გელოვანი მირზა

მირზა გელოვანი

გელოვანი მირზა – (1917 – 1944), ნამდვილი სახელი – რეზო. ქართველი პოეტი. დაიბადა სოფელ ნაქალაქარში (თიანეთი); 1935 წელს დაამთავრა თიანეთის პედაგოგიური ტექნიკუმი. მცირე ხნით მასწავლებლობდა. მისი ლექსები 1935 წლიდან იბეჭდებოდა „ჩვენს თაობაში” და სხვა ჟურნალ-გაზეთებში. მირზას პირველი ლექსი „თეთრი მიწა” რაჟდენ გვეტაძემ დაბეჭდა თავის რომანში „ლაშაური საღამოები” (1935). 1936-1939 წლებში ცხოვრობდა თბილისში, თავისუფალ მსმენელად დადიოდა უნივერსიტეტში. მუშაობდა გამომცემლობა „ფედერაციაში“, „საბჭოთა აფხაზეთის“ რედაქციაში. მისი ლექსები 1935 წლიდან იბეჭდებოდა ჟურნალში „ჩვენი თაობა“ და სხვა ჟურნალ-გაზეთებში. 1939 წელს წითელ არმიაში გაიწვიეს. მირზა გელოვანი იმ ახალგაზრდა პოეტთა თაობას ეკუთვნოდა, რომელმაც თვითმყოფადი, ხალასი და ალალ-მართალი ლექსებით თავისებური ხიბლი შემატეს თბილისის ლიტერატურულ ცხოვრებას. მირზა გელოვანმა შექმნა თავისთავადი პოეტური სამყარო. მისი ლექსები გამოირჩევა ნათელი სახეებით, ლაკონიზმით, ემოციურობითა და ექსპრესიულობით. აღიარება მოუტანეს ლექსებმა: „თუშის ქალი წყაროზე“, „ცხრაკარა“, „შავლეგო“, „მელოდე“, „მთაწმინდიდან სმოლენსკამდე“, „იჯექი წყნარად“, „მთვარე“, „შემოღამება საბადურზე“, „მახსოვს“, „ხრეშად დაცვივდა სიტყვები“; ასევე აღსანიშნავია ბალადა „აონი“, პოემა „შავნაბადა“ და სხვა.

მირზა გელოვანმა სულ სამიოდე წელი იტრიალა დედაქალაქის ლიტერატურულ წრეებში, ხოლო შემდეგ, ომში წასული პოეტი, დროდადრო სამშობლოში აგზავნიდა ნაჩქარევად დაწერილ ლექსებსა და წერილებს, რომლებშიც თბილისის მონატრება ჩანდა. გამოცემულია მისი ლექსების კრებულები: „ლექსები“ (1954), „შავნაბადა“ (1956), „ცხრაკარა“ (1960), „უბის წიგნაკიდან“ (1964), „თეთრი მიწა“ (1972), „ფრონტული ლექსები“ (1975). დაიღუპა ომის მიწურულს, 1944 წლის ივლისში მდინარე დასავლეთ დვინის სამდინარო დაბრკოლებაზე გადასვლისას. დაკრძალულია ბელარუსში, ვიტებსკის ოლქის ბერენკოვიჩის რაიონის სოფელ სანიკის საძმო სასაფლაოზე.

ნუ მწერ

ნუ მწერ, რომ ბაღში აყვავდა ნუში,

რომ მთაწმინდაზე ცა დაწვა თითქოს,

რომ საქართველო ამ გაზაფხულში,

როგორც ყოველთვის, წააგავს ხვითოს,

რომ ორთაჭალამ ჩაიცვა თეთრი,

რომ შენც ჩაიცვი კაბა ყვავილის,

რომ მტკვარი ოხრავს, როგორც ყოველთვის,

როცა მეტეხის ახლოს ჩაივლის.

...წუხელ ვებრძოდი ცეცხლს და ურაგანს

და საშინელი ბრძოლების ნისლში

მე მომეჩვენა, სადღაც, ჩვენს უკან

აელვებული იდგა თბილისი.

ორთაჭალაში ყვაოდა ნუში,

მთაწმინდის მხრებზე მზე იწვა თითქოს,

და შენც, ძვირფასო, ამ გაზაფხულში,

როგორც ყოველთვის, მოჰგავდი ხვითოს.

ნუ მომწერ… ისეც ვიცი, რაგვარი

ფერებით ყვავის თბილისი ახლა,

რომ ვიღაც დადის მინდვრებში ღამით

და დილისათვის ამწვანებს ნახნავს.

მე ისიც ვიცი, რომ კარგ ამინდებს

მოაქვთ გულების საამო ფეთქვა

და თუ ბოლომდის ტყვია დამინდობს,

თუ გაზაფხულებს შევხვდებით ერთად, -

გეტყვი, რომ მოვედ ბრძოლანახული

და სიკვდილამდის შენთან დავრჩები,

რომ ლამაზია მზე გაზაფხულის,

ბრძოლების შემდეგ - მზე გამარჯვების.

წყარო

ქართველი პოეტები (ენციკლოპედია)