რუი ბლაზი (ჰიუგო)
რუი ბლაზი – (ფრანგ. Ruy Blas), ფრანგი მწერალისა და დრამატურგის ვიქტორ ჰიუგოს დრამა ხუთ მოქმედებად.
ყველაზე სრულად ჰიუგოს დრამატურგიის დემოკრატიული პათოსი გამოხატულია დრამაში „რუი ბლაზი“. მოქმედება XVII საუკუნის მიწურულს ხდება ესპანეთში. თუმცა ისევე, როგორც ისტორიულ სიუჟეტებზე დაწერილი ჰიუგოს სხვა პიესები, არც „რუი ბლაზი“ წარმოადგენს ისტორიულ დრამას. პიესას საფუძვლად უდევს პოეტური გამონაგონი, რომლის სითამამე და გაბედულება განსაზღვრავს მოვლენების დაუჯერებელ ხასიათსა და სახეთა კონტრასტულობას.
რუი ბლაზი ამაღლებული და კეთილშობილური ზრახვების რომანტიკული გმირია. ოდესღაც ის, არა მარტო თავისი ქვეყნის, არამედ მთელი კაცობრიობის კეთილდღეობაზე ოცნებობდა და მას საკუთარი მაღალი დანიშნულება სწამდა. მაგრამ ცხოვრებაში ის ვერაფერს აღწევს და იძულებული ხდება, სამეფო კართან დაახლოებული მდიდარი და დიდგვაროვანი ადამიანის ლაქია გახდეს. რუი ბლაზის გულღვარძლიან და გაიძვერა ბატონს დედოფალზე შურისძიება სწადია. ამისათვის იგი ლაქიას თავისი ნათესავის - თავქარიანი დონ ცეზარ დე ბაზანის სახელსა და ტიტულებს აძლევს. ცრუ დონ ცეზარი დედოფლის საყვარელი უნდა გახდეს, ამაყი დედოფალი - ლაქიის საყვარელი - ასეთია ვერაგული ჩანაფიქრი. ყველაფერი დასახული გეგმის შესაბამისად მიმდინარეობს. მაგრამ ლაქია ყველაზე კეთილშობილი, გონიერი და ღირსეული ადამიანი გამოდგა მეფის სასახლეში. იმ ადამიანებს შორის, რომელთაც ჯერ მარტო დაბადებით ეკუთვნით ძალაუფლება, მხოლოდ ლაქია გამოდგება სახელმწიფოებრივად მოაზროვნე. სამეფო საბჭოს სხდომაზე რუი ბლაზი ვრცელ სიტყვას წარმოთქვამს. იგი გმობს სამეფო კარის ხროვას, რომელმაც გააჩანაგა და დაღუპვის ზღვარზე მიიყვანა ქვეყანა. ვერც დედოფლის შერცხვენა ხერხდება, თუმცა ის მართლაც შეიყვარებს რუი ბლაზს. რუი ბლაზი საწამლავს სვამს და თავისი ვინაობის საიდუმლოც თან მიაქვს.
პიესაში ღრმა ლირიზმი და პოეტურობა მწვავე პოლიტიკურ სატირას ერწყმის. დემოკრატიული პათოსი, მმართველი წრეების ანგარება და არარაობა არსებითად ამტკიცებდა, რომ ხალხს შეუძლია თვითონ მართოს თავისი ქვეყანა. ამ პიესაში ჰიუგო პირველად მიმართავს ტრაგიკულისა და კომიკურის შეთავსების რომანტიკულ ხერხს, როცა ნაწარმოებში ნამდვილი დონ ცეზარის, გაკოტრებული არისტოკრატის, დარდიმანდის, ლოთის და ცინიკოსის ფიგურა შემოჰყავს.
თეატრში „რუი ბლაზს“ საშუალო წარმატება ჰქონდა. პუბლიკა გულგრილი ხდებოდა რომანტიზმისადმი. ბურჟუაზიული მაყურებლისათვის, რომელსაც რევოლუციის შიში ჰქონდა, იგი „მძვინვარე“ რომანტიკულ ლიტერატურასთანაც ასოცირდებოდა და მისი მკვეთრად უარყოფითი დამოკიდებულება ყველანაირი მეამბოხეობისადმი, დაუმორჩილებლობისა და თავნებობისადმი, ამგვარ ლიტერატურაზეც ვრცელდებოდა.
მარინა ხარატიშვილი
