კაბაჭრელა

კაბაჭრელა, ძაღლის კბილა - Erythronium caucasicum Woronow

ზ.იმერ. — გოდრიელა, კორდიელა, კოდრიელა, რაჭ., ლეჩხ. — კოდინელა, გურ. – ხოხბის-მკერდი, ხახვისმკერდი, საბა – კორდის ენა

კაბაჭრელა შროშანისებრთა ოჯახის წარმომადგენელია. საქართველოში კაბაჭრელას სულ ერთი სახეობა გვხვდება, რომელიც ქვეყნის მხოლოდ დასავლეთში, მთიანი ნაწილის ფოთლოვან ტყეშია გავრცელებული. მოგრძობოლქვიანი მცენარეა. ღერო სიმაღლეში 1020 სმ-ს აღწევს. ორ ფოთოლს ივითარებს, რომლებიც ყუნწებით ღეროზეა შემოხვეული. ფოთლების ზედა მხარე მწვანე ფონზე მოწითლოდ და მოთეთროდაა მოწინწკლული. ფოთლები, სანამ ნაყოფი არ მომწიფდება, ზედვეა ხოლმე შერჩენილი. მათი სიჭრელე თანდათანობით ქრება, მწვანე ფერი კი მატულობს.

კაბაჭრელას ყვავილი შიგნიდან თეთრია ან ძალიან მკრთალი ყვითელი, ხოლო გარედან მოვარდისფრო. ძირში უფრო მუქი მოყვითალო ლაქით, რომელიც მუქი წითელი წინწკლებითაა მოფენილი. ყვ. III-IV; ნაყ. V. ღრუბლიან დღეებში თავდახრილია, მზიანში კი უკან არის კოხტად გადაღუნული. ყვავილი ძალიან ნაზია და ცოცხლობს სულ რამდენიმე დღე.

იზრდება ტყის, სუბალპურ და ალპურ სარტყელში, ზღვ. დ. 2300 მ სიმაღლემდე მუხნარებში, მდელოებზე, ხშირად კირქვიან ბალახოვან ეკოტოპებზე.

ბოლქვები ხასიათდება საკვები და სამკურნალო მნიშვნელობით. შეიცავს ნახშირწყლებს და ცილებს. ხალხურ მედიცინაში ნედლი ბოლქვები გამოიყენებოდა როგორც ჭიისმდენი, ეპილეპსიის საწინააღმდეგო აფროდიზიაკური საშუალება.

ბოლქვები გამშრალი, შემდეგ მოხარშული საკვებად იხმარება.

წყარო

• სამეგრელოს ბიომრავალფეროვნება და სამკურნალო მცენარეები.
• ჩვენი ტყისა და მინდვრის ყვავილები ხეები და ბუჩქები