო მარკების გავრცელების გზით, ყოველთვიურად ბიუჯეტის შემოსავალი 8-9 მილიონ ლარს აღემატება, მაშინ როცა, წინა პერიოდში აქციზური მარკების შემოღებამდე, ეს 500 ათას - 600 ათას ლარს არ სჭარბობდა. ასე რომ, როგორც ხედავთ, ეკონომიკური და ფინანსური ეფექტი მოსალოდნელზე გაცილებით მეტია.

- გაფართოებაში რას გულისხმობთ?

- ვგულისხმობ იმას, რომ სააქციზო მარკებმა უნდა მოიცვას პროდუქციის (განსაკუთრებით, სასმელების) უფრო ფართო სპექტრი, რაც ხელს შეუწყობს ბიზნესის ლეგალიზაციას და ფალსიფიკაციის წინააღმდეგ ბრძოლას, რაც ასე აწუხებს ყველა პატიოსან მეწარმესა და ბიზნესმენს. მე მივესალმები, მაგალითად, მამუკა ხაზარაძის ინიციატივას ბორჯომის მარკირების თაობაზე. ეს პატიოსანი ბიზნესმენის პოზიციაა, რომელსაც არ აშინებს სააქციზო მარკები, ვინაიდან, პატიოსნად უხდის გადასახადს სახელმწიფო ბიუჯეტს. რასაკვირველია, მოგებაც დიდი ექნება და ღმერთმა შეარგოს. სახელმწიფოს წინაშეც პირნათელი იქნება და მოგებასაც მიიღებს. ასეთნაირად უნდა შეეხოს ეს ალკოჰოლიანი თუ უალკოჰოლო სასმელების საკმაოდ ფართო სპექტრს. მაგრამ არც ეს იქნებოდა საკმარისი, რომ არ გაძლიერებულიყო, ვიმეორებ, ბრძოლა კორუფციის წინააღმდეგ - ისევ და ისევ ხელისუფლების ყველა რგოლში და ყველა რეგიონში. თუმცა, ეს მაინც საქმის დასაწყისია.

მაგალითად, ძალზე მწვავედ ვიმსჯელეთ შიდა ქართლში ამ თვალსაზრისით არსებული მდგომარეობის შესახებ. ლაპარაკია კონტრაბანდული საქონლის შემოტანაზე იმ ტერიტორიიდან, რომელსაც, სამწუხაროდ, ჩვენ ჯერჯერობით ვერ ვაკონტროლებთ. თუმცა, იქაური ხელმძღვანელობაც გვარწმუნებს, რომ მზად არიან ჩაებან ამ მუშაობაში და კონტრაბანდის შემოსვლა საერთოდ საქართველოს ტერიტორიაზე, ყოველ შემთხვევაში იმ მხრიდან, აღკვეთონ. საზოგადოებისათვის უკვე ცნობილია მრავალი ფაქტი საქართველოს საზღვაო სანაოსნოსთან დაკავშირებით.

აქ ჭეშმარიტად შემაძრწუნებელ თავხედობასთან და მომხვეჭელობასთან გვაქვს საქმე.

მე კატეგორიულად მოვითხოვ, რომ საქართველოს სამართალდამცავმა ორგანოებმა, რადაც უნდა დაუჯდეთ, ბოლომდე მიიყვანოს ეს საქმე. შესაძლოა, ყველა ფაქტი არ შეესაბამებოდეს სინამდვილეს, შესაძლოა, ფაქტები იმაზე მეტი იყოს, ვიდრე დღეს ჩვენ ვიცით და, როგორც მე მითხრეს, სხვადასხვა ბანკებში, სხვადასხვა საფინანსო ცენტრებში მოპოვებულია საკმაოდ დიდი მასალა, რომელზეც საჭიროა სერიოზული ანალიტიკური მუშაობა, საჭიროა საგამოძიებო საქმიანობა და ამის შემდეგ შეიძლება საბოლოო დასკვნების გამოტანა.

საზოგადოებამ უნდა იცოდეს, სად მიდიოდა და რას ხმარდებოდა სახელმწიფო ქონება, თუ ეს მოგება და გემების გაყიდვით მიღებული შემოსავალი ისევ გემების შეძენას, ისევ ფლოტის გაძლიერებას ხმარდებოდა, ჩვენი მიზანიც ეს იყო და ჩემი ბრძანებულებითაც სწორედ იმას ვითვალისწინებდი, რომ ეს უნდა მომხდარიყო არსებული წესებისა და კანონის ფარგლებში. მაგრამ, თუ ქვეყანას ძარცვავდნენ, თუ, ასე ვთქვათ, ფსევდოპატრიოტული რიტორიკით შენიღბული პირები ქვეყნის შეცდომაში შეყვანას ცდილობდნენ და დაკავშირებული იყვნენ ამ ფლოტთან, რა თქმა უნდა, ისინი მზის სინათლეზე უნდა გამოვიყვანოთ. შეიძლება ისინი ჩვენი ქვეყნის მოქალაქეებია, შესაძლოა, სხვა ქვეყნების მოქალაქენი არიან, შეიძლება იყოს ცენტრალური თუ რეგიონული ხელისუფლების წარმომადგენლები, სიმართლე სიმართლეა და სიმართლე უმაღლესი კატეგორია უნდა იყოს საქართველოს ყველა მოქალაქისათვის, ხელმძღვანელი იქნება იგი, თუ რიგითი მოქალაქე.

აქვე უნდა ვთქვა, რომ დემოკრატიული ატმოსფერო და სიტყვის თავისუფლება საუკეთესო ფონია კორუფციის წინააღმდეგ საბრძოლველად.

ზოგიერთი სწორედ იმიტომ აღჭრიალებს კბილებს დამოუკიდებელი მასმედიის წინააღმდეგ, რომ ჟურნალისტური გამოძიების ეშინია. ჩვენმა ახალგაზრდა ჟურნალისტიკამ ბევრჯერ ჩემთვისაც არცთუ სასიამოვნო წერილი გამოაქვეყნა, მაგრამ მე მათთვის ხშირად მითქვამს ასეთი დაინტერესებისათვის და მომიწოდებია (და კვლავაც მოვუწოდებ) ბოლომდე თქვან სიმართლე, თუ ეს სიმართლეა, მე სიმართლეზე ვლაპარაკობ, რაოდენ გამაღიზიანებელიც უნდა იყოს იგი ვინმესთვის, თუნდაც პრეზიდენტის ან ხელისუფლების სხვა წარმომადგენლებისათვის. მე კიდევ ერთხელ გავიმეორებ, რომ სიტყვის, პრესის თავისუფლება, პიროვნების თავისუფლებასთან ერთად, საქართველოს დემოკრატიული აღმშენებლობის ერთ-ერთი უმთავრესი მონაპოვარია და ამაზე ჩვენ უარეს ვერ ვიტყვით. კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლა, გა- დასახადების გადახდაში მიღწეული პროგრესი და ერთადერთი სწორი პოლიტიკის შედეგად დასავლელი მეგობრებისაგან მიღებული მრავალმილიონიანი ფინანსური დახმარება საშუალებას მოგვცემს საბოლოოდ დავძლიოთ საბიუჯეტო-ფინანსური კრიზისი (ჩვენ ახლა დამამთავრებელ ფაზაში ვიმყოფებით) და შევასრულოთ ყველა ვალდებულება, როგორც ზემოთ ვთქვი, ჩვენი თანამემამულეების წინაშე.

- გასულ კვირას ისევ განახლდა მოლაპარაკება ხუდონჰესის მშენებლობის დამთავრების შესახებ. ოთხმოციანი წლების ბოლოს მშენებლობა შეჩერდა ეკოლოგიური უსაფრთხოების მოსაზრებებით. მაშინ ეს საზოგადოების ძალიან მნიშვნელოვანი ნაწილის მოთხოვნა იყო, თუმცა, შემდეგ ენერგოკრიზისმა ეს პრობლემა კვლავ აქტუალური გახადა. არის თუ არა დღეს ხუდონჰესის მშენებლობა ჩვენთვის უსაფრთხო და რა შედეგს მოიტანს იგი ჩვენი ენერგოსისტემისათვის?

- შეიძლება ცოტა ნაჩქარევიც იყოს ამაზე ლაპარაკი, მაგრამ, რადგან კითხვა დაისვა, მაინც მოგახსენებთ.

ეს იყო პირველი შეხვედრა ბიზნესმენთა იმ ჯგუფთან, მათ შორის ფინანსისტებთან, რომლებიც გვთავაზობენ პარტნიორობას ხუდონჰესის მშენებლობის დასამთავრებლად. ამასთან დაკავშირებით ზოგიერთი რამ შესასწავლია, კერძოდ, ამ კომპანიების შესაძლებლობა და მათი ფინანსური პოტენციალი. შეხვედრა გაიმართა ბატონ ოთარ ფაცაციას ინიციატივით, რომელიც კარგა ხანია ამ პრობლემაზე მუშაობს და რომელმაც დამოუკიდებლად შეძლო ინვესტორთა მოძიება და ამ აქტიურობისათვის მას, რა თქმა უნდა, მადლობა მინდა გადავუხადო.

ინვესტორები, რომელთაც ვესაუბრე, გვარწმუნებენ, რომ ხუდონჰესის მშენებლობის განახლება რამდენიმე თვის განმავლობაში სავსებით შესაძლებელია, თუკი, როგორც თვითონ ამბობენ, აქვთ ის წყაროები, რომლებზეც ჩვენთან იყო საუბარი.

ეს უაღრესად კეთილშობილური პროექტია: დავიწყოთ იმით, რომ იგი ითვალისწინებს ასობით მილიონი დოლარის ინვესტირებას, ათასობით სამუშაო ადგილის შექმნას, სამეგრელოსა და სვანეთში, გზების კეთილმოწყობას, შესაბამისი ინფრასტრუქტურის ჩამოყალიბებას, საქართველოს რამდენიმე რაიონის, მათ შორის მესტიის ურთულეს პრობლემათა გადაწყვეტას, საბოლოოდ კი მძლავრი ჰიდროელექტროსადგურის ამოქმედებას, რაც განამტკიცებს ჩვენი ქვეყნის ენერგეტიკულ დამოუკიდებლობას.

ამრიგად, ხუდონჰესის მშენებლობის განახლება და დასრულება (რა თქმა უნდა, აბსოლუტური ეკოლოგიური უსაფრთხოების მოსაზრებათა გათვალისწინებით) საქართველოს სახელმწიფოებრივი უშიშროების სრულყოფის ერთიანი პროგრამის ნაწილია. მე კიდევ ვიმეორებ: საბოლოოდ კონტრაქტი ჯერ არ არის გაფორმებული, ზოგი რამ კიდევ შესასწავლია, მაგრამ მიმაჩნია, რომ საქმე უკვე დაიძრა. რახან გამოჩნდა ინვესტორთა ერთი ჯგუფი. თუ მათთან ყველაფერი ისე არ გამოგვივიდა, როგორც საჭიროა, იქნებიან სხვა ჯგუფებიც და ხუდონს უკვე პერსპექტივა გაუჩნდა.

და კიდევ ერთი. ენერგეტიკული პოტენციალის ამაღლების გარეშე შეუძლებელი იქნება ბოლომდე მივიყვანოთ ის დიდი გეგმები, რომლებიც უკავშირდება დიდი აბრეშუმის გზის აღორძინებას, ნავთობსადენებისა და გაზსადენების ამოქმედებას, სხვადასხვა საშუალებებით ტვირთზიდვასა და ადამიანთა გადაყვანას, ჩვენი სანავსადგურო ქალაქების განვითარებასა და საავტომობილო გზების კეთილმოწყობას, რკინიგზის განვითარებას. მინდა გაცნობოთ, რომ ამერიკის შეერთებული შტატების კონგრესმა ორი დღის წინათ მიიღო ისტორიული, მე ასე დავარქმევდი, კანონი „დიდი აბრეშუმის გზის მხარდაჭერის სტრატეგიის შესახებ“. თქვენ გახსოვთ, როცა ვაშინგტონში ვიყავით, საკმაოდ ღრმაშინაარსიანი საუბრები მიმდინარეობდა კონგრესში, სადაც განსაკუთრებით აქტიურობდა სენატორი სემ ბრაუნბეკი, რომელთანაც პირადად თქვენ გქონდათ შეხვედრა და ინტერვიუც ჩამოართვით. ამჯერად, სტრატეგიული მხარდაჭერის თაობაზე ეს ისტორიული დადგენილება უკვე მიიღო კონგრესმა. გადაუჭარბებლად ვიტყვი, რომ ეს ისტორიული მოვლენაა, როგორც იტყვიან, წრე შეიკრა, იმის გათვალისწინებით, რომ იაპონიის მთავრობამ სპეციალური პროგრამა შეიმუშავა, ხოლო მთელი წარმმართველი მუშაობა ამ გრანდიოზული პროექტების განხორციელებაში ევროკავშირმა შეასრულა. ერთ-ერთი ცენტრალური ქვეყანა ამ დიდი პროექტების განხორციელების გზაზე საქართველოა. სხვათა შორის, მე შევეცადე საკმაოდ დეტალურად მელაპარაკა ჩვენი ქვეყნის პერსპექტივებზე ამ გეგმებთან დაკავშირებით ჩემს ახალ წიგნში „დიდი აბრეშუმის გზა“. კარგა ხანს ვმუშაობდი ზოგიერთ სხვა კოლეგასთან ერთად და ახლა ამ წიგნმა, ასე ვთქვათ, მზის სინათლე იხილა. გარდა ამისა, ნავთობის საერთაშორისო კორპორაციის (ბატონი გია ჭანტურია) ინიციატივით ჩვენ ბევრს ვფიქრობთ ახლა იმაზე, თუ რა გზებით შეიძლება გავხადოთ საქართველოს ყველა მოქალაქე ამ დიდი პროექტების მონაწილე, ესე იგი, გარკვეული აზრით, აქციათა მფლობელი. მიწის მფლობელობასთან ერთად, ახალი გიგანტური პროექტების განხორციელების შედეგად მიღებულ დივიდენტებში, მათს განაწილებაში საქართველოს ყველა მოქალაქის მონაწილეობა სრულიად ახალ საფეხურზე აიყვანს საკუთარი სახელმწიფოს დამოუკიდებლობისათვის ყველა მოქალაქის ზრუნვასა და მათს კონკრეტულ მონაწილეობას.

საქინფორმი.

„მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში შესვლით დასრულდება საქართველოს დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ ჩამოყალიბების პროცესი, რომელიც გაეროში გაწევრიანებით დაიწყო“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 6 ივლისი. - №178 (3219). - 1,2 გვ.

უდიდესი მადლიერების გრძნობით მინდა მივმართო საერთაშორისო კონფერენცია-სემინარის მონაწილეებსა და ორგანიზატორებს, რომელთაც მიზნად დაისახეს აფხაზეთში ქართველი მოსახლეობის მიმართ ჩადენილი გენოციდის ფაქტების გამოძიების მასალების განხილვა და ფართო საზოგადოებრიობისათვის წარდგენა. ჩემთვის, რა თქმა უნდა, ცნობილია ეს ფაქტები, ბევრი რამ უშუალოდ ჩემს თვალწინ მოხდა და იმას, რაც აფხაზმა სეპარატისტებმა გარეშე ძალთა დაუფარავი ინტერვენციის დახმარებით ჩაიდინეს ქართული მოსახლეობის მიმართ, სხვას ვერაფერს დაარქმევ, თუ არა დანაშაულს ადამიანობის წინააღმდეგ, გენოციდსა და ვანდალიზმს.

ეს ფაქტები სავსებით შეიძლება გავუტოლოთ ცნობილი ფაშისტური რეჟიმების მიერ ჩადენილ დანაშაულობებს.

ძალზე ძნელია, კიდევ ერთხელ გაიხსენო და განიცადო ის, რაც მოხდა, მაგრამ ეს აუცილებელია ათასობით და ათიათასობით წამებულის ხსოვნის პატივსაცემად. ეს არის ჩვენი ზნეობრივი ვალდებულება მათი სულების, აგრეთვე ასიათასობით ლტოლვილის წინაშე, რომელთაც წაართვეს სახლ-კარი, სამშობლო, შეურაცხყვეს, შეულახეს ადამიანის წმინდათაწმიდა უფლება - იცხოვროს მშობლიურ მიწაზე.

შვიდი წელიწადია ვცდილობთ დავარწმუნოთ მსოფლიო, რომ ასეთი რამ დაუსჯელი არ უნდა დარჩეს, რადგან ეს კონფლიქტების ახალი კერების გაჩენას, კიდევ უფრო მეტ ომსა და სისხლისღვრას ნიშნავს.

მრავალი პოლიტიკური თუ საზოგადო მოღვაწის კეთილი ნების, ჩვენი მეგობარი ქვეყნების გულწრფელი თანადგომის მიუხედავად, პრობლემის მშვიდობიანი გზით გადაწყვეტის ყველა მცდელობა უშედეგოდ რჩება.

რაც ყველაზე შემაძრწუნებელია, მავანნი დღესაც ცდილობენ, უსინდისოდ გააყალბონ ჭეშმარიტება და მსხვერპლი დამნაშავედ გაასაღონ.

ვაი რომ, უზნეო ფალსიფიკატორთა შორის ჩვენი თანამემამულენიც არიან.

საბედნიეროდ, საერთაშორისო თანამეგობრობა სულ უფრო შეურიგებელი ხდება აგრესიული სეპარატიზმის, ასეთი სახის დანაშაულობათა მიმართ მსოფლიოში.

დარწმუნებული ვარ აფხაზეთში დატრიალებულ ტრაგედიასაც შესაბამისი შეფასება მიეცემა, მსოფლიო საზოგადოებრიობა ქმედით ზომებს მიმართავს, რათა საკუთარი მიწა-წყლიდან აყრილ ადამიანებს მშობლიურ ადგილებში დაბრუნებისა და მშვიდობიანი ცხოვრების საშუალება მიეცეს, ხოლო მათ, ვინც აფხაზეთში სიკვდილის კალო დაატრიალა - საკადრისი მიეზღოს.

ცივილიზებული ერები ვერ იქნებიან გულგრილნი ადამიანის უფლებათა ფეხქვეშ გათელვის მიმართ, თუნდაც აგრესია უშუალოდ მათ წინააღმდეგ არ იყოს მიმართული.

ვიცი, რომ თქვენი კონფერენცია აპირებს, მიიღოს მიმართვა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოსა და მსოფლიო საზოგადოებრიობისადმი.

როგორც ერთმა რიგითმა მოქალაქემ, მეც მინდა, ჩემი ხმა შევუერთო ამ მიმართვას, ხოლო როგორც იმ ქვეყნის პრეზიდენტმა, სადაც ასიათასობით დევნილი დღესაც იძულებულია, გაუსაძლის პირობებში იცხოვროს, - მინდა დავარწმუნო ყველა, და პირველ რიგში, დევნილები აფხაზეთიდან, რომ ქვეყნის ხელისუფლება ამ პრობლემის უსისხლოდ, უმსხვერპლოდ, მშვიდობიანად გადაწყვეტს თუნდაც უმნიშვნელო შანსის არსებობამდე იმოქმედოს პოლიტიკური მეთოდებით მიზნის მისაღწევად, ხოლო თუ ეს შანსი აღარ დარჩა, სხვა გზასაც გამონახავს ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის აღსადგენად, ყოველი ლტოლვილის თავის მიწაზე დასაბრუნებლად.

ეს არ ნიშნავს მშვიდობიანი დიალოგის შეწყვეტას. მაგრამ ქართველთა ეთნიკური წმენდისა და გენოციდის ორგანიზატორებმა უნდა იცოდნენ, რომ საშინელი დანაშაული ჩაიდინეს, ხოლო მათი ბრალეულობა აღიარებულია ცივილიზებული სამყაროს მიერ.

სეპარატისტულმა რეჟიმმა უნდა დაიოკოს პოლიტიკური ამბიციები და დათანხმდეს რეალურ კომპრომისს პრობლემის მშვიდობიანი გადაწყვეტისათვის, როგორც ქართველი, ისე აფხაზი ხალხის საკეთილდღეოდ.

ედუარდ შევარდნაძე.
1999 წლის 6 ივლისი.

საერთაშორისო კონფერენცია-სემინარის - „გენოციდისა და ეთნიკური წმენდის პოლიტიკა აფხაზეთში (საქართველო) - აგრესიული სეპარატიზმის მთავარი იარაღი“ მონაწილეებსა და ორგანიზატორებს // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 7 ივლისი. - №179 (3220). - 1, 2 გვ.

[...]

ბატონებო,

სახელმწიფო და მისი ინტერესების განხორციელება საზღვარზე იწყება. ამიტომაც საზღვარი სახელმწიფოებრიობის ერთ-ერთი რთული და აუცილებელი ატრიბუტია. თანამედროვე მოთხოვნების მიხედვით მოწყობილი საზღვარი სტაბილურობისა და ეკონომიკური კეთილდღეობის გარანტიაცაა. ჩვენი ქვეყნის დამოუკიდებლობას კი, სწორედ, ასეთი საიმედო საზღვარი ესაჭიროება.

ამავე დროს, ჩვენი სახელმწიფო საზღვარი ახალ ფუნქციურ დანიშნულებასაც იძენს და ეს, უწინარეს ყოვლისა, მისი გეოპოლიტიკური ასპექტია. ისეთი მნიშვნელოვანი პროექტების განხორციელება, როგორიცაა კასპიის ადრეული ნავთობის ტრანსპორტირება, ტრასეკა, სუფსის ტერმინალის ამოქმედება და ევრაზიული დერეფნის სხვა შემადგენელი ნაწილები, საქართველოს სახელმწიფოებრივ საზღვარს კიდევ უფრო განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს.

დარწმუნებული ვარ, „ადრეული ნავთობის“ ტრანსპორტირებას აუცილებლად მოყვება დიდი ნავთობსადენის ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის მშენებლობა, ტრანსკასპიური გაზსადენის აგება, რომლებიც აგრეთვე საქართველოს ტერიტორიის გავლით განხორციელდება. დღის წესრიგშია სხვა მნიშვნელოვანი პროექტებიც. საქართველო, ისევე, როგორც, საერთოდ, სამხრეთ კავკასია, იქცევა ხიდად აღმოსავლეთსა და დასავლეთს, ჩრდილოეთსა და სამხრეთს შორის.

კასპიის ნავთობის დასავლეთში ტრანსპორტირებისას და სამხრეთ კავკასიაზე გამავალი სატრანზიტო მაგისტრალის - „აბრეშუმის გზის“ პროექტმა, საქართველოს დასავლეთთან ინტეგრაციის მიმართულებით გადადგმულმა ნაბიჯებმა, სამხრეთ კავკასია მსოფლიო წამყვანი სახელმწიფოების ყურადღების ცენტრში მოაქცია. ეს კი მესაზღვრეთა საქმიანობის მნიშვნელობასა და პასუხისმგებლობას კიდევ უფრო ზრდის. ამ ცვლილებებს დიდ სიკეთესთან ერთად გარკვეული სირთულეებიც მოყვება, თუნდაც ნარკოტიკებისა და სხვა საშიში კონტრაბანდის მოძრაობის სახით, რისი ნიშნებიც დღეს უკვე სამწუხაროდ შეიმჩნევა - ასეთი ფაქტები გამოვლენილია. ამ მოვლენის წინააღმდეგ ბრძოლა კი, მესაზღვრეთა უმთავრესი ამოცანაა, იგი მოითხოვს სასაზღვრო ძალების სისტემატურ დახვეწას, თანამედროვე ტექნიკური მიღწევების დონეზე სახელმწიფო საზღვრის დამცავი ინფრასტრუქტურის შექმნას.

მესმის, რომ რეალურად მოქმედი მტკიცე სახელმწიფო საზღვრის შექმნა და მისი ფუნქციონირება ძალიან რთული და ძვირადღირებული საქმეა, განსაკუთრებით, ჩვენი ქვეყნისთვის. მაგრამ, ამასთანავე, ჩვენ ვერ გავექცევით იმ ჭეშმარიტებასაც, რომ ძლიერი სახელმწიფოს მშენებლობა უნდა დავიწყოთ ძლიერი სახელმწიფო საზღვრის შექმნით. მსოფლიოს სახელმწიფოთა ლიდერები ნათლად აცნობიერებენ საქართველოს, როგორც ერთ-ერთ საკვანძო სატრანზიტო სახელმწიფოს მნიშვნელობას და ყოველმხრივ ცდილობენ, რომ ჩვენმა ქვეყანამ უახლოეს ხანში შეძლოს კრიზისიდან გამოსვლა. ამ დამოკიდებულებისა და დახმარებისათვის ჩვენი მეგობარი ქვეყნებისადმი განსაკუთრებულ მადლიერებასა და პასუხისმგებლობას გამოვხატავთ.

ჩვენ ადრეც გამოგვითქვამს მადლიერება იმ დიდი დახმარებისათვის, რომელიც აღმოგვიჩინეს ჩვენმა მეგობარმა სახელმწიფოებმა - უკრაინამ, ინგლისმა, გერმანიამ, თურქეთმა, საბერძნეთმა, აზერბაიჯანმა და სხვა მრავალმა ქვეყანამ.

საქართველომ გერმანიისაგან მიიღო საპატრულო გემი, ინგლისისაგან - სწრაფმავალი კატერები, უკრაინასა და თურქეთისაგან - კატარღები. იმავე თურქეთმა ლილოს საწვრთნელ ბაზაზე დააარსა ქართველ მესაზღვრე ოფიცერთა მოსამზადებელი კურსები. ასე რომ, ჩვენი მეგობარი ქვეყნების მიერ გაწეული დახმარების აღნუსხვა შორს წაგვიყვანს. კიდევ ერთხელ მინდა გადავუხადო მადლობა ყველას, ვინც სერიოზულად არის დაინტერესებული საქართველოს, როგორც ძლიერი და განვითარებული ქვეყნის ჩამოყალიბებით.

მაგრამ არ შემიძლია განსაკუთრებული მადლიერებით არ აღვნიშნო ის უდიდესი დახმარება, რომელიც საქართველოს სახელმწიფოებრივი აღმშენებლობის საქმეში ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა გაგვიწია. დღეს ჩვენ ამ დახმარების ერთი კონკრეტული შედეგის მოწმენი ვართ. საქართველოს სახელმწიფო საზღვრის დაცვის სახელმწიფო დეპარტამენტის გაძლიერებასა და ამ ფრიად მნიშვნელოვანი სამსახურის რეალურად ამოქმედებაში სწორედ ამერიკის შეერთებულ შტატებს მიუძღვის უდიდესი წვლილი.

ამ ქვეყნის ადმინისტრაციამ 1998-1999 წლების განმავლობაში მნიშვნელოვანი თანხები გამოყო საქართველოს სახელმწიფო საზღვარზე კონტროლის თანამედროვე დონეზე აყვანისათვის, არალეგალური მიგრაციის, იარაღის, რადიოაქტიური მასალების, ნარკოტიკული ნივთიერებების, კონტრაბანდისა და ტრანზიტის აღკვეთის, საერთაშორისო უსაფრთხოების განმტკიცებისა და სტაბილურობის შენარჩუნების მიზნით.

დღესაც ჩვენი ამერიკელი მეგობრებისაგან საქართველოს სასაზღვრო ძალებისათვის განკუთვნილი საცხოვრებელი და საყაზარმო კოტეჯების კომპლექსი მივიღეთ. ეს ფაქტობრივად, თანამედროვე სამხედრო ქალაქია. მათი უანგარო დახმარების ნუსხა საკმაოდ ფართოა. ქართველმა მესაზღვრეებმა დროის ძალზე მცირე მონაკვეთში მიიღეს საბუქსირო გემი, ხუთი საპატრულო კატარღა, ოთხი სააბორდაჟო ნავი, სათადარიგო და სარემონტო ნაწილები, 31 მსუბუქი ავტომანქანა, სხვადასხვა სიმძლავრის ძრავები. წლის ბოლოს აპირებენ ქართველ მესაზღვრეებს საჩუქრად გადასცენ სადარაჯო ხომალდიც.

ასეთივე უდიდესი წვლილი შეიტანეს ამერიკის სანაპირო დაცვის სპეციალისტებმა ქართული სასაზღვრო ავიაციის განვითარებაშიც. მათი მეშვეობით დღეს ქართული სასაზღვრო ავიაციის შემადგენლობაშია ვერტმფრენები „მი-8-მტვ“ და თვითმფრინავი „მერკური“. ეს სრულიად ახალი მოდიფიკაციის თვითმფრინავი ქუთაისშია დამზადებული.

ამავე ქვეყნის შესაბამის სასწავლებლებში დაწყებულია საქართველოს სასაზღვრო უწყების ოფიცერთა გადამზადება (ოფიცერთა სერიოზული ჯგუფების მომზადება მიმდინარეობს უკრაინაშიც), პარალელურად, ამერიკელი სპეციალისტები პერიოდულად ახორციელებენ საქართველოს სანაპირო დაცვის პირადი შემადგენლობის მომზადებას საქართველოშიც. სისტემატური ხასიათი აქვს საწვავ-საცხები მასალებით სანაპირო დაცვის გემებისა და კატარღების უზრუნველყოფას.

განსაკუთრებული აღნიშვნის ღირსია მათ მიერ დაწყებული ფოთის ნავსადგურის აკვატორიის გაწმენდა, რაც ძალზე ძვირადღირებული და შრომატევადი სამუშაოა. ამერიკელების დახმარებით ხორციელდება ქართული სასაზღვრო მცურავი საშუალებების რადიო-სანავიგაციო სისტემებით აღჭურვა. დიდი შეღავათი იყო ქართველი მესაზღვრეების სამოსელით უზრუნველყოფა მა- შინ, როცა ჩვენი ბიუჯეტით ამის გაკეთება ქვეყანას უკიდურესად უძნელდება და, ფაქტობრივად, არც შეგვეძლო. ამერიკის შეერთებული შტატების ადმინისტრაციის დახმარება ჩვენი მესაზღვრეებისადმი არ არის ერთჯერადი ღონისძიება. მათივე ხელშეწყობით დამუშავების სტადიაშია საქართველოს სასაზღვრო უწყების განვითარების გრძელვადიანი პროგრამა, რომელიც მოიცავს 2000-2005 წლების პერიოდს. დასახულია პრიორიტეტული მიმართულებები: საქართველოს საზღვაო და სახმელეთო საზღვრების გამტარ პუნქტებზე მოქმედებათა მექანიზმების ნორმატიული ბაზის შექმნა; სასაზღვრო უწყების თანამედროვე სტრუქტურის ჩამოყალიბება; უახლესი ტექნიკით მისი აღჭურვა; მაღალ ტექნოლოგიებზე დაფუძნებული მართვისა და კონტროლის ელექტრონული სისტემის შექმნა.

პრაქტიკული ნაბიჯებია გადადგმული ქალაქ ფოთში გემთმშენებელი ქარხნის ბაზაზე სანაპირო დაცვის კატარღების თანამედროვე სამშენებლო და სარემონტო ტექნოლოგიების შექმნისთვის. მე დიდი იმედი მაქვს, რომ სამხარეო ადმინისტრაცია, ქალაქ ფოთის ხელმძღვანელობა, ისევე, როგორც სხვა დაინტერესებული უწყებები ამ პროექტს თავის ლოგიკურ დასასრულამდე მიიყვანენ. მოკლე დროში ამოქმედდება საქართველოს სახელმწიფო საზღვრის დაცვის ელექტრონული სისტემა „იორი“. სულ მალე ამერიკელთა დახმარებით გაიხსნება სასწავლო ცენტრი, სადაც მომზადდება სანაპირო დაცვის სპეციალისტები. გადაწყვეტილია შეიქმნას ერთობლივი მუდმივმოქმედი სამუშაო ჯგუფი ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტის, სანაპირო დაცვის, საბაჟო სამსახურის, სასაზღვრო პატრულისა და საქართველოს სასაზღვრო უწყების ექსპერტების მონაწილეობით, ეს კი, ზემოხსენებული პროგრამების ოპტიმალურ დაგეგმვასა და დროულ რეალიზაციაში დაგვეხმარება.

რაღა თქმა უნდა, ამგვარ დახმარებას ჩვენი რეგიონისათვის, და არა მხოლოდ მისთვის, უდიდესი პოლიტიკური მნიშვნელობა აქვს. ადრეც მითქვას, რომ ახალ პირობებში ჩვენს გეოპოლიტიკურ არეალში გავლენას მოიპოვებს ის სახელმწიფო, რომელთანაც თანამშრომლობა იქნება ურთიერთხელსაყრელი და ეკონომიკური თვალსაზრისით ყველა დანარჩენთა ინტერესებში მოექცევა.

დასასრულ, ნება მომეცით მადლობა გადავუხადო საქა- რთველოში ამერიკის შეერთებული შტატების საგანგებო და სრულუფლებიან ელჩს ბატონ კენეტ იალოვიცს იმ დიდი გულისხმიერებისათვის, რომელსაც იგი ჩვენი ქვეყნისადმი იჩენს, მათ შორის, იმ საკითხების პრაქტიკული გადაწყვეტისათვის, რომლებიც საქართველოს სახელმწიფო საზღვრის დაცვას, ქართული სასაზღვრო ძალების ძლიერ და მოქნილ სტრუქტურად ჩამოყალიბებას ეხება.

ბატონებო, მერწმუნეთ, დღევანდელი დღე ჩვენც და მომავალ თაობებსაც დიდხანს გვეხსომება არა მარტო საქართველოს სასა ზღვრო ძალების აღმშენებლობის თვალსაზრისით, არამედ როგორც წვლილი იმ დიდი მეგობრობის განმტკიცებაშიც, რომელიც ამერიკელ და ქართველ ხალხებს შორის ჩამოყალიბდა და, რომე ლიც საქართველოსა და სხვა ქვეყნებს შორის ფორმირდება. მით უფრო, რომ ჩვენი მეგობრობა იმ კეთილშობილურ მიზანს ემსახურება, რომელსაც რეგიონსა და მთელს მსოფლიოში მშვიდობის დამკვიდრება ჰქვია. დარწმუნებული ვარ, რომ აღნიშნული პროექტების განხორციელებაში, ადრე თუ გვიან, ჩაერთვება რუსეთიც, როგორც ერთ-ერთი „სატრანსპორტო გიგანტი“. ამასთან დაკავშირებით უთუოდ უნდა აღინიშნოს მეტად საგულისხმო ფაქტი: ჩვენი სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის საწყის ეტაპზე, როცა ჩვენ განსაკუთრებით გვიჭირდა, რუსეთმა იკისრა ჩვენი საზღვრების დაცვის არცთუ იოლი მისია. ვსარგებლობ შემთხვევით და მადლობას ვუხდი რუსეთის მოსახლეობას და რუსეთის ხელისუფლებას ამ სამსახურისთვის.

