ენკოპრეზი
ენკოპრეზი - ტერმინი „ენკოპრეზი” ორი მნიშვნელობით იხმარება. უფრო ფართო გაგებით, ფეკალური მასებით დასვრას, ხოლო უფრო ვიწრო გაგებით - შეუფერებელ ადგილებში, მათ შორის საცვლებშიც, ფორმირებული ფეკალური მასების განმეორებად გამოყოფას ნიშნავს.
სამი წლის ასაკისთვის ბავშვების 6%, სულ ცოტა, კვირაში ერთხელ მაინც ისვრება ფეკალური მასებით. 7 წლისთვის ეს რიცხვი 1.5%-მდე მცირდება, ხოლო 11 წლის ასაკში მხოლოდ 1%-ს (თვეში ერთხელ ან ორჯერ) აღენიშნება. უკონტროლო დეფეკაციის შემთხვევები გოგონებთან 3-ჯერ უფრო ხშირად გვხვდება, ვიდრე ბიჭებთან.
სარჩევი |
ეტიოლოგია
ბავშვებს, რომლებსაც ნებისმიერი მიზეზით ფეკალური მასებით ესვრებათ ტანსაცმელი, შეიძლება რცხვენოდეთ, უარყოფდნენ მომხდარს და მალავდნენ ჭუჭყიან საცვლებს. უკონტროლო დეფეკაციას რამდენიმე მიზეზი აქვს:
ყაბზობა
ყაბზობა გადავსებული ფეკალური მასებით უკონტროლო დეფეკაციის ხშირი მიზეზია. უჯრედისით ღარიბი საკვები ან პროტესტის ნიშნად დეფეკაციაზე უარის თქმა იწვევს ხანგრძლივ და მყარ ყაბზობას. ჰირშსპრუნგის (Hirschsprung’s) დაავადება იშვიათი, მაგრამ მნიშვნელოვანი მიზეზია. უკონტროლო დეფეკაცია ხდება მაშინ, როდესაც რექტუმში თხევადი ფეკალური მასები მყარ ფეკალურ საცობს შემოსაზღვრავს.
ტუალეტის გამოყენების შიში
ზოგჯერ ბავშვებს დეფეკაციისას ყოველგვარი დისკომფორტისა და ტკივილის გარეშეც ეშინიათ მოსაქმება. შესაძლოა, ისინი ფიქრობენ, რომ ტუალეტში რაღაც საშიში მხეცი ბინადრობს ან სკოლაში ბავშვების დაცინვის რცხვენიათ.
კონტროლის დასწავლის უუნარობა
ასეთი პრობლემები შეიძლება აღენიშნებოდეთ ბავშვებს, რომლებსაც დასწავლის პრობლემები აქვთ, ან ნორმალური ინტელექტის ბავშვებს, რომელთა ტრენირება არასისტემური და არაადეკვატური იყო.
სტრესით ინდუცირებული რეგრესი
ბავშვებმა, რომლებსაც ჰქონდათ დასწავლილი დეფეკაციის კონტროლი, ძლიერი სტრესის შედეგად შეიძლება დაკარგონ ამის უნარი, მაგ., სექსუალური ძალადობის შემდეგ.
პროტესტი
ზოგი ბავშვი განზრახ აცხადებს უარს შესაბამის ადგილებში დეფეკაციაზე. ზოგი კი ფეკალურ მასებს კედლებზე ან სხვაგან უსვამს. ასეთი ბავშვის ოჯახში, როგორც წესი, უამრავი სოციალური პრობლემაა და თავად ბავშვს სხვა ემოციური და ქცევითი დარღვევები აღენიშნება. ასეთი ქცევა, უპირატესად, მშობლების მიმართ აგრესიის გამოხატულებაა, თუმცა, ხშირ შემთხვევაში, ბავშვები ამას უარყოფენ.
მკურნალობა
მკურნალობა დამოკიდებულია გამომწვევ მიზეზზე. პირველ რიგში, უნდა დავადგინოთ, არის თუ არა ყაბზობა, გამოვავლინოთ მისი მიზეზი და, დადგენის შემთხვევაში, ვუმკურნალოთ მას. ამისათვის საჭიროა ბავშვის პედიატრთან ერთად გამოკვლევა. მაშინაც კი, როდესაც ყაბზობა ძირითადი მიზეზი არაა, აუცილებელია მისი, როგორც მეორადი პრობლემის, მკურნალობა. ბავშვს, რომელსაც აქვს შიში, სჭირდება ემპათია და თანადგომა. ტუალეტის არაადეკვატური ტრენინგის გამოსწორება ბიჰევიორული მეთოდებითაა შესაძლებელი. კერძოდ, საჭიროა მიღწევადი მიზნების დასახვა, დაჯილდოებისა და წახალისების გამოყენება და მშობლებისთვის დახმარების გაწევა. სტრესით ინდუცირებული რეგრესი, ჩვეულებრივ, აღმოიფხვრება, თუკი ბავშვს ტრავმის დაძლევაში დავეხმარებით. პროტესტით განპირობებული უკონტროლო დეფეკაციის მკურნალობა შედარებით რთულია, რადგან აქ ფართო სპექტრის სოციალური და ფსიქოლოგიური პრობლემებია ჩართული, რასაც ხანგრძლივი და ინტენსიური დახმარება სჭირდება. როდესაც სტაციონარგარეშე მკურნალობა არაეფექტურია, ან საჭიროა ინტენსიური ტრენირებისა და ბიჰევიორული თერაპიების გამოყენება, ბავშვი სტაციონარში თავსდება. ასეთ შემთხვევაში მშობლები აქტიურად უნდა იყვნენ ჩართულნი მკურნალობის პროცესში, რათა სახლში დაბრუნების შემდეგ, თავიდან ავიცილოთ მდგომარეობის გაუარესება.
პროგნოზი
ნებისმიერი მიზეზის შემთხვევაში, მოზარდობის ასაკში ენკოპრეზი ძალიან იშვიათია, თუმცა, მასთან დაკავშირებული პრობლემები შეიძლება გაგრძელდეს. მკურნალობის ჩატარებისას, უმეტეს შემთხვევაში, ეფექტი ერთი წლის განმავლობაში მიიღწევა.
