მატიანე ქართლისა
„მატიანე ქართლისა“ – „ქარლთლის ცხოვრების“ კრებულის ერთ-ერთი მატიანე. სახელწოდება პირობითია (პირველად იხმარა ივ. ჯავახიშვილმა). „მატიანე ქართლისა“-ში გადმოცემულია საქართველოს ისტორია დაახლოებით VIII ს. 40-იანი წლებიდან XI ს. 70-იანი წლების შუა ხანებამდე. თხზულება დაწერილია ანონიმი ისტორიკოსის მიერ არა უგვიანეს 1075-76.
„მატიანე ქართლისა“ არის VIII-XI სს. საქართველოს საგარეო-პოლიტიკური ურთიერთობებისა და დიპლომატიის ისტორიის უმთავრესი წყარო. მასში ვხვდებით ცნობებს ქართული სამეფო-სამთავროებისა (VIII-X სს.) და გაერთიანებული ქართული სახელმწიფოს (XI ს-დან) ურთიერთობებზე მეზობელ ქვეყნებთან და ხალხებთან: ბიზანტიის იმპერიასთან, არაბულ-მუსლიმურ სამყაროსთან, სომხურ პოლიტიკურ ერთეულებთან, ჩრდილოეთ კავკასიის ხალხებთან და ა.შ. მიუხედავად იმისა, რომ „მატიანე ქართლისა“-ს ავტორი, ზოგ შემთხვევაში, იჩენს საოცარ „გულმავიწყობას“ და რატომღაც გვერდს უვლის ზოგიერთი ქართველი მეფის (მაგ. გიორგი I-ით (1014-27) საკმაოდ გახმაურებულ საგარეო პოლიტიკურ აქციებს (სამხედრო-დიპლომატიური აქტიურობა სომხეთში 1017 ახლო ხანებში), ძირითადად ის მაინც რჩება ობიექტურ, მიუკერძოებელ ისტორიკოსად, „მატიანე ქართლისა“-ს მასალები გამოირჩევა სანდოობით და მათში გადმოცემული ფაქტები დასტურდება უცხოურ წყაროებში.
