ბლოილერი ეუგენ

ეუგენ ბლოილერი

ბლოილერი ეუგენ - Bleuler Eugen, Блейлер Эйген, 1857-1939

შვეიცარელი ფსიქიატრი და ფსიქოლოგი. სამედიცინო განათლება მიიღო ციურიხის უნივერსიტეტში ფორელის ხელმძღვანელობით, სტაჟირება გაიარა პარიზში შარკოსთან და მიუნჰენში ვან ჰუდელთან. ხელმძღვანელობდა ბურჰოლცის ფსიქიატრიულ კლინიკას და ციურიჰის უნივერსიტეტის ფსიქიატრიის კათედრას, რომლებიც მსოფლიო ფსიქიატრიის ცენტრებად იყო აღიარებული.

ბლოილერმა ფსიქოზის დახასიათებაში ფსიქოლოგიურ თვისებებზე გაამახვილა ყურადღება. მან არსებითად გადააახალისა შეხედულება სულის იმ დარღვევებზე, რომლებიც კრეპელინის მიერ „ნაადრევი ჭკუასუსტობის” ჯგუფში იყო გაერთიანებული. ბლოილერმა მათ „შიზოფრენიული ჯგუფის დაავადებანი” უწოდა. მის მიერ შემოტანილი ტერმინი შიზოფრენია ბერძნულად გათიშულობა-არეულობას ნიშნავს და მიუთითებს ამ დაავადების ძირეულ ნიშანზე – ფსიქიკურ ფუნქციათა შორის გახლეჩაზე, დისოციაციაზე და ამით გამოწვეულ პიროვნების მთლიანობის დარღვევაზე. შიზოფრენიის სხვა სპეციფიკურ ნიშნებს შორის დასახელებულია ასოციაციური კავშირების დარღვევით გამოწვეული აზროვნების თავისებური აშლილობა, აფექტური პროცესების დარღვევა მის სრულ „გაფხვიერებამდე”; აგრეთვე გარე სამყაროსთან ურთიერთობის შეწყვეტა, შინაგანი განცდების სამყაროში ჩაძირვა და მათზე ფოკუსირება, რასაც აუტიზმი უწოდა (ბლოილერი ფსიქოლოგიისთვის მნიშვნელოვანი სხვა ტერმინების ავტორიცაა, მაგ., ამბივალენტობა). ე.წ. მეორეულ (არასპეციფიკურ) სიმპტომებს მიეკუთვნება ბოდვა, ჰალუცინაცია, კატატონია და თვით დემენციაც.

საზოგადოდ კი შიზოფრენიას ცვალებადი და არაერთგვაროვანი კლინიკური სურათი აქვს: ნორმიდან მცირე გადახრით დაწყებული და აზროვნებისა და სუბიექტის სრული დაშლით დამთავრებული. შიზოფრენიის ძირეული სიმპტომები გამოწვეულია ჯერ კიდევ უცნობი ორგანული მიზეზებით, მაგრამ მეორეული სიმპტომები, უპირატესად, ფსიქოგენური ფაქტორებითაა პირობადებული, მათ შორის ადამიანის ფსიქოკონსტიტუციური თვისებებით, ფსიქოსექსუალური კომპლექსებით და სხვა. ამიტომ, ბლოილერს მიაჩნდა, რომ სიმპტომატოლოგიური მკურნალობის თვალსაზრისით ყველაზე ეფექტური საშუალება ფსიქოანალიზია.

ბლოილერმა მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა ფსიქოანალიზის იდეების გავრცელებაში. ზ. ფროიდთან ერთად იყო პირველი ფსიქოანალიზური ჟურნალის გამომცემელი (რომელსაც კ. გ. იუნგი რედაქტორობდა). აქტიურად მონაწილეობდა ფსიქოანალიზური მოძრაობის ჩამოყალიბებაში, თუმცა მრავალ საკითხში არ იზიარებდა ზ. ფროიდის შეხედულებებს. თავის ყველაზე ცნობილ მოწაფესთან და კოლეგასთან, კ. გ. იუნგთან ერთად შექმნა კონტროლირებადი ასოციაციის ტესტი (ასოციაციათა ექსპერიმენტი) და იყენებდა მას პათოფსიქოლოგიურ კვლევაში და კლინიკურ პრაქტიკაში. ბლოლერი ამუშავებდა სხვა საკითხებსაც: ორგანული ფსიქოპათოლოგია, ალკოჰოლიზმი, შრომითი თერაპია, ფსიქიკური ავადმყოფების რეაბილიტაცია და ა.შ. ბლოილერის ხელმძღვანელობით ბურჰოლცის კლინიკაში პრაქტიკა გაიარა მრავალმა ცნობილმა ფსიქიატრმა და ფსიქოლოგმა (კ.გ. იუნგი, კ. აბრაჰამი, ლ. ბინსვანგერი, ა. მეიერი, ჰ. რორშახი და სხვანი). ბლოილერის აზრებმა აუტიზმის შესახებ გავლენა იქონია ჟ. პიაჟეს კვლევებზე.

წყარო

ფსიქოლოგიის ქართული ლექსიკონი
სტატიის ავტორი - ირაკლი იმედაძე, დიმიტრი უზნაძის სახელობის საქართველოს ფსიქოლოგთა საზოგადოება.
ლექსიკონი შეიქმნა შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდის გრანტით.