საქართველოს პარლამენტი ადგენს:

არჩეულ იქნას ზურაბ ჟვანია საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარედ.

საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომიიის თავმჯდომარე ივანე კიღურაძე.

თბილისი 1995 წლის 25 ნოემბერი.

ზურაბ ბესარიონის ძე ჟვანია დაიბადა 1963 წლის 9 დეკემბერს თბილისში.

1980 წელს დაამთავრა ქ. თბილისის პირველი ექსპერიმენტული საშუალო სკოლა და სწავლა განაგრძო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. 1985 წელს დაამთავრა უნივერსიტეტის ბიოლოგიის ფაკულტეტი.

1988 წლიდან 1993 წლამდე იყო საქართველოს მწვანეთა ცენტრალური საბჭოს თავმჯდომარე და საქართველოს მწვანეთა პარტიის სპიკერი. 1992-1993 წლებში - ევრომწვანეთა გაერთიანების თავმჯდომარე.

1992-1995 წლებში იყო საქართველოს პარლამენტის „მწვანეთა“ ფრაქციის თავმჯდომარე და საგარეო საქმეთა კომისიის თავმჯდომარის მოადგილე.

1993 წლის 22 ნოემბრიდან არჩეულია საქართველოს მოქალაქეთა კავშირის გენერალურ მდივნად.

ჰყავს მეუღლე და ქალიშვილი.

გაზ. „საქართველოს რესპუბლიკა“.
30 ნოემბერი, 1995 წ. №177 (2093). გვ. 1

საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის ბატონ ზურაბ ჟვანიას გამოსვლა პარლამენტის 1995 წლის 30 ნოემბრის სხდომაზე

ბატონო პრეზიდენტო, თქვენო უწმინდესობავ, პატივცემულო კოლეგებო, პატივცემულო სტუმრებო!

რამდენიმე დღის წინათ, როდესაც პატივი დამდეთ და საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარედ ამირჩიეთ, ჩემს საკმაოდ მოკლე გამოსვლაში ხაზი გავუსვი, რომ 5 ნოემბერს არჩეული დეპუტატები არ მოვსულვართ ცარიელ ადგილზე. ჩვენ მოვედით პარლამენტში, რომელსაც აქვს ძალიან მნიშვნელოვანი დადებითი ტრადიცია, ეს არის დაპირისპირებულ ძალთა შორის კრიზისულ ვითარებაში ქვეყნისათვის აუცილებელ შეთანხმებათა მიღწევის, პოლიტიკურ დაპირისპირებათა დაძლევის ტრადიცია. ჩემი დღევანდელი გამოსვლის მიზანია, წარმოგიდგინოთ, თუ როგორ ვხედავ ქართული პარლამენტის მომავალს, მის განსაკუთრებულ ადგილს სახელმწიფო აღმშენებლობის მთლიან სისტემაში და ამოსავალი წერტილი ჩემთვის გახლავთ, ერთის მხრივ, შევინარჩუნოთ და გავაღრმავოთ დადებითი ჩვევები და ტრადიციები, რაც ჩვენ დაგვიტოვა წინა პარლამენტმა, ხოლო მეორეს მხრივ, მოვახერხოთ სრულად ავსახოთ ის მოთხოვნები, საზოგადოების ის ინტერესები, რასაც გვიკარნახებს დღევანდელი რეალობა.

ბუნებრივია, პარლამენტის უმთავრესი ფუნქციაა კანონშემოქმედება და ალბათ, პირველ ყოვლისა, ნათლად უნდა წარმოვიდგინოთ ის გზა, რომელსაც გაივლის კანონპროექტი შექმნის მომენტიდან პლენარულ სხდომაზე საბოლოო კენჭისყრამდე. ჩვენ შეჩვეული ვართ მხოლოდ იმ დისკუსიებს, იმ განხილვებს, რომლებიც პლენარულ სხდომებზე იმართებოდა, სადაც, გასაგები მიზეზების გამო, საკუთარი პოზიციის არგუმენტაციისა და დაცვის, დებატებში დეპუტატებისა და, მით უფრო, ექსპერტების მონაწილეობის შესაძლებლობანი მკვეთრად არის შეზღუდული. ერთ-ერთი უმთავრესი, რასაც უნდა მივაღწიოთ პირველი დღეებიდანვე, ეს გახლავთ ის, რომ მივცეთ რეალური დატვირთვა საპარლამენტო კომიტეტებისა და ქვეკომიტეტების მუშაობას. ყველა ტრადიციული პარლამენტის მსგავსად, ქართულ პარლამენტშიც სწორედ კომიტეტი უნდა იყოს ის ადგილი, სადაც საკითხის არსებითი გადაწყვეტა მოხდება. პლენარულ სხდომაზე ძირითადად ამ გადაწყვეტილების ფორმალიზება უნდა ხდებოდეს და ალტერნატიული პოზიციების დაფიქსირება. შემთხვევითი არ არის, რომ ყველა დახვეწილი საპარლამენტო კულტურის მქონე სახელმწიფოში პარლამენტის საქმიანობის გაშუქებისას ძირითადი ყურადღება სწორედ ქვეკომიტეტის დონეზე გამართულ განხილვებს, საკომიტეტო მოსმენებს ეთმობა. თუ შევხედავთ იმ სატელევიზიო გადაცემებს სადაც დავუშვათ, ამერიკის შეერთებული შტატების კონგრესის მუშაობა შუქდება, დავინახავთ, რომ დაახლოებით, 70 პროცენტი ეთმობა სწორედ საკომიტეტო მოსმენებს და მხოლოდ 20-30 პროცენტი იმ განხილვას, იმ დებატებს, რაც მიმდინარეობს პლენარულ სხდომაზე. სწორედ ეს მიუთითებს იმაზე, რომ რეალური დებატები და რეალური საბოლოო პოზიციის ჩამოყალიბება ხდება სწორედ საკომიტეტო განხილვის დონეზე. ნათლად უნდა წარმოვიდგინოთ, რომ ძალიან მნიშვნელოვანი პრიორიტეტია მივაღწიოთ ამ ტრადიციის დანერგვას ჩვენს პარლამენტში.

საკომიტეტო მოსმენების დროს დებატებში პრაქტიკულად შეუზღუდავია დეპუტატების მონაწილეობა და, რაც უკიდურესად მნიშვნელოვანია, შესაძლებელია ჩაერთონ მაღალი რანგის პროფესიონალები და ექსპერტები, ყველა დაინტერესებული უწყებისა თუ მოქალაქეთა ჯგუფის წარმომადგენლები. ჩვენ ნათლად უნდა გვესმოდეს, რომ კანონშემოქმედების პროცესი, რა თქმა უნდა, არის, პირველყოვლისა, დეპუტატების, კანონმდებლების კომპეტენცია, მაგრამ ცხადია, ჩვენ დაინტერესებული ვართ, რომ აქ აღმოგვიჩინონ დახმარება, მოგვცენ რჩევები, გაგვიწიონ კრიტიკა ადამიანებმა, რომელთაც აქვთ შესაბამისი პროფესიული მომზადება და მაღალ დონეზე იყოს გარანტირებული საექსპერტო უზრუნველყოფა. თუკი ეს დაინერგება, ნებისმიერი კანონპროექტი, რომელსაც მიიღებს ჩვენი პარლამენტი, დაზღვეული იქნება ყოველგვარი შემთხვევითობისა და შეუსაბამობისაგან.

როდესაც ჩვენ ვმსჯელობთ კანონშემოქმედებით პროცესზე, თუ როგორ უნდა წარიმართოს ეს პროცესი, ორ აუცილებელ გარემოებას უნდა გავუსვათ ალბათ ხაზი. პირველი, ეს გახლავთ პარლამენტის და მისი კომიტეტებისა და ქვეკომიტეტების საქმიანობის აპარატული და საექსპერტო უზრუნველყოფა. ვფიქრობ, სრულიად ახლებურად უნდა გავიაზროთ პარლამენტის აპარატის, მოწვეული ექსპერტების როლი ჩვენს საქმიანობაში. დეპუტატის უმთავრესი მოვალეობაა, ალღო აუღოს პოლიტიკურ ვითარებას, მიიღოს პოლიტიკურად, სახელმწიფოებრივად ყველაზე მიზანშეწონილი გადაწყვეტილებები, გამომდინარე მათი მრწამსიდან, მსოფლმხედველობიდან. ეს უნდა იყოს პოლიტიკოსის გადაწყვეტილება. მაგრამ ამის მიღმა თითოეულ შემთხვევაში, უნდა იდგეს მაღალკვალიფიციური პროექტები, პროფესიულ დონეზე დამუშავებული საკანონმდებლო აქტები. თითოეული საკანონმდებლო აქტის განხილვას უნდა ახლდეს შესაბამისი საექსპერტო შეფასება, რომელიც გაითვალისწინებს პოლიტიკურ, სამართლებრივ თუ ეკონომიკურ შედეგებს, რაც ახლავს მის ამოქმედებას, მის შეტანას ცხოვრებაში. სწორედ ეს უნდა იქნეს უზრუნველყოფილი მოწვეული ექსპერტებისა და აპარატის თანამშრომლების მიერ.

ერთი გარემოება კიდევ: დემოკრატიულ საზოგადოებაში გადაწყვეტილებათა მიღების პროცესში განმსაზღვრელი ფაქტორია ინფორმაცია, იმ ადამიანების ინფორმირებულობა, რომლენიც იღებენ გადაწყვეტილებებს... ამიტომაც, თუკი ჩვენ გვსურს საქართველოში ავაგოთ პარლამენტარიზმის რეალურად ეფექტური მოდელი, განსაკუთრებული ყურადღება უნდა დავუთმოთ პარლამენტართა საინფორმაციო უზრუნველყოფის საკითხებს. უზრუნველვყოთ, რომ ნებისმიერ დეპუტატს, ვიდრე საბოლოოდ დააჭერს ღილაკს თითს და გამოთქვამს თავის პოზიციას, ჰქონდეს შესაბამისი ინფორმაცია ამ საკითხებთან დაკავშირებით.

ჩვენ დღეს უნდა დავამკვიდროთ სრულიად ახალი სტანდარტები. ჩემი ღრმა რწმენით, პარლამენტის აპარატი უნდა წარმოადგენდეს ქვეყანაში პროფესიონალიზმისა და ეფექტურობის ეტალონს. ამ დღეებში, მქონდა საშუალება, ჯერჯერობით ძალიან ზოგადად, გავცნობოდი აპარატის ძირითად განყოფილებას, თანამშრომლებს და უნდა გითხრათ, რომ მრავალი ადამიანი გავიცანი, რომელიც ნამდვილად ყველაზე მაღალ მოთხოვნებს აკმაყოფილებს. მე ძალიან მოხარული ვარ, რომ ამ თვალსაზრისითაც ჩვენ არ გვიხდება ნულიდან დაწყება. სხვათა შორის, აი, იმ საოცარი ქაოსის პირობებში, რაც იყო ქვეყანაში, ძალიან ბევრის გაკეთება მოხერხდა. შექმნილი არის ძალიან საინტერესო ბიბლიოთეკა, საინტერესოდ მუშაობდა პარლამენტის კვლევითი სამსახური. ხაზი მინდა გავუსვა, რომ სამართლებრივი ბიურო გააჩნია პარლამენტს, სამართლებრივი სამმართველო არის სრულიად სხვა, ახლებურ პრინციპებზე მომუშავე კადრების სამსახური, ინფორმატიკის სამსახური და მრავალი სხვა. მე არ მინდა ამისი ჩამოთვლა. მოკლედ, არის ძალიან ბევრი თანამშრომელი, ვისთან ერთადაც მუშაობა და პირადად ჩემთვის, თითოეული ჩვენთაგანისათვის მათგან რაიმეს სწავლა, იქნება რეალური შემოქმედებითი პროცესი. თუმცა, ისიც უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ მხრივ, გასაკეთებელი საკმაოდ ბევრი გვექნება და იმაზეც ერთად უნდა ვიფიქროთ, თუ როგორ უნდა დაიხვეწოს პარლამენტის აპარატი.

მეორე ფაქტორი, რომელიც დიდ როლს შეასრულებს პარლამენტის ნორმალურ საკანონმდებლო მუშაობაში, გახლავთ აღმასრულებელი სტრუქტურებისა და საზოგადოების დაინტერესებული ჯგუფების, ვიხმაროთ პირობითად გამოთქმა - ლობისტური ჯგუფების მონაწილეობა კანონპროექტის ინიცირებაში, მათ განხილვასა და შეჯერებაში. ჩვენ მუდამ უნდა გვახსოვდეს, რომ პარლამენტის „პროდუქციას“ - ჩვენს მიერ მიღებულ სამართლებრივ აქტებს კონკრეტული მომხმარებელი ჰყავს, ყოველი კანონი გათვლილი უნდა იყოს საზოგადოებისა და მისი ცალკეული ჯგუფების ცხოვრებისა და მოღვაწეობის პირობების გაუმჯობესებაზე. შესაბამისად, საკომიტეტო განხილვების დროს მაქსიმალურად უნდა იყვნენ ჩართული ის ადამიანები, ვინც უშუალოდ უნდა განახორციელონ და აამოქმედონ ესა თუ ის საკანონმდებლო აქტი. ამ მხრივ, პრინციპულად მიმაჩნია, რომ ყველა სამინისტროსა თუ დიდ სახელმწიფო უწყებაში შემოღებული იქნას საპარლამენტო მდივნის თანამდებობა. ეს უნდა იყოს მინისტრისა თუ უწყების ხელმძღვანელის მოადგილის უფლებით აღჭურვილი პირი, რომლის მთავარი ფუნქცია პარლამენტთან და მის ცალკეულ სტრუქტურებთან - კომიტეტებთან, ქვეკომიტეტებთან მუდმივი თანამშრომლობა იქნება. ეს საშუალებას მისცემს პარლამენტს გაითვალისწინოს ის გამოცდილება კონკრეტული პროექტების დამუშავებაში, რაც არსებობს ამა თუ იმ აღმსრულებელ სტრუქტურაში და გავითვალისწინოთ ის პრობლემები, რომლებსაც უნდა იწვევდეს ამა თუ იმ საკანონმდებლო აქტის მიღება. ამ საკითხთან დაკავშირებით ჩვენ გვქონდა კონსულტაციები ბატონ პრეზიდენტთან და ვფიქრობ, უახლოეს დღეებში, როდესაც პრეზიდენტი წარუდგენს პარლამენტს აღმასრულებელი ხელისუფლების სტრუქტურას, იქ ღირსეულ ადგილს ჰპოვებს ეს ახალი და, ჩემი აზრით, მეტად მნიშვნელოვანი ინსტიტუტი.

იმედი მაქვს ჩემი დღევანდელი გამოსვლით თუნდაც მცირე ბიძგს მივცემთ საქართველოში ცივილიზებული ლობიზმის ჩამოყალიბებას. ეს საკმაოდ ახალი თემაა ჩვენს საზოგადოებაში, მაგრამ უნდა გავითვალისწინოთ, თუ საქართველო აშენებს ღია ტიპის საზოგადოებას, სადაც ეკონომიკაშიც, ცხოვრების სხვა სფეროებშიც, სულ უფრო დიდ როლს შეასრულებს არასამთავრობო არასახელმწიფო სექტორი, შესაბამისად და მთელი პასუსხიმგებლობით მოვეკიდოთ იმ საკითხს, რომ ჩვენს საქმიანობაში ავსახოთ არა მხოლოდ სახელმწიფო სტრუქტურების, დავუშვათ, სამთავრობო სტრუქტურების ინტერესები, არამედ არასამთავრობო სექტორის ინტერესებიც. ეს სულ უფრო დიდი და მზარდი ჯგუფი იქნება ჩვენი საზოგადოებისა. დასავლურ დემოკრატიაში ამის მრავალმხრივი გამოცდილება არსებობს. ჩვენ ძალიან ყურადღებით უნდა შევისწავლოთ იგი და განსაკუთრებით საინტერესო უნდა იყოს ამერიკული ლობიზმის გამოცდილება. მისი რეგულირება, ძალიან მკაცრად ხდება კანონმდებლობით, რაც, სხვათა შორის, არის სახელმწიფო სტრუქტურებში კორუფციის აღმოფხვრის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მექანიზმი. აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ დარწმუნებული ვარ, ანტიკორუფციული საქმიანობა პარლამენტის მუშაობაში უნდა წარმოადგენდეს ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს და ძირითად პრიორიტეტს.

პარლამენტის ერთ-ერთ საკონსტიტუციო ფუნქციას წარმოადგენს ქვეყნის არა მხოლოდ საშინაო, არამედ საგარეო პოლიტიკის განსაზღვრაც. ვფიქრობ, ცოტა ახლებურად უნდა შევხედოთ ამ ფუნქციის განხორციელებასაც. პარლამენტთაშორისმა კონტაქტებმა სპონტანური და ერთჯერადი ვიზიტების ნაცვლად, რეგულარული და მკაცრად გააზრებული სახე უნდა მიიღოს და დაიკავოს თავისი ღირსეული ადგილი სახელმწიფოს საგარეო ურთიერთობათა მთლიან სისტემაში. ამ მხრივ, როდესაც განვიხილავთ პარლამენტის სტრუქტურებს, აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ საქართველოს პარლამენტის მუდმივმოქმედი დელეგაციები. ეს არის სტრუქტურა, რომლის ანალოგი, ამა თუ იმ სახელწოდებით, არსებობს უკლებლივ ყველა ტრადიციულ პარლამენტში, დასავლეთშიც და ყოფილ საბჭოთა კავშირშიც. ამგვარი დელეგაციების რიცხვი, ვფიქრობ, ხუთ-ექვსს არ უნდა აღემატებოდეს და უნდა გულისხმობდეს მხოლოდ ქვეყნისათვის სტრატეგიულად მნიშვნელოვან მიმართულებებს. აი, ამგვარად, მე ვფიქრობ, რომ როდესაც წარმოვიდგენთ ჩვენი პარლამენტის მუშაობისათვის აუცილებელ სტრუქტურულ დანაყოფებს, უნდა შევქმნათ რეალურად მუშა ქვეკომიტეტები, რომლებიც თავმოყრილი იქნებიან კომიტეტებში და მეორე მხრივ, საპარლამენტო მუდმივმოქმედი დელეგაციები.

ახლა ერთ-ერთი ძირითადი საკითხი: როგორი უნდა იყოს პარლამენტის ურთიერთობა პრეზიდენტთან, მთლიანად აღმასრულებელ ხელისუფლებასთან? ეს არის, ალბათ, ერთ-ერთი ყველაზე საკვანძო საკითხი ჩვენს საქმიანობაში, ამ ოთხი წლის განმავლობაში საბოლოოდ უნდა ჩამოყალიბდეს ქართული სახელმწიფოს ახალი ტრადიციები. ხორცი უნდა შეისხას იმ პრინციპებმა, რაც ჩადებულია ჩვენს კონსტიტუციაში, ჩვენ უნდა ჩამოვაყალიბოთ პარლამენტისა და პრეზიდენტის ურთიერთობების ის მოდელი, რომელიც უნდა დარჩეს ათწლეულების განმავლობაში. თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ეს იქნება ქართული სახელისუფლებო სტრუქტურების ფუნქციონირების ძირითადი ღერძი, მისი განმსაზღვრელი.

დიდ საიდუმლოს არ გავამხელ თუ ვიტყვი, რომ მეც და 120-ზე მეტი დეპუტატიც, რომელიც გასულია მოქალაქეთა კავშირიდან, სხვა პარტიებიდან თავს თვლის ბატონ ედუარდ შევარდნაძის გუნდის წევრად და ჩვენ მოვედით პარლამენტში, რათა გავატაროთ მისი პოლიტიკა, და ამომრჩეველთა მხარდაჭერაც მოქალაქეთა კავშირის მიმართ განპირობებული იყო, პირველ ყოვლისა, მისი ლიდერის ფაქტორით. ამავე დროს, თითოეულმა ჩვენთაგანმა საკუთარი როლი უნდა შეასრულოს სახელმწიფოს ცხოვრებაში. ჩვენი ერთი უმთავრესი მიზანია, სიცოცხლისუნარიანი სახელმწიფო ინსტიტუტების ჩამოყალიბება. ჩვენ უნდა მივაღწიოთ იმას, რომ პიროვნების თუ პიროვნებათა ადგილი დროთა განმავლობაში დაიკავოს მყარმა სტრუქტურებმა. მოხდეს ინსტიტუციონალიზაცია. ეს გახდება ქვეყნის დემოკრატიული და თავისუფალი განვითარების, საზოგადოების სტაბილურობისა და მშვიდობის ურყევი, შეუქცევადი გარანტი, ამიტომაც, ურთიერთობები პრეზიდენტსა და პარლამენტს შორის განხილული უნდა იყოს, პირველ ყოვლისა, სწორედ ინსტიტუციონალისტური თვალსაზრისით, იმ ჩარჩოებში, რასაც ჩვენ განგვისაზღვრავს საქართველოს კონსტიტუცია. აი, ამას უნდა დავუთმოთ ყურადღება. უახლოეს დღეებში პრეზიდენტი პარლამენტს წარუდგენს ახალ აღმასრულებელ სტრუქტურებს, შესთავაზებს საკუთარ მოსაზრებებს, ფუნქციების, კადრების განლაგების პრინციპების შესახებ. და მე ვფიქრობ, სწორედ ეს გახდება ამ ახალ ურთიერთობათა დასაწყისი. ამიტომ, ყველანი სათანადოდ მომზადებულნი უნდა შევხვდეთ მას.

ჩვენთვის ყველასთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა ექნება საკნონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლების რეალურ გამიჯვნას, სამართლებრივი სახელმწიფოს ამ უმთავრესი პრინციპის დამკვიდრებას ყოველდღიურ ცხოვრებაში. წინასაარჩევნო კამპანიამ ნათლად დაგვანახა, რომ ზოგიერთი დეპუტატობის კანდიდატსაც და ამომრჩეველთა საგრძნობ ნაწილსაც ნათლად არა აქვს წარმოდგენილი კანონმდებლობის ადგილი და დანიშნულება სახელმწიფო პროცესებში. ამის შესახებ ალბათ უნდა ვთქვათ, რომ დეპუტატის საქმე არ არის უშუალოდ ჩაერიოს ცენტრალური თუ ადგილობრივი ხელისუფლების საქმიანობაში, საკადრო საკითხების გადაწყვეტაში და მრავალი სხვა. დასამალი არ არის, რომ საკმაოდ ბევრი დეპუტატობას აღიქვამდა, როგორც ინდულგენციას ნებისმიერი შეცდომისაგან, ერთგვარ პრივილეგიას, რომ არც რაიმე კონკრეტულს აკეთებდნენ და თანაც საზოგადოების ელიტაში ირიცხებოდნენ. ჩვენი ამომრჩეველი უნდა დავარწმუნოთ, რომ პარლამენტის წევრობა გულისხმობს ძალიან დაძაბულ შრომას და იგი მიმართულია თითოეული კონკრეტული ოჯახის კონკრეტული ინტერესების დაცვისაკენ. დეპუტატობა გულისხმობს უდიდეს პასუხისმგებლობას და, თუკი ამომრჩეველმა ხმა მისცა თითოეულ ჩვენთაგანს, ეს ნიშნავს, რომ საარჩევნო პერიოდის ბოლომდე უნდა დავრჩეთ პარლამენტში და შევასრულოთ ჩვენი მოვალეობა. მე ვიცი პრეზიდენტის განწყობილებაც და ჩვენიც, - უნდა გამოირიცხოს დეპუტატთა მასობრივი გადასვლა აღმასრულებელ სტრუქტურებში, მით უფრო იმგვარი შეთავსებები, რომლებიც კონსტიტუციითა და კანონით არის აკრძალული.

როდესაც საუბარია პარლამენტის ურთიერთობაზე აღმასრულებელ ხელისუფლებასთან, უნდა გვახსოვდეს, რომ კონსტიტუცია პარლამენტის მხრიდან აღმასრულებელ ხელისუფლებაზე ზემოქმედების ძალიან ძლიერ ბერკეტებს ითვალისწინებს. ეს არის კანონშემოქმედება, ბიუჯეტი, აღმასრულებელი ხელისუფლების ფუნქციონირებაზე კანონით გათვალისწინებული კონტროლის უფლება. დღევანდელი და ხვალინდელი მინისტრების, უწყებათა ხელმძღვანელების, იქნება ეს რეგიონული თუ ცენტრალური, ყველას საყურადღებოდ უნდა ვთქვა: პარლამენტი მაქსიმალურად გამოიყენებს ამ ბერკეტებს. ყველა უნდა იყოს მზად იმისთვის, რათა პარლამენტს, მის კომისიებსა თუ ქვეკომისიებს წარუდგინოს ინფორმაცია, ანგარიში საკუთარი საქმიანობის შესახებ, დააკმაყოფილოს სადეპუტატო შეკითხვები. ჩვენ გვახსოვს ბევრი მაგალითი პარლამენტისადმი აგდებული დამოკიდებულებებისა და მინდა კიდევ ერთხელ გავიმეორო, რომ მსგავსი რამ აბსოლუტურად გამორიცხული იქნება ჩვენს საქმიანობაში. ყველამ, ვისაც სურს იყოს ჩვენს ხელისუფლებაში, აუცილებლად უნდა გაითვალისწინოს, რასაც მე ვამბობ. ამის გარანტია არის ჩვენი კონსტიტუცია, ამის გარანტია არის ქვეყნის პრეზიდენტი და ამის გარანტია არის მთლიანად ჩვენი სადეპუტატო კორპუსის ძალიან პრინციპული დამოკიდებულება ამ საკითხებისადმი.

ჩვენ ამდენ ხანს ვისაუბრეთ პარლამენტის ფუნქციებზე, როგორც კანონშემოქმედზე, მაგრამ უნდა გავითვალისწინოთ, რომ პარლამენტი, როგორც უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანო, არის მუდმივი პოლიტიკური ოპონირების, პრინციპული კამათის, ალტერნატიული მდგომარეობის შეჯერების ასპარეზი. პარლამენტი საზოგადოების დემოკრატიული განვითარებისა და პოლიტიკური პლურალიზმის, სამოქალაქო თავისუფლებათა განმტკიცების უმთავრესი გარანტიაა. ვფიქრობ, 5 ნოემბრის არჩევნების შედეგები ყველა პირობას ქმნის საიმისოდ, რომ საქართველოში საბოლოოდ ჩამოყალიბდეს სტაბილური პოლიტიკური სისტემა, რომელიც დაფუძნებული იქნება წარმომადგენლობითი, მოსახლეობის ფართო ფენების ინტერესების გამომხატველი პარტიების არსებობაზე. ამ მხრივ გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს, თუ როგორ ჩამოყალიბდება უმრავლესობისა და ოპოზიციის ურთიერთობები პარლამენტში. ამ თვალსაზრისით მინდა შემოგთავაზოთ შემდეგი პრინციპები სამუშაოდ უმრავლესობას, რომელსაც დაეკისრება პოლიტიკური პასუხისმგებლობა ქვეყნის განვითარებისათვის მომდევნო 4 წლის განმავლობაში. შესაბამისად, მას სჭირდება ყველა ბერკეტი საიმისოდ, რომ ეს პასუხისმგებლობა - განახორციელოს და 4 წლის შემდეგ გასცენ პასუხი თავის ამომრჩეველს.

ჩვენ ყველას გვახსოვს მაგალითები, როდესაც ოპოზიციის წარმომადგენლები სათავეში ედგნენ ამა თუ იმ საკვანძო სტრუქტურას, რაც იწვევდა სიღრმისეულ შეუთანხმებლობას და საბოლოოდ ჩიხში შეჰყავდა ხელისუფლება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი საკითხების გადაწყვეტისას. თუკი ჩვენ ვცდილობთ კლასიკურ პრინციპებზე ავაგოთ ქართული პოლიტიკური სისტემა, მსგავსი რამ უნდა გამოირიცხოს. უმრავლესობას უნდა ჰქონდეს საშუალება, ცხოვრების ყველა სფეროში გაატაროს ერთიანი პოლიტიკა და შესაბამისად 4 წლის შემდეგ ამომრჩეველთა წინაშე პასუხი აგოს ამ პოლიტიკის შედეგებზე.