მოგვიანებით დაწყებულ პოსტსაბჭოური სახელმწიფოების სუვერენიზაციის ობიექტურ რეალობას რუსეთი გაგებით შეხვდა და დამოუკიდებელი საქართველოს საზღვრების დაცვა ამიე- რიდან თვით ქართველ მესაზღვრეებს მოუწევთ. ეს ცივილური ჟესტი უთუოდ შესაბამის შეფასებას იმსახურებს. მჯერა, რომ მომავალში უფრო აქტიური იქნება თანამშრომლობა როგორც რუსეთთან, ისე შავი ზღვისა და, მათ შორის „სუამის“ წევრ ქვეყნებთან. მინდა გითხრათ, რომ ქართველი მესაზღვრეების მიერ საზღვრების მიღების პროცესი თითქმის დასრულდა. ეს პროცესი დაიწყო ახალციხიდან და დამთავრდა აჭარაში. დღეისათვის რუსეთის მესაზღვრეების გასვლა დამთავრდა აფხაზეთიდანაც. ამიერიდან, როგორც იტყვიან, ჩვენ უნდა ვიყოთ ჩვენი საზღვრების ბატონ-პატრონი.

ყოველივე ეს იმედს იძლევა, რომ საქართველო აუცილებლად დააღწევს თავს ეკონომიკურ და ფინანსურ სიძნელეებს და შექმნის სრულფასოვან დემოკრატიულ საზოგადოებას, გახდება საერთაშორისო თანამეგობრობის ღირსეული წევრი, როგორც თავისუფალი და თვითმყოფადი სახელმწიფო. ამ იდეას ემსახურება ძლიერი ეროვნული სასაზღვრო სამსახურის შექმნა.

დარწმუნებული ვარ, რომ ქართველი მესაზღვრეები მომავალში გამთლიანებული საქართველოს საზღვრებს დამოუკიდებლად დაიცავენ, და ამ საქმეში თითოეულ თქვენგანს, ყველა თქვენს თანამებრძოლსა და კოლეგას მინდა დიდი წარმატება ვუსურვო.

მინდა მადლობა ვუთხრა ფოთელებს, საერთოდ, სამეგრელოს, აჭარის ხელმძღვანელობას, ყველას, ვინც მხარში უდგას საქართველოს მესაზღვრეებს ამ დიდი, საშვილიშვილო და პატრიოტული მისიის განხორციელებაში. გისურვებთ წარმატებებსა და გამარჯვებებს.

[...]

მაია ალუდაური,
ედუარდ ედიბერიძე,
საქინფორმის სპეც. კორ.

ედუარდ შევარდნაძე: „სახელმწიფო და მისი ინტერესების განხორციელება საზღვარზე იწყება“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 11-12 ივლისი. - №183-184 (3225). - 1,2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 12 ივლისის რადიოინტერვიუ

- წლევანდელი ზაფხული განსაკუთრებით „ცხელი“ აღმოჩნდა, ალბათ იმიტომ, რომ იგი წინასაარჩევნოა. მოახლოებულ არჩევნებთან დაკავშირებით ვნებათაღელვა, როგორც მოსალოდნელი იყო, არ ცხრება. და, მიუხედავად იმისა, რომ თქვენ ჯერ ოფიციალურად არ გამოგიცხადებიათ არჩევნების დღე, საარჩევნო კამპანია უკვე დაიწყო... - ჟურნალისტის ნატო ონიანის თხოვნით, ამ თემაზე საუბრით დაიწყო თავისი ტრადიციული ორშაბათის რადიოინტერვიუ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ:

- მართლაც, ასეა, - ყოველი დღე აახლოებს პარლამენტის, შემდგომ კი პრეზიდენტის არჩევნებს. თუმცა, დრო მაინც საკმაოდ არის ფიქრისა და განსჯისათვის.

მომავალი 4-5 წელი მრავალი თვალსაზრისით გადამწყვეტი იქნება საქართველოს უახლეს ისტორიაში, - ეს იქნება სახელმწიფოებრივი აღმშენებლობის, ქვეყნის გამთლიანების დასრულების, დემოკრატიულ ღირებულებათა საბოლოო დამკვიდრების, პიროვნების თავისუფლებისა და ადამიანის უფლებათა, აგრეთვე, ეროვნულ უმცირესობათა უფლებების უზენაესობის აბსოლუტური გარანტიების შექმნის, ეკონომიკური აღმავლობის, სიდუხჭირის საბოლოოდ დაძლევის, საყოველთაო კეთილდღეობის უზრუნველყოფის, კულტურის, მეცნიერების აღორძინების, ახალი თაობის სწავლა-აღზრდისათვის მაქსიმალურად სასიკეთო პირობების შექმნის წლები. ამას დავუმატებდი კიდევ ერთ სფეროს - ამ წლების განმავლობაში ჯანმრთელობის დარგში შემუშავებული ეროვნული პოლიტიკის განხორციელებას.

საერთოდ, სწორედ XXI საუკუნის დამდეგს დასრულდება დამოუკიდებელი, დემოკრატიული, თავისუფალი ქართული სახელმწიფოს საბოლოოდ დაფუძნებისა და ჩამოყალიბების პროცესი.

მომავალი რამდენიმე წელი ევროპული და მსოფლიო თანამოქმედების ახალ სისტემაში აქტიური ინტეგრირების წლები იქნება.

საქართველო უშუალოდ მონაწილეობს თანამედროვეობის უდიდესი პროექტების განხორციელებაში, რასაც კონკრეტული, თითოეული ადამიანისა და თითოეული მოქალაქისათვის საგრძნობი შედეგი მოჰყვება, და ცოტა მოგვიანებით მე უფრო დეტალურად შევეხები ამას შემდეგ ინტერვიუებში.

ჩვენს ქვეყანაში არცთუ უცხო და ახალია „სწორი არჩევნის“ თემა, ვინაიდან ამ თვალსაზრისით, ძალიან მწარე გამოცდილება გვაქვს, სწორი არჩევანი ქვეყნის გარანტირებული, ბედნიერი მომავალია. „საერთო-ეროვნული შეცდომის“ შედეგად კი ქვეყანა ისევ არასტაბილურობის, საყოველთაო ქაოსის ჭაობში ჩაეფლობა.

საქართველოს ბედი, მისი ყოფნა-არყოფნა, თითოეული ოჯახის კეთილდღეობა, - ქვეყნის მოქალაქეთა ხელშია.

დიახ, სწორედ ასეა.

იქნებ ვინმეს ჰგონია, რომ ნაადრევად ვიწყებ საუბარს საარჩევნო თემაზე.

არა.

სწორი არჩევნისათვის მართლაც დროა საჭირო. დრო კი, პატივცემულო მოქალაქენო, ძვირფასო თანამემამულენო, საკმარისი, უნდა იყოს ამ ურთულესი სახელმწიფოებრივი პრობლემის ღრმად გააზრებისა და გადაწყვეტილების მიღებისათვის.

მე ვიტყოდი, რომ სანამ საქართველოში არ დასრულდება სახელმწიფოებრივი დაფუძნების პროცესი, გვინდა თუ არა, მოგვწონს თუ არა - პარლამენტისა და პრეზიდენტის არჩევნები არა მარტო პოლიტიკური, არამედ ზნეობრივი არჩევანიც არის.

მით უმეტეს, რომ კვლავ აქტიურობენ ძალები, რომელთაც ისტორიული გეზის უკუღმა შეტრიალება სურთ.

უკუღმა, ესე იგი, დაკნინებული დამოუკიდებლობისა და ჩაკეტილი საზოგადოებისაკენ.

გულწრფელად უნდა ვთქვა, რომ მას შემდეგ, რაც საქართველოში მოხდა ბოლო ათი წლის მანძილზე, - ამგვარი არჩევანი შეურაცხმყოფელიც კი იქნება ჩვენი ეროვნული ღირსებისათვის.

მაგრამ ამ ძალების გააქტიურება სრულებითაც არ მაშინებს. ბოლოს და ბოლოს, დემოკრატიულ საზოგადოებაში თავისუფლად შეუძლიათ იმოქმედონ იმათაც, ვინც ზოგჯერ შეფარულად, ზოგჯერ კი უკვე აშკარადაც აცხადებს, თითქოს ქართველი ერი სრულფასოვანი არ აღმოჩნდა ჭეშმარიტი ეროვნულ-სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობისათვის და ამიტომ, ასე ვთქვათ, დროულად უნდა მოვინანიოთ შეცდომები. წინ დიდი იმედები, დიდი საქმეები, დიდი გეგმებია და მათი განხორციელების უტყუარი გარანტიებიც გვაქვს. რა ძალებთან და რა პიროვნებებთანაც არის დაკავშირებული ხვალინდელი, უკეთესი დღის იმედი, ძნელი მისახვედრი არ უნდა იყოს. მე ახლა ამას მეტად არ დავაზუსტებ. ვფიქრობ, ყველა მიხვდება, ვისზე და რაზეა ლაპარაკი.

- თქვენი ნათქვამიდან გამომდინარე, არ გამოვრიცხავ, რომ შეიძლება იყოს ამომრჩეველთა მოქრთამვისა და დაშინების ცდები. ასეთი პრაქტიკა იყო წინა არჩევნების დროს...

- გმადლობთ, ამ შეკითხვისთვის.

ყველაზე უფრო შემაშფოთებელი ის გახლავთ, რომ უკვე აშკარად მოქმედებს, თვალნათლივ ამოძრავდა ძალიან დიდი კაპიტალი.

ზოგიერთები მომავალ არჩევნებს „ფულის ქისათა“ არჩევნებსაც კი უწოდებენ.

უკვე დაიწყო ამომრჩეველთა ყოვლად ურიცხვი, დაუფარავი მოქრთამვა. ურიგებენ ავტომანქანებსაც კი, რომ აღარაფერი ვთქვათ ფქვილზე, შაქარსა და სხვაზე, დოლარებით სავსე კონვერტებს, თანაც ეს ყოველივე ისევ და ისევ ნაძარცვი ფულის ნაწილია. იმ ფულისა, რომელიც ცენტრალურ ბიუჯეტში უნდა შესულიყო, მაგრამ მავანთა ჯიბეში დაილექა. ჩვენ თანდათანობით ამოვქოლეთ ეს არხები, მაგრამ ჯერ კიდევ ბევრი რამ დარჩა გასაკეთებელი.

- ეს არხები რომ ამოიქოლა, ამიტომაც არის ასეთი მწვავე დაპირისპირება...

- საქმეც ეს გახლავთ, აბსოლუტურად მართალი ბრძანდებით.

თუმცა, აუცილებლად უნდა გავიხსენოთ ისიც (და ეს ყველას უნდა ახსოვდეს), რომ პარლამენტმა სათანადო ცვლილებანი და დამატებანი შეიტანა საარჩევნო კანონში. ამჟამად თვით საარჩევნო კანონი, არაორაზროვანი დებულებებითა და ფორმულირებებით, კატეგორიულად კრძალავს და სჯის ამომრჩევლის მოსყიდვას.

დღიდან არჩევნების დანიშვნისა - გამართვამდე აკრძალულია, ნებისმიერი სახით, ამომრჩევლისათვის მატერიალური ფასეულობის გადაცემა. განურჩევლად იმისა, ეს ჩვეულებრივი მოხმარების პროდუქტი იქნება, თუ დოლარებიანი კონვერტი.

შეგახსენებთ, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი ამომრჩევლის მოსყიდვისათვის (მე ამას შემთხვევით არ ვამბობ, ყველას გასაგონად და გასაფრთხილებლად) ითვალისწინებს თავისუფლების აღკვეთას 3 წლამდე ვადით.

საარჩევნო ნობათის დარიგებას მოახერხებენ თუ არა, საქართველოს მოქალაქეებმა არჩევანი მხოლოდ და მხოლოდ საკუთარი მრწამსის შესაბამისად უნდა გააკეთონ.

შექმნილია და იმოქმედებს მწყობრი სისტემა, რათა ვერავინ შეძლოს და ვერავინ გაბედოს, რაიმე ხერხით ან რაიმე მეთოდით გააკონტროლოს, თუ კონკრეტულად ვის ან რომელ პარტიას მისცა ხმა - მხედველობაში მყავს ჩვენი ელექტორატი და ჩვენი ამომრჩეველი.

ზოგიერთი მომენტის გათვალისწინებით, ასეთ გარანტიას ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს:

- ანუ ეს იქნება დემოკრატიული და ფარული კენჭისყრით, რათა ყველა მოქალაქეს ჰქონდეს საშუალება თავისუფლად და უშიშრად გამოხატოს თავისი ნება.

როგორც ქვეყნის პრეზიდენტი, ყველაფერს ვიღონებ, რათა მომავალი არჩევნები საქართველოში სამაგალითო იყოს თავისი დემოკრატიულობითა და სამართლიანობით. რაც შეეხება კონკრეტულად არჩევნების დღეს, ამ საკითხის გადაწყვეტა პრეზიდენტის კონსტიტუციური პრეროგატივაა. შესაბამის ბრძანებულებას, ალბათ, კვირის ბოლომდე მოვაწერ ხელს.

- 9 ივლისს კოდორის ხეობაში მომხდარი ფაქტის გამოძიება უშიშროების საგამოძიებო სამსახურს დაევალა. ვერსიები იმთავითვე საკმაოდ მრავალფეროვანი იყო. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ხელისუფლების წარმომადგენლები აცხადებენ, რომ ეს ყველაფერი წინასწარ განზრახული, კარგად დაგეგმილი და მოფიქრებული ოპერაცია იყო...

- ამ ფაქტის შეფასება მხოლოდ ერთმნიშვნელოვანი შეიძლება იყოს: ჩადენილია ძალზე შემაშფოთებელი, ყოვლად უმსგავსო საქციელი სრულიად უსაფუძვლოდ. საბედნიეროდ, ეს ინციდენტი უმსხვერპლოდ დამთავრდა.

დასკვნების გამოტანა ალბათ ჯერ ნაადრევია - სათანადო სტრუქტურები ამჟამად იკვლევენ, თუ რა მოხდა სინამდვილეში, ანუ რა მოტივაცია ჰქონდათ დამნაშავეებს და რა ამოძრავებდათ მათ.

ვიტყვი, რომ შემთხვევით არაფერი ხდება.

არ არის გამორიცხული, ამ ფაქტს უშუალო კავშირი ჰქონდეს არჩევნებთანაც.

ყოველ შემთხვევაში, საქართველოს მოსახლეობამ, როგორც იტყვიან, უკანასკნელი ლუკმა არ დაიშურა კოდორის ხეობის გმირი მოსახლეობისათვის, ქართველებისათვის და, რა თქმა უნდა, ასეც უნდა ყოფილიყო.

მხოლოდ მოკლედ გავიხსენებ, რომ შეძლებისდაგვარად, უწინარესად, ვზრუნავდით სწორედ ამ ხეობისათვის, გზის, საავადმყოფოს, კავშირგაბმულობისათვის, რეგულარული საჰაერო რეისის, სურსათისა და პირველი საჭიროების საგნებით მომარაგებისათვის, და მრავალი სხვა.

ეს ყოველივე თითქმის წარმოუდგენელია იმ გაჭირვების გათვალისწინებით, რომელშიც ჩვენი ქვეყანა აღმოჩნდა.

იმავდროულად, მოვუწოდებ ყველას, გამოიჩინოს კეთილგონიერება და თანამოაზრე-თანამებრძოლთა დაპირსპირებით ნუ გაახარებს იმ პროვოკატორებს, რომლებიც დღენიადაგ საქართველოს დასუსტებაზე, ახალი დაპირისპირების პროვოცირებაზე ოცნებობენ, რათა ამღვრეულ წყალში ღლავი დაიჭირონ, ასეთი ძალები კი ბლომად არიან ქვეყნის გარეთაც და ქვეყნის შიგნითაც.

- კახეთში დურუჯის ხეობასთან დაკავშირებულ მოვლენებს უკვე კარგა ხანია მთელი საქართველო შეშფოთებით ადევნებს თვალს. იქ მდინარის ნატანი მოსახლეობას დამანგრეველი მეწყერით ემუქრება...

- ამ საკითხზე გასულ კვირას ჩემი მონაწილეობით საგანგებო თათბირი გაიმართა.

კოლეგებთან ერთად დაწვრილებით ვიმსჯელეთ კატასტროფის თავიდან ასაცილებლად გადაუდებელ ღონისძიებათა შესახებ.

მინდა დავამშვიდო თანამემამულენი, კახეთის, ყვარლის მცხოვრებნი, რომ მდგომარეობა მართლაც შემაშფოთებელია, მაგრამ არავითარ შემთხვევაში უიმედო არ არის.

პირველი რიგის სამუშაოები უკვე დაიწყო, სათანადო სახსრებიც გამოინახა, რამდენიც ახლა არის საჭირო, მდინარის კალაპოტი გაიწმინდება და მეწყერი ყვარელს ვეღარ დაემუქრება.

ამავე დროს ხელისუფლებამ შეიმუშავა სათანადო კონცეფცია, რათა დურუჯის ხეობის პრობლემა სტრატეგიული თვალსაზრისითაც გადაიჭრას, ესე იგი, გადაიჭრას საბოლოოდ, ერთხელ და სამუდამოდ.

ამ საქმეში სერიოზულ დახმარებას გვპირდებიან ჩვენი ევროპელი მეგობრები, მათ შორის, ევროსაბჭო, რომლის წარმომადგენლებიც უკვე იმყოფებოდნენ ხეობაში.

ეს არც არის გასაკვირი, ვინაიდან საქართველო უკვე ევროპის სრულუფლებიანი წევრია და ამდენად არც ეკოლოგიური საფრთხის წინაშე მიგვატოვებენ მარტოდმარტო.

- გასულ კვირას ფოთში ჩვენმა ქვეყანამ კიდევ ერთხელ იგრძნო ამერიკის შეერთებული შტატების დიდი დახმარება. თქვენ სასაზღვრო დეპარტამენტის ახალი ნაგებობანი და ახალი თავდაცვითი საშუალებანი მოინახულეთ...

- საქართველოს ტელევიზიამ ძალიან ნიჭიერად გააშუქა ეს მოვლენა და საშუალება მისცა თითოეულ მოქალაქეს თვალი ედევნებინა ამ ღონისძიებისათვის.

ზოგიერთი რამ ვთქვი ჩემს გამოსვლაში, მაგრამ კვლავ მინდა გავიმეორო მადლიერების სიტყვები საქართველოს მეგობრების, მეგობარი ქვეყნების ხელმძღვანელებისა და ხალხების მიმართ, რომლებმაც ფასდაუდებელი დახმარება გაუწიეს ჩვენს ქვეყანას სასაზღვრო ძალების, ზოგადად შეიარაღებული ძალების ჩამოყალიბებაში.

უპირველეს ყოვლისა, ჩემი ხალხის სახელით, კვლავ უდიდესი, გულწრფელი მადლობა მინდა მოვახსენო ამერიკის შეერთებული შტატების ხელმძღვანელებსა და ამერიკელ ხალხს, მის წარმომადგენელს საქართველოში ბატონ კენეტ იალოვიცს.

სწორედ ამ დახმარების შედეგად უკვე მოგვეცა საშუალება (და უფლებაც) ვთქვათ, რომ ძირითადად დასრულდა ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი სახელმწიფოებრივი ინსტიტუტის, სასაზღვრო ძალების ჩამოყალიბების პროცესი.

ეს არ გახლავთ სიმბოლური ძალა - იგი სათანადოდ აღჭურვილიც არის და ყველა საშუალებაც აქვს სახელმწიფოებრივი ფუნქციის შესასრულებლად.

აქვე არ შემიძლია კვლავ, ჩემი ხალხის სახელით, მადლობა არ ვუთხრა, აგრეთვე, რუსეთის ხელისუფლებასა და ხალხს, რუს მესაზღვრეებს, რომლებიც წლების განმავლობაში იცავდნენ საქართველოს საზღვრის მნიშვნელოვან მონაკვეთს, მაშინ, როცა ჩვენს ქვეყანას საამისო საშუალება არ ჰქონდა. ამჟამად, ეს უკვე ხელგვეწიფება და ამიტომ რუს მესაზღვრეებს მადლიერებით ვემშვიდობებით.

ძალიან მნიშვნელოვანი მომენტია, რომ მესაზღვრეთა უმძიმეს მისიას საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში, ძირითადად, ადგილობრივი მოსახლეობის წარმომადგენლები ასრულებენ, რა თქმა უნდა, სათანადოდ ნასწავლნი, სათანადოდ გაწვრთნილნი და სათანადოდ აღზრდილნი, სათანადო სკოლაგავლილნი.

ასეთი პრაქტიკა დაინერგა, მაგალითად, სამცხეჯავახეთში, აჭარაში, ახლა მიმდინარეობს დაკომპლექტება ძირითადად ადგილობრივი მოსახლეობისა და ახლგაზრდობის ბაზაზე, საქართველოს შავი ზღვისპირეთში საერთოდ თუ საქართველოს მთიანეთში (მთელი მთიანეთი მაქვს მხედველობაში). ამას დიდი ისტორიული ტრადიცია და ფესვი აქვს, ვინაიდან მენაპირეობა საქართველოში ყოველთვის განსაკუთრებული პატივი და ღირსება იყო, უპირველესად, ჩვენი ქვეყნის იმ მოქალაქეთათვის, რომლებიც უშუალოდ სამშობლოს კარიბჭესთან ცხოვრობდნენ და ასრულებდნენ ქვეყნის დამცველთა მოვალეობას.

- და ბოლო კითხვა, - ისევ ეკონომიკის თემა... რით იყო მნიშვნელოვანი გასული კვირა...

- ქვეყნის ეკონომიკის მდგომარეობას, ძირითად ტენდენციებს ამჯერად დაწვრილებით არ შევეხები, ვინაიდან უახლოეს დღეებში გაფართოებული შემადგენლობით გაიმართება მთავრობის საგანგებო სხდომა, რომელიც ნახევარი წლის შედეგებს მიეძღვნება.

თუმცა, რამდენიმე მომენტი ახლავე აღსანიშნავია.

უპირველეს ყოვლისა ჭეშმარიტად ისტორიული მნიშვნელობა აქვს ფაქტს, რომელიც გულწრფელი სიხარულით მსურს ვაუწყო ჩვენს რადიომსმენელებს: კერძოდ, ევროკავშირმა 1992 წლიდან პირველად ოფიციალურად აღიარა, რომ საქართველოს უკვე შეუძლია დამოუკიდებლად შეიმუშაოს და დაამტკიცოს სასურსათო თვითუზრუნველყოფის ეროვნული პოლიტიკის დოკუმენტი, ყველა შემადგენელი კომპონენტი, ანუ ჩამოაყალიბოს სტრატეგია, რომელშიც ევროკავშირის როლი განისაზღვრება უკვე არა მარტო ჰუმანიტარული დახმარებით, არამედ თანასწორუფლებიანი, ურთიერთხელსაყრელი პარტნიორობითა და თანამშრომლობით. შეგახსენებთ, როცა პარტნიორობაზე ვლაპარაკობთ, იგულისხმება მსოფლიოს ისეთი ყველაზე დიდი გიგანტი, როგორიც ევროკავშირია.

ეს არის პირველი პრაქტიკული ნაბიჯი ევროკავშირთან ინტეგრაციის გზაზე, რაც შესაძლებელი და რეალური გახდა ლუქსემბურგში, პარტნიორობის თაობაზე ხელშეკრულების საბოლოო რატიფიცირების შემდეგ.

სკეპტიკოსთა და „ურწმუნო თომათა“ საყურადღებოდ სიღრმისეული, სასიკეთო ცვლილებების მხოლოდ ორ მაგალითს მოვიყვან სასოფლო-სამეურნეო წარმოების განვითარების თვალსაზრისით.

მაგალითად არასდროს, თვით საბჭოთა პერიოდის ჩათვლითაც, საქართველოს არ ჰქონია საშუალება, ვთქვათ, საადრეო კარტოფილის ისეთი რაოდენობით წარმოებისა და ექსპორტისა, როგორც ამჟამად, საადრეო კარტოფილის მოსავალი წელს 70 ათას ტონას აღემატება. იგი მეზობელი ქვეყნების ბაზრებზე იმდენად კონკურენტუნარიანი აღმოჩნდა, რომ ერთ-ერთი ქვეყნის „დამოუკიდებელი“ ტელევიზია იძულებულიც კი გახდა გაევრცელებინა დეზინფორმაცია, თითქოს საქართველოდან შეტანილი პროდუქცია გენური ინჟინერიის ნაყოფი იყოს და ამდენად საშიშია ჯანმრთელობისათვის, რაც აბსოლუტური სიცრუეა. საადრეო კარტოფილი, რომელიც საქართველოდან გადის, ეკოლოგიურად სრულიად ჯანსაღია და არავის არავითარი საფრთხე არ ემუქრება. სხვათა შორის, მე ვლაპარაკობ ექსპორტზე და ისიც არანაკლებ მნიშვნელოვანია, რომ ამ საადრეო კარტოფილით ჩვენი ბაზარი მთლიანად არის გაჯერებული და ეს საერთო ფასებზე, ფასების კონიუნქტურაზეც ძალიან კარგად მოქმედებს. ამავე დროს კარტოფილი დიდი რაოდენობით არის გატანილი დასავლეთ და აღმოსავლეთ საქართველოს სხვადასხვა რეგიონებში და ეს ჩვენი მოსახლეობისთვისაც ერთგვარი შეღავათია.

შესაძლოა ვინმეს ეს წვრილმანი ეგონოს და თქვას: „რა მოხდა მერე, თუ საქართველოში მატულობს სასოფლო-სამეურნეო წარმოების ტემპი“.

მაგრამ სინამდვილეში ეს ერთ-ერთი სასიხარულო სიმპტომია იმისა, რომ ქვეყანა ძლიერდება და აღმავლობის გზას ადგას.

მეორე ასეთივე, თუ შეიძლება ითქვას, თითქოს უმნიშვნელო მაგალითი: წლის პირველ ნახევარში ჩაის წარმოებამ 35 ათას ტონას მიაღწია, ანუ გასული წლის ოდენობას 6-7 ათასი ტონით გადააჭარბა. კრეფის ტემპი კი ყოველდღიურად მატულობს და ყოველწლიურად ძლიერდება.

აქაც გამოგვიჩნდება ოპონენტი: „აქაოდა, ოცი წლის წინათ საქართველოში 30 ათასი ტონა ჩაი სასაცილოდაც არ ჰყოფნიდათო“.

კი ბატონო, მართალს ბრძანებთ, მაგრამ ნუ დაივიწყებთ, რომ დღეს თვისებრივად სხვა ვითარებაა: თუ ქართული ჩაი ამჟამად უცხოურ ბაზარზე გადის, მაშასადამე, იგი სძლევს უმოწყალო კონკურენციას, იმკვიდრებს თავის ადგილს, საკუთარ სეგმენტს და საქართველოს ეკონომიკური კეთილდღეობის, ეკონომიკური დამოუკიდებლობის სავაჭრო ბალანსის გაწონასწორების მნიშვნელოვანი ფაქტორი ხდება.

მაგრამ ეს არ ეხება მხოლოდ სოფლის მეურნეობას.

აშკარა სასიკეთო ძვრებია მრეწველობაშიც და ვინც ბრმა არ არის, ეს უნდა დაინახოს.

ძალიან ბევრი რამ გაკეთდა ქუთაისში, ბათუმში, ზესტაფონსა და რუსთავში. შეიძლება ითქვას, საქართველომ გადაარჩინა და შეინარჩუნა უნიკალური საავიაციო ქარხანა, რომელსაც უკვე გარანტირებული აქვს საკმაოდ დიდი მოცულობის სტაბილური შეკვეთა, ქარხანა ამუშავდა და მინდა მთელ ამ სახელოვან კოლექტივს გულწრფელად მივესალმო.

ასევე სტაბილურად მუშაობს რუსთავის ქიმიური კომპლექსი - „აზოტი“. ესეც ძალიან დიდ სირთულეებთან იყო დაკავშირებული, მაგრამ დღეს უკვე შეიძლება ითქვას, რომ იგი, ასე ვთქვათ, მუდმივი რეჟიმით, მომუშავე დიდი საწარმოა.

უნდა ვაუწყო რადიომსმენელს, რომ უახლოეს მომავალში გვაქვს ყველა პირობა, რომ ამუშავდეს რუსთავის მეტალურგიული ქარხანაც. ერთი შეკვეთის საკითხია გასარკვევი. ვფიქრობ, ამ ერთ კვირაში ყველა ეს პრობლემა გაირკვევა და რუსთავის მეტალურგებიც ამუშავდებიან.

დღეს მინდა შირაქს ვესტუმრო, სადაც ბარაქიანი ალოობაა, შესანიშნავი პირი უჩანს მზესუმზირის მოსავალს, მენავთობეებსაც მოვინახულებ, ამ შემოდგომაზე დაიწყება ბურღვა „დიდი ნავთობის“ საბადოში. არის სხვა გეგმებიც.

აი, სწორედ ამ კეთილისმყოფელ ტენდენციებზე მაქვს საუბარი, მთლიანობაში კი ისინი ერთიან, ეროვნულ-სახელმწიფოებრივ, აღმშენებლობითს პროცესს ქმნიან.

[...]

საქინფორმი.

„როგორც ქვეყნის პრეზიდენტი, ყველაფერს ვიღონებ, რათა მომავალი არჩევნები საქართველოში სამაგალითო იყოს თავისი დემოკრატიულობითა და სამართლიანობით“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 13 ივლისი. - №185 (3226). - 1, 2 გვ.

ბრიფინგი

საქართველოს პრეზიდენტის ორშაბათის ბრიფინგი თანდათან არა მარტო ტრადიციული, არამედ მრავალფეროვანიც გახდა. გაფართოვდა დამსწრეთა შემადგენლობა (მას უკვე საზღვარგარეთელი ჟურნალისტებიც ესწრებიან) და შესაბამისად გაიზარდა ინტერესთა სფეროც.

დიალოგი სახელმწიფოს მეთაურსა და ჟურნალისტებს შორის აშკარად დემოკრატიულია. არავითარი შიში. ედუარდ შევარდნაძეს ტაქტიანად შეიძლება ყველაზე მწვავე რამეც კი შეეკითხო, იმ ერთი საათის განმავლობაში, რომელსაც საქართველოს პრეზიდენტი ჟურნალისტებს გვითმობს, თავისუფალი სიტყვა ნამდვილად ზეობს, სახელმწიფოს მეთაური ჩვეული დიპლომატიითა და იუმორით არავის ტოვებს უპასუხოდ.

გუშინ ედუარდ შევარდნაძეს ჰკითხეს: მესამე წელიწადია საზღვარგარეთიდან ზედიზედ მნიშვნელოვან პრემიებს იღებთ: კანტის, ონასისის, ნიქსონის, ახლახან ამერიკის დემოკრატიის ინსტიტუტის პრემია მიიღეთ, გარეთ რომ ასე გაღიარებენ და გაფასებენ, ასეთივე დაფასება რატომ შინ არა გაქვთო?

რატომ, ხომ გავხდი გუშინწინ გორის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, რასაც დიდად ვაფასებ თუნდაც იმიტომ, რომ მისი პირველი საპატიო დოქტორი ვარო, - ჩვეული იუმორით მწვავე პასუხს თავი აარიდა ედუარდ შევარდნაძემ და განმარტა, რომ ამერიკის დემოკრატიის ინსტიტუტის ჯილდო, მართლაც მაღალი ჯილდოა. შარშან იგი პრეზიდენტმა კლინტონმა მიიღო, მასზე ადრე ჰაველმა, კიდევ რამდენიმე ცნობილ მოღვაწესა და ნობელის პრემიის ლაურეატს აქვს მიღებული.

- მე ამ ინსტიტუტს კარგად ვიცნობ, ორჯერ ვარ მოხსენებით იქ გამოსული. ინტელექტუალთა ინსტიტუტია და, რა თქმა უნდა, ვთვლი, რომ ეს ჯილდო არის ჩემი ღვაწლის და, კიდევ უფრო მეტად, ჩვენი ქვეყნის იმ კურსის შეფასება-დაფასება, რომელიც ჩვენ ავირჩიეთ: დამოუკიდებლობის მშენებლობა, დამოუკიდებელი სახელმწიფოს მშენებლობა და დემოკრატიის განვითარების მკაცრი კურსი. იქ ზერელე დასკვნებს არავინ აკეთებს, წინასწარ ჩამოდიან ექსპერტები და ქვეყანაში შექმნილ მდგომარეობას სწავლობენ.

მართალია, ჩვენთან იდეალური მდგომარეობა არ არის, მაგრამ ქაოსიდან და ანარქიიდან დემოკრატიულ სახელმწიფომდე მივედით. ეს ჯილდოც მხოლოდ შევარდნაძის დამსახურება არ არის, იგი საქართველოსა და მისი ხალხის მიმართ დამოკიდებულების გამოხატვაა.

- ამ დღეებში ბათუმში ჩავიდა გენერალი ლებედი, რამდენად იყო ეს შეთანხმებული ცენტრალურ ხელისუფლებასთან და რამდენად გამართლებულია მისი ვიზიტი, როცა იგი სპეცრაზმს ხელმძღვანელობდა 9 აპრილის დროს თბილისში?

- სიმართლე გითხრათ, რაიმე სერიოზული კომენტარისაგან თავს შევიკავებ. ეს არ არის ისეთი მოვლენა, რომელიც საქართველოს პრეზიდენტის შეფასებას საჭიროებდეს. ისე კი, წინდახედული გუბერნატორი ზრდილობისათვის მაინც დარეკავდა დედაქალაქში.

- ხვალ პარლამენტი განიხილავს შვიდპროცენტიანი ბარიერის საკითხს. თქვენი ბარიერის საკითხს. თქვენი პროგნოზი: თუ ბარიერი გაიზრდება, რა ძალთა განლაგება შეიძლება მივიღოთ პარლამენტში?

- ჯერ დამთავრდეს ეს დებატები და ამ საკითხის განხილვა. ამას წინათ ბატონი ზურაბ ჟვანია გამოვიდა და თქვა, რომ ძალიან პრობლემურია, დაადგენს თუ არა პარლამენტი შვიდპროცენტიან ბარიერსო. მიმაჩნია, რომ თუ დაადგენს, მომავალ პარლამენტში ნაკლები პარტიები იქნება წარმოდგენილი, მაგრამ სამაგიეროდ, - მსხვილი პოლიტიკური ძალები. თუ ხუთპროცენტიანი ბარიერი დარჩება, აქ სავსებით ნორმალური ურთიერთობები ჩამოყალიბდება და სავსებით ნორმალური პარლამენტი შეიძლება მივიღოთ.

- როგორ შეაფასებდით ბოლო დროს საქართველოს სანაოსნოში შექმნილ მძიმე ვითარებას? მოგეხსენებათ, ამ საკითხის ირგვლივ სისხლის სამართლის საქმეა აღძრული და სააგენტო პრაიმ-ნიუსი დამოუკიდებელ ჟურნალისტურ გამოძიებას აწარმოებს. ეს საკითხი დიდი ხანია გასცდა ეკონომიკურ სიბრტყეს და პოლიტიკურში გადაინაცვლა.

