გათავისუფლებული პრომეთე (შელი)
„გათავისუფლებული პრომეთე” − პერსი ბიში შელის ლირიკული დრამა, რომელიც 1819 წელს იტალიაში, ბაირონის ლექსით შთაგონებულმა, დაწერა.
ამ დრამაში შელის პრომეთე იმ ადამიანური თვისებებისა და ბუნების გამოვლინება - ხორცშესხმა იყო, რომელიც აერთიანებს სიყვარულს, სიკეთეს, ჰარმონიასა და შემეცნება-ქმნადობისაკენ სწრაფვას. შელის „პრომეთე“ ესქილესთან ერთგვარი პოლემიკაა. შელი შესავალში წერდა: „სიმართლე რომ ვთქვათ, მე შემზიზღდა ამგვარი კვანძის გახსნა: სიმართლისათვის მებრძოლი საბოლოოდ ემორჩილება (ურიგდება) დესპოტს, მჩაგვრელს... პრომეთეს თვისებების მატარებელია ჯონ მილტონის სატანა „დაკარგულ სამოთხეში“ (პოემა), მაგრამ მილტონის გმირი ამბიციურია, შურიანია, შურისმაძიებელია“. შელის კი სურს შექმნას რევოლუციური სულისკვეთებით აღვსილი გმირის სახე, რომელსაც არ ექნებოდა ეს მანკიერი თვისებები. აქედან გამომდინარე, მისთვის პრომეთე, როგორც თავად წერს შესავალში: „უმაღლესი მორალისა და ინტელექტუალური სრულყოფილების გამოვლინებაა, რომელიც უანგაროდ, უდიდეს მიზანს ემსახურება. [...] „გათავისუფლებულ პრომეთეში“ ზევსს მარადისობა ამარცხებს, სხვა სიტყვებით - თავად ისტორიული განვითარების გზა, რომელიც ადამიანის ცნობიერებასა და სულს თანდათანობით ნათელს ჰფენს. როდესაც ადამიანი საბოლოოდ გათავისუფლდება როგორც პიროვნება, მაშინ ზევსის ძალაუფლება შეუძლებელი იქნება“.