მეორე მხრივ, ოპოზიციისათვის აბსოლუტურად ხელმისაწვდომი უნდა იყოს ინფორმაცია პარლამენტში მიმდინარე ყველა პროცესზე. მას უნდა ჰქონდეს საშუალება - ტექნიკური, მატერიალური, ინსტიტუციონალური, რომ მოიწვიოს სათანადო ექსპერტები ნებისმიერ საკითხზე კომპეტენტური ალტერნატიული მიდგომების შემუშავებისათვის. საპარლამენტო ფრაქციებმა, ალბათ, ცენტრალური ადგილი უნდა დაიკავონ პარლამენტის პოლიტიკური ორგანიზაციის თვალსაზრისით და ნებისმიერი დანახარჯები პარლამენტის ბიუჯეტიდან, რომელიც გათვალისწინებულია პოლიტიკური განვითარებისათვის, უნდა განაწილდეს მკაცრად პროპორციულად ფრაქციებს შორის მათი წარმომადგენლობის შესაბამისად. მე მინდა მივმართო პირველ ყოვლისა ჩემს მეგობრებს, უმრავლესობის წარმომადგენლობასთან ჩვენ უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ოპოზიციის, ანუ საპარლამენტო უმცირესობის უფლებათა უზრუნველყოფა, რეალური უზრუნველყოფა, ჩვენი საქმიანობის ერთ-ერთი ძირითადი განმსაზღვრელი უნდა იყოს. ოპოზიციის უფლებების დაცვის ერთგვარ გარანტიად მიმაჩნია მისი წარმომადგენლობა პარლამენტისა და კომიტეტების ხელმძღვანელობაში, როგორც ერთ, ისე მეორე შემთხვევაში თავმჯდომარის ერთ-ერთი მოადგილის სტატუსით. ეს უზრუნველყოფს იმას, რომ ოპოზიციას ექნება ყველა საკითხთან დაკავშირებით რეალური კონტროლის განხორციელების საშუალება და ეს ტონუსს შემატებს, მე ვფიქრობ, უმრავლესობასაც.

თუკი პატივცემული კოლეგებისათვის მისაღები აღმოჩნდება ეს პრინციპები, დარწმუნებული ვარ, თავიდან ავიცილებთ უსაგნო დაპირისპირებასა და კინკლაობას, საპარლამენტო დისკუსიას, ყველაზე მძიმე შემთხვევაშიც კი, მივცემთ კონსტრუქციულ ხასიათს, ეს დემოკრატიული სახელმწიფოს აღმშენებლობის თვალსაზრისით ერთ-ერთი აუცილებელი პირობაა. უწმინდესმა თავის გამოსვლაში გაამახვილა ყურადღება და მეც ცალკე მინდა შევჩერდე პარლამენტგარე ოპოზიციაზე. ჩვენ უნდა გავითვალისწინოთ, რომ არჩევნების შედეგად, არაერთი ღირსეული ადამიანი, რომელიც წარმოდგენილია ამა თუ იმ პარტიაში, სამწუხაროდ, ჩამოშორდა საპარლამენტო ცხოვრებას. ჩვენ გამოვედით პოლიტიკური საკონსულტაციო საბჭოს შექმნის ინიციატივით და ვფიქრობ, ყველამ ერთად უნდა შევძინოთ ამ იდეას კონკრეტული შინაარსი, ან თუ საჭირო იქნება, ვიპოვოთ სხვა, უფრო მისაღები ფორმები. მთავარი მიზანია, რომ თითოეული ადამიანი, რომელსაც კონსტრუქციული პოტენციალი აქვს, ჩართული იყოს საერთო სახელმწიფოებრივ პროცესებში. ჩვენ ვერ მივცემთ თავს იმის ფუფუნების უფლებას, გავრიყოთ და უყურადღებოდ დავტოვოთ ქვეყნისათვის საჭირო ადამიანები. ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო სიტყვები, რაც ბრძანა ბატონმა ედუარდ შევარდნაძემ ინაუგურაციის დღეს: „ჩვენი გამარჯვება არავის დამარცხებას არ უნდა ნიშნავდეს“. ყველამ უნდა მივაღწიოთ იმას, რომ ეს სიტყვები რეალობად იქცეს, საზოგადოებამ რეალურად უნდა იგრძნოს ეს მიდგომა და ეს დამოკიდებულება.

ვფიქრობ, არასწორი იქნება დავსახოთ პარლამენტის სამომავლო საქმიანობა და არ გავითვალისწინოთ მისი ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ფუნქცია - პარლამენტი, როგორც დემოკრატიის სკოლა, დემოკრატიის ტრადიციებისა და ჩვევების დამკვიდრების უმთავრესი ინსტიტუტი. ანარქიის იმ პერიოდის შემდეგ, რომელიც ჩვენმა საზოგადოებამ სიმწრით გამოიარა, ყველასათვის ნათელია, რომ დემოკრატია არ ნიშნავს თავაშვებულობას, ქაოსს, დაუსჯელობას, დემოკრატია გულისხმობს საზოგადოების, მისი თითოეული წევრის ცხოვრებას საკმაოდ მკაცრი წესების შესაბამისად. დემოკრატიული წყობილების ერთ-ერთი უმთავრესი საფუძველია ხელისუფლების წარმომადგელობითობის პრინციპი ამომრჩევლისა და არჩეული პირის ურთიერთობანი. ეს გულისხმობს ჩვევების მთელ პაკეტს. მე ასე ვიტყოდი, ამომრჩეველმა უნდა გააცნობიეროს თავისი უფლებები მის მიერ არჩეული პირის მიმართ, უნდა გააცნობიეროს - რის მიღება შეუძლია მას რეალურად საკუთარი ინტერესების დაცვისათვის დეპუტატისაგან, შემდგომში ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს წევრისაგან. სწორედ ამ პრინციპის სრულფასოვანი მოქმედება შექმნის თითოეული მოქალაქის უფლებათა რეალიზაციის ნამდვილ საფუძველს ჩვენს საზოგადოებაში. ჩვენს საზოგადოებას ეს ტრადიცია მოშლილი ჰქონდა. ამიტომაცაა, რომ ხშირად ბუნდოვანია წარმოდგენა იმის შესახებ, თუ რას უნდა ველოდეთ და მოვითხოვდეთ ჩვენს მიერ არჩეული წარმომადგენლებისაგან.

ეს იწვევს მოსახლეობის ნიჰილიზმს ხელისუფლებისადმი, ხელისუფლებისა და საზოგადოების გაუცხოებას. ეს სახიფათო სენია, რომლის დაძლევა აუცილებელია ძლიერი და მდგრადი სახელმწიფოს შექმნისათვის. აუცილებელია, რომ მოქალაქეები ენდობოდნენ, თავიანთ ხელისუფლებას, თვლიდნენ მას რეალურად საკუთარ ხელისუფლებად. ამიტომაც, დარწმუნებული ვარ, რომ პარლამენტმა განსაკუთრებული ყურადღება უნდა დაუთმოს ურთიერთობას საზოგადოებასთან, ჩვენს ამომრჩეველთან. პარლამენტში გადაწყვეტილებათა მიღების პროცესი უნდა გახდეს მაქსიმალურად გასაგები და მე ვიტყოდი, გამჭვირვალე თითოეული მოქალაქისათვის. პარლამენტი უნდა გადაიქცეს საქართველოში ყველაზე კარგახსნილ სახელმწიფო ინსტიტუტად. მსგავსად სხვა ქვეყნებისა, საქართველოს პარლამენტის პლენარულ სხდომაზეც უნდა მოდიოდნენ სკოლის მოსწავლეები, გნებავთ ჯგუფები, თუნდაც ყველაზე დაშორებული რეგიონებიდან და ისინი საკუთარი თვალით უნდა ხედავდნენ, თუ როგორ არის მოწყობილი ქვეყნის უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანოს საქმიანობა, როგორ ხდება კანონპროექტის შექმნა, მისი განხილვა, დანერგვა ცხოვრებაში, რას ნიშნავს ეს ყოველივე მათთვის და მათი ოჯახებისათვის. ამას უნდა ხედავდეს ამომრჩეველი კონკრეტულად. ჩვენ უნდა აღვზარდოთ ჩვენი ამომრჩეველი, გავხადოთ იგი უფრო მომთხოვნი ჩვენს მიმართ, რეალობად ვაქციოთ დეპუტატის ანგარიშვალდებულების პრინციპი. ამომრჩეველს უნდა სჯეროდეს, რომ თავისი დეპუტატისათვის სწორედ იგი, - მისი ამომრჩეველია ყველაზე დიდი თანამდებობის პირი, აი, ეს უნდა დამკვიდრდეს წესად.

პარლამენტის, მისი სტრუქტურების მუშაობის სრული საჯაროობა არის ყოველივე ზემოთქმულის ერთი უმთავრესი საფუძველი. ჩვენ ახლებურად უნდა შევხედოთ პარლამენტის ურთიერთობებს თავისუფალ მასმედიასთან. პრესის თავისუფლება ქართული დემოკრატიის ერთ-ერთი ყველაზე ადრინდელი საგულისხმო მონაპოვარია. დამოუკიდებელი ჟურნალისტები ღრმად და საფუძვლიანად უნდა იყვნენ ინფორმირებულნი პარლამენტის თითოეული სტრუქტურის მუშაობის შესახებ და სწორედ ამის საფუძველზე ჩამოაყალიბონ საკუთარი შეფასებები და, თუ გნებავთ, თავიანთი კრიტიკაც ჩვენს მუშაობასთან დაკავშირებით.

სხვათა შორის, მე მინდა ვთქვა, რომ ამ ბოლო დროს დამოუკიდებელი პრესის ფურცლებიდან ხშირად გაისმის ახლადარჩეული პარლამენტის კრიტიკა, ვიშვიში მის ერთგვაროვნებასა და არაეროვნულობაზე. ჩავთვალოთ, რომ ეს ბუნებრივი სინდრომია მას შემდეგ, რაც, წინა პარლამენტში 30-მდე პარტია იყო წარმოდგენილი თითო-ოროლა დეპუტატით და რეალურად არც ერთ ძალას არ ჰქონდა შესაძლებლობა ეტვირთა რეალური პოლიტიკური პასუხისმგებლობა. მე მიძნელდება გავიხსენო რომელიმე დემოკრატიული სახელმწიფო, სადაც აქტიურ პოლიტიკურ ასპარეზზე მრავალი წლის განმავლობაში 3-4 პარტიაზე მეტი იყოს წარმოდგენილი. ლაპარაკი არის ყველაზე სტაბილურ და ყველაზე განვითარებულ ქვეყნებზე მსოფლიოში. თუ გავიხსენებთ ბრიტანეთის, ამერიკის, კანადის მაგალითებს იქ ათწლეულების განმავლობაში ორპარტიული სისტემის საფუძველზე ცხოვრობენ. მსხვილი პარტიების არსებობა და ეს პროცესი საქართველოში სტაბილურობის ნიშანია და არა მრავალფეროვნების მოშლისა.

რაც შეეხება პარლამენტის არაეროვნულობას, ვფიქრობ, უხერხულია ამაზე სერიოზული მსჯელობა მაშინ, როდესაც დარბაზში ზის ათეულობით ადამიანი, ვინც მთელი სიცოცხლე ეროვნული იდეის მსახურებას მიუძღვნა, ვინც შექმნა დღევანდელი საქართველოს სახე. დარწმუნებული ვარ, პარლამენტში უმეტესწილად ძალიან ღირსეული ხალხია წარმოდგენილი, ადამიანები, რომელთაც შეუძლიათ შექმნან მართლაც ღირსეული პარლამენტი, ის პარლამენტი, რომელიც სჭირდება დღეს საქართველოს.

მე მინდა ასე დავასრულო, რომ კონსტიტუციის მიღებით, საპრეზიდენტო-საპარლამენტო არჩევნების ჩატარებით საქართველოში დაიწყო ახალი ეპოქა ჩვენი ქვეყნის არსებობაში. თითოეულ ჩვენს მოქალაქეს შეუძლია იამაყოს იმით, რომ იგი ახალი ქართული დემოკრატიის თანადამფუძნებელი გახდა. ეს სრულიად ახალი მოვლენა არის არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ, ალბათ მთლიანად ჩვენს რეგიონში.

ზოგიერთ ქვეყანას აქვს საკუთარი ნავთობი, ზოგს - გაზი, ზოგს - ოქრო და საკუთარი ქვეყნის კეთილდღეობას აგებს მათზე. შეიძლება გაგეღიმოთ და უცნაური მოგეჩვენოთ, მაგრამ მე ღრმად ვარ დარწმუნებული, რომ ძალიან მყარი საწინდარი ჩვენი ქვეყნის წარმატებისა, ჩვენი ქვეყნების სიძლიერისა და სიმდიდრისა, და შეიძლება უფრო ძლიერი საწინდარიც, ვიდრე ნებისმიერი ნავთობი, არის ის დემოკრატიული ტრადიცია, რომლის დამკვიდრება საბოლოოდ დაიწყო კონსტიტუციების მიღებით. აი, ეს არის გზა ინვესტიციებისაკენ, ეს არის გზა მსოფლიოში ჩვენი ნამდვილი ინტეგრაციისაკენ. ინტეგრაციისაკენ, საერთაშორისო უსაფრთხოების სისტემაში და ეს არის გზა იმისაკენ, რომ საქართველომ დაიკავოს სრულიად განსაკუთრებული ადგილი თანამედროვე მსოფლიოში, რომ ჩვენს თითოეულ მოქალაქეს აღვუდგინოთ საკუთარი ღირსების განცდა, ღირსების გრძნობა. ეს არის დემოკრატიული ტრადიციები და ჩვენ, პარლამენტი, ვართ, მე ვიტყოდი, აი ამ განძის უმთავრესი დარაჯი. ეს არის ჩვენი ქვეყნის ერთ-ერთი უმთავრესი ფუნქცია. დიდი მადლობა.

გაზ. „საქართველოს რესპუბლიკა“.
2 დეკემბერი, 1995 წ. №179 (2095). გვ.1-2.

26 დეკემბერს საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარემ ზურაბ ჟვანიამ ინტერვიუ მისცა გაზეთ „რეზონანსს“.

„რეზონანსი“: მიუხედავად მტკიცე პოზიციებისა, შევარდნაძე მისი ასაკის გათვალისწინებით, მაინც წარმავალი პოლიტიკოსია და სამომავლოდ პრეზიდენტობის კანდიდატად ბევრი თქვენ გირჩევთ. ამასთან იმ დროისთვის, როდესაც თქვენს წინაშე აღნიშნული პერსპექტივა დადგება, თქვენ გაცილებით უფრო მყარი პოლიტიკური დასაყრდენი დაგჭირდებათ, ვიდრე ერთი კონკრეტული პარტიაა. ზოგი მიიჩნევს, რომ აღნიშნული დროისათვის მზადება თქვენ უკვე დაიწყეთ ხელისუფლების სხვადასხვა შტოებში თქვენთვის სანდო პიროვნებების დანიშვნით. რას იტყოდით ამის შესახებ?

ზურაბ ჟვანია: რბილად რომ ვთქვათ, ცოტა უცნაურად მეჩვენება შევარდნაძის, როგორც წარმავალი პოლიტიკოსის დახასიათება. ვფიქრობ, მისი პოლიტიკური საქმიანობა საქართველოში მხოლოდ ახლა იშლება სრული მასშტაბით. ხოლო, თუ საუბარია ათწლეულების მომავალზე მართალი გითხრათ, ამ კუთხით არ ვფიქრობ. პრინციპში, მე ჩემი პირადი ინსტიტუციონალური ამბიციები სრულად მაქვს დაკმაყოფილებული. 31 წლის ასაკში ამირჩიეს პარლამენტის თავმჯდომარედ, რაც ნებისმიერი პოლიტიკოსის ცხოვრებაში უდიდესი მიღწევაა. ამაზე მეტი თანამდებობის ამბიცია მე არ გამაჩნია. ამჟამად ჩემი მიზანია ვიყო ძლიერი სახელმწიფოს ხელისუფლებაში.

„რ.“: პარლამენტში და მის მმართველ სტრუქტურებში მეტწილად ხელისუფლებაში ახლადმოსულმა ხალხმა მოიყარა თავი. მაშინ, როდესაც აღმასრულებელი ხელისუფლება (აშკარად დისკრედიტებული ორიოდე პიროვნების გამოკლებით) უცვლელი დარჩა. აღნიშნული ტენდენცია თავის თავში მოიცავს იმის პერსპექტივას, რომ ხელისუფლების ამ ორ შტოს შორის დაპირისპირება წარმოქმნას. რამდენად რეალური გეჩვენებათ ასეთი პერსპექტივა?

ზ.ჟ. ამერიკელები ხელისუფლების სტრუქტურებს შორის დაპირისპირებაზე საუბრისას ხმარობენ გამოთქმას „Build in conflict“, ანუ წინასწარ განსაზღვრული კონფლიქტი ცალკეულ ინსტიტუტებს შორის, რაც პროგრესისა და დემოკრატიის წინაპირობაა. ჩვენ მზად ვართ ასეთი კონკურენციისათვის, მზად ვართ სრულიად შევასრულოთ დემოკრატიული ქვეყნის პარლამენტის ფუნქციები.

„რ.“: იმასთან დაკავშირებით, რომ ხელისუფლებაში ბევრი ახალი ხალხი მოვიდა, ყოფილ ხელისუფალთა მნიშვნელოვანი ნაწილი „თამაშგარე“ მდგომარეობაში აღმოჩნდა. ამასთან, ბევრმა მათგანმა უკვე მოასწრო „მაფიოზად“ ჩამოყალიბება და დღესაც ძალაუფლების გარკვეულ ბერკეტებს ფლობს, რომელთა ამუშავების გზით უთუოდ ეცდება ზედაპირზე „ამოყვინთვას“. ასეთ სიტუაციაში ხომ არ არის მოსალოდნელი პროკურატურის გააქტიურება?

ზ.ჟ. საქართველოში მიმდინარე მოვლენებს მე განვიხილავ როგორც აუჩქარებელ, ხავერდოვან, მაგრამ რევოლუციური შინაარსის პროცესებს. მე ვხედავ, რომ სრულიად ახალი ტიპის ადამიანები მოდიან ხელისუფლების საკვანძო სტრუქტურებში. 1989 წლის მოვლენების შემდგომ საქართველომ ბევრი ქარტეხილი გადაიტანა და თითქოს მთლიანად უნდა გამოცვლილიყო საქართველოში მმართველი ელიტა. ეს არ მოხდა. იცვლებოდნენ მხოლოდ პირველი ფიგურები. რეალურად მმართველობის სადავეებს ინარჩუნებდნენ ის ადამიანები, რომლებმაც ათწლეულების განმავლობაში შექმნეს სპეციფიკური მმართველობითი კასტა საქართველოში. დღეს ეს ვითარება იცვლება. ხელისუფლებაში ახალი მენტალიტეტის ადამიანები მოდიან, თანაც უმეტეს შემთხვევაში. მოდიან „სუფთა ხელებით“. ეს ჩანაცვლების პროცესი უთუოდ მტკივნეული იქნება. იმ ხალხს, ვინც ამ პროცესს კანონით აკრძალული მეთოდებით დაუპირისპირდება, ვისაც აქვს სერიოზული ცოდვები სახელმწიფოს წინაშე, თუნდაც, უახლოეს წარსულში, ვფიქრობ, რომ არაფერი კარგი არ მოელით.

„რ.“: ახალ პარლამენტს ხშირად „კვაკერების პარლამენტად“ მოიხსენიებენ, სადაც რეალური ოპოზიცია არ არსებობს. ერთი მხრივ, ეს გამორიცხავს მწვავე „საპარლამენტო კამათსა და შეხლა-შემოხლას, მეორე მხრივ კი, ამის შედეგად პრაქტიკულად ყოველგვარი ალტერნატივის გარეშე გადის პრეზიდენტის ყველა დირექტივა. საერთო ჯამში კარგია ეს თუ ცუდი?

ზ.ჟ. შევარდნაძემ ინაუგურაციის შემდგომ აღნიშნა, რომ 4-5 წლის განმავლობაში უნდა ჩამოყალიბდეს პრეზიდენტისა და პარლამენტის, პარლამენტისა და მთავრობის ურთიერთობათა მოდელი, რომელიც მეორე ათწლეულების განმავლობაში იმუშავებს. ამ თვალსაზრისით, ჩვენ უნიკალური პირობები გვაქვს. მე არ ვიცი აღმოსავლეთ და ცენტრალური ევროპის არც ერთი სახელმწიფო, სადაც, მართლა, დემოკრატიული არჩევნების შედეგად, პრეზიდენტს ჰყოლოდა თავისი საკუთარი გადამწყვეტი უმრავლესობა. ჩვენ დავდექით ასეთი ალტერნატივის წინაშე. რომ ურთიერთობა პრეზიდენტსა და პარლამენტს შორის განვითარებულიყო პარტიული ნიშნით, რომლის დროსაც პრეზიდენტის ყოველი სიტყვა უაპელაციოდ გავიდოდა პარლამენტზე. ჩვენ ავირჩიეთ სხვა გზა, რომლის პირობებშიც ურთიერთობები ჩამოყალიბდება ინსტიტუციონალური პრინციპით. კონსტიტუციით განსაზღვრული უფლებების მქონე პრეზიდენტი და პარლამენტი ამის დასტურია. შემდეგი მაგალითი: პრეზიდენტმა პარლამენტს შესთავაზა აღმასრულებელი ხელისუფლების სტრუქტურა. ეს წინადადება მოქალაქეთა კავშირის წევრების მიერ ძალიან კრიტიკულად იქნა განხილული.

მათ მიიჩნიეს, რომ ეს მათი მოქალაქეობრივი ვალი იყო. პრეზიდენტმა მიიღო ურთიერთობის ეს წესი და გაიზიარა თითქმის ყველა შენიშვნა სხვათა შორის, უნდა აღვნიშნო, რომ პრეზიდენტმაც არ დააყოვნა და საპასუხო ნაბიჯი გადადგა. როდესაც პარლამენტს გარკვეული შენიშვნებით დაუბრუნა კანონი ფრაქციების შესახებ. მინდა დაგარწმუნოთ, რომ ნებისმიერი გადაწყვეტილება, რომელსაც მიიღებს პარლამენტი იქნება ცნობიერი და არა მხოლოდ ლიდერის ავტორიტეტის ძალით მიღებული. ამას გარდა, ეროვნულ - დემოკრატიულ პარტიას, როგორც ოპოზიციას, სავსებით გააჩნია სათანადო პოტენციალიც. გამოცდილებაც და შემართებაც, რომ მწვავედ დასვას პარლამენტში ესა თუ ის საკითხი, რომელიც არსებითი მნიშვნელობისაა.

„რ.“: საქართველოში წლების მანძილზე, ხმამაღლა გაისმის განცხადებები იმის თაობაზე, რომ ხელისუფლებაში იყვნენ და კვლავაც არიან უცხო ქვეყნების სადაზვერვო სამსახურების აგენტები. თანაც, თურმე ზოგიერთი მათგანი ერთდროულად რამდენიმე ქვეყნის აგენტიც კი არის. ხომ არ მომწიფდა „ლუსტრაციის“ კანონის მიღების აუცილებლობა, რომელიც საბოლოოდ გაარკვევს მტყუანსა და მართალს?

ზ.ჟ. პირველი საკითხი, რომელიც დავსვი პარლამენტის ბიუროზე გახლდათ სწორედ ლუსტრაციის კანონის ამოქმედება. ფორმალური გადაწყვეტილება ამ კანონის შესახებ, წინა პარლამენტსაც ჰქონდა, მაგრამ მისი ამოქმედების მექანიზმის გამოძებნა ვერ მოხერხდა. შემთხვევით არ იყო ის, რომ ჩვენი თხოვნით მინისტრების კანდიდატურების დამტკიცებისას შემუშავდა ხუთი სავალდებულო შეკითხვა, რომელთაგან ბოლო ითვალისწინებდა იმის საჯაროდ დადასტურებას, რომ კანდიდატს არავითარი კავშირი უცხოეთის დაზვერვასთან არ გააჩნდა. მართალია, ამ განცხადების შემოწმების საშუალება ამჟამად არ არსებობს, მაგრამ თვით ასეთი შეკითხვის პარლამენტში საჯაროდ დასმის ფაქტი უნდა მიგვანიშნებდეს იმაზე, რომ ძალიან მალე სახელმწიფოს რეალურად ექნება ამ საკითხის გადამოწმების და ნეიტრალიზების შესაძლებლობა. ლუსტრაციის კანონის შესახებ ჩვენ კიდევ გვმართებს კონსულტაციები ექსპერტებთან და შემდეგ აუცილებლად მივუბრუნდებით ამ საკითხს.

„რ.“: პარლამენტის თავჯდომარის პოსტზე თქვენი დანიშვნისას გამოითქვა აზრი, რომ გარკვეულ პოლიტიკურ ძალებს აწყობთ ახალგაზრდა და შედარებით გამოუცდელი კაცი ამ ადგილას, რადგანაც ის ადვილად სამართავი იქნებაო. რამდენად შესაძლებლად მიგაჩნიათ ზურაბ ჟვანიას მართვა დღევანდელ თანამდებობაზე?

ზ.ჟ. საპარლამენტო საქმიანობის თვალსაზრისით, მე საოცრად ბევრი რეფორმა მაქვს ჩაფიქრებული, რომელთა საბოლოო მიზანია ჩვენი პარლამენტის ევროპულ სტანდარტებთან შესაბამისობაში მოყვანა. მე ამხელა გეგმის დამოუკიდებლად განხორციელების ამბიცია არ გამაჩნია. ჩემს ირგვლივ არის ძალიან შეკრული და ძლიერი გუნდი თანამოაზრეების და ჩვენი პოზიციები არის ძალიან მყარი. ჩვენი მართვა გარეშე ძალების მხრიდან გამორიცხულია.

„რ.“: თქვენს პოზიციებზე საუბრისას კარგი იქნებოდა დაგეფიქსირებინათ მოქალაქეთა კავშირის ადგილი პოლიტიკურ სპექტრში - მემარჯვენეები ხართ თუ მემარცხენეები?

ზ.ჟ. ტრადიციულ ევროპულ პოლიტიკურ სპექტრს თუ ავიღებთ ეტალონად, მე მოქალაქეთა კავშირს დავახასიათებდი, როგორც მემარცხენე ცენტრისტებს. ან, თუ გნებავთ, როგორც მემარჯვენე სოციალისტებს. ეკონომიკურ საკითხებში ჩვენ მხარს ვუჭერთ ლიბერალურ საბაზრო ეკონომიკას სოციალურ ასპექტებზე აქცენტირებით. ჩვენ გვაქვს ურთიერთობები „სოცინტერნთან“. ახლახან ჩვენი წარმომადგენლები დაესწრნენ „სოცინტერნის“ ეგიდით ბრიუსელსა და ლონდონში ჩატარებულ შეხვედრებს. ასე განვავითარებთ ურთიერთობებს სხვადასხვა ევროპულ სოციალ-დემოკრატიული ორიენტაციის პარტიებთან.

„რ.“: როგორც ცნობილია, რუსეთის სახელმწიფო დუმაში უმრავლესობა მოიპოვეს რადიკალებმა, რომელთათვისაც შევარდნაძე როგორც პიროვნება და როგორც პოლიტიკოსი, მიუღებელია. თქვენი აზრით, რამდენად მნიშვნელოვანი იქნება ეს ფაქტორი ორი ქვეყნის ურთიერთობაში?

ზ.ჟ. ჩვენ ყველას გვახსოვს არჩევნების მეორე დღეს გენადი ზუგანოვის განცხადება, რომ დაუშვებელი იქნება პოლიტიკური კურსის მკვეთრი ცვლილებები. რუს რადიკალებშიც არის მკვეთრად გამოხატული ზომიერების მქონე ნაწილი. პირადად მე ვერაფერს ტრაგიკულს ამ არჩევნების შედეგებში ვერ ვხედავ მით უმეტეს, ვერ ვხედავ იმის საჭიროებას, რომ საქართველომ შეცვალოს თავისი პოლიტიკა რუსეთის მიმართ.

„რ.“: ჩვენში ხშირად აღნიშნავენ, რომ არსებობს ორი რუსეთი - დემოკრატიული და იმპერიული. ამასთან, თუკი ულტრანაციონალისტი ჟირინოვსკი აცხადებს, რომ საჭიროა რუსეთმა „ჯეროვნად“ მიხედოს აფხაზეთს, პოლიტიკურ სპექტრში ყველაზე დემოკრატიული ფრთის „იაბლოკოს“ თვალსაჩინო წარმომადგენელი ლუკინიც მასვე ამბობს - შევეშვათ ბალკანეთს და მივხედოთ ტაჯიკეთსა და აფხაზეთსო. თქვენც მიიჩნევთ, რომ არსებობს ერთმანეთისაგან რადიკალურად განსხვავებული ორი რუსეთი?