- მე ვერ გეტყვით, რომ ეს წმინდა პოლიტიკური საკითხია. ეს ასე არ არის. თუ ვინმეს უნდა, რომ მაინცდამაინც პოლიტიკური ელფერი მისცეს, ეს სხვა საკითხია. ეს არის ჩვეულებრივი კრიმი- ნალური მოქმედება, დანაშაული, რომელიც რამდენიმე წლის განმავლობაში გრძელდებოდა. იყო წლები - 1992, 93, 94, 95-იც ნაწილობრივ, როდესაც საქართველოს ხელისუფლებას ამისთვის არ ეცალა და ვერ მიხედავდა. 1994-95 და შემდგომ წლებში თითქმის ყოველწლიურად კონტროლის პალატა ამოწმებდა სანაოსნოს, მე თვითონ გაცნობილი ვარ ამ მასალებს. საკმაოდ სერიოზული და შემაშფოთებელი მასალები იყო. რამდენიმე მოხსენებით ბარათს შედეგად მოჰყვა პრეზიდენტის ბრძანებულება სანაოსნოს ხელმძღვანელობის გამოძახებით და მთელი პროგრამის განსაზღვრით. სამწუხაროდ, ხდება ხოლმე, ხანდახან ეს ბრძანებულებები არ სრულდება. როგორც პროკურატურიდან მეუბნებიან, ძალიან დიდი დანაშაულობანია ჩადენილი. ეს არის ჩვენი მასშტაბებისათვის ასტრონომიული სახსრების არადანიშნულებისამებრ ხარჯვა. ეს საქმე პროკურატურამ თავის წარმოებაში უნდა აიღოს. იგი ცენტრსდაქვემდებარებული სტრუქტურა არის და ამიტომ მისი გამოძიება რესპუბლიკის პროკურატურას, გენერალურ პროკურორს ექვემდებარება. ვფიქრობ, გენერალური პროკურორი ამ საქმეს ბოლომდე, ლოგიკურ დასასრულამდე მიიყვანს.

- გასულ კვირას ჩეჩნეთში გაურკვეველ ვითარებაში დაჭრეს ქართველ პატრიოტთა ლიგის თავმჯდომარე, ერთი წლის წინათ დატყვევებული გიორგი ზაალიშვილი. მიმდინარეობს თუ არა მოლაპარაკება ჩეჩნეთის მხარესთან ქართველ მძევალთა განთავისუფლების თაობაზე?

- მოლაპარაკებები, რა თქმა უნდა, მიმდინარეობს. იყო ჩემი თხოვნაც სხვადასხვა რანგისა და დონის ხელმძღვანელთა მიმართ, რომლებთანაც ძალიან კარგი, ადამიანური ურთიერთობები გვაქვს. როგორც ვიცი, მათ ძალიან ბევრი გააკეთეს, რათა ეს საკითხი როგორმე მოგვარებულიყო. მაგრამ ჩეჩნეთში ცოტა რთული მდგომარეობაა: შიდა პოლიტიკური ვითარება ძალიან მძიმეა, ბევრი შეიარაღებული დაჯგუფება თვითონ ხელმძღვანელობასაც არ ემორჩილება და, როგორც ჩანს, ეს ერთ-ერთი ის დაჯგუფებაა, რომელიც ასლან მასხადოვის დაქვემდებარებაში არ შედის. მუშაობა ახლაც მიმდინარეობს. სხვათა შორის, ბევრი რამ გასარკვევია მიზეზებთან დაკავშირებით. გუშინ უშიშროების სამინისტროს წარმომადგენლები შეხვდნენ დაზარალებულის მამას, მის ნათესავებს, ისაუბრეს. მე შემიძლია განვაცხადო, რომ დაინტერესებული ვარ, რაც შეიძლება სწრაფად მოგვარდეს ეს საკითხი და ის ადამიანი სწრაფად დაუბრუნდეს თავის ოჯახს. რამდენიმე კაცი ჩვენი თხოვნით, წერილობით სპეციალურად გაგზავნილიც იყო ჩეჩნეთში, არც მომავალში დავაკლებ მცდელობას. ჩეჩნეთის ხელმძღვანელობა თვითონაც ძალიან შეწუხებულია. იგი დაინტერესებულია საქართველოსთან ურთიერთობის განვითარებით, განმტკიცებით. ყველა ასეთ ფაქტს გულთან მიიტანენ ხოლმე.

იტალიური გაზეთის „ლა რესპუბლიკას“ კორესპონდენტმა, უწინარეს ყოვლისა, აღნიშნა, რომ საქართველოს პრეზიდენტი, როგორც პოლიტიკოსი, ძალზე დიდი პოპულარობით სარგებლობს იტალიაში. ახლა ჟურნალისტი მუშაობს თემაზე: „მართლმადიდებლური რელიგია საქართველოში“. მან შეკითხვა ორ ნაწილად გაჰყო.

- როგორ დაეხმარა რელიგია საქართველოს დემოკრატიზაციის პროცესში, როდის მიიღებს საქართველოს პარლამენტი „რელიგიის შესახებ“ კანონს და რას შეცვლის ეს კანონი საქართველოში?

- საქართველოს, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფოს მშენებლობაში და მის დემოკრატიულ განვითარებაში ჩვენ მა- რთლმადიდებლურ ეკლესიასთან თანამოაზრენი ვართ, - უპასუხა ედუარდ შევარდნაძემ. რაც შეეხება კანონს „რელიგიის შესახებ“, აღნიშნა, რომ მართალია, იგი ჯერჯერობით მიღებული არ არის, მაგრამ ურთიერთობა ეკლესიასთან, სახელმწიფო გარანტიების შექნა პიროვნების თავისუფლებისა თუ სინდისის თავისუფლების მიმართ, კონსტიტუციით წესრიგდება. კონსტიტუციის ფარგლებში საშუალება გვაქვს ვითანამშრომლოთ რელიგიასთან, რომელიც დამოუკიდებელია სახელმწიფოსგან.

- როდესაც თქვენ პოლიტიკურ საყრდენად მოქალაქეთა კავშირი აირჩიეთ, სხვა ოპოზიციური პარტიებისათვის მაინც გაუგებარი დარჩა, რა ცოდვის გამო შეგეძლოთ ხელი გეკრათ მათთვის, იმავე ვახტანგ რჩეულიშვილისათვის, „აღორძინებისათვის“. ბატონმა ვახტანგმა განაცხადა პრესკონფერენციაზე, რომ მას ვერაფრით ამოუხსნია თქვენთან ურთიერთობის გამწვავება, რის გამოც იძულებული გახდა გადასულიყო ბათუმის პოლიტიკურ ალიანსში. იქნებ განმარტოთ: რა ცოდვები ჰქონდა სხვა პარტიებს, ისინი თქვენს პოლიტიკურ საყრდენად რომ არ აირჩიეთ? - ასეთი იყო „ალიას“ შეკითხვა.

- სოციალისტური პარტია საერთოდ ქაღალდზეც არ არსებობდა, როდესაც მე ჩემს თანამოაზრეებთან ერთად მოქალაქეთა კავშირი შევქმენი. მიუხედავად იმისა, რომ არც ერთი პარტია არ არის დაზღვეული ნაკლოვანებებისაგან, მოქალაქეთა კავშირმა ამ წლების განმავლობაში ქვეყნის წინაშე ისტორიული მისია შეასრულა, მაგრამ არა მარტომ. დღეს რადიოინტერვიუში ოპოზიციაზეც ვისაუბრე. ოპოზიციამ ძალიან ბევრი სასიკეთო საქმე გააკეთა და, ვფიქრობ, რომ ჩვენ, ასე თუ ისე, შევქმენით დემოკრატიული, დამოუკიდებელი სახელმწიფო ყველა კომპონენტის მიხედვით. რაც შეეხება ვახტანგ რჩეულიშვილს, თქვენ ვერ დამისახელებთ ვერც ერთ ფაქტს, რომ მე ბატონ ვახტანგის მიმართ რაიმე არასიმპათიური მეთქვას, ან პრესკონფერენციაზე, ან სხდომებზე. იგი ჩემთან ერთად მუშაობდა წინა პარლამენტში და ერთ-ერთ თანამებრძოლად ითვლებოდა. როდესაც ის პარტიას ქმნიდა, ახლა გავცემ საიდუმლოს: მოვიდა ჩემთან და რჩევა მკითხა. ვუთხარი, იმოქმედე ისე, როგორც სინდისი გიკარნახებს. თუ მიგაჩნია, რომ შეგიძლია ძლიერი პარტიის შექმნა, მე მხოლოდ გამეხარდება, თუკი ამას შეძლებ. მაგრამ მაშინ მას არ უთქვამს ჩემთვის, რომ ის სხვა ორიენტაციისა იქნებოდა. მაშინ ლაპარაკი იყო იმაზე, რომ ის იქნებოდა ისეთი ორიენტაციის განმახორციელებელი, რომელიც მხარს უჭერს საქართველოს დამოუკიდებლობას. ბათუმური ალიანსი მაშინ არ იყო.

- პოლიტიკურ ორიენტაციას სწორედ „აღორძინებასთან“ რა ღაც წინააღმდეგობები განაპირობებს.

- არ გვინდა ახლა „აღორძინებაზე“ ლაპარაკი. თუ „აღორძინება“ კანონის ფარგლებში იმოქმედებს და სადღაც, რომელიღაც არჩევნებში გაიმარჯვებს, თქვენ იცით, მოხდა ასეთი ამბავი, ამის გამო ქვეყანაში ტრაგედია არ დატრიალდება. მხოლოდ ვიმეორებ: „აღორძინებაც“, მოქალაქეთა კავშირიც, სოციალისტებიც, კომუნისტებიც და სხვაც, უნდა მოქმედებდნენ კონსტიტუციის ფარგლებში, - კატეგორიულად აცხადებს საქართველოს პრეზიდენტი.

- მას შემდეგ, რაც ამერიკის კონგრესმა გადაწყვიტა მხარი დაუჭიროს აბრეშუმის გზის პროექტს, ხომ არ მოჰყვება ამას სიტუაციის გამწვავება სამხრეთ კავკასიაში? რა უნდა გაკეთდეს ამის თავიდან ასაცილებლად? როგორ გესახებათ ამ რეგიონში ამერიკისა და რუსეთის თანამშრომლობა?

- რუსეთი და შეერთებული შტატები ახლაც თანამშრომლობენ, მათ შორის კოსოვოს კონფლიქტის მოწესრიგების საკითხში. მართალია, იყო წინააღმდეგობებიც, მაგრამ საერთო ანგარიშით, მაინც მოხერხდა შეთანხმება მთავარ საკითხებში. ვფიქრობ, მომავალში ეს თანამშრომლობა გაფართოვდება და გაღრმავდება. სხვა გზა არ არის. რუსეთს სჭირდება ასეთი თანამშრომლობა. შეერთებული შტატებიც დაინტერესებულია, ნორმალური კავშირურთიერთობა დაამყაროს ამ დიდ ქვეყანასთან. რაც შეეხება დიდ აბრეშუმის გზას, თუ ვინმეს ხელოვნურად უნდა შექმნას პრობლემა, სხვა საკითხია. პრინციპული თვალსაზრისით, შეერთებული შტატების აქტიური მონაწილეობა დიდი აბრეშუმის გზის აღდგენასა და განვითარებაში, შეესაბამება სამხრეთ კავკასიის, ცენტრალური აზიის, იაპონიის, ჩინეთის ინტერესებს. ისეთი ქვეყნები, როგორიც არის ბულგარეთი, რუმინეთი, მოლდოვა, ბალკანეთის ქვეყნები და ბევრი სხვა, დიდი ინტერესით ეკიდებიან ამ პროექტს.

რაც შეეხება რუსეთს, მას შეუძლია ნებისმიერ დროს ჩაერთოს ამ პროექტის განხორციელებაში. განსაკუთრებით მხედველობაში მაქვს რუსეთის სამხრეთი რეგიონები. ბუნებრივია, ასეთი თანამშრომლობა უფრო ეფექტიანი იქნება, თუ მოგვარდება აფხაზეთის კონფლიქტი. რაც უფრო მალე მოხდება ეს, მით უკეთესი.

- ბათუმის ალიანსს არაერთხელ განუცხადებია, რომ ეს პოლიტიკური ძალა საქართველოში ორიენტირებულია რუსეთზე. საინტერესოა, სახელდობრ, რომელი პოლიტიკური ძალაა ნაგულისხმევი, რადგან თვით რუსეთში არ არის ერთსულოვნება. თქვენი აზრით, რომელ ძალას შეიძლება ემყარებოდეს ახლა ბათუმური ალიანსი?

- ვერ დავასახელებ მისამართებს, რადგან ამ ძალებს ვერ გაურკვევიათ, ვისზე აიღონ ორიენტაცია. ვერ ვიტყვი, რომ რუსეთის პრეზიდენტზე აქვთ აღებული გეზი. ეს არც პრემიერ-მინისტრი იქნება, საგარეო საქმეთა მინისტრს გამოვრიცხავ, ასევე თავდაცვის მინისტრსაც. მაშ, კიდევ რა ძალებზეა ლაპარაკი? მაშასადამე, ყოფილან რუსეთში ძალები, რომლებიც იბრძვიან თვით რუსეთის დემოკრატიის წინააღმდეგ. ასეთი ძლიერი პოლიტიკური ძალები არიან. შეიძლება სწორედ მათზე არიან ორიენტირებულნი.

- როგორ გგონიათ, რუსეთში მორიგი პუტჩი მოსალოდნელია?

- მე ვიცი, რომ პუტჩი საქართველოში არ მოხდება. რაც შეეხება რუსეთს, ვერაფერს გეტყვით.

- 3 ოქტომბერს აფხაზეთში დაგეგმილია საპრეზიდენტო არჩევნები. თუ შეგიძლიათ ამასთან დაკავშირებით რაიმე კომენტარის გაკეთება, რითი აპირებს ხელისუფლება დაუპირისპირდეს ამ მოვლენას?

- სამწუხაროდ, ვერაფრით დავუპირისპირდებით, მაგრამ შეგვიძლია შევაფასოთ: ეს არის უკანონო არჩევნები. რეგიონში, საიდანაც განდევნილია მოსახლეობის თითქმის სამი მეოთხედი, რა კანონიერ არჩევნებზე შეიძლება საერთოდ ლაპარაკი? მაგრამ სანამ ეს პრობლემები არ მოგვარდება, სანამ პოლიტიკური სტატუსი არ განისაზღვრება, მანამდე ისინი თვლიან, რომ მათ აქვთ თავიანთი კონსტიტუცია, სხვათა შორის შეუთავსებელი ჩვენს კონსტიტუციასთან და ამ კონსტიტუციის საფუძველზე მოქმედებენ. ეს არჩევნები არავითარი დემოკრატიის მაჩვენებელი არ არის. ეს არის ცინიზმი დემოკრატიის მიმართ.

აფხაზეთის საკითხი აინტერესებდა დანიის უძველესი გაზეთის „ბერილგსკე ტიდენდერის“ კორესპონდენტს, რომელმაც ასეთი შეკითხვა დასვა:

- კიდევ ერთხელ დადგა აფხაზეთში სამშვიდობო ძალების მანდატის გაგრძელების საკითხი. ცოტა ხნის შემდეგ გაეროშიც კი განიხილავენ აფხაზეთის პრობლემას. როგორ ფიქრობთ, საერთაშორისო გაერთიანებამ, მათ შორის დასავლეთმა, ნატომ უნდა შეასრულონ არსებითი როლი აფხაზეთის კონფლიქტის გადაწყვეტაში? რამდენად არის ეს შესაძლებელი? რა პარალელს გაავლებთ აფხაზეთისა და კოსოვოს კონფლიქტებს შორის?

- უდავოა, აფხაზეთის კონფლიქტის გადაწყვეტაში დასავლეთის, მათ შორის ნატოს ჩარევის პოტენცია არსებობს. ამჯერად, საეჭვოა, უშიშროების საბჭოს ჩაურევლად შეიძლებოდეს რამე დამატებითი ზომების მიღება. რაც შეეხება პარალელის გავლებას აფხაზეთსა და კოსოვოს მოვლენებს შორის, ერთი უბედურება ახასიათებს ერთსაც და მეორესაც. უბედურებას ეთნიკური წმენდა და ხალხის გენოციდი ჰქვია. ორივე გაეროს წესდებით ისჯება. თუ უახლოეს დროში მოლაპარაკების გზით არ მოგვარდება აფხაზეთის კონფლიქტი, ადრე თუ გვიან დადგება ისეთი მეთოდის გამოყენების საკითხი, როგორიც არის იძულებითი მშვიდობა, რომელიც კოსოვოში ამოქმედდა. მაგრამ არც ისე სწრაფად მოხდება ეს. ჯერ კიდევ ბევრი მუშაობა, კიდევ უფრო მეტი ძალისხმევა დაგ- ვჭირდება, რათა დამყარდეს მშვიდობა და წარიმართოს შერიგების პროცესი, - უპასუხა საქართველოს პრეზიდენტმა.

- ბატონო პრეზიდენტო, ჩაერევით თუ არა წინასაარჩევნო კამპანიაში პარტიების მიერ უკანონო მანევრების გამოყენებისას და როგორ აფასებთ საგადასახადო სამსახურის წინასაარჩევნო დაინტერესებას თოფაძის კომპანიის მიმართ?

- რაში ჩავერევი და არ ჩავერევი, არ ვიცი. პირველ არჩევნებს არ წარვმართავ და აქამდე სერიოზული შენიშვნები ჩემს მიმართ არ გამოუთქვამთ. თუ რაიმე საფუძველი არის, მითხარით და გიპასუხებთ. არსებობს კანონი არჩევნების შესახებ და კანონის მიხედვით ვიმოქმედოთ. ყოველგვარი უკანონობა, განსაკუთრებით ისეთი, რომელსაც ჰქვია ამომრჩეველთა მოსყიდვა და სხვადასხვა საშუალებით ზეგავლენა, ისჯება და დაისჯება კიდეც. ამ მხრივ მე ხელს შევუწყობ, რომ კანონი სრულდებოდეს.

თოფაძეს, სხვათა შორის, ეს ახლა უნდა ვთქვა, როგორც შემეძლო, ხელს ვუწყობდი. მიმაჩნდა, რომ იგი უნარიანი ბიზნესმენია. მაშინ, როდესაც ბევრი ქარხანა დაანგრიეს, მან მოახერხა და შეინარჩუნა ძირითადი შენობები და ძირითადი დანადგარები ქარხანაში. შემდეგ, ჩემი საფრანგეთში ვიზიტის დროს, ბატონ კასტელს, რომელიც მისი პარტნიორი გახდა, შემდეგ მე შევთავაზე - საქართველოში არის საშუალება, ერთობლივი საწარმო შეიქმნას მეთქი. ვეხმარებოდი კიდევ ბოლომდე. როდესაც თოფაძე პარტიას ქმნიდა, რჩეულიშვილისა არ იყოს, მოვიდნენ და გვკითხეს: წინააღმდეგი ხომ არ იქნებით, ჩვენ პრეზიდენტის მხარდამჭერი პარტია ვართო. მაშინ მადლობა გადავუხადე, მაგრამ გადასახდელის გადაუხდელობას არავის ვაპატიებ, ვინც უნდა იყოს. თუ ის სწორია, რაც საგადასახადო ინსპექციამ გამოამზეურა - 7 მილიონი ლარის ფარგლებში გადაუხდელი გადასახადი და დამალული პროდუქცია, ამით უნდათ მრეწველობის გადარჩენა? თოფაძეს ან სხვას, ვინც უნდა იყოს?

კიდევ ვიმეორებ: ყველა ბიზნესმენის წარმატება, ვინც წესიერ ბიზნესს ეწევა, მახარებს, როგორც ჩემი საკუთარი, როგორც ქვეყნის წარმატება და ძალიან მოხარული ვიყავი იმ მასშტაბებისა, რომელსაც მოკლე დროში მიაღწია თოფაძემ. რაც შეეხება უკანონობას, უკანონობა არც თოფაძეს ეპატიება და არც შევარდნაძეს.

რუსუდან ლორთქიფანიძე.

„უკანონობა არც თოფაძეს ეპატიება და არც შევარდნაძეს“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 20 ივლისი. - №192 (3233). - 1, 4 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 19 ივლისის რადიოინტერვიუ

- შაბათს თქვენ გორს ეწვიეთ და შიდა ქართლის რეგიონში ასეთი რამ ბრძანეთ: ვამაყობ, რომ ქართველი კაცი მიწის მესაკუთრე სწორედ ჩემი პრეზიდენტობის დროს გახდა. შიდა ქართლში თქვენ აგარისა და ბამბეულის კომბინატები და სხვა ობიექტები მოინახულეთ. თქვენი შეფასება ასეთი იყო, შიდა ქართლში უკვე ახალი ცხოვრება იწყება. გარდა ამისა, გორის, ან უკვე, სახელმწიფო უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორიც გახდით... - ჟურნალისტის ნატო ონიანის თხოვნით ამ თემაზე საუბრით დაიწყო თავისი ტრადიციული ორშაბათის რადიოინტერვიუ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ:

- მე რამდენადმე უფრო ზოგადი თემით დავიწყებ და აღვნიშნავ იმას, რომ რეგიონალიზმი თანდათან საქართველოს სახელმწიფოებრივი განვითარების ერთ-ერთი ქვაკუთხედი ხდება. გახსოვთ ჩვენი მოგზაურობა იმერეთში, კახეთში და ასე შემდეგ.

ეს პროცესი თავისი შინაარსით უაღრესად დემოკრატიულია და ამდენად სავსებით მისაღები ჩვენი ქვეყნისათვის. იგი ერთ-ერთი ფუძემდებლური პრინციპია.

აქვე დავძენ, რომ რეგიონალიზმი სრულებითაც არ გამორიცხავს, ერთი მხრივ, სახელმწიფოს მთლიანობის უზრუნველსაყოფად აუცილებელი სისტემებისა და მექანიზმების შემდგომ განმტკიცებას, მეორე მხრივ კი, ფედერაციულ ურთიერთობათა გაფართოებას ავტონომიურ წარმონაქმნებთან, ესე იგი, ფედერაციის სუბიექტებთან.

უკვე შეიძლება თამამად ითქვას, რომ რეგიონული მოწყობის სისტემა ყველა თვალსაზრისით გამართლებულია. მან უზრუნველყო სახელმწიფოებრივი და ადგილობრივი ინტერესების ჰარმონიზაცია და შექმნა ტერიტორიულ-ადმინისტრაციული მოწყობის საბოლოოდ განსაზღვრის საფუძველი. ყოველ შემთხვევაში, სწორედ ასეთ პრაქტიკას, ასეთ მიდგომებს ჩაეყარა საძირკველი.

რეგიონებში სრულიად ახლებურად და სხვაგვარად ჩანს მრავალი პრობლემა. სწორედ იქ ხდება სახელმწიფოს რეგიონული პოლიტიკის სრულყოფის მრავალი მოსაზრებისა და კონსტრუქციული იდეის მომწიფება.

თვალნათელია, რომ უნდა შევიმუშაოთ ახალი კანონები, რომლებშიც უკვე აისახება რეგიონული პრობლემატიკა, კერძოდ, საბიუჯეტო პროცესის თვალსაზრისითაც. მით უმეტეს, რომ ახალი რაიონული და საქალაქო ბიუჯეტები უკვე ძალიან სერიოზული მოვლენაა საქართველოს ფისკალურ პოლიტიკაში.

შიდა ქართლის მორიგმა მონახულებამ ჩემზე დიდი შთაბეჭდილება დატოვა. უკანასკნელ ხანს საერთო ძალისხმევით ამოქმედდა რამდენიმე მძლავრი საწარმო. ქვეყანას უკვე შეუძლია დაიკმაყოფილოს მოთხოვნა საკუთარი წარმოების უმაღლესი ხარისხის შაქრის ფხვნილზე - კვების ამ ერთ-ერთ ძირითად პროდუქტზე (სამწუხაროდ, ეს ქარხანა გაჩერებული იყო წლინახევრის განმავლობაში), რაც მთავარია - ხელმისაწვდომ ფასად. გაცილებით უფრო იაფია ჩვენთან წარმოებული შაქრის ფხვნილი, ვიდრე ის, რომელიც შემოდიოდა კონტრაბანდული გზით და ზოგიერთი კანონიერი გზითაც. შაქრის ქარხნის ამოქმედებას დიდი მნიშვნელობა აქვს იმ თვალსაზრისითაც, რომ მოსახლეობას მიეცემა საშუალება განაახლოს ხილის მოსავლის ოჯახში დამუშავებისა და კონსერვაციის დიდებული ტრადიცია, საუკუნეების განმავლობაში რომ ყალიბდებოდა. აღარაფერს ვამბობ საკონსერვო ქარხნების მოსალოდნელ ამოქმედებაზე. ბევრი მათგანი უკვე მუშაობს და კიდევაც ქმნის პროდუქციას.

ჩემთვის საამაყოა, რომ ჩემი პრეზიდენტობის დროს შესანიშნავი საგანმანათლებლო ტრადიციების მქონე გორის ინსტიტუტს მიენიჭა სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტატუსი. ეს გადაწყვეტილება მივიღე ჩემს კოლეგებთან, განათლების მინისტრთან და საქართველოს რექტორთა საბჭოსთან მოთათბირების შემდეგ - ისევ და ისევ ქვეყნის რეგიონების ყოველმხრივი მსწრაფი და ჰარმონიული განვითარების ინტერესების საფუძველზე. თქვენ იცით, რომ ამ ერთი თვის წინათ თელავის ინსტიტუტსაც სახელმწიფო უნივერსიტეტის რანგი მიენიჭა.

ქართლში, ისევე როგორც სხვა რეგიონებში, აუცილებლად უნდა არსებობდეს კულტურისა და მეცნიერების მძლავრი კერა და კერები საერთოდ, რომელთაც საერთო - ქართული მასშტაბი და მნიშვნელობა ექნება. მე არაერთხელ მითქვამს, რომ მომავალი საუკუნე მეცნიერების, მაღალი კულტურული აზროვნების საუკუნეა და არა მარტო დედაქალაქში, არამედ უნდა ბრწყინავდეს ჩვენი აზროვნება ისეთნაირად, რომ ყველა რაიონში, ყველა სოფელში ვხედავდეთ იმ ინტელექტუალურ პოტენციალს, რომელიც ჩვენს ხალხს გენებში აქვს. ქართლსა და სხვა რეგიონებში უნდა იყოს კულტურისა და მეცნიერების ისეთი კერა, რომელიც განსხვავებული იქნება ცენტრში, თბილისში არსებული კერებისაგან. და მე იქ ვთქვი, რომ აუცილებლად უნდა აღვადგინოთ ის დიდებული ტრადიცია, რომელიც დაამკვიდრეს ჩვენმა დიდმა მეცნიერმა მოღვაწეებმა, აკადემიკოსებმა და სხვებმა. მაგალითად, გიორგი ახვლედიანი დადიოდა გორში და ლექციებს კითხულობდა, ასევე ნიკო კეცხოველი თავისთავად და სხვები და სხვები. ახლა უნდა განვაახლოთ ეს ტრადიცია: ზოგი ქართლში, ზოგი კახეთში, ზოგი ზუგდიდში, ახალციხეში, სხვა რაიონებში უნდა ჩავიდნენ ჩვენი უმაღლესი რანგის მეცნიერები, ასევე ისინი უნდა ჩამოვიდნენ დედაქალაქში და კითხულობდნენ ლექციებს, ეს დიდი და კარგი სკოლა იქნება. მხედველობაში მაქვს ასევე ბათუმის უნივერსიტეტი, ბათუმის სასწავლებლები, სადაც ასევე სისტემატურად უნდა იყოს კადრების გაცვლა.

როგორც პრეზიდენტმა, ისიც უნდა ვთქვა, რომ კმაყოფილი ვარ მხარეში ჩემი რწმუნებულის ირაკლი ბოჭორიძისა და მისი ადმინისტრაციის სხვა ხელმძღვანელთა საქმიანობით. მათი ძალისხმევა, მონდომება, ნიჭი და უნარი დაეტყო რეგიონს, სადაც ძალიან ბევრი რამ გაკეთდა.

მოვისმინე მათი ანგარიში საპრეზიდენტო პროგრამის შესრულების თაობაზე და ძირითადად კმაყოფილი დავრჩი. ეს სრულებითაც არ ნიშნავს, რომ ნაკლოვანებანი საერთოდ უცხო იყოს ამ მხარისათვის, მაგრამ იდეალური ხომ მიწიერ ცხოვრებაში არაფერია. ყველაფერი შედარებითია, ვადარებ იმას, როცა ამას წინათ ვიყავი და მერე, ძალიან მოკლე დროში რამდენი რამ შეიცვალა.

პირადად გადავეცი კარალეთელ გლეხებს მიწის მესაკუთრეობის დამადასტურებელი დოკუმენტები. და ისე, როგორც მე ვთქვი, ვამაყობ იმით, რომ დაფუძნდა გორის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, მიენიჭა მას უნივერსიტეტის რანგი, ასევე კიდევ და კიდევ გავიმეორებ, რომ ვამაყობ იმით, რომ ჩემი პრეზიდენტობის დროს გლეხს, მეურნეს უკანონდება დოკუმენტურად, სათანადო საბუთებით, პრეზიდენტის ხელმოწერით, მიწის საკუთრების უფლება. ამას ვერავინ ვერ შეეხება, მხოლოდ შთამომავლობას გადასცემს და სხვისთვის გადაცემის უფლება არა აქვს. არ ვგულისხმობ გაყიდვასა და სხვას. კარალეთში ისეთი სიტყვები მოვისმინე, რომ არა მგონია, იქ გლეხი შეელიოს მშობლიურ მიწას და გაყიდოს, შეიძლება დააგირავოს და სხვა.

უდიდესი სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობა აქვს, აგრეთვე, ქართულ-ოსური კონფლიქტის საბოლოოდ ამოწურვას, მოგვარებას, შერიგების პროცესის დასრულებას, მშვიდობიანი თანაცხოვრების აღდგენას.

ამ მიმართულებითაც რწმუნებულის ადმინისტრაციისა და მოსახლეობის ძალისხმევამ უკვე გამოიღო კეთილისმყოფელი ნაყოფი. განსაკუთრებით უნდა მივაპყრო საზოგადოებისა და ყველა სახელმწიფოებრივი, მმართველობითი რგოლის წარმომადგენელთა ყურადღება შიდა ქართლის გამოცდილებას კონტრაბანდის წინააღმდეგ ბრძოლაში. მოგეხსენებათ, ამ თვალსაზრისით ეს ძალზე რთული რეგიონია, მაგრამ ადმინისტრაციამ, უწინარესად რწმუნებულმა, მოსახლეობის მხარდაჭერით მოახერხა მრავალი კონტრაბანდული ნაკადის შეჩერება-შეკავება და აღკვეთა, რაც ერთხელ კიდევ ადასტურებს იმას, რომ სურვილის შემთხვევაში ამ ნაკადების შეწყვეტა სავსებით შესაძლებელია. ამიტომ ბრძოლა მთელი ქვეყნის მასშტაბით უნდა გაიშალოს და ეს უნდა იყოს უშეღავათო და პრინციპული ბრძოლა კორუფციის, ფალსიფიკაციისა და კონტრაბანდის წინააღმდეგ.

ფაქტობრივად, ეს სამი მოვლენა ერთი და იგივე კრიმინალური ფენომენის სხვადასხვა გამოხატულებაა და სხვა არაფერი.

ვერავინ და ვერაფერი ამ შეტევას, ამ ძალისხმევას წინ ვერ აღუდგება - იგი აუცილებლად მოიცავს ყველა რეგიონს. რეგიონების ხელმძღვანელები კი სამართალდამცველებთან ერთად პერსონალურად აგებენ პასუხს კონტრაბანდული საქონლის, უაქციზო პროდუქციის შემოტანის თითოეული ფაქტისათვის, რა თქმა უნდა, იგულისხმება საბაჟო სამსახურის მუშაობის სრულიად ახალი დონე.

როცა მოვინდომებთ, როგორც კი სათანადო ნებას გამოვავლენთ, - შედეგს უეჭველად მივაღწევთ.

მაგალითად, მივაღწიეთ კონვენციის გაფორმებას დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაში ფალსიფიცირებული პროდუქციით ვაჭრობის წინააღმდეგ. აქტიურად დაგვიჭირეს მხარი უკრაინამ, მოლდოვამ, რუსეთმა და სხვა ქვეყნებმა.

საქართველოს სოფლის მეურნეობისა და სურსათის სამინისტრომ კი იმას მიაღწია, რომ უნგრეთის მთავრობამ (სამწუხაროდ, იქ გაჩნდა ამის მსგავსი არასასურველი რაღაც მოვლენები) აკრძალა ის კომპანიები, რომლებიც ფალსიფიცირებულ ქართულ ღვინოს აწარმოებდნენ და შემდეგ ჰყიდდნენ სხვადასხვა ბაზარზე.

ეს კიდევ ერთი მაგალითი იმისა, თუ რა შეუძლია მიზანმიმართულებას და შეუპოვრობას. ზოგიერთები კი მხოლოდ საპროტესტო წერილების გაგზავნით კმაყოფილდებიან. ასე არ გამოვა - საჭიროა არა ქაღალდების შეგროვება, არამედ რეალური საქმე. - მონდომებას, შრომას, თუ გნებავთ, თავდადებასაც - წინ ვერაფერი დაუდგება.

- ამ კვირაში უნდა გაიმართოს მთავრობის გაფართოებული სხდომა, რომელიც ექვსი თვის შედეგების შეჯამებას მიეძღვნება. თქვენ როგორ დაახასიათებდით ამ ბოლო ექვს თვეს? და კიდევ ერთი თემა: გასულ კვირას ამერიკის შეერთებული შტატების კონგრესმა დაამტკიცა აბრეშუმის გზის სტრატეგიის აქტი და აღსანიშნავია, რომ ეს გადაწყვეტილება დაემთხვა ამერიკის შეერთებულ შტატებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის ვიზიტს. ამას გარდა, გასულ კვირას გაიმართა საინვესტიციო საბჭოს სხდომა, კასპიის საფინანსო ცენტრის პრეზენტაცია და ასე შემდეგ. გასული კვირა საკმაოდ მნიშვნელოვანი იყო თავისი მასშტაბით...

- ძალიან მნიშვნელოვანი. გასული კვირის მოვლენებიდან, უპირველეს ყოვლისა, რა თქმა უნდა, ღირსშესანიშნავია ამერიკის შეერთებული შტატების კონგრესში „აბრეშუმის გზის სტრატეგიის თაობაზე“ 1999 წლის აქტის დამტკიცება. ეს ისტორიული დოკუმენტი ითვალისწინებს საქართველოსათვის, საერთოდ სამხრეთ კავკასიისა და ცენტრალური აზიისათვის ყოველმხრივი დახმარების გაზრდას და ამერიკის კიდევ უფრო აქტიურ „შემოსვლას“ (ყველაზე კარგი გაგებით) სამხრეთ კავკასიასა და ცენტრალურ აზიაში. „აბრეშუმის გზის სტრატეგია“ ავალდებულებს ამერიკის ადმინისტრაციას, კერძოდ, პრეზიდენტს, იმოქმედოს უფრო აქტიურად რეგიონის ქვეყნებთან, უპირველესად კი საქართველოსთან ინტერესთა თანხვედრის საფუძველზე.

ახალი რეალობა მთლიანად დადასტურდა ამერიკის შეერთებულ შტატებში ბატონ ვაჟა ლორთქიფანიძის ვიზიტის დროს. ეს მართლაც წარმატებული ვიზიტი იყო. საქართველოს სახელმწიფო მინისტრი ძალიან მაღალ დონეზე მიიღეს. მას ჰქონდა შინაარსიანი და შედეგიანი შეხვედრები სახელმწიფო, პოლიტიკურ და საზოგადო მოღვაწეებთან, მათ შორის, კონგრესის ლიდერებთან, თეთრი სახლის ადმინისტრაციის ხელმძღვანელებთან, მსოფლიო ბანკისა და სავალუტო ფონდის მესვეურებთან, ამ ორგანიზაციების ძალიან დიდ ჯგუფთან. გაიმართა, აგრეთვე, რამდენიმე საჯარო გამოსვლა, რომელმაც ამერიკის საზოგადოების დიდი ინტერესი გამოიწვია. როგორც მითხრეს, ჰოფკინსის უნივერსიტეტში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის ლექცია სამჯერ გადასცა მთლიანად, ესე იგი, შეუმოკლებლად, ამერიკის ერთ-ერთმა საერთო-ეროვნულმა სატელევიზიო არხმა. იყო სხვა მრავალი და საინტერესო, სასარგებლო შეხვედრებიც. კვირას ბატონმა ვაჟამ „ტაიმ-აუტში“ ილაპარაკა ამაზე, მაგრამ მე მაინც საჭიროდ მივიჩნიე, ზოგი რამ შემეხსენებინა რადიომსმენელისათვის.

რასაკვირველია, ეს მთელი ჩვენი ქვეყნისადმი, საქართველოში მიმდინარე რეფორმებისადმი უდიდესი ინტერესის გამოხატულებაა. ყოველგვარი გადაჭარბების გარეშე საქართველო დასავლეთში, კერძოდ, ამერიკის შეერთებულ შტატებში ერთ-ერთი სამაგალითო ქვეყანაა ტოტალიტარიზმიდან სტაბილურ დემოკრატიად ტრანსფორმაციის თვალსაზრისით, ხოლო ჩვენი და ამერიკის შეერთებული შტატების ურთიერთობა თანდათანობით სტრატეგიული პარტნიორობის ხასიათს იძენს და ვიმეორებ, ეს არავის საწინააღმდეგოდ არ არის ჩაფიქრებული. შემთხვევითი არ გახლავთ, რომ დღითი დღე იზრდება უცხოელი ინვესტორებისა და საერთაშორისო-საფინანსო ინსტიტუტების ინტერესი და თანადგომა. შესაბამისად, სულ უფრო აქტიურად მუშაობს საქართველოს პრეზიდენტთან არსებული უცხოურ ინვესტიციათა საკონსულტაციო საბჭო. როცა ამ საბჭოს ვქმნიდით, ბევრი გამოთქვამდა ეჭვს, იყო თუ არა საჭირო იგი. ახლა ვხედავ, რომ ეს აუცილებელი იყო, რადგან გვეძლევა საშუალება მოვახდინოთ მთელი ჩვენი ყურადღების კონცენტრირება საინტერესო, პერსპექტიულ პროექტებზე და ამავე დროს ეს გარკვეული კონტროლიცაა და ყველა მნიშვნელოვანი პროექტის განხორციელების საქმე ჩვენი მხედველობის არეში ექცევა.

სამშაბათს საბჭოს სხდომაზე განვიხილეთ მსოფლიო ბანკის ეგრეთ წოდებული „საირიგაციო პროექტის“ განხორციელების მიმდინარეობა, უფრო სწორად დაწყება, დაპროექტება. ეს უნიკალური პროექტია, რომელმაც გარდატეხა უნდა მოახდინოს სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაში, ხელი შეუწყოს სოფლის მეურნეობის ექსპორტზე ორიენტაციას და სავალუტო რესურსების მოზიდვას. პროექტის ღირებულება 130 მილიონი დოლარია.

საქართველო აქტიურად თანამშრომლობს ევრობანკთან, რომელმაც 7 წლის განმავლობაში 123 მილიონი ევროს ღირებულების 11 პროექტი განახორციელა ჩვენს ქვეყანაში. ეს ეხება ელექტროენერგეტიკას, საფინანსო, სამრეწველო, სასოფლო-სამეურნეო და ინფრასტრუქტურის სექტორებს. ამ პროექტების გარდა, ვისაუბრეთ აგრეთვე სამომავლო გეგმებზე.

ძალიან პერსპექტიული და საშურია ტყიბულის თბოელექტროსადგურის მშენებლობის პროექტი. იგი ითვალისწინებს 125 მეგავატი სიმძლავრის ორი თბოელექტროსადგურის მშენებლობას, ასევე შახტების რეაბილიტაციას და ქვანახშირის მოპოვების მნიშვნელოვან ზრდას. ამ პროექტს უდიდესი სოციალური დატვირთვა აქვს, ფაქტობრივად, ჩვენ შეგვიძლია ლაპარაკი ტყიბულის გადარჩენაზე. აქამდე სრულიად უიმედო მდგომარეობაში იყო ჩვენი ქვანახშირის მრეწველობა და დღეს უკვე გაჩნდა, ასე ვთქვათ, გადარჩენის იმედი და სავსებით რეალური პერსპექტივებიც.

ზოგადად, საინვესტიციო საქმიანობა, მისი ყოველი ასპექტი ხელისუფლების ყოველდღიური ზრუნვისა და ყურადღების საგანია.

გასულ კვირას სახელმწიფო კანცელარიაში გაიმართა კასპიის საფინანსო ცენტრის პრეზენტაცია. ამ ცენტრის დაარსებაში მონაწილეობდნენ ამერიკის ექსიმბანკი, საინვესტიციო კორპორაცია „ოპიკი“, ამერიკის ვაჭრობისა და განვითარების სააგენტო. ცენტრი ხელს შეუწყობს ევრაზიის დერეფნის პროგრამით გათვალისწინებული საკომუნიკაციო პროექტების განხორციელებას. გარდა ამისა, კასპიის საფინანსო ცენტრი ინვესტორებს მოიზიდავს ევრაზიის დერეფნის, ნავთობსადენის, დიდი გაზსადენის დამხმარე ინფრასტრუქტურაში. იგი მოიცავს ენერგეტიკას, ტელეკომუნიკაციას, საფინანსო მომსახურებას, აგრობიზნესს, რკინიგზას, გზატკეცილებს, სასტუმროებს, ელექტროგამანაწილებელ ნაგებობებს, საცალო თუ კომერციულ ვაჭრობას და ა.შ., ანუ იქმნება ინვესტიციათა დაზღვევის, მათი დაცვის ქმედითი მექანიზმი. მე შემთხვევით არ ვახსენებ ყოველივე ამას, ეს რამდენჯერმე მაქვს ნათქვამი. ვთხოვ რადიომსმენელს, ერთხელ კიდევ მიაქციოს ყურადღება იმას, რომ ქვეყანას უზარმაზარი მომავალი აქვს, ჩვენ გვენდობიან და ამის დასტურია ძალიან დიდი ინვესტიციების მოზღვავება, რომლებიც, მე ასე ვიტყოდი, ერთ-ორ წელიწადში უკვე რეალურ საქმეებად იქცევა.

რაც შეეხება 6 თვის შედეგებს, ამის თაობაზე დაწვრილებით ვილაპარაკებთ მთავრობის სხდომაზე, ამჯერად მხოლოდ რამოდენიმე ციფრს მოვიყვან: იანვარ-მარტში ინფლაციის საშუალო ყოველთვიური ტემპი 2,95 პროცენტი იყო. მარტიდან ივლისამდე კი დეფლაციამ 0,45 პროცენტი შეადგინა; 13,7 პროცენტით გამყარდა ლარი. ეს ნიშნავს, რომ ჩვენ მართლაც გამოვდივართ კრიზისიდან და კრიზისის ეტაპი მთავრდება. გრძელდება მთლიანი შიდა პროდუქტის ზრდა. ეს მხოლოდ ძირითადი მონაცემებია, თუმცა, მათი ანალიზიც გვაძლევს გარკვეული დასკვნის გამოტანის საშუალებას.

- არჩევნები ახლოვდება და შესაბამისად, რა თქმა უნდა, მატულობს პოლიტიკური ტემპერატურაც. ზოგიერთი მოღვაწე საკმაოდ მკვეთრ განცხადებებს აკეთებს არჩევნების წინ. ეს გა- საგებია. მაგალითად, ერთმა პოლიტიკოსმა ასეთი რამ თქვა: ედუარდ შევარდნაძეს პრეზიდენტად მხოლოდ იმ პირობით აღვიქვამ, თუკი იგი მოიხსნის მოქალაქეთა კავშირის თავმჯდომარის უფლებამოსილებასო. როგორია თქვენი კომენტარი ამასთან დაკავშირებით?

- ჩვენ პირველად არ ვსაუბრობთ ამ თემაზე, იგი „არახალია“, ძველია. მიჩვეული ვარ ამ მოღვაწეთა უაპელაციო, ხშირად კი უსაგნო და ზოგჯერ სრულიად უაზრო განცხადებებს, მაგრამ მაინც საჭიროდ მიმაჩნია მცირე განმარტება: საპრეზიდენტო რესპუბლიკის ქვეყნებში ჩვეულებრივი და სავსებით ნორმალურია ვითარება, როდესაც პრეზიდენტი ეყრდნობა და ხელმძღვანე- ლობს კონკრეტულ პოლიტიკურ ძალას, პოლიტიკურ პარტიას.

მით უმეტეს, აუცილებელია ეს საქართველოში, თუ გავითვალისწინებთ ხელისუფლების დანაწილების იმ სისტემის თავისებურებებს, რომელიც მოქმედმა კონსტიტუციამ დააფუძნა.

საქართველოს დემოკრატიული კონსტიტუცია მკვეთრად განსაზღვრავს ხელისუფლების შტოთა უფლებამოსილებას. მათი თანამოქმედებისა და კონსტრუქციული თანამშრომლობისათვის პრეზიდენტი უფლებამოსილია და პოლიტიკურად ვალდებულიც არის ეყრდნობოდეს პოლიტიკურ ორგანიზაციას, რომელიც წარმოდგენილი იქნება პარლამენტშიც და საპრეზიდენტო სტრუქტურებშიც.

მაგრამ ეს სრულებითაც არ ნიშნავს, რომ მე როგორც პრეზიდენტი, არ ვთანამშრომლობ სხვა პარტიებთან, სხვა პოლიტიკურ თუ საზოგადოებრივ ძალებთან.

ყოველთვის პატივს ვცემდი კონსტიტუციის ფარგლებში მოქმედ ყველა პოლიტიკურ პარტიას, პოლიტიკურ ძალას. ჩემთვის მახლობელია ყველა ძალა, რომლებიც, ოპოზიციურობისა და იმის მიუხედავად, რომ შეიძლება სულაც არ ეხატებოდეს გულზე არსებული მოქმედი პრეზიდენტი, - არასდროს არ გადავლენ იმ ზღვარს, სადაც მთავრდება ოპოზიციონერობა და იწყება ქვეყნის უზენაესი სახელმწიფოებრივი ინტერესების შელახვა და ფეხქვეშ გათელვა.

მაგალითად, ჭეშმარიტი, დემოკრატიული ოპოზიცია, რაოდენ მწვავედაც უნდა აკრიტიკებდეს ხელისუფლებას, არასდროს გახდის საეჭვოდ სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის ფუძემდებლურ ინტერესებს და არასდროს დაუკავშირდება საზღვარგარეთ აშკარად მტრულ ძალებს. მსმენელი და მკითხველი მიხვდებიან, რომელი ძალები მყავს მხედველობაში. სწორედ ეს გახლავთ მთავარი ინდიკატორი, თორემ ოპოზიცია ნორმალურ, დემოკრატიულ საზოგადოებაში აუცილებლად უნდა არსებობდეს და კონსტიტუციური წესრიგის დაცვაში ფასდაუდებელი წვლილიც უნდა შეჰქონდეს.

- კვლავ ყურადღების ცენტრშია კოდორის ხეობაში მომხდარი ინციდენტი. ვიცით, რომ მიმდინარეობს გამოძიება. ხომ არ არის რაიმე ახალი ამასთან დაკავშირებით?

- რაც შეეხება კოდორის ხეობაში მომხდარ ყოვლად აღმაშფოთებელ ინციდენტს, როგორც თქვენ ბრძანეთ, გამოძიება მიმდინარეობს და კონკრეტული დასკვნის გაკეთების საფუძველი დღეისათვის არ გამაჩნია, ვთქვათ, ვინ არის უშუალოდ დამნაშავე ამ აღმაშფოთებელი ინციდენტის ჩადენაში.

ამასთანავე მე არ შემიძლია ხაზი არ გავუსვა იმას, რომ აფხაზეთის ლეგიტიმური ხელისუფლების, უმაღლესი საბჭოს, მთავრობისა და აფხაზეთის დეპუტაციის აბსოლუტური უმრავლესობის მიმართ ყოველთვის, ვიმეორებ, ყოველთვის გამოვხატავდი ნდობასა და ღრმა პატივისცემას. ეს დამოკიდებულება არ შეცვლილა და არც შეიცვლება, როგორი ინციდენტიც უნდა მოხდეს.

არ შემიძლია ასევე მაღალი შეფასება არ მივცე კოდორის ხეობაში პრეზიდენტის რწმუნებულის ივერი ჭელიძის საქმიანობასაც. სწორედ ამ გუნდს - რწმუნებულის, აფხაზეთის ხელმძღვანელობის ზრუნვითა და პრეზიდენტის მხარდაჭერით და, უწინარესად, იმ სახსრების წყალობით, ჩვენი მინისტრების მონაწილეობით რომ გამოიყო, კოდორის ხეობაში დღეს ცხოვრება შეიძლება. ნუ დაგავიწყდებათ, რა პირობები იყო, როგორი კრიმინოგენური განუკითხაობა, შურისძიება, გაუთავებელი მკვლელობები და სხვა. ახლა მდგომარეობა სულ სხვა არის: სკოლა ნორმალურად ფუნქციონირებს, გარემონტდა, ფაქტობრივად, ახალი აშენდა, ასევე შეკეთდა საავადმყოფო, გზები და ბევრი სხვა ისეთი რამ გაკეთდა, რაც მთის სხვა რაიონებში ვერ მოხერხდა.

- დაბოლო შეკითხვა: თქვენ ამას წინათ აღნიშნეთ, რომ რუსთავის მეტალურგიული კომბინატი მალე ამუშავდება. ეს საკმაოდ ოპტიმისტური განცხადება იყო და რა გაძლევთ ასეთი განცხადების საფუძველს?

- აქ მთავარი ელემენტია იმ მილების გაცვლის ოპერაცია, რომლებიც უკვე დამზადებულია და რომელთა წონა 40 ათას ტონას შეადგენს. თუ ეს არ გავცვალეთ ან არ გავყიდეთ, სხვანაირად ქარხანა ვერ ამუშავდება. საქმე ის გახლავთ, რომ ჩვენ ასეთი მოლაპარაკება გვქონდა აზერბაიჯანის ხელმძღვანელობასთან, მაგრამ შემდეგ მოხდა ის, რომ აზერბაიჯანის ხელმძღვანელობამ აკრძალა ყოველგვარი ბარტერული გაცვლა და სწორადაც მოიქცა. მოვა დრო და, ალბათ, ჩვენც ასე მოვიქცევით. მიუხედავად ამისა, პრეზიდენტმა ჰეიდარ ალიევმა, ჩემი თხოვნით, გუშინ მიიღო გადაწყვეტილება და დაუშვა ერთადერთი გამონაკლისი რუსთავის მეტალურგიული ქარხნის მიერ დამზადებული მილების მიმართ. დღეს ეს გადაწყვეტილება უნდა გაფორმდეს ბაქოში დღის პირველ საათზე. მინდა კიდევ ერთხელ რუსთაველი მეტალურგების, საქართველოს მოსახლეობისა და პირადად ჩემი სახელით გულწრფელი მადლობა მოვახსენო პრეზიდენტ ალიევს თანადგომისა და მხარდაჭერისათვის. როცა რუსთავის მეტალურგიული ქარხანა ამუშავდება, მე დიდი სიამოვნებით ვესტუმრები ჩვენს მეტალურგებს. მანამდე არა მაქვს ჩასვლის მორალური უფლება.

საქინფორმი.

„ჭეშმარიტი, დემოკრატიული ოპოზიცია, რაოდენ მწვავედაც უნდა აკრიტიკებდეს ხელისუფლებას, არასდროს გახდის საეჭვოდ სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის ფუძემდებლურ ინტერესებს“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 20 ივლისი. - №192 (3233). - 1, 2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის სიტყვა გორის უნივერსიტეტში 1999 წლის 17 ივლისს

ძვირფასო თანამემამულენო,
პატივცემულო საზოგადოებავ, ძვირფასო გორელებო,

ჩვენს სამშობლოში, - საქართველოში, - ყოველი მხარე ფასდაუდებელი ისტორიული, სახელმწიფოებრივი და კულტურული ღირსების მატარებელია.

საქართველოს ძლიერებასა და საერთო-ეროვნულ ღირსებას სწორედ მრავალფეროვნების ეს საოცარი ფენომენი შეადგენს.

ჩემი მოღვაწეობის განმავლობაში, მათ შორის უკანასკნელ წლებში, არაერთხელ მიფიქრია, მოვფერებოდი საქართველოს სხვადასხვა კუთხეს. თითოეული მათგანი მართლაც თავისთავადი და უნიკალურია. იმავდროულად, ყველა ჩვენი რეგიონი, ყველა კუთხე ბურჯია საერთო ქართული სახელმწიფოებრიობისა, ჩვენი ერთიანობისა და მთლიანობისა.

მაგრამ დღეს, განსაკუთრებული სიხარულით, სიყვარულით, მადლიერებითა და პატივისცემით, კიდევ ერთხელ უნდა დავადასტურო, რომ ქართლი ჭეშმარიტად საქართველოს გულია, ფუძე-საწყისია ჩვენი ეროვნულობისა და ეროვნული სახელმწიფოებრიობისა.

აქ, ქართლის დედაქალაქში - გორში იკრიბებოდა ყველა ისტორიული გზა. აქ ფეთქავდა საქართველოს გული და მის ფეთქვაზე, მის უშრეტ სიყვარულსა და ერთგულებაზე დღესაც დი- დად არის დამოკიდებული სრულიად საქართველოს სიჯანსაღე და ძლიერება.

ამ მადლიანმა ღვთით კურთხეულმა მხარემ თავისი სახელი შესძინა სრულიად საქართველოს, ხოლო უძველესი, საკრალური „ქართი“ - ქართველთა ღვთაებრივი ერთობის ფუძედ იქცა.

ქართლია პირველწყარო ქართული ლიტერატურული ენისა, რომელზეც საუკუნეთა განმავლობაში იქმნებოდა დიდი ქართული მწერლობა.

შეუდარებელი და ყოვლადაღმატებულია ქართლის როლი ერთიანი ქართული სახელმწიფოს მნიშვნელობის პროცესში, სა-ხელმწიფოებრივი ნიჭისა და ნების განვრცობაში ყოველი კუთხით.

მრავალსაუკუნოვანი ბრძოლის შედეგად მიღებული ნაჭდევები დღესაც ატყვია ამ კეთილშობილ მხარეს. თუმცა, ვერავინ და ვერასდროს, ვერაფრით შეძლო ამ ფუძის მოშლა, რომელსაც სვეტიცხოვლის მადლი იფარავს.

არასდროს ჩამქრალა უმთავრესი კერია ქართველთა, რომელიც სწორედ აქ, ამ მიწაზე ენთო ათასწლეულთა განმავლობაში. იგი იმედითა და რწმენით ათბობდა, - კვლავაც ათბობს სრულიად საქართველოს, ყველა ქართველს, ჩვენი ქვეყნის ერთგულ ყოველ მოქალაქეს.

ვინ მოთვლის, ან რა ჩამოთვლის ღირსეულ მამულიშვილთა მრავალრიცხოვან, შესანიშნავ რიგს, რომლებიც ერთგულად ემსახურებოდნენ თავიანთ ქვეყანას მრავალი საუკუნის განმავლობაში, - აქ აღიზარდნენ, აქ შეიძინეს ქართველობისა და ერისკაცობის საწყისი, ვინც ქართლმა აღზარდა და შეიფარა.

იაკობ გოგებაშვილი, ივანე მაჩაბელი, დიმიტრი ყიფიანი, ივანე ჯავახიშვილი, შალვა და ჭაბუა ამირეჯიბები, ანტონ ფურცელაძე, გიორგი ციციშვილი, ზაზა ფანასკერტელ-ციციშვილი, კირიონ II, ეპისკოპოსი ლეონიდე, ეკატერინე გაბაშვილი, ამილახვრები, ლომოურები, სააკაძეები, ბარათაშვილები, თუმანიშვილები და მრავალი სხვა - დიდებული პიროვნებანი, მართლაც ღვთიური ნიჭითა და მადლით გასხივოსნებული.

აქვე ვიტყვი: პირნათელი არ ვიქნები ისტორიული ჭეშმარიტების, ისტორიული სამართლიანობის მრისხანე კანონის წინაშე, თუ არ ვახსენებ კიდევ ერთ ქართულ სახელსა და გვარს: იოსებ (სოსო) ჯუღაშვილს.

ეს შესანიშნავი პლეადა ქართველი მოღვაწეებისა, აგრეთვე ქართლის უდიდესი ისტორიული და კულტურული დამსახურება საქართველოს წინაშე, ყოველ ჩვენგანს ავალდებულებს განსაკუთრებული ყურადღებით მოვეპყრათ ამ მხარეს, დავაფასოთ, აღვადგინოთ და გავაძლიეროთ ყველა ტრადიცია, ყოველი კერა, რომელიც ქართული სახელმწიფოებრივი გენისა და ქართული სულიერების მატარებელია.

ამიტომ, სავსებით სამართლიანად და დროულად მიმაჩნია გადაწყვეტილება, რომელიც მე მივიღე ჩემი კოლეგების, განათლების მინისტრის ალექსანდრე კარტოზიას, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორის, რექტორთა საბჭოს თავმჯდომარის როინ მეტრეველის და სხვათა თანხმობით - შესანიშნავი საგანმანათლებლო ტრადიციების მქონე გორის ინსტიტუტისათვის საერთო ქართული უნივერსიტეტის სტატუსის მინიჭების თაობაზე.

მივესალმები გორის სახელოვანი უნივერსიტეტის კოლექტივს!

უნდა აღვნიშნო, რომ ეს საერთო ქართული მნიშვნელობის მოვლენაა, ვინაიდან გორი ერთ-ერთი უძველესი საგანმანათლებლო კერაა საქართველოში, ხოლო გორის სასწავლებელი ჯერ კიდევ XIX საუკუნიდან, 1817 წლიდან, პირველი სასულიერო სემინარიიდან იღებს სათავეს. ამ გადაწყვეტილებით ჩვენ კიდევ ერთხელ ვადასტურებთ, რომ ყოველმხრივი რეფორმისა და პროგრესის გზაზე მყარად შემდგარი საქართველოსათვის განათლება უპირველესი პრიორიტეტია. განსაკუთრებით ნათელი ამ თეზისის ჭეშმარიტება XXI საუკუნისთვის, რომელიც განათლების და მეცნიერების საუკუნე იქნება. დარწმუნებული ვარ, ჩვენი ქვეყნის უდიდესი ინტელექტუალური პოტენციალის და მეგობარი ქვეყნების საერთაშორისო ორგანიზაციების დახმარებით, უპირველესად კი ჩვენივე საერთო ძალისხმევით, რამდენიმე წლის შემდეგ საქართველოში შეიქმნება მაღალგანვითარებული საგანმანათლებლო სისტემა, რომელიც უზრუნველყოფს უკვე არა მხოლოდ სოციალურ შეღავათებს, არამედ უფასო საშუალო განათლებასაც. ჩემი ანგარიშით, ეს უნდა მოხდეს 2001-2002 წლისათვის. რა თქმა უნდა, ამ დიდ საგანმანათლებლო პროცესში განსაკუთრებულია უმაღლესი სკოლის, უმაღლესი განათლების როლი და ეროვნული ფუნქცია, რასაც აგრეთვე არ მოაკლდება ჩვენი ყოველდღიური ზრუნვა და ყურადღება.

მე უკვე ვთქვი, რომ ქართლი და ქართლის დედაქალაქი გორი საქართველოსათვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან გზათა შესაყარი იყო ოდითგანვე, ანუ აქ იყრიდა თავს და ერთიანდებოდა, საბოლოო ყალიბში ისხმებოდა ყველა სასიკეთო, აღმაშენებლური პროცესი, მათ შორის ეკონომიკისა და კულტურის სფეროში.

დიდწილად ასეა დღესაც, ვინაიდან სწორედ ქართლია სრულიად საქართველოს დედაქალაქის, თბილისის სავანე.

მაგრამ საკუთრივ ქართლის, როგორც ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი, უდიდესი პერსპექტივის მქონე მხარის განვითარება ხელისუფლების უმთავრესი პრიორიტეტი უნდა იყოს - ქვეყნის ფუძე-საძირკველის გაძლიერებით ჩვენ სრულიად საქართველოს სიმტკიცეს ვმატებთ ძალას.

ვფიქრობ, სწორედ ქართლი იქცევა პირველ ასპარეზად რეგიონული განვითარების კონცეფციის განხორციელებისა, რომელიც ჰარმონიულად შეუთავსებს ერთმანეთს ადგილობრივ და საერთო-სახელმწიფოებრივ ინტერესს.

ქართლი უახლოეს მომავალში ეზიარება ყველა სასიკეთო ცვლილებას, რომელიც მთელი ქვეყნისათვის მოჰყვება დიდი აბრეშუმის გზის აღდგენას, ევრაზიული დერეფნის ამოქმედებისათვის აუცილებელი ინვესტიციების მოზიდვას, ახალი საწარმოების ამოქმედებასა და ძველის რეკონსტრუქციას, მსოფლიო საფინანსო ორგანიზაციებთან, მეგობარი ქვეყნების წარმომადგენლებთან ერთად დამუშავებული უამრავი შესანიშნავი ეკონომიკური პროექტის საბოლოო განხორციელებას.

სულ რამდენიმე სიტყვით, - მხოლოდ ყველაზე მნიშვნელოვანი პროცესებისა და ტენდენციების თაობაზე: 1999 წლის 1 იანვრისათვის, შიდა ქართლის მხარეში 101 ათას 915 ოჯახი გახდა მიწის მესაკუთრე, მათ სარგებლობაში გადავიდა 76 ათასი ჰექტარი სასოფლო-სამეურნეო სავარგული.

კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია, რომ ქართლის მკვიდრნი აღიდგენენ ისტორიულ უფლებას მიწაზე და ამ მიწის სრულფასოვანი ბატონ-პატრონნი ხდებიან. დღეს მე პირადად გადავეცი რამდენიმე ათეული დოკუმენტი მიწის მეპატრონეებს, მიწათმოქმედებს, ქართველ გლეხებს, მეწარმეებს, მეურნეებს, მათ შორის ინტელიგენციას, მასწავლებლებს, ექიმებს და სხვა. მე ვიცი, რომ ქალაქ გორშიც კი, ვისაც აქვს სურვილი გახდეს მიწის მფლობელი, ამის საშუალება ექნება. შეიძლება ჩვენ ისეთ დროსაც მოვესწროთ, როცა ყველა ჩვენგანს, მეც, სხვათა შორის, თავისი ნაკვეთი ექნება - გაფორმებული დოკუმენტით, რომელსაც პრეზიდენტი დაადასტურებს. სხვათა შორის, დღეს შემომთავაზეს, რომ კარალეთის საკრედიტო კავშირის საპატიო წევრი გავხდე. მე უარი ვთქვი და ვუთხარი, რომ ვიქნები ნამდვილი წევრი და შესაბამის თანხასაც შემოვიტან კავშირში. იგი ეხმარება ფერმერებს საკრედიტო რესურსების მოძიებაში. მათი დახმარებით 100-ზე მეტმა ფერმერმა სესხად მთლიანობაში მიიღო 147 ათასი ლარი. დამეთანხმებით, ეს მართლაც ძალიან დიდი დახმარებაა მუყაითი და ყაირათიანი მიწათმოქმედისათვის. ბედნიერი ვარ, რომ სწორედ ჩემი პრეზიდენტობის დროს ქართველი კაცი მიწის მესაკუთრე გახდა.

უაღრესად სასიხარულოა, რომ ქართლში დაიწყო და მასობრივი ხასიათი შეიძინა ხილის ბაღების გაშენებამ. დამთავრდა გაჩეხვის და განადგურების დრო. მხოლოდ შარშან გაშენებულია 500 ჰექტარი. ეს ძველი სტანდარტებითაც შთამბეჭდავი ციფრია. მე ვიტყოდი, რომ ამას არა მარტო ქართლისთვის, არამედ მთელი ჩვენი ქვეყნისთვის უდიდესი მნიშვნელობა აქვს, მით უმეტეს, რომ დღის წესრიგში დადგა ნერგის წარმოების აღდგენა, რამაც უკვე მოგვცა შესანიშნავი შედეგი.

განსაკუთრებული ყურადღება მინდა მივაქციო საკრედიტო კავშირების შექმნას, რაც ქვეყნის ამ რეგიონშიც დიდი წარმატებით ხორციელდება და მოქმედებს.

1000-მდე მიწის კერძო მესაკუთრეა გაერთიანებული 18 საკრედიტო კავშირში.

გორში საქმიანობს აგრობიზნესცენტრი.

მსოფლიო ბანკის მუნიციპალური განვითარების პროგრამით გათვალისწინებულია ნახევარი მილიონი დოლარის გამოყოფა ადგილობრივი ინფრასტრუქტურის განახლებისა და ამოქმედებისათვის. უახლოეს მომავალში პრაქტიკულად გადაწყდება წყლით მომარაგების საკითხი.

სოციალური ინვესტიციების ფონდიდან გადავწყვიტეთ 860 ათასი დოლარის გამოყოფა შიდა ქართლის სოციალური სფეროს განვითარებისათვის. ეს მხოლოდ დასაწყისია. ეს პროექტი ითვალისწინებს სკოლების, ჯანდაცვის ობიექტების, წყალმომარაგების სისტემების რეაბილიტაციას. ფონდის ექსპერტები უკვე შეუდგნენ მუშაობას და მოსახლეობა უახლოეს მომავალში იგრძნობს ამ პროექტის კეთილისმყოფელ შედეგს.

გვაქვს სათქმელი და დასაფასებელი არა მხოლოდ სოფლის მეურნეობის, არამედ მრეწველობის სფეროშიც - გარკვეული ხელისშემშლელი მიზეზების მიუხედავად, მხარეში არსებობს მძლავრ გადამამუშავებელ საწარმოთა მთელი წყება. „გორკონისა“ და „სამეგობროს“ პროდუქციაზე დიდი მოთხოვნაა არა მხოლოდ ჩვენს, არამედ უცხოურ, მათ შორის დასავლეთის ბაზრებზე. მთელი სიმძლავრით ამოქმედდა აგარის შაქრის კომბინატი და გომის სპირტის ქარხანა. დღეს მე გახლდით და ადგილზე ვნახე, რას ნიშნავს გაჩერებული საწარმოს ამოქმედება, როცა ადამიანმა მიიღო სამუშაო და ხელფასი. ეს პროცესი დაიწყო საქართველოში და იგი შეუქცევადი გახდა.

მაგრამ ეს მხოლოდ დასაწყისია იმ დიდი ეკონომიკური აღმავლობისა, რომლის გუთნისდედა, დარწმუნებული ვარ, ისევ და ისევ ქართლი იქნება.

ძვირფასო მეგობრებო, ქართველებო, გორელებო,

ყოველი ჩვენგანისთვის, თითოეული ქართველისთვის, უპირველესად კი ამ მიწა-წყლის მკვიდრთათვის განსაკუთრებით მტკივნეულია, ჯერაც ბოლომდე მოუშუშებელია ქართულ-ოსური კონფლიქტით გამოწვეული ჭრილობა, - ეს საქართველოს ჭრილობაა, ანუ როგორც ოსი, ასევე ქართველი ხალხისა.

ამ ტრიბუნიდან მადლიერების სიტყვებით მინდა მივმართო სამხრეთ ადმინისტრაციის წარმომადგენლებს. გორსა და სხვა რაიონების მოსახლეობას, რომელთა გულისყურმა, სახალხო დიპლომატიის თანდაყოლილმა ნიჭმა უკვე აღადგინა ათასობით ეკონომიკური, კულტურული და, უბრალოდ, ადამიანური, ოჯახური, გვარიშვილური ძაფი, რაც ისტორიულად აკავშირებდა საერთო სამშობლოში მცხოვრებ ჩვენს ხალხებს, - ქართველებს და ოსებს.

უცხოელი მეგობრების დახმარებით, იმ უდიდესი მხარდაჭერის მეშვეობით, რომელსაც მსოფლიო, უწინარესად ევროპული თანამეგობრობა უწევს საქართველოს, აგრეთვე, რა თქმა უნდა, ცხინვალელთა და გორელთა ძმური თანადგომით, წლეულს აღდგა ზონკარის წყალსაცავი. ეს დიდი საქმეა, იგი ბევრ სიკეთეს მოუტანს ჩვენს მიწათმოქმედებს. აღდგა ჰიდროელექტროსადგური, სრულდება კეხვის ჰესის აღდგენითი სამუშაოები. აღდგენილია რამდენიმე ხიდი, გზის მრავალმეტრიანი მონაკვეთი, მნიშვნელოვანი ღონისძიებები განხორციელდა რეგულარული ელექტროკავშირის და საფოსტო მომსახურების აღდგენა-გაუმჯობესების მიზნით. ცხინვალში ამოქმედდა ელექტრონული სატელეფონო კავშირი. აღდგა ცხინვალის სატელეფონო ქსელი - ცხინვალსა და თბილისს, ცხინვალსა და გორს შორის გაყვანილია ახალი სატელეფონო ხაზები, რამაც მნიშვნელოვნად გააუმჯობესა კავშირი ცხინვალსა და საქართველოს სხვა ქალაქებსა თუ რეგიონებს შორის. ერედვისა და ქურთის თემის ქართული სოფლებისათვის დამონტაჟდა რადიოსატელეფონო სისტემა. შეიქმნა უახლესი რადიოსატელეფონო სისტემა, შეიქმნა უახლესი რადიოსატელეფონო კავშირის საშუალება, აღდგენილია ასეულობით საცხოვრებელი სახლი, სკოლები, სასწავლებლები - აღდგენილია ყველა სახის საავტომობილო ტრანსპორტის მიმოსვლა ცხინვალსა და საქართველოს თითქმის ყველა ქალაქს შორის, - გასაქანი მიეცა ვაჭრობასა და ყოველმხრივ ურთიერთობა-თანამშრომლობას, გახშირდა შერეული ქორწილები, რასაც სულითა და გულით მივესალმები, აღდგა სოფლებში რელიგიურ დღესასწაულთა ერთად აღნიშვნის, ჭირისა და ლხინის თანაზიარობის დიდებული ტრადიცია.

სწორედ ამ პოლიტიკის შედეგია, რომ თანდათან დაიწყო ლტოლვილთა მოსახლეობის დაბრუნება მუდმივ საცხოვრებელ ადგილებში.

