კიტრანა
კიტრანა - (Ecballium elaterium [L.] A. Rich.); ოჯახი: გოგრისებრნი (Cucubritaceae). მრავალწლიანი ბალახოვანი მცენარეა. ღერო გართხმულია ან სწორი. ფოთლები გრძელყუნწიანია, ბორცვაკიანი ბეწვებით. ფოთლის ფირფიტა გულისებურ-კვერცხისებური ან სამკუთხაა, კიდეებზე არათანაბრად დაკბილული ან სამნაკვთიანი. ქვემო ნაწილი უფრო მეტად შებუსული, ვიდრე ზემო, მოსქელო. ყვავილები იღლიურია. ცალსქესიანი. ყვავილი ღია ყვითელია. ყვ. ნაყ. VI-VIII. მთის ქვედა სარტყლის ველებისა და ნახევარუდაბნოების მცენარეა, კახეთში მისი ნახვა შესაძლებელია სოფელ უდაბნოს მიდამოებში, აგრეთვე შირაქში.
შხამიანი მცენარეა, საქონელი არ ჭამს. ნაყოფი შეიცავს გლიკოზიდებს, რომელიც ელათერიდინის სახელწოდებითაა ცნობილი, მცენარეში აღმოჩენილია ალკალოიდებიც.
მკვახე ნაყოფებიდან მიღებულ ნივთიერებას იყენებენ მედიცინაში პრეპარატების დასამზადებლად. სამკურნალო ნედლეულს მცენარის მიწისზედა ნაწილი და ფესვები წარმოადგენს. ხალხურ მედიცინაში რეკომენდირებულია წყალმანკის სამკურნალოდ, ბალახის ნახარშს და ფხვნილს იყენებენ ასევე საშვილოსნოს ახლადწარმოქმნილი ავთვისებიანი სიმსივნის, ძნელად შესახორცებელი ტროფიკული წყლულების საწინააღმდეგოდ; ფესვების ნახარშს უნიშნავენ ფეხების შეშუპების, ციებ-ცხელების, ღვიძლის ანთებითი დაავადებებისა და ბუასილის განსაკურნავად. ნაყოფების ნახარში გამოიყენება რევმატიზმის, აბსცესების, ფაღარათის, თირკმელების ანთების, ნაწლავების ჭვლების, ბუასილის, ცხვირის ლორწოვანი გარსის ანთების დროს და როგორც ტკივილგამაყუჩებელ საშუალება.
უკიდურესი მისი გამოყენება უკიდურესი სიფრთხილის დაცვას მოითხოვს.