ზ.ჟ. როდესაც ჩათავდება რევოლუციების ეპოქა, ისტორიული პერეტრუბაციების ეპოქა, რომელი ძალაც არ უნდა მოვიდეს ხელისუფლებაში, იგი ხდება გამტარებელი იმ პოლიტიკისა, რომელიც ემსახურება მეტ-ნაკლებად მუდმივი სახელმწიფო ინტერესების მიღწევას და შენარჩუნებას. რუსეთის ხელისუფლებაში ვინც არ უნდა იყოს (არ ვლაპარაკობ მარგინალებზე), გაატარებს იმ პოლიტიკას, რომელიც პასუხობს რუსეთის ეროვნულ ინტერესებს. ვფიქრობ, ნებისმიერ პოლიტიკურ ძალას შეგნებული აქვს, რომ სეპარატისტული მოვლენები დამღუპველია თვითონ რუსეთისათვის. დარწმუნებული ვარ, რომ აფხაზეთის თემა რუსეთისათვის ვერ იქნება განცალკევებული ჩეჩნეთის თემისაგან - რუსეთის შესაძლო დეზინტეგრაციის თემისაგან. ამდენად, რუსეთის და საქართველოს ინტერესები ერთია - შეჩერდეს დეზინტეგრაციული პროცესები კავკასიაში.

„რ.“: თვლით თუ არა, რომ აფხაზეთის საკითხზე მოლაპარაკებები ჩიხში შევიდა და სანამ არ ჩატარდება საპრეზიდენტო არჩევნები რუსეთში და არ განისაზღვრება ცენტრალური ხელისუფლება, რაიმე რეალურ შედეგს არ უნდა ველოდეთ მოლაპარაკებებზე. ამასთან, ხომ არ მიიჩნევთ საჭიროდ აფხაზეთში შერეული სამშვიდობო კონტინგენტის მოთხოვნას?

ზ.ჟ. რა თქმა უნდა წინასაარჩევნო ციებ-ცხელება რუსეთში აფერხებს აფხაზეთის პრობლემის მოგვარებას. გეთანხმებით იმაშიც, რომ მშვიდობიანი მოლაპარაკებები ამ ეტაპზე ჩიხში არის შესული. ვფიქრობ, რომ გარკვეულ ეტაპზე, სავსებით შესაძლებელია დღის წესრიგში დადგეს შერეული მრავალმხრივი სამშვიდობო კონტინგენტის აფხაზეთში გამოყენების საკითხი. ეს იმაზეც იქნება დამოკიდებული, მოახერხებენ, თუ ვერა ესენგე-ს სამშვიდობო ძალები თავიანთი ფუნქციის შესრულებას - ლტოლვილების უსაფრთხო და სწრაფ დაბრუნებას აფხაზეთში.

„რ.“: თბილისში ერთი ასეთი ანეგდოტი გავრცელდა: შევარდნაძე თურქეთში მიფრინავს და გზად ბათუმში დაჯდება. ასლან აბაშიძე მოსაკითხად თვითმფრინავში მოინახულებს, შევარდნაძე კი ღიმილით ეტყვის, ნუ გეშინია, გეხუმრე, თურქეთში მივფრინავო. რამდენად ასახავს ეს ანეგდოტი თბილისისა და ბათუმის ხელისუფლებებს შორის დამოკიდებულებას და იგრძნობა თუ არა მსგავსი ტენდენცია აჭარის დეპუტაციაში?

ზ.ჟ. თავიდან ბევრი ეჭვით უყურებდა იმას, თუ როგორ იმოქმედებდა „აღორძინების კავშირის“ დეპუტაცია პარლამენტში. ახლა ყველა ეჭვი გაქარწყლდა. ეს არის საერთო საპარლამენტო პროცესებში ინტეგრირებული ჯგუფი, სავსებით ბუნებრივად მოხდა ისიც, რომ ჩვენ შევთანხმდით 14 საპარლამენტო კომისიიდან 3-ს „აღორძინების კავშირის“ წარმომადგენელი ჩადგომოდა სათავეში. მე ვფიქრობ რომ მათი მოღვაწეობა სავსებით გააქარწყლებს ყველა მოარულ ჭორს.

აკაკი გოგიჩაიშვილი
გაზ. „რეზონანსი“. 30-31 დეკემბერი, 1995 წ. №141 (416). გვ. 1-3

ბრიფინგი

გუშინ, საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარემ ზურაბ ჟვანიამ გამართა ბრიფინგი, რომელიც დსთ-ს ქვეყნების მეთაურთა 19 იანვრის მოსკოვის სამიტის შედეგებს მიეძღვნა. მისი განცხადებით, მეტად ნიშანდობლივია შეხვედრამდე მიღებული ორი ძირითადი გადაწყვეტილება. პირველი შეეხება აფხაზეთში ამჟამად არსებული რეჟიმის ყოველმხრივ ბლოკირებისა და იზოლაციის, მეორე - სამშვიდობო ძალებისათვის ახალი მანდატის შემუშავებას. ქართული მხარის წინადადებების ბაზაზე კი გადაწყვეტილებები პარლამენტის თავმჯდომარის აზრით ქმნიან პერსპექტივას, აფხაზეთის კონფლიქტის საბოლოო მოწესრიგების თვალსაზრისით. მკაცრი იზოლაციონალური კურსის მიუხედავად საქართველო გამოთქვამს მზადყოფნას პოლიტიკური მოლაპარაკებების გასაგრძელებლად. აფხაზეთის სტატუსის დადგენის მიზნით - აღნიშნა მან.

ჟურნალისტების კითხვაზე პასუხის გაცემისას, ზურაბ ჟვანიამ მიუთითა, რომ „აუცილებელია მოსკოვში მიღებული გადაწყვეტილებების პრაქტიკული რეალიზაცია. რისი შეუსრულებლობის ნეგატიური გამოვლინებაც - სამწუხაროდ საკმაოდ გვაქვს. ამ მიმართულებით მომავალში საქართველოს პარლამენტი სრულად იქნება მობილიზებული: მზადდება აფხაზეთის საკომისიო საპარლამენტო განხილვა. რაც ალბათ, თებერვლის მიწურულს ან მარტის დამდეგს დაიწყება“.

ბრიფინგის მსვლელობისას ზურაბ ჟვანიამ მიმოიხილა სომხეთში საპარლამენტო დელეგაციის ამასწინანდელი ვიზიტის პერიპეტიები აფხაზეთის პრობლემასთან მიმართებაში. კერძოდ, ისაუბრა აფხაზეთის ტერიტორიაზე გამავალი სატრანსპორტო მაგისტრალების გახსნის თაობაზე, რომლის ფუნქციონირებაც მხოლოდ აფხაზეთში ლტოლვილების დაბრუნების შემდეგ უნდა განახლდეს.

პარლამენტის თავმჯდომარე შეეხო აგრეთვე საქართველოში რუსეთის სამხედრო ბაზების განლაგების საკითხსაც. „უნდა განვიხილოთ რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობების კონტექსტში. რომლის ძირითადი პრინციპები საქართველოს პარლამენტის მიერ რატიფიცირებულ საქართველო-რუსეთის მეგობრობის, კეთილმეზობლობისა და თანამშრომლობის შესახებ ხელშეკრულებაშია დაფიქსირებული. ხოლო ამ ურთიერთობათა ქვაკუთხედს აფხაზეთის საკითხი წარმოადგენს“, - მიაჩნია პარლამენტის ხელმძღვანელს.

„დღეისათვის ჩვენი უპირველესი ამოცანაა ლტოლვილთა უსაფრთხო დაბრუნება“, - დასძინა ბრიფინგის ბოლოს ზურაბ ჟვანიამ. სამოქალაქო ცხოვრებისკენ დაბრუნებისათვის, არჩევნების ჩატარებისათვის და ამ რეგიონის ქართულ სივრცეში ხელახალი რეინტეგრაციისათვის მოსამზადებლად პირობების შექმნა“.

გაზ. „კავკასიონი“. 23 იანვარი, 1996 წ. №10 (304). გვ. 1

22 იანვარს პარლამენტის თავმჯდომარე ზურაბ ჟვანიამ გამართა ბრიფინგი ჟურნალისტებისათვის, რომელიც მოსკოვის სამიტის მუშაობის შედეგებს მიეძღვნა.

პარლამენტის თავმჯდომარემ თქვა, რომ 19 იანვრის შემდეგ თვალყურს ადევნებს საზოგადოებას და გრძნობს დიდ ინტერესს მოსკოვში სახელმწიფოს მეთაურების მიერ გამართულ შეხვედრისადმი და ეს შემთხვევითი არაა. 19 იანვარს ერთ-ერთი საინტერესო ფურცელი ჩაიწერა მოსკოვში სახელმწიფო მეთაურების მიერ გამართულ შეხვედრაზე. „ჩვენი პარლამენტის მხრიდან მინდა მაღალი შეფასება მივცე მოსკოვში მუშაობის შედეგებს“, - თქვა ზურაბ ჟვანიამ.

პარლამენტის თავმჯდომარემ განსაკუთრებით ხაზი გაუსვა იმას, რომ საქართველოს მხარემ მიაღწია ჩვენთვის სასურველ შედეგებს. ქვეყნის პოზიციაა, რომ დარჩეს გახსნილი კარი აფხაზეთში. „შეთანხმების დარღვევის შემთხვევაში ჩემი პოზიცია იქნება მკაცრი“, - თქვა პარლამენტის თავმჯდომარემ და დაუმატა, რომ საქართველოს მხარე მზადყოფნას გამოთქვამს გაგრძელდეს მოლაპარაკებები აფხაზეთის მხარესთან დაკავშირებით. საქართველომ მოწინააღმდეგე მხარეს დაუტოვა საშუალება განსაზღვროს აფხაზეთის სტატუსი. კარგი პოზიცია დაიკავა საქართველოს პარლამენტმა რუსეთ-საქართველოს ხელშეკრულების რატიფიკაციისადმი. ჟვანიას თქმით, ეს წინგადადგმული ნაბიჯია საქართველოს მხრიდან და იგი იმედოვნებს რუსეთის მხრიდანაც ანალოგიური ნაბიჯის გადადგმას.

ჟურნალისტები დაინტერესდნენ, როდის მოხდება ახალ პარლამენტში აფხაზეთის საკითხის მოსმენა, რაზეც ჟვანიამ უპასუხა, რომ ამ საკითხზე უკვე მიმდინარეობს მუშაობა და შესაძლებელია თებერვლის ბოლოს ან მარტის დასაწყისში გაიხსნას ფართომასშტაბიანი მოსმენები აფხაზეთის საკითხთან დაკავშირებით.

თქვენი სომხეთში ვიზიტის დროს რამდენად აქტუალური იყო აფხაზეთის საკითხი და იყო თუ არა მასთან დაკავშირებით ბჭობა?

სომხეთში ვიზიტის დროს აფხაზეთზე თითქმის ყველა შეხვედრაზე ვსაუბრობდით. ვიზიტის ერთ-ერთი მთავარი საკითხი სწორედ აფხაზეთის საკითხი იყო, ვინაიდან ეს საკითხი არის არანაკლებმნიშვნელოვანი სომხებისთვისაც, იგულისხმება სატრანსპორტო მაგისტრალის გახსნა, რომელიც გადის საქართველოს ტერიტორიაზე. თუ მოსახლეობა დაუბრუნდება თავის საცხოვრებელ ადგილებს. ქართული დელეგაცია კმაყოფილი დარჩა იმ თვალსაზრისით, რომელიც სომხეთის მხრიდან გამოითქვა.

ვისთან უნდა ვაწარმოოთ მოლაპარაკება აფხაზეთის სტატუსთან დაკავშირებით?

თქვენ კარგად იცით ვისთანაც ვაწარმოებთ მოლაპარაკებას. ესენი არიან ისინი, ვინც აკონტროლებს ამ ტერიტორიას. სასიამოვნოა, თუ უსიამოვნო, მოლაპარაკებები მათთან იწარმოებს.

რა კომენტარს გაუკეთებდით შევარდნაძის ნათქვამს, რომ შესაძლებელია ამ ზაფხულსაც გაიხსნას აფხაზეთში საკურორტო ზონა?

ჩემი აზრით, შევარდნაძემ მოხაზა ის პერსპექტივები, რა პერპსპექტივებიც უნდა გააჩნდეს დღეს აფხაზეთის მოსახლეობას. შესაძლებელია, რომ მართლაც გაიხსნას ამ ზაფხულს საკურორტო ზონა აფხაზეთში. ამისთვის მშვიდობის გზით წინსვლაა საჭირო.

ჟვანიამ აღნიშნა, რომ საქართველოს მხარემ მოახდინა ე.წ. ჩარჩო-ხელშეკრულების რატიფიკაცია. ჩარჩო მოხაზავს ჩვენს ურთიერთობებს. საჭიროა შეიქმნას სამართლებრივი ბაზა. საქართველოს პარლამენტმა ნათლად გამოხატა თავისი პოზიცია. ეს არის ურთიერთობები თავის სტრატეგიულ პარტნიორებს შორის. ამჯერად ველოდებით ადექვატური ნაბიჯების გადადგმას საპირისპირო მხრიდანაც. სამართლებრივი საფუძვლის შექმნად მე მესახება ის, რომ სამართლებრივად იმოქმედოს ჯარმა, რომელიც სამშვიდობო ფუნქციით არის აფხაზეთში. ქართული მხარე არ არის კმაყოფილი მათზე დაკისრებული მოვალეობის შესრულებით. მათ ეფექტიანად უნდა შეასრულონ თავიანთი მოვალეობები. ამისათვის საჭიროა მათ მიეცეთ იურიდიული საშუალება ეფექტიანი მუშაობისა.

პარლამენტის თავმჯდომარემ აღნიშნა, რომ სამშვიდობო ძალების მანდატი გაგრძელებულია 19 თებერვლამდე. აქვე თქვა, რომ თუ სამშვიდობო ძალები ვერ შეასრულებენ მათზე დაკისრებულ მოვალეობებს, ვეჭვობ, კვლავ გაუგრძელდეთ მათ მანდატი. ლოდინის, მოცდის მანდატი იწურება. მანდატის ახალი რედაქცია იქნება 19 თებერვალს და ამის შემდეგ შეიძლება სამი თვით გაგრძელდეს ვადები.

რომელმა რესპუბლიკამ არ დაგვიჭირა მხარი?

თავი შეიკავა ბელორუსიის რესპუბლიკამ. ბელორუსიის რესპუბლიკა ტრადიციულად იყო ფრთხილი და ამჯერადაც თავი შეიკავა.

შეხვედრა ზურაბ ჟვანიამ შემდეგი სიტყვებით დაამთავრა:

„დსთ შეიძლება იქცეს სიცოცხლისუნარიან გაერთიანებად მრავალი ქვეყნის ლიდერის აქტიური მუშაობით“.

შორენა კოწოწაშვილი
გაზ. „ახალი თაობა“. 24 იანვარი, 1996. №8 (185). გვ. 1-2

ინტრევიუ ზურაბ ჟვანიასთან

დღეს ისევ მტკივნეული საკითხია აფხაზეთის, ჩვენი ტერიტორიული მთლიანობის საკითხი, მოლაპარაკებები ჩიხში მოექცა. თქვენ როგორ გესახებათ პრობლემის მოგვარება?

ვეთანხმები თქვენს შეფასებას, რომ მოლაპარაკებები ჩიხშია შესული. პრობლემის მოგვარების შეჩერება, პირველ ყოვლისა, გამოწვეულია არძინბას მთავრობის სრული ბოიკოტით მოლაპარაკების პროცესის მიმართ. ასევე მინდა გამოვთქვა გარკვეული უკმაყოფილება არასაკმარისი თანმიმდევრული პოზიციის გამო, რომელსაც გამოხატავს რუსეთის ხელისუფლება, კერძოდ, რუსეთის საგარეო საქმეთა უწყება. მეჩვენება, რომ რუსეთის ხელისუფლება უფრო ენერგიულად უნდა იქცეოდეს აფხაზეთის საკითხთან დაკავშირებით.

ლაპარაკია ჩვენი ურთიერთობის რამდენიმე მოდელზე, ფედერაციაზე, კონფედერაციაზე, ფედერაციაზე, რომელიც შეფერული კონფედერაციაა. თქვენ რომელ მოდელს დაეთანხმებოდით?

აფხაზეთში უნდა გვქონდეს ფართო ავტონომიური უფლებები საქართველოს ფედერალურ საწყისებზე მოწყობილ სახელმწიფოში არავითარ შემთხვევაში არაა ლაპარაკი ორ სუბიექტს შორის ურთიერთობაზე, როდესაც ერთი სუბიექტი, იქნება აფხაზეთი და მეორე, მთელი დანარჩენი საქართველო. კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, ჩვენ მზად ვართ, აფხაზეთმა მიიღოს ყველა საერთაშორისო პრაქტიკით არსებული უფლება, როგორც ფედერალური სახელმწიფოს ერთ-ერთმა სუბიექტმა, მაგრამ არა უმეტეს ამისა.

მაგრამ არძინბა სხვას გვთავაზობდა?

დიახ. ესაა ფედერალური შეთანხმება, რაც გულისხმობს, კონფედერაციულ საწყისებს, რაც ჩვენთვის სრულიად მიუღებელია.

რამდენად სწორია ინფორმაცია, რომ აფხაზეთის საზღვართან გადაისროლეს შინაგან საქმეთა ჯარის ნაწილები?

ჩემთვის ასეთი ინფორმაცია არაა ცნობილი. ერთადერთი, ალბათ ლაპარაკი შეიძლება იყოს იმაზე, რომ ტარდება სამუშაოები კოდორის ხეობის გამაგრებისათვის, ესაა სვანეთის დალის ხეობა. ომის დაწყებაზე რა თქმა უნდა, ძალიან ნაადრევია საუბარი, მაგრამ ბუნებრივია, რომ საქართველოს შეიარაღებული ძალები უნდა მუდმივად ემზადებოდნენ. როგორც არ უნდა იყოს სახელმწიფო პოლიტიკა, ისინი მზად უნდა იყვნენ სისრულეში მოიყვანონ სახელმწიფოს პოლიტიკური გადაწყვეტილება, თუკი ასეთი იარსებებს.

რატომ ვაკანონებთ რუსეთის ბაზებს? რატომ არ ვიქცევით ისე, როგორც აზერბაიჯანი, რომელმაც თავისი ტერიტორიიდან ისინი გაიყვანა?

რუსეთის სამხედრო ბაზებთან დაკავშირებით, ისევე როგორც საზოგადოდ რუსეთთან, ფართომასშტაბიანი სამხედრო და სტრატეგიული თანამშრომლობა დამოკიდებულია, ამ შემთხვევაში, რუსეთის პოზიციაზე. მინდა ვთქვა, რომ დღესდღეობით ბურთი რუსეთის მოედანზეა, რადგან საქართველომ გამოხატა თავისი მზადყოფნა, რომ რუსეთი განიხილოს როგორც თავისი სტრატეგიული პარტნიორი. ძალიან მჭიდრო თანამშრომლობა ჰქონდეს რუსეთთან, მათ შორის, სამხედრო ბაზებიც, მაგრამ ეს უნდა გულისხმობდეს შესაბამის პოლიტიკას რუსეთის მხრიდანაც. პირველ ყოვლისა ენერგიულ მოქმედებას საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის თვალსაზრისით. ასე რომ, პარლამენტში ამ საკითხის განხილვა თავიდან ბოლომდე დაკავშირებული იქნება აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში კონფლიქტების საბოლოო მოგვარებასთან. სხვაგვარად მე ვერ წარმომიდგენია, რომ პარლამენტმა მიიღოს რაიმე გადაწყვეტილება ბაზების შესახებ.

„კავკასიური საერთო სახლის“ იდეა დიდი ხანია ტრიალებდა საქართველოში. ახლახან ედუარდ შევარდნაძემ და ჰეიდარ ალიევმა ხელი მოაწერეს დეკლარაციას მშვიდობიანი კავკასიის შესახებ. როგორი უნდა იყოს ეს მშვიდობიანი კავკასია დღეს, როდესაც რამდენიმე ნელთბილი ეთნოკონფლიქტი გვაქვს და ასევე ჩეჩნეთში იღვრება სისხლი?

კავკასიური სახლის იდეა ჩემთვის ძალიან ახლობელია. რამდენადაც ჩემი პოლიტიკური კარიერა სწორედ ამ იდეით დაიწყო. მწვანეებისთვის ერთ-ერთი პირველი პოლიტიკური ინიციატივა იყო 1990 წელს თბილისის უნივერსიტეტში ჩატარებული შეხვედრა, რომელსაც ესწრებოდნენ კავკასიის თითქმის ყველა ხალხის წარმომადგენლები. ეს ჩემთვის ძალიან სასიამოვნო მოსაგონარია. საქართველო, ვინც არ უნდა იყოს ხელისუფლების სათავეში, ვერ იარსებებს, თუ არ ვიფიქრეთ კავკასიის ცალკეულ რეგიონებთან თანამშრომლობაზე, რეგიონულ მშვიდობაზე. უმნიშვნელოვანესია საქართველოს პრეზიდენტის ეს ინიციატივა, რომელსაც ჰეიდარ ალიევის მხრიდან მოჰყვა მხარდაჭერა. დეკლარაციაში ჩამოყალიბებულია ის პრინციპები, რომლებიც უნდა დაედოს საფუძვლად კავკასიაში უსაფრთხოების ჩამოყალიბებას. ეს არის სეპარატიზმის აღკვეთა. არსებული სახელმწიფოს ტერიტორიული მთლიანობის უზრუნველყოფა და ეროვნულ უმცირესობათა დაცვა და გარანტიები.

თქვენ თვლით, რომ რაც ჩეჩნეთში ხდება სეპარატიზმია?

ძალადობა ჩემთვის ყოველმხრივ მიუღებელია. ჩეჩნეთში რაც ხდება არის ტრაგედია არა მხოლოდ ჩეჩენი ხალხისა, არამედ კავკასიის ყველა ხალხისათვის. აუცილებლად უნდა მოინახოს იქ არსებული პრობლემების მშვიდობიანად მოგვარების გზები.

საქართველოს ამ მხრივ რა შეუძლია გააკეთოს?

ვშიშობ, რომ საქართველოს შესაძლებლობები ძალიან შეზღუდულია. არა მგონია შეგვეძლოს რაღაც აქტიური ნაბიჯების გადადგმა. ის პოლიტიკა, რომელსაც ატარებდა დუდაევის რეჟიმი, იყო ავანტურისტული. ჩვენს ხალხებს შორის კი არსებობს მრავალსაუკუნეობრივი უნიკალური ტრადიციები. თუნდაც ჩეჩნეთის და ინგუშების უკან დაბრუნების პერიოდი ცხადყოფს ამ მეგობრულ დამოკიდებულებას, დუდაევმა კი გადაწყვიტა საქართველოს შინაურ საქმეებში ჩარეულიყო და ჭკუა ესწავლებინა საქართველოსთვის აფხაზეთში, ეს იყო ისტორიულად ტრაგიკული გადაწყვეტილება. საქართველო კავკასიის ხალხებისთვის ყოველთვის იყო ის ადგილი, სადაც ხდებოდა მათი კულტურის დაცვა და განვითარება. თბილისი მართლაც იყო კავკასიის ცენტრი არა მხოლოდ გეოგრაფიულად, არამედ თავისი ფუნქციური დატვირთვით. დარწმუნებული ვარ, ჩვენ შორის ურთიერთობა მოწესრიგდება. ქართველები ძალიან განიცდიან რაც ხდება გროზნოში.

რუსეთის პოლიტიკა ჩეჩნეთში არაა ავანტიურისტული?

რუსეთი ცდილობს დაიცვას თავისი ტერიტორიული მთლიანობა. თუმცა კონფლიქტის შეიარაღებული გზით მოგვარებას ვერ დაარქმევთ საუკეთესოს.

რამდენად მორალურია, რომ ჩვენი ოფიციალური ხელისუფლება ამ კონფლიქტში რუსეთის მხარეს იჭერს?

მე შემიძლია გამოვიდე მხოლოდ საქართველოს ინტერესებიდან. ჩვენს ინტერესებშია, რომ შეჩერდეს კავკასიაში დეზინტეგრაციული პროცესები, კავკასიის ხალხებს უნდა გარანტირებული ჰქონდეთ თავისუფალი და ნორმალური განვითარება, მაგრამ ერთხელ და სამუდამოდ უნდა იყოს ბეჭედდასმული, რომ არსებული საზღვრები კავკასიაში ვერ შეიცვლება. მე ჩემი ქვეყნის ინტერესებს ვიცავ და სხვაგვარად ვერ ვიფიქრებ.

რამდენიმე თვეში რუსეთში არჩევნები ჩატარდება, შეიძლება რადიკალურად თუ არა, გარკვეულად შეიცვალოს ჩვენი ქვეყნისათვის არსებული გარე ფაქტორები. რა უნდა გააკეთოს, რა ნაბიჯები უნდა გადადგას ხელისუფლებამ?

მაქსიმალურად უნდა მოვახდინოთ ძალების მობილიზება, რომ შევქმნათ ძლიერი და სტაბილური სახელმწიფო ინსტიტუტები. როგორიც არ უნდა იყოს გარე ფაქტორები, ჩვენ უნდა გვქონდეს მაღალი თავდაცვისუნარიანობა. მე ვგულისხმობ ამას არა მარტო სამხედრო თვალსაზრისით, ყველა მიმართულებით. პირველ ყოვლისა, უნდა მოვახერხოთ ეკონომიკური კრიზისიდან გამოსვლა. რეალურად, უნდა ჩავრთოთ ჩვენი მოქალაქეები სახელმწიფოს მშენებლობის პროცესში. ადამიანი, რომელიც უმუშევარია და ქანცგაწყვეტილია აუარებელი სოციალური, ენერგეტიკული თუ ეკონომიკური პრობლემით, ის ვერ დაიცავს საკუთარ სახელმწიფოს, ვერც ერთგული იქნება. ამიტომ ჩვენ უნდა შევქმნათ სახელმწიფო, რომელიც იდგება ძლიერ მოქალაქეებზე.

როგორ?

მგონი ბუნებრივად ვითარდება საბაზრო, თავისუფალი ეკონომიკა. იგი თავისას აკეთებს და კერძო მეწარმეები პოულობენ იმ გამოსავალს, რომელიც მომგებიანია.

მილიონ სამუშაო ადგილს რომ გვპირდებით?

რა თქმა უნდა, ეს არის ჩვენი მთავარი ვალდებულება და ჩვენი საარჩევნო ცვლის ბოლომდე დარწმუნებული ვართ ჩვენ ამ დაპირებას შევასრულებთ.

გაზ. „ახალი თაობა“. 18 მარტი, 1996 წ. №31 (208). გვ. 3

საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე სახელმწიფო სათათბიროს 15 მარტის გადაწყვეტილების შესახებ

როგორც ცნობილია, რუსეთის ფედერაციის ფედერალური საკრებულოს სახელმწიფო სათათბირომ მიიღო გადაწყვეტილება ბელოვეჟის შეთანხმების დენონსირების შესახებ. ამასთან დაკავშირებით, საქართველოს ტელევიზიის საინფორმაციო პროგრამის „მაცნეს“ კორესპონდენტმა კომენტარი სთხოვა საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარეს ზურაბ ჟვანიას, რომელმაც განაცხადა: „რუსეთის ფედერაციის ფედერალური საკრებულოს სახელმწიფო სათათბიროს გადაწყვეტილება, ბელოვეჟის შეთანხმების დენონსირების შესახებ, რა თქმა უნდა, ვერანაირ შედეგს ვერ მოიტანს საბჭოთა კავშირის აღდგენის პერსპექტივის თვალსაზრისით. ქართველმა ხალხმა ისევე როგორც ყოფილი საბჭოთა კავშირის სხვა სახელმწიფოთა ხალხებმა, ერთხელ და სამუდამოდ გამოხატა თავისი ურყევი ნება ააშენოს დამოუკიდებელი, სრულფასოვანი სუვერენიტეტის მქონე სახელმწიფო. ამ გადაწყვეტილებას დედამიწის ზურგზე ვერავინ შეცვლის.

პირადად მე, რუსეთის ფედერაციის სახელმწიფო სათათბიროს 15 მარტის გადაწყვეტილება მესმის, როგორც თანამეგობრობის არსებობის კითხვის ნიშნის ქვეშ დაყენება რუსეთის ფედერაციის სახელმწიფო სათათბიროს წევრების მხრიდან.

მსგავსი კურსი მხოლოდ გააძლიერებს საქართველოს პარლამენტის სიფრთხილეს თანამეგობრობის სივრცეში ინტეგრაციული პროცესების განვითარების მიმართ.

არა მგონია, რომ მსგავსი გადაწყვეტილება ხელს უწყობდეს სტაბილიზაციას თავად რუსეთში.“

პარლამენტის პრესსამსახური - საქინფორმი.
გაზ. „საქართველოს რესპუბლიკა“. 20 მარტი, 1996 წ. №51 (2164). გვ. 1

რუსეთის სახელმწიფო სათათბიროს მიერ ამა წლის 15 მარტს მიღებულ გადაწყვეტილებას ბელოვეჟის შეთანხმების დენონსირების შესახებ, არ შეიძლება ჰქონდეს რაიმე შედეგი სამართლებრივი თვალსაზრისით. საქართველოს დამოუკიდებლობა ეფუძნება არა აღნიშნულ შეთანხმებას, არამედ მრავალსაუკუნეობრივი სახელმწიფოებრიობის ტრადიციებსა და 1991 წლის 31 მარტის რეფერენდუმის შედეგებს, რომლის მიხედვითაც, საქართველოს მოსახლეობამ გამოხატა ურყევი ნება საქართველოს სახელმწიფოს დამოუკიდებლობის აღდგენისა. დამოუკიდებლობისა, რომელიც 1921 წელს შეწყდა ბოლშევიკური რუსეთის მიერ საქართველოს შეიარაღებული აგრესიის, ოკუპაციისა და ფაქტობრივი ანექსიის შედეგად. ეს ნება 1995 წელს დაადასტურა საქართველოს პარლამენტმა ქვეყნის ძირითადი კანონის მიღებით. ვერც ერთი სხვა ქვეყნის გადაწყვეტილება ვერ შეცვლის ხალხის ამ ერთსულოვან გადაწყვეტილებას.

რამდენადაც მიუღებელია ნებისმიერი ფორმით საბჭოთა იმპერიის აღდგენა, იმდენად ბუნებრივია და ურთიერთხელსაყრელი კავშირი ქვეყნებისა, რომელთა ეკონომიკა ათეული წლების მანძილზე გადაჯაჭვული იყო ერთმანეთთან. სასარგებლოა ვაჭრობა, მეცნიერული და კულტურული კავშირები.

რუსეთის სახელმწიფო სათათბიროს 15 მარტის გადაწყვეტილებამ სერიოზულად გაამწვავა მდგომარეობა და თანამეგობრობის ქვეყნები კიდევ ერთხელ არჩევანის წინაშე დააყენა. მსგავსი კურსი მხოლოდ ზიანს მოუტანს თანამეგობრობის ქვეყნებს შორის ნდობის გაღრმავების უმნიშვნელოვანეს საკითხს და გააძლიერებს საქართველოს პარლამენტის სიფრთხილეს თანამეგობრობის სივრცეში ინტეგრაციული პროცესების განვითარებისადმი. ზემოთქმულიდან გამომდინარე, საქართველოს პარლამენტი მიიჩნევს:

1. რუსეთის ფედერაციის ფედერალური საკრებულოს სახელმწიფო სათათბიროს 1996 წლის 15 მარტის გადაწყვეტილებას ბელოვეჟის შეთანხმების დენონსირების შესახებ, საქართველოს სახელმწიფოს სუვერენიტეტის ხელყოფის მცდელობად.

2. საქართველოს პარლამენტის საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტს დაევალოს დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაში საქართველოს წევრობის მიზანშეწონილობის საკითხის შესწავლა. ამ მიზნით ჩატარდეს კონსულტაციები საპარლამენტო ფრაქციებთან. არასაპარლამენტო პარტიებთან და საზოგადოებრივ ორგანიზაციებთან, შინაგან საქმეთა, საგარეო, სახელმწიფო უშიშროების და თავდაცვის სამინისტროების წარმომადგენლებთან. საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტმა ორი კვირის ვადაში წარმოუდგინოს საქართველოს პარლამენტს მოხსენება გაწეული მუშაობის შედეგების შესახებ.

საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე
ზურაბ ჟვანია
გაზ. „საქართველოს რესპუბლიკა“. 3 აპრილი, 1996 წ. №62 (2175). გვ. 1

„რეზონანსი“: როგორი იქნება პარლამენტისა და კონტროლის პალატის ურთიერთობა?

ზურაბ ჟვანია: ბოლო თვეების განმავლობაში გამოიკვეთა ძალიან აქტიური თანამშრომლობა. ასე რომ, ის მხოლოდ გაღრმავდება. მიუხედავად სიძნელეებისა, რაც მას თავის საქმიანობაში გააჩნია, მან უნდა ბოლომდე გასწიოს თავისი ტვირთი. კენჭისყრის შედეგები ნათელ წარმოდგენას უქმნის ყველას, რომ პრეზიდენტი და პარლამენტი სწორედ შავიშვილის თანამშრომლობის პრინციპულობას აფასებს და მასზე გაცემული ჩვენი მანდატი გულისხმობს, რომ კიდევ უფრო ენერგიულად გააგრძელებს კურსს.

„რ.“: შავიშვილის გადადგომის ერთ-ერთი მიზეზი, არაოფიციალური წყაროებით გახლდათ აღმასრულებელ ხელისუფლებაში არსებული მოწინააღმდეგეები.

ზ.ჟ. ეს ჯობია მასთან დააზუსტოთ. მაგრამ ჩემთან პრივატული საუბრების დროს, მას არასდროს დაუყენებია ეს მიზეზად. მოწინააღმდეგე ბუნებრივია ჰყავს მას ყველანაირ სტრუქურებში, მაგრამ, არა მგონია, შავიშვილი იყოს პიროვნება, რომელსაც ეს გარემოება შეუქმნიდა ასეთ გადაულახავ პრობლემებს. ჩემთვის, ყოველ შემთხვევაში, არაფერია ცნობილი იმის თაობაზე, რომ ვინმე გამწარებით და მიზანმიმართულად ებრძოდეს შავიშვილს. მე ვგულისხმობ ხელისუფლების უმაღლეს ეშელონებს.

„რ.“: ამ მიმართებით რამდენად კარგად მუშაობს კორუფციასთან ბრძოლის კომისია?

ზ.ჟ. კომისიამ საკმაოდ სერიოზულად დაიწყო მუშაობა. უნდა გვესმოდეს, რომ ეს არ არის ის საქმიანობა, სადაც შეიძლება ერთი-ორი კვირის განმავლობაში ველოდოთ რაიმე ხმაურიან სკანდალებს. ეს არის უმძიმესი და ურთულესი საქმიანობა.

„რ.“: რჩეულიშვილმა განაცხადა, რომ საკადრო პოლიტიკა უნდა იყოს გამჭვირვალე და ის კულისებში არ უნდა წყდებოდეს.

ზ.ჟ. კულისებში ჩვენი საკადრო პოლიტიკა არ წყდება. უნდა ვთქვა, რომ რჩეულიშვილის სპეკულაციები იმასთან დაკავშირებით, რომ მოქალაქეთა კავშირი რაიმე საკადრო საკითხებში ერევა, სასაცილოა. ეს დღევანდელ სხდომაზეც გამოჩნდა. როდესაც მე შეკითხვა დავუსვი ბატონ შავიშვილს, მოქალაქეთა კავშირიდან რამდენი მუშაობს კონტროლის პალატაში. უბრალოდ არ ყოფილა პრეცედენტი, რომ ბოლო პერიოდის განმავლობაში მას აეყვანოს თანამშრომელი იმის გამო, რომ ის არის მოქალაქეთა კავშირის წევრი.

გიორგი კალანდაძე
გაზ. „რეზონანსი“. 29 ივნისი, 1996 წ. №99 (515). გვ. 2

1-12 ივლისს სტამბულში ჩატარდა ევროპის საბჭოსა და შავი ზღვის სანაპირო ქვეყნების საპარლამენტთაშორისო ასამბლეათა გაერთიანებული კონფერენცია, რომელიც შავი ზღვის ეკოლოგიურ პრობლემებს მიეძღვნა. შავი ზღვის წყლების დაბინძურებისაგან დაცვის თემას პარალელურად მიჰყვებოდა მწვავე დისკუსია რუსეთისა და თურქეთის დელეგაციებს შორის ბოსფორის სრუტის სტატუსის შესახებ. რუსეთს, ბოსფორის სრუტის გავლით, „აზერბაიჯანის ნავთობის“ ნოვოროსიისკიდან ევროპისაკენ გატანა სურს. თურქეთი ამის წინააღმდეგია. რადგან თურქულ სრუტეებში გადაზიდვათა გაზრდა ეკოლოგიური თვალსაზრისით, მიუღებელი იქნებოდა ქალაქ სტამბულისთვის.

რეზონანსი ესაუბრა საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარეს, ზურაბ ჟვანიას, რომელიც, ამავე დროს, შავი ზღვის სანაპირო ქვეყნების ანუ ბისეკის საპარლამენტთაშორისო ასამბლეის თავმჯდომარეა და ხელმძღვანელობდა სტამბულის კონფერენციას.

„რ.“: რა ტენდენცია აღინიშნა კონფერენციაზე, ვის სასარგებლოდ გადაწყდება ეს პრობლემა, თურქეთის, თუ რუსეთის?

ზ.ჟ. ბოსფორის საკითხი ასე ცალსახად არ გადაწყდება. შავი ზღვის ხმელთაშუა ზღვასთან დამაკავშირებელი წყლების სტატუსი შესაძლებელია მხოლოდ მრავალმხრივ შეთანხმების შედეგად გადაწყდეს. მაგრამ, რა თქმა უნდა, საერთაშორისო საზოგადოება, და მათ შორის, ჩვენც, გაგებით ეკიდება ამ ობიექტურ რეალობას, რომ ბოსფორის გამტარუნარიანობა საკმაოდ შეზღუდულია. უკვე იყო სრუტეში ტანკერების აალების რამდენიმე შემთხვევა, რამაც კატასტროფული შედეგები გამოიღო. ბოსფორის სრუტეში სანავთობე გადაზიდვების გაზრდა 12 მილიონიანი სტამბულისათვის ძალიან მძიმე გადაწყვეტილება იქნებოდა. ალბათ ამიტომ ექსპლოატაციის მომატება მოსალოდნელი არ არის. ბოსფორის, და საერთოდ „თურქული სრუტეების“ სტატუსი უახლოეს მომავალში, ეკოლოგიური კონტროლის გამკაცრებისაკენ შეიძლება შეიცვალოს.

„რ.“: როგორ ასახვას ჰპოვებს ბოსფორის პრობლემა და მისი გადაჭრა საქართველოს მომავალზე?

ზ.რ. საქართველოს საკუთარი სატრანსპორტო და ეკონომიკური ინტერესები აქვს. დავუშვათ, თუ ლაპარაკია საქართველოს გავლით ნავთობის გადატანაზე, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ალბათ საქართველოსათვის ძალიან საინტერესო ვარიანტი იქნება, როდესაც ნავთობსადენის რაღაც მონაკვეთი გაივლის ჩვენს ტერიტორიაზე და ტერმინალი თურქეთის ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროზე იქნება. ის, რომ ერთ-ერთი ტერმინალი უნდა იყოს საქართველოს სუფსის პორტში, უკვე პრაქტიკულად გადაწყვეტილია. სულაც რომ დაიხუროს ბოსფორი ნავთობის ტანკერებისათვის. ჩვენ ნუ დაგვავიწყდება, რომ თავად შავი ზღვის სანაპიროს სახელმწიფოები - ბულგარეთი, რუმინეთი, უკრაინა და მათი მიმდებარე ქვეყნები, უზარმაზარ ბაზარს წარმოადგენს ნავთობპროდუქტებისათვის. ნავთობით მათი დაკმაყოფილება კი, იმ მაქსიმალური სიმძლავრეების გათვალისწინებით, რომლებზეც ყველაზე ოპტიმისტურ შემთხვევაში ჩვენი ნავთობის ტერმინალები შეიძლება გავიდნენ, უკვე დიდი წარმატება იქნებოდა.

რუსეთისა და თურქეთის დელეგატთა ურთიერთობა მწვავე ხასიათს იღებს მაშინ, როდესაც საქმე ეხება ბოსფორის სრუტეს. მე ხაზი მინდა გავუსვა, რომ სტამბულის კონფერენცია მიეძღვნა ეკოლოგიურ პრობლემებს. შავი ზღვა მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე დახურული ზღვაა და მისი მსოფლიო ოკეანესთან დაკავშირების ერთადერთ საშუალებას სწორედ ბოსფორის სრუტე წარმოადგენს.

საქართველოს დელეგაციამ გამოხატა საკუთარი პოზიცია, რომ ეკოლოგიური პრობლემების გადაწყვეტისას ობიექტურად შეფასდეს გარემოზე ზეგავლენა და ესა თუ ის საკითხი პოლიტიკური სპეკულაციის საგანი არ გახდეს. მაგალითად, საქართველოს წარმომადგენლებმა უსაყვედურეს თურქეთის მხარეს, რომ როდესაც ის სამართლიანად აყენებს ბოსფორის ეკოლოგიურ საკითხს, არ შეიძლება ეწინააღმდეგებოდეს ჭოროხზე ჰესების კასკადის მშენებლობის წინ დამოუკიდებელი საერთაშორისო ექსპერტიზის ჩატარებას. ქართველი ექსპერტების შეფასებით, თურქეთის მცირე ჰიდროელექტროსადგურების მშენებლობა გამოიწვევს საკმაოდ სერიოზულ პრობლემებს - აჭარის და მთლიანად საქართველოს შავი ზღვის სანაპიროს ნგრევას და გაზრდის „ზღვის შემოტევას“.

„რ.“: შავი ზღვის ეკოლოგიური მომავლის შესახებ რა პერსპექტივა არსებობს?

ზ.ჟ. შავი ზღვისპირა ქვეყნების აბსოლუტური უმრავლესობა თავისი განვითარების სრულ პერიოდს გადის. ჩვენი რესურსები საკმაოდ შეზღუდულია საიმისოდ, რომ რაიმე ქმედითი ნაბიჯის გადადგმა მოვახერხოთ. სწორედ ამიტომ ძლიერი და გავლენიანი ევროპული ინსტიტუტების მხარდაჭერა ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია.

ევროპის საბჭო, კონტინენტის ერთ-ერთი ყველაზე ავტორიტეტული და ტრადიციული საპარლამენტთაშორისო გაერთიანება ინფორმაციას ამ მიმართულებით რეგულარულად მოისმენს. და საერთოდ, ევროპის პოლიტიკურ კალენდარში შავი ზღვის ეკოლოგიურ პრობლემას მომავალში მნიშვნელოვანი ადგილი დაეთმობა.

ესაუბრა გია ყანდაშვილი
გაზ. „რეზონანსი“. 15 ივლისი, 1996 წ. №112 (528). გვ. 1-2

როგორ ესახება საქართველოს რეგიონული ინტეგრაციის მომავალი და თავისი ადგილი მასში?

თვით იდეა სტრუქტურის შექმნისა, რომელიც შავიზღვისპირეთის ქვეყნებს აერთიანებს, მეტად საინტერესო და სასარგებლოა, პირველ რიგში, ეკონომიკური თანამშრომლობის თვალსაზრისით. თუმცა, რა დასამალია, როგორც შავიზღვისპირეთის ეკონომიკური თანამშრომლობის საპარლამენტო ასამბლეის თავმჯდომარემ, უნდა განვაცხადო, რომ ჯერჯერობით, ჩვენი მოღვაწეობა არც ისე ეფექტურია. ამისათვის საკმარისი არაა მხოლოდ გენერალური ასამბლეისა და ცალკეული კომიტეტების სხდომების ჩატარება. იქ მიღებულმა გადაწყვეტილებებმა რეალურად უნდა გააუმჯობესოს ჩვენი ამომრჩევლების ყოველდღიური ცხოვრება.

რაც შეეხება საქართველოს, ნებისმიერი პატარა სახელმწიფოს საგარეო პოლიტიკური მოღვაწეობის პრინციპი, სულ უფრო მეტი რეგიონალური ორგანიზაციების მუშაობაში მიიღოს მონაწილეობა. ეს პოლიტიკური ან ეკონომიკური ინტერესების რეალიზაციის დამატებით შესაძლებლობას იძლევა. შავიზღვისპირეთის აუზი კი, დღეს ევროპის ერთ-ერთ ყველაზე უფრო ინტენსიურად განვითარებადი რეგიონია. უახლოეს მომავალში ვფიქრობ, აქ მკვეთრად გაიზრდება სასაქონლო ნაკადი. შავი ზღვა ევროპულ ქვეყნებს ცენტრალურ აზიას დაუკავშირებს. რუსეთის უზარმაზარ პოტენციალსაც თუ გავითვალისწინებთ, შავი ზღვა მისთვისაც ტვირთის გადაადგილების მარშრუტად იქცევა.

შავიზღვისპირეთის ეკონომიკური თანამშრომლობის ამოცანაა რეგიონალური კავშირების კოორდინირება, ორგანიზება, ქაოსის თავიდან აცილება. შავიზღვისპირეთის თანამშრომლობა უაზრობაა რუსეთის მონაწილეობის გარეშე. მისი პოზიცია მნიშვნელოვნად განსაზღვრავს ამ რეგიონის განვითარებას.

მიუხედავად ამისა, როგორც სტამბოლის კონფერენციამ ცხადყო, შავიზღვისპირეთის ქვეყნების ინტერესები არ ემთხვევა. მაგალითად, გრძელდება პოლემიკა კასპიის ნავთობსადენების შესახებ.

ამ საკითხის ირგვლივ საქართველოსა და რუსეთის პოზიციები აბსოლუტურად იდენტურია. რა თქმა უნდა, უნდა გავითვალისწინოთ პოზიციები თურქეთისა, რომელიც ამტკიცებს, რომ ბოსფორი გადატვირთვისა და თავისი ეკოლოგიური მდგომარეობის გამო, ვერ აიტანს დამატებით დატვირთვას, რაც კასპიის ნავთობის ტრანსპორტირებასთანაა დაკავშირებული. მთავარია, თავი ავარიდოთ პოლიტიკურ უკიდურესობებსა და სიტუაციის დრამატიზმს.

რეგიონის პოლიტიკურ პრობლემებზე თუ ვილაპარაკებთ, ალბათ ეს პირველ რიგში კავკასიას ეხება?

დიახ, აქაც პრაქტიკულად, საქართველოსა და რუსეთის ინტერესები ემთხვევა. ესაა სტაბილური მშვიდობის დამყარება, რა თქმა უნდა, არსებულ საზღვრებში. რამეთუ, უმცირესი პრეცედენტი ან ტერიტორიული მთლიანობის საკითხზე, თუნდაც ახალ აფეთქებას გამოიწვევს. ამაში საქართველო საკუთარ ტრაგიკულ მაგალითზე დარწმუნდა. შეიძლება გავიხსენოთ, თავის დროზე პრეზიდენტი ედუარდ შევარდნაძე რომ გვაფრთხილებდა, აფხაზური პრობლემა უეჭველად რუსეთშიც ჰპოვებს გამოძახილსო. იმედი მაქვს, მორალის, როგორც ქართველი, ასევე რუსი პოლიტიკოსებისათვის ნათელია, მკაცრი ზომებით ვერაფერს მივაღწევთ იმ ხალხთან, რომელიც სეპარატისტულ მოძრაობას უდგას სათავეში. საერთო ენა უნდა გამოინახოს, უნდა წარიმართოს პოლიტიკური დიალოგი, ამასთან, აშკარად და უმნიშვნელოვანესად უნდა აღინიშნოს, რომ გადაწყვეტილების მიღება მხოლოდ არსებული საზღვრების ფარგლებშია შესაძლებელი.

საქართველოს აქტიურობა შავ ზღვასთან დაკავშირებით ხომ არ ნიშნავს, რომ იგი სნგ-ს გარეშე ეძებს ინტეგრაციულ შესაძლებლობებს?

უკვე მოგახსენეთ, რომ პატარა სახელმწიფომ უარი არ უნდა თქვას შესაძლებლობათა ნებისმიერ მხარეზე. ჩვენ ყურადღებით ვადევნებდით თვალს რუსეთის საპრეზიდენტო არჩევნებს, რადგან მიგვაჩნდა, რომ ელცინის არჩევა ძალზე შეუწყობს ხელს სნგ-ში ინტეგრაციული პროცესების განვითარებას. ამას ჩვენთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს, - ასეთ სახელმწიფოსთან გვაინტერესებს და გვსურს თანამშრომლობა. ესაა ჩვენი პროდუქციისათვის უზარმაზარი ბაზარი, ნედლეულის მომწოდებელი და მთავარი კი, ჩვენი ტრადიციული, საუკუნეების განმავლობაში დამკვიდრებული უნიკალური კულტურული და ადამიანური ურთიერთობანია.

რა თქმა უნდა, ინტეგრაცია ბუნებრივი ტემპით, ყოველგვარი ძალდატანების გარეშე უნდა წარიმართოს. ეს პროცესი გულისხმობს, რომ მასში მონაწილე თითოეული მხარე დარწმუნებულია, რომ ნებისმიერი მორიგი ნაბიჯი თანამშრომლობის საქმეში განამტკიცებს ეროვნულ უშიშროებასა და აამაღლებს საკუთარ მოქალაქეთა კეთილდღეობას. მნიშვნელოვანია ფსიქოლოგიური ფონიც. ნომერ პირველ საკითხად რჩება აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონების პრობლემათა საბოლოო გადაწყვეტა. სწორედ ეს იქნება გამოცდა იმისა, შევქმნით თუ არა სნგ-ში ნამდვილ ეფექტურ მექანიზმს, რომელიც შეძლებს კონკრეტული და ძალზე მტკივნეული პრობლემების გადაჭრას. თუ ეს ასეა, მაშინ მომხრე ვართ ღრმა ინტეგრაციისა.

იბეჭდება შემოკლებით. სეგოდნია. №160
გაზ. „კვირის პალიტრა“. 9-15 სექტემბერი, 1996. №36 (73). გვ. 3

18 სექტემბერს საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარემ ზურაბ ჟვანიამ პარლამენტის პლენარულ სხდომაზე ცხინვალის რეგიონსა და აფხაზეთში სეპარატისტთა მიერ დანიშნულ არჩევნებთან დაკავშირებით გააკეთა სპეციალური განცხადება.

„მე როგორც საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარემ მინდა განვაცხადო:

აფხაზეთში სეპარატისტული რეჟიმის მიერ დანიშნული არჩევნები მიზნად ისახავს ერთადერთს - ამ ტერიტორიაზე ქართული, და არა მხოლოდ ქართული მოსახლეობის წინააღმდეგ განხორციელებული გენოციდისა და ეთნიკური წმენდის შედეგების დაკანონებას.

ჩვენთვის გასაკვირი არ არის, რომ იმ რეჟიმმა, რომელიც პახუსისმგებელია აფხაზეთში კაცობრიობის წინაშე ჩადენილ დანაშაულსა და ბოროტმოქმედებაზე, გადადგა ეს ნაბიჯი.

ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია ის, რომ ეს გადაწყვეტილება მიღებულია მაშინ, როცა აფხაზეთში ხორციელდება რუსეთის სამშვიდობო მისია. ყველაზე მნიშვნელოვანი და შემაშფოთებელი გახლავთ მთლიანად რუსეთის სახელმწიფოს როლი და, კერძოდ რუსეთის სამშვიდობო ძალების ფუნქცია და დანიშნულება მთელ ამ პროცესში.

რუსეთმა საქართველოს შესთავაზა შუამავლის როლი მშვიდობიანი მოლაპარაკების პროცესში და სამხედრო სამშვიდობო მისიის შესრულება კოფლიქტის ზონაში.

რუსეთის ფედერაციისა და საქართველოს პრეზიდენტებმა ხელი მოაწერეს მთელ რიგ შეთანხმებებს, რომლებიც გულისხმობდნენ ჩვენს ქვეყნებს შორის ურთიერთობათა აგებას სტრატეგიული თანამშრომლობის სიბრტყეში.

ამგვარი თანამშრომლობის ერთ-ერთ უმთავრეს ნაწილად ჩვენ განვიხილავთ რუსეთის აქტიურ დახმარებას კონფლიქტების მოწესრიგებაში, ლტოლვილთა დაბრუნებასა და ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენაში, ისევე, როგორც სამხედრო-სტრატეგიულ პარტნიორობას, რაც გულისხმობდა რუსეთის სამხედრო ბაზების არსებობას საქართველოს ტერიტორიაზე. სხვა მრავალ საკითხს, რომელიც უკავშირდება ჩვენი საგარეო თუ საშინაო პოლიტიკის ძირითად მიმართულებებს.

სეპარატისტული რეჟიმის განცხადება არჩევნების ჩატარების შესახებ, ჩვენი მხრიდან შეიძლება იყოს აღქმული მხოლოდ ერთგვარად - რუსეთის სამშვიდობო ძალები მდინარე ენგურზე განლაგებულია ერთადერთი მიზნით - დააკანონონ აფხაზეთში ეთნიკური წმენდა და გენოციდი, ერთმა მუჭა ადამიანებმა შეძლონ ჩადენილ დანაშაულებათა და სისხლის ღვრის ლეგალიზაცია, თუნდაც ნაწილობრივი დაკანონება.

კიდევ ერთხელ ვადასტურებ და ამით გამოვხატავ დეპუტატთა კორპუსის უმრავლესობის აზრს - საქართველო მზად არის რუსეთთან სტრატეგიული თანამშრომლობისათვის. ჩვენ მზად ვართ ერთად დავიცვათ ჩვენი ინტერესები და უმთავრესი - ჩვენი ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობა.

მაგრამ ბოლო დროის მოვლენები ჩვენ გვაიძულებს ძალიან სერიოზულად გადავხედოთ ყველა იმ საკითხს, რომელიც უკავშირდება სამშვიდობო ძალების ფუნქციას აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში. სამხედრო ხელშეკრულებების მთელ იმ კომპლექსს, რომელიც ხელმოწერილია და რუსეთის სამხედრო ბაზების საქართველოს ტერიტორიაზე არსებობას ითვალისწინებს.

უნდა გავაცნობიეროთ, რომ საუბარი შეიძლება იყოს სერიოზულ ცვლილებებზე ჩვენი ქვეყნის პოლიტიკაში.“

გაზ. „ახალი თაობა“. 19 სექტემბერი, 1996 წ. №143 (320). გვ. 1-2

17 სექტემბერს პლენარულ სხდომაზე პარლამენტარებმა მოითხოვეს, რომ უმაღლესმა საკანონდებლო ორგანომ კიდევ ერთხელ დააფიქსიროს პოზიცია აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში ბოლო დროს მიმდინარე მოვლენებთან დაკავშირებით. ამის გამო, 18 სექტემბერს პარლამენტის თავმჯდომარემ ზურაბ ჟვანიამ პლენარულ სხდომაზე გააკეთა განცხადება.

მასში კერძოდ ნათქვამია, რომ ჩვენ ყველანი უკიდურესად აღელვებულნი და დაძაბულნი ვართ აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში განვითარებული მოვლენების გამო. უწინარესად ეს ეხება სეპარატისტული რეჟიმის მიერ ამ რეგიონებში არჩევნების დანიშვნას.

აღმაშფოთებელია საპარლამენტო არჩევნების დანიშვნა აფხაზეთში რომელიც ეთნიკური წმენდისა და გენოციდის შედეგად გაწმენდილია არა მხოლოდ ქართველების, არამედ სხვა ეროვნების ადამიანებისაგანაც. ჩვენი აზრით, ამ არჩევნების მიზანი მხოლოდ ერთადერთია - გენოციდის დაკანონება. უნდა აღინიშნოს, რომ ეს გადაწყვეტილებანი მოულოდნელი არ იყო. ბევრად მნიშვნელოვანია ის ფაქტი, რომ ეს ხდება მაშინ, როდესაც ამ ტერიტორიაზე ხორციელდება რუსეთის სამშვიდობო მისია, მაშინ, როდესაც რუსეთმა საქართველოს შესთავაზა თავად ეკისრა შუამავლის როლი კონფლიქტის მოწესრიგებაში, რომელიც უნდა განხორციელებულიყო საქართველოსა და რუსეთის პრეზიდენტების მიერ ხელმოწერილ ხელშეკრულებათა თანახმად სტრატეგიული თანამშრომლობის სიბრტყეში, და საქართველომაც მიიღო წინადადება.

როგორც პარლამენტის თავმჯდომარე ვაცხადებ, თქვა ზურაბ ჟვანიამ, რომ აფხაზეთის რეჟიმის მიერ არჩევნების მოწყობასთან დაკავშირებული განცხადება იმის დასტურია, რომ რუსეთის სამშვიდობო ძალების გამაგრება ენგურზე მხოლოდ იმისათვის მოხდა, რათა დაკანონდეს საზღვარი აფხაზეთსა და საქართველოს შორის, რომ მოხდეს რუსეთის სამშვიდობო ძალების ხიშტებზე დამყარებული აფხაზეთის სეპარატისტული მთავრობის ლეგალიზაცია.

ამდენად, მიმაჩნია, თქვა ზურაბ ჟვანიამ, რომ პარლამენტი არ უნდა შემოიფარგლოს მხოლოდ და მხოლოდ აფხაზეთთან დაკავშირებით პარლამენტის დადგენილების შესრულების თაობაზე ინფორმაციის მოსმენით. კიდევ ერთხელ ვადასტურებ საქართველოს მზადყოფნას რუსეთთან თანამშრომლობის თაობაზე. მაგრამ ჩვენი ქვეყნის ერთიანობა - ეს არის სტრატეგიული ამოცანა - თქვა ზურაბ ჟვანიამ. მისი წინადადებით პარლამენტი 20 სექტემბრის სხდომაზე დაიწყებს ამ მნიშვნელოვან საკითხზე მსჯელობას. მოისმენენ პარლამენტის თავმჯდომარის მოადგილის, ვახტანგ ყოლბაიას, საგარეო საქმეთა კომიტეტის თავმჯდომარის კახა ჩიტაიას ინფორმაციებს. პარლამენტის თავმჯდომარის აზრით, უმაღლესმა საკანონმდებლო ორგანომ უნდა გაითვალისწინოს საკითხის მთელი სპექტრის სიმწვავე და დაიწყოს მსჯელობა ძირეულ, მნიშვნელოვან ცვლილებებზე ჩვენი ქვეყნის პოლიტიკაში აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონებთან დაკავშირებით.

საქინფორმი
გაზ. „საქართველოს რესპუბლიკა“.
19 სექტემბერი, 1996 წ. №189 (2302). გვ. 1

საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარემ, ზურაბ ჟვანიამ მოსკოვში გამგზავრების წინ თავისი მოსაზრება გამოთქვა რუსეთის მშვიდობისმყოფელებზე

როგორ უყურებს საქართველოს ხელისუფლება სახელმწიფოში მდგარ რუსულ არმიას?

მიველსამებით რუსეთთან თანამშრომლობას. ჩვენს მიწა-წყალზე რუსეთის სამხედრო ბაზების არსებობას იმიტომ დავთანხმდით, რომ ეს მოგვცემდა შესაძლებლობას ერთად მოგვეგვარებინა რეგიონის რთული პრობლემები. პირველ რიგში კი - საქართელოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა. სამხედრო ბაზების შესახებ ხელშეკრულებაში ქართულმა მხარემ ჩაწერა, რომ ამ დოკუმენტს მხოლოდ მაშინ მიეცემა ძალა, როცა კანონიერი ხელისუფლება თავის იურისდიქციას განავრცობს ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე, რაც დღემდე ვერ მოხერხდა.

ეს ხომ არ ნიშნავს, რომ რუსეთის მხედრობის რესპუბლიკაში ყოფნა არალეგიტიმურად მიგაჩნიათ?

ამჟამად რუსეთის მხედრობა საქართველოს ტერიტორიაზე სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე დგას, რაც აღელვებს ქართულ მხარესაც და რუსულსაც. ჩვენი მთავრობისადმი მკვეთრად ოპოზიციურმა პარტიებმა შექმნეს „სადეოკუპაციო კომიტეტი“. ეს ცხადყოფს, რომ საზოგადოების ბევრი წევრი საქართველოში რუსული არმიის ყოფნის წინააღმდეგია. ჩვენ, როგორც ხელისუფლება, ვალდებული ვართ, ანგარიში გავუწიოთ საზოგადოების განწყობილებას და დავიცვათ ქვეყნის ეროვნული ინტერესები.

როგორი პოზიცია აქვს საქართველოს პარლამენტს აფხაზეთში მდგარი სამშვიდობო ძალებისადმი?

ამ ძალების მანდატი თავიდან ითვალისწინებდა ლტოლვილთა დაბრუნების პირობების უზრუნველყოფას, სამწუხაროდ, ეს არ მოხდა. უფრო მეტიც, თითქმის, ყოველი კვირა ვღებულობთ ცნობებს აფხაზეთსა და იმ ტერიტორიებზე, რომელსაც რუსი სამშვიდობო ძალები აკონტროლებენ, სეპარატისტების მიერ ჩადენილ მკვლელობებზე. რა თქმა უნდა, ამგვარ მდგომარეობას პარლამენტი უარყოფითად ეკიდება. უნდა გითხრათ, რომ რუსეთის სამშვიდობო ძალებმა დადებითი როლი ითამაშეს ცხინვალის რეგიონში (საქართველოში ასე უწოდებენ სამხრეთ ოსეთს, - „იტოგი“ ) ვითარების სტაბილიზებისათვის ყველა პირობაა შექმნილი.

ამბობენ, რუსეთს არა აქვს კავკასიაში მოქმედების ერთიანი და მკაფიოდ ჩამოყალიბებული ხაზი.

მართლაც, ძნელია იმის თქმა, როგორია კავკასიაში რუსული პოლიტიკა. თითქოსდა ორ მოსაზღვრე ქვეყანას საერთო ინტერესები უნდა ჰქონდეთ. რადგან მათი მთავარი საზრუნავია, არ დაუშვან დეზინტეგრაციული პროცესები და ებრძოლონ აგრესიულ სეპარატიზმს. რაც შეხეება რუსეთის სამშვიდობო ძალებს, თუკი ისინი არ შეასრულებენ 1993 წლის შეთანხმებას, უნდა წავიდნენ.

„იტოგი“. 19 ნოემბერი.
გაზ. „კვირის პალიტრა“.
25 ნოემბერი - 1 დეკემბერი, 1996 წ. №47 (84). გვ. 3

პარლამენტმა აფხაზეთის საკითხის განხილვა ამჯერად გაზაფხულისთვის გადადო. ეს იმას ხომ არ ნიშნავს, რომ პარლამენტს ამ პრობლემის მოგვარების არანაირი რეალური ბერკეტი არ გააჩნია? მით უმეტეს, რომ აფხაზეთის შესახებ მიღებულ ორ დადგენილებას რაიმე რეალური და კონკრეტული შედეგი არ მოჰყოლია.

ვფიქრობ, არავის აქვს საფუძველი თქვას, რომ ორი ოქტომბრის დადგენილებას არანაირი შედეგი არ მოჰყოლია. პირიქით, ქართულ-აფხაზური მოლაპარაკებები, რომლებიც მოსკოვში მიმდინარეობდა, აგვისტო-სექტემბრის განმავლობაში აბსოლუტურ ჩიხში შევიდა. რუსეთის მხარეც თანდათან ძალიან პასიურ პოზიციაში გადავიდა. ამას მოჰყვა პრეზიდენტის ცნობილი მკვეთრი განცხადებები, გამოსვლები პარლამენტში და ოქტომბრის დადგენილება. ამ ნაბიჯებმა ახალი იმპულსი მისცა კონფლიქტის მოწესრიგების პროცესს: საქართველოს ხელისუფლებამ მიკიბვ-მოკიბვის გარეშე განსაზღვრა ის პირობები, რომლებიც შესაძლებლად გახდიდა რუსულ-ქართული ურთიერთობების კომპლექსის შემდგომ განვითარებას. ეს ძალიან სასარგებლო აღმოჩნდა - პროცესმა ახალ სიბრტყეზე გადაინაცვლა. მთელი გასული წლის განმავლობაში პარლამენტის ცხოვრებაში ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მოვლენა სწორედ ის იყო, რომ მას რეალურად აღმოაჩნდა უნარი, გავლენა მოეხდინა აფხაზეთის პრობლემის გადაწყვეტაზე.

თუ დღეს პარლამენტმა მიიჩნია, რომ უმჯობესია, საგაზაფხულო სესიაზე დაუბრუნდეს დებატებს აფხაზეთის თემაზე, ეს იმით არის გამოწვეული, რომ მრავალი მიმართულებით (სამშვიდობო კონტინგენტის განყოფილება და პერსონალური საკითხები, პოლიტიკური განცხადებები რუსეთის მხრიდან, კონფლიქტის მოგვარებასთან დაკავშირებული საერთო პოლიტიკური ფონი) საიმედო ტენდენციები შეინიშნება. თუმცა, რამდენჯერმე უკვე გვეგონა, რომ საკითხი დაიძვრებოდა და ტყუილი ილუზია გამოგვივიდა. ამჯერად პარლამენტმა გადაწყვიტა, დააკვირდეს, როგორ განვითარდა მოვლენები.

მაგრამ ოცდათერთმეტ იანვარს სამშვიდობო ძალების ვადა იწურება. რა იურიდიულ საფუძველზე დარჩებიან ისინი საქართველოში?

დღეს ისეთი ვითარებაა, რომ რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობაში მრავალ სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან მოვლენას, რუსეთის სამხედრო ბაზების ყოფნასაც კი საქართველოს ტერიტორიაზე, შესაბამისი იურიდიული ბაზა არ გააჩნია. კონსტიტუციით ეს ბაზები შეიძლება არსებობდეს მხოლოდ პარლამენტის მიერ შეთანხმების რატიფიკაციის შემდეგ. პროცესი დინამიკურია და ქართული მხარე არ აპირებს, ვინმეზე წინასწარ, მყარი გარანტიების გარეშე გასცეს თამასუქები. გარანტია კი ჩვენი სამშობლოს ტერიტორიული მთლიანობის საკითხია.

რაც შეეხება სამშვიდობო ძალების მანდატის გაგრძელება-არგაგრძელების საკითხს, ეს საკანონმდებლო ხელისუფლების უშუალო პრეროგატივა არ გახლავთ. მაგრამ თუ პარლამენტს მიმდინარე პროცესის შედეგები არ დააკმაყოფილებს, მინდა პირდაპირ ვთქვა, რომ თებერვალ-მარტში, როდესაც ამ საკითხს დავუბრუნდებით, ჩვენი გადაწყვეტილებები ძალიან მძაფრი იქნება.

საერთაშორისო ვითარება, ევრაზიის სივრცეში მიმდინარე პროცესები საქართველოს სასარგებლოდ განვითარდა. ოცდამეერთე საუკუნის ევრაზიული უსაფრთხოების კონცეფციაში ხაზგასმით არის აღნიშნული, რომ არც ერთი ქვეყნის ინტერესები არ უნდა დომინირებდეს სხვა ქვეყანაზე. ამ ფონზე ხომ არ დადგა დრო, როდესაც რუსეთის მიმართ საქართველოს საკმაოდ მკვეთრი სიტყვიერი პოზიცია შესაბამისი ქმედებით უნდა შეიცვალოს?

პოლიტიკაში სიტყვა ხშირად ბევრ ქმედებაზე უფრო მნიშვნელოვანია, თუ იგი სათანადო ადგილზე და სათანადო მომენტშია ნათქვამი. ჩვენ კარგად უნდა ავუწყოთ ფეხი ამ პროცესებს. რომლებიც თანამედროვე მსოფლიოში მიმდინარეობს. მსოფლიო პოლიტიკაში ედუარდ შევარდნაძის წარმატების ერთ-ერთი მთავარი გასაღები ის არის, რომ იგი ახერხებდა მისი მოქმედება ყოველთვის გასაგები და მისაღები ყოფილიყო მთელი მსოფლიოსთვის.

ასე რომ, ზუსტად უნდა დავინახოთ დიდ საერთაშორისო პოლიტიკაში მიმდინარე პროცესების დინამიკა. არც წინ უნდა გავუსწროთ პროცესებს, და, რა თქმა უნდა, არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება, ჩამოვრჩეთ. ჩემი შეფასებით საქართველო დღეისათვის ამას შესანიშნავად ახერხებს.

სტრატეგიული პარტნიორობის ქართული მოდელი რუსეთისთვის მიუღებელია. საქართველო მზად არის ბოლომდე გაითვალისწინოს დიდი მეზობლის ინეტერესები, მაგრამ რუსეთის პოლიტიკიდან გამომდინარე, აშკარაა, რომ სტრატეგიული პარტნიორობა მას ჩვენგან განსხვავებულად ესმის. ამ შეუთავსებლობის შეთავსების მცდელობა წყლის ნაყვად ხომ არ რჩება?

ევროპასა და მთელ მსოფლიოში, ყოველ შემთხვევაში ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში, დღეს სრულიად ახალი არქიტექტურა ყალიბდება. ქართველების ამოცანაა, ამ არქიტექტურაში განვსაზღვროთ ჩვენი ადგილი, რომელიც მაქსიმალურად შეესებამება ჩვენს ეროვნულ ინტერესებს, შორს მიმავალ სტრატეგიულ ინტერესს და ამოცანებს. მოხერხდება თუ არა ეს რუსეთის ფაქტორის გათვალისწინების გარეშე? რა თქმა უნდა, არა, ინფანტილიზმია ვიფიქროთ, რომ შეგვიძლია გავიჯახუნოთ კარი დარიალზე და ჩრდილოეთისკენ აღარ გავიხედოთ. ქართულმა პოლიტიკამ უნდა მოახერხოს ყველა იმ ძალის ინტერესთა დაბალანსება, რომლებიც ფოკუსირებულია ამიერკავკასიაში და, სახელდობრ, საქართველოში.

ედუარდ შევარდნაძეს აქვს ერთი საოცრად მრავლისმეტყველი ფორმულა: ჩვენ ყველგან მეგობრები უნდა ვეძებოთ. ეს, შესაძალოა ბანალურად ჟღერდეს ერთი შეხედვით, მაგრამ დღევანდელ ქართულ პოლიტიკას ყველაზე ზუსტად განსაზღვრავს. მეგობრები ზოგ შემთხვევაში თავისთავად არსებობენ, სტრატეგიული ინტერესების თანხვედრის გამო ან ისტორიული ტრადიციის ძალით. მაგრამ ჩვენს გარემოცვაში არაერთი სახელმწიფოა, რომელიც მეგობრად თავისთავად არ იგულისხმება. ჩვენი ძალისხმევა საიმისოდ უნდა მივმართოთ, რომ მათთანაც მოვძებნოთ საერთო ინტერესები და თუ მოკავშირეებად ვერ ვაქცევთ იმ ძალებს, რომლებმაც, შესაძლოა დამანგრეველი როლი შეასრულონ ჩვენი ქვეყნისთვის, გავანეიტრალოთ მაინც მათი გავლენა, ეს არის ზოგადი მიდგომა, რომლიდანაც გამომდინარეობს გადაწყვეტილებები ამა თუ იმ პარტნიორთან ურთიერთობის შესახებ.

მაგრამ საზოგადოებაში ერთგვარი ნიჰილისტური განწყობა სუფევს: რუსეთი, მტერია თუ მოყვარე, მაინც ვერსად გავექცევით...

ბოლო ორი წლის განმავლობაში ჩვენი ურთიერთობები რუსეთთან თვისობრივ ცვლილებას განიცდის. რამდენიმე წლის წინ ნებისმიერი გამვლელი იტყოდა, რომ რუსეთის გარეშე ვერსად წავალთ და ვერაფერს მოვახერხებთ. იმ ბლოკადამ, რომელიც, ნებსით, თუ უნებლიეთ, რუსეთმა საქართველოს გამოუცხადა (აფხაზეთის რკინიგზის გადაკეტვით; იმით, რომ ჩვენს მეწარმეებს უამრავი პრობლემა შეექმნათ რუსეთში სამოქმედოდ და სხვა) ძირეული ცვლილებები გამოიწვია ჩვენს საზოგადოებაში. ცვლილებების ვექტორი ასეთია: საქართველო გახდა ბევრად ნაკლებად დამოკიდებული რუსეთზე უპირველეს ყოვლისა ეკონომიკური თვალსაზრისით. ჩვენი მეწარმეების უდიდეს ნაწილს მხოლოდ რუსეთში საქმიანობის გამოცდილება ჰქონდა. დღეს ეს ადამიანები ორიენტირებული არიან სრულიად ახალ ბაზრებზე. ახალ მომწოდებლებზე, ახალ პარტნიორებზე. მრავალმა მათგანმა თურქული ისწავლა, ზოგიერთმა - ინგლისური ან გერმანული.

ვფიქრობ, წლევანდელ წელს, როდესაც თითოეული ჩვენი მოქალაქე ეცდება, გააანალიზოს, რა მდგომარეობაშია დღეს საქართველო, ამდენი სიძნელის ფონზე ერთი ძალზე ოპტიმისტური აზრი ყველას შეიძლება გაუჩნდეს. საქართველოს ნამდვილად შეუძლია დამოუკიდებლად არსებობა, რუსეთის თუ ნებისმიერი სხვა ქვეყნის გარეშე.

ქვეყნის მოსახლეობის დიდი ნაწილი უაღრესად გაჭირვებულ მდგომარეობაშია. დამოუკიდებლობის პოლიტიკური დეკლარირება შედგა. დამოუკიდებლობის ეკონომიკური საფუძველი კი ორივე ფეხით კოჭლობს. ამის ერთ-ერთი ძირითადი მიზეზი თითქმის ყველა სფეროში გაბატონებული კორუფციაა. ამან შეიძლება ისეთი სოციალური მღელვარება გამოიწვიოს, რომელიც პოლიტიკურ პროცესებზე აისახება. არადა, სახელმწიფოებრივი მიდგომა, ფართომასშტაბიან ღონისძიებათა კომპლექსი ქვეყნის ეკონომიკური დამოუკიდებლობის განსამტკიცებლად არ ჩანს. როგორ კომენტარს გაუკეთებთ ამ მდგომარეობას?

ეკონომიკაში არსებული გარკვეული წინსვლის მიუხედავად, ბოლომდე ვიზიარებ იმ შეფასებას, რომ საზოგადოებასა და უმაღლეს მმართველობით ორგანოებში კორუფციის საოცრად შემაშფოთებელი დონეა. ეს, პირადად ჩემთვის, ერთ-ერთი ყველაზე მტკივნეული თემაა, როგორც ცოცხალი ორგანიზმისთვის, რაღაც სტადიის შემდეგ, განუკურნებელი ავთვისებიანი სიმსივნე, ზუსტად ისეთსავე რანგის პრობლემას წარმოადგენს კორუფცია საზოგადოებისათვის. ეს არის არჩევანი ორ მდგომარეობას შორის. ან შევქმნით რეალურად დემოკრატიულ საზოგადოებას, სადაც მთავარი ღირებულება ცალკეული მოქალაქის ღირსება და ინტერესებია, ან ჩამოვაყალიბებთ კლანურ, თავიდან ბოლომდე დამპალ და კორუმპირებულ საზოგადოებას, სადაც რეალური კეთილდღეობა და საკუთარი შესაძლებლობების განხორციელების საშუალება, მხოლოდ ამ კლასის წევრებს და მათთან დაახლოებულ პირებს ექნებათ. ხალხმა არჩევანი დემოკრატიის სასარგებლოდ გააკეთა. ამდენად, დღეს ყველა პოლიტიკური ძალის განრიგში ერთ-ერთ უმთავრეს ადგილზე კორუფციის პრობლემა უნდა იდგეს, იმედი მაქვს, რომ თუ პრეზიდენტის განწყობილებას და პარლამენტში გაბატონებულ აზრს გავითვალისწინებთ, 1997 წელმა გარკვეული სიახლეები უნდა მოიტანოს ამ თვალსაზრისით.

რამდენადაც მე მესმის ქართული ეროვნული ხასიათი, ჩვენთვის წარმოუდგენელია კორუმპირებულ საზოგადოებაში არსებობასთან შეგუება. იმიტომ, რომ ამგვარ საზოგადოებაში მოქალაქეების უდიდესი ნაწილის ღირსება ყოველდღიურად ილახება. ადამიანები მარიონეტები ხდებიან რამდენიმე ბობოლა ოჯახის თუ ჯგუფის ხელში. ეს კი წარმოუდგენელია ჩვენი ისტორიიდან თუ ტრადიციებიდან გამომდინარე.

სოციალური პრობლემები რამდენად უკავშირდება კორუფციის საკითხს?

პირდაპირ და უშუალოდ. ამის გამოანგარიშება კალკულატორითაც კი შეიძლება. დღეს ბევრს ვლაპარაკობთ, რომ საგადასახადო თუ საბაჟო ადმინისტრაცია უნდა განმტკიცდეს. ეს ნიშნავს, რომ ამ სტრუქტურებში კორუფცია უნდა აილაგმოს. კორუფცია საგადასახადო სისტემაში იწვევს, რომ თითოეული ადამიანი, რომელიც რაღაც საქმიანობას ეწევა და იხდის ფულს, რომელიც გათვალისწინებულია სოციალური პრობლემებისათვის, განათლებისათვის, ჯანდაცვისათვის თუ სხვა, ამის ნაცვლად ჩინოვნიკის ჯიბეში ხვდება. ბიუჯეტის საშემოსავლო ნაწილში 50%-ით მეტი თანხა შევა საგადასახადო შემოსავლების აკრეფის ხარჯზე, თუკი იარსებებს მყარი პოლიტიკური ნება, რომ პრობლემა გადაწყდეს.

მე საბაჟო და საგადასახადო სამსახური დავასახელე. იგივე პრობლემაა უკლებლივ ყველა უწყებაში, იქნება ეს პოლიცია, ნებისმიერი სხვა სამართალდამცავი ორგანო, დაბალი და საშუალო რგოლის სასამართლოები, ნებისმიერი სამინისტრო, ნებისმიერი ლიზენციის უფლება, მუნიციპალური ორგანოები, მერია თუ სხვა. ადამიანი, რომელიც რაიმე საქმიანი ინიციატივით გამოდის, უამრავ თანხას იხდის, რომლის 10-15% თუ აღწევს სახელმწიფო ხაზინამდე. დანარჩენი ისევ ჩინოვნიკის ჯიბეს ავსებს. ამიტომაც არის, რომ საქართველოში დღემდე პოპულარულია სახელმწიფო სტრუქტურებში მუშაობა. დემოკრატიულ ქვეყნებში ეს, როგორც წესი, არც თუ ისე პრესტიჟული და სახარბიელოა, რადგან კერძო სექტორი გაცილებით მეტად შემოსავლიანია.

პარლამენტი, ფაქტობრივად თამაშის იმ წესებს აწესებს, რომელსაც ხელისუფლების სხვა შტოებიც მიჰყვებიან. რა ცვლილებებია მოსალოდნელი ამ თვალსაზრისით?

მხოლოდ პარლამენტი ნამდვილად ვერაფერს დააწესებს. შორს ვარ იმ აზრისგან, ვინმე დავარწმუნო, რომ მსგავსი პრობლემისგან პარლამენტი მთლიანად თავისუფალია. ბატონებმა გიორგი ბარამიძემ და მიხეილ სააკაშვილმა ძალიან საინტერესო კანონპროექტი მოამზადეს ანტიკორუფციული საქმიანობის გაძლიერებასთან დაკავშირებით. ეს კანონი ითვალისწინებს საშემოსავლო და ქონებრივი დეკლარაციის შემოღებას. უპირველეს ყოვლისა, ხელისუფლებაში მონაწილე თანამდებობის პირებისთვის რაც მთავარია, პრეზიდენტი უკიდურესად კატეგორიულადაა განწყობილი და ვფიქრობ, პრეზიდენტსა და პარლამენტს შორის ძალიან საინტერესო თანამშრომლობა განხორცილდება ამ თვალსაზრისით.

ყოველწლიურად უამრავი თანხა იკარგება ათასგვარი მაქინაციის შედეგად. კანონმდებლობა თითქოს, არსებობს, მაგრამ ძალიან იოლი გახდა მისი შემოვლა. იმის მიუხედავად, რომ ამ მხრივ უმძიმესი მდგომარეობაა, პასუხი სულ რამდენიმე ადამიანს თუ მოეკითხა. ეს არა მხოლოდ ეკონომიკურად ასუსტებს ქვეყანას, არამედ ფსიქოლოგიურად თრგუნავს ჩვეულებრივ მოქალაქეს.

საქართველოში საოცარი საკანონმდებლო ნიჰილიზმია. მოსახლეობას არ ვგულისხმობ. ადამიანები, რომლებიც ძალიან მაღალ თანამდებობებზე მუშაობენ სახელმწიფო სტრუქტურებში - ხელმძღვანელები, მთავრობის წევრები, მერები, გუბერნატორები - კანონის მიმართ რაღაც უცნაურ, ძმაბიჭურ დამოკიდებულებას ავლენენ, თითქოს კანონი რაღაც ისეთია, რასაც შეიძლება გაუღიმო, შორიდან ხელი დაუქნიო და შემოუარო. ამის ბევრი შემთხვევა გვაქვს. მაგალითად, კონსტიტუციის თანახმად, დედაქალაქში ჩაწერა გავაუქმეთ. აქ სალაპარაკო არავის არაფერი უნდა ჰქონდეს. მთელი კამპანიაა ატეხილი - რას აღარ აბრალებენ პარლამენტს. ცოტა ხნის წინ დედალაქის პროკურორი გამობრძანდა (რომელიც ძველი საბჭოთა ტრადიციით, კანონიერების უპირველეს დამცველად უნდა გვევლინებოდეს დედაქალაქში) და პარლამენტს დააბრალა, რომ თურმე ჩვენ ხელს ვუწყობთ დამნაშავეობის ზრდას დედაქალაქში. შემიძლია, ცალსახად განვაცხადო: ერთადერთი, რაც ამ გადაწყვეტილებას მოჰყვა - გარკვეულ უწყებებს ფულის კეთების საშუალება მოესპო თბილისსა და სხვა ქალაქებში. ამან, როგორც ჩანს, ბევრს დააკარგვინა წონასწორიბა.

იგივე ისტორია განმეორდა, როდესაც პარლამენტმა თბილისის მერიაში შექმნილი სრულიად უკანონო სალიცენზიო პალატა გააუქმა. ამას მოჰყვა კომენტარები, რომ პარლამენტი მერიას ხელს უშლის საქმიანობაში. თუ მერია თავის საქმიანობად მხოლოდ ფულისკეთებას და ქრთამების სხვადასხვა მანქანის შექმნას განიხილავს, ამაში პარლამენტი კიდეც უშლიდა ხელს და მომავალშიც შეუშლის. სხვა მხარე, ამ სალიცენზიო პალატას არანაირი დანიშნულება არ ჰქონია. მერიის ხელმძღვანლეობამ ისიც კი ბრძანა, რომ სალიცენზიო პალატის გაუქმების გამო მოხდა, რომ საავადმყოფოების სარდაფებში ღვეზელებს და ხაჭაპურებს ამზადებენ. საქმე კი ისაა, რომ მერიის შესაბამისი სამსახურები - სანეპიდსადგური და სხვა, რომლებმაც ეს არ უნდა დაუშვან, წყნარად იღებენ ქრთამს და საქმეს ამით ამთავრებენ.

ამ წელიწადში პარლამენტი ცდილობდა, კონცენტრაცია კანონშემოქმედებითი პროცესის აწყობაზე მოეხდინა. გაისიდან, ამასთან ერთად დიდ ყურადღებას დავუთმობთ საპარლამენტო კონტროლს აღმასრულებელ ხელისუფლებაზე. ჩვენ ყველას ვაიძულებთ, პატივი სცეს პარლამენტის გადაწყვეტილებებს, კონსტიტუციასა და კანონებს. ვინც ვერ ისწავლის ამ პირობებით მუშაობას, თანამდებობას დატოვებს.