მჯერა, შერიგების პროცესი ორმხრივად შეუქცევადია, - ლტოლვილები უეჭველად დაბრუნდებიან ცხინვალშიც და საქართველოს სხვა რეგიონებშიც, ყველა სოფელში, საიდანაც, ჩვენი ხალხების დიდი ტრაგედიის დროს, იძულებულნი გახდნენ დროებით წასულიყვნენ.

ეს ჭრილობა აუცილებლად, ბოლომდე უნდა მოიშუშონ საქართველომ, ქართველმა და ოსმა ხალხებმა, და მოიშუშებენ კიდევაც. დარწმუნებული ვარ, გორის უნივერსიტეტი ამ დიდი მამულიშვილური საქმის უშუალო და აქტიური მონაწილე იქნება, სწორედ აქ, ამ კედლებში კვლავ აინთება შემწყნარებლობისა და სათნოების ის სანთელი, რომელიც ქართულმა კულტურამ სის- ხლიან საუკუნეთა ჭირვარამში გამოატარა.

ამიტომ, კვლავაც ვუბრუნდები პირველსაწყისს ჩვენი სულიერებისა, - ქართულ კულტურას, მისი დიდი ტრადიციების აღორძინების, კვლავინდებურად გათავისუფლებისა და შესისხლხორცების ეროვნულ ამოცანას.

ქართულ კულტურაში მოიძევება პასუხი ყველაზე რთულ ეროვნულ-სახელმწიფოებრივ კითხვებზე.

აქედან გამომდინარე, ჩვენი განსაკუთრებული ყურადღება და ყოველდღიური ზრუნვა არ უნდა მოაკლდეს კულტურის ძეგლებს, - მათ შორის, ქართლის ძირძველ მიწაზეც.

არ შემიძლია, ამასთან დაკავშირებით, კიდევ ერთხელ არ აღვნიშნო მსოფლიო ბანკის უნიკალური, უმაგალითო პროექტი, რომელიც საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის გადასარჩენად შემუშავდა.

ამ პროექტის ფარგლებში სერიოზულად დავეხმარეთ და კვლავაც დავეხმარებით ქართლის მარგალიტებს, საქართველოს მარგალიტებს, მათ შორის, უფლისციხეს, იკორთის მთავარანგელოზის ტაძარს, ყინწვისის წმინდა ნიკოლოზის ტაძარს, ნიქოზის ღვთაების ტაძარს, თიღვას გუმბათიან ტაძარს, იკვის წმინდა გიორგის ეკლესიას და სხვა ძეგლებს.

ყოველ მამულიშვილურ საქმეში ქართლის შესანიშნავი ინტელიგენციის, უპირველესად კი გორის, ამიერიდან სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორის და პროფესორ-მასწავლებლების თანადგომის იმედი გვექნება.

ამ კედლებში მოღვაწეობდნენ გიორგი ახვლედიანი, ვარლამ თოფურია, ალექსანდრე ბარამიძე, ვიქტორ კუპრაძე, არნოლდ ჩიქობავა, ალექსანდრე ჯავახიშვილი, გიორგი ხარაული, ტროფიმე ხუნდაძე, გიორგი ჭოღოშვილი, სერგი მაკალათია და სხვები. დარწმუნებული ვარ, თქვენი წყალობითა და ძალისხმევით, თქვენი ნიჭითა და სიყვარულით, ნამდვილ-ქართული ერთგულებითა და თანადგომით, კიდევაც დაიზრდებიან გულმხურვალე მამულიშვილნი, ხოლო გორის უნივერსიტეტი სრულიად შემოიკრებს ამ კეთილშობილი მიწის მადლს, - ჩვენი სათაყვანებელი სამშობლოს - საქართველოს საკეთილდღეოდ, მისი სახელმწიფოებრივი, ეროვნული უკვდავებისათვის.

და ბოლოს, კიდევ ერთი: მე შემთხვევით არ ჩამოვთვალე ის დიდი მეცნიერები, რომლებიც დაკავშირებულნი იყვნენ გორის უმაღლეს სკოლასთან. მინდა, რომ ტრადიცია მეცნიერების გაცვლისა - თქვენი ჩაბრძანება თბილისის უნივერსიტეტში, უმაღლეს სასწავლებლებში, თბილისიდან ყველაზე სახელგანთქმული, გამოჩენილი მეცნიერების, პროფესორების, აკადემიკოსების ჩამოსვლა, სამაგალითო ლექციების წაკითხვა, მუდმივი პროცესი უნდა იყოს. მე არ გამოვყოფდი, რა არის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ინტერესები და რით განსხვავდება ისინი გორის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ინტერესებისაგან. ჩვენ ერთი დიდი ინტერესი გვაქვს: ეს არის დიდ განათლებაზე - XXI საუკუნის განათლებულ საქართველოზე ზრუნვა. თუ რომელიმე სფეროს შეუძლია ბედნიერება და უკვდავება მოუტანოს ხალხს, მით უმეტეს, შედარებით მცირერიცხოვან, მაგრამ კულტუროსან ხალხს, ეს არის განათლება, ეს არის მეცნიერება, ეს არის კულტურა. კიდევ ერთხელ გილოცავთ ამ დიდ დღეს, დიდ მოვლენას ქართლის ცხოვრებაში, საქართველოს სინამდვილეში. თითოეულ თქვენგანს გისურვებთ ბედნიერებას, წარმატებას და დიდ სიხარულს.

ქართლი ჭეშმარიტად საქართველოს გულია, ფუძე-საწყისია ჩვენი ეროვნულობისა და ეროვნული სახელმწიფოებრიობისა : საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის სიტყვა გორის უნივერსიტეტში 1999 წლის 17 ივლისს // სა-ქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 20 ივლისი. - №192 (3233). - 1, 3 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტი

ქალბატონო ასმათ,

დღეს ჩვენს შეჭირვებულ ყოფაში იშვიათად გაიგებ კაცი, ვინმეს მეშვიდე შვილი შეეძინაო.

ვფიქრობ, ნებისმიერი ქალისათვის, ნებისმიერ დროს ეს გმირობის ტოლფასია, მით უმეტეს დღეს და ჩვენთან.

გილოცავთ და გისურვებთ თქვენ და თქვენს მრავალშვილიან ოჯახს ჯანმრთელობას, სიკეთეს და ბედნიერებას.

ღმერთმა გამრავლოთ და გადღეგრძელოთ.

პატივისცემით და კეთილი სურვილებით,

ედუარდ შევარდნაძე.

მადლობა // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 21 ივლისი. - №193 (3234). - 1 გვ.

როგორც ვიუწყებოდით, საქართველოს მთავრობის 21 ივლისის გაფართოებული სხდომა შეაჯამა საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ

დასკვნით გამოსვლაში საქართველოს პრეზიდენტი, უწინარეს ყოვლისა, აღმასრულებელი ხელისუფლების მუშაობის პერიოდული შეჯამება-ანალიზის დამკვიდრებულ პრაქტიკას შეეხო. ამგვარი სტილი, რომელიც ყოველი კვარტლისა და ნახევარი თუ მთელი წლის მუშაობის საჯარო შეფასებას ითვალისწინებს, არცთუ ბევრ ქვეყანაშია გავრცელებული. დრო მოვა და საქართველოც იმ ქვეყანათა რიცხვში მოექცევა, რომელთაც სახელისუფლებო სტრუქტურებში მიმდინარე ყველა პროცესის, გადაწყვეტილების, კონკრეტულ ჩინოვნიკთა ბედის გარკვევის შესახებ საქვეყნო მსჯელობაზე უარი თქვეს, ანუ, როგორც პრეზიდენტმა განაცხადა, ქვეყანა ავტომატურ რეჟიმში იმუშავებს და ელემენტარული საკითხების გასარკვევად დრო აღარ დაიხარჯება. მეტიც, შეიძლება, უკან რომ მოვიხედავთ, გაგვეცინოს კიდეც, რადგან ეს ყველაფერი ანაქრონიზმი იქნება. მანამდე კი „მუშაობის ამგვარი სტილი გამართლებულია. ჩვენ ქვეყნის აღმშენებლობა დავიწყეთ ცარიელ ადგილზე. უმრავლესი ჩვენი საწარმოებისა, ჩვენი სამრეწველო პოტენციალი მიწასთან იყო გასწორებული. ამიტომ ჩვენ ვალდებული ვიყავით, შემოგვეღო ეს პრაქტიკა, რათა მეტად დავხმარებოდით ერთმანეთს, გაგვეზიარებინა გამოცდილება. თუ სადმე რამე დადებითი არსებობდა, ყველასათვის ხელმისაწვდომი გაგვეხადა, ამავე დროს, უნდა შეგვექმნა ისეთი ატმოსფერო, როცა არ გვეშინია სიმართლის თქმისა. ყველას ვეუბნებით სათქმელს, გამგებელი იქნება, რწმუნებული თუ პრეზიდენტი.

ჩემთვის, პირადად, ამგვარი შეხვედრები ძალზე სასარგებლოა, რადგან აქ ბევრ რამეს ვისმენ ისეთს, რასაც სხვაგან ვერ მოისმენ, არადა, აუცილებლად უნდა მოდიოდეს პრეზიდენტამდე, რათა მან ეს თავის მუშაობაში გაითვალისწინოს“, მით უმეტეს, რომ ქვეყანა ჯერ კიდევ არ მისულა იმ დონემდე, რომელიც საკმარისია საფინანსო-საბიუჯეტო კრიზისის დასაძლევად და იმისათვის, რომ ჩვენი ეკონომიკური განვითარების დონე შეესაბამებოდეს იმ პოლიტიკურ რეფორმებს, რომლებიც ჩვენ უკვე განვახორციელეთ. ამ მხრივ ქვეყანა უფრო სწრაფი ტემპით მიდის, ვიდრე ეკონომიკური აღორძინების თვალსაზრისით. ეს ტენდენცია პრეზიდენტს სწორად მიაჩნია, რადგან „უნდა შეგვექმნა სახელმწიფო ისეთი სახელმწიფო ბერკეტებით, რომელთა მეშვეობითაც ეკონომიკის აღმავლობას შევუწყობდით ხელს და ავიყვანდით მას განვითარებული საბაზრო ეკონომიკის დონეზე“.

ამასთან დაკავშირებით, ედუარდ შევარდნაძე ხაზგასმით აღნიშნავს: „ბოლოს და ბოლოს, ხელისუფლებას და, კერძოდ, პრეზიდენტს შეუძლია, როგორც იტყვიან, ხელი დაიბანოს. ყველას თავისი საქმე აქვს - საბაჟოს, საგადასახადოს, ფინანსთა სამინისტროს და ა.შ. და სულ არ უნდა იყოს პრეზიდენტის საქმე, რომ დაავალოს რწმუნებულს ან გამგებელს, რომ რეიდები მოაწყოს და კონტრაბანდას როგორმე ბოლო მოუღოს. მაგრამ, სანამ პრეზიდენტი ვარ, არ შემიძლია ამას გულგრილად ვუყურო. არ დავუშვებ, რომ ქვეყანა დაინგრეს“.

საქართველო, როგორც ედუარდ შევარდნაძეს მიაჩნია, სრულიად არაორდინარულ ვითარებაში აღმოჩნდა. როდესაც ქვეყანამ საკმაოდ ხელშესახებ წარმატებებს მიაღწია ეკონომიკაში, მას თავს დაატყდა მწვავე საფინანსო კრიზისი, რომელსაც მსოფლიოს ყველაზე აყვავებულმა სახელმწიფოებმაც კი ვერ გაუძლეს. ამიტომ იგი ყველას მოუწოდებს, კარგად გაიაზრონ 100 და, გნებავთ, დათვალონ, რა დაუჯდა ეს კრიზისი საქართველოს. პირდაპირი ზარალი 400-500 მილიონ დოლარს აღწევს. მათ შორის არის ის თანხები, რომლებსაც რუსეთში მოღვაწე ჩვენი თანამემამულეების წარუმატებელი ბიზნესის წყალობით (ბევრი მათგანი კრიზისის გამო, პრაქტიკულად, გაკოტრდა) იღებდნენ ჩვენი მოქალაქეები. ასეთ მდგომარეობაში საქართველოს ორი გზა რჩებოდა: ან ბედსა და უცხოეთიდან მიღებულ დახმარებებს უნდა მინდობოდა, ან, როგორც იტყვიან, მკლავებდაკაპიწებულს ეზრუნა ქვეყნის გადარჩენაზე. დღეს უკვე ფაქტია: საქართველომ უმოკლეს დროში, ფაქტობრივად, რამდენიმე თვეში დაიწყო ამ კრიზისიდან გამოსვლა. თუ 3-4 თვის განმავლობაში ინფლაციამ 7,5 პროცენტს მიაღწია, დღეს კვლავ დეფლაციასთან გვაქვს საქმე, ეროვნული ვალუტა მყარ პოზიციას ინარჩუნებს. ეს ის შედეგებია, რომლებიც უნდა იცოდეს მოსახლეობამ. ქვეყნის პრეზიდენტიც რეგიონიდან რეგიონში იმიტომ კი არ დადის, რომ საკუთარ თავს რეკლამა გაუწიოს. „მე არავითარი რეკლამა არ მჭირდება, მჭირდება ამ საქმიანობის რეკლამა, რათა ხალხი დარწმუნდეს: შეიძლება მუშაობა, ცხოვრება, სრულიად უიმედო მდგომარეობიდან წარმოების გამოყვანა, თუ ყველა აქტიურად მუშაობს“. ამიტომ ის მოუწოდებს ყველას: „დღეს ბრძოლის, თავგანწირული ბრძოლის გარეშე ქვეყნის საბოლოო გამოყვანა ფინანსური კრიზისიდან შეუძლებელია“.

ერთი წლის წინათაც კი წარმოუდგენელი იყო, რომ სამეგრელოში 15 ათასი ტონა ჩაი მოიკრიფებოდა, რადგან მთელ დასავლეთ საქართველოში ხალხს გახედვაც კი არ უნდოდა ჩაისკენ. შირაქი დღეს ისეთი სანახავია, როგორიც არასოდეს ყოფილა. „არ ვუთხრათ ხალხს, რა შესძლებია კახელ გლეხს?“, კითხულობს პრეზიდენტი. საქართველო შიდა ქართლში წარმოებული საკუთარი შაქრის ფხვნილით უკვე საკუთარ მოთხოვნილებებს იმკაყოფილებს და მისი ფასიც სულ უფრო მისაღები ხდება. დაუღალავი შრომის შედეგად ამუშავდა საავიაციო ქარხანა, სულ უფრო რეალური პერსპექტივა გაუჩნდა რუსთავის მეტალურგიულ ქარხანასაც... „ცოტაა ის, რაც აჭარაში კეთდება? არ ვლაპარაკობ შეცდომებზე, - ისინი ყველგან არის და ვიდაოთ კიდეც მათ შესახებ, მაგრამ ვიდაოთ ყოველგვარი პოლიტიზების გარეშე“, ეს პრეზიდენტმა იმ მწვავე რეაქციის პასუხად განაცხადა, რომელიც აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ცალკეული სამსახურების მიმართ გამოთქმული ზოგიერთი შენიშვნის გამო ჰქონდა ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარეს. „არ უნდა მერიდებოდეს შენიშვნის გამოთქმა რომელიმე რეგიონის მიმართ და არც შენ უნდა გიკვირდეს, გიორგი, თუ მე ვახსენებ რომელიმე რეგიონს, მათ შორის, აჭარას. აჭარა მართლაც აღმავლობის გზაზეა, მაგრამ, თუ რამე გეშლებათ, ესეც უნდა ვთქვათ. ჩვენ გვინდა, რომ ყველა რეგიონში, ყველა კუთხეში იყოს სამაგალითო პროცესები. ბევრი რამ თქვენგან უნდა ვისწავლოთ, ზოგჯერ თქვენც შეიძლება გაიხედოთ და ზოგიერთი რამ საინტერესო აღმოაჩინოთ, გნებავთ იმერეთში, გნებავთ გურიაში, თბილისში და სხვა რეგიონებში. სწორედ ამიტომ არის ასეთი შეკრებები საჭირო. მე, პირადად, ასეთი შეკრებებიდან გამდიდრებული მივდივარ, რადგან ახალი აზრები და პრობლემები ჩნდება და ვიცი, როგორ მივუდგე ამა თუ იმ საკითხს. და ამას ჩვენ კოლექტიურად ვაკეთებთ, ერთმანეთის გამოცდილებისა და ცოდნის გათვალისწინებით“.

1600-1700 კაცი მუშაობს დღეს ქუთაისის ავტოქარხანაში, რომელიც სულ ცოტა ხსნის წინათ, პრაქტიკულად, უმოქმედოდ იდგა. განადგურებასა და დატაცებას გადაურჩა ზესტაფონის ფეროშენადნობთა ქარხანა და დღეს ის მსოფლიო ბაზარზეა გასული. უამრავი სიახლეა თბილისში და ისინი ეტყობა ქუჩებს, წყალსადენს, განათების რეჟიმს... შემუშავებულია საქართველოს ენერგეტიკის, მრეწველობის განვითარების კონცეფციები... ყოველივე ამის გათვალისწინებით, პრეზიდენტი წინააღმდეგია ზოგიერთის მიერ ისეთი განწყობილების შექმნის მცდელობისა, თითქოს წყალში გადავარდნის მეტი აღარაფერი დაგვრჩა. „ქვეყანა სიცოცხლისუნარიანია, ბრძოლისუნარიანია. მოდით და როგორმე ავცდეთ მოხელეების, პროფესიონალების, ქალაქების, რაიონების ხელმძღვანელების, რწმუნებულების პოლიტიზებას, ავცდეთ იმ დემაგოგიას, რომელიც ყოველთვის ახასიათებს წინა საარჩევნო კამპანიას, მით უმეტეს, ჯერ კიდევ მოუმწიფებელი დემოკრატიული წყობილების პირობებში. დაე, იყოს დისკუსია, მაგრამ 24 საათის განმავლობაში თქვენი ყურადღება დაკავებული უნდა იყოს ყოველდღიური პრობლემებით, რომლებიც მოქალაქეებს აწუხებს. თუ ვინმეს გამარჯვება უნდა, ხელი შეგვიწყოს იმაში, რომ ამ წლის განმავლობაში ყველა ვალი გავისტუმროთ. მე დღეს ვაცხადებ, რომ, ალბათ, დაგვჭირდება 2-3 თვე, მაგრამ პენსიონერების წინაშე პირნათელი ვიქნებით, ისევე, როგორც ლტოლვილების წინაშე. არ შეიძლება სახელმწიფოს მათი ვალი ჰქონდეს“.

ერთ-ერთი დიდი შედეგი გაწეული შრომისა, რომელსაც, პრეზიდენტის აზრით, ასევე ანგარიში უნდა გაეწიოს, არის საქართველოს ეკონომიკური და პოლიტიკური განვითარებისათვის ხელსაყრელი საერთაშორისო გარემო. დღეს აღარავინ უარყოფს, რომ საქართველო არის დამოუკიდებელი და ჭეშმარიტად დემოკრატიული სახელმწიფო. „ეს არის ის გარემო, რომელიც განამტკიცებს საქართველოსადმი პარტნიორი ქვეყნების ნდობას, რომელმაც საერთაშორისო სავალუტო ფონდი შემოაბრუნა საქართველოსაკენ. მსოფლიო ბანკის პრეზიდენტმა თავისი ფეხით მოიარა საქართველოს რამდენიმე რეგიონი და წავიდა იმ რწმენით, რომ ამ ქვეყანას უზარმაზარი მომავალი აქვს“.

ამ მომავლის საფუძვლები უკვე შეიქმნა და კიდევ იქმნება. ამის დასტურია საკრედიტო კავშირებიც, რომლებმაც ახალი შინაარსი მისცა სოფლის მეურნეობის განვითარებას. საქართველოსადმი დიდი ნდობის გამო მეგობარი ქვეყნები ზრუნავენ მისთვის მეტ მხარდაჭერაზე. ამერიკის შეერთებულ შტატებში შექმნილია კავკასიის განვითარების სპეციალური ფონდი, ცენტრალური აზიისა და კავკასიის განვითარების ფონდი, ამერიკის კონგრესმა მიიღო კანონი აბრეშუმის გზის სტრატეგიის მხარდაჭერის თაობაზე, რომელიც მოითხოვს აშშ პრეზიდენტისაგან, რომ სამხრეთ კავკასიისა და ცენტრალური აზიის ქვეყნებს განსაკუთრებული დახმარება აღმოუჩინოს. „ეს არის ნდობა, რომელიც ჩვენი, ჩვენი ხალხის შრომის ნაყოფია“, ასეთია პრეზიდენტის შეფასება.

ამავე დროს იგი არ ცდილობს დახატოს იდეალური სურათი: „ჩვენ გავაკეთეთ იმის მაქსიმუმი, რაც შეგვეძლო, მაგრამ ეს არის მინიმუმი იმისა, რაც საჭიროა ჩვენი ხალხისათვის“. ამიტომაც უნდა გაგრძელდეს ერთობლივი ბრძოლა კონტრაბანდის წინააღმდეგ. ჩრდილოეთიდან შემოსულმა კონტრაბანდამ ლამის წალეკა ქვეყანა, განსაკუთრებით, კრიზისის კულმინაციის თვეებში. პრეზიდენტის დავალებით, შიდა ქართლში პრეზიდენტის რწმუნებული ირაკლი ბოჭორიძე პირადად ჩაუდგა მის წინააღმდეგ ღონისძიებებს სათავეში და ახლა ყოველდღიურად 20-25 მანქანას აკავებენ. ჩოლოქთან დღეს უაქციზო სიგარეტითა და სხვადასხვა აღურიცხავი პროდუქციით დატვირთული 20 მანქანა დგას. პრეზიდენტი დარწმუნებულია, რომ ასეთი ვითარება არ უნდა არც აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარეს და არც ბატონ ასლან აბაშიძეს, „მაგრამ ფულის ძალა ისეთია, რომ მას ვერც მებაჟე უძლებს და ვერც სხვა. ცოტაა ყოველთვიურად 10 მილიონი შემოსავალი საქართველოს ბიუჯეტში? ეს აქციზურმა მარკებმა მოიტანა. დარწმუნებული ვარ, დამატებით 15-20 მილიონი შემოვა ბენზინისა და სხვა ენერგოშემცველების ახალი წესით დაბეგვრისაგან“, აცხადებს პრეზიდენტი. საქართველოს საბაჟოზე უცხოური კომპანიის შემოსვლის მიმართ კრიტიკულად განწყობილთ კი განუმარტა: „ეს არანაირად არ ნიშნავს ქვეყნის სუვერენიტეტის შელახვას. სუვერენიტეტის შელახვა ის არის, კონტრაბანდულ საქონელს რომ მიაქვს ქვეყანა“.

„არც ერთი ჩვენგანი არ უნდა მიეცეს სასოწარკვეთას“, მოგვიწოდებს სახელმწიფოს მეთაური, მით უმეტეს, რომ ქვეყანა აშკარად სძლევს მის წინაშე წამოჭრილ პრობლემებს და იქმნება პირობები იმისათვის, რომ მიმდინარე წელს საფინანსო-საბიუჯეტო კრიზისი საბოლოოდ აღმოიფხვრება. ამისათვის არსებობს ყველა პირობა - მსოფლიო ბანკის, სავალუტო ფონდის, ევროკავშირის დახმარება პლუს საკუთარი საშუალებების მაქსიმალური მობილიზება.

ყველამ, ყველა სამინისტრომ უნდა აკეთოს ის, რაც ევალება და შეუძლია, მათ შორის, ჩრდილოვანი ეკონომიკის წინააღმდეგ, აცხადებს იგი და რწმუნებულებს, გამგებლებს, მერებს შეახსენებს მათს უშუალო მოვალეობებს: „თქვენი დიდი იმედი მაქვს, ბევრს აკეთებთ, მაგრამ დღევანდელი დონე უკვე აღარც მინისტრებისთვის არის საკმარისი და აღარც თქვენთვის“. თუმცა, მათთან პრეზიდენტს ერთი საკმაოდ მნიშვნელოვანი საკითხიც აქვს გასარკვევი: „თუ ვინმეს გამგებლობა აღარ სურს და დეპუტატობას აპირებს, ახლავე მითხრას. რაიონს, ქალაქს პატრონი სჭირდება და თუ ვინმეს სხვა არჩევანი აქვს, ახლავე უნდა ვიცოდეთ, რომ ჩვენს საქმეს მივხედოთ, გავაკეთოთ ისე, როგორც საქმეს სჭირდება. მე, რაც შემიძლია, მხარს დაგიჭერთ და მადლობას გადაგიხდით გაწეული შრომისათვის, მაგრამ დროულად გადაწყვიტეთ. სანამ ჩაერთვებით იმ ფერხულში, რომელსაც ჰქვია წინასაარჩევნო კორიანტელი, მანამდე განსაზღვრეთ და გადაწყვიტეთ. მე უნდა ვიცოდე, რომ თუ რაიონში არის გამგებელი, იქ წესრიგია; თუ მხარეში არის რწმუნებული, ეს ნიშნავს, რომ იქ წესრიგია. სხვანაირად არ შეიძლება. მე შეიძლება ათი ათასი პრეტენზია წავუყენო საკუთარ თავს, მაგრამ იმას ნამდვილად ვერ მოვთხოვ, რაც გამგებელმა და რწმუნებულმა უნდა გააკეთონ“.

პრეზიდენტი ხაზგასმით შეეხო ცენტრისა და რეგიონების ურთიერთობის საკითხს, რომელმაც სხდომაზე არაერთხელ და საკმაოდ არაკორექტული ფორმითაც გაიჟღერა. „შევეჩვიოთ ცივილიზებულ, ნორმალურ, ადამიანურ საუბარს“, მოითხოვს იგი და გვერდს ვერ უვლის სოციალისტთა ლიდერის განცხადებას ამ თემასთან დაკავშირებით. „აქ გასარჩევი არ არის, მაგრამ... ვახტანგ რჩეულიშვილი ერთ-ერთი ჩემი თანამებრძოლი და თანამოაზრე იყო. მერე შეიცვალა, თუმცა მაშინ გასაკვირი არაფერია - მეც შევიცვალე, მაგრამ იმას რომ იკადრებ, რომ აჭარლებს ქართველებად არ მიიჩნევენ, რომ ახლა აჭარაში აფხაზეთის ომის წინა მდგომარეობაა და ომი უნდა დაიწყოს, ეს არის უბედურება. ეს რომ ვიღაც გაუნათლებელმა თქვას, გასაგებია, მაგრამ როდესაც ამას პოლიტიკოსი, სერიოზული პარტიის ლიდერი ამბობს... როდის იყო აჭარა გაყოფილი საქართველოსგან?! რაც უნდა მოხდეს, სულ რომ შეიძულონ იქ შევარდნაძე, აჭარა საქართველოს განუყოფელი ნაწილი იყო, არის და იქნება!“

პრეზიდენტმა მაღალი შეფასება მისცა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარის პირად წვლილს სანაოსნოში მომხდარი დანაშაულებრივი ფაქტების გამოვლენაში ავტონომიური რესპუბლიკის კონტროლის პალატის თავმჯდომარის პოსტზე მუშაობის დროს. მაგრამ სხდომაზე არაკორექტული განცხადების პასუხად განაცხადა, რომ ეს საქმე უნდა გაირჩეს. „ნუ იქნება ასეთი საუბრები: აქ შეგიშვებ და იქ არ შეგიშვებ, ერთი ქვეყანა ვართ, ერთი ბიუჯეტი და საერთო ინტერესები გვაქვს. ეს მარტო აჭარას არ ეხება. პატარა მიზეზია საჭირო ხანდახან იმისათვის, რომ შეიქმნას საშინელი სურათი, ისე როგორც რჩეულიშვილმა გადაამლაშა და ყოველგვარ საზღვარს გადასცდა. შევთანხმდეთ, ნუ დავუშვებთ ჩვენი ურთიერთობისა და მუშაობის ისეთ პოლიტიზებას, რომელმაც შეიძლება ძალიან დიდი და გამოუსწორებელი ზიანი მოუტანოს ქვეყანას. ძმები, ნათესავები, ერთი ქვეყნის მოქალაქეები ვართ. დავსხდეთ და ერთად გავარჩიოთ ყველაფერი“.

პრეზიდენტმა მადლობა გადაუხადა შეხვედრის მონაწილეებს პრობლემურ საკითხებზე დაუფარავი საუბრისათვის და აღნიშნა, რომ მზად არის მთავრობის დახურულ სხდომაზე თუ ნებისმიერ სხვა შეკრებაზე გაირჩეს ყველაფერი, რაც დღემდე გაურკვეველი რჩება.

სხდომაზე წამოჭრილ თემებთან დაკავშირებით პრეზიდენტმა ყურადღება დაუთმო მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში გაწევრიანების საკითხს და შესაბამისი სამინისტროებისგან მოითხოვა, დააჩქარონ ეს პროცესი. ამ ორგანიზაციის წევრობა ბევრ შეღავათსა და ხელის შეწყობას გულისხმობს. იგი გზას უხსნის საქართველოს ყველა ქვეყნის ბაზარზე. „ეს კიდევ ერთი ფარია საქართველოსთვის, ისევე როგორც ევროსაბჭოს და მომავალში ევროკავშირის წევრობა. ამავე დროს, კიდევ ერთი ძალიან მნიშვნელოვანი ნაბიჯია ქვეყნის საერთაშორისო ავტორიტეტის ამაღლების გზაზე“, - განაცხადა ქვეყნის მეთაურმა.

საქართველოს პრეზიდენტის პრესსამსახური
- საქინფორმი.

ედუარდ შევარდნაძე: „ნუ დავუშვებთ ჩვენი ურთიერთობისა და მუშაობის ისეთ პოლიტიზებას, რომელმაც შეიძლება ძალიან დიდი და გამოუსწორებელი ზიანი მოუტანოს ქვეყანას“ : როგორც ვიუწყებოდით, საქართველოს მთავრობის 21 ივლისის გაფართოებული სხდომა შეაჯამა საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 23 ივლისი. - №195 (3236). - 1, 3 გვ.

სამძიმარი

ქალბატონო კლარა, ქალბატონო ნინო, ბატონო ბუბა, გთხოვთ მიიღოთ ჩემი სამძიმარი ბატონ თემოს გარდაცვალების გამო.

მისი გარდაცვალებით თბილისს დააკლდა ის გამორჩეული პიროვნება, რომელიც მარტო ხიბლს კი არ მატებდა ჩვენს დედაქალაქს, არამედ გარკვეულად მის ხასიათსაც გამოხატავდა.

ყოველ ქალაქს ჰყავს და ამშვენებს ასეთი პიროვნება, რომელიც თანამდებობის გამო კი არ ექცევა საზოგადოების ყურადღების ცენტრში, არამედ იმ თვისებათა გამო, რომლითაც ყველაზე კარგად და სრულად წარმოაჩენს ერისა და თანამოქალაქეთა საუკეთესო თვისებებს.

თემო ჩირგაძე ასეთი განუმეორებელი პიროვნება გახლდათ.

დიდი სულიერი და წიგნიერი კულტურა, შინაგანი ინტელიგენტობა და ტაქტი, ნათელი გონება და დახვეწილი იუმორის გრძნობა, ადამიანის სიყვარულის გასაოცარი ნიჭი თემო ჩირგაძეს სწორედ ასეთ განსაკუთრებულ პიროვნებად წარმოაჩენდა და ამიტომ მისი გარდაცვალება აუნაზღაურებელი დანაკლისია არა მარტო მისი ოჯახისათვის, არა მარტო მისი მეგობრებისთვის, არა მარტო მისი კოლეგებისთვის, არამედ მთლიანად ჩვენი ქვეყნისთვის, რადგან ასეთი პიროვნებანი არა მხოლოდ საუკეთესოდ განასახიერებენ ერის თვისებებს, არამედ ყველა საუკეთესოსა და ყველა სიკეთის მაგალითადაც იქცევიან ხოლმე.

თქვენთან ერთად მე თანაგრძნობას ვუცხადებ აგრეთვე მათაც, ვისთვისაც თეიმურაზ ჩირგაძე იყო ბატონი თემოც, თემიკოც, ჩირგოც და ვისაც მისმა სიკვდილმა გული ატკინა. ასეთი კი ბევრზე ბევრია - აღტაცებულნი, როგორც მისი მეცნიერული და ადმინისტრაციული მოღვაწეობით, ისე მსახიობობით, თამადობით და ადამიანებთან ურთიერთობის დიდი ხელოვნებით.

კიდევ ერთი გამორჩეული კაცი წავიდა ჩვენგან და კიდევ ერთი სიმი ჩაწყდა ჩვენს სხეულში.

გთხოვთ, თქვენთვის ამ მძიმე წუთებში მეც, ჩემი მეუღლეც და ჩემი ოჯახის წევრებიც თქვენს გვერდით გვიგულეთ.

ედუარდ შევარდნაძე.

თეიმურაზ ჩირგაძის ოჯახს : სამძიმარი // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 27 ივლისი. - №199 (3240). - 1 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 26 ივლისის რადიოინტერვიუ

- გასულ კვირას გაიმართა მთავრობის გაფართოებული სხდომა, რომელზეც შეჯამდა ქვეყნის განვითარების ექვსი თვის შედეგები. ამ სხდომას დაემთხვა საერთაშორისო სავალუტო ფონდის დირექტორთა საბჭოს მიერ საქართველოსათვის მორიგი, შეღავათიანი, გრძელვადიანი კრედიტის გამოყოფის შესახებ გადაწყვეტილების მიღება... ჟურნალისტის ნატო ონიანის თხოვნით, ამ თემაზე საუბრით დაიწყო თავისი ტრადიციული ორშაბათის რადიოინტერვიუ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ:

- დავიწყებ საერთაშორისო სავალუტო ფონდთან დაკავშირებული საკითხით. საერთაშორისო სავალუტო ფონდის გადაწყვეტილება, რა თქმა უნდა, ჩვენთვის რიგითი ან ჩვეულებრივი, უბრალო მოვლენა არ არის.

ბუნებრივია, სავალუტო ფონდისა და მსოფლიო ბანკისაგან ჩვენს ქვეყანას ადრეც მიუღია გრძელვადიანი, შეღავათიანი კრედიტები, მაგრამ ამჯერად საზოგადოების ყურადღება მინდა მივა- პყრო იმ გარემოებას, რომ გასულ კვირას მიღებული გადაწყვეტილებით მსოფლიოს უდიდესმა და უმძლავრესმა ფინანსურმა ორგანიზაციამ, ფაქტობრივად, დაადასტურა და აღიარა, რომ საქართველოს ეკონომიკა გამოვიდა კრიზისული ფაზიდან, რომელშიც აღმოვჩნდით განსაკუთრებით 1998 წლის მეორე ნახევარში მთელ მსოფლიოში, განსაკუთრებით კი მეზობელ რუსეთში განვითარებული დამანგრეველი კრიზისული პროცესების შედეგად.

