ჟარგონი

ჟარგონი – (ფრანგ.jargon), ვიწრო სოციალური ჯგუფის მეტყველება, სოციალური დიალექტის სახე. ჟარგონი ქმნის მეტყველების ისეთ ნაირსახეობას, რომელიც გასაგებია ადამიანთა მხოლოდ ვიწრო ჯგუფისათვის და გაუგებარი საზოგადოების სხვა წევრებისათვის.

თანამედროვე ქართულ ახალგაზრდულ ჟარგონს მიეკუთვნება: აეთესა – „გაეპარა“; გოიმი – „ჩამორჩენილი“,„გაუნათლებელი“; დაიადა – „იშოვა“, „მოიპოვა“, „დაეუფლა“; იტასავა – „ისეირნა“, „იხეტიალა“; მარიაჟობა – „თავმომწონეობა“, „პრანჭვა“, „ყოყოჩობა“; ნაშამორი – „ქალთა გულების დაპყრობის ოსტატი“, „ქალების მუსუსი“ და სხვ.

ჟარგონს ხშირად არგოს სინონიმად მიიჩნევენ, მაგრამ, ზოგი მკვლევრის აზრით, ჟარგონი, არგოსაგან განსხვავებით, დამცირების, ათვალწუნების (პეიორატულ) მომენტსაც შეიცავს.

გავრცელებული აზრის თანახმად, ჟარგონი საერთო ენისაგან განსხვავებულია მხოლოდ ლექსიკით. მაგრამ ჟარგონიზმების წარმოებისას ქართული ახალგაზრდული მეტყველება გრამატიკის (მორფოლოგიისა და სინტაქსის) ერთგვარ მონაწილეობასაც გვიჩვენებს. კერძოდ, გარკვეული სიტყვები მიცემით ბრუნვაში -ში თანდებულის დართვისას იძენენ ჟარგონულ მნიშვნელობას: წაგებულშია – „წაგებული აქვს“: გადაყლაპულშია – „გადაყლაპული აქვს“, „ნასვამია“ და მისთ.

ასევეა, როცა ენის ერთი სახის ზმნიზედა ჟარგონში მეორე სახის ზმნიზედის მნიშვნელობას იძენს: ეგრევე – სალიტერატურო ენაში ნიშნავს „მაგგვარადვე“, „მაგნაირადვე“, ჟარგონში კი დროის ზმნიზედის მნიშვნელობას იღებს და ნიშნავს „მაშინვე“-ს: „ეს რომ დავინახე, ეგრევე ვიყიდე… და. სხვ.

რამდენადაც ჟარგონსა და არგოს არა აქვთ საკუთარი ენობრივი საფუძველი, ყოველი ახალი თაობა თავის ყაიდაზე ცვლის მათ. ეს ცვლა არ არის ენის განვითარება. დროთა განმავლობაში ჟარგონი და არგო სულ უფრო ნაგვიანდება, მძიმდება და მოუქნელი ხდება.

რ. ქურდაძე

ლიტერატურა

• ენათმეცნიერების შესავლის საკითხები, გ. ახვლედიანის რედაქციით, თბ., 1972;
• ჯორბენაძე ბ. ქართული დიალექტოლოგია, I, თბ., 1989;
• ქურდაძე რ. რეცენზია ქართული ჟარგონის ლექსიკონის შესახებ. – ჟურნ. „ბურჯი ეროვნებისა“, 2000.