ქვეყნის ბიუჯეტის ერთი უმთავრესი წყარო მეწარმეობის განვითარებაა. არადა, ქართული მეწარმეობა ერთ ადგილს ტკეპნის. ან უნდა დავუშვათ, რომ განსაკუთრებით უუნარო მეწარმეები ... რაც ნაკლებად თუ შეეფერება სიმართლეს, ანდა, სახელმწიფო და კერძოდ, საკანონმდებლო სისტემა მეწარმეობის განვითარების ანუ ფაქტობრივად სახელმწიფოებრიობის განმტკიცების არასწორ პოლიტიკას ატარებს.

ხელაღებით ვერ დავეთანხმები შეფასებას, რომ მეწარმეობის თვალსაზრისით საქართველოში ძალიან მძიმე ვითარებაა, განვითარების ტემპები სრულიად ნორმალურია და ოპტიმისტურია. 1997 წელს ჩვენი საწარმოები ბევრად უფრო აქტიურად ამუშავდება. დარწმუნებული ვარ, რომ ჩვენი საუკუნის ბოლოსათვის წარმოებული პროდუქციის დონით 80-იანი წლების მიწურულის პარამეტრებს მივაღწევთ. ოღონდ ცხადია, ეს იქნება ახალ ბაზრებზე ორიენტირებული და საერთაშორისო თვალსაზრისით კონკურენტუნარიანი პროდუქცია. დღეისათვის კი, კანონმდებლობის ხარვეზების მიუხედავად, მეწარმეებს გაცილებით მეტ პრობლემას კორუფცია უქმნის. შიდა ბაზრის დასაცავად, მეწარმეები იმპორტულ პროდუქციაზე გადასახადის აწევას მოითხოვენ. მე მათ ხშირად ვპასუხობ, რომ გადასახდის გაზრდას აზრი არ აქვს, რადგან ამ პროდუქციის უდიდესი ნაწილი საბაჟოებზე დღეისათვის განსაზღვრული გადასახადებითაც არ იბეგრება. მე ღრმად ვარ დარწმუნებული, რომ მეწარმეობის ერთ-ერთი მთავარი შემაფერხებელი კორუფციაა.

რა არის მთავარი წაინააღმდეგობა, რომელიც დისკომფორტს გიქმნით, როგორც პარლამენტის თავმჯდომარეს?

როგორც პარლამენტის თავმჯდომარე მაინც და მაინც დისკომფორტში არ ვგრძნობ თავს. ჯერჯერობით ძალიან კარგი პარტნიორული ურთიერთობა გვაქვს ყველა საპარლამენტო ფრაქციასთან, როგორი განსხვავებულიც უნდა იყოს ჩვენი პოზიციები, ვიცით, რომ ამოსავალი ყველას ერთი გვაქვს - ჩვენი ქვეყნის კეთილდღეობა. ეს უკლებლივ ყველა დეპუტატის და ფრაქციის მნიშვნელოვანი მონაპოვარია. მსიამოვნებს, რომ პარლამენტში გამოკვეთილ პოლიტიკურ ლიდერებთან მიხდება მუშაობა, ისინი ძალიან საინტერესო ადამიანები არიან, ვგულისხმობ როგორც ჩემს თანაფრაქციელებს, ისე სხვა ფრაქციების წარმომადგენლებს. ასე რომ, ამ თვალსაზრისით რაიმე დიდი და აღნიშნვის ღირსი პრობლემა არ გაგვაჩნია.

ხელისუფლების სხვა შტოებთან?

ხელისუფლების სხვა შტოებს ზოგჯერ ანერვიულებს პარლამენტის განწყობა, რომ მან მართლაც შეასრულოს ქვეყნის უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანოს ფუნქცია. მაგრამ ეს ჩვენი პრობლემა არ არის. ეს მათი პრობლემა და თავსატეხია. ჩვენ კი პირიქით, მხოლოდ იმისთვის განგვაწყობს, რომ ბევრად უფრო მობილიზებულად და შემართულად ვიმოქმედოთ.

თქვენი ვაჟიშვილი წელს პირველად ხვდება ახალ წელს. როგორ ხედავთ ჩვენი შვილების, ოცდამეერთე საუკუნის საქართველოს მოქალაქეების მომავალს. ხომ არ ფიქრობთ, რომ ვალების გარდა ვერაფერს გადავცემთ ახალ საუკუნეს?

შეიძლება ვალები კიდეც გადავცეთ, მაგრამ დღევანდელ მსოფლიოში ძალიან იშვიათია ქვეყანა, რომელსაც ვალი არ ჰქონდეს. ეს ცოტა სხვა საკითხია. იმაში კი, ... რომელიც ერთ-ერთი გამორჩეული იქნება მთელ დედამიწაზე.

პარლამენტის წლევანდელ საქმიანობაში ყველაზე დადებით მომენტად რა მიგაჩნიათ და თუ არის საკითხი, რომლის მოუგვარებლობა პარლამენტის სერიოზულ წარუმატებლობად შეგვიძლია მივიჩნიოთ?

წარუმატებლობით დავიწყებ. ძალიან დიდი უხერხულობა შექმნა იმან, რომ პარლამენტში მთლიანად დაირღვა საბიუჯეტო პროცედურა. მაგრამ ეს პარლამენტის ბრალი ნამდვილად არ ყოფილა. ჩვენ ჯერ კიდევ ივნისში, ქობულეთის ბიუროზე შევადგინეთ გრაფიკი. აგვისტოში სრული ტემპი უნდა აეღო საბიუჯეტო დებატებს და დეკემბერში კენჭი უნდა გვეყარა ბიუჯეტისათვის. საბიუჯეტო დებატები ნებისმიერი სრულფასოვანი პარლამენტისათვის მუშაობის უმნიშვნელოვანესი ასპექტია. ჩვენი კონსტიტუციის მქონე ქვეყანაში კი ბიუჯეტი მთავარი ბერკეტია პარლამენტის ხელში. ბიუჯეტის მიღების შემდეგ პარლამენტი ძალიან სერიოზულად გააანალიზებს ყველაფერს, რაც მოხდა. არცერთი ფრაქცია არ არის განწყობილი საიმისოდ, რომ შექმნილ მდგომარეობაზე თვალი დახუჭოს. რაც შეეხება წარმატებებს, მე ვიტყოდი, რომ ჩვენს პარლამენტში ყალიბდება ჩვევები, რომლებიც ტრადიციული დემოკრატიის პირობებში მომუშავე პარლამენტარებისთვისაა დამახასიათებელი. უცხოელი დამკვირვებლები აღნიშნავენ, რომ საქართველოს პარლამენტი სრულიად განსაკუთრებულ ადგილს იკავებს ჩვენი რეგიონის ქვეყნების პარლამენტებს შორის. კანონშემოქმედების თვალსაზრისით სერიოზული წარმატებები გვაქვს, თუმცა ნამდვილად არ ვარ კმაყოფილი კანონების ხარისხით.

პირადად ჩემთვის მნიშვნელოვანი იყო, რომ ერთ-ერთი ჩემი ჩანაფიქრი, როგორც პარლამენტის თავმჯდომარის - რომ ქართული პარლამენტი გამჭვირვალე სტრუქტურად ვაქციოთ - უკვე ხორციელდება. ეს მთავარია, რაც ჩემი თავმჯდომარეობის პერიოდში მინდა მოვასწრო. ძალიან მიხარია, როდესაც ბავშვები ანთებული თვალებით აკვირდებიან სად და როგორ დევს მათ პარლამენტში, იმ პარლამენტში, რომელიც მათ ინტერესებს და ნება-სურვილს გამოხატავს.

საქართველომ წელს ძალზე სერიოზული ნაბიჯები გადადგა ევროპული ინტეგრაციის მიმართულებით. უპირველეს ყოვლისა, ეს არის ევროკავშირთან პრეზიდენტ ედუარდ შევარდნაძის მიერ ხელმოწერილი შეთანხმება. ევროსაბჭოში სპეციალური სტატუსის მიღება და ჩვენი საპარლამენტო დელეგაციის აქტიური ჩართვა ევროპის ყველაზე ავტორიტეტულ საპარალამენტთაშორისო ასამბლეის საქმიანობაში.

თუ რაიმე წარმატებას მივაღწიეთ, ამის საწინდარი იყო ურთიერთობების ის სტილი და ტრადიცია, რომელიც ჩამოყალიბდა ოპოზიციასა და უმრავლესობას, ჩვენს პარლამენტში მოქმედ ყველა პოლიტიკურ დაჯგუფებას შორის.

საახალწლო და სამხიარულო განწყობით რომ დავასრულოთ საუბარი. სანამ ხელისუფლებაში არ ბრძანდებოდით, პოლიტიკური ანეკდოტები, როგორც ყველას, ალბათ თქვენც გიყვარდათ. ეხლა, როდესაც ხელისუფლებაში ხართ, როგორ უყურებთ პოლიტიკურ ანეკდოტს?

პოლიტიკური ანეკდოტები ყოველთვის ძალიან მიყვარდა და ახლაც მიყვარს. ჩემს შესახებ შთამბეჭდავი ანეკდოტი არ გამიგია, მაგრამ ბავშვები რომ ვახსენე, რომლებიც პარლამენტში მოდიან, ერთმა მათგანმა შთაბეჭდილებების წიგნში ასეთი ჩანაწერი გააკეთა: «прошла зима, наступит лето, спасибо Жвания за это». სხვათა შორის, ეს ძველი სახუმარო ლექსია და იმ დამოკიდებულებას ასახავს, რაც ნებისმიერ ქვეყანაში არსებობს ნებისმიერი ხელისუფლების მიმართ. ასე რომ, სრულ გარანტიას ვაძლევთ ჩვენს მოქალაქეებს, რომ ზამთრის შემდეგ უეჭველად დადგება გაზაფხული.

ესაუბრა ია ანთაძე
გაზ. „კავკასიონი“. 31 დეკემბერი, 1996 წ. №231 (524). გვ. 3-4

ზურაბ ჟვანია - საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე, სოციოლოგიური გამოკითხვით ახალგაზრდა პოლიტიკოსებს შორის საუკეთესო პოლიტიკური მოღვაწე, რომლისთვისაც, როგორც ადამიანისთვის, გასული წელიწადი მნიშვნელოვანი იყო ვაჟიშვილის - ბესარიონ ჟვანიას შეძენით; როგორც პოლიტიკოსისათვის, იმით, რომ პარლამენტმა შეძლო ერთსულოვნად მიეღო გადაწყვეტილება აფხაზეთთან დაკავშირებით.

ეს იყო ქართული პოლიტიკის დიდი გამარჯვება, - ამბობს იგი - იმ წლების შემდეგ, როდესაც დაქსაქსული ვიყავით, მოვახერხეთ ერთ პოზიციამდე მისვლა. ეს არ ნიშნავს, რომ ყველას ერთნაირი შეხედულებები გვაქვს, პირიქით, მაგრამ ყველამ ერთად ვიპოვეთ ურთიერთწინააღმდეგობების დასაძლევი გზები და თანხმობისკენ გადასადგმელი ნაბიჯები.

და მაინც, რითი იყო მნიშვნელოვანი 1996 წელი საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარისთვის?

ეს იყო პირველი წელიწადი, როდესაც ჩვენ ახალი კონსტიტუციის შესაბამისად ვცხოვრობდით. ეს გახდა სრულიად ახალი სახელმწიფოებრივი ჩვევების, წეს-წყობილების დამკვიდრების წელიწადი საქართველოში. ეს კი, რასაც ვამბობ, მხოლოდ ლიტონი სიტყვები არ არის. ვგულისხმობ, ძალიან სერიოზულ და საფუძვლიან ცვლილებებს, რაც ხდებოდა არა მხოლოდ სახელისუფლებო სტრუქტურებში, არამედ მთლიანად ჩვენს საზოგადოებაში.

1996 წელს ქართულმა საზოგადოებამ რეალურად, თანდათან დაიწყო სწავლა იმისა, თუ როგორ უნდა ვიარსებოთ დამოუკიდებელ, თავისუფალ სამშობლოში. ადამიანებს უყალიბდებათ სრულიად ახალი ჩვევები, მიდგომები. თუნდაც ის ფაქტი, რომ 1996 წელს არა მხოლოდ ცალკეული მოხელეებისათვის, არამედ მოსახლეობისათვისაც გამოიკვეთა საბიუჯეტო ცნებები, გამოიკვეთა სახელმწიფო ბიუჯეტი და მის გარშემო არსებულ ურთიერთობათა არსი. თანდათან დაიწყო და დამკვიდრდა უმნიშვნელოვანესი ცნება - გადასახადის გადამხდელი. ჩვენი მოქალაქეები აცნობიერებენ, რომ თუ გვსურს განვახორციელოთ ეფექტიანი სოციალური პოლიტიკა, თუ გვსურს, რეალურად დავეხმაროთ ყველაზე უმწეო და მძიმე მდგომარეობაში მყოფ თანამოქალაქეებს, ქვეყანაში ნორმალურად უნდა იკრიბებოდეს გადასახადები. ფინანსური სტაბილიზაციის დამკვიდრების თვალსაზრისით, ვფიქრობ, 1996 წელი მნიშვნელოვანი იყო და მიუხედავად იმისა, რომ დარჩა ხარვეზი, საგრძნობია წინსვლა.

პარლამენტმა მიიღო უაღრესად მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებები ეკონომიკური კანონმდებლობის თვალსაზრისით, შეიცვალა მრავალი მოძველებული საკანონმდებლო აქტი, შემოღებულია ახალი ნორმები, რომლებიც შეესაბამება ახალ კონსტიტუციას და სრულიად ასახავს მთელი მოსახლეობის ინტერესებსა და მათ ზრახვებს.

1996 წელი საკანონმდებლო ხელისუფლებისათვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო კანონშემოქმედების ახალი ტრადიციების დამკვიდრების თვალსაზრისითაც. და დღეს, როგორც მე, ასევე თითოეულ დეპუტატს გარკვეული სიამაყით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოთა შორის ქართული პარლამენტი გამოირჩევა ძალიან მაღალი ეფექტიანობით. ეს უკვე მნიშვნელოვანი მიღწევაა, თუმცა, ამ მხრივ ბევრი რამ დაგვრჩა დასახვეწი.

გასული წელიწადი უდიდესი სიახლეების მომტანი იყო საქართველოს ევროპულ სტრუქტურებში ინტეგრაციული თვალსაზრისით. ხელი მოეწერა ჩვენი სამშობლოსათვის ისტორიულ დოკუმენტს. შეთახნმებას ევროკავშირსა და საქართველოს შორის. ამავე დროს, საქართველომ ევროპის საბჭოში მიიღო სპეციალური სტატუსი.

დარწმუნებული ვარ, რომ ეს მხოლოდ თავდაპირველი ნაბიჯია. საქართველოს ევროპულ სტრუქტურებში ინტეგრაცია ერთ-ერთი განმსაზღვრელი მიმართულებაა მთლიანად ჩვენს პოლიტიკაში. ღრმად დარწმუნებული ვარ, რომ მომდევნო წლებში მრავალი მნიშვნელოვანი სიახლის მოწმენი გავხდებით.

1997 წელს, რა თქმა უნდა, ვეცდებით შევინარჩუნოთ ის, რასაც გასულ წელიწადში მივაღწიეთ. კიდევ უფრო გააქტიურდება კანონშემოქმედებითი მუშაობა. მაგრამ პარლამენტის საქმიანობაში იქნება თვისობრივი ცვლილებებიც. არ ჩამოვთვლი იმ კანონებს, რომელთა მიღებასაც მომავალ წელს აპირებს პარლამენტი. ვიტყვი ჩვენი მუშაობის სრულიად ახალ წახნაგზე, ეს არის საპარლამენტო კონტროლი. ნებისმიერი ქვეყნის პარლამენტი, გარდა იმისა, რომ ქმნის კანონშემოქმედებას, ვალდებულია თვალყური ადევნოს, თუ რამდენად ხორციელდება ყოველდღიურ საქმიანობაში, ცხოვრებაში ეს გადაწყვეტილებები, რამდენად ზუსტად ასახავენ ისინი ამომრჩეველთა ინტერესებს. გასულ წელს საამისოდ სათანადოდ ვერ მოვიცალეთ, ეს კი ყველა დეპუტატის საერთო უკმაყოფილებას იწვევს. მინდა დავარწმუნო ჩვენი ამომრჩეველი, თქვენი გაზეთის მკითხველი, რომ ჩვენ ამ საქმიანობას განსაკუთრებულ ყურადღებას დავუთმობთ და პარლამენტი ძალიან სერიოზულად ჩაიხედავს ყველაფერში, რაც ხდება ცენტრალურ უწყებებში და საქართველოს ამა თუ იმ რეგიონში. თუ რამდენად სრულად ხორციელდება იქ კანონმდებლობა, რომელიც იქმნება ახალი საქართველოსათვის.

და უმთავრესი ეს არის ჩვენი ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საკითხი. როგორ წარმატებებსაც უნდა მივაღწიოთ ეკონომიკაში, კულტურაში, განათლებაში. ყველაფერი ეს არაფრისმომცემი იქნება, ვიდრე არ გადაწყდება, არ მოგვარდება თითოეული ქართველის უმთავრესი სატკივარი - აფხაზეთისა და ცხინვალის პრობლემები. ვიდრე ჩვენს გვერდით იარსებებენ ლტოლვილები. რომლებსაც დაკარგული აქვთ ყველაფერი. სანამ ჩვენ ყველას გვექნება შელახული ღირსების განცდა იმის გამო, რომ ჩვენი ქვეყნის უმშვენიერეს კუთხეში არ ვრცელდება ჩვენი იურისდიქცია. რა თქმა უნდა ვერავინ და პირველ ყოვლისა, პოლიტიკოსები, ჩვენს ამოცანას შესრულებულად ვერ ჩავთვლით.

სხვა ბევრი პრობლემაც დაგროვდა გასულ წელს, არ მინდა საახალწლო ინტერვიუს დამძიმება. ერთს ვიტყვი მხოლოდ. ერთ-ერთი უმთავრესი პრობლემა კორუფციაა, მის აღმოფხვრაზე კი დიდად არის დამოკიდებული ჩვენი მოსახლეობის უდიდესი ნაწილის კრიზისიდან გამოსვლა. მეწარმეებისათვის შეუზღუდავი საქმიანობის პერსპექტივა და ჩვენი ქვეყნის ნებისმიერი მიმართულებით წინსვლა. ამის თაობაზე რამდენჯერმე აღნიშნა ქვეყნის პრეზიდენტმა და მეც მინდა დავადასტურო, რომ 1997 წელი ამ თვალსაზრისით უნდა გახდეს სერიოზული გარდატეხის წელიწადი.

1997 წელს არ უნდა გადაგვყვეს წარმოუდგენელი სიღატაკე და გაჭირვება ჩვენი მრავალი თანამოქალაქისა, რომლებიც ადამიანური გამძლეობის უდიდეს ზღვარზე არიან. მინდა მათ ვუსურვო, რომ 1997 წელს საკუთარი პირადი პერსპექტივა დაენახოთ. ირწმუნონ, რომ თავიანთ სახელმწიფოში კარგი და გარანტირებული მომავალი ექნებათ.

1997 წელს ახალი იმედებით ვხვდებით. ამას კი სერიოზული საფუძველი აქვს.

დაბოლოს,

მინდა ვუსურვო ყველას და მათ შორის პატარებს, რომლებიც ახლა შეემატებიან საქართველოს, ვგრძნობთ, რომ ღირსეული და საინტერესო ქვეყნის მოქალაქენი ხდებიან. საამაყო ჰქონდეთ, რომ ისინი სწორედ ამ ქვეყანაში, საქართველოში დაიბადნენ.

ესაუბრა რუსუდან ლორთქიფანიძე
გაზ. „საქართველოს რესპუბლიკა“. 1 იანვარი, 1997 წ. №1 (2374). გვ. 1-3

ზურაბ ჟვანია დიდი ლიახვის ხეობის ქართულ სოფლებში

ჩვენმა მკითხველებმა უკვე იციან, რომ საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარემ ზურაბ ჟვანიამ ხელისუფლების სხვა წარმომადგენლებთან ერთად დიდი ლიახვის ხეობის ქართული სოფლები მოინახულა. საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლების წარმომადგენელთა სტუმრობას დანატრებული აქაური მოსახლეობა მის ჩასვლასაც კარგა ხანია ითხოვდა. ეს იმ ცხრა სოფლის მოსახლეობაა, რომლებმაც შეიარაღებული კონფლიქტის დროს უმძიმესი წლები გადაიტანეს და მაინც არ მიატოვეს, არცერთი საათით არ შეუწყვეტიათ სკოლებში სწავლა. მათ მოქმედებას მადლიერებით აღნიშნავს საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე და „საქართველოს რესპუბლიკისთვის“ მიცემულ ექსკლუზიურ ინტერვიუს იმ მძიმე სოციალურ-ეკონომიკური ვითარების აღწერით იწყებს, რომელიც რეგიონში სუფევს. ვატყობ, სათქმელი ყელში მობჯენია და შეკითხვით არ ვაწყვეტინებ. სინანული, ემოცია ახლავს თქმულს. - მაგრამ არცერთი პოლიტიკური ფრაზა.

გაუგებარია, რატომ აქამდე ვერ მოხერხდა თუნდაც გარკვეული ნაბიჯების გადადგმა საიმისოდ, რომ მცირედით მაინც შემსუბუქებულიყო მოსახლეობის მდგომარეობა. რატომ უნდა იყოს მოსახლეობისათვის პრობლემა მოსავლის ჩაბარება და შესაბამისად შემოსავლების მიღება? დღემდე უმძიმეს მდგომარეობაშია სკოლები, რომელთა გარკვეული ნაწილი ცნობილი მიწისძვრის შემდეგ დროებით ვაგონებშია განლაგებული და ამ ვაგონების ელემენტარული შეკეთებაც კი დღემდე ვერ მოხერხებულა. სწყინს მოსახლეობას. არ ეწყინება? როცა წლების მანძილზე მხოლოდ ორად-ორი მინისტრი აკითხავს რეგიონს: ჯანმრთელობის დაცვის - ავთანდილ ჯორბენაძე და მშენებლობისა და ურბანიზაციის მინისტრი მერაბ ჩხენკელი. ისინი შეძლებისდაგვარად ეხმარებიან. განათლების, სოფლის მეურნეობისა და სურსათის მინისტრებმა კი, რომლებსაც უშუალოდ ბევრი აქვთ აქ გასაკეთებელი, სამწუხაროდ, ვერც ერთხელ ვერ მოახერხეს იქ ჩასვლა, ანალოგიურად მთავრობის სხვა წევრებმაც.

არანაკლებ განაწყენებულნი არიან ცეკავშირზეც, რომლის მაღაზიებიც სოფლებში საგულდაგულოდ არის ჩარაზული. არადა, ერთადერთი ობიექტი, სადაც მოსახლეობას შეეძლო რაიმე შეეძინა, ეს იყო ცეკავშირის ჩარჩოებში არსებული შესყიდვის, ჩაბარების სისტემაც სრულიად მოშლილია და, როგორც ჩანს, არც არავის აქვს სურვილი მისი აღდგენისა.

ჩვენ განწყობილი ვართ საიმისოდ, რომ ჩაერთოს პარლამენტი ამ კუთხის პრობლემების მოგვარებაში ყველაფერთან ერთად, გარდა ჰუმანური დატვირთვისა, უზარმაზარი პოლიტიკური მნიშვნელობა აქვს ამას. ჩვენ დავარწმუნებთ ყველას, რომ საქართველოს შესწევს ძალა და შესაძლებლობა, უპატრონოს მისდამი ლოიალურ მოქალაქეებს. საქართველოს პრეზიდენტი აქაური მოსახლეობის ინტერესების დასაცავად განწყობილია სერიოზული ნაბიჯების გადასადგმელად.

ბატონო ზურაბ, ცნობილია, რომ თქვენ შეხვდით და ესაუბრეთ ცხინვალის ხელისუფლების ხელმძღვანელობას, „ნიხასის“ პარლამენტის თავმჯდომარე კონსტანტინე ძუგაევსა და ლუდვიგ ჩიბიროვს. თუ საიდუმლო არ არის, რა კონკრეტულ საკითხებზე ისაუბრეთ ან მოელაპარაკეთ?

ჩვენ იმთავითვე არ ვისახავდით მიზნად, რომ რაიმე კონკრეტული საკითხები განგვეხილა. ან რაიმე კონკრეტულზე მოგველაპარაკებინა ამ ეტაპზე. პირადად მე, მნიშვნელოვნად იმ ფაქტის დაფიქსირება მიმაჩნია, რომ მხარეებს ქართულ-ოსურ კონფლიქტში შესწევთ უნარი, განსაკუთრებული შუამავლობის გარეშე, გარედან ჩაურევლად შეხვდნენ ერთმანეთს და ისაუბრონ იმ პრობლემებზე, რომლებიც ორივე მხარის წარმომადგენლებს აწუხებთ.

როგორც ცხინვალის ხელისუფლების პირველი პირების, ასევე ჩვენი, საერთო მოსაზრებაა, რომ რეალურად გამოიკვეთა ეკონომიკური თანამშრომლობის ტენდენციები. ამას კი გაღრმავება და ხელის შეწყობა სჭირდება, რაც კარგ საფუძველს შექმნის კონფლიქტის საბოლოო მოწესრიგების პერსპექტივისათვის.

იყო საუბარი ლტოლვითა დაბრუნებაზე?

ორივე მხარე, როგორც სიტყვიერად, ასევე რეალური განწყობილებითაც ჩანს, მზად არის სერიოზულად მიხედოს ამ საკითხს, თუმცა ქართველი ლტოლვილების დაბრუნება ქალაქ ცხინვალში პრობლემასთან არის დაკავშირებული. კერძოდ, მათ ბინებში, უმეტესწილად, ის ოსი ლტოლვილები ცხოვრობენ, რომლებიც გამოსული არიან, როგორც ამბობენ, საქართველოს სხვა რაიონებიდან, ცხინვალის რეგიონის გამოღმა რაიონებიდან. ასე რომ, ბუნებრივია, ქართული მოსახლეობა რომ ცხინვალში დაბრუნდეს ჯერ ის ხალხი, რომლებსაც მათი ბინები უკავია, უნდა დაბრუნდნენ თავიანთი მუდმივი ბინადრობის ადგილებში. იქნება ეს ქარელის, ბორჯომის, კახეთისა თუ სხვა რაიონები.

პოლიტიკური მოწესრიგების პრინციპების კონტურები თუ დაინახეთ?

ამაზე საუბარი ჯერჯერობით ნაადრევია. თუმცა მხარეებს შორის ადამიანური კონტაქტები გაჩნდა. და იმედი მაქვს, რომ უახლოეს მომავალში ისინი უფრო გაღრმავდება, პრობლემები მრავლად რჩება. ამიტომაც არ მინდა ვინმეს შეექმნას ილუზია, რომ ამ რეგიონში ჩვენ უკვე საბოლოო მოწესრიგების კარიბჭესთან ვდგავართ. პოლიტიკური გადაწყვეტილებების მისაღებად ორივე მხრიდან კიდევ საკმაოდ ბევრი ნებისყოფა და მზადყოფნაა საჭირო.

თქვენი სუფთა ემოციური შთაბეჭდილება.

ჩემთვის უაღრესად სასიამოვნო იყო ის, რომ მოსახლეობასთან ფართო შეხვედრისას იგრძნობოდა ადამიანური ურთიერთობების თვალსაზრისით ატმოსფეროს მკვეთრი ცვლილება - დათბობის თვალსაზრისით. აღდგენილია ქართველთა და ოსთა მიმოსვლა. ტრადიციული კონტაქტები. ერთმანეთის ჭირისა და ლხინის გაზიარება. ისინი უშიშრად ვაჭრობენ ურთიერთში. შევჩერდით კიდეც ერთ-ერთ ასეთ ბაზრობაზე ცხინვალის შესასვლელთან. რიგითი ადამიანების მხრივ აშკარად იგრძნობა ტრადიციული ურთიერთობების რაც შეიძლება სწრაფად აღდგენის სურვილი. ეს კი მთავარია. მთავარია მოსახლეობის განწყობილება და თუ მე დღეს ოპტიმისტურად ვარ განწყობილი, ამის ერთ-ერთი მიზეზი და საფუძველი არის მოსახლეობის მშვიდობისმოსურნეობა და აღმშენებლობითი განწყობილებები.