ამრიგად, საერთაშორისო სავალუტო ფონდმა დააფიქსირა, რომ საქართველოს ეკონომიკამ გაუძლო მძლავრ დარტყმას, შეინარჩუნა უმთავრესი ეკონომიკური სისტემები, დაამტკიცა თავისი სიცოცხლისუნარიანობა და ნამდვილად აქვს შემდგომი განვითარებისა და კრიზისის საბოლოოდ დაძლევის პოტენციალი. ამაში, ასე ვთქვათ, ელემენტარულ ჭეშმარიტებაში რომ არ დარ- წმუნებულიყო, მაშინ დახმარების შესახებ გადაწყვეტილებას არ მიიღებდა. თქვენ იცით, რომ მან მთელ რიგ ძალიან დიდ სახელმწიფოებს შეუჩერა დახმარება სწორედ იმის გამო, რომ ასეთი რწმენა არ ჩამოუყალიბდა.

გარწმუნებთ, თუ არა ეს რეალობა, - სავალუტო ფონდის დირექტორთა საბჭო ასეთ გადაწყვეტილებას, კიდევ ვიმეორებ, არ მიიღებდა.

ამას წინ უძღოდა ჩემი შეხვედრები მსოფლიო ბანკისა და საერთაშორისო სავალუტო ფონდის ხელმძღვანელობასთან როგორც ვაშინგტონში, ასევე თბილისში.

ნაყოფიერად იმუშავეს, აგრეთვე, პარლამენტის თავმჯდომარემ, ბატონმა ზურაბ ჟვანიამ და სახელმწიფო მინისტრმა, ბატონმა ვაჟა ლორთქიფანიძემ, ეკონომიკური ბლოკის ხელმძღვანელებმა, რომელთაც მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში რეგულარული კონტაქტები ჰქონდათ სავალუტო ფონდისა და მსოფლიო ბანკის წარმომადგენლებთან.

განსაკუთრებით უნდა აღვნიშნო საკუთრივ პარლამენტის, ჩვენი ქვეყნის საკანონმდებლო ორგანოს უაღრესად პოზიტიური წვლილი ამ საქმეში.

პატივცემულმა პარლამენტის წევრებმა, დეპუტატებმა, - უმრავლესობამაც და (მცირე გამონაკლისის გარდა) ოპოზიციამაც დიდი სახელმწიფოებრივი და პატრიოტული პასუხისმგებლობა გამოიჩინეს მრავალი, ძალზე რთული კანონების მიღების პროცესში და ზოგიერთ კანონში ძალიან პრინციპული მნიშვნელობის შესწორებათა შეტანის თვალსაზრისით. აი, ამ კანონების მიღებისა და შესწორებათა გარეშე, თითქმის შეუძლებელი იქნებოდა ასეთი დახმარების მიღება.

ეს კიდევ ერთი მაგალითია იმისა, თუ რა დიდი მნიშვნელობა აქვს პრეზიდენტსა და პარლამენტს შორის ოთხი წლის განმავლობაში ჩამოყალიბებული კონსტრუქციული თანამოქმედების ტრადიციის შენარჩუნებას, და რამდენად საშიში და დამანგრეველი იქნება ქვეყნისათვის, თუ პრეზიდენტი და პარლამენტი, ასე ვთქვათ, სხვადასხვა ბანაკში აღმოჩნდებიან. შეიძლება იყოს აზრთა სხვადასხვაობა, თუნდაც მწვავე დისკუსია, როგორც იყო ეს ამ ხნის განმავლობაში, მაგრამ ისეთი სტრატეგიული მნიშვნელობის სახელმწიფოებრივ საკითხებში, როგორიც არის ქვეყნის დამოუკიდებლობა, ევროპულ, დასავლურ დემოკრატიულ ღირებულებებზე ორიენტაცია, რადიკალური ეკონომიკური რეფორმის კურსი, პიროვნული ინიციატივის მხარდაჭერა, საერთაშორისო ორგანიზაციებთან აქტიური თანამშრომლობა, - ხელისუფლება ერთსულოვანი უნდა იყოს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, სახელმწიფო ხომალდი განსაზღვრულ კურსს ვერ შეინარჩუნებს, კურსის შეცვლას კი დამანგრეველი შედეგები მოჰყვება.

აქვე უნდა ვთქვა: საერთაშორისო სავალუტო ფონდის გადაწყვეტილება არ იქნებოდა მიღებული, საქართველოს მოქალაქეებს, უწინარესად პენსიონერებს (მე განსაკუთრებით პენსიონერებს ვგულისხმობ) რომ არ გამოეჩინათ უდიდესი პასუხისმგებლობა და მოთმინების უნარი, და მართლაც საოცარი უნარი მოთმინებისა. კიდევ ერთხელ მადლობას მოვახსენებ საქართველოს მოსახლეობას საკუთარი ქვეყნის მიმართ გამოჩენილი დიდსულოვნებისათვის.

ამასთანავე, გადასახადების აკრეფის მკვეთრმა გაუმჯობესებამ, ცენტრალურ და ადგილობრივ ბიუჯეტში შემოსავლის ზრდამ, აქციზური მარკების შემოღებამ, საბაჟო სამსახურის მუშაობაში სიახლეებმა, კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის გაძლიერებამ (ამ ნახევარი წლის შედეგების შეჯამებისას ძალიან დამაჯერებელი იყო სამართალდამცავი ორგანოების მიერ წარმოდგენილი ანალიზი), სავალუტო ფონდისა და მსოფლიო ბანკის კრედიტებთან ერთად, საშუალება მოგვცა დაგვეწყო პენსიების, ხელფასების, სხვა სახის დახმარების დავალიანების დაფარვა ეროვნული ვალუტის სტაბილურობის შენარჩუნების აუცილებლობის გათვალისწინებით. ესე იგი, შეიძლება ერთდროულად ვერ დაიფაროს, მაგრამ დაფარვა დაიწყება, ვთქვათ, - 2-3 თვის პენსიის გაცემა და ასე შემდეგ, ანუ დავალიანების დაფარვა, ისევ და ისევ მოსახლეობის ინტერესებიდან გამომდინარე, მოხდება გეგმაზომიერად, სპეციალური გრაფიკის შესაბამისად, - ამაზე დაწვრილებით ილაპარაკებს უახლოეს მომავალში, უფრო სწორად ამ დღეებში, საქართველოს ფინანსთა მინისტრი, რომელსაც, რამდენადაც ვიცი, უკვე დაგეგმილი აქვს რამდენიმე გამოსვლა ტელევიზიით, ასევე, ჩვენს ტელემაყურებელსა და რადიომსმენელს უნდა შეეხმიანონ ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი, ეკონომიკის მინისტრი და სხვები და სხვები. ძალიან მნიშვნელოვანი ეტაპი იწყება ჩვენი ქვეყნის ცხოვრებაში.

საერთაშორისო სავალუტო ფონდის დადებითი გადაწყვეტილება ავტომატურად გულისხმობს მსოფლიო ბანკის პროგრამით გათვალისწინებული 85 მილიონი დოლარის გამოყოფასაც. აქედან, 32 მილიონ 500 ათასი დოლარი უახლოეს ხანში ჩაირიცხება საქართველოს ბიუჯეტში. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ სერიოზულად შეივსება ეროვნული ბანკის სარეზერვო ფონდი.

რა თქმა უნდა, სანამ ამ ვერდიქტს გამოიტანდნენ, სავალუტო ფონდის დირექტორებმა ყურადღებით გაანალიზეს ექსპერტთა მონაცემები საქართველოს ეკონომიკის მდგომარეობის შესახებ. ისინი ხედავენ (და ამასაც დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა), რომ ექვსი თვის შედეგებით საქართველოში აშკარად იგრძნობა ეკონომიკური ცხოვრების გააქტიურება შესაბამის პერიოდთან შედარებით. სამომხმარებლო ფასების ინდექსმა ექვსი თვის განმავლობაში მხოლოდ 107,8 პროცენტი შეადგინა, მაშინ როცა ელოდნენ მდგომარეობის თითქმის ორჯერ და სამჯერ გაუარესებას. სულ უფრო იზრდება მოთხოვნა ლარზე, ანუ ეროვნული ვალუტა არა მარტო ინარჩუნებს სიმტკიცეს გარკვეული ლიბერალიზაციის შემდეგ, არამედ კიდევაც ძლიერდება და მყარდება. სამრეწველო პროდუქციის გამოშვება შარშანდელ შესაბამის პერიოდთან შედარებით 5 მილიონ 400 ათასი ლარით გაიზარდა. ეს 5 მილიონ 400 ათასი, დაახლოებით 5-6 პროცენტით მატებას ნიშნავს, რაც სულაც არ არის ცოტა. საოცარი ტემპით ვითარდება სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაც. განსაკუთრებით ჩაის კრეფის ტემპის შესახებ მინდა ვუთხრა რადიომსმენელს: მოგეხსენებათ, რა მნიშვნელობა აქვს ამას მთელი საქართველოსათვის, განსაკუთრებით, სამეგრელოს, გურიის, აჭარის, იმერეთის რეგიონებისათვის. წლის დამლევისათვის მოსალოდნელია მოიკრიფოს 70 ათას ტონაზე მეტი ხარისხოვანი (ანუ კონკურენტუნარიანი) ჩაის ფოთოლი. ეს თითქმის ერთ-ერთნახევარჯერ, თუ კარგად ვიმუშავებთ, შეიძლება ორჯერაც კი მეტი იყოს შარშანდელთან შედარებით და თანაც ბაზრის პრობლემა თითქმის გადაწყვეტილია, თითქმის მოგვარებულია. საადრეო კარტოფილის მოსავალმა 75 ათას ტონას მიაღწია. ასეთ რაოდენობაზე საბჭოთა პერიოდშიც კი ლაპარაკი ზედმეტი იყო. თქვენ გახსოვთ, მაშინ როგორი იყო დაფინანსება და რა დიდი იყო მოსკოვის, ლენინგრადის, სხვა დიდი ქალაქების მოთხოვნილება საადრეო კარტოფილზე. ყოველივე ამან მყარი ტენდენციის სახე მიიღო, მაშასადამე, თანდათანობით ვუახლოვდებით ისეთ რეალობას, როდესაც საქართველო თავად შეძლებს უზრუნველყოს საკუთარი მოთხოვნილება მარცვლეულსა და ზოგიერთ სხვა პროდუქტზე. ამასაც უდიდეს მნიშვნელობას ვანიჭებ - ყველას გვახსოვს, როგორი დისკუსია მიმდინარეობდა იმის შესახებ, შეძლებდა თუ არა საქართველო დამოუკიდებლობის პირობებში საკუთარი თავის გამოკვებას და შესაბამისი რესურსების მოპოვებას. ამ მხრივ, თუ ჩვენი პოტენციალის გამოყენებაზე საკამათო უკვე აღარაფერია, ასეთი პოტენციალი ქვეყანას აქვს. საქართველოს, რა თქმა უნდა, შეუძლია დამოუკიდებლად არსებობა ყველა თვალსაზრისით, მაგრამ ამისათვის, ანუ საბოლოო გარანტიების შესაქმნელად კიდევ რამდენიმე წლის მუხლჩაუხრელი და თავდადებული შრომაა საჭირო. ყოველგვარი კეთილდღეობის საფუძველი ხალხის შრომა იყო, არის და იქნება.

ტრადიციულად, ორიოდე სიტყვით შევეხები მიმდინარე თვის საბიუჯეტო შემოსავალს: საგადასახადო დეპარტამენტის მეშვეობით ბიუჯეტში მობილიზებულია 17 მილიონ ლარზე მეტი, ანუ გასული თვის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით, 5 მილიონი ლარით მეტი, რაც ნამდვილად არ არის ურიგო შედეგი. ასევე დადებით შეფასებას იმსახურებს საბაჟო დეპარტამენტი: წლის დამდეგიდან საქართველოს საბაჟომ სახელმწიფოს ბიუჯეტში 158 მილიონ 200 ათასი ლარი შეიტანა, რაც 42 მილიონ 500 ათასი ლარით, ანუ 40 პროცენტით აღემატემა შარშანდელ ანალოგიურ მაჩვენებელს. თუმცა, ეს, რა თქმა უნდა, საკმარისი არ არის. თვითკმაყოფილების უფლება არავის არა აქვს. მით უმეტეს, რომ პოტენციური შესაძლებლობანი გაცილებით მეტია. მაგალითად, ბრიტანული ფირმა „აი-თი-ესი“ საქართველოს მთავრობასთან გაფორმებული ხელშეკრულებით ვალდებულებას კისრულობს, მიმდინარე წლის მეორე ნახევარში, უფრო სწორად, აგვისტოს მეორე ნახევრიდან გაზარდოს საბაჟო შემოსავალი 50 პროცენტით, ხოლო მომდევნო წლებში ყოველწლიურად - 20-20 პროცენტით. კონტრაქტი გარკვეული ვადების ფარგლებშია და ბრიტანულ ფირმას მხოლოდ 2001 წლამდე აქვს უფლებამოსილება. ამრიგად, ეს არის ქვეყნის სასიკეთოდ გათვალისწინებული კეთილშობილური პროექტი, რომელსაც ყველა ჭეშმარიტმა პატრიოტმა და თავისი ქვეყნის გულშემატკივარმა უნდა დაუჭიროს მხარი, ვინაიდან იგი საშუალებას გვაძლევს გავზარდოთ არა მარტო საბაჟო შემოსავალი, არამედ გავაკონტროლოთ კიდეც ეკონომიკური საზღვარი იმ მონაკვეთებზე, სადაც დღემდე, სამწუხაროდ, ან არ ვრცელდება, ან მხოლოდ ფორმალურად ვრცელდებოდა საქა- რთველოს იურისდიქცია.

- გასულ კვირას საქართველოს კოსმოსურ ნაგებობათა სამეცნიერო ცენტრში აგებულმა აპარატმა - დიდმა ანტენამ ჩვენი ქვეყნის ისტორიაში პირველად ღია კოსმოსში გადაინაცვლა, ღია კოსმოსში გავიდა. ამ პროექტზე მუშაობა ჯერ კიდევ კომუნისტების პერიოდში, 80-იან წლებში დაიწყო და მაშინ, რამდენადაც ვიცით, ბიუჯეტიდანაც კი იყო გამოყოფილი გარკვეული თანხა იმისათვის, რომ ახალგაზრდა ნიჭიერ კონსტრუქტორებს, რომლებიც პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში მოღვაწეობდნენ, თავიანთი ჩანაფიქრის ხორცშესხმის ელემენტარული პირობები ჰქონოდათ...

- ბედნიერი ვარ, რომ შესანიშნავი ნაყოფი გამოიღო ქართული ტექნიკური ინტელიგენციის თვალსაჩინო წარმომადგენელთა მრავალწლიანმა ძალისხმევამ. ეს არის მსოფლიო მასშტაბის პროექტი, რომლის განხორციელება არა მარტო ძალზე პრესტიჟულია ქვეყნისათვის, არამედ პერსპექტივაში მნიშვნელოვან შემოსავალსაც უზრუნველყოფს - თუნდაც იმ თვალსაზრისით, რომ დაადასტურებს საქართველოს მზადყოფნას, ითანამშრომლოს ყველაზე განვითარებულ ქვეყნებთან უმრავლეს ტექნოლოგიათა დარგში.

მე მიმაჩნია, რომ ჭეშმარიტი გმირობა და დიდი მამულიშვილური საქმეა ის, რაც შეძლეს ბატონმა ელგუჯა მეძმარიაშვილმა და მისმა კოლეგებმა. აქვე აღვნიშნავ: ბატონმა ელგუჯამ თვალსაჩინო წვლილი შეიტანა ქვეყნის თავდაცვისუნარიანობის განმტკიცებაშიც. არ დავაკონკრეტებ, ვინაიდან ყველაფერს, გასაგები მიზეზების გამო, ვერ ვიტყვი რადიოინტერვიუში.

ამასთანავე, საზოგადოებას უნდა ვაუწყო, რომ ხელი მოვაწერე ბრძანებულებას: კავშირგაბმულობის, კოსმოსურ ტექნოლოგიათა განვითარებისა და საქართველოს თავდაცვისუნარიანობის განმტკიცებაში შეტანილი მნიშვნელოვანი წვლილისათვის საქართველოს კოსმოსურ ნაგებობათა ინსტიტუტის გენერალური კონსტრუქტორის ელგუჯა მეძმარიაშვილის პირველი ხარისხის ვახტანგ გორგასლის ორდენით დაჯილდოების შესახებ.

რა თქმა უნდა, დაჯილდოვდებიან ამ სახელოვანი საქმის სხვა აქტიური მონაწილენიც.

ვიმედოვნებ, ეს შესანიშნავი კოლექტივი კვლავაც ასეთივე წარმატებით იღვაწებს ჩვენი ქვეყნის საკეთილდღეოდ.

- გასულ კვირას წინანდალში გაიმართა ქართულ-ოსური ერთობლივი მოლაპარაკება ერთობლივი კომისიის ფარგლებში. როგორ შეაფასებდით მის შედეგებს?

- ქართულ-ოსური დიალოგი და შერიგების პროცესი ნორმალურად ვითარდება. მე ეს არაერთხელ მითქვამს. სერიოზულ პროგრესსაც მივაღწიეთ, განსაკუთრებით, ურთიერთობის, ესე იგი, ფაქტობრივად შერიგების აქტიური პროცესის წარმართვის თვალსაზრისით. სულ უფრო მტკიცდება ნდობა მხარეებს შორის, რაც ძალზე მნიშვნელოვანი ფაქტორია. მოგეხსენებათ, ერთობლივი საკოორდინაციო-საკონტროლო კომისიის ფუნქცია არ არის სტატუსის განსაზღვრა ან სხვა ამგვარი სტრატეგიული საკითხების გადაწყვეტა, მაგრამ წინანდლის შეხვედრაზეც ქართულმა წარმომადგენლობამ, რომელსაც ამჯერად ბატონი ირაკლი მაჭავარიანი ხელმძღვანელობდა, ნაყოფიერად იმუშავა და თვალსაჩინო, ხელშესახებ შედეგსაც მიაღწია.

წინანდლის სხდომაზე გადაწყდა რამდენიმე ძალზე მნიშვნელოვანი საკითხი - ეკონომიკური ურთიერთობის, ტრანსპორტის, ლტოლვილთა უსაფრთხო და გარანტირებული დაბრუნების, აგრეთვე, სამშვიდობო ძალთა თანამოქმედების სფეროებში, რამაც კიდევ უფრო განამტკიცა სტაბილურობა ამ რეგიონში.

ნაბიჯ-ნაბიჯ ვუახლოვდებით სტრატეგიული პრობლემების გადაწყვეტასაც. ვიმედოვნებ, უახლოეს მომავალში გაიმართება შეხვედრა და მოლაპარაკება სტატუსის თაობაზეც, რომელიც, სამწუხაროდ, ვერ გაიმართა ჯავაში, როგორც ეს განსაზღვრული იყო. ამასთანავე, წინანდლის შეკრებაზე ერთმნიშვნელოვნად დადასტურდა, რომ საქართველოს მეგობარი ქვეყნები, საერთაშორისო ორგანიზაციები დიდ დახმარებას გვიწევენ ცხინვალის რეგიონის ეკონომიკის აღდგენაში, რეაბილიტაციაში და რაც უფრო კონსტრუქციულად წარიმართება ორმხრივი დიალოგი, მით უფრო რეალური და ქმედითი იქნება ეს დახმარება.

- გასულ კვირას საქართველოს პარლამენტი დაეთანხმა თქვენს წინადადებას, რომ კოსოვოში სამშვიდობო მისიის აღსასრულებლად გაიგზავნოს საქართველოს შეიარაღებული ძალების ოცეული. სიმბოლური მონაწილეობის მიუხედავად, ამ ფაქტით კიდევ ერთხელ დეკლარირებულია გარკვეული პრინციპები...

- ეს გადაწყვეტილება ძალიან ხანგრძლივი განსჯისა და ყოველმხრივი ანალიზის შედეგი იყო. სწორედ ამიტომ ოპერატიულად ვერ მივიღეთ გადაწყვეტილება.

არ დავმალავ, - ეს არ ყოფილა მხოლოდ საქართველოს ინიციატივა.

ქართული სამშვიდობო ოცეული პროფესიული თვალსაზრისით შესანიშნავად არის მომზადებული - იგი წლების განმავლობაში იწვრთნებოდა ნატოს „მშვიდობისათვის პარტნიორობის“ პროგრამის შესაბამისად.

ვფიქრობ, ეს ნატოსთან და, თუ გნებავთ, რუსეთთანაც (რადგან რუსეთი მონაწილეობს იქ) ერთობლივი სამშვიდობო ოპერაციის პროცენტი ხელსაყრელი და სასარგებლო, ძალიან საინტერესო და მნიშვნელოვანი იქნება საქართველოსათვის არა მარტო პრესტიჟული, არამედ პრაგმატული თვალსაზრისითაც.

- გასულ კვირას მთელმა საქართველომ და ქართველმა საზოგადოებამ ძალიან დიდი მწუხარებით აღიქვა ცნობა შესანიშნავი ქართველი პოეტის შოთა ნიშნიანიძის გარდაცვალების შესახებ.

- პირდაპირ გეტყვით, თითქოს გულში რაღაც ჩამწყდა, როცა შოთას გარდაცვალება შევიტყვე. იგი ჩემი პირადი ძალიან დიდი ხნის მეგობარი იყო და მასთან ძალიან ბევრი რამ მაკავშირებდა.

ამასთანავე, შოთა ნიშნიანიძემ სამუდამოდ დაიმკვიდრა ადგილი ეროვნულ ლიტერატურაში, როგორც ქართული სიტყვის ნამდვილმა რაინდმა.

მისი ნიჭიერი და მძლავრი ხმა სავსებით გამორჩეულია XX საუკუნის ქართული პოეზიის პოლიფონიაში.

იმავდროულად, შოთა ნიშნიანიძე ბევრისათვის სამაგალითო მოქალაქეობრივი პოზიციის სიმტკიცითა და ერთგულებით გამოირჩეოდა. თქვენ გახსოვთ, რომ იგი რამდენიმე წლის განმავლობაში მწერალთა კავშირის მეთაური იყო და იქაც მან თავისი ადამიანური, მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობა და მოვალეობა ძალიან კარგად და ღირსეულად შეასრულა.

შოთა ნიშნიანიძის წასვლა აუნაზღაურებელი დანაკლისია ქართველი საზოგადოებისათვის, თითოეული ჩვენგანისათვის, ქართული პოეზიის, კულტურისა და სულიერებისათვის. საქინფორმი.

„საქართველოს ეკონომიკამ გაუძლო მძლავრ დარტყმას, შეინარჩუნა უმთავრესი ეკონომიკური სისტემები, დაამტკიცა თავისი სიცოცხლისუნარიანობა და ნამდვილად აქვს შემდგომი განვითარებისა და კრიზისის საბოლოოდ დაძლევის პოტენციალი“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 27 ივლისი. - №199 (3240). - 1, 2 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 2 აგვისტოს რადიოინტერვიუ

- გასულ კვირას აჭარის ლიდერმა ასლან აბაშიძემ ყარსის ხელშეკრულების ერთ-ერთი პუნქტის ამოქმედებაზე ილაპარაკა... - ჟურნალისტის ნატო ონიანის თხოვნით, ამ თემაზე საუბრით დაიწყო თავისი ტრადიციული ორშაბათის რადიოინტერვიუ საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ:

- უპირველეს ყოვლისა, მე სრული რწმენითა და კატეგორიულობით უნდა განვაცხადო, რომ ყველა ჭეშმარიტ ქართველს და თავისი ქვეყნის პატრიოტს ამ საკითხებზე, ესე იგი, ისეთ საკითხზე, როგორიც ყარსის ხელშეკრულებაა, საქართველო-თურქეთის ურთიერთობაზე მსჯელობისას მეტი თავშეკავება, სიფრთხილე და, რაც მთავარია, კომპეტენტურობა მართებს.

რაკი განსხვავებული აზრები გამოითქვა, იძულებული ვარ ჩემი პოზიციაც გამოვხატო, მაგრამ მანამდე ვიტყვი, რომ ქართველ მეცნიერებსა და პოლიტიკოსებს დაწვრილებით აქვთ შესწავლილი ყარსის დოკუმენტი. აქ ბუნდოვანი და გაუგებარი არაფერია. ტელემაყურებელმა და რადიომსმენელმა უკვე მოისმინა პროფესორ ლევან ალექსიძის და სხვათა ანალიზი ყარსის ხელშეკრულებასთან დაკავშირებით და მე ამ არგუმენტებს აღარ გავიმეორებ, ისტორიულ მიმოხილვას არ შევუდგები.

ჩემი აზრით, ის არის მთავარი, რაც ახლა მინდა ვთქვა: როდესაც 1992-93 წლებში ჩვენ დავიწყეთ მუშაობა მეზობელ თურქეთის რესპუბლიკასთან კეთილმეზობლობისა და კონსტრუქციული ურთიერთობის საჭირო იურიდიული ბაზის შესაქმნელად, ჩვენთვის, ისევე როგორც თურქეთისათვის, უპირველესი პრიორიტეტი არსებული საზღვრების საბოლოოდ დადგენა და დაკანონება იყო. „საქართველოს რესპუბლიკასა და თურქეთის რესპუბლიკას შორის მეგობრობის, თანამშრომლობისა და კეთილმეზობლობის შესახებ“ ხელშეკრულებამ (ასე ჰქვია ამ ხელშეკრულებას) ეს საკითხი სამუდამოდ გადაწყვიტა, ვინაიდან ამ დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ ყარსის 1921 წლის ხელშეკრულებამ საბოლოოდ დაადგინა საზღვარი საქართველოსა და თურქეთს შორის.

ახლა, რაც შეეხება ზოგიერთი მოღვაწის იმ ძალიან უცნაურ განცხადებას, რომ, აი, აამოქმედებს ყარსის ხელშეკრულების ამა თუ იმ მუხლს.

ჩავთვალოთ, რომ, უკეთეს შემთხვევაში, ეს ელემენტარული გაუგებრობაა: ჯერ ერთი, ხელშემკვრელი სუბიექტები არიან თურქეთის რესპუბლიკა და საქართველო, ანუ ყველა იურიდიული საკითხის გადაწყვეტა ამ ხელშეკრულების საფუძველზე მხოლოდ და მხოლოდ თბილისისა და ანკარის პრეროგატივაა.

გარდა ამისა, ზოგიერთებს რატომღაც ავიწყდებათ, რომ საქართველოსა და თურქეთის რესპუბლიკის ხელშეკრულებაში, რომელსაც ჩვენ ხელი მოვაწერეთ, მხარეებმა საჭიროდ და აუცილებლად მიიჩნიეს შეეტანათ უაღრესად მნიშვნელოვანი დებულება (ამ დებულების ერთ-ერთი ავტორი მეც გახლავართ), რომლის თანახმად (მე ვთხოვ რადიომსმენელს მიაქციოს ყურადღება) ორივე ქვეყანა ყარსის ხელშეკრულების დებულებებს შეასრულებს და დაიცავს თავიანთი კანონმდებლობის, საერთაშორისო ვალდებულებებისა და არსებული პრაქტიკის გათვალისწინებით. ვიმეორებ: ორივე ქვეყანა ყარსის ხელშეკრულების დებულებებს შეასრულებს და დაიცავს თავიანთი კანონმდებლობის, საერთაშორისო ვალდებულებებისა და არსებული პრაქტიკის გათვალისწინებით. სხვათა შორის, ეს საკითხები შესანიშნავად განმარტა საქართველოში თურქეთის საგანგებო და სრულუფლებიანმა ელჩმა. გთხოვთ, კიდევ და კიდევ მიაქციოთ ყურადღება, ხაზს ვუსვამ: „თავიანთი კანონმდებლობის შესაბამისად“, ანუ ყარსის ხელშეკრულების ესა თუ ის პუნქტი შეიძლება ამოქმედდეს მხოლოდ ეროვნული კანონმდებლობის შესაბამისად.

საქართველოს კანონმდებლობით კი ცხადად არის განსაზღვრული ყველა საკითხი, რომლებიც სასაზღვრო და საბაჟო პრობლემატიკას ეხება. სწორედ ამ საბაჟო საკითხებთან დაკავშირებით დაისვა ახლა ყარსის ხელშეკრულების საკითხიც.

ძალიან ნათლად არის ჩამოყალიბებული ცენტრალური ხელისუფლების განსაკუთრებული უფლებამოსილების ნუსხა ქვეყნის ძირითად კანონში, ანუ კონსტიტუციაში.

ასე რომ, აქ ყველაფერი, როგორც იტყვიან, მზესავით ნათელია. მაგრამ ეს იურიდიული მხარეა, არანაკლებ მნიშვნელოვანია საკითხის პოლიტიკური ასპექტი.

მე აბსოლუტურად დარწმუნებული ვარ: ვინც უნდა იყოს, როგორც უნდა იყოს, აჭარა და აჭარის მოსახლეობა არასდროს გადადგამს ისეთ ნაბიჯს, რომელიც საქართველოს ინტერესების წინააღმდეგ იქნება მიმართული.

და კიდევ ერთი: კიდევ ვადასტურებ ჩემს ღრმა პატივისცემას მეგობარი თურქეთის რესპუბლიკისა და მისი ხელმძღვანელობისადმი, პირადად პრეზიდენტ დემირელისადმი. საქართველო და თურქეთი ერთნაირად არიან დაინტერესებული კეთილმეზობლობითა და ყოველმხრივი თანამშრომლობით.

ჩვენ ერთად, როგორც ტყვიან, ხელიხელჩაკიდებულნი ვშრომობთ იმ გრანდიოზული პროექტების განსახორციელებლად, რომლებმაც სიკეთე და ბედნიერება უნდა მოუტანოს ჩვენს ხალხებს.

იოტისოდენადაც კი არ მეპარება ეჭვი, რომ ვერავინ შესძლებს საეჭვო გახადოს და ჩრდილი მიაყენოს საქართველოსა და თურქეთის მეგობრობას.

არ შემიძლია არ ვთქვა ისიც, რომ ჩემს პირად შეურაცხყოფად მიმაჩნია ლაპარაკი საქართველოს რომელიმე რეგიონის რაღაც ბლოკადებზე. ჩვენ ვახორციელებთ ჩვეულებრივ ღონისძიებებს კონტრაბანდისა და სპეკულანტების წინააღმდეგ. ეს ყველა რეგიონსა და მხარეს ეხება. მით უმეტეს, არ შემიძლია არ გამოვთქვა ჩემი აზრი მაშინ, როცა ყველამ ძალიან კარგად იცის, რომ პირადად მე მივიღე გადაწყვეტილება, შემდეგ ეს პარლამენტმაც დაადასტურა, საბაჟო შემოსავლის, აგრეთვე, დამატებითი ღირებულების გადასახადის დიდი ნაწილის აჭარაში დატოვების შესახებ. ერთი 30 პროცენტია, მეორე - 40 პროცენტი. ასეთი პრეცედენტი თითქმის არ არსებობს. მაგრამ ჩვენ დავთანხმდით ამას, ვინაიდან საქმე ძალიან სათუთ თემას ეხებოდა და ვინაიდან ვზრუნავდით იმისათვის, რომ აჭარას თავისი შემოსავალი ჰქონოდა. ოღონდ ეს სრულებითაც არ ნიშნავს, რომ საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლება უარს იტყვის უდავო პრეროგატივაზე - თვითონ გადაწყვიტოს საზღვართან, ისევე როგორც საზღვაო აკვატორიასთან დაკავშირებული მნიშვნელოვანი საკითხები.

დიახაც, ვცდილობთ და ყოველთვის შევეცდებით ამას, ვინაიდან ნებისმიერ ქვეყანაში სასაზღვრო პრობლემატიკა მხოლოდ და მხოლოდ ცენტრალური ხელისუფლების უეჭველი, უდავო, განსაკუთრებული პრეროგატივაა, რაც სრულიადაც არ ნიშნავს, რომ ადგილობრივი მოსახლეობა არ მონაწილეობდეს საზღვრის დაცვაში ან თუნდაც საბაჟო კონტროლის პროცესებში. მაგრამ ეს სხვა საკითხია. მთავარია ის, რომ გადაწყვეტილებას იღებს ცენტრი. ვინმეს მოსწონს თუ არ მოსწონს, აღიზიანებს თუ არ აღიზიანებს ეს სიტყვა, გადაწყვეტილებას იღებს ცენტრი. სახელმწიფო სწორედ საზღვრიდან იწყება.

- გუშინ, საქართველოს ისტორიაში პირველად, თბილისს ეწვია ამერიკის შეერთებული შტატების თავდაცვის მინისტრი უილიამ კოენი, რომელმაც, სხვათა შორის, უმაღლესი შეფასება მისცა საქართველოში მიმდინარე დემოკრატიულ პროცესებს. მინისტრი კოენი საქართველოში ვიზიტამდე იაპონიასა და სამხრეთ კორეაში იმყოფებოდა და საერთო უშიშროების პრობლემებს განიხილავდა. რას განიხილავდა კოენი საქართველოში პრეზიდენტ შევარდნაძესთან ერთად? არჩევნების წინ უკრაინასა და საქართველოში მისი ვიზიტი უკვე გარკვეულწილად ქვეყნის პირველი პირებისადმი ამერიკის შეერთებული შტატების დამოკიდებულების მიმანიშნებელია...

- მას არც დაუმალავს და მინდა მადლობა ვუთხრა იმ მაღალი შეფასებისათვის, ამერიკის შეერთებული შტატების ადმინისტრაციის სახელით რომ გამოთქვა ეს მოსაზრებანი საქართველოში მიმდინარე დემოკრატიული პროცესების შეფასებასთან დაკავშირებით და ეს ყველაფერი რადიომსმენელმა და ტელემაყურებელმა მოისმინა. მეორე საკითხი უშუალოდ ამ უწყებათაშორისი თანამშრომლობაა. ამერიკის შეერთებულ შტატებსა და საქართველოს შორის სამხედრო სფეროში ურთიერთობა საკმაოდ სწრაფად ვითარდება. არაერთგზის გვითქვამს, რომ ამერიკამ ძალიან დიდი დახმარება გაუწია საქართველოს არა საერთოდ, ვთქვათ, დახმარება, გრანტები, მარცვლეული და სხვადასხვა, არამედ საქართველოს შეიარაღებულ ძალებს, აგრეთვე, ახლად შექმნილ საზღვაო ფლოტს, საზღვაო ჯარსა და ზოგიერთ სხვა დანაყოფს, რომელთა ფორმირებას ჩვენთვის საარსებო მნიშვნელობა აქვს.

ამდენად, სავსებით ბუნებრივია, რომ არსებობდა ორმხრივი ინტერესი და შეხვედრაც გაიმართა.

საუბარი ძალიან კონსტრუქციული და საკმაოდ კონკრეტული იყო, ზოგად ფრაზებზე დრო არ დაგვიხარჯავს.

კვლავ ვადასტურებ: საქართველო ერთგულად ითანამშრომლებს ყველა ქვეყანასთან, რომლებიც რეალურად გვეხმარებიან და დაგვეხმარებიან სახელმწიფოებრიობის განმტკიცებასა და თავდაცვისუნარიანობის ამაღლებაში.

