სმენითი ჰალუცინაცია
სმენითი ჰალუცინაციების დროს ადამიანს შეიძლება ესმოდეს ხმაური, მუსიკა ან ხმები. ხმები შეძლება იყოს მკვეთრი ან ბუნდოვანი და მას სიტყვების, ფრაზების ან წინადადებების ფორმა ჰქონდეს. ისინი შეიძლება პირდაპირ პაციენტს მიმართავდნენ (მეორე პირის ჰალუცინაციები) ან ერთმანეთში საუბრობდნენ და პაციენტს მესამე პირში იხსენიებდნენ (მესამე პირის ჰალუცინაციები). ზოგჯერ პაციენტი ამბობს, რომ ხმებმა წინასწარ იციან ის, რის გაფიქრებასაც ის ცოტა ხნის შემდეგ აპირებს. ზოგჯერ ხმები პაციენტის ფიქრებს პარალელურად ახმოვანებენ (Gedankenlautwerden) ან იმეორებენ იმას, რაც პაციენტმა ცოტა ხნის წინ გაიფიქრა (écho de la pensée).
დიაგნოსტიკისთვის მნიშვნელოვანია მხოლოდ ნათლად გამოხატული ხმები (და არა ხმაური ან მუსიკა). მესამე პირის ჰალუცინაციები მჭიდროდ არის დაკავშირებული შიზოფრენიასთან. ასეთი სახის ხმები შეიძლება განიცდებოდეს, როგორც პაციენტის განზრახვათა ან ქმედებათა კომენტარი (მაგ., „მას უნდა ამ ქალთან სქესობრივი კავშირის დამყარება” ან „ის პირს იბანს”). გარდა ამისა, ხმებს შეიძლება კრიტიკული შენიშვნების სახეც ჰქონდეთ. მეორე პირის სმენითი ჰალუცინაციები (ხმები, რომლებიც თავად პაციენტს მიმართავენ) არ მიუთითებს რომელიღაც კონკრეტულ დიაგნოზზე, თუმცა მათი შინაარსი და პაციენტის რეაქცია შეიძლება გარკვეულ მინიშნებას იძლეოდეს. ასე მაგ., შეურაცხმყოფელი შინაარის მქონე ხმები („შენ უიღბლო ხარ, შენ გარყვნილი ხარ”) მძიმე დეპრესიულ დარღვევაზე მიუთითებს, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც პაციენტი ამ შეფასებებს სამართლიანად მიიჩნევს. შიზოფრენიით დაავადებულ პაციენტებში ასეთი კომენტარები უფრო ხშირად აღშფოთებას იწვევს. შიზოფრენიაზე მიგვანიშნებს ისეთი ხმებიც, რომლებიც წინასწარ განჭვრეტს, ბაძავს ან იმეორებს პაციენტის აზრებს.