საუბრის დასასრულს, მკითხველს უკმარისობის გრძნობა რომ არ დარჩეს, შეგეკითხებით: მაინც, რატომ არ განგიხილავთ ცხინვალის ხელისუფლების ხელმძღვანელებთან შეხვედრისას კონკრეტული საკითხები?

ერთ-ერთი მიზეზი ის გახლავთ, რომ უახლოეს მომავალში დაგეგმილია შერეული საკონტროლო კომისიის სხდომა. ამ კომისიაში რუსეთის წარმომადგენლებიც არიან, რომელთა ფუნქციებში შედის ყველა კონკრეტული საკითხის განხილვა.

და ბოლოს, რა მიგაჩნიათ პრინციპულ საკითხად ამ რეგიონში კონფლიქტის მოწესრიგების საკითხში?

ის, რომ აქამდე ყველა მოლაპარაკება მიმდინარეობდა რეგიონის ქართული მოსახლეობის წარმომადგენელთა სრული უგულებელყოფით. არადა, ეს გახლავთ უაღრესად მნიშვნელოვანი და ანგარიშგასაწევი ფაქტორი. უნდა გვახსოვდეს, რომ დღესაც კი რეგიონში ცხოვრობს 15-დან 20 ათასამდე ქართველი. ეს იქაური მოსახლეობის მინიმუმ 30 პროცენტია. ასე რომ, მათი იგნორირება - არა მარტო ლტოლვილებზეა საუბარი, არამედ იმათზეც, რომლებსაც არ დაუტოვებიათ რეგიონი, მიუხედავად საშიშროებისა, მორალური თვალსაზრისითაც და პრაგმატულითაც ყოვლად მიუღებელია. მე ყველა ძალას ვიხმარ, რათა მათი წარმომადგენლები აუცილებლად მონაწილეობდნენ კონფლიქტის მოწესრიგების პროცესში და მათი აზრიც იქნეს მიღებული მხედველობაში. და კიდევ, იცით, რას გეტყვით? თუ ვინმემ დღევანდელ საქართველოში მოგვცა ვაჟკაცობის, მამაცობის, სიმტკიცის მაგალითი, ეს აქაური ხალხია.

ესაუბრა რუსუდან ლორთქიფანიძე
გაზ. „საქართველოს რესპუბლიკა“.
22 იანვარი, 1997. №16 (2389). გვ. 1-3

გუშინ საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარემ, ბატონმა ზურაბ ჟვანიამ ბრიფინგი გამართა მიმდინარე პროცესებთან დაკავშირებით. მან ბრძანა, რომ შეხვედრა ორმა გარემოებამ განაპირობა: ბოლო დროს პროცესები დინამიურად ვითარდება და ისეთ სახეს იღებს, რომ მნიშვნელოვანია, ჟურნალისტები დაწვრილებით ინფორმაციას ფლობდნენ რა და როგორ ხდება ჩვენს ქვეყანაში. თავის მხრივ კი, ბატონ ზურაბ ჟვანიასაც სურვილი ჰქონდა, მთელ რიგ გარემოებებზე გაემახვილებინა ყურადღება.

შეხვედრა მართლაც ძალზე საინტერესო გამოდგა. ბევრი რამ მხოლოდ ირიბად და მინიშნებით ითქვა. ბევრიც - პირდაპირ გახსნილად, „მიკიბვ-მოკიბვის გარეშე“.

ჩვენ მთელი ინფორმაცია (შესავალი სიტყვა და პასუხები ჟურნალისტების შეკითხვებზე) პრობლემების მიხედვით დავაჯგუფეთ და მკითხველს ვთავაზობთ.

ყველა გრძნობს, რომ ჰაერში რაღაც ისეთი ტრიალებს, რაც არ არის სასარგებლო ჩვენი ქვეყნისათვის...

„ნეზავისიმაია გაზეტაში“ გამოქვეყნებულ დოკუმენტს არა მხოლოდ თეორიული ხასიათი აქვს, არამედ იგი სამუშაო დოკუმენტაციაა გარკვეული გავლენიანი ძალებისათვის. დოკუმენტს ლაიტმოტივად გასდევს აზრი, რომ რუსეთს ამიერკავკასიისა და ცეტრალური აზიის სახელმწიფოებში ჰეგემონიის შენარჩუნება სურს. შესაბამისად, მან არ უნდა დაუშვას სახელმწიფოების კონსოლიდაცია იმ ხელისუფლებათა გარშემო, რომლებიც დღეს საქართველოსა და აზერბაიჯანში არსებობს. დედააზრი გამჭვირვალეა - მხოლოდ ფართომასშტაბიანი დესტაბილიზაციის საფრთხეს შეუძლია ხელი შეუშალოს და არ დაუშვას ეს კონსოლიდაცია. პუბლიკაცია მწყობრი დოკუმენტია, რომელიც რუსეთის სახელმწიფოებრიობის მომავლის გარკვეულ ხედვასა და იდეოლოგიას ეფუძნება. მისი ავტორები, რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია, ზატულინი და მაგრანიანი არიან.

ეს დოკუმენტი განსაკუთრებულ ყურადღებას ვერ მიიპყრობდა, მასში რომ ყველა მიმართულების იმპულსები არ იყოს ჩადებული რუსეთის გავლენიანი სტრუქტურების მიმართ და ჩვენში მიმდინარე ბევრი პროცესი არ ემთხვეოდეს პუბლიკაციის რჩევებს, მასში წარმოდგენილი გეგმის ცალკეულ ნაწილებს.

საქართველოში უდავოა პროგრესი ბევრი მიმართულებით, მაგრამ დღეს ნაადრევია იმის გამოცხადება, რომ სახელმწიფოებრივი განვითარების წინსვლას სტაბილური და შეუქცევადი ხასიათი აქვს. საქართველოს რეალურად აქვს საშულება სიცოცხლისუნარიანი სახელმწიფოებრიობა ჩამოაყალიბოს. დგება ქვეყნის განვითარების ის პერიოდი (საუბარია თვეებზე), როდესაც საბოლოოდ გადაწყდება, შევძლებთ თუ ვერა მსოფლიო თანამეგრობაში რეალურად დავმკვიდრდეთ, როგორც განუყოფელი და დამოუკიდებელი სახელმწიფო. ამის წინაპირობა ჩვენში მიმდინარე დემოკრატიული და ეკონომიური რეფორმებია. შესაძლოა, ეს პროცესი მოსახლეობის კრიტიკას იწვევდეს. მაგრამ ყოველი ნაბიჯი ამ გზაზე სასიცოცხლოდ აუცილებელი იყო.

საქართველოს უსაფრთხოება შიდა ფაქტორებთან ერთად, საერთაშორისო ფაქტორებითაც იქნება გარანტირებული. საერთაშორისო პროექტების გამო, რომელთა თანამონაწილეც ხდება საქართველო - საუბარია კასპიის ზღვის აუზიდან დასავლეთისკენ ნავთობის ტრანსპორტირებაზე - ჩვენი ქვეყანა ზესახელმწიფოების, გავლენიანი საერთაშორისო გაერთიანებების ინტერესების ცენტრში ექცევა. გამოიკვეთა, რომ საქართველოზე გადის ყველაზე მოსახერხებელი 21-ე საუკუნის გზა მსოფლიოს უმდიდრესი საწვავის რეზერვუარისკენ. მოვლენების ამგვარ განვითარებას არაკეთილმოსურნეები განიცდიან, როგორც მათი განვითარებისთვის საშიშროებას გრძელვადიან პერსპექტივაში. დოკუმენტის ავტორები არ მალავენ სასოწარკვეთას იმის გამო, რომ რუსეთმა ხელი ვერ შეუშალა მსხვილი დასავლური კაპიტალის შემოსვლას საქართველოსა და აზერბაიჯანში. მათი თვალსაზრისით, დღეს ამ ქვეყნებში მიმდინარე პროცესების შესაჩერებლად საუკეთესო გზა მათი შიდა დესტაბილიზაციაა.

არც ერთ ადამიანს, რომელსაც მეტ ნაკლებად საქმე აქვს პოლიტიკასთან, არ შეიძლება არ ესმოდეს, რა კურსს ატარებს საქართველოს ხელისუფლება, რაშია მისი წარმატება და როგორია ამ კურსის პერსპექტივები. შესაბამისად, არ შეიძლება არ ესმოდეთ, რას მოგვიტანს დესტაბილიზაციის ახალი ტალღის აგორების მცდელობა, რომლის მომსწრენიც ახლო წარსულში გავხდით.

არცთუ გამოჩენილ პიროვნებებს შეუძლიათ პრობლემები შეუქმნან ჩვენს ქვეყანას.

არ უნდა ვიფიქროთ, რომ ყველა, ვინც სადღაც შემუშავებული გეგმის ჩარჩოებში მოქმედებს - ნებსით თუ უნებლიედ - უცხო ქვეყნის აგენტია. არიან ადამიანები, რომლებიც მართლაც კავშირში არიან სპეცსამსახურებთან, მაგრამ არიან ისეთებიც, რომელთა ქმედება ზედმეტად ადვილად პროგნოზირებადია. ნებისმიერ თქვენთაგანს შეუძლია გააკეთოს პროგნოზი. დღეს რომ შიმშილობის აქცია ან საპროტესტო მსვლელობები დაიწყოს, ვინ შეუერთდება მათ მომენტალურად. ეს ბევრჯერ გავლილი გაკვეთილია. იმედი მაქვს (თუ იმედი ილუზიად არ გადაიქცა) ჩემს კოლეგებს მობეზრდებათ, რომ ასეთი ადვილად პროგნოზირებადები იყვნენ და ერთხელ მაინც იმას გააკეთებენ, რასაც მათგან არ ელიან.

მე მივესალმე ტრადიციონალისტთა კავშირს, კონსერვატიული პარტიისა და ქარტია 91-ის მიერ სამოქალაქო ინიციატივის უფლების გამოყენებას, ეს ფორმა პოლიტიკურ ორგანიზაციებს საშუალებას აძლევს თავისი პოლიტიკური ინიციატივა სავსებით მისაღები ფორმით დააფიქსირონ.

შევხვდი დეოკუპაციის კომიტეტის წევრებს - წერეთელსა და ნათაძეს. ირაკლი წერეთელმა, რომელიც კაკუბავას აქციის მხარდაჭერას აპირებს, მითხრა: თუ ეს ნავთობსადენს პრობლემებს შეუქმნის, შიმშილობას შევწყვეტო.

პარლამენტის შიგნით პოლიტიკურ ძალებთან შეხვედრისას პრობლემები არ მქონია. ყველა გრძნობს, რომ ჰაერში რაღაც ისეთი ტრიალებს, რაც არ არის სასარგებლო ჩვენი ქვეყნისათვის.

მე, როგორც პარლამენტის თავმჯდომარე, პასუხისმგებელი ვარ ყველაფერზე.

ტყუილი არასოდეს მითქვამს, მაგრამ არის მომენტი, როდესაც მე მაქვს მთელი რიგი ინფორმაციის გავრცელების უფლება, როგორც რანგით მეორე პირს. ინფორმაციის დეფიციტს არ განვიცდი. მაგრამ დღეს ბრალდებებისგან თავს ვიკავებ და ყურადღებას პროცესებზე ვამახვილებ. ამდენად, არავის ეგონოს, რამეს გააკეთებს და შეუმჩნეველი დარჩება.

თუ დავინახე, რომ ყველა ცნობის გამომზეურება საჭიროა, თანამდებობის დატოვებაც რომ მომიხდეს, ამას გავაკეთებ. სულ მცირე, იმას მაინც მოვახერხებ, ყველაფერი ვთქვა, რაც ქვეყანაში ხდება.

თავს ვერ დავდებ, რომ მოქალაქეთა კავშირი მთლიანად დაზღვეულია კორუფციისაგან ან სხვა მანკიერებისაგან. მაგრამ ამ ბოლო დროს მოქალაქეთა კავშირის წინააღმდეგ მიმართული კამპანია არაკეთილსინდისიერ ხასიათს ატარებს. სწორედ მოქალაქეთა კავშირის უდიდესი წვლილია იმაში, რომ საქართველომ წარმატებებს მიაღწია დემოკრატიული თუ ეკონომიკური რეფორმების თვალსაზრისით. ის ფაქტი, რომ საქართველოს პარლამენტი მართლაც გამორჩეულია აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების პარლამენტებს შორის, მათი დამსახურებაა, ვინც ამ პარლამენტში მოქალაქეთა კავშირის სიით მოხვდა.

ახალ პარტიებს პოლიტიკურ ასპარეზზე დამკვიდრება როგორც ჩანს, ყველაზე გავლენიანი პარტიის ლანძღვით სურთ. პირადად ჩემი და ფრაქცია „მოქალაქეთა კავშირის“ ძალისხმევით შეიქმნა პარლამენტში პოლიტიკურ ძალთა შორის თანამშრომლობის ტრადიცია. ქუჩის აქციებს ის კი არ იწვევს, რომ ვიღაცის აზრს არ ითვალისწინებენ, არამედ ის, რომ ასეთია ამ აქციის მომწყობთა სურვილი და არჩევანი.

„სამიტის შედეგების საზომი ეს იქნება - დაიწყება თუ არა ლტოლვილთა დაბრუნების მასობრივი პროცესი“.

ვშიშობ, რომ საზოგადოება სამ აპრილს ზედმეტი მღელვარებით ელოდება. მაეჭვებს, რატომ შეიქმნა ასეთი აჟიოტაჟი. პარლამენტი სამიტის შედეგებზე დაყრდნობით იმსჯელებს. ჩვენს მიერ მიღებული დოკუმენტი ხანგრძლივ პერსპექტივაზე იქნება გათვლილი. პოლიტიკურ ელიტას განსაზღვრული აქვს ქვეყანა როგორ უნდა განვითარდეს უახლოესი ერთი ან ორი წლის განმავლობაში. მაგრამ შეუძლებელია, ყველაფერი ერთბაშად დავადგინოთ და გადავწყვიტოთ. პოლიტიკა მომწიფდა იმისთვის, რომ თანმიმდევრული ნაბიჯების სერია განხორციელდეს. ამჟამად კი გადაწყვეტილებას, ძირითადად, კონცეფციასთან დაკავშირებით მივიღებთ.

იმედი მაქვს სამიტზე საქართველოს დელეგაცია ორი შედეგის მიღწევას შეძლებს. პირველი: სამშვიდობო ძალების მოქმედების ზონა ღალიძგამდე უნდა გაფართოვდეს. სამიტმა პრინციპული თანხმობა უნდა მისცეს სამშვიდობო ძალების დისლოკაციას, კონკრეტულ გეგმას კი სამშვიდობო ძალების ხელმძღვანელობა ქართველ სამხედროებთან ერთად შეიმუშავებს. მეორე შედეგი ეკონომიკური ბლოკადის რეჟიმის შენარჩუნებაა. ამ გადაწყვეტილებებს ადმინისტრაციის საკითხის გარკვევის პროცესი უნდა დაერთოს. მხარს კი ვერ დავუჭერ, მოსახლეობა არძინბას ადმინისტრაციის ხელქვეითად დაბრუნდეს - ეს უსაფრთხოების გარანტიას არ იძლევა. არძინბა ორივე გადაწყვეტილებას აპროტესტებს. რევოლუციურ ცვლილებებს არ ველი; მაგრამ ამ ორი მომენტის წარმატება პროგრესული ნაბიჯი იქნება. პრეზიდენტი რთული ამოცანის წინაშე დგას; ზედმეტი აჟიოტაჟი არ არის საჭირო.

თუ სამიტმა ჩვენი წინადადებები არ მიიღო, ამას მთელი სამხედრო სტრატეგიული კომპლექსის გადახედვა უნდა მოჰყვეს. მაშინ არა მგონია, პირველ პლანზე სამშვიდობო კონტიგენტის საკითხი დადგეს. ჯერ რუსი მესაზღვრეების და ბაზების საკითხი უნდა გაირკვეს, შემდეგ კი - სამშვიდობო ძალების ყოფნა-არყოფნა.

1994 წლიდან მოყოლებული, სამშვიდობო ოპერაციის მიზანი იყო არა ძალთა დაშორიშორება, არამედ ლტოლვილების დაბრუნება. სამშვიდობო ოპერაციამ ეს ვერ უზრუნველყო. სამიტის გადაწყვეტილების საზომი სწორედ ის იქნება, დაიწყება თუ არა ლტოლვილთა დაბრუნების მასობრივი პროცესი. ტექნიკურად ეს სირთულეს არ წარმოადგენს. უკაცრიელ ზონებში სამშვიდობო ძალების კორდონი უნდა დაიდგას, ლტოლვილი მოსახლეობა კი ამ კორდონის სამხრეთით უნდა შევიდეს.

მოლოდინის ეტაპი დასრულდა, ახლა კონკრეტული ქმედების დროა.

ია ანთაძე
გაზ. „კავკასიონი“. 29 მარტი, 1997 წ. №54 (578). გვ. 1-4

ზურაბ ჟვანია: მოხარული ვართ, რომ გვაქვს საშუალება ვუმასპინძლოთ ქალბატონ ლენი ფიშერს. ეს სრულიად განსაკუთრებული მოვლენაა ჩვენი პარლამენტისა და საქართველოს სახელმწიფოს ცხოვრებაში. ჩვენი თანამშრომლობა მხოლოდ მისი თბილისში ჩამობრძანების შემდეგ არ დაწყებულა, უკვე გარკვეული ტრადიცია არსებობს საქართველოს პარლამენტსა და ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეას შორის თანამშრომლობისა - ძალიან დადებითი ტრადიცია და ძალიან მნიშვნელოვანი ჩვენი პარლამენტისათვის. ჩვენთვის მნიშვნელოვანია, რომ ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეა გახდა ის საერთაშორისო საკრებულო, სადაც ძალიან სერიოზულად იქნა განხილული ჩვენთვის ყველაზე მწვავე პრობლემები, კავკასიაში არსებული კონფლიქტების პრობლემები. ეს საკითხები პლენარულ სხდომაზე განხილვამდე, ძალიან სერიოზულად იყო შესწავლილი მომხსენებლის მიერ. პირველყოვლისა, ეს იყო ბატონ ატკინსონის მოხსენება ლტოლვილთა დროებით გადაადგილებულ პირთა მდგომარეობაზე. მოგახსენებთ, რომ მარტში საქართველოში იმყოფებოდა ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის მთელი კომიტეტი, რომელიც ეწვია თბილისსაც და კონფლიქტის ზონასაც - აფხაზეთს.

მინდა კმაყოფილება გამოვთქვა იმასთან დაკავშირებით, რომ ჩვენი კოლეგები ევროსაბჭოდან ძალიან გაგებით მოეკიდნენ ამ საკითხს და ვფიქრობთ, რომ ძალზე სერიოზული მხარდაჭერა აღმოგვიჩინეს. ჩვენ ვთვლით, რომ ეს მხოლოდ დასაწყისია ჩვენი თანამშრომლობისა, ევროსაბჭო არის გაერთიანება, რომელიც, პირველყოვლისა, იმ ქვეყნებს აწევრიანებს, რომლებიც გარკვეულ დემოკრატიულ ღირებულებებს ეფუძნებიან და, რა თქმა უნდა ამ საბჭოში საქართველოს საბოლოო გაწევრიანება იქნება ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაბიჯი ჩვენი ევროპული ინტეგრაციისა. იმედი მაქვს, რომ მეტად გავლენიანი და აქტიური პრეზიდენტის საქართველოში ჩამობრძანება ხელს შეუწყობს ყველა ამ პროცესს.

ლენი ფიშერი: ბატონო თავმჯდომარევ, ქალბატონებო და ბატონებო! დიდი მადლობა მობრძანებისათვის. ვიყენებ შემთხვევას, რათა უღრმესი მადლობა გადავუხადო მთლიანად საქართველოს პარლამენტს, რომელმაც არაჩვეულებრივი მასპინძლობა გაგვიწია და ძალზე საინტერესო და სრულყოფილი პროგრამა შეგვიდგინა.

ჩვენ მნიშვნელოვან პიროვნებებს შევხვდით საქართველოში. საქართველოს პრეზიდენტს, საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარეს, უმაღლესი სასამართლოს თავმჯდომარეს, კათოლიკოს-პატრიარქს, სადაც ერთობ საინტერესო საუბარი გაიმართა. თავისთავად საინტერესო და მნიშვნელოვანი იყო ის ფაქტიც, რომ ჩვენ ჩავედით ჯერ აზერბაიჯანში, შემდეგ საქართველოში - საიდანაც მივემგზავრებით სომხეთში, სადაც ძალიან ცოცხალ შთაბეჭდილებებს ჩავიტანთ საქართველოსა და აზერბაიჯანის ვიზიტების თაობაზე.

ასევე მინდა აღვნიშნო, თუ რამდენად დიდი წვლილი შეაქვს საქართველოს პარლამენტის დელეგაციას ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის მუშაობაში. ისინი ჩვენთვის ძალზე მნიშვნელოვანი ქვეყნის წარმომადგენლები არიან.

მინდა კმაყოფილება გამოვხატო იმის გამო, რომ დღეს ამ პრესკონფერენციას ბევრი ქალი ესწრება. მიხარია, როდესაც მათ აქვთ საშუალება გამოხატონ თავიანთი აზრი და ეს განსაკუთრებით ახალგაზრდა თაობას ეხება, სადაც პროფესიული თვალსაზრისით მამაკაცები და ქალები თანაბრად არიან წარმოდგენილნი.

მინდა მადლობა გადავუხადო საქართველოში გერმანიისა და საფრანგეთის საელჩოებს, რომელთაც ამ ვიზიტისას დახმარება გამიწიეს და მინდა ავღნიშნო, რომ დღეიდან ევროპის საბჭოში იწყება საფრანგეთის თავმჯდომარეობა. ხოლო გუშინ იყო ევროსაბჭოს დაბადების თარიღი, რომელიც ავღნიშნეთ.

კითხვა: ეჭვს იწვევს ევროსაბჭოს ზოგიერთი ნაბიჯი. მხედველობაში მაქვს რუსეთის უკვე გაწევრიანება ევროსაბჭოში, მაშინ როდესაც საქართველო ჯერჯერობით გაურკვეველ მდგომარეობაშია. რუსეთი როდესაც ევროსაბჭოში მიიღეს, მაშინ ჩეჩნეთში კონფლიქტი იყო და გაცილებით უარესი მდგომარეობაც ადამიანის უფლებების დაცვის თვალსაზრისით. გარდა ამისა, რუსეთში სიკვდილით დასჯა გაუქმებული არ არის. საქართველომ კი ამ მხრივ მნიშვნელოვანი ნაბიჯი გადადგა. ხომ არ შეიმჩნევა ორმაგი სტანდარტი?

ლ. ფიშერი: მას შემდეგ რაც რუსეთმა გააკეთა განცხადება ევროსაბჭოში გაწევრიანების შესახებ, დაახლოებით ხუთი წლის განმავლობაში ამ საკითხზე მწვავე დებატები იმართებოდა. ჩეჩნეთში კონფლიქტის დროს ჩვენ ეს საკითხი შევაჩერეთ. უნდა ავღნიშნო, რომ ჩემი ინიციატივაც იყო, მეც ვუჭერდი მხარს, რომ რუსეთი გამხდარიყო ევროსაბჭოს წევრი, რადგან ჩემი აზრით, უკეთესია გვყავდეს საბჭოს წევრად, ვიდრე დავტოვოთ ის საბჭოს გარეთ.

მოხარული ვარ, რომ საქართველო ევროსაბჭოში გაერთიანების გზაზე მნიშვნელოვან ნაბიჯებს დგამს. მე ვგულისხმობ იმ მორატორიუმს, რომელიც სიკვდილით დასჯის თაობაზე დაიდო და იმედი მაქვს, რომ საქართველოს პარლამენტი ჩაატარებს კენჭისყრას და ხმას მისცემს სიკვდილით დასჯის გაუქმებას. მე გირჩევდით, რომ მიიღოთ საქართველო ისეთი, როგორიც არის და არ შეადაროთ ის სხვა ქვეყნებს. თქვენ უნდა იამაყოთ თქვენი ქვეყნით. თქვენ ამის საფუძველი გაქვთ.

კითხვა: თქვენი აზრით, ამ ეტაპზე რა პრობლემები უშლის ხელს საქართველოს შესვლას ევროსაბჭოში?

ლ. ფიშერი: საპარლამენტო ასამბლეის წევრები დამოუკიდებელნი არიან, ადამიანის უფლებების ექსპერტები თუ მომხსენებლები, მათ საკუთარი შეხედულებები აქვთ და მე არანაირი უფლება არ მაქვს ჩავერიო და რაღაცნაირი ზეწოლა მოვახდინო მათზე. საქართველოში ჩამოსვლის შემდეგ მე შევაგროვე ის ინფორმაცია, რომელიც გამომადგება, რომ საკუთარი აზრი შევიქმნა. მაგრამ ერთხელ კიდევ ვუსვამ ხაზს,

რომ არაფრით არ შემიძლია გავლენა მოვახდინო ასამბლეის წევრების შეხედულებებზე, მითუმეტეს, რომ ისინი 40-ზე მეტი ქვეყნის წარმომადგენლები არიან და თავისუფლად და დამოუკიდებლად არიან არჩეული.

რა თქმა უნდა, ევროსაბჭოსათვის ადამიანის უფლებები გადამწყვეტი სფეროა.

კითხვა: საპარლამენტო ასამბლეის ბოლო რეზოლუციის შემუშავებაში ქართველი პარლამენტარებიც მონაწილეობდნენ. მასში არაფერი იყო ნათქვამი ცხინვალის რეგიონის კონფლიქტზე. რატომ მოხდა ასე?

ზ. ჟვანია: რეზოლუცია მომზადდა სპეციალური ჯგუფის მიერ და მის განხილვაში მონაწილეობდნენ ჩვენი დეპუტატებიც. იგი ეხება მხოლოდ ორ საკითხს - აფხაზეთისა და მთიანი ყარაბაღის პრობლემებს. ასამბლეა მიზნად არ ისახავდა, რომ მოეცვა კავკასიის უკლებლივ ყველა კონფლიქტი.

კითხვა: ხშირად ასახელებდნენ საქართველოს ევროსაბჭოში გაწევრიანების კონკრეტულ ვადას - ერთ წელს. რას ეფუძნება იგი?

ლ. ფიშერი: ეს პერიოდი ერთი და იგივეა ყველა ქვეყნისათვის. ასამბლეა იკრიბება წელიწადში ოთხჯერ: იანვარში, აპრილში, ივნისსა და სექტემბერში. ამჟამად იურისტები ჩამოდიან და მოამზადებენ მოხსენებებს. შემდეგ ეს მოხსენება მიდის პრეზიდიუმში. პრეზიდიუმში განხილვის შემდეგ ხდება მოხსენების კლასიფიცირება და ეგზავნება შესაბამის კომიტეტს. რაც შეეხება საქართველოს, ეს მოხსენება, ალბათ, გაიგზავნება მიგრაციის კომიტეტში. კომიტეტები ირჩევენ მომხსენებელს ამ საკითხზე. ისინი შეარჩევენ საქართველოში ჩამოსვლის თარიღს. შემდეგ ისინი საკუთარი მოხსენებით ბრუნდებიან კომიტეტში, სადაც ეს მოხსენება განიხილება. ეს ქმნის საფუძველს ასამბლეის პლენარული მუშაობისათვის. მხოლოდ ამის შემდეგ ტარდება კენჭისყრა. ჩვენ ძალიან დიდ ყურადღებას ვაქცევთ იმას, რომ პროცედურა ერთნაირად იქნას დაცული ყველა ქვეყნისათვის. სხვა შემთხვევაში მართლა მივიღებდით ორმაგ სტანდარტს.

კითხვა: რატომ არ განიხილებოდა ცხინვალის რეგიონის კონფლიქტი, მითუმეტეს, რომ ამ რეგიონში ეუთო-ც მუშაობდა?

ზ. ჟვანია: ცხინვალის რეგიონის საკითხი ევროსაბჭოს წინაშე არ დაგვისვამს. მათ ჩვენ მივმართეთ თხოვნით, რომ აქტიურად ჩაერთონ ვითარების შეფასებაში აფხაზეთის კონფლიქტთან დაკავშირებით. ამ ეტაპზე, როდესაც პროგრესია ცხინვალის რეგიონში კონფლიქტის მოგვარებასთან დაკავშირებით, აუცილებლობას არ წარმოადგენს გადაჭარბებული ინტერნაციონალიზაცია. რეგიონში ძალიან ეფექტურად მუშაობს ეუთო. ბევრი სხვადასხვა ორგანიზაციის ჩართვა ყოველთვის არ არის ხელშემწყობი.