არა მგონია, ეს დებულება თვით ყველაზე თავგადაკლულმა ოპონენტებმაც კი საეჭვოდ მიიჩნიონ. როდესაც ამა თუ იმ ქვეყანასთან ურთიერთობაზე ვლაპარაკობთ, უწინარესად, ჩვენი მიზ- ნებით, ჩვენი ამოცანებით, ჩვენი სტრატეგიით, ჩვენი ტაქტიკით, ჩვენი, ასე ვთქვათ, თუნდაც პრაგმატული მიდგომით და მიზანშეწონილობის პრინციპით უნდა ვიხელმძღვანელოთ.

საკითხი ასე უნდა დაისვას: რა მივიღეთ რეალურად იმ ქვეყნისაგან? როგორც ვთქვით, საქართველომ ამერიკისგან ძალიან ბევრი რამ მიიღო და თანამშრომლობა სულ უფრო ვითარდება როგორც ეკონომიკური, ასევე პოლიტიკური და სამხედრო-სტრატეგიული მიმართულებით.

- თქვენი ერთსაათიანი საუბარი მხოლოდ ექვსი ვერტმფრენის გადმოცემის ფაქტს შეეხო? ეს ხომ შეეძლოთ შესაბამის უწყებებს - დავით თევზაძისა და კოენის უწყებებს მოეგვარებინათ?

- არა. ბუნებრივია, იყო უფრო საინტერესო საკითხებიც, მათ შორის, მდგომარეობა რეგიონში, კოსოვოს კონფლიქტთან დაკავშირებული საკითხები, აფხაზეთის კონფლიქტი, აბრეშუმის გზის სტრატეგია, ჩვენს მეზობელ ქვეყნებთან ურთიერთობა და სხვა. ბუნებრივია, როცა პოლიტიკოსები ერთმანეთს შეხვდებიან, ისინი მარტო ვერტმფრენის გადაცემით არ შემოიფარგლებიან...

- როგორც მოსალოდნელი იყო, გაეროს უშიშროების საბჭომ აფხაზეთთან დაკავშირებით ქართველთა გენოციდის კვალიფიკაციას ისევ არ დაუჭირა მხარი. რას უნდა ველოდეთ შემდგომში?

- დღეს მე ასეთი კომენტარით შემოვიფარგლები, ვინაიდან უფრო დეტალური ინფორმაციით ალბათ ბატონი ირაკლი მენაღარიშვილი წარდგება ტელემაყურებელთა და რადიომსმენელთა წინაშე, რადგანაც იგი უშუალოდ ესწრებოდა, მონაწილეობდა და სიტყვაც წარმოთქვა უშიშროების საბჭოს სხდომაზე.

ამ რეზოლუციას აქვს როგორც დადებითი, ასევე რთული მომენტებიც, თუნდაც, უნდა ითქვას, რომ ქართულმა დიპლომატიამ ამჟამად გააკეთა ის, რის გაკეთებაც შეიძლებოდა; თუმცა შესაძლებელი და სასურველი ყოველთვის არ ემთხვევა ერთმანეთს და ახლაც ასევეა.

უწინარესად, დოკუმენტმა უფლებამოსილების ვადა გაუგრძელა გაეროს სამხედრო მეთვალყურეებს, რითაც დადასტურდა, რომ გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია კვლავაც პასუხისმგებელია აფხაზეთში მოვლენათა განვითარებისათვის.

გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოულიცია ერთმნიშვნელოვნად გმობს ოქტომბრისათვის დაგეგმილ ეგრეთწოდებულ პრეზიდენტის არჩევნებს აფხაზეთში. ვიმეორებ: გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია ერთმნიშვნელოვნად გმობს ოქტომბრისათვის დაგეგმილ ეგრეთწოდებულ პრეზიდენტის არჩევნებს აფხაზეთში. ეს იმ პოლიტიკოსთა საყურადღებოდ, რომლებიც თავგამოდებით იცავენ ამ არჩევნების იდეას, ვინაიდან არჩევნების გამართვა დაუშვებელია იმ ვითარებაში, როდესაც ტერიტორია დატოვა მოსახლეობის უდიდესმა ნაწილმა. სხვათა შორის, ეს ეთნოწმენდის ფაქტის ირიბი აღიარებაც არის, ისევე როგორც მითითება ეუთოს ლისაბონის სამიტის დოკუმენტისა, სადაც აღნიშნულია ქართული მოსახლეობის ეთნიკური წმენდის ფაქტი. რეზოლუციაში ნათქვამია, რომ გაერო არასდროს არ შეეგუება არსებულ სტატუს-კვოს და აღნიშნულია, რომ აფხაზეთის პოლიტიკური სტატუსი უნდა განისაზღვროს მხოლოდ და მხოლოდ საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის ფარგლებში. გენერალური მდივნის სპეციალური წარმომადგენელი მეგობარ ქვეყნებთან ერთად ჩამოაყალიბებს (ძალიან საყურადღებოა ეს მოსაზრება) კონკრეტულ წინადადებებს თბილისსა და სოხუმს შორის კონსტიტუციური კომპეტენციის განაწილების შესახებ, ანუ იგულისხმება უფლებამოსილების განაწილება ცენტრალურ ხელისუფლებასა და აფხაზეთის ხელისუფლებას შორის.

აქვე მინდა შეგახსენოთ, რომ მე გაერთიანებული ერების ორგანიზაციას, უშიშროების საბჭოს მუდმივ წევრებს, მათს პრეზიდენტებს გავუგზავნე ჩვენი მოსაზრებანი აფხაზეთის სტატუსის შესახებ, ფუნქციათა გამიჯვნის თაობაზე და ასევე საქართველოს თხოვნა ზემოაღნიშნულ უშიშროების საბჭოსთან დაკავშირებით.

რა თქმა უნდა, ძალზე სამწუხაროა, რომ გაეროს უშიშროების საბჭომ კვლავ ვერ შეძლო ერთმნიშვნელოვნად გამოეხატა თავისი პოზიცია უმთავრესი საკითხის გამო. ეთნოწმენდის ორგანიზატორებს ტყუილად ჰგონიათ, რომ საერთაშორისო თანამეგობრობის აზრის უგულვებელყოფას დიდხანს შეძლებენ.

ასევე დაუსჯელი ეგონა თავი კოსოვოში ეთნიკური წმენდის ორგანიზატორსაც, მაგრამ შეცდა. თითქმის ათი წელი დასჭირდა სამართლიანობის აღდგენას ბალკანეთშიც. საბოლოოდ საერთაშორისო თანამეგობრობამ მაინც თავისი გაიტანა. ასე იქნება ყველგან, სადაც დაირღვევა ადამიანის უფლებანი და სადაც ჩაიდენენ დანაშაულს ადამიანურობისა და კაცობრიობის წინააღმდეგ.

როცა უშიშროების საბჭოს გადაწყვეტილებებსა და რეზოლუციებზე ვლაპარაკობ, მე არ შემიძლია არ აღვნიშნო ის, ასე ვთქვათ, სერიოზული გავლენა, რომელსაც ნიუ-იორკში, ვაშინგტონში, სხვა დედაქალაქებში აფხაზეთის ლეგიტიმური ხელისუფლების ვიზიტები ახდენს. და, თუ აქ ზოგიერთი დადებითი მომენტია აღნიშნული, ამ ვიზიტებმაც გარკვეული როლი შეასრულა.

- თუ შეიძლება, მოკლედ გასული კვირის სოციალურ-ეკონომიკური საკითხების შესახებ, მით უმეტეს, რომ გასულ კვირაში საქართველო მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის წევრი გახდა...

- უპირველეს ყოვლისა, აღსანიშნავია ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკისა და მსოფლიო ბანკის ჯგუფში შემავალი საერთაშორისო ფინანსური კორპორაციის გადაწყვე- ტილება საქართველოში ენერგოსექტორის განსავითარებლად 50 მილიონი დოლარის გამოყოფის შესახებ. ეს, ფაქტობრივად, ძირითადად, ეხება „აი-ი-ეს-თელასს“, ესე იგი, თბილისის ელექტროქსელების სრულ მოდერნიზაციას. მე ახლა მინდა შევახსენო მოქალაქეებს, რომლებიც ერთგვარ შეშფოთებას გამოხატავდნენ იმასთან დაკავშირებით, რომ უცხოელი ინვესტორი შემოვიდა თბილისში და „იყიდა“ თელასი. თუმცა, გარკვეული პროცენტები, რა თქმა უნდა, დარჩათ საქართველოს სახელმწიფოსა და თბილისის მოქალაქეებს. სხვა შემთხვევაში მხოლოდ ამ ინვესტორს ენდნენ და ამ ინვესტორს მისცეს 50 მილიონი დოლარი თბილისის მთელი ელექტროქსელის მოდერნიზაციისათვის. მე მგონი, 2-3 წელიწადში თბილისელები თვითონ მიხვდებიან, რა დიდი სიკეთე გაკეთდა ამ გადაწყვეტილების მიღებით.

აგრეთვე, საკმაოდ დიდი თანხებია გათვალისწინებული სარკინიგზო მეურნეობისა და ენგურჰესის რეკონსტრუქცია-აღდგენისათვის. რკინიგზისათვის გამოყოფილია გრანტი 7 მილიონი დოლარის ოდენობით და 20 მილიონამდე გრძელვადიანი კრედიტი, ხოლო ენგურჰესისათვის გამოყოფილი დახმარება და გრძელვადიანი კრედიტი სადღაც 50 მილიონის ფარგლებში იქნება. ეს ძალზე საყურადღებო ფაქტია, ვინაიდან ევრობანკმა ამით დაადასტურა, რომ ყურადღებით ადევნებს თვალს საქართველოში მიმდინარე პროცესებს და მზად არის მხარი დაუჭიროს უცხოურ თუ ეროვნულ კაპიტალს, რომელიც ფეხს იკიდებს და ფეხზე დგება საქართველოში.

გასულ კვირას საბოლოოდ დაზუსტდა საგადასახადო და საბაჟო უწყებათა მუშაობის შედეგები.

კმაყოფილი ვარ იმით, რომ ორივე უწყებამ კვლავ გადაჭარბებით შეასრულა საბიუჯეტო გეგმა. მიხეილ ჩიკვილაძისა და თამაზ მაღლაკელიძის ხელი საქმეს ნამდვილად დაეტყო. რა თქმა უნდა, როგორც ადრე აღვნიშნე, ბევრს მუშაობს სპეციალური კომისია ბატონ ვაჟა ლორთქიფანიძის ხელმძღვანელობით.

ახლა დღის წესრიგში დადგა სავალუტო ფონდისა და მსოფლიო ბანკის მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებებთან დაკავშირებით პენსიებისა და გარკვეულ დავალიანებათა გასტუმრება, რაზეც მე არაერთხელ მისაუბრია. ამას წინათ, სხვათა შორის, შევხვდი ვეტერანების საქმეთა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობას, კერძოდ, ბატონ გიორგი ციციშვილს. ვეტერანთა, ისევე როგორც სხვა პენსიონერთა მდგომარეობა მართლაც მძიმეა და ჩვენ, ალბათ ამ უახლოეს ერთ კვირაში - 10 დღეში დავიწყებთ პენსიებისა და იმ დახმარების გაცემას, რომელიც მათ კანონით ეკუთვნით.

პენსიებისა და დახმარების დავალიანების გაცემა, სათანადო გრაფიკის შესაბამისად, უპირველესად, სწორედ ვეტერანებით უნდა დავიწყოთ.

როგორც მომახსენეს, ფაქტობრივად, გადაწყდა მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში საქართველოს გაწევრიანების საკითხი. დარჩა მხოლოდ ფორმალური მხარე, რომელიც ორიოდე თვეში დასრულდება. კვლავ გავიმეორებ, რომ პრაქტიკული თვალსაზრისით, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი გაერთიანებაა, რომელშიც საქართველო გაწევრიანებულა, მოყოლებული 1992 წლიდან.

რა დემაგოგიის ნიაღვარიც უნდა წამოვიდეს მავანთა მხრიდან, ამ ორგანიზაციაში გაერთიანება საქართველოსათვის უაღრესად სასარგებლო მოვლენაა. ჩვენი მინისტრები - მიხეილ უკლება, თამარ ბერუჩაშვილი, დავით ონოფრიშვილი, ვლადიმერ პაპავა და სხვები ციფრებითა და სქემებით ხელში მზად არიან ნებისმიერ დონეზე ოპონენტებთან და უბრალოდ იმ ადამიანებთან ღია და საჯარო დისკუსიისათვის, რომლებსაც შეიძლება წარმოდგენა არ ჰქონდეთ, რა არის სავაჭრო ორგანიზაცია და რა სიკეთის მოტანა შეუძლია მას საქართველოსათვის.

- გასულ კვირას ლონდონში გაიხსნა გამოფენა, რომელიც სხვადასხვა ქვეყნის ღვინის კულტურებს მიეძღვნა. ამ გამოფენაში საქართველომაც აქტიური მონაწილეობა მიიღო...

- ეს მართლაც საინტერესო მოვლენაა. უნდა გითხრათ, რომ ჩვენმა ახალგაზრდა ბიზნესმენებმა თითქმის შეუძლებელი შესძლეს.

დიდი ბრიტანეთის დედაქალაქში გაიხსნა გამოფენა, რომელიც 2001 წლამდე გაგრძელდება. ათობით ქვეყანამ წარმოადგინა ღვინის კულტურის ნიმუშები. საამაყო და სასიხარულოა, რომ გა- მოფენას ხსნის საქართველო, რაც სავსებით სამართლიანია, ვინაიდან თვით ამ გამოფენის ორგანიზატორები აღნიშნავდნენ საქართველოს უნიკალურობას ღვინის კულტურის განვითარების თვალსაზრისით. დღეს მსოფლიო დონის მეცნიერებმა აღიარეს, ყოველ შემთხვევაში, დიდმა ნაწილმა აღიარა, რომ მეღვინეობის აკვანი, ისე როგორც კულტურული ვაზის აკვანი საქართველოა და სწორედ საქართველოში ჩაისახა კულტურული ვაზის ჯიშები. დიდ მადლობას მოვახსენებ ჩვენს თვალსაჩინო მეცნიერს, სახელმწიფო მუზეუმის დირექტორს, ბატონ ლევან ჭილაშვილს, რომელმაც ღირსეულად წარმოადგინა ჩვენი ქვეყანა სწორედ ამ ისტორიული ასპექტების გასაშუქებლად სათანადო ექსპონატების დემონსტრაციითა და არგუმენტების წარდგენით, აგრეთვე, შესანიშნავ, სამაგალითო, მე ასე ვიტყოდი, მეღვინეებს, ლევან გაჩეჩილაძეს, თამაზ კანდელაკს, აგრეთვე, ბატონ ნიკო ლეკიშვილს და სხვებს. ყველას ვერ ჩამოვთვლი. ვფიქრობ, ამ გამოფენას დიდი პრაქტიკული მნიშვნელობაც აქვს. ქართული ღვინო, ისე როგორც ჩვენი სხვა პროდუქტი და პროდუქცია თანდათანობით იმკვიდრებს ღირსეულ ადგილს მსოფლიო ბაზარზე, რისი დასტურიცაა თუნდაც „ჯი-ვი-ესის“ წარმატება. ეს კიდევ ერთი თვალსაჩინო მაგალითია ყველა მეღვინისათვის: შრომაა საჭირო, მუხლჩაუხრელი შრომა, ძიება, ბაზრებზე გასვლა და არა გაუთავებელი წუწუნი.

საქინფორმი.

„საქართველო ერთგულად ითანამშრომლებს ყველა ქვეყანასთან, რომლებიც რეალურად გვეხმარებიან და დაგვეხმარებიან სახელმწიფოებრიობის განმტკიცებასა და თავდაცვისუნარიანობის ამაღლებაში“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 3 აგვისტო. - №206 (3247). - 1, 2 გვ.

1 აგვისტოს ხანმოკლე სამუშაო ვიზიტად საქართველოში იმყოფებოდა ამერიკის შეერთებული შტატების თავდაცვის მინისტრი უილიამ კოენი.

მთავრობის კრწანისის რეზიდენციაში უილიამ კოენი მიიღო საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ. გაიმართა შეხვედრა, რომელშიც საქართველოს პრეზიდენტისა და აშშ თავდაცვის მინისტრის გარდა, მონაწილეობდნენ საქართველოს თავდაცვის მინისტრი დავით თევზაძე, აშშ თავდაცვის მდივნის თანაშემწე სტრატეგიისა და საფრთხის შემცირების საკითხებში ედვარდ ვორნერი, აშშ საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი საქართველოში კენეტ იალოვიცი და საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი აშშ-ში თედო ჯაფარიძე.

შეხვედრის შემდეგ გაიმართა საქართველოს პრეზიდენტისა და ამერიკის შეერთებული შტატების თავდაცვის მინისტრის ერთობლივი პრესკონფერენცია.

როგორც პრესკონფერენციაზე ედუარდ შევარდაძემ განაცხადა, „აშშ თავდაცვის მინისტრის ჩამოსვლას საქართველოს ხელისუფლება ძალიან დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს. მე მქონდა საშუალება, ჩვენი ხალხის სახელით გამომეთქვა მადლიერება აშშ ადმინისტრაციისა და ხალხის მიმართ იმ დახმარებისათვის, რომელსაც ჩვენ დამოუკიდებელი სახელმწიფოს მშენებლობის პროცესში ვიღებთ. რა თქმა უნდა, ეს ეხება თავდაცვისა და უშიშროების პრობლემებსაც, მით უმეტეს, რომ თავდაცვისა და უშიშროების პრობლემები ვრცელდება არა მარტო საქართველოზე, არამედ მთელ რეგიონზე და კიდევ უფრო ფართო მასშტაბითაც.

ჩვენი საუბარი იყო კონსტრუქციული: მოვიცავით ძალიან ფართო წრე საკითხებისა, მათ შორის, ბუნებრივია, სამხრეთ კავკასიის რეგიონში არსებული მდგომარეობა, კონფლიქტთან დაკავშირებული საკითხები და, უწინარესად, აფხაზეთში კონფლიქტის მოგვარების დაჩქარების შესაძლებლობები. ეს ურთულესი პრობლემაა. მე გამოვთქვი იმედი, რომ უშიშროების საბჭო, რომლის მუდმივი წევრიც არის აშშ (ამავე დროს, ის არის საქართველოს მეგობართა ჯგუფის წევრი), ყველაფერს იღონებს იმისათვის, რომ კონფლიქტის მშვიდობიანი მოწესრიგების საქმეში საერთაშორისო მხარდაჭერა კიდევ გააქტიურდეს.

ჩვენ ვისაუბრეთ იმ პრობლემებზე, რომლებიც დაკავშირებულია კასპიისა და ცენტრალური აზიის ენერგოშემცველების ტრანსპორტირებასთან, დიდი აბრეშუმის გზის აღორძინებასთან. თუ ყველა ფხიზლად არ ვიქნებით, თუ უშიშროებისა და თავდაცვის საკითხები სათანადო დონეზე არ დადგება, დიდ სიკეთესთან ერთად ამ ყველაფერს შეიძლება მოჰყვეს არცთუ სასურველი შედეგები, მათ შორის, ბირთვული იარაღის, საერთოდ, შეიარაღების გატანა და მრავალი სხვა უსიამოვნო მოვლენა. ჩვენ ამის შესახებ ვისაუბრეთ; ვისაუბრეთ იმის შესახებაც, თუ როგორ უნდა ავიცილოთ თავიდან ერთობლივი ძალებით ეს არასასურველი მოვლენები.

ბუნებრივია, საუბარი შეეხო საქართველოს შეიარაღებული ძალების მშენებლობის ამოცანებს. მე არაერთხელ მითქვამს, რომ აშშ სერიოზულად გვეხმარება როგორც სამხედრო მშენებლობაში, ისე საზღვრის დაცვის პრობლემების მოგვარებაში. მოგეხსენებათ ისიც, რომ საქართველოს საზღვრებს დღეს საქართველოს მესაზღვრეები იცავენ. ეს შესაძლებელი გახდა იმ დიდი მატერიალური და ფინანსური დახმარების წყალობით, რომელსაც ჩვენი მეგობარი დიდი ქვეყანა გვიწევს. მე შემიძლია ამ საკითხებს მივუმატო ჩვენი საერთო გეგმები იმ თვალსაზრისით, რომ დავეხმაროთ საქართველოს არმიას კადრების მომზადებასა და ზოგიერთი სხვა სპეციფიკური საკითხის გადაწყვეტაში.

მადლობელი ვარ ბატონი კოენისა, რომელიც დროულად ჩამობრძანდა. მე ამ ვიზიტს განვიხილავ, როგორც აშშ მიერ გადადგმულ კიდევ ერთ ნაბიჯს საქართველოს დემოკრატიული, და- მოუკიდებელი სახელმწიფოს მშენებლობაში მხარდაჭერის თვა- ლსაზრისით“.

[...]

განცხადებების შემდეგ საქართველოს პრეზიდენტმა და ამერიკის შეერთებული შტატების თავდაცვის მინისტრმა უპასუხეს ჟურნალისტების შეკითხვებს.

სააგენტო „პრაიმ-ნიუსი“: - რამდენად მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ საქართველოში რუსეთის სამხედრო ბაზების არსებობა და ხომ არ არის მოსალოდნელი, რომ ისინი აშშ ბაზებმა შეცვალოს?

უილიამ კოენი: - აშშ ყოველთვის იცავს იმ პრინციპს, რომ სუვერენულმა სახელმწიფომ თავად უნდა გადაწყვიტოს, იყოს თუ არა განლაგებული სხვა ქვეყნის ბაზები და იყვნენ თუ არა უცხო სახელმწიფოს სამხედროები მის ტერიტორიაზე. ეს უნდა გადაწყვიტოს საქართველოს ხალხმა და საქართველოს ხელისუფლებამ. რაც შეეხება საქართველოსა და აშშ შორის სამხედრო თანამშრომლობას, ეს ის საკითხია, რომელსაც ჩვენ მუდმივად განვიხილავთ და რომელიც ადაპტირებული იქნება მოვლენათა შემდგომ განვითარებასთან. რა თქმა უნდა, ყველაფერი, რასაც ჩვენ ამ მიმართულებით ვაკეთებთ, შეთანხმებული იქნება სახელმწიფოს ხალხთან და მთავრობასთან.

ედუარდ შევარდნაძე: - საქართველოში რუსეთის სამხედრო ბაზების საკითხი გადაწყდება საქართველოს ხელისუფლების მიერ რუსეთ-საქართველოს მოლაპარაკების პროცესში.

ტელეკომპანია „ნტვ“: - აშშ პრეზიდენტმა ტელეკომპანია „ნტვ“-თვის მიცემულ ინტერვიუში აღიარა, რომ კოსოვომდე მსოფლიოს სხვა რეგიონებშიც ხდებოდა ჰუმანიტარული კატასტროფა, მაგრამ ის პრინციპულობა, რომელიც მსოფლიო თანამეგობრობამ კოსოვოსადმი გამოიჩინა, სხვა ანალოგიური პრობლემების მიმართ არ გამოუჩენია. მან გამოთქვა იმედი, რომ ეს ორმაგი სტანდარტები შემდგომში აღარ იმოქმედებს. ხომ არ მიგაჩნიათ, რომ გაერო თავისი დღევანდელი სტრუქტურით ქმნის ან მომავალში შექმნის ამ თვალსაზრისით პრობლემებს, თუ არ დაექვემდებარება გარკვეულ რეფორმებს. როგორც ცნობილია, 30 ივლისს გამართულ სხდომაზე გაეროს უშიშროების საბჭომ არ გაიზიარა საქართველოს წინადადება აფხაზეთში ეთნიკური წმენდისა და გენოციდის ფაქტის აღიარების თაობაზე, მაშინ როდესაც ეუთოს ლისაბონისა და ბუდაპეშტის სამიტებმა ეს ფაქტები ერთხმად აღიარეს და დაადასტურეს შესაბამისი დოკუმენტებით. ხომ არ მიგაჩნიათ, რომ გაერო ერთგვარ მოუქნელობას იჩენს ამ თვალსაზრისით?

ედუარდ შევარდნაძე: - ჩემი პასუხი ტრადიციული იქნება. ჩვენ უკმაყოფილო ვართ უშიშროების საბჭოს მიერ მიღებული ყველა რეზოლუციით, რომლებშიც არ არის გამოხატული პრინციპული დამოკიდებულება ეთნოწმენდის, როგორც კაცობრიობის წინაშე ჩადენილი დანაშაულის მიმართ. ამავე დროს, ჩვენ ვართ კონფლიქტის მშვიდობიანი მოწესრიგების მომხრე. ვფიქრობ, კოსოვოს ოპერაცია ნიშნავს იმას, რომ კაცობრიობა იწყებს იმ დანაშაულის რეალურად შეფასებას, რომელსაც ჰქვია გენოციდი და ეთნოწმენდა. მაგრამ იმისათვის, რომ ეს საქართველომ რეალურად იგრძნოს, გარკვეული დროა საჭირო. დროა საჭირო იმისათვის, რომ კოსოვოს აქციები დამთავრდეს ისე, როგორც ჩაფიქრებულია. ასე რომ, ჯერჯერობით, ალბათ, უნდა გამოვდიოდეთ იმ რეალური შესაძლებლობიდან, რომელიც დღეს არსებობს. სხვათა შორის, დავუმატებ, რომ ბუდაპეშტისა და ლისაბონის სამიტებზე აშშ იყო ის სახელმწიფო, რომელიც ერთ-ერთი პირველი მოითხოვდა აფხაზეთში მომხდარი დანაშაულის სათანადო შეფასებას. სამწუხაროდ, უშიშროების საბჭო ჯერჯერობით ამისათვის მზად არ არის.

უილიამ კოენი: - ჩემთვის ძნელია რამის დამატება იმაზე, რაც ბრძანა ბატონმა პრეზიდენტმა.

სააგენტო „ფრანს-პრესი“: - როგორია საქართველოსა და აშშ შორის თანამშრომლობა საზღვრების დაცვის სფეროში?

უილიამ კოენი: - რაც შეეხება საქართველოსა და აშშ შორის სასაზღვრო სფეროში თანამშრომლობის საკითხებს, ჩვენ საქართველოს გადავეცით სანაპირო დაცვის კატარღა, რომელიც შესაძლებელს ხდის საქართველოს საზღვაო საზღვრის გარკვეული მონაკვეთების დაცვას. ახლა მიმდინარეობს საქართველოსათვის ექვსი საოპერაციო ვერტმფრენის გადაცემის პროცესი. ისინი საქართველოს გადაეცემა მიმდინარე წლის დამლევისათვის. გარდა ამისა, საქართველოს დამატებით გადაეცემა ოთხი ასეთივე ვერტმფრენი, რომელიც სათადარიგო ნაწილებისათვის გამოიყენება. ვახორციელებთ ყოველმხრივ პროგრამას, რომელიც ითვალისწინებს სამხედრო აღჭურვილობის გადაცემასა და სამხედრო კადრების მომზადებას. ამ პროგრამის ფარგლებში დაგეგმილი ღონისძიებები მიმართული იქნება საქართველოს სამხედრო სისტემისა და შეიარაღებული ძალების რეფორმირებისათვის. ამავე მიზანს ემსახურება მთელი რიგი პროექტებისა, რომლებსაც ვახორციელებთ. ჩვენი თანამშრომლობა ითვალისწინებს აგრეთვე დახმარებას საქართველოს საზღვრების განმტკიცების მიზნით.

ედუარდ შევარდნაძე: - მე მხოლოდ იმას დავუმატებ, რომ ამ დახმარების გარეშე საქართველო თავის საზღვრებს ვერ გააკონტროლებდა.

[...]

***

იმავე დღეს ამერიკის შეერთებული შტატების თავდაცვის მინისტრი უილიამ კოენი თანმხლებ პირებთან ერთად თბილისიდან გაემგზავრა.

საქართველოს პრეზიდენტის
პრესსამსახური - საქინფორმი.

უილიამ კოენი: „საქართველო გახდა დემოკრატიის მშენებლობის, დემოკრატიულ გარდაქმნათა შესანიშნავი მაგალითი და მოდელი“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 3 აგვისტო. - №206 (3247). - 1, 3 გვ.

[…]

„გადაეცით პატივცემულ ქარამ-ე ანყოსს ჩემი გულწრფელი მილოცვა ეროვნული გაზეთის პირველი ნომრის გამოსვლასთან დაკავშირებით. ეს სასიხარულო მოვლენაა დამოუკიდებელი, მრავალეროვნული ქართული სახელმწიფოს ცხოვრებაში, რომლის ერთგული მოქალაქენიც არიან საქართველოში მცხოვრები ქურთები. მე მათ დიდ პატივს ვცემ და დიდად ვაფასებ მათ წვლილს საქართველოს აღმშენებლობაში.

ედუარდ შევარდნაძე“

პირველი ქურთული გაზეთი საქართველოში // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 17 აგვისტო. - №220 (3261). - 8 გვ.

ბატონო გენა, უაღრესად დამამწუხრა საზარელმა ტრაგედიამ, რომელიც თქვენს ოჯახში დატრიალდა.

გულწრფელად გითანაგრძნობთ, მოგიწოდებთ, რომ ამ მძიმე განსაცდელის ჟამს მოიკრიბოთ სულიერი ძალა, რათა მედგრად შეხვდეთ უბედურებას.

საქართველოს საზოგადოებრიობა თქვენთან არის, თქვენ ჩვენი ქვეყნის ერთ-ერთი თვალსაჩინო სახელმწიფო და საზოგადო მოღვაწე ბრძანდებით, აქტიურად და წარმატებულად იღვწით საქართველოს საკეთილდღეოდ, თქვენი პატრიოტიზმი, ნიჭი და გამოცდილება ამ ურთულეს, გარდამტეხ ისტორიულ ეტაპზე კვლავაც ესაჭიროება ქვეყანას.

მიუხედავად ამისა, ძნელია იპოვო ნუგეშის სიტყვები, როდესაც მშობელი კარგავს შვილს - მისთვის უძვირფასეს და უსაყვარლეს არსებას. მაგრამ როგორც ქვეყნის პრეზიდენტი ისევ მოგიწოდებთ მოიკრიბოთ ძალა, გაუძლოთ ამ მწარე ტკივილს, რათა კვლავინდებურად ემსახუროთ ოჯახსა და სამშობლოს.

ედუარდ შევარდნაძე.

ბატონ გენა მურადიანს // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 18 აგვისტო. - №221 (3262). - 1 გვ.

საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის 23 აგვისტოს რადიოინტერვიუ

- 24 აგვისტო საქართველოს კონსტიტუციის დღეა, დღე, რომელიც პრინციპში, თქვენთვის, ყოველ შემთხვევაში, იოლი არ ყოფილა... - ჟურნალისტის ნატო ონიანის თხოვნით, ამ თემაზე საუბრით დაიწყო თავისი ტრადიციული ორშაბათის რადიოინტერვიუ საქართველოს პრეზიდენტმა:

- ქართული სახელმწიფოებრიობის მრავალათასწლოვან ისტორიაში საქართველოს კონსტიტუციას ბადალი არ გააჩნია.

იგია საფუძველი, საფუძველთა საფუძველი, საკუთარი და მსოფლიო გამოცდილების გამოყენებით, ახალი, დამოუკიდებელი, ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებებსა და ხალხის საუკეთესო ტრადიციებზე ორიენტირებული სახელმწიფოს აღმშენებლობისა, ქვეყნის ტერიტორიული გამთლიანებისა და საყოველთაო კეთილდღეობისა.

ამიტომაც, 1995 წლის 24 აგვისტო ოქროს ასოებით ჩაიწერება ჩვენი სამშობლოს ისტორიაში, ხოლო კონსტიტუციის შემქმნელებს მომავალი თაობები ღრმა პატივისცემითა და მოკრძალებით გაიხსენებენ.

საქართველოს კონსტიტუცია სამაგიდო წიგნი უნდა იყოს დაწყებითი კლასებიდან ღრმა მოხუცებულობამდე.

თუ რამ უნდა ვისწავლოთ დღევანდელი მაღალგანვითარებული მსოფლიოსაგან, ეს ამ ქვეყნების კონსტიტუციების მოთხოვნათა განუხრელი აღსრულება, კონსტიტუციისადმი მორჩილება და კონსტიტუციური წყობის დაცვის მთელი სისტემების შექმნა გახლავთ.

საქართველოს მოსახლეობის, განსაკუთრებით ახალგაზრდობის მიერ კონსტიტუციის შესწავლასთან დაკავშირებული ხარჯები ბიუჯეტით უნდა გავითვალისწინოთ, და ეს სპეციალური მუხლი უნდა იყოს, ხოლო აქამდე გაწეული მუშაობა გავაანალიზოთ და პრეზიდენტის ახალი ბრძანებულებაც მოვამზადოთ, რათა განისაზღვროს მრავალწლიანი სახელმწიფო პროგრამა უკვე დაგროვილი გამოცდილების გათვალისწინებით.

ვულოცავ ჩემს ხალხს, სრულიად საქართველოს ხვალინდელ დღეს - კონსტიტუციის დღეს.

- რაც შეეხება გასულ ეკონომიკურ კვირას, რა ძირითად მომენტებს აღნიშნავდით? ვიცით, რომ რამდენიმე საინტერესო შეხვედრაც გაიმართა. მათ შორის პრესის ყურადღების ცენტრში მოექცა ამერიკის შეერთებული შტატების პირველი ლედის ძმების ჩამოსვლა საქართველოში...

- ჩვენი ძალისხმევის ერთ-ერთ უმთავრეს მიმართულებად კვლავინდებურად ინვესტიციათა მოზიდვა რჩება.

ამ საკითხზე გასულ კვირას ძალზე საინტერესო და საგნობრივი საუბარი გაიმართა მიჩიგანის უნივერსიტეტის, „ევრაზიის ფონდისა“ (ასეთი ფონდი შეიქმნა და უკვე დაიწყო მუშაობა) და ამერიკის საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს ხელმძღვანელობასთან.

ეს ორგანიზაციები აქტიურად გვეხმარებიან და კვლავაც დაგვეხმარებიან არა მარტო ინვესტიციათა მოზიდვაში, არამედ ეგრეთ წოდებულ „ადგილობრივ ინვესტიციათა“ ოდენობის გაზრდაშიც.

თითქოს, მხოლოდ ერთი პატარა მაგალითია, მაგრამ მაინც აღსანიშნავია „არგო ჰოლდინგს ინტერნეიშნლის“ კორპორაციის ხელმძღვანელთა - ტონი და ჰიუ როდჰემების ინიციატივა.

მათ უაღრესად საინტერესო პროექტი შემოგვთავაზეს, რომლითაც გათვალისწინებულია საქართველოს ერთ-ერთი უძველესი სასოფლო-სამეურნეო კულტურის - თხილის დამუშავება და ექსპორტი. სხვათა შორის, მსოფლიოში სულ რამდენიმე ქვეყანაა - საქართველო, თურქეთი, იტალია, ამერიკის შეერთებული შტატები და, მგონი, კიდევ ერთი რომელიღაც ქვეყანა, სადაც თხილის კულტურა მოჰყავთ. ასე რომ, ბაზარი უზარმაზარია და მოთხოვნილებაც ძალიან დიდია.

კორპორაცია აპირებს მრავალმილიონიან ინვესტიციათა დაბანდებას.

ბათუმში უკვე მოქმედებს თხილის გადამმუშავებელი ქარხანა და ასეთივე ქარხანა აშენდება სენაკშიც, ხოლო შესაბამისი ინფრასტრუქტურისა და სათანადო საწარმოო სიმძლავრეთა ამოქმედებას დიდი მნიშვნელობა ექნება აფხაზეთისთვისაც. თქვენ იცით, რომ გალი, ოჩამჩირის რაიონი ამ მხრივ განსაკუთრებით ხელსაყრელი კლიმატითა და ნიადაგობრივი თვისებებით გამოირჩევა.

თხილნარები გაშენდება, აგრეთვე, ხობში, ზუგდიდში, აჭარის რაიონებში.

ეს მხოლოდ, ასე ვთქვათ, ერთი „ფრაგმენტია“ ჩვენს ქვეყანაში სასოფლო-სამეურნეო წარმოების განვითარების კონცეფციისა, რომელიც ამჟამად ხორციელდება და მყარი საკანონმდებლო საფუძველიც აქვს.

გარდა ამისა, მთავრობის სხდომაზე განვიხილეთ „მიწის კადასტრისა და მიწის ინფორმაციული სისტემის შესახებ“ კანონის პროექტი (ესეც ძალიან მნიშვნელოვანი პრობლემა გახლავთ), რომლის ამოქმედება, ესე იგი ამ პროექტის შესახებ გადაწყვეტილების ამოქმედება, ხელს შეუწყობს საქართველოში მიწის ცივილური ბაზრის ჩამოყალიბებას და შექმნის სასოფლო-სამეურნეო წარმოების სტაბილური განვითარების ოპტიმალურ პირობებს.

სხვათა შორის, მინდა ვაცნობო რადიომსმენელებს, რომ მიმდინარე წელი, ჯოჯოხეთური გვალვების მიუხედავად, ძალიან საინტერესო გამოდგა სოფლის მეურნეობისათვის. მოსალოდნელია მარცვლეულის თითქმის რეკორდული მოსავალი. ჩაის წელს, ალბათ, 10-15 ათასი ტონით მეტს მოვკრეფთ. წელს, ალბათ სპეციალურად დამზადდება ლაო-ჩაიც. არც ციტრუსების მოსავალი უნდა იყოს ცუდი. დაიწყო ხეხილის ბაღების აღდგენის ძალიან მნიშვნელოვანი პროცესი. შეისყიდეს და შიდა და უცხოეთის ბაზრებზე გაიყიდა თითქმის 70 ათასი ტონა საადრეო კარტოფილი. ასეთი მოსავალი საქართველოში ჯერ, ძველ დროშიც კი, როცა ბევრი სპეციალიზებული მეურნეობა იყო, მაშინაც არ მოუწევიათ. ასევე მოსალოდნელია ძალიან დიდი, რეკორდული მოსავალი საშემოდგომო ჯიშების კარტოფილისა, რომელიც შეიძლება იმდენი მოვიწიოთ, საქართველომ ვერ გამოიყენოს და შესაძლოა გარე ბაზარზეც კი გავიტანოთ, განსაკუთრებით, დიდი მოთხოვნილებაა თურქეთში.

გუშინ სპეციალურად შევიკრიბეთ იმ პრობლემის მოსაგვარებლად, რომელსაც ყურძნის მოსავლის დაბინავება, გადამუშავება და შესყიდვისათვის სახელმწიფო ხელშეწყობა ჰქვია. შეიქმნა სპეციალური კომისია სახელმწიფოს პრეზიდენტის ხელმძღვანელობით, სამუშაო ჯგუფი ბატონ ვაჟა ლორთქიფანიძის ხელმძღვანელობით, რომელმაც ამ 2-3 დღეში უნდა შეიმუშაოს წინადადებანი, თუ როგორ შევუწყოთ ხელი ყურძნის მოსავლის აღებასა და დაბინავებას. ეს ეროვნული სიმდიდრეა, დიდი სიმდიდრეა ჩვენი ხალხისათვის, ეროვნული ბიუჯეტის შევსების დიდი წყაროა და ამიტომ არაფერი არ უნდა დავიშუროთ იმისათვის, რომ როგორც იტყვიან, არც ერთი მარცვალი არ დაიკარგოს. ველოდებით 250 ათას ტონაზე მეტ ყურძნის მოსავალს აღმოსა- ვლეთსა და დასავლეთში.

ყველაფერი ეს, რაზეც ვსაუბრობთ, რის შესახებაც ვიღებთ გადაწყვეტილებებს და რასაც ვუყრით საფუძველს, ყოველივე ამას უკვე რეალური, კონკრეტული შედეგები მოაქვს სოფლის მეურნეობის აღმავლობის თვალსაზრისით.

საკანონმდებლო ბაზის შემდგომი დახვეწა და განმტკიცება აუცილებელია, რათა არ შეფერხდეს კერძო საკუთრებაში მიწის გადაცემასთან დაკავშირებული ადრე მიღებული კანონებისა და კანონქვემდებარე აქტების დროულად განხორციელება. თუ ჩვენ ახლა სოფლის მეურნეობაში სერიოზულ წარმატებებზე ვლაპარაკობთ, ეს იმის წყალობით, რომ მეურნე, ფერმერი მიწის მესაკუთრე გახდა, ისე როგორც სოფლად მცხოვრები ინტელიგენციის თითქმის ყველა წარმომადგენელი, რომლებიც ასევე მონაწილეობენ ეროვნული პროდუქციის შექმნაში, და ქალაქის მოსახლეობის საკმაოდ დიდი ნაწილიც.

მთავრობის სხდომაზე ვიმსჯელეთ, აგრეთვე, „საარსებო მინიმუმის განსაზღვრის ღონისძიებათა შესახებ“ საქართველოს პრეზიდენტის განკარგულების პროექტის თაობაზე.

ეს სისტემა უნდა დაიხვეწოს და თანამედროვე რეალიებს უნდა შეესაბამებოდეს.

1995 წლის შემდეგ, როცა ამჟამად მოქმედი სისტემა შევიდა ძალაში, ქვეყანაში ბევრი რამ შეიცვალა, კერძოდ მოსახლეობის მსყიდველობითი უნარიანობის თვალსაზრისითაც.

აქედან გამომდინარე, აუცილებელია საქართველოს სოციალური დაცვის, შრომისა და დასაქმების სამინისტრომ განიხილოს სოციალური სტანდარტის ცვლილებანი და საქართველოს პროფესიული კავშირების გაერთიანებასთან თუ გაერთიანებებთან შეთანხმებით დასვას სოციალური სტანდარტების განახლების საკითხი.

მთავრობის სხდომამ მოისმინა მინისტრების (ქალბატონ თამარ ბერუჩაშვილისა და ბატონ მიხეილ უკლებას) ინფორმაცია მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში საქართველოს გაწევრიანების შესახებ.

როგორც ცნობილია (მე კიდევ და კიდევ მინდა დავუბრუნდე ამ თემას, თუმცა ადრეც მისაუბრია ამაზე), ეს საკითხი საბოლოოდ გადაწყდა და ეს არაერთგზის აღგვინიშნავს, მაგრამ ამჯერად მინდა პატივცემული რადიომსმენელისა და მკითხველის ყურადღება მივაპყრო იმ გარემოებას, რომ ჟენევაში, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის შტაბ-ბინაში განსაკუთრებული დებატები ფაქტობრივად არ გამართულა, ვინაიდან მსოფლიოს ინდუსტრიულ ქვეყნებს, რომლებიც დღეს წარმართავენ პროცესებს ჩვენს პლანეტაზე, იოტისოდენა ეჭვიც არ ეპარებათ, რომ საქართველო ნამდვილად არის დემოკრატიული, სწრაფად განვითარებადი ქვეყანა და მას ძალიან დიდი პერსპექტივა აქვს როგორც ეკონომიკური, ასევე სახელმწიფოებრივი თვალსაზრისით.

აი, სწორედ ამიტომ მიგვიღეს, უფრო სწორად მიგვიღებენ, გაფორმდება საბოლოოდ არა მარტო ევროპის საბჭოში, არამედ ასევე მიგვიღებენ მსოფლიოს უმძლავრეს ეკონომიკურ გაერთიანებაში - მსოფლიოს სავაჭრო ორგანიზაციაშიც. და ეს კიდევ ერთი დიდი ნაბიჯი იქნება საქართველოს სახელმწიფოებრიობის განმტკიცების თვალსაზრისით. საქართველო რომ უპერსპექტივო და შინაგანად სუსტ ქვეყნად მიაჩნდეთ, ჩვენს თხოვნას (გაწევრიანების თაობაზე) ნამდვილად არ დააკმაყოფილებდნენ, ისე როგორც ბევრი ქვეყანა დგას რიგში და ჯერჯერობით არ არიან გაწევრიანებული, მათ შორის გიგანტი ქვეყნებიც კი, მით უმეტეს ასეთ ორგანიზაციაში, სადაც ყველაფერი ერთმანეთზეა გადაჯაჭვული და ერთი რგოლის სისუსტემ შეიძლება მთელი სისტემა დაარღვიოს.

მაშასადამე, გვენდნენ და არა მარტო გვენდნენ, არამედ სჯერათ და სათანადოდ აფასებენ იმას, რაც უკვე გაკეთდა და რა პერსპექტივაც გვაქვს.

აქვე დავძენ: საქართველოს თანამშრომლობა უცხოურ კომ-პანიასთან (საბაჟო სისტემის მოწესრიგების საკითხში), ჩვენს პარტნიორებს სრულებითაც არ მიაჩნიათ სისუსტის გამოვლინებად.

პირიქით.

ამით საქართველო ადასტურებს, რომ მზად არის დაძლიოს კორუფცია და შექმნას სრულიად ახალი, არაკორუმპირებული და ქმედითი საბაჟო სამსახური. და ეს კვლავ დიდი მონაპოვარი იქნება ქვეყნისათვის.

არცთუ ისე შორეულ მომავალში კი (სულ ორი-სამი წლის შემდეგ), უცხოელების დახმარება ამ სფეროში აღარ დაგვჭირდება და აქ შექმნილი სისტემა ავტომატური რეჟიმით იმუშავებს.

ამიტომ მე კვლავ მივმართავ თხოვნით ყველას, ყველა სახელმწიფო უწყებას, ყველა მოქალაქეს, მოხელესა თუ თანამდებობის პირს, ყველა პოლიტიკოსსა და საზოგადოების წარმომადგენლებსაც, - ხელი შევუწყოთ, მხარი დავუჭიროთ ბრიტანულ ფირმას და საქართველოს საბაჟო სამსახურს, რომლებიც დღეიდან იწყებენ ერთობლივ მუშაობას საქართველოს საკეთილდღეოდ.

დარწმუნებული ვარ, ხელისუფლების ამ გადაწყვეტილებას გაგებით შეხვდება ყველა, ვისაც სწორედ ქვეყნის ბედი აღელვებს და არა მარტო საკუთარი ჯიბის გასქელება.

და ბოლოს, ორიოდე სიტყვით, ბევრი აღარ დარჩა ამ თვის დასრულებამდე - გადასახადებისა და საბაჟო შემოსავლის აკრეფა ჯერჯერობით არ გვაკმაყოფილებს. როგორც იცით, პენსიების გაცემის პროცესი დაიწყო მასობრივად, თითქმის ყველა რეგიონი და ყველა რაიონი მოიცვა. რა თქმა უნდა, ეს პრობლემა ერთდროულად არ მოგვარდება, მაგრამ ეს შეუქცევადი და შეუჩერებელი პროცესია და პირნათელი რომ ვიყოთ მოსახლეობის წინაშე, ყველამ თავისი ვალდებულება უნდა შეასრულოს ბიუჯეტის წინაშე. გარკვეული დახმარება საერთაშორისო ორგანიზაციებმა მსოფლიო ბანკმა და სავალუტო ფონდმა უკვე გაგვიწიეს. ეს კიდეც დაეტყო ამ პროცესს - პენსიების გაცემის პროცესს. კიდევ უფრო დაჩქარდება, უფრო დინამიკური გახდება ეს პროცესი, თუკი ჩვენ საკუთარ შესაძლებლობებს გამოვიყენებთ და ბიუჯეტის საშემოსავლო ნაწილს შევასრულებთ. ასე რომ, ეს სამსახურები - ადგილობრივი ადმინისტრაციების, საბაჟო სამსახური, საგადასახადო სამსახური დღეს არა მარტო ეკონომიკურ, არამედ დიდ პოლიტიკურ ამოცანასაც წყვეტენ და იმედი მაქვს, რომ ისინი ღირსეულად გაართმევენ თავს ამას.

- გარდა ამისა, მთავრობის სხდომაზე კიდევ ერთი თემაც განიხილებოდა - ეს იყო დიდი აბრეშუმის გზის სატელეკომუნიკაციო პროექტი. მას ამერიკის შერთებული შტატებიც განიხილავს და რამდენადაც ვიცით, კავშირგაბმულობისა და ფოსტის სამინისტროს წარმომადგენლები მიემგზავრებიან ამ განხილვაში მონაწილეობის მისაღებად...

- ჩვენ არ ვეშვებით ამ იდეას - „აბრეშუმის გზის“ აღორძინებას, და არც მოვეშვებით იმიტომ, რომ ეს არის უდიდესი სიკეთის მომტანი ჩვენი ქვეყნისათვის. ეს უკვე იგრძნობა სადღეისოდ და მით უმეტეს - სამომავლოდ.

რაც შეეხება ტელეკომუნიკაციებთან დაკავშირებულ კონკრეტულ პროექტს, ეს მართლაც შესანიშნავი პროექტია, რომელიც საკმაოდ მაღალკვალიფიციური, კონკრეტული პროგრამის სახით შეიმუშავა საქართველოს კავშირგაბმულობისა და ფოსტის სამინისტრომ აკადემიკოს როალდ საგდეევის იდეის საფუძველზე.

ჩვენ იგი არაერთგზის განვიხილეთ, კერძოდ, მთავრობის სხდომაზეც. და იგი ძალიან მოკლედ შეიძლება აიხსნას როგორც „დიდი აბრეშუმის გზის სატელეკომუნიკაციო უზრუნველყოფის გეგმა“ და ეს ერთ-ერთი ძირითადი კომპონენტი იქნება იმ დიდი გეგმისა, რომელსაც „აბრეშუმის გზის აღორძინება“ ჰქვია.

უცხოელ სპეციალისტებს (მათ შორის აკადემიკოს საგდეევს) მიაჩნიათ, რომ საქართველოს შესწევს უნარი, (უწინარესად, სწორედ ჩვენი ქვეყნის ინტელექტუალური პოტენციალის გათვა- ლისწინებით), რომ ამ პროექტის საკვანძო სახელმწიფოდ იქცეს. მით უმეტეს, მას შემდეგ, რაც ბრწყინვალე შედეგით დასრულდა საქართველოში დაპროექტებული და შექმნილი კოსმოსური ანტენა-რეფლექტორის გამოცდა.

ამ პროექტის მნიშვნელობაზე მეტყველებს ის ფაქტიც, რომ ამერიკის ვიცე-პრეზიდენტმა ბატონმა ელ გორმა მას სპეციალური მოხსენებაც კი უძღვნა - „აბრეშუმის გზის სატელეკომუნიკაციო უზრუნველყოფა“.

მოგეხსენებათ, არათუ XXI საუკუნეს, არამედ მთელ მესამე ათასწლეულს მეცნიერები „ტელეკომუნიკაციათა ეპოქას“ უწოდებენ.

ამდენად, მე წარმატებას ვუსურვებ ჩვენს დელეგაციას და დარწმუნებული ვარ, რომ მათი ძალისხმევა და მოლაპარაკება ამერიკის შეერთებული შტატების ქალაქებში ნაყოფიერი იქნება.

- ეს, რაც შეეხება „აბრეშუმის გზას“, მაგრამ ერთი შეხედვით ისეთ გაჭირვებულ ქვეყანაში, როგორიც საქართველოა, მნიშვნელოვანი სამეცნიერო აღმოჩენები ხდება ხოლმე. თქვენ პროფესიით ისტორიკოსი ბრძანდებით და, ალბათ, გუშინდელი თქვენი ჩასვლა დმანისში შემთხვევითი არ ყოფილა. რაც ნახეთ, მხედველობაში მაქვს ძალიან მნიშვნლოვანი არქეოლოგიური და პალეონტოლოგიური აღმოჩენა...

- სხვათ შორის, დმანისში ამ გათხრებთან, არქეოლოგიურ გათხრებთან დაკავშირებით (ისე ხშირად ვარ ნამყოფი) გახლდით 1985 წლის მაისში. მაშინ გავეცანი პირველ სამუშაოებს და თვენახევრის შემდეგ უკვე მოხდა ის, რაც მოხდა, ესე იგი, დავტოვე საქართველო რამდენიმე წლით.

ის, რაც დმანისში მოხდა, ყოველგვარი გადაჭარბების გარეშე, მსოფლიო მნიშვნელობის მეცნიერული აღმოჩენა და, თუ გნებავთ, სენსაციაა.

ამიერიდან ყველა ქვეყნის სახელმძღვანელოში ჩაიწერება, რომ ევრაზიის სივრცეში უძველესი ადამიანის ნაშთი და ნაკვალევი სწორედ საქართველოში, დმანისში აღმოჩნდა.

ეს არის, თუ შეიძლება ასე ითქვას, ჩვენი უძველესი წინაპარი, რომელიც დაახლოებით მილიონ შვიდასი, მილიონ რვაასი ათასი წლის წინათ ცხოვრობდა საქართველოს ტერიტორიაზე, რაც კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ ჩვენს ქვეყანაში ადამიანის ცხოვრებისა და განვითარების უძველესი ტრადიცია არსებობს.

გარკვეულწილად, ნიშანდობლივი და სიმბოლურია ისიც, რომ მეცნიერული სენსაცია მოხდა დმანისის სიონის შესანიშნავი ტაძრის, დმანისის ნაქალაქარის მიდამოებში მიმდინარე არქოლოგიური გათხრების პროცესში. აი, ამ ძიების სათავეებთან იდგნენ ჩვენი ცნობილი დიდი მოღვაწეები ივანე ჯავახიშვილი, ექვთიმე თაყაიშვილი და ბევრი სხვა ცნობილი მეცნიერი და სასიხარულოა, რომ მეცნიერთა და მკვლევართა დღევანდელი თაობა (ეს სწორედ კომპლექსური კვლევაა და არა მხოლოდ გათხრები) ასეთი მნიშვნელოვანი დასკვნის ავტორები გახდნენ...

მე მიმაჩნია, რომ ეს არის ქართული მეცნიერების გამარჯვება, თუ გნებავთ, ტრიუმფი, გადაჭარბების გარეშე.

ქართველმა მეცნიერებმა არა მარტო აღმოაჩინეს ევრაზიის უძველესი ბინადარი, არამედ მეცნიერულად დაასაბუთეს და დაათარიღეს აღმოჩენა. მათთან ერთად უნდა აღინიშნოს ჩვენი უცხოელი (განსაკუთრებით გერმანელებისა და სხვების) მეგობრების, სამეცნიერო ცენტრების თანადგომა, რომელთა აქტიურობამ მთელ მსოფლიოში გაუთქვა სახელი დმანისს, საქართველოს.

უახლოეს მომავალში გამოქვეყნდება პრეზიდენტის ბრძანებულება „დმანისის მეცნიერული კვლევისა და ტურიზმის ცენტრის შესახებ“.

ვიმედოვნებ, ეს დიდი გამარჯვება, რომელსაც არა მარტო მეცნიერული, არამედ სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობაც აქვს, მესამე ათასწლეულში ჩვენი ქვეყნის შემდგომი აღმშენებლობის ერთგვარ სიმბოლოდაც იქცევა.

კიდევ ერთხელ გულწრფელი მადლობა ყველას, ვინც დაუღალავი შრომითა და გარჯით მიანიჭა ქვეყანას კიდევ ერთი ღირსება.

და თქვენ ახსენეთ გაჭირვებული ქვეყანა, შეჭირვებული მოსახლეობა და ასე შემდეგ. გუშინ, სხვათა შორის, მე ვუთხარი მეცნიერთა იმ დიდ ჯგუფს, რომელიც დმანისში დამხვდა, რომ, უპირველეს ყოვლისა, ჩვენ უნდა ვუმადლოდეთ ჩვენს ხალხს, რომელმაც შიმშილის, სიცივის პირობებში და ასეთი შეჭირვების ჟამს შეძლო გადაერჩინა ქართული მეცნიერება, როგორც ჩვენი დიდი მომავლის ერთ-ერთი უმთავრესი პირობა.

- დღეს საყოველთაო ყურადღების ცენტრშია დაღესტანში მიმდინარე პროცესები, და ეს განსაკუთრებით არჩევნების წინა პერიოდს დაემთხვა. სხვათა შორის, რუსი ექსპერტების ასეთი შეფასებაც გაჩნდა - მეორე წინასაარჩევნო ომი - ასე უწოდეს მათ დაღესტნის მოვლენებს...

- საქართველოში ძალიან მტკივნეულად განიცდიან, გულთან მიაქვთ ყველაფერი, რაც ჩვენი მოძმე ხალხის - დაღესტნელების ტერიტორიაზე ხდება და რაც მათს თავზე ტრიალებს, ისე როგორც საერთოდ ჩრდილოეთ კავკასიაში.

საქართველოს ხელისუფლება კვლავინდებურად ერთგულობს „მშვიდობიანი კავკასიის“ კონცეფციას, რომელმაც, როგორც ცნობილია, კონკრეტული პოლიტიკური დოქტრინისა და შესაბამისი დეკლარაციების სახე მიიღო, რომელიც შემდეგ კისლოვოდსკის დეკლარაციის სახით მოგვევლინა.

ყოველგვარი სპეკულირება იმით, თითქოს ჩვენ გადავუხვიეთ ან ოდესმე გადავუხვევთ ამ გზას, მე მხოლოდ ბოდვად მიმაჩნია. ზოგიერთი აძლევს თავის თავს უფლებას, ასეთი რამ თქვას.

კვლავ ვადასტურებ, რომ „მშვიდობიანი კავკასიის“ კონცეფციაში ჩამოყალიბებული დებულებები უზრუნველყოფს სამართლიან მშვიდობას და ყველა დაინტერესებული მხარის კანონიერი ინტერესების განხორციელებას - უწინარეს ყოვლისა, თვით კავკასიელი ხალხების საკეთილდღეოდ.

დავძენ, რომ კავკასიურ პოლიტიკაში დაუშვებელია ორმაგი სტანდარტებით ოპერირება, რასაც უკვე მოჰყვა დამანგრეველი შედეგი.

„ორმაგი სტანდარტი“, თუ მეტაფორულად ვიტყვით, იგივე ბუმერანგია.

ამ დებულების ჭეშმარიტებას ცხოვრება ადასტურებს.

რა თქმა უნდა, ყოველი ჩვენგანის სურვილია, რაც შეიძლება სწრაფად შეწყდეს სისხლისღვრა დაღესტნის მიწაზე და დამყარდეს მშვიდობა როგორც დაღესტანში, ასევე მთელ კავკასიაში ერთიანი რუსეთის ფარგლებში.

- აფხაზეთში რუსეთის სამშვიდობო ძალების მანდატი კვლავ ყურადღების ცენტრშია და, შეძლება ითქვას, ნერვიულობის საგანი გახდა მოსკოვისათვის. საქართველოს ხელისუფლება უარს აცხადებს ამ მანდატის დადასტურებაზე, თუ სამშვიდობო ძალები რეალურად არ დაიცავენ ქართველი მოსახლეობის ინტერესებს. ალბათ, ეს თემა მოსკოვში თავდაცვის მინისტრის დავით თევზაძის ვიზიტის დროსაც განიხილება...

- მინდა მოგახსენოთ, რომ კონკრეტული, უფრო სწორად, საბოლოო გადაწყვეტილება ამ საკითხზე ჯერ არ მიგვიღია.

პრობლემა განიხილა საქართველოს ეროვნული უშიშროების საბჭომ, ეს იყო პირველი მოსმენა. ამ დღეებში, ალბათ, კიდევ მოგვიხდება შეკრება და თავდაცვის მინისტრის კონსულტაციების ფონზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღება.

ამჟამად გრძელდება კონსულტაციები გაეროსთან, ეუთოს წარმომადგენლებთან, მეგობარ ქვეყნებთან და, რა თქმა უნდა, რუსეთთან.

სამშვიდობო ძალების შემდგომი ბედი და სტატუსი, ისევე როგორც კონფლიქტის ზონაში მათი ყოფნა-არყოფნა, - ნამდვილად გასარკვევია.

აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ ყველა თანამდევი თუ მოსალოდნელი ფაქტორი და განზრახულობა, ისე როგორც ადრე ვაკეთებდით ამას.

ჩვენ ხელთ არსებული მონაცემებით, გალის, ზუგდიდისა და წალენჯიხის მოსახლეობა არც თუ უსაფუძვლო შეშფოთებით ეკიდება სამშვიდობო ძალების გაყვანის საკითხს, და ისინი საკმაოდ სერიოზულად აანალიზებენ ამას. როცა ჩვენ გამოვიკითხეთ მათი აზრი, თუ რა შედეგები შეიძლება მოჰყვეს სამშვიდობო ძალების გაყვანას, ყოველ შემთხვევაში გაყვანას მათი ჩანაცვლების გარეშე.

მეორე მხრივ, განურჩევლად მოსახლეობის განწყობისა, სახელმწიფომაც უნდა მიიღოს გადაწყვეტილება უზენაესი ეროვნული ინტერესების შესაბამისად, - იმის გათვალისწინებით, თუ რა გაკეთდა და რა - არა. ამავე დროს, კიდევ ვიმეორებ, ჩვენ არ შეგვიძლია ანგარიში არ გავუწიოთ ჩვენი მეგობრების აზრს და გაერთიანებული ერების ორგანიზაციას.

ამდენად, ცოტა დრო ფიქრისა და განსჯისათვის კიდევ გვაქვს.

უმჯობესი იქნებოდა, თუ სამშვიდობო ძალები რეალურად შეასრულებდნენ დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის მეთაურთა გადაწყვეტილებებს, მაგრამ საქართველომ ყველა შესაძლებლობა ბოლომდე უნდა ამოწუროს, რათა აღარავის ჰქონდეს საშუალება გვისაყვედუროს, რომ აი, არსებობდა შანსი, კომპრომისის შესაძლებლობა და ჩვენ იგი არ გამოვიყენეთ.

გასათვალისწინებელია ისიც (მე გთხოვთ, ამ ფრაზას მივაქციოთ სერიოზული ყურადღება), რომ უშიშროების საბჭოს ბოლო რეზოლუციაში ჩაწერილია: გაერომ შეიმუშაოს აფხაზეთის პოლიტიკური სტატუსის პრინციპები ერთიანი სახელმწიფოს, ერთიანი საქართველოს ფარგლებში (რა თქმა უნდა, საქართველოსთან ერთად). ახლა მე მიმაჩნია, რომ, თუ რამე შეიძლება ჩაითვალოს მონაპოვრად გაერთიანებული ერების უშიშროებს საბჭოს ამ რეზოლუციაში, სწორედ ეს არის, როდესაც ჩვენ დავსხდებით და ერთობლივად მოვიფიქრებთ იმ პრინციპების გათვალისწინებით, რომლებიც ჩვენ უკვე ჩამოვაყალიბეთ და დავუგზავნეთ გაერთიანებული ერების წევრ თითქმის ყველა სახელმწიფოს, ჩამოვაყალიბებთ აფხაზეთის პოლიტიკურ სტატუსს ერთიანი საქართველოს პირობებში. და ამ პროცესს ხელი არ უნდა შევუშალოთ.

- სხვათა შორის, უცხოელი ექსპერტების განსაკუთრებულ ყურადღებას იპყრობს ის, რომ სამშვიდობო მისიის შესრულება ჩვენთან იმ ქვეყანას ევალება, იმ ქვეყნის სამშვიდობო ძალებს ეკისრება, რომლის სახელმწიფო სათათბირომ ჯერჯერობით არ მოახდინა 1994 წელს ხელმოწერილი სრულმასშტაბიანი ხელშეკრულების რატიფიკაცია, - მხედველობაში მაქვს რუსეთ-საქართველოს ხელშეკრულება. ამას წინათ სათათბიროს თავმჯდომარემ სელეზნიოვმა ასეთი რამ თქვა: სათათბიროს ხელმძღვანელობას გაუჭირდება დეპუტატების დარწმუნება იმაში, რომ ხელშეკრულების რატიფიცირება აუცილებელია...

- საქართველოსა და რუსეთს შორის „მეგობრობისა და კეთილმეზობლობის შესახებ“ ხელშეკრულებას ბატონ ბორის ელცინთან ერთად 1994 წლის 3 თებერვალს მოვაწერეთ ხელი.

1995 წელს საქართველოს ახლად არჩეულმა პარლამენტმა პირველივე სესიაზე მიიღო გადაწყვეტილება ამ დოკუმენტის რატიფიცირების თაობაზე.

ნურავის ჰგონია, რომ საქართველოს ხელისუფლებისა და, კერძოდ, პრეზიდენტისათვის იოლი იყო დეპუტატთა კორპუსის დარწმუნება ამ ხელშეკრულების რატიფიცირების აუცილებლობაში. საკმაოდ ბევრნი იყვნენ მოწინააღმდეგენი, და საკმაოდ ძლიერი ძალებიც.

მაგრამ ჩვენ ეს წინააღმდეგობა გადავლახეთ დეპუტატთა კორპუსთან მუდმივი, სისტემატური კონსულტაციებისა და მუშაობის შედეგად, და ამით საქართველომ კიდევ ერთხელ დაადასტურა, რომ სურს ქონდეს რუსეთთან თანასწორუფლებიანი, კეთილმეზობლური და მეგობრული სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობა და, რომ იგი თავისი სიტყვის პატრონი და ერთგულია.

მას შემდეგ, შეიძლება ითქვას, ცალმხრივად ვხელმძღვანელობთ ამ ხელშეკრულების დებულებით.

სამწუხაროდ, მოსკოვში რატიფიცირების პროცესი უსასრულოდ ჭიანურდება, რაც, რა თქმა უნდა, ნეგატიურად იმოქმედებს რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობაზე. გვინდა თუ არ გვინდა, ეს ასე იქნება. ეს კი, თავის მხრივ, ვნებს, როგორც საქართველოს, ასევე (და მე ვიტყოდი, არანაკლებ), რუსეთის ინტერესებსაც.

მეგობრობა და კეთილმეზობლობა შეიძლება მხოლოდ ორმხრივი იყოს, და მხოლოდ თანასწორუფლებიან სახელმწიფოებს აქვთ საშუალება, განავითარონ ასეთი ურთიერთობა. თუ ძველი საკანონმდებლო (ვფიქრობ, არჩევნებამდე ბევრი დრო არ დარჩა) ორგანო ვერ შეძლებს ამ ამოცანის გადაწყვეტას, იმედი ვიქონიოთ, რომ ახალი გადაწყვეტს. თუ არადა, მერე სხვანაირად ვიფიქროთ და ვიაზროვნოთ.

- და, ბოლოს, ჩვენს მეზობელ თურქეთში გასულ კვირას დამანგრეველი მიწისძვრა მოხდა, რომელმაც ათიათასობით ადამი- ანის სიცოცხლე შეიწირა...

- კიდევ ერთხელ გამოვთქვამ ჩვენი ხალხის სახელით ღრმა სამძიმარს ჩვენი დიდი მეზობლისა და მეგობრის თურქი ხალხის მიმართ, სამძიმრისა და მხარდაჭერის სიტყვებით მივმართავ ჩვენს დიდ მეგობარ სულეიმან დემირელს, თურქეთის მთავრობას და გამოვთქვამ მზადყოფნას, ყველაფერი ვიღონოთ, რაც საქართველოს შეუძლია, რათა ტკივილი შევუმსუბუქოთ მეგობარ თურქეთს და მეგობარ თურქ ხალხს.

საქინფორმი.

„1995 წლის 24 აგვისტო ოქროს ასოებით ჩაიწერება ჩვენი სამშობლოს ისტორიაში, ხოლო კონსტიტუციის შემქმნელებს მომავალი თაობები ღრმა პატივისცემითა და მოკრძალებით გაიხსენებენ“ // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 24 აგვისტო. - №227 (3268). - 1,2 გვ.

გუშინდელ სხდომაზე საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ პარლამენტის არჩევნებისათვის მზადების საკითხთან დაკავშირებით განაცხადა:

- წინასაარჩევნო კამპანიის პერიოდში ბევრი პარტია თუ ცალკეული პრეტენდენტი დეპუტატობის კანდიდატობისა ჩამოყალიბდნენ - ვინ სად უნდა იყაროს კენჭი და ვის რა პრეტენზია გააჩნია აქედან გამომდინარე.

ზოგიერთ რაიონში ჩემი ნებართვისა და სანქციის გარეშე ზოგიერთი წარმომადგენელი აკეთებს განცხადებას, რომ დეპუტატობის ესა თუ ის კანდიდატი სარგებლობს პრეზიდენტის მხარდაჭერით, და ამომრჩევლებს სთხოვენ მხარი დაუჭირონ მათ.

მინდა განვაცხადო, რომ დეპუტატობის არც ერთი კანდიდატის მიმართ ჩემი დამოკიდებულება არანაირად არ გამომიხატავს. ამას გავაკეთებ მხოლოდ მას შემდეგ, როდესაც მოქალაქეთა კა- ვშირი დაამთავრებს სიების შედგენას, როდესაც გადაწყდება თუ სად, რომელ რაიონში იყრიან კენჭს საქართველოს მოქალაქეთა კავშირის წარმომადგენლები, როგორც მაჟორიტარები.

მე პარტიის თავმჯდომარე ვარ და არ მაქვს უფლება არ ვთქვა ამის შესახებ.

ნურავინ ისარგებლებს ჩემთან პირადი ურთიერობით, ეს ურთიერთობა მომავალშიც გაგრძელდება, მაგრამ ასეთ პოლიტიკურ სპეკულაციას ბოლო უნდა მოეღოს.

ყველამ იცოდეს: გამოქვეყნდება საქართველოს მოქალაქეთა კავშირიდან დეპუტატობის კანდიდატთა სია და იგი იქნება პრეზიდენტის მიერ მოწონებული და მხარდაჭერილი.

ფარვატერში ყოფნის მსურველთა საყურადღებოდ // საქართველოს რესპუბიკა. - თბილისი, 1999. - 26 აგვისტო. - №229 (3270). - 1 გვ.

სამძიმარი

ძლიერ დამამწუხრა დიდი მეცნიერისა და დახვეწილი პიროვნების ბატონ ოთარის გარდაცვალებამ. იგი პიროვნულადაც და ოჯახითაც ქართულ-ოსური ერთობის სიმბოლო იყო. ჩვენ მართლაც შესანიშნავი ადამიანი დავკარგეთ. ბატონ ოთარს პირადად ვიცნობდი, მასთან ვმეგობრობდი და მიმაჩნდა ჩემ თანამოაზრედ.

ედუარდ შევარდნაძე.

ოთარ ჯიოევის ოჯახს : სამძიმარი // საქართველოს რესპუბლიკა. - თბილისი, 1999. - 27 აგვისტო. - №230 (3271). - 1 გვ.