მაქცია (ფრინველი)
მაქცია (ლათ. Jynx torquilla Linnaeus, 175) − ფრინველთა გვარი, ფრინველი კოდალასნაირთა რიგიდან. ამ გვარიდან საქართველოში მოიპოვება ერთი სახეობა − მაქცია.
- კლასი − ფრინველები (AVES)
- რიგი − კოდალასნაირნი (Piciformes)
- ოჯახი − კოდალასებრნი (Picidae)
- გვარი − მაქცია (Jynx)
მაქცია პატარა ზომის ფრინველია, ფრთა 80-95 მმ-ია, კუდი − 60-75 მმ, ნისკარტი – 15-16 მმ, წონა – 30-45 გ. მამალი ოდნავ დიდია დედალზე. შეფერილობაში სქესთა შორის განსხვავება არაა. ზრდასრული ფრინველი ზურგის მხარეს მორუხო-მურაა; თხემზე წვრილი განივი მურა წინწკლებია, ხოლო ზურგზე – მოშავო-მურა გასწვრივი ზოლები. ეს ზოლები ხშირად ერთმანეთს ერთ მთლიან მუქ ლაქად ერწყმიან. კუდის ზედა მფარავები რუხი-ქვიშისფერია, ნიკაპი, ყელი და ჩიჩახვი – ჟანგმიწისფერი, წვრილი მურა განივი წინწკლებით. დანარჩენი ქვემო მხარე მოთეთრო ან ჟანგმიწისფერია, წვრილი სამკუთხა ლაქებით. პირველი რიგის მომქნევები ღია მურა ფერისაა. პირველი მომქნევი ძალიან ვიწრო და პატარაა, იგი მტევნის მფარავებზე მოკლეა. საჭის ბუმბულებზე ვიწრო მოშავო და ფართო მორუხო განივი ზოლებია. ნისკარტი და ფეხები მურა-რქისფერია. მაქცია გამოირჩევა კოდალებისაგან რბილი ბუმბულსაფარველით, საჭის ბუმბულების მომრგვალებული ბოლოებით. ხეებზე ცოცვა და ხის ქერქის ამოტეხა არ შეუძლია.
ცნობილია 5 ქვესახეობა. საქართველოში მოიპოვება ჩვეულებრივი მაქცია – J. t. torquilla Linn., 1758.
სარჩევი |
გავრცელება
სახეობის ბუდობის არეალი მოიცავს ევროპას – ჩრდილოეთით პოლარულ წრემდე, ხოლო სამხრეთით ხმელთაშუა ზღვამდე; აფრიკაში – ალჟირს; აზიას – ჩრდილოეთით ბერეზოვკამდე და იაკუტსკამდე, ხოლო სამხრეთით – ქაშმირამდე და კორეამდე, აღმოსავლეთით – იაპონიამდე. ზამთარს ატარებს აფრიკის ჩრდილოეთ ნახევარში (საჰარის გამოკლებით), ინდოეთსა და ჩინეთში. საქართველოში მობუდარია.
ბიოტოპი
ნაირგვარი ტიპის ტყე, უპირატესად კი ფოთლოვანი ტყის ნაპირები, მინდვრები და ჭალები ცალკე მდგომი ხეებით, ბაღები და პარკები. უღრან, ერთფეროვან ტყეს თავს არიდებს.
გამრავლება
მონოგამიური ფრინველია. ბუდობს ცალკეულ წყვილებად ხის ფუღუროებში, ზოგჯერ ხრამების კედლების სოროებში, მაგრამ ხემცენარეთა მახლობლად. მაისის პირველ ნახევარში დებს 6-12 კვერცხს. კრუხად ჯდება უპირატესად დედალი, ხოლო მამალი მას ცვლის მცირე ხნით. საინკუბაციო პერიოდი 12-14 დღეს გრძელდება. ბარტყები იჩეკებიან შეუმოსავნი და ბრმები.
კვება
მაქციას ძირითადი საკვებია ჭიანჭველები და მათი კვერცხები. გარდა ამისა, ჭამს ბუგრებს, კუტკალიებს და სხვა მრავალ მწერს.
მნიშვნელობა
მცირერიცხოვნობის გამო პრაქტიკული მნიშვნელობა არა აქვს, თუმცა კვების ხასიათის მიხედვით სასარგებლო ფრინველია.