კითხვა: რა პერსპექტივები გააჩნია საქართველოს ევროსაბჭოს წევრობის გზაზე?

ლ. ფიშერი: იმის მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, რაც ვნახე და მოვისმინე საქართველოში, თქვენი პერსპექტივები კარგია. მიუხედავად ამისა, ყველა პროცედურა დაცული უნდა იქნას. განსაკუთრებით კარგი შთაბეჭდილებები მაქვს საქართველოს პარლამენტის დელეგაციის მუშაობაზე ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეაში.

კითხვა: რამდენად პასუხობს საქართველოს მთავრობის მოღვაწეობა იმ პრინციპებს, რომელიც თქვენ ჩამოთვალეთ თქვენს მოხსენებაში?

ლ. ფიშერი: ჩემს გამოსვლაში ბიუროს წინაშე მე ჩამოვთვალე ის ძირითადი პრინციპები, რომლის მიხედვითაც უნდა მოგვარდეს კონფლიქტი აფხაზეთში და იმის საფუძველზე, თუ რა შეხვედრებიც მქონდა პრეზიდენტთან, საგარეო საქმეთა მინისტრთან, საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარესთან, შემიძლია დავასკვნა, რომ დიდი პროგრესი არ არის ამ კონფლიქტის პოლიტიკური მოგვარების მხრივ.

კითხვა: როგორ გესახებათ ეუთო-სა და საქართველოს ამჟამინდელი და სამომავლო ურთიერთობები?

ლ. ფიშერი: ჩემი მხრიდან შეფასება ძნელია. რაც შეეხება ჩვენს დამოკიდებულებასა და თანამშრომლობას ეუთოსთან, იგი მჭიდრო და კონსტრუქციულია. განსაკუთრებით უნდა აღინიშნოს თანამშრომლობა ეუთოს საპარლამენტო ასამბლეასთან. ვარშავაში დაგეგმილ მეექვსე წლიურ სესიაზე ივნისის პირველ კვირას, სადაც აფხაზეთის საკითხი იქნება განხილული, ვფიქრობ, საქართველოს პარლამენტის წევრებიც დაესწრებიან და იქ კიდევ ერთხელ გამოჩნდება ჩვენი თანამშრომლობა ეუთოსთან.

ამ დილით მე შევხვდი ევროკავშირის წარმომადგენლებს, გაეროს წარმომადგენლებს, აგრეთვე ევროკავშირისა და ევროსაბჭოს წევრი ქვეყნების წარმომადგენლებს, ელჩებს, მისიების ხელმძღვანელებს. ჩვენ საკმაოდ კარგი, ცოცხალი ურთიერთობები და თანამშრომლობა გვაქვს.

კითხვა: ვატყობ, გიჭირთ კონკრეტული პასუხი გასცეთ საქართველოს ევროსაბჭოში გაწევრიანებას. ამიტომ იქნებ განგვიმარტოთ, რატომ მოხდა, რომ ჯერჯერობით მხოლოდ ევროსაბჭომ არ აღიარა აფხაზეთში ეთნოწმენდა. ხომ არ განიცდით ზეწოლას რუსეთისგან?

ლ. ფიშერი: არავითარ ზეწოლას მე არავისგან არ განვიცდი. კარგად მესმის, რომ თქვენ გინდათ უფრო ნათელი და კონკრეტული პასუხი საქართველოს ევროსაბჭოში გაწევრიანების თაობაზე. მაგრამ მე პატივი უნდა ვცე ასამბლეის თავისუფლებას, მისი წევრების აზრის დამოუკიდებლობას, არ უნდა ჩავერთო მათ მუშაობაში და არ მინდა ისეთი რამ ვთქვა, რაც შეიძლება ასამბლეის წევრების მიერ განხილული იქნას, როგორც მათს საქმიანობაში ჩარევა. უკან დაბრუნებისას, როდესაც ასამბლეას ჩემი ვიზიტის შედეგებზე მოვახსენებ, აუცილებლად ვიტყვი, რომ საქართველოში ყველა პოლიტიკურ ძალას, ყველა გაერთიანებას დიდი მისწრაფება აქვს, რომ რაც შეიძლება ჩქარა გახდნენ ევროსაბჭოს წევრები. ეს ძალიან პოზიტიური მახასიათებელია საქართველოსთვის.

პარლამენტის უწყებანი. 9 მაისი, 1997 წ.

ზურაბ ჟვანიამ გაავრცელა განცხადება, რომელშიც ნათქვამია:

ინიციატივამ, „მშვიდობიანი კავკასია“, ფართო აღიარება და მხარდაჭერა მიიღო. ჰეიდარ ალიევისა და ედუარდ შევარდნაძის მიერ ხელმოწერილმა „თბილისის დეკლარაციამ“ მშვიდობიანი კავკასიის თაობაზე - დიდი სტიმული მისცა რეგიონში მშვიდობისა და სტაბილურობისათვის მოძრაობას. კავკასიის ოთხივე სახელმწიფოს - რუსეთის, აზერბაიჯანის, სომხეთის და საქართველოს პრეზიდენტების შეხვედრამ კისლოვოდსკში სტაბილური კავკასიისათვის კოლექტიური ძალისხმევა შეუქცევადი გახადა.

კავკასიური დიალოგის შესახებ ინიციატივით გამოვიდნენ ჩრდილოეთ კავკასიის ხალხთა ლიდერები, რუსეთის სახელმწიფოს სათათბიროსა და ამიერკავკასიის ქვეყნების პარლამენტების დეპუტატები.

კავკასიის ხალხებში მომწიფდა იმის გაგება, რომ რეგიონში უნდა შეიქმნას სტაბილური და უსაფრთხო სისტემა და პირველ რიგში, ეს უნდა გავაკეთოთ ჩვენ, კავკასიელებმა, ერთმანეთთან დიალოგის მეშვეობით.

საქართველოს პარლამენტმა რეგიონების პარლამენტებთან მჭიდრო თანამშრომლობის მეტად მდიდარი და დადებითი გამოცდილება შეიძინა. ხელმოწერილია შეთანხმებები კანონმდებლობის ჰარმონიზაციის შესახებ. სომხეთის რესპუბლიკის ეროვნული კრებისა და აზერბაიჯანის რესპუბლიკის მილი მეჯლისთან. აქტიურად მიდის თანამშრომლობა რუსეთის ფედერაციის საკრებულოსთან.

მოხარული ვართ, რომ საინტერესო და საქმიანი ურთიერთობები ჩამოგვიყალიბდა ჩრდილო კავკასიის რესპუბლიკათა პარლამენტებთან.

ეს ჩვენ გვაძლევს საფუძველს, ვიფიქროთ, რომ დადგა ამ ინიციატივების სტრუქტურების დრო, ვიფიქროთ კავკასიის საპარლამენტთაშორისო ასამბლეის შექმნაზე. კავკასიის თანამშრომლობისა და უსაფრთხოების საერთო სისტემის შექმნის მიზნით. ასამბლეაში უნდა იყვნენ წარმოდგენილი როგორც კავკასიის სახელმწიფოები, აგრეთვე მათ შემადგენლობაში შემავალი სახელმწიფოებრივი წარმონაქმნები. რომელთა მონაწილეობა ასამბლეაში უაღრესად მნიშვნელოვანი იქნება.

საკონფლიქტო ზონების - აფხაზეთის, ცხინვალის რეგიონის და მთიანი ყარაბაღის - ასამბლეაში მონაწილეობა ცალკე შეთანხმების საგანი შეიძლება იყოს.

ასამბლეა უნდა ღია იყოს თანამშრომლობისათვის გაერთიანებული ერების ორგანიზაციასთან, ევროპაში უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციასთან, დსთ-ის საპარლამენტთაშორისო ასამბლეასთან, ევროსაბჭოს საპარლამენტთაშორისო ასამბლეასთან, შავი ზღვის ეკონომიკური თანამშრომლობის საპარლამენტთაშორისო ასამბლეასთან და საპარლამენტთაშორისო ორგანიზაციებთან.

საქართველოს პარლამენტი უახლოეს მომავალში დაიწყებს აქტიურ კონსულტაციას ყველა დაინტერესებულ მხარესთან კავკასიის საპარლამენტთაშორისო ასამბლეის შექმნასთან დაკავშირებულ საკითხებზე.

გაზ. „ახალი თაობა“. 4 ივნისი, 1997 წ. №151 (557). გვ. 1-3

რეზონანსი: საქართველოს პარლამენტის დადგენილებას მკვეთრად უარყოფითი რეაქცია მოჰყვა მოსკოვში. როგორ შეაფასებდით თქვენ პრეზიდენტ ელცინის პრესმდივნისა და რუსეთის უშიშროების საბჭოს მდივნის განცხადებებს? ბოლოდროინდელი მოვლენების ფონზე რამდენად მისაღებია ტერმინი რუსეთ-საქართველოს სტრატეგიული თანამშრომლობა?

ზურაბ ჟვანია: კომენტარები რაც პარლმენტის დადგენილებას მოჰყვა რუსეთის მაღალი რანგის თანამდებობის პირების მხრიდან დამაფიქრებელია. ჩვენ პოლიტიკური შანტაჟი დაგვაბრალეს. რიბკინმა უხვად გაიხსენა რუსული ანდაზები, რომელთა არსი დადის იქამდე, რომ რაც გაქვთ, იმითიც კმაყოფილი უნდა იყოთ, და რას მიიღებთ ხვალ, აგერ ნახავთო. მე მინდა მთელი პასუხისმგელობით განვაცხადო, ეს ძალიან ჰგავს დაუფარავ გახსნილ მუქარას. არა მგონია მუქარის ტონით საუბარი ამ შემთხვევაში ვინმესთვის მომგებიანი იყოს.

ჩვენი პარლამენტის გადაწყვეტილება იძულებითია. კენჭისყრის ჩატარება გვაიძულა იმ სრულმა სტაგნაციამ, რომლის მოწმენი და თანამონაწილეები, საუბედუროდ ვართ ბოლო სამი წლის განმავლობაში.

„რ.“: თქვენი აზრით, იმ შემთხვევაში, თუ რუსეთის სამშვიდობო ძალები დატოვებენ კონფლიქტის ზონას, რამდენადაა შესაძლებელი მათ სხვა ქვეყნების სამშვიდობო ძალებით ჩანაცვლება?

ზ.ჟ. ჩვენ მივესალმებოდით რუსეთის სამშვიდობო ძალების ჩანაცვლებას საერთაშორისო თანამეგობრობის სამშვიდობო ძალებით, მაგრამ ვშიშობ, რომ ტექნიკურად ეს ძნელად განხორციელებადი პროექტი იქნება.

„რ.“: ამ შემთხვევაში, თუ რუსები აფხაზეთს დატოვებენ, მოსალოდნელი ხომ არ არის საომარი მოქმედებების განახლება?

ზ.ჟ. რუსეთის სამშვიდობო ძალების გაყვანა არ ნიშნავს ნაბიჯის გადადგმას აფხაზეთის ტერიტორიაზე საბრძოლო მოქმედების განახლებისკენ, პირიქით, მიმართვა, რომელიც საქართველოს პარლამენტმა მიიღო, ყველასთვის ცხადს ხდის ამ განწყობილებას.

პრეზიდენტი აქტიურ ნაბიჯებს დგამს აფხაზებთან პირდაპირი დიალოგის ინტენსიფიკაციის თვალსაზრისით, რაც იმედის მომცემია. პრეზიდენტის ამ ძალისხმევას ჩვენი მხრიდან აქტიური მხარდაჭერა ექნება. ძალიან მნიშვნელოვანი იყო შევარდნაძის ინიციატივა საერთაშორისო სამშვიდობო კონფერენციის მოწვევის თაობაზე აფხაზეთში ვითარების მოწესრიგებასთან დაკავშირებით. აქვე გამოვყოფდი ინიციატივას კავკასიის საპარლამენტო ასამბლეის თაობაზე, რომელიც ჩვენ მომავალში წარმოგვიდგენია როგორც დამატებითი ფორმით მაღალი ტრიბუნა საერთო კავკასიური მშვიდობიანი დიალოგის წარმართვისათვის, პირველ ყოვლისა, ამ სამშვიდობო კონფერენციის ორგანიზების თვალსაზრისით. ვფიქრობ, რომ ამ მიმართებით აქტიური ნაბიჯების გადადგმა შეუძლია ყველა იმ სახელმწიფოს, ვისთვისაც მნიშვნელოვანია აფხაზეთსა და, საზოგადოდ კავკასიაში სტაბილური მშვიდობის მიღწევა.

„რ.“: ასეთ ვითარებაში მოსალოდნელია თუ არა დასავლეთის მხრიდან მეტი აქტიურობა, რადგან პროცესი, ფაქტობრივად ჩაშლილია?

ზ.ჟ. მე გულახდილად გეტყვით. მრავალი დასავლელი პოლიტიკოსი შეშფოთებას გამოთქვამს ჩვენს გადაწყვეტილებასთან დაკავშირებით. მათ ეშინიათ, ხომ არ მოხდება ომის განახლება. ვითარება ძალიან რთულია. მაგრამ როგორც ჩვენ, ისე აფხაზებს გვაქვს სერიოზული ბერკეტები საიმისოდ, რომ თავიდან ავირიდოთ მოვლენათა ყველაზე დრამატული და დაუშვებელი განვითარება.

აქვე მინდა დავძინო, რომ ძალიან აქტიური კონტაქტები გვაქვს ჩრდილო კავკასიის ხალხებთან. ჩვენ განწყობილებებსა და გეგმებზე მათი სწორი ინფორმირება ნამდვილად არ იქნება მეორეხარისხოვანი ფაქტორი საომარი მოქმედებების თავიდან აცილების თვალსაზრისით.

პრეზიდენტმა გამგებელი საკრებულოსთან
შეთანხმებით უნდა დანიშნოს

„რეზონასი“: დღეს ერთ-ერთ მწვავე პრობლემას, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებში არჩევნების გაჭიანურება წარმოადგენს. არსებობს მოსაზრება, რომ ხელისუფლება პროცესს მომავალ არჩევნებამდე, ორი წლით აჭიანურებს, რათა დღევანდელმა პოლიტიკურმა ელიტამ კიდევ გაამყაროს პოზიციები. არის კიდევ ერთი ბრალდება ხელისუფლების მისამართით: შემჭიდროებულ ვადებში იქნება მიღებული კანონი და ისე ჩატარდება არჩევნები. იმ პარტიებისათვის კი, რომლებიც პარლამენტში წარმოდგენილნი არ არიან, მათთვის გამოუვალი პირობები შეიქმნება.

ზ.ჟ. რაც შეეხება დაყოვნებას, ამაზე პასუხი უნდა აგონ იმ პიროვნებებმა, რომლებსაც პრეზიდენტმა კანონის დამუშავება დაავალა. ვინც მიიღო პრეზიდენტისგან ეს დავალება. თუმცა, ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ ეს არის ძალიან სპეციფიკური და რთული კანონდებლობა. უნდა გითხრათ, რომ პრეზიდენტი ბოლო დღეების განმავლობაში რამდენჯერმე დამიკავშირდა ამ საკითხთან დაკავშირებით და რამდენადაც მე მის განწყობილებას ვხედავ, ის ყველანაირად ცდილობს, რომ არჩვენები ჩატარდეს წელს, შემოდგომაზე. სხვა საკითხია, თუ როგორ მოესწრება პარლამენტში მთელი რიგი პროცესების წარმართვა და სათანადო კანონმდებლობის მიღება.

ჩვენ ვგეგმავთ ჩავატაროთ სათანადო კონსულტაციები პოლიტიკურ ძალებთან, რომლებიც წარმოდგენილნი არიან პარლამენტში. შევთანხმდეთ ერთ პოზიციაზე, თუნდაც არჩვენების ვადებთან დაკავშირებით. არჩევნების ჩატარება შემჭიდროებულ ვადებში, ფორსირებულად, ისე რომ არ ჩატარდეს სათანადო საარჩევნო კამპანია, პირადად მე, წარმოუდგენლად მიმაჩნია. ასევე რთული იქნება, თუ ნორმალური საპარლამენტო პროცედურების ფორსირებას მოვახდენთ. ჩვენ თავი უნდა დავიზღვიოთ შეცდომებისაგან, უკიდურეს შემთხვევაში, მე ვფიქრობ, არჩევნები შეიძლება გადაიდოს გაისად, გაზაფხულისთვის. სრულიად გამორიცხულია ლაპარაკი ორი წლით გადადებაზე. ამას მხარს არ დაუჭერს პრეზიდენტი და მმართველი უმრავლესობა.

„რ.“: პროექტების მიხედვით, რომელიც დამუშავდა, ძირითადი მმართველობითი რგოლი არჩევითი არ არის. მე მხედველობაში მაქვს ქალაქების მერები და გამგებლები. ისინი თბილისიდან დაინიშნებიან. ასევე დარჩება რწმუნებულის ინსტიტუტი, რომლის კომპეტენციის საკითხები ბუნდოვანია?

ზ.ჟ. საქართველომ, შევარდნაძის ინიციატივით, სამი წლის წინათ დაიწყო დეცენტრალიზაციის თანადათანობითი, საფეხურებრივი პროცესი. რაც ქართული სახელმწიფოს ჩამოყალიბებისათვის სასიცოცხლო მნიშვნელობისაა. ამიტომ, როგორც პროცესის ტემპის ხელოვნურად შენელება, ისე მისი ზედმეტად ფორსირება სავალალო შედეგების მომტანი შეიძლება იყოს. დეცენტრალიზაცია გულისხმობს თითოეულ რაიონში, დაბაში, ქალაქში, სრულფასოვანი სახელმწიფოებრივი ცნობიერების ჩამოყალიბებას არა ლოზუნგებისა და დეკლარაციების დონეზე, არამედ თითოეული ინსტიტუტის ყოველდღიური ფუნქციონირების დონეზე. თავს შევიკავებ, რომ კომენტარი გავუკეთო იმ პროექტებს, რომელთა ოფიციალური განხილვა მხოლოდ ახლა იწყება. მოგახსენებთ ჩემს მოსაზრებას. მე, პირადად მხარს დავუჭერ იმ ვარიანტს, როდესაც პრეზიდენტი ნიშნავს ადგილობრივი ადმინისტრირების ხელმძღვანელებს რაიონის არჩეულ საკრებულოსთან შეთანხმებით. ამასთან, ამ საკრებულოებს ექნებათ უფლება გამოუცხადონ კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში, უნდობლობა ადმინისტრაციის ხელმძღვანელს. მათ კომპეტენციაში იქნება გამგებლის კაბინეტის დამტკიცება გამგებლის წარდგინებით. მათ კომპეტენციაში იქნება ყველა საბიუჯეტო საკითხი, ეს ძალაუფლების დიდი ბერკეტებია.

„რ.“: მოსახლეობა დღეს ირჩევს პარლამენტს და პრეზიდენტს. თქვენი აზრით, დღეს ის არ არის მზად, რომ ქალაქის მერები თუ რაიონის გამგებლები თვითონ, დამოუკიდებლად აირჩიოს?

ზ.ჟ. მე დარწმუნებული ვარ, რომ დღევანდელ ეტაპზე ადგილობრივი ადმინისტრაციის ხელმძღვანელს თუ ექნება ორმაგი მანდატი, ერთი მხრივ, პრეზიდენტისაგან და მეორე მხრივ, საკრებულოსაგან, ეს ყველაზე სრულყოფილად უპასუხებს დღევანდელ ვითარებას. ამასთანავე დავუმატებ, რომ ჩვენ ამ პროცესს დინამიკაში განვიხილავთ. ნებისმიერი გადაწყვეტილება, რომელიც დღეს იქნება მიღებული, ღრმად ვარ დარწმუნებული, რომ შემდგომი ადგილობრივი არჩევნებისათვის გადაისინჯება სრულყოფისა და დახვეწის თვალსაზრისით. აუცილებელია, რომ მოსახლეობამ პირადი პრაქტიკული გამოცდილებით აითვისოს, თუ რას ნიშნავს ადგილობრივი ხელისუფლება.

„რ.“: რამდენად მიზანშეწონლად მიგაჩნიათ ადმინისტრაციული დაყოფის დღევანდელი სისტემის შენარჩუნება?

ზ.ჟ. პირადად მე, საკმაოდ სიმპათიით ვუყურებ იდეას, რომ რაიონებისა და მხარეების ნაცვლად, შეგვექმნა შუალედური ტერიტორიული რგოლები, რომელიც დღევანდელი ორი-სამი რაიონის გაერთიანება იქნებოდა. მაგრამ დღეს აბსოლუტურად წარმოუდგენელია ამ თვალსაზრისით ჩვენი ტერიტორიულ-ადმინისტრაციული მოწყობის პრინციპების რეორგანიზება.

რაც შეეხება რწმუნებულის ინსტიტუტს, მისი შენარჩუნება აუცილებელია, მაგრამ არჩეული თვითმმართველობის შექმნასთან ერთად, მოხდება რწმუნებულის ფუნქციების გარკვეული გადახედვა.

„მოქალაქეები“ წილში არავის უსხედან

„რ.“: თითქმის ორი წლის განმავლობაში გაიწელა ეროვნული ბანკის საბჭოს ფორმირების საკითხი. მკაფიოდ იკვეთება, რომ სხვადასხვა პოლიტიკურ ორგანიზაციებს ბანკის საბჭოში „თავისი კაცის“ გაყვანა და ფინანსური ბერკეტების მოპოვება სურთ კანონიერი თუ უკანონო გზებით.

ზ.ჟ. ძალიან სამწუხარო იყო, რომ პარლამენტმა არ დაამტკიცა ნოდარ ჯავახიშვილი. შეიძლება ჯავახიშვილს ვუსაყვედუროთ ამა თუ იმ თვალსაზრისით, მაგრამ ფაქტია, რომ როგორც ეროვნული ბანკის მმართველმა, მან დადებითი ტრადიცია შექმნა ამ მეტად მნიშვნელოვან სახელმწიფო ორგანიზაციაში. მე გულახდილად გეტყვით, რომ ვითარება, ამ თვალსაზრისით, პარლამენტში და მათ შორის საპარლამენტო უმრავლესობაში რთული და არაერთმნიშვნელოვანია. მე ვუთხარი პრეზიდენტს და ვალავის, რომ ძნელად წარმომიდგენია, როგორ მოხეხრდება ჯავახიშვილის გასვლა პარლამენტში. არსებობს მთელი რიგი, როგორც ჩანს, სერიოზული წინააღმდეგობებისა ამა თუ იმ ჯგუფებს შორის. კიდევ ერთხელ ვუსვამ ხაზს, უმრავლესობაშიც არსებობს კრიტიკული განწყობილებები. საბოლოო გადაწყვეტილება პარლამენტმა უნდა მიიღოს ქვეყნის პრეზიდენტთან კონსულტაციების გზით. ერთი რამ ფაქტია, რომ ხელმძღვანელობის საკითხი გადაწყვეტილი უნდა იყოს.

რაც შეეხება ასპექტს, რომ პოლიტიკური ძალები ცდილობენ მოიპოვონ ფინანსური ბერკეტები. თუ აქ იგულისხმება „მოქალაქეთა კავშირი“, მთელი პასუხისმგებლობით მინდა ვთქვა, რომ „მოქალაქეთა კავშირის“ ხელმძღვანელობას ყველა საშუალება გააჩნია რეალური გავლენის თვალსაზრისით, თითოეულ სახელმწიფო სტრუქტურაში, ხელთ ჩაიგდოს ძალზე სერიოზული ეკონომიკური ბერკეტები. ამას ერთადერთი რამე უშლის ხელს - „მოქალაქეთა კავშირის“ ხელმძღვანელობის დამოკიდებულება ამ საკითხისადმი. ჩვენ ვქმნით პრეცედენტს პირველად ბოლო ათწლეულის განმავლობაში ქვეყანაში შეიძლება არსებობდეს მმართველი გუნდი, რომელსაც გააჩნია ყველა ბერკეტი, რომლებსაც ის არ იყენებს თავისი პარტიკულარული ინტერესების განხორციელებისათვის. არავის წილში არ უჯდება, არ ართმევს ბიზნესს და თავისი საქმიანობით სახელმწიფოს პრობლემას არ უქმნის. ჩვენ არ ვაპირებთ ჩავეფლოთ ჭაობში, საითკენაც გვიბიძგებენ.

„რ.“: ამას წინათ პრეზიდენტმა თავისი შემოსავლების დეკლარაცია წარმოადგინა. ხომ არ აპირებთ, შეიტანოთ თქვენ და სხვა დეპუტატებმა სიცხადე თქვენს შემოსავლებში, თუ შესაბამისი კანონის მიღებას დაუცდით?

ზ.ჟ. გარწმუნებთ, რომ ჩემი და ჩემი მეგობრების დეკლარაცია, საკმაოდ განსაცვიფრებელი აღმოჩნდება საზოგადოებრიობისათვის. ამას წინათ ვფიქრობდი ჩემი დეკლარაციის გამოქვეყნებას, მაგრამ ჩავთვალე, რომ როდესაც საყოველთაოდ დაიწყება ეს პროცესი, ეს შემდეგ გავაკეთო, არც მე და არც ჩემი ოჯახის წევრებს სადეკლარირებო არაფერი გაგვაჩნია. მე გავურბივარ ამ თემას და ძალიან მაღიზიანებს, როდესაც ესა თუ ის პოლიტიკოსი მოსდგება და პრესაში იძახის, რომ არის წესიერი ადამიანი და არ იღებს ქრთამს. 10 წლის წინათ, როდესაც პოლიტიკაში მოვედი, ვიყავი საშუალო თბილისური ოჯახის წარმომადგენელი, რომელსაც ერთადერთი ქონება, რაც გააჩნდა, ეს ბინა იყო. ზუსტად ასეთივე დარჩა ჩემი ოჯახის ქონებრივი მდგომარეობა, უფრო მეტიც, ასეთივე დარჩა ყველა ჩემი მეგობრის ქონებრივი მდგომარეობა. იგივე ითქმის გია ბარამიძეზე, მიხეილ მაჭავარიანზე. ამიტომ მე მეჩვენება, რომ ღიმილის მომგვრელია ჩემთვის ნებისმიერი მცდელობა, რომ ჩვენზე განხორციელდეს თავდასხმები კორუფციის თვალსაზრისით. ჩვენთვის ყოველთვის ჩამოყალიბებული იყო პრონციპი - თუ ადამიანი არის პოლიტიკაში, ის აღარ უნდა იყოს დაკავებული ეკონომიკური საქმიანობით. გარწმუნებთ, რომ თითის მოძრაობა არის საკმარისი საიმისოდ, რომ რომელიმე ჩემმა ახლო მეგობარმა ძალიან

წარმატებული ბიზნესი განავითაროს. ეს ეწინააღმდეგება იმ ამბიციებს, რომლითაც მოვედით პოლიტიკაში. წარმოუდგენელია შევარდნაძის პოლიტიკურ გუნდში იყოს ადამიანი, რომელსაც არ ექნება უაღრესად გამძაფრებულად უარყოფითი დამოკიდებულება კორუფციისადმი და ფიქრობდეს მეტ-ნაკლებად გრძელვადიან თანამშრომლობაზე შევარდნაძესთან. ეს არის ერთ-ერთი ის თემა, რომელიც განსაკუთრებით მტკივნეულია შევარდნაძისათვის.

ესაუბრა ლაშა ტუღუში
გაზ. „რეზონანსი“. 6 ივნისი, 1997წ. №152 (840). გვ. 7

პარლამენტის თავმჯდომარის ზურაბ ჟვანიას გუშინდელი პრესკონფერენცია საგაზაფხულო სესიის შედეგების - შეჯამებას მიეძღვნა. მისი თქმით, საკანონმდებლო საქმიანობის მხრივ ეს ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული სესიაა. მიღებულია 75 კანონი, სამოქალაქო, საგადასახადო და საზღვაო კოდექსები, პირველ და მეორე მოსმენაზე განხილულია კიდევ 14 კანონი. დაწყებულია სისხლის სამართლის და სხვა საბაჟო კოდექსების განხილვა